Leestips van het PrimaOnderwijs Panel

Leestips van het

PrimaOnderwijs Panel

Elk kwartaal komen we met een groep onderwijsprofessionals (digitaal) bij elkaar om te praten over wat er speelt in onderwijsland. Voor deze editie van PrimaOnderwijs vroegen wij een aantal van deze professionals naar tips op het gebied van lezen!

Natasja de Vrind, leerkracht op basisschool de Waterwilg in Nootdorp

◗ Meedoen met Nederland Leest. Je bestelt voor de hele klas hetzelfde boek in pocketvorm en je leest met elkaar. Erg leuk. Er zitten ook lessuggesties bij. Speciaal voor groep 7 en 8; ◗ Speel uitgever en vraag de klas voor een boek dat ze aan het lezen zijn een nieuwe kaft te ontwerpen; ◗ Duo(tutor)lezen met groep 4 en 5; ◗ 1 dag in de week stripboeken lezen in plaats van een normaal leesboek; ◗ In september meedoen met de Roald Dahlweek van Uitgeverij de Fontein.

‘Een leestip voor leerlingen die moeite hebben met lezen: de boeken van boekenboeien.nl

Meerdere leerlingen bij ons hebben moeite met lezen, zitten vaak op een groep 3/4-niveau maar willen niet in kinderachtige boeken lezen. De boeken van boekenboeien.nl zijn qua leesniveau passend maar ook qua onderwerpen die aan bod komen. Ze worden graag gelezen door onze leerlingen.’

Sanne den Ouden, intern begeleider op VSO Hub in Oss

Cynthia Hoitink, leerkracht op basisschool de Arabesk in Arnhem

‘Zet theaterlezen in. Onze leerlingen vinden dit ontzettend leuk. Samen effectief oefenen.’ Ga naar theaterlezen.nl voor meer informatie.

Adri Ramakers, docente Rekenen en Nederlands op Praktijkonderwijs Roermond in Roermond

‘Ik zorg voor leesplezier en -motivatie door naar de leerlingen te luisteren: welke boeken lezen ze zelf, welke onderwerpen spreken hen aan? Vervolgens breid ik de schoolbieb uit met boeken die hierbij passen, op alle mogelijke niveaus. ‘Ik ben Vincent en ik ben niet bang’ (Enne Koens, over pesten) en ‘Ik moet dit doen’ (Maren Stoffels, over dwangneurose) zijn hier mooie voorbeelden van, maar ook graphic novels zoals Hartenstorm/ Stormhart (Annette Herzog). Ik win ook vaak advies in bij de lokale boekhandel. Maar wat misschien het belangrijkste is: praat over leeservaringen met kinderen en houd het laagdrempelig.’

Sandra Meulenbelt, leerkracht op Kindcentrum Heidepark in Lemelerveld

‘Ga aan de slag met sleutelwoorden, bijvoorbeeld naar aanleiding van het boek ‘Ik heet Reinier en ons is afgebrand’ van Joke van Leeuwen.

Het begin van het boek heb ik voorgelezen. Ik ben gestopt op bladzijde 13. De laatste 2 bladzijdes gaan over MEEGEMAAKT (het sleutelwoord). Met de kinderen kort gesproken over wie er weleens iets heeft meegemaakt. Daarna moesten ze in steekwoorden individueel opschrijven wat ze hebben meegemaakt (iets leuks, verdrietigs, stom. Alles is goed.) Dit mochten meerdere dingen zijn. Vervolgens laat je ze in een binnenkring en buitenkring aan elkaar vertellen wat ze hebben meegemaakt. Tot slot moesten de kinderen in dagboekvorm opschrijven wat ze hebben MEEGEMAAKT. Ze mochten er ook tekeningen bij maken.

De resultaten waren schitterend en de kinderen waren heel enthousiast aan het werk.’

Ilona Bergink-Koiter, leerkracht op basisschool Los Hoes in Haaksbergen

‘In iedere bouw (onderbouw, middenbouw en bovenbouw) hebben we een zeer uitgebreide bibliotheek. Afgelopen jaar hebben we alle boeken gescand met de gratis boekenscan van Zwijsen (schoolbiebscan). Zo’n grote bibliotheek kan voor sommigen ook overweldigend zijn. Kinderen blijven dan (te) lang zoeken en komen niet voldoende tot lezen. Om kinderen te helpen bij hun zoektocht, maak ik bij ieder thema een Padlet (www.padlet.com). Een site waar je een soort van ideeënmuur creëert. In de schoolbiebscan geef ik als zoekopdracht woorden die passen bij het thema en deze boeken zet ik vervolgens in de Padlet. Ook kun je een pdf toevoegen. Omdat we een account hebben op klassenteksten.nl, zoek ik hier met dezelfde zoekopdrachten naar teksten en plaats hier de pdf van in de Padlet. Vervolgens download ik de QR-code van de padlet en hang deze in de klas. De kinderen (en mijn collega’s om lessen voor te bereiden) kunnen zo makkelijk zien welke boeken we op school hebben die passen bij het thema. In het voorbeeld zie je mijn gemaakte Padlet bij het thema ‘reizen’:

https://padlet.com/ikoiter/10de54k2xyjmjnr9

‘De keuzes die wij gemaakt hebben uit de menukaart van NP

Onderwijs zijn een logisch vervolg op de ‘ schoolontwikkelingen waarmee wij al bezig waren

Linda Kroon

Schoolleiders over het

Nationaal Programma Onderwijs:

‘Dankzij financiёle middelen zijn duurzame oplossingen mogelijk’

Scholen worden de komende twee schooljaren ondersteund met het Nationaal Programma Onderwijs (NP Onderwijs), een investeringsprogramma van het kabinet om de gevolgen van de coronacrisis voor leerlingen op te vangen en coronavertragingen in te lopen. Over hoe scholen dit aanpakken ten aanzien van taal- en leesvertragingen ging PrimaOnderwijs in gesprek met Nico Woudwijk, directeur van basisscholen Op ‘e Trije en De Oanset in Ferwert en Ried, en Linda Kroon, directeur van basisschool De Griffel in Zeist.

Tekst: Esmee Weerden Foto’s: Vincent van Kleef

‘Onze scholen zijn klein (gem. 50-60 leerlingen per school, red.), dus we zijn ontzettend blij met de middelen die beschikbaar komen’, vertelt Nico. ‘Het is veel geld en we willen graag dat het goed besteed wordt. Daarom hebben wij gekozen voor duurzame interventies.’ Linda vult aan: ‘De interventies die wij hebben gekozen sluiten aan bij de al ingezette schoolontwikkelingen en zijn daardoor duurzaam. Ik ben heel blij met de extra mogelijkheden en middelen die we krijgen vanuit het NP Onderwijs. Mede dankzij het NP Onderwijs kunnen we onze plannen nu doorzetten voor volgend schooljaar.’

Korte lijntjes met leerlingen

Gelukkig is het niet alleen maar kommer en kwel geweest afgelopen schooljaar. Linda: ‘Ik vind het jammer dat er veel focus gelegd is op de achterstanden. Er zijn ook mooie dingen ontstaan tijdens de coronacrisis.’ Zo viel het niet mee om kinderen van boeken te voorzien toen de school dicht was. ‘We hebben een samenwerkingsovereenkomst met de Bibliotheek op school en besloten om boeken mee naar huis te geven. Het risico dat de boeken niet terug zouden komen, namen we op de koop toe. Ook hebben de leerkrachten veel filmpjes gemaakt waarin ze voorlazen en vragen stelden aan de leerlingen en hebben wij leerlingen die moeite hebben met lezen extra ingepland om samen online te lezen. Zo hebben we het leesonderwijs geprobeerd voort te zetten en dat is aardig gelukt. We hopen dat we ouders middels de filmpjes en het geven van informatie bewust hebben kunnen maken van het feit dat lezen zo ontzettend belangrijk is.’

Nico: ‘Op onze scholen hebben we op sociaal-emotioneel vlak geen enkel probleem gehad afgelopen jaar. Uit veiligheidslijsten van WMK en tevredenheidsonderzoeken is gebleken dat we juist enorm goed hebben gescoord op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. Ik denk omdat we op beide scholen met preventieve methodes werken. En tijdens de lockdowns hebben onze leerkrachten korte lijntjes gehouden met de leerlingen door veel met de leerlingen (via Teams) te bellen. Kinderen met specifieke onderwijsbehoeftes hebben we uitgenodigd op school.’ Linda: Ook op de Griffel hebben wij een goede score behaald op de vragenlijst van Vensters PO ten aanzien van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Leerlingen waarover wij ons zorgen maakten, hebben wij preventief op school laten komen tijdens de lockdown.

Ontwikkeling van leerkrachten

Op het gebied van zowel technisch, als begrijpend lezen, hebben Nico en zijn team aan de hand van methodetoetsen en de eindtoets wel geconstateerd dat de scores onder het landelijk gemiddelde zaten. ‘Wij denken dat corona hier zeker van invloed op is geweest. We hebben leesmomenten aangeboden online, maar dit bleef vaak maar bij een kwartiertje per dag.’ Ook Linda ziet op haar school dat in twee >>

Nico Woudwijk

groepen de resultaten lager waren dan verwacht. De overige groepen hebben goed of zelfs hoger dan verwacht gescoord. ‘In de groepen met lage resultaten zitten veel kinderen met dyslexie. We zijn gewend om te kijken naar wat de wetenschap zegt over de effectiviteit van bepaalde interventies in de praktijk. De keuzes die wij gemaakt hebben uit de menukaart van NP Onderwijs zijn een logisch vervolg op de schoolontwikkelingen waarmee wij al bezig waren. We hadden een tijdelijke leerlingdip en moesten daardoor eigenlijk terug in het aantal groepen. Nu kunnen we met de interventie ‘klassenverkleining’ 8 kleine groepen formeren. Daarnaast gaan we onder andere schoolbreed extra aandacht besteden aan ‘instructie in kleine groepen’ en ‘metacognitie en zelfregulerend leren’. Dankzij de financiёle middelen van het NP Onderwijs heeft Nico voor ‘zijn’ scholen kunnen kiezen voor een duurzame oplossing voor de lange termijn. ‘Het bieden van extra uren onderwijs als mogelijke interventie is fijn, maar ik geloof er meer in om de kennis en de gereedschapskist van leerkrachten uit te breiden.’ Zo gaat taal- en leesonderwijs expert Karin van de Mortel een jaar lang scholing verzorgen en leerkrachten voorzien van feedback door video’s van hun technisch en begrijpend lezen lessen te analyseren, waarna de leerkrachten de opgedane kennis in de praktijk zullen brengen. ‘Op deze manier willen we het leerkrachthandelen verbeteren, wat ten goede zal komen aan de ontwikkeling van de leerlingen.’ Basisschool De Oanset zal zich met twee andere scholen uit de omgeving richten op de scholing van technisch lezen, zodat ze een lerend netwerk creёren. Nico: ‘Het uitwisselen van ervaringen, opgedane kennis en waar leerkrachten mogelijk tegenaan zullen lopen in het traject, zie ik als heel waardevol.’ Basisschool de Griffel zet in op professionalisering van de leerkracht op zowel team- als groepsniveau. Aan de hand van studiedagen die zij zelf vormgeven (evidence informed) wordt een vertaling gemaakt naar de onderwijsplannen van de verschillende werkgroepen. Lessen worden samen voorbereid, er wordt bij elkaar in de klassen gekeken en de werkgroepen nemen het team inhoudelijk steeds mee in het proces van hun vakgebied. Zo hebben zij onder andere de afgelopen twee jaar teambreed het LIST-lezen ingevoerd onder leiding van de betreffende werkgroep. Linda: ‘Vanuit de school vinden we de ontwikkeling van de leraar heel erg belangrijk; hoe ziet een goede les eruit, hoe geef je een goede instructie, hoe zorg je ervoor dat de metacognitie van leerlingen verder verstevigd wordt? Vervolgens kijken we naar wat bewezen effectief is en wat niet. Wij hebben gekozen voor logische interventies, passende bij ons jaarplan. We doen er liever een paar goed, dan heel veel half. Door de middelen van het NP Onderwijs kunnen we dit nu uitvergroten en er volop mee aan de slag.’ ◗

Waarom het Nationaal Programma Onderwijs?

De coronacrisis vraagt veel van iedereen in het onderwijs, van basisschool tot universiteit. De jongste generaties in ons land worden hard geraakt. Het leren is vertraagd, en het sociale leven stond lang stil. Iedereen in het onderwijs werkt zich ondertussen een slag in de rondte. Deze pijn van de pandemie verdient extra aandacht. Daarom heeft de overheid in totaal € 8,5 miljard uitgetrokken voor een Nationaal Programma Onderwijs. Dit wordt de komende twee schooljaren door onderwijsinstellingen geïnvesteerd in de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van leerlingen en studenten, en in het inhalen van vertragingen als gevolg van corona. Daarvoor kiezen ze uit een menukaart van kansrijke interventies.

Kijk voor meer informatie over het programma en praktijkverhalen op www.nponderwijs.nl.