Najlepsze praktyki proekologiczne na uczelniach

EKOMASTERS POLSKIEJ AKADEMII

Najlepsze praktyki proekologiczne na uczelniach. Monika Helak

W ostatnim dziesięcioleciu do debaty publicznej skutecznie przebiła się kwestia zmian klimatycznych i konieczność kompleksowej reakcji na nie. Temat podejmowali naukowcy, specjaliści i aktywiści ekologiczni co najmniej od lat 80., gdy pierwszy raz dobitnie zarysowano zagrożenia płynące z rosnących emisji gazów cieplarnianych i idące za tym ekstremalne zmiany pogodowe. Jednak dopiero niedawno wielcy aktorzy –korporacje i rządy, zaczęli poczuwać się do odpowiedzialności za stan rzeczy i jego zmianę. Wobec rozmiaru wyzwania, powstaje pytanie o zaangażowanie także innych instytucji, zwłaszcza publicznych.

Jednymi z ważniejszych – ze względu na rozmiar i prestiż społeczny – są uczelnie wyższe. Postanowiliśmy sprawdzić, jak w praktyce wygląda świadomość i dbałość polskiej akademii o stan klimatu i jakiej odpowiedzialności podejmują się decydenci świata nauki, zarówno rektorzy, jak i społeczność akademicka. W tym celu w październiku 2021 r. wysłaliśmy do 358 placówek publicznych zapytania o informację publiczną na temat podejmowanych w tym zakresie działań. Mniej interesowały nas inicjatywy stricte naukowe – te wynikają bowiem z autonomii poszczególnych badaczy i jako takie są niejako przygodne (uczelnie mają ograniczony wpływ na to, jakiego rodzaju projekty podejmują ich pracownicy), z wyjątkiem konferencji naukowych ze względu na ich popularyzatorski wymiar. Bardziej istotne były dla nas działania na poziomie organizacyjnym, ustrojowym i technicznym, a także zaangażowanie uczelni w podnoszenie publicznej świadomości o zagadnieniu – w tych aspektach bowiem dostrzegamy najsilniejszy, najbardziej widoczny i najszybszy potencjał pozytywnego wpływu polskiej akademii na zmiany klimatyczne.

Stopa odpowiedzi wyniosła 76 proc., z czego tylko dwie uczelnie zadeklarowały brak jakichkolwiek inicjatyw na rzecz ekologii czy zmian klimatycznych, a sześć odmówiło odpowiedzi na bazie własnej interpretacji prawa dostępu do informacji publicznej. Co cieszy, wyczerpujWWące odpowiedzi przychodziły zarówno z dużych, prestiżowych ośrodków metropolitarnych, takich jak Warszawa, Kraków i Poznań, jak i z mniejszych miejscowości: Częstochowy, Siedlec czy Słupska. Dobre praktyki mają miejsce zarówno w uniwersytetach ogólnoakademickich, jak i uczelniach wyspecjalizowanych: technicznych, artystycznych czy medycznych.