Ssssst, hier prikkelt ABS Bouwteam uw aspiratie.
Furniture specialists
Ook dit voorjaar heeft het volledige team zijn uiterste best gedaan om een inspirerende editie van het Luxury Leads magazine samen te stellen. We openen met zus en broer Nathalie en Michael Dupont van het gelijknamige familiebedrijf Dupont Sanitair. Een boeiend verhaal over West-Vlaams familiaal ondernemerschap. Tweesterrenchef Michaël Vrijmoed laat zijn culinair talent op ons los en vertelt over zijn onuitputtelijke passie voor koken en over zijn ‘reizen om te eten’. Interieurarchitecte Stephanie Laporte ontvangt ons thuis in haar recent gebouwde villa. Een toonbeeld van een sereen gesofisticeerd interieur met oog voor wooncomfort en esthetiek. We ontmoeten één van de jongste museumconservatoren van België, Melanie Boutten, curator van het Roger Raveel Museum in Machelen-aan-de-Leie. Achter de schermen praten we met de getalenteerde meubelontwerper Arno Declercq over het geheim van het internationale succes van design ‘Made in Belgium’.
Het nodige aanbod exclusief vastgoed ontbreekt ook deze keer niet. Onze selectie presenteert de meest indrukwekkende woningen te koop in binnen- en buitenland, alsook hebben de beste vastgoedmakelaars er opnieuw voor gezorgd dat we het mooiste vastgoedaanbod te koop in België en Zuid-Europa te zien krijgen.
We zakken af naar Oostende, waar Manu Deceunick van Yacht Consult ons ontvangt op Valentine, een gloednieuwe Sunreef 60 voor een Belgische klant met bestemming Zuid-Frankrijk.
Als autoliefhebbers hebben we enkele bijzondere interviews kunnen te pakken krijgen. Restaurateur Noël De Block vertelt over zijn rijkgevulde carrière en een blik op de toekomst van het familiebedrijf. Nederlands autodesigner Niels van Roij, beter omschreven als de plastisch chirurg van de auto-industrie, zorgt voor individualiteit en herinterpretatie van bestaande wagens. Nicolas Bert doet ons watertanden bij zijn one-off Ferrari 166 uit 1950 en we eindigen in schoonheid bij Mark Wegh, eigenaar van één van de meest indrukwekkende Porsche, Audi en VW-collecties.
Vanaf december 2022 zal u het Luxury Leads magazine in jaarboek ontvangen en zullen er vier Luxevastgoed.com magazines verschijnen.
Veel leesplezier.
M ichael D eroose Uitgever Luxury Leads
Koken bij de sterrenchef
Achter
Uitgever | Luxury Leads
Oplage | 15.000 exemplaren
Adverteren? magazine@luxuryleads.com
Foto cover: Found & Baker Properties - Foto cover 2: Birger Stichelbaut (Interieur Stephanie Laporte)
Columnfoto: Ollivision Photography - Foto cover 3: Ollivision Photography
Onze selectie
De mooiste eigendommen.
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of verveelvuldigd zonder toestemming vooraf van de verantwoordelijke uitgever. Dit magazine is met de grootste zorg samengesteld. Niettemin is het niet uitgesloten dat de informatie door tijdsverloop of andere oorzaken niet of niet volledig juist is. De uitgever en alle andere partners die deze uitgave mee mogelijk maakten, kunnen op geen enkele wijze hiervoor aansprakelijk gesteld worden.
Druk | Graphius Opmaak | BOA.be
“E
Nathalie (37) en Michael (36) Dupont vormen de vierde generatie van het West-Vlaamse Dupont Sanitair. Het familiebedrijf is kleiner dan z'n concurrenten maar probeert zich onder meer met high-end producten te onderscheiden. “Als ik kleren ga kopen, stuur ik foto's naar mijn broer, om te vragen of het mooi is.”
Ze zeggen het met de nodige schroom, maar in de coronatijd steeg hun omzet met twintig procent tot 42,5 miljoen euro in 2020. “Mensen investeren enorm in badkamers, poolhouses en buitendouches”, zegt Nathalie Dupont. “Al dan niet voor tweede verblijven. We kennen enkele zwembadbouwers: ook zij kunnen de vraag niet volgen. Voor de hele bouwsector betekende de pandemie een boost.”
“Natuurlijk, onze winstmarge is beperkt: wij produceren niets”, voegt haar broer Michael – uitspraak op z'n Engels – toe.
Als groothandel levert Dupont sanitaire toestellen, maar ook alle installatiemateriaal voor (vloer)verwarming, pompen, airco, ventilatie, enzovoort. Het bedrijf was altijd een aanspreekpunt voor zowel particulieren als installateurs, maar leveren doen het enkel aan die laatsten – zij komen wel met hun klanten naar de showrooms, net als architecten. “Voor installateurs is het te duur om een showroom in te richten en telkens te vernieuwen”, zegt Michael. “Het is ook onze taak om te zoeken naar nieuw design. De installateur heeft daar geen tijd voor. Die manier van distribueren is in
ons land historisch gegroeid. In Nederland en Frankrijk gaat het anders.”
“Dat komt wellicht ook doordat de Belg een baksteen in de maag heeft”, aldus Nathalie. “Belgen hebben veel meer aandacht voor luxueuzer wonen. Een Fransman wil vooral goed gaan eten. Die is al tevreden als er water uit de kraan komt.”
Eind dit jaar zullen er vestigingen zijn in Kortrijk, Roeselare, Ieper, Wervik en Ruiselede – die laatste is nieuw. Menen, waar alles begon, sluit. “Die vestiging werd te klein”, vertelt Michael. “We hebben een grote stock, en er waren verschillende, kleine gebouwtjes. Dat genereerde groeipijnen. Nadat we eerder al bouwgrond kochten in Ieper, kwam in maart 2018 de kans om ook de voormalige tabaksfabriek JTI Gryson in Wervik te verwerven. De periode van anderhalf jaar die voorafging aan de verhuizing van Menen naar Wervik in september 2019 was moeilijk. We hadden niet de infrastructuur om efficiënt te werken.”
“Nu zijn het stuk voor stuk goed zichtbare, strategische locaties, dichtbij snelwegen”, zegt Nathalie. “De installateurs willen niet te ver rijden. Vanuit Wervik leveren we wel dagelijks overal in West-Vlaanderen en zelfs wat in Oost-Vlaanderen.”
Sterk in eigen streek is de grote gedachte achter het bedrijf. Nathalie: “Dat is goed om te kunnen opboksen
tegen de grote spelers. En geen dingen te doen waar we geen voeling mee hebben. Neem nu Ieper. Ons moeder is van daar. We hebben er een band met de mensen, een persoonlijk gevoel. In Oudenaarde ken ik niets of niemand. Daar werken zou zeer vreemd zijn.”
Met uitzondering van de oorlogsjaren heeft Dupont nooit echte crisissen doorstaan. Het bedrijf was altijd winstgevend. “De bouwsector heeft het altijd wel goed gedaan, van vloerders tot sanitaristen”, zegt Nathalie. “En sanitair demodeert zeer traag. Als je wakker bent, lukt het wel. We hebben ook nooit grote risico's genomen.”
B alie
De wortels van het familiebedrijf gaan terug tot 1923. Toen verkocht hun overgrootvader Louis Dupont vooral ijzerwaren, zink en lood, onder meer voor dakgoten en voor de wederopbouw na WO I. “Van de handpompkranen die hij ook verkocht, verkopen ook wij er haast wekelijks nog een, aan mensen met een steenput, of aan boeren”, zegt Michael. “Toen na WO II de openbare waterleiding werd aangelegd, is met onze grootvader Marceau Dupont het echte sanitaire bedrijf begonnen. Hij kocht kranen in Duitsland en verkocht ze hier, net als installatiemateriaal en koper. Mensen kwamen van Ieper naar Menen voor koper, koppelstukken, enzovoort.”
Omwille van de exploderende vraag stimuleerde Marceau Dupont in de jaren 60 loodgieters om centrale verwarming te installeren. Hij ging ook moderne badkamers, keukens en huishoudapparaten verkopen, waardoor het bedrijf groeide als kool. Stefaan Dupont trad begin de jaren 80 toe. Hij had drie zussen. In 1989 nam hij de zaak helemaal over.
“De uitbreiding van 2005 in Kortrijk kocht vader zonder ons medeweten”, zegt Michael, die in 2008 toetrad, een jaar na zijn zus. “Wij studeerden nog. Alleen zou hij dat nooit hebben gedaan.”
Betekent dat dat het voor de hand lag dat zij hun vader zouden opvolgen? “Voor mij was dat niet echt het geval”, zegt Nathalie. “Ik was afgestudeerd in de rechten en zocht werk – dan kan je niets, en al zeker geen vloerverwarming leggen. Ik deed wel zeer graag handelsrecht en financieel recht, maar de balie paste niet bij mij. Als stagiair verdiende ik er een peulschil, en ik was ook niet zo'n strever. Advocaten onder elkaar zijn vriendelijk, maar met dezelfde glimlach zagen ze de poten vanonder elkaars stoel. Dat was niets voor mij. 'Begin maar in de toonzaal in Kortrijk', zei vader. Daar waren wat strubbelingen. Ik rolde er dus wat vanzelf in. Zo leerde ik het vak al doende. Het bedrijf was ook niet té groot. Toen werkten we met zestig mensen, nu met 80. Ik zat wel nog in mijn uitgaansperiode, maar als je 23 bent kan je ertegen om op zaterdag na het uitgaan te werken.” (Lacht)
“Ik had wel meteen interesse en kende de producten”, zegt Michael. “Tot in onze tienerjaren woonden we in Menen naast het bedrijf. In de vakanties deed ik de stocktelling. En na mijn studies ben ik er direct begonnen. Eerst een klein jaar in het magazijn, vervolgens in de toonzaal. Maar vader belde me: 'Je zit daar niet just.' Ik ben dan op kantoor een deel van zijn taken gaan overnemen.”
Nathalie deed de toonzaal al. “Ik ergerde me als Michael en ik meningsverschillen hadden”, zegt ze. “En pa wilde wat van zijn werk verlost zijn.”
“ s anitair D e M o D eert zeer traag . a ls je wakker B ent , lukt het wel . w e he BB en ook nooit grote risico ' s geno M en .”
Zaken zoals bestellingen en facturatie waren in 2002 al geïnformatiseerd. “Maar toen ik hier pas werkte, ontving ik hooguit drie e-mails per dag”, zegt Nathalie.
“Toen ondertekenden de mensen een bestelling en deden ze die op de post of faxten ze naar de installateur. Technische fiches van een bad of kraan werden hier nog gekopieerd, geniet en in mappen gestopt. De helft ging via de post naar de installateur. Maar we zijn blijven investeren in informatisering. Net zoals toen ik veertien jaar geleden begon werken er zes à zeven mensen op de boekhouding. We werken veel efficiënter.”
“Voor de installateurs hebben we nu een e-shop”, zegt Michael. “En naar particulieren toe hebben we inspiratie.dupontsanitair.be: een soort eigen Pinterest met foto's die ze kunnen liken en bewaren. IT doen we helemaal in eigen beheer. Sommigen vinden dat gek, maar dat is een hobby van vader.”
Op z'n 68ste doet Stefaan Dupont enkel nog wat hij tof vindt. “Hij is een IT'er eerste klas”, zegt zijn dochter.
“Maar geef hem geen verkoop of laat hem niet met klanten gaan eten. Daar wordt hij nerveus van.” Die dingen doet zijzelf wel graag. Ze staat in voor de verkoop, de inrichting en opvolging van de toonzalen, en een stuk HR. Michael doet alles achter de schermen: marketing, IT, infrastructuur, logistiek, gebouwen, werven opvolgen, het wagenpark, enzovoort.Nathalie:
“Er is niet één formele leider. Elk is bezig op zijn deel. We respecteren elkaar daar ook in.
Michael: “Ik moei me niet met de toonzaal en zij zich niet met mijn domeinen.”
Nathalie: “Maar ik kan me wel dul maken als het niet in orde is.” (Lacht)
Elke middag gaan ze eten in het ouderlijk huis. “Ma kookt dan en pa, Michael en ik bespreken aan de keukentafel de zaken en de problemen”, zegt Nathalie.
“Ma kan dan wel eens opperen: 'Zegt nu niemand eens dat het lekker is?'”
“Ik zou het enorm missen als dat zou wegvallen”, erkent Michael. “Vader laat ons intussen bijna over alles beslissen, maar als hij echt iets in zijn gedachten heeft, valt er moeilijk mee te discussiëren.”
“Nu laat hij ons wel los”, zegt Nathalie. “De frustratie die ik daaromtrent bij vrienden hoor kennen wij niet. Ik kijk enorm naar hem op. Hij blijft nooit in het verleden hangen en is nooit nostalgisch, zoals velen. 'Toen ik jong was' is iets dat je uit zijn mond nooit zal horen. Hij praat altijd in de toekomst. Altijd vooruit. De groei en de efficiëntiewinsten zijn pluimen die we op zijn hoed mogen steken. Hij is nooit blijven stilstaan en altijd blijven innoveren. Hij was een van de eersten met een iPhone en tot vandaag is hij heel goed mee met zijn tijd – sneller dan ik. Hij programmeert ook zelf. Van opleiding is hij scheikundige.”
“V a D er laat ons intussen B ijna o V er alles B eslissen , M aar als hij echt iets in zijn ge Dachten heeft , Valt er M oeilijk M ee te D iscussiëren .”
“Als hij iets niet weet, zwijgt hij en zoekt hij er alles over op, om de volgende keer te kunnen meepraten”, zegt Michael. “Maar hij kijkt geen televisie en volgt geen nieuws”, lacht Nathalie. “Toen Wendy Van Wanten eens naast hem stond, herkende hij haar niet. Hij leeft een beetje in zijn eigen wereld. Een echte IT'er.”
Liggen zijzelf soms overhoop? “Dat gebeurt”, zegt ze. “We roepen dan eens, en een halfuur later is dat verdwenen. Van Michael glijdt zoiets af zoals regen van een eend. Ik ben opvliegender. Maar als broer en zus kan je de dingen veel directer zeggen dan tegen de collega's – 'Los het eens op man!'” (Lacht)
h eftruck
Zij zijn allebei medeaandeelhouder van de vennootschappen waarin het bedrijf is ondergebracht. Er is ook geen broer of zus die er niet werkt: dat maakt alles makkelijker. Een vijfde generatie is er inmiddels wel. Ze bestaat uit vier kinderen, van tweeënhalf tot negen jaar. De zoon van Michael heet trouwens ook Marceau. Dromen ze ervan dat zij de zaak ooit overnemen? “Jazeker”, zegt Michael. “Ik niet, hoor”, klinkt het meteen aan de overkant. “Mijn dochter wil dierenarts worden. Ze moeten doen wat ze graag doen.”
Michael: “Ik zou dat wel leuk vinden. Er is wel een groot verschil. Vroeger waren we op jonge leeftijd al betrokken bij de firma, doordat we ernaast woonden. Op woensdagnamiddag speelden we in het magazijn. En tijdens de vakantie ging ik mee met Marc de vrachtwagenchauffeur om te gaan leveren bij installateurs. Dat was heel tof, en ik zag de producten. Toen we negen waren, hadden we al een idee van wat er gebeurde. Victor is zover nog niet.”
“ z o ' n B e D rijf kunnen we nooit M eer zelf op B ouwen i k B en zeer Dank B aar
Dat we Dat gekregen he BB en en erin
M ogen werken . e n ook : Dat ik er
M ijn goesting kan D oen .”
Nathalie: “Ik was daar toen ook niet mee bezig. Ik herinner me wel dat we tijdens die woensdagnamiddagen met de heftruck reden: Michael zat aan de pedalen en ik moest sturen. Maar Michael is vooral geïnteresseerd in de producten, ik meer in de mensen.”
Wat nu hun grote drijfveer is? “Opboksen tegen de concurrenten”, zegt Michael. “En elke dag een ander probleem oplossen of een ander gat dichten: dat vind ik het tofste.”
Nathalie: “Zo'n bedrijf kunnen we nooit meer zelf opbouwen. Ik ben zeer dankbaar dat we dat gekregen hebben en erin mogen werken. En ook: dat ik er mijn goesting kan doen. Ik heb de dingen mogen uitzoeken die ik graag doe, en die zijn zeer divers. Administratie en zo kan ik gewoon forwarden. Als ik dit niet had gehad, was ik wellicht aan de balie begonnen. Maar echt graag had ik dat niet gedaan. En ik had er ook niet geschitterd.”
Een van de belangrijkste thema's voor de toekomst is energie, met warmtepompen, de aircomarkt en vloerverwarming die radiatoren grotendeels hebben vervangen. Daarnaast wil Dupont de markt voor luxeproducten, design en architectuur verder aanboren in de strijd tegen veel grotere concurrenten zoals Van Marcke, STG, Facq en Desco. “Twintig jaar geleden werkten we tachtig procent van de tijd voor residentiële woningen en twintig procent voor luxeprojecten van bouwpromotoren”, zegt Nathalie. “Nu is dat bijna andersom. Ook aan de kust, onder meer in Knokke. Architecten komen vaak met fotoboeken. Dan moeten wij dat verwerken, in overeenstemming met de technische en wettelijke vereisten, en er de loodgieter bij betrekken die het allemaal afwerkt en inbouwt. Dat kan enkel met mensen die technisch opgeleid zijn en productkennis hebben.”
“We proberen ook dingen te verkopen die je niet online vindt, zoals high-end keukenkranen van CEA of Studio Piet Boon”, vertelt ze. “Toen ik zo'n kraan van 2500 euro zag, verklaarde ik de fabrikant eerst gek. 'Zet maar in je showroom, je zal zien dat het verkoopt',
zei hij. En effectief, de week erna kwam een architect sanitair kiezen voor z'n klant: 'Maar dat is een mooie kraan!', klonk het. Er zijn ook poolhouses van 30.000 euro. Ik sta er zelf soms van versteld hoe ver mensen gaan. Soms is het wat decadent, maar als ze dat leuk vinden: prima, hoor. Met die dingen laten we de concurrentie achter ons. En met onze gigantische stock van vijf tot zes miljoen euro.”
“Maar onze kennis van ketels, boilers, kranen, wisselstukken, enzovoort is wellicht onze grootste sterkte”, gaat ze door. “Het duurt vijf jaar alvorens je sanitair echt goed kent. Sommige concurrenten zitten in grote investeringsmaatschappijen en worden geregeld doorverkocht. Daardoor is er ook meer personeelsverloop. Ook als een kleine speler zoals wij wordt overgenomen door een grote groep zie je vaak dat de mensen worden weggeplukt, of zelf vertrekken omdat de onderlinge banden verdwijnen of omdat er overregulatie is. Zeven, acht jaar later zit niemand van het oorspronkelijke bedrijf er nog. Zo verdwijnt veel kennis. Soms sturen concurrenten installateurs met technische vragen naar hier. Wij hebben haast geen verloop. Mensen werken hier zeer lang. Als er een va -
cature is polsen we ook of zij iemand kennen. Zo wordt haast de helft ingevuld. Er is ook een hele familie die hier werkt: twee broers, de echtgenote van een van hen, hun vader en hun schoonbroer.”
Toch is goede medewerkers vinden hét struikelblok, erkent Nathalie. “Mensen die mee roeien en niet enkel op de boot willen zitten”, preciseert ze. “Mensen die meedenken. We hebben hen, hoor, maar vaak moeten er tien of vijftien komen solliciteren alvorens we zo iemand vinden.”
Ze gaan er prat op dat het bedrijf een vlakke structuur heeft. Daarnaast zijn ze ervoor beducht dat ze niet gaan overreguleren en overstructureren. “Wij hebben geen vergaderingen”, zegt Michael. “Als je hele dagen vergadert, kan je toch niet werken?”
“Met mensen werken is het leukste, maar ook het moeilijkste”, vindt Nathalie. “Door de vlakke structuur staat iedereen hier op gelijke voet. Maar we moeten wel omgaan met conflicten, jaloersheid, introverte en
“ w e willen het B e D rijf uit D rukkelijk fa M iliaal hou D en , en Dat werkt B eperken D : als je echt groot wor D t , M oet je M anagers B eginnen aanne M en .”
extraverte types, enzovoort. We hebben een vertrouwenspersoon, tegen wie de anderen openhartig kunnen zijn en die de rol van bemiddelaar heeft. Tegen ons zouden ze niet alles volledig komen vertellen.”
Hoe binden ze medewerkers aan hun bedrijf, als kleine speler? “Met communicatie, appreciatie en motivatie”, zegt ze. “We zijn een stabiel bedrijf, met mooie producten en plezierig werk. Hier zijn er geen grote veranderingen. En als het goed is, zeggen we het. Echt merci zeggen en niet alles evident vinden is cruciaal. We betalen hen correct, maar appreciatie hoeft niet noodzakelijk met geld te gebeuren. Motiveren doe ik gewoon door te praten. Ik weet van iedereen of ze getrouwd zijn en hoe hun kinderen heten. Een persoonlijke band doet veel. Maar ik doe dat niet bewust. Dat interesseert me gewoon. Michael is minder bezig met mensen. Bij de uitnodiging van een leverancier om op de Nürburgring naar een race te gaan kijken, zuchtte hij: 'Dat valt in mijn verlof.' Ik ga er dan met twee medewerkers naartoe en zal er andere sanitaristen ontmoeten. Gewoon omdat ik dat graag doe.”
De grote sterkte sterktes van haar broer liggen elders. “Hij is van veel markten thuis. En hij heeft goede smaak. Zoals voor de inrichting van onze mini-bouwbeurs. Hij doet dat dan tot in de perfectie, met de juiste catering, de juiste tafels en lay-out, enzovoort. Ik vraag dan wie er allemaal komt. Esthetiek is Michaels winkel. Als ik kleren ga kopen, stuur ik foto's naar hem, om te vragen of het mooi is.”
“Mijn interieur thuis heb ik ook zelf gedaan”, lacht hij. “Ik heb er veel uit geleerd, voor de toonzaal en zo.”
g roei“Kortrijk is de bakermat van Van Marcke”, vertelt Michael nog. “'Wat komen jullie hier doen?', klonk het toen we er neerstreken. Maar we hadden een chique toonzaal en schakelden er onze topmagazijniers uit Menen in. Daardoor zijn we er fors gegroeid. Stapsgewijs, weliswaar. In het begin hadden we één klant per dag.”
Of groei de ambitie is, vindt Nathalie een moeilijke vraag. “We willen het bedrijf uitdrukkelijk familiaal houden, en dat werkt beperkend: als je echt groot wordt, moet je managers beginnen aannemen.”
Michael: “We hebben ook een bedrijf in Beerse gehad. Daar hadden we een gerant, maar het was te ver en we hadden het niet onder controle. We hebben het geliquideerd. In de nieuwe vestiging in Ruiselede zullen we geregeld langsgaan. We willen toch de controle behouden.”
“Het is goed dat we met z'n tweeën zijn. Anders zou ik het niet zien zitten”, zegt Nathalie.
Waarop Michael: “Ik ook niet. Maar ik wil wel groeien op technisch vlak, via onlineverkoop bijvoorbeeld. Nieuwe toonzalen komen er niet meer. Afhaalmagazijnen eventueel wel. Om de installateurs nog beter en van dichterbij te beleveren. Kwantitatief hoeven we dus niet meer te groeien, inzake kwaliteit en service willen we dat wel. Dan groeit onze omzet ook.”
“Maar niet ten koste van het menselijk aspect en de persoonlijke touch”, besluit Nathalie
Tekst: Bert Voet
Portretfoto: Birger Stichelbaut
BOXSPRINGS I LATTENBODEMS I MATRASSEN I BEDDEN
DONSDEKENS I BEDTEXTIEL I HOOFDKUSSENS
Een gœde nachtrust ligt aan de basis van jouw гluk en гzondheid.
Daarom gaan wij tot het uiterste om samen met jou het perfecte bed te vinden.
"H E t voorbij E jaar HE b ik m EE r t H uis g E kookt dan all E jar E n E rvoor sam E n ."
Wat is Michaël Vrijmoed (40) blij dat hij weer kan koken. Echt kan koken. In zijn restaurant in Gent, dat een metamorfose onderging. De inkom werd een echte entree, er is nieuwe verlichting en alles werd opnieuw geschilderd. Het plafond is niet langer donkergrijs maar wit, waardoor je de gewelven echt ziet en het geheel veel ruimer aanvoelt. Maar nu ontvangt hij ons in Sint-Denijs-Westrem, waar hij en zijn vrouw Stefanie Claerhout (30) hun huis bouwden. “Wat zullen we vandaag eten: dat is het eerste waarover Michaël 's morgens begint.”
Vrijmoed verlaat zijn kookeiland en duikt in de ijskast. “Proef eens van mijn hamachi”, zegt hij. “Hij komt van vishandel Van As in Yerseke, Zeeland, en wordt in de buurt gekweekt. Ik moet de kwekerij nog eens bezoeken maar ben echt opgetogen over de kwaliteit. Blauwvintonijn zal ik nooit gebruiken. Dit is een uitstekend alternatief. Ik heb me aangesloten bij North Sea Chefs, de organisatie die ijvert voor duurzame visvangst. Als souschef in Hof van Cleve was ik daar al mee bezig, nu is het haast een evidentie. De oprichters Filip Claeys en Rudi van Beylen hebben er veel moeite ingestopt. Chapeau.”
Wanneer we de hamachi tussen tong en gehemelte laten wegsmelten, is het meteen stil: wat umami, zijdezacht en berelekker. Het is een hapje uit zijn takeaway, die hij tijdens de professionele blokkade geleidelijk uitwerkte. Vorig jaar bereidde hij vijftig tot zeventig afhaalmaaltijden per week, de eerste maanden van dit jaar 110 tot 130. “Voor ons is dat veel. Wij zijn geen machine zoals de structuren achter Sergio Herman of Gert De Mangeleer.” Afhaalmaaltijden op niveau bereiden moest hij in de vingers krijgen. Zo bleken ecovriendelijke bordjes van hars vocht op te slorpen. Dus moest hij sauzen en vinaigrettes apart meegegeven, in
plastic zakjes. “Als je het goed wil doen, is dat moeilijk te vermijden. Ook logistiek was het niet eenvoudig. Het liep goed maar eigenlijk sta je er dan met te veel mensen. Op de duur werd het ook monotoon. Naar het einde toe zag ik de drive opdrogen.”
“Het was een enorme verademing toen we in april enkele keren konden koken voor veertig tot vijftig gasten die in het Marriott Hotel verbleven. Op hun kamer serveerden we een menu met alles erop en eraan, ook kaviaar. Ze waren in extase. Sommigen boekten telkens opnieuw – waarbij veel van onze vaste gasten. Hen terugzien was de max. Zij hadden de ambiance van een restaurant gemist: bediend worden, het rondlopen met de wijnen, de jeugdigheid. Er waren ook veel Gentenaars. Sommigen woonden een straat verder maar bleven slapen. Ze kwamen eens op date. Voor ons was het als een teambuilding. Na zes maanden waren we eindelijk weer samen echt aan het werk, in plaats van samen dozen in te pakken.”
f ilosofie in potjes
Stefanie krijgt een kommetje met garnalen, en een tweede voor de koppen. “Ik ben geen keukenprinses”, zegt ze. “Maar thuis kook vooral ik.” Zij is project manager in het communicatiebureau van haar ouders.
“Ik heb nooit in de horeca gewerkt, en het ook nooit overwogen. We zijn allebei heel gelukkig met wat we doen.”
“Doordat we elkaar tijdens de week weinig zien, hebben we in het weekend veel te vertellen”, zegt Michaël.
“Maar ook toen we elkaar tijdens de lockdown elke avond zagen, praatten we veel meer – dat was zalig”, vult Stefanie aan.
Michaël: “Ik was minder vermoeid dan normaal. Het was een andere mindset. Er was geen druk. Maar ik heb de stress ook nodig. In het restaurant begint de rush om elf uur; en 's avonds tussen zes en zeven is hij er opnieuw. Toen we onze gerechten in dozen stopten waren we soms klaar om vier uur, soms om zes uur. Ik kon me er niet in uitleven, neen.”
Hij draait met zijn ogen. Uiteraard kon hij zich niet uitleven. In het Marriott kon dat wél. “Dat was echt onze keuken. Onze signatuur. We namen ook onze eigen borden mee. Peter Goossens had gelijk: het is
zeer moeilijk om je filosofie in een potje te stoppen, zelfs al leg je de mensen stapsgewijs uit wat ze thuis moeten doen. We moesten voortdurend nadenken: is het niet te complex? Zijn er niet te veel handelingen? Er was heel veel dat we niet konden doen. Dat was wat frustrerend. En in het restaurant werken we nu eenmaal veel dingen last minute af: dat is gewoon beter. Weinig restaurant-uitbaters vonden die takeaway fijn, denk ik.”
“Maar misschien blijven veel mensen het bijvoorbeeld met kerst doen, nu ze het wat gewend zijn”, werpt Stefanie op. Anders dan voor Goossens was takeway aanbieden voor Vrijmoed een noodzaak. “Ik deed het ook opdat alle medewerkers elkaar konden blijven zien”, zegt hij. “Sommigen werken al bij mij sinds ik het restaurant in 2013 opende. En zonder de drive worden we allemaal zot. Ik zeg niet dat hun werk hun leven is, maar ze zijn wel erg gepassioneerd. Ik ben opgelucht dat geen van hen echt in de put is gesukkeld. Enkele dagen thuiszitten konden ze wel plaatsen. Maar niet iedereen is even ondernemend. De ene gaat zich in iets anders verdiepen, de ander wacht tot er iets op hem of haar afkomt. Dan dreig je je minder goed te voelen. Of je komt jezelf tegen en gaat twijfelen. Iedereen is zichzelf wat tegengekomen, hé. Tijdens de eerste lockdown liep ik aanvankelijk de muren op. Bij de tweede zijn we onmiddellijk met takeaway gestart.”
“Maar nu wil ik weer vooruit.”
g e B akken garnalenkop
“Sorry, ik ben niet zo'n snelle kracht.” Stefanie pelt naarstig verder. Bij de garnalen serveert haar man garnalenkroepoek met een dip van garnaal en curry.
“De kopjes kan je gebruiken in een jus om garnaalkroketten mee te maken”, vertelt hij erbij. “Of ze bakken, drogen en er poeder van maken om bouillon mee te infuseren of om iets mee af te werken. Een gebakken garnalenkop kan je ook zo eten. Toen ik twintig jaar geleden naar Parijs ging, kregen we kort gebakken, ongepelde noordzeegarnalen met peterselieboter. Zo waren we niet opgeleid! Maar het was lekker. En simpeler wordt het niet. Dan moeten de garnalen wel kraakvers zijn.”
Reizen om te eten: ook dat is hen uiteraard niet vreemd. “Tickets in Barcelona vond ik een van de tofste ervaringen” vertelt Stefanie. “Van begin tot einde
“
word je er verrast. Maar eigenlijk hoef je dat maar één keer te doen: dan is het verrassingseffect weg.”
“Dat is zoals The Fat Duck”, zegt Michaël. “Daar geraak je heel moeilijk binnen, en het is zeer duur. We zijn er één keer geweest. We namen de trein en na een prachtige wandeling kwamen we binnen in zo'n klein eethuisje, als in een sprookje. Alles klopte, van de eerste tot de laatste seconde. En elk gerecht was perfect op alle vlakken. Máár: het is altijd identiek, al tien jaar lang. Maarten Bouckaert van Castor heeft er drie jaar gewerkt. Hij was dan een jaar lang enkel met sauzen bezig. Dan is alles zo uitgepuurd dat het echt niet beter kán, gegeven de filosofie van het huis. Maar de bore-out loert wel om de hoek. Ik heb het al lastig als mijn menu twee maanden hetzelfde blijft. Dan is de voldoening van een nieuw gerecht verdwenen, ook voor het team. Af en toe kan er wel eens iets terugkomen, zoals asperges à la flamande op onze manier. Als het echt goed zit en de mensen hebben dat graag, hoef ik het niet elk jaar opnieuw uit te vinden.”
Wat hij zelf als zijn grootste gerecht beschouwt?
“Nu ben ik ook benieuwd”, zegt Stefanie. Maar de vraag zint hem niet, en hij aarzelt lang. “Dan wil ik iets noemen dat wij echt hebben uitgevonden, maar meteen denk ik: ergens op de aardbol zal iemand wel iets vergelijkbaars hebben gedaan. Ons gerecht met langoustine, dashiroom, ijs van gerookte paling, appel, rood hoorntjeswier en kaviaar is een zinderende opener voor een menu, die onze stijl perfect weerspiegelt: zeer fris en licht, met de verse, krokante algen en het jodium van de zee dat versmelt met de kaviaar; het frisse van de bouillon en het vettige van de met room opgewerkte dashigel. Toen ik dat anderhalf jaar geleden voor het eerst op de kaart zette, wist ik meteen: hieraan moet ik niks meer veranderen. Veel klanten zegden dat het hun beste gerecht van het jaar was. Maar als takeaway is zoiets niet evident: de foute temperatuur kan het gerecht compleet onderuithalen.”
M ai D o
“Het reizen mis ik enorm”, zegt hij. "Eens iets proeven in een topzaak, of op een markt, en er dan over nadenken: dat is toch anders dan in boeken snuisteren. En de input komt niet enkel van het eten maar ook van de beleving, de cultuur.”
Met kerst 2019 trokken ze op huwelijksreis naar Peru. “In Lima kennen we Bruno Rouffaer, een prof bij wie ik ooit een cursus restaurantmanagement volgde. Wij zijn niet het type mensen die uitvlooien wat je er allemaal moet doen: we laten dat graag over aan een expert. Meteen nadat we in Lima waren geland, trokken we naar een goed restaurant. Bruno introduceerde ons bij de plaatselijke chefs. Central, het restaurant van Virgilio Martínez en Pía León en nu dé hype, was gesloten, net als Astrid y Gastón. Naar Maido zijn we wel geweest. Daar brengt Mitsuharu ‘Micha’ Tsumura een fusion tussen de Japanse en de Peruviaanse keuken. Het staat nu op nummer tien in de World's 50 Best Restaurants. De grote chefs hebben ook restaurants in kleine steden. We kwamen er nooit bedrogen uit. Iedereen heeft al ceviche en hun typische barbecue gegeten, en je leest er veel over, maar het dáár proeven, met de eigen combinaties, is toch anders. Ze doen er meer mee. En dat voedt mijn koksbrein. Zo blijf ik evolueren en bijleren. Daar ga ik echt naar op zoek. Ik wil niet op mijn lauweren rusten.”
Stefanie: “Michaël is in staat om een reis uit te stippelen op basis van restaurants.”
Michaël: “Je moet toch twee keer per dag eten? En jij eet toch ook graag?”
Stefanie: “Jaja. Maar toen was er een mooie afwisseling. We hebben ook Machu Picchu bezocht.”
Michaël: “Cultuur vind ik ook wel belangrijk. Maar slenteren háát ik. Dan voel ik pas hoe moe ik ben. Vaak ga ik op reis omdat ik het fysiek of mentaal eens nodig heb. Maar elke dag een kerk bezoeken...”
“Jij bent getraumatiseerd zodra je twee kerken gezien
i k he B het al lastig als M ijn M enu twee M aan D en hetzelf D e B lijft . D an is D e V ol D oening Van een nieuw gerecht V er D wenen , ook V oor het tea M .”
hebt”, lacht Stefanie. “We sliepen er ook in dorpen waar geweldige dansfeesten werden georganiseerd. Zalig.”
Michaël: “Na enkele dagen Lima en Cusco trokken we rond in het Amazonegebied. De vogels, de apen en alle bijbehorende geluiden waren overweldigend. Ook al werden we geterroriseerd door insecten. We zagen ook tarantula's op 200 meter van ons resort, waar we in open hutten sliepen. Ik sport ook graag op reis, en mijn camera neem ik overal mee. En ik ga nooit twee keer naar hetzelfde land, behalve om te windsurfen.”
“Reizen is belangrijk, maar ook gewoon de verplaatsing maken naar iets interessants, al dan niet in het binnenland”, zegt hij nog. “Je moet natuurlijk tijd hebben. Als het restaurant gesloten is, doen we altijd wel een trip. Maar als het open is, ben ik er. En ook Stefanie heeft een drukke job. Maar goed: we hebben geen kinderen. Mijn broer is pas vader geworden. Mijn zus heeft er twee. En ook wij zijn stilaan klaar om
er actief aan te beginnen. Ik vind het iets om naar uit te kijken: je eigen vlees en bloed, jezelf herkennen in een kleine ziel die naast je loopt.”
r uik eens aan M ijn B roo D
Hij schenkt een glas Pierre Clément Menetou-Salon 2019 in. “Uitstekende prijs-kwaliteit voor 14 euro”, zegt hij. En hij opent de oesters. “Ostra Regal: van een werknemer van Gillardeau die vlakbij z'n eigen kwekerij is begonnen. Gillardeau ligt in de monding van de zee en de Gironde, waar er zoet én zout water stroomt. Dat proef je in die oesters. Een Zeeuwse oester kan ook zeer lekker zijn, maar is soms zeer zout. Ik heb mijn oesters het liefst puur. Niet met rode wijnazijn of zo. Maar er moet wel oesterbrood bij. Dit is zelfgemaakt roggebrood met gezouten boter die ik meng met rotswier. Ik ben bezeten door brood, en tijdens de lockdown is het mijne fel verbeterd. Ik ga wekelijks lopen met Olly Ceulenaere van het restaurant Publiek. Zijn brood vond ik fantastisch, en hij bracht me in contact met iemand die er extreem gepassioneerd door
is. We hebben anderhalf uur naar die man zitten luisteren. Brood is complex. Het is veel meer dan bloem, water en gist. Temperaturen spelen bijvoorbeeld een grote rol. Of je zuurdesem in leven houden. Er is de geur, de smaak, de korst...” “Ruik er eens aan”, zegt hij. “En het kan nóg beter!” Het brengt hem bij zijn vroege herinneringen aan lekker eten. “Als kind at ik al zeer graag. Ik was een veelvraat, maar op desserts was ik extra verzot. En ik bakte zelf brood en cake – die ik meteen opat. Eigenlijk wilde ik bakker worden. Mijn ouders werkten hard. Thuis werd er vooral in het weekend uitgebreid gegeten. Tijdens de week aten we geregeld bij onze grootouders, waar ik de aardappelen lekkerder vond. Bleek dat er daar wél zout op was. Bij mijn andere grootvader was het elke zondagavond feest. Dan maakte hij rosbief klaar in de oven, die hij vervolgens met de hand in flinterdunne schijfjes sneed. Dat waren ook intense familiemomenten. Eten brengt mensen samen. Stefanie en ik eten vaak met z'n tweeën, en we genieten daarvan, maar er is toch niets zaliger dan met vrienden eten en samen een glas drinken.”
Ook zijn aspergegerecht komt uit de takeaway. “Maar het zou ook iets kunnen zijn voor thuis”, klinkt het. “Dit is een beetje raar, die twee kleuren”, zegt hij plots. Hij neemt een ander schaaltje en serveert de koude salade van nog krakende asperges – eerst gekookt, dan gebakken – met een crème van asperge op een pesto en olie van daslook.
Vervolgens bakt hij fijngesneden jonge bloemkooltjes kort, zodat ze licht kleuren en nog crispy zijn, en bereidt er een Blackwellsaus bij. “Normaal zou ik daar een vleesjus voor gebruiken, maar nu werk ik met een krachtige jus van champignons”, legt hij uit. “Zeg dat het kalfsjus is, en men gelooft het. We gebruiken dat vaak in onze vegetarische gerechten.”
Stefanie schept het gerecht van in de pan op een bord. “Neenee, niet te veel!”, klinkt het ineens. Ook thuis waakt de chef over de verhouding tussen de bloemkool en de picklessaus. “Als Michaël thuis kookt help ik zelfs niet – ik kom dan beter niet in zijn buurt”, lacht Stefanie.
“ a ls kin D at ik al zeer graag . i k was een V eelV raat , M aar op D esserts was ik extra V erzot e n ik B akte zelf B roo D en cake – D ie ik M eteen opat .”
“Ik heb liever dat ze intussen iets anders doet”, zegt hij. Op het bord komen nog enkele toefjes pickles voor friste, en onderaan pepertjes en cashewnoot voor wat pit. De pickles is van Tierenteyn. “Hier mag dat al eens. In het restaurant maken we hem sowieso zelf.” Het is een lekker en stevig gerecht. Hier toont Vrijmoed waarom hij al meermaals werd gelauwerd met zijn groentebereidingen, onder meer door Gault & Millau en de We’re smart green guide, die hem vorig jaar tot tweede beste groentekok ter wereld bombardeerde. “In ons groentemenu stoppen we evenveel tijd en energie als in het menu met vlees en vis – het komt overeen met een extra voltijdse kracht”, zegt hij. Ook hardcore vleeseters die de moed hadden om het te bestellen, bevestigen dat hij tovert met groenten. “Meer en meer staan alle generaties ervoor open.”
k ouwe plat
Of hij hier thuis altijd zo kookt? “Neeneen”, lacht Stefanie. “Ook die bloemkool zou ik wel eens doen”, zegt hij. “En het voorbije jaar heb ik meer thuis gekookt dan alle jaren ervoor samen. We hebben zes jaar boven het restaurant gewoond. Ik at daar, Stefanie op haar werk. En in het weekend ging ik niet zo makkelijk in de piepkleine restaurantkeuken staan. Hier in ons nieuw huis vond ik echt het plezier van het koken voor onszelf en voor vrienden terug.”
“De luxe van de lockdown”, zegt zij. “Wat zullen we vandaag eten: dat is het eerste waarover Michaël 's morgens begint.”
“Van daarover na te denken word ik blij”, lacht hij. “Vroeger gingen we vaker uiteten, nu nodigen we veeleer mensen uit. Boven het restaurant was dat niet echt mogelijk. Het was ook mijn bureau en economaat, en na een hele week had ik geen zin om er in het
weekend óók te zijn. Wij gingen dus voortdurend bij anderen eten. En mensen begrijpen dat wel, maar op de duur dacht ik zelf: 'hmm... ik moet eens iets terugdoen.' Nu hebben we dus een lang lijstje van mensen die we willen uitnodigen.”
Zijn eerste leermeester Guy Van Cauteren van het voormalige tweesterrenrestaurant Het Laurierblad in Berlare opperde soms dat hij vaak kaas en wijn of kouwe plat voorgeschoteld kreeg, omdat vrienden niet voor hem durfden te koken. Vrijmoed herkent het. “Sommigen vinden het een hele uitdaging om voor mij te koken. Maar een lekkere bereiding van groenten, of een eenvoudig maar goed stuk vis of vlees: dat is prima. Dergelijke dingen maak ik ook zelf klaar voor vrienden. Het is niet omdat je in je restaurant complexe bereidingen serveert, dat dat thuis ook moet. Je hoeft echt geen hele zondag in de keuken te staan als je mensen ontvangt.”
Tegelijk erkende Van Cauteren dat sommige bereidingen van hedendaagse topchefs zijn petje te boven gingen. Heeft Vrijmoed ook dat al ervaren? “Ik kan onder de indruk zijn van het technische vernuft van bijvoorbeeld Tickets”, zegt hij. “Het ene na het andere gerecht was er zó puur en zó perfect. Sommige dingen probeer ik dan ook, maar ik kijk wel naar de haalbaarheid: ik heb geen twintig stagiairs staan. Mijn insteek is niet: technisch vernuftige gerechten maken. Ik zeg: 'Ik wil een gerecht met zeetong, wat ga ik doen?' Dan kijk ik wat het seizoen biedt en begin te puzzelen. Als je dan tot een gerecht komt dat van alle werelden het beste heeft – technisch vernuft; smaak; texturen; en contrasten in smaak en texturen –, is de cirkel rond.”
Of hij soms vreest dat hem hetzelfde zal overkomen als zijn leermeester? Dat na het succes en de lauweren de neergang volgt, met verlies van sterren en klanten,
“
h et is niet o MDat je in je restaurant co M plexe B erei D ingen serV eert , Dat Dat thuis ook M oet . j e hoeft echt geen hele zon Dag in D e keuken te staan als je M ensen ont Vangt .”
Door te investeren in innovatie en vakmanschap kiest Pouleyn als familiebedrijf resoluut voor expertise en toewijding. Pouleyn is voor u de perfecte partner in uw out-of-the-box project. Uw klassevol en tijdloos design kan in samenwerking met Pouleyn uitgebouwd worden tot een architecturaal pareltje, waar warmte en esthetiek hand in hand gaan met functionaliteit.
om finaal achter te blijven met een restaurant waarvoor er geen overnemer is? “Zeg nooit nooit”, klinkt het. “Guy is altijd een topchef geweest. Er speelden meerdere factoren. Je bent ook maar zo sterk als je team. Je mag als chef nog zo geniaal zijn: je hebt ook de handen nodig om alles uit te werken. Dat was de laatste jaren het probleem. Als je geen bekwame en gemotiveerde mensen meer naast je hebt, wordt je kunnen tenietgedaan. Natuurlijk is dat zeer jammer.”
Hijzelf is vooralsnog gezegend met een uitstekende equipe. “Benjamin De Buck, onze sommelier en maître, is werkelijk fantastisch. Hij is maniakaal bezig met z'n vak, maar op een positieve manier. Zijn kennis is enorm. Op z'n twintigste was hij al quasi maître en sommelier in Oud Sluis, het voormalige driesterrenrestaurant van Sergio Herman. Hij was me altijd bijgebleven en is een cruciale compagnon van me geworden. Jose Garcia Vidal werkt ook al acht jaar in de zaal. Zij zijn mijn steunpilaren, samen met souschef Niels Gunst.”
Hij heeft twaalf medewerkers. “Er is een gast die tien jaar in de bouw heeft gewerkt, en nu zes maanden bij ons in de zaal. Hij was zeer gemotiveerd, en wij hebben 'm opgeleid. En hij deed dat best goed. Maar nu stopt hij. Zijn ouders hebben een bouwbedrijf. Eerst zou hij het overnemen, dan weer niet. Nu gaat hij ergens op kantoor werken. We hebben dus iemand nodig. En hoewel het restaurant in het weekend gesloten is, zijn medewerkers verdomd moeilijk te vinden.”
Maar ook de omgekeerde beweging bestaat. “Na drie maandcontracten was ik niet van plan om Myriam te weerhouden: ze had weinig kennis en maakte veel fouten. Toen ik de boodschap overbracht, schreeuwde ze het uit: ze wilde écht écht écht blijven. En ik kreeg het niet over mijn hart om haar weg te sturen. En kijk, vijf jaar later werkt ze nog steeds bij ons. En is ze zeer belangrijk geworden in het team. Het heeft haar letterlijk bloed, zweet en tranen gekost. Maar hoe zij gegroeid is, dat is fantastisch om zien. Wat een wilskracht, wat een karakter!”
Tekst: Bert Voet
Portretfoto: Birger Stichelbaut
Guy Van Cauteren overleed op 25 november 2020. Na een leven van hard werken sloot hij in 2013 zijn restaurant. Kort daarna kreeg hij de diagnose Parkinson. Hij had ook diabetes. Nadat hij vorig jaar verkeerde medicatie kreeg toegediend, moest hij aan de nierdialyse, waarbij hij een pijnlijke en fatale huidziekte opliep. Hij koos voor euthanasie.
Zijn voormalige pupil kon afscheid nemen. “Guy was een zeer intelligente mens, met veel levenswijsheid”, blikt Michaël Vrijmoed terug. “Toen ik destijds bij hem arriveerde, had ik twee jaar in De Boeverie in Gavere gewerkt. Maar het echte koken heb ik bij Guy geleerd. Het ambacht. Koken met je handen. Proeven. Is het niet lekker? Hoe komt dat? En opnieuw beginnen. Met iets minder van dit, iets meer van dat. In zijn keuken stond geen digitale weegschaal. Het was er een met een gewichtje. Zelfs voor de patisserie.”
Hoewel 't Laurierblad geen glorierijk einde kende, was Van Cauteren een van de meest bedreven chefs van ons land. “In 1993 sleepte hij voor België een bronzen medaille in de wacht op de Bocuse d'Or, toen al de meest gerenommeerde wedstrijd ter wereld. Terwijl zijn restaurant open was!”
“Hij was geen makkelijke mens, en als iemand er zijn voeten aan veegde kon hij mega-pissed zijn, maar ikzelf had hem supergraag en heb nooit problemen met hem gehad. Ik heb enorm veel van hem geleerd en had veel respect voor hem. Toen ik er werkte hielp ik 's morgens al mee aan de mise-en-place. Elke service ging het volle bak. Ik stond aan de vis. Als die gerechten door waren, ging ik elders mee dresseren, of ik ging vanzelf naast Guy staan en hielp mee met de sauzen – wat niet alle collega's konden appreciëren. Op de duur waren we zeer goed op elkaar ingespeeld. Ik ben altijd wel sterk geweest in het aanvoelen en organiseren van een service.”
“Bij het begin van de week ging hij naar de groothandel ISPC”, herinnert Vrijmoed zich ook. “Hij nam dan à l'improviste vanalles mee voor de kookles op dinsdagavond. Dan stond er twintig man – al waren het vooral vrouwen – in de keuken, ook als het restaurant open was. Dat was telkens het feest bij de start van de week.”
“Een lam kwam altijd in z'n geheel binnen. En hoe snel die mens zo'n dier kon versnijden! Of een hert. Hij was ook slager van opleiding, net als zijn vader. Het ene stuk braiseerde hij dan, het andere spande hij in netten en liet het kort bakken. Het was niet modern,
maar in zekere zin wel zeer gesofisticeerd. Doordacht. Technisch. Hij had zó veel kennis. Ik ben er niet gestopt omdat ik niet meer kon bijleren. Maar ik was jong en hongerig. En Hof van Cleve werkte keihard voor een derde ster.”
“De kliek van 't Laurierblad heeft altijd contact gehouden. Enkele keren per jaar komen we samen. Op ons huwelijk eind 2019 was er een tafel 'Berlare'. Guy had er erg van genoten. Op een bepaald moment nam hij de micro, en onvoorbereid schudde hij een fenomenale speech uit zijn mouw. Hij kon ongelooflijk vertellen en entertainen. En hij doorprikte al wat niet pluis was.”
“Als ik eens een half uur in de auto zat, belde ik hem graag op. In september had ik hem aan de lijn. Hij lag in het UZ Gent. Hij had erg veel pijn. Eerst drong het niet tot me door hoe erg het was. Ik ben een viertal keer bij hem geweest. We zaten daar dan alleen. Dan praat je over alles, behalve over hoe die mens zich voelt. Iedereen weet: het is niet goed. En volgens mij hebben mensen in die situatie geen zin om het telkens weer uit te leggen. Hij was ook nog niet klaar om te sterven. Eén keer bracht ik zijn paté mee. Aan het recept had ik wat gesleuteld. En hij: 'Mja, goed, maar...' Dan gaf hij tips. Hij was een vakman tot zijn laatste dagen. Hij zou ook nooit iets zeggen, zomaar om je te pleasen. Hij was recht voor de raap. En als je tegen z'n schenen schopte, zou je het geweten hebben.”
“Guy had ook Covid-19 opgelopen maar daaraan is hij niet overleden. De laatste keer belde hij op een donderdag. Hij vroeg of ik op dinsdagavond in het ziekenhuis kon komen koken voor zijn familie. Ik had het niet door. Ook niet toen hij zei: 'Morgen krijg ik de laatste dialyse, dan trekken we er de stekker uit.' Mijn moeder, die kinesiste is, moest me uitleggen wat dat betekende. Op dat moment kreeg ik een slag van de hamer. Guy wilde er nog een feest van maken. Een laatste avondmaal. Maar dat is niet op die manier gelukt, omwille van de coronamaatregelen. Ik ben wel nog eens kunnen langsgaan, op maandag, samen met drie ex-collega's. Toen was hij op de palliatieve afdeling, waar wat meer was toegelaten. Per twee gingen we bij hem. Ik had een fles champagne bij. Het waren zijn laatste heldere uren. Hij zat rechtop, we dronken samen een glas en disten verhalen op. Hij heeft een uur lang zitten lachen. Dat was echt schoon, jong. En dan: de laatste, lange handdruk, de laatste woorden van dank voor elkaar, de laatste aanblik. Op woensdag is hij overleden.”
“Op zijn volgende verjaardag, 8 mei, gaan we hem eren. We denken aan een breugelmaal.”
De keuken en het volledige interieur baden in een warme, gezellige sfeer. De zorgvuldig uitgekozen rode accenten doorheen het hele huis geven het die extra touch. De combinatie van natuurlijke materialen zoals hout en natuursteen maken het geheel af. Dit is ...
Quadrant Bookend
De "Quadrant Bookend" is het resultaat van een nieuw evenwichtig spel tussen recht en krom. Handgemaakt per paar, verkrijgbaar in Noir Saint Laurent marmer/gelakt messing combinatie. h180mm x w70mm
Prijs 1.450 euro/paar
www.pierredaems.com
RR INTERIEUR
Pacha Lounge Chair - Gubi
De gewelfde, zachte en laaghangende
Pacha Lounge Chair is een vrolijk modernistische creatie die zowel extreem comfort als moeiteloze veelzijdigheid omhelst.
Prijs vanaf 2.150 euro
www.rrinterieur.be
Maxalto, Caratos chair
Caratos is een serie gestoffeerde zitmeubelen, verenigd door een herkenbaar frame van gegoten aluminium. De frames zijn verkrijgbaar in geraffineerde amber- en grafiettinten, te combineren met een kostbare stoffen of lederen bekleding. Prijs vanaf 1.330 euro
www.rrinterieur.be
FILO plaid/tafellaken - Scapa Home Het Belgische interieurmerk Scapa Home creëert haar collecties steeds met aandacht voor duurzaamheid en detail. Het merk combineert kwaliteit met tijdloze ontwerpen in aantrekkelijke kleuren en texturen.
Prijs 251 euro
www.denachtwacht.be
BeoPlay A1
Langere afspeeltijd, volledig waterdicht, geïntegreerde stemassistent en luidsprekertelefoon. Maak kennis met de verbeterde keuze voor geweldig geluid onderweg.
Prijs 250 euro
www.vandeloock.be
June Side Table
De elegante "June Side Table" in natuursteen met zijn kenmerkende, opvallende J-Curve. Handgemaakt en op bestelling in België. h440 x w270 x d340mm
Prijs 3.990 euro
www.pierredaems.com
Anemone
Design vuurplaatsen en gereedschap
voor in en rond de open haard.
Prijs model S 538 euro
Prijs model M 717 euro
Prijs model XL 3.154 euro
Prijs model bio ethanol 1.981 euro
www.metalfire.eu
BOXSPRINGS I LATTENBODEMS I MATRASSEN I BEDDEN
DONSDEKENS I BEDTEXTIEL I HOOFDKUSSENS
Een gœde nachtrust ligt aan de basis van jouw гluk en гzondheid.
Daarom gaan wij tot het uiterste om samen met jou het perfecte bed te vinden.
“ k unst HEE ft HE t laatst E woord ”
Stephanie Laporte
‘New essentialism’: zo typeert Stephanie Laporte haar interieurarchitectuur. En waar kan je dat beter ervaren dan in haar eigen woning in Zwevegem: een brute sculptuur, gestript tot zijn essentie, maar met veel aandacht voor wooncomfort en esthetiek. ‘Voor jezelf een huis ontwerpen is het moeilijkste dat er is.’
Wat waren we blij, toen Stephanie Laporte ons niet in haar bureau in Kortrijk, maar in haar nieuwe huis uitnodigde voor een gesprek over haar twee dada’s: interieurarchitectuur en kunst. Laporte woont tegenwoordig met haar gezin in Zwevegem. Meer bepaald: in een nieuwbouw met een prachtig zicht op de velden, het Beerbos en de molen van Sint-Denijs. Het warm minimalistische interieur tekende ze uiteraard zelf, de architectuur is een samenwerking met haar man Jan Demeyere.
Samen met Didier Balcaen is Demeyere medeoprichter van Speedwell: een projectontwikkelaar die grote mixed-use binnenstedelijke projecten bouwt in Roemenië en Oost Europa. ‘Op deze plek stond een modernistische woning uit 1967. Het huis lag verscholen in de bossen en was op zich wel mooi. Maar het raakte niet verkocht, want er waren enorme scheuren in de muren. Het is een veelvoor -
komend probleem hier in de regio: de kleigrond droogt uit door de klimaatopwarming en daardoor beginnen oude huizen die niet deftig gefundeerd zijn te verzakken. We besloten het huis volledig af te breken en een nieuwbouw te realiseren, gefundeerd op een dikke funderingsplaat in beton,’ zegt Jan Demeyere.
Hun nieuwbouwwoning is een krachtige monoliet, die volledig is opgetrokken in baksteen, ook een kleiproduct. ‘Het huis is nu nog een brute sculptuur. Maar binnenkort komt aan de voorkant een bloemenweide. En de achtergevel zal begroeid raken met klimplanten. Het huis moet weer opgaan in de natuur. Qua vorm is het zelfs op de natuur gei nspireerd: het uitgestrekte volume is geknikt, zoals een tak die aan een boom groeit,’ zegt Stephanie Laporte. ‘Het huis is helemaal van binnen naar buiten ontworpen. Architecturaal is het een balk waaruit enkele volumes zijn weggekapt. Het hele huis is volledig op het landschap gericht: gesloten aan de straatkant, open naar het panorama aan de achterkant.’
Voor jezelf een nieuwbouwhuis ontwerpen en inrichten: het is voor veel architecten en interieurarchitecten een moeilijke opdracht. ‘Jezelf als klant hebben is inderdaad echt niet evident,’ bevestigt Stephanie Laporte. ‘Drie jaar tekenden we samen aan onze woning. 21 verschillende ontwerpen passeerden de revue, tot we uiteindelijk zelfs overwogen om met een buitenlandse sterarchitect samen te werken. Ons eerste idee was om een glazen paviljoenwoning te bouwen, geïnspireerd op Mies van der Rohe. Maar dat matchte hier niet met de landelijke omgeving. De site vroeg om een krachtigere architectuur, een soort brute rots in het bos.’ De zoektocht naar het perfecte ontwerp leverde alleszins geen vergezocht compromis op: hun woning is een uitgepuurde massieve sculptuur geworden, die functionaliteit met esthetiek en wooncomfort doet rijmen.
Voor Laporte was het essentieel dat de woning veel wanden had: zij en haar man zijn grote kunstverzamelaars. Maar belangrijker nog was de open
circulatie. Met amper drie binnendeuren vloeien alle ruimtes beneden naadloos in elkaar over. En toch heeft elke ruimte zijn eigen intimiteit, identiteit en uitzicht op het landschap. Dat is de magie van dit huis: ondanks zijn uitgestrektheid en grote vloeroppervlak, geeft het zichzelf nergens in één keer prijs. Laporte creëerde een ‘promenade architecturale’ met een filmische spanning: in de aankleding van de opeenvolgende ruimtes varieerde ze met donker en licht, intiem en open. ‘De eetkamer en de TV-kamer zijn bijvoorbeeld bekleed met donker getinte lariks. Dat hout is geïnspireerd op de schors van de eiken in het Beerbos, waar we op uitkijken,’ zegt ze. Ook in het gastentoilet beneden trok Laporte de natuur letterlijk naar binnen: de wastafel bestaat uit één blok ruwe natuursteen. Ongepolijst, precies zoals ze de blok
bij een natuursteenbedrijf in de streek zag staan. ‘Zij hebben dat blok wel binnenin uitgehold, want het woog oorspronkelijk 3000 kilo. Nu nog 900. De stabiliteitsingenieur heeft ons gegarandeerd dat de vloerplaat dat aankan.’
g e D oseer D e kijkerVaring
Stephanie Laporte doet soms binnenhuisinrichtingen voor de grootschalige vastgoedprojecten van haar man. Maar ze ontwerpt vooral high-end commerciële en residentiële interieurs voor Belgische klanten, veelal zakenlui met een gevoel voor esthetiek. Dankzij haar feeling voor kunst kan ze haar klanten – desgewenst - ook advies geven over de sculpturen of schilderijen die in de woning zouden passen. Laporte komt uit een kunstenaarsfamilie
“M et a M per D rie B innen D euren V loeien alle rui M tes B ene D en naa D loos in elkaar o V er . e n toch heeft elke rui M te zijn eigen inti M iteit , i D entiteit en uitzicht op het lan D schap . D at is D e M agie Van D it huis .”
en overwoog zelf lange tijd om kunstgeschiedenis te studeren. Toch koos ze voor interieurarchitectuur aan de ESA St-Luc in Doornik. Na haar studies draaide ze drie jaar mee op het architectenbureau van Claire Bataille en Paul Ibens, tot ze in 1999 haar eigen studio startte. Haar eigen stijl omschrijft ze graag als ‘new essentialism’: ze ontwerpt serene, gesofisticeerde interieurs, waarin je je thuis voelt en tot rust komt. Haar eigen woning in Zwevegem is daar een perfect staalkaartje van. Hoewel het gelijkvloers alleen al 600m² is, voel je je geborgen in de architectuur. De proporties en volumes van de woning voelen heel natuurlijk aan. En door het materialenpalet summier te houden, steelt niks teveel aandacht van de hedendaagse kunstcollectie.
Ook die verzameling is niet opgesteld als een visueel bombardement, maar een goed gedoseerde kijkervaring met museale ambities. Ingetogen werken van Dirk Braeckman, Hannah Collins en Imi Knoebel zijn afgewisseld met explicietere stukken van Adam Pendleton, Jenny Holzer of Mircea Suciu. Op de plek waar nu nog een sloganesk werk van Stephan Brüggemann hangt, komt binnenkort een monumentale Gilbert & George. Het werk dat meest reactie uitlokt bij bezoekers, staat al meteen in hun inkom: ‘Tanya’, een sculptuur van het kunstenaarsduo Elmgreen & Dragset. Een levensechte vrouw – op Prada-stiletto’srust op een kapotte transportkist van een kunstwerk. ‘De dame in kwestie is Tanya Bonakdar, een galeriehoudster met wie Elmgreen & Dragset willen afrekenen in een beeld. Alsof ze willen zeggen: wij kunstenaars zijn machtiger dan de kunstmarkt, de kunst heeft het laatste woord,’ zegt Laporte.
g luonIn Laportes privéwoning heeft kunst absoluut het laatste woord. Maar ook in haar vrije tijd is kunst de basso continuo. Ze reist wereldwijd voor beurzen
en tentoonstellingen in galeries of musea. ‘Ik ben recent in avondschool begonnen met een kunstopleiding,’ lacht ze. ‘Ik werk thuis aan mijn doeken op de schildersezel van mijn grootvader.’ Laporte is ook, samen met Christophe De Jaegher, medeoprichter van Gluon: een bijzonder initiatief dat de brug legt tussen kunst, wetenschap en technologie. ‘Gluon organiseert voor zijn leden lezingen, studiereizen en atelierbezoeken. En telkens zit er een futuristisch kantje aan: we brengen kunstenaars onder de aandacht die bezig zijn met technologie en wetenschap en op die manier nadenken over de uitdagingen van mens en planeet. Zo was er dit voorjaar in BOZAR nog een Gluon-project rond kunst en artificiële intelligentie, in samenwerking met kunstenaar Luc Tuymans. De centrale vragen waren daar: wat kan artificiële intelligentie betekenen voor het creatieve proces van kunstenaars?
Kijken de AI-algoritmes anders naar kunst dan mensen? Nog dit voorjaar werkte Gluon mee aan een onderzoeksproject van kunstenares Robertina Šebjanič. In haar werk onderzocht zij de impact van geluidsoverlast onder water. De fauna en flora in zee of in rivieren ondervinden de laatste 50 jaar meer en meer hinder van lawaai van industrie, visserij en scheepvaart. Zij reist al sinds 2016 de wereld rond om dat onderwaterlawaai te capteren in geluidscomposities. Haar project over de Noordzee is tentoongesteld in Oostende.’
Of ze door Gluon ook anders kijkt naar haar interieurbranche? ‘Ik ben me wel wat bewuster van onze ecologische voetafdruk,’ zegt Laporte. ‘Vroeger was het bon ton om te kunnen zeggen dat je marmer uit Brazilië kwam en je hout uit Australië. Maar die materiaalinvoer zorgt voor een onnodige vervuiling en een ecologische belasting. We kunnen evengoed met materialen van bij ons werken. En dat doe ik ook zoveel mogelijk in mijn projecten.’
Tekst: Thijs Demeulemeester
Foto: Birger Stichelbaut
“ i k wil als EE n missionaris r av EE ls w E rk ov E ral v E rd E dig E n .”
Melanie Deboutte
Melanie Deboutte, schrijf die naam maar op. De Roeselaarse is sinds anderhalf jaar conservator van het Roger Raveel Museum in Machelen-aan-de-Leie. En daarmee is ze, samen met Benjamin Zurstrassen van het Hortamuseum, de jongste museumdirectrice van ons land. ‘Men zegt soms dat Raveel wereldberoemd was in Vlaanderen en geen internationale carrière kende. Dat is een misverstand.’
Melanie Deboutte (°1988) was 11 toen Roger Raveel in 1999 zijn eigen museum in zijn dorp Machelen kreeg. Sinds anderhalf jaar leidt de in Gent wonende Roeselaarse het opmerkelijke museum in de Leiestreek. Deboutte was geen witte raaf, toen ze uitgekozen werd om haar voorganger Piet Coessens op te volgen. Ze heeft frisse ideeën, is erudiet en behoort samen met Evelyn Simons, Louis-Philippe Van Eeckhoutte en Benedicte Goesaert tot de nieuwe generatie jonge Belgische curatoren die zich de jongste jaren laat opmerken in de kunstwereld.
‘Als jonge garde treden we graag in dialoog met de oudere generatie die nog aan zet is. We staan klaar om een nieuw hoofdstuk te schrijven,’ laat ze optekenen.
p requel
Deboutte weet waarover ze spreekt, want de voorbije 10 jaar verkende ze zowat alle facetten van de kunstwereld. Heel haar curriculum leest als een prequel voor haar eerste – en wellicht niet laatste
“ n a M ijn stu D ies kunstwetenschappen in l eu V en en g ent wist ik V rij snel Dat ik in D e M useu M sector wou terecht ko M en M aar o M zeker te zijn Van M ijn sterktes en talenten , D ee D ik eerst wat erVaring op in alle M ogelijke uithoeken Van D e kunstwerel D .”
- museumbenoeming. ‘Na mijn studies kunstwetenschappen in Leuven en Gent wist ik vrij snel dat ik in de museumsector wou terecht komen. Maar om zeker te zijn van mijn sterktes en talenten, deed ik eerst wat ervaring op in alle mogelijke uithoeken van de kunstwereld. Ik heb voor een galerie gewerkt, maar ik deed ook als freelancer of tijdelijke medewerker projecten voor verschillende Vlaamse musea zoals het S.M.A.K., Museum Dhondt-Dhaenens, Museum M en het Raveel Museum. Ik werkte voor een kunststichting, de Herbert Foundation in Gent. Ik was ook studiomanager van kunstenaar Dirk Braeckman op het moment dat hij exposeerde in het Belgisch paviljoen op de Biënnale van Venetië. En samen met wijlen Jan Hoet werkte ik aan zijn laatste expoproject, ‘De Zee.’ Kortom, ik bouwde tentoonstellingen, vees werken aan de muur, deed pers en communicatie, schreef catalogusteksten, deed onderzoek, werkte samen met kunstenaars en met erfgenamen van kunstenaars die een estate beheren. Al die ervaring komt nu perfect samen in deze job in het Roger Raveel Museum,’ zegt ze.
Twee jaar geleden had Deboutte voor het eerst contact met Piet Coessens, de toenmalige conservator van het Raveelmuseum. In zijn kleine team van vier mensen was tijdelijk iemand uitgevallen. En daardoor kon Melanie als freelancer inspringen. ‘Piet vertelde me toen dat hij aan het eind van het jaar met pensioen zou gaan. Er kwam dus een post vrij, waarvoor ik me kandidaat kon stellen,’ zegt Deboutte. ‘Ik rook mijn kans. 10 jaar lang stond ik ten dienste van de projecten, keuzes en beslissingen
van anderen. Maar ik wou mijn eigen weg zoeken en mijn eigen verhaal vertellen. Thierry De Cordier vertrouwde me dat jaren geleden toe: “je moet je eigen baas zijn en niet te lang assistent blijven van anderen”. Ik was jong om te solliciteren, maar het voordeel was: ik kende het Raveel Museum al, had relevante ervaring en wist wat de uitdagingen voor de toekomst zouden zijn. Bovendien ligt Machelenaan-de-Leie precies tussen Roeselare en Gent, mijn bakermat en mijn huidige woonplek. Alle randvoorwaarden waren ingevuld.’
Het Roger Raveel Museum is niet het meest sexy of meest avant-garde museum van België. Het ligt ook niet in een centrumstad, maar in een ingeslapen dorp in de Leiestreek. Bovendien is zo’n monografisch museum niet zo evident om in leven te houden. Hoe hou je zo’n plek aantrekkelijk voor een breed publiek, als de kunstenaar geen internationaal bekende publiekstrekker is zoals Van Gogh of Picasso? ‘Een museum waar het werk van één kunstenaar centraal staat kan heel erg in de diepte gaan. Ik vind het een bijzondere uitdaging om in zo’n nichecontext te werken,’ zegt Deboutte.
Toch gaan monografische musea vaak ten onder aan hun hoogmoed: het worden vaak doodse plekken, zeker als de kunstenaar zelf vergeten raakt. Voorbeelden zijn er genoeg in ons land: in het Constantin Meuniermuseum in Elsene komen nauwelijks nog mensen. En als je het Permekemuseum
“D ie Vaste opstelling M oet V eel sneller roteren , zo Dat B ezoekers altij D een re D en he BB en o M terug te ko M en .”
in Jabbeke éénmaal hebt bezocht, heb je de neiging niet meer om nog eens terug te gaan. Veel monografische musea zijn mausolea die vastgevroren zitten in de tijd. Maar in die valkuil wil Melanie Deboutte niet trappen. ‘Het Raveel Museum is geen ateliermuseum of een kunstenaarswoning, die je kan bezoeken. We zijn een groot museum met 1200m² exporuimte. Dat is best veel om gevuld te krijgen. Het museum is ontworpen na gesprekken tussen architect Stéphane Beel en Roger Raveel zelf. Voor Roger was het belangrijk dat er ook tijdelijke expo’s kwamen die onafgebroken een dialoog mogelijk maakten met tijdgenoten maar bovenal ook met nieuwe generaties kunstenaars. Hij besefte dat je alleen zo een museum gewijd aan zijn oeuvre in leven kon houden,’ zegt Deboutte.
Concreet wil Deboutte haar museum niet volproppen met werken van Raveel, die ze één keer om de 10 jaar wisselen. ‘Die vaste opstelling moet veel sneller roteren, zodat bezoekers altijd een reden hebben om terug te komen,’ zegt ze. ‘Als ik de cijfers van vroeger analyseerde, merkte ik dat mensen vooral naar hier kwamen voor de tijdelijke tentoonstellingen. Ze bezochten de vaste collectie nauwelijks nog, omdat ze dachten dat ze die al kenden. Voor mij was dat het sein om het radicaal anders aan te pakken: ik wil elk jaar de collectiepresentatie wisselen in de pastorijwoning. En in de fantastische nieuwbouw van Beel – die er inmiddels ook al 22 jaar staat - wil ik tijdelijke expo’s houden. Niet enkel over Raveel, maar ook met tijdgenoten of met hedendaagse artiesten. Als conservator is het mijn taak om hier nieuwe verhalen te vertellen over Raveel.’
De vraag is: is zijn verhaal niet uitverteld, nu hij – naar aanleiding van zijn 100ste geboortedag –
in BOZAR een grote retrospectieve kreeg? ‘Dat expoproject was al opgestart vóór mijn komst. Maar we merken het natuurlijk wel aan onze bezoekers,’ zegt ze. ‘We leenden veel van onze topstukken uit voor de expo in het Paleis voor Schone Kunsten. Maar nu die tentoonstelling afgelopen is, willen we niet enkel die usual suspects tonen in ons museum. We willen de bezoekers blijven verrassen met onbekend werk of minder bekende facetten van zijn oeuvre, zoals zijn keramiek.’
Of het aan Debouttes inspanningen ligt, is moeilijk te zeggen. Maar het Raveel Museum tikte vorig jaar – in volle corona – op een zeer hoog aantal
bezoekers af: 10 000 bezoekers kwamen langs, terwijl ze twee maand verplicht moesten sluiten.
‘Ter vergelijking: het MuHKA in Antwerpen haalde 35 000 bezoekers,’ zegt Deboutte. ‘En ook dit jaar zit ons museum op toerental om een recordjaar aan bezoekers te halen. We voelen natuurlijk een effect van de Roger Raveel-tentoonstelling in Brussel,’ zegt ze. ‘Na BOZAR zie ik nog veel opportuniteiten om zijn werk internationaal te tonen. Was er geen corona geweest, dan was ik heel Europa rondgereisd om als een missionaris het werk van Raveel overal te gaan verdedigen bij musea. Expo’s in culturele centra hoeven niet meer. Het is tijd voor de volgende stap. Ik ben er zeker van dat ik de juiste mensen warm kan maken voor dit oeuvre. Het is niet mijn taak als museumconservator om de markwaar -
de van Raveel op te krikken door bij grote galeries aan te kloppen. Maar ik wil hem wel internationaal uitspelen in musea.’
Deboutte heeft nog andere ambitieuze plannen met het museum. Ze gaat actief op zoek naar partners en ambassadeurs en nodigt ondernemers, bedrijven en kunstminnaars uit de regio – en verder daarbuiten – uit om het museum te steunen in de groeischeut waar het Roger Raveel Museum zich in bevindt. ‘Van evenementen en recepties in de mooie museumzalen of de bloemenweide in de binnentuin tot lezingen, rondleidingen en atelierbezoeken aan kunstenaars: het museum biedt in de nabije toekomst een interessant pakket aan voor zijn ambassadeurs,’ zegt ze.
k unstenaar M et pensioen
Het voelt alsof Deboutte nu het werk doet dat Raveel in zijn leven nooit echt deed: Machelen verlaten om te reizen en internationale contacten te leggen. ‘Men zegt soms dat Raveel wereldberoemd was in Vlaanderen en geen internationale carrière kende. Maar dat is een misverstand,’ pareert Deboutte. ‘Zijn werk uit de jaren 50 en 60 heeft absoluut internationale kwaliteit, daar twijfelt niemand aan. En Raveel had tijdens zijn leven wel degelijk ook internationaal succes. In 1971 exposeerde hij op de Biënnale van São Paolo. Vanaf eind de jaren 60 werkte hij samen met Galerie Espace uit Amsterdam. Die galerie heeft heel veel voor Raveels bekendheid in Nederland betekend. Het leidde uiteindelijk zelfs tot solotentoonstellingen in het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Van Abbemuseum in Eindhoven.’
‘Ik zie Raveel als een brugfiguur tussen de moderne en hedendaagse schilderkunst. Met zijn ‘Nieuwe Visie’ heeft hij een doorbraak geforceerd voor een hele nieuwe generatie kunstenaars. Voor mij zit de kern van zijn oeuvre in de jaren 50 en 60, toen hij echt een avant-garde schilder was. Vanaf de jaren 70 begon hij zichzelf wat te herhalen. Midden de jaren 1980 had zijn werk al veel van de kracht verloren die in de kleinere, experimentele schilderijen en tekeningen schuilt van twee decennia voordien. Maar dat betekent natuurlijk niet dat hij geen goede werken meer heeft gemaakt in de tweede helft van zijn leven, denk maar aan zijn inkttekeningen en grafiek,’ zegt Deboutte. ‘Misschien moeten we kunstenaars ook eens toestaan om op pensioen te gaan. Ze worden verondersteld om levenslang te pieken. En dat is niet realistisch.’
Melanie Deboutte heeft Roger Raveel nooit ontmoet: hij stierf in 2013. ‘Maar ik heb uiteraard veel eerstehands informatie. Zijn technisch assistent is hier zelfs nog altijd conciërge van het museum,’ zegt ze. ‘Volgens wat ik hoor en lees was hij zeer trots, koppig en eigengereid. Hij beweerde altijd dat hij zich op niemand inspireerde. Maar door al anderhalf jaar zo intens met zijn werk bezig te zijn, heb ik toch veel linken ontdekt met andere kunstenaars. Een specialiste in oude schilderkunst wees me zelfs op parallellen met de schildertechniek van Rubens. Bovenal was Raveel zeer loyaal voor zijn entourage en voor de invloedrijke figuren die hem steunden, zoals Hugo Claus en Roland Jooris. Hij bleef ook zijn leven lang zijn woonplaats Machelen-aan-de-Leie trouw. Hij was nooit van plan om hier weg te gaan. Hier in de Leiestreek vond hij alles om geïnspireerd te raken en om zijn kunstenaarsbestaan te leiden. Was hij in Parijs geboren, dan was hij gegarandeerd levenslang in Parijs blijven plakken.’
Of hij door zijn honkvastheid de internationale erkenning heeft gemist? ‘Raveel zei altijd: ‘zoek het niet te ver, maak het niet te moeilijk.’ Hij deed inderdaad niet veel moeite om buitenlandse contacten te leggen. Hij werkte liefst met lokale galeries, zoals Veranneman en Pieters. En als er al eens een belangrijke curator over de vloer kwam, zoals de Duitser Kasper König in 1985, ontving hij hem in zijn atelier in het Nederlands. Omdat hij geen Engels of Duits sprak. Had hij König die dag kunnen overtuigen, dan zag zijn carrière er misschien anders uit.’
Tekst: Thijs Demeulemeester
Foto: Birger Stichelbaut
“ m ad E in b E lgium is EE n kwalit E itsm E rk in d E s tat E s ”
Het is bijna niet te geloven dat Arno Declercq nog maar vier jaar bezig is. De Belgische ontwerper heeft met zijn krachtige meubels en accessoires succes tot in Shanghai, Moskou en Los Angeles. ‘Ik zou er kunnen mee uitpakken, maar ik blijf liever onder de radar.’
Het begon eigenlijk met een tegenvaller. Arno Declercq opende in 2015 een galerij met vintage design en Afrikaanse kunst in Leuven. Een misrekening, want de klanten bleven uit bij galerij Whyfon. Leuven was hier niet klaar voor, dus sloot hij de galerij al in 2016. Het kantelpunt kwam er in mei 2017, toen hij een foto op Instagram postte van een stoere zwarte collectie met toen nog kleine accessoires zoals kandelaars en schalen. 'Vrijwel meteen kwam er een bericht van de interieurshop Garde uit Los Angeles: ‘Hi, can we buy your collection?’ En vanaf dan ging het snel. Een maand na de levering waren ze daar al uitverkocht en kwam er een nieuwe, grotere bestelling. Andere Amerikaanse interieurwinkels volgden snel, want Belgisch design is populair in de States, dankzij smaakmakers als Vincent Van Duysen en Axel Vervoordt. En zo ging de bal aan het rollen.’
B eschei D en
Die bal rolt nog steeds het snelst in de States en in Europa. Al begint Azië hem stilaan ook te ontdekken. ‘We krijgen nu aanvragen binnen van ontwerpstudio’s uit Shanghai. Net zoals Axel Vervoordt leggen zij een grote stock van interieurobjecten aan, die ze in hun projecten plaatsen. Die studio’s hebben geen showroom of fysieke winkel. Ze zorgen er zelf voor dat mijn collectiestukken een bestemming vinden.’
Arno Declercq werkt voornamelijk met galeries maar heeft ook eigen projecten waar hij op vraag van klanten soms stukken maak in exceptionele formaten. Het succes stijgt Arno absoluut niet naar zijn hoofd. Daarvoor heeft hij al van te dichtbij meegemaakt hoe fragiel een zaak runnen kan zijn. ‘Ik blijf
“ i k V in D Dat je M ijn B an D M et M o D e ook V oelt D oorheen M ijn collecties . i k ge B ruik le D er , pels en ru BB er in co MB inatie M et hout , M etaal en B rons .”
liever bescheiden. Daarom zeg ik altijd: het succes is me overkomen. Ik heb eigenlijk nooit objecten ontworpen omdat ik wist dat ze commercieel zouden aanslaan. Ik maak gewoon wat ik mooi vind.’
Arno Declercq is een autodidact meubelmaker. Hij studeerde interieurarchitectuur en komt uit een familie van ondernemers. Zijn ouders runden een textieldrukkerij en daarna een modeboetiek, waar ze onder meer Ann Demeulemeester, Rick Owens en Martin Margiela verkochten. Hier pikte Arno de esthetiek van die architecturale designermode op. ‘Ik heb zelf veel meegewerkt in de winkel van mijn ouders. En ik ging meestal ook mee collecties inkopen in Parijs en Milaan. Bij Rick Owens is de link tussen zijn modelijn en meubellijn heel duidelijk. Ik vind dat je mijn band met mode ook voelt doorheen mijn collecties. Ik gebruik leder, pels en rubber in combinatie met hout, metaal en brons. Die ‘look’ bepalen is zoals een modeontwerper die een silhouet tekent. Of zoals iemand zijn outfit kiest. Alles moet met elkaar matchen, zowel qua kleur, textuur als volumes. Ik ga niet plotseling objecten beginnen maken in plexiglas of zo. Ik streef naar een coherente look.’
En dat lijkt ook wel aan te slaan in de modewereld. In het hoofdkwartier van Yves Saint Laurent in Parijs, waar de Belg Anthony Vaccarello momenteel creatief directeur is, staan enkele van Arno’s meubels. En ook de CEO van Moncler kocht recent een mooie selectie van zijn objecten en meubilair.
“ i k werk elke Dag M ee in het atelier , zo he B ik V olle D ige controle o V er D e kwaliteit en D e esthetiek .”
s enufo
Arno Declercq (°1994) kreeg naast mode nog een andere passie van zijn ouders mee: die voor Afrikaanse kunst. Hij verzamelt niet alleen kunstobjecten uit zwart Afrika net als zijn vader, ze inspireren hem ook overduidelijk in zijn werk. ‘Ik gebruik veel Iroko, een Afrikaans hardhout dat erom bekend staat dat het ertsen uit de grond kan opnemen,’ zegt hij. ‘Maar ook vormelijk sijpelt Afrikaanse kunst door in mijn creaties.’ Eén van zijn krukjes doopte hij ‘Senufo’, naar de West-Afrikaanse stam, bekend bij Afrikaanse kunstverzamelaars. Een ander meubel bekleedde hij met nagels, zoals sommige stammen doen bij hun maskers of krukken.
Die cross-over tussen Afrikaanse kunst, handwerk en design leverde hem al de nodige aandacht op in kunstmiddens. De Brusselse topdealer in Afrikaanse kunst, Didier Claes, had op Tefaf Maastricht – de belangrijkste kunst– en antiekbeurs ter wereld – een bureau van Arno mee om zijn stand mee in te richten. Ook op de kunstbeurs BRAFA in Brussel doken zijn collectiestukken op. Bank Delen gebruikte Arno’s werk om hun stand – op interieurgebied het paradepaardje van de beurs – mee te decoreren.
l iagre en w earstler
Niet dat Arno Declercq dat soort showcases nog nodig heeft om succesvol te zijn. Zijn planning zit nu al vol tot eind dit jaar. Zijn collectiestukken worden al wereldwijd verkocht via een 30-tal dealers. En zelfs het high-end interieurlabel Christian Liagre en de Amerikaanse interieurarchitecte Kelly Wearstler klopten recent bij hem aan om samen te werken.
Alles wordt in eigen huis te Zaventem gemaakt. We draaien 7 op 7 om de vele orders klaar te krijgen. Ik werk elke dag mee in het atelier, zo heb ik volledige controle over de kwaliteit en de esthetiek.’
Zijn productiecapaciteit bereikt stilaan zijn absolute limiet, zijn atelier is te klein en zijn machinepark kan op de huidige locatie niet meer uitbreiden. ‘Ik zoek al een tijdje naar een mooi atelier van circa 1000m², liefst ergens in de driehoek tussen Antwerpen, Brussel en Leuven,’ zegt hij. ‘Dan pas zal ik nog verder kunnen groeien en investeren in nieuwe en grotere machines. Hier zou ik dan ook de ruimte hebben om een stock aan te leggen.’
Arno Declercqs zaken gaan goed, zeer goed zelfs. Maar hij houdt liefst de voetjes op de grond. ‘Ik vind het leuk om me te omringen met andere creatievelingen, hier in Zaventem Ateliers. We hebben hier een cluster van ontwerpers en makers onder één dak in een oud industrieel pand. Het is inspirerend om in die omgeving te werken. Met andere ondernemers in België overleggen is niet gemakkelijk, want doordat ik nog zo jong en zo kort bezig ben, nemen ze me niet altijd au sérieux. Terwijl ik heel serieus met de uitbouw van mijn zaak bezig ben. Daarom spiegel ik me meer aan de Amerikaanse mentaliteit: de eerste jaren is het knokken om een stevig fundament te leggen onder je kleine onderneming. En dan pas kan je opschalen en snel groeien.’ Waarom hij dan niet naar de States verhuist met zijn productie? ‘Dat zinnetje ‘Made in Belgium’ is echt cruciaal.’
Tekst: Thijs Demeulemeester
Foto: Birger Stichelbaut
Unicus specialiseert zich in leisure houses van het hoogste niveau. Of je nu op zoek bent naar een carhouse, mancave of gastenverblijf: alles is mogelijk. Hybride houtbouwsystemen in combinatie met unieke architectuur, dat is ons ding. Complete ontzorging staat steeds centraal. Unicus staat in voor het volledige project: van het ontwerp en het bouwen tot de finale afwerking. Werk je liever met een eigen architect? Geen probleem, wij werken met plezier samen. Kleine of grote projecten, wij denken vooral in termen van geslaagde projecten.
Dromen over een eigen design? Get in touch! info@unicus.be • www.unicus.be • +32 56 51 79 60
A Woodstoxx Company
“E E n s E l E cti E van HE t mooist E vastgo E d op d E markt ”
luxevastgoed.com
Op deze pagina’s kunt u genieten van een uniek geselecteerd aanbod eigendommen te koop op luxevastgoed.com. Van België tot Zuid-Europa, stellen we u graag enkele architecturale parels voor.
KNOKKE-LE-ZOUTE I AGENCE PALLEN
Meer info op luxevastgoed.be
BELSELE I ARCHITECTURALE VILLA BELGIUM SOTHEBY'S INTERNATIONAL REALTY Meer info op luxevastgoed.be
LIER I ROMANTISCHE HOEVE OP IDYLLISCHE LIGGING I HILLEWAERE VASTGOED
Meer info op luxevastgoed.be
HASSELT I HERENWONING I FOUND & BAKER PROPERTIES
Meer info op luxevastgoed.be
BLARICUM I ROYALE RIETGEDEKTE VILLA VOORMA EN WALCH MAKELAARS IN HET GOOI
Meer info op luxevastgoed.nl
MARBELLA I NUEVA ANDALUCIA
EDITION MARBELLA
Meer info op editionmarbella.com
SINT-MARTENS-LATEM De Latemse Kluis, volledig gerestaureerd, woonst en tentoonstellingsruimte, op 4.685 m2, bew. opp. 600 m2 Vg, Wp, Gmo, Gvkr, Vv
SINT-MARTENS-LATEM Project in dorpskern, handelszaak en appartement, arch. Govaert & Vanhoutte, op 920 m2, bew. opp. 290 m2
EPC: nvt - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
OLSENE Eigentijdse villa met poolhouse op een zonnig perceel met extra lange zwemvijver, op 3.576 m2, bew. Opp. 384 m2
EPC: 169 kWh/m2 - UC: 2425716 - Vg, Wug, Gmo, Gvkr, Gvv
GRAMMENE Luxueuze villa nabij een oude Leie-arm, met zwembad en open zicht, op 1.369 m2, bew. opp. 520 m2
EPC: 242 kWh/m2 - UC: EP02281 - Vg, Wgch, Gmo, Vkr, Vv
T +32 (0)89 73 01 01
Sinds onze opening te New York in 1976 is Sotheby’s Realty uitgegroeid tot een organisatie van meer dan 990 kantoren in 70 landen wereldwijd. Net zoals in de kunstwereld, waarderen en selecteren wij uw vastgoed. Of het nu gaat om een villa, appartement of exclusief domein, we brengen uw eigendom bij de juiste partijen onder de aandacht dankzij ons netwerk en uitgebreide marketing.
Ontdek wat bij u past in onze portefeuille met meer dan 450 vastgoedobjecten, zowel te huur als te koop.
Raadpleeg sothebysrealty.be
UNIEK LANDGOED OP 4HA IN HET PAJOTTENLAND
Dit uniek landgoed van 500 m² bevindt zich op een prachtig domein met verre zichten in een oase van rust en groen. Deze uiterst stijlvolle villa omvat zes slaapkamers, vier badkamers en beschikt over een recent aangelegd verwarmd buitenzwembad en terras.
RIANT (CASCO) NIEUWBOUWAPPARTEMENT
Dit duplexappartement van maar liefst 392 m² bevindt zich in de bruisende Vlaanderenstraat. De indeling van deze woonst valt zelf nog te kiezen. De verscheidene terrassen hebben samen een oppervlakte van 75 m² en bieden een prachtig uitzicht op de binnenstad.
SPACIEUS APPARTEMENT AAN DE KOUTER
Dit ruime appartement van 210 m² omvat een zeer ruimte leefruimte, drie slaapkamers, een badkamer en twee bescheiden terrassen. Visgraatparket, marmer en hoge plafonds laten het appartement klasse uitstralen. Bijkomend is er de mogelijkheid om een garage aan te kopen.
Tel: 09 223 28 23
Engel & Völkers Gent-Centrum
Kleine Vismarkt 2, 9000 Gent
gentcentrum@engelvoelkers.com
EXCLUSIEVE PAREL IN HET HART VAN GENT
Dit stijlvolle appartement van 168 m² werd afgewerkt met uiterst kwalitatieve materialen waardoor het een zeer unieke uitstraling heeft. Perfect voor iemand die een luxueus stadsleven wil leiden! Deze woonst omvat een riante leefruimte, twee slaapkamers, een badkamer en twee terrassen.
• Ghent Real Estate Brokerage B.V.
• www.engelvoelkers.com/gentcentrum
MERKSPLAS · € 1.095.000 · Hazenpad 17 · Ref 04/8493
Prachtige villa van 735 m² op een kavel van 2.738 m² op toplocatie ten midden van groen met 4 slaapkamers, 2 badkamers en een zwembad. Vg - Wp - Gmo - Gvkr - Vv, EPC 83 kWh/m²
HEUSDEN-ZOLDER · € 1.450.000 · Obbeekstraat 68 · Ref 10/0686
Luxueuze uniek gelegen villa, ruime- lichtrijke leefruimte /keuken, 4 slaapkamers en dubbele garage/ paardenstallen op een terrein van 18.000 m². Vg - Wp - Gmo - Gvkr - Gvv, EPC 217 kWh/m²
LIER · € 2.875.000 · Leliënlei 25 · Ref 06/10234
Uniek villadomein met verschillende villa’s voorzien van alle luxe, comfort en faciliteiten en 3 zwembaden op ca. 4.500 m². Vg - WgGmo - Gvkr - Vv, EPC 129 kWh/m²
NEERPELT · € 1.295.000 · Vinkendreef 19 · Ref 07/1548
Nieuwbouwvilla (BEN-woning) op een perceel van 2.289 m² met kantoorruimte, woonkamer, keuken, 4 slaapkamers, 3 badkamers, tuin en een terras. Vg - Gmo - Gvkr - Vv - Wp, EPC 48,78 kWh/m²
KONINGSHOOIKT · € 1.145.000 · Koningsplein 38 · Ref 09/2161
Standingvolle herenwoning met garage, praktijkruimte en buitenzwembad te Koningshooikt op een perceel van 1.200 m². Vg
- Wg - Gmo - Gvkr - Gvv, EPC 326 kWh/m²
RIJKEVORSEL · € 1.375.000 · Stevennekens 25 · Ref 02/9302
Exclusieve eigendom in Rijkevorsel op een perceel van 6.143 m². Villa met 4 slaapkamers en kantoorgebouw met woonst. Vg - Wug - Gmo - Gvkr - Vv, EPC 221 kWh/m² & 82 kWh/m²
BELLEGEM Hoeve met verschillende bijgebouwen en faciliteiten te Bellegem op ca. 1,1ha.
ref.: BELLE3 - EPC 215 kWh/m² UC 1585828 - Vg, Ag, Gmo, Gvkr, Gvv
BELLEGEM Nieuwgebouwd UNIEK gelegen casco-landhuis op ca. 1ha.
ref.: BELCASC - EPC 0 kWh/m² UC - Vg, Ag, Gmo, Gvkr, Gvv
BRUGGE Volledig vernieuwde herenwoning met tal van mogelijkheden op ca. 315m².
ref.: BRUGREIC - EPC 130 kWh/m² UC 2048920 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
DIKSMUIDE Zeer rustig en landelijk gelegen, instapklaar landhuis (nu B&B) op eiland van ca. 2ha.
ref.: EILANDDIK - EPC 273 kWh/m² UC 975003 - Vg, Lwag, Gmo, Gvkr, Gvv
HARELBEKE Recent gebouwde luxe-villa op ca. 1.000m².
ref.: GPZ1A - EPC 124 kWh/m² UC 16478/h399/d01 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
HOEILAART Prachtig landgoed ‘De Quirini’ op een boogscheut van Brussel op ca. 5ha.
ref.: DQHO - EPC 295 kWh/m² UC 20170410-00019550014-1 -, Ng, Gmo, Gvkr, Gvv
IEPER Omwalde kasteel-villa nabij centrum op ca. 1ha.
ref.: IEPKAST - EPC 625 kWh/m² UC 830264 - Vg, Pg, Gmo, Gvkr, Gvv
IEPER Recent vernieuwd handelscomplex met villa op ca. 3.725m².
ref.: BURIEP02 - EPC 257 kWh/m² UC 2210896 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
INGELMUNSTER Klassevolle villa met ruim bijgebouw op ca. 6.682m².
ref.: BROWESC - EPC 408 kWh/m² UC 2403260 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
IZEGEM Discreet gelegen zeer ruime villa op ca. 1,5ha.
ref.: IZFO - EPC 293 kWh/m² UC 2312302 - Vg, Ag, Gmo, Gvkr, Gvv
KORTRIJK Heel ruime zongerichte villa met alle comfort op ca. 2.482m².
ref.: KORVILLAC - EPC 272 kWh/m² UC - Vg, Wg, Gmo
KORTRIJK Kasteel-landhuis te koop op ca. 2,2ha.
ref.: DELAKO - EPC 653 kWh/m² UC 2275272 - Vg, Pg, Gmo, Gvkr, Gvv
KORTRIJK Zeer goed gelegen standingvol herenhuis in residentiële buurt op ca. 465m².
ref.: CALKOR - EPC 230 kWh/m² UC 2429311 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
NIEUWPOORT Moderne villa op topligging op ca. 1.307m².
ref.: SIMLI - EPC 115 kWh/m² UC 2264524-RES-1 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Vv
TIELT Recent vernieuwde, klassevolle en zeer goed onderhouden villa op ca. 6.625m².
ref.: MEUTIE - EPC 298 kWh/m² UC 2278054 - Vg, WG, Gmo, Gvkr, Gvv
TIELT Ruim karaktervol handelscomplex te Aarsele op ca. 4.500m².
ref.: HANDAARSELEC - EPC 492 kWh/m² UC 2353924 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
ROESELARE Centraal gelegen exclusief villa-landhuis op ca. 8.049m².
ref.: APOBER - EPC 291 kWh/m² UC 2411574 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
RONSE Karaktervolle volledig gerestaureerde herenwoning op ca. 1.160m².
ref.: FURO33C - EPC 366 kWh/m² UC 2292363 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
RUMBEKE Residentieel en centraal gelegen recent gebouwde villa op ca. 1.950m².
ref.: WGRUM5 - EPC 191 kWh/m² UC 1931596 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Vv
WANNEGEM-LEDE Volledig gerestaureerd kasteel op ca. 13ha.
ref.: KASTEELWANN - EPC 0 kWh/m² UC - Vg, Pg, Gmo, Gvkr, Gvv
WAREGEM Zeer goed gelegen klassevolle villa op ca. 1.550m².
ref.: VYV234 - EPC 445 kWh/m² UC 2379206 - Vg, Wg, Gmo, Gvkr, Gvv
ZULTE Zeer ruime klassevolle villa met bijgebouw en parktuin op ca. 5.296m².
ref.: STZU2C - EPC 397 kWh/m² UC 2389731 - Vg, Lwag, Gmo, Gvkr, Gvv
Exclusieve landhuizen te koop
ZWALM Volledig gerenoveerde herenvilla te Nederzwalm op ca. 2800m².
ref.: ZIZW8CC - EPC 193 kWh/m² UC 2284720 - Vg, WG, Gmo, Gvkr, Gvv
VG-GMO-WG-GVKR-VV EPB: B-81 ref.EP00588
Zoute - Des Lices
Duplex-penthouse gelegen op een boogscheut van de Zeedijk en het Abertplein in het Zoute. Heeft een zonovergoten terras en een panoramisch zicht over de villa’s. Ontworpen door het gerenommeerde architectenbureau Govaert & Vanhoutte.
VG-GMO-WG-GVKR-VV EPC in aanvraag
Knokke - Villa 2
Prachtig nieuwbouw appartement gelegen in een stijlvolle villaresidentie op de Nellenslaan naast het casino. Dit appartement heeft frontaal zeezicht en parkzicht op de Canada Square.
VG-GMO-WG-GVKR-VV EPC: B-156 ref. 0002283898
Zoute - Vert Coteau
Uniek en luxueus tuinappartement met uitzonderlijke gevelbreedte en groot terras uitgevend op privatieve tuin. Uitzonderlijk gelegen in een kleinschalige villaresidentie in een Zoutepaadje net achter het Dominicanenkerkje, apero in de Put op wandelafstand.
VG-GMO-WG-GVKR-VV EPC: in aanvraag
Zoute - Orlow
Uniek, stijlvol gerenoveerd appartement met een zuid-georiënteerd terras en een zeer centrale top ligging vlakbij de boutique winkels in de Kustlaan
Zoute-Sparrendreef +32 (0) 50 631 631
Zoute-Kustlaan +32 (0) 50 170 970
Knokke-Duinbergen +32 (0) 50 530 830
Knokke-Duinenwater COMING SOON
Woonkwaliteit, een onberispelijke afwerking, ruimtelijk rendement, een unieke locatie… Daar gaan we met Exeptio vol voor, bovenop een heel persoonlijke service.
Middeleeuws kasteel gelegen middenin het dorpje Tavigny op een perceel van 2ha met een woonoppervlakte van 1200m 2. Een oorspronkelijke ‘donjon’ die is gebouwd in het jaar 900. In 2000 genoot het kasteel van een zeer grondige renovatie.
EPC NVT
Gelegen in de nabijheid van de Molièrelaan en het Brugmann plein, vinden we deze bijzondere Art Déco woning met een gevelbreedte van 11 meter terug. Grote troef hier is de tuin en de ruime garage met draaiplateau en plaats voor 4 wagens.
EPC 201
Zoekt u een centraal gelegen pand met veel eigenheid? Een karaktervolle woning met authentieke elementen en grote lichtrijke ruimtes? Waar u royaal wonen kunt combineren met uw handelszaak, vrij beroep of praktijk? Dan heeft dit pand ongetwijfeld heel wat troeven voor u!
EPC 319
Buitengewoon aanbod te Hasselt op een toplocatie. Deze uitermate fijn afgewerkte woning werd opgeleverd in 2020 en geniet een uitmuntende afwerkingsgraad met oog voor véél detail. Quasi elke ruimte geniet van uitzicht op het voormalige stadhuis van Hasselt.
EPC 70
Eclectisch kasteel gelegen centraal in een landschapspark, aangelegd in 1874-1875. Het betreft een ruim begraasd park, omzoomd met bomen en met ten noorden van het kasteel een serpentinevijver. Kortom, een uitzonderlijk aanbod met een rijke geschiedenis!
EPC NVT
Deze woning vlakbij de SintBaafskathedraal is mooi ingericht met maatmeubilair en biedt door de grote bewoonbare oppervlakte en de drie afzonderlijke inkomdeuren heel wat mogelijkheden. Een extra troef is de ondergrondse parkeergarage.
EPC 162
Hofstede De Stamper, een 17de-eeuwse hoeve even buiten het centrum van Damme, op een uitzonderlijke site van 18 hectare. Het domein omvat een authentieke hofstede, verschillende bijgebouwen, weiland, akkerland, een boomgaard, …
EPC NVT
Het Hof Van Rameyen wordt algemeen beschouwd als één van de mooiste kastelen van ons land. Het ligt in het schilderachtige dorpje Gestel, in een 72 hectaren groot landschapspark dat aansluit op bossen, velden en weilanden.
EPC NVT
Klassieke parel opgetrokken in 1968 en gerenoveerd in 2019 gekenmerkt door Franse steen, gelegen op een prachtig aangelegd perceel van 4895 m 2. Dankzij de enorme oppervlakte van 1 500 m2 kan deze eigendom tot zeer uiteenlopende doeleinden bestemd worden.
EPC 260
Geniet van een vijfsterrenservice aan comfort in de privacy van uw eigen woning. Dankzij een 24/7 permanentie op de site blijft u in residentie Beaux-Arts ook op latere leeftijd stijlvol, zelfstandig en zorgeloos wonen. Gelegen vlakbij het Citadelpark te Gent.
EPC NVT
Dit charmant en stijlvol aangekleed landhuis geniet een bewoonbare oppervlakte van +/- 600 m 2 en situeert zicht op een uitzonderlijke site van +/- 5ha met een natuurlijke vijver en zomerpaviljoen. Rust, privacy en gezelligheid zijn de absolute troeven.
EPC NVT
Gelegen in de nabijheid van het Zoniënwoud en de Voormalige Golf bevindt zich deze hedendaagse villa. De woning met een oppervlakte van 618 m 2 is gelegen op een zuidwestgeoriënteerd perceel van 3.000 m 2 zonder inkijk. Hoogwaardige renovatie in 2017.
EPC 169
Met kantoren in de prestigieuze Kustlaan en op het Albertplein helpen wij u graag verder met de zoektocht naar een nieuw eigendom.
Wenst u te verkopen of verhuren, dan gaan wij hierbij op zoek naar de perfecte match. Ontdek meer op www.cambierdenil.be
Hoekappartement van 197m² met frontaal zeezicht op de Wandeldijk.
€ 5.300.000
Prachtige villa residentieel gelegen aan de rand van het Zoute.
Prijs op aanvraag
Charmante villa gelegen in hartje het Zoute op een terrein van 1.622m2.
€ 5.500.000
Zuidgericht appartement gelegen in een standingvolle residentie.
€ 2.425.000
Anouska De Smul
Kustlaan 275-277, 8300 Knokke-Heist
t. +32 50 64 10 10
ads@knokkerealestate.com
www.immoknokkerealestate.be
TE KOOP IN GENT-KOUTER
VILLA-APPARTEMENT MET TORENZICHT
Meer info: 09 282 82 82
Het exclusieve vastgoed dat bij u past, de bijzondere aanpak die u verwacht.
DÉ ARCHITECTURALE PAREL VAN DE NOORDZEE
§ Een project met ongekende allures door David Chipperfield Architects (UK).
§ Adembenemende panoramische zichten op zee, havengeul, Hendrikaplein en hinterland.
§ Appartementen met superieur wooncomfort tot 265m2 groot.
§ High-end en duurzame afwerking op maat.
Volg het project ook via sociale media thegrand.be www.facebook.com/thegrand
FASE
'Sea' Status: opgeleverd
Oplevering: zomer '21
FASE II
'Salt' Status: afwerking
Oplevering: zomer '22
420 appartementen 530 garageboxen aan de Wellington Golfclub van € 180.000 tot € 700.000
Hier woont u op het ritme van De Stad aan Zee. Aan iconische plekken voor de golf- en paardensport.I
FASE III
'Sand'
Status: lancering
Oplevering: eind '23
SALES UP AND RUNNING
vastgoed-degroote.be
FASE IV
'Sky'
Status: vergund
Oplevering: zomer '26
Residentie Beaux-Arts – een unicum in Gent
Uitzonderlijke woonbeleving in een subliem kader | exclusieve architectuur en hoogkwalitatieve afwerking met luxueuze materialen | lichtrijke en ruime wooneenheden met mooie terrassen uitkijkend op een prachtige binnentuin | vlakbij winkels en openbaar vervoer | ongezien aanbod aan diensten en faciliteiten | gepersonaliseerde benadering | de vijfsterrenservice van een hotel, de privacy van uw eigen woning
Twee broers met een grote liefde voor toparchitectuur: dat is Rietveld. Architectuur die al jaren de toon zet voor de gehele vastgoedmarkt. Rietveld inspireert, innoveert en bouwt tijdloze moderniteit. Gedreven door vorm, niet door rentabiliteit per steen. Voor u en voor ons, omdat toparchitectuur ons verbindt. Jean-Baptiste de Ghellincklaan, Sint-Denijs-Westrem
In het midden van de groene binnentuin vinden we De Ode. Een gebouw gekenmerkt door een prachtige baksteenarchitectuur met afgeronde vormen. De uitgesproken golving en zachtere uitstraling sluiten zo naadloos aan in zijn omgeving.
Ook nieuwsgierig naar hoe de kracht van het architecturale lijnenspel naar binnen wordt vertaald?
LAUNCH
SKY TOWER TWO
ENKEL OP AFSPRAAK
059 80 91 91
SKY DAYS VAN 9 T.E.M. 11 SEPTEMBER
BELEEF EN ERVAAR:
EXCLUSIEVE LANCERING
SKY TOWER TWO
Bonnieux, Luberon (France)
2 770 000
Uitzonderlijk gelegen landgoed met panoramisch zicht
Op 5 min van het dorp, heel rustig en dominant gelegen op een terrasvormig grondstuk van meer dan 3 ha, waarvan een deel is omgetoverd tot een schitterende landschapstuin met een hondertal olijfbomen, en aangenaam verwarmd zwembad. Het panoramisch uitzicht op de Luberon en zijn pittoreske dorpjes is gewoonweg adembenemend. Het geheel bestaat uit een hoofdhuis, een gastenverblijf en enkele bijgebouwtjes zoals een ruim overdekt terras, carport voor 2 wagens, een technisch lokaal en een tuinhok.
EPC : C Ref: B2460vm
T +33 (0)4 90 75 96 98
info@janssensimmobilier.com
www.janssens-immobilier.com
Edition Marbella is uw Nederlandstalig aanspreekpunt voor de aankoop van een exclusieve woning in Marbella en omgeving. Graag presenteren wij u het meest recente aanbod high-end villa’s, penthouses en nieuwbouwprojecten te koop. Ook bieden wij de nodige ondersteuning op fiscaal en juridisch vlak.
Aarzel niet ons te contacteren om u te adviseren bij de zoektocht naar uw droomwoning. Neem alvast een kijkje op onze website met meer dan 400 aanbiedingen.
Met het bedrijf Yacht Consult verzorgen Manu Deceuninck (33), Wouter Vanderelst (35) en Matthias Verscheure (40) de aankoop en verkoop, maar ook het beheer en de chartering van jachten. En de business boomt. “Veel klanten hebben de pandemie op hun jacht doorgebracht.”
Onder het gekrijs van meeuwen leidt Manu Deceuninck, de eigenaar van Yacht Consult, me in de jachthaven van Oostende aan boord van Valentine. De gloednieuwe Sunreef 60 voor een Belgische klant komt recht van de werf in Gdańsk, Polen, en is onderweg naar Zuid-Frankrijk. Het is een eenmaster met twee Volvo Penta 150-motoren: ideaal voor mensen met een passie voor zeilen die ook ruimte en comfort willen. De boot van zestig voet biedt liefst 225 m² aan leefruimte. “Dat is de sterkte van catamarans”, zegt Deceuninck. “Op een relatief kleine boot heb je een enorm volume. Voor vier volwaardige, dubbele
slaapkamers met badkamer heb je op een klassiek motorjacht negentig tot honderd voet nodig. En dan zit je in een hele andere prijscategorie.”
Valentine kost ong. 3 miljoen euro exclusief BTW. De driekoppige crew – een kapitein, een hostess en een chef-kok, maar iedereen doet een beetje vanalles –biedt een topservice. “Je zit hier op een hotel met zes sterren, geen vijf”, zegt Deceuninck, terwijl we door het groot centraal salon wandelen. De ingerichte keuken kreeg toestellen van Bosch en Miele, inclusief vaatwas en microgolf. De cabines werden op hoog niveau aangekleed met leder en marmer. De boot is
ook geknipt om avontuurlijke wereldreizen te ondernemen. “Deze winter zal hij op eigen kracht naar de Caraïben zeilen”, zegt Deceuninck. “Met een motorjacht is dat ondenkbaar zonder cargoschip.”
De eigenaar zal 'm persoonlijk gebruiken, maar hij zal ook worden verhuurd door Yacht Story, een apart bedrijfje waarvan Deceuninck mede-eigenaar is. De weekprijs bedraagt 35.000 euro per week zonder BTW en zonder verbruik. “Als je zeilt valt het verbruik van de boot mee – het is een ecologisch argument voor de catamaran”, zegt Wouter Vanderelst. “Als je met een Pershing over het water vliegt, wordt het een ander verhaal. In dit geval bedoelen we vooral: het verbruik aan boord.” Hij wijst naar enkele dure flessen wijn in een wandkast.
termen. En Riva blijft een brok klassiek design, met een zeer karakteriserende afwerking. De oude houten boten van Riva zijn collector's items voor een speciaal publiek, dat Riva ademt.
Deceuninck was amper 19 toen hij Yacht Consult oprichtte. “Ik had altijd aan competitiezeilen gedaan en op boten gezeten. Na mijn opleiding volgde ik een stage in de vastgoedwereld. Wat ik daar had geleerd, paste ik toe op de botenbusiness. We begonnen met makelaardij: als tussenpersoon fungeren bij de verkoop van tweedehandsboten – dat doen we nog steeds. Als jonkies zagen we veel sharks in de botenwereld: cowboys van vijftig, op pantoffels en met een gescheurd T-shirt, die snel geld wilden verdienen. De nodige service was er niet. Misschien hebben wij die voor een stuk gecreëerd.”
Mede dankzij deze boot werd Yacht Consult vorig jaar ook verdeler van Sunreef. “Als consultant deden we de hele onderhandeling met de werf”, legt Deceuninck uit. “Dit is een nicheproduct, en totaal geen concurrentie voor de andere jachten die we verkopen. Wie een Riva koopt zal nooit deze boot kopen. Waarom niet?
Omdat een Riva een Riva is.” (Lacht)
Yacht Consult is exclusief verdeler voor de Ferrettigroep in België. Daaronder vallen de merken Ferretti, Pershing, Riva, Itama, Custom Line, CRN en Wally. Alle hebben ze een uitgesproken look en identiteit. Ferretti zelf staat voor familieboten met veel ruimte. De traditionele villa, als het ware. Een Custom Line is groter en biedt meer keuze tot individualisering. CRN staat voor megajachten vanaf 50 meter. Pershing is zowat de Lamborghini van het water: een supersnelle raket met high end afwerking. De loft, in architectuur-
Deceuninck introduceerde een systeem waarbinnen mensen hun boot bij hen te koop zetten terwijl ze hem konden blijven gebruiken. “Vroeger lagen boten in de verkoophavens. Dat was duur, en je had niks meer aan je boot. Wij gingen het organiseren zoals bij vastgoed, en zijn meer online gaan werken. Al snel hadden we tweehonderd boten in portefeuille, die we wereldwijd verkochten. Door de crisis werden in 2010 en 2011 heel weinig nieuwe boten verkocht, en veel tweedehands. In de Middellandse Zee lagen veel jachten stil die zwaar te lijden hadden onder de zon, een gebrek aan onderhoud, enzovoort. Belgische exemplaren waren in betere staat en werden als het ware een niche. Daar deden wij ons voordeel mee. Daardoor kregen we ook veel aandacht van scheepswerven.”
Na enkele jaren ging Yacht Consult ook nieuwbouwboten verkopen. “Vastgoed vond ik saai”, blikt Deceuninck terug. “Dat zag ik vooral als een financieel
product. Een boot is emotie. Er schuilt veel liefde achter. Vaak is het the last toy. Een boot doet dromen. Van de zee. Van avontuur. Van de vrijheid. Dat laatste werd door de coronapandemie nog versterkt. Wij verkopen privé-eilandjes die je naar eigen goeddunken verplaatst. Veel klanten hebben de coronatijd dan ook op hun boot doorgebracht. Tegenover twee jaar geleden is de verkoop ruim verdubbeld. Alle gereputeerde scheepswerven in Europa zijn volgeboekt.”
o ntzorgen
Nu verkoopt Yacht Consult een twintigtal tweedehandse en zeven tot twaalf nieuwbouwboten per jaar. De prijzen voor nieuwe schommelen doorgaans tussen één en twintig miljoen euro. “Een boot kopen is minder simpel dan het lijkt”, zegt Deceuninck. “Om te beginnen is het een veelgemaakte fout om een mooie boot te kiezen, maar geen rekening houden met wat je ermee wil doen en hoe je hem gaat gebruiken. Daarin staan we de klant bij, zodat hij de juiste boot koopt, de boot waarop hij echt thuiskomt. We onderhandelen met de werven, geven advies inzake design, fiscaliteit
en andere wetgeving, verzekeringen, enzovoort. Of je bijvoorbeeld in Zwitserland dan wel in België woont, verandert het hele verhaal. Wij maken het proces aangenaam voor hen. Ook na de aankoop. Een boot bezitten is als een klein bedrijf runnen, vaak met twee tot zes man personeel. Maar de eigenaars hebben al een bedrijf. Ze willen er niet per se nog een om hun plezier te organiseren. Wij verzorgen het beheer en de beveiliging van de boot, onderhandelen ligplaatsen, zorgen voor onderhoud... De kern is: wij ontzorgen de eigenaars.”
Dat de jaarlijkse running cost tien procent van de aankoopprijs bedraagt is onzin, stelt hij. “Dat hangt af van het merk, de aankoopprijs, het verbruik, hoe intensief je een boot gebruikt, de mate waarin je hem verhuurt, enzovoort. Ook situaties waarin mensen hem slechts drie weken per jaar gebruiken en toch niet verhuren, kunnen we optimaliseren volgens de principes van goed beheer en dus zonder centen door deuren en ramen te gooien. Dat is ook nodig. Naar mijn gevoel gaan mensen veel bewuster om met geld dan vroeger. Ook de superrijken.”
Foto: Birger Stichelbaut
“ e en B oot is e M otie . e r schuilt V eel lief D e achter . V aak is het the last toy . e en B oot D oet D ro M en . V an D e zee . V an aV ontuur . V an D e V rijhei D .”
Als coachbuilder ontwerpt de Nederlander Niels van Roij (37) unieke varianten of herinterpretaties van 's werelds meest bijzondere auto's. Daarnaast geeft hij Land Rover Defenders een hoogst individuele touch. “Ook aan de zelfrijdende auto zal emotie blijven kleven.”
Het is een stralende zomerdag en garage Vernaeve levert een gloednieuwe, gitzwarte Land Rover Defender 110 af aan een jong koppeltje – hun boreling is erbij. Om de overhandiging te begeleiden is Niels van Roij speciaal vanuit Apeldoorn naar Gent afgezakt. Hij heeft de auto geïndividualiseerd, onder zijn eigen merknaam Heritage Customs Valiance. De terreinwagen kreeg gesmede wielen die Van Roij zelf ontwierp en die doorgaans zijn voorbehouden aan supersportwagens. “Deze zijn 22 inch”, zegt hij. “Groter doen we niet: voor het comfort, en om het gedistingeerd te houden.” Zowel in het interieur als het exterieur
werden heel wat panelen in Santorini Black gespoten. Aan de binnenzijde kreeg de achterklep aluminium elementen. Het interieur werd volledig herbekleed met zacht, zwart leder, inclusief alle deurpanelen, het dashboard, de zeven stoelen en het stuur. Op dat stuur zien we nog iets bijzonders: de contouren van het eiland Curaçao, met ongeveer in het midden ervan een stip.
“Dat is de plek waar meneer en mevrouw elkaar ontmoetten”, zegt Van Roij. “Het was niet hun eerste idee om dat in de auto te verwerken. Maar toen we bij hen
thuis kwamen zagen we een klein schilderijtje met het eiland erop. We vroegen wat dat voor hen betekende, en zo kwam het verhaal naar boven.” De coördinaten van het magische plekje werden gefreesd in een aluminium dashboardplaatje. Ook elders in het interieur zijn er subtiele verwijzingen naar het eiland. Curaçao Commission, One of One, lezen we.
Het zijn kleine dingen die de auto bijzonder maken. “Iets zeer persoonlijks opbouwen staat in ons mission statement”, aldus Van Roij. “Dat maakt deel uit van de kern van ons bedrijf. We komen bij mensen thuis, gaan aan tafel zitten, kijken naar de vloer, de kunst aan de muur, de meubels, en dat vertalen we in een auto. Dat komt voort uit mijn praktijk als coachbuilder. Met Heritage Customs verzagen we geen carrosserie, maar we komen er dicht bij.”
Voor de bekleding gebruikt hij overigens ook materialen die geïnspireerd zijn op binnenhuisarchitectuur, zoals nubuck of andere mooie stoffen die voor sofa's worden gebruikt, zoals zacht, niet-automotive leder dat met de jaren echt karakter krijgt. Hij kan ook metaal spuiten. Magic Metal, heet dat. “We hebben het alleenrecht gekocht van de producent en patenthouder”, zegt hij. “We spuiten echte koperpartikels op kunststof, metaal of aluminium en maken een geoxideerd, gepolijst koperoppervlak – het groen van de kerktoren in het dorp. We kunnen ook een spatboard in brons spuiten. Subtiel maar mooi. Of we laten een stukje metaal gecontroleerd roesten, waarna we het proces stoppen en verzegelen – aan de koelopeningen opzij van de auto, bijvoorbeeld. Het levert fraai patina op. Roest, locked in time. En je voelt het, je ruikt het.” g
Een Defender motorisch aanpakken is ook mogelijk, maar gebeurde niet voor deze klant. De vraag werpt zich op of Land Rover dat allemaal niet zelf kan. Het heeft tenslotte een Special Vehicle Operations-afdeling (SVO). “Land Rover bouwt uiteindelijk massaproductieauto's”, zegt Van Roij. “Zo zijn de kleuropties voor het interieur relatief beperkt. Hetzelfde geldt voor de snit van het leder. Deze klant koos voor diamant stitch, ook wel een 'quilted' patroon genoemd. Voor een fabrikant wordt dat op de duur stuksproductie. Wij kunnen geen 5.000 auto's bouwen, zij kunnen niet alle opties aanbieden. Wie de auto's kent, zal merken dat sommige details anders zijn. Maar het blijft uitdrukkelijk stijlvol. We maken geen agressieve, boze auto's of bodykits zoals veel aftermarketfabrikanten ze aanbieden. Er is al ellende genoeg in de wereld.”
Rolls-Royce heeft z'n Bespoke-afdeling, Bentley z'n Mulliner-lijn, Ferrari z'n Customisation-programma en Tailor Made-collecties, telkens tegen een stevige meerprijs. “Maar ook daar zijn nog limieten”, zegt Van Roij, en hij wijst naar zijn jasje. “Wij maken dít blauw en gebruiken ook materialen van buiten de auto-industrie. In het SVO-programma van Land Rover kan dat niet. Ook dat blijven standaard OEM-producten. Een Land Rover moet 5000 kilometer door de woestijn kunnen.”
In de showroom toont hij een kunststof binnenpaneel van een standaarddeur en laat er zijn vingers overgaan. “Dit is prima voor een tuinbouwer. Als je het met leder bekleedt of spuit, wordt het iets anders.”
“Een Land Rover is klasseloos”, zegt hij. “In de goede zin, welteverstaan. Ik heb tien jaar in Londen gewoond: daar rijdt zowel de miljonair als de tuinman in een Defender. Iedereen kan er altijd en overal mee aankomen. Hij is altijd sympathiek, anders dan een grote SUV. Daarop bouwen wij verder. Die auto maken we net wat persoonlijker en stijlvoller.”
Ook de klassieke Defenders passeren langs Heritage Customs. Sommigen brengen hun eigen exemplaar mee, maar hij kan ze ook zelf sourcen. “Daarbij focussen we nu vooral op de conversie naar een elektrische aandrijving”, vertelt hij. “We hebben er een aantal vanaf de bodem heropgebouwd met verbrandingsmotoren. Maar mensen weten dat ze daarmee over een aantal jaar op veel plaatsen niet meer mogen komen, en
velen willen hun Defender echt houden als klassieker – vaak ook voor de volgende generatie. Die conversie is een vorm van toekomstbestendig denken.
Daarom heten wij Heritage Customs. We willen het verleden meenemen maar er ook iets mee doen, zodat je niet telkens een nieuwe moet kopen.”
Ook de klassieke werkpaarden kleedt hij luxueus aan, met hout en leder, en zelfs een eigen ontworpen dashboard. Is al die luxe niet anti-Defender? “Dat hangt ervan af hoe je het bekijkt”, klinkt het. “Het vriendelijke Engelse karakter behouden we. Leder of een bagageruimte in teakhout zijn misschien niet zo rough & ready als de plattelandsdefender, maar mensen zoeken tegenwoordig wel wat meer comfort. Misschien is een airco wel zinvol. Het is in elk geval een mooi spanningsveld.”
Er een prijs op kleven doet hij niet graag. “Er zijn heel veel variabelen. Maar goed: je zit gauw aan 120.000
euro. Dat is dan de elektrifictie inclusief een totaalrestauratie, waarbij de auto echt van nul wordt heropgebouwd. Onder meer de setup van de stoelen hebben we aangepast.”
Van Roij ontwerpt, co-oprichter van Heritage Customs Jan Pieter Kroezen overziet de productie. Ze hebben intern een werkplaats maar werken ook met een groep specialisten in bekleding, lakken, spuitwerk en metaalbewerking. Kroezen was eerder al bezig was met restauratie van Defenders. Na een soort try-outperiode gingen ze 2019 echt van start. Sindsdien hebben ze een twintigtal Land Rovers gepersonaliseerd. “Ik sleutel niet, JP wel – we sluiten goed op elkaar aan”, zegt Van Roij.
t esla s hooting B rake
Ze ontmoetten elkaar op het autosalon van Genève, waar Van Roij een bijzondere Tesla aan het publiek toonde. Dat was het eerste echte project van Niels van Roij Design, dat volledig focust op coachbuilding en nog steeds een apart bedrijf is. Hoe hij het in z'n hoofd haalde om in de 21ste eeuw als koetswerkbouwer te starten? “Vroeger kochten mensen een chassis, vier wielen, een motor en een versnellingsbak, waarop ze vervolgens een koetswerk lieten maken”, vertelt hij. “Nadat Henry Ford met de massaproductie kwam, geraakte dat langzaamaan in de vergetelheid. En toch. Een zestal jaar geleden viel het me op hoe mensen hun auto steeds persoonlijker gingen aankleden. Zo betaalden ze honderden euro voor een sticker op hun MINI. Dat is totaal niet rationeel, maar die speciale wielen, dat streepje op de motorkap: het voelt goed, omdat het dan jouw auto wordt. Ik vroeg me af of ik daarrond een bedrijfje kon opzetten.”
“Ik woonde en werkte toen in Londen. Daar had ik gestudeerd aan RCA, de oudste nog bestaande opleiding ter wereld in autodesign. Mijn medestudenten zijn terechtgekomen bij onder meer McLaren, Rolls-Royce en Land Rover. Ik ben de vreemde eend in de bijt. Voor mezelf beginnen was niet de oorspronkelijke planning, maar nadat ik afstudeer-
de werd ik als freelancer gevraagd voor een aantal grote projecten in de auto-industrie, en die vrijheid beviel me goed. Maar het is dan wel moeilijk om een portfolio uit te bouwen, want je werkt altijd onder non-disclosure agreements. Voor de bühne deed ik niets, want ik kon niets laten zien. Dat is lastig als je een bedrijf wil opbouwen. Zo kwam ik op het idee van coachbuilding. Daarmee kan ik in de media wél tonen wat ik voor mijn klanten doe. En de sterren bleken goed te staan: een week nadat ik die mogelijkheid voor mezelf had geformuleerd, kreeg ik een bericht van een Nederlander. 'Ik heb een gekke vraag', zei hij. 'Wellicht is het niets voor jou, maar een vriend wil zijn Tesla Model S laten ombouwen tot Shooting Brake'.”
“Soms moet je als ondernemer een beetje geluk hebben”, lacht hij. “De Tesla voor de Nederlandse verzamelaar Floris de Raadt ging meteen wereldwijd viraal. Een grote groep mensen liet weten dat ze het niet hadden voor Tesla, maar dat ze deze zeer geslaagd vonden.”
Het is ongewoon voor wie een one-off laat bouwen, maar De Raadt gebruikt z'n Tesla al sinds 2018 als daily driver. Hij wordt geregeld gespot bij Albert Heijn of op Schiphol. “Wij worden dan getagd op sociale media”, lacht Van Roij, die een voorliefde lijkt te hebben voor shooting brakes. “Het zijn de klanten die ernaar vragen”, zegt hij. “Een shooting brake is een typologie die heel goed aansluit bij de idee van coachbuilding en even oud is als de auto zelf. Een shooting brake was in oorsprong een conversie van een sedan of een coupe naar iets met een doorlopende daklijn of long roof, onder meer om te gaan jagen. Het hoeft helemaal geen driedeurs te zijn, zoals vaak wordt gezegd. In de jaren dertig en veertig werden veel Bentley's en Rolls-Royces omgebouwd tot 'station cars': ook die hadden vijf of zelfs zes deuren, en werden 'shooting brakes' genoemd. Het zijn bijzondere auto's omdat ze het praktische en het esthetische heel fraai verenigen: ruimte, power, elegantie, en de gestrekte lijnen van een reguliere sedan of coupé.”
gto - killer
Na de Tesla Model S Shooting Brake volgden een aantal zeer bijzondere one-offs. Zo bouwde Van Roij een Daytona Shooting Brake met een Ferrari 599 als donorauto. En recent leverde hij aan een Duitse klant zijn hommage aan de Ferrari 250 GT SWB Breadvan, waarvoor hij begon van een goede 550 Maranello. Hij toont zijn zwarte Bic, waarvan de inkt bijna op is. “Het essentiële tool voor iedere autodesigner”, lacht hij. “Zo'n project begint met eenvoudige schetsen op een wit velletje papier. Die maken het net wat echter, net wat persoonlijker. Dan worden de tekeningen gescand, en ingekleurd in Photoshop. Pas daarna werken we verder op tablet. Het is een zoektocht naar mogelijkheden. Wat zullen we doen? Wat passen we aan? En in dit geval: wat betekent de Breadvan eigenlijk?
Voor de klant, maar ook als concept. Wat is het verhaal erachter? Waarom werd hij gebouwd? Voor die auto ging ik meermaals langs bij een grote verzamelaar van Ferrari-historiek. Daarvoor, en voor de Ferrari's die hij vroeger bezat, had hij zijn hele huis onderkelderd – en het was geen klein huis. Die man had álles. Ook persoonlijke brieven van Enzo Ferrari aan hem. Echt een enorm archief.”
“Dergelijk onderzoek is essentieel alvorens ik begin met schetsen”, zegt hij.
De Breadvan ontstond na een ruzie tussen Enzo Ferrari graaf Giovanni Volpi di Misurata, een grote klant en de man achter Scuderia Serenissima. Volpi wilde eigenlijk een aantal 250 GTO’s kopen, maar Il Commendatore blokkeerde dat: het zat hem dwars dat Volpi ingenieurs en designers bij Ferrari had weggelokt. Daarop trok Volpi met de 250 GT SWB die hij had gekocht van de Belgische gentleman racer Olivier Gendebien naar ingenieur Giotto Bizzarrini, die bij Ferrari aan de GTO had gewerkt. De opdracht: de auto lichter en sneller maken, om de GTO's op Le Mans te bekampen. Het resultaat was de Ferrari 250 GT SWB ‘Breadvan’, een one-off. De – aangepaste – V12-motor lag lager en verder naar achteren. De langere daklijn waaraan de auto zijn naam dankt, zorgde voor minder luchtweerstand. Daarvoor was de zogenoemde Kamm-tail belangrijk: een gestroomlijnd experiment dat de racewagen een aerodynamisch voordeel gaf. De Breadvan was ook
lichter dan zijn tegenstrever. En het lijkt er sterk op dat het team rond de graaf op die manier de allersnelste racewagen in zijn soort had gebouwd. Tijdens de 24 uur van Le Mans in 1962 gaf 'la camionette' zoals de Fransen de auto noemden de GTO's het nakijken. Hij was goed op weg naar de overwinning, tot problemen met de aandrijflijn een opgave noodzakelijk maakten. Later won de Breadvan wel nog een aantal races, maar nooit de legendarische Le Mans-titel.
Van de donorauto behield Van Roij uiteindelijk enkel de voorruit. De rest van het koetswerk werd compleet nieuw ontworpen, van voor- tot achterbumper. De daklijn werd flink verlengd. Van Roij toont beelden van een kleimodel op ware grootte. “Dat model volgt na de grove schetsen op papier en de fijnere in Photoshop”, zegt hij. “In klei ontwerpen we de auto eigenlijk helemaal opnieuw in de finesse – de grote lijnen staan al. De klant komt dan kijken, en we maken keuzes omtrent exterieur en interieur. Ik maak geen kopieën, wel een nieuw origineel, binnen de bloedlijn.”
“Daarna wordt de aluminium carrosserie volledig met de hand geklopt bij de coachbuilder. Er zijn dan duizenden hele kleine deukjes in het oppervlak, dat vervolgens volledig strak gemaakt wordt met een flinterdun laagje plamuur. Dat is millimeterwerk en kan enkel met de hand. Voor die koetswerkbouw werken we met externe specialisten: een Ferrari is anders dan een Aston Martin of Rolls-Royce. Voor deze auto was dat de Nederlander Bas van Roomen. Hij restaureert meestal wrakken van pakweg 250.000 euro – om maar te zeggen welk soort werk hij doet.”
“Vervolgens gaan we bij de spuiter, die eerst het plamuurlaagje schuurt en verder bijwerkt: hier een iets scherper lijntje voor een zachtere overgang, daar een schaduw,... Ook dat is extreem precisiewerk. Het is dus
een iteratief proces: de vorm wordt steeds perfecter. De lakken maken we op maat. Voor de Breadvan Hommage ontwikkelden we acht soorten rood, waaruit de klant er één koos.”
Voor het interieur werden alle klokken opnieuw gemaakt, met zilveren inlegstukjes.” Ten slotte ging de auto naar de bekleder. “Het blauwe alcantara heb ik verwerkt in een pak – dat doe ik bij elke auto die ik ontwerp”, lacht Van Roij. “Voor mezelf, ja. Als herinnering. Ik heb iets met driedelige pakken.”
e scher
Eerder stelde Van Roij al Silver Spectre voor, een auto waarbij je meteen denkt: dát is het! Hij haalde het plompe van de Rolls-Royce Wraith weg, en behield het mooie. Toch? “Het is heel makkelijk om een auto te creëren met een gekke daklijn of extreme wielen, zodat mensen zeggen: daar is wat mee gedaan”, zegt hij. “Ik wil een auto creëren die de kwaliteiten van de fabrikant net iets harder neerzet. Klanten hebben een voorliefde voor het merk, en daarop moet ik verder bouwen. Elk project had uit de oorspronkelijke studio kúnnen komen. Dát is het doel: kwaliteit en consistentie in vorm en materiaal. Maar qua elegantie kunnen we wat meer drama toepassen. We hebben net wat meer vormelijke vrijheid. Het zijn handgemaakte auto's die doorgaans geen daily drivers worden. Daardoor kunnen we bijvoorbeeld een ver naar achteren lopende daklijn creëren, waardoor achterin wat minder hoofdruimte is, ten voordele van het theater en de elegantie van zo'n auto.”
In realiteit blijkt zijn Silver Spectre Shooting Brake zelfs groter dan de Rolls-Royce Wraith. “Als het goed is, houdt een auto het oog een beetje voor de gek”, zegt hij. “Je kan vormen tonen die er eigenlijk niet in zitten,
“ i k wil een auto creëren D ie D e kwaliteiten Van D e fa B rikant net iets har D er neerzet . k lanten he BB en een V oorlief D e V oor het M erk , en Daarop M oet ik V er D er B ouwen .”
of bestaande vormen verhullen. In productie-auto's wil je over het algemeen de voorwielen zo ver mogelijk naar voren, zodat je een mooie, lange neus krijgt. Maar in de productie is dat zeer duur. Meestal zit het voorwiel dicht tegen de voordeur aan, maar je wil niet het effect van een gigantische overhangende neus creëren. Daar zijn trucs voor. Je gaat bijvoorbeeld de hoeken wegnemen, zodat het lijkt alsof de overhang vóór het voorwiel heel kort is. Dat is hij niet, maar het brein denkt dat. Een optische illusie, typisch voor autodesign.”
Hij toont ook hoe hij er klassieke lijnen uit het verleden in verwerkt, en ermee speelt, om de auto visueel licht te maken. Escher-achtige ingrepen, zijn het. Doen wat eigenlijk niet kan. “Het is zoeken naar de balans in de kinetische structuur die een auto is”, klinkt het.
Ook alle fotografie wordt intern gerealiseerd, met de grootste zorg voor concepten, locaties en de hoeken van waaruit de auto's worden gefotografeerd. “Ook ik ben dan de hele tijd aanwezig”, zegt hij. “De meeste mensen zullen de auto in kwestie nooit in het echt zien. De manier waarop Silver Spectre gefotografeerd werd, toont heel goed de rijkdom van de oppervlaktes, de zachte, romige huid, typisch voor Engelse auto's uit de jaren 50 en 60.”
Van Silver Spectre werd voorlopig één exemplaar gebouwd, en dat worden er maximaal zeven. “Ondernemers zien soms kansen”, zegt hij. “Een klant kan vooraf stellen dat er pakweg vijf of tien exemplaren kunnen worden gebouwd. Worden ze verkocht, dan delen we de opbrengst. Maar soms willen ze dat het een uniek stuk blijft, ongeacht de geboden sommen. Dan respecteren we dat.”
De realisatie van zo'n project duurt anderhalf tot tweeënhalf jaar. Een prijs noemen ligt alweer moeilijk. “Meer of minder dan een miljoen euro?”, proberen we. “Daar kan ik op verzoek van de klant niets over kwijt”, zegt Van Roij. “Maar Silver Spectre en de Breadvan Hommage zijn de projecten waaraan we het langst hebben gewerkt.” (Lacht)
“Er spelen eindeloos veel variabelen. Een spatbord een centimeter hoger brengen kan voor de koetswerkbouwer vijf weken extra werk genereren. Er is wel een soort basisregel: de nieuwprijs van de donorauto maal twee. Maar het kan makkelijk veel meer worden, omwille van die kleine, arbeidsintensieve zaken. Uiteindelijk zit het 'm in de uren. We doen het voor het eerst en vaak ook voor het laatst. Finaal denk ik dat je waar voor je geld krijgt. Rolls-Royce bracht zopas zelf een nieuwe coachbuilt uit: het prijskaartje van de nieuwe Boat Tail komt op twintig miljoen pond. Daar zit een stevige marge op. Maar voor die klanten is dat irrelevant.”
Op zijn website vernoemt hij de merken van de oorspronkelijke auto's niet. Dat hebben ze niet graag. Ook op de auto's zelf zijn de logo's vervangen. “Zij stoppen veel geld en tijd in het opbouwen van hun merk, en wat ik doe is finaal geen Ferrari of Rolls-Royce meer. Ik hou hen ook liever te vriend. Al verschillen ze daar wel in. Tesla wilde het uitdrukkelijk wél. Die klant wilde Tesla eren.”
De homologatie is afhankelijk van land tot land. “Soms is het moeilijk, maar tot dusver is het altijd gelukt. De wielbasis en crash-structuren veranderen we niet. De 'botten' van de auto laten we zoals ze zijn. De huid en het aangezicht veranderen we. Wij zijn enkel de plastisch chirurgen van de auto-industrie.”
Zelf komt hij niet uit een rijk milieu. “Mijn vader stond in het onderwijs. Geld voor dure auto's was er niet, maar hij is wel liefhebber. Hij kocht waar z'n hart naar uitging. Ik herinner me onze Seat Ibiza, ontworpen door Giugiaro. Dat vond ik toen al een heel fraai kubusje. Mijn oma aan vaderskant was kunstenares – en is dat nog steeds, op haar 96ste. Daar komt het vandaan. Ik tekende al auto's toen ik vier of vijf jaar was. Mijn moeder heeft die tekeningen. In mijn tienerjaren ontdekte ik dat dat een echt beroep was, en het is altijd in mijn hoofd blijven zitten. Tot frustratie van sommige leraars. Nu word ik betaald om autootjes te tekenen.” (Lacht)
Vandaag is hij met een Mini gekomen. “Ik mag ook vaak met Land Rovers rijden”, lacht hij. “En ik heb ook nog steeds mijn Volvo 940 van 1991: mijn eerste auto, die ik op z'n negentiende kocht. Doe ik nooit weg. Het is een zeer ontwapenende conversation starter.”
Van Roij woonde jarenlang in Londen maar keerde in 2019 terug naar Nederland. “Er zijn veel vakspecialisten, en zo konden mijn vriendin en ik elkaar ook vaker zien. Het was gewoon efficiënter werken, ook voor mijn klanten.” De omvang van zijn team is variabel, afhankelijk van de projecten, maar telt doorgaans een vijftal mensen. En hij ziet toekomst in zijn activiteit. “De verbrandingsmotor wordt steeds meer uit stedelijke gebieden geweerd. We maken de overgang naar elektrische auto's. Die hebben fantastische acceleratietijden, maar vaak ontbreekt het wat aan karakter. Dat kan je oplossen met kleuren, materialen en vormen. En daar kan coachbuilding voor zorgen. Bovendien is een elektrische auto een soort skateboard met batterijen en een motor ter grootte van een uit de kluiten gewassen watermeloen. Er is dus meer vrijheid voor vormgeving. Ook aan merken zoals MINI en DS merk je dat de behoefte aan individualisering bestaat. Een huis bouw je met een architect, voor de tuin huur je een tuinarchitect in, en vermogende mensen laten ook hun kleren en schoenen met de hand op maat maken. Waarom dan een confectie-auto kopen? Rolls-Royce is zeer actief bezig z'n coachbuildingverhaal groter te maken – in zekere zin helpen zij me met mijn PR.”
mensen in sociaal isolement, of met een handicap. Als er voor hen geen taxi is, droogt het leven op. Er is ook veel onderzoek bij millennials. Zij zegden eerst dat ze geen auto meer hoefden, want ze woonden toch in de grote stad. Maar daarbuiten is het openbaar vervoer op vele plaatsen een ramp. En nu ze kinderen krijgen – later dan de vorige generatie – merken ze dat het met een buggy best lastig is op de trein, bus en fiets. Soms ben je dubbel zo lang onderweg. Ze hebben dus een auto nodig. En de deelauto neemt het níét over. Ook die is prettig in zeer dichte binnensteden. In Londen had ik ook enkel een deelauto. Maar zodra je niet meer in het hart van een grote stad zit, of voor je gezin nú een auto nodig hebt, is hij niet zo handig. Deelauto's worden absoluut belangrijker, maar ze zullen persoonlijke auto's nooit volledig verbannen. ”
“En een auto heeft meerdere rollen”, voegt hij nog toe. “Hij dient ook om op een fijne manier samen op vakantie te gaan. Of plezierritjes te maken. Dat zie ik niet verdwijnen. De invulling zal anders worden, maar persoonlijke mobiliteit, mijn coconnetje: die behoefte zal blijven.”
Ook de behoefte aan individueel vervoer ziet hij overigens niet verdwijnen. “Nadat ik er was afgestudeerd gaf ik ook gastlessen aan het Royal College of Art, waar de opleiding Automotive Design inmiddels Intelligent Mobility heet. Daar wordt diep nagedacht over die dingen. En hoewel ik me kan voorstellen dat grote binnensteden steeds meer autoluw worden ten voordele van voetgangers, fietsers en de interne mobiliteit, toch denk ik dat er plaats blijft voor de auto. Toen ik na mijn studie betrokken was bij het project The Future London Taxi hebben we daar veel onderzoek naar gedaan, met als doel: de beste taxi ter wereld maken. We spraken met veel ouderen,
De trend waarbinnen de emotionele betrokkenheid bij auto's zou afnemen, ziet hij zelf evenmin. “Een nieuwe Kia van 40.000 euro kopen: dat heeft niets met de ratio te maken. Rationeel beschouwd kan je beter een goede tweedehandse voor 5000 euro kopen. Die is nog niet kapot, heeft airco, airbags, enzovoort. Al wat duurder is, koop je puur voor het hart. Eigenlijk is er geen reden om zoveel geld uit te geven aan een auto, toch doen we het met z'n allen. Geen object zo emotioneel als de auto. Ook met de zelfrijdende auto zie ik dat niet fundamenteel veranderen. Tesla zit er behoorlijk ver mee, maar hun klanten merken vaak op dat er wel erg weinig keuze is in lakkleuren, interieuraankleding en andere opties. Voor Tesla is dat slim: het kan zeer lean en mean auto's bouwen. Maar de klant wil meer. Veel Tesla's worden dan ook door externe bedrijven gepersonaliseerd.”
Tekst: Bert Voet
Foto: Birger Stichelbaut
Nadat hij 35 jaar meedraaide in de kopgroep van de oldtimerrestaurateurs gaat Noël De Block (62) het voortaan wat kalmer aan doen. Zijn zoon volgt hem op, maar begint kleiner. Terwijl we nog eens door z'n showroom en werkplaats wandelen, blikken we terug en vooruit. “Nog geregeld ben ik verbaasd als ik in ons land weer eens een grote verzamelaar ontdek.”
Wat in 1986 begon als een klein bedrijfje is uitgegroeid tot een familiezaak pur sang: ook de echtgenote, de zoon en de dochter van Noël De Block werken mee binnen Classic Car Service Restorations. “Andrew heeft automechanica gestudeerd en hier altijd geholpen”, vertelt hij. “Eerst moest hij van mij wel ervaring opdoen in een andere garage. Sinds een paar jaar is hij hier in opleiding – maar dat ben je je hele leven. Jessy staat in voor de PR en alles wat online gebeurt.”
Dit najaar zet hijzelf een stap terug. “Andrew neemt de zaak over, maar zal op kleinere schaal herbeginnen. Hier in Wijnegem bouwen we een nieuw pand met enkel een werkplaats, zonder showroom. De auto's die we te koop aanbieden komen bij me thuis te staan. Ook carrosseriewerk zullen we uitbesteden. Zo
hebben we minder personeel nodig. Het was niet makkelijk om voor iedereen werk te vinden. Nu hebben we nog drie mensen in dienst. Een andere reden is dat ik dit pand aan goede voorwaarden kon verkopen. Dat is mijn pensioen. Ik heb niet de ambitie om de rijkste mens van het kerkhof te worden. Het was op de duur ook hard werken geworden. Ik was zes dagen op zeven open. Ik wilde terug naar de hobby. De autoliefde blijft natuurlijk overeind. We gaan bijvoorbeeld op vakantie in de buurt van Pebble Beach, voor het concours. Ik hou enorm van de sfeer errond, en van de mensen.”
Hij staat op en neemt ons mee op wandel door zijn showroom. Dat er twee exemplaren van de Pegaso Z-102 staan, is op z'n zachtst gezegd ongewoon:
“ i k HE b nog nooit EE n oldtim E r m E t v E rli E s v E rkoc H t ”
tussen 1951 en 1958 bouwde de Spaanse vrachtwagen- en autobusfabrikant minder dan honderd sportwagens. “In België zijn er relatief veel”, zegt De Block. “In de collectie van wijlen Roland D'Ieteren zit er een, en de vorige eigenaar van deze groene GT Berlinetta (1951) had er meerdere. Dit is de oudst bestaande Pegaso. Ik gaf er een pas gerestaureerde Aston Martin DB4 voor in ruil, plus een grote som geld. Zo gaat het vaak: wat sjacheren, ruilen en iets opleggen.”
De Block schat de auto op een miljoen euro. Maar hij is niet makkelijk te verkopen: onbekend maakt onbemind. “Het blauwe exemplaar van 1955 was identiek, maar werd ooit omgebouwd tot cabriolet. De volgende eigenaar kan er misschien weer een coupé van maken.”
Hij wordt er lyrisch bij. “Hoe mooi, de Formule 1-mechaniek van de jaren 50 in die auto! En die destijds zeer vooruitstrevende ophanging! Voor mij is dit een kunstwerk, net als de Delahaye Type 135 M Convertible (1948), met een koetswerk van Figoni et Falaschi. Die auto werd gevonden in Brazilië en bij een specialist in Tsjechië gerestaureerd. Nu verkoop ik 'm voor een klant. Mogelijk gaat hij naar de VS of naar Frankrijk.”
Hij houdt vooral van Engelse en Italiaanse auto's. “Ik werk ook aan Duitse, zoals Porsche, maar dat is vooral een commerciële kwestie”, zegt hij. “Een Citroën of Peugeot zal ik nooit restaureren. Er is speciaal gereedschap voor nodig. En ik voel er geen liefde voor.”
p ieken en Dalen
“Van toen ik een jaar of zeven was herinner ik me veel auto's uit het straatbeeld in Deurne, waar we woonden: een Triumph Herald; een BMW Isetta; een Volvo Amazon; een Brilkever. Mijn vader werkte bij GM. Hij had altijd nieuwe Opels, waarmee we dan op vakantie gingen naar Italië en Spanje. Zijn auto's heb ik niet bewaard, neen. Het waren geen mythische auto's. Een Ascona van generatie op generatie doorgeven vind ik niet zo zinvol.”
Op z'n achttiende kocht hijzelf een MGB. “Dat was toen al een klassieker. Ik restaureerde hem en het jaar erna kocht ik een MGA. Ik ben altijd fan van het merk gebleven. In die tijd was ik mecanicien in een garage, maar ik wilde niet meer voor een baas werken. Rond m'n 26ste begon ik samen met een partner een eigen zaak. Ikzelf had de middelen niet. Maar toen er een jaar later tussen ons een conflict ontstond, ben ik toch alleen doorgegaan. Iedereen verklaarde me gek, maar vanaf de eerste dag was het een succes. Het was een gat in de markt. Veel mensen wilden een klassieker maar wisten niet waar naartoe. Al snel verhuisde ik naar een pand van 3000 m². Met gewone auto's heb ik me nooit moeten inlaten, al zat dat aanvankelijk wel vervat in het businessplan.”
“Toen waren er vooral liefhebbers: mensen die het tof vonden om op zondag in een MG of Jaguar te rijden”, vertelt hij. “Maar nadat Enzo Ferrari in 1989 stierf, was het hek van de dam. Ineens waren oldtimers een inves -
tering – ook andere merken. Ik wist er veel staan, maar had de centen niet. En dus werkte ik op commissie, voor mensen die vanuit Frankrijk en Italië op zoek waren. Zo heb ik tijdens die boom goede zaken gedaan.” Hij was evenwel niet alleen. “Op elke straathoek begon wel iemand met classic cars, en er werd echt op gespeculeerd”, herinnert hij zich. “Zelfs banken en verzekeringsmaatschappijen kochten auto's. Een Ferrari ging in een paar jaar van één naar zes of zeven miljoen frank. En terug. Want daarna is de markt ingezakt. Er zijn ook veel mensen die toen geld verloren hebben.”
Nu is het anders, meent hij. “De recente hype was meer ingegeven door liefhebbers die niet wisten waarin ze hun geld moesten investeren. Ze gingen op zoek naar een vaste waarde. En dat is een oldtimer intussen. Die waarde schommelt slechts een beetje. Ik heb in mijn leven nog nooit een oldtimer met verlies verkocht. Soms bleef een auto wel een of twee jaar staan, waarna ik 'm voor ongeveer hetzelfde bedrag verkocht. Op een dag komt de man die een bepaalde auto wil hebben wel binnengelopen.”
De waardestijging van het voorbije decennium was ook niet zo spectaculair als dertig jaar geleden, meent hij. “Toen zag ik de waarde van sommige auto's in een week tijd met 25.000 euro toenemen. Het is ook niet zo dat de prijzen intussen echt gekelderd zijn. Ooit kocht ik een Porsche 911 2.7 Carrera RS voor 40.000 euro. Die was een paar jaar geleden 700.000 euro waard, nu 600.000. Ik vind de markt vrij stabiel. Eerlijk: ik had een hardere daling verwacht.”
V erse V erfscha D e
“Er zijn auto's waaraan ik veel heb verdiend”, erkent hij ruiterlijk. “Enkele keren had ik wel spijt dat ik er een had verkocht. M'n Ferrari 275 GTS verkocht ik voor 400.000 euro. Niet zo veel later was hij bijna twee miljoen waard.”
De Block was altijd internationaal actief. “Ik heb er veel gekocht in Engeland – nu wat minder, door brexit. Ik verkoop veel in Frankrijk en Zwitserland. Ooit verkocht ik een Aston Martin DB4 Cabriolet aan een bankier uit Parijs, langs de telefoon, zonder dat de man 'm had
gezien. Wellicht zag hij 'm als investering. De auto kostte toen al tussen 600.000 en 700.000 euro. Nu is dat anderhalf miljoen. Ook recent nog verkocht ik een Aston Martin in Zweden op basis van een filmpje. Maar door de pandemie stond de business onder druk. Mensen konden geen rally's rijden. Dan gaan de auto's ook niet stuk. En 80 procent van mijn klanten zit in het buitenland. Zij konden niet naar hier komen. Nu wordt het stilaan weer beter.”
Ook het voorbije decennium kwamen er veel handelaars bij. Hoe onderscheidt hij zich? “Kwaliteit was altijd prioritair. Dan is een auto ook de beste investering. Ik ben geen goedkope jongen, maar hier vind je geen opgelapte karren. Ik kan ook alles zelf: lassen, spuiten, mechaniek. Een motor opbouwen doe ik nog steeds zelf, voor mijn plezier. Lassen doe ik niet meer graag. Daarvoor ben ik te oud.” (Lacht)
“Mijn personeel kan me geen oor aannaaien. Maar het grootste probleem was altijd: vakmensen vinden. Di -
ploma's heb ik nooit belangrijk gevonden, passie des te meer. Gepassioneerde mensen leveren ook beter werk af. Ik maakte het ooit mee, hoor: een nieuw gespoten deel van een ophanging dat al verfschade had nog voor het was gemonteerd, doordat iemand het op de blote vloer had gelegd. 'Het is voor onderaan, je ziet dat toch niet', zei hij. Leg dat eens op een doek, man! Zulke mensen hebben geen echt autohart.”
“Ik heb altijd zelf gerestaureerd. Daarmee valt niks te verdienen. Je kan er de kosten mee betalen. Maar onderhoud en restauratie scheppen wel vertrouwen, waardoor ik goed kon verkopen. Aan klanten heb ik altijd gezegd dat ze nooit moesten restaureren om te verkopen met winst. Dat is moeilijk, tenzij op langere termijn. Maar ik heb geen glazen bol.”
Zijn mooiste projecten? “Ik heb veel Jaguars gerestaureerd. Enkele Dino's. Een paar Aston Martins. Een Ferrari 250 GTE. En ooit een Maserati 5000 GT met een koetswerk van Allemano: een zeer bijzondere auto,
waarvan er slechts 22 werden gebouwd. Die verkocht ik destijds in Denemarken. Vervolgens ging hij naar de VS. Toen hij daar werd geveild, heeft een Nederlandse klant 'm gekocht, van wie ik 'm terugkocht. En verkocht aan een Duitser. Dat is zowat zes jaar geleden. Nu staat hij in Duitsland te koop voor een miljoen euro meer. Auto's gaan rond, hé. En de wereld is klein.”
“Maar ik restaureer net zo graag een Porsche”, zegt hij. “Zoals deze rode Pre-A Speedster (1955), twee jaar geleden, from scratch. Elke auto is een uitdaging. Maar zodra hij klaar is, valt er een stuk van het plezier weg. Het plezantste is: van iets dat niks meer is, weer iets maken. Die auto weer tot leven wekken. Ooit hebben we een Bentley gered die een Belgische klant in Engeland had gekocht voor 20.000 euro, rot als snot. Nu staat hij te glimmen in zijn garage. De man heeft een indrukwekkende collectie maar rijdt slechts met enkele auto's. Hij heeft wat schrik. Omdat ze te veel waard zijn, en omdat hij niet graag heeft dat de mensen dat zien. Ze staan in een kelder, met de benzinetank en de batterij eruit. Veel auto's die hij voor pakweg 50.000 euro kocht zijn nu een miljoen waard.”
De Block is een vat vol verhalen. “Bij diezelfde man ging ik ook kijken voor een van mijn moeilijkste projecten: een replica van de legendarische Aston Martin DB4 GT Zagato”, gaat hij door. “Hij had een originele. Ik begon van een uitgebrand exemplaar. Die auto verkocht ik later aan een Zwitserse horlogemaker. Met de opbrengst van die auto en de 275 GTS kon ik twaalf jaar geleden dit gebouw bijna kopen – ik hou niet zo van lenen. Dat waren twee auto's van mezelf.”
Hij zag ook auto's met een bijzondere historiek passeren. Hij toont een boek van de restauratie van een Jaguar MkI (1959). “Echt een Antwerpse auto van de eerste eigenaar – een fietsenmaker”, lacht hij. “Die mens is nu ver in de tachtig. Hij heeft de auto aan zijn zoon geschonken.”
We polsen nar zijn opinie over een veelbesproken kwestie: beter maken of origineel houden? “Sommigen willen hun auto als nieuw, ook als er nog een mooi origineel interieur in zit. Zoals je weet: origineel is hij maar één keer. Maar de klant is koning. Zelf zou ik een auto zo origineel mogelijk houden. Maar iets zoals 'eerste lak' is wel een vrij recent fenomeen. Vroeger werden auto's veel sneller overgespoten. Ik vind ook dat er te veel waarde wordt gehecht aan matching numbers – ook financieel. Ik vind dat niet zo belangrijk, de meeste van mijn klanten wel. Dat is overgewaaid uit Amerika. Een Jag van zestig jaar oud waarvan de kapotte motor werd vervangen is een correct exemplaar. Wat is het probleem?”
“Een Jaguar Mk II moderniseren tot een auto voor elke dag was tien jaar geleden een gangbare praktijk, maar dat is er nu wel helemaal uit”, zegt hij. “We zullen wel nog een vijfversnellingsbak maken en schijfremmen of een elektronische ontsteking monteren. Maar hoewel schijfremmen veiliger zijn, mag dat eigenlijk niet: de keuring is zeer moeilijk geworden.”
“Ook de additieven in de nieuwe benzinevariëteiten worden een serieus probleem”, vervolgt hij. Leidingen smelten weg, carburateurs en benzinepompen gaan stuk. De synthetische benzines die voor grasmachines worden gebruikt, zijn een oplossing. Die zijn wel wat duurder.”
“D e ol D ti M ers zullen niet wor D en weggegooi D , hé . n a 35 jaar B en ik nog geregel D V er B aas D als ik in ons lan D weer eens een grote V erza M elaar ont D ek .”
Dat de liefde voor klassiekers wordt bedreigd door de LEZ is relatief, meent hij. “De oldtimers zullen niet worden weggegooid, hé. Na 35 jaar ben ik nog geregeld verbaasd als ik in ons land weer eens een grote verzamelaar ontdek. Maar sommigen verkopen hun oldtimers wel. Omwille van onze milieuwetten gaan veel auto's nu terug naar de VS, waar ze ooit vandaan kwamen. De LEZ in Gent en Antwerpen is overdreven, gelet op het minimale gebruik van oldtimers. Ikzelf kom niet meer in Antwerpen. Ook niet met mijn hybride Porsche Cayenne.” (Lacht) p la M uur
In de showroom wijst hij naar het prototype van de AC Ace (1953): chassis AE20 is de allervroegste voorvader van de AC Cobra en daarmee een van de meest betekenisvolle auto's uit de Engelse autogeschiedenis. “Je toeleggen op echt bijzondere exemplaren is niet makkelijk: ze hebben historische waarde en kosten veel, maar de markt is kleiner. Anderzijds: hoe duurder de auto, hoe makkelijker het cliënteel. Wie hard gespaard heeft om 20.000 euro bij elkaar te krijgen, wil alles uit z'n geld halen. Iemand die een auto van 500.000 euro koopt, heeft er nog vijf staan. Die zegt: zet maar neer, volgende maand zal ik er eens mee rijden. Pas op, ook in dat segment zijn er moeilijke klanten, hoor.”
We staan voor een Jaguar E-type Series 1 Roadster Flat Floor (1961) . Dat vindt De Block de beste oldtimer. “Dan bedoel ik de verhouding tussen prijs, kwaliteit en rijcomfort. Maar je mag niet te groot zijn: 1,80 meter is al moeilijk. En je moet de eerste serie kopen: die is meer waard, maar ook de ware schoonheid.”
Er staat ook een wondermooie, zilvergrijze Lancia Flaminia Sport 3C Zagato (1963). Een origineel Belgische auto nog wel. Lange tijd was dit type ternauwernood 50.000 euro waard, nu hangt er een prijskaartje van 385.000 euro aan vast. “Dat is goed”, zegt De Block. “Als auto's niets waard waren, zouden ze ook niet terdege worden gerestaureerd. Een Porsche 356 loonde vroeger ook niet de moeite om echt goed aan te pakken. Resultaat: ze zaten allemaal vol plamuur. Het was werk voor hobbyisten. Dat was altijd het probleem: je moest restaureren maar het mocht niet te veel kosten. En dus moest je de gulden middenweg zoeken. Als je het goed wilde doen, scheurde je je broek.”
Maar de tijden zijn veranderd. In die mate zelfs dat er nu niet veel meer te restaureren valt, meent De Block. “Je vindt amper nog ongerestaureerde exemplaren. Vroeger was ik drie jaar vooruit volzet. Nu kunnen we binnen de zes maanden aan een volledige restauratie beginnen. Er komen wel klassiekers bij. Op dit
“ w e B ouwen e leanor uit g one in 60 secon D s na e en totaalrestauratie , in op D racht Van een klant . z opas he BB en we er M et z ' n D rieën
D e M otor ingehesen : een s M all B lock Van 570 pk uit D e ac c o B ra .”
moment werken we aan een BMW 2002 Tii (1972). Zo had mijn moeder er een toen ik achttien was. Vroeger deed ik zoiets niet. Maar er komen nieuwe generaties. Dit is een toekomstige klassieker.”
Voor sommigen is hij dat ongetwijfeld nu al. Maar wat met auto's uit de jaren 80? In de sportwagens van toen ziet hij wel brood. “De waarde van deze Ferrari Testarossa (1991) is van 50.000 naar 150.000 euro geëvolueerd, en vervolgens teruggevallen tot 115.000 euro. Nu is er geen belangstelling voor. Hij staat hier al twee jaar. Laat hem maar staan. Ooit stapt er iemand binnen die hem wil. Het is een icoon.”
1 Voor D e prijs Van 3
We verkassen naar de werkplaats. Daar staat een zeer betaalbare klassieker. “De Porsche 924S (1986) is van Jessy”, zegt hij. “Volledig origineel, gekocht van de eerste eigenaar in Antwerpen. Hij had twintig jaar opzij gestaan. Ik hoefde 'm enkel te poetsen. Nu wil ze 'm verkopen.”
Verderop staat een Ford Mustang Shelby GT 500 (1967). “We bouwen Eleanor uit Gone in 60 seconds na”, lacht hij. “Een totaalrestauratie, in opdracht van een klant. Zopas hebben we er met z'n drieën de motor ingehesen: een small block van 570 pk uit de AC Cobra. De Mercedes-Benz 220 SE Ponton (1956) kwam als gedemonteerd wrak binnen. Nu moet enkel nog het interieur worden gerestaureerd.”
En jawel, er is ook een Kever Cabriolet (1969), zij het een hele dure. “Zo mooi hebben ze de fabriek nooit verlaten”, zegt De Block, en hij wijst naar de nauwe naden tussen de koetswerkpanelen. “Daar kan normaal een vinger door. De eigenaar had er zo een toen hij student was. Dit was een miskoop, en hij kwam naar hier met de vraag om de auto te restaureren. Ik zei dat hij er de kost nooit zou uithalen, maar hij vond dat hij door de zure appel heen moest bijten. Bovenop de totaalrestauratie hebben we een compleet nieuwe motor en versnellingsbak gemaakt. Het werd een project van 100.000 euro. Ik weet dat je er daarvoor drie hebt, maar een uur is een uur, hé.”
In de opslagruimte toont hij ons nog de Karmann Ghia (1970) van Andrew. “Hij heeft 'm zelf gerestaureerd”, zegt vader De Block, niet zonder trots. “De Alfa Romeo 1900 (1954) kochten we op Pebble Beach, waarna we 'm restaureerden en verkochten, maar de eigenaar heeft 'm hier gestald. Ook de Jaguar XJ 3.4 (1972) hebben we jaren geleden gerestaureerd, voor een Nederlander die 'm binnenbracht. Alle rekeningen werden betaald, maar de man is spoorloos verdwenen.” Verderop staat nog een Lamborghini onder zeil. “Van iemand die 'm hier stalt maar er niet mee rijdt”, klinkt het. “Voor mezelf heb ik enkel nog een AC Bristol (1959)”, zegt De Block. “Inzake prijs-kwaliteit vind ik dat een fantastische auto, en hij rijdt zeer plezierig. Misschien komt er nog wel iets bij, maar eerlijk: eigenlijk is ééntje genoeg.”
Tekst: Bert Voet
Foto: Ollivision Photography
" a ls d E concours d ' E l E ganc E s voorbij Z ijn br E ng ik ' m naar d E m ill E m iglia "
Eerder haalde hij het officiële Ferrari Magazine en het alom geprezen Magneto Magazine, nu staat hij ook in Luxury Leads: de one-off Ferrari 166 Inter (1950) van Nicolas Bert (35).
Met enkele flinke rukken aan een doek ontbloot Nicolas Bert op het ouderlijke Domein Gulden Spoor in Kortrijk de Ferrari 166 Inter, en duwt 'm naar buiten. Wanneer hij daar de schoonheid start, genereert de melodie van z'n V12-motor ogenblikkelijk kippenvel. Bert geeft een extra dot gas en knikt tevreden. Drie jaar duurde de restauratie. Al is dat woord hier hoogst ongepast. Behalve het chassis en de ophanging is dit een complete nieuwbouw van een van de vroegste Ferrari's op aard. Een regelrechte one-off, bovendien.
“Dit is de 32ste Ferrari die de fabriek in Maranello verliet en een van 37 gebouwde Inters: de baanversie van de 166S, een zuivere racewagen”, zegt Bert. De familie kocht de auto in 2014. Op dat moment had hij een blauw bar-
chetta-koetswerk van Touring. “We wisten dat het chassis en de ophanging origineel waren, in tegenstelling tot die body. Maar het was gewoon ook een mooie auto, aan een correcte prijs.”
Toen Bert de historiek van de auto begon uit te pluizen, ontdekte hij dat de originele body een erg mooi en uniek stuk was. Maar helaas: dat koetswerk bestond niet meer. “Vrij snel gingen we samenzitten met Ferrari Classiche. Zij verzorgen totaalrestauraties, maar from scratch een nieuwe body maken: dat hadden ze nog nooit gedaan. Tot onze vreugde aanvaardden ze de opdracht. Ook voor hen was het een uitdaging, en een groots project.”
In 2016 gingen de jongens van Ferrari aan de slag. Dat ging gepaard met een stevige brok research, zowel in
Maranello als in Kortrijk. Nicolas Bert coördineerde het geheel. Hij werd bijgestaan door vrienden en kennissen uit de autowereld, waarbij niemand minder dan Marcel Massini, de meest gerespecteerde Ferrari-historicus ter wereld. “Grote hulde aan hen allemaal”, zegt hij.
o u D ijzerHij toont het boek dat hij over de auto maakte. De verloren gegane body bleek gitzwart te zijn geweest, en gebouwd bij Stabilimenti Farina. Dat bedrijfje werd in Turijn opgericht door Giovanni Carlo Farina, de oudere broer van Batista, beter bekend als Pinin. “Zowel Pinin als Giovanni Michelotti, Alfredo Vignale en andere grote namen zijn daar begonnen, alvorens ze hun eigen carrozzeria of designstudio oprichtten”, vertelt Bert. “Stabilimenti Farina was een kleinere coachbuilder, maar heeft ook een mooie geschiedenis. Een elftal Ferrari's werd er van een koetswerk voorzien, waarvan drie 166 cabriolets – dit is de laatste. Alle waren one-offs.”
Maar Stabilimenti Farina sloot de deuren in 1953. En van het oorspronkelijke koetswerk waren geen technische tekeningen terug te vinden. “We moesten beroep doen op foto's die we vonden in talloze tijdschriften en maga-
zines, uit verschillende landen en in vele talen”, zegt Bert. “De auto stond drie keer op een salon: in 1950 in Parijs en begin 1951 in Brussel en Genève. Daarvan waren veel beelden te vinden. Maar naar een goede foto van de achterzijde hebben we zeer lang gezocht. Die vond Ferrari uiteindelijk in Turijn, bij de zoon van Silvio Durante, de fotograaf die de eerste officiële foto's van de auto nam. Dat beeld was nooit gepubliceerd.”
Berts hart wipte op toen hij na enkele maanden in Maranello de eerste beelden van de nieuwe body in wording ging bekijken. “Geregeld werd de planning wel aangepast”, zegt hij. “Druppelsgewijs kwamen meer foto's boven water, waardoor de restauratie nog accurater kon gebeuren. De kleur van het interieur was wat moeilijk te bepalen, maar we vermoeden dat het beige was.”
Intussen puzzelde hij zelf in de mate van het mogelijke de geschiedenis van de auto bijeen. Chassisnummer 0063S werd nieuw geleverd in Zwitserland aan de racepiloot en baron Emmanuel 'Toulo' de Graffenried, die 'm een jaar later verkocht aan Charles-Edmond Tochhio. Hoewel een Inter geen koersauto was, nam die laatste er wel mee deel aan enkele races en hillclimbs. “De auto had dus een racenummer – ook daarvan vonden we foto's terug”,
zegt Bert. In 1964 vond de geëmigreerde Nederlandse autodealer Robert De La Rive Box 'm op een autokerkhof in Besenbüren. “Op dat moment was hij in slechte staat, maar hij had nog z'n carrosserie en – gescheurd – dak. Nu zou je zo'n auto restaureren, toen was hij niks meer waard. Rob verkocht hem door aan Bernard Worth in Engeland, met wie ik contact had. Hoewel hij er aanvankelijk wél aan dacht om de auto te restaureren, bleef hij jarenlang in z'n tuin liggen. Waarna hij besloot om hem te strippen en de body weggooide als oud ijzer. Het chassis werd ingekort en er kwam een nieuw spyder corsa-koetswerk op – het originele radiatorrooster werd wel gebruikt.”
In die vorm reden meerdere eigenaars een aantal jaar met de auto rond. In de jaren 80 kwam hij als schenking in de spectaculaire Harrah Collection in Nevada terecht. Dan volgen er jaren met gaten in de historiek. In 1991 werd de auto in Las Vegas geveild voor 204.750 dollar. In 1999 veilde Christie's 'm voor 90.500 dollar. Niet lang daarna kwam de diepblauwe Barchetta-body van koetswerkbouwer Touring erop.
e nzo ' s geest
“Het moment waarop die nieuwe body er stond vergeet ik nooit meer”, zegt Bert. “Maar dat was niet alles. Toen we de auto bij Movendi in Düsseldorf kochten, had hij niet de correcte 2.0 V12-colombomotor. Daarom lieten we een nieuwe motor bouwen met de oorspronkelijke specificaties. We vermoeden dat ook z'n originele motor nog bestaat en doen alle moeite om hem te vinden.”
In het voorjaar van 2019 was het project klaar. Dat het hele proces twee jaar langer had geduurd dan gepland, vindt Bert niet zo erg. “In tussentijd kregen we continu updates. We zijn zowat tien keer in Maranello op bezoek geweest om de voortgang te bespreken. In de Classiche-afdeling voel je echt de geest van Enzo Ferrari rondzweven. Ze werd ondergebracht in de oude gebouwen, rechts voorbij de hoofdingang. Het verschil met de moderne fabriek is groot. Het is een vrij kleine afdeling vol gepassioneerde mensen – ook jonge. Je kan er van de vloer eten en ziet er de meest unieke Ferrari's, ook Le Mans-winnaars die op onderhoud komen. Achter glas is
het archief zichtbaar: meters en meters aan boeken, blue prints, enzovoort.”
Nog diezelfde zomer was 0063S te zien op de concours d'elegances in Chantilly en het Zoute. “In 2020 wilden we er meer doen, maar door corona werd alles geannuleerd”, zegt Bert. “We willen nog graag naar Hampton Court Palace of Salon Privé in Engeland, maar die vinden in hetzelfde weekend plaats: we moeten nog kiezen wat het wordt. Omdat het een nieuwe body is kunnen we geen prijzen winnen, maar het blijft een mooie, unieke auto, die we met plezier tonen aan geïnteresseerden.”
“Om eerlijk te zijn: eigenlijk is dat niet echt ons ding”, zegt hij er meteen bij. “Ik rij er ook gewoon voor het plezier mee op de weg. We gebruiken onze auto's liever dan ze onder een hoes in de garage te zetten. Ook in de winter. Eens naar zee, eens rond de kerktoren,... Wat mij betreft is een krasje geen ramp. Maar nu hij in concoursstaat is, is dat niet evident. Er is het risico op steenslag, en als er vliegjes aan hangen ga je er niet zomaar even met de spons over.”
“Ik zal dus blij zijn als die concours voorbij zijn”, lacht hij. “Dan wil ik er ook de Mille Miglia mee rijden. Toen we dat vertelden bij Ferrari, verklaarden ze ons gek. Zij zien de auto meer als een museumstuk. Ze hebben 'm al gevraagd voor hun museum. Voor mij staan auto's in de eerste plaats voor vrijheid. Mijn vrouw is er ook door gepassioneerd, en we rijden vaak samen, maar het leukst vind ik: alleen rijden. En nergens naartoe. Gewoon doelloos baantjes volgen. Maar ik doe het steeds minder, uit tijdgebrek. En ja, ik mis het.”
D elicaat
Over haar overige collectiewagens wil de familie Bert discreet blijven. Nicolas is er meer mee bezig dan zijn vader
Joost. “Hij is wel een liefhebber, maar rijdt er steeds minder mee”, klinkt het. “Het lijkt erop dat hij meer comfort nodig heeft naarmate hij ouder wordt.” (Lacht)
Nicolas van zijn kant is sinds 2013 actief in de classic-racerij, onder meer met een HW Alta-Jaguar (1951) en HW Alta 2000 Sport (1951). “Onbekende merken die op veilingen geen hoge toppen scheren, maar dat maakt niet uit: het zijn mooie, goede auto's met een uitstekende historiek”, vertelt hij. Zijn Instagrampagina
Ecurie Eperon d'Or – is gewijd aan de koersen en de paardenstallen op Domein Gulden Spoor. “Dat ik dit jaar met de Jaguar C-Type (1952) derde in mijn klasse werd in de Grand Prix Historique van Monaco is mijn mooiste auto-avontuur tot dusver. Dat zijn gentlemen's races, maar in Monaco en Goodwood gaat het er vrij competitief aan toe. Op Silverstone en Brands Hatch is het beschaafder. Met mijn auto's kan ik haast niet winnen, maar ik doe wel mijn best. Aan de waarde ervan denk ik dan niet. Dat mag je ook niet doen: anders moet je ze in de garage laten staan.”
“Delicater en wat minder vlot dan de Jaguar”, zo omschrijft Bert het rijgevoel in de Ferrari. “De versnellingsbak is niet gesynchroniseerd en het is 'maar' een tweeliter. Maar onderschat 'm niet: hij heeft wel degelijk power, en veel koppel. Het is natuurlijk geen koerswagen. Je rijdt er dus anders mee. Maar het is wel werken. In de Ferrari moet je voortdurend nadenken, tussengas geven, enzovoort. Je zit ook krap, en het stuur is stug – dat is allemaal heel leuk, hoor.”
Het finale prijskaartje kwam op bijna het dubbele van wat oorspronkelijk was begroot. “De marktwaarde ken je pas als je hem verkoopt, maar dat is niet de bedoeling”, aldus Bert. “Blijkt hij minder waard dan wat we eraan hebben besteed, so be it. We kopen geen auto's als belegging, wel om ermee te rijden, en om ze graag te zien.”
Tekst: Bert Voet
Foto: Ollivision Photography
Stijlvol wonen vraagt om een unieke parkeeroplossing. Een innovatief concept zonder storende impact op het landschap en met maximale bescherming van het wagenpark.
Stijlvol wonen vraagt om een unieke parkeeroplossing. Een innovatief concept zonder storende impact op het landschap en met maximale bescherming van het wagenpark.
te benutten. CARDOK heeft voor elke situatie een gepaste oplossing. Het is het neusje van de zalm op vlak van veiligheid, kwaliteit en robuustheid.
optimaal te benutten. CARDOK heeft voor elke situatie een gepasteoplossing. Het is het neusje van de zalm op vlak van veiligheid, kwaliteit en robuustheid.
Bij CARDOK hebben ze hiervan hun vak gemaakt, met high-end autoliften en parkeersystemen voor alle personenwagens, grotere luxewagens en SUV’s. Maak kennis met Zwitserse precisie die fraaie architectuur alle eer aandoet.
Bij CARDOK hebben ze hiervan hun vak gemaakt, met highend autoliften en parkeersystemen voor alle personenwagens, grotere luxewagens en SUV’s. Maak kennis met Zwitserse precisie die fraaie architectuur alle eer aandoet.
Het biedt ook zekerheid voor exclusieve wagens. In verlaagde positie loopt het bovendek gelijk met de grond en sluit het naadloos aan op de omgeving, met een solide stalen lid dat onbevoegde toegang verhindert. Ideaal voor de mancave.
Het biedt ook zekerheid voor exclusieve wagens. In verlaagde positie loopt het bovendek gelijk met de grond en sluit het naadloos aan op de omgeving, met een solide stalen lid dat onbevoegde toegang verhindert. Ideaal voor de mancave.
Ondergronds parkeren zit in de lift bij residentiële woningen en met reden. Sommigen kiezen ervoor omwille van stedenbouwkundige of esthetische redenen, anderen om de parkeerplaats te verdubbelen of de garage optimaal
Ondergronds parkeren zit in de lift bij residentiële woningen en met reden. Sommigen kiezen ervoor omwille van stedenbouwkundige of esthetische redenen, anderen om de parkeerplaats te verdubbelen of de garage
De parkeersystemen van CARDOK zijn van Zwitserse topmakelij en dat merk je aan elk detail, welke uitvoering je ook wenst. Voor elke oplossing geldt: de mogelijkheden voor design en afwerking zijn quasi onbeperkt.
De parkeersystemen van CARDOK zijn van Zwitserse topmakelij en dat merk je aan elk detail, welke uitvoering je ook wenst. Voor elke oplossing geldt: de mogelijkheden voor design en afwerking zijn quasi onbeperkt.
Er zijn standaardmaten beschikbaar, maar meestal krijgt een CARDOK volledig vorm in overleg met de klant en in de gewenste RAL-kleur.
Een verwarmingstoestel, ontvochtigingssysteem, LEDverlichting, dubbele lift, groenbedekking, aquadrain … niets is te gek.
Parkeren met CARDOK is een exclusieve parkeerbelevenis. Een ervaring die begint met een vernuftig design en vakkundige installatie door CARDOK Benelux, gevestigd te Herentals. Een gevoel dat doorgetrokken wordt in Service met een grote S, waarbij de gebruiker kan kiezen voor een jaarlijks proactief onderhoud.
Het resultaat: een slimme, hoogwaardige en veilige parkeeroplossing om nóg meer te genieten van het leven. Vele referenties zijn alvast een bron van inspiratie voor menig architect en bouwheer.
CARDOK BENELUX
NOORDERVAART 43
2200 HERENTALS
+32 (0)14 41 55 35 INFO@CARDOK-BENELUX.COM
"E E n buck E tlist HE b ik nooit g EH ad ."
Als geen ander heeft Mark Wegh (53) zijn ziel gelegd in het Porsche-dealership dat hij zelf oprichtte. Diezelfde ziel stut ook een van de meest indrukwekkende autocollecties die we ooit zagen. “Ik kan net zo goed houden van een auto van vijfhonderd euro als van een van vijf miljoen.”
Wanneer we in Porsche Centrum Gelderland arriveren zien we buiten een Volkswagen T3-busje staan. Het is er eentje van 350.000 euro, zal later blijken. “Een van de zeven exemplaren die werden gebouwd bij Porsche”, zegt Mark Wegh. Het is de prelude van een bezoek dat we niet licht zullen vergeten.
“Alvorens je vragen begint te stellen, zal ik je de collectie tonen – de vragen zullen misschien enigszins veranderen”, vervolgt Wegh bij een koffie. Algauw wordt duidelijk dat hij geen doorsnee Porsche-dealer is. “Vijftien jaar geleden, op 26 maart 2006, ben ik hier van nul begonnen, als tweede pand in een wei”, vertelt hij. “En intussen zijn we wel wat gegroeid.” Al in 2008 breidde hij uit. In 2011 nog eens. En in november
2015 opende hij het eerste officiële Porsche Classic Center ter wereld. “Daarmee hebben we ons wereldwijd op de kaart gezet. Er zijn 875 Porsche-dealers op de wereld, waarvan 64 Classic Partner zijn. Dat is dan een hoekje in de showroom. Intussen zijn er vier Classic Centers, maar mensen kennen vooral ons. Zoals bijna iedereen Neil Armstrong kent, maar bijna niemand weet wie de tweede mens op de maan was.”
Hij vertelt het allemaal met een trots waarvoor Belgen zich onterecht zouden schamen. “We hebben één nadeeltje: we groeien té hard”, gaat hij door. “In 2017 volgde een uitbreiding van het Classic Center. En in maart 2021 kwam er nóg een pand. Voor Next Level Cars, een extra bedrijfje dat alles doet waar de fabri -
kant stopt: Tuning van Techart, uitlaten van Akrapovic, folies, enzovoort.” Daarmee staat er vandaag 20.000 m² aan Porsche-beleving. “Ik begon met acht medewerkers, nu zijn dat er 160”, aldus Wegh. “En ik heb 81 bruggen.”
De verklaring voor dat verschroeiend groeitempo?
“Ik moet de klant geen argument geven om elders te kopen”, klinkt het ludiek. “Alle Porsche-dealers verkopen hetzelfde product. Wij geven beleving. En ook als grote dealer ben ik zeer benaderbaar voor de klant. Ik zou hoog in een ivoren toren kunnen gaan zitten, maar dat vind ik niet leuk. En ik doe alleen dingen die ik leuk vind. Zoals twee keer per jaar ons eigen magazine Timeless uitgeven. Zonder advertenties. De klanten moeten het hier wel komen halen. Ook als ze in België wonen – en zo zijn er nogal wat. Starten met Porscheregister.com was nog zoiets. Mensen houden van lijstjes. Hoeveel zijn er gemaakt, hoeveel bestaan er nog? Van tot dusver 21 types noteren we alle chassisnummers en proberen te traceren waar ze zich bevinden.”
“Mijn hele carrière was erop gebouwd om Volkswagendealer te worden, maar dat is niet gelukt”, grapt hij. “Mijn vader was 39 laar lang chef-werkplaats bij een Volkswagen- en Audi-dealer. Ikzelf ging in 1991 werken voor invoerder Pon – zowat de Nederlandse evenknie van D'Ieteren in België. Later werd ik er Skodadealer, in loondienst. En vervolgens commercieel directeur bij Van Mossel Automotive Group. Tot ik werd gevraagd door Porsche om op eigen risico een dealership te openen. En mijn kracht is: van niets iets maken. Loop maar even mee.”
We komen in een werkplaats met tientallen klassieke Porsches die uniek is in de wereld, dixit Mark Wegh. Meteen zie ik warempel een 959 die op onderhoud is.
“Er staan er vier”, hoor ik goed. Verderop een Carrera GT. En een hele rij body off-restauraties, onder meer van een 356 'Split-Window' cabriolet (1951). “Voor een
Amerikaanse klant. Daar gebeurt het vaak minder kwalitatief. Die auto wordt van A tot Z nieuw. We hebben alle mallen, maar van het chassis en het oude plaatwerk behouden we wel zo veel als mogelijk.” Verderop een 'gewone' 356 Cabriolet (1954). “Die is minder waard dan wat de klant erin investeert. Ik heb hem dat drie keer gezegd, maar hij wil het per se doen.”
Toen hij zijn dealership begon had Wegh een kleine persoonlijke collectie. “Vooral Golfjes”, vertelt hij. “Op m'n achttiende had ik genoeg gespaard om een Golf
GTI uit 1977 te kopen. Die was toen negen jaar oud. Jaren nadat ik 'm weer had verkocht wilde ik die auto terug, maar hij bestond niet meer – die dingen rotten destijds bliksemsnel weg. Ik werkte toen bij Pon en printte een lijstje met alle nog rijdende GTI's van 1976 uit – dat waren de eerste. In Nederland reden er nog een tiental. Ik belde alle eigenaars op en kocht er vier. Een daarvan bleek later de oudste in Nederland. Hij was in zeer slechte staat. Mijn vader en ik hebben hem zelf gerestaureerd. Ook hij verzamelde al auto's. Toen hij in 1982 zijn eerste brilkever kocht, was ik veertien.”
“Ik ben een autojongen. Ik weet van niet anders. Ik ben ermee geboren en getogen en iedereen begint met mij altijd over auto's te praten. Ik ben ook geïnteresseerd in andere merken, maar heb zelf mijn focus gelegd op Volkswagen, Audi en Porsche. Daarover weet ik heel veel. Ik verzamel ook alle brochures.”
Hoe zijn eigen collectie er intussen uitziet, werd ons vooraf niet verklapt. Enkel dat ze de uitstap waard is. Het grootste deel ervan is gehuisvest op de bovenverdieping. Ook hijzelf heeft een 959, zo blijkt onderweg. Hij duikelt foto's op in zijn telefoon. We zien 966 kilometer op de teller staan. “Daarom heb ik hem gekocht.”
Algauw vallen onze monden open. Zijn collectie bevat uitsluitend unieke of aparte auto's. Zoals de zes originele Herbies uit de film van Disney. Hij toont The
a
Invisible Driver, de auto die in de film zelfstandig lijkt te rijden. Het bestuurderszitje zit achteraan onder de raamlijn, de bestuurder kijkt door hoofdsteunen van gaas. Een andere variant rijdt sneller achteruit dan vooruit: de body staat omgedraaid op het chassis.
“Ik kon ze kopen in de VS”, zegt hij. “Je moet daar wat geluk mee hebben.”
“En dit hier is de eerste door Pon geïmporteerde Kever, en meteen ook de eerste die door de Volkswagenfabriek werd geëxporteerd, in 1947”, vertelt hij. “Dat lag toen nog wat gevoelig: de oorlog was pas voorbij.” Verderop staan twee van van de weinige Kevers die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden gebouwd, de burger- en de terreinversie. “Die laatste is pas binnen. Superzeldzaam, want nooit echt bewaard. Er zijn er een twintigtal bekend. Maar ik ga er wel mee rijden.”
“Ik heb iets met Kevertjes, en zeker met unieke varianten”, zegt hij, en toont een vierdeurs-cabriolet met Papler-koetswerk, in 1949 gemaakt voor de politie, naast andere erg mooie en zeldzame koetswerken op Kever-onderstellen zoals van Dannenhauer & Stauss, Rometsch, Beutler en Wendler. “Voor wie in de jaren 50 veel geld had”, lacht hij. “Die kostten toen het zes- tot achtvoudige van een Kever en werden vooral in de VS verkocht. Eén ervan is van Audrey Hepburn geweest.” Wat later zien we een New Beetle RSI (2003) met V6-motor, nummer 250 van 250, honderd kilometer op de teller. En de zilvergrijze Golf GTI
(1976) waarover hij het zopas had. Ernaast staat het prototype uit 1975. De lanceringsbrochure waarin die auto staat, ligt erbij. Hij heeft álle Golfjes, I tot en met VII, maar natuurlijk in bijzondere uitvoeringen zoals de G60 (), de Golf Rallye () met 300 kilometer op de teller, een van de zes originele Group A-Golfjes (), de R32 (), enzovoort, enzoverder. We lopen ook langs een vroege Scirocco (1974, 21.000 km) en de veelkleurige Polo Harlekin (1995). “Niet veel waard, wel bijzonder”, zegt hij. De Volkswagen XL1 (2014) was het hybride experiment dat minder dan een liter diesel verbruikte en op 250 exemplaren werd gebouwd.
h eiliger graal
En dan word je Porsche-dealer. En ga je Porsches verzamelen. Wanneer we een nieuwe ruimte betreden, geloven we onze ogen niet. “De Nederlandse Rijkspolitie heeft 507 Porsches gehad”, vertelt Wegh. “Ik heb alle uitvoeringen sinds 1962, met de originele kentekens.” Verderop zien we alle Turbo's, Speedsters, GT3's en GT2's uit de geschiedenis. En jawel: ook alle RS'en, van de eerste uit 1973 tot de allernieuwste. Alleen al deze zijn goed voor enkele kastelen. “Veel mensen kijken naar de huidige prijzen, maar ik koop allang”, zegt Wegh. “En onbewust heb ik één dingetje goed gedaan: ik heb altijd de beste kwaliteit gekocht. Tien of zelfs vijf jaar geleden waren ze veel goedkoper dan vandaag. Als ik het had geweten, had ik er telkens tien gekocht.”
“
ls je Dan toch auto ' s V erza M elt , V erza M el Dan topkwaliteit : unieke auto ' s , B ijzon D ere auto ' s of auto ' s M et een V erhaal .”
“Als je dan toch auto's verzamelt, verzamel dan topkwaliteit: unieke auto's, bijzondere auto's of auto's met een verhaal”, zo luidt de wet van Wegh. Zijn 911 Coupé in signalrot (1965) is pas gearriveerd. Hij komt van de eerste eigenaar, ene John Eskelin uit Californië, en is compleet gedocumenteerd met foto's en facturen. “In 2014 geraakte ik met de man aan de praat op een event. Dat was een leuk gesprek, en ik zei dat hij me mocht bellen als hij 'm ooit verkocht. Toen hij in 2019 op toer was in Europa, kwam hij langs. En dit voorjaar belde hij me op.”
Ernaast staat er een van 1964, het jaar waarin de 911 werd gelanceerd. “De heilige graal”, klinkt het. “Dit is nummer 170 van 232 exemplaren uit dat jaar. Ook nummer 120 is in mijn bezit. Maar ik heb ook de nog heiliger graal: een van de eerste 82 exemplaren die nog als 901 werden verkocht alvorens Peugeot daar een eind aan maakte omdat het een patent had op type-aanduidingen met drie cijfers en een nul in het midden. Het is nummer dertien, de oudste 911 in Europa. Op de wereld zijn er nog twee oudere.”
“En hier staat het derde merk dat ik spaar”, zegt hij, wanneer we alweer een hoekje om zijn gegaan. We zien onder meer de Audi Urquattro in tien- en twintigklepsuitvoering, de Sport Quattro – een van 214 exemplaren – en alle S-varianten. Wanneer ik zeg dat ik
ook in België zo'n Sport Quattro weet staan, raadt hij meteen wie de eigenaar is.
Hoeveel het er alles samen zijn? “Dat vind ik niet zo spannend”, luidt het antwoord. “Ik heb nog nooit een auto verkocht, behalve als ik er een betere voor kon terugkrijgen.”
h ele M aal tutti
We staan letterlijk verstomd. Wat moeten we nu vragen? Welke hij nog mist, misschien? Er verschijnt een brede grijns. “Mijn mooiste auto heb je nog niet gezien – die stond lang op mijn verlanglijstje maar ik kon 'm nooit kopen”, zegt hij, terwijl we terugkeren naar de showroom. “Ik ben nuchter: als iets niet kan, dan kan het niet. En elke keer was hij te duur voor mij. Kostte hij een miljoen, dan zat ik in de belevingswereld van 500.000 euro. Toen hij vijf jaar geleden twee miljoen waard was, zat ik misschien in de belevingswereld van anderhalf miljoen. Tot ik in februari van dit jaar werd gebeld.”
En plots staan we voor een 550 Spyder (1955): de eerste echte racewagen van Porsche, gebouwd op 90 exemplaren, en wereldberoemd als de 'Little Bastard' waarin James Dean verongelukte. “Deze auto was sinds 1963 van dezelfde eigenaar – eerder waren er nog twee”, vertelt Wegh. “Hij is helemaal tutti: nage -
“M ijn M ooiste auto he B je nog niet gezien –D ie ston D lang op M ijn V erlanglijstje M aar ik kon ' M nooit kopen .”noeg origineel, onaangeroerd en compleet gedocumenteerd. Maar het is géén barn find, zoals werd geschreven: iedereen wist 'm staan.”
In 1955 bedroeg de nieuwprijs 6000 dollar. Les Gunnarson uit Californië betaalde er in 1963 2000 dollar voor. “Hij heeft er praktisch niet mee gereden maar hem gewoon gekoesterd. In 1994 stopte de man 'm in een container. Nadat hij recent overleed, dacht iedereen dat de auto gewoon in de familie zou blijven – die mensen hadden het zeer goed. Maar toen een goede relatie van mij bij de dochter oude motorfietsen kocht, zag hij in diezelfde container ook de 550. Twee weken later kon ik 'm kopen. Zonder 'm te hebben gezien, weliswaar: omwille van Covid-19 kon ik niet naar Amerika. Een ander is 'm voor mij gaan bekijken.”
Hoeveel hij neertelde, mogen we niet weten. Ook dat vindt hij niet zo spannend. Dat het in de miljoenen loopt, is duidelijk. “Het was geen koopje, die mensen wisten wat ze hadden. Het is de duurste auto van heel m'n leven. Maar ik kreeg wel waar voor m'n geld. De hele wereld weet dat chassis 550-069 een van de meest originele exemplaren is die bekend zijn.”
“Ik kan net zo goed houden van een auto van vijfhonderd euro”, zegt Wegh er wel bij. “En het is niet omdat het duur is, dat ik het mooi vind. Ik koop auto's waar-
mee ik iets heb en die op mijn pad komen. Een bucketlist heb ik nooit gehad. Soms kom ik er een tegen waaraan ik eerder nooit dacht. Tegenwoordig word ik wel gebeld. Men weet wat ik zoek: mooie, frisse, originele auto's met een verhaal en weinig kilometers, liefst uit Nederland of Europa. Is het helder water, dan sta ik garant voor een snelle, goede deal. Restaureren vind ik leuk, maar dat kost veel geld. Zelf betaal ik liever iets meer voor een ongerestaureerde auto die helemaal tutti is. Ik hoef dan ook geen duizend foto's. Drie volstaat, plus het verhaal. Dan weet ik of het iets voor mij is. Ik koop natuurlijk als handelaar-verzamelaar. Daardoor kan ik er véél kopen, en ze goed uitzoeken. Toch denk je misschien: 'Die vent is niet goed wijs.' Maar het blijft gezond. En het is een deel van mijn businesscase. Ik kan de mensen iets laten zien dat ze elders niet kunnen zien. De collectie is niet standaard toegankelijk, maar ook niet geheim.”
“Intussen ben ik er wel een beetje klaar mee”, besluit hij. “Af en toe kan er nog een bij, maar qua ruimte zit ik stilaan aan de volle capaciteit, en inmiddels zit er ook voldoende geld in. Komt er een dag waarop ik centen nodig heb om te investeren, dan wil ik wel een deel van de collectie opofferen. Maar niet de zilvergrijze GTI, de 901 en de compleet originele, ongerestaureerde, lichtblauwe 356 Speedster (1955).”
Tekst: Bert Voet
Foto: Ollivision Photography
Speerpunten autoproducten exclusieve & duurdere wagens: nieuwwaarderegeling t.e.m 30ste maand · BIV automatisch meeverzekerd · lage eigen risico’s/franchise (Engelse mogelijk) · hoge kortingen · mogelijkheid tot verzekeren in aankoop- en taxatiewaarde · geen bijkomende alarmeisen (wel incentive) · prijzen onder voorwaarden*
