2016 - T.OP LIMBURG kolenspoor: connector & collector

T.OP LIMBURG

TERRITORIAAL ONTWIKKELINGSPROGRAMMA

TRANSITIE TRAJECT

CONNECTOR & COLLECTOR KOLENSPOOR 51.004353,

5.600747

5 1 . 0 4 4 0 5 7,

5 . 2 5 2 1 6

5 1 . 0 4 4 0 5 7,

5 . 2 5 2 1 6

5 1 . 074 1 1 8 ,

5 . 2 2 3 6 4 2

51.004353,

5.600747

03

RUIMTE VLAANDEREN:

Tijdens de toetsingslabo’s van Atelier ‘Testing the Coal Track’ Genk werd duidelijk dat elk deeltje van het Kolenspoor op een andere en gebiedsspecifieke manier benaderd moet worden, in plaats van vast te klampen aan een uniform verhaal voor de hele lijn.

WIM DRIES, BURGEMEESTER STAD GENK:

“Connectiviteit is een van de belangrijkste onderdelen van de toekomst. De vraag is hoe je de connectiviteit van dit lijnvormige element gaat gebruiken. Het heeft de potentie om een groot aantal belangrijke projecten van Genk met elkaar te verbinden. Het gaat zowel over fysieke als sociale en digitale verbondenheid, waarin het Kolenspoor een cruciale rol kan spelen.“

RUIMTE VLAANDEREN:

Limburg is intensief op zoek naar nieuwe economische ontwikkelingen. De nieuwe economie is zogezegd een samenwerkingseconomie, ook op sociaal vlak. Hoe zetten jullie hier op in?

ALAIN YZERMANS, BURGEMEESTER HOUTHALEN-HELCHTEREN:

“Industrie, logistieke stromen, transitieverhalen en innovatie beter op elkaar afstemmen, is de volgende vorm van circulaire economie. We moeten niet alleen binnen de eigen gemeente zoeken naar deze linken, maar ook in de andere gemeenten die verbonden zijn met het Kolenspoor” WIM DRIES, BURGEMEESTER STAD GENK:

“Hoe nemen we de bevolking mee op sleeptouw? Dat kan beginnen met een fietspad en eindigen in een warmtenet.”

ALAIN YZERMANS, BURGEMEESTER HOUTHALEN-HELCHTEREN:

Conversaties Ateliers Genk & Houthalen-Helchteren, Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) 2016 De volledige interviews kunnen bekeken worden op https://vimeo.com/user48536035

“Uit intenties en wensdromen kunnen concrete trajecten voortvloeien. Het is broodnodig dat we de krachten bundelen en kijken waar er synergieën zijn, zowel op ruimtelijk als op economisch vlak. Het verhaal moet eerst op grote schaal worden ontwikkeld, daarna kan het concreet in actieplannen worden uitgewerkt.”

WIM DRIES, BURGEMEESTER STAD GENK:

“Circulaire economie, coöperatieve economie en sociale economie zijn elementen waaraan we in de toekomst meer aandacht moeten schenken om een multiproductief netwerk uit te werken. Dat kan gaan met kleine kiemen, maar we moeten vooral de ruimte geven aan deze kiemen om te ontwikkelen. Het Kolenspoor kan een verbindende rol spelen voor circulaire economie.

Meer nog, het kan een inspirator zijn. Het is een project waarmee we op een nieuwe manier naar ruimtelijke uitdagingen durven te kijken en die ook effectief aangaan.”

In het introductienummer kon u lezen hoe T.OP

Een mijlpaal was de intense samenwerking die eind

Limburg in 2013 is opgestart na de sluiting van Ford Genk

2014 werd opgestart als pilootproject voor de opmaak

om bij te dragen aan de maatschappelijke en economische

van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV).1 Het

heropleving van de regio. Nu, een hele tijd later,

Kolenspoor werd als proefgebied geselecteerd om

staat T.OP nog voor dezelfde ambities. Het versnellen

actuele ruimtelijke vraagstukken in kaart te brengen.

van de circulaire economie, het versterken van de vrijetijdseconomie en een gezonde stedelijke dynamiek.

Het spoor triomfeerde daarin als een connector, maar evenzeer als een collector om nieuwe netwerken

In deze publicatie ligt de focus op het transitietraject rond het Kolenspoor. De oude

voor energie-, water- of materialenstromen, ecologie of duurzame vormen van mobiliteit te integreren.

verlaten infrastructuur verbindt lokale en regionale actoren die samen aan een nieuwe economie en koolstofarme maatschappij werken. Ze transformeren het spoor tot experimenteerruimte en geleider van duurzaam leven, bewegen, werken en produceren.

Afgelopen jaar nam T.OP Limburg met het project ‘Testing the Coal Track’ deel aan de Internationale Architectuurbiënnale Rotterdam (IABR). Het verhaal van het Kolenspoor werd tot leven gebracht om het draagvlak bij het bestuur en de burgers te vergroten.

Op 28 november 2016 gaat het strategische project officieel van start met het beleidsevent ‘Kick-off’. Alweer een nieuwe mijlpaal.

1 ­—Op 20 november 2014 nam minister Schauvliege het initiatief tot een Startconferentie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. Aan de werkgroep van het proefgebied Kolenspoor namen onder voorzitterschap van Stad Genk de zes mijngemeenten deel, de Limburgse Reconversiemaatschappij, Regionaal Landschap Kempen en Maasland, de Lijn, NMBS, UHasselt, Toerisme Limburg, Provincie Limburg, Agentschap Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij, Stebo, VZW Kolenspoor, UAntwerpen, KULeuven Steunpunt Ruimte, BUUR & Ruimte Vlaanderen.

05

NIEUWE PISTES VOOR EEN OUDE INFRASTRUCTUUR

Tot ver in de twintigste eeuw vormde het Kolenspoor de ruggengraat van de economische en stedelijke ontwikkeling tussen Beringen en Maasmechelen. De zeventig kilometer lange spoorlijn ontsloot zeven steenkoolmijnen, waardoor de regio uitgroeide tot een van de voornaamste energieleveranciers van BelgiĂŤ en de Euregio Maas-Rijn.

Na de sluiting van de mijnen in de jaren 1980 raakten grote delen van het Kolenspoor in onbruik. Wat honderd jaar geleden een nieuw tijdperk aankondigde, werd een relict van een moeilijk verleden, maar tegelijk ook een troef voor een nieuw toekomstverhaal.

De mijnsites werden opengesteld voor

het grote publiek en kregen mondjesmaat een nieuwe invulling. Samen met het indrukwekkende industriĂŤle erfgoed werd het collectieve geheugen in kaart gebracht. Twee Kolenspoorfestivals markeerden in 1998 en 2006 de collectieve ervaring en bestendigden het spoor als vast verbindend element.

Na de sluiting van Ford Genk in 2014 kwam het verhaal rond het Kolenspoor in een stroomversnelling. Omwille van de economische achterstand wordt het spoor ingezet om de transitie naar een nieuwe, meer duurzame en koolstofarme economie aan te moedigen. Vandaag staat een strategisch project in de steigers dat hiervoor hefbomen moet aanreiken.

07

WATER

WASTE(D)

ENERGY

PEOPLE

Sinds Limburg zijn mijnverleden heeft omarmd en elke gemeente haar strategische mijnsites als potentieel knooppunt heeft ontwikkeld, komen onvermoede mogelijkheden van het Kolenspoor in het vizier. De oude infrastructuur rijgt inmiddels strategische plekken en innovatiepolen aan elkaar, maakt unieke landschappen en indrukwekkend erfgoed toegankelijk en is drager van een ontluikende collectieve identiteit rond een koolstofarme samenleving.

VERTROUWD LANDSCHAP, NIEUWE ONTGINNINGEN Het Kolenspoor kan opnieuw, net zoals weleer, een katalysator worden voor maatschappelijke transitie en heropleving. De tijd is er rijp voor, en ook de ruimtelijke condities lijken goed.

In plaats van steenkool biedt het Limburgse landschap vandaag een rijk palet aan ‘nieuwe’ grondstoffen.

Kansen voor het ontginnen van water, energie, biomassa of afval liggen er overal voor het grijpen. Als gevolg van de landschappelijke transformaties die de mijnontginning op gang bracht, doet zich rond de oude mijninfrastructuur een bijzondere concentratie voor. Vooral

in de mijnverzakkingsgebieden zijn uitzonderlijke kansen voor waterontginning te vinden. De omgeving van de mijnterrils wordt hergebruikt voor afvalverwerking en natuurontwikkeling, wat biomassa of waterstof kan opleveren. Om hout te voorzien voor het stutten van de mijngangen werden in de regio vele bossen aangeplant. Vanaf de rand van het Kempens plateau, waar ook de mijninfrastructuur werd uitgerold, is in de ondergrond een niet onaanzienlijk potentieel voor diepe geothermie aanwezig. Ook de sociale diversiteit van vandaag is gelinkt aan het mijnverleden.

De regio beschikt over voldoende menselijk kapitaal en kent bovendien een brede waaier aan ambitieuze projecten om dat nieuwe potentieel te ontginnen.

Incubatoren zoals EnergyVille (onder meer voor smartgrids en geavanceerde warmtenetten), GreenVille (cleantech) of Flanders Bike Valley (fietsindustrie) leggen belangrijke kiemen voor een grondstoffenefficiënte samenleving.

Daarnaast zijn er ook broedplaatsen te vinden voor de creatieve industrie, laboratoria rond biodiversiteit en innovaties vanuit biomassahubs, landfill mining of waterstofproductie, die aan de heropleving van de regio bijdragen. Ze bevinden zich doorgaans op de voormalige mijnsites die via grote reconversieplannen getransformeerd werden tot nieuwe knooppunten voor wonen en werken, innovatief ondernemen, toerisme of ecologie.

09

KRC le

Ko

r

oo

p ns

s al

t

m

ar

w

eg

nw

ee

t es

Het project van het k verschillende schaaln elk schaalniveau hoo met hun eigen bevoe Het kolenspoor vormt de coalities.

Tuinwijk Waterschei EnergyVille Het warmtenetwerk begint hier met een diepe geothermiecentrale op de Thor site.

Biomista

S

Case study: coalitie tus en de gemeente met bij overheid.

Het schema toont een vatieve technologie van aangrenzende wijk. Hie win-winsituaties. Zo zou diepe geothermie word worden gebruikt ter ve KRC en vernieuwde w Het kolenspoor werkt voor een regionaal warm

KRC Klaverberg

Motor voor de coalitie: toetsingslabo met lokale

Tuinwijk Waterschei EnergyVille

M

Lokaal schaalniveau: c toren, ondernemers en beleidsactoren.

Het Kolenspoor verhoo functie de ambities van zijn. Door afstemming v beginnen deze samen b verhaal. Het doel is hie naar meer ruimtelijke sa

Motor voor de coalitie: s atieve wijze diverse allia

Beringen

L

Bovenlokale schaal: co vincie.

BE-mine

Houthalen-Helchteren

As

Centrum Zuid

Maasmechelen Terhills

Heusden-Zolder Thor

Zonhoven Genk

Ford

Groevenlandschap

Naast het lokaal strateg jectenregister: het proje rond gemeenschappeli ken voor ecologische creatie, energievoorzien de agenda te staan. O waar door de densiteit

Motor voor de coalitie vraag van de minister, t het Vlaams ruimtelijk b leidsplan Ruimte Vlaand op politieke agenda va en wordt verder uitgew ge termijn. De provincie een subsidie aan om g de samenwerking verde

XL

Regionale schaal: coal den en provincie.

Het kolenspoor komt a agenda’s te staan. Ontw ment vanuit verschillend creatief als vanuit circul Motor voor de coalitiev het potentieel in beeld ces van T.OP Limburg sen de Vlaamse belei ruimtelijke benadering.

Provincie Limburg

VAN VERSPREID POTENTIEEL NAAR GEBUNDELDE KRACHT

Inmiddels is ook de beleidscontext klaargestoomd voor een eigentijds ‘plan-d’ensemble’. Tijdens een aantal intensieve ruimtelijke processen raakten zowel lokale als regionale actoren overtuigd van het potentieel van het Kolenspoor en de nood aan samenwerking.2 Enkel een verbindend project zou toelaten om gedeelde winsten te vinden tussen de veelheid aan beleidsdoelstellingen, ambities en realisatietrajecten op de verschillende beleidsniveaus en in de verschillende sectoren rond het Kolenspoor.

OVERKOEPELEN De BRV-werkgroep tekende het Kolenspoorproject verder uit. Onder voorzitterschap van Stad Genk bundelden

de groep stakeholders een vijftigtal kleinere projecten en ambities tot een groot overkoepelend en grensverleggend project.

Netwerken, stromen en kringlopen zouden een belangrijke rol spelen, wat de nood aan samenwerking en samenhang des te groter maakte. Om het ‘project van projecten’ te laten slagen, werd dan ook gepleit voor de noodzakelijke draagvlakverbreding, een intergemeentelijke aanpak en een herstel van gemeenteoverschrijdende initiatieven.

netwerk’. Het maakt een structurele projectcoördinatie mogelijk tussen 2017 en 2019, wat voor een primeur zorgt voor de samenwerkingsstructuur rond het Kolenspoor. Op draagvlakverbreding zou specifiek worden ingezet vanuit T.OP Limburg. Onder leiding van het provinciaal centrum voor actuele kunst en vormgeving Z33 en Ruimte Vlaanderen werd het projectluik ‘Het Kolenspoor getest’ uitgewerkt dat het strategisch project zou inleiden.

KRACHTEN BUNDELEN Stad Genk en de provincie verwierven in samenwerking met de betrokken gemeenten een subsidie voor het strategisch project ‘Kolenspoor, ruggengraat van een multiproductief

2 ­— Potentieel en noodzaak werden het meest sprekend gevat door de ontwerpworkshops van de Vlaamse Landmaatschappij, in samenwerking met de provincie en de Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur (OSA) van de KULeuven: Nolf, C., De Meulder, B., & Deneef, H. (2015). Landscape and Urban Design Workshops De Wijers 2012-13-14. Provinciaal Natuurcentrum Limburg.

011

HET KOLENSPOOR

GETEST

De voorbije jaren kwamen nieuwe coalities en toekomstperspectieven in beeld, met het Kolenspoor als verbindend element.

Architectuurbureaus, ontwerp- en onderzoeksgroepen, ondernemers of beleidsactoren genereerden ideeën en plannen rond een koolstofarme transitie van de Limburgse mijnregio. In HeusdenZolder, Zonhoven, Houthalen-Helchteren en Genk initieerde T.OP Limburg bijkomende trajecten om het verhaal kracht bij te zetten.3 Toepassingen van diepe geothermie en warmtenetten, nieuwe (fiets)doorsteken en ontmoetingsplekken, ecologische belevingsroutes of duurzame systemen van water, biomassa of andere materialenstromen passeerden de revue.

Om hierrond debat los te weken en het draagvlak te testen, brachten Z33 en Ruimte Vlaanderen het complexe planningsverhaal rond het Kolenspoor tot leven in de lente van 2016. Ze verzamelden alle resultaten in een interactieve installatie ‘Testing the Coal Track’ waarmee ze het project toonden en toetsten op de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam, IABR–2016–THE NEXT ECONOMY. De installatie omvatte een 270°-projectie die bezoekers de kans gaf om de doorgaans onzichtbare infrastructuurlijn fysiek te ervaren, een digitaal platform4 en een boek die inzage gaven in de grote hoeveelheid bestaande visies en projecten, en twee ontwerpateliers5 die in detail uittestten welke transformaties het Kolenspoor als katalysator zou kunnen teweegbrengen.

Het maken van de IABR-installatie, de samenwerking met de ontwerpers en de ontmoeting ter plekke tussen een vijftigtal betrokken actoren, loonden.6 Het geheel creëerde een nieuwe beleving van het Kolenspoor waarbij het gebruik van technologie hielp om kennis te delen en een collectieve ervaring op te bouwen.

Het Kolenspoor was niet langer een fysieke lijn, maar kreeg legitimiteit als een unieke, productieve experimenteerruimte waar verleden en toekomst in elkaar vloeien.

3 ­— Zie http://www.toplimburg.be/projecten en http://www.toplimburg.be/publicaties.

4 — Zie www.projectkolenspoor.be 5 — Ontwerpatelier te Stad Genk door Plusoffice architects, DELVA Landscape Architects en Social Spaces in het kader van de conceptsubsidie “Multiproductief Netwerk Kolenspoor”, https://issuu.com/toplimburg/docs/ new_gkc_160328_boekwerk_iabr; Ontwerpatelier te Houthalen-Helchteren door de Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur (OSA), KULeuven, https://issuu.com/toplimburg/docs/atlas_iabr_final_v3_13-04-2016.comp 6 —Zie ook foto pp10: Gedeputeerde Inge Moors van de provincie Limburg en Schepen Anniek Nagels van Stad Genk bij het bezoek aan de IABR 2016 tijdens het seminarie ‘Het Kolenspoor Getest’, 1 juni 2016.

013

VAN OUD NAAR NIEUW

PUBLIEKE BELEVING

BAANBREKENDE HEFBOOMPROJECTEN

Vernieuwing in de cleantech, de fietsindustrie en mobiliteit, de maakindustrie en design, experimenten met hernieuwbare energievoorziening of sociale innovaties in de voedselproductie scharen zich zij aan zij van indrukwekkend erfgoed en sublieme natuur in de Limburgse mijnregio. Het Kolenspoor kan in eenzelfde ruimte zowel het verhaal van het oude energielandschap als van de nieuwe productieve landschappen bundelen.

Daarom wordt de dynamiek die vandaag leeft in de omgeving zichtbaar gemaakt langs het Kolenspoortracé. Het creëren van deze nieuwe beleving lijkt een voorwaarde, maar kan ook een katalysator zijn, voor het creëren van nieuwe mogelijkheden.

Kleine interventies langs het spoor laten toe om de beginnende maatschappelijke en economische heropleving (vaak innovatieve of hoogtechnologische en moeilijk toegankelijke zaken) op een laagdrempelige manier te beleven. Het publiek staat hierbij centraal. Een innoverende praktijk wordt op een ludieke of theatrale manier gebracht. Een paviljoen staat symbool voor een nieuwe samenwerkingsvorm of op basis van een nieuwe technologie wordt een publieke functie gecreëerd. Deze ‘voorpostacties’ zijn typerend voor het multiproductieve landschap dat vandaag in wording is. Steeds met een sterke link naar de mijnontginning uit het verleden.7

Een grotere belevingswaarde van wat vroeger en nu mogelijk is, van de oude en nieuwe ontginningsverhalen, creëert een gemeenschappelijke sense of opportunities. Het samen creëren van de voorposten kan inspireren tot nieuwe ontwikkelingsconcepten en aangeven waar en hoe synergieën tot baanbrekende hefboomprojecten kunnen leiden op langere termijn. De idee is niet om het Kolenspoor volledig te ontwikkelen, wel om strategisch en selectief in te spelen op initiatieven in de nabije omgeving die een link hebben met het spoor.

KATALYSATOR EFFECT: VAN RECREATIE NAAR RE-CREATIE 7 ­— Het concept van de voorpostacties speelt in op het SALKproject Mine Trail van Toerisme Limburg. Dit project werkt aan de eerste Limburgse ‘belevingsroute’ door de kwaliteit van de fietsroutes langs het Kolenspoor te optimaliseren. De verwerving en toeristische ontsluiting van het spoor is hierin een cruciale succesfactor. In een volgende fase zal de integratie van installaties en de mogelijke invulling van leegstaand mijnerfgoed rond het traject bekeken worden. Het Kolenspoorproject verbreedt de ambities van de Mine Trail door de beleving van de nieuwe (productieve) ontginningslandschappen toe te voegen.

015

T.OP Limburg

beringen

buurTPark

avOnTurenberg

De Wijers aLs WeLvarenD breeD verbLijfLanDschaP veLDOnDerzOek TrajecT van heT kOLensPOOr

urban Design WOrkshOP: reviving The cOaL Track

bike vaLLey & circuiT exPerience cenTre

beLevingsrOuTes in cenTraaL-Limburg

ThemarOuTes

nOOrD

afTakk

De mynrOuTe king Of bOnDs

regiOnaLe mOTOr vOOr De nexT ecOnOmy

urban Des POnD urb Of De Wij

PrOsPecTieve sTuDie circuLaire ecOnOmie aTeLier DiePe geOThermie kOLensPOOr PrOjecT OOsT sTaDLimburg-bOek ruimTeregie-bOek heusDen-zOLDer bOLDerberg Wijers

ÉÉN NIEUW ELAN, MEERDERE

ROUTES Vanuit een wisselwerking tussen de kleinschalige ‘voorpostacties’ op korte termijn en de strategische hefboomprojecten op langere termijn kan het Kolenspoor opnieuw een versterkende rol spelen in het transitieverhaal van de Limburgse regio. Door de onderlinge samenhang hebben de individuele acties het potentieel om het ruimtelijke, economische en sociaal-culturele weefsel van een veel omvangrijker gebied ingrijpend te transformeren. De testfase van het Kolenspoorproject lichtte een tip van de sluier van mogelijke hefboomprojecten. Afhankelijk van de lokale troeven en beleidsambities kwamen meer dan één grondstof, één sector of systeem in het vizier.

“Het Kolenspoor is de nieuwe ‘High Line’ in Midden-Limburg! Het Kolenspoor verbindt alle Limburgse mijnterreinen met elkaar. Het spoor legt de link met het verleden, heden en de toekomst.“ JO SCHOEFS - PROVINCIE LIMBURG

In de gemeenten Beringen en HeusdenZolder leeft bijvoorbeeld de ambitie om de vernieuwende fietscultuur in de schijnwerpers te plaatsen. Sterkmakers zijn Flanders Bike Valley, het circuit van Zolder en de geplande Velodroom, met daarnaast de landschappelijke en cultuurhistorische troeven voor fietstoerisme.

‘Belevingsroutes’ zoals het Kolenspoor vormen de conceptuele bouwstenen om

“Het Kolenspoor kan, door drager te zijn van een nieuwe mijnfietsroute, zorgen voor de integratie van het Limburgse mijnerfgoed. Zo kan het spoor bijdragen tot de versterking van de mijnregio op toeristisch-recreatief vlak en tot het valoriseren van de kandidatuur/ erkenning als Unesco-werelderfgoed.

Op Limburgs niveau lost het Kolenspoor een aantal missing links op zodat de provincie nog meer op de kaart gezet wordt als dé fietsprovincie bij uitstek.”

WARD SEGERS - TOERISME LIMBURG

innovatieve, industriële invalshoeken te integreren met sport, recreatie en duurzame energietoepassingen.

Een ander voorbeeld is HouthalenHelchteren, waar een landschappelijk goed ingebedde economie op basis van biomassa, water en cleantech op de agenda staat. De gemeente ziet ook ruimte voor een mobiliteitstransitie als gevolg van de geplande infrastructuurwerken rond de

“Genk kent heel veel kleine microeconomieën, zeker in de voedsel- en bouwindustrie. Het Kolenspoor kan die gaan gebruiken als een voeder voor de experimentele ruimte, om circulaire economie en het schakelen van kringlopen te testen.”

WARD VERBAKEL - PLUSOFFICEARCHITECTS

Limburgse Noord-Zuidverbinding, om zo de Grote Baan te verlichten. Projectideeën omvatten de transformatie van een

“Limburg heeft veruit het grootste geothermisch potentieel in Vlaanderen.

Er zijn wel degelijk een aantal grote clusters in de oude mijnregio, waar de warmtevraag aanwezig is. Hierdoor kunnen rendabele cases worden opgesteld.”

BEN LAENEN - VITO

“Het project Kolenspoor zal ongetwijfeld een toeristische boost geven aan de gemeente As. In onze gemeente is er bovendien nog een groot stuk fysiek spoor aanwezig als stille getuige van het verleden. De tijd is rijp om deze getuige te laten spreken.”

VEERLE VANGOMPEL - AS

voormalig pompgebouw tot waterbar aan het spoor, een verkeerstransferium met een nieuwe fietsbelevingsroute tussen het Kolenspoor en het centrum, en de herontwikkeling van het bedrijventerrein Centrum-Zuid vanuit een kringloopfilosofie.

017

Nieuwe identiteit voor Midden-Limburg groene energiebronnen

Herontwikkeling Centrum Zuid industriële symbiose en heroriëntatie

Experimentele groene transportli op het voormalige kolenspoor in Genk, As en Maasmechelen

Outdoor experience centre Beringen en Heusden-Zolder

Zonhoven station als transferium voor fiets-treinverkeer en poort tot de Wijers

Exotisch glaslandbouw- e op basis van diepe geothe en composteringproject

Fordsite ...?

Gediversifieerd kampeertoerisme en groepsactiviteiten in Limburg

Op 28 november 2016 geeft een seminarie het startschot van het Strategisch Project Kolenspoor. Een strategisch coördinator wordt aangesteld voor drie jaar met als doel om een aantal ambitieuze projectideeën te detecteren langs het Kolenspoor, te verbinden en naar realisatie te leiden.

Het Kolenspoorproject rondt hiermee zijn testfase af. Er zijn verschillende pistes die nu via een participatief proces concreet moeten worden aangevuld, verrijkt en getoetst op haalbaarheid, hefboomeffect en draagvlak.

het voorgaande drie verbindende scenario’s te destilleren en hiermee de onmisbare schakels van samenwerking en afstemming centraal te plaatsen. Een eerste scenario suggereert een verbindend project rond de mobiliteitstransitie en een vernieuwde fietscultuur. Een tweede scenario focust op de energietransitie met toepassingen van diepe geothermie, warmtenetten en energiecoöperaties, en een derde kijkt naar de materialentransitie met onder meer

Tijdens de kick-off worden deze speculatieve scenario’s onder de loep genomen om de condities voor toekomstige samenwerking en kwaliteitsbewaking scherper te krijgen. Welke concepten of innovaties zijn gewenst, welke stappen of nieuwe coalities zijn nodig, welke kaders voor investering en realisatie zijn voorhanden? Z33 inspireert met referentieprojecten van buiten de regio en suggestieve collages die verder werken op bestaande initiatieven, visies en potenties.

toepassingen en transport van biomassa.

Drie transitieverhalen die zeer specifiek

OMWONENDEN BETREKKEN

DRIE SCENARIO’S

zijn voor de Limburgse mijnregio met zijn

Z33 en Ruimte Vlaanderen besloten die evenwichtsoefening te triggeren door uit al

uitzonderlijke troeven en landschappen als

Z33 start samen met Space Caviar in 2017 nog een traject van collectieve reflectie: een workshopreeks gedurende zes maanden

het Nationaal Park en de Wijers.

dankzij

ijn

en wijnproject ermie

Maasmechelen, stad van water

VAN TESTFASE NAAR KICK-OFF

“Als het de ambitie is om te evolueren naar een onafhankelijk duurzaam energiesysteem, in te zetten op circulaire economie en dit alles ten midden van een subliem en toegankelijk verblijfslandschap - welke ingrediënten zijn dan nodig om dit complex verhaal mee op te bouwen?”

om de mensen die rond het Kolenspoor wonen en werken te betrekken. Door middel van tekeningen en collages worden lokale visies verbeeld en samengebracht. Tijdens een ‘kolenspoor city’-festival worden de resultaten getoond in een totaalinstallatie dat als alternatief, doorontwikkeling of voeding kan dienen tijdens een fase van concrete verwezenlijking.

019

Hoe omgaan met verandering in erfgoedlandschappen?

Het Kolenspoorproject wil oude infrastructuren en mijnerfgoed levend houden in een toekomstgerichte strategie. Het koolstofverleden is hier de verbindende kracht om te werken aan een koolstofarme toekomst.

Dankzij nieuwe ontginningen bouwen we verder aan de identiteit van een grondstof- en energielandschap en overstijgen we mogelijke breuklijnen.

T.OP Limburg wordt uitgewerkt onder regie

Het is een open en uitnodigend proces

van Ruimte Vlaanderen, OVAM,

om partners en hun ontwikkelingsplannen

VLM, ANB, Agentschap Ondernemen,

te engageren voor de RE-MINE

Provincie Limburg, Stad Genk, LRM

transitietrajecten.

en Toerisme Limburg.

MEER INFORMATIE OP WWW.TOPLIMBURG.BE

VLAAMSE LAND MAATSCHAPPIJ

Stuurgroep Strategisch Project Kolenspoor: Stad Genk, Provincie Limburg, gemeenten Beringen, Heusden-Zolder, Zonhoven, Houthalen-Helchteren, As, Maasmechelen, Ruimte Vlaanderen, Z33/Architectuurwijzer.

Team T.OP Limburg bij Ruimte Vlaanderen: Inge Bangels (project manager), Viviane Claes, Inge Coelmont, Christine Daniels, Els Geerts, Marthe Reumers, Liesl Vanautgaerden (programmadirecteur gebiedsontwikkeling), Hanne Van Gils, Rosita Vanbergen.

Beeldmateriaal: pp. 04-05: Eerste mijnterrein van Winterslag, Rijksarchief Hasselt, 1910, uit: VAN DOORSLAER, B. “Bovengrondse toekomst voor een ondergronds verleden”, 2002. pp. 06: OSA (Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur) KULeuven Atelier HouthalenHelchteren 2016. pp 09: Plan d’ensemble, archief KULeuven, uit: VAN ACKER, M. “From Flux to Frame.

Designing Infrastructure and Shaping Urbanization in Belgium.” Leuven University Press, 2013 pp. 011 (foto midden): Filip Dujardin. pp. 011 (foto rechts): IABR–2016–THE NEXT ECONOMY. Foto: Lotte Stekelenburg. pp. 017: Space Caviar, the incomplete city.

T.OP Limburg, Ruimte Vlaanderen.

Absoluut: concept en lay-out.

Verantwoordelijke uitgever: Peter Cabus, Ruimte Vlaanderen, Koning Albert II-laan 19 bus 12, 1210 Brussel.

021

T.OP LIMBURG