Atelier 'Testing the Coal Track' Genk - Multiproductief Kolenspoor

multiproductief kolenspoor Genk Op zoek naar nieuwe kansen voor een ruimtelijk-economisch succesverhaal

plusofficearchitects - DELVA landscape architects - Social Spaces - ArcK UHasselt

Het kolenspoor verbindt alle mijnsites en haveninfrastructuur van midden Limburg en het Kempisch plateau. Drie van die voormalige mijnsites en een kolenhaven liggen op het grondgebied van Genk. Die spoorwegzate is een relict in het Genkse landschap van een rijk economisch verleden. Waar het spoor vroeger de belangrijke ruggengraat was die de mijncités, installaties, mensen en goederen met elkaar en met de regio verbond, ligt het er vandaag maar verlaten bij. Een wandeling over het kolenspoor toont ons een lange ‘lege’ ruimte met een introvert karakter, maar wel met bijzondere landschappelijke kwaliteiten. Door zijn bestemmeloosheid kent de spoorwegzate vandaag wel veel vormen van informeel gebruik, van olifantenpaadjes en moestuintjes tot dierenweides en materiaalopslag. Tezelfdertijd is het nog altijd de enige directe link tussen de mijnsites, vandaag belangrijke (toeristische) uithangborden voor de stad in volle ontwikkeling.

Genk noemt zichzelf nu al enkele jaren ‘rasterstad’ onder meer omwille van het uiteengelegde verstedelijkingspatroon, het grid van snelwegen en grote boulevards. Het kolenspoor is momenteel amper beleefbaar in het weefsel van die rasterstad. Enkel wie zich op de radiaalwegen vanuit het centrum beweegt zal op gegeven ogenblik het spoor kruisen, maar er zelden belang aan hechten. De kansen voor een nieuwe toekomst voor het spoor liggen echter voor het grijpen.

Wie Genk vanuit de lucht bekijkt zal merken dat het kolenspoor als een ringfiguur de stad omarmt. Een figuur die de verschillende uitvalswegen met elkaar verbindt. Ligt hier een kans voor een nieuw mobiliteitsconcept als alternatief voor de rasterstad? Niet enkel verbindt het de radiaalwegen, door de ontwikkeling van de mijnsites zijn er ook een aantal bijzondere tuinwijken aan gekoppeld, afgewisseld met belangrijke nieuwe ontwikkelingen zoals C-mine, Thor park, KRC, la Biomista, ‌ en de grote bedrijventerreinen. Het kolenspoor vormt op zich al een lineaire stadsruimte met een enorme diversiteit in mogelijk gebruik en bestemmingen, alleen is ze vandaag nog niet als dergelijke verbinder ontwikkeld.

In het woonweefsel aan het kolenspoor bevindt zich een heel systeem van micro-economieĂŤn, ondernemers die op allerlei manieren gebonden zijn aan hun plek en die als groep van vele kleintjes een belangrijk deel van de lokale economie betekenen. Wat zou het oude spoortraject ook voor deze mensen kunnen betekenen?

Het stadsbestuur heeft de nodige ambities en durft dromen van een nieuw verhaal voor het kolenspoor als figuur van de toekomst. Dit kan snel gebeuren via eenvoudige ingrepen zoals een recreatieve fietsverbinding tussen de woonwijken en toeristische hotspots of als beleving van de fascinerende landschappen. Het kolenspoor kan een lineair park worden dat als een trage helling door het weefsel snijdt en een alternatief biedt voor de autocultuur in de stad. Het lijkt echter aangewezen verder te durven denken dan een mooi landschap met fietspad en dus grondig na te denken over het economisch potentieel van deze figuur. Hoe wordt het kolenspoor opnieuw drager van een economisch succesverhaal, verder gebouwd op de lessen uit het verleden. Dat is waar deze studie over gaat, de potenties van het kolenspoor als multiproductieve ruimte en drager van de Next Economy.

Friuli

“In ’81 heb ik de kantine gebouwd voor mijn vrouw, samen met kameraden … nu ben ik hier alleen”.

Friuli is eigenaar van een Italiaanse voetbalkantine langs het Kolenspoor in Waterschei. De kantine was een droom van zijn vrouw. Samen met zijn vrienden bouwde hij de kantine voor de lokale Italiaanse gemeenschap. Vandaag wordt er niet meer actief voetbal gespeeld aan de kantine. Enkel een kaartclub komt nog elke week langs. Friuli woont ook in de kantine waardoor hij steeds een oogje in het zeil houdt in de omgeving. Hij is een beetje de waakhond van de buurt.

fferd

“Ik ben als eerste hier begonnen in ’74 … Vroeger waren hier barakken … nu is alles prachtig” Muzaffer is voormalig kapitein van voetbalclub de Turkse Rangers die naast het Kolenspoor ligt in Waterschei. Vandaag staat hij als vrijwilliger in voor de organisatie van de club. Hij heeft mee het terrein van de Rangers omgevormd tot de voetbalclub die het vandaag is. Vroeger stonden daar barakken op voor mijnwerkers. De club heeft een goede verstandhouding met de grote voetbalclub KRC Genk. Sinds enkele jaren trainen ook de Genkse Ladies op de terreinen van de Turkse Rangers. Er bestaat ook een goede band met de Moskee langs de club. Naast voetbalclub is de kantine ook een centrum voor de Turkse gemeenschap. zo worden er regelmatig trouwfeesten georganiseerd. In de toekomst zou Muzafferd de kantine van de club graag uitbreiden met de hulp van een investeerder. De Turkse Rangers en de andere clubs zijn allen belangrijke schakels in het netwerk van de stad. Een netwerk dat zich uitbreidt langs het Kolenspoor, met veel aandacht voor sport, jongeren, opleiding en gemeenschapsvorming.

FATIMA “Het mag terug opgewaardeerd worden, dit spoor …. Ik denk dat je zo veel meer mensen over de vloer krijgt, bij wijze van spreken” Fatima is stadswachter in Zwartberg en Waterschei op het traject dat langs het Kolenspoor loopt. Ze werkt voor de stad Genk en fungeert als aanspreekpunt voor de buurtbewoners en toeristen die langs het spoor wandelen of fietsen. Ze houdt ook een oogje in het zeil en maakt melding van sluikstorten. Ze heeft ervaren dat de aanleg van een klein stukje fietspad langs het kolenspoor hier een positieve invloed op heeft gehad. Het blijkt dat als er meer passage is, er minder wordt gestort. Ze vindt daarom dat het Kolenspoor opgewaardeerd moet worden. Zo krijgen de buurtbewoners en toeristen de kans om de prachtige natuur langs het spoor te ontdekken.

FOTO’S: Belbachir Boumediene

ANNEMIEN

“Iedereen leert jou iets hier … de ene doet het zo, de ander doet het anders, maar je pikt van iedereen een beetje mee.”

Annemien is eigenares van een volkstuintje langs het Kolenspoor in Zwartberg. Het volkstuintje is een plek waar ze rustig haar groenten kweekt voor eigen gebruik. Alles wat ze over heeft, deelt ze uit aan familie en vrienden. Onder het motto “zonder is gezonder” leerde ze van de organisatie Velt op biologische manieren groenten te telen. Anderzijds krijgt ze heel veel tips van haar volkstuin-buren, “je leert van iedereen iets”. Ze hoopt dat er in de toekomst nog meer interactie komt tussen de verschillende volkstuin-eigenaars via een buurtfeest. Het Kolenspoor is voor haar een groot lerend netwerk.

ANN Ann Vanderheyden is coördinator van het ambitieuze project La Biomista dat de voormalige zoo van Zwartberg uit wil bouwen tot een artistiek-toeristische site die erfgoed, hedendaagse kunst en bioculturele diversiteit combineert. Omwille van de complexiteit van het project La Biomista, ontwikkelt Ann actief skills in het ‘verbinden van verschillen of verschillen verbinden’. Zo wil ze verschillende domeinen en logica’s; zoals ruimte, wetenschap, kunst, toerisme, diversiteit, sociale aspecten, met elkaar verbinden tot een groot project. In het experimenteel nadenken over natuur kan Biomista interessante linken leggen met zowel kleinere als grotere natuur-initiatieven in Genk.

BERKE

“In 1998 heb ik de erkenning als compostmeester gekregen … ik geef ook opleidingen aan de jongens van Tevona.”

Berke is erkend compostmeester en ‘composteert’ in de omgeving van het Kolenspoor in Winterslag. In een vorig leven was hij veldrijder, maar vandaag onderhoudt hij dagelijks zijn tuinen. Berke deelt zijn kennis over composteren met iedereen die geïnteresseerd is. Hij geeft opleidingen voor composteren en het onderhouden van tuinen aan Tevona. Dit is een vzw die volwassenen met een verstandelijke beperking ondersteunt. Ook toeristen die langs zijn compost-tuin rijden, zijn welkom. Jaarlijks organiseert hij een pompoenen-wedstrijd voor de buurt. Stilaan wil Berke zijn rol als compostmeester overdragen aan iemand anders zodat leren composteren een belangrijke vaardigheid blijft in Genk.

Deze vaardigheid kan immers de vele landbouwers, veehouders, tuiniers, natuurliefhebbers en -beheerders in en rond het Kolenspoor – en daarbuiten – ondersteunen en aanvullen in hun activiteiten.

hypothese 1: tussenland

67 % fier Genk max: Brugge min: Sint-Niklaas gemiddeld 270 km fietspad

GFT

Glas

67 kg

24 kg

35,5 % vertrouwen Genk Hasselt

Genk

152 kg en stijgend

centrumsteden

groot en klein

Papier

Genk

P

C-mine

P

P

gemiddeld

P

het kolenspoor als verbindende tussenfiguur S en XL landschappen 2005 - 2013

16,3 %

1-49 wn

1630 ondernemingen

11 %

101 ondernemingen

50-199 wn

Het Genkse landschap is gekenmerkt

Het kolenspoor vormt een lineaire

16,7 %

200+ wn

door grote waardevolle natuurgebieden

groene ruimte met een eigen karakter dat

en kleiner buurt- en privégroen.

als tussenfiguur de grote verscheidenheid

28 ondernemingen

% 80

aan S en XL landschappen aan elkaar 75

rijgt en de ecologische kwaliteiten 70

bossen in Genk

versterkt.

bossen in de Vlaamse centrumsteden

sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

65

67 % fier

Genk

max: Brugge

2006

min: Sint-Niklaas

2007

2008

2009

2010

2011

voldoende fietspaden

2012

goed onderhouden fietspaden

gemiddeld

veilige fietspaden

270 km fietspad

GFT

Papier

Glas

67 kg

24 kg

35,5 % vertrouwen

37 %

voldoende fietsstallingen

Genk Hasselt

Genk

152 kg en stijgend

centrumsteden

P

Genk

P

P

56,3 %

buitenlandse herkomst

Bouw van gebouwen

24,6%

buitenlandse herkomst stadspersoneel

Bouw van gebouwen

Detailhandel Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met 0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

20,8 %

buitenlandse herkomst politie

P

C-mine

gemiddeld

Onderhoud en reparatie van auto's

Onderhoud en reparatie van auto's

Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

Detailhandel

2005 - 2013 16,3 %

1-49 wn

1630 ondernemingen

11 % 50-199 wn

101 ondernemingen

16,7 %

200+ wn

XL verbinder 28 ondernemingen

kolenspoor als landschappelijke drager, ecologische verbinder van de verscheidene beekvalleien en grote natuurgebieden.

% 80 30 %

11 %

75

70

bossen in Genk

bossen in de Vlaamse centrumsteden

XL groen

56,3 %

buitenlandse herkomst

24,6%

buitenlandse herkomst stadspersoneel

Genk onderscheidt zich door de toegankelijkheid van haar natuur.

16.000 ha natuur-en bosgebied is toegankelijk. 100 %van de natuurgebieden en 90% van de bossen is toegankelijk voor publiek.

2006

2007

Bron: Stadsmonitor, Thuis in de stad Genk gemiddelde van de 13 centrumsteden

2008

2009

2010

97,4 % 2011

2012

S groen 97,1% van de woningen heeft private buitenruimte (tuin, terras of koer). Enkel Roeselare doet net iets beter.

Bouw van gebouwen

Detailhandel

Bouw van gebouwen

Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met 0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

20,8 %

buitenlandse herkomst politie

29 %het Vlaamse gemiddelde

30 %

woningen met private buitenruimte

Genk is een groene stad.

5,1 % van het grondgebied (of 450 ha) is natuurgebied met effectief nauurbeheer (tov 2,8% gemiddeld in de centrumsteden)

sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan

65

60% van de Genkse gezinnen woont in een (half) open bebouwing, 30 % in een flatgebouw en slechts 11% in gesloten bebouwing.

Onderhoud en reparatie van auto's

Ondanks het vele openbaar groen en privétuinen is de vraag naar volkstuintjes groter dan het aanbod. Er is een wachtlijst “en je zal toch geruime tijd moeten wachten voor je effectief aan de slag kan.” (website Genk)

Onderhoud en reparatie van auto's Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

Detailhandel

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

STRUCTURERENDE KWALITEITEN VAN DE BEEKVALLEIEN Het Kolenspoor kruist alternerend de verstedelijking langs de steenwegen en de groene

beekvalleien die ontspringen op het Kempisch Plateau.

Dezekansen beekvalleien verzamelen In de directe omgeving liggen hier in het beeen aantal landschappen rondom zich met een belangrijke natuurlijke en hydrologische voorraadfunctie op lokale ende regionale schaal (natuurgebied De Maten, De Wijers, de klemtonen van relatie met de Stiemerbeekvallei Demervallei, de Stiemerbeekvallei, het Nationaal Park Hoge Kempen ,…). en de Roosterbeek alsook het Nationaal Park Hoge Kempen, Klaverberg, Natuurreservaat Hengelhoef en De Maten.

139

30 %

11 %

30 %

29 %

97,4 % woningen met private buitenruimte

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

p p

500

100 0

Het Genkse weefsel, voorgesteld als rasterstad, wordt gekenmerkt door vele grote entiteiten (zoals C-Mine, Thorpark, centrumstrip...) en grote aaneengesloten landschappen (de Teut, Opglabekerzavel, Kattevennen... ).

Maar het kolenspoor met haar grote diversiteit in profilering, is anders van vorm. De langgerekte groene ruimte doorkruist de verschillende landschappelijke entiteiten – net als de andere infrastructuurlijnen – en legt weinig

relatie met de omgeving. Er liggen nu reeds heel wat kansen waarbij zowel de grote landschappen als de kleinere buurtparken en informele tuinruimtes aaneengeschakeld kunnen worden tot één continue landschappelijke ruimte waar plaats wordt gemaakt voor een nieuwe eigen natuurruimte met een uitzonderlijke biodiversiteit.

De trage helling van deze ruimte maakt het kolenspoor bovendien uitermate geschikt voor fietsinfrastructuur die

Het kolenspoor als trage helling doorheen een flucterend hoogteverschil in het weefsel van Genk.

250

1km

verschillende gebieden met kenmerkende hoogteverschillen op een aangename manier kan verbinden. Dat tussenland legt de link tussen de grote projecten en landschappen, en de vele kleinschalige initiatieven en gebruikers, en voegt letterlijk de tussenschaal toe aan het verhaal.

hypothese 2: in beweging

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

zondag

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

een nieuw traject in het enorme weefsel

het kolenspoor als

het kolenspoor als

ontwikkelaar van fietscultuur

snelle verbinder

Het kolenspoor heeft heel wat kwaliteiten om

Door recreatief en functioneel fietsgebruik

Het kolenspoor ligt klaar om geïntegreerd te

als quick-win ontwikkeld te worden als nieuwe

aan te moedigen via evenementen rond

worden in een ringlijn die belangrijke sites

fietsroute langs de verschillende micro-

het kolenspoor kan Genk een fietscultuur

en micro-centraliteiten in Genk met elkaar

centraliteiten aan het spoor.

ontwikkelen.

verbindt.

67 % fier Genk max: Brugge min: Sint-Niklaas gemiddeld 270 km fietspad

GFT

Glas

67 kg

24 kg

35,5 % vertrouwen Genk Hasselt

Genk

152 kg en stijgend

centrumsteden

Genk Rasterstad Genk P P P 270 km Toch wordt in Genk het minst fietspad gefietst van alle cenC-mine P trumsteden. Het hoofdvervoersmiddel van de GenGenk kenaar is de auto, zowel voor woon-werk of woonGenk school verkeer als in de vrije tijd.

67 % fier

Genk

Papier

67 % fier Genk

270 km fietspad

max: Brugge min: Sint-Niklaas

Genk heeft een sterk uitgebouwd fietspadennetwerk: Papier 270 kmGFT fietspaden tov 370,4 kmGlas gemeentewegen.

67 kg

24 kg 2005 - 2013

1-49 wn

min: Sint-Niklaas

24 kg

67 kg

24 kg

16,3 % 1630 ondernemingen

67 % 72 %

veilige fietspaden

67 kg

Glas

goed onderhouden fietspaden

gemiddeld

Glas

152 kg en stijgend

gemiddeld 72 %

voldoende fietspaden

Papier

35,5 % vertrouwen Genk Hasselt

152 kg en stijgend

max: Brugge

Papier

GFT

gemiddeld

centrumsteden

centrumsteden

gemiddeld

Genk

Genk Hasselt

C-mine

gemiddeld

P

35,5 % vertrouwen

P

P

11 % 37 %

voldoende fietsstallingen

P Genk

50-199 wn

101 ondernemingen

16,7 %

200+ wn

De tevredenheid over de infrastructuur is dan ook zeer groot. Enkel het aantal fietsstallingen scoort slecht.

P

P

P

28 ondernemingen

2005 - 2013

In tegensteling tot de tevredenheid over fietsstallinC-mine gen, is er in Genk een hoger dan gemiddelde tevredenheid ivm het aantal parkeerplaatsen.

2005 - 2013

In het handelsgebied Genk-Centrum en de bovenlokale (handels)gebieden zijn 6381 parkeerplaatsen, dat is 6 keer de parkingcapaciteit van C-mine. bossen in Genk gratis.

Hiervan is ongeveer de helft

P

Bron: Stadsmonitor, Thuis in de stad Genk

16,3 %

1-49 wn

1630 ondernemingen

% 80

Rurtalbahn

11 %

50-199 wn

gemiddelde van de 13 centrumsteden75

101 ondernemingen

16,3 %

1-49 wn

1630 ondernemingen

11 %

200+ wn 70

101 ondernemingen

50-199 wn

16,7 %

200+ wn

28 ondernemingen

bossen in de Vlaamse centrumsteden

65

2006 % 80

2007

2008

16,7 % In het vergelijkbare Ruhrgebied 28 ondernemingen loopt vandaag de Rurtalbahn, een herbruikte oude industriële spoorsinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan weg die herbestemd is tot een combinatie van goehet Vlaamse gemiddelde deren- en personentransport. Parallel hieraan loopt Ruhr-to-Ruhr-Bike-Trail.

2009de fietssnelweg 2010 2011 2012

1-49

% 80

75

Cargo-E-Tram, Zürich

75

70

70

sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

65

2006

2007

2008

2009

2010

2011

buitenlandse herkomst

bossen in Genk

bossen in56,3 de%Vlaamse centrumsteden

65 Bouw van gebouwen

Detailhandel

2012

24,6%

buitenlandse herkomst stadspersoneel

2006

2007

orthogonale autostructuur

radiale fietsstructuur

Sinds 2003 de Cargo-E-Tram in Zürich naast sinds 2010 vervoert is de overlevingsgraad gelijk aan personen ookgemiddelde goederen langs 10 strategische gelehet Vlaamse Bouw van gebouwen gen verzamelpunten in de stad.

Totale omzet in België 2008 2009

2010

verdeeld in ondernemingen met 0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

20,8 %

buitenlandse herkomst politie

50-199

Onderhoud en reparatie van auto's

2011

200+

2012

Onderhoud en reparatie van auto's Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

Bouw van gebouwen

Detailhandel

Bouw van gebouwen

Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met 0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

Onderhoud en reparatie van auto's

Bouw van gebouwen

Onderhoud en reparatie van auto's

buitenlandse herkomst

Detailhandel

56,3 %

buitenlandse herkomst

Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

24,6%

Detailhandel Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

Bouw van gebouwen

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

% 80

500

100 250

0

Het kolenspoor voegt een nieuwe figuur toe aan de Genkse Rasterstad die naast het raster van grote wegen, ook een sterke radiaalwegen structuur heeft. De verbinding van het concentrische kolenspoor met het centrum is de onderlegger voor een vernieuwende en heel eigen mobi-

liteitsstructuur voor de toekomst. De aanleg van een fietspad of buslaan kan heel snel gebeuren. De vooruitstrevende ambities binnen het stadsbestuur vragen echter om de vrijwaring van de spoorruimte als experimenteerruimte voor de toekomst waarbij wordt nagedacht over

1km

elektrische vervoersmodi van zowel mensen als goederen over de sporen of zelfrijdende individuele transportmogelijkheden.

Station Spoorweg

Elektrificatie spoorlijn Goederenspoor

Sneltram (Spartacus) Verbinding sneltram

7

Bijkomende snelle ve

Onderzoek tracĂŠ bijko

Transferium voor regi

Schakelpunt bestemm

2

Zoekzone schakelpun

Verkeersgenererende

6 7 5

1

7

4

Geleen

3 8

8 8

9

bestaand fietsnetwerk

500

100 0

250

1km

bestaand busnetwerk + snelle realisatie ringbus langs creatieve en productieve spots

voorstel bijkomende snelle verbinding mobiliteitsplan Genk, arcadis 2014

Mobiliteitsplan Genk | Werkdomein B3 - Openb 1:55 000

hypothese 3: productielijn

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

zondag

1

2

3

4

5

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

zondag

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

27

28

29

30

31

67 % fier Genk max: Brugge

1910 - 1990

min: Sint-Niklaas gemiddeld

goed onderhouden fietspaden

het kolenmodel

35,5 % vertrouwen

72 %

1964 - 2014

voldoende fietspaden

72 %

het Ford Genk-model veilige fietspaden

37 %

voldoende fietsstallingen

2020

67 %

het multiproductief model

Genk

67 % fier

Hasselt

Genk

gemiddeld

maandag

Het Genk van de grote spelers: na de mijnen en de auto-

dinsdag

woensdag maandag

donderdag dinsdag

vrijdag woensdag

donderdag zaterdag

zondag vrijdag

zaterdag

Het kolenspoor als katalysator voor 1

max: Brugge

min: Sint-Niklaas

2

13

42

53

4

zondag 5

voldoende fietspaden

industrie als hoofdactiviteit zou Genk een nieuwe invulling

nieuwe kleinschaligere bedrijvigheid

voor speler’Glas kunnen bedenken GFTde ‘grote Papier

met onderlinge wisselwerking en

6

gemiddeld

270 km fietspad

13

152 kg en stijgend

2005 - 2013 centrumsteden

67 kg

86

14

97

1513

16 14

810

15 17

11 9

12 10

18 16

19 17

11

18

12

goed onderhouden fietspaden

19

35,5 % vertrouwen

Genk

sterke verbondenheid met het

Hasselt

Genk

7

24 kg

gemiddeld

20

21

27

28

2220

23 21

22 24

25 23

26 24

woonweefsel.

2927

16,3 %

30 28

29 31

30

25

voldoende fietsstallingen 26

31

1630 ondernemingen

11 %

P

Genk

101 ondernemingen

P

© Het Belang van Limburg / www.hbvl.be.

16,7 %

T2-campus krijgt 12,5 miljoen euro Europese steun

28 ondernemingen

P

C-mine

n

P

30/12/2015 om 16:13

| Bron:

BELGA

2005 - 2013 16,3 %

1-49 wn

1630 ondernemingen

11 %

101 ondernemingen

50-199 wn sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

16,7 %

200+ wn 2008

2009

2010

2011

28 ondernemingen

2012

© Het Belang van Limburg / www.hbvl.be.

T2-campus krijgt 12,5 miljoen euro Europese steun

% 80

Bouw van gebouwen

Detailhandel

Foto: thorpark.be 30/12/2015 om 16:13

75

Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

Onderhoud en reparatie van auto's

bossen in Genk

o's

verdeeld in ondernemingen met

Detailhandel

GFT

bossen in de Vlaamse Genk Totale omzet in België centrumsteden

Papier

GlasDe

67 kg

24 kg

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

65

goedkeuring van 12,5 miljoen euro steun van het Europees Fonds voor Regionele Ontwikkeling (EFRO) “een serieuze stap dichterbij”. Dat stelt Vlaams minister van Economie en Werk, Philippe Muyters, woensdag in een mededeling.

max: Brugge

voldoende fietspaden

2006

kracht van kleine ondernemingen

35,5 % vertrouwen

Genk

Hasselt

152 kg en stijgend

Datamining op federaal niveau toont hoe kleine ondernemingen samen kunnen instaan voor een groot deel van de totaalomzet binnen een sector, zelfs in 56,3 % sectoren met traditioneel een sterke aanwezigheid van grote spelers (vb. de detailhandel).

buitenlandse herkomst

gemiddeld

24,6%

buitenlandse herkomst stadspersoneel 20,8 %

buitenlandse herkomst politie

sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

67 % fier

min: Sint-Niklaas gemiddeld

2007

2008

2011goed onderhouden 2012 fietspaden veilige fietspaden voldoende fietsstallingen

De overlevingsgraad - ondernemingen die 5 jaar laten nog steeds bestaan - maakte een inhaalbeweging en zit nu op gemiddeld Vlaams niveau.

Bron: Stadsmonitor, Thuis in de stad Genk

Bouw van gebouwen

77

Onderhoud en reparatie van auto's 2.

11 %

79

16,7 %

DIENSTEN

ONDERZOEK

CREATIEVE SECTOR

5.

Genk als broedplaats voor kleine ondernemingen % 80

Hoewel grote spelers (zoals Ford Genk) vaak sym75 bool staan voor de bedrijvigheid in de regio, zien we 70 uit data potentieel voor kleinschaligere bedrijvigheid sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan 65 verschijnen. het Vlaamse gemiddelde

bossen in de Vlaamse centrumsteden

30 %

2006 2007 2008 2009 2011 2012 Genk onderscheidt zich 2010 van andere centrumsteden als enige stad met een groeiend aantal kleine onder11 % nemingen.

RETAIL COMMERCIE

B2B hubs in Zuid

6.

fiets-/wandelroute

7.

MAAK INDUSTRIE

8. oude Kolenspoor 9. Relance icm. Spartacus

RECYCLAGE /MATERIALEN INDUSTRIE Fig. PROGRAMMA Economische diversifiëring moet leiden tot een veerkrachtigere economie en samenleving

kolenspoor als multiproductieve drager van nieuwe tewerkstelling bron: maa Fig. NETWERKEN

1. Stedelijke werklocatie Watersshei / Cristal Stadion 2. Station en stedelijke werklocatie Zwartberg 3.Logistieke HUB Genk Noord 4. Hermes en C-Mine 5. Stiemerbeek / Centrum 6/7/8 Genk Zuid

Het startaanbod focust op vier domeinen: elektro, ICT, (new) energy en (new) materials. “Zo wordt de T2-campus een promotor van techniek en technologie, een accelerator van kennisverspreiding van nieuwe en toekomstige technieken met veel ruimte voor ondernemerschap. Kortom: een prachtig project in tijden waarin de Foto: thorpark.be

Ontwikkeling (EFRO) “een serieuze stap dichterbij”. Dat stelt Vlaams minister van Economie en Werk, Philippe Muyters, woensdag in een mededeling.

Onderhoud en

1

4.

28 ondernemingen

37 %

Muyters wijst er ook op dat dankzij de ligging innovatieve opleidingen in nauwe samenwerking met bedrijven en onderzoeks- en kennisinstellingen ontwikkeld kunnen worden. De vernieuwende opleidingsinhouden zullen zich toespitsen op nieuwe technologieën, en worden voortdurend geëvalueerd in functie van de vraag vanuit bedrijven.

van auto's De T2-campusreparatie wordt volgens de N-VA-minister een state of the art Technologie/Talent campus. De drie http://www.hln.be/regio/nieuws-uit-genk/job-zoeken-tussen-p... kernpartners - Syntra GENK 08/03/2016 - 04u12Limburg, VDAB en het Limburgse onderwijs (via het Autonoom Gemeentebedrijf Genk) Totale van omzettechnisch-technologisch in België werken er gericht samen aan de ontwikkeling talent, dat nodig is om de Limburgse verdeeld in ondernemingen met YOUNICORN CAFÉteBIEDT WERKLOZEN NIEUWE MANIER OM BAAN TE VINDEN economie structureel doen groeien.

Job zoeken tussen pot en pint | HLN Genk

Woon/Werk Combinatie Ontwikkeling

3.

101 ondernemingen

72 %

Vier domeinen

Bouw van gebouwen

verdeeld in ondernemingen met

1630 ondernemingen

De T2-campus wordt volgens de N-VA-minister een state of the art Technologie/Talent campus. De drie kernpartners - Syntra Limburg, VDAB en het Limburgse onderwijs (via het Autonoom Gemeentebedrijf Genk) 72 % werken er gericht samen aan de ontwikkeling van technisch-technologisch talent, dat nodig is om de Limburgse economie structureel te doen groeien.

67 %

nieuwe economische initiatieven in Genk GENK - De T2-campus (Talent en Techniek) op het Thor Park in Genk komt met de goedkeuring van 12,5 miljoen euro steun van het Europees Fonds voor Regionele HBVL 31/12/2015

Detailhandel

gemiddelde van deomzet 13in België centrumsteden Totale

16,3 %

200+ wn

2010

Genk maakt een inhaalbeweging

2005 - 2013

50-199 wn

2009

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

1-49 wn

BELGA

GENK - De T2-campus (Talent en Techniek) op het Thor Park in Genk komt met de

70

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

| Bron:

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

Job zoeken Detailhandel tussen pot en pint

Vier domeinen

Muyters wijst er ook op dat dankzij de ligging innovatieve opleidingen in nauwe samenwerking met bedrijven en onderzoeks- en kennisinstellingen ontwikkeld kunnen worden. De vernieuwende opleidingsinhouden zullen zich toespitsen op nieuwe technologieën, en worden voortdurend geëvalueerd in functie van de vraag vanuit bedrijven.

Creatieve initiatieven voor werkzoekenden

Het startaanbod focust op vier domeinen: elektro, ICT, (new) energy en (new) materials. “Zo wordt de T2-campus Begin maart 2016 opende het eerste Younicorn Café een promotor van techniek en technologie, een accelerator van kennisverspreiding van nieuwe en toekomstige technieken met veel ruimte voorvan ondernemerschap. prachtig project in tijden waarin de in het themacafé Racing Kortom: Genkeenwaarin werkzoekenden samen komen in een gezellige en ongedwongen sfeer, elkaar motiveren en eravringen uitwisselen.

Er worden workshops gehouden en ook werkgevers en jobcoaches kunnen mee aan tafel schuiven. HLN. be 08/03/2016

Benny D' Helft organiseert de eerste Younicorn Café in het Themacafé van RC Genk. - Foto Mine Dalemans

Nu woensdag gaat het eerste Younicorn Café in Limburg door in het Themacafé van Racing Genk. Het café is het decor voor een nieuwe aanpak om werkzoekenden aan een job te helpen. Die werkzoekenden staan centraal in het concept van zo'n Younicorn Café. "We brengen ze samen in een gezellige en ongedwongen sfeer van een echt café", legt Benny D' Helft (52), de bedenker van het Younicorn Café, uit.

56,3 % Bouw van gebouwen

30 %

29 %

Detailhandel Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met 0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

Onderhoud en reparatie van auto's

woningen met

Bouw van gebouwen

XAVIER LENAERS Onderhoud en reparatie van auto's

97,4 % Totale omzet in België

veilige fietspaden

In zo'n Younicorn Café treffen de werkzoekenden elkaar enkel tussen pot en pint. "Ze babbelen en motiveren elkaar bij het zoeken naar werk", vervolgt D' Helft. "Ze wisselen ervaringen uit, steunen elkaar en geven tips door." Ook werkgevers zijn welkom en jobcoaches schuiven mee aan tafel. "Ze nemen deel aan een laagdrempelig netwerk dat de werkzoekenden nodig hebben voor een job." De naam

Vimar Superette

Sandra Hair Styling Giovanni Kapper

Delhaize

Van Holder Frituur Tricolore IJssalon

Vanessa Hair Fashion

Carrefour Valenta Tropische vissen

Bruno’s Foodcorner

Lidl Bubbels Car Wash Kimka Gordijnen

LASERontharing Sophie Kapper Schoofs & Herteleer Natuurbakker

Pieter-Jan Automaterialen

Delhaize Bart Hiemelaars Bloemenwinkel

Patrick Huyben Theehuis

Farmaka Apotheek Sahara Turkse slagerij

Lidl

Willems Garage

Basak

Spar

Deen

Lidl

Delhaize

Carrefour

AH

Carrefour Lidl

Spar

500

100 0

De belangrijke economische spelers liggen vandaag in het weefsel van de rasterstad nogal geïsoleerd ten opzichte van elkaar, het kolenspoor kan hier een verbindende rol spelen voor verschillende productieve en innovatie plekken in Genk en een stimulator zijn voor nieuwe ondernemingen die mee werken aan de economische toekomst voor de stad. Na het verdwijnen van de grote eco-

nomische spelers zoals de mijnen en recent Ford Genk, is het nu tijd voor een nieuwe economische golf waarbij vele kleine spelers samen werken en uitwisselen met de grotere, het kolenspoor als faciliterende productieve verzamelruimte. Op de kruisingen van het kolenspoor met de radiale steenwegen ontstaan nieuwe creatieve hotspots, in de woonwijken op loopafstand van het kolenspoor

Op zoek naar de tussenmaat en woon-werkcombinaties in het principes van home-economics.. © DOGMA everyday is like sunday

Op zoek naar de tussenmaat. Opdelen van bedrijfsgebouwen en bedrijfsverzamelgebouwen. © Tara Op de Beeck - masterthesis KU Leuven 2013

250

1km

wordt ruimte gegeven aan kleinere ondernemingen.

Door het introduceren van werkruimtes in een tussenmaat – groter dan de schuur achter in de tuin, kleiner dan de grote industriële loodsen in Genk Noord- en Zuid – ontstaan groeimogelijkheden voor een diverse arbeidsmarkt van Genkse ondernemers.

Productieve werkplek en jongerenproject in de openbare ruimte Metal Workshop, phalt architekten, Zürich

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

zaterdag

zondag

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

hypothese 4: kringloop

energiemonopolie

vrijdag

1

het kolenspoor als labo voor de toekomst

De overschakeling naar een nieuw

Door het koppelen van een sociale

energiesysteem kan door een grote speler

dimensie aan nieuwe circulaire

gedragen worden.

systemen kan een hefboom voor lokale tewerkstelling gecreëerd worden, met het kolenspoor als infrastructurele drager.

Deze website maakt gebruik van cookies. Door verder te surfen, stemt u in 67 % fier OK Deze website maakt gebruik van cookies.

Door verder te surfen, stemt u in © Het Belang van Limburg / www.hbvl.be.

OK met deze cookies. Meer (/cookies) ©informatie Het Belang van Limburg / www.hbvl.be. met deze cookies. Meer informatie (/cookies)

Genk

Dag Dagvan vanhet hetcompost compostin inZwartberg Zwartberg

max: Brugge

18/06/2012 om 18:21 door Tonino Di Pietrantonio 18/06/2012 om 18:21 door Tonino Di Pietrantonio

min: Sint-Niklaas

goed

gemiddeld 270 km fietspad

GFT

Papier

Glas

35,5 % vertrouwen Genk

warmteproductie warmtevraag

Hasselt

centraliteiten

152 kg en stijgend

67 kg

24 kg

EEN VERBINDENDE OP REGIONALE SCHAAL Atelier diepeFIGUUR geothermie

gemiddeld

Deze warmtesnelweg zal bovenop haar functie van warmtetransport de verschillende centraliteiten opnieuw aan elkaar linken door middel van één regionale figuur. Hiervoor dient de warmteruggegraat zich zo centraal mogelijk tussen de verschillende centraliteiten warmteproductie te positioneren, om zo de totale lengte van het warmtenetwerk te minimaliseren. Het zal warmtevraag niet vanzelfsprekend zijn om ruimte te maken voor dergelijke figuur, gezien het verspreide centraliteiten en versnipperde karakter van de verstedelijking in de regio.

Het kolenspoor heeft een centrale ligging tussen verschillende woonwijken en bedrijfslocaties in Genk.

Dat geeft de spoorruimte heel wat potentie om te EEN VERBINDENDE FIGUUR OP REGIONALE SCHAAL ontwikkelen een warmtesnelweg.

Deze warmtesnelwegtot zal bovenop haar functie van warmtetransport de verschillende centraliteiten opnieuw aan elkaar linken door middel van één regionale figuur. Hiervoor Bron: Atelier diepe geothermie, case kolenspoor, dient de warmteruggegraat zich zo centraal mogelijk tussen de verschillende centraliteiten te positioneren, om zo de totale lengte van het warmtenetwerk te minimaliseren. Het zal 51N4E niet vanzelfsprekend zijn om ruimte te maken voor dergelijke figuur, gezien het verspreide

Het potentieel van biomassa van kleine spelers 73% van het huishoudafval wordt selectief ingezameld (389,5 kg per inwoner) Groenten-, fruit- en tuinafval is de enige fractie afval die gestegen is de afgelopen jaren.

131

en versnipperde karakter van de verstedelijking in de regio.

Dag van het compost in Zwartberg Dag Foto: van het compost in Zwartberg Foto:

Het stadsbestuur van Genk moedigt composteren Zwartberg. aan en werkt onder meer samen met ervaren comZwartberg.

- Jozef Crommen en Patrick Smits van Het compostschooltje Zwartberg.

- Jozef Crommen en Patrick Smits van Het compostschooltje Zwartberg. postmeesters.

- Berke Bervoets en Theo Buysen van educatief compostproject Winterslag.

GENK - Alle compostmeesters van Genk waren op de evenementendag van GENK - Alle compostmeesters van Genk waren op de evenementendag van

- Berke Bervoets en Theo Buysen van educatief compostproject Winterslag.

- Ronny Nyenhuis van Composttuintje Sledderlo.

- Ronny Nyenhuis van Composttuintje Sledderlo.

131

2005 - 2013

Bron: OVAM

16,3 %

1-49 wn

11 %

- Jan Jaeken duurzaamheidambtenaar en Giuseppe La Cascio van Heempark.

- Jan Jaeken duurzaamheidambtenaar en Giuseppe La Cascio van Heempark.

Verder was er May met een Nederlandse dwerghangoor, dit is de kleinste hangoor, bekend voor zij Verder was er May met een Nederlandse dwerghangoor, dit is de kleinste hangoor, bekend voor zij zacht karakter.

Ludo Lambrichts was erbij met de kippen, De Izegemse koekoek een oud Belgisch ras bekend van in de zacht karakter. jaren 1642 waarbij de hen 3.5dekgkippen, wordt en haan 4.5koekoek tot 5 kg. een Het wordt gekenmerkt door een platte Ludo Lambrichts was erbij met Dede Izegemse oud Belgisch ras bekend van in de 1630 ondernemingen roze kam en blanke poten. kip legten veel en broedt inHet de lente 15 eieren uit. jaren 1642 waarbij de hen 3.5 De kg wordt deeieren haan 4.5 tot 5 kg. wordttot gekenmerkt door een platte roze kam en blanke poten. De kip legt veel eieren en broedt in de lente tot 15 eieren uit.

101 ondernemingen

50-199 wn

16,7 %

200+ wn

28 ondernemingen

Het ideale straatprofiel voor één dag, proefopstelling Europalaan Genk © LAMA

% 80

75

70

Het lokale netwerk als community project

HET LOKALE NETWERK ALS COMMUNITY PROJECT

De uitbouw van het lokale warmtenetwerk kan dan ook op het niveau van de wijk gecoördineerd worden. Nieuwe financierings -en uitvoeringsmechanismen ondersteunen de verschillende initiatieven omtrent geothermie, warmtenetwerken -en energie en zorgen ervoor dat ze op een ongedwongen, natuurlijke en lokaal verankerde wijze naar één gedeelde visie kunnen toegroeien.

Uitbouw van een lokaal warmtenet op wijkniveau ondersteund door nieuwe financierings- en uitvoeringsmechanismen.

Bron: Atelier diepe geothermie, case kolenspoor, 51N4E sinds 2010 is de

147

in

bossen in de Vlaamse centrumsteden

overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

65

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Spar

1 km

Aldi Gamma Carrefour

Lidl

Delhaize

2,5

km

Brico

Recyclagepark

Basak market

Spar

Recyclagepark Lidl

Kwantum Aldi

Hubo

Groli

Recyclagepark

E.ON Langerlo- energieopwekking

Aperam - staalfabriek

De potentie van het kolenspoor om binnen het suburbane Genk als drager voor circulariteit te dienen, zit hem in het feit dat dit een trage, ongebruikte ruimte is die de industrie (waar afvalverwerking en restwarmte aanwezig is) verbindt met de woonwijken. Het spoor kan daarom een rol spelen in de distributie van stads- of geothermische

warmte. Tegelijkertijd kan zij als verzamelaar van materialen dienen: binnen korte afstand van het spoor zitten supermarkten en bouwmarkten waar, via een systeem van return logistics, trucks die leveringen doen aan winkels, afval mee terug kunnen nemen naar een recyclagepark.

Dit transport kan over het spoor plaatsvinden. Rond het

500

100 0

250

1km

Hypotheseschets voor inplanting van geothermische centrales langs het kolenspoor, gebaseerd op het onderzoek van 51N4E, atelier diepe geothermie.

250

250

1km

Mogelijke restwarmte uit te terrils of mijngangen kan gerecupereerd en mee aangelosten worden op het energienetwerk.

1km

kolenspoor zitten veel spelers die zich bezig houden met energie (zoals Energyville) of die specifieke behoeftes hebben waar het gaat om energie (het voetbalstadion).

Door het kolenspoor in te richten als circulaire drager, kunnen hier eenvoudig uitwisselingen plaats vinden.

500

100 0

500

100 0

Horsholm waste-to-energy, a neighborhood clean-tech incinterator Š Compendium for the civic economy

hypothese 5: typisch Genk

67 % fier

Ambitieus Genk

het kolenspoor als

Genk max: Brugge min: Sint-Niklaas

verbindende identiteitsdrager

gemiddeld 270 km fietspad

Genk

GFT

Papier

Glas

voldoende fietspaden goed onderhouden fietspaden

35,5 % vertrouwen

Hasselt

De verschillende hotspots langs het kolenspoor

zet in op ambitieuze projecten met regionale en

vormen een kans om van deze lineaire ruimte een

P P P internationalle allure. Heel wat recente projecten

figuur van de toekomst te maken die de verschillende

liggen op zekere afstand verwijderd van het

sites onderling verbindt. Het kolenspoor wordt een

centrumsteden

Genk

P

C-mine

67 kg

24 kg

gemiddeld

stadscentrum en missen vaak nog de relatie met hun omgeving.

37 %

Genk

Er is vandaag heel wat aan de gang in Genk, de stad 152 kg en stijgend

veilige fietspaden voldoende fietsstallingen

2005 - 2013

belevingsroute langs de belangrijkste attracties in 16,3 %

1-49 wn

Genk.

1630 ondernemingen

11 %

101 ondernemingen

50-199 wn

16,7 %

200+ wn

28 ondernemingen

% 80

75

70

bossen in Genk

bossen in de Vlaamse centrumsteden

sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

65

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Het Weefsel lezing

Polen volgens functies

56,3 %

buitenlandse herkomst

Bouw van gebouwen

24,6%

buitenlandse herkomst stadspersoneel 20,8 %

buitenlandse herkomst politie

De polen kunnen op verschillende worden gecatalogiseerd. Dit schema toont de belangrijkste bestemTotale omzet in België mingen in Genk volgens programma verdeeld in ondernemingen met en volgens schaalgrootte: van regio0 tot 9 medewerkers 10 tot polen 49 medewerkers nale tot wijkprogramma’s.

Bouw van gebouwen

Detailhandel manier

50 tot 249 medewerkers

Onderhoud en reparatie van auto's

Genk is een zeer multiculturele stad.

Er is een sterke aanwezigheid van inwoners van buitenlandse herkomst in officiële functies: Genk kent het hoogste aandeel allochtonen dat een functie uitoefent bij de stad, het ocmw of de politie.

67 % fier

Genk

max: Brugge

min: Sint-Niklaas

Onderhoud en reparatie van auto's

250 of meer medewerkers Wat opvalt is de heterogeniteit en het ogenschijnlijk gebrek aan een duidelijke logica. Bij nader inzien vallen wel enkele clusters op, opgehangen aan infrastructuur of landschappelijke gebieden (zie hierna).

Totale omzet in België verdeeld in ondernemingen met

Detailhandel

De Genkenaar zet zich in voor zijn wijk en stad.

Een op zeven Genkenaren verricht op regelmatige basis vrijwilligerswerk, wat overeenkomt met het gemiddelde van de Vlaamse centrumsteden. Opvallend is de inzet van vrijwiliggers in Genk, die er gemiddeld 7,3 uren per week aan besteden. veilige fietspaden

30 %

Glas

35,5 % vertrouwen

11 %

voldoende fietsstallingen

Genk Hasselt

67 kg

24 kg

72 %

voldoende fietspaden

67 %

goed onderhouden fietspaden

gemiddeld

Papier

0 tot 9 medewerkers 10 tot 49 medewerkers 50 tot 249 medewerkers 250 of meer medewerkers

72 %

Het Landschap lezing

37 %

Landschapstructuur Leuven vs. Genk

gemiddeld

30 %

Heterogene en ongestructureerde spreiding van vaak geïsoleerde attractiepolen langs de belangrijkste ver83 keersassen. © Genk Rasterstad, BUUR Winksele Leuven

29 %

De Genkenaar heeft een sterk vertrouwen in het stadsbestuur, opvallend veel meer dan in Hasselt en meer dan het gemiddelde van de centrumsteden.

97,4 %

woningen met private buitenruimte

2005 - 2013

16,3 %

1-49 wn

1630 ondernemingen

Inwoners van Genk menen meer informatie te krijgen over beslissingen van het stadsbestuur dan andere centrumsteden en voelen zich ook het meest geconsulteerd (43% tov 29% gemiddeld) 11 %

50-199 wn

16,7 %

200+ wn

% 80

Genk

70

gemiddelde van de 13 centrumsteden

sinds 2010 is de overlevingsgraad gelijk aan het Vlaamse gemiddelde

65

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Genk

28 ondernemingen

Bron: Stadsmonitor, Thuis in de stad

75

2006

101 ondernemingen

foto © Genk Rasterstad

Verstedelijkingsptaroon Genk Diffuse verspreiding van bebouwing in een herkenbare landschappelijke structuur met een kleine kern en verschillende micro-centraliteiten. © Genk Rasterstad, BUUR 67

Onderwijs Zorg Sport Handel/Horeca Industrie Kantoren Recreatie Cultuur

Lovenjoel

Luciebos

Hengelhoef

Biomista

Racing Genk

Koolmijn Andre Dumont

Nationaal Park Hoge Kempen

C-Mine

Syntra Campus Genk

Stadsstrip

Kattevennen

500

100 0

250

1km

Situering

een blik op de toekomst Het kolenspoor verbindt de voormalige grote industrieën die typisch waren voor Genk – de mijncités en Ford Genk. Deze terreinen zijn nog altijd iconen voor de stad, met de grote mijnschachten, terrils, schoorstenen en in-

dustriële gebouwen. Nu deze identiteitsdragers aan het transformeren zijn tot creatieve, innovatieve en recreatieve attractiepolen, ontstaat de mogelijkheid om van de spoorzone een verbindende identiteitsdrager te maken.

De sociaal-religieuze complexen en voorzieningencentra in de tuinwijken kunnen hier op aanhaken, waardoor er extra levendigheid in deze gebieden ontstaat.

?

1870

1930

1955

1970

1990

2010

2040

?

Groei van Genk © Rasterstad BUUR en hypothetische projectie naar de toekomst, waar mobiliteit en landschap, wonen en werken samen werken, gedragen door het multiproductief kolenspoor.vv

Eerste economische golf

Tweede economische golf

Derde economische golf

hypothese 6: iedereen Genkt

Kolenspoor als sociale productiemachine Experts, beleidsmakers en bewoners worden op het kolenspoor wezenlijk betrokken bij het vormgeven van de toekomst van Genk. Via de samenwerking met het Living Lab De Andere Markt (UHasselt/LUCA School of Arts/Stad Genk) kunnen we de rijkdom van bestaande en vooral kleine initiatieven in Genk zelf aanboren.

We geloven dat door deze initiatieven in kaart te brengen en ze met elkaar te verbinden, nieuwe dingen kunnen ontstaan. We gaan op zoek naar mensen die deel uitmaken van interessante initiatieven langs het kolenspoor en visualiseren deze via ons mobiele werkstation waarmee we een ​poster maken met hun initiatief en vaardigheden. Aan de hand van de poster vertellen ze hun verhaal en hangen deze vervolgens op in hun werk- of woonruimtes, om ze visueel zichtbaar te maken langs het kolenspoor.

FRANCINE Francine Quanten, verantwoordelijk voor het strategisch stadsbeleid in stad Genk, engageert zich al gedurende lange tijd voor de makers en creatievelingen in Genk. Zij wil daar ook graag letterlijk “plaats voor maken”.

PRISCILLA Priscilla Machils is al jaren actief in het Genkse cultuurleven, via haar communicatie-consultancy bureau Gitzwart. Zij is een ‘doener’, laat de dingen niet graag hangen en realiseert op die manier met een groot enthousiasme projecten. Evalueren doet ze (met evenveel energie) achteraf.

sarah Sarah Rombouts is de vrouw achter de designstudio Studio Refugee. Na het uitbreken van de vluchtelingencrisis begon ze workshops en opleidingen te organiseren voor vluchtelingen, zoals naaiateliers en tekenlessen, om hun kansen op werk te verhogen. Tijdens de workshops ontwerpt ze samen met vluchtelingen en jonge ontwerpers nieuwe producten, zoals portefeuilles, gebruik makende van de skills die ze aanleren. Ze maken daarvoor gebruik van restmaterialen, zoals overschotten van leder.

Zo is haar project een potentiële schakel in een circulair economisch model. Haar praktijk van het werken met restmaterialen inspireert ons ook om na te denken over de mogelijkheden voor recyclage-werkstations die zich in leegstaande panden bevinden langs het Kolenspoor.

Deze kunnen zich laten bevoorraden door de bedrijven die zich langs datzelfde spoor bevinden. Ze is momenteel gehuisvest in ons Living Lab, De Andere Markt.

Veronique Véronique Claessens is directeur technische diensten van de Stad Genk en is een belangrijke bezieler van heel wat grensverleggende ruimtelijke projecten in Genk. Zij motiveert graag mensen om goede dingen te doen en hun grenzen te verleggen. Als dit dan ook lukt, maakt haar dat heel enthousiast en goedgezind.

FOTO’S: Belbachir Boumediene

toetsingslabo’s Tijdens vijf toetsingslabo’s op 23 en 24 Februari 2016 verbeeldden vijf groepen van lokale actoren en experten een thematisch traject om het toekomstige kolenspoor landschap te maken. Wij noemen deze toekomst-trajecten ‘Kolensporen’, geïnspireerd door verhalen van bestaande kleine en grote initiatieven die we verzamelden via voorgaand onderzoek.

Wij bewaakten in elke groep bewust het evenwicht tussen klein en groot, publiek en privaat, maar ook tussen actoren die reeds initiatieven rond de voorgestelde thema’s ontwikkelden in Genk en ‘nieuwkomers’. Elke groep sleutelde aan een verbeeldingsrijke hypothese in een concreet gebied rond het kolenspoor, gevisualiseerd op een tapijt. Ze schakelden de kleinere Kolensporen letterlijk aan elkaar in een groot tapijt en brachten de verschillende scenario’s samen in het verbindende verhaal, een ‘multiproductief kolenspoor’.

1. Voedsel-werkstations.

Het labo Voedsel-werkstations vertrekt vanuit de observatie dat langs het kolenspoor in Zwartberg heel wat amateur (bv. tuinen) en professionele initiatieven rond voedsel bestaan. Tijdens het labo verbonden we de initiatieven met elkaar via Voedsel-werkstations langs het kolenspoor waar we lokaal geproduceerd voedsel verzamelen, verwerken, verkopen en consumeren. Hier kan bijvoorbeeld de lokale bioboer zich meer zichtbaar maken of kunnen lokale tuiniers hun voedseloverschotten kwijt. Deze stations kunnen typisch Genkse ontmoetingsplekken en trekpleisters zijn. Concrete plekken waar dergelijke stations zich kunnen ontwikkelen, zijn bestaande voedselafhaalpunten, buurtwinkels of horeca.

Fien Parren (wijkmanager), Lili Krznaric (vzw alternatief), Berke Bervoets (compostmenneke), Souliman, (bioboerderij het Vrij Veld), Thomas Billen (Tuin van Betty)

2. Natuur-werkstations.

Het labo Natuur-werkstations vertrok van de idee van het verbinden van een lerende projecten rond kleinvee waar verschillende landschappen het kolenspoor kruisen. De deelnemers trokken dit idee open naar een divers ecologisch project dat economisch zelfbedruipend is door nieuwe verbindingen tussen natuurbeheer, voedsel- en energieproductie. Het zet rest- en nevenproducten - zoals visproductie, groenafval - van deze gebieden in om de economische en sociale dimensie ervan te versterken. Het richt de ecologische verbindingen die langs het spoor lopen, bovendien in als publieke zones die bijv. Lokaal beheerd worden door een buurtcoĂśperatieve. In combinatie met de voedsel-werkstations zijn de natuur-werkstations economische spelers, omdat ze natuur, horeca en workshops aanbieden voor jong en oud.

Inge Bijnens (wijkmanager), Ann Vanderheyden (La Biomista), Rik Libot (groenbeheerder Genk), Goedel aerts (VLM)

3. Maak-energie-werkstations Het labo Maak-energie werkstations onderzocht de productieve combinatie tussen veel onderbenutte ruimtes, EnergyVille, scholen, de voetbalwerking van KRC en lokale clubs en de buurtbewoners aan het kolenspoor in Waterschei en Zwartberg. Deze combinatie maakt dit deel van het kolenspoor een goede experimenteer- en demonstratieplek voor sport en wetenschap. Via educatieve en onderzoeksprojecten kan deze plek alternatieve vervoersvormen en energienetwerken koppelen aan circulaire bouwprojecten, via het betrekken van lokale bewoners en ondernemingen.

Een dergelijke plek vergt ook horeca en verblijfsfuncties die het sociale netwerk tussen onderzoekers, studenten, voetballers en de buurt bevorderen.

Wim Cardinaels (VITO), Patrick Janssens en Theo Sampermans (KRC), Dieter Leyssen (51N4E), Hanne Van Gils (Ruimte Vlaanderen), Kay Van Bulck (De Wijk van Morgen), Angela Hardt (Kamp C)

4. VERVOERING In het vervoeringslabo verkenden we de mogelijkheden van het kolenspoor voor een hedendaagse invulling van vervoer van goederen en mensen in Genk. Het spoor vervoerde ooit kolen en vandaag nog op een beperkt deel goederen en is nog steeds eigendom van een vervoersmaatschappij. Voor het vervoer van goederen zagen we potentieel in slimme stadsleverings- en opslagmodellen. Dit laat toe goederen te vervoeren via het koppelen van een aantal substations in de wijken aan grotere ophaal/verdeelstations aan de spoorlijn. Dat kan gaan over voedsel, afval, materialen en te herbruiken objecten en apparaten. Op het gebied van personenvervoer kunnen we het erfgoed van de toekomst maken door het deel tussen Biomista en de Thorsite (met latere uitbreiding) om te vormen tot een experimenteerpiste en testbaan voor nieuwe mobiliteitsvormen, energiebronnen en ecologische en technologische experimenten.

Thomas Odeurs (Citydepot), Herman Grossard (dienst Mobiliteit Genk), Enid Zwerts (Mint nv), Johan Vanswijgenhoven (Tourisme Limburg), Paul Engels (NMBS), Hilde Bellen (dienst Mobiliteit Genk), Conrad Depoortere (Mint nv), Dries Keunen (The New Drive), Ward Segers (Tourisme Limburg), Zowie Vangeel (Trage Wegen vzw)

FOTO’S: Belbachir Boumediene

la biomista

PLOT

BuSo De Wissel

volkstuintjes

a je ntr ere n slij oed ing el g eid one sch erati op

Claudio C. bijen

ct

supermar

beheer Natuurparken

internationaal transport

IKEA

kaas schapen

onderhoud

C-mine

Casa Papa Giovanni

compostmeester

slachthuis

vlees

Slagmolen

ossen

onderhoud

vliegveld Zwartberg

eikenstoven

vzw Alterantief kathedraal Zwartberg

vlees schapen Friuli onderhoud

oud station

cafetaria GKC

New Texas

rkt Ali

staalatelier

Souliman

Beroepsschool Thor

restaurant Thor

uitkomstenringbus/tram toetsingslabo’s ringbus/tram alternatief tracé

We delen de resultaten die uit de toetsingslabo’s bestaand OV-netwerk naar voor komen op in drie categorieën:

VOEDSEL-WERKSTATIONS

intensiteit bushalte

voedselverdeler

Ruimtelijke inzichten: - Het kolenspoor alsstrategische ecologische verbinder van verhaltes ringlijn schillende landschappen - Het kolenspoor alskleine experimenteerplek stadsondernemers in hetvoor woonweefsel leveringsmodellen, vestigingsstrategieën en opexperimenteerspoor slagmodellen experimenteerspoor uitbreiding - Het kolenspoor als ruimte voor lokale circulaire systemen en korte goederenspoor ketens met ‘werkstations’ in typisch Genkse (maar onderbenutte) ruimtes langs bestaand spoorlijn het kolenspoor

voedselstation: verzamelen + distributie voedselproductie

NATUUR-WERKSTATIONS kringloop

bedrijvenzone

strategische schakelfiguur

Ondersteuning sociale netwerken: - Actoren die elkaar niet kenden tonen heel wat inbestaandeen strategische teresse in elkaars kleinere grotere,locaties publieke en private initiatieven,. bestaandetussen publieke centrumlocaties - Verkenning van coalities enkele deelnemers die vervolgens samen trajecten in gang hebben gezet nieuwe productieve locaties

ecologische verbinding

MAAK-ENERGIE-WERKSTATIONS lokaal test-warmtenet strategische schakelfiguur

Conceptuele vernieuwing: - Interacties tussen de thema’s landschap, recreatie, voedselproductie, mobiliteit, energie, onderwijs en ondernemerschap - Experimenteer- en demonstratieplek door samenwerkingen tussen lokale spelers aan Waterschei-KRC-Thor.

strategische schakelfiguur

500

100 0

VERVOERING

250

1km

500

100 0

250

1km

drie trajecten voor de toekomst

In het schema rechts tonen we de ontwikkeling van de drie trajecten in de tijd. Niet elke ambitie kan onmiddellijk in de ruimte vertaald worden, toch moeten we durven dromen van projecten die in de toekomst misschien wel gerealiseerd kunnen worden. Ze kunnen als afzonderlijk traject immers heel wat synergie ontwikkelen. Daarom plaatsen we de drie hoofdlijnen in een tijdsframe waarbinnen elk traject zichzelf verder ontwikkelt met verschillende ambitieniveau’s.

Het landschapsbelevingstraject is een project dat morgen kan starten en snel in gebruik kan worden genomen om de fietscultuur in Genk te lanceren.

Het productietraject vertrekt van de verschillende industriezones en nieuwe creatieve ontwikkelingen die elk op zich geïsoleerd liggen in het weefsel maar wel met elkaar in verbinding kunnen staan via het kolenspoor. De introductie van een ringbus of ringtram kan de hiaten in het openbaar vervoersnetwerk opvullen en inzetten op uitwisseling tussen kennis en productie. Ook de scholen langs deze lijn worden hierin betrokken. Beide trajecten starten in het noordelijke deel, waar vandaag geen activiteit meer plaats vindt en start met het activeren van de locaties die hierlangs liggen, zowel op recreatief-toeristisch niveau als functioneel-productief-educatief niveau.

Het derde traject lanceert het kolenspoor als testlabo voor de stad van morgen, hier wordt geëxperimenteerd met alternatieve vervoersmiddelen, circulaire korte keten principes met strategische verdeel-en collectorpunten, nieuwe circulaire energiesystemen zoals diepe geothermie en het testen van de vierde generatie warmtenetten, ....

De drie trajecten worden hierna verder in detail uitgewerkt.

traject 1: landschapsbelevingspark spoor als: verweving:

intensiteiten: voor wijk/micro: voor stad/macro: timing:

Recreatieve route park dat versmalt en verbreedt, verblijfsplekken, identiteit van het gebied als eigenstandig element.

Groene (economische) functies die zich verhouden tot de wijk poorten naar natuur, aanritten naar het spoor sporten, picnicken, groen ondernemerschap Poorten naar natuurgebieden + verbinding recreatieve polen, productiviteit uit onderhoud natuur start 2017, landschap ontwikkelt verder

traject 2: productielus spoor als: verweving: intensiteiten:

voor wijk/micro: voor stad/macro:

timing:

Transportlijn en verbinder van productieve plekken sterk, met de stad/adressering aan het spoor Haltes op strategische locaties (kruisingen) met economische groeimogelijkheden in toekomst Micro economieën Transportas start 2020, labo voor 2050

traject 3: kringloopmachine spoor als:

verweving:

voor wijk/micro:

voor stad/macro: timing:

drager van circulaire infrastructuur en duurzaam experiment (‘kabelgoot’) expermenterruimte/voor duurzame transport en energietoepassingen buurtcoalities, geïnstalleerd door jongeren?

Gezamenlijk WKO’s later aantakken op warmtenetwerken aantakken op grote energienetwerken/innovatiepretpark opstart 2020, labo voor 2050

rk

jn

ne

2020

2020

2030

2050

2050

2100

Poort naar Donderslag la biomista

PLOT

Claudio C. bijen

beheer Natuurparken

supermar

kaas schapen

onderhoud

C-mine

Casa Papa Giovanni

compostmeester

slachthuis

Poort naar de Stiemerbeekvallei

P

Limburghal

vlees

onderhoud

ossen

Slagmolen

eikenstoven

vzw Alterantief kathedraal Zwartberg

vlees schapen

P

onderhoud

P

cafetaria GKC

rkt Ali

Poort naar Zwartberg

Souliman

restaurant Thor

landschapsbelevingsroute ringbus/tram

Moestuinen

ringbus/tram alternatief tracé

De ingetogen sfeer en groene kwaliteiten van het bestaand OV-netwerk kolenspoor worden in dit scenario optimaal benut.

Het kolenspoor als parkzone die enerzijds de grote intensiteit bushalte recreatieve attracties verbindt, en tegelijkertijd een productief gebied isstrategische waar groentes geproduceerd haltes ringlijn worden en waar het vee dat ingezet wordt voor beheer van de natuur ook wordt enwoonweefsel ter plekke kleinegeslacht ondernemers in het verkocht met een ‘made in Genk’ stempel.

Sportvelden

Natuurpoorten

experimenteerspoor

uitbreiding Drager van het park experimenteerspoor is een recreatieve langzaamverkeersverbinding datgoederenspoor enerzijds onderdeel is van de Mine Trail (fietsbelevingsroute op provinciaal niveau) bestaand spoorlijn als geheel, en tegelijkertijd een belangrijke aanvulling is op de fietsstructuur van Genk. Dit fietspad kan in bedrijvenzone principe op korte termijn gerealiseerd worden. Waar het spoor nog in gebruik is, wijkt het fietsspoor iets bestaande strategische locaties af van de spoorwegzate en volgt het de bestaande wegenis. Het spoor verbindt niet alleen recreatiepocentrumlocaties len, maar bevat ookbestaande poortenpublieke naar de belangrijkste bos- en beeklandschappen rondom Genk. Droge heidegebieden en natte beekdalen worden via nieuwe productieve locaties de groene zones langs het spoor verbonden voor mens en dier.

Kruising met diagonaal fietsnet

Visvijvers

Urban ranch

Food stations

Natura 2000

Ecologische bypass

0

Doorgaande recreatieve fietsverbinding

500

100 250

1km

Bedrijventerrein Zwartberg Veiligheidscampus

La Biomista

Arbeidsstraat

PLOT

BuSo De Wissel

De Sint-Albertscholen van Genk

Genk Noord

(C-mine)

Hermes

Goederenstation

W

Station Genk Limburghal

Vliegveld Zwartberg

vzw alternatief Maak-stad

KRC

Younicorn Café

VDAB training en opleiding scholencampus

Welzijnscampus

Thor

Campus Bret

productielus ringbus/tram

ringbus/tram rinbus/tram

ringbus/tram alternatief tracé

De introductie van een lus in het openbaar vervoersbestaand OV-netwerk syteem vertrekt van het kolenspoor dat de verschillende radiaalwegen intensiteit van de rasterstad en bijhorende bushalte identiteitsbepalende actoren in het noorden met elkaar in verbinding strategische stelt. Deze nieuwe ringlus stelt haltes ringlijn een volwaardige snelle verbindingslijn voor langsheen de belangrijkste hotspots die vandaag eerder kleine ondernemers in het woonweefsel geïsoleerd liggen binnen het Genkse weefsel, op experimenteerspoor een redelijke afstand van het stadscentrum. Deze experimenteerspoor lus zal in de toekomst dé verbinder uitbreiding worden tussen woonweefsel, productielandschap en vernieuwengoederenspoor de werkplekken zoals Thorpark en de vernieuwde bestaand spoorlijn Ford Genk site, maar eveneens de ruimte bieden voor nieuwe creatieve ondernemingen en de bedrijvenzone maakindustrie die als tussenfiguur tussen wonen en zwaardere industrieën het weefsel vervolledigen. De keuze om bestaande kritische strategische massa telocaties ontwikkelen van zowel grote als kleine spelers is de sleutel om bestaande centrumlocaties ook op lange termijn de lus publieke uit te bouwen tot een volwaardig voorstedelijke openbaarvervoerdrager die de belangrijke tewerkstellingssites met elkaar in nieuwe productieve locaties verbinding brengt en er een logistiek vernieuwend potentieel aankoppelt.

ringbus/tram alternatief rinbus/tram alternatief tracé tracé bestaand OV-netwerk bestaand OV-netwerk intensiteit bushalte intensiteit bushalte

strategische strategische halte haltes ringlijn ringlijn kleine ondernemers in het woonweefsel kleine onderneming experimenteerspoor experimenteerspoor experimenteerspoor uitbreiding experimenteerspoor uitbreiding goederenspoor goederenspoor bestaand spoorlijn bestaande spoorlijn bedrijvenzone bedrijvenzone bestaande strategische locatielocaties bestaande strategische

bestaande publieke centrumlocaties bestaande publieke centrumlocatie nieuwe productieve locatielocaties nieuwe productieve 500

100 0

250

1km

Aldi Gamma

Carrefour

Hellingbaan Waterschei

Productieve daken

Basak market

Spar

Lidl Kwantum Aldi

Hubo

Groli

Vliegveld Zwartberg Spar

Remining Waterschei Wartmtebuffer

Wartmtecollectief Hyperloop

Delhaize Lidl

Heat hub

Brico

Geothermie

kringloopmachine ringbus/tram

Warmte collectief

ringbus/tram alternatief tracĂŠ

De inzet van het kolenspoor als metafysische drabestaand OV-netwerk ger voor circulaire ontwikkelingen haakt vooral aan op de aanwezigheidintensiteit van restwarmte in het gebied bushalte (zowel uit de industrie als uit geothermie) en de experimenteerruimte die de lange lijn van het spoor strategische haltes ringlijn biedt. Bedrijven in het Thor-park die zich richten op circulaire innovatie kleine kunnen hier de inpilootprojecten ondernemers het woonweefsel trekken voor moderne vervoersmiddelen, energieexperimenteerspoor opwekking, zuiveringsmethoden, etc. Ook is het experimenteerspoor uitbreiding kolenspoor de drager van het reverse logistieke systeem van supermarkten, bouwmarkten en magoederenspoor terialenbanken waarbestaand consumptiegoederen gekocht, spoorlijn maar ook teruggebracht kunnen worden voor hergebruik. Vliegveld zwartberg, nu al een oefenveld bedrijvenzone voor modelvliegen, kan ingezet worden om nieuwe toepassingen voor drones te testen. De ruimte die strategische locaties het spoor en haar bestaande omgeving biedt voor innovatie gaat niet alleen over nu bekende technologieĂŤn, er publieke centrumlocaties is de mogelijkheid bestaande om toekomstige toepassingen (bijvoorbeeld om grondstoffen en energie te winnen uit de terrils) een plek te productieve geven aan en rond het nieuwe locaties spoor.

Compost inzameling

Materiaal inzameling

Drone haven

Productief dak

Hyperloop testbaan

Heat hub

Diepe geothermie

Warmtenet

0

Materialen distributie

500

100 250

1km