New Times 125

125/ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ.2016

FREE PRESS Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΟΥ ΣΕ ΤΑΞΙΔΕΥΕΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ

Πασχάλης Αποστολίδης Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ)

Μια ΣΦΕΕρική προσέγγιση για την αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας

Έρευνες της Hellas List

Οι εξελίξεις στην αγορά φαρμάκων και πετρελαιοειδών προϊόντων

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΚΤΕΝΑ

www.newtimes.gr

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ κ. Μπαράκ Ομπάμα στην Αθήνα και η συνακόλουθη στροφή του ενδιαφέροντος των παγκόσμιων μέσων επικοινωνίας στη χώρα μας αποτέλεσαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία προβολής της Ελλάδας στο εξωτερικό. Προτού όμως καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός και προτού ακόμη ο κ. Ομπάμα φύγει από τη χώρα μας, η απάντηση του Βερολίνου ήλθε αμείλικτη: «Δεν χρειάζεται να κάνει άδικο κόπο ο κ. Ομπάμα. Η απομείωση του ελληνικού χρέους αποκλείεται και έτσι θα γίνει! Αυτό που διαδίδει ο κ. Τσίπρας και ορισμένοι Αμερικανοί διπλωμάτες είναι η συνήθης προπαγάνδα της Αθήνας» δήλωνε συνεργάτης της Γερμανίδας καγκελαρίου, εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι η επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου στην Αθήνα είχε το συμβολικό της χαρακτήρα – επίσκεψη στη γενέτειρα της Δημοκρατίας –, ο πρακτικός χαρακτήρας της όμως θα κριθεί (ή όχι) στο Βερολίνο. Όσον αφορά τώρα τα σημαντικά των συνομιλιών (Κύπρος, Σκόπια, εξοπλιστικά προγράμματα), ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια τι συμφωνήθηκε, καθ’ ότι αυτά δεν συντελούνται υπό το φως των προβολέων της δημοσιότητας. Στο σημαντικότερο και επίκαιρο ελληνικό αίτημα, στην απομείωση του τεράστιου χρέους, ο κ. Ομπάμα αναφέρθηκε επανειλημμένα και με ιδιαίτερη σαφήνεια και υποσχέθηκε στον Έλληνα Πρόεδρο κ. Προκόπη Παυλόπουλο να τονίσει στους άλλους ηγέτες ότι «η αυστηρή λιτότητα δεν φέρνει ευημερία». Στη συνέντευξη Τύπου τόνισε ότι τώρα, που η ελληνική οικονομία αρχίζει να αναπτύσσεται ξανά, είναι μια καλή χρονική στιγμή για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. «Η στρατηγική δεν μπορεί να είναι μόνο η λιτότητα», είπε ο κ. Ομπάμα προσθέτοντας: «Στη χώρα πρέπει να δοθεί αέρας να αναπνεύσει, ώστε η οικονομία να σταθεί ξανά στα πόδια της με βιώσιμο τρόπο». Οι παραπάνω διαπιστώσεις προσφέρουν μια παρηγοριά στον Έλληνα, δεν απαντούν όμως στο ερώτημα: Τι βάρος έχουν οι διαπιστώσεις αυτές στην Ουάσινγκτον και στην Ευρώπη; Είναι ένα εύλογο ερώτημα που απασχολεί όλους και το οποίο διατυπώθηκε και σε γερμανικά

μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως ο δεύτερος δημόσιος γερμανικός τηλεοπτικός δίαυλος ZDF. Ο Ομπάμα προέτρεψε τις χώρες της Ευρώπης να σταθούν αλληλέγγυες με την Ελλάδα στο Προσφυγικό ενώ επαίνεσε τις αμυντικές δαπάνες της φιλοξενούσας χώρας, η οποία εν μέσω κρίσης διαθέτει γι’ αυτές σχεδόν το 2% του ΑΕΠ της. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι οι ΗΠΑ βλέπουν την Ελλάδα ως έναν σημαντικό διατλαντικό σύμμαχο στην ταραγμένη περιοχή της Μεσογείου μεταξύ Βόρειας Αφρικής, Μέσης Ανατολής και Τουρκίας. Πολύ δε περισσότερο που αυτό ακριβώς το διάστημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχει ξεκινήσει ένα νέο ράλι που αφορά την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών F32… Δεν το ευχόμαστε, μένει όμως να δούμε αν θα αποδειχθεί αληθής η βεβαιότητα της γερμανικής «Βild», σύμφωνα με την οποία «η επίσκεψη Ομπάμα δεν έφερε τίποτε για τον πρωθυπουργό Τσίπρα, ο οποίος είχε ελπίσει στο κούρεμα του χρέους και ότι κατά τις συναντήσεις του με τη Μέρκελ στο Βερολίνο ο Αμερικανός Πρόεδρος θα ταχθεί υπέρ της ελάφρυνσης». To ερώτημα όμως παραμένει: Ακόμη και αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ θίξει το θέμα της Ελλάδας στη συνάντησή του με την κυρία Μέρκελ, ποιο πρακτικό αποτελέσμα μπορεί αυτό να έχει; Οι Γερμανοί με κάθε ευκαιρία επαναλαμβάνουν ότι η συζήτηση για το όλο θέμα θα γίνει μετά το 2018, δηλαδή μετά τις γερμανικές εκλογές. Από την ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) έχει καταστεί σαφές ότι, μετά την ήττα του λόγω της υποψηφιότητας (του σοσιαλδημοκράτη) Στάινμαϊερ ως κοινού υποψηφίου προέδρου της Δημοκρατίας, δεν μπορεί το CDU να υποχωρήσει και ως προς το θέμα της Ελλάδας. Η ελληνική κυβέρνηση αγωνίζεται να αναδείξει ως κυρίαρχο το θέμα της απομείωσης του χρέους – αν αυτό δεν συμβεί, τότε θα είναι μία ακόμη κυβέρνηση που θα την καταπιεί η ύφεση –, το ερώτημα όμως είναι: Οι συσχετισμοί, έτσι όπως διαμορφώνονται, ευνοούν την προσπάθεια της Ελλάδας και της ελληνικής κυβέρνησης να λύσει τώρα το θέμα αυτό;

Edito

Κύριε Πρωθυπουργέ, τι γεύση σάς άφησε η επίσκεψη του κ. Ομπάμα;

ΙΔΙOΚΤΗΣΙΑ Active Business Publishing ΕΠΕ - Καδμείας 17, 118 55, Αθήνα, Website: www.newtimes.gr www.traveltimes.gr, E-mail: info@newtimes.gr, Τηλ.: 210 3428.667, 210 3421.861, Fax: 210 3421.955 ΕΚΔΟΤΗΣ Σπύρος Α. Κτενάς, ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Διονύσης Βασιλόπουλος, ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Active Business Publishing Θεόδωρος Τσακάλογλου, ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ NEW TIMES Οθων Βασιλόπουλος, Νίκος Προκάκης ΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ OΜΑΔΑ Νατάσσα Σπαγαδώρου, Γιώργος Σακκάς, Νεκταρία Καρακώστα ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Διονύσης Βασιλόπουλος, ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Αντονέλα Τόνι, ΔΗΜΙOΥΡΓΙΚO & ΣΕΛΙΔOΠOΙΗΣΗ Active Business Publishing ΕΠΕ, ΕΚΤΥΠΩΣΗ GRAFIMA ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ Α.Ε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική ανατύπωση, δημοσίευση ή αναπαραγωγή χωρίς ειδική άδεια της εκδότριας εταιρείας. Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν απαραίτητα τις απόψεις του περιοδικού. Χειρόγραφα, φωτογραφίες ή άλλο υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση, δεν επιστρέφεται.

Interview

Πασχάλης Αποστολίδης Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) μιλάει στους New Times για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η αγορά φαρμάκου στην Ελλάδα και για την αναπτυξιακή δυναμική του κλάδου

Μια ΣΦΕΕρική προσέγγιση για την αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας Συνέντευξη στον Σπύρο Κτενά Η φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί πάνω από 60% σε σχέση με τα επίπεδα προ κρίσης. Στην πράξη όμως η μείωση αυτή επετεύχθη μέσω της μετάθεσης του χρηματοδοτικού βάρους στους ασθενείς και στις φαρμακευτικές εταιρείες. Αυτό αναφέρει σε αποκαλυπτική συνέντευξή του στους New Times o πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, κ. Πασχάλης Αποστολίδης, ο οποίος εξηγεί ότι ένα στα τέσσερα φάρμακα που διατίθενται στην αγορά το προσφέρουν δωρεάν οι φαρμακευτικές εταιρείες – μέσω των θεσμοθετημένων επιστροφών (clawback και rebates) –, ενώ ένα στα τέσσερα το καλύπτουν οι ασθενείς με τη συμμετοχή τους. Παρ’ όλα αυτά ο κ. Αποστολίδης επιμένει στη δυναμική του κλάδου του φαρμάκου, αφού, όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει, αυτός έχει μια έμμεση επίδραση στο ΑΕΠ της χώρας της τάξης των 6 δισ. ευρώ (3,5% του ΑΕΠ) και 87.000 θέσεων έμμεσης εργασίας. Ας παρακολουθήσουμε την ενδιαφέρουσα συνομιλία μαζί του:

4 newtimes

»

Προτεραιότητά μας είναι ο Έλληνας ασθενής και η προαγωγή της δημόσιας υγείας

»

Interview

Είστε επικεφαλής ενός από τους πλέον παραγωγικούς κλάδους της χώρας. Ποια είναι η συμβολή του φαρμάκου στην οικονομία του τόπου; Ο κλάδος του φαρμάκου έχει σημαντική συμβολή στην εθνική οικονομία. Αρκεί να αναφέρουμε ενδεικτικά: ● Οι εξαγωγές φαρμάκων αποτελούν το δεύτερο εξαγώγιμο προϊόν σε όρους αξίας και αγγίζουν το 1 δισ. (η αξία σε εξαγωγές φαρμάκων σε 100 χώρες) ● Ο κλάδος του φαρμάκου υποστηρίζει 26.100 θέσεις άμεσης και πάνω από 87.000 θέσεις έμμεσης εργασίας ● Στο σύνολο των εργαζομένων άνω του 70% είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο χώρο της παραγωγής φαρμάκων ξεπερνά το 60%, γεγονός που δείχνει την υψηλή εκπαιδευτική κατάρτιση στον κλάδο ● Ο κλάδος συνεισφέρει 400 εκατ. σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές ● Η αξία των παραγόμενων φαρμάκων στην Ελλάδα αγγίζει το 1 δισ. ευρώ. ● 150 εκατ. ευρώ επενδύονται σε έρευνα και ανάπτυξη ● Η άμεση επίδραση του κλάδου στο ΑΕΠ υπολογίζεται στο 1,1 δισ. ευρώ, ενώ, αν συνυπολογιστούν και οι έμμεσες επιδράσεις καθώς και η συμβολή της αύξησης στην κατανάλωση, το συνολικό ποσό ξεπερνά τα 6 δισ. ευρώ (~3,5% του ΑΕΠ της χώρας). Τέλος ο φαρμακευτικός κλάδος έχει συμβάλει έμπρακτα στην έξοδο της χώρας από την κρίση και στον εξορθολογισμό της ελληνικής οικονομίας, καθώς την περίοδο 2009-2015 έχει επιτευχθεί μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης περισσότερο από 60%. Διανύουμε μια περίοδο που η φαρμακευτική δαπάνη βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων χρόνων. Πόσο αυτό επηρεάζει την ανάπτυξη των φαρμακευτικών επιχειρήσεων; Τα τελευταία χρόνια έχουν επιβληθεί πολλά, αιφνίδια και χωρίς λογική, μέτρα για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, που κάθε άλλο παρά ενθάρρυναν την απελευθέρωση της αναπτυξιακής δυναμικής του κλάδου. Η φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί πάνω από 60% σε σχέση με τα επίπεδα προ κρίσης. Στην πράξη όμως η μείωση αυτή επετεύχθη μέσω της μετάθεσης του χρηματοδοτικού βάρους στους ασθενείς και στις φαρμακευτικές εταιρείες. Δηλαδή από τη μια το κράτος διαθέτει ολοένα και λιγότερους πόρους για τη φαρμακευτική περίθαλψη και από την άλλη αυξάνει τη συμμετοχή των ασθενών (από το 9% που ήταν το 2009 η μέση συμμετοχή, ανήλθε στο 32% το 2015) αλλά και τα ποσοστά των αυτόματων επιστροφών από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Με άλλα λόγια, σήμερα ένα στα τέσσερα φάρμακα που διατίθενται στην αγορά το προσφέρουν δωρεάν οι φαρμακευτικές

εταιρείες μέσω των θεσμοθετημένων επιστροφών (clawback και rebates), ένα στα τέσσερα το καλύπτουν οι ασθενείς με τη συμμετοχή τους και τα άλλα δύο στα τέσσερα καλύπτονται από το κράτος. Παράλληλα η υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης είναι εκτός ελέγχου, πράγμα που επιβεβαιώνει ότι έχουν γίνει λάθος υπολογισμοί. Καθώς προχωράμε προς το τελευταίο τρίμηνο του έτους, είναι ολοφάνερο ότι η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη για τον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία δεν επαρκεί. Πιο συγκεκριμένα, ο μηχανισμός αυτόματων επιστροφών (clawback) των φαρμακευτικών εταιρειών προς τον ΕΟΠΥΥ έχει αυξηθεί κατά 42,3% σε σχέση με το 2015 (το clawback είναι εκτός ελέγχου). Ταυτόχρονα το νεοεισαχθέν νοσοκομειακό

Η προτεραιότητά μας είναι ο Έλληνας ασθενής και η διασφάλιση ότι θα έχει το φάρμακό του, καθώς και η προαγωγή της δημόσιας υγείας. Και παρά τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζει, ο κλάδος του φαρμάκου εξακολουθεί να στηρίζει και να διασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακά τους. Οι συνεχόμενες πιέσεις όμως πιθανόν να οδηγήσουν σε ελλείψεις ή/και αποσύρσεις φαρμάκων από την αγορά, με άμεση επίπτωση στη δημόσια υγεία και στην εθνική οικονομία Επιπλέον μπορεί να οδηγήσουν σε απώλειες θέσεων εργασίας στην αγορά του φαρμάκου. Ήδη έχουν φανεί οι κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης, καθώς η διασύνδεση των δαπανών με ένα ραγδαία συρρικνούμενο ΑΕΠ , η υποχρηματοδότηση του συστήμα-

clawback ανέρχεται στο πρώτο εξάμηνο του 2016 στο 41% της δαπάνης (δηλαδή 4 στα 10 φάρμακα δίνονται δωρεάν από τις φαρμακευτικές εταιρείες). Εφαρμόζεται στην υγεία η «εύκολη» λύση των οριζόντιων περικοπών χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και δομικές αλλαγές και, μετά από επτά χρόνια κρίσης, το σύστημα φαρμακευτικής περίθαλψης στην Ελλάδα βρίσκεται σε οριακό σημείο. Στην πράξη αποθαρρύνεται κάθε πολιτική επενδύσεων αφού τυχόν αύξηση της φαρμακευτικής περίθαλψης θα επιστρέφεται στο κράτος μέσω των επιστροφών και των πληρωμών των ασθενών. Με τις πολιτικές αυτές είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει ανάπτυξη οποιασδήποτε εταιρείας.

τος υγείας, η απουσία της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και η υπολειτουργία της δευτεροβάθμιας έχουν οδηγήσει στην επιδείνωση της πρόσβασης σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Και αυτό δεν είναι απλώς ένα ζήτημα της οικονομίας, είναι ζήτημα δημόσιας υγείας. Το ζητούμενο λοιπόν είναι ένα: η δημιουργία ενός σταθερού πλαισίου που θα διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα, θα εξαλείψει τις κοινωνικές ανισότητες και θα προασπίσει τη δημόσια υγεία. Ο ΣΦΕΕ επιμένει στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση των δημόσιων πόρων προς όφελος των ασθενών και του ασφαλιστικού συστήματος με παράλληλη μέριμνα για την ανάπτυξη, την καινοτομία και τις επενδύσεις. Ως εκ τούτου, η αμοιβαία συνεργασία της πολιτείας με

Ποιες είναι λοιπόν οι προτεραιότητες του ΣΦΕΕ στη δύσκολη αυτή περίοδο;

Το ταξίδι του «προΣfΕΕρουμε» ξεκίνησε από τη Ρόδο, όπου αποστολή του ΣΦΕΕ επισκέφθηκε το Κέντρο Κοινωνικής

Πρόνοιας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και προσέφερε αναλώσιμα και υγειονομικά υλικά για τις τέσσερις δομές του Κέντρου newtimes 5

Interview

Η νέα κοινωνική πρωτοβουλία του ΣΦΕΕ στοχεύει στην ουσιαστική συνδρομή για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων και

στην άμβλυνση των οξυμένων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, μέσω της προσφοράς αλλά και της εκπαίδευσης 6 newtimes

όλους τους εμπλεκόμενους φορείς καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ για την εξεύρεση κονδυλίων αλλά και για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Έχει έρθει η στιγμή να κάνουμε το επόμενο βήμα για τη δημιουργία και την υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδίου για την υγεία, το οποίο θα αποτελέσει εγγύηση ότι δεν θα ξαναμπεί στην «εντατική», σταθεροποιώντας επιτέλους τα δεδομένα για όλους. Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο σύστημα υγείας; Η λειτουργία ενός βιώσιμου συστήματος υγείας, με υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, περνάει μέσα από τον εξορθολογισμό του και την υλοποίηση σημαντικών διαρθρωτι-

κών μεταρρυθμίσεων, με σαφή προσανατολισμό στην υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών ελέγχου και αξιολόγησης δαπανών, αλλά και με έμφαση στην αποτελεσματικότητα του συστήματος και στην ανάπτυξη του δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας. Κατ’ αρχήν πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι πόροι είναι περιορισμένοι και χρειάζεται να γίνει ορθολογική χρήση. Για την εξοικονόμηση πόρων και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, είναι επιτακτική η ανάγκη υλοποίησης δομικών αλλαγών όπως: ● η αποτελεσματική εφαρμογή και αξιοποίηση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για την εκπόνηση της φαρμακευτικής πολιτικής, ● η θέσπιση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και μητρώων ασθενών,

● ο αποτελεσματικός έλεγχος της ζήτησης (όγκος συνταγών), ● η εφαρμογή ενός απλοποιημένου συστήματος τιμολόγησης και αποσύνδεσης από το σύστημα αποζημίωσης, ● η εφαρμογή μέτρων ελέγχου δαπάνης και σε άλλα κέντρα κόστους ● η ενεργοποίηση της επιτροπής διαπραγμάτευσης, ● η θέσπιση κινήτρων για ενίσχυση της χρήσης των γενοσήμων, ● η αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας, ● η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ● η μείωση χρόνου νοσηλείας, σύμφωνα με τις διεθνείς ιατρικές πρακτικές, ● η συμμετοχή των ασθενών βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Επιπλέον βασική προϋπόθεση της προσπάθειας εξορθολογισμού είναι και η σταδιακή και προγραμματισμένη διευθέτηση των συσσωρευμένων οικονομικών εκκρεμοτήτων του Δημοσίου προς τις εταιρείες του κλάδου, οι οποίες αγγίζουν τα 1,2 δισ. ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο, η καταβολή μέρους των οφειλών αυτών και η εκφρασμένη πρόθεση της πολιτείας για εξορθολογισμό κινούνται σε θετική κατεύθυνση. Προτείναμε, τέλος, πρόσφατα και την έμμεση αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης μέσω εξαίρεσης από τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ του ποσού που προορίζεται για εμβόλια, καθώς αφορά την πρόληψη, αλλά και του ποσού που προορίζεται για τους ανασφάλιστους και άπορους. Στην ίδια λογική, προτείναμε να αφαιρεθεί από τη δαπάνη των νοσοκομείων το ποσό που αφορά φάρμακα για συγκεκριμένα νοσήματα, η ζήτηση των οποίων είναι απολύτως ρυθμισμένη και ελεγχόμενη από την πολιτεία. Το υπουργείο Υγείας μιλά για ακριβές νέες θεραπείες που πιέζουν το σύστημα περίθαλψης και περιορίζουν την πρόσβαση των ασθενών στα καινοτόμα σκευάσματα. Ποια είναι η δική σας θέση; Η θέση αυτή προκύπτει από την προσέγγιση της καινοτομίας ως κόστους και όχι ως επένδυσης στην υγεία. Και όμως ένα καινοτόμο φάρμακο μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του συνολικού κόστους για την υγεία. Για παράδειγμα, σε ετήσια βάση, εξοικονομούνται στη Γηραιά Ήπειρο 250 ως 330 εκατ. ευρώ από επισκέψεις σε γιατρούς, νοσηλείες και χαμένες εργατοώρες ως αποτέλεσμα των εποχικών εμβολιασμών. Το κόστος νοσηλείας ανά ασθενή εξαιτίας παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος θα ήταν 70% υψηλότερο αν δεν είχαν εισαχθεί νέα καρδιολογικά φάρμακα. Το συνολικό ποσοστό των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο και επιστρέφει στη δουλειά του έχει φθάσει πλέον το 75%. Μετρώντας την αξία του θεραπευτικού αποτελέσματος, μπορεί κανείς να συμπεράνει πως η φαρμακευτική καινοτομία όχι μόνο βελτιώνει τη ζωή του ανθρώπου αλλά είναι

επένδυση για την κοινωνία με απόδοση και όχι κόστος. Πολλά φάρμακα που φαίνονται ακριβά είναι στην πράξη φθηνά, γιατί θεραπεύουν περισσότερους ασθενείς και μειώνουν το κόστος άλλων μορφών περίθαλψης, όπως η νοσοκομειακή δαπάνη κτλ. Αυτή τη στιγμή έχουμε 7.000 λόγους να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον, γιατί πάνω από 7.000 νέα μόρια βρίσκονται σε ανάπτυξη παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό, νέο κύμα καινοτομίας που θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο προκειμένου οι ασθενείς, τα συστήματα υγείας και η κοινωνία να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Σίγουρα βέβαια πρέπει να αξιολογηθεί πόσα από αυτά τα φάρμακα είναι πραγματικά καινοτόμα. Το ερώτημα λοιπόν είναι: Πώς μπορούν οι Έλληνες ασθενείς να επωφεληθούν από αυτή την καινοτομία; Μόνο αν είναι προσιτή στο παρόν και βιώσιμη στο μέλλον. Ωστόσο υπάρχουν λύσεις. Η προσοχή πρέπει να στραφεί εκ νέου στην απούσα πρωτοβάθμια και στην ανεπαρκή δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας και στη χρηματοδότηση από το δημόσιο σύστημα και τον ΕΟΠΥΥ. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η φαρμακευτι-

Interview

»

κή δαπάνη πρέπει να επαναπροσδιοριστεί και να εξετάζεται σε συνδυασμό με τα θεραπευτικά αποτελέσματα και τη γενικότερη δαπάνη για την υγεία. Η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα μπορεί να επιτευχθεί με την αξιολόγηση της κλινικής αποτελεσματικότητας τους (outcomes), μέσω των συστημάτων Health Technology Αssessment (HTA), όπως συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η ευρύτερη χρήση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων και των μητρώων ασθενών μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στον έλεγχο της δαπάνης και στο να έχει ο σωστός ασθενής τη σωστή θεραπεία τη σωστή στιγμή. Εν ολίγοις, η αξιολόγηση της καινοτομίας είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη χάραξη πολιτικής της υγείας, καθώς μπορεί να εκτιμήσει τη σχέση κόστους-οφέλους των καινοτόμων φαρμάκων και να αναδείξει την προστιθέμενη αξία τους, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών και να συμβάλει στον εξορθολογισμό του ελληνικού συστήματος υγείας. Τέλος, χρειάζεται η δημιουργία ενός σταθερού πλαισίου τιμολόγησης και αποζημίωσης σε ορίζοντα τετραετίας, που θα διασφαλίσει

την προβλεψιμότητα τόσο εσωτερικά όσο και στις ευρωπαϊκές αγορές, ώστε η Ελλάδα ως χώρα αναφοράς να πάψει να συνιστά πόλο δημιουργίας αστάθειας και εκπλήξεων, και θα προσφέρει σπουδαίο οικονομικό όφελος σε όλους στους εμπλεκόμενους φορείς. Πρόσφατα ανακοινώσατε την κοινωνική πρωτοβουλία «προΣfΕΕρουμε». Τι ακριβώς είναι αυτό το πρόγραμμα; Ο ΣΦΕΕ αναγνωρίζει ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται και αναλαμβάνει και την ευθύνη που του αναλογεί απέναντι στην κοινωνία και στο χώρο δράσης του. Στο πλαίσιο αυτό έχει έντονο κοινωνικό αποτύπωμα, με έμφαση σε δράσεις και προγράμματα στήριξης των ενώσεων ασθενών, προώθησης της έρευνας στη φαρμακευτική επιστήμη, ενίσχυσης του έργου εκπαιδευτικών, πανεπιστημιακών και νοσηλευτικών ιδρυμάτων, εκπαίδευσης και κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας αλλά και προαγωγής της κοινωνικής αλληλεγγύης με την πολυεπίπεδη στήριξη δομών κοινωνικής πρόνοιας. Το «προΣfΕΕρουμε» είναι μια τέτοια πρω-

τοβουλία που υλοποιούμε με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (ΕΕΣ), με στόχο να ενισχύσουμε δομές με ευπαθείς ομάδες σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η πρωτοβουλία καλύπτει ανάγκες σε φαρμακευτικά σκευάσματα, υγειονομικά υλικά, είδη πρώτης ανάγκης και αναλώσιμα για παιδιά σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Το ταξίδι ξεκίνησε από τη Ρόδο, όπου αποστολή του ΣΦΕΕ επισκέφθηκε το Κέντρο Παιδικής Μέριμνας «Αγία Ειρήνη» και αγκάλιασε περίπου 150 συνανθρώπους μας του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, ενώ είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε και τον δεύτερο σταθμό δράσης, το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Φλώρινας. Η προτεραιότητά μας στη δράση αυτή είναι τα παιδιά, αλλά οραματιζόμαστε ότι η πρωτοβουλία θα αγγίξει κάθε συμπολίτη μας που το έχει ανάγκη, σε όλες τις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Αποστολή του ΣΦΕΕ και των εταιρειών-μελών μας είναι να είμαστε δίπλα σε εκείνους που μας έχουν ανάγκη.

Ο ΣΦΕΕ επιμένει στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση των δημόσιων πόρων προς όφελος των ασθενών και του ασφαλιστικού συστήματος, με παράλληλη μέριμνα για την ανάπτυξη, την καινοτομία και τις επενδύσεις

»

Κύριε Αποστολίδη, σας ευχαριστώ. Κύριε Κτενά, σας ευχαριστώ και εγώ για την ενδιαφέρουσα συζήτηση. newtimes 7

Review ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ HELLAS LIST ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

2,9 δισ. ευρώ ο συνολικός τζίρος 59 εμπορικών εταιρειών φαρμάκου! Τα αναλυτικά στοιχεία της έρευνας θα παρουσιαστούν κατά τη διάρκεια της ετήσιας εκδήλωσης Salus Index 2016, στις 22 Νοεμβρίου Σύμφωνα με εν εξελίξει έρευνα της HELLAS LIST, 59 εισαγωγικές και εμπορικές εταιρείες φαρμάκων αύξησαν (9%) τις συνολικές υποχρεώσεις τους στα 1,36 δισ. ευρώ κατά το 2015. Οι αυξανόμενες επιστροφές (clawback και rebate) προς το κράτος υποσκάπτουν συστηματικά την υγεία των εμπορικών επιχειρήσεων του κλάδου

Ο κ. Riccardo Canevari, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Novartis Ηellas ΑΕΒΕ

8 newtimes

Σ

υνολικές πωλήσεις 2,9 δισ. ευρώ πραγματοποίησαν 59 εισαγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις φαρμάκων κατά το 2015. Αυτό προκύπτει από την εν εξελίξει έρευνα της Hellas List, σύμφωνα με την οποία τα μεικτά κέρδη των συγκεκριμένων επιχειρήσεων αυξήθηκαν από 727 εκατ. ευρώ το 2014 σε 764 εκατ. ευρώ το 2015. Παρά τη θετική εικόνα των οικονομικών αποτελεσμάτων των εταιρειών, τα διαρκώς αυξανόμενα ποσά που καλούνται να επιστρέψουν στο κράτος (rebate και clawback) οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις δημιουργούν ισχυρά εμπόδια στη λειτουργία τους. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της εν εξελίξει έρευνας της Hellas List, από τα μέχρι στιγμής δημοσιευμένα στοιχεία των 59 εισαγωγικών και εμπορικών επιχειρήσεων φαρμάκων, οι συνολικές υποχρεώσεις τους αυξήθηκαν κατά 9% για να προσεγγίσουν τα 1,36 δισ. ευρώ! Την ίδια στιγμή τα συνολικά ίδια κεφάλαια αυξήθηκαν κατά 1,7% για να φθάσουν τα 770 εκατ. ευρώ. Τα στοιχεία δεν αφορούν το σύνολο του κλάδου – η δημοσίευση των ισολογισμών του 2015 δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί –, είναι όμως ενδεικτικά των σοβαρών προβλημάτων που σωρεύονται στην τρέχουσα λειτουργία των επιχειρήσεων στον στρατηγικής σημασίας αυτόν κλάδο της ελληνικής οικονομίας.

Ο κ. Hasseb Ahmad, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Merck Sharp & Dohme Α.Ε

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εν εξελίξει έρευνας της Hellas List: ● Ο συνολικός κύκλος εργασιών των 59 επιχειρήσεων του δείγματος παρέμεινε κατά το 2015 στα ίδια επίπεδα των 2,919 δισ. ευρώ. Ας σημειωθεί ότι στο δείγμα περιλαμβάνονται μόνον επιχειρήσεις που ασκούν εμπορική δραστηριότητα ενώ το συντριπτικό κομμάτι διαχειρίζονται θυγατρικές πολυεθνικών επιχειρήσεων. ● Ιδιαίτερα θετική εμφανίζεται η πορεία των εταιρειών σε λειτουργικό επίπεδο αφού αυτές αυξάνουν την κερδοφορία τους. Έτσι τα συνολικά καθαρά προ φόρων κέρδη αυξήθηκαν κατά 117,5% και έφθασαν για τις 59 εταιρείες τα 94,6 εκατ. ευρώ έναντι 43,5 εκατ. ευρώ το 2014. ● Τα συνολικά ίδια κεφάλαια των 59 επιχειρήσεων του δείγματος αυξήθηκαν από 756 εκατ. ευρώ το 2014 σε 769 εκατ. ευρώ το 2015. ● Οι συνολικές υποχρεώσεις αυξήθηκαν από 1,247 δισ. ευρώ το 2014 σε 1,358 δισ. ευρώ το 2015. Έτσι η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια διαμορφώνεται στο 1,76 προς 1. Πρακτικά λοιπόν, ενώ η δραστηριότητα των επιχειρήσεων εμφανίζεται ορθολογική και αναπτυξιακή, οι φοροεισπρακτικές πρακτικές του κράτους έρχονται να οξύνουν σε τρομακτικό επίπεδο τα προβλήματα ρευ-

Ο κ. Roberto Greco, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Glaxosmithkline AEBE

Ο κ. Matti Jussi Tapio Arvela, επικεφαλής της Amgen Ελλάς Φαρμακευτικά ΕΠΕ

στότητας των εταιρειών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, εκτός από την πολύ υψηλή φορολογία, οι φαρμακευτικές εταιρείες καλούνται να επιστρέψουν πολύ υψηλά και συνεχώς αυξανόμενα ποσά στο κράτος ως rebate και clawback. Το rebate και το clawback είναι δύο έννοιες που υιοθετήθηκαν από το υπουργείο Υγείας με κύριο σκοπό τον περιορισμό των κρατικών δαπανών υγείας. Πίσω από αυτές τις έννοιες όμως κρύβονται μεγάλες αλλαγές αλλά και ανωμαλίες στον κλάδο. Το rebate, ως έννοια, μπορεί να ταυτιστεί με την έκπτωση επί του τζίρου που κάνουν οι εμπορικές εταιρείες στους προμηθευτές τους. Στην ουσία ο ΕΟΠΥΥ επιβάλλει να του γίνουν εκπτώσεις επί του ποσού που τιμολογούν οι πάροχοι υγείας (π.χ., κλινικές, διαγνωστικά κέντρα, μονάδες αιμοκάθαρσης κτλ.) βάσει ενός κλιμακούμενου ποσοστού. Από την άλλη, το clawback αναφέρεται στην επιστροφή του ποσού εκείνου που υπερβαίνει, μηνιαίως, τις προϋπολογισμένες δαπάνες υγείας.

Στις πρώτες θέσεις Στις πρώτες θέσεις του καταλόγου των εταιρειών με τον σημαντικότερο κύκλο εργασιών βρίσκονται οι εταιρείες: Novartis Hellas ΑΕΒΕ, Pfizer Ελλάς Α.Ε., Bayer Ελλάς ΑΒΕΕ, Sanofi Aventis AEBE, GlaxoSmithKline, Merck

Ο κ. Κωνσταντίνος Ευριπίδης, διευθύνων σύμβουλος της Genesis Pharma

Review

Sharp, Roche Hellas, Astra Zeneca, ΠΕΙΦΑΣΥΝ - Πειραϊκός Φαρμακευτικός Σύνδεσμος, Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Αττικής, Συνεταιριστική Φαρμακαποθήκη Α.Ε., Janssen Cilag, Γένεσις Φάρμα Α.Ε., Φαρμασέρβ - Lilly ΑΕΒΕ, Amgen Ελλάς, Reckitt Μπένκιζερ Ελλάς, Bristol, Μπάξτερ Ελλάς, Abbvie Φαρμακευτική, Merck Φαρμακευτικά και Gilead. ● H Novartis Hellas, που διευθύνεται από τον κ. Riccardo Canevari, βρέθηκε στην πρώτη θέση του καταλόγου των εταιρειών με

Ο κ. Γεώργιος Συκιανάκης, διευθύνων σύμβουλος της Menarini Hellas A.E.

τον υψηλότερο κύκλο εργασιών αλλά και του αντίστοιχου με τα υψηλότερα κέρδη. Η επιχείρηση εμφάνισε κατά το 2015 τζίρο 341,7 εκατ. ευρώ και κέρδη 18 εκατ. ευρώ (από ζημιές το 2014). Η εταιρεία διαθέτει μια υγιή σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια, αφού τα τα ίδια κεφάλαια ανέρχονται σε 129 εκατ. ευρώ και οι υποχρεώσεις στα 151 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Novartis Hellas συμβάλλει καθοριστικά στον τομέα των δημόσιων οικονομικών – εκτός των άλλων – και εξαιτίας του γεγο-

Ο κ. Διονύσης Φιλιώτης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pharmaserv-Lilly

νότος ότι είναι η επιχείρηση με τις μεγαλύτερες επενδύσεις στον τομέα των κλινικών μελετών. ●Η Genesis Pharma, που διευθύνεται από τον κ. Κωνσταντίνο Ευριπίδη, κατέκτησε τη δεύτερη θέση στη λίστα των πιο κερδοφόρων εμπορικών επιχειρήσεων φαρμάκου της χώρας. Συγκεκριμένα, η Genesis Pharma αύξησε τα κέρδη της από 12,3 εκατ. ευρώ το 2014 σε 13,6 εκατ. ευρώ το 2015. Παράλληλα συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των 110 κορυφαίων ευρωπαϊκών

Ο κ. Σπύρος Φιλιώτης, αντιπρόεδρος της Pharmaserv-Lilly

Ο κ. Δημήτρης Παπαγεωργίου, εμπορικός διευθυντής της Takeda Hellas

➤➤➤

Ο κ. Jim Sage, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Hellas

newtimes 9

Review

➤➤➤

Ο κ. Barroca Joao Ribeiro, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Bayer Hellas

10 newtimes

επιχειρήσεων. Η επιχείρηση διαθέτει στην αγορά φάρμακα υψηλής τεχνολογίας. Δύο νέα σκευάσματα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τα οποία προωθεί η εταιρεία σε συνεργασία με την Biogen, και τρεις ακόμη θεραπείες για τη νόσο καταδεικνύουν ότι η σκλήρυνση αποτελεί για την Genesis Pharma αιχμή του δόρατος της θεραπευτικής φαρέτρας της. ● H εταιρεία Φαρμασέρβ Lilly, που διευθύνεται από τους κκ. Διονύση Φιλιώτη και Σπύρο Φιλιώτη, εμφάνισε κύκλο εργασιών 93,3 εκατ. ευρώ κατορθώνοντας να βελτιώσει την κερδοφορία της από 7,2 εκατ. ευρώ το 2014 σε 7,8 εκατ. ευρώ το 2015. Η Φαρμασέρβ-Lilly διαμορφώθηκε το 1994 ως η κοινοπραξία μεταξύ της αμερικανικής Eli Lilly & Company και της Φαρμασέρβ. Αποτελεί μάλιστα τη μοναδική ελληνική φαρμακευτική εταιρεία στην οποία συμμετέχει ένας πολυεθνικός κολοσσός. Σήμερα η Φαρμασέρβ-Lilly ΑΕΒΕ βρίσκεται ανάμεσα στις δέκα πρώτες εταιρείες στην ελληνική φαρμακευτική αγορά. Η δραστηριότητα της Φαρμασέρβ-Λίλλυ στην κλινική έρευνα έχει ξεκινήσει από το 1996 και επιδεικνύει εντυπωσιακά αποτελέσματα και σημαντικότατες διακρίσεις. Δύο δεκαετίες μετά συνεχίζει να πρωτοπορεί και να δημιουργεί ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Η δημιουργική επιστημονική συνεργασία με περίπου 2.000 Έλληνες ιατρούς ερευνητές από 1.200 ερευνητικά κέντρα, στο πλαίσιο 116 κλινικών ερευνητικών προγραμμάτων, έχει οδηγήσει στη συλλογή δεδομένων από περίπου 15.000 ασθενείς. ● Σημαντικές επιδόσεις στον τομέα της κερδοφορίας εμφάνισαν οι εταιρείες BristolMyers Squibb, Amgen, Takeda, IFET, BOKATE, UCB, SB Biotechnology Supliers και Baxter Hellas. ● Η Pfizer Ελλάς, που διευθύνεται από τον κ.

Jim Sage, αν και είδε τις πωλήσεις να υποχωρούν κατά 8,4% και τα κέρδη της κατά 50,7% εμφάνισε τζίρο περίπου 230 εκατ. ευρώ και κέρδη 5,6 εκατ. ευρώ.

Ο κ. Μάρκος Γερασόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Sanofi Ελλάδος

●H Bayer Hellas, που διευθύνεται από τον κ.

Barroca Joao Ribeiro, σημείωσε σημαντική αύξηση τζίρου από 152 εκατ. ευρώ το 2014 σε περίπου 172 εκατ. ευρώ το 2015, γεγονός που «μεταφράστηκε» στα οικονομικά της αποτελέσματα. Η εταιρεία μετέτρεψε ζημιές 24 εκατ. ευρώ του 2014 σε κέρδη περίπου 2 εκατ. ευρώ το 2015. ●Η Sanofi Aventis, που διευθύνεται από τον κ. Μάρκο Γερασόπουλο, αύξησε επίσης τα κέρδη της από 1,9 εκατ. το 2014 σε 2,9 εκατ. ευρώ το 2015. ● Πέντε χονδρεμπορικές επιχειρήσεις βρέθηκαν στην κορυφή του χονδρεμπορίου

Ο κ. Θανάσης Μουχτής, γενικός διευθυντής του Πειραϊκού Φαρμακευτικού Συνεταιρισμού (ΠΕΙΦΑΣΥΝ)

φαρμάκων της χώρας κατά το 2015 κατακτώντας τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των πιο κερδοφόρων εταιρειών του κλάδου. Πρόκειται για τις επιχειρήσεις ΠΕΙΦΑΣΥΝ (είναι ο Πειραϊκός Φαρμακευτικός Συνεταιρισμός που αύξησε τα κέρδη του κατά 17% για να φθάσει το 1,8 εκατ. ευρώ), Φαρμακευτικό Κέντρο (με κέρδη 4,6 εκατ. ευρώ), ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ (ο αντίστοιχος συνεταιρισμός των φαρμακοποιών Αττικής με κέρδη περίπου 1 εκατ. ευρώ), ΞΥΔΙΑΣ (με 1,6 εκατ. ευρώ) και η Συνεταιριστική Φαρμακαποθήκη (με κέρδη 1,3 εκατ. ευρώ).

Ο κ. Σωτήρης Λέλος, πρόεδρος του Lelos Group

Ο κ. Ανδρέας Γαλανόπουλος, πρόεδρος του Προμηθευτικού Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών Αττικής (ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ)

salus.gr

Με χαρά θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι η εταιρεία Lab 14, μέλος του ομίλου εταιρειών D.P.G. του κ. Δ. Γιαννακόπουλου, ύστερα από συμμετοχή της κέρδισε το Bronze βραβείο στην κατηγορία Healthcare, στο διαγωνισμό Social Media Awards 2016 για τη social media καμπάνια του βρεφικού γάλακτος Novalac.

οποία είναι υπεύθυνη για την κυκλοφορία τους.

Τα προϊόντα Novalac ανήκουν στο χαρτοφυλάκιο προϊόντων της εταιρείας ΒΙΑΝ Α.Ε. από τα μέσα του 2012. Η εταιρεία ΒΙΑΝ Α.Ε. είναι υπεύθυνη για τη διανομή και προώθηση των προϊόντων Novalac ως θυγατρική της εταιρείας ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε., η

Η κάθε εταιρεία παρουσίασε τις καλύτερες δουλειές της στα social media στη χώρα μας για εφέτος.

Οι υποψηφιότητες στα βραβεία Social Media Awards 2016 ήταν συνολικά 580, από 80 διαφορετικές εταιρείες, κάνοντας το έργο της κριτικής επιτροπής ιδιαίτερα δύσκολο.

Η αξιολόγηση των υποψηφιοτήτων σε κάθε κατηγορία πραγματοποιήθηκε

μέσω online συστήματος αξιολόγησης από την κριτική επιτροπή και τα βραβεία προέκυψαν από τον μέσο όρο βαθμολογίας που συγκέντρωσε η κάθε υποψηφιότητα. Η τελετή απονομής των βραβείων έλαβε χώρα την Τρίτη 8/11/2016 στο House of Social Media Awards (Fantasia). Το βραβείο παρέλαβαν από κοινού ο κ. Ε. Παναγόπουλος, Senior Digital Marketing Manager και η κυρία Μ. Θεοφιλοπούλου, Senior Art Design από τη Lab14, μαζί με τον κ. Δ. Μωραΐτη, Business Unit Director από τη ΒΙΑΝ Α.Ε. newtimes 11

Interview

Αθανάσιος Κεφάλας Συνέντευξη με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων

Παγκόσμια δύναμη η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία Συνέντευξη στον Σπύρο Κτενά Για να βγούμε ως χώρα από το αδιέξοδο στο οποίο έχουμε περιέλθει πρέπει πρωτίστως να μάθουμε να συνομιλούμε και όχι να μαλώνουμε, έστω και αν διαφωνούμε, πρέπει να μάθουμε να συναγωνιζόμαστε και όχι να ανταγωνιζόμαστε, πρέπει να μάθουμε την αξία της συμπληρωματικότητας και της αναγνώρισης της ικανότητας του διπλανού μας. Μόνον έτσι θα προχωρήσουμε μπροστά, ειδάλλως η Ελλάδα θα εξακολουθεί να έχει ανεργία, μετανάστευση, προβλήματα, μιζέρια. Τις εκτιμήσεις αυτές διατυπώνει, μεταξύ άλλων, μιλώντας στους New Times ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) κ. Αθανάσιος Κεφάλας, ο οποίος τονίζει επίσης ότι ένα μεγάλο λάθος που έγινε στη χώρα μας και για το οποίο το κύριο μέρος ευθύνης φέρει η πολιτεία είναι ότι οι τελευταίες γενιές γαλουχήθηκαν με την αρχή της ήσσονος προσπάθειας. Όσο για τη «σωτηρία» της εθνικής οικονομίας, που είναι και το άμεσο ζητούμενο, ο κ. Κεφάλας εκτιμά ότι θα προέλθει από την εξάλειψη σειράς στρεβλώσεων στην αγορά, που δεν ευνοούν την επιχειρηματική δραστηριότητα, καθώς και από την υγιή ανάπτυξη σε πολλαπλούς τομείς που θα επιλεγούν σε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό μοντέλο παραγωγικής δραστηριότητας. Η εξορυκτική βιομηχανία πάντως έχει σίγουρα τη δυναμική να αποτελέσει βασικό μέρος της λύσης, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του ΣΜΕ. Μάλιστα, όπως επισημαίνει, αν αρθούν οι σημερινές αγκυλώσεις μπορεί η συνεισφορά του κλάδου στο ΑΕΠ, από 3,4% που είναι σήμερα, να φθάσει ακόμη και το 7%. Προς το παρόν όμως, και παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές ορυκτές πηγές αποτελούν ακόμη και σε αυτή τη δυσμενή οικονομική συγκυρία πόλο έλξης, οι επενδυτές αποθαρρύνονται από την όποια επενδυτική προσπάθεια. Κυριάρχη θέση δε στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν κατέχει η έλλειψη ενός σταθερού πλαισίου επιχειρηματικής ανάπτυξης. Αναλυτικά η συνέντευξη με τον κ. Αθανάσιο Κεφάλα έχει ως ακολούθως:

Όπως είχατε επισημάνει σε πρόσφατη ομιλία σας, ο κλάδος, παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση της χώρας, παραμένει αλώβητος διατηρώντας όλη τη δυναμική του. Μπορείτε να μας πείτε πού οφείλεται αυτό το επίτευγμα; Όταν άρχισε η κρίση, ένα από τα μεγαλύτερα θέματα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι εταιρείες του κλάδου μας ήταν να πείσουμε τους πελάτες μας ότι δεν κινδυνεύει ο ομαλός εφοδιασμός των, δεδομένου ότι αρκετοί από αυτούς μάς έχουν ως τον μοναδικό προμηθευτή. Έτσι ξεκινήσαμε την προσπάθεια για να τους πείσουμε ότι

12 newtimes

έχουμε εναλλακτικές, γνωρίζουμε τι κάνουμε και έχουμε τη δυνατότητα να ξεπεράσουμε με επιτυχία όλη αυτή την περιπέτεια. Και πραγματικά μέχρι στιγμής έχουμε βγει αλώβητοι, διότι τα μέλη του Συνδέσμου αναγνώρισαν και διαχειρίστηκαν συστηματικά τους κινδύνους που έθεσε η κρίση. Παράλληλα, χάρη στην πιστοληπτική τους αξιοπιστία είχαν πρόσβαση σε ρευστότητα και επιδεικνύοντας ικανότητα προσαρμογής κατάφεραν να ανταποκριθούν στις πολύπλευρες προκλήσεις των καιρών. Ο κλάδος μας διατήρησε τη δυναμική του χάρη στην προσήλωσή του στη συνεχή αξιο-

ποίηση ευκαιριών επιχειρηματικής ανάπτυξης, στην από μακρού καιρού αναπτυχθείσα εξωστρέφεια και στη συστηματική εφαρμογή των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης. Έτσι η εξορυκτική βιομηχανία παρέμεινε ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας, αποτελώντας σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την εθνική οικονομία. Χάσατε κάποιους πελάτες; Με βάση όσα γνωρίζω από τον Σύνδεσμο, αλλά και από την εταιρεία της οποίας έχω την ευθύνη για την Ελλάδα, δεν χάσαμε πελάτες εξαιτίας της κρίσης. Και τούτο επετεύ-

Interview

χθη, όπως σας είπα, διότι κινηθήκαμε με ταχύτητα και με σοβαρότητα επιχειρημάτων και ενεργειών. Το γεγονός ότι διεθνώς υπήρξε μείωση της ζήτησης και άρα πτώση των τιμών για πολλά εμπορεύματα, σε συνδυασμό με τη χαμηλή απορρόφηση πρώτων υλών στην εγχώρια αγορά, πώς και δεν επηρέασε αρνητικά τον κλάδο; Η μεγάλη γκάμα προϊόντων και η διασπορά των εξαγωγών σε πολλές χώρες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο κλάδος λόγω του εξαγωγικού προσανατολισμού του επηρεάζεται σε περιορισμένο βαθμό από την εσωτερική αγορά, τον οδήγησαν να έχει σε πολλές περιπτώσεις θετικά αποτελέσματα. Εξαίρεση αποτέλεσε ο τομέας των αδρανών/δομικών υλικών, που εκ των πραγμάτων απευθύνεται στην εσωτερική αγορά. Παρ’ όλα αυτά, οι συνεχώς αυξανόμενες εξαγωγές της τσιμεντοβιομηχανίας ισορρόπησαν κατά ένα βαθμό τους μεγάλους ρυθμούς κάμψης του τομέα αυτού. Παράλληλα η καινοτομία και η ανάπτυξη νέων προϊόντων – μέσω επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη – επέτρεψαν να μετατοπιστούμε σε αναπτυσσόμενες αγορές και εφαρμογές.

To συνολικό μερίδιο συνεισφοράς του κλάδου στην εγχώρια απασχόληση ανέρχεται στο 3,4%, ήτοι 118.00 θέσεις εργασίας, αν ληφθεί υπόψη και η ηλεκτροπαραγωγή με λιγνίτη. Ποιος είναι ο συνολικός τζίρος του κλάδου και ποιο το ύψος των εξαγωγών; Ο συνολικός τζίρος του κλάδου ανέρχεται στο επίπεδο των 6 δισ. ευρώ και πλέον και οι ετήσιες εξαγωγές μας, οι οποίες, σημειωτέον, αφορούν 30 ορυκτά, ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ. Να σας υπενθυμίσω σε αυτό το σημείο ότι το σύνολο των εξαγωγών της χώρας, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, είναι περίπου 18 δισ., αν και τα τελευταία στοιχεία μιλούν για πτωτική τάση. Από το

το μεταλλευτικό δίκαιο, για να μπορούν να αξιοποιούν επωφελώς τα μεταλλεύματα. Πρόκειται όμως για πόρους, ορυκτούς πόρους, που περιμένουν την ανθρώπινη δραστηριότητα να τους ξυπνήσει και να τους μετατρέψει σε πλούτο. Και πώς δημιουργείται ο πλούτος; Με την περιφερειακή ανάπτυξη. Εκτός από τις θέσεις εργασίας, μια επένδυση του κλάδου μας σε μια περιοχή δίνει το έναυσμα για σειρά άλλων έργων, όπως μεταφορά τεχνολογίας, δημιουργία δρόμων και άλλων υποδομών και άρα οδηγεί σε πολλαπλή ανάπτυξη, από την οποία έρχεται και ο πλούτος. Για παράδειγμα, στη Φωκίδα η εξορυκτική δραστηριότητα ήταν η κινητήριος δύναμη για να γίνουν σύγχρονες τηλεπικοινωνιακές συνδέσεις πολλά

Η εξορυκτική βιομηχανία ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη χώρα Είπατε νωρίτερα ότι η εξορυκτική βιομηχανία παρέμεινε ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας, αποτελώντας σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την εθνική οικονομία. Πώς αυτό αποτυπώνεται με αριθμούς; Κατ’ αρχάς θα ήθελα να επισημάνω ότι, χάρη στο ευνοϊκό γεωλογικό περιβάλλον και στην ανεπτυγμένη επιχειρηματικότητα πολλών δεκαετιών η χώρα μας είναι δεύτερη στην E.Ε. και πέμπτη στον κόσμο στην παραγωγή λιγνίτη.

1η παγκόσμια στην παραγωγή διαβαθμισμένου περλίτη 1η στην Ευρώπη στην παραγωγή μπεντονίτη Μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς λατεριτών σιδηρονικελίου στην Ευρώπη 1η σε παραγωγή βωξίτη στην Ευρώπη, που αποτελεί το ουσιαστικό στήριγμα της εγχώριας παραγωγής αλουμινίου 1η σε εξαγωγές λευκολίθου και μαγνησίας στην Ε.Ε. Σημαντικός παραγωγός αδρανών, γύψου και ποζολάνης που στηρίζουν την ελληνική τσιμεντοβιομηχανία και τις κατασκευές Παραγωγός ελαφρόπετρας, η οποία, προ κρίσης, είχε από τις πρώτες θέσεις στην παγκόσμια κλίμακα. Τώρα όσον αφορά το πόσο σημαντική είναι η συνεισφορά του εξορυκτικού κλάδου στην εθνική οικονομία, αρκεί να τονίσουμε τα εξής δύο στοιχεία: Η συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας φθάνει το 3,4%

σύνολο αυτό λοιπόν, εξαγωγές πάνω από ένα δισ. πραγματοποιούνται μόνο από τις μεταλλευτικές βιομηχανίες. Σημαντική η συμβολή του κλάδου στη «σωτηρία» της εθνικής οικονομίας Επομένως ισχύει αυτό που επανειλημμένως και με κάθε ευκαιρία λέγεται, ότι δηλαδή η Ελλάδα έχει πλούσιο ορυκτό υπέδαφος και η αξιοποίησή του μπορεί να τη «σώσει» από το οικονομικό αδιέξοδο, στο οποίο βρίσκεται. Πόσο εφικτό είναι αυτό και υπό ποιες προϋποθέσεις; Με την ευκαιρία της ερώτησής σας θα ήθελα να αναφερθώ σε μια σύγχυση που υπάρχει σχετικά με την ορολογία. Συνηθίζουμε να μιλάμε για ορυκτό πλούτο, διότι ιστορικά αποτελούσε πηγή πλούτου. Γι’ αυτό και το δίκαιο που εγκαθιστούσαν πρώτα οι αυτοκρατορίες, όπου επεκτείνονταν, ήταν

χρόνια προτού γίνουν σε πολλά άλλα μέρη στην Ελλάδα. Τα οφέλη δηλαδή είναι πολλαπλασιαστικά. Οι θεωρίες όμως ότι αν αξιοποιούσαμε όλους τους πόρους θα ξεπληρώναμε το χρέος και θα μας μένανε και από πάνω είναι απλουστευτικές. Ναι, βεβαίως, η εξορυκτική βιομηχανία έχει σίγουρα τη δυναμική να αποτελέσει βασικό μέρος της λύσης. Αν αρθούν οι σημερινές αγκυλώσεις και εφαρμοστεί πλήρως η εξαγγελμένη Εθνική Πολιτική Αξιοποίησης των Ορυκτών Πρώτων Υλών, μπορεί ο κλάδος να φθάσει το 7% του ΑΕΠ της χώρας. Η «σωτηρία» της εθνικής οικονομίας όμως θα προέλθει από την υγιή ανάπτυξη σε πολλαπλούς τομείς, που θα επιλεγούν σε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό μοντέλο παραγωγικής δραστηριότητας. Επειδή όμως ακριβώς εκπροσωπείτε έναν κλάδο ιδιαίτερα δυναμικό και επιnewtimes 13

Interview

τυχημένο, έχει διπλή σημασία η άποψή σας για το πώς πρακτικά θα μπορούσε να «πάρει μπροστά» η ελληνική οικονομία, η οποία και αυτή βρίσκεται στο... υπέδαφος. Για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας πρακτικά είναι σημαντικό κατ’ αρχάς να εξαλειφθούν μια σειρά στρεβλώσεις στην αγορά που δεν ευνοούν την επιχειρηματική δραστηριότητα, νέα ή υφιστάμενη. Παράλληλα πρέπει να δημιουργηθούν θεσμοί που θα προάγουν τη διαφάνεια και τη σταθερότητα στις συναλλαγές με το Δημόσιο. Σημαντικό ρόλο επίσης θα μπορούσαν να διαδραματίσουν πολιτικές ανάπτυξης με κατάλληλα κίνητρα για την επιχειρηματικότητα και για τη στήριξη επενδυτικών προγραμμάτων. Η έλλειψη σταθερότητας και οι στρεβλώσεις αποθαρρύνουν τους επενδυτές Όλοι λένε όμως ότι η ιδιαίτερα δυσχερής οικονομική κατάσταση της χώρας δεν επιτρέπει την υλοποίηση επενδύσεων.

Στη δική σας περίπτωση, υπάρχουν κεφάλαια που θα μπορούσαν να επενδυθούν στον κλάδο ή αυτό είναι θεωρητικό σχήμα; Δεν είναι θεωρητικό σχήμα. Θα σας δώσω μια απάντηση μέσα από τα πράγματα. Η Imerys εν μέσω κρίσης επένδυσε πάνω από μισό δισ., και για την ακρίβεια 525 εκατ. ευρώ, για να αποκτήσει την S&B. Άρα αυτό τι δείχνει; Δείχνει ότι οι ελληνικές ορυκτές πρώτες ύλες αποτελούν, ακόμη και σε αυτήν τη δυσμενή οικονομική συγκυρία, πόλο έλξης. Και αυτό διότι τα προϊόντα των ελληνικών ορυκτών πρώτων υλών δεν απευθύνονται μόνο στην ελληνική αγορά αλλά και στη διεθνή, όπου είναι ιδιαιτέρως ανταγωνιστικά και σε αυτό συμβάλλει και το γεγονός ότι έχουμε καλή πρόσβαση στα λιμάνια, την οποία και πρέπει να διατηρήσουμε.

14 newtimes

Υπάρχει επομένως ενδιαφέρον. Ο επενδυτής όμως αποθαρρύνεται κυρίως από τις μακροχρόνιες διαδικασίες αδειοδότησης, από την ανασφάλεια δικαίου, από το γεγονός ότι η πολιτεία δεν ενεργεί γρήγορα και αποτελεσματικά και βέβαια από την απουσία και ενός σταθερού φορολογικού πλαισίου. Η σταθερότητα δηλαδή αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα παράγοντα για την προσέλκυση επενδύσεων, κάτι το οποίο στην Ελλάδα λείπει έντονα. Ξέρετε, δεν μας ενοχλεί να μας πουν οι αρμόδιοι φορείς με τρόπο πειστικό και μέσα από διάλογο ότι «εδώ δεν μπορεί να γίνει ένα τέτοιο έργο». Δεν μπορεί όμως να μας λένε «ίσως κάτι γίνει, άσε να το δούμε» και μετά από κάποια χρόνια να λένε «ναι, γίνεται» και μετά από άλλα τόσα χρόνια να λένε «όχι, δεν γίνεται». Τέτοιες πρακτικές, όπως καταλαβαίνετε, όχι μόνο δεν προσελκύουν αλλά διώχνουν τους επενδυτές. Είπατε ότι ο επενδυτής αποθαρρύνεται από την ανασφάλεια δικαίου. Τι ακριβώς εννοείτε; Το αξιόπιστο του δικαίου, η ασφάλεια δικαίου είναι το Α και το Ω. Ο επιχειρηματίας θέλει να γνωρίζει ότι, αν τύχει να εμπλακεί σε μια διαμάχη είτε με το κράτος είτε με τον γείτονα ή τον ανταγωνιστή, θα κριθεί δίκαια και γρήγορα και αν χάσει έχασε ή αν κερδίσει κέρδισε. Όχι όμως, ενώ έχει κριθεί, να αλλάζει ο νόμος διότι η δικαστική απόφαση δεν αρέσει σε κάποιους. Απαράβατη αρχή για όλα τα πολιτισμένα κράτη είναι η όποια αλλαγή να αφορά τα επιγενόμενα και όχι τα προγενόμενα. Εμείς δεν ζητάμε οικονομικές ενισχύσεις. Εμείς ζητάμε προβλεπτό, σταθερό και δίκαιο περίγραμμα επιχειρηματικής ανάπτυξης. Ο επενδυτής επίσης αποθαρρύνεται και από το γεγονός ότι υπάρχουν ομάδες στην κοινωνία οι οποίες ανθίστανται ακόμη και όταν ένα έργο έχει αδειοδοτηθεί. Ο Ελληνικός Χρυσός είναι ένα τέτοιο παράδειγμα; O Ελληνικός Χρυσός είναι όντως μια τέτοια περίπτωση. Υπάρχουν όμως και άλλες μικρότερες μεν, αλλά εξίσου σημαντικές περιπτώσεις, που απλώς δεν πήραν ανάλογη δημοσιότητα. Το πρόβλημά μας επομένως δεν είναι μόνο οι γραφειοκρατικές και άλλες δυσκολίες, είναι και η νοοτροπία που υπάρχει σε μερίδα της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με την επιχειρηματικότητα. Πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία πρέπει να επανατοποθετηθεί στο θέμα αυτό και να πάψει να αντιμετωπίζει την επιχειρηματικότητα με δυσπιστία. Εσείς θεωρείτε ότι κάνατε ό,τι περνούσε από το χέρι σας για να συμβάλετε στην αλλαγή αυτών των αντιλήψεων μέσα στην κοινωνία; Η συμβολή μας αυτή είναι ξεκάθαρη και, π.χ., στην περίπτωση της Μήλου είχαμε υποστηρίξει την άποψη ότι το νησί θα έπρεπε να διαλέξει ένα μοντέλο ανάπτυξης.

Εμείς τότε είχαμε προτείνει το μοντέλο της ισόρροπης ανάπτυξης με δύο πυλώνες, τον τουρισμό και την εξορυκτική βιομηχανία. Είχαμε δε επισημάνει ότι, από τη στιγμή που θα συμφωνήσουμε στο μοντέλο, πρέπει ο ένας να σέβεται και να βοηθάει τον άλλον. Τώρα πια αυτό το μοντέλο ανάπτυξης δεν το παρουσιάζει ούτε η εξορυκτική βιομηχανία ούτε ο τουρισμός, το παρουσιάζει η τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία το έχει υιοθετήσει, το προωθεί και το προβάλλει παντού. Μάλιστα ο Δήμος της Μήλου έχει προσκληθεί σε διεθνή συνέδρια για την παρουσίαση αυτού του μοντέλου. Στη Χαλκιδική όμως δεν έγινε το ίδιο... Η υπόθεση της Χαλκιδικής είναι λίγο διαφορετική. Κατ’ αρχάς να πούμε ότι η Χαλκιδική από τα αρχαία χρόνια είχε πλούσια μεταλλευτική δραστηριότητα. Η περιοχή Σκουριές είναι η περιοχή όπου υπήρξαν αρχαίες μεταλλουργίες που άφησαν τις σκουριές τους, εξ ου και η ονομασία της. Αιώνες λοιπόν η Χαλκιδική ήταν μεταλλευτικός χώρος. Στην πάροδο των ετών η Χαλκιδική διατηρούσε αυτή την ιδιότητα, ενώ παράλληλα αποτελούσε και πόλο έλξης τουριστών και για χρόνια μεταλλευτική βιομηχανία και τουρισμός συνυπήρχαν. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και έπειτα όμως, η Χαλκιδική άρχισε να βιώνει κάμψη της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Έτσι, για διάφορους λόγους, άρχισαν να χάνονται οι ισορροπίες στην περιοχή και με κάποιο τρόπο φαίνεται πως χάθηκε και αυτή η λογική της πολλαπλής ανάπτυξης. Παράλληλα άρχισαν να δημιουργούνται στην κοινωνία σύνδρομα και χαρακτηριστικά αμυντικά, γιατί πλέον η μεταλλευτική δραστηριότητα χάθηκε σε κάποιο βαθμό και από τη μνήμη αρκετών κατοίκων και έγινε terra incognita. Θεωρώ λοιπόν ότι, μαζί με μια σειρά άλλα θέματα, η διακοπή της υγιούς εξέλιξης της μεταλλευτικής δραστηριότητας στην περιοχή είναι ένα από τα αίτια για τα προβλήματα που παρουσιάζονται σήμερα. Τώρα σε ποιο στάδιο βρίσκεται η επένδυση αυτή; Εκτιμώ ότι η επένδυση αυτή ακόμη δεν έχει βρει τον δρόμο της. Έχουν αδειοδοτηθεί μεγάλα κομμάτια της και συνεχώς αδειοδοτούνται, με το σταγονόμετρο βέβαια, αλλά ο επενδυτής έχει φοβηθεί πια. Ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για μείωση του αποτυπώματος στο περιβάλλον Είπατε νωρίτερα ότι το ποσοστό συνεισφοράς του κλάδου στο ΑΕΠ της χώρας, το οποίο φθάνει το 3,4%, μπορεί να διπλασιασθεί. Πώς θα γίνει αυτό; Ο διπλασιασμός αυτός μπορεί να επιτευχθεί σε βάθος χρόνου. Οι επενδύσεις μας δεν είναι από αυτές που αποδίδουν μέσα σε ένα χρόνο. Είναι επενδύσεις που συνήθως απο-

Interview

δίδουν μέσα σε ένα χρονικό διάστημα από δύο ως πέντε χρόνια. Παρ’ όλο που ζούμε σε δεκαετίες ταχύτητας, ο δικός μας κλάδος έχει το χαρακτηριστικό ότι απαιτεί γενναία επενδυτική απόφαση και μακροπρόθεσμη στόχευση για την κερδοφορία, η οποία, από τη στιγμή που θα επιτευχθεί, είναι μεν μικρή αλλά είναι σταθερή. Στη γενική συνέλευση του ΣΜΕ τον Ιούνιο είχατε αναφέρει ότι τα μέλη του Συνδέσμου έχουν ήδη προγραμματίσει επενδύσεις ύψους σχεδόν 2 δισ. ευρώ για την επόμενη πενταετία. Μπορείτε να μας μιλήσετε πιο αναλυτικά για αυτά τα επενδυτικά σχέδια; Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ, οι επενδύσεις αυτές αφορούν νέα μεταλλεία και ορυχεία, ανανεώσεις και εκσυγχρονισμό λειτουργουσών εγκαταστάσεων, νέα συστήματα παραγωγής, προστασία του περιβάλλοντος καθώς και ανακύκλωση ή αξιοποίηση παραπροϊόντων των κυρίων διαδικασιών. Ως κλάδο, μάς ενδιαφέρει πολύ να μειώσουμε όσο γίνεται το αποτύπωμά μας στο περιβάλλον, ώστε για την παραγωγή των ίδιων προϊόντων να απαιτείται μικρότερη ποσότητα πρώτης ύλης. Προς τον σκοπό αυτόν οι εταιρείες του Συνδέσμου συνεργάζονται στενά με το ΕΜΠ αλλά και με άλλες σχολές και ερευνητικά ιδρύματα εδώ και στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό, εκτός από την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, δίνουμε επίσης έμφαση στην αξία της επαναχρησιμοποίησης υλικών. Το αναφέρω αυτό διότι τείνουμε να πιστεύουμε ότι εδώ στην Ελλάδα απλώς αντιγράφουμε. Δεν είναι έτσι, έχουμε νέους με λαμπρά μυαλά και είναι κρίμα που φεύγουν, είναι κρίμα που δεν τους δίνεται η ευκαιρία να αξιοποιηθούν εδώ.

τάσταση νιρβάνας. Διδάχθηκε σε αυτές τις γενιές η αρχή της ήσσονος προσπάθειας και σχεδόν τα πάντα υπηρετούσαν αυτήν ακριβώς την αρχή. Αυτό ήταν ιδιαίτερα εμφανές στη σχέση εκπαίδευσης με τη βιομηχανία. Έτσι επλήγησαν σχολές που υπηρετούσαν τον παραγωγικό ιστό, ενώ σε άλλες η χωρίς κωλύματα διέλευση έγινε σημαία. Για παράδειγμα, δεν έχουμε αυτή τη στιγμή μεταλλειολόγους που να θέλουν να δουλέψουν στα εργοτάξια. Δεν υπάρχει σχολή στην Ελλάδα που να βγάζει σωστούς εργοδηγούς για τον δικό μας χώρο. Υπάρχουν σχολές όπου τα παιδιά, δυστυχώς, μπαίνουν με μέσο όρο βαθμολογίας 2 ως 5. Έτσι λοιπόν φθάσαμε σήμερα να μην έχουμε εξειδικευμένους εργαζομένους, να μην έχουμε μεσαία στελέχη,

τητα και γενναιότητα να αναγνωρίσουμε ότι ο διπλανός μου γνωρίζει κάτι που εγώ δεν γνωρίζω και άρα θα πράξω αυτό που λέει. Θέλει ωριμότητα να αναγνωρίσω την ικανότητα ή γνώση του άλλου που δεν έχω εγώ σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Η συμπληρωματικότητα είναι το ζητούμενο. Αν δεν μάθουμε να λειτουργούμε έτσι, η Ελλάδα θα εξακολουθεί να έχει ανεργία, μετανάστευση, προβλήματα, μιζέρια.

να μην μπορεί να ορθοποδήσει και να μεγαλώσει η μεσαίου μεγέθους εταιρεία. Γενικότερα τώρα, στη νοοτροπία μας πέρασε ο μεταξύ μας ανταγωνισμός και όχι συναγωνισμός. Συνηθίσαμε επίσης να μαλώνουμε και όχι να συνομιλούμε, έστω και αν διαφωνούμε. Είναι πολύ σημαντικό για την εξέλιξή μας, για την εξέλιξη της χώρας, να μάθουμε να συνομιλούμε παρά τις όποιες διαφορές μας. Όποια κράτη έχουν θεσμοθετημένο τον διάλογο πάνε μπροστά. Η διαφορετική άποψη δεν σημαίνει διαχωριστική γραμμή. Η διαφορετική άποψη σημαίνει σύνθεση, σημαίνει σπινθήρας ενέργειας. Στην ανάλυση όλοι καλοί είμαστε. Τη σύνθεση πρέπει να μάθουμε και να υιοθετήσουμε. Η σύνθεση είναι το δύσκολο. Θέλει ωριμό-

ζομένων των εταιρειών-μελών του ● Να αναδειχθεί σε βασικό συνομιλητή για τα θέματα των ορυκτών πρώτων υλών τόσο της πολιτείας όσο και των τοπικών κοινωνιών ● Να αντιστρέψει στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τις όποιες αρνητικές προσλαμβάνουσες για τον κλάδο σε εθνικό και τοπικό επίπεδο και να τονίσει την προβολή της σημαντικής θετικής συνεισφοράς του επίσης σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο ● Να συνδράμει καταλυτικά στην ταχεία ανάπτυξη ενός πλήρους και συνεκτικού νομοθετικού πλαισίου για τη δημιουργία νέων και ανάπτυξη υφιστάμενων εξορυκτικών δραστηριοτήτων.

Κλείνοντας, θα ήθελα να μας μιλήσετε για τους στόχους και τις προτεραιότητες του ΣΜΕ για το άμεσο μέλλον. Οι άμεσοι στόχοι για τον ΣΜΕ είναι: ● Να λειτουργήσει σαν κοιτίδα αριστείας σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας των εργα-

Πρόβλημα δεκαετιών η αρχή της ήσσονος προσπάθειας Είστε αισιόδοξος για το πώς θα κυλήσουν τα πράγματα στην Ελλάδα το επόμενο διάστημα; Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ αισιοδοξίας και απλώς άγνοιας κινδύνου. Όταν δραστηριοποιείσαι στο επιχειρείν δεν μπορεί να μην είσαι αισιόδοξος, αλλά μετρημένα και αφού έχεις εξετάσει όλα τα δεδομένα. Επομένως αισιόδοξος είμαι γιατί έχω δει ότι η κρίση τους σοφούς οργανισμούς τους βγάζει καλύτερους και θέλω να πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία μαθαίνει και αφήνει πίσω της σταδιακά όσα πρέπει να αφήσει. Μιλάτε για θέματα νοοτροπίας; Ξέρετε, έγιναν πολλά λάθη για σειρά ετών, για τα οποία η πολιτεία φέρει την καίρια και κύρια ευθύνη. Στα πρωτεύοντα λάθη και δεδομένου ότι όλα ξεκινούν από την παιδεία, είναι ότι, για δύο περίπου γενιές το εκπαιδευτικό μας σύστημα και η κοινωνική διάρθρωση δημιούργησαν μια ιδιότυπη κα-

newtimes 15

Interview

Κωνσταντίνος Φρουζής Γενικός διευθυντής και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Creta Farms

«Το να επιχειρείς στην Ελλάδα είναι πραγματικά δύσκολο σπορ» H εξωστρέφεια είναι το Α και το Ω για τις ελληνικές επιχειρήσεις, αν θέλουν να έχουν μέλλον, τονίζει ο γενικός διευθυντής και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Creta Farms, κ. Κωνσταντίνος Φρουζής, μιλώντας στους New Times. H Creta Farms αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής επιλογής, καθώς κάθε χρόνο αυξάνει και θα αυξάνει σημαντικά τη διεθνή παρουσία της.

Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα

16 newtimes

Βρίσκεσθε στο τιμόνι της Creta Farms εδώ και σχεδόν έναν χρόνο. Ποιους στόχους είχατε αναλαμβάνοντας αυτή τη θέση; Επιβεβαίωσε τις προσδοκίες σας αυτή η συνεργασία; O στόχος ήταν να κάνουμε την Creta Farms μια εταιρεία πιο εξωστρεφή εκτός Ελλάδας, πιο διεθνή και παράλληλα να τη δομήσουμε καλύτερα, ορθολογικότερα, με ό,τι αυτό μεταφράζεται σε διαδικασίες, κόστος κτλ. Παράλληλα αυξάνουμε τις προϊοντικές κατηγορίες που έχει η εταιρεία, η οποία ήταν 100% εταιρεία αλλαντικών, πριν από κάποια χρόνια, ενώ τώρα σιγά σιγά εξελίσσεται σε εταιρεία τροφίμων διευρύνοντας την παρουσία της και σε άλλες προϊοντικές περιοχές. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι στόχοι, κύριοι στόχοι ήταν όμως αυτοί: ουσιαστικά να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον της Creta Farms, εντός και εκτός Ελλάδας, ώστε να μην επηρεάζεται ή να επηρεάζεται όσο γίνεται λιγότερο από τη διαρκή κρίση που έχουμε στη χώρα μας.

Άρα θεωρείτε τις προοπτικές ανάπτυξης στο εξωτερικό πολύ σημαντικό στοιχείο. Είναι το σημαντικότερο στοιχείο! Ποιο ποσό αντιπροσωπεύουν οι εξαγωγές στο συνολικό τζίρο της εταιρείας σας; Το 2015 κλείσαμε στα 15-20 εκατ. δολάρια, ενώ εφέτος θα κλείσουμε γύρω στα 40 εκατομμύρια. Του χρόνου εκτιμούμε ότι θα πάμε ακόμη καλύτερα. Τα πηγαίνουμε όλο και πιο καλά στο εξωτερικό και αυτό δεν αντανακλάται μόνο στους αριθμούς, γίνεται πολύ σημαντική δουλειά υποδομής ώστε να καρποφορήσουν συμφωνίες τα επόμενα εξάμηνα. Γίνεται μια πολύ δομημένη δουλειά, ώστε το 2017-2019 να είμαστε μια πολύ πιο εξωστρεφής εταιρεία από ό,τι ήμαστε το 2014 και το 2015. Πόσο σημαντική είναι σήμερα η εξωστρέφεια; Είναι το Α και το Ω. Σίγουρα δεν παραβλέπουμε την ελληνική αγορά, το αντίθετο

μάλιστα! Η Creta Farms έχει δομηθεί στην Ελλάδα – έχει βιομηχανική παραγωγή, ζωική παραγωγή κτλ. Θα είναι πάντα η μητρική μας χώρα, στο εξωτερικό όμως έχει για εμάς, όπως και για κάθε ελληνική εταιρεία, τα μεγαλύτερα περιθώρια ανάπτυξης. Σε ποιες χώρες έχετε παρουσία; Υπάρχει στόχος ή πρόβλεψη να επεκταθείτε σε άλλες χώρες και άλλες αγορές; Η μεγαλύτερη παρουσία μας σήμερα είναι στην Αυστραλία, όπου έχουμε μια συνεργασία με licensing. Υπάρχει δηλαδή εκεί κάποιος μεγάλος παραγωγός τροφίμων, στον οποίο έχουμε δώσει τα δικαιώματα, το know-how, όλη την τεχνογνωσία, ώστε να παράγει για εμάς, κάτω από το όνομα «oliving» (oliving είναι το «Εν Ελλάδι» του εξωτερικού) αντίστοιχα προϊόντα, με cobranding και δικό του παράλληλο σήμα. Εμείς παίρνουμε royalties, λόγω της πατέντας που έχουμε. Όλη αυτή η ιστορία του licensing ουσιαστικά εδράζεται σε 17 παγκόσμιες πατέντες που έχει η Creta Farms

Interview

σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου, σε όλες τις ηπείρους. Επίσης έχουμε εξαγωγική δραστηριότητα στην κοντινή Κύπρο και ωσονούπω στα Βαλκάνια. Υπάρχουν 5 προϊοντικά pillars που δουλεύουμε: α. τα κλασικά αλλαντικά (daily meals), β. τα τυριά (μοτσαρέλα, γκούντα κτλ.), γ. τα meat snack (π.χ., mini εν Ελλάδι), δηλαδή «κρεατοσκευάσματα» για on the go χρήση, δ. τα ready meals (έτοιμα φαγητά, π.χ. πίτσα, πίτες και σάντουιτς) και ε. τα έτοιμα φρέσκα κρεατοσκευάσματα (π.χ. κεφτεδάκια, σουτζουκάκια κ.ο.κ.). Όλα αυτά βέβαια έχουν έναν κοινό οριζόντιο παρονομαστή, την τεχνογνωσία και την τεχνολογία τού «Εν Ελλάδι», που εξασφαλίζει ένα μοναδικό USP (Unique Sales Proposition: Μοναδική Πρόταση Πώλησης) στον τελικό καταναλωτή. Εννοείτε το focus στα χαμηλά λιπαρά και στην αντικατάσταση των ζωικών λιπαρών με το ελαιόλαδο; Ναι, το οποίο δίνει ουσιαστικά πολύ λιγότερα λιπαρά και λιγότερα κορεσμένα ζωικά λιπαρά και καταλήγει σε δύο άξονες: ο ένας είναι ένα πολύ πιο νόστιμο προϊόν, αφού όπου μπαίνει λελογισμένα λάδι και βγαίνει λίπος το τελικό τρόφιμο γίνεται πολύ πιο νόστιμο, και ο δεύτερος είναι ότι γίνεται πολύ πιο υγιεινό λόγω των ακόρεστων καλών λιπαρών που περιέχει το λάδι. Βέβαια η νοστιμιά είναι το πρωτεύον, αυτό που ζητά ο καταναλωτής. Μετά σκέφτεται «αυτό που τρώω και μου αρέσει, είναι και πιο υγιεινό από κάτι άλλο;». Αυτή όμως είναι η δεύτερη ερώτηση. Ποιο είναι το μοντέλο διείσδυσής σας στις νέες αγορές; Το licensing, το οποίο προϋποθέτει την ύπαρξη πατεντών και το exporting, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως σε κοντινές αγορές – Βαλκάνια, Ευρώπη κ.ά. – περιλαμβάνει είτε εξαγωγή σε κάποια χώρα με διανομείς είτε απευθείας συμφωνίες με λιανοπωλητές και απευθείας εξαγωγή των προϊόντων από τα εργοστάσιά μας σε Αθήνα και Κρήτη. Στόχος σας είναι η Creta Farms από εταιρεία αλλαντικών να μετατραπεί σε εταιρεία τροφίμων. Πόσο κοντά είστε σε αυτόν τον στόχο; Έχουμε πολλή δουλειά ακόμη. Κάθε εξάμηνο πλησιάζουμε και πιο πολύ. Επειδή όμως οι λέξεις πρέπει να έχουν νόημα, χρειαζόμαστε τουλάχιστον 5 χρόνια για να γίνουμε μια ισορροπημένη εταιρεία βασισμένη σε 4-6 διαφορετικά πόδια (pillars). Για παράδειγμα, το 50% να είναι αλλαντικά και το υπόλοιπο 50% να μοιράζεται στους άλλους τομείς. Είναι προφανές ότι τα αλλαντικά θα είναι πάντα το μεγαλύτερο pillar, η καρδιά της Creta Farms. Θέλουμε όμως και μπορούμε να αποκτήσουμε γερά πατήματα διαφοροποίησης και εκτός αλλαντικών, γιατί

η τεχνολογία oliving μάς το επιτρέπει και δίνει μοναδικά πλεονεκτήματα στα τρόφιμα. Ήσαστε η πρώτη ιδιωτική ελληνική επιχείρηση που εντάχθηκε στο Πακέτο Γιουνκέρ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Πώς θα αξιοποιηθεί το πακέτο των 15 εκατ. ευρώ; Θεωρείτε πως η συγκεκριμένη ένταξη ήταν ψήφος εμπιστοσύνης για την εταιρεία σας; Πρόκειται στην ουσία για μια συγχρηματοδότηση 50%-50% της έρευνας, της ανάπτυξης και της εξωστρέφειας της εταιρείας μας για την επόμενη πεντα. Εμείς βάζουμε 15 εκατομμύρια στα επόμενα πέντε χρόνια και το Πακέτο βάζει άλλα 15. Εκτός του οικονομικού παράγοντα, η εμπιστοσύνη που έδειξε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει πρωτεύουσα σημασία, ιδίως αν σκεφθεί κανείς ότι είμαστε μια εταιρεία τροφίμων – οι εταιρείες τροφίμων δεν είναι απαραίτητα συνώνυμες με την καινοτομία. Το να είμαστε οι πρώτοι, ανεξαρτήτως κλάδου, στην Ελλάδα που εξασφαλίσαμε αυτή τη χρηματοδότηση και αυτή την εμπιστοσύνη, είναι για εμάς τιμή. Γιατί δούλεψαν πολλοί άνθρωποι εσωτερικά για να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό. Επιπλέον είναι μια ψήφος εμπιστοσύνης που προδικάζει ένα ευοίωνο μέλλον για την εταιρεία. Διότι ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων συνεπενδύει μαζί με την Creta Farms στην ανάπτυξή της. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι ένας πολύ θετικός αγωγός επενδύσεων. Παρ’ όλο που είναι πολύ αυστηροί στις διαδικασίες και στις εγκρίσεις τους, γιατί έτσι πρέπει να είναι, έχουν πολύ καλή θετική πρόθεση να στηρίξουν την επιχειρηματικότητα στη χώρα. Και το λέω αυτό ως business partner τους, είναι χαρά μας να δουλεύουμε μαζί τους. Επενδύετε περίπου 5.000.000 ευρώ ετησίως για την έρευνα και την ανάπτυξη προϊόντων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το Πακέτο Γιουνκέρ θα σας βοηθήσει να επενδύσετε λίγο παραπάνω; Ναι, γιατί, εκτός από την εξωστρέφεια, επενδύουμε και σε διαφορετικά προϊοντικά pillars, που χρειάζονται επιπλέον χρηματοδότηση (σε R&D, σε γραμμές παραγωγής κτλ.). Το άπλωμα – γεωγραφικό και προϊοντικό – της Creta Farms μεταφράζεται σε περίπου 30 εκατομμύρια για τα επόμενα πέντε χρόνια. Είστε πάγια προσανατολισμένοι σε επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη. Άλλωστε αυτό αποδεικνύουν οι 17 παγκόσμιες πατέντες σας. Πόσο σημαντικό είναι αυτό για σας; Είναι σαφές ότι όσο πιο καινοτόμος είναι μια εταιρεία, είτε στις διαδικασίες είτε στα προϊόντα είτε στον τρόπο προώθησης και πώλησης των προϊόντων είτε στις γραμμές

παραγωγής, αποκτά προστιθέμενη αξία. Έτσι και οι μέτοχοί της είναι πιο ευτυχείς και οι καταναλωτές των προϊόντων της και κατ’ επέκταση η χώρα. Γιατί, στο τέλος της ημέρας, η προστιθέμενη αξία είναι αυτό που μένει στα ταμεία της χώρας. Επιπλέον η καινοτομία σημαίνει πιο εξειδικευμένο προσωπικό και άρα καλύτερους μισθούς. Ανοίγει έναν θετικό κύκλο, γι’ αυτό και ο αγώνας για την αναζήτηση καινοτομίας σε μια εταιρεία είναι μονόδρομος. Για την Creta Farms είναι αυτοσκοπός. Η Creta Farms έχει στο DNA της την καινοτομία. Πώς κινήθηκε ο κλάδος των αλλαντικών την περίοδο της κρίσης γενικά; Πώς ανταποκρίθηκε η δική σας εταιρεία; Όπως και όλοι οι κλάδοι, ταρακουνήθηκε, ο κλάδος των αλλαντικών ίσως λίγο λιγότερο από τους άλλους. Προφανώς γιατί τα αλλαντικά είναι μια προσιτή τροφή για τον μέσο πολίτη – ένα τοστ το τρώει από το παιδάκι μέχρι τον εργάτη. Ως εκ τούτου, παγκοσμίως, ο κλάδος αντέχει περισσότερο στην κρίση, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι ανθεί. Το εντυπωσιακό είναι ότι η Creta Farms και το «Εν Ελλάδι» κερδίζει μερίδια αγοράς μέσα στην κρίση. Αυτό αποτελεί μια σφραγίδα εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Πρακτικά σημαίνει ότι έχουμε μια μπράντα εμπιστοσύνης, την οποία, παρ’ όλο που έχει κάποιο χαμηλό σχετικό premium στην τιμή, ο κόσμος τη θεωρεί value for money. Πώς διαμορφώθηκαν τα μεγέθη της εταιρείας σας τα τελευταία χρόνια; Το 2015 και το 2016 κλείνουμε λίγο πάνω από τα 100 εκατ. και ένα αποτύπωμα στο εξωτερικό γύρω στα 35-40 εκατ. δολάρια, που επειδή είναι μέσω licensing δεν αποτυπώνεται στον συνολικό μας τζίρο, παίρνουμε royalties. Εμάς μας ενδιαφέρει το πραγματικό αποτύπωμα που έχουν τα προϊόντα «oliving» ή «Εν Ελλάδι» στον κόσμο, όχι απαραίτητα μόνο ο ψυχρός ισολογισμός.

»

Η Creta Farms έχει δομηθεί πάνω στην καινοτομία, στην κατοχύρωση πατεντών και στη διασφάλιση της ποιότητας. Αυτά είναι τα μεγάλα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της εντός και εκτός Ελλάδας

»

newtimes 17

Interview

»

Φοβάμαι ότι, αν προσπαθήσουμε να αντιγράψουμε τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, θα γίνουμε πολύ καλύτεροι... Δεν είναι τυχαίο που οι επενδύσεις σε αυτές τις χώρες είναι διαρκώς αυξανόμενες και οι πολίτες όλο και πιο αισιόδοξοι

»

στην Ελλάδα; Κανείς δεν μπορεί να πει, εκτός αν «ζει σε άλλη χώρα», ότι δεν είναι τραγικό. Όσο και αν θέλουμε να είμαστε πατριώτες και αισιόδοξοι, είναι γεγονός ότι το να επιχειρείς στην Ελλάδα είναι πραγματικά ένα πολύ δύσκολο σπορ. Θέλω να πιστεύω, για να είμαι και λίγο αισιόδοξος, ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Άλλωστε πόσο χειρότερα μπορούν να γίνουν; Έχουν προσπαθήσει πολύ και το έχουν καταφέρει ορισμένοι να τα κάνουν χάλια. Kαι αυτό πλέον το βλέπει κανείς με νούμερα: δεν υπάρχουν επενδύσεις, η φορολογία είναι στα ύψη, υπάρχει πολιτική αβεβαιότητα. Μιλήστε με έναν επενδυτή και θα καταλάβετε.

Από εκεί και πέρα έχουμε ένα μεικτό περιθώριο κέρδους το οποίο το 2016 ξεπερνά το 42%-43% και ένα EBITDA που ξεπερνάει το 10%. Και τα δύο δείχνουν ότι είμαστε μια εταιρεία τροφίμων branded και καινοτόμος. Χωρίς αυτά τα δύο τελευταία συστατικά, το μεικτό περιθώριο κέρδους (gross margin) και το EBITDA, είναι πολύ χαμηλότερα, σχεδόν διά δύο από αυτά που σας προανέφερα. Είναι αυτό που σας έλεγα νωρίτερα για την προστιθέμενη αξία που δίνει το branding και η καινοτομία σε μια εταιρεία. Πώς κρίνετε τη διείσδυσή σας στην αγορά των σνακ; Είναι ένας γρήγορα ανερχόμενος κλάδος. Παγκοσμίως σήμερα είναι πολύ διαδεδομένα τα «ξερά» (στεγνά) meat snacks, αυτά που στο εξωτερικό αποκαλούνται jerkies. Πρόκειται για σκληρά, λαδερά κομμάτια αλλαντικών, πρωτεϊνούχα, τα οποία στις δυτικές χώρες καταναλώνονται εδώ και δεκαετίες. Εκεί σχεδόν δεν υπάρχει meat snack, το οποίο να είναι τρυφερό, ζουμερό, δροσερό, που να διατηρείται στο ψυγείο. Έχουμε μια παγκόσμια πατέντα που είναι τα mini meat snacks, τα οποία συνιστούν ένα σούπερ πρωτεϊνικό τρόφιμο, με βάση το κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα, χοιρινό κτλ.), το οποίο καταναλώνεται με μια easy-open συσκευασία, σκέτο ή με γεύσεις (με τυρί κτλ.). Πέρα από αυτό, υπάρχουν και τα snack packs, όπου το meat snack συνδυάζεται με κριτσίνια, ψωμάκια κ.ο.κ. για on the go χρήση. Αυτό το δουλεύετε μόνο στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό; Σε πρώτη φάση περισσότερο στην Ελλάδα, αλλά αυτόν τον καιρό κλείνουμε συμβόλαια και στο εξωτερικό. Υπάρχουν χώρες, δυτικές και ασιατικές, που είναι πιο έτοιμες να δεχθούν κάτι τέτοιο επειδή οι πληθυσμοί, όπως σας προανέφερα, είναι πιο έμπειροι.

Είστε αισιόδοξος επειδή δεν μπορούν να γίνουν χειρότερα… Είμαι αισιόδοξος επειδή έχουμε πιάσει πάτο…

Ο κ. Κ. Φρουζής με τη συντάκτρια των New Times Νεκταρία Καρακώστα

Στην Ελλάδα πρόκειται για μια αγορά που τη δημιουργούμε. Δημιουργώντας την αγορά, υπάρχει μια πολύ θετική ανταπόκριση κυρίως από νέους και παιδιά. Χρειάζεται όμως πολλή δουλειά ενημέρωσης για να μπούμε στην καθημερινότητα του καταναλωτή. Απαιτείται επικοινωνία και επιμονή. Ποιες είναι οι δράσεις σας στον τομέα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης; Δίνουμε ετησίως πολλούς τόνους τροφίμων σε πολλές οργανώσεις – για ασθενείς, για παιδιά, για άπορους. Δεν το γνωστοποιούμε όμως δημόσια. Με focus στην κοινωνία και στις ανάγκες της; Ναι, σήμερα η χώρα αυτές έχει. Αν ήμαστε σε άλλη χώρα, ίσως να μη δίναμε τροφές στους άπορους αλλά μόνο υποτροφίες στους άριστους. Το θέμα είναι ποια είναι η προτεραιότητα σε μια χώρα με σοβαρότατα κοινωνικά προβλήματα. Θεωρείτε ότι η ΕΚΕ αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μια σύγχρονη επιχείρηση; Η ΕΚΕ κάνει κατ’ αρχήν καλύτερη την ίδια την επιχείρηση. Γιατί σημαίνει ότι υπάρχει μια εσωτερική φιλοσοφία και διεργασία στήριξης διαφόρων κοινωνικά ευπαθών ομάδων. Δεν θεωρώ όμως ότι είναι εργαλείο marketing. Όταν γίνεται εργαλείο marketing, χάνει ίσως και την ουσία της. Πώς βλέπετε το επιχειρηματικό κλίμα

18 newtimes

Πώς μπορεί μια ελληνική επιχείρηση να βγει σήμερα από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης; Nα προσέξει τα κόστη και τις επενδύσεις που έχει στην Ελλάδα, γιατί θέλουν πολλή προσοχή, δεδομένου ότι η χώρα δεν θα είναι σε oρατά καλύτερο οικονομικό κλίμα τουλάχιστον για τους επόμενους 18 μήνες. Επίσης, όπως είπαμε, η εξωστρέφεια είναι μονόδρομος. Τι θα μπορούσε να γίνει υπέρ της επιχειρηματικότητας; Πάρα πολλά. Ένα προβλέψιμο φορολογικό περιβάλλον, που δεν είναι καθόλου δύσκολο, ακόμη και χώρες αφρικανικές το έχουν πετύχει, θα μπορούσε να είναι ένα πρώτο βήμα. Όταν χαμηλώνει λελογισμένα η φορολογία αυξάνουν τα έσοδα και η επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτή είναι μια παγκόσμια σταθερά. Τέλος οι διαδικασίες πρέπει να γίνουν πολύ πιο απλές. Φοβάμαι ότι αν προσπαθήσουμε να αντιγράψουμε τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, θα γίνουμε πολύ καλύτεροι! Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακριά, αν πάμε στα Βαλκάνια και στην Κύπρο και δούμε τι κάνουν, θα βελτιωθούμε σημαντικά. Δεν είναι τυχαίο που οι επενδύσεις σε αυτές τις χώρες είναι διαρκώς αυξανόμενες. Στόχος είναι η ανάπτυξη στη χώρα, τα μέτρα όμως δεν δείχνουν το ίδιο. Η ανάπτυξη γίνεται με πράξεις και όχι με προθέσεις και με λόγια. Δυστυχώς η πλειονότητα των πολιτικών και των ανθρώπων που αποφασίζουν δεν έχουν δουλέψει ουσιαστικά στη ζωή τους, δεν έχουν στέρεες εμπειρίες ώστε να γνωρίζουν πώς αυτά που «ονειρεύονται» μπορούν και να εφαρμοστούν. Δυστυχώς τους λείπει λοιπόν η γνώση. Υπάρχουν Έλληνες σε θέσεις-κλειδιά που δεν ξέρουν τι κάνουν. Δυστυχώς για την Ελλάδα και τα παιδιά μας...

Interview

Θεόδωρος Σκυλακάκης O διευθύνων σύμβουλος της Profarm μιλά στους New Times για «σοβιετικού τύπου»... κρατικό μονοπώλιο στη διανομή ακριβών φαρμάκων

«Δεν είναι κουτές οι πολυεθνικές να επενδύσουν σε μια αγορά που αργοπεθαίνει...» Συνέντευξη στον Διονύση Βασιλόπουλο Η γλώσσα του λιτή αλλά κοφτερή. Χαρακτηριστική η απάντησή του για τις προοπτικές ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς: «Δεν είναι κουτές οι πολυεθνικές να επενδύσουν σε μια αγορά που αργοπεθαίνει...». Ο ίδιος όμως και η ομάδα του συνεχίζουν να επιμένουν, να εκσυγχρονίζονται, να επενδύουν ελπίζοντας σε μια αλλαγή σελίδας στα οικονομικά πράγματα της χώρας. Η συζήτηση με τον κ. Θ. Σκυλακάκη είναι άκρως ενδιαφέρουσα. Ας την παρακολουθήσουμε:

Κύριε Σκυλακάκη πώς κρίνετε τις εξελίξεις στην εγχώρια αγορά φαρμάκου και ειδικά στο χονδρεμπόριο κατά το 2016; Η χρονιά που φεύγει δεν ήταν δυστυχώς αναίμακτη. Ξεκίνησε με μία νέα μείωση τιμών (την ενδέκατη σε έξι χρόνια) και κλείνει με ευρύτατες ελλείψεις βασικών ειδών, λόγω της γενικευμένης δυσλειτουργίας της φαρμακευτικής αγοράς σε όλα τα επίπεδα. Ποιες κατά την άποψή σας ήταν οι σημαντικότερες απώλειες στον τομέα; Θεωρείτε ότι αναμένονται και άλλες; Η πραγματικά σημαντική απώλεια έχει συντελεστεί το 2011 και κάθε χρόνο κάνει πιο έντονη την παρουσία της. Μιλάω για την εγκατάσταση «σοβιετικού τύπου» κρατικού μονοπωλίου στη διανομή ακριβών φαρμάκων. Όσο αυτή η εξαμβλωτική στρέβλωση συνεχίζεται, τόσο καθίσταται βέβαιος ο αφανισμός του κλάδου. Όλη η έρευνα σήμερα στρέφεται ακριβώς σε αυτά τα προϊόντα, άρα σε δέκα χρόνια από τώρα εκεί θα διατίθεται τουλάχιστον το 60%-65% της δαπάνης. Όσο το κράτος επιμένει να διακινεί το ίδιο αυτά τα φάρμακα (και γεννά ερωτήματα γιατί το κάνει), τόσο βέβαιον είναι ότι τα φαρμακεία και οι φαρμακαποθήκες θα μειώνονται, καθώς θα διακινούν μόνο παλιά, φθηνά και με μειωμένες πωλήσεις προϊόντα. Βλέπετε ορατή τη δραστηριοποίηση ξένων πολυεθνικών επιχειρήσεων στο χονδρεμπόριο φαρμάκων στη χώρα μας; Όχι με την παρούσα κατάσταση. Δεν είναι κουτές οι πολυεθνικές να επενδύσουν σε μια αγορά που αργοπεθαίνει. Αν αλλάξει σελίδα η χώρα, τότε ίσως, αλλά και πάλι όχι άμεσα. Δεν εμπνέει δυστυχώς εμπιστοσύνη η Ελλάδα πια... Ποια είναι η πορεία της επιχείρησής σας κατά το 2016; Πώς κινείστε σε σχέση με το 2015; Στα σπορ λένε «η επίθεση κόβει εισιτήρια αλλά η άμυνα φέρνει τίτλους». Ε η Προφάρμ Α.Ε., σαν ομάδα πρωταθλητισμού, κινήθηκε αμυντικά το 2016, διατηρώντας τα μερίδια αγοράς της και κάνοντας εσωτερική αναδιάρθρωση των υπηρεσιών και των προϊόντων που διαθέτει. Σε ποια κατεύθυνση κινείται η επενδυτι-

κή πολιτική σας (δίκτυο, logistics κτλ.); Υλοποιήσαμε το 2016 μια σημαντική, 100% αυτοχρηματοδοτούμενη επένδυση, δημιουργώντας ένα νέο κέντρο διανομής 1.500 τ.μ. στον Αγ. Ιωάννη Ρέντη Αττικής. Εκεί μεταφέραμε το τμήμα third party logistics, για το οποίο έχουμε αυξημένες προσδοκίες, καθώς θεωρούμε ότι εκεί θα υπάρξουν άμεσες ανακατατάξεις. Ποια είναι η στόχευσή σας για την επόμενη διετία στην αγορά; Ο βασικός στόχος είναι να τοποθετηθούμε στην αγορά καλλυντικών με μια ευρύτατη γκάμα προϊόντων. Για το λόγο αυτόν προβήκαμε σε μια στρατηγική συνεργασία με μια καινοτόμο ελληνική εταιρεία, την Bee Cera, δημιουργώντας μια νέα σειρά προϊόντων φαρμακείου με βάση το μελισσοκέρι. Το εγχείρημα αυτό μετράει λίγες μόνο εβδομάδες, με τα πρώτα μηνύματα να είναι πολύ αισιόδοξα, τόσο από τη μεριά των φαρμακοποιών όσο και από αυτή των καταναλωτών. Πιστεύουμε ότι σύντομα η Bee Cera θα είναι

και αυτή σε θέση να κάνει... πρωταθλητισμό σε μια δύσκολη και ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά. Σε αυτό το project δε πρέπει να σας πω ότι επιχειρείται και η πρώτη στα χρονικά σύμπραξη ιδιωτικής και συνεταιριστικής φαρμακαποθήκης, πράγμα που οφείλεται αφενός σε αυτήν καθεαυτήν την ποιότητα των προϊόντων και αφετέρου στο ευρύ επιχειρηματικό πνεύμα των συναδέλφων του ΠΕΙΦΑΣΥΝ που στέκονται πλάι μας σε αυτό το εγχείρημα. Ειλικρινά πιστεύω ότι μέσα από τέτοιες συνεργασίες μόνο καλά μπορούν να γεννηθούν, παρ’ ότι είμαι – δυστυχώς – βέβαιος ότι θα υπάρξουν και κάποιοι που θα εύχονται να αποτύχουμε, καθώς αδυνατούν να διαχειριστούν ένα φαρμακεμπόριο ενωμένο και ανεξάρτητο από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Είμαι σίγουρος ότι θα τους διαψεύσουμε και θα ανοίξουμε νέους ορίζοντες. Κύριε Σκυλακάκη, σας ευχαριστώ. Και εγώ. newtimes 19

Άρθρο

Ανάπτυξη Φαρμακείων – ΠΕΙΦΑΣΥΝ Πορείες παράλληλες και αλληλένδετες

Της Ελένης Αλειφέρη Μέσα στο διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον της παγκόσμιας οικονομικής και κοινωνικής σκηνής, το μοντέλο της φαρμακευτικής αγοράς μεταλλάσσεται πλέον σε όλα τα επίπεδα. Με το δεδομένο αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη φαρμακεία και συνεταιρισμοί να επαναπροσδιορίσουν τη θέση τους και τη λειτουργία τους. Στον Όμιλο ΠΕΙΦΑΣΥΝ έχουμε όλοι ένα κοινό όραμα: να στηρίξουμε την προσαρμογή των φαρμακείων στο νέο τους ρόλο και την επιτυχή μετάβασή τους στη νέα φαρμακευτική αγορά και στην αποτελεσματικότερη κάλυψη των αναγκών του συστήματος υγείας, όπως διαμορφώνονται διεθνώς αλλά και ιδιαίτερα στο δύσκολο ελληνικό τοπίο της οικονομικής κρίσης, όπου με μικρότερες δαπάνες πρέπει να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα στην υγεία των πολιτών. Αυτός ο στόχος της προσαρμογής δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, καθ’ ότι ένα σύστημα,

20 newtimes

Αρθρο

το οποίο λειτουργεί για πολλές δεκαετίες με ένα μοντέλο εμπορικό-διανεμητικό, δεν μπορεί να μεταβληθεί έτσι απλά και αυτό γιατί εμπλέκονται πολλοί παράγοντες της αγοράς και του συστήματος υγείας: η πολιτεία, το ασφαλιστικό σύστημα, οι φαρμακευτικές εταιρείες, η ιατρική κοινότητα κ.ά. Ένας άλλος ισχυρός παράγοντας είναι αυτός της συνήθειας και η δύναμη της αδράνειας (ως όρος της φυσικής) και η αναμενόμενη αντίσταση του όλου συστήματος στην οποιαδήποτε αλλαγή. Ο ΠΕΙΦΑΣΥΝ εξελίσσει συστηματικά (μαζί με άλλους φαρμακευτικούς συνεταιρισμούς) το νέο μοντέλο λειτουργίας των φαρμακείων, δίνοντας νέα και ουσιαστικότερη διάσταση στην ιδιότητα αλλά και στη λειτουργία αυτή του επιστήμονα φαρμακοποιού. Ιδιότητα η οποία δεν αξιοποιήθηκε επαρκώς εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Η παραπάνω αλλαγή είναι μονόδρομος μετά την – αναμενόμενη – διαφοροποίηση του μοντέλου της λιανικής φαρμακευτικής αγοράς, στην οποία εισχωρούν ολοένα και περισσότερο άλλα κανάλια λιανικής, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την υγεία αλλά είναι απλές εμπορικές επιχειρήσεις. Στον ΠΕΙΦΑΣΥΝ ενισχύουμε τις συνεργασίες μας, με βάση το αμοιβαίο όφελος, την ποιότητα των σχέσεων και τη μακροχρόνια προοπτική τους, τόσο με τους πελάτες όσο και με τους προμηθευτές μας. Επίσης η ποιότητα εξυπηρέτησης σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος είναι ο συντελεστής τον οποίο συνεχώς προσπαθούμε να βελτιώσουμε. Με βάση αυτόν τον άξονα αναπτύσσουμε νέες υπηρεσίες, όπως την ηλεκτρονική πλατφόρμα Β2Β, η οποία θεωρείται από τις αρτιότερες της αγοράς, προσφέροντας 24/7 πρόσβαση των χρηστών σε αγορές, παρέχοντας πληροφορίες διαθεσιμότητας των αποθεμάτων και δίνοντας τη δυνατότητα προσαρμοσμένων παραγγελιών και εκπτώσεων. Έτσι το φαρμακείο κερδίζει πολύ καλούς εμπορικούς όρους, καλύτερη εξυπηρέτηση και ταχύτερη παράδοση του προϊόντος. Η εν λόγω αναβάθμιση και η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας στις καθημερινές συναλλαγές και στη ροή εργασιών μάς επιτρέπει να αξιοποιήσουμε το ανθρώπινο δυναμικό σε ποιοτικότερη και ουσιαστικότερη εργασία και παροχή υπηρεσιών, όπως είναι η επάρκεια των φαρμάκων, μέσα σε μια αγορά που μαστίζεται από ελλείψεις, προς όφελος και των δύο πλευρών. Σημαντικό στοιχείο και ειδοποιός διαφορά της εταιρικής μας κουλτούρας είναι η ολιστική προσέγγιση του χώρου δραστηριοποίησής μας. Παραμένουμε σταθερά εστιασμένοι στην αύξηση των πωλήσεων και στην αφοσίωση των πελατών μας – έτσι ώστε να παγιώνεται και να διευρύνεται το μερίδιό μας στην αγορά –, σε συνάρτηση πάντα με τον εξορθολογισμό των αντίστοιχων αγορών από το δίκτυο φαρμακείων μας, καθώς

το προσεγγίζουμε μέσα σε πλαίσιο συνεργασίας, σύμπραξης και συμπόρευσης. Σε επίπεδο οικονομικών αποτελεσμάτων, ο κύκλος εργασιών του ομίλου παρουσιάζει ελαφρά ανοδική τάση, παρά τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και τις αλλεπάλληλες μειώσεις των τιμών στο φάρμακο (τελευταία μεσοσταθμική μείωση 5,5%). Μέρος των κερδών της εταιρείας, τα οποία παραμένουν σταθερά, αναδιανέμεται άμεσα, μέσω αυξανόμενων εκπτώσεων στα φαρμακεία-μέλη μας, δίνοντας την ευκαιρία να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα των τιμών και να βελτιώνουν τα αντίστοιχα οικονομικά αποτελέσματά τους. Τα φαρμα-

και επέκταση του συστήματος αυτοματοποίησης των αποθηκών μας σε συνεργασία με την αυστριακή εταιρεία ΚΝΑΡΡ. Έτσι ενισχύεται η υπάρχουσα υποδομή με νέες συνθήκες υψηλών προδιαγραφών και διαμόρφωση αποθηκευτικών χώρων που εξασφαλίζουν άριστη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας σε όλο το φάσμα της. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται επίσης και η εξάπλωση συστημάτων τεχνολογίας RF σε όλες τις διαδικασίες των λειτουργιών logistics. Η επένδυση αυτή στοχεύει στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ταχύτητας εκτέλεσης, με παράλληλη αναβάθμιση της

κεία- μέλη μας και οι εργαζόμενοι στον ΠΕΙΦΑΣΥΝ είναι τα θεμέλιά μας. Επίτευγμα της εμπορικής πολιτικής είναι οι συνεχόμενες προσφορές φαρμάκων με τα πιο ευπώλητα είδη με παρουσίαση στατιστικών δεδομένων, ώστε να αποφεύγεται τυχόν υπεραποθεματοποίηση από μέρους των φαρμακείων μας. Αντίστοιχη είναι και η προσπάθεια που πραγματοποιείται στο παραφάρμακο ώστε να διασφαλίζεται η εξυπηρέτηση, η μεγάλη γκάμα προϊόντων, οι ανταγωνιστικές τιμές και τα πακέτα προσφορών. Ορόσημο για το 2016 αποτελεί η στρατηγικής σημασίας απόφαση της διοίκησης για επενδύσεις που αφορούν τη σημαντική επέκταση (κατά 60%) των κτιριακών εγκαταστάσεων, όπως και την για αναβάθμιση

ποιότητας των υπηρεσιών προς τα φαρμακεία. Πάγια θέση μας είναι όχι μόνο να αντεπεξέλθουμε στις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς αλλά και να είμαστε προετοιμασμένοι για οποιεσδήποτε μελλοντικές προκύψουν. Χτίζουμε τις νέες εγκαταστάσεις μας κοιτώντας με αισιοδοξία το μέλλον, επενδύοντας στα πιστά μέλη μας, ισχυροποιώντας τις μεταξύ μας σχέσεις. Με δέσμευση στις αρχές μας, μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και πάθος γι’ αυτό που κάνουμε, είμαστε σίγουροι ότι θα τα καταφέρουμε να στηρίξουμε την ανάπτυξη του ελληνικού φαρμακείου. Η κυρία Ελένη Αλειφέρη είναι εμπορική διευθύντρια και αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του Ομίλου ΠΕΙΦΑΣΥΝ. newtimes 21

Φυσικό Αέριο

Η ΔΕΠΑ στηρίζει τη δημιουργικότητα και την αριστεία

Κοντά στα παιδιά και στα άτομα με κινητικά προβλήματα βρίσκεται η ΔΕΠΑ Το φυσικό αέριο δεν συμβάλλει μόνο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής χιλιάδων καταναλωτών, ασχέτως κοινωνικής προέλευσης ή οικονομικής διαστρωμάτωσης, αλλά αποτελεί και βασικό άξονα υλοποίησης δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης με «άριστα» αποτελέσματα. Συνεπής στη δέσμευσή της για διαρκή και ουσιαστική προσφορά, αναλαμβάνει δράσεις στήριξης που αγκαλιάζουν όλη την κοινωνία και εστιάζουν στον άνθρωπο και στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η διάκριση των αθλητών του Πανελληνίου Αθλητικού Συλλόγου Κινητικά Αναπήρων (Π.Α.Σ.Κ.Α), τον οποίο η ΔΕΠΑ ενισχύει όλα τα τελευταία χρόνια για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών του. Οι αθλητές του Συλλόγου επέστρεψαν από την Παραολυμπιάδα του «RIO 2016» έχοντας επιτύχει απόλυτα στην αποστολή τους. Καταβάλλοντας τεράστια προσωπική προσπάθεια πέτυχαν μεγάλες διακρίσεις: η αθλήτρια Στίβου του Συλλόγου Δήμητρα Κοροκίδα κατάκτησε το χάλκινο μετάλλιο στο αγώνισμα της Σφαίρας στην κατηγορία F53 και ο αθλητής Κολύμβησης του Συλλόγου Χρήστος Ταμπαξής κατέλαβε την τέταρτη θέση στο αγώνισμα των 50 μ. ύπτιο S1 καθώς και την τέταρτη θέση στο αγώνισμα των 100 μ. ύπτιο S1. Η στήριξη του Π.Α.Σ.Κ.Α αποτελεί μέρος μιας σειράς δράσεων που υλοποιεί η

22 newtimes

ΔΕΠΑ για να ενεργοποιηθούν άτομα με αναπηρία και να αναδείξουν τα ταλέντα τους και τη δημιουργικότητά τους αποφεύγοντας την περιθωριοποίηση. Στο πλαίσιο αυτό, η ΔΕΠΑ έχει υποστηρίξει το Κέντρο Εργασίας Αναπήρων του Πανευρωπαϊκού Σωματείου «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ» στη Δυτική Αττική. Σήμερα αριθμεί 945 μέλη και πολλούς εθελοντές συνεργάτες. Στα εργαστήρια απασχόλησης που λειτουργούν στις εγκαταστάσεις του κέντρου και σε αυτά που λειτουργούν σε σπίτια και απασχολούνται, απεγκλωβίζονται και συμμετέχουν στη ζωή άτομα που δεν μπορούν να μετακινηθούν. Ακόμη η ΔΕΠΑ υποστηρίζει το έργο του Κέντρου Ανοικτής Περίθαλψης Αναπήρων Παιδιών Ιωαννίνων (ΕΛΕΠΑΠ) με στόχο την αποκατάστασή τους. Στο ίδρυμα φιλοξενούνται παιδιά βρεφικής ηλικίας ως και έφηβοι, μέχρι

16 χρόνων. Προσφέρεται ιατρική διάγνωση και παρακολούθηση, θεραπείες από εξειδικευμένο προσωπικό, φυσιοθεραπείες, εργοθεραπείες, λογοθεραπείες κ.ά. Επίσης παρέχεται ψυχολογική και κοινωνική παρακολούθηση και υποστήριξη του παιδιού και της οικογένειάς του, ενώ καθημερινά λειτουργεί ημερήσιο πρόγραμμα προσαρμογής για νήπια, με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνικοποίησή τους.

Το φυσικό αέριο κίνησης στηρίζει το πρόγραμμα «Αστέρι της Ευχής» Το πρόγραμμα «Αστέρι της Ευχής» αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς και επιτυχημένες ενέργειες του Make-A-Wish (Κάνε-Μια-Ευχή Ελλάδος). Πρόκειται στην ουσία για ένα πρόγραμμα το οποίο εδώ και 17 χρόνια προάγει την έννοια του

εθελοντισμού και διδάσκει την αξία της προσφοράς προς όλα εκείνα τα παιδιά που δοκιμάζονται καθημερινά από απειλητικές για τη ζωή τους ασθένειες. Η ΔΕΠΑ συμμετέχει στην προσπάθεια με συγκεκριμένο πρόγραμμα προσφέροντας 2 ευρώ από το ποσό που διαθέτει ο κάθε καταναλωτής για τον ανεφοδιασμό του οχήματός του με φυσικό αέριο κίνησης οχημάτων στα επιλεγμένα πρατήρια fisikon. Ο καταναλωτής αυτόματα παραλαμβάνει το αντίστοιχο «Αστέρι της Ευχής-fisikon».

Μειώσεις τιμών για όλες τις κατηγορίες καταναλωτών Η ΔΕΠΑ προχωρεί σε συνεχείς μειώσεις τιμών προς όλες ανεξαιρέτως τις κατηγορίες καταναλωτών (νοικοκυριά, βιομηχανία, ηλεκτροπαραγωγή, αεριοκίνηση) ως αποτέλεσμα των καλύτερων τιμών που έχει πετύχει κατά τις διαπραγματεύσεις της με τους διεθνείς ομίλους με τους οποίους διατηρεί μακροχρόνια συνεργασία. Η τιμή του φυσικού αερίου κίνησης εξακολουθεί να μειώνεται το τελευταίο διάστημα ενώ για τη φετινή σεζόν η τιμή του φυσικού αερίου ξεκινά από τα 4,9 λεπτά ανά κιλοβατώρα και τα νοικοκυριά κερδίζουν 44% εξοικονόμηση για θέρμανση, ζεστό νερό και μαγείρεμα σε σύγκριση με το πετρέλαιο θέρμανσης, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 10% εξαιτίας του ΕΦΚ και του ΦΠΑ. ➤➤➤ newtimes 23

Φυσικό Αέριο

➤➤➤

Θέρμανση με φυσικό αέριο:

Ζεσταθείτε με «αυτονομία»

Το φυσικό αέριο είναι διαθέσιμο κάθε στιγμή μέσα από το εγκατεστημένο δίκτυο. Το φυσικό αέριο προσφέρει τη δυνατότητα απόλυτης αυτονομίας στη θέρμανση ενός διαμερίσματος, χωρίς πάγια κοινόχρηστα και κρυφές δαπάνες, προκειμένου να αποφευχθούν οι άσκοπες σπατάλες σε κόστος και ενέργεια αλλά και οι διαφωνίες με τους υπόλοιπους συνενοίκους. Η επιλογή μιας αυτόνομης εγκατάστασης με τη χρήση φυσικού αερίου επιτρέπει την εγκατάσταση λεβήτων που συνδυάζουν τη θέρμανση με την παραγωγή ζεστού νερού στις αναγκαίες ποσότητες διαθέτοντας ελάχιστο χώρο. Τα νοικοκυριά κερδίζουν

24 newtimes

44% εξοικονόμηση για θέρμανση, ζεστό νερό και μαγείρεμα σε σύγκριση με το πετρέλαιο ενώ οι αποδόσεις του καυσίμου φθάνουν το 110%. Με τον ατομικό λέβητα φυσικού αερίου επιτυγχάνεται αποτελεσματική και ποιοτική θέρμανση του διαμερίσματος μέσω του υπάρχοντος κυκλώματος των καλοριφέρ, σε αντίθεση με άλλες εναλλακτικές αυτονόμησης (όπως είναι τα κλιματιστικά, οι σόμπες, οι θερμοπομποί κ.ά.). Παράλληλα υπάρχει παροχή ζεστού νερού χρήσης άμεσα, χωρίς να απαιτείται η προθέρμανση,

καθώς ο λέβητας συνδέεται με το κύκλωμα ζεστού νερού χρήσης του διαμερίσματος και λειτουργεί άμεσα με το άνοιγμα της βρύσης.

Πλεονεκτήματα αυτόνομης θέρμανσης ● Απόλυτη ανεξαρτησία: Η εγκατάσταση θέρμανσης είναι προσωπική και όχι κοινόχρηστη, με αποτέλεσμα να έχετε 100% αυτονόμηση θέρμανσης και να κάνετε χρήση της με βάση αποκλειστικά τις προσωπικές σας ανάγκες και

δυνατότητες, χωρίς να εξαρτάσθε από οποιοδήποτε άλλο συνιδιοκτήτη. ● Ασύγκριτη οικονομία: Με το φυσικό αέριο η εξοικονόμηση στη θέρμανση ξεπερνά το 40% σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης (μέσος όρος τιμών περιόδου Οκτ. 2013 - Ιαν. 2014), ενώ για το ζεστό νερό χρήσης η εξοικονόμηση υπερβαίνει το 55% σε σχέση με το ηλεκτρικό ρεύμα (σύμφωνα με την τιμή ηλεκτρικού ρεύματος κατηγορίας οικ. Γ1 1600-2000 KWh/τετράμηνο περιόδου Οκτ. 2013 - Ιαν.

2014). ● Έλεγχος κατανάλωσης και ακρίβεια μέτρησης: Μπορείτε ανά πάσα στιγμή να ελέγχετε την κατανάλωσή σας, ενώ παράλληλα γνωρίζετε και την τιμή χρέωσής σας, αφού οι τιμές φυσικού αερίου αναρτώνται μηνιαίως στην ιστοσελίδα της ΕΠΑ Αττικής. Επίσης η τιμολόγησή σας γίνεται μετά την κατανάλωση και με απόλυτη ακρίβεια, καθώς αυτή καταγράφεται από τον μετρητή φυσικού αερίου που αντιστοιχεί στο διαμέρισμά σας και στον οποίο έχετε συνεχή πρόσβαση. ● Ευκολία και άνεση: Η λειτουργία του ατομικού λέβητα φυσικού αερίου είναι απλή και εύκολη. Παράλληλα απολαμβάνετε άφθονη θέρμανση όταν και για όσο επιθυμείτε, έχετε ζεστό νερό στη στιγμή, ενώ αν θέλετε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το φυσικό αέριο και για γρήγορο και νόστιμο μαγείρεμα. ● Άμεση διαθεσιμότητα: Το φυσικό αέριο είναι διαθέσιμο κάθε στιγμή μέσα από το εγκατεστημένο δίκτυο. Ξεγνοιάζετε οριστικά από το άγχος της προμήθειας, ενώ απαλλάσσεσθε από τις δυσάρεστες οσμές και τα υπολείμματα του πετρελαίου.

Τι περιλαμβάνει η εγκατάσταση αυτόνομης θέρμανσης Ο λέβητας συνδέεται με το κύκλωμα νερού

θέρμανσης των εγκατεστημένων σωμάτων καλοριφέρ, καθώς και με το κύκλωμα ζεστού νερού χρήσης του διαμερίσματος. Έτσι το ζεστό νερό (θέρμανσης και χρήσης) κυκλοφορεί αποκλειστικά στα κυκλώματα νερού του διαμερίσματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις διαμερισμάτων είναι πιθανό να απαιτηθούν επεμβάσεις στις σωληνώσεις νερού. Σε σημείο του κτιρίου τοποθετείται μετρητής φυσικού αερίου, από τον οποίο ξεκινά σωλήνωση που καταλήγει στο συγκεκριμένο διαμέρισμα και ειδικότερα στον εγκατεστημένο λέβητα για την τροφοδότησή του με φυσικό αέριο. Έτσι με τον ατομικό λέβητα φυσικού αερίου, εκτός από συνεχή

βρίσκονται ακόμη και εκτός του άξονα του κεντρικού αγωγού. Παρέχοντας αξιόπιστες, ποιοτικές και χαμηλού κόστους υπηρεσίες στους καταναλωτές και υλοποιώντας ένα φιλόδοξο αλλά παράλληλα και ρεαλιστικό σχέδιο επενδύσεων, η ΔΕΠΑ επεκτείνει το δίκτυο φυσικού αερίου. Σήμερα το φυσικό αέριο είναι διαθέσιμο στους καταναλωτές του Λεκανοπεδίου Αθηνών (52 δήμοι), του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης (12 δήμοι) και στην Περιφέρεια Θεσσαλίας στους δήμους Λαρισαίων, Βόλου, Τρικκαίων, Καρδίτσας, Αλμυρού, Φαρσάλων και Κιλελέρ. Το 2017 ξεκινά σε δύο φάσεις η επέκταση των υποδομών διανομής προκειμένου το φυσικό

και οικονομική θέρμανση, μπορείτε να καλύψετε τις ανάγκες σας και σε ζεστό νερό χρήσης. Ο ατομικός λέβητας φυσικού αερίου έχει μικρές διαστάσεις και βάρος και τοποθετείται στον τοίχο, σε ημιυπαίθριο χώρο (π.χ. μπαλκόνι) ή ακόμη και στον εσωτερικό χώρο του διαμερίσματος (π.χ. κουζίνα ή μπάνιο). Η ΔΕΠΑ φέρνει το φυσικό αέριο στα νοικοκυριά όλης της Ελλάδας Χάρη στην αναπτυξιακή πολιτική της ΔΕΠΑ, το φυσικό αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από νοικοκυριά που

αέριο να διατεθεί σε πέντε Περιφέρειες, ήτοι: Ανατολική Μακεδονία - Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα (α΄ φάση 2017-2023), Δυτική Ελλάδα, Πελοπόννησο (β΄ φάση 2018-2023) και Ήπειρο, Δυτική Μακεδονία (γ΄ φάση 2019-2023). Πόλεις όπως είναι η Αλεξανδρούπολη, η Κομοτηνή, η Ξάνθη, η Καβάλα, οι Σέρρες, η Δράμα, το Κιλκίς, η Κατερίνη, η Λαμία, η Θήβα, η Χαλκίδα αλλά και η Πάτρα, η Άμφισσα, η Λειβαδιά, το Καρπενήσι, η Βέροια και η Ορεστιάδα, θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στο ευεργετικό φυσικό αέριο.

newtimes 25

Interview

Πηνελόπη Κούρκαφα Γενική διευθύντρια της Diageo Hellas

«Στην Diageo αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις με θετική στάση» Συνέντευξη στη Νεκταρία Καρακώστα Θετικά είναι τα εφετινά πρόσημα για την Diageo, κορυφαία εταιρεία σε έναν κλάδο που επλήγη δραματικά από την οικονομική κρίση. Όπως επισημαίνει η γενική διευθύντρια της Diageo Hellas, κυρία Πηνελόπη Κούρκαφα, κατά την περίοδο της κρίσης ο κλάδος συρρικνώθηκε δραματικά, χάνοντας σχεδόν το ήμισυ της δυναμικότητάς του. Σημαντικό πλήγμα στον κλάδο επέφερε και το παράνομο εμπόριο, φαινόμενο το οποίο, κατά την κυρία Κούρκαφα, «πρέπει να περιορισθεί δραστικά προκειμένου να επιστρέψουμε σε βιώσιμη, αναπτυξιακή τροχιά ως κλάδος».

Μιλήστε μας για την Diageo και τις μάρκες της. Ποιο brand σας θεωρείτε το πιο επιτυχημένο; Η Diageo είναι κορυφαία εταιρεία premium αλκοολούχων ποτών διεθνώς και στη χώρα μας. Αυτό που διακρίνει την εταιρεία μας είναι το μοναδικό σε εύρος portfolio μαρκών, ανάμεσα στις οποίες είμαστε περήφανοι που περιλαμβάνονται το Johnnie Walker, το Haig, τα τζιν Gordon’s και Τanqueray, η βότκα Smirnoff και πολλές ακόμη επιτυχημένες ετικέτες. Επίσης στην κατηγορία των Reserve μαρκών, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως «προσιτή πολυτέλεια», μπορεί κανείς να βρει μια σειρά από δημοφιλή ονόματα, όπως οι super deluxe ετικέτες του Johnnie Walker, το Cardhu και τα Classic Malts, το τζιν Tanqueray 10, οι βότκες Ketel One, Ciroc και Belvedere. Οι μάρκες της Diageo κουβαλάνε μια σπουδαία κληρονομιά και αποτελούν πηγή υπερηφάνειας για όλους μας. Ωστόσο, αν πρέπει ανάμεσα σε αυτά τα καταπληκτικά προϊόντα να ξεχωρίσουμε κάποιο, αυτό θα ήταν το Johnnie Walker. Ένα ουίσκι σπουδαίο σε κάθε γωνιά της Γης, που αγαπήθηκε ιδιαίτερα στη χώρα μας. Πώς διαμορφώθηκαν τα μεγέθη της επιχείρησής σας κατά το 2015; To προηγούμενο οικονομικό έτος της Diageo ολοκληρώθηκε στις 30/6/2016 και τα οικονομικά μας αποτελέσματα αναμένουμε να εκδοθούν εντός του Νοεμβρίου. Μέχρι τότε δεν μπορώ να αναφερθώ σε συγκεκριμένα νούμερα, ωστόσο θα μπορούσα να επισημάνω πως καταγράφονται σταθεροποιητικές τάσεις στην αγορά. Μάλιστα η εταιρεία μας είχε ελαφρά ανοδικές επιδόσεις και ως προς τις μεικτές πωλήσεις και ως προς τα λειτουργικά και καθαρά κέρδη. Άρα για εμάς, έστω και αν πρόκειται για μικρή μονοψήφια ανάπτυξη, το θετικό πρόσημο είναι κάτι που καλωσορίζουμε και το γιορτάζουμε, μετά από μια παρατεταμένη περίοδο ύφεσης.

Πώς κινήθηκε ο κλάδος των οινοπνευματωδών ποτών στην Ελλάδα της κρίσης; Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, η οποία εξελίσσεται από το 2009, ο κλάδος των οινοπνευματωδών ποτών

26 newtimes

συρρικνώθηκε δραματικά, χάνοντας σχεδόν το ήμισυ της δυναμικότητάς του. Μία από τις βασικές αιτίες είναι το γεγονός ότι ο καταναλωτής περιόρισε δραστικά την ψυχαγωγία κατά την περίοδο της κρίσης. Επίσης η ακραία φορολόγηση των αλκοολούχων ποτών μετά το 2009-2010, οπότε ο ειδικός φόρος κατανάλωσης αυξήθηκε κατά 125%, είχε ως επίπτωση την αύξηση στην τιμή λιανικής πώλησης σε ποσοστό που υπερβαίνει το 30%, όταν το διαθέσιμο εισόδημα μειωνόταν δραστικά. Αυτό οδήγησε σε μετακίνηση των καταναλωτών σε φθηνότερες κατηγορίες ή και σε ποτά που διαφεύγουν της φορολόγησης, όπως, π.χ., χύμα αποστάγματα ή εμφιαλωμένα που διακινούνται παράνομα χωρίς να καταβάλλουν φόρους. Υπάρχουν προβλήματα στην εσωτερική αγορά; Πόσο σας δυσκολεύει το ελληνικό οικονομικό περιβάλλον; Υπάρχουν πράγματι σημαντικά προβλήματα και στρεβλώσεις, που παρεμποδίζουν την υγιή λειτουργία της αγοράς στη χώρα μας και υπονομεύουν την προοπτική βιώσιμης ανάπτυξής της. Πρόκειται για προβλήματα τα οποία έχουμε εντοπίσει ως κοινωνία, τα συζητάμε δημόσια εδώ και πολλά χρόνια και όμως παραμένουν άλυτα. Η γραφειοκρατία, η αναχρονιστική λειτουργία του Δημοσίου, η απουσία συνέχειας στο κράτος, η υψηλή φορολόγηση και ο χρόνος απονομής της δικαιοσύνης είναι τα πιο βασικά. Επίσης παρατηρούμε κάποια στρεβλή αντίληψη για την επιχειρηματικότητα. Το γεγονός ότι στη χώρα μας καταφέρνουν να λειτουργούν επιχειρήσεις, οι οποίες δεν υιοθετούν υπεύθυνες και βιώσιμες πρακτικές, έχει ως αποτέλεσμα να διαμορφώνεται κλίμα καχυποψίας ή και ενίοτε εχθρότητας απέναντι στην επιχειρηματικότητα εν γένει. Αυτό δεν είναι δίκαιο για επιχειρήσεις όπως η Diageo, οι οποίες λειτουργούν με υψηλά πρότυπα επιχειρηματικής ηθικής, εφαρμόζοντας καθημερινά όχι μόνο το γράμμα αλλά και το πνεύμα των νόμων, που επιζητούν να προσθέτουν αξία στους επιχειρηματικούς και κοινωνικούς τους εταίρους και επενδύουν στην υπευθυνότητα και στην αειφόρο ανάπτυξη.

Πώς βλέπετε το επιχειρηματικό κλίμα

στην Ελλάδα ως ξένη πολυεθνική; Έχετε προβεί σε αναπροσαρμογές στην πολιτική σας; Στην Diageo προσπαθούμε να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις με θετική στάση. Προηγουμένως μιλήσαμε για προβλήματα που αποτελούν σημαντικούς ανασταλτικούς παράγοντες. Έτσι τα τελευταία χρόνια η απουσία ρευστότητας στο εμπόριο οδήγησε παραδοσιακές επιχειρήσεις σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση ή και στη διακοπή της λειτουργίας τους. Επίσης ζούμε «σεισμικές» ανακατατάξεις στο λιανεμπόριο. Για όλα αυτά χρειάζεται και εμείς να παίρνουμε δύσκολες αποφάσεις, να είμαστε διαρκώς σε εγρήγορση και να ιεραρχούμε τις προτεραιότητές μας με γνώμονα την οικονομική ευρωστία τόσο της Diageo όσο και των εμπορικών συνεργατών της. Η αλλαγή και η αναπροσαρμογή είναι μέρος του DNA μας. Η Ελλάδα είναι ίσως το πιο ευάλωτο οικονομικό περιβάλλον της Ευρώπης και θεωρούμε ότι δεν θα είχαμε παραμείνει μια κερδοφόρα επιχείρηση αν δεν είχαμε ακριβώς την ετοιμότητα και τη διάθεση διαρκούς αλλαγής. Σε αυτές τις συνθήκες, είναι καίριας σημασίας η εταιρεία να αλλάζει, χωρίς ωστόσο να χάνει τον στρατηγικό προσανατολισμό της και το φιλόδοξο όραμά της. Για εμάς στην Diageo αυτό το όραμα είναι συγκεκριμένο και κοινό για όλον τον κόσμο, και είναι να γίνουμε η κορυφαία εταιρεία καταναλωτικών προϊόντων, τόσο σε απόδοση όσο και στην εκτίμηση και στον σεβασμό των επιχειρηματικών εταίρων μας και της κοινωνίας εν γένει. Πώς επηρέασαν και πώς θα επηρεάσουν την αγορά των ποτών οι αλλαγές στους φόρoυς (ΦΠΑ, ειδικός φόρος κατανάλωσης); Στη χώρα μας υπάρχει ακραία φορολόγηση σε όλη την αλυσίδα των φόρων. Πιστεύω ότι είναι ευρέως αποδεκτό πως έχουμε ξεπεράσει τα όριά μας, με αποτέλεσμα ως πολίτες να «ροκανίζουμε» τις αποταμιεύσεις μας ή, όταν αυτές έχουν πλέον εξαντληθεί, να υποβαθμίζουμε την ποιότητα της ζωής μας προκειμένου να ανταποκριθούμε στις αυξημένες υποχρεώσεις. Αυτό ασφαλώς επηρεάζει την κατανάλωση, τουλάχιστον την κατανάλωση που φορολογείται νομίμως και αποδίδει

Interview

κρατικά έσοδα. Έχει αποδειχθεί, και από τη διεθνή εμπειρία αλλά και από όσα ζήσαμε και μάθαμε στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης, πως ο καταναλωτής στρέφεται σε φθηνότερες επιλογές προκειμένου να διατηρήσει κάποιες από τις απολαύσεις του σε προσιτή τιμή. Η εκτίναξη του λαθρεμπορίου ήταν φυσικό επακόλουθο, ιδιαίτερα όταν στις γειτονικές χώρες ο ειδικός φόρος κατανάλωσης είναι 5 φορές χαμηλότερος. Το λαθραίο διασυνοριακό εμπόριο αφαιρεί από τα δημόσια ταμεία σημαντικά έσοδα, οδηγεί στη μείωση των νόμιμα φορολογούμενων πωλήσεων και έχει επιπτώσεις στην αλυσίδα αξίας, υπονομεύοντας τη φορολογική συνείδηση, τον ανταγωνισμό και την εργασία. Ως εταιρεία και ως κλάδος συνεργαζόμαστε με τις κρατικές αρχές, που και αυτές πασχίζουν με περιορισμένα μέσα στη διάθεσή τους, προκειμένου να παρέχουμε πληροφόρηση, εκπαίδευση και τεχνολογικά μέσα, με στόχο τον περιορισμό του παράνομου εμπορίου. Είναι θετικό πως μοιραζόμαστε όλοι την κοινή πεποίθηση ότι το φαινόμενο πρέπει να περιορισθεί δραστικά, προκειμένου να επιστρέψουμε σε βιώσιμη, αναπτυξιακή τροχιά ως κλάδος και προκειμένου να υπάρξει σταθερότητα στα κρατικά έσοδα από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης. Οι δράσεις ΕΚΕ αποτελούν κομμάτι του DNA της εταιρείας σας. Μιλήστε μας για αυτές. Είναι γεγονός ότι το να κατακτήσουμε την εμπιστοσύνη και το σεβασμό των καταναλωτών, των εμπορικών συνεργατών μας, των εργαζομένων και της κοινωνίας εν γένει, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του οράματος και της στρατηγικής της Diageo σε όλον τον κόσμο. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη ενσωματώνεται σε κάθε πτυχή της δράσης μας. Βασική προτεραιότητά μας είναι να ενισχύσουμε τα πρότυπα υπεύθυνης κατανάλωσης. Έτσι είμαστε ιδιαίτερα αυστηροί στην εφαρμογή των αρχών υπεύθυνου marketing, ενώ υλοποιούμε μια σειρά από δράσεις ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά με το αλκοόλ και τις επιπτώσεις της αλόγιστης κατανάλωσης. Για παράδειγμα, σας προσκαλώ να επισκεφθείτε

»

Η αλλαγή και η αναπροσαρμογή είναι μέρος του DNA μας. Η Ελλάδα είναι ίσως το πιο ευάλωτο οικονομικό περιβάλλον της Ευρώπης και θεωρούμε ότι δεν θα είχαμε παραμείνει μια κερδοφόρα επιχείρηση αν δεν είχαμε ακριβώς την ετοιμότητα και τη διάθεση διαρκούς αλλαγής

»

newtimes 27

Interview

»

Το Johnnie Walker, η ναυαρχίδα της Diageo στην Ελλάδα και στον κόσμο, θα είναι για μία ακόμη φορά πρωτοπόρο στο να παρέχει στους καταναλωτές διατροφικές πληροφορίες, όπως η περιεκτικότητα σε αλκοόλ και θερμίδες για κάθε μερίδα ποτού

»

28 newtimes

το www.drinkiq.com για να ανακαλύψετε, από το drinks calculator, πόσο αλκοόλ ή θερμίδες έχει το ποτό σας και πολλές ακόμη πληροφορίες, σε ένα μοντέρνο διαδραστικό περιβάλλον. Ταυτόχρονα στηρίζουμε εξειδικευμένους φορείς υψηλού κύρους στην προσπάθειά τους για την αντιμετώπιση αρνητικών συμπεριφορών, όπως π.χ. η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Ιδιαίτερη σημασία δίνουμε στην ευαισθητοποίηση όλης της αλυσίδας διάθεσης του ποτού. Έτσι το Diageo Βartenders Institute – μια κινητή μονάδα εκπαίδευσης Bartenders – έχει ενσωματώσει εδώ και χρόνια το υπεύθυνο σερβίρισμα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμά του, ενώ πρόσφατα ιδρύσαμε, μαζί και με τις άλλες εταιρείες του κλάδου καθώς και με τους Έλληνες ποτοποιούς, τη συμμαχία για την υπεύθυνη πώληση των αλκοολούχων ποτών «Responsibility Alliance». Στο «Responsibility Alliance» συμμετέχουν καταξιωμένοι φορείς στον τομέα της πρόληψης υγείας και σημαντικές επιχειρήσεις από το χώρο του λιανεμπορίου, του τουρισμού και της επιτόπιας κατανάλωσης, με στόχο βεβαίως την κοινή δράση για την υπεύθυνη πώληση, με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των ανηλίκων. Μια μεγάλη καινοτομία στην οποία προχωρεί η εταιρεία σας είναι οι διατροφικές ετικέτες στα ποτά, με πρώτο το Johnnie Walker. Αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο της προώθησης της υπεύθυνης κατανάλωσης; Πώς θα βοηθήσει τους καταναλωτές; Στην Diageo πιστεύουμε ότι είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνουμε τους κατανα-

λωτές μας ώστε να παίρνουν λελογισμένες αποφάσεις σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ ή και την αποχή από το αλκοόλ, όπως αρμόζει στο πλαίσιο ενός μετρημένου και ισορροπημένου τρόπου ζωής. Το Johnnie Walker, η ναυαρχίδα της Diageo στην Ελλάδα και στον κόσμο, θα είναι για μία ακόμη φορά πρωτοπόρο στο να παρέχει στους καταναλωτές διατροφικές πληροφορίες, όπως η περιεκτικότητα σε αλκοόλ και θερμίδες για κάθε μερίδα ποτού. Αυτό αποτελεί εθελοντική πρωτοβουλία της Diageo και εισάγει την πληροφόρηση του καταναλωτή στη βάση της συνήθους μερίδας σερβιρίσματος και όχι ανά 100 γρ., όπως συνήθως εμφανίζεται στα τρόφιμα. Η εισαγωγή του Johnnie Walker με νέα ετικέτα αναμένεται την άνοιξη και θα ακολουθήσουν όλες οι μάρκες σταδιακά.

Μιλήστε μας για τα καινοτόμα προϊόντα της εταιρείας σας. Έχουν θέση στην ελληνική αγορά; Για την Diageo η καινοτομία αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης στο μέλλον. H εταιρεία επενδύει διεθνώς στη δημιουργία καινοτόμων μαρκών, κατηγοριών αλλά και εμπειριών για τον καταναλωτή. Επίσης επενδύει στην καινοτόμο παρουσία των μαρκών της στο τελικό σημείο. Στην Ελλάδα από το Gordon’s Space, που δημιουργήθηκε πριν από 17 χρόνια, μέχρι το Johnnie Walker Double Black και το πιο πρόσφατο λανσάρισμα του Johnnie Walker Red Rye Finish, η Diageo έχει δημιουργήσει σημαντικές επιτυχίες στα προϊόντα καινοτομίας και έχει καταλυτικό ρόλο

στον τρόπο που καταναλώνονται τα αλκοολούχα ποτά, με στόχο την όλο και ποιοτικότερη εμπειρία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι συναρπαστικές προτάσεις των Reserve brands, οι οποίες προβλήθηκαν και στο ετήσιο Bar Show πρόσφατα, αντικατοπτρίζοντας τα πιο σύγχρονα trends και ενσωματώνοντας την υψηλή τεχνολογία, την αειφορία και τις αισθήσεις στην εμπειρία του καταναλωτή. Βέβαια η καινοτομία εμπεριέχει και την έννοια του ρίσκου. Έτσι οι εταιρείες που πραγματικά πιστεύουν στην καινοτομία, αποδέχονται και μάλιστα αξιοποιούν τις αποτυχίες ως μαθήματα για το μέλλον. Πώς βλέπετε το μέλλον και την παρουσία σας στην Ελλάδα; Η παρουσία της Diageo στην Ελλάδα συνδέεται με μεγάλες εμπορικές επιτυχίες, θετική κερδοφορία αδιάλειπτα, κορυφαία αναγνώριση από τους πελάτες μας, για την ποιότητα και την αποδοτικότητα της συνεργασίας μας και, τέλος, η εταιρεία μας χαρακτηρίζεται ως μία από τις πλέον υπεύθυνες επιχειρήσεις στη χώρα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας ανθρώπων με υψηλές δεξιότητες και αφοσίωση. Επομένως το αποτύπωμα της εταιρείας μας στην Ελλάδα είναι απόλυτα θετικό, τόσο για την Diageo Plc και τους μετόχους της όσο και για την ελληνική οικονομία, την αγορά, τους εργαζομένους και την κοινωνία. Η προοπτική να διευρύνουμε το θετικό μας αποτύπωμα στην Ελλάδα μάς ενθουσιάζει όλους και έτσι θα συνεχίσουμε στην ίδια πορεία με όλες μας τις δυνάμεις και στο μέλλον.

Interview

Η μεγαλύτερη ανεξάρτητη, Ελληνική εταιρεία στην αγορά πετρελαιοειδών

με δίκτυο 700 πρατηρίων καυσίμων στα οποία απασχολούνται 2500 εργαζόμενοι με καταβολή ετησίως 400.000.000 € στα κρατικά ταμεία σε φόρους και εισφορές με αυστηρά θεσμοθετημένες εταιρικές διαδικασίες με προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλλοντος με πελατοκεντρική αντίληψη με γνώμονα την ποιότητα και εξυπηρέτηση με κοινωνική υπευθυνότητα και διαρκή προσφορά στο κοινωνικό σύνολο και σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες

ευχαριστεί τους καταναλωτές που την εμπιστεύονται και δεσμεύεται για διατήρηση και επαύξηση της ποιοτικής παροχής προϊόντων και υπηρεσιών

www.aegeanoil.gr

newtimes 29

Review ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ HELLAS LIST ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ

5,6 δισ. ευρώ πλήρωσαν οι Έλληνες σε φόρους στα καύσιμα το 2015 Από το 2008 χάθηκαν περίπου 750 θέσεις εργασίας στον κλάδο

Ύ

στερα από πέντε χρόνια ζημιών – διάστημα κατά το οποίο οι εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών σώρευσαν συνολικές ζημιές 224 εκατ. ευρώ – και την κατάρρευση μιας εκ των ιστορικότερων επιχειρήσεων του κλάδου, της Mamidoil Jetoil, ο τομέας εμπορίας πετρελαιοειδών εισήλθε σε τροχιά της κερδοφορίας. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία τής εν εξελίξει έρευνας της Hellas List, 18 εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών μετέτρεψαν τις (συνολικές) ζημιες των 6,6 εκατ. ευρώ σε κέρδη ύψους 23,7 εκατ. ευρώ. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η έρευνα δεν έχει περαιωθεί καθ’ ότι η δημοσίευση των ισολογισμών των εταιρειών δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Από το δείγμα των εταιρειών λείπουν ορισμένες επιχειρήσεις, όπως η Jetoil, όμως η ανασκόπηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των σημαντικότερων εταιρειών του κλάδου πιστοποιεί ότι ο αυτός περνά σε κερδοφορία. Σύμφωνα με τα στοιχεία τής εν εξελίξει έρευνας της Hellas List: ● Ο συνολικός κύκλος εργασιών των 18 επιχειρήσεων του δείγματος μειώθηκε κατά 8,76% για να φθάσει τα 8,7 δισ. ευρώ.

● Τα συνολικά μεικτά κέρδη αυξήθηκαν από 433,7 εκατ. ευρώ το 2014 σε 514,1 εκατ. ευρώ το 2015. Εμφάνισαν δηλαδή αύξηση 18,54%. ● Τα συνολικά ίδια κεφάλαια των 18 επιχειρήσεων του δείγματος αυξήθηκαν από 518,5 εκατ. ευρώ το 2014 σε 636,2 εκατ. ευρώ το 2015. Είχαμε δηλαδή μια αύξηση 22,71%. ● Αντιστοίχως, οι συνολικές υποχρεώσεις παρέμειναν περίπου σταθερές στο επίπεδο των 1,4 δισ. ευρώ. Έτσι η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια, αν και βελτιωμένη, παραμένει δυσμενής. Οι παραπάνω επιδόσεις, σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα πρόσφατης μελέτης του ΙΟΒΕ, επιβεβαιώνουν τον καθοριστικό ρόλο του τομέα εμπορίας πετρελαιοειδών στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μελέτη 1,8 δισ. προστιθέμενης αξίας και 42.400 θέσεις εργασίας σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την εμπορία καυσίμων στην Ελλάδα. Είναι δε αποκαλυπτικό ότι τα συνολικά έσοδα από τους έμμεσους φόρους στα πετρελαιοειδή διαμορφώθηκαν σε περίπου 5,6 δισ. ευρώ το 2015. Αυτά αποτελούν ση-

μαντικό ποσοστό των συνολικών εσόδων του Δημοσίου (11,8% το 2015). Βεβαίως η εγχώρια αγορά πετρελαιοειδών έχει δεχθεί τα τελευταία χρόνια ισχυρές πιέσεις. Έτσι την περίοδο 2008-2015 οι πωλήσεις καυσίμων κίνησης και θέρμανσης μειώθηκαν σωρευτικά κατά 37%. H ύφεση της οικονομίας και οι διακυμάνσεις στο επίπεδο των τιμών έβαλαν τη σφραγίδα τους στην εξέλιξη της αγοράς καυσίμων. Σημαντική επίπτωση στις τιμές και κατ’ επέκταση στην αγορά είχαν οι δραστικές αυξήσεις στους συντελεστές του ΕΦΚ στα καύσιμα κίνησης και θέρμανσης. Οι επιπτώσεις αυτές θα διευρυνθούν αφού νέες αυξήσεις των συντελεστών του ΕΦΚ πρόκειται να εφαρμοστούν τον Ιανουάριο του 2017 (ο συντελεστής ΦΠΑ αυξήθηκε τον Ιούνιο του 2016). Η συνολική φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα είναι υψηλή. Ο συντελεστής ΕΦΚ στη βενζίνη είναι δυσανάλογα υψηλός συγκριτικά με χώρες με αντίστοιχο ΑΕΠ. Επίσης παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών στην αντλία το συνολικό ποσοστό φόρου (ΕΦΚ και ΦΠΑ). Στην Ελλάδα το ποσοστό του φόρου στις βενζίνες είναι 68,3% όταν στην

σκίτσα: Γιώργος Παναγιωταράς

Σύμφωνα με εν εξελίξει έρευνα της HELLAS LIST, οι εμπορικές επιχειρήσεις πετρελαιοειδών, ύστερα από πέντε χρόνια ζημιών, πέρασαν το 2015 στην κερδοφορία

Ο κ. Βαρδής Βαρδινογιάννης διευθύνει τον όμιλο επιχειρήσεων της Μότορ Όιλ, ο οποίος, μεταξύ άλλων, ελέγχει τα διαυλιστήρια Κορίνθου καθώς επίσης και τα δίκτυα των εταιρειών εμπορίας Shell και Avin. H παρουσία του ομίλου στην εγχώρια αγορά «μαύρου χρυσού» απλώνεται ωστόσο και σε άλλους τομείς, όπως τα αεροπορικά και τα ναυτιλιακά καύσιμα.

30 newtimes

Ο όμιλος επιχειρήσεων Σπύρου Λάτση δραστηριοποιείται σε πληθώρα τομέων της ελληνικής οικονομίας, μεταξύ των οποίων και τα καύσιμα, μέσω του ελέγχου του μεγαλύτερου εμποροβιομηχανικού συγκροτήματος της χώρας, αυτού των Ελληνικών Πετρελαίων. Στα ΕΛΛΠΕ συμμετέχει και το ελληνικό Δημόσιο.

Η Aegean Oil είναι μία από τις εταιρείες του ομίλου επιχειρήσεων Δημήτρη Μελισσανίδη.

O κ. Ευστάθιος Τσοτσορός είναι πρόεδρος των Ελληνικών Πετρελαίων, τα οποία, εκτός των διυλιστηρίων, ελέγχουν και τα δίκτυα της ΕΚΟ και της BP.

O κ. Ιωάννης Β. Βαρδινογιάννης συμμετέχει ενεργά στη διοίκηση του φερώνυμου ομίλου επιχειρήσεων διευθύνοντας, εκτός των άλλων, και την εμπορική εταιρεία Coral.

Review

Ε.Ε. είναι 66,2%. Αντιστοίχως, στο πετρέλαιο θέρμανσης στην Ελλάδα είναι 51,1% ενώ στην Ε.Ε. είναι 32,1%. Σύμφωνα πάντως με τις εκτιμήσεις της αγοράς, η μέση τιμή της βενζίνης, του πετρελαίου κίνησης και του πετρελαίου θέρμανσης εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά περίπου 4,10 και 6,5 λεπτά ανά λίτρο εξαιτίας της αύξησης των φόρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συρρίκνωση της αγοράς επηρέασε δυσμενώς τα αποτελέσματα και την απασχόληση των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ το 2008 οι εταιρείες εμπορίας

Ο κ. Παναγιώτης Πετρούλιας ασκεί τη διοίκηση στην ενιαία πλέον εταιρεία Ελληνικά Καύσιμα Ορυκτέλαια (ΕΚΟ) ΑΒΕΕ, που συγκεντρώνει στις γραμμές της τα δίκτυα της ΕΚΟ και της BP.

πετρελαιοειδών απασχολούσαν 2.740 εργαζομένους, το 2015 έφθασαν να απασχολούν 1.991 άτομα.

Αυτοί που ξεχώρισαν ● Στην πρώτη θέση, βάσει τζίρου, των εταιρειών εμπορίας πετρελαιοειδών βρέθηκε η Coral A.E. (πρώην Shell Hellas A.E.) του ομίλου επιχειρήσεων Βαρδινογιάννη. Όπως είναι γνωστό, ο όμιλος παράλληλα με το δίκτυο της Shell ελέγχει και το δίκτυο των πρατηρίων της Avin. Η επιχείρηση Coral A.E., που διευθύνεται από

H Elin Oil διευθύνεται από τον κ. Ιωάννη Αληγιζάκη, ο οποίος έχει συνδέσει το όνομά του με μια ιδιαίτερα ανοδική πορεία της εταιρείας.

τον κ. Ιωάννη Β. Βαρδινογιάννη, διαχειρίστηκε το 2015 έναν τζίρο της τάξης του 1,6 δισ. ευρώ, ο οποίος ήταν μειωμένος 3,82% σε σχέση με το 2014. Η εταιρεία μείωσε αισθητά (41,7%) την κερδοφορία της, η οποία ωστόσο διαμορφώθηκε στα 4,3 εκατ. ευρώ. Βελτίωσε επίσης κατά τι τη σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια. ● Στη δεύτερη θέση βάσει τζίρου και στην πρώτη θέση βάσει καθαρών κερδών βρέθηκε η εταιρεία εμπορίας πετρελαιοειδών ΕΚΟ του ομίλου των Ελληνικών Πετρελαίων, ο οποίος ελέγχεται από τον όμιλο επιχειρήσεων Σπ. Λάτση και το ελληνικό Δημόσιο. Η ΕΚΟ, που διευθύνεται από

Η εταιρεία Revoil διευθύνεται πλέον από τον κ. Γεώργιο Ρούσσο, υπό τη διοίκηση του οποίου η εταιρεία επέστρεψε σε κερδοφόρο τροχιά.

Σημαντικές προσπάθειες αναδιοργάνωσης της εταιρείας καταβάλλει η διοίκηση της ΕΤΕΚΑ υπό τον κ. Γεώργιο Σπανό, ο οποίος εκσυγχρονίζει ολόκληρη την υποδομή της εταιρείας του.

➤➤➤

Η αγορά αναπτύσσεται δυστυχώς μέσα από καταστροφές. Πρόσφατα μάλιστα ο κλάδος βίωσε μια τέτοια στο πρόσωπο του Κυριάκου Μαμιδάκη, ενός σημαντικού ανθρώπου και επιχειρηματία, ο οποίος δεν άντεξε στις συνέπειες της άγριας ύφεσης της ελληνικής οικονομίας...

newtimes 31

Review

➤➤➤

τους κκ. Ευστάθιο Τσοτσορό και Παν. Πετρούλια, εμφάνισε τζίρο 1,384 δισ. ευρώ και κατόρθωσε να μετατρέψει τις ζημιές του 2014 σε κέρδη 16,9 εκατ. ευρώ κατά το 2015. Η εταιρεία επιπλέον αύξησε τα ίδια κεφάλαιά της κατά 12% και μείωσε τις υποχρεώσεις της κατά 11% καθιστώντας περισσότερο υγιή τη σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια. Ας σημειωθεί ότι στις 31 Αυγούστου 2016 συγχωνεύθηκαν οι ανώνυμες εταιρείες ΕΚΟ ΑΒΕΕ και η Ελληνικά Καύσιμα ΑΕΕ, η οποία εκπροσωπεί το δίκτυο πρατηρίων καυσίμων εδάφους της ΒΡ. Πρακτικά, η πρώτη απορρόφησε τη δεύτερη και η εταιρεία μετονομάστηκε σε Ελληνικά Καύσιμα Ορυκτέλαια ΑΒΕΕ με διακριτικό τίτλο ΕΚΟ ΑΒΕΕ. ● Ιδιαίτερη θετική εμφανίζεται η πορεία της Elin Oil που διευθύνεται από τον κ. Ιωάννη Αληγιζάκη. Η συγκεκριμένη εταιρεία αύξησε το 2015 κατά 6,7% τις πωλήσεις για να υπερβεί το 1 δισ. ευρώ καθώς και τα κέρδη της, τα οποία από 1,4 εκατ. ευρώ το 2014 διαμορφώθηκαν σε 4,2 εκατ. ευρώ το 2015. Διαθέτοντας ένα αναπτυσσόμενο πανελλαδικό δίκτυο 580 πρατηρίων και με ισχυρές υποδομές σε όλη την Ελλάδα η Elin διεύρυνε επίσης την παρουσία της στον τομέα εξυπηρέτησης σκαφών. ● Η Aegean Oil του ομίλου επιχειρήσεων Δημήτρη Μελισσανίδη κατέλαβε την τέταρτη θέση βάσει τζίρου, με κύκλο εργασιών 740 εκατ. ευρώ το 2015. Επίσης η Aegean Oil κατέλαβε την τρίτη θέση μεταξύ των 294 μεγαλύτερων εταιρειών, οι οποίες συμμετείχαν στη Most Admired Companies 2016, την έρευνα εταιρικής

32 newtimes

φήμης που πραγματοποιήθηκε από το Fortune σε συνεργασία με την KPMG. Η εταιρεία διαθέτει πανελλαδικό δίκτυο 550 πρατηρίων καυσίμων. Στα γραφεία και στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, καθώς και στα πρατήρια καυσίμων με το σήμα Aegean, απασχολούνται συνολικά 2.200 εργαζόμενοι. Στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής της υπευθυνότητας, η Aegean υλοποιεί προγράμματα χορηγιών με δωρεές και χορηγίες σε διάφορους φορείς, οργανισμούς και ιδρύματα του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που συμβάλλουν στην προαγωγή κοινωνικών αξιών. Τα προηγούμενα έτη, μεταξύ άλλων, η εταιρεία χορήγησε πετρέλαιο θέρμανσης σε 200 συνολικά σχολεία της βόρειας, κυρίως, Ελλάδας. Παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, η εταιρεία αύξησε τις θέσεις εργασίας και υλοποιεί ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα με τη δημιουργία νέων πρατηρίων στη νησιωτική Ελλάδα και στους εθνικούς αυτοκινητοδρόμους και ταυτόχρονα επενδύει στην έρευνα, ανάπτυξη και διάθεση στην αγορά διαφοροποιημένων - βελτιωμένων καυσίμων. ● Η εταιρεία Revoil βρέθηκε στην επόμενη θέση με κύκλο εργασιών της τάξεως των 650 εκατ. ευρώ και παράλληλα κατόρθωσε να μετατρέψει τις ζημιές του 2014 σε κέρδη το 2015. Η επιχείρηση, που διευθύνεται από τον κ. Γεώργιο Ρούσσο, ακολούθησε ανοδική πορεία και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016 . Έτσι στο διάστημα αυτό η μητρική Revoil ενίσχυσε το μερίδιο αγοράς της κατά 1% σε σύγκριση με το περυσινό εξάμηνο ανεβάζοντας τη συ-

νολική θέση της σε πάνω από το 10% της αγοράς. Η δραστηριότητα στην ποντοπόρο ναυτιλία, λόγω των χαμηλότερων ναύλων που είναι απασχολημένα τα φορτηγά πλοία της θυγατρικής «Άριστον», συμπίεσε τα συνολικά αποτελέσματα του ομίλου. ● Η εταιρεία Ελληνικά Καύσιμα ΑΕΕ, που ελέγχει το δίκτυο πρατηρίων BP, βρέθηκε στην επόμενη θέση του καταλόγου των εταιρειών με τις σημαντικότερες πωλήσεις (475 εκατ. ευρώ). Η επιχείρηση ωστόσο εμφάνισε ζημιές της τάξης των 35 εκατ. ευρώ. Όπως προαναφέρθηκε, η εταιρεία απορροφήθηκε και οργανωτικά από τον όμιλο της ΕΚΟ αποτελώντας πλέον μία εταιρεία. ● Στις επόμενες θέσεις έχουμε τις εταιρείες Ερμής, ΕΚΟ Καλυψώ, Μυρτέα, Shell & MOH Αεροπορικών καυσίμων, BP Ελληνική, ΣΕΚΑ, Kaoil κ.ά. ● Σημαντικές προσπάθειες αναδιοργάνωσης της εταιρείας καταβάλλει η διοίκηση της ΕΤΕΚΑ υπό τον κ. Γεώργιο Σπανό. Η ΕΤΕΚΑ πρωταγωνιστεί στο χώρο του bunkering, εφοδιάζει με πετρέλαιο θέρμανσης τα ελληνικά νοικοκυριά, διαθέτει 210 πρατήρια καυσίμων στην Ελλάδα και πλήρη σειρά λιπαντικών. Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της εταιρείας περιλαμβάνει τη γεωγραφική επέκταση του δικτύου σε όλη την Ελλάδα, την αύξηση του αριθμού των συνεργαζόμενων πρατηρίων, την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό του στόλου των ιδιόκτητων μεταφορικών μέσων της (πλοία και οχήματα) και τη δραστηριοποίηση της εταιρείας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

newtimes 33

Šartnoise designers

Interview

Σπύρος Κίντζιος Ο business development manager της φαρμακοβιομηχανίας Uni-Pharma Κλέων Τσέτης μιλά στους New Times για τη σημαντική βιομηχανική επένδυση της επιχείρησης στα χρόνια της κρίσης

Έτσι επενδύσαμε 40 εκατομμύρια ευρώ μέσα «στην καρδιά» της κρίσης! Συνέντευξη στον Σπύρο Κτενά Η επίσκεψη στο νέο υπερσύγχρονο εργοστάσιο της Uni-Pharma στη Νέα Κηφισιά εντυπωσιάζει με την πρώτη ματιά. Πρόκειται για ένα κόσμημα της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής το οποίο φαίνεται ακόμη πιο λαμπερό αν σκεφθεί κανείς ότι η δαιμόνια επιχειρηματίας, που αποτελεί και την ψυχή του εγχειρήματος – η κυρία Ιουλία Τσέτη –, το δημιούρησε μέσα στην κρίση, επενδύοντας πάνω από 40 εκατ. ευρώ. Είναι εξαιρετικό να βλέπει κανείς σύγχρονες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, που επιτρέπουν σε επιχειρήσεις όπως η Uni-Pharma να ανοίγoυν με σταθερό τρόπο το βηματισμό τους στις ξένες αγορές, και μάλιστα μέσα σε συνθήκες που η ελληνική οικονομία συνεχίζει να κλονίζεται από τη λαίλαπα της ύφεσης. Η κυρία Τσέτη και το επιτελείο της δημιούργησαν την τέταρτη κατά σειρά παραγωγική μονάδα του ομίλου, γεγονός που τους επιτρέπει να βλέπουν με αισιοδοξία το μέλλον. Βγαίνοντας από την πύλη του εργοστασίου, μετά τη συνομιλία μας με τον κ. Σπύρο Κίντζιο, business development manager της επιχείρησης Uni-Pharma Κλέων Τσέτης, κρατούσαμε στο μυαλό μας ένα ακλόνητο επιχείρημα: η Ελλάδα, εκτός από έναν σπουδαίο τουριστικό προορισμό, μπορεί να παραμείνει μια παραγωγική χώρα και οι Έλληνες, παρά τις πρόσφατες περιπέτειες, οφείλουν να διατηρήσουν – και να αβγατίσουν – τη βιομηχανική κληρονομιά τους, έστω και αν αυτή έχει καταγράψει απώλειες. Η κυρία Τσέτη το απέδειξε, κάτω από αντίξοες συνθήκες, αβγατίζοντας την κληρονομιά του σπουδαίου πατέρα της. Ας παρακολουθήσουμε όμως τη συνομιλία μας με τον κ. Κίντζιο:

34 newtimes

Interview

Κύριε Κίντζιε, η Uni-Pharma εντυπωσιάζει με το γεγονός ότι κατά την περίοδο της κρίσης επενδύει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για τον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού δυναμικού της. Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα των πρωτοβουλιών σας σε αυτόν τον τομέα; Είναι αλήθεια ότι, μέσα «στην καρδιά της κρίσης», συνελήφθη η ιδέα της δημιουργίας ενός νέου μεγάλου εργοστασίου, που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες μας για ποιοτική παραγωγή φαρμάκου στην Ελλάδα αλλά – το πιο σημαντικό – και στις αγορές του εξωτερικού, στις οποίες είχαμε ήδη σχεδιάσει τη στρατηγική μας επέκταση.

σας; Πού προσπαθείτε να επεκταθείτε; Για εμάς το μεγαλύτερο ενδιαφέρον εστιάζεται στην προσπάθεια ανεύρεσης αγορών όπου υπάρχει προοπτική ανάπτυξης. Συνεπώς στη στρατηγική μας εντάσσεται ένα μείγμα στο οποίο συμμετέχουν τόσο οι ώριμες αγορές, όπου η ανάπτυξη της αγοράς δεν είναι τόσο μεγάλη, όσο και οι αναπτυσσόμενες, όπου το ρυθμιστικό περιβάλλον ωριμάζει, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται περισσότερες ευκαιρίες. Ξέρετε, στις αναπτυσσόμενες αγορές εκτοπίζεται η παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων χαμηλού κόστους και αμφίβολης ποιότητας, με αποτέλεσμα να ανοίγονται σημαντικές

ρια ζήτηση, στράφηκαν εσπευσμένα και χωρίς πρόγραμμα στις ξένες αγορές. Θεωρείτε ότι μια αντίστοιχη αγωνία υπήρξε και στις δικές σας αποφάσεις; Θα σας απαντήσω κατηγορηματικά. Είναι γεγονός ότι αρκετοί επιχειρηματίες κινήθηκαν με αυτή τη λογική που περιγράφετε. Στην περίπτωσή μας δεν κυριάρχησε καθόλου αυτή η λογική. Ξέρετε γιατί; Διότι η εστίαση της ανεύρεσης και ανάπτυξης στις αγορές του εξωτερικού προέκυψε μέσα από μια πολύ συγκροτημένη και – κυρίως – σταδιακή διαδικασία. Είναι αλήθεια ότι η Uni-Pharma είναι μια ιστορική βιομηχανική επιχείρηση – μετράει πάνω από 53 χρόνια

ευκαιρίες για τους ευρωπαίους παραγωγούς φαρμάκων υψηλής ποιότητας.

λειτουργίας –, η οποία έχει ένα πολύ έντονο χαρακτηριστικό, το οποίο προφανώς της το έχει δώσει ο ιδρυτής της, ο Κλέων Τσέτης: είχε και έχει μεγάλη εστίαση στην ελληνική αγορά. Η προτεραιότητα ήταν η κάλυψη των αναγκών της ελληνικής αγοράς. Υπήρχε πάντα αυτή η ευαισθησία και αυτό είχε καθορίσει τη στρατηγική τοποθέτηση της εταιρείας. Παρ’ όλα αυτά, πριν από την έλευση της κρίσης, την οποία κατανοήσαμε το 2009-2010, η εταιρεία το 2007-2008 είχε ήδη εκπονήσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο εισόδου στις αγορές του εξωτερικού. Ως εκ τούτου, όλος ο μετασχηματισμός του οργανισμού έγινε σταδιακά, χωρίς άγχος και γι’ αυτό προέκυψε η επένδυση του νέου εργοστασίου στη διάρκεια της κρίσης. Το μοντέλο της Uni-Pharma ήταν αρκετά διαφορετικό από αυτό πολλών εταιρειών. Είναι γενικά μια επιχείρηση που εστιάζει σε προϊόντα χαμηλού κόστους, τα οποία επιτυγχάνει να παραδίδει με υψηλή ποιότητα στους ασθενείς. Η Uni-Pharma ήταν από τις λίγες εταιρείες που δεν είχαν συμμετάσχει σε αυτό το ράλι των υψηλών τιμών.

Η επέκταση του παραγωγικού δυναμικού σας έρχεται δηλαδή να εξυπηρετήσει τη διεύρυνση της εξωστρεφούς δραστηριότητάς σας; Κατά κύριο λόγο ναι. Διότι η Uni-Pharma, μεσούσης της κρίσης, είχε ήδη ξεκινήσει με προσεκτικά βήματα να σχεδιάζει ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης εξωστρεφούς δραστηριότητας. Με την ωρίμανση του σχεδίου ξεκινά ο σχεδιασμός για την υλοποίηση του νέου εργοστασίου της Uni-Pharma στη Νέα Κηφισιά. Πρόκειται για ένα μεγαλόπνοο σχέδιο που αρχίζει να υλοποιείται και ολοκληρώνεται μέσα στην κρίση και στοχεύει στο να έχει τη δυνατότητα η εταιρεία μας εξυπηρετήσει τις αγορές του εξωτερικού, στις οποίες θέλουμε να διεισδύσουμε. Πρακτικά πότε ξεκινάτε; Τα πρώτα βήματα για την κατασκευή του νέου εργοστασίου ξεκινούν περίπου το 2011, για να ακολουθήσουν διάφορες φάσεις υλοποίησης, οπότε φθάνουμε στο 2015, που ξεκινά η λειτουργία του. Τώρα είμαστε ήδη περίπου σε ένα χρόνο πλήρους λειτουργίας. Ποιες επιπλέον δυνατότητες παραγωγής προσφέρει η νέα αυτή επένδυση; Πολύ σημαντικές. Κατ’ αρχάς έχουν πολλαπλασιαστεί οι δυνατότητές μας για την παραγωγή φαρμάκων σε μορφές που ήταν ήδη γνωστές στην ελληνική αγορά, σε δισκία πολλών format, σε ενέσιμα μικρού όγκου – σε συμπυκνωμένη μορφή σε αμπούλες και σε έτοιμα προς έκχυση προϊόντα –, σε μαλακούς ασκούς και σε πόσιμα διαλύματα. Όλη τη μεγάλη γκάμα, το σημαντικό εύρος των προϊόντων που γνωρίζει ο κόσμος ως προϊόντα της Uni-Pharma στην ελληνική αγορά, μπορούμε σήμερα να την εξυπηρετήσουμε καλύτερα αφού έχουμε μεγαλώσει την παραγωγικότητά μας ενώ ταυτόχρονα έχουμε εισαγάγει νέες τεχνολογίες που δεν συναντιούνται πολύ εύκολα σε παραγωγικές μονάδες. Στρατηγικά, θέλουμε να επενδύσουμε σε πιο ιδιαίτερες τεχνολογίες. Ποιες είναι οι σημαντικότερες ξένες αγορές-στόχος για την Uni-Pharma; Σε ποιες χώρες στρέφετε κυρίως το ενδιαφέρον

Ποιος είναι ο στόχος σας για την επόμενη πενταετία; Με ποια επίδοση η διοίκηση της Uni-Pharma θα ήταν ικανοποιημένη; Αναφέρομαι στον κύκλο εργασιών της εταιρείας. Κοιτάξτε, η επιχείρηση βαδίζει με ένα στρατηγικό σχέδιο το οποίο καλύπτει το διάστημα 2012-2022. Σύμφωνα λοιπόν με αυτόν τον σχεδιασμό, στοχεύουμε σε διπλασιασμό του τζίρου του ομίλου μας σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα. Αυτή τη στιγμή ο κύκλος εργασιών του ομίλου κινείται περίπου στα 50 εκατομμύρια ευρώ, οπότε μέσα στην επόμενη πενταετία προσδοκούμε ότι θα ανέλθει στα 100 εκατομμύρια ευρώ. Πρέπει όμως να σας πω ότι η Uni-Pharma δεν αναπύσσεται μόνο στις ξένες αγορές αλλά και στην ελληνική, η οποία – δεδομένων των συνθηκών της ελληνικής οικονομίας – κρίνεται πολύ ικανοποιητική. Υπάρχει μια εκτίμηση ότι πάρα πολλές εταιρείες οδηγήθηκαν στην επιλογή της εξωστρεφούς ανάπτυξης κάτω από ένα άγχος. Επειδή ακριβώς κατέρρεε η εγχώ-

Σε ό,τι αφορά την εγχώρια αγορά, συντελούνται ραγδαίες αλλαγές στον χώρο newtimes 35

Interview

των φαρμακείων, όπου βλέπουμε να αλλάζουν πολλά δεδομένα, να εισέρχονται νέοι παίκτες με νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Ποια είναι η δική σας στάση στον συγκεκριμένο τομέα; Η Uni-Pharma έχει ένα μοντέλο λειτουργίας το οποίο της επιτρέπει να μπορεί να δημιουργεί αξίες στις αγορές μέσα από διαφορετικά κανάλια διανομής. Αυτό συμβαίνει διότι έχουμε ήδη μεγάλη έκθεση στις αγορές του εξωτερικού, γεγονός που εμπλουτίζει τη μεγάλη εμπειρία της εταιρείας από τη διαχείριση πολλών διαφορετικών συστημάτων και καναλιών διανομής. Κοιτάξτε, οι αλλαγές, που γίνονται αυτή την περίοδο στην Ελλάδα, συντελούνται με έναν βίαιο τρόπο – το έχουν πει πολλοί συνά-

περίοδο 20 ετών. Αντιθέτως στην Ελλάδα έπρεπε να εφαρμοστούν μέσα σε 2-3 χρόνια. Είναι λοιπόν προφανές ότι, στην προσπάθεια εφαρμογής ενός μετασχηματισμού αυτού του μεγέθους σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, δημιουργούνται αστοχίες, υπάρχουν πιέσεις, με αποτέλεσμα να έχουμε μια εικόνα αναταραχής ίσως σε κάποιο βαθμό και δυσαρέσκειας από κάποιους. Έτσι θέλει κάποιο χρόνο να ισορροπήσει. Παρ’ όλα αυτά το θετικό για εμάς είναι ότι έχοντας εμπειρία, τόσο από κανάλια διανομής στις μεγάλες αγορές της Ευρώπης ή και σε άλλες ώριμες ή και αναπτυσσόμενες αγορές, διαθέτουμε τα κατάλληλα εργαλεία και την κατάλληλη νοοτροπία για να μπορέσουμε να συνεργαστούμε σε κάθε περιβάλλον και να εξασφα-

Παρ’ όλα αυτά εξακολουθείτε και εσείς να λειτουργείτε σε ένα άκρως δυσμενές περιβάλλον. Θεωρείτε ότι η ασκούμενη πολιτική μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα βιωσιμότητας στις εν Ελλάδι φαρμακευτικές επιχειρήσεις; Υπάρχει ενδεχόμενο κάποιες θυγατρικές πολυεθνικών επιχειρήσεων να εγκαταλείψουν την ελληνική οικονομία; Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι τα ποσά τα οποία καλούνται να επιστρέψουν οι επιχειρήσεις – με τη μορφή των clawback και rebates – είναι πολύ μεγάλα και διαρκώς αυξανόμενα. Ανάλογα προβλήματα δημιουργούν οι πιστώσεις των νοσοκομείων: είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα για τη ρευστότητα των φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά, θα ήθελα να δηλώσω ότι ο προσανατολισμός της δικής μας επιχείρησης, όπως αυτός «μεταφράζεται» από τη συμπεριφορά της διοίκησής μας, είναι ότι δεν θέλουμε να επικεντρωνόμαστε στα αρνητικά του περιβάλλοντος. Τα καταλαβαίνουμε έχοντας την αίσθηση ότι, όπως το μέσο νοικοκυριό καλείται αυτή την περίοδο να συνεισφέρει τα μέγιστα στην προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας, έτσι οφείλουμε να το πράξουμε και εμείς. Το ερώτημα ωστόσο παραμένει για το σύνολο της αγοράς. Πιστεύετε ότι αυτό μπορεί να δημιουργήσει αναταράξεις στον κλάδο; Ξέρετε, είναι λίγο πιο σύνθετο, γιατί εγώ το βλέπω ως έναν επιπλέον παράγοντα. Είναι πολλοί παράγοντες και η μεταβολή της φαρμακευτικής αγοράς παγκοσμίως και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η παρατεταμένη ύφεση στον ευρωπαϊκό χώρο, είναι ένα πλαίσιο... Οπότε έρχονται και αυτά τα θέματα ρευστότητας και εντείνουν το πρόβλημα. Έτσι είναι λογικό πολλές επιχειρήσεις, σε μια πιεστική κατάσταση για να μπορέσουν να έχουν βιώσιμη συνέχεια των λειτουργιών τους, να διερευνήσουν όλες τις επιλογές, μία από τις οποίες είναι προφανώς και η αλλαγή έδρας. Όπως καταλαβαίνετε, στην περίπτωσή μας και μετά τη συγκεκριμένη επένδυση και τις επενδύσεις που θέλουμε να κάνουμε στο άμεσο μέλλον, είναι κάτι το οποίο δεν σκεφτόμαστε καθόλου.

δελφοι πριν από εμένα – και σε ένα βαθμό γίνονται με μια υπερβολή. Η συμπίεση του χρόνου για την υλοποίηση των αλλαγών είναι το στοιχείο που δίνει αυτή τη διάσταση: τα συστήματα που λειτουργούν στην Ευρώπη και σε άλλες πολύ ώριμες αγορές και στοχεύουν στον περιορισμό των δαπανών και στον εξορθολογισμό της αλυσίδας αξίας στη φαρμακευτική αγορά, έγιναν σε μια

36 newtimes

λίσουμε την ομαλή πρόσβαση των ασθενών και των καταναλωτών στα προϊόντα μας. Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες λόγω των μεγάλων ποσών που καλούνται να επιστρέψουν στο κράτος – μέσω των calwback και rebates. Γνωρίζω ότι η διοίκηση της Uni-Pharma επιχειρεί να παραμείνει θετικά σκεπτόμενη.

Οι επενδύσεις της εταιρείας ολοκληρώθηκαν ή συνεχίζετε την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδιασμού σας; Να σας πω, είναι στην κουλτούρα της εταιρείας, τόσο σε επίπεδο υποδομής όσο διαδικασιών, διεργασιών, αριστείας ανθρώπων... Η λογική μας είναι ότι πρέπει συνεχώς να μην επαναπαυόμαστε και συνεχώς να βελτιωνόμαστε. Ως εκ τούτου, η χαρά μας είναι να μεγαλώσουμε ακόμη περισσότερο την οικογένειά μας, όπου απασχολούνται πλέον 400 εργαζόμενοι. Κύριε Κίντζιε, σας ευχαριστώ θερμά. Και εγώ σας ευχαριστώ.

Η αγάπη της Κατερίνας Γιώτη Ζουμπούλη και του Νίκου Σταυρινίδη για το κρασί οδήγησε στη δημιουργία της Cava Vinifera το 1983, η οποία στεγάστηκε σε ένα κηφισιώτικο πέτρινο νεοκλασικό σπίτι του 1890. Τη βάφτισαν Vinifera από το Vitis vinifera, που σημαίνει άμπελος η οινοφόρος. Από τότε και για 33 χρόνια η Κατερίνα και ο Νίκος υπηρετούν πιστά και με πάθος το κρασί, προσπαθώντας, ακόμη και στις μέρες μας, να προσφέρουν πάντα την κατάλληλη οινική επιλογή για κάθε περίσταση. Με πάνω από 500 ιδιαίτερες ετικέτες κρασιού από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως Γαλλία

Στο πέτρινο νεοκλασικό του 1890 φιλοξενούνται πάνω από 500 ιδιαίτερες ετικέτες κρασιού από όλον τον κόσμο

Ιταλία, Αργεντινή και χώρες του Νέου Κόσμου, με μεγάλη ποικιλία στα οινοπνευματώδη ποτά, με εξαιρετικές γευστικές delicatessen επιλογές και αξεσουάρ κρασιών, μπορείτε να δημιουργήσετε τα «δικά» σας δώρα για τις επαγγελματικές σας υποχρεώσεις ή τους φίλους σας ή να επιλέξετε μία από τις πολλές δικές τους προτάσεις. Συμβουλευτείτε τους για να επιλέξετε τις κατάλληλες ετικέτες για παλαίωση, εμπλουτίζοντας έτσι την κάβα σας, ή να διαλέξετε το κρασί ή την champagne που θα συνοδεύσει αρμονικά τις ξεχωριστές στιγμές σας. Περιηγηθείτε ανάμεσα σε μοναδικά accessoires κρασιού, όπως κανάτες, ποτήρια, ανοιχτήρια, και δημιουργήστε μια ολοκληρωμένη οινική εμπειρία. Τέλος, η Cava Vinifera μπορεί να καλύψει προσωπικές ή επαγγελματικές εκδηλώσεις προτείνοντάς σας λύσεις που ταιριάζουν στον χαρακτήρα και στις απαιτήσεις σας. Αρκεί μια επίσκεψη στο χώρο για να διαπιστώσει κανείς πως η Cava Vinifera είναι ο απόλυτος προορισμός για εκείνους που αναζητούν αυθεντικότητα, ποιότητα, αισθητική, άψογη εξυπηρέτηση και προσιτές τιμές.

CavaVinifera

Καρπός της αγάπης της Κατερίνας και του Νίκου

newtimes 37

Στάθης Σκρέτας O πρόεδρος του Συνδέσμου των εν Ελλάδι Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων (HATTA) περιγράφει τις προσπάθειες να προσελκύσουν στη χώρα περισσότερους τουρίστες από Ιράν και Ισραήλ

«Δώδεκα» λόγοι για να... απογειωθεί ο ελληνικός τουρισμός

travel times

Συνέντευξη στο TIMETV

38 newl times

To στοιχείο είναι άκρως ανησυχητικό: το εννεάμηνο του 2016 είχαμε πτώση 7% στα τουριστικά έσοδα της χώρας, για πρώτη φορά μετά από χρόνια. Οι ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή αλλά και η εσωστρέφεια των ευρωπαϊκών χωρών έβαλαν τη σφραγίδα τους στο τουριστικό ρεύμα προς την πατρίδα μας. Είναι κάτι πρόσκαιρο ή αναμένεται να επαναληφθεί στο προσεχές μέλλον; Το ερώτημα είναι καίριο αφού η τουριστική βιομηχανία είναι από τους ελάχιστους τομείς που αποπνέουν αισιοδοξία για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Το ερώτημα βρέθηκε στο επίκεντρο της συνομιλίας μας με τον κ. Στάθη Σκρέτα, πρόεδρο του Συνδέσμου των εν Ελλάδι Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων (HATTA) και γενικό γραμματέα της FEDHATTA. Ας την παρακολουθήσουμε:

Κύριε Σκρέτα, τι ακριβώς συνέβη με τα μεγέθη του ελληνικού τουρισμού το 2016; Πράγματι είχαμε μια μείωση εσόδων που μπορεί να εξηγηθεί από μια σειρά γεγονότων. Αυτά είναι πολυποίκιλα και οδήγησαν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Είναι πράγματι γεγονός όμως ότι αριθμητικά οι αφίξεις είναι για άλλη μια χρονιά αυξημένες, και μάλιστα μετά από μια προηγούμενη χρονιά κατά την οποία επίσης είχε καταγραφεί μεγάλη αύξηση στον αριθμό των ξένων επισκεπτών. Άρα περισσότερες αφίξεις με λιγότερα έσοδα; Ακριβώς. Πού όμως οφείλονται τα λιγότερα έσοδα; Οφείλονται σε 4 παραμέτρους: η πρώτη παράμετρος είναι ότι καταφέραμε να καλύψουμε ένα κενό αφίξεων που δημιουργήθηκε με τα τρομοκρατικά γεγονότα τον Απρίλιο, τον Μάιο και τον Ιούνιο, με ειδικές προσφορές και με last minute booking – είναι οι κρατήσεις της τελευταίας στιγμής –, οι οποίες κατέστησαν δυνατές λόγω ειδικών προσφορών. Μεγάλες εκπτώσεις... Ακριβώς. Ένας δεύτερος παράγοντας είναι αυτός που σχετίζεται με τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έγιναν στην Τουρκία. Ενώ ως ένα βαθμό «ωφεληθήκαμε» από την τρομοκρατία στις γειτονικές μας χώρες, οφείλουμε ωστόσο να υπογραμμίσουμε ότι αυτό δεν είναι πάντα θετικό, διότι δημιουργεί και αρνητικές συνέπειες. Δείτε, για παράδειγμα, τι συνέβη στον τομέα της κρουαζιέρας. Όταν βγήκαν από το χάρτη της κρουαζιέρας η Τουρκία, η Αίγυπτος, το Ισραήλ και είχε παραμείνει μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος, αυτό οδήγησε αυτομάτως σε μείωση των αφίξεων από τα κρουαζιερόπλοια. To δυσάρεστο είναι ότι και την επόμενη τουριστική περίοδο θα έχουμε περισσότερες απώλειες στον τομέα της κρουαζιέρας, αφού τα σχετικά προγράμματα, που επέτρεπαν σε περισσότερα κρουαζιερόπλοια να έρχονται στη χώρα μας, περιορίζονται. Ξέρετε, η χώρα μας και το νησιωτικό της σύμπλεγμα είναι ο βασικός κορμός των ταξιδιών των κρουαζιεροπλοίων. Με μόνη όμως τη

χώρα μας δεν είναι απολύτως ελκυστικό ένα πρόγραμμα. Πρέπει να συμπεριληφθούν και κάποιοι άλλοι προορισμοί. Ένας τρίτος παράγοντας που επηρέασε αρνητικά τις επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού είναι το γεγονός ότι βασικές αγορές, όπως η Γαλλία και το Βέλγιο, επηρεάστηκαν από τα τρομοκρατικά χτυπήματα που έγιναν σε αυτές. Έτσι, οι κάτοικοι αυτών των χωρών φοβήθηκαν να βγουν από τα σπίτια τους και τη χώρα τους. Λειτούργησαν, με δυο λόγια, συντηρητικά και περιοριστικά ένστικτα. Ένας τελευταίος παράγοντας ο οποίος συνέβαλε στη μείωση των τουριστικών εσόδων της χώρας μας είναι το γεγονός ότι οι ίδιες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν το φάσμα σημαντικών οικονομικών δυσκολιών και προβλημάτων. Είτε το θέλουμε είτε όχι, η μεγαλύτερη δύναμη του ελληνικού τουρισμού πηγάζει από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού οι σημαντικότερες δεξαμενές άντλησης τουριστών είναι αυτές οι χώρες. Δείτε όμως πώς έχουν τα πράγματα. Χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία, που είναι μεταξύ των βασικότερων χωρών που συμβάλλουν στην υγιή πορεία του ελληνικού τουρισμού, έχουν μπει σε οικονομική κρίση. Έτσι οι πολίτες αυτών των χωρών γίνονται πιο συντηρητικοί, προγραμματίζουν την τελευταία στιγμή, κρατάνε πισινή, προσπαθούν να μη βγουν εκτός προϋπολογισμού. Είναι αλήθεια ότι οι ξένοι ταξιδιώτες μείωσαν και τον αριθμό των διανυκτερεύσεών τους στην Ελλάδα; Ότι δηλαδή είχαμε μεγαλύτερο αριθμό ξένων επισκεπτών στη χώρα μας, που όμως συνολικά έμειναν λιγότερες μέρες; Βεβαίως. Και αυτός είναι ένας παράγοντας, πέρα από το ότι ο τουρίστας επιλέγει το φθηνότερο κατάλυμα, μειώνει το μέγεθος των διακοπών του, όλα αυτά είχαν ως συνέπεια τη μείωση των τουριστικών εσόδων. Τι διαστάσεις έχει λάβει το «φαινόμενο rbnb»; Αναφέρομαι στο γεγονός ότι ο ταξιδιώτης κλείνει μέσω Διαδικτύου το μέρος

travel times που θα κοιμηθεί. Ποιες είναι οι διαστάσεις αυτού του φαινομένου; Το φαινόμενο rbnb έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής στατιστικά στοιχεία, πάνω από 12% των αφίξεων στη χώρα μας – σε όλες τις τουριστικές περιοχές της χώρας και όχι μόνο στην Αθήνα – αναλογεί σε αυτό το είδος κρατήσεων. Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι: Όταν λεμε ότι μειώθηκαν κατά 7% τα τουριστικά έσοδα, έχουμε συνυπολογίσει μέσα σε αυτή τη μείωση το 12% των επισκεπτών που διακινούνται μέσα από αυτό το κανάλι, ποσοστό που κατά τεκμήριο αφορά μαύρο χρήμα; Προσωπικά δεν πιστεύω ότι το ποσοστό αυτό αποτυπώνεται στα επίσημα τουριστικά έσοδα της χώρας. Δεδομένου ότι μιλάμε για ένα ποσοστό διαρκώς αυξανόμενο, τίθεται ένα σοβαρό ερώτημα: Τι κάνει το κράτος; Πέραν του γεγονότος ότι θίγεται το παραδοσιακό κομμάτι της ελληνικής τουριστικής οικονομίας – οι Έλληνες ξενοδόχοι –, υπάρχει ένα σοβαρό ερώτημα για την εξέλιξη των δημόσιων εσόδων. Κοιτάξτε, το κράτος έχει ήδη ενεργοποιηθεί στον συγκεκριμένο τομέα, ετοιμάζοντας σχετικό νομοθέτημα με τη συμβολή και τις προτάσεις του HATTA και του FEDHATTA, που έχουν μια επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη για την αγορά. Μένει απλώς να τεθεί σε εφαρμογή ο σχετικός νόμος, γεγονός που πιστεύω ότι θα γίνει αρκετά σύντομα. Βασική παράμετρος αυτού του νομοθετήματος εί-

ναι να αδειοδοτούνται όλες οι εμπλεκόμενες τουριστικές επιχειρήσεις. Να μη λειτουργούν δηλαδή παράνομα. Αυτή είναι η μία πλευρά. Η δεύτερη είναι παράλληλα με την αδειοδότηση να υποχρεούνται και στην έκδοση τιμολογίων. Έτσι θα γίνεται δυνατός ο έλεγχος – τόσο από τις καταναλώσεις ρεύματος, νερού κτλ. Με δυο λόγια, δεν θα μπορεί κάποιος να δηλώνει ότι δεν νοίκιασε κάποιο διαμέρισμα όλον το χρόνο και την ίδια περίοδο να έχει λειτουργικό κόστος μιας βίλας. Υπάρχουν άλλες πλευρές οι οποίες έχουν σχέση με παράνομες δραστηριότητες στον τουριστικό κλάδο; Δυστυχώς υπάρχουν πολλές πλευρές, όμως αυτή τη στιγμή το κράτος – με την οικονομική κρίση που το μαστίζει – δεν έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει αξιόπιστους ελεγκτικούς μηχανισμούς, διότι δεν μπορεί να προσλάβει ελεγκτές, ώστε να κυνηγάει τους παρανομούντες στην πηγή τους. Μπορεί όμως να βρει παραμέτρους από το νόμο ώστε να καλύψει τουλάχιστον ένα 80% της παράνομης αυτής δραστηριότητας. Δυστυχώς, να αντιμετωπιστεί το 100% της παράνομης οικονομικής δραστηριότητας είναι πρακτικά αδύνατο. Ο HATTA κατείχε πάντοτε κεντρικό ρόλο στα τουριστικά πράγματα της χώρας. Όλα όμως δείχνουν ότι το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να παίζει έναν πιο ενεργό ρόλο στις τρέχουσες εξελίξεις του τομέα. Θέλουμε να μας

δώσετε μια εικόνα του τι αντιπροσωπεύει ο ΗΑΤΤΑ σήμερα. Πόσες επιχειρήσεις εκπροσωπούνται σε αυτόν; Ένα ερώτημα που επίσης έχει μεγάλη σημασία είναι αν ο ρόλος των ταξιδιωτικών και τουριστικών γραφείων ενισχύεται ή απομειώνεται καθ’ ότι η έκρηξη του Διαδικτύου διευρύνει τις δυνατότητες στους απλούς ταξιδιώτες να επιλέξουν μόνοι τους τα ταξίδια χωρίς τη μεσολάβηση των τουριστικών πρακτόρων. Κοιτάξτε, ο ρόλος του τουριστικού πράκτορα ήταν πάντοτε καθοριστικός. Και αυτό διότι ο ίδιος έπρεπε να συνδυάζει – για λογαριαμσό και προς το συμφέρον του απλού ταξιδιώτη – αντιφατικούς ρόλους. Ο τουριστικός πράκτορας έπρεπε να είναι ιστορικός, γεωγράφος, ασφαλιστής, να γνωρίζει τα πολιτιστικά δρώμενα διαφόρων χωρών, να είναι κοινωνικός στη συμπεριφορά του και κοσμοπολίτης στην αντίληψή του. Πάντοτε έπρεπε να μπορεί να συνθέτει ώστε να δημιουργεί ενδιαφέροντα ταξίδια. Αυτός ο ρόλος εξακολουθεί και σήμερα να είναι αναντικατάστατος. Γι’ αυτό ακόμη και σήμερα – με την έκρηξη του Διαδικτύου – η μεγάλη πλειονότητα των ταξιδιών, πάνω από το 70% των τουριστικών πακέτων, περνά μέσα από τους τουριστικούς πράκτορες. Όλα αυτά αντανακλώνται και στην ενίσχυση της δύναμης του HATTA και του FEDHATTA που πλέον εκπροσωπούν περίπου 1.400 γραφεία. Με τον FEDHATTA εκπροσωπούμε πλέον και το σωματείο των Χανίων, του Ρεθύμνου, της Ρόδου, της Μυτιλήνης και της Πελοnew times 39

είχαμε ένα απτό αποτέλεσμα. Αντί για 5.000 βίζες που είχαν εκδοθεί την προηγούμενη χρονιά φθάσαμε τις 35.000 βίζες. Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη αγορά, η οποία, αν εργαστούμε με σοβαρότητα και επιμονή, μπορεί με πολύ μεγάλη άνεση, εφόσον βεβαίως λυθεί το πρόβλημα της βίζας, να τροφοδοτήσει τον ελληνικό τουρισμό με 250.000 επισκέπτες.

travel times

Για τι είδους ταξιδιώτες μιλάμε; Μιλάμε για ταξιδιώτες που καταναλώνουν τριπλάσια ποσά από τους αντίστοιχους ταξιδιώτες των ευρωπαϊκών χωρών. Λάβετε δε υπόψη ότι οι Πέρσες αγαπούν ιδιαίτερα τη χώρα μας.

40 newl times

ποννήσου. Επίσης τον Σύνδεσμο Τουριστικών Πρακτόρων Συνεδριακού Τουρισμού και τον Σύνδεσμο Τουριστικών Πρακτόρων Έκδοσης Εισιτήριων. Για να εστιάσουμε ωστόσο στο ερώτημά σας, επιτρέψτε μου να πω ότι το τελευταίο πεντάμηνο η πολιτεία έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση και στις αντίστοιχες εντολές για την πιστή εφαρμογή του νόμου. Αυτός ο νόμος λέει χαρακτηριστικά ότι κανένας τουριστικός πράκτορας – σε ό,τι αφορά το ευρωπαϊκό κομμάτι – δεν δικαιούται να δημιουργεί συνεργασίες με προμηθευτές στον ελλαδικό χώρο, δεν δικαιούται να παράγει προϊόν εντός της χώρας αν δεν έχει δικό του τουριστικό γραφείο. Εξ ου και η TUI Hellas έχει δημιουργήσει γραφείο στην Eλλάδα ώστε να λειτουργεί νόμιμα. Επίσης ο Ν. 393 για τις τρίτες χώρες είναι τελείως ξεκάθαρος. Δεν επιτρέπει να έχουν καμία συνδιαλλαγή με οποιονδήποτε και οποιασδήποτε μορφής εντός του ελλαδικού χώρου αν και εφόσον δεν εκπροσωπούνται και δεν περνάνε μέσα από τουριστικό γραφείο. Θεωρείτε ότι, ως κλάδος, απειλείστε από το Διαδίκτυο; Ποια στοιχεία σας καθιστούν ξεχωριστούς και αναγκαίους στην τουριστική αλυσίδα; Το γεγονός ότι είμαστε ο μόνος προμηθευτής προς τον καταναλωτή, ο οποίος διέπεται απόλυτα από τους νόμους και τις κοινοτικές οδηγίες της κάλυψης του καταναλωτή. Μας υποχρεώνουν οι νόμοι με συγκεκριμένες ασφαλιστικές δικλείδες. Αντιθέτως, το Διαδίκτυο δεν υποχρεώνει κανέναν στην τήρηση αντίστοιχων δικλείδων σαφάλειας προς όφελος του καταναλωτή. Με δυο λόγια, μπορείς να λειτουργείς στο Διαδίκτυο το τουριστικό γραφείο σου και αυτό να είναι απολύτως νόμιμο. Ο καταναλωτής όμως δεν καλύπτεται. Ο τελευταίος δεν έχει καμία νόμιμη πρόσβαση στην περίπτωση που οι υπηρεσίες που έχει αγοράσει δεν του αποδοθούν καθόλου ή δεν είναι αληθινές.

Προσφάτως κάνατε κάποιες κινήσεις που προσέδωσαν έντονο άρωμα εξωστρέφειας στον HATTA και στον FEDHATTA. Αναφέρομαι σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που λάβατε για την τόνωση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με το εξωτερικό. Δώστε μας μια εικόνα γι’ αυτές τις κινήσεις, που στρέφουν το βλέμμα της ελληνικής τουριστικής επιχειρηματικής κοινότητας σε νέες αγορές. Όχι μόνο έχουμε στραφεί σε νέες αγορές αλλά και έχουμε αρχίσει, με συγκεκριμένα δεδομένα, να λειτουργούμε σε συνεργασία με την πολιτεία προς τις νέες αυτές αγορές. Θα τολμούσα να πω ότι λειτουργούμε ως βασικοί σύμβουλοι της πολιτείας σε γενικότερο επίπεδο. Εξασφαλίσαμε μάλιστα την αποδοχή του κράτους, το οποίο – μετά από πάρα πολλά χρόνια – αποδέχθηκε τον HATTA ως σταθερό συνεταίρο. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος του HATTA συμμετέχει κανονικά ως μόνιμο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΕΟΤ. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι συμμετέχει ενεργά στη λήψη αποφάσεων για την αναβάθμιση του προϊόντος που λέγεται «Ελλάς». Πέραν αυτών βρήκαμε τη δύναμη να κινήσουμε μόνοι μας τα νήματα της τουριστικής βιομηχανίας. Δείξαμε με τις ενέργειες και τις πρωτοβουλίες μας προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί ο ελληνικός τουρισμός και οι εν Ελλάδι τουριστικές επιχειρήσεις, σε ποιες περιοχές πρέπει να δραστηριοποιηθούμε και ποιες χώρες πρέπει να βάλουμε στο μικροσκόπιό μας. Μιλήστε μας για μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία σας. Προσφάτως κάνατε μια επίσκεψη – προηγηθήκατε μάλιστα της πρωθυπουργικής επίσκεψης – στην Περσία... Ποια αποτελέσματα υπήρξαν από αυτή την προσπάθεια; Είχαμε εξαιρετικά, πάρα πολύ καλά αποτελέσματα. Πιστεύουμε ότι λύνοντας και το πρόβλημα της βίζας, ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα για τη χώρα αυτή λόγω Συνθήκης Σένγκεν,

Τι ετοιμάζετε με το Ισραήλ; Κατορθώσαμε με την ενεργή παρουσία του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού να πάρουμε το συνέδριο και τη γενική συνέλευση των τουριστικών πρακτόρων του Ισραήλ στη χώρα μας. Αυτό θα πραγματοποιηθεί 22-24 Νοεμβρίου 2016 στην Αθήνα. Λάβετε υπόψη σας ότι το συγκεκριμένο συνέδριο γίνεται εδώ και 18 χρόνια αποκλειστικά στο Ισραήλ. Πριν από 18 χρόνια είχε διοργανωθεί ξανά στην Ελλάδα. Έτσι, παρά τις προτάσεις που είχαν – ορισμένες εξ αυτών ήταν πολύ πιο δελεαστικές, όπως αυτή, για παράδειγμα, που τους έγινε από την Κύπρο –, τελικώς κατορθώσαμε να το πάρουμε εμείς. Η συγκεκριμένη διοργάνωση γίνεται υπό την αιγίδα του FEDHATTA και του EOT και με τη σημαντική υποστήριξη της Aegean Airlines. Άρα μπορούμε να ευελπιστούμε ότι θα διευρυνθεί η παρουσία μας στη νέα αυτή αγορά; Ακριβώς. Αυτό που προσπαθούμε είναι να διευρυνθεί η παρουσία μας, διότι έτσι και αλλιώς το Ισραήλ είναι μια αγορά που ξεπερνά σε καλές συνθήκες τις 500.000 τουρίστες το χρόνο. Μάλιστα στέλνει τουρίστες 12 μήνες το χρόνο, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό αφού συμβάλλει στις προσπάθειες επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου. Κάνατε πολύ θόρυβο με την πρωτοβουλία «Δώδεκα». Τι αφορά η συγκεκριμένη πρωτοβουλία; Αφορά την προβολή της χώρας μας μέσα από διαφορετικές πρωτοβουλίες, μέσα από τη χρονική διεύρυνση του τουρισμού για 12 μήνες το χρόνο, στις 12 συν μία περιφέρειες της χώρας, τους θεούς του Ολύμπου, τα διαφορετικά είδη τουρισμού. Να θυμίσω ότι πέρυσι, στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας μας, καταφέραμε ο Δήμος Αθηναίων να λειτουργήσει όπως το Λονδίνο, να ανάψει τα φώτα, να βάλει ορχήστρες από το μήνα Νοέμβριο. Εφέτος μάλιστα θα γίνει και στη Θεσσαλονίκη. Σε όλη την καριέρα μου, δεν έχω ξανακάνει γκρουπ στην Ελλάδα Χριστούγεννα ή Πρωτοχρονιά. Εφέτος την Πρωτοχρονιά έχω τρία γκρουπ! Κύριε Σκρέτα, σας ευχαριστώ. Και εγώ.

Θέμα

new times 41

Interview

Γιώργος Αλεβιζόπουλος

Ο γενικός διευθυντής της φαρμακευτικής εταιρείας Aenorasis, μιλά στους New Times για το ασφυκτικό πλαίσιο λειτουργίας των φαρμακευτικών επιχειρήσεων στη χώρα

Έτσι γίναμε ένα φιλικό σπίτι για τις ξένες πολυεθνικές στην Ελλάδα! Συνέντευξη στο TIMETV

42 newtimes

Πώς εκτιμάτε τις εξελίξεις στη φαρμακευτική αγορά; Υπάρχει μια διάχυτη ανησυχία η οποία ξεκινά από τις κρατικές επιλογές, κυρίως όσον αφορά τις επιστροφές χρημάτων από τις εταιρείες προς τα δημόσια ταμεία (clawback, rebates). Θα θέλαμε την άποψη σας. Η κατάσταση στον τομέα υγείας είναι πάρα πολύ δύσκολη. Και τα περασμένα χρόνια ήταν δύσκολη αλλά χρόνο με το χρόνο χειροτερεύει. Aυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει έλλειψη πόρων, ειδικά την περίοδο της κρίσης, μετά την είσοδο της τρόικας στα ελληνικά δεδομένα, το σύστημα ζορίστηκε

ακόμη περισσότερο, σε συνδυασμό και με την έλλειψη μιας σοβαρής και διαχρονικής πολιτικής στο χώρο της υγείας. Δημιουργήθηκαν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα, με συνέπεια αυτή τη στιγμή ο Έλληνας ασθενής να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και μαζί με αυτόν ο γιατρός να μην μπορεί να κάνει καλά τη δουλειά του. Όπως καταλαβαίνετε, αυτό έχει επίπτωση σε όλους τους τομείς και κλάδους που εμπλέκονται γύρω από το χώρο της υγείας. Πού βρίσκεται η πηγή του προβλήματος; Σίγουρα όλα ξεκινούν από το ύψος της

δημόσιας δαπάνης. Η ελληνική πολιτεία, ύστερα από τόσες εναλλαγές κυβερνήσεων τα τελευταία 15 χρόνια, δεν κατάφερε να βάλει μια τάξη στο θέμα αυτό, να αποφασίσει δηλαδή να ελέγξει τη δημόσια δαπάνη. Υπάρχουν μελέτες και άπειρα στοιχεία, απλώς δεν τα χρησιμοποίησε ποτέ κανείς. Ποιες είναι οι ανάγκες της αγοράς στο κομμάτι του φαρμάκου, του ιατρικού εξοπλισμού, γενικά γύρω από το χώρο της υγείας, δεν μπήκε καν στη διαδικασία να αξιολογήσει φάρμακα, θεραπευτικά πρωτόκολλα, να αξιολογήσει τον ασθενή. Σε ό,τι αφορά αυτό το τελευταίο, θα μπορούσε να θεσμο-

Interview

θετήσει ένα πρόγραμμα κάρτας ασθενούς, όπως ακριβώς έχει ο κάθε ασθενής στην Ευρώπη, ώστε να μπορέσει να τα βάλει κάτω, να δει ποιες είναι οι ανάγκες του ασθενούς, ποια είναι τα καινούργια φάρμακα, ποια είναι η καινοτομία που υπάρχει στην ιατρική. Το ζητούμενο λοιπόν είναι πώς μπορώ να «παντρέψω» τα χρήματα τα οποία έχω με τις ανάγκες του ασθενούς, να κάνω μια νοικοκυρεμένη δουλειά, η οποία θα κρατήσει χρόνια. Πιστεύετε δηλαδή ότι το όλο θέμα τέθηκε σε λογιστική βάση, χωρίς να μπει η πολιτεία στην ουσία των αναγκών της δημόσιας υγείας; Ακριβώς, και μάλιστα τέθηκε σε πολύ λάθος επίπεδο. Αυτό έγινε, όπως σας είπα, λόγω των αλλαγών. Έτσι το πρόβλημα είναι τώρα πολύ χειρότερο γιατί, με την πίεση της τρόικας, είμαστε στη φάση που προσπαθούμε να εφαρμόσουμε μοντέλα που ισχύουν σε άλλες ώριμες αγορές της Ευρώπης, χωρίς όμως να έχουμε την κατάλληλη υποδομή, ούτε καν τα βασικά για να το κάνουμε αυτό... Άρα γίνεται λοιπόν σε λάθος επίπεδο και θα δημιουργήσει ακόμη περισσότερα προβλήματα. Παρατηρώντας κανείς την εξέλιξη των χρημάτων που δίνουν ή καλούνται να δώσουν οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις στο Δημόσιο – αναφέρομαι στα clawback και τα rebates –, διαπιστώνει ότι οδηγούμαστε σε ένα αδιέξοδο, αφού χρόνο με το χρόνο τα ποσά αυτά αυξάνονται. Πώς θεωρείτε ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα σε αυτόν τον τομέα; Μπορούν να εξυπηρετήσουν αυτές τις απαιτήσεις οι εταιρείες; Το ρωτώ διότι κάποιες εταιρείες δεν πληρώνουν ενώ κάποιες άλλες βρίσκονται σε δικαστική διαμάχη. Κοιτάξτε, εφέτος, και μάλιστα πριν από μερικές εβδομάδες, πήραμε μια ιδέα τού πώς θα διαμορφωθεί το clawback το 2016. Πρέπει να σας πω ότι αυτό είναι «τραγικά» αυξημένο σε σχέση με πέρυσι. Αναφέρεστε στην εταιρεία σας; Και σε εμάς αλλά γενικότερα και σε όλες οι εταιρείες. Όλες αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Και ξέρετε γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι ο βασικός προϋπολογισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης είναι σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, τόσο χαμηλά που δεν μπορεί να καλυφθεί ολόκληρη η αγορά. Με δυο λόγια, μετατοπίσαμε το ενδιαφέρον στα δευτερεύοντα: στην ουσία κάναμε έναν προϋπολογισμό για να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις των έξω, χωρίς όμως να έχουμε λάβει υπόψη μας ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες της αγοράς. Αυτό είναι η μία πλευρά, και φυσικά το κόστος το παίρνουν οι εταιρίες οι οποίες στην ουσία υποχρεούνται να καλύψουν το κενό που υπάρχει. Από την άλλη πλευρά όμως, το μεγάλο πρόβλημα είναι ο έλεγχος στο κομμάτι της υγείας και συγκεκριμένα η πο-

λυφαρμακία που έχουμε στην Ελλάδα, την οποία κανένα καθεστώς και καμία κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να ελέγξει. Διότι από εκεί πρέπει να ξεκινά η όλη διαδικασία, αν δηλαδή υπάρχουν κίνητρα στους γιατρούς, στους επαγγελματίες υγείας, στους φαρμακοποιούς να προσέξουν τον ασθενή, όχι μόνο από θεραπευτική άποψη αλλά και από την άποψη του κόστους θεραπείας και, όπως είπα πριν, με θεραπευτικά πρωτόκολλα, μελέτες, με χρήση περισσότερων γενοσήμων στην κατηγορία αυτή. Αυτό δεν έγινε και πιστεύω ότι δεν μπορεί να γίνει εύκολα.

πολυεθνικές εταιρείες και στην απόφασή τους να σας εμπιστευθούν προϊόντα τους. Ναι, θα συμφωνήσω μαζί σας. Nομίζω ότι η Aenorasis, μετά από 18 χρόνια λειτουργίας στην Ελλάδα, κατόρθωσε να δημιουργήσει και να διατηρήσει σοβαρές σχέσεις εμπιστοσύνης με μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους, σε διαφορετικές θεραπευτικές λειτουργίες. Δεν επικεντρώθηκε σε μια κατηγορία, στο φάρμακο, έχει και φάρμακα αλλά και διαγνωστικά προϊόντα για τον τομέα της υγείας. Άρα λοιπόν μόνο το γεγονός ότι εχει αρκετές δραστηριότητες τής δίνει αισιοδοξία. Από την άλλη, ξεκινώντας συνεργασίες

YEARS

PHARMA

CONSUMER HEALTH

MEDICAL DEVICES & DIAGNOSTICS

Με βάση αυτά τα δεδομένα, βλέπετε πι- με μικρούς ομίλους, οι οποίοι στην πορεία θανό το ενδεχόμενο φυγής κάποιων επι- εξαγοράστηκαν από μεγαλύτερους – ένα χειρήσεων από την Ελλάδα και την ελλη- παράδειγμα είναι τα προϊόντα της Hospira, νική αγορά; την οποία εξαγόρασε η Pfizer –, η Aenorasis Να είστε σίγουρος ότι θα συμβεί αυτό. Αν έχει τη δυνατότητα να βγει ακόμα πιο μπροσυνεχιστεί αυτή η κατάσταση, κάποιες θυ- στά στο προσκήνιο και να διεκδικήσει νέες γατρικές πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες συνεργασίες με τους υπάρχοντες ομίλους. δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος και το κόστος των συγκεκριμένων μέτρων, είτε Έχετε χτίσει μια ενδιαφέρουσα συνεργαδιότι δεν θα έχουν πια οικονομικό ενδιαφέ- σία με την Pfizer. ρον είτε διότι θα έχουν ενδεχομένως πολύ Στο σημείο αυτό, τουλάχιστον με τα σημεμεγαλύτερο ενδιαφέρον σε άλλες χώρες με ρινά δεδομένα, συνεχίζουμε μαζί της σε ελκυστικότερο επιχειρηματικό περιβάλλον, μια σταθερή πορεία.

Aenorasis Τραπεζούντος 17 & Α. Παπανδρέου, 151 27 Μελίσσια T. +30 210 6136332,Έχοντας F. +30 210ως 8105298, www.aenorasis.com, e-mail: info@aenorasis.com θα φύγουν από την ελληνική αγορά. Επίσης τα προϊόντα της Hospira, προσπαθούμε να οι λίγες φαρμακοβιομηχανίες, οι αμιγώς επεκτείνουμε τέτοιες συνεργασίες, να αξιελληνικές, οι οποίες τόσα χρόνια έμειναν οποιήσουμε ευκαιρίες που θα προκύψουν στη χώρα, την εμπιστεύθηκαν, επένδυσαν από το περιβάλλον που περιγράψαμε πριν. και συνεχίζουν να επενδύουν στην Ελλάδα, Ασφαλώς μια απόφαση που επίσης έχουμε διατήρησαν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους λάβει είναι να επεκταθούμε και σε άλλες τους εργαζομένους τους, νομίζω ότι σταδι- αγορές του εξωτερικού. Στοχεύουμε σε μεακά θα αντιμετωπίσουν παρόμοια προβλή- γαλύτερη εξωστρέφεια όχι μόνο στον ελληματα, τα οποία ενδεχομένως θα οδηγήσουν νικό χώρο αλλά και στο εξωτερικό. Σε αυτό σε μια κατάσταση που θα κινδυνεύει η βιω- νομίζω ότι μπορεί πλέον να αναζητήσει κασιμότητά τους. νείς τη συνταγή της επιτυχίας. Πάντως, σε αυτό το ρευστό περιβάλλον, η Aenorasis αποδεικνύεται ένα φιλόξενο σπιτι. Αναφέρομαι στις σχέσεις σας με

Η Aenorasis είναι μια ελληνικών συμφερόντων εταιρεία. Δώστε μας μια εικόνα για το χαρτοφυλάκιό της. newtimes 43

Interview

Η Aenorasis όντως είναι μια αμιγώς ελληνική εταιρεία και βασικός τομέας της είναι το φάρμακο. Στην κατηγορία αυτή έχουμε θεραπευτικές λύσεις, ειδικά στο θέμα της ογκολογίας και της ανοσολογίας. Διαθέτουμε πολλά προϊόντα στους τομείς της ρευματολογίας, της γαστρεντερολογίας, της δερματολογίας αλλά και σε νοσοκομειακούς τομείς, όπως της αναισθησιολογίας, τα οποία διανέμονται στην ελληνική αγορά. Επίσης έχουμε παρουσία και στον τομέα της κυτταρολογίας αλλά και της πυρηνικής ιατρικής, ειδικότητες που δεν είναι πολύ διαδεδομένες στη χώρα μας. Με δύο λόγια, διαθέτουμε ένα πλούσιο χαρτοφυλάκιο προϊόντων. Στο χαρτοφυλάκιό σας τι αντιπροσωπεύει το διαγνωστικό κομμάτι; Στον τομέα αυτόν έχουμε μια ενδιαφέροσα πορεία. Από το 1998 – έτσι ξεκίνησε και η εταιρεία – αντιπροσωπεύουμε στην ουσία το πιο εξελιγμένο προϊόν του τεστ Παπ, το ThinPrep. Πρόκειται για την εξέλιξη του «τεστ Παπανικολάου». Είναι μια κυτταρολογία υγρής φάσης, απλώς διαφέρει η διαδικασία λήψης του δείγματος, συντήρησης του δείγματος και η επίστρωση στα πλακίδια γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να αξιολογούνται όλα τα κύτταρα τα οποία λαμβάνονται από τον τράχηλο, διασφαλίζοντας έτσι πιο αξιόπιστα αποτελέσματα. Είναι πέντε φορές πιο αξιόπιστα από το κλασικό τεστ, γεγονός που τεκμαίρεται από συγκεκριμένες μελέτες. Πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε ότι, παρ’ όλο που ο καρκίνος της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες, οι Ελληνίδες δεν εχουν πιστέψει στην αξία της πρόληψης. Κύριε Αλεβιζόπουλε, στον χώρο του φαρμακείου παρατηρούμε σημαντικές εξελίξεις ενώ συντελείται μια πραγματι-

44 newtimes

κά ριζική ανακατανομή και αλλαγή μεριδίων αγοράς. Πολλές εταιρείες εισέρχονται προοδευτικά σε αυτόν το χώρο, ο οποίος σταδιακά απελευθερώνεται. Ποιες είναι οι δικές σας κινήσεις σε αυτόν τον τομέα; Όπως σας είπα, τα περισσότερα προϊόντα μας απευθύνονται στη νοσοκομειακή αγορά, η οποία όπως γνωρίζετε έχει και τα ρίσκα της. Πρόκειται για οικονομικά ρίσκα τα οποία οφείλονται στην ασυνέπεια του κράτους στις πληρωμές του. Εκ των πραγμάτων λοιπόν η εταιρεία μας έχει αποφασίσει να δραστηριοποιηθεί και να αναπτύξει περαιτέρω τη δραστηριότητά της σε αυτόν τον τομέα, είτε με φαρμακευτικά προϊόντα OTC είτε ακόμη με προϊόντα από τον τομέα υγείας και ομορφιάς. Ειδικά το κομμάτι των προϊόντων που απευθύνονται στη γυναίκα μάς ενδιαφέρει πολύ. Αυτό το κομμάτι λογικά θα διευρύνετε στο σύνολικο μείγμα. Σίγουρα, ετοιμάζουμε μάλιστα κάποιες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, οι οποίες θα προσδώσουν μια διαφορετική εικόνα της Aenorasis. Στον συνολικό σχεδιασμό σας τι ποσοστό καταλαβάνει η εξωστρέφεια; Αναφέρομαι στις εκτός Ελλάδας αγορές. Γενικότερα ο Όμιλος της Elpen, όπου ανήκει και η Aenorasis, έχει πολύ μεγάλη δραστηριότητα στο εξωτερικό. H Aenorasis, σε αυτή τη φάση που βρισκόμαστε, έχει εμπορικές συναλλαγές στην αγορά της Κύπρου και μια-δυο συνεργασίες στην περιοχή των Βαλκανίων. Οι κινήσεις που κάνουμε και οι συνεργασίες που ετοιμάζουμε αφορούν και ευρύτερα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Στην ουσία μιλάμε για την Κεντρική Ευρώπη, όπου βρίσκονται οι αγορές που διαθέτουν ακόμη χρήμα και έχουν πολύ μεγάλο

ενδιαφέρον. Άλλωστε η ποιότητα και οι υπηρεσίες των ελληνικών προϊόντων είναι πάρα πολύ υψηλού επιπέδου, απλώς δεν έχουμε καταφέρει να τις πουλήσουμε όπως πρέπει στο εξωτερικό. Έχετε ποσοτικοποιήσει έναν στόχο, σε σχέση πάντα με την εξωστρέφεια, για τα επόμενα χρόνια; Ο στόχος μας είναι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια να κάνουμε περίπου 20% του τζίρου μας στις αγορές του εξωτερικού. Η ευρωπαϊκή αγορά έχει αλλάξει τόσο πολύ που το επιχειρείν γίνεται παντού και από παντού. Αν επιθυμούσατε να περιγράψετε τον χαρακτήρα και τους στόχους της εταιρείας για τα επόμενα χρόνια, τι θα επισημαίνατε; Σίγουρα θέλουμε να διασφαλίσουμε αυτό το οποίο μάς έχει εδραιώσει στο χώρο, δηλαδή τις σοβαρές αξιόπιστες συνεργασίες με μεγάλους ομίλους και μακάρι να τις διευρύνουμε – η περίσταση το πριμοδοτεί – διότι θα έχουμε μεγάλες αλλαγές στο χώρο, όπως το ότι μεγάλες εταιρείες αφήνουν την Ελλάδα για συγκεκριμένες χώρες. Οπότε θεωρώ ότι μια αξιόπιστη λύση είναι πάντα σημαντική για έναν μεγάλο παίχτη. Το κομμάτι της ανάπτυξης δικών μας προϊόντων είναι ένας δεύτερος πυλώνας, όπως είπαμε και πριν, και θεωρώ ότι δίνουμε μεγάλη έμφαση και στο κομμάτι αυτό. Άλλωστε αυτό το κομμάτι θα μας ανήκει, θα μπορούμε να το εξάγουμε προς τα έξω, θα μπορούμε να κάνουμε νέες συνεργασίες και θα ξέρουμε ότι τα χρήματά μας θα έρθουν και στην ώρα τους. Κύριε Αλεβιζόπουλε, σας ευχαριστώ θερμά γι’ αυτή τη συνομιλία. Και εγώ.

Πολλές φορές ο καταναλωτής βρίσκεται σε διάφορα διλλήματα όπως όταν επιλέγει να πραγματοποιήσει την αγορά προϊόντος μέσω e-shops μετά από επίσκεψη σε ένα φυσικό κατάστημα ή ακόμα όταν πρόκειται να προχωρήσει σε αγορά προϊόντων τα οποία χρησιμοποιεί αρκετά συχνά, όπως είδη προσωπικής φροντίδας και περιποίησης, διατροφής κ.ά. Ένα σημαντικό δίλλημα πριν επιλέξει το κανάλι μέσα από το οποίο θα πραγματοποιήσει αυτού του είδους τις επαναλαμβανόμενες αγορές του, συνήθως κάθε μήνα, είναι η αξιοπιστία της παράδοσης, ο τρόπος μεταφοράς αλλά και η ενημέρωση της πορείας της παραγγελίας του. Αυτή η πολύτιμη πληροφορία μπορεί να είναι καθοριστικός παράγοντας στην απόφαση να προχωρήσει σε αγορά από φυσικό κατάστημα ή από εναλλακτικό κανάλι πώλησης. Μάλιστα όταν πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη αγοραστική συνήθεια είναι μεγάλη ευκαιρία για τις επιχειρήσεις που προσπαθούν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους με διαφορετικό τρόπο από το φυσικό σημείο πώλησης, να προσπαθούν να διατηρήσουν παράλληλα κι ένα σταθερό κύκλο εργασιών έχοντας ευχαριστημένους πελάτες με μεγάλη συχνότητα αγορών. Είναι πολύ σημαντικό επίσης η επιχείρηση να μπορεί να προσφέρει μια χρήσιμη πληροφορία και κυρίως να γνωρίζει το χρονικό διάστημα που θα παραλάβει ο πελάτης από την ώρα που θα επιβεβαιώσει την παραγγελία του. Πολλές φορές η πληροφορία και ο τρόπος που την επικοινωνεί η επιχείρηση μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα και να επιδράσει αρνητικά. Εάν αποστέλλονται πολλές πληροφορίες και πάρα πολλά ενημερωτικά sms και e-mails για τα διάφορα στάδια προετοιμασίας της παραγγελίας του χωρίς να είναι ξεκάθαρη η πληροφορία του χρόνου παράδοσης στο χώρο του και είναι για μεγάλο διάστημα σε κατάσταση αναμονής, το πιο πιθανό είναι ο πελάτης αυτός να μην πραγματοποιήσει νέα αγορά ακόμα κι αν η τιμή είναι χαμηλότερη.

Στις ανεπτυγμένες και σύγχρονες κοινωνίες πολλά γνωστά φυσικά σημεία πώλησης χρησιμοποιούν μια ενιαία διαδικτυακή πλατφόρμα στο internet, στο κινητό, και άλλες ψηφιακές συσκευές, προκειμένου να εξυπηρετήσουν περισσότερους καταναλωτές που για διάφορους λόγους δεν προτιμούν το φυσικό κατάστημα. Στόχος είναι η διαχείριση της εικόνας ενός καταστήματος, το οποίο προσφέρει στους καταναλωτές εμπειρίες αγορών, μέσω πολλαπλών καναλιών, όπως φυσικών καταστημάτων, e-shops, υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, τηλεφωνικών κέντρων, ακόμα και εικονικών καταστημάτων σε δημόσιους χώρους. Η Delatolas πέραν της μεγάλης εμπειρίας της από το 1960 στην παροχή υπηρεσιών που αφορούν την παράδοση προϊόντων στο σπίτι, συνεχίζει να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται ακολουθώντας τις τάσεις και της ανάγκες της αγοράς, υποστηρίζοντας τους πελάτες της που αναπτύσσονται μέσα από διάφορα κανάλια πώλησης, κυρίως με πωλήσεις μέσω ηλεκτρονικού καταστήματος. Εκτός από την ανάπτυξη σε πόρους για την εξυπηρέτηση της φυσικής μεταφοράς έως το σπίτι του καταναλωτή, η εταιρεία επενδύει συνεχώς σε νέες τεχνολογίες που αφορούν την παρακολούθηση

της αποστολής από το πρώτο σημείο φόρτωσης (first mile), μέσα από κάθε ενδιάμεσο χώρο εναπόθεσης (hubs) των προϊόντων μέχρι να φορτωθεί στο τελευταίο μέσο μεταφοράς και να παραδοθεί στο σπίτι του πελάτη (last mile). Η συγκεκριμένη ανάγκη είναι ιδιαίτερα σημαντική για ηλεκτρονικά καταστήματα που έχουν είδη μεγάλου όγκου και βάρους άρα και μεγάλες αξίες, οπότε και ο πελάτης που θα επιλέξει να πληρώσει ένα αρκετά σημαντικό ποσό και περιμένει ένα μεγάλο αντικείμενο στο χώρο του, απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα και κυρίως ενημέρωση, για να προγραμματίσει το χρόνο του. Είναι γνωστό ότι πολύ μικρά δέματα αρκετοί πελάτες συνηθίζουν να τα παραλαμβάνουν ακόμα και στο χώρο εργασίας τους καθώς δεν χρειάζεται να περιμένουν σπίτι και μπορούν να τα μεταφέρουν με το αυτοκίνητό τους. Αυτός ο τρόπος δεν δημιουργεί πρόβλημα ή δυσαρέσκεια ακόμα κι αν παραλάβουν με κάποια καθυστέρηση. Η πληροφορία όμως της παράδοσης όταν ο πελάτης περιμένει να παραλάβει στο σπίτι του είναι πολύ κρίσιμη και η επιλογή του σωστού συνεργάτη μπορεί να καθορίσει σημαντικά τις πωλήσεις του καταστήματος. Στο σημερινό και ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον που οφείλουμε να λειτουργήσουμε και επιτύχουμε, η έγκαιρη γνώση της έγκυρης πληροφορίας προσφέρει ιδιαίτερα πλεονεκτήματα και διευκολύνει την αποτελεσματικότητα των επιχειρηματικών διαδικασιών των εντολέων μας. Για τον λόγο αυτό η Delatolas παράλληλα με το core business που αφορά τη φυσική μεταφορά, προσφέρει στους συνεργάτες της μια σειρά υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας (value added services) που στηρίζονται στην τεχνολογική υποδομή, λειτουργώντας με διαφάνεια και δίνοντας στον πελάτη την πρόσβαση μέσω εξειδικευμένης WEB εφαρμογής σε όλα τα στοιχεία που αφορούν τις αποστολές του, όπως Information of Delivery (IOD) και Proof of Delivery (POD).

DELATOLASLOGISTICSSOLUTIONS

Η πολύτιμη πληροφορία της παράδοσης μέσα σε ένα πολυκαναλικό περιβάλλον αγορών

newtimes 45

New Times spots all over Greece ΑΘΗΝΑ Albadoor, Ασημακοπούλου 3, Αγία Παρασκευή Ethno Café, Πελοποννήσου 13, Αγία Παρασκευή DAVINCI Αγίου Ιωάννου 23, Αγία Παρασκευή La Pasteria, Athens Metro Mall, Άγιος Δημήτριος Scoop, Athens Metro Mall, Άγιος Δημήτριος FLOCAFE, Athens Metro Mall, Άγιος Δημήτριος ΡΟΛΟΪ Αμύντα 6, Αθήνα Abreuvoir Ξενοκράτους 51, Αθήνα ΒΟΟΖΕ Κολοκοτρώνη 57, Αθήνα ΚΟΚΚΟΙ ΚΑΦΕ Διδότου & Ασκληπιού 39, Αθήνα PURE BLISS Ρόμβης 24Α, Αθήνα ΤΙΚΙ Athens 15 Μακρυγιάννη, Αθήνα Aleria Μεγάλου Αλεξάνδρου 57, Αθήνα FABRICA DE VINO Εμμ. Μπενάκη 3, Αθήνα Pasaji Στοά Σπυρομήλιου, Αθήνα Sabor Περικλέους 17, Αθήνα Κιμωλία Art Café Υπερείδου 5, Αθήνα Κολοκοτρώνη 9 Κολοκοτρώνη 9, Αθήνα Σοκολάτα 56 Ερμού 56, Αθήνα HETEROCLITO Φωκίωνος 2& Πετράκη 30, Αθήνα OINOSCENT Βουλής 45, Αθήνα

BY THE GLASS Γ. Σουρή & Φιλελλήνων, Αθήνα Mikel Σόλωνος 64, Αθήνα Shakespeare Καρύτση 7, Αθήνα Big Apple Σκουφά 69,Αθήνα Mikel Λ. Μεσογείων 167 & Κατεχάκη, Αθήνα Select Φωκίωνος Νέγρη 26, Αθήνα Emporio Armani Café Μηλιώνη 5, Αθήνα Mikel Λ. Αθηνών 84 & Μητροδώρου, Αθήνα Jimmy’s Coffee Shop Βαλαωρίτου 7, Αθήνα WINE POINT Αφ. Διάκου & Πορινού 2, Αθήνα Jimmy’s Coffee Shop, Βαλαωρίτου 7 Αθήνα City Bar Bisto, Στοά Σπύρου Μηλιού, Αθήνα City Bar, Στοά Σπύρου Μηλιού, Αθήνα Ιανος, Σταδίου 24, Αθήνα Special Cafe, Βουλής 9, Αθήνα Metropolis Sandwich, Βουλής 11, Αθήνα Black Duck, Χρήστου Λαδά 9Α, Αθήνα Black Duck, Παπαρηγοπούλου 5-7, Αθήνα Public, Πλατεία Συντάγματος, Αθήνα Agora view, Athens Heart, Αθήνα easy espresso, Athens Heart, Αθήνα Χυτήριο Ιερά Οδός 44, Αιγάλεω Qahwa, Μάρκου Μπότσαρη 1 Αιγάλεω el Presidente, Πανόρμου 18, Αιγάλεω the Claξons, Μάρκου Μπότσαρη 23, Αιγάλεω Cap Cap, Πανόρμου 26, Αιγάλεω Coffeway, River West, Αιγάλεω IL BARRETTO, River West, Αιγάλεω Wine Gallery, Λεωφόρος Αλίμου 109, Άλιμος Siempre Μαρίνου Γερουλάνου 60, Αργυρούπολη Vive Mare Λεωφόρος Καραμανλή 18, Βούλα Εν πλώ Λεωφόρος Ποσειδώνος 4, Βουλιαγμένη Moorings Μαρίνα Βουλιαγμένης, Βουλιαγμένη Cibo Κονίτσης 29, Πλατεία Αναλήψεως, Βριλήσσια Butcher Café Πλατεία Αναλήψεως 6, Βριλήσσια Homemade Εθν. Αντιστάσεως 33, Βριλήσσια Vollstead Εθνικής Αντιστάσεως 33, Βριλήσσια Gazi Collge Περσεφόνης 53, Γκάζι Soho Βουτάδων 54 Β, Γκάζι My Plate Πεσρφόνης 43, Γκάζι La Crema Περσεφόνης 63, Γκάζι Cartone Περσεφόνης 41, Γκάζι Aliarman Σοφρωνίου 2, Γκάζι

46 new times

Café Del Sol Βουτάδων 44 Γκάζι WHY SLEEP? Βουτάδων 52, Γκάζι ΓΚΑΖΟΧΩΡΙ Δεκελέων 6, Γκάζι MILLENIUM GOLD Βουτάδων 60, Γκάζι MACAU Βουτάδων 48, Γκάζι MADEL FOOD Κύπρου 70, Γλυφάδα SOLETO Λαοδίκης 33 – 35, Γλυφάδα BALUX HOUSE Ποσεοδώνος 58, Γλυφάδα LIVING Ζησιμοπούλου 10, Γλυφάδα ΠΑΓΩΤΟΜΑΝΙΑ Κωνσταντινουπόλεως 5, Γλυφάδα Flocafe Λαζαράκη 26, Γλυφάδα Paul Πλ. Εσπερίδων & Κύπρου 70. Γλυφάδα Soleto Λαοδίκης 33-35, Γλυφάδα Δελφίνια Διαδόχου Παύλου 5, Γλυφάδα Απολλώνιο Άλσους 1 & Λαζαράκη, Γλυφάδα Ya Café Λ. Κανελοπούλου 4, Γουδί Frank Ze Paul, Λεωφόρος Μαραθώνος 1, Δροσιά The Ecali Club Λόφου 15, Εκάλη BOURBON Καλλιδρομίου 68, Εξάρχεια Philleas Fogg Λ. Παπάγου 106, Ζωγράφου Mestizo Λ. Παπάγου 104, Ζωγράφου Dolce Γρ. Αυξεντίου 58-60, Ζωγράφου Garage Ηρωων Πολυτεχνείου 3, Ηλιούπολη Αψέντι Ηρακελιδών 19, Θησείο FLOCAFE, Ανωνύμων 3, Ίλιον Agora music café, Εμπορικό κέντρο Ίλιον Avanti Café Εθν. Αντιστάσεως & Φιλολάου, Καισαριανή

6 DOGS Αβραμιώτου 6-8,Μοναστηράκι, A for Athens Μιαούλη 2-4, Μοναστηράκι Ergon Χαριλάου Τρικούπη 125, Νέα Ερυθραία Low Χαριλάου Τρικούπη 146, Νέα Ερυθραία Coffe at Point Αγ. Λαύρας 2, Νέο Ηράκλειο ΤΙΛΛΑΣ ΠΛ. Ελ. Βενιζέλου 10, Νέα Ιωνία Manzo Cafe Λ. Συγγρού 138, Νέα Σμύρνη BOULEVARD Λ. Δεκελείας 75,Νέα Φιλαδέλφεια Δωδωνή Φαναρίου 1, Νέα Φιλαδέλφεια FLOCAFE Προύσης 2, Νέα Φιλαδέλφεια ΝΕΟΣ ΚΡΙΝΟΣ Λ. Δεκελείας 118, Νέα Φιλαδέλφεια BARSOL Πλ. Ελ. Βενιζέλου 4, Νέα Φιλαδέλφεια GOLDEN HΑLL Λ. Δεκελείας 61,Νέα Φιλαδέλφεια Frank Ze Paul, Δ. Βασιλείου 18, Νέο Ψυχικό Πόρτες, Λεωφόρος Κηφισίας 242, Ψυχικό Αθηναϊκό, Μαντζάρου 1, Νέο Ψυχικό FARO CAPO Δημ. Βασιλείου 10, Νέο Ψυχικό Gaspar Δημ. Βασιλείου & Λυκούργου, Νέο Ψυχικό Διόσκουροι Δημ. Βασιλείου 16 Νέο Ψυχικό

The Madarin, K. Παλαιολόγου 1, Πολιτεία Best friends, Πλατεία Καραμανλή, Πολιτεία Μπρίκι Δορυλαίου 6, Πλατεία Μαβίλη Athina Bar Δ. Σούτσου 3, Πλατεία Μαβίλη Flower Δορυλαίου 2, Πλατεία Μαβίλη Παλαιά Αγορά, Κεχαγιά 26, Φιλοθέη Sablo, Καποδιστρίου & Θράκης 2, Φιλοθέη Filothei Tennis Club Δάφνης & Καλλιγά, Φιλοθέη Telescope Λόφος Προφήτη Ηλεία, Χαιδάρι ΓΙΟΡΤΗ Τέρμα Ιεράς Οδού, Χαϊδάρι CUTTY SARK Στρ. Καραϊσκάκη 55, Χαϊδάρι ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΟ Ηρ. Πολυτεχνείου 82, Χαϊδάρι Home Στρ. Καραϊσκάκη 59, Χαϊδάρι EL RAY ALOBAR Θουκυδίδου 7, Χαλάνδρι MIKEL Λ. Πεντέλης 5, Χαλάνδρι Frank Ze Paul, Δουκ. Πλακεντίας 20, Χαλάνδρι Frank Ze Paul, Λ. Κηφισίας 216, Χαλάνδρι Σπόρος, Κατσουλιέρη 4, Χαλάνδρι DION, Β. Γεωργίου 4, Χαλάνδρι Isiδora Εθνικής Αντιστάσεως 69, Χαλάνδρι Floyd Κεραμεικού 4 & Περικλέους, Χολαργός ΠΕΙΡΑΙΑΣ Yacht Cafe, Ακτή Μουτσοπούλου 1, Πειραιάς BAR CODE Καραϊσκου 139-143, Πειραιάς DÉJÀ VU, Αγίου Ελευθερίου 24, Πειραιάς Όστρια, Ακτή Θεμιστοκλέους 4, Πειραιάς GALLA Ακτή Δηλαβέρη 9-11, Πειραιάς STREET Ηρώων Πολυτεχνείου 59, Πειραιάς ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ Μικρολίμανο, Πειραιάς Πισίνα Μαρίνα Ζέας, Πειραιάς Gazi Collge Γρηγορίου Λαμπράκη 117, Πειραιάς Haagen Dazs Ακτή Μουτσοπούλου 5, Πειραιάς FREDDO Πλατεία Αλεξάνδρας 1, Πειραιάς Stretto Πλατεία Αλεξάνδρας 5, Πειραιάς Bowling Center Προφήτης Ηλίας, Πειραιάς ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Amicale Παύλου Μελά 22 Balkan Πρόξενου Κορομηλά 3 BROCANTE Σβώλου Αλεξάνδρου 15 DE FACTO Παύλου Μελά 19 Estrella Παύλου Μελά 48 Flipside Προξένου Κορομηλά 11 Hemingway Σβώλου Αλεξάνδρου 19 Local Παλαιών Πατρών Γερμανού 17 Mon Frere Καρόλου Ντηλ 6 Oval Φιλικής Εταιρίας 1

Ράμπα Δημ. Βασιλείου 14 Νέο Ψυχικό ROI MAT, Υμηττού 15, Παγκράτι Caprice Υμηττού 101, Παγκράτι Αερόστατο Κτησίου & Πτολεμαίων 4, Παγκράτι Απολλώνιο Αγίου Αλεξάνδρου 8, Παλαιό Φάληρο L’ARTE Αγίου Αλεξάνδου 45, Παλαιό Φάληρο ΠBOX, Λεβίδου 11, Κηφισιά Mare Marina Μαρίνα Φλοίσβου, Παλαιό Φάληρο Dalliens House Κυριαζή 19, Κηφισιά Breeze café Μαρίνα Φλοίσβου, Παλαιό Φάληρο Petite Fleur Αγίων Θεοδώρων 4, Κηφισιά Πρυτανείον Κολοκοτρώνη 37, Κηφισιά Prappas Sweet Λ. Ποσειδώνος 58, Παλαιό Φάληρο Escobar Lounge Πατριάρχου Μάξιμου 1, Κηφισιά Mind The Cup, Αιμιλίου Βεάκη 29, Περιστέρι BELLINI Λεβίδου 11, Κηφισιά Barista Espresso Bar, 25ης Μαρτίου 4, Περιστέρι ΜΕΝΤΑ Αγ. Θεοδώρων 10, Κηφισιά Sempre, Αιμιλίου Βεάκη 51, Περιστέρι La Gabinoteca Δηλιγιάννη 56, Κηφισιά Το Άλσος, Αγίου Βασιλείου 63, Περιστέρι Kioskys Κεφαλάρι, Κηφισιά Mikel, Παναγή Τσαλδάρη 5, Περιστέρι Άλσος Κηφισιάς , Δεληγιάννη 56, Κηφισιά Bonco Μεγάλου Αλεξάνδρου 73, Περιστέρι Zonar´s Πανεπιστημίου, Κολωνάκι IGODO Μεγάλου Αλεξάνδρου 71, Περιστέρι Rosebud Ομήρου 60, Κολωνάκι 45ST Αιμ.Βεάκη 45, Περιστέρι Εν Δελφοίς Δελφών 5, Κολωνάκι KIKA Αιμ. Βεάκη 35, Περιστέρι Cake Ηροδότου 15, Κολωνάκι, GOLD Επίκουοου 2, Περιστέρι Nice&easy Ομήρου 60 & Σκουφά, Κολωνάκι BEBER Αιμ. Βεάκη 35, Περιστέρι Βιβλιοθήκη Πλατεία Κολωνάκιου, Κολωνάκι CAFÉ CAFÉ Αιμ. Βεάκη 60, Περιστέρι Φίλιον Σκουφά 34 Κολωνάκι DIMAR Αιμ. Βεάκη 23, Περιστέρι Flocafe Μιλιώνη 11, Κολωνάκι ATELIER Αγίας Παρασκευής 79, Περιστέρι PASSEPARTOUT Σκουφά 47-49, Κολωνάκι ENZZO DE CUBA Αγίας Παρασκευής 72, Περιστέρι Pantheon Προξένου Κορομηλά 8 Mommy, Δελφών 4 Κολωνάκι CHOCOLAT Παρασκευοπούλου 44, Περιστέρι Plaisir Αριστοτέλους 9 & Μητροπόλεως Capriccio Γρ. Λαμπράκη 10, Λυκόβρυση Pulp Σβώλου Αλεξάνδρου 8 Frank Ze Paul Ερυθρού Σταυρού 9, Μαρούσι Rialto Σβώλου Αλεξάνδρου 1 & Πατριάρχου Ιωακείμ La petite -Plan b, Λ. Κηφισίας 50, Μαρούσι Stretto Καρόλου Ντηλ 18 Atelier Café, Περικλέους 2, Μαρούσι Urban Ζεύξιδος 7 Novus bistro, Λ. Κηφισίας 56 & Δελφών, Μαρούσι Zucca Λεωφόρος Νίκης 35 My Place Λ. Κηφισίας 56 & Δελφών, Μαρούσι Aχίλλειον Λεωφόρος Νίκης 37 Marmellate Φωτίου Γκινοσάτη 19, Μεταμόρφωση Tailor Made Πλ. Αγίας Ειρήνης 2, Μοναστηράκι Intro Coffee Bar Κώστα Βάρναλη 30, Περιστέρι Δωμάτιο με Θέα Πλ. Αριστοτέλους 10, Ολύμπιον Μικρό Διατηρητέο Ικτήνου 14 Harvest Αιόλου και Ευρυπίδου, Μοναστηράκι RAILS Βασιλέως Αλεξάνδου 2, Περιστέρι ΛΑΡΙΣΑ Zaf Πλ. Αγίας Ειρήνης 8, Μοναστηράκι Terra Petra Θέατρο Πέτρας, Πετρούπολη ΜΑΓΚΑΖΕ Αιόλου 33, Μοναστηράκι Apolis Λόφος Αγίου Δημητρίου, Πετρούπολη Αποθήκη Πρωτοπαππαδάκη 10

DETOX Ασκληπιού 23 & Παπακυριαζή

Δικαστικό Παπακυριαζή 19α Portego Παπακυριαζή 38 Arco Φαρσάλων 31 My café Ασκληπιού 26 Kubric Πρωτοπαπαδάκη 12 ΠΑΤΡΑ Talks Υψηλών Αλωνιών 24 Queen Υψηλών Αλωνιών 20 Banana Moon Γερμανού 18 PAS MAL Ηρώων Πολυτεχνείου 54 Majestic Ρήγα Φεραίου 93 Café Αρούσα Μαιζώνος 131 Ποίκιλη Στοά Ρήγα Φεραίου 129 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Kopi Luwak Ιατροπούλου 11 Place Nationale Αντωνοπούλου 13 Στολίδι Ένα Αριστοδήμου 97

Retro Ιατροπούλου 16 ΗΡΑΚΛΕΙΟ Biscotto Cafe Χάνδακος 36Γ Indigo Cafe 25ης Αυγούστου 76 Best Cafe Bistro Περδικάρι 5 Crop Αρετουσας 4 K1 Cafe Bar Πλατεία Καλλεργών 1-9 Joy Café Γεωργίου Παπανδρέου 53 Largo Café Πλατεία Καλλεργών 3 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φρόντζου Πολιτεία Λόφος Αγ.Τριάδος Accademia Del Panino Λ.Δωδώνης 13 Bruno Coffee Stores 28ης Οκτωβρίου & Μουλαϊμίδου Au Bar Λ. Δωδώνης 10 Marche Χαριλάου Τρικούπη Piccadilly Χαριλάου Τρικούπη 39 Hoxton Πλατεία Πάργης 3

CVMORE

! u o y t e e m o t e c ni

Εξοικονόµηση &

υγιές

ενέργειας περιβάλλον

...κάθε µέρα

ΦΩΤΙΣΜΟΣ LED

ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΦΥΓΡΑΝΤΗΡΕΣ

Tα προϊόντα CVMORE θα τα βρείτε σε επιλεγµένα καταστήµατα

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ & ΔΙΑΘΕΣΗ GERMANY • NEW YORK • LOS ANGELES • DUBAI • GREECE • ROMANIA • BULGARIA • CYPRUS Θέση Κύριλλο, 193 00 ΒΙ.ΠΕ Ασπροπύργου, Ασπρόπυργος Αττικής

T: +30 210 2837 000 • F: +30 210 5595 432 • www.neon-energy.com • info@neonenergy.com