Quy hoạch xây dựng - Chuyên đề: ĐÔ THỊ VỚI VẤN ĐỀ THOÁT NƯỚC & XỬ LÝ NƯỚC THẢI (So 63 năm 2013)

So á63 Naêm thöù möôøi moät - Construction Planning Journal

Sˇ 63 N°M 2 0 1 3

sË

ÑOÂ THÒ

Moâ hình thoaùt nöôùc ñoâ thò ôû VN

Vai troø cuûa caùc beân coù lieân quan Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi trong quaûn lyù thoaùt nöôùc & xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò

63

1 ISSN 1859 - 3054

Kyû nieäm 10 naêm ngaøy thaønh laäp Cuïc Haï taàng kyõ thuaät - Boä xaây döïng SË 63 . 2013

Vôùi vaán ñeà

8Ë

1

AÛnh bìa: Taát Sôn

Hoà Göôm vaøo Thu

Nguoàn: Internet

Toång bieân taäp/ Editor in Chief ThS. KTS. Phoù Toång bieân taäp/ Deputy Editor PHAÏM Hoaøng Tuù

Hoäi ñoàng khoa hoïc/ Editorial Adviser Council PGS. TS. Nguyeãn Quoác Thoâng (Chuû tòch)

Ban coá vaán/ Advisory board

Ban bieân taäp/ Editorial board Phaïm Hoaøng Tuù Buøi chung Haäu - Nguyeãn Thuyø Anh Nguyeãn thò Minh Ñöùc - Ñinh thanh bình

Thö kyù toøa soaïn/ Sub Editor Buøi chung Haäu

Thieát keá myõ thuaät/ Designer HT. Design

Lieân heä Quaûng caùo - Phaùt haønh tapchiquyhoach@gmail.com Tel:(04) 3.9741942 - 0989080987

Baïn ñoïc thaân meán! ...Trôøi laïi möa roài, Haø Noäi ôi!

Treân voøm saáu, muøa thu khoâng coøn nöõa...

Theá nhöng naêm nay, khi muøa thu môùi baét ñaàu, Haø Noäi ñaõ ñoùn nhaän nhöõng traän möa daøi.

Vaø moãi laàn nhö vaäy, Haø Noäi laïi mang treân mình moät hình aûnh khaùc vôùi caûnh töôïng cuûa nhieàu tuyeán phoá bò ngaäp, uøn taéc giao thoâng keùo daøi, khoù khaên trong sinh hoaït cuûa ngöôøi daân vaøo nhöõng ngaøy möa nhö theá.

Töø thöïc traïng ñoù, Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng soá 63 seõ göûi tôùi baïn ñoïc chuyeân ñeà “Ñoâ thò vôùi vaán ñeà thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi”. Ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà raát ñöôïc quan taâm trong lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät.

Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng soá 63 ñöôïc xuaát baûn coøn nhaân moät söï kieän ñaëc bieät - Kyû nieäm 10 naêm ngaøy thaønh laäp Cuïc Haï taàng kyõ thuaät - Boä Xaây döïng.

Nhaân söï kieän naøy, PGS. TS Nguyeãn Hoàng Tieán - Cuïc tröôûng Cuïc Haï taàng kyõ thuaät - Boä Xaây döïng ñaõ traû lôøi phoûng vaán trong muïc Söï kieän vaø bình luaän, xoay quanh vaán ñeà Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi.

Muïc Khaùi nieäm seõ göûi tôùi ñoäc giaû “Nhöõng nguyeân lyù cuûa thoaùt nöôùc beà maët beàn vöõng”.

Cuøng baøn luaän veà Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, muïc Dieãn ñaøn ñaêng taûi nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc chuyeân gia, caùc nhaø quaûn lyù, cuõng nhö ñaïi dieän cuûa moät soá doanh nghieäp. Thöïc traïng cuûa vaán ñeà cuõng ñöôïc phaûn aùnh qua nhöõng suy nghó, traên trôû cuûa ngöôøi daân.

Caùc chuyeân muïc tieáp theo trong kyø naøy cuõng chuyeån taûi nhöõng thoâng tin heát söùc phong phuù, nhaèm giuùp baïn ñoïc hieåu saâu hôn veà vaán ñeà ôû nhöõng khía caïnh ña chieàu. Töø caùc ñoà aùn sinh vieân, giôùi thieäu moâ hình vaø chieán löôïc thoaùt nöôùc taïi moät soá quoác gia; cuõng nhö moät soá vaên baûn phaùp quy trong Taïp chí kyø naøy.

Soá 63 seõ laø böùc tranh toaøn caûnh cuûa ñoâ thò trong lónh vöïc Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, xin traân troïng göûi tôùi baïn ñoïc.

Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng

SË 63 . 2013

1

COĂ‚NG TY COĂ… PHAĂ€N Ă‘AĂ€U TĂ– & TĂ– VAĂ N HAĂ˜ LONG (HALCOM) Ă‘C: P1001 - 1007 - 1008, taĂ ng 10, toøa nhaø 101 LaĂšng HaĂŻ, Ă‘oĂĄng Ă‘a, Haø Noäi * Ă‘T: (04) 3.562 4709 - 3.562 4710 * Fax: 04 3 562 4711

NHAĂ˜ TĂ– VAĂ N GOĂ™P PHAĂ€N NAĂ‚NG CAO CHAĂ T LĂ–Ă”Ă?NG CĂ” SÔÛ HAĂ? TAĂ€NG ÔÛ VIEĂ„T NAM HALCOM - Nhaø tĂś vaĂĄn vaø ĂąaĂ u tĂś dÜï aĂšn haĂŻ taĂ ng thieĂĄt yeĂĄu, phuĂŻc vuĂŻ daân sinh

OĂ‚ng NGUYEĂƒN QUANG HUAĂ‚N ToĂĽng GiaĂšm ĂąoĂĄc

VÜôït qua nhieà u raøo caÝn veà cô sôÝ haï taà ng, coÚ taà m quan troïng raåt lôÚn ùeü tieåp tuïc taêng trÜôÝng theo hÜôÚng beà n vÜþng cuÝa Vieät Nam hieän nay. Coâng ty Coü phaà n Ñaà u tÜ vaø TÜ vaån Haø Long (teân vieåt taÊt laø HALCOM, tieà n thaân laø Coâng ty CP PhaÚt trieün Haï taà ng Thaêng Long - Infra - ThangLong), moät coâng ty seþ goÚp phaà n naâng cao chaåt lÜôïng veà cô sôÝ haï taà ng ôÝ Vieät Nam.

Overcoming the hurdles of infrastructure have great importance to continue the Vietnam’s current sustainable growth. Ha Long Investment & Consulting Joint Stock Company (HALCOM), formerly known as the Thang Long Infrastructure Development Company - Infra-ThangLong), that will contribute to improving the quality of infrastructure in Vietnam.

2

8Ă‹

HALCOM laø coâng ty hoaït ùoäng chuyeân saâu trong lónh vÜïc TÜ vaån vaø Ñaà u tÜ phaÚt trieün ùoâ thò, haï taà ng vaø xoÚa ùoÚi giaÝm ngheøo. VôÚi hôn 10 naêm hoaït ùoäng, HALCOM ùaþ coÚ danh saÚch dÜï aÚn tÜ vaån leân ùeån con soå gaà n 200. NhÜþng dÜï aÚn naøy chuÝ yeåu taäp trung trong lónh vÜïc caåp nÜôÚc, thoaÚt nÜôÚc, xÜÝ lyÚ nÜôÚc thaÝi, xÜÝ lyÚ chaåt thaÝi raÊn, phaÚt trieün ùoâ thò‌ Haøng loaït coâng trÏnh voån cuÝa WB, ADB ùÜôïc thÜïc hieän treân khaÊp caÚc ùòa baøn caÝ nÜôÚc ghi daåu Halcom nhÜ: DÜï aÚn Veä sinh moâi trÜôøng caÚc thaønh phoå duyeân haÝi; DÜï aÚn PhaÚt trieün caÚc ùoâ thò loaïi vÜøa Vieät Nam; DÜï aÚn phaÚt trieün toaøn dieän kinh teå, xaþ hoäi thaønh phoå Vieät TrÏ, HÜng Yeân vaø Ñoà ng Ñaêng; ChÜông trÏnh NÜôÚc vaø Veä sinh caÚc thò traån Vieät Nam; DÜï aÚn thuÝy lôïi PhÜôÚc Hoøa; DÜï aÚn xaây dÜïng heä thoång caåp nÜôÚc caÚc xaþ taïi Haø Noäi; DÜï aÚn caåp nÜôÚc vaø Veä sinh noâng thoân Ñoà ng baèng Soâng Hoà ng; DÜï aÚn PhaÚt trieün ùoâ thò Ñoà ng baèng Soâng CÜÝu Long, DÜï aÚn ùaà u tÜ nhaø maÚy nÜôÚc saïch Thuaän Thaønh- BaÊc Ninh‌

CoÚ ùÜôïc thaønh coâng treân, trÜôÚc heåt laø do HALCOM ùaþ nhanh choÚng naÊm baÊt nhu caà u, xaây dÜïng ùoäi nguþ vÜôït troäi veà quy moâ vaø vÜôn cao veà thaønh quaÝ kinh doanh cuÝa caÚc doanh nghieäp Vieät Nam. Ñaïo ùÜÚc haønh ngheà vaø quy trÏnh quaÝn lyÚ chaÍt cheþ laø kim chÌ nam, quyeåt ùònh lôÚn ùeån sÜï thaønh coâng cuÝa caÚc dòch vuï tÜ vaån maø HALCOM thÜïc hieän.

SÜï ùa daïng cuÝa lónh vÜïc dÜï aÚn vaø ùaà u tÜ ùaþ cho thaåy sÜï phoåi hôïp chaÍt cheþ cuÝa coâng ty vôÚi caÚc chÜông trÏnh, dÜï aÚn khaÚc do chính phuÝ hay quoåc teå taøi trôï nhaèm ùaÝm baÝo sÜï gaÊn keåt vaø hieäu quaÝ laøm neân dieän maïo ùoüi môÚi cho haï taà ng kyþ thuaät ôÝ Vieät Nam.

HALCOM-Nhaø cung caĂĄp caĂšc giaĂťi phaĂšp phaĂšt trieĂĽn cĂ´ sĂ´Ăť haĂŻ taĂ ng Ăąoâ thò VĂ´Ăši trieĂĄt lyĂš kinh doanh “Khoâng saĂŞn luøng lĂ´ĂŻi nhuaän baèng moĂŻi caĂšchâ€?, HALCOM khoâng chĂŚ tĂś vaĂĄn taĂŻo ra nhÜþng saĂťn phaĂĽm dÜï aĂšn nhaèm cung caĂĄp cĂ´ sĂ´Ăť haĂŻ taĂ ng toĂĄt nhaĂĄt maø coøn goĂšp phaĂ n naâng cao chaĂĄt lÜôïng dòch vuĂŻ coâng Ă­ch: dòch vuĂŻ caĂĄp nÜôÚc, dòch vuĂŻ thoaĂšt nÜôÚc vaø xÜÝ

Leã kyÚ keåt hôïp ùoà ng thÜïc hieän saÚng kieån vÏ thaønh phoå Nha Trang Xanh - Saïch - Ñeïp.

HALCOM laø ùôn vò tÜ vaån hoã trôï kyþ thuaät.

lyÚ nÜôÚc thaÝi, dòch vuï thu gom xÜÝ lyÚ chaåt thaÝi raÊn,... TÜø moät nhaø tÜ vaån, HALCOM ùaþ goÚp phaà n mÏnh vaøo vieäc xaây dÜïng heä thoång taøi saÝn quoåc gia veà haï taà ng, trôÝ thaønh nhaø cung caåp caÚc giaÝi phaÚp phaÚt trieün cô sôÝ haï taà ng thoâng qua caÚc tÜ vaån hoã trôï kyþ thuaät cho caÚc dÜï aÚn, tieåp tuïc theo ùuoüi muïc tieâu phaÚt trieün 3 doøng saÝn phaüm - dòch vuï muþi nhoïn goà m: PhaÚt trieün haï taà ng; chính saÚch an toaøn veà Moâi trÜôøng - Xaþ hoäi vaø Truyeà n thoâng - Ñaøo taïo, naâng cao nhaän thÜÚc coäng ùoà ng; tÜøng bÜôÚc môÝ roäng hoaït ùoäng sang caÚc dÜï aÚn veà giao thoâng vaø thuÝy lôïi.

Ngaøy 22/3/2012, HALCOM tÜï haøo ùaþ chính thÜÚc trôÝ thaønh moät trong gaà n 80 thaønh vieân cuÝa Dieãn ùaøn PhaÚt trieün ùoâ thò Vieät Nam. Muïc tieâu ùaÍt ra trong tÜông lai gaà n, HALCOM trôÝ thaønh taäp ùoaøn Ñaà u tÜ vaø TÜ vaån phaÚt trieün haï taà ng thuoäc toåp 100 taäp ùoaøn lôÚn nhaåt Vieät Nam ùaþ theü hieän roþ neÚt hôn vai troø ùaà u taà u trong quaÚ trÏnh phaÚt trieün kinh teå xaþ hoäi ùaåt nÜôÚc.

Hieüu bieåt vaø traÝi nghieäm ùeü vÜôn cuøng thôøi ùaïi Trong thaäp nieân vÜøa qua, toüng ùaà u tÜ haï taà ng ôÝ Vieät Nam ùaþ chieåm hai con soå (10% GDP). Cô sôÝ haï taà ng caÚc ùòa phÜông ùaþ nhanh choÚng caÝi thieän, goÚp phaà n vaøo taêng trÜôÝng vaø phaÚt trieün cuÝa ùaåt nÜôÚc, trong ùoÚ coÚ sÜï ùoÚng goÚp sÜÚc lÜïc vaø trí tueä cuÝa caÚn boä, chuyeân gia Coâng ty Coü phaà n Ñaà u tÜ vaø TÜ vaån Haø Long. NhÜþng ùoâi baøn chaân, khoåi oÚc ùaþ ùi khaÊp moïi mieà n cuÝa Toü quoåc, qua caÚc dÜï aÚn ngaøy caøng naâng cao tri thÜÚc, kyþ naêng trong coâng taÚc tÜ vaån haï taà ng kyþ thuaät ùoâ thò vaø noâng thoân. Ñòa baøn maø caÚc kyþ sÜ cuÝa HALCOM ùaÍt chaân ùeån khoâng chÌ laø caÚc ùoâ thò, caÚc thaønh phoå lôÚn maø coøn laø caÚc khu vÜïc noâng thoân, vuøng saâu vuøng xa ôÝ khu vÜïc mieà n nuÚi phía BaÊc vaø caÚc tÌnh Taây nguyeân, caÚc khu vÜïc khoÚ khaên vôÚi nhÜþng ùaÍc ùieüm, ùieà u kieän tÜï nhieân vaø daân cÜ hoaøn toaøn khaÚc nhau; quy moâ dÜï aÚn tÜø caåp vuøng mieà n, caÚc thaønh phoå lôÚn ùeån caÚc ùoâ thò nhoÝ, caÚc ùieüm daân cÜ.

VĂ´Ăši yĂš chĂ­ vaø khaĂšt voĂŻng “VÜôn cuøng thôøi ĂąaĂŻiâ€?, trong quaĂš trĂŹnh trieĂĽn khai dÜï aĂšn, HALCOM luoân ĂąaĂ u tĂś nghieân cÜÚu, khaĂťo saĂšt ĂąieĂ u tra thÜïc ùòa kyĂľ caøng, tham vaĂĄn coäng ĂąoĂ ng moät caĂšch baøi baĂťn, heä thoĂĄng. CaĂšc phÜông phaĂšp nghieân cÜÚu thÜïc teĂĄ ùÜôïc aĂšp duĂŻng mang laĂŻi tĂ­nh khaĂť thi vaø tieĂĄt kieäm cho coâng trĂŹnh, giaĂťm thieĂĽu taĂšc Ăąoäng xaĂĄu veĂ moâi trÜôøng vaø xaĂľ hoäi. HALCOM

Hoäi thaÝo khôÝi ùoäng quoåc gia cuÝa dÜï aÚn phaÚt trieün ùoâ thò haøng lang tieüu vuøng soâng Meâ Koâng; HALCOM laø thaønh vieân ùoaøn tÜ vaån cung caåp dòch vuï tÜ vaån hoã trôï kyþ thuaät cho ba thaønh phoå thuoäc tieüu vuøng laø: Ñoâng Haø, Moäc Baøi vaø Lao BaÝo.

cuþng tham gia vôÚi tÜ caÚch thaønh vieân vaøo nhieà u dieãn ùaøn/ Hoäi chuyeân ngaønh kyþ thuaät nhÜ Hoäi caåp thoaÚt nÜôÚc, Toüng Hoäi xaây dÜïng Vieät Nam, Hoäi quy hoaïch phaÚt trieün ùoâ thò Vieät Nam, Phoøng ThÜông maïi Coâng nghieäp Vieät Nam (VCCI)... nhaèm môÝ roäng maïng lÜôÚi lieân keåt vôÚi caÚc chuyeân gia ùaà u ngaønh trong caÚc lónh vÜïc ùeü chia seÝ kinh nghieäm cuþng nhÜ taêng cÜôøng keåt noåi vôÚi maïng lÜôÚi caÚc coâng ty trong vaø ngoaøi nÜôÚc.

VôÚi lôïi theå laø moät nhaø tÜ vaån haøng ùaà u, HALCOM ùaþ coÚ nhieà u cô hoäi cuøng laøm vieäc vôÚi caÚc ùoåi taÚc quoåc teå nhÜ Myþ, PhaÚp, ÑÜÚc, Phaà n Lan, Ñan Maïch, Haøn Quoåc, Malaysia, Philipine,‌, tÜø ùoÚ nhieà u kieån thÜÚc, kinh nghieäm cuÝa caÚc nÜôÚc tieân tieån ùÜôïc ÜÚng duïng vaøo Vieät Nam thoâng qua caÚc dÜï aÚn maø coâng ty thÜïc hieän. Tính ùeån thôøi ùieüm hieän taïi, Coâng ty ùaþ vaø ùang cung caåp khoaÝng gaà n 200 hôïp ùoà ng dòch vuï tÜ vaån cho caÚc dÜï aÚn veà phaÚt trieün haï taà ng ùoâ thò vaø noâng thoân (haà u heåt laø nhÜþng dÜï aÚn ODA ùÜôïc taøi trôï bôÝi World Bank, ADB, Boä Ngoaïi giao Phaà n Lan, Cô quan Hôïp taÚc quoåc teå Nhaät BaÝn JICA‌ VôÚi kinh nghieäm nhieà u naêm laøm tÜ vaån cho caÚc dÜï aÚn phaÚt trieün cuÝa ADB vaø World Bank, HALCOM luoân ùÜôïc caÚc nhaø taøi trôï, khaÚch haøng, ùoåi taÚc ùaÚnh giaÚ cao veà chaåt lÜôïng dòch vuï.

CaÝi thieän chaåt lÜôïng cung ÜÚng dòch vuï haï taà ng kyþ thuaät cô baÝn laø traÚch nhieäm vôÚi coäng ùoà ng Coâng ty luoân chuÚ troïng ùeån yeåu toå phaÚt

trieün beà n vÜþng, gaÊn traÚch nhieäm cuÝa doanh nghieäp vôÚi coäng ùoà ng ùeü qua ùoÚ ùoÚng goÚp nhieà u hôn nÜþa cho xaþ hoäi. SÜï tham gia cuÝa HALCOM trong vieäc thÜïc hieän caÚc dÜï aÚn haï taà ng kyþ thuaät ùaþ taïo ùieà u kieän cho nhieà u ngÜôøi daân ùÜôïc hÜôÝng dòch vuï toåt tÜø haï taà ng môÚi hoaÍc ùÜôïc naâng caåp, goÚp phaà n giaÝm ngheøo, hÜôÚng ùeån coâng baèng trong xaþ hoäi, xoÚa daà n khoaÝng caÚch khu vÜïc ùoâ thò vaø noâng thoân. HÜôÚng ùeån moïi ùoåi tÜôïng trong xaþ hoäi laø hÜôÚng ùeån moät heä thoång an sinh xaþ hoäi phoü caäp hoã trôï vaø baÝo veä caÚc nhoÚm deã bò toün thÜông vaø thieät thoøi nhaåt.

Doanh nhaân ùaþ trôÝ thaønh moät lÜïc lÜôïng thuÚc ùaüy phaÚt trieün xaþ hoäi vaø ngaøy caøng coÚ vò trí quan troïng trong coäng ùoà ng, vaøo saÚng ngaøy 6/4 vÜøa qua, taïi Haø Noäi ùaþ dieãn ra Ñaïi hoäi thaønh laäp Hoäi Doanh nhaân TÜ nhaân Vieät Nam (VPBA). Ñaïi dieän HALCOM tham gia ngoâi nhaø chung cho caÚc doanh nhaân tÜ nhaân Vieät Nam, oâng Nguyeãn Quang Huaân - Toüng GiaÚm ùoåc Coâng ty ùaþ vinh dÜï ùÜôïc baà u vaøo Ban Chaåp haønh Trung Üông Hoäi vaø laø moät trong 3 thaønh vieân cuÝa Ban Kieüm tra Hoäi.

VĂ´Ăši caĂšc muĂŻc tieâu mang tĂ­nh chieĂĄn lÜôïc ĂąaĂľ ùÜôïc hoaĂŻch ùònh, cuøng vĂ´Ăši sÜï Ăąoaøn keĂĄt vaø ĂąoĂ ng loøng cuĂťa Ban laĂľnh ĂąaĂŻo Coâng ty vaø toaøn theĂĽ CBNV, HALCOM saĂźn saøng naĂŠm baĂŠt nhÜþng cĂ´ hoäi vaø phaĂšt trieĂĽn maĂŻnh meĂľ hĂ´n trong tÜông lai. Ă‘EĂ… VĂ–Ă”N CUĂ˜NG THĂ”Ă˜I Ă‘AĂ?I!

8Ă‹

3

CON

t

e

n

t

s

urban with the drainage and wastewater treatment Events and comments

Gia Bao n Interview Assoc. Prof. Dr. Nguyen Hong Tien - The wastewater drainage and treatment

Concepts

Collected n The sustainable surface water drainage principles Nguyen Viet Anh n The urban drainage model in Vietnam

Forum

6 12 13

Experts and managers opinions

Nguyen Hong Tien n The role of stakeholders in the urban water drainage

management and wastewater treatment Pham Sy Liem n The urban water drainage management in the

aspect of the water resource management

and the services providers

Nguyen Dang Son n Prevent flooding in Ho Chi Minh city

Need integrated solutions Ho Long Phi n The flooding status in Ho Chi Minh city:

Causes and Strategies.

Tran Duc Ha n The selection of appropriate technology for the

urban wastewater treatment plants in Viet Nam

17 20 23

17

Vai troø cuûa caùc beân coù lieân quan trong quaûn lyù thoaùt nöôùc & xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò

26 30

Opinions of the enterprises

Phu Dien company n The efficient investment of the centered wastewater

treatment plants in urban centers

Thuc Anh n Refrain: “Rain and Flood”

34

Community opinions

Urban design

JML Design n Bourse square, Borbeaux, France Thanh Bich (translated)

37

40

30

Löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp cho caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò ôû Vieät Nam

Plans and authors

The role of Ho Chi Minh City Municipal Government model in inhancement of the implementation of urban spatial development orientation Truong Minh Ngoc n The water drainage plan for Nhue and Day river basin Hoang Ngoc Lan n How to create spaces in the new residential areas

in Ho Chi Minh city Nguyen Thi Thu Hong n Smart growth urban Pham Tran Hai

n

44 48 51 54

Planning and worldwide architecture

58 Huy Gia n The drainage strategy in Hong Kong Huy Gia n The brief introduction of the drainage system in Singapore 60

62 Huy Minh n Sewerage in Tokyo - Japan

40

Quaûng tröôøng Bourse

Multi-sectors

Luu Duc Cuong n The climate change response in the process of the urban

planning formulation through international experiences 64 Phan Nhut Duy n The integrated underground works planning method is

supplemented in the urban master plan in order to

limit the damage due to climate change.

67

For students

Binh Thanh n Students’ projects from the urban technical

infrastructure faculty.

Information Nguyen Binh n In-country information Dinh Vu n Legal documents introduction: Song Nguyen n International information

4

SË 63 . 2013

70 75 77 79

70

Ñoà aùn xuaát saéc sinh vieân Khoa Kyõ thuaät haï taàng vaø Moâi tröôøng ñoâ thò - Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi

MÙc lÙc 6 Trong soá naøy

ñoâ thò vôùi vaán ñeà Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi

Söï kieän & Bình luaän

Gia Baûo n Phoûng vaán PGS. TS Nguyeãn Hoàng Tieán veà vaán ñeà: Thoaùt nöôùc & xöû lyù nöôùc thaûi 6

Khaùi nieäm

Söu taàm n Nhöõng nguyeân lí cuûa

thoaùt nöôùc beà maët beàn vöõng 12 Nguyeãn Vieät Anh n Moâ hình thoaùt nöôùc ñoâ thò ôû Vieät Nam 13 Dieãn ñaøn

YÙ kieán chuyeân gia & nhaø quaûn lyù

Nguyeãn Hoàng Tieán n Vai troø cuûa caùc beân coù lieân quan trong

quaûn lyù thoaùt nöôùc & xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò 17 Phaïm Syõ Lieâm n Quaûn lyù thoaùt nöôùc ñoâ thò töø quaûn trò

taøi saûn sang cung öùng dòch vuï 20 Nguyeãn Ñaêng Sôn n Choáng ngaäp cho TP.HCM

Caàn giaûi phaùp toång hôïp

23

Hoà Long Phi n Ngaäp luït ñoâ thò ôû TP.HCM:

Nguyeân nhaân vaø chieán löôïc öùng phoù 26 Traàn Ñöùc Haï n Löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp cho caùc

nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò ôû VN 30

Tröông Minh Ngoïc n Quy hoaïch Thoaùt nöôùc

löu vöïc soâng Nhueä Ñaùy Hoaøng Ngoïc Lan n Vaán ñeà kieán taïo nôi choán

trong caùc khu daân cö môùi taïi TP. HCM Nguyeãn Thò Hoàng Thu n Ñoâ thò taêng tröôûng thoâng minh

48 51 54

Quy hoaïch & Kieán truùc theá giôùi

58 Huy Gia (bieân dòch) n Chieán löôïc thoaùt nöôùc taïi Hoàng Koâng Huy Gia (bieân dòch) n Sô löôïc veà heä thoáng thoaùt nöôùc taïi Singapore 60 Huy Minh (bieân dòch) n Kinh nghieäm thoaùt nöôùc taïi Tokyo - Nhaät Baûn 62

Ña ngaønh

Löu Ñöùc Cöôøngï n Kinh nghieäm quoác teá öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong laäp quaù trình laäp QH ñoâ thò 64 Phan Nhöït Duy n Phöông phaùp Quy hoaïch tích hôïp caùc coâng trình ngaàm kieåm soaùt ngaäp luït

trong quy hoaïch toång theå cuûa ñoâ thò nhaèm

haïn cheá thieät haïi cuûa Bieán ñoåi khí haäu.

67

Daønh cho sinh vieân

Bình Thanh n Ñoà aùn sinh vieân Khoa Haï taàng & Moâi tröôøng

kyõ thuaät ñoâ thò - ÑH Kieán truùc HN 70

Thoâng tin

Nguyeãn Bình n Tin Trong nöôùc Ñình Vuõ n Giôùi thieäu vaên baûn Song Nguyeãn n Tin quoác teá

75 77 79

YÙ kieán doanh nghieäp

Minh Ñöùc n Hieäu quaû ñaàu tö cuûa caùc nhaø maùy xöû lyù

nöôùc thaûi taäp trung trong caùc ñoâ thò 34

YÙ kieán coäng ñoàng

Thuïc Anh n Ñieäp khuùc “Möa - Ngaäp”

Thieát keá ñoâ thò

JML Design n Quaûng tröôøng Bourse, Thanh Bích (dòch) Borbeaux, Phaùp

Quy hoaïch vaø taùc giaû

37

40

Phaïm Traàn Haûi n Vai troø cuûa moâ hình chính quyeàn

ñoâ thò TP. HCM trong vieäc naâng cao

tính thöïc thi cuûa ñònh höôùng

phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò 44

60 Giaù: 30.000ñ

SË 63 . 2013

5

SÖÏ KIEÄN

Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi

caàn coù söï ñoåi môùi trong nhaän thöùc Ñoù laø khaúng ñònh cuûa PGS. TS. Nguyeãn Hoàng Tieán, Cuïc tröôûng Cuïc Haï taàng kyõ thuaät, Boä Xaây döïng trong trao ñoåi vôùi phoùng vieân xung quanh vaán ñeà “Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi”. OÂng Tieán cho bieát “Ngöôøi gaây oâ nhieãm seõ phaûi traû tieàn xöû lyù oâ nhieãm – chi phí thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi caàn phaûi ñöôïc tính ñuùng tính ñuû, caùc chính saùch hoã trôï caàn ñöôïc nghieân cöùu vaø ban haønh mang tính khaû thi; coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc nhaân daân caàn ñöôïc laøm thöôøng xuyeân”.

Cuïc tröôûng Cuïc Haï taàng kyõ thuaät PGS. Ts. nguyeãn hoàng tieán

Thöïc hieän: Gia Baûo

Thöa Cuïc tröôûng, hieän Nghò ñònh söûa ñoåi boå sung moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh 88/2007/NÑ-CP veà thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp ñang trong quaù trình hoaøn thieän ñeå trình Chính phuû thoâng qua vaøo cuoái naêm 2013. Xin OÂng cho bieát, Nghò ñònh söûa ñoåi laàn naøy coù gì ñoät phaù ñeå coâng taùc thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi ngaøy caøng ñaùp öùng yeâu caàu thöïc teá, tieäm caän vôùi xu höôùng chung cuûa theá giôùi?

Sau 5 naêm trieån khai thöïc hieän, Nghò ñònh 88/2007/NÑ-CP ñaõ ñi vaøo cuoäc soáng goùp phaàn ñöa ngaønh thoaùt nöôùc coù nhöõng böôùc tieán quan troïng, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Tuy nhieân, Nghò ñònh naøy vaãn coù nhieàu noäi dung caàn ñöôïc xem xeùt raø soaùt vaø söûa ñoåi, ñoàng thôøi, cuõng coù nhöõng noäi dung môùi caàn ñöôïc boå sung cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu vaø hoaøn caûnh môùi. Ví duï: (1) Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi laø hoaït ñoäng dòch vuï coâng ích. Vì vaäy caàn phaûi coù

Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi 141.000m3/nñ taïi Bình Höng, TP. HCM

6

SË 63 . 2013

S˘ ki÷n & B ◊ n h l u Àn

caùc chính saùch roõ raøng vaø cuï theå öu ñaõi hoã trôï cho coâng taùc naøy. (2) Ñaáu noái heä thoáng thoaùt nöôùc phaûi coù nhöõng quy ñònh cuï theå hôn, cuõng nhö coù nhöõng hoã trôï nhaát ñònh ñeå giaûm thieåu vieäc xaây döïng xong nhaø maùy maø khoâng coù maïng thu gom cuõng nhö khoâng coù nöôùc thaûi ñeå xöû lyù. (3) Thoáng nhaát ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn xöû lyù oâ nhieãm vaø khaúng ñònh thoaùt nöôùc laø dòch vuï coâng ích thì phaûi coù giaù dòch vuï thu gom, xöû lyù cuõng nhö giaù söû duïng dòch vuï thu gom, xöû lyù thay vieäc söû duïng phí thoaùt nöôùc (khoâng coù trong quy ñònh phaùp leänh veà phí vaø leä phí) - Nhaø nöôùc phaûi quy ñònh loaïi giaù naøy. Nhö vaäy laøm roõ traùch nhieäm cuûa chuû sôû höõu traû tieàn cho ñôn vò cung öùng dòch vuï vaø ngöôøi daân phaûi traû tieàn söû duïng dòch vuï daàn daàn tieán tôùi vieäc thu tieàn ñuû ñeå traû cho coâng taùc quaûn lyù vaän haønh vaø traû tieàn cho ñaàu tö… Ngoaøi ra moät soá noäi dung môùi ñöôïc quy ñònh cuï theå: Taùi söû duïng nöôùc möa, taùi söû duïng nöôùc thaûi sau xöû lyù, xöû lyù buøn thaûi…. cuõng ñöôïc boå sung vaøo döï thaûo nghò ñònh laàn naøy.

Vaäy trong thôøi gian tôùi, chuùng ta seõ phaûi coù nhöõng chính saùch öu ñaõi hoã trôï roõ raøng vaø cuï theå nhö theá naøo cho coâng taùc Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, thöa oâng?

Thöù nhaát, veà ñaàu tö xaây döïng thì caùc döï aùn thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò, khu daân cö noâng thoân taäp trung do caùc toå chöùc, caù nhaân ñaàu tö xaây döïng ñöôïc Nhaø nöôùc hoã trôï: n Ñöôïc giao ñaát saïch ñeå xaây döïng coâng trình thoaùt nöôùc; n Ñöôïc nhaø nöôùc giao ñaát hoaëc cho thueâ ñaát vaø ñöôïc mieãn tieàn söû duïng ñaát trong thôøi haïn ñöôïc giao ñaát, thueâ ñaát theo quy ñònh cuûa phaùp luaät ñoái vôùi coâng trình thoaùt nöôùc, bao goàm ñöôøng oáng vaø coâng trình treân maïng löôùi ñöôøng oáng cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc, nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi, caùc traïm bôm nöôùc möa, nöôùc thaûi vaø caùc coâng trình phuï trôï khaùc (nhaø haønh chính, nhaø quaûn lyù ñieàu haønh, nhaø xöôûng, kho baõi vaät tö-thieát bò); n Ñaàu tö xaây döïng coâng trình haï taàng kyõ thuaät ngoaøi haøng raøo; n Öu tieân söû duïng caùc nguoàn taøi chính öu ñaõi cho döï aùn ñaàu tö xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc, öu tieân hoã trôï laõi suaát sau ñaàu tö caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc söû duïng nguoàn voán tín duïng ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc; n Caùc öu ñaõi, hoã trôï khaùc theo caùc quy ñònh hieän haønh;

Thöù hai veà hoã trôï ñaáu noái. Hoã trôï ñaáu noái nhaèm thuùc ñaåy vieäc ñaáu noái nöôùc thaûi töø hoä thoaùt nöôùc ra maïng löôùi thu gom cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc, ñaûm baûo nöôùc thaûi ñöôïc thu gom trieät ñeå, nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi hoaït ñoäng hieäu quaû theo ñuùng coâng suaát thieát keá, ñaûm baûo hieäu quaû ñaàu tö xaây döïng.

Vì vaäy caàn coù quy ñònh veà hoã trôï ñaáu noái ñoái vôùi caùc ñoái töôïng ñöôïc hoã trôï: hoä gia ñình coù coâng, gia ñình ngheøo coù soå, caùc hoä gia

ñình chaáp haønh vaø thöïc hieän ñaáu noái ngay khi ñöôïc yeâu caàu ñaáu noái vôùi caùc phöông thöùc hoã trôï: n Hoã trôï moät phaàn hoaëc toaøn boä chi phí laép ñaët töø hoäp ñaáu noái ñeán vò trí ñöôøng oáng thoaùt nöôùc trong phaïm vi khuoân vieân phaàn ñaát tö cuûa hoä gia ñình; n Nguoàn voán hoã trôï töø ngaân saùch ñòa phöông, töø caùc döï aùn ñaàu tö hoaëc töø nguoàn voán cuûa ñôn vò thoaùt nöôùc.

SË 63 . 2013

7

Traïm bôm Yeân Sôû

Thöa oâng, tình traïng xaû thaúng nöôùc thaûi coâng nghieäp ra moâi tröôøng ñang gaây böùc xuùc cho ngöôøi daân. ôû nhieàu khu coâng nghieäp, nhieàu nhaø maùy chöa ñaáu noái vaøo heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Theo oâng, chuùng ta caàn phaûi coù nhöõng giaûi phaùp gì ñeå haïn cheá ñöôïc tình traïng treân?

Thöïc teá coù nhieàu khu coâng nghieäp ñaõ xaây döïng nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi nhöng nöôùc thaûi vaãn xaû thaúng tröïc tieáp ra moâi tröôøng. Ñeå haïn cheá vieäc naøy tröôùc heát chuû caùc khu coâng nghieäp phaûi coù traùch nhieäm vôùi vieäc baûo veä moâi tröôøng; phaûi coù cheá taøi phaït ôû möùc cao nhaát vaø ñi ñeán ñình chæ hoaït ñoäng (khoâng phaït ñeå tieáp tuïc hoaït ñoäng); Coâng khai danh saùch caùc khu coâng nghieäp coù hoaëc chöa coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi vaø cuoái cuøng chæ cho pheùp hoaït ñoäng khi ñaõ coù xaây döïng caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi.

Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñaõ vaø ñang trôû neân caáp baùch, tình hình oâ nhieãm moâi tröôøng, oâ nhieãm nguoàn nöôùc vaø tình traïng ngaäp uùng ñoâ thò ñaõ vaø ñang xaûy ra taïi caùc vuøng, ñoâ thò… trong khi ñoù coâng taùc quy hoaïch coøn chaäm, caùc chính saùch öu ñaõi ñaàu tö cho thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi coøn thieáu; coâng taùc giaûi phoùng maët baèng coøn nhieàu khoù khaên; coù luùc coù nôi söï ñoàng thuaän cuûa ngöôøi daân chöa cao; caùc tieâu chuaån, quy chuaån coøn baát caäp; phí baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi nöôùc thaûi laø quaù thaáp (toái ña 10% giaù nöôùc)… Chính vì vaäy caàn coù söï ñoåi môùi trong nhaän thöùc: Ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn xöû lyù oâ nhieãm - chi phí thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi caàn phaûi ñöôïc tính ñuùng tính ñuû, caùc chính saùch hoã trôï caàn ñöôïc nghieân cöùu vaø ban haønh mang tính khaû thi; coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc nhaân daân caàn ñöôïc laøm thöôøng xuyeân…

Trong moät cuoäc hoäi thaûo gaàn ñaây do Boä Xaây döïng toå chöùc coù moät con soá ñöôïc ñöa ra laø "hieän chæ khoaûng 10% nöôùc thaûi ñoâ thò ñöôïc xöû lyù". OÂng coù bình luaän gì veà con soá treân?

Con soá chính xaùc thì chöa theå coù ñöôïc. Bôûi vì coù nhieàu caùch hieåu vaø tính toaùn khaùc nhau.

Tuy nhieân chuùng ta coù theå thoáng keá ñöôïc hieän nay coâng suaát thieát keá cuûa caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi môùi ñaït khoaûng 640.000m3/ ngñ. Neáu so vôùi nhu caàu xöû lyù thì coøn thaáp. Ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñoøi hoûi phaûi coù söï quan taâm coù tính ñoät phaù cuûa Chính phuû, caùc Boä vaø ñaëc bieät cuûa caùc ñòa phöông vaø söï ñoàng thuaän cuûa ngöôøi daân.

Thöa Cuïc tröôûng, ñeán naêm 2025, xoùa boû hoaøn toaøn tình traïng ngaäp uùng thöôøng xuyeân taïi caùc ñoâ thò, coù heä thoáng thu gom vaø traïm xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taäp trung cho caùc ñoâ thò töø loaïi IV trôû leân laø muïc tieâu quan troïng trong ñònh höôùng phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp Vieät Nam. Xin OÂng cho bieát, vôùi tö caùch laø cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà lónh vöïc haï taàng ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp, Boä Xaây döïng ñaõ laøm nhöõng gì ñeå cuï theå hoùa caùc muïc tieâu treân? Ñònh höôùng phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò Vieät Nam ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû ban haønh töø naêm 2009, ñeå pheâ duyeät ñònh höôùng naøy chuùng ta ñaõ phaûi trieån khai töø nhöõng naêm 2007-2008, thôøi ñieåm luùc ñoù döï baùo taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu chöa roõ neùt cuõng nhö nguoàn löïc thöïc hieän töông ñoái khaû quan, cho ñeán nay nhieàu chæ tieâu cuûa ñònh höôùng

OÂng coù theå giaûi thích cuï theå hôn veà “söï quan taâm coù tính ñoät phaù cuûa Chính phuû, caùc Boä vaø ñaëc bieät cuûa caùc ñòa phöông” laø gì khoâng, thöa oâng?

8

SË 63 . 2013

chuùng ta phaûi raø soaùt laïi, coù nhöõng chæ tieâu ñaët ra quaù cao, tính khaû thi thaáp, trong khi ñoù bieán ñoåi khí haäu chöa löôøng heát ñöôïc vaø nguoàn löïc haïn cheá. Chính vì vaäy caàn phaûi coù nghieân cöùu raø soaùt laïi ñònh höôùng naøy.

Tuy nhieân cuõng phaûi nhaän thaáy raèng trong thôøi gian qua caùc Boä, ngaønh vaø ñòa phöông ñaõ quan taâm ñaàu tö vaøo thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, töø choã chuùng ta chæ coù moät vaøi nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñeán nay chuùng ta ñaõ coù treân 23 nhaø maùy vaø coù nhaø maùy coâng suaát lôùn ñeán 200.000m3/ngñ ñi vaøo hoaït ñoäng. Töø nay ñeán 2020 coù khoaûng gaàn 40 nhaø maùy nöõa nhö vaäy chuùng ta seõ töøng böôùc caûi thieän vieäc thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi vaø hy voïng vieäc thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi seõ ñöôïc caûi thieän ñeán naêm 2025.

Thöa oâng, hieän ñaõ coù nghieân cöùu, raø soaùt laïi ñònh höôùng naøy chöa? Theo oâng muïc tieâu, chæ tieâu trong ñònh höôùng seõ ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá? Ñeå nghieân cöùu, raø soaùt coù baøi baûn cho ñeán nay chuùng ta chöa thöïc hieän coâng taùc naøy, tuy nhieân coù moät nghieân cöùu töông ñoái toaøn dieän veà caùc lónh vöïc thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi; quaûn lyù chaát thaûi raén do Ngaân haøng theá giôùi taøi trôï - Chieán löôïc veä sinh thoáng nhaát (U3SAP) ñaõ hoaøn thaønh, trong ñoù moät soá chæ tieâu coù lieân quan ñeán thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc ñeà nghò giaûm xuoáng (trong ñònh höôùng chæ tieâu ñaët ra khaù cao) theo töøng giai ñoaïn 2015, 2020 vaø 2025. Saép tôùi Cuïc Haï taàng kyõ thuaät seõ ñeà nghò raø soaùt, ñieàu chænh ñònh höôùng cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø döï baùo trong nhöõng naêm saép tôùi.

Xin caûm ôn oâng!

The need of innovative perception

of sewerage & sewage treatment

It is the affirmation about “sewerage and sewage treatment” by Assoc. Prof. PhD. Nguyen Hong Tien, Director General of Department of Infrastructure, under the Ministry of Construction to the interviewer.

“Polluters have to pay for pollutant treatment – the expense of sewerage and sewage treatment needs to be calculated sufficiently, the feasible assistant policies need researching and reinforcing; and public propaganda and education need carrying out regularly,” said Tien. e vents

Mr. Director General, the Draft Decree on Amendments to Decree 88/2007/ ND-CP of Government on Drainage and Sewerage in Urban Areas and Industrial Zones is being completed to submit for the Government’s approval by the end of 2013. Would you like to tell us something about breakthroughs enabling sewerage and sewage treatment to meet actual requirements and international trend?

After 5 years of implementation, Decree No. 88 has brought to life and contributed important developments of the drainage industry, increase people living standard. However, there are some areas for consideration, amendments, and supplementation is facing the new requirements and situation.

For example, (1) sewerage and sewage

treatment are public service activities, so it is necessary to have clear and concrete policies for special treatment and assistance. (2) We have to reinforce more specific rules for connection of drainage system and assistance for decreasing finished factories without collection network and/or sewage. (3) We should reach an agreement defining that polluters have to pay for pollutant treatment and considering drainage as public service which requires tariffs for collection and treatment service as well as their using price instead of wastewater tariffs (unmentioned in provisions of the Ordinance on Charges and Fees). The Government should regulate these tariffs. It helps to clarify the responsibilities of owner to pay for services provider and local people for using services in order to enable full cost recovery for SË 63 . 2013

9

Ev ents & Opinion

investors and management operation. Additionally, there are some contents with concrete terms are added in to this draft Decree such as, storm-water management, treated wastewater management, sludge management, etc.

So for the next time, which incentives on sewerage and sewage treatment should we have?

Firstly, on construction and investment, sewerage and sewage treatment projects in urban areas and areas with rural population will be invested by organizations and individuals and assisted by the Government with the following contents: • To be assigned with clean land for the construction of drainage work; • To be assigned with or allowed to hire land and exempted from land use fees during the time of land allocation/lease in accordance with regulations of the law on drainage works, including pipes and works on pipe network of drainage systems, sewerage factories, rain-water and sewage pumping stations, and other sub-works (administrative house, managing house, factories, store of material and equipment); • To be allowed to invest in infrastructure construction outside the barrier; • To be prioritized for the use of preferential financial resources and post-investment interest rate support for projects using State’s capital investment credit; and • Other preference and incentives under current regulations.

10

SË 63 . 2013

Secondly, on connection assistance, connection assistance aims to promote the drainage connection from household to collection network of drainage system, ensuring that sewage is absolutely collected and sewerage factories operate efficiently under design capacity to meet the efficiency of construction investment. Therefore, rules on connection assistance must be applicable to supported subjects such as households who have contributed to the revolution, households with certificates of poverty, and households that execute and implement connection immediately under requirements by these methods: • Assistance for a part or all of installing cost from connection box to the location of drainage pipe within the limits of individual land of households; or • Resources from local budget, investment projects, or drainage unit.

People are unpleasant due to factories’ directly discharging the sewage into environment. What should we do to limit this situation?

Actually, many industrial zones have their own sewerage factories. However, they still discharge the sewage into environment. To cut down this situation, first of all, managers of industrial zones must have responsibility for environmental protection. Next, the Government must reinforce sanctions for punishing at the highest level which may suspend their operation (we should not impose penalty for them to continue their operations). Finally, we should publicize the list of industrial parks with or without sewage treatment plants and only allow

reinforcing; and public propaganda and education need carrying out regularly.

parks with construction of wastewater treatment works to run their operations.

At a recent workshop by the Ministry of Construction, a figure was brought that “about 10% urban sewage is treated”. Do you have any comments on that?

We are unable to have an exact figure depending on different understandings and calculations. However, we can count that the design capacity of sewerage factories has just reached about 640,000 m3 per day and night. It is very low in comparison with treatment demand. To meet demands, it needs Governmental, Ministerial, and especially local groundbreaking concerns and people’s consent.

Could you explain “the Governmental, Ministerial, and especially local groundbreaking concerns” more detailedly?

Sewerage and sewage treatment have been becoming imperative in the context of increasing environmental pollution, water contamination, and urban flooding in urban areas. Meanwhile, there are a number of difficulities such as slow planning, lack of incentive policies for investment in sewerage and sewage treatment, unfavorable ground clearance, low consent of local people, inadequate standards and norms, and low environmental protection fee for wastewater (the maximum only makes up 10% of water charge). Thus, it results The need of innovative perception of sewerage and sewage treatment, namely polluters have to pay for pollutant treatment – the expense of sewerage and sewage treatment needs to be calculated sufficiently, the feasible assistant policies need researching and

In 2025, the complete removal of frequent flooding situation and establishment of domestic wastewater collection system and treatment plant at grade IV or higher in urban areas will be important objectives in the orientation of drainage development of urban areas and industrial zones in Vietnam.

As a state management agency in field of urban and industrial areas’ infrastructure, what did the Ministry of Construction to specify the aforementioned objectives?

The development orientation of urban drainage in Vietnam has been promulgated by the Prime Minister since 2009 and conducted in the period 2007-2008 for approval. At that time, forecasts of climate change impacts was unclear and implementation resources was fairly satisfactory. So far, we have reviewed a number of the orientation’s targets, of which some targets are higher than their feasibility, while climate change is unexpected and resource is limited. Therefore, it needs to do research and review on this orientation.

However, it is noticed that the Ministries, departments, and localities have recently paid attention to the investment in sewerage and sewage treatment. In past, we just had only a few wastewater treatment plants, as yet this number has been 23 including plants with large capacity up to 200,000m3 per day and night under commission. By 2020, we would have had about 40 such plants, so that we will improve step by step sewerage and sewage treatment with hope of finished improvement by 2025.

Is there any available research and review of this orientation? How do you think about identifying its targets to meet the actual conditions?

For methodical research and review, this work has been undone so far. However, a number of relatively comprehensive researches in sewerage and sewage treatment and solid waste management funded by the World Bank – Unified Sanitation Strategy (U3SAP) have been finished. The researches include reduction of a number of targets associating with sewerage and sewage treatment (set highly in the orientation) in periods of 2015, 2020, and 2025. In coming days, the Department of Urban Technical Infrastructure will review and adjust the orientation in accordance with the conditions of socio-economic development and forecasts for next years.

Thank you very much!

SË 63 . 2013

11

Giaûi phaùp laøm chaäm doøng chaûy nhôø thaûm thöïc vaät vaø lôùp vaät lieäu thaám nöôùc tröôùc khi nöôùc möa chaûy vaøo coáng (Tackett T, 2010)

KHAÙI NIEÄM

Nhöõng nguyeân lyù

cuûa thoaùt nöôùc beà maët beàn vöõng (Sustainable urban drainage solutions – SUDS)

Phöông thöùc tieáp caän cuûa SUDS: höôùng tôùi vieäc duy trì nhöõng ñaëc thuø töï nhieân cuûa doøng chaûy veà dung löôïng, cöôøng ñoä vaø chaát löôïng; kieåm soaùt toái ña doøng chaûy töø nguoàn, giaûm thieåu toái ña nhöõng khu vöïc tieâu thoaùt nöôùc tröïc tieáp, löu giöõ nöôùc taïi choã vaø cho thaám xuoáng ñaát, ñoàng thôøi kieåm soaùt oâ nhieãm.

Caùch tieáp caän cuûa SUDS laø thoaùt chaäm, khoâng phaûi thoaùt nhanh, ñeå traùnh löôïng möa taäp trung lôùn trong thôøi gian ngaén. Söû duïng caùc hoà ñieàu hoøa ñeå löu giöõ nöôùc laø moät caùch laøm phoå bieán. Beân caïnh ñoù, taêng cöôøng vieäc cho nöôùc möa thaám töï nhieân xuoáng ñaát qua caùc thaûm coû xanh. Caùc giaûi phaùp naøy ñoàng thôøi caûi taïo caûnh quan vaø ñieàu hoøa tieåu khí haäu, giuùp boå caäp höõu hieäu cho nguoàn nöôùc ngaàm ñang ngaøy caøng khan hieám, suy kieät.

12

SË 63 . 2013

Trong tröôøng hôïp khaû naêng kieåm soaùt doøng chaûy taïi choã bò haïn cheá, thì coù theå phaân taùn doøng chaûy theo caùc löu vöïc nhoû, löu giöõ nöôùc möa trong nhöõng hoà chöùa vaø cho thaám xuoáng ñaát ôû nhöõng khu vöïc thích hôïp. Ñeå ngaên ngöøa vaø kieåm soaùt oâ nhieãm, coù theå aùp duïng nhöõng giaûi phaùp xöû lyù taïi choã trong baõi ñaát thaám, hoà laéng, baõi loïc ngaàm troàng caây,...

Moã i hoä daâ n coù theå ñoù n g goù p söù c vaø o ñoù nhö laø m caù c beå chöù a thu nöôù c möa taï i moã i gia ñình, moã i toø a nhaø . Caù c h laø m naø y vöø a cho pheù p söû duï n g nguoà n nöôù c quyù trôø i cho trong sinh hoaï t , töôù i vöôø n , röû a xe,...

PGS. TS. Nguyeãn Vieät Anh

C∏c m´ h◊nh

THOAÙT NÖÔÙC ÑOÂ THÒ PHUØ HÔÏP ÔÛ VIEÄT NAM

APPROPRIATE URBAN DRAINAGE AND SEWERAGE MODELS FOR VIETNAMESE CITIES

Sewerage and drainage is among key components of technical infrastructure in any city. Under fast urbanization, Vietnamese cities are facing number of challenges in finding of suitable approaches and solutions for urban sanitation planning and implementation of urban drainage and sewerage projects. The author proposes sustainable urban drainage solutions (SUDS), including utilization of urban water bodies as bioretention points, development of rain gardens, application of permeable pavements, rainwater harvesting, plantation of trees and greenroofs, construction of bioretention with underdrains, etc. Further, two models of urban sanitation in sanitation planning are introduced, centralized and decentralized, whereas advantages and disadvantages of each model are discussed. Application of separate and of combined sewerage/drainage systems for different locations is also analyzed. In any case, early integration of sewerage and drainage solutions into urban planning considering the whole urban eco-hydrology is very important for efficient implementation of the proposed solutions aiming at harmony and sustainability.

PGS. TS. Nguyeãn Vieät Anh

Vieän Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät Moâi tröôøng (IESE), Ñaïi hoïc Xaây döïng

Ñaët vaán ñeà

ñöôøng phoá, ngoõ xoùm. Tyû leä ñaáu noái vaøo maïng löôùi thoaùt nöôùc ñoâ thò nhieàu nôi coøn raát thaáp. ÔÛ nhieàu khu ñoâ thò môùi, maëc duø nöôùc thaûi sinh hoaït ñaõ ñöôïc taùch ra khoûi nöôùc möa töø ngay trong coâng trình, tuy nhieân, do söï phaùt trieån khoâng ñoàng boä vaø söï gaén keát keùm cuûa haï taàng khu ñoâ thò vôùi khu vöïc xung quanh, neân khi ra ñeán maïng löôùi thoaùt nöôùc beân ngoaøi, caùc loaïi nöôùc thaûi naøy chöa ñöôïc xöû lyù, laïi ñaáu vaøo moät tuyeán coáng chung, gaây oâ nhieãm vaø laõng phí. Bieán ñoåi khí haäu cuõng ñang ngaøy caøng trôû thaønh nhöõng thaùch thöùc raát lôùn ñoái vôùi coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò vaø xaây döïng caùc heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò ôû nöôùc ta.

ÔÛ Vieät Nam, cho ñeán nay, ñaõ coù khoaûng 760 ñoâ thò, trong ñoù 7 ñoâ thò ñaõ coù traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung ñang hoaït ñoäng, xöû lyù khoaûng 10% toång löôïng nöôùc thaûi ñoâ thò phaùt sinh, vaø hôn 20 döï aùn thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò ñang ñöôïc trieån khai thi coâng xaây döïng. Môùi coù khu vöïc trung taâm ôû moät soá ñoâ thò (Buoân Ma Thuoät, Ñaø Laït, Thuû Daàu Moät) hay moät soá khu ñoâ thò môùi (Phuù Myõ Höng, Roal city) ñöôïc xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng coù traïm xöû lyù nöôùc thaûi, coøn laïi ñeàu söû duïng loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc chung cho taát caû caùc loaïi nöôùc thaûi, nöôùc möa. Chieàu daøi caùc tuyeán coáng coøn ngaén hôn nhieàu so vôùi chieàu daøi

Caùc moâ hình thoaùt nöôùc beàn vöõng

Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi laø nhöõng noäi dung quan troïng trong quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò. Taïi caùc khu vöïc ñang ñoái maët vôùi tình traïng haï taàng thaáp keùm, moâi tröôøng bò oâ nhieãm, beänh taät laây lan, uùng ngaäp hay luït loäi, nguoàn nöôùc ngaøy caøng khan hieám vaø bò oâ nhieãm, ngöôøi ta caøng thaáy roõ taàm quan troïng cuûa lónh vöïc naøy. Ñoái vôùi caùc khu ñoâ thò, ñieåm daân cö môùi, chaát löôïng haï taàng kyõ thuaät, trong ñoù coù caáp nöôùc, thoaùt nöôùc möa, nöôùc thaûi, quaûn lyù chaát thaûi raén goùp phaàn quyeát ñònh tính haáp daãn ñoái vôùi khaùch haøng, cuõng nhö söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa khu ñoâ thò ñoù veà laâu daøi.

Moâ hình toå chöùc thoaùt nöôùc: taäp trung hay phaân taùn Nöôùc thaûi coù theå ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trong caùc loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc chung, rieâng, nöûa rieâng hay hoãn hôïp, theo caùc moâ hình toå chöùc thoaùt nöôùc taäp trung hay phaân taùn. Moâ hình thoaùt nöôùc taäp trung thöôøng ñöôïc xaây döïng cho caùc ñoâ thò naèm trong löu vöïc thoaùt nöôùc coù ñòa hình thuaän lôïi cho vieäc thu gom nöôùc thaûi taäp trung, maät ñoä daân soá cao, coù ñieàu kieän xaây döïng ñoàng boä. Moâ hình phaân taùn thöôøng ñöôïc aùp duïng khi caùc löu vöïc thoaùt nöôùc khoâng thuaän lôïi ñeå taäp trung nöôùc thaûi

SË 63 . 2013

13

(a) (b)

Hình 1. Caùc moâ hình toå chöùc thoaùt nöôùc (a) Moâ hình taäp trung; (b) Moâ hình keát hôïp taäp trung vaø phaân taùn

veà moät traïm xöû lyù, caùc ñoâ thò coù maät ñoä daân cö thaáp, cho caùc khu ñoâ thò môùi naèm rieâng leû, caùc vuøng ven ñoâ, noâng thoân,... Heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi phaân taùn, coâng suaát nhoû cuõng aùp duïng cho moät khu daân cö, caùc coâng trình xaây döïng ñôn leû.

Heä thoáng thoaùt nöôùc taäp trung, neáu ñöôïc aùp duïng ñuùng, thöôøng coù suaát ñaàu tö xaây döïng traïm vaø xöû lyù nöôùc thaûi thaáp hôn, vieäc quaûn lyù deã ñöôïc thöïc hieän taäp trung, chuyeân nghieäp hoùa. Tuy nhieân, kinh phí xaây döïng caàn huy ñoäng raát lôùn, suaát ñaàu tö xaây döïng maïng löôùi cao (do chieàu daøi vaø ñöôøng kính coáng lôùn), khoù phaân ñôït xaây döïng. Beân caïnh ñoù, söï roø ræ, thaâm nhaäp cuûa nöôùc ngaàm treân caùc tuyeán coáng thoaùt nöôùc, tyû leä ñaáu noái töø caùc ñoái töôïng thaûi nöôùc haïn cheá,... laø nhöõng thaùch thöùc lôùn cuûa maïng löôùi thoaùt nöôùc theo moâ hình taäp trung.

Moâ hình thoaùt nöôùc phaân taùn coù nhöõng öu ñieåm chính nhö: traùnh ñöôïc caùc tuyeán coáng thoaùt nöôùc coù chieàu daøi, ñöôøng kính vaø ñoä saâu lôùn, caùc traïm bôm nöôùc thaûi; cho pheùp phaân ñôït xaây döïng, ñaàu tö caùc hôïp phaàn kyõ thuaät töøng böôùc theo khaû naêng taøi chính; cho pheùp taùi söû duïng taïi choã nöôùc thaûi sau xöû lyù (röûa, töôùi, boå caäp nöôùc ngaàm) vaø chaát dinh döôõng taùch ñöôïc (boùn caây troàng),... Trong moät soá tröôøng hôïp, coù theå xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc traïm phaân taùn ñaït möùc ñoä xaû ra moâi tröôøng, roài xaû nöôùc thaûi sau xöû lí vaøo maïng löôùi thoaùt nöôùc möa, nhôø vaäy tieát kieäm ñaùng keå chi phí xaây döïng ñöôøng coáng thoaùt nöôùc. Moâ hình thoaùt nöôùc phaân taùn, vôùi caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi cuïc boä (ví duï nhö caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi ôû caùc khu ñoâ thò môùi), neáu ñöôïc xem xeùt loàng gheùp vaøo quy hoaïch thoaùt nöôùc toát, coøn cho pheùp huy ñoäng caùc nguoàn löïc taøi chính khaùc nhau ñeå quaûn lyù nöôùc thaûi moät caùch hieäu quaû, giaûm bôùt gaùnh naëng cho Nhaø nöôùc.

Caùc loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc

Heä thoáng thoaùt nöôùc chung laø heä thoáng trong ñoù taát caû moïi loaïi nöôùc thaûi (nöôùc möa, nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi saûn xuaát) ñöôïc daãn, vaän chuyeån trong cuøng moät maïng löôùi coáng tôùi traïm xöû lyù hoaëc xaû ra nguoàn tieáp nhaän. Ngöôøi ta xaây döïng caùc gieáng traøn taùch nöôùc möa (CSO) taïi nhöõng ñieåm cuoái cuûa ñoaïn coáng goùp nhaùnh vaø ñaàu caùc coáng goùp chính ñeå xaû ra phaàn lôùn löôïng nöôùc möa cuûa nhöõng traän möa lôùn, keùo daøi, ñoå ra nguoàn nöôùc gaàn ñoù nhaèm giaûm bôùt kích thöôùc coáng vaø giaûm bôùt löu löôïng nöôùc thaûi tôùi traïm bôm, leân coâng trình xöû lyù. Toaøn boä nöôùc thaûi khi khoâng möa vaø caû nöôùc möa ñaàu traän möa ñöôïc daãn veà traïm xöû lyù. ÔÛ caùc ñoâ thò ven bieån, caùc CSO ñöôïc caáu taïo ñaëc bieät ñeå ngaên ñöôïc nöôùc trieàu traøn vaøo coáng.

Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng goàm hai hay nhieàu maïng löôùi: moät maïng löôùi duøng ñeå vaän chuyeån nöôùc thaûi baån (nhö nöôùc thaûi sinh hoaït), tröôùc khi xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän phaûi qua xöû lyù; moät maïng löôùi khaùc duøng ñeå vaän chuyeån nöôùc thaûi quy öôùc saïch (nhö nöôùc möa), coù theå xaû thaúng vaøo nguoàn tieáp nhaän. Ñaây laø loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc cho pheùp ñaït yeâu caàu veà maët veä sinh moâi tröôøng cao nhaát, nhöng vieäc ñaàu tö toán keùm vaø phöùc taïp hôn, vì phaûi giaûi quyeát trieät ñeå vieäc ñaáu noái cuûa töøng hoä gia ñình, vaø xaây döïng ñoàng thôøi hai loaïi coáng thu gom nöôùc thaûi, nöôùc möa. Ñoåi laïi, tuyeán coáng thu gom nöôùc thaûi coù ñöôøng kính nhoû, coù theå xaây

14

SË 63 . 2013

Hình 2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc chung vôùi caùc gieáng traøn taùch nöôùc möa (SCO)

döïng baèng loaïi vaät lieäu reû nhö oáng nhöïa.

Heä thoáng thoaùt nöôùc nöûa rieâng laø maïng löôùi trong ñoù ôû nhöõng ñieåm giao nhau giöõa hai maïng löôùi ñoäc laäp, ngöôøi ta xaây döïng gieáng traøn taùch nöôùc möa. Taïi nhöõng gieáng naøy, khi löu löôïng nöôùc möa ít (giai ñoaïn ñaàu cuûa traän möa), nöôùc baån, nöôùc möa seõ chaûy vaøo maïng löôùi thoaùt nöôùc sinh hoaït, theo coáng goùp chung daãn leân traïm xöû lyù; khi löu löôïng nöôùc möa lôùn (caùc traän möa lôùn, keùo daøi), chaát löôïng töông ñoái saïch, hoãn hôïp nöôùc möa vaø nöôùc thaûi ñaõ ñöôïc pha loaõng seõ traøn qua gieáng taùch theo coáng xaû ra nguoàn tieáp nhaän.

Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng vaø nöûa rieâng deã ñöôïc aùp duïng hôn caû khi xaây döïng caùc khu ñoâ thò môùi, coøn phöông aùn thoaùt nöôùc chung coøn gaëp phoå bieán ôû caùc döï aùn caûi taïo, naâng caáp caùc heä thoáng thoaùt nöôùc chung hieän coù. Trong nhieàu tröôøng hôïp, ngöôøi ta phaûi aùp duïng keát hôïp ñoàng thôøi caùc loaïi heä thoáng noùi treân ñeå toå chöùc thoaùt nöôùc cho caùc khu vöïc khaùc nhau trong cuøng moät ñoâ thò.

Hình 3. Keânh Nhieâu Loäc - Thò Ngheø, thaønh phoá Hoà Chí Minh sau khi caûi taïo.

Nöôùc thaûi ñöôïc taùch khoûi nöôùc beà maët bôûi caùc gieáng taùch nöôùc möa CSO

Nöôùc möa trong ñoâ thò

Quaù trình ñoâ thò hoaù ñaõ gaây nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán quaù trình thoaùt nöôùc töï nhieân: doøng chaûy töï nhieân bò thay ñoåi, quaù trình löu giöõ doøng chaûy beà maët moät caùch töï nhieân baèng caùc thaûm thöïc vaät vaø ñaát bò maát ñi, vaø thay vaøo ñoù laø nhöõng beà maët phuû khoâng thaám nöôùc nhö maùi nhaø, beâ toâng, ñöôøng nhöïa, laøm taêng löu löôïng doøng chaûy beà maët. Nhöõng doøng chaûy naøy laïi thöôøng bò oâ nhieãm do raùc, buøn ñaát vaø caùc chaát baån khaùc röûa troâi töø maët ñöôøng. Löôïng nöôùc chaûy traøn beà maët vaø cöôøng ñoä doøng chaûy taêng taïo neân söï xoùi moøn vaø laéng buøn caën. Taát caû nhöõng yeáu toá naøy gaây ra nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng, gaây uùng ngaäp, oâ nhieãm nguoàn nöôùc, aûnh höôûng ñeán heä sinh thaùi döôùi nöôùc.

Hình 4. Heä thoáng haï taàng khoâng theo kòp quaù trình ñoâ thò hoùa laø moät nguyeân nhaân gaây uùng ngaäp ôû Haø Noäi (Nguoàn: Internet, 8/2013)

K h ∏ i

Phaùt hieän vaø khaéc phuïc nhöõng toàn taïi treân, gaàn ñaây, ngöôøi ta ñaõ nghieân cöùu vaø aùp duïng caùc giaûi phaùp kyõ thuaät thay theá, theo phöông thöùc tieáp caän môùi: höôùng tôùi vieäc duy trì nhöõng ñaëc thuø töï nhieân cuûa doøng chaûy veà dung löôïng, cöôøng ñoä vaø chaát löôïng; kieåm soaùt toái ña doøng chaûy töø nguoàn, giaûm thieåu toái ña nhöõng khu vöïc tieâu thoaùt nöôùc tröïc tieáp, löu giöõ nöôùc taïi choã vaø cho thaám xuoáng ñaát, ñoàng thôøi kieåm soaùt oâ nhieãm. Ñoù chính laø nhöõng nguyeân lí cuûa thoaùt nöôùc beà maët beàn vöõng (Sustainable urban drainage solutions - SUDS).

Caùch tieáp caän cuûa SUDS laø thoaùt chaäm, khoâng phaûi thoaùt nhanh, ñeå traùnh löôïng möa taäp trung lôùn trong thôøi gian ngaén. Söû duïng caùc hoà ñieàu hoøa ñeå löu giöõ nöôùc laø moät caùch laøm phoå bieán. Beân caïnh ñoù, taêng cöôøng vieäc cho nöôùc möa thaám töï nhieân xuoáng ñaát qua caùc thaûm coû xanh. Caùc giaûi phaùp naøy ñoàng thôøi caûi taïo caûnh quan vaø ñieàu hoøa tieåu khí haäu, giuùp boå caäp höõu hieäu cho nguoàn nöôùc ngaàm ñang ngaøy caøng khan hieám, suy kieät.

Trong tröôøng hôïp khaû naêng kieåm soaùt doøng chaûy taïi choã bò haïn cheá, thì coù theå phaân taùn doøng chaûy theo caùc löu vöïc nhoû, löu giöõ nöôùc möa trong nhöõng hoà chöùa vaø cho thaám xuoáng ñaát ôû nhöõng khu vöïc thích hôïp. Ñeå ngaên ngöøa vaø kieåm soaùt oâ nhieãm, coù theå aùp duïng nhöõng giaûi phaùp xöû lyù taïi choã trong baõi ñaát thaám, hoà laéng, baõi loïc ngaàm troàng caây,...

Coù nhieàu giaûi phaùp giaûm thieåu uùng ngaäp maø moãi hoä daân coù theå ñoùng goùp söùc vaøo ñoù nhö laøm caùc beå chöùa thu nöôùc möa taïi moãi gia ñình, moãi toøa nhaø. Caùch laøm naøy vöøa cho pheùp söû duïng nguoàn nöôùc quí trôøi cho trong sinh hoaït, töôùi vöôøn, röûa xe, ... Ñoù cuõng laø giaûi phaùp quan troïng khi maø nhieàu ñoâ thò coøn ñang thieáu nöôùc saïch. Theo tính toaùn, vôùi löôïng möa 1600 mm/naêm ôû Haø Noäi, moãi hoä chæ caàn moät beå nöôùc möa 6 m3 thì cuõng ñuû duøng ñeå doäi toilet cho caû naêm, ñoàng thôøi laøm chaäm doøng chaûy nöôùc möa ñi raát nhieàu. Coù theå xaây döïng caùc beå chöùa nöôùc ngaàm döôùi moãi toøa nhaø vaø cho caû khu nhaø hay caùc khu vöïc coâng coäng, laøm thaønh caùc hoà ñieàu hoøa thu nöôùc möa. Nöôùc tröõ coù theå duøng ñeå töôùi ñöôøng, röûa caây, cöùu hoûa,… hay cho thaám xuoáng boå caäp cho nöôùc ngaàm. Hình 6 theå hieän sô ñoà thu gom vaø söû duïng nöôùc möa cho khu chung cö cao caáp Star city ôû Seoul.

Taïi ñaây, 3 beå nöôùc möa, dung tích moãi beå 1000 m3 ñöôïc xaây döïng ñeå chöùa nöôùc möa cho muïc ñích cöùu hoûa, töôùi caây vaø xaû toilet.

Ñeå khuyeán khích chuû ñaàu tö ñaàu tö xaây döïng heä thoáng thu nöôùc möa, chính quyeàn ñaõ cho pheùp hoï taêng soá taàng nhaø cuûa chung cö, ñeå ñaûm baûo lôïi ích cho caû hai beân.

Döôùi caùc baõi ñoã xe, nöôùc möa coù theå ñöôïc taäp trung veà caùc beå ngaàm. Coù giaûi phaùp beå ngaàm laøm baèng beâ toâng coát theùp, hoaëc baèng caùc khoái nhöïa cöùng, roãng ñöôïc laép gheùp, xeáp choàng leân nhau, taïo thaøng moät heä thoáng thaám loïc vaø beå löu giöõ nöôùc chaéc chaén (Hình 7a). Beân ngoaøi khoái laép gheùp naøy phuû lôùp vaûi choáng thaám vaø lôùp soûi. Tuøy thuoäc vaøo dieän tích baõi ñeå xe, ngöôøi ta tieán haønh xaây döïng moät hoaëc nhieàu modun. Nöôùc möa ñöôïc thaám, loïc saïch vaø laøm chaäm doøng chaûy qua heä thoáng naøy, tröôùc khi chaûy tôùi caùc beå chöùa hay coáng thoaùt nöôùc. Nöôùc möa ôû ñaây ñöôïc

Hình 6. Heä thoáng thu gom nöôùc möa cho caùc toøa nhaø, Chung cö cao caáp Star City, Seoul

söû duïng cho caùc muïc ñích coâng coäng nhö röûa ñöôøng, caáp cho ñaøi phun nöôùc, cöùu hoûa, laøm maùt quaûng tröôûng,… Caùc coâng trình thaám loïc nöôùc möa cuõng coù theå ñöôïc xaây döïng doïc caùc tuyeán phoá, beân caïnh tuyeán coáng thoaùt nöôùc möa hieän coù (Hình 7b).

Vieän Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät Moâi tröôøng, Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng cuõng ñang vaän haønh heä thoáng thöû nghieäm thu gom, xöû lyù vaø taùi söû duïng nöôùc möa trong caáp nöôùc ñoâ thò trong khuoân khoå döï aùn hôïp taùc giöõa Ñaïi hoïc Xaây döïng vaø Ñaïi hoïc Quoác gia Seoul (SNU), Haøn Quoác.

Baèng coâng ngheä söû duïng maøng vi loïc (MF), quaù trình xöû lyù ñaõ cho ra nguoàn nöôùc ñaït chaát löôïng cao theo tieâu chuaån cuûa Boä Y teá, phuïc vuï toát cho nhu caàu aên uoáng (Hình 8).

n i ÷ m

Toå chöùc thoaùt nöôùc cho caùc ñoâ thò Vieät Nam

Ñoái vôùi caùc khu vöïc ñoâ thò hieän coù: tuøy theo maät ñoä daân cö vaø ñaëc ñieåm löu vöïc thoaùt nöôùc, coù theå aùp duïng moâ hình thoaùt nöôùc taäp trung hay phaân taùn. Phaàn lôùn tröôøng hôïp vaãn phaûi aùp duïng heä thoáng thoaùt nöôùc chung, duy trì caùc beå töï hoaïi hoä gia ñình, xaây döïng caùc tuyeán coáng thu gom nöôùc thaûi vaø nöôùc möa ñôït ñaàu, khoâng cho chaûy tröïc tieáp vaøo soâng, hoà, keânh möông maø daãn veà caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi (Hình 9c). Doïc theo caùc tuyeán coáng chính, boá trí caùc gieáng traøn taùch nöôùc möa, xaû ra nguoàn tieáp nhaän. Beå töï hoaïi phaûi ñöôïc xaây döïng ñuùng quy caùch. Buøn phaûi ñöôïc huùt ñònh kyø vaø xöû lyù hôïp veä sinh. Ñoái vôùi heä thoáng thoaùt

Hình 8. Beå chöùa nöôùc möa vaø heä thoáng xöû lyù nöôùc möa (maøng vi loïc, khöû truøng)

Hình 9a. Phöông thöùc thoaùt nöôùc hieän nay taïi caùc ñoâ thò (1)

Hình 9b. Phöông thöùc thoaùt nöôùc hieän nay taïi caùc ñoâ thò (2)

Hình 9c. Heä thoáng thoaùt nöôùc chung vôùi caùc beå töï hoaïi hoä gia ñình

Hình 9d. Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng

(a)

(b)

Hình 7. Heä thoáng thu gom nöôùc möa taïi caùc baõi ñoã xe coâng coäng vaø doïc caùc tuyeán phoá

Hình 9e. Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng, vôùi caùc beå töï hoaïi hieän coù

SË 63 . 2013

15

K h ∏ i

n i ÷ m

nöôùc chung, vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi caàn caân nhaéc ñeán thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi ñaàu vaøo (pha loaõng hôn raát nhieàu so vôùi heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng). Ñoái vôùi caùc khu ñoâ thò xaây döïng môùi: aùp duïng moâ hình thoaùt nöôùc taäp trung hay phaân taùn, tuøy theo maät ñoä daân cö vaø ñaëc ñieåm löu vöïc thoaùt nöôùc. Xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng vaø xöû lí nöôùc thaûi ñaït yeâu caàu tröôùc khi xaû ra nguoàn tieáp nhaän (Hình 9d). Vieäc kieåm soaùt hoà sô quy hoaïch chi tieát, hoà sô thieát keá, chaát löôïng thi coâng heä thoáng thoaùt nöôùc, ñaàu noái caùc hoä thoaùt nöôùc vaøo ñöôøng coáng thu gom nöôùc thaûi, kieåm soaùt coát san neàn, cao ñoä coáng vaø söï ñoàng boä giöõa keát caáu haï taàng trong vaø ngoaøi khu phoá laø raát quan troïng. ÔÛ nhieàu nôi coù caùc coâng trình cuõ, môùi ñan xen, trong giai ñoaïn chöa coù ñieàu kieän xaây döïng ñaày ñuû caùc tuyeán coáng thoaùt nöôùc rieâng vaø traïm xöû lí nöôùc thaûi, vaãn phaûi coi troïng vaø phaùt huy vai troø cuûa beå töï hoaïi ñeå xöû lí sô boä nöôùc thaûi. Beå töï hoaïi phaûi ñöôïc thieát keá, xaây döïng vaø quaûn lí ñuùng quy caùch (Hình 9e).

Löïa choïn moâ hình thoaùt nöôùc cho caùc ñoâ thò ôû caùc vuøng sinh thaùi khaùc nhau: Ñoái vôùi caùc ñoâ thò mieàn nuùi, do coù ñoä doác ñòa hình lôùn, thuaän lôïi cho vieäc thoaùt nöôùc, neân söû duïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng, trong moâ hình toå chöùc thoaùt nöôùc phaân taùn. Taïi caùc khu vöïc maät ñoä daân cö thaáp, nhö ôû caùc thò traán, vuøng ven ñoâ, coù theå aùp duïng loaïi maïng löôùi thoaùt nöôùc giaûn löôïc, vôùi oáng nhöïa hay vaät lieäu reû tieàn khaùc, coù ñöôøng kính nhoû, choân noâng, ñaët doïc væa heø, söû duïng sô ñoà ñaáu noái xuyeân tieåu khu, keát hôïp vôùi giaûi phaùp veä sinh taïi choã, taän duïng caùc keânh, möông, coáng saün coù ñeå thoaùt nöôùc beà maët, nhaèm giaûm thieåu toái ña chi phí xaây döïng vaø quaûn lí heä thoáng thoaùt nöôùc. Ñoái vôùi caùc ñoâ thò vuøng ñoàng baèng, ñoä doác nhoû, phaûi taêng cöôøng tieát dieän coáng ñeå thoaùt nöôùc, caàn trieät ñeå taän duïng caùc maët nöôùc trong ñoâ thò laøm hoà ñieàu hoaø, keânh möông daãn nöôùc vaø giaûm ñoä saâu choân coáng. Ñoái vôùi caùc ñoâ thò ven bieån, ñòa hình baèng phaúng, khoù taïo ñöôïc ñoä doác ñaùy coáng thuaän lôïi, laïi ít coù caùc soâng möông vaø hoà ñieàu tieát, do ñieàu kieän ñòa chaát phaàn lôùn laø caùt vaø caùt pha. ÔÛ caùc ñoâ thò naøy, coù theå lôïi duïng nöôùc trieàu leân xuoáng haøng ngaøy, xaây döïng caùc coáng töï ñoäng ñoùng/môû theo möïc nöôùc trieàu ñeå thoaùt nöôùc vaø thau röûa haøng ngaøy heä thoáng coáng.

Coá gaéng aùp duïng caùc giaûi phaùp thoaùt nöôùc beàn vöõng caøng sôùm caøng coù lôïi. Loàng gheùp phöông thöùc naøy vôùi quy hoaïch phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò; quaûn lí chaët cheõ cao ñoä san neàn, tieâu thoaùt nöôùc cuûa caùc khu vöïc ñoâ thò môùi phaùt trieån; ñaûm baûo söï thoáng nhaát, phoái hôïp nhòp nhaøng giöõa thoaùt nöôùc vôùi heä thoáng thuûy vaên ñoâ thò vaø toaøn löu vöïc, keå caû heä thoáng thuûy noâng, tieâu thoaùt luõ, ñieàu tieát hoà chöùa thuûy ñieän ôû thöôïng löu vaø haï löu. Trong ñoâ thò, aùp duïng caùc giaûi phaùp nhö taïo caùc hoà ñieàu tieát, caùc keânh möông hôû, taêng maät ñoä caây xanh, vöôøn hoa, coâng vieân, taïo vuøng truõng xanh thaám nöôùc doïc ñöôøng giao thoâng,… Tính toaùn cho thaáy, neáu dieän tích nöôùc maët trong ñoâ thò ñaït 7,0 % dieän tích löu vöïc, thì löôïng nöôùc caàn tieâu thoaùt ngay ñaõ giaûm ñi ñöôïc moät nöûa.

Keát luaän, kieán nghò

Tuøy ñieàu kieän cuï theå, coù theå aùp duïng moâ hình thoaùt nöôùc vaø xöû lí nöôùc thaûi taäp trung hay phaân taùn, löïa choïn loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc chung, rieâng hay hoãn hôïp cho moãi löu vöïc. Phöông thöùc thoaùt nöôùc beà maët beàn vöõng cho pheùp aùp duïng linh hoaït caùc giaûi phaùp coâng ngheä khaùc nhau. Caùc giaûi phaùp naøy mang laïi nhöõng lôïi

16

SË 63 . 2013

Hình 10. Thoaùt nöôùc beàn vöõng laøm giaûm uùng ngaäp, ñoàng thôøi taêng giaù trò sinh thaùi, caûnh quan ñoâ thò

ích nhö kieåm soaùt oâ nhieãm nöôùc, ñaát, khoâng khí, ngaên ngöøa beänh taät laây lan, giaûm thieåu uùng ngaäp, xoùi moøn ñaát, laéng buøn caën, laøm ña daïng vaø taêng giaù trò cuûa heä sinh thaùi nöôùc, boå caäp nguoàn nöôùc ngaàm, oån ñònh doøng chaûy caùc doøng soâng, tieát kieäm nöôùc caáp nhôø thu gom vaø taùi söû duïng nöôùc möa, caûi thieän caûnh quan sinh thaùi ñoâ thò, taêng giaù trò thöông maïi cuûa khu ñaát vaø naâng cao thieát thöïc chaát löôïng cuoäc soáng.

Phöông thöùc tieáp caän thoaùt nöôùc ñoâ thò beàn vöõng, thu gom vaø taùi söû duïng nöôùc möa, ñöôïc aùp duïng, loàng gheùp haøi hoøa vôùi caùc giaûi phaùp quy hoaïch ñoâ thò, kieán truùc vaø kyõ thuaät haï taàng khaùc laø khoâng theå thieáu cuûa moãi ñoâ thò sinh thaùi. Ñeå coù theå thöïc hieän ñöôïc quaûn lí nöôùc thaûi beàn vöõng cho caùc khu ñoâ thò, chuû ñaàu tö phaûi nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa coâng taùc quaûn lí nöôùc thaûi ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng, moâi tröôøng sinh thaùi, lôïi ích laâu daøi trong kinh doanh. Beân caïnh ñoù, caàn thieát xem xeùt, ñieàu chænh, caäp nhaät, boå sung caùc tieâu chuaån thieát keá thoaùt nöôùc cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Vieät Nam, ñaëc bieät laø ñeå öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu. AÙp duïng trieät ñeå phöông thöùc tieáp caän toång hôïp, quaûn lí theo löu vöïc. Thoaùt nöôùc, xöû lí nöôùc thaûi, cuõng nhö caùc vaán ñeà haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò khaùc, caàn ñöôïc giaûi quyeát moät caùch ñoàng boä, vaø caøng loàng gheùp sôùm töø khaâu quy hoaïch, chi phí caøng giaûm.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO (1) Ñaøo Anh Duõng, Nguyeãn Vieät Anh, Han Mooyoung. Thu gom vaø söû duïng nöôùc möa trong ñoâ thò - Moät vaøi kinh nghieäm töø Haøn Quoác. Kyû yeáu Hoäi thaûo Bieán ñoåi khí haäu - caùc vaán ñeà cuûa Haø Noäi, UBND TP. Haø Noäi - Tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng, 11/2010.

(2) Nguyeãn Vieät Anh. Caùc giaûi phaùp caáp thoaùt nöôùc ñoâ thò beàn vöõng ñeå öùng phoù hieäu quaû vôùi bieán ñoåi khí haäu. Taïp chí Xaây döïng, Boä XD. Soá 2/2011.

(3) Tracy Tackett. Making the Invisible Visible: Seattle’s Green Stormwater Infrastructure.

Green Stormwater Infrastructure Program Manager. Seattle, USA. 2010.

Vai troø cuûa caùc beân lieân quan

trong quaûn lyù thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò

DIEÃN ÑAØN PGS. TS. Nguyeãn Hoàng Tieán

Cuïc tröôûng, Cuïc Haï taàng kyõ thuaät – BXD

Khaùi quaùt veà tình hình ñoâ thò Vieät Nam vaø caùc ñònh höôùng phaùt trieån ñeán naêm 2025

Theo baùo caùo cuûa Boä Xaây döïng ñeán 6/2013, caû nöôùc coù 765 trong ñoù coù 2 ñoâ thò loaïi ñaëc bieät (Haø Noäi vaø TP. HCM), 13 loaïi I, 10 loaïi II, 53 loaïi III, 60 loaïi IV vaø 627 loaïi V. Khoaûng 45% daân soá ñoâ thò sinh soáng ôû caùc ñoâ thò coù quy moâ nhoû. So vôùi caùc ñoâ thò lôùn, caùc ñoâ thò naøy phaùt trieån dòch vuï cô baûn keùm phaùt trieån.

Theo Ñònh höôùng phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam ñeán naêm 2025, taàm nhìn ñeán naêm 2050, döï baùo ñeán naêm 2015, daân soá ñoâ thò caû nöôùc khoaûng 35 trieäu ngöôøi, chieám 38% daân soá ñoâ thò caû nöôùc; naêm 2020, daân soá ñoâ thò khoaûng 44 trieäu ngöôøi, chieám 45% daân soá ñoâ thò caû nöôùc; naêm 2025, daân soá ñoâ thò khoaûng 52 trieäu ngöôøi, chieám 50% daân soá ñoâ thò caû nöôùc. Ñònh höôùng phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp Vieät Nam ñeán naêm 2025 taàm nhìn ñeán 2050 vôùi caùc muïc vaø chæ tieâu chuû yeáu sau:

Muïc tieâu vaø caùc chæ tieâu ñeán naêm 2015:

Öu tieân giaûi quyeát thoaùt nöôùc möa: n Xoaù boû tình traïng ngaäp uùng thöôøng xuyeân trong muøa möa ôû caùc ñoâ thò loaïi II trôû leân. n Môû roäng phaïm vi phuïc vuï cuûa caùc heä thoáng thoaùt nöôùc töø 50-60% hieän nay leân 70-80%.

Xaây döïng vaø naâng caáp heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi: n Xaây döïng caùc tuyeán coáng thu gom vaø traïm xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït cho caùc ñoâ thò töø loaïi III trôû leân ñeå thu gom vaø xöû lyù töø 40-50% löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït ñoâ thò ñaït quy chuaån quy ñònh. n Taïi caùc ñoâ thò loaïi IV, loaïi V, caùc laøng ngheà 30% nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù ñaït quy chuaån quy ñònh.

Muïc tieâu vaø caùc chæ tieâu ñeán naêm 2020:

Thoaùt nöôùc möa: n Xoaù boû tình traïng ngaäp uùng taïi caùc ñoâ thò töø loaïi IV trôû leân. n Môû roäng phaïm vi phuïc vuï cuûa caùc heä thoáng thoaùt nöôùc ñaït treân 80%.

SË 63 . 2013

17

Thoaùt nöôùc thaûi: n Caùc ñoâ thò loaïi III trôû leân coù heä thoáng thu gom vaø traïm xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taäp trung; naâng tyû leä nöôùc thaûi sinh hoaït ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñaït quy chuaån quy ñònh leân 60%. Taïi caùc ñoâ thò loaïi IV, loaïi V vaø caùc laøng ngheà 40% nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù ñaït quy chuaån quy ñònh. n Caùc coâng trình thu nöôùc beà maët, caùc tuyeán coáng, möông ñi qua khu daân cö taäp trung khoâng ñöôïc gaây oâ nhieãm moâi tröôøng.

Muïc tieâu vaø caùc chæ tieâu ñeán naêm 2025:

Thoaùt nöôùc möa: n Xoaù boû hoaøn toaøn tình traïng ngaäp uùng thöôøng xuyeân taïi caùc ñoâ thò. n Môû roäng phaïm vi phuïc vuï caùc heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò leân 90-95%; ñoái vôùi caùc ñoâ thò töø loaïi IV trôû leân ñaït 100%.

Thoaùt nöôùc thaûi: n Caùc ñoâ thò töø loaïi IV trôû leân coù heä thoáng thu gom vaø traïm xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taäp trung; tyû leä nöôùc thaûi sinh hoaït ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñaït 70-80%, nöôùc thaûi sau xöû lyù ñaït quy chuaån quy ñònh. Taïi caùc ñoâ thò loaïi V, 50% nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù ñaït quy chuaån quy ñònh. n Taùi söû duïng töø 20-30% nöôùc thaûi cho nhu caàu nöôùc töôùi caây, röûa ñöôøng vaø caùc nhu caàu khaùc taïi caùc ñoâ thò, khu coâng nghieäp.

Vai troø cuûa caùc beân coù lieân quan trong quaûn lyù thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi: Vai troø cuûa caùc beân coù lieân quan trong quaûn lyù thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi theå hieän treân caùc khía caïnh sau: n Xaây döïng chính saùch phaùp luaät (Luaät, Nghò ñònh, chieán löôïc, ñònh höôùng vaø caùc chöông trình). n Quy hoaïch, keá hoaïch. n Ñaàu tö phaùt trieån vaø phaân boå ngaân saùch. n Quaûn lyù, vaän haønh heä thoáng. n Giaùm saùt, kieåm tra.

Xaây döïng chính saùch phaùp luaät veà quaûn lyù thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi: n Boä Taøi nguyeân – Moâi tröôøng: Chuû trì xaây döïng Luaät Baûo veä moâi tröôøng, Chieán löôïc Baûo veä moâi tröôøng, caùc nghò ñònh, thoâng tö höôùng daãn Luaät Baûo veä moâi tröôøng; caùc quy chuaån, tieâu chuaån… vaø caùc vaán ñeà lieân quan ñeán baûo veä

18

SË 63 . 2013

moâi tröôøng.

Xaây döïng: Chuû trì xaây döïng Nghò ñònh veà thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp, cuøng Thoâng tö höôùng daãn thi haønh; Ñònh höôùng phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp; quy chuaån, tieâu chuaån vaø caùc vaên baûn chính saùch phaùp luaät lieân quan khaùc. n Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân: Chuû trì xaây döïng Chöông trình Muïc tieâu quoác gia veà nöôùc saïch vaø veä sinh moâi tröôøng noâng thoân vaø caùc vaên baûn chính saùch lieân quan khaùc. n Boä

Quy hoaïch vaø keá hoaïch phaùt trieån thoaùt nöôùc: Xaây döïng: Toå chöùc laäp, thaåm ñònh vaø trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät quy hoaïch thoaùt nöôùc vuøng lieân tænh (4 vuøng kinh teá troïng ñieåm: Baéc Boä, Mieàn Trung; Ñoâng Nam Boä vaø vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long), quy hoaïch thoaùt nöôùc vuøng löu vöïc soâng (3 löu vöïc soâng: Soâng Caàu, soâng Nhueä, Ñaùy vaø Ñoàng Nai); n UBND caùc tænh: Xaây döïng quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, phaùt trieån ngaønh, phaùt trieån ñoâ thò vaø noâng thoân trong phaïm vi quaûn lyù (trong ñoù coù toå chöùc laäp, thaåm ñònh vaø pheâ duyeät quy hoaïch thoaùt nöôùc theo thaåm quyeàn, ñoàng thôøi xaây döïng keá hoaïch ñeå toå chöùc trieån khai thöïc hieän. (Sôû Xaây döïng taïi caùc ñòa phöông laø cô quan chuyeân moân cuûa tænh thöïc hieän caùc nhieäm vuï do UBND tænh giao nhö: Toå chöùc laäp, thaåm ñònh vaø trình UBND tænh pheâ duyeät quy hoaïch thoaùt nöôùc treân ñòa baøn). n Boä

Veà ñaàu tö phaùt trieån vaø phaân boå ngaân saùch nhaø nöôùc coù lieân quan n Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö: Xaây döïng toång möùc vaø caân ñoái voán ñaàu tö phaùt trieån thuoäc ngaân saùch nhaø nöôùc theo ngaønh, lónh vöïc (bao goàm cô caáu ñaàu tö cuûa ngaân saùch trung öông vaø ngaân saùch ñòa phöông); Chuû trì, phoái hôïp vôùi Boä Taøi chính toång hôïp phaân boå chi tieát voán ñaàu tö trong caân ñoái ngaân saùch cho caùc Boä, Ngaønh, voán ñoái öùng ODA vaø caùc döï aùn quan troïng, voán ñaàu tö töø nguoàn traùi phieáu Chính phuû vaø coâng traùi theo ngaønh, lónh vöïc. Toång hôïp phaân boå chi tieát voán cuûa töøng chöông trình muïc tieâu quoác gia; Chuû trì, phoái hôïp vôùi Boä Taøi chính, caùc Boä, Ngaønh lieân quan vaø caùc ñòa phöông xaây döïng tieâu chí vaø ñònh möùc phaân boå chi ñaàu tö phaùt trieån; giaùm saùt, ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc, ñaëc bieät laø voán ñaàu tö phaùt trieån töø

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

ngaân saùch nhaø nöôùc; Ñaàu moái trong vieäc thu huùt, ñieàu phoái vaø quaûn lyù nhaø nöôùc veà ODA; chuû trì soaïn thaûo chieán löôïc, chính saùch, ñònh höôùng thu huùt vaø söû duïng ODA. n Boä Taøi chính: Toång hôïp, laäp, trình Chính phuû döï toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc vaø phöông aùn phaân boå ngaân saùch trung öông haøng naêm; Toå chöùc huy ñoäng voán cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø cho ñaàu tö phaùt trieån. Quaûn lyù thueá, phí, leä phí vaø thu khaùc cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc; Quaûn lyù taøi saûn nhaø nöôùc. n UBND caáp tænh: Laäp döï toaùn thu ngaân saùch nhaø nöôùc treân ñòa baøn; laäp döï toaùn thu, chi ngaân saùch ñòa phöông; laäp phöông aùn phaân boå döï toaùn ngaân saùch cuûa caáp mình trình Hoäi ñoàng nhaân daân cuøng caáp quyeát ñònh; laäp döï toaùn ñieàu chænh ngaân saùch ñòa phöông trong tröôøng hôïp caàn thieát; quyeát toaùn ngaân saùch ñòa phöông trình Hoäi ñoàng nhaân daân cuøng caáp xem xeùt theo quy ñònh cuûa phaùp luaät; Xaây döïng ñeà aùn thu phí, leä phí, caùc khoaûn ñoùng goùp cuûa nhaân daân vaø möùc huy ñoäng voán trình Hoäi ñoàng nhaân daân quyeát ñònh.

Thöù hai veà ñaàu tö xaây döïng: n Cô baûn ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät phaàn söï maát caân ñoái giöõa cung vaø caàu: Nhìn nhaän khaùch quan trong thaäp nieân gaàn ñaây heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò trong ñoù heä thoáng thoaùt nöôùc ñöôïc ñaàu tö taäp trung hôn vaø hieäu quaû hôn. n Dieän ñaàu tö phaùt trieån cho lónh vöïc thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi khoâng chæ taäp trung vaøo caùc ñoâ thò lôùn, caùc ñoâ thò tænh lî maø quan taâm nhieàu hôn vaøo caùc ñoâ thò vöøa vaø nhoû. n Huy ñoäng voán ñaàu tö xaây döïng vôaø phaùt trieån thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi töø caùc nguoàn ngaân saùch nhaøõ nöôùc, ODA ngaøy caøng taêng;

Quaûn lyù, vaän haønh, khai thaùc heä thoáng thoaùt nöôùc caáp tænh: Quaûn lyù ñaàu tö, khai thaùc, söû duïng caùc coâng trình kyõ thuaät haï taàng ñoâ thò, khu ñoâ thò, ñieåm daân cö noâng thoân. n Hieän nay quaûn lyù, vaän haønh heä thoáng thoaùt nöôùc phaàn lôùn do caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc thöïc hieän: n Doanh nghieäp thoaùt nöôùc chuyeân traùch vôùi nhieäm vuï chính laø thoaùt nöôùc, ngoaøi ra coù theå kinh doanh moät soá dòch vuï khaùc nhö xaây döïng, söûa chöõa caùc coâng trình thoaùt nöôùc. n Doanh nghieäp caáp nöôùc saïch vaø thoaùt nöôùc: Treân nguyeân taéc vieäc cung öùng hai dòch vuï caáp nöôùc vaø thoaùt nöôùc ñeàu laø nhieäm vuï chính. Nhöng trong thöïc teá thì dòch vuï thoaùt nöôùc ñoùng vai troø thöù yeáu. n Doanh nghieäp ñaûm nhieäm nhieàu dòch vuï cuûa ñoâ thò nhö caáp nöôùc, thu gom, xöû lyù CTR, caây xanh, chieáu saùng vaø trong ñoù coù dòch vuï thoaùt nöôùc.

phaùp luaät ñöôïc nghieân cöùu coâng phu nhöng ñeå ñi vaøo cuoäc soáng coøn chaäm - luaät ban haønh nhöng caùc vaên baûn höôùng daãn Luaät chaäm, nhieàu vaên baûn chöa thoáng nhaát, choàng cheùo daãn ñeán khoù khaên trong trieån khai thöïc hieän. n Thöù hai laø ñònh höôùng, quy hoaïch chaát löôïng chöa cao, taàm nhìn, döï baùo nhu caàu coøn haïn cheá, nhieàu phaùt sinh ñöôïc phaùt hieän chaäm vaø chaäm ñöôïc ñieàu chænh. Chöa thoáng nhaát veà giai ñoaïn, thôøi haïn vaø taàm nhìn giöõa caùc chieán löôïc, quy hoaïch, ñònh höôùng. Nhieàu chæ tieâu quaù tham voïng maø chöa tính ñeán nguoàn löïc thöïc hieän (khoù khaû thi). n Thöù ba laø caùc quy chuaån, tieâu chuaån chuyeân ngaønh coøn thieáu hoaëc nhieàu quy chuaån, tieâu chuaån ñaõ ban haønh laïc haäu, chaäm söûa ñoåi hoaëc khoâng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá... n Thöù tö laø vieäc toå chöùc trieån khai thöïc hieän caùc ñònh höôùng, quy hoaïch coøn quaù nhieàu baát caäp (chuû yeáu thieáu nguoàn löïc thöïc hieän). n Thöù naêm laø chaát löôïng cung caáp dòch vuï tuy coù ñöôïc caûi thieän nhöng chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu. n Thöù saùu laø toå chöùc boä maùy vaø phaân coâng traùch nhieäm vaø söï phoái hôïp giöõa caùc Boä, ngaønh; UBND vaø caùc cô quan chuyeân moân ôû ñòa phöông cuõng nhö naêng löïc cuûa ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc coøn nhieàu haïn cheá.

n UBND

Giaùm saùt vaø kieåm tra: Giaùm saùt hoaït ñoäng dòch vuï thoaùt nöôùc chuû yeáu do Boä/Sôû Xaây döïng thöïc hieän. Taïi ñòa phöông, UBND tænh/thaønh phoá phaân coâng cho cô quan chuyeân moân thöïc hieän.

Nhöõng keát quaû vaø haïn cheá

Nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc: Thöù nhaát ñaõ xaây döïng ñöôïc moät heä thoáng caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät lieân quan ñeán lónh vöïc thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, ñoù laø: n Luaät Xaây döïng, Luaät Baûo veä moâi tröôøng, Luaät Taøi nguyeân nöôùc, Luaät Ñaát ñai... keøm theo ñoù laø caùc Nghò ñònh cuûa Chính phuû höôùng daãn thi haønh caùc Luaät naøy. n Caùc ñònh höôùng vaø chöông trình ñaàu tö thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi. n Quy hoaïch Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi caùc vuøng kinh teá troïng ñieåm, caùc löu vöïc soâng vaø caùc thaønh phoá lôùn. n Caùc quy chuaån, tieâu chuaån coù lieân quan ñeán Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi.

Thöù ba: Chaát löôïng phuïc vuï cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc taïi nhieàu ñoâ thò ñöôïc caûi thieän roõ reät.

Thöù tö: Quaûn lyù nhaø nöôùc veà lónh vöïc thoaùt nöôùc ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng.

Nhöõng haïn cheá vaø baát caäp

n Thöù nhaát laø tuy ñaõ coù moät heä thoáng caùc vaên baûn quy phaïm

Moät soá giaûi phaùp Taêng cöôøng söï phoái hôïp lieân ngaønh, lieân vuøng vaø giöõa caùc ñòa phöông trong vieäc laäp vaø thöïc hieän quy hoaïch; boá trí ngaân saùch ñaàu tö phaùt trieån; keâu goïi vaø xuùc tieán ñaàu tö cuõng nhö xaây döïng caùc cô cheá chính saùch ñaàu tö phaùt trieån thoáng nhaát. n Hoaøn thieän caùc quy chuaån, tieâu chuaån, heä thoáng ñònh möùc kinh teá kyõ thuaät; taêng cöôøng coâng taùc giaùm saùt vaø kieåm tra. n Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù, vaän haønh vaø khai thaùc. n Ñaøo taïo, naâng cao naêng löïc cho caùn boä veà hoaïch ñònh cuõng nhö thöïc thi chính saùch. n

SË 63 . 2013

19

Urban Drainage and Sewerage Management: from Asset Administration to Services Delivery

In the traditional concept of urban administration, the urban drainage system consists of sewer lines, ponds and lakes, and canals and ditches which only require relatively simple management and low technical knowledge. However, in case of the increase of urban area, service coverage ratio, demands for access services by the poor, strict requires for environmental protection, complex technologies applied, and budgetary cost of drainage in size as now, the urban administration’s traditional management by the mode of asset management for drainage sector is no longer appropriate. It needs renovation and transfer to the mode of drainage service supply on the basis of commercial principles.

DIEÃN ÑAØN

Traïm bôm Trònh Xaù (Töø Sôn)

QUAÛN LYÙ THOAÙT NÖÔÙC ÑOÂ THÒ

TÖØ QUAÛN TRÒ TAØI SAÛN SANG CUNG ÖÙNG DÒCH VUÏ

TS. Phaïm Syõ Lieâm

Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu ñoâ thò vaø Phaùt trieån haï taàng

20

SË 63 . 2013

T

rong quan nieäm truyeàn thoáng cuûa chính quyeàn ñoâ thò, heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò bao goàm caùc tuyeán coáng raõnh, ao hoà vaø keânh möông maø vieäc quaûn lyù töông ñoái ñôn giaûn, khoâng caàn nhieàu kieán thöùc kyõ thuaät. Theá nhöng ngaøy nay khi dieän tích ñoâ thò ngaøy caøng lôùn, tyû leä bao phuû dòch vuï ngaøy caøng taêng, nhu caàu tieáp caän dòch vuï cuûa ngöôøi ngheøo caàn ñöôïc ñaùp öùng, yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng chaët cheõ, nhieàu coâng ngheä phöùc taïp hôn ñöôïc aùp duïng, chi phí ngaân saùch cho thoaùt nöôùc ngaøy caøng phình to ra, thì caùch quaûn lyù truyeàn thoáng theo phöông thöùc quaûn

trò taøi saûn cuûa chính quyeàn ñoâ thò ñoái vôùi lónh vöïc thoaùt nöôùc khoâng coøn thích hôïp nöõa, caàn ñöôïc ñoåi môùi vaø chuyeån sang phöông thöùc cung öùng dòch vuï thoaùt nöôùc döïa treân caùc nguyeân taéc thöông maïi.

Quaûn lyù thoaùt nöôùc theo phöông thöùc (paradigm) quaûn trò taøi saûn

Heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò Vieät Nam hình thaønh töø thôøi kyø thuoäc ñòa, bò chieán tranh phaù hoaïi nhieàu, vaø ñöôïc khoâi phuïc laïi sau khi caû nöôùc taùi thoáng nhaát naêm 1975, nhöng chæ môùi phaùt trieån ñaùng keå trong 2 thaäp kyû vöøa qua, khi ñaát nöôùc chuyeån sang neàn kinh

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

teá thò tröôøng. Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng naøy laø thoaùt nöôùc taäp trung toaøn ñoâ thò, duøng chung ñöôøng coáng cho caû nöôùc möa vaø nöôùc thaûi, vaø do doanh nghieäp nhaø nöôùc quaûn lyù. Nöôùc thaûi sinh hoaït phaàn lôùn ñöôïc laéng loïc sô boä taïi caùc beå xí töï hoaïi roài xaû thaúng khoâng qua xöû lyù vaøo nôi tieáp nhaän (disposal location) (soâng suoái, hoà, bieån). Gaàn ñaây môùi coù moät soá ñoâ thò xaây ñöôïc traïm xöû lyù nöôùc thaûi.

Phöông thöùc quaûn lyù thoaùt nöôùc ñoâ thò vaãn khoâng khaùc gì nhieàu keå töø thôøi thuoäc ñòa. Söï thay ñoåi lôùn nhaát laø boä maùy quaûn lyù chuyeån töø ñôn vò söï nghieäp thaønh doanh nghieäp. Taïi caùc thaønh phoá lôùn, doanh nghieäp thoaùt nöôùc do UBND Tænh thaønh laäp vaø tröïc thuoäc Sôû Xaây döïng Tænh, coøn caùc ñoâ thò khaùc thì do UBND Thò xaõ thaønh laäp vaø quaûn lyù. Tyû leä caùc hoä ñaáu noái vaøo heä thoáng coøn thaáp. Chi phí ñaáu noái do ngöôøi söû duïng dòch vuï chi traû. Dòch vuï thoaùt nöôùc ñoâ thò ñöôïc cung öùng mieãn phí, tröø thoaùt nöôùc coâng nghieäp. Chæ töø naêm 2004 môùi baét ñaàu thu phí nöôùc thaûi sinh hoaït nhöng vôùi möùc phí raát thaáp. Dòch vuï huùt buøn caùc beå xí töï hoaïi phaûi traû tieàn vaø phaàn lôùn do khu vöïc tö nhaân cung öùng.

Quaûn lyù heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò ngaøy nay coù noäi dung bao quaùt töø quy hoaïch phaùt trieån, ñaàu tö, thieát keá, xaây döïng ñeán laøm saïch ñöôøng coáng, queùt doïn caùc raõnh nöôùc möa, naïo veùt keânh möông, söûa chöõa ñònh kyø vaø khoâng ñònh kyø. Haàu heát chi phí cho quaûn lyù thoaùt nöôùc ñeàu do ngaân saùch tænh hoaëc ngaân saùch ñoâ thò caáp. Muïc tieâu quaûn lyù chuû yeáu nhaèm baûo ñaûm tuoåi thoï thieát keá (design life) cuûa coâng trình vaø duy trì traïng thaùi thoâng suoát khoâng bò taéc ngheõn cuûa caùc tuyeán ñöôøng coáng vaø caùc keânh möông.

Phöông thöùc quaûn lyù naøy ñaõ boäc loä nhöõng nhöôïc ñieåm nhö sau: n Do khoâng thu phí nöôùc thaûi sinh hoaït tröïc tieáp töø ngöôøi söû duïng dòch vuï neân khoâng nhaïy caûm vôùi nhu caàu cuûa hoï. Coøn ngöôøi söû duïng vì khoâng nhaän thöùc ñöôïc roõ nhu caàu chi phí ñeå laøm ra dòch vuï, neân cuõng khoâng quan taâm ñeán söï vaän haønh cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc vaø baûo veä giöõ gìn noù, ngoaïi tröø khi xaåy ra luït loäi luùc coù möa to hay khi caùc nôi tieáp nhaän nöôùc thaûi (water body) (keânh möông, hoà, soâng suoái, daûi nöôùc ven bôø bieån) vaø taàng nöôùc ngaàm bò oâ nhieãm. n Vì nguoàn thu töø phí nöôùc thaûi khoâng ñaùng keå neân vieäc vaän haønh heä thoáng thoaùt nöôùc

chuû yeáu phaûi döïa vaøo nguoàn voán ngaân saùch ñòa phöông, nhöng ngaân saùch ñòa phöông laïi luoân thieáu huït vì chæ rieâng trong lónh vöïc dòch vuï haï taàng thoâi thì coøn phaûi trôï caáp cho caáp nöôùc vaø giao thoâng coâng coäng do phí caùc dòch vuï naøy cuõng raát thaáp, ngoaøi ra phaûi chi cho caùc loaïi hình dich vuï coâng coäng khoâng thu phí, nhö heø ñöôøng, chieáu saùng coâng coäng, coâng vieân caây xanh... Do khoâng ñuû kinh phí vaän haønh vaø baûo trì neân heä thoáng thoaùt nöôùc bò xuoáng caáp nhanh choùng.

Caùc khu vöïc ngöôøi ngheøo ñoâ thò thöôøng coù ñöôøng xaù quanh co chaät heïp, khoâng coù heä thoáng thoaùt nöôùc, neân nöôùc möa vaø nöôùc thaûi xaû thaúng vaøo ao hoà vaø keânh möông caïnh ñoù. Chính quyeàn ñoâ thò coù xu höôùng xoùa boû caùc khu “oå chuoät” (slum clearance) ñeå thay theá baèng khu ñoâ thò hieän ñaïi, nhöng trong khi chöa coù döï aùn taùi phaùt trieån thì coâng ty thoaùt nöôùc laïi khoâng quan taâm ñeán caùc khu vöïc naøy vì ôû ñoù chöa coù heä thoáng thoaùt nöôùc caàn quaûn lyù! Maáy naêm gaàn ñaây, 4 thaønh phoá lôùn vôùi söï taøi trôï cuûa Ngaân haøng Theá giôùi ñaõ thöïc hieän chöông trình naâng caáp ñoâ thò baèng caùch khuyeán khích caùc hoä daân hieán ñaát ñeå naén thaúng vaø môû roäng ñöôøng cho xe cöùu hoûa coù theå ñi vaøo, ñaët ñeøn ñöôøng vaø xaây coáng raõnh thoaùt nöôùc hai beân ñöôøng.

Chöông trình raát thaønh coâng nhöng kinh nghieäm cuûa noù laïi chöa ñöôïc nhaân roäng cuõng vì thieáu tieàn.

n

n Soá ngöôøi ñeán caùc khoâng gian coâng coäng ñoâ thò nhö Khu thöông maïi trung taâm (Central Business District/ CBD), caùc ñöôøng phoá, chôï, vöôøn hoa, nhaø ga, beán xe… ngaøy caøng taêng nhanh nhöng caùc nôi naøy laïi raát thieáu nhaø veä sinh coâng coäng. n Do ñoâ thò phaùt trieån nhanh, löôïng nöôùc thaûi

cuõng taêng nhanh nhöng xaû thaúng vaøo nôi tieáp nhaän maø khoâng qua xöû lyù, neân khoâng nhöõng moâi tröôøng nöôùc cuûa ñoâ thò sôû taïi maø caû khu vöïc haï löu soâng cuõng bò oâ nhieãm ngaøy caøng nghieâm troïng.

n Heä thoáng thoaùt nöôùc thöôøng phaùt trieån chaäm hôn heä thoáng caáp nöôùc vaø caáp ñieän, tyû leä bao phuû dòch vuï cuõng thaáp hôn nhieàu.

Nguyeân nhaân laø do chính quyeàn ñoâ thò vaø caû ngöôøi daân cho raèng thoaùt nöôùc coøn coù theå ñôïi nhöng caáp ñieän vaø caáp nöôùc thì khoâng, maø queân maát raèng söï phaùt trieån leäch pha cuûa heä thoáng haï taàng seõ gaây toán keùm hôn nhieàu khi phaùt trieån ñoàng boä.

Phöông thöùc quaûn lyù heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò hieän haønh ôû nöôùc ta coù theå goïi laø “quaûn trò taøi saûn” vì laáy taøi saûn thöïc (real asset), töùc laø cô sôû vaät chaát cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc, laøm ñoái töôïng quaûn lyù, tieán haønh ñaêng kyù taøi saûn (asset registry), khai thaùc vaø baûo trì taøi saûn theo caùc tieâu chuaån kyõ thuaät, thu thaäp thoâng tin, chi coù hieäu quaû trong phaïm vi kinh phí ñöôïc caáp, vaø ñaït ñöôïc caùc chæ tieâu phuïc vuï ñöôïc giao. Phöông thöùc quaûn lyù ñoù roõ raøng ñaõ trôû neân laïc haäu, khoâng phuø hôïp vôùi tö duy phaùt trieån ñoâ thò hieän ñaïi coi troïng tính beàn vöõng vaø coâng baèng xaõ hoäi, gaây trôû ngaïi cho söï phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò nöôùc ta trong töông lai theo caùc xu höôùng tieân tieán treân theá giôùi.

Caùc quan nieäm vaø xu höôùng môùi trong quaûn lyù nöôùc thaûi ñoâ thò

Tuyeân caùo Dublin (The Dublin Statement) naêm 1992 ñöa ra caùc nguyeân lyù sau ñaây cho Quaûn lyù tích hôïp nguoàn nöôùc (Integrated Water Resources Management/ IWRM): n Nöôùc töï nhieân laø höõu haïn vaø deã hö toån (Fresh water is a finite and vulnerable resource). n Quaûn lyù vaø phaùt trieån nöôùc phaûi döïa treân caùch tieáp caän tham döï (partipatory approach). n Phuï nöõ giöõ vò trí trung taâm trong cung öùng, quaûn lyù vaø giöõ gìn nöôùc (Women play a central part in the provision, management and safeguarding of water). n Nöôùc coù giaù trò kinh teá vaø phaûi ñöôïc xem nhö haøng hoùa kinh teá (Water has an economic value and should be recognized as an economic good).

Nhieàu caùch tieáp caän ñoåi môùi (innovative approach) trong quaûn lyù nöôùc thaûi ñoâ thò ñaõ ñöôïc hình thaønh döïa treân caùc nguyeân taéc sau: n Coi troïng phaåm giaù con ngöôøi (human dignity), chaát löôïng cuoäc soáng vaø an toaøn moâi tröôøng (environmental security). n Nhaïy beùn (responsive) ñoái vôùi nhu caàu taïi ñòa phöông, quaûn lyù nöôùc thaûi theo nhu caàu. n Khi ra quyeát ñònh (decision-making), phaûi thu huùt söï tham döï cuûa moïi beân höõu quan (stakeholders), nhaát laø ngöôøi tieâu duøng vaø beân cung öùng dòch vuï. n Nöôùc thaûi phaûi ñöôïc coi laø taøi nguyeân vaø ñöôïc quaûn lyù töø nguoàn. Haïn cheá vieäc duøng nöôùc ñeå vaän chuyeån chaát thaûi. Heát söùc taùi söû duïng nöôùc thaûi.

SË 63 . 2013

21

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

ôû raûi raùc ven noäi vaø quan taâm xöû lyù nöôùc thaûi cuõng nhö toàn tröõ nöôùc möa ñeå taùi söû duïng.

Traïm bôm Yeân Sôû

Treân cô sôû caùc quan nieäm keå treân, hieän nay ñang hình thaønh ba xu höôùng quoác teá môùi trong quaûn lyù nöôùc thaûi ñoâ thò laø: 1) Quaûn lyù nöôùc thaûi phaân taùn (Decentralized wastewater management); 2) Taùi söû duïng nöôùc thaûi; 3) Trôû laïi aùp duïng heä thoáng thoaùt nöôùc möa vaø nöôùc thaûi hoãn hôïp (Combined-sewer system).

Tröø xu höôùng sau cuøng, vieäc phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò theo hai xu höôùng tröôùc ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi khuoân khoå theå cheá hieän haønh.

Chuyeån quaûn lyù thoaùt nöôùc sang phöông thöùc cung öùng dòch vuï

Trong khi phöông thöùc quaûn trò taøi saûn ñaët troïng taâm vaøo caùc hoaït ñoäng xaây döïng, vaän haønh vaø baûo trì cô sôû vaät chaát cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc thì phöông thöùc cung öùng dòch vuï laïi quan taâm ñeán vieäc quaûn lyù heä thoáng thoaùt nöôùc theo caùc nguyeân taéc thöông maïi (on commercial principles) vôùi boán ñaëc tröng cô baûn (basic characteristics) nhö sau: n Coù muïc tieâu roõ raøng vaø nhaát quaùn taäp trung vaøo cung öùng dòch vuï (having clear and coherent goals focused on delivering services); n Quan taâm ñeán tuoåi thoï thöïc teá cuûa coâng trình, bao goàm tuoåi thoï kinh teá (economic life), ñöôïc giôùi haïn bôûi hieäu quaû kinh teá khi vaän haønh, vaø tuoåi thoï dòch vuï (service life) keùo daøi ñeán khi vaän haønh khai thaùc khoâng coøn ñaït ñöôïc caùc chæ tieâu kyõ thuaät; n Quaûn lyù töï chuû (autonomous) vôùi traùch nhieäm giaûi trình veà keát quaû (accountability for results); n Ñoäc laäp taøi chính. Ñeå chuyeån quaûn lyù thoaùt nöôùc sang phöông thöùc cung öùng dòch vuï thì chính quyeàn ñoâ thò phaûi ñoái maët vôùi caùc thaùch thöùc sau ñaây: 1) Doanh nghieäp hoùa trieät ñeå toå chöùc söï nghieäp thò chính (municipal agency), töùc laø doanh nghieäp phaûi kieám ñöôïc ñuû thu nhaäp

22

SË 63 . 2013

ñeå chi cho caùc hoaït ñoäng cuûa mình vaø ñöôïc töï chuû trong toå chöùc vaø quaûn lyù bieân cheá.

2) Coù chính saùch ñònh giaù dòch vuï ñaûm baûo ñoäc laäp taøi chính cho doanh nghieäp.

3) Chính quyeàn ñoâ thò kyù hôïp ñoàng ñaët haøng cung öùng dòch vuï vôùi doanh nghieäp.

Caùc thaùch thöùc noùi treân thöïc ra gaén chaët vôùi nhau: coù ñònh giaù dòch vuï ñuùng thì môùi coù ñieàu kieän kyù keát hôïp ñoàng cung öùng dòch vuï, maø coù kyù ñöôïc hôïp ñoàng naøy thì doanh nghieäp môùi coù theå hoaït ñoäng theo nguyeân taéc thöông maïi. Nhö vaäy khaâu khôûi ñaàu vaø then choát laø ñònh giaù dòch vuï.

Giaù dòch vuï bao goàm hai phaàn chính: Phaàn A cho khaáu hao cô baûn ñeå thu hoài voán ñaàu tö, vaø phaàn B cho chi phí vaän haønh vaø baûo trì heä thoáng coäng vôùi lôïi nhuaän ñònh möùc.

Treân nguyeân taéc thì ngöôøi tieâu duøng phaûi chi traû ñaày ñuû cho beân cung öùng dòch vuï caû hai phaàn A vaø B nhö taïi phaàn lôùn caùc nöôùc phaùt trieån, theá nhöng vieäc aùp duïng nguyeân taéc ñoù taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam thì raát khoù thöïc hieän vì phaûi xeùt ñeán khaû naêng chi traû (ability to pay) vaø nguyeän voïng chi traû (willingness to pay) raát thaáp cuûa ngöôøi tieâu duøng dòch vuï. Xu höôùng chung hieän nay laø ngöôøi tieâu duøng chæ traû phaàn B coøn ngaân saùch ñoâ thò gaùnh chòu toaøn boä phaàn A. Ngöôøi tieâu duøng chi traû phí dòch vuï thoaùt nöôùc theo nguyeân taéc “keû gaây oâ nhieãm chi traû” (polluter pays principle), coøn ngöôøi tieâu duøng nöôùc thaûi ñaõ qua xöû lyù thì chi traû theo nguyeân taéc “ngöôøi höôûng lôïi chi traû” (beneficiary pays principle). Doanh nghieäp töï haïch toaùn kinh doanh phaàn thu naøy.

Do coù quan heä tröïc tieáp vôùi ngöôøi tieâu duøng neân quaûn lyù thoaùt nöôùc ñoâ thò theo phöông thöùc cung öùng dòch vuï neân seõ nhaïy beùn vôùi nhu caàu cuûa hoï, laïi thuaän lôïi cho vieäc toå chöùc thoaùt nöôùc phaân taùn taïi nhöõng khu ñoâ thò môùi

Quaûn lyù theo phöông thöùc cung öùng dòch vuï môû ñöôøng cho vieäc aùp duïng Hôïp taùc Nhaø nöôùc-tö nhaân PPP trong ngaønh thoaùt nöôùc ñoâ thò. Caên cöù vaøo Hôïp ñoàng PPP, chaúng haïn daïng BOT, beân cung öùng dòch vuï ñöôïc thu phí phaàn A töø chính quyeàn ñoâ thò vaø thu phaàn B tröïc tieáp töø ngöôøi tieâu duøng. Nguoàn taøi chính ñeå chính quyeàn chi trôï caáp phaàn A cho ngöôøi tieâu duøng laáy töø ngaân saùch ñòa phöông vaø coù theå moät phaàn caû töø nguoàn trôï caáp cuûa Chính phuû. Haøn Quoác töø naêm 1992 thöïc hieän Chöông trình trôï caáp ñòa phöông (Local Subsidy Program), duøng nguoàn thu thueá ñoà uoáng (liquor tax) ñeå taøi trôï cho moät soá loaïi döï aùn ñaàu tö haï taàng cuûa ñòa phöông, trong coù döï aùn xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò. Ñoù laø kinh nghieäm hay cho nöôùc ta tham khaûo.

Keát luaän

Vieät Nam ñaõ vöôït qua ngöôõng nöôùc ngheøo vaø trôû thaønh nöôùc coù thu nhaäp trung bình thaáp. Ñeå ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån thoaùt nöôùc ñoâ thò trong quaù trình coâng nghieäp hoùa vaø ñoâ thò hoùa nhanh, caùc nhaø laøm chính saùch taäp trung moïi coá gaéng vaøo tìm nguoàn voán cho ñaàu tö phaùt trieån coâng trình ñöôøng coáng (sewage works) vaø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi raát toán keùm, nhöng chöa chuù yù ñuùng möùc ñeán caûi caùch theå cheá quaûn lyù heä thoáng nöôùc thaûi.

Hieän nay nöôùc ta ñang chuyeån sang thöïc hieän Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi 2011-2020 theo höôùng vöøa môû roäng quy moâ cuûa neàn kinh teá vöøa chuù troïng naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû vaø tính beàn vöõng, xem xaây döïng heä thoáng keát caáu haï taàng quoác gia vaø caùc ñoâ thò laø moät trong ba ñoät phaù lôùn. Quaûn lyù nöôùc thaûi ñoâ thò ñang ôû vaøo thôøi ñieåm khaån caáp (at a critical juncture), moät boä phaän quan troïng cö daân ñoâ thò vaãn chöa tieáp caän ñöôïc dòch vuï thoaùt nöôùc trong khi söï taêng tröôûng daân soá, ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa ñang tieáp tuïc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Trong boái caûnh ñoù, phöông thöùc quaûn lyù nöôùc thaûi phaûi thay ñoåi ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñoâ thò (must change in response to urban sustainable development), chuyeån töø quaûn lyù taøi saûn sang cung öùng dòch vuï. Muoán nhö vaäy, caàn taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän roäng raõi giöõa Chính phuû, chính quyeàn ñòa phöông, caùc doanh nghieäp cung öùng dòch vuï vaø ngöôøi tieâu duøng.

Choáng ngaäp cho TP. Hoà Chí Minh

CAÀN giaûi PHAÙP TOÅNG HÔÏP

DIEÃN ÑAØN Nguyeãn Ñaêng Sôn

Phoù vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu Ñoâ thò & Phaùt trieån Haï taàng

T

haønh phoá Hoà Chí Minh ôû laèn ranh cuûa röøng Saùc chaïy tôùi bieån, töø Taây Nguyeân ñoå xuoáng, aên thaáp xuoáng Ñoàng Thaùp Möôøi, vôùi dieän tích töï nhieân 2.095,01km2, trong ñoù coù gaàn 60% dieän tích laø vuøng ñaát thaáp döôùi 1,5m treân möïc nöôùc bieån (120.000ha), vaø maïng löôùi soâng raïch chaèng chòt (7.880km keânh raïch chính).

TP. HCM laïi naèm treân vuøng cöûa caùc con soâng lôùn: Loøng Taøu, Soaøi Raïp laø nôi thoaùt nöôùc cuûa heä thoáng soâng Ñoàng Nai vôùi bôø bieån (khoaûng 70-80km) neân moät maët chòu aùp löïc cuûa nöôùc nguoàn töø treân ñoå veà hoaëc khi möa xuoáng, maët khaùc laïi chòu aùp löïc cuûa bieån töø döôùi daâng leân quanh naêm laø luùc trieàu cao, xaâm nhaäp maën, gioù baõo vaø tình traïng möïc nöôùc bieån daâng do khí haäu traùi ñaát aám daàn leân (döï baùo nöôùc bieån coù theå daâng cao khoaûng 1m so vôùi hieän nay vaøo cuoái theá kyû naøy). Trieàu, luõ, möa vaø caùc toå hôïp cuûa chuùng chính laø nguyeân nhaân gaây ngaäp.

Caùc traän möa xuoáng, luõ veà vaø caùc ñôït trieåu cöôøng laøm ngaäp luït, khoâng chæ rieâng ôû vuøng ñaát thaáp khu vöïc ngoaïi thaønh maø ngay caû moät soá quaän trong khu vöïc noäi thaønh nhö quaän Bình Thaïnh, quaän 6, quaän 7, quaän 8... laøm aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø gaây neân nhöõng khoù khaên vaø thieät haïi ñaùng keå cho ngöôøi daân. Ñeå khaéc phuïc tình hình neâu treân, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ñaõ ñöa ra giaûi phaùp quy hoaïch thuûy lôïi ñeå choáng ngaäp luït cho thaønh phoá, tuy nhieân hieäu quaû coøn haïn cheá, do vaäy caàn coù giaûi phaùp toång theå môùi coù theå khaéc phuïc ñöôïc tình traïng ngaäp luït ngaøy caøng naëng neà ôû thaønh phoá.

Thuûy lôïi giaûi phaùp haøng ñaàu

Tröôùc tieân laø phaân vuøng kieåm soaùt nöôùc choáng ngaäp uùng: Vuøng I: Goàm toaøn boä khu vöïc bôø höõu soâng Saøi Goøn - Nhaø Beø; Vuøng II: Khu vöïc ngaõ 3 soâng Saøi Goøn - Ñoàng Nai; Vuøng III: Khu vöïc bôø taû soâng Nhaø Beø - Soaøi Raïp.

SË 63 . 2013

23

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Trong döï aùn naøy taäp trung vaøo vuøng I, laø vuøng khoáng cheá khu vöïc noäi thaønh cuõ, vôùi nhieàu vaán ñeà böùc xuùc veà tieâu thoaùt nöôùc ñoâ thò, moâi tröôøng vaø caûi taïo ñaát. Ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà treân caàn xaây döïng moät heä thoáng coâng trình kheùp kín bao goàm 13 coáng kieåm soaùt trieàu vaø 172km ñeâ bao keát hôïp vôùi caùc tuyeán giao thoâng , cao trình khoâng thaáp hôn 2,5m.

Sau khi hoaøn thaønh, heä thoáng kheùp kín ñaûm baûo kieåm soaùt möïc nöôùc keânh raïch trong khu vöïc, trong ñoù coù theå haï thaáp möïc nöôùc trong keânh raïch theo yeâu caàu ñeå taêng cöôøng khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa ñoâ thò cuõ, bieán doøng chaûy hai chieàu thaønh doøng chaûy moät chieàu töø treân xuoáng döôùi, taïo ñieàu kieän toát cho vieäc thoaùt luõ, ngaên chaën aûnh höôûng cuûa hieän töôïng möïc nöôùc bieån daâng.

Giaûi phaùp quy hoaïch:

Ñeå thoaùt nöôùc nhanh caàn quy hoaïch caùc hoà ñieàu hoøa nöôùc taïi caùc löu vöïc, nôi naøo khoâng coøn ñaát laøm hoà ñieàu hoøa thì coù theå naïo veùt saâu caùc keânh raïch ñeå tröõ nöôùc vaø thoaùt nöôùc, duy trì moät soá vuøng ñaát öôùt ngaäp nöôùc, haïn cheá beâ toâng hoùa dieän tích ñaát ñeå taêng löôïng nöôùc thaám xuoáng loøng ñaát, taêng möïc nöôùc ngaàm vaø haïn cheá luùn suït ñaát. Giaûi phaùp naøy coù theå giaûm 20-40% löôïng nöôùc chaûy treân beà maët. ÔÛ Khu ñoâ thò môùi Nam Saøi Goøn, Coâng ty tö vaán Skidmore, Owings & Merrill - SOM

(Myõ) ñaõ quy hoaïch theo moâ hình “ñoâ thò ñaûo” (City of Island) keát hôïp phaùt trieån caùc ñoâ thò vôùi caùc keânh raïch bao quanh vöøa baûo toàn heä sinh thaùi töï nhieân vöøa thoaùt nöôùc deã daøng, raát tieác laø yù töôûng naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû trong thöïc teá. ÔÛ Nhaät trong quy hoaïch hoï luoân tính toaùn kyõ khoâng gian daønh cho nöôùc thaám vaø thoaùt.

Theo tính toaùn cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân thì neáu tính vôùi luõ lôùn 200 naêm môùi coù moät laàn vaø coù xeùt tôùi möïc nöôùc bieån daâng 0,7m thì möïc nöôùc ôû traïm Phuù An coù theå daâng leân ñeán 2,5m. Ñoù laø cô sôû ñeå xem xeùt cao trình ñeâ vaø moäc coát san neàn.

Tieâu bieåu cho giaûi phaùp quy hoaïch laø quy hoaïch khu trung taâm ñoâ thò môùi Thuû Thieâm coù tính ñeán hoà ñieàu hoøa, vuøng ñaát öôùt ngaäp nöôùc vaø cao trình san neàn laø 2,5m.

Giaûi phaùp kieán truùc xaây döïng:

Xaây döïng maùi nhaø xanh, taïo maûng xanh treân maùi nhaø, maùi nhaø sinh thaùi (ñoå ñaát troàng caây coû xanh beân treân maùi) giöõ cho nöôùc möa khoâng chaåy traøn quaù nhanh, giaûi phaùp naøy coù theå thu ñeán 75% löôïng nöôùc möa, raát caàn ñöôïc khuyeán khích thöïc hieän.

Xaây döïng heä thoáng beå ngaàm thu gom nöôùc möa, ôû caùc coâng vieân, khu vui chôi giaûi trí, baõi ñaäu xe, caùc khu chung cö, caùc tröôøng hoïc taïi nhöõng nôi coøn ngaäp nöôùc ñeå söû duïng nöôùc cho töôùi caây, chöõa chaùy cuïc boä… ñoàng thôøi, giaûm löôïng nöôùc möa chaûy vaøo heä thoáng coáng, giaûm taûi cho heä thoáng thoaùt nöôùc vaø ngaäp nöôùc trong muøa möa (kinh nghieäm cuûa Portland Oregon- Hoa Kyø).

Giaûi phaùp quaûn lyù:

Löôïng nöôùc möa tröïc tieáp treân vuøng ñoâ thò, nhaát laø sau nhöõng côn möa coù tröõõ löôïng treân 40mm trôû leân, cuõng laø nguyeân nhaân quan troïng gaây ngaäp nöôùc, nôi caùc heä thoáng tieâu thoaùt nöôùc khoâng ñuû, khoâng hôïp lyù hoaëc xuoáng caáp nhaát laø ôû nhöõng khu vöïc ñoâ thò hoaù nhanh, thaäm chí laø do khoâng naïo veùt heä thoáng tieâu thoaùt nöôùc vaø cöûa xaû, ngöôøi daân 2 ven bôø keânh raïch thöôøng xuyeân, hoaëc laán chieám keânh raïch vaø san laáp vuøng truõng ñeå xaây caát, do vaäy, vaán ñeà taêng cöôøng quaûn lyù ñoâ thò khoâng ñöôïc buoâng loûng, nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm caàn xöû lyù nghieâm.

24

SË 63 . 2013

ñeán ñoù, chuùng ta coù theå tham khaûo kinh nghieäm xaây döïng taïi khu ñaát ngaäp nöôùc ôû Trung taâm ñoâ thò môùi Thuû Thieâm do Sasaki (Myõ) quy hoaïch phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ngaäp nöôùc. Neáu chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc nöôùc ngaäp khoâng coøn laø moái ñe doïa nöõa maø coù theå soáng chung vaø lôïi duïng noù thì seõ coù nhieàu saùng kieán soáng chung vôùi nöôùc ngaäp. Nhöõng khu vöïc coù theå phaùt trieån theo kieåu thích nghi nhö nhöõng khu vöïc phía Taây Nam cuûa thaønh phoá.

Söï tham gia cuûa coäng ñoàng

Caàn ñöa phong traøo neáp soáng vaên ninh ñoâ thò ñeán caùc khu daân cö soáng ven vaø treân keânh raïch ñeå ngöôøi daân töï giaùc vaø vaän ñoäng caùc taøu ghe khoâng xaû raùc xuoàng doøng keânh laøm taéc ngheõn keânh raïch, aûnh höôûng ñeán giao thoâng thuûy, cuõng nhö vieäc tieâu thoaùt nöôùc möa, giaûm bôùt tình traïng ngaäp nöôùc, baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa chính daân cö soâng ven keânh raïch noùi rieâng vaø ngöôøi daân thaønh phoá noùi chung.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Baùo caùo keát quaû taäp huaán “Quaûn lyù moâi tröôøng döïa vaøo coäng ñoàng - CREM (Quaûn lyù moâi tröôøng döïa vaøo coâng ñoàng), Portland - Origon (Myõ ) Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng TP. HCM thaùng 12/2004.

2. Baùo caùo caùc chuyeán tham quan hoïc taäp kinh nghieäm veà moâi tröôøng taïi AÁn Ñoä, Ñaøi Loan, Taây Ban Nha, Phaùp vaø Myõ Sôû Taøi nguyeân Moâi tröôøng TP. HCM, naêm 2004.

3. Höôùng daãn thieát keá ñoâ thò - Khu ñoâ thò môùi Thuû Thieâm - Sasaki (Myõ), 2004.

4. Khôûi ñoäng thieát keá ñoâ thò ôû Vieät Nam Nguyeãn Ñaêng Sôn, Taïp chí Kieán truùc Vieät Nam, thaùng 5/2007.

Döï aùn Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ñaõ phaân tích tình hình trieàu cöôøng vaø ngaäp luõ ñaõ xaåy ra thôøi gian gaàn ñaây vaø ruùt ra keát luaän: trong tröôøng hôïp xaû luõ (töø Trò An, Daàu Tieáng, Thaùc Mô, Phöôùc Hoøa...) khoaûng 5% nhö quy ñònh hieän haønh (töø 20.000-30.000m3/giaây) laø raát lôùn. TP. HCM seõ phaûi chòu ngaäp luït vaø thieät haïi raát nghieâm troïng, ñaëc bieät laø khi nöôùc bieån daâng leân do khí haäu treân traùi ñaát noùng daàn vaø cô sôû haï taàng ngaøy caøng phaùt trieån.

Do vaäy, yeâu caàu coù nhöõng chuû tröông veà vaän haønh caùc coâng trình thöôïng löu ñeå laøm nhoû löu löôïng nöôùc xaû xuoáng haï du, tìm caùch phaân luõ sang nhöõng vuøng ít quan

troïng ñeå giaûm bôùt aùp löïc cho vuøng ñoâ thò trung taâm ñoâng daân. Ñeà nghò ngöng 20 döï aùn thuûy ñieän môùi döï kieán xaây döïng doïc soâng Ñoàng Nai laøm nguy cô luõ ngaøy caøng lôùn vaø traàm troïng hôn.

Phaùt trieån ñoâ thò thích nghi vôùi ngaäp nöôùc Hieän nay Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ñeà xuaát quy hoaïch thuûy lôïi choáng ngaäp cho TP. HCM theo caùch tieáp caän phaùt trieån ñoâ thò thích nghi vôùi ngaäp nöôùc taïi caùc vuøng truõng thaáp, chöù khoâng tuyeät ñoái chæ baèng caùc coâng trình ñeâ bao, khoâng thöïc hieän ngaäp ñeán ñaâu naâng neàn

5. Baùo caùo “Quy hoaïch thuûy lôïi phuïc vuï tìm kieám giaûi phaùp choáng ngaäp luït cho TP. HCM” Boä Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, Baùo Saøi Goøn Giaûi phoùng ngaøy 3/3/2008.

6. Choáng ngaäp baèng ñeâ bao kheùp kín Quang Khaûi (thöïc hieän), Baùo Tuoåi treû, ngaøy 9/11/2010.

7. Ñeà nghò nhöõng 20 döï aùn thuûy ñieän doïc soâng Ñoàng Nai - AÙi Vaân, Baùo Saøi Goøn Giaûi phoùng.

8. Caàn bieán keânh raïch thaønh hoà chöùa nöôùc - AÙi Vaân, Baùo Saøi Goøn Giaûi phoùng.

9. Quy hoaïch thoaùt nöôùc töø naêm 2001 - Taâm Ñöùc, Baùo Saøi Goøn Giaûi phoùng ngaøy 14/11/2011.

10. Thích öùng vôùi töï nhieân, Giaûi phaùp choáng ngaäp quan troïng nhaát - Nguyeãn Khoa , Baùo Saøi Goøn Giaûi phoùng ngaøy 14/11/2011 11. Giaûm ngaäp ñeå phaùt trieån - Phan Loäc, Baùo Saøi Goøn Giaûi phoùng, ngaøy 19/9/2012 12. Phaùt trieån ñoâ thò thích nghi vôùi ngaäp nöôùc - Quang Thaùi, Baùo Tuoåi treû ngaøy 15/2/2013.

SË 63 . 2013

25

NGAÄP LUÏT ÑOÂ THÒ ÔÛ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH

Nguyeân nhaân & chieán löôïc öùng phoù Urban Flood in Ho Chi Minh City: Causes and management strategy

DIEÃN ÑAØN Hoà Long Phi

Trung taâm Quaûn lyù Nöôùc vaø Bieán ñoåi Khí haäu Ñaïi hoïc Quoác gia TP. HCM

Urban flooding in Ho Chi Minh City (HCMC) as well as many urbanized areas in Vietnam has been one of the most concerned topics since recent years. Human-being driving factors such as: urbanization, low land occupation, diking, reservoir discharge and land subsidence… are recognized as the most important apart from sea level rire effect.

In the paper, the author would like to provide evidences and explanations for the flood/ inundation in Ho Chi Minh City based on statistical and modelling analysis. The analysis results can also imply appropriate strategies of integrated flood management for HCMC.

Toång quan

Töø hôn moät thaäp nieân vöøa qua, tình traïng ngaäp uùng ñoâ thò ñaõ dieãn ra ngaøy caøng traàm troïng vaø daãn ñeán nhöõng tranh luaän veà nguyeân nhaân cuõng nhö giaûi phaùp troïn veïn cho vaán ñeà naøy. Ñöôïc xaây döïng vaøo cuoái nhöõng naêm 1990, quan ñieåm cuûa PCI theå hieän xuyeân suoát trong Quy hoaïch Toång theå Thoaùt nöôùc TP. HCM (thöôøng ñöôïc goïi taét laø quy hoaïch 752) laø tieâu thoaùt nöôùc caøng nhanh caøng toát baèng caùch naâng caáp heä thoáng keânh coáng thoaùt nöôùc cho toaøn boä dieän tích 650km2 vôùi toång kinh phí leân ñeán khoaûng 6 tæ USD. Ñeå öùng phoù vôùi tình traïng möïc nöôùc soâng ngaøy caøng daâng cao vaø lieân tieáp phaù kyû luïc cuûa naêm tröôùc ñoù, naêm 2008 baûn quy hoaïch thuûy lôïi choáng ngaäp uùng khu vöïc TP. HCM (thöôøng ñöôïc goïi taét laø quy hoaïch 1547)

26

SË 63 . 2013

treân quan ñieåm öu tieân kieåm soaùt taùc ñoäng cuûa trieàu töø phía Nam vaø luõ thöôïng nguoàn, ñaõ boå sung theâm nhöõng nghieân cöùu veà caùc kòch baûn trieàu vaø luõ cöïc ñaïi trong töông lai; töø ñoù ñaõ ñeà xuaát tieán haønh giaûi phaùp boå sung cho quy hoaïch 752 baèng caùch baûo veä toaøn TP. HCM vaø moät phaàn cuûa Long An bôûi heä thoáng ñeâ bao vaø coáng ngaên trieàu vôùi toång giaù trò ñaàu tö theo tính toaùn môùi nhaát coù theå leân ñeán khoaûng gaàn 60 nghìn tæ ñoàng.

Naêm 2012, moät döï aùn nghieân cöùu veà kieåm soaùt ngaäp cho TP. HCM do Haskoning vaø Deltares (Haø Lan) phoái hôïp thöïc hieän (goïi taét laø döï aùn FIM) ñeå xem xeùt laïi döï aùn 1547 cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân (Boä NN-PTNT). Trong döï aùn FIM, laàn ñaàu tieân caùc kòch baûn luùn do khai thaùc nöôùc ngaàm ñöôïc xem xeùt cuøng vôùi caùc kòch baûn cuûa moâ hình thuûy löïc. Keát quaû ñeà xuaát cuûa döï aùn naøy

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

laø hoaõn thöïc hieän döï aùn 1547 vaø öu tieân thieát laäp moät khu vöïc baûo veä cho TP. HCM tröôùc naêm 2020 döïa theo ñöôøng vaønh ñai 3. Gaàn ñaây, caùc döï aùn cuûa Ngaân haøng Theá giôùi taïi Vieät Nam ñeå xem xeùt hoã trôï cho döï aùn 1547 theo yeâu caàu cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân cuõng ñaõ ñeà xuaát phaân tích ruûi ro theo quan ñieåm beàn vöõng vaø tích hôïp.

Ngoaøi ra coøn coù moät soá ñeà xuaát lieân quan ñeán vieäc choáng ngaäp cho TP. HCM baèng caùch xaây döïng tuyeán ñeâ bieån Vuõng Taøu - Goø Coâng daøi 30km (Ñaøo Xuaân Hoïc); giaûi phaùp xaây döïng coáng kieåm soaùt trieàu treân soâng Soaøi Raïp (Nguyeãn Taát Ñaéc); naâng cao dung tích chöùa cuûa hoà Daàu Tieáng (Nguyeãn AÂn Nieân) hoaëc phaân luõ soâng Saøi Goøn veà phía Long An… Nhöõng ñeà xuaát naøy chuû yeáu môùi döøng laïi ôû möùc ñoä yù töôûng hoaëc nghieân cöùu sô boä vaø vaãn coøn gaây ra nhieàu tranh luaän.

Trong thôøi gian 2008-2012, ñaõ coù hai döï aùn nghieân cöùu tieán haønh song song veà chieán löôïc thích öùng vôùi BÑKH cho TP. HCM. Döï aùn Megacity cuûa CHLB Ñöùc ngoaøi vieäc ñeà xuaát quy hoaïch laïi khu vöïc ñaõ ñoâ thò hoùa theo höôùng giaûm nheï taùc ñoäng cuûa BÑKH cuõng ñöa ra khuyeán caùo khoâng neân tieáp tuïc phaùt trieån TP. HCM xuoáng vuøng truõng thaáp chung quanh TP. HCM ñeå giaûm thieåu ruûi ro. Döï aùn TP. HCM tieán ra bieån do Ronmij (Haø Lan) thöïc hieän cuõng thoáng nhaát quan ñieåm naøy vaø ñeà nghò giôùi haïn khu vöïc ñoâ thò caàn ñöôïc baûo veä cuûa TP. HCM beân trong ñöôøng vaønh ñai 3.

Möïc nöôùc treân soâng Saøi Goøn

dieãn ra töø khoaûng giöõa thaäp nieân 1990. Ñieàu naøy ñaõ daãn ñeán moät nhaän ñònh quan troïng laø: phaûi chaêng tình traïng ngaäp trieàu gia taêng doàn daäp trong nhöõng naêm gaàn ñaây khoâng chæ laø heä quaû cuûa tình traïng möïc nöôùc bieån daâng toaøn caàu maø coøn do nhöõng taùc nhaân khaùc gaây ra? Nhaän ñònh naøy raát quan troïng trong vieäc xaùc ñònh ra nguyeân nhaân ñích thöïc cuûa tình traïng ngaäp trieàu ngaøy caøng gia taêng doàn daäp ôû TP. HCM vaø ñeà xuaát giaûi phaùp phuø hôïp.

Trong gaàn hai thaäp nieân vöøa qua, vieäc phaùt trieån kinh teá daãn ñeán ñoâ thò hoùa moät caùch thieáu kieåm soaùt ñaõ daãn ñeán moät dieän tích ñaát vuøng thaáp ñaõ bò san laáp trôû thaønh khu daân cö hay khu coâng nghieäp. Nhöõng dieän tích ñaát noâng nghieäp quan troïng ñaõ ñöôïc baûo veä baèng ñeâ bao vaø coáng ngaên trieàu. Taát caû nhöõng yeáu toá naøy coù theå ñaõ daãn ñeán tình traïng möïc nöôùc treân soâng Saøi Goøn vaø caùc soâng raïch laân caän ñeàu coù xu theá gia taêng roõ reät töø giöõa thaäp nieân 1990.

Möa raøo

Hình 3 cho thaáy xu theá gia taêng soá ngaøy möa lôùn coù toång löôïng treân 100mm ño ñöôïc ôû traïm Taân Sôn Hoøa. Caùc bieåu ñoà cho thaáy vieäc gia taêng ñaùng ngaïi cuûa caùc traän möa coù khaû naêng vöôït quaù naêng löïc thieát keá cuûa heä thoáng coáng thoaùt nöôùc môùi ñöôïc naâng caáp theo quy hoaïch 752. Ñieàu naøy daãn tôùi nhaän ñònh raèng vieäc kieåm soaùt trieàu laø quan troïng nhöng khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc tình traïng coáng thoaùt nöôùc bò quaù taûi do möa lôùn vöôït quaù taàn suaát thieát keá trong töông lai.

Hình 1 cho thaáy trong khi möïc nöôùc taïi Vuõng Taøu haàu nhö gia taêng khaù chaäm vaø ñeàu trong suoát thôøi kyø 1980-2010 thì taïi Phuù An, Nhaø Beø vaø Thuû Daàu Moät coù theå quan saùt roõ hai thôøi kyø rieâng bieät. Tröôùc 1995, möïc nöôùc cao nhaát haøng naêm taïi caùc traïm treân soâng Saøi Goøn haàu nhö ít thay ñoåi nhöng laïi gia taêng ñoät ngoät töø sau 1995.

Hình 3: Thoáng keâ trung bình tröôït soá laàn xuaát hieän haøng naêm cuûa caùc ngaøy möa lôùn traïm Taân Sôn Hoøa.

Phaân tích töông quan giöõa caùc giaù trò löu löôïng xaû

Hình 1: Dieãn bieán möïc nöôùc cao nhaát haøng naêm taïi caùc traïm chung quanh khu vöïc TP. HCM

Hình 2 trình baøy bieåu ñoà cheânh leäch giöõa möïc nöôùc taïi Vaøm Keânh vaø caùc vò trí beân trong. Keát quaû cho thaáy hieän töôïng baát thöôøng baét ñaàu

Hình 2 Cheânh leäch möïc nöôùc cao nhaát haøng naêm giöõa Vaøm Keânh vaø caùc traïm trong noäi ñòa

Hình 4 Dieãn bieán löu löôïng xaû toái ña töø Trò An vaø möïc nöôùc treân caùc soâng haï löu

Hình 5 Dieãn bieán löu löôïng xaû toái ña töø Daàu Tieáng vaø möïc nöôùc treân caùc soâng haï löu SË 63 . 2013

27

toái ña vaø möïc nöôùc cao nhaát haøng naêm taïi caùc traïm lieân quan

Nhö vaäy, keát quaû phaân tích thoáng keâ moâ taû treân ñaây cho pheùp ruùt ra caùc nhaän xeùt ñaùng chuù yù sau ñaây: n Trong thôøi gian qua vaø hieän nay, aûnh höôûng cuûa thöôïng nguoàn ñoái vôùi möïc nöôùc cao nhaát haøng naêm taïi khu vöïc TP. HCM ít quan troïng hôn taùc ñoäng töø phía bieån; n Möïc nöôùc cao nhaát haøng naêm taïi caùc traïm beân trong noäi ñòa ñeàu coù töông quan raát chaët cheõ vôùi möïc nöôùc bieån quan saùt taïi Vaøm Keânh.

Tuy nhieân, hieän töôïng möïc nöôùc daâng cao treân caùc soâng raïch trong khu vöïc TP. HCM coøn chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùc vaø caàn phaûi ñöôïc laøm roõ thoâng qua caùc coâng cuï phaân tích khaùc. n Nhöõng phaân tích treân ñaây chæ môùi lyù giaûi caùc yeáu toá khí haäu maø chöa laøm roõ ñöôïc caùc yeáu toá phi khí haäu ñoái vôùi ngaäp luït taïi TP. HCM. Trong nhöõng yeáu toá neân ñöôïc xem xeùt thì vaán ñeà ñoâ thò hoùa, thieáu ñaàu tö cho heä thoáng thoaùt nöôùc, san laáp khu vöïc truõng vaø laán chieám soâng raïch coù theå laø nguyeân nhaân quan troïng nhaát.

Tình traïng gia taêng daân soá, ñoâ thò hoùa vaø laán chieám maët nöôùc ôû TP. HCM

Theo soá lieäu cuûa chi cuïc Thoáng keâ TP. HCM, toác ñoä gia taêng daân soá töø naêm 1979 ñeán naêm 1989 laø 1.95%/naêm, töø naêm 1989 ñeán naêm 1999 laø 2.63%/naêm vaø naêm 1999 ñeán naêm 2005 laø 4.29%/naêm. Tuy nhieân toác ñoä naøy ñaõ giaûm trong thôøi kyø 2005-2010 xuoáng coøn 3.37%.

caây xanh…) ñaõ giaûm ñi laàn löôït laø 14.315ha ( 60,9%) vaø 33.710ha (30,3%). Cuõng trong cuøng thôøi kyø naøy, dieän tích ñaát khoâng thaám (nhaø ôû, giao thoâng…) ñaõ taêng leân 10,5 laàn, töông öùng vôùi 48.027ha.

Hieän töôïng luùn cuïc boä ôû TP. HCM

Hieän töôïng luùn maët ñaát ñaõ ñöôïc quan saùt taïi moät soá vò trí thuoäc TP. HCM. Hieän töôïng naøy coù theå ñaõ laøm taêng theâm möùc ñoä ngaäp luït. Maëc duø tình traïng luùn maët ñaát ôû TP. HCM môùi ñöôïc nghieân cöùu sô boä baèng

Hình 8 Bieán ñoäng maët phuû TP. HCM

phaân tích aûnh vieãn thaùm theo phöông phaùp Insar vi phaân, keát quaû cho thaáy TP. HCM ñang coù daáu hieäu bò luùn nheï treân dieän roäng.

Chieán löôïc kieåm soaùt ngaäp tích hôïp cho TP. HCM

Hình 6 cho thaáy toác ñoä gia taêng daân soá ôû TP. HCM coù xu theá taêng nhanh töø naêm 2002, ñaëc bieät laø ôû quaän huyeän ngoaïi thaønh vaø noäi

Hình 6 Bieán ñoäng daân soá ôû TP. HCM

thaønh môùi ñoâ thò hoùa. Trong khi ôû caùc quaän noäi thaønh cuõ thì laïi coù xu theá giöõ nguyeân hoaëc giaûm nheï.

Theo soá lieäu cuûa chi cuïc thoáng keâ TP. HCM, trong thôøi kyø 1985-2010 toång dieän tích maët nöôùc vaø maët phuû thaám nöôùc (ñaát noâng laâm nghieäp,

Hình 9: Baûn ñoà phaân boá toác ñoä bieán daïng maët ñaát ôû TP. HCM.

Qua nhöõng phaân tích treân ñaây, coù theå thaáy raèng nguyeân nhaân gaây ngaäp ôû TP. HCM laø raát phöùc taïp, caùc yeáu toá gaây ngaäp laïi coù moái lieân heä töông taùc. Ñieàu naøy ñaõ gaây ra nhöõng tranh caõi veà giaûi phaùp tröôùc maét vaø chieán löôïc laâu daøi ñeå kieåm soaùt ngaäp cho TP. HCM. Töø ñaàu thaäp nieân 2000, moät soá döï aùn thoaùt nöôùc söû duïng voán vay ODA ñaõ ñöôïc khôûi ñoäng vaø ñöa vaøo söû duïng moät phaàn töø 2007 ñeán nay, cuøng vôùi vieäc tieán haønh naâng caáp heä thoáng thoaùt nöôùc möa vaø laép ñaët khoaûng 700 van ngaên trieàu cuïc boä taïi caùc cöûa xaû ñaõ goùp phaàn keùo giaûm soá ñieåm ngaäp thöôøng xuyeân töø 152 (naêm 2007) xuoáng coøn 18 vaøo cuoái naêm 2012.

(a) Khu vöïc ñoâ thò hoùa naêm 1985

(b) Khu vöïc ñoâ thò hoùa naêm 2010

Hình 7 Dieän tích ñoâ thò hoùa ôû TP. HCM (khu vöïc maøu ñoû), phaân tích töø aûnh vieãn thaùm.

28

SË 63 . 2013

Baûng 1 cho thaáy soá ñieåm ngaäp ñaõ giaûm xuoáng ñaùng keå maëc duø caùc bieán coá baát lôïi veà thuûy vaên ngaøy caøng taêng leân. Coù theå keát luaän nguyeân nhaân chuû yeáu gaây ra tình traïng ngaäp uùng trong thôøi gian qua laø do thieáu ñaàu tö ñoàng boä cho heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò ñeå ñaùp öùng vôùi möùc ñoä thò hoùa gia taêng khoâng ngöøng. Maëc duø döï aùn kieåm soaùt trieàu 1547

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

vaãn coøn naèm treân giaáy, tình traïng ngaäp ñaõ ñöôïc TP. HCM giaûi quyeát veà cô baûn baèng caùc giaûi phaùp cuïc boä ñôn giaûn vaø ít toán keùm ñeå naâng cao naêng löïc thoaùt nöôùc vaø kieåm soaùt trieàu.

Tuy nhieân veà laâu daøi, caùc dieãn bieán baát lôïi cuûa BÑKH vaø luùn coù theå laøm cho naêng löïc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng kieåm soaùt ngaäp ñang ñöôïc ñaàu tö seõ trôû neân laïc haäu. Do ñoù moät chieán löôïc tích hôïp neân ñöôïc thieát laäp ngay töø baây giôø ñeå töøng böôùc hình thaønh neân moät sô ñoà baûo veä nhieàu lôùp, keát hôïp moät caùch caân baèng giöõa Baûo veä, Thích nghi vaø Ruùt lui.

Muïc ñích cuûa chieán löôïc kieåm soaùt ngaäp tích hôïp khoâng phaûi chæ döøng laïi ôû vieäc haïn cheá tình traïng ngaäp, maø laø giuùp giaûm thieåu thieät haïi do ngaäp xuoáng ñeán möùc thaáp nhaát. “Choáng ngaäp” laø caàn thieát nhöng chæ neân ñöôïc xem laø moät trong nhöõng phöông caùch ñeå giaûm nheï thieät haïi, chöù khoâng phaûi laø muïc tieâu toái haäu. Quan ñieåm hieän ñaïi ñang ñöôïc phoå bieán treân theá giôùi nhìn nhaän vai troø quan troïng cuûa caùc giaûi phaùp meàm vaø phi coâng trình ñeå boå sung cho caùc giaûi phaùp coå ñieån, trong ñoù vai troø cuûa quy hoaïch laïi khoâng gian phaùt trieån ñoâ thò laø then choát vaø caáp baùch nhaát.

Keát luaän

n Tuy taùc ñoäng cuûa möïc nöôùc bieån daâng laø quan troïng, aûnh höôûng chuû ñaïo cuûa caùc taùc ñoäng nhaân taïo treân löu vöïc nhö cô cheá xaû luõ töø caùc hoà chöùa, quaù trình ñoâ thò hoùa vaø caùc bieän phaùp kieåm soaùt möïc nöôùc taïi caùc khu vöïc truõng thaáp ôû ngoaïi thaønh laø nguyeân nhaân chính daãn ñeán nhöõng dieãn bieán baát thöôøng hieän nay veà möïc nöôùc chung, quanh khu vöïc TP. HCM. n Trong ñieàu kieän hieän nay, vieäc xaây döïng ngay caùc heä thoáng ñeâ bao vaø coáng ngaên trieàu (polder) treân quy moâ lôùn theo trình töï baét ñaàu töø phía haï löu vaø phaùt trieån daàn leân thöôïng löu chöa phaûi laø moät giaûi phaùp hôïp lyù veà maët kinh teá. Ngoaøi ra, taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa vieäc bao ñeâ ñeå baûo veä vuøng truõng thaáp ñoù

laø taïo ra söï tin caäy cuûa chính quyeàn vaø coäng ñoàng vaø do ñoù seõ thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån ñoâ thò hay coâng nghieäp treân khu vöïc nhieàu ruûi ro naøy. Khoâng neân queân raèng taát caû caùc giaûi phaùp coâng trình ñeàu coù giôùi haïn, trong khi caùc yeáu toá baát ñònh trong ñieàu kieän BÑKH laø voâ haïn. n Veà laâu daøi, taùc ñoäng cuûa hieän töôïng möïc nöôùc bieån daâng cuøng vôùi tình traïng luùn maët ñaát seõ ngaøy caøng roõ reät vaø ñoøi hoûi caùc giaûi phaùp toång hôïp ñeå öùng phoù, trong ñoù khoâng loaïi tröø vieäc söû duïng caùc heä thoáng baûo veä treân quy moâ lôùn. Tuy nhieân caàn phaûi chuù yù hôn nöõa ñeán moät chieán löôïc caân baèng giöõa baûo veä vaø thích nghi thay vì chæ ñaët troïng taâm vaøo vieäc thöïc hieän caùc giaûi phaùp “cöùng” ñeå ñoái phoù vôùi thieân nhieân. n Quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò neân ñöôïc xem laø moät trong nhöõng bieän phaùp höõu hieäu vaø caáp baùch nhaát ñeå höôùng ñeán moät chieán löôïc kieåm soaùt ngaäp beàn vöõng trong ñieàu kieän BÑKH.

Taøi lieäu tham khaûo: Ho Long Phi (2013). Balanced Urban Flood Management with RDM. Presentation at GGKP workshop Bogor June 2013.

Ho Long Phi (2012). Integrated Flood Strategy: evaluation of management option. Presentation at GFRDD workshop Jakarta Oct 2012.

Ho Long Phi (2011). The sustainability of urban flood management practices under uncertainties in Ho Chi Minh City. Presentation at Aquaterra Amsterdam Nov 2011.

Bubeck P. & Ho Long Phi (2010). Ho Chi Minh City. In Dircke, P., Aerts, J.C.J.H. & Molenaar, A. (Eds.). Connecting Delta Cities. Sharing Knowledge and Working on Adaptation to Climate Change. Rotterdam.

H.L.Phi (2010). The challenges of Urban Flood Management in HCMC. In: GDLN Seminar on Disaster Risk Management in East Asia and the Pacific – 2010 series–December 15, 2010 Video Conference.

H. Storch et al. (2009). Adaptation Planning Framework to Climate Chane. For the Uban Area of Ho Chi Minh City, Vietnam. The Fifth Urban WB Research Symposium.

Marseille, June 2009. http://siteresources.worldbank.org/ I N T U R B A N D E V ELO P ME N T / R e s o u r c e s / 3 3 6 3 8 7 1256566800920/6505269-1268260567624/Storch.pdf H. L. Phi (2008). Impacts of Climate Changes and Urbanisation on Urban Inundation in HCMC. Presention at the 11th International Conference of Urban Drainage. Edinburg, Scotland. Oct. 2008. http://web.sbe.hw.ac.uk/staffprofiles/ bdgsa/11th_International_Conference_on_Urban_Drainage_ CD/ICUD08/pdfs/713.pdf H. L. Phi (2007). Climate Changes and Urban Inundation in Ho Chi Minh City. The Third International Conference on Climate and Water. Helsinki-Finland. 3-6 Sep 2007, pp 194-199.

SË 63 . 2013

29

LÖÏA CHOÏN COÂNG NGHEÄ PHUØ HÔÏP

CHO CAÙC NHAØ MAÙY XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI ÑOÂ THÒ ÔÛ VIEÄT NAM PGS.TS.Traàn Ñöùc haï

Vieän Nghieân cöùu Caáp thoaùt nöôùc vaø Moâi tröôøng (IESE), Hoäi Caáp Thoaùt nöôùc Vieät Nam

DIEÃN ÑAØN SELECTION OF APPROPRIATE TECHNOLOGY FOR URBAN WASTEWATER TREATMENT PLANT IN VIETNAM

Today in Vietnam, there are 18 urban wastewater treatment plants in operation and another 29 plants are in the design and construction phases. However, the performance of the wastewater treatment plant is not good. One of the reasons is that wastewater treatment technologies are not appropriate. The article pointed out two factors that affect the selection of appropriate technologies and proposed 5 criterias for evaluation of urban waste water treatment technologies.

Tình hình xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung cuûa caùc ñoâ thò

Quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ôû Vieät Nam hieän nay ñang taïo neân moät söùc eùp voâ cuøng lôùn ñoái vôùi moâi tröôøng. Ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp laø ñoái töôïng söû duïng nöôùc vaø xaû nöôùc thaûi taäp trung lôùn nhaát. Tính ñeán naêm 2012, toång löôïng nöôùc thaûi ñoâ thò khoaûng 3.200.000m3/ngaøy, 90% löôïng nöôùc thaûi xaû ra moâi tröôøng chöa qua xöû lyù, möùc ñoä oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm ñang ngaøy caøng traàm troïng.

Heä thoáng thoaùt nöôùc phoå bieán ôû caùc ñoâ thò Vieät Nam laø heä thoáng thoaùt nöôùc chung. Soá thaønh phoá treân toaøn quoác coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi (XLNT) ñoâ thò taäp trung coøn raát ít. Theo thoáng keâ, hieän nay 18 nhaø maùy/traïm XLNT taäp trung ñang hoaït ñoäng ôû caùc ñoâ thò Vieät Nam. Do khoù khaên trong vieäc thu gom cuõng nhö chi phí vaän haønh lôùn neân löôïng nöôùc thaûi xöû lyù chæ ñaït khoaûng 50 - 60% coâng suaát

thieát keá. Nhaø maùy XLNT Baéc Thaêng Long (Haø Noäi) chæ coù 1 trong soá 6 ñôn nguyeân coâng trình hoaït ñoäng. Vì vaän haønh phöùc taïp, nhaø maùy XLNT Yeân Sôû vaãn chöa ñöôïc baøn giao ñeå chính thöùc hoaït ñoäng. Caùc nhaø maùy XLNT Baéc Giang, Baéc Ninh, Thuû Daàu Moät... coøn ñang trong giai ñoaïn chaïy thöû nghieäm.

Löôïng nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù quaù nhoû so vôùi löôïng nöôùc thaûi ñoâ thò haøng ngaøy.

Do coâng suaát khoâng phuø hôïp, coâng ngheä baát caäp, khoù khaên trong vaän haønh,… neân nhieàu nhaø maùy XLNT khoâng hieäu quaû. Xöû lyù buøn thaûi vaø muøi hoâi cuûa nhaø maùy XLNT Bình Höng (TP. HCM) hieäu quaû quaù thaáp; muøi hoâi töø caùc hoà sinh hoïc kò khí ôû Ñaø Naüng, nhaø maùy XLNT Baéc Thaêng Long khoâng theå thu gom theâm nöôùc thaûi sau 5 naêm ñi vaøo hoaït ñoäng; khoù khaên trong vieäc xöû lyù nitô trong nöôùc thaûi ñeå ñaûm baûo quy chuaån moâi tröôøng cuûa nhaø maùy XLNT Yeân Sôû,… laø nhöõng toàn taïi cuûa caùc nhaø maùy XLNT ñang hoaït ñoäng.

Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Ñaø Laït

30

SË 63 . 2013

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

nhoùm coâng ngheä nhö: Buøn hoaït tính truyeàn thoáng, Beå phaûn öùng theo meû (SBR), Möông oâ-xy hoùa, heä buøn hoaït tính AAO vaø heä thoáng hoà suïc khí - hoà hoaøn thieän ñang trong giai ñoaïn thieát keá vaø thi coâng.

Hieän nay, chæ coù nhaø maùy XLNT Baéc Thaêng Long laø XLNT ñaït tieâu chuaån loaïi A theo QCVN 40: 2011/BTNMT tröôùc khi xaû ra nguoàn tieáp nhaän, caùc nhaø maùy coøn laïi chæ xöû lyù ñaït tieâu chuaån loaïi B. Phaàn lôùn caùc thieát keá nhaø maùy XLNT ñeàu löïa choïn caùc coâng ngheä sinh hoïc trong ñieàu kieän nhaân taïo, chi phí cao... Ñoái vôùi ñieàu kieän Vieät Nam, ñaây laø söï tieàm aån veà möùc ñoä khoâng beàn vöõng lieân quan tôùi nguoàn taøi chính chi traû cho caùc chi phí vaän haønh vaø baûo döôõng vaø trình ñoä nguoàn nhaân löïc ñeå vaän haønh caùc nhaø maùy.

Tieâu chí ñeå löïa choïn coâng ngheä XLNT ñang döïa treân raát nhieàu yeáu toá, nhö: chaát löôïng nöôùc thaûi ñaàu vaøo; quy moâ coâng suaát cuûa nhaø maùy; qui ñònh cuûa nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi sau xöû lyù laø loaïi A hay loaïi B; khaû naêng veà nguoàn voán ñaàu tö; ñaëc thuø/tính chaát cuûa ñoâ thò; quó ñaát vaø giaù ñaát cuûa ñoâ thò; khaû naêng veà trình ñoä quaûn lyù vaø vaän haønh coâng ngheä/thieát bò cuûa töøng ñoâ thò; giaù caû vaät tö/thieát bò taïi ñòa phöông hoaëc cuûa nöôùc taøi trôï; khaû naêng veà taøi chính cuûa töøng ñoâ thò;… keå caû quan ñieåm chuû quan cuûa Nhaø taøi trôï vaø cuûa Chuû ñaàu tö.

Nguyeân taéc löïa choïn vaø tieâu chí ñaùnh giaù coâng ngheä phuø hôïp cho traïm/ nhaø maùy XLNT ñoâ thò

Coù 15/18 nhaø maùy tieáp nhaän nöôùc thaûi töø heä thoáng thoaùt nöôùc chung, chæ coù 3 nhaø maùy tieáp nhaän nöôùc töø heä thoáng thoaùt nöôùc taùch rieâng hoaøn toaøn nöôùc thaûi vaø nöôùc möa. 10/18 nhaø maùy XLNT ñoâ thò hieän ñang aùp duïng caùc hình thöùc khaùc nhau cuûa coâng ngheä xöû lyù buøn hoaït tính. 8 nhaø maùy coøn laïi aùp duïng caùc coâng ngheä xöû lyù ñôn giaûn hôn, nhôø thuaän lôïi veà ñieàu kieän ñaát ñai, ñòa hình vaø caùc yeáu toá töï nhieân khaùc, neân coù chi phí ñieän naêng, hoùa chaát, ñaøo taïo vaø thay theá thieát bò thaáp hôn so vôùi caùc heä thoáng xöû lyù baèng buøn hoaït tính.

Nguoàn: Ngaân haøng Theá giôùi (WB) - Ñaùnh giaù hoaït ñoäng quaûn lyù nöôùc thaûi khu vöïc ñoâ thò Vieät Nam, thaùng 12/2012 vaø Traàn Ñöùc Haï, 2013.

Nhöõng naêm gaàn ñaây, vieäc ñaàu tö vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò ñöôïc caûi thieän ñaùng keå. Hieän nay coù 29 nhaø maùy XLNT vôùi caùc

Coâng ngheä XLNT phaûi döïa treân vieäc ñaùnh giaù nhieàu yeáu toá nhö khaû naêng xöû lyù ñaït tieâu chuaån nöôùc thaûi sau xöû lyù, vò trí nhaø maùy phuø hôïp, chi phí ñaàu tö vaø chi phí vaän haønh. Tính phuø hôïp cuûa heä thoáng XLNT cho caùc ñoâ thò Vieät Nam cuõng caàn ñöôïc nghieân cöùu vaø caân nhaéc raát kyõ löôõng treân cô sôû: tính chaát vaø quy moâ cuûa ñoâ thò, hieän traïng caùc coâng trình thoaùt nöôùc vaø veä sinh hieän coù, ñaëc ñieåm kinh teá, khaû naêng kyõ thuaät, ñieàu kieän töï nhieân cuûa ñoâ thò vaø phong tuïc taäp quaùn cuûa khu vöïc...

Cô sôû ñeå nghieân cöùu vaø löïa choïn coâng ngheä XLNT phuï thuoäc vaøo hai yeáu toá chính: n Yeáu toá thöù nhaát laø caùc daây chuyeàn coâng ngheä XLNT ñaõ vaø ñang ñöôïc aùp duïng treân theá giôùi. Treân cô sôû caùc nghieân cöùu lyù thuyeát vaø thöïc tieãn, caùc coâng trình xöû lyù cuõng nhö caùc daây chuyeàn coâng ngheä XLNT ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø vaän haønh trong thöïc teá cuõng nhö trong phoøng thí nghieäm, töø ñoù haøng loaït caùc coâng thöùc, heä soá tính

Hình 1. Moät soá nhaø maùy XLNT coù hoà sinh hoïc a. Heä thoáng hoà sinh hoïc Buoân Ma Thuoät; b. Hoà sinh hoïc suïc khí Phan Rang; c. Nhaø maùy XLNT Ñaø Laït.

SË 63 . 2013

31

Hình 2. Caùc coâng trình XLNT baèng phöông phaùp buøn hoaït tính. a) Beå SBR ñang ñöôïc xaây döïng taïi nhaø maùy XLNT Baéc Ninh; b) Beå buøn hoaït tính taïi nhaø maùy XLNT Bình Höng

toaùn caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät cuûa töøng loaïi ñaõ ñöôïc thieát laäp. Ñaây laø nhöõng thoâng soá caàn thieát ñeå löïa choïn daây chuyeàn coâng ngheä XLNT. n Yeáu

toá thöù hai laø söï aûnh höôûng cuûa caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi vaø trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät taïi caùc ñoâ thò cuûa Vieät Nam. Caùc ñoâ thò Vieät Nam ñeàu chòu aûnh höôøng cuûa neàn khí haäu ñaëc tröng nhieät ñôùi gioù muøa, cuõng nhö ñieàu kieän kinh teá vaø trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät cuûa moät nöôùc ñang phaùt trieån, ñoàng thôøi moãi ñoâ thò Vieät Nam cuõng coù nhöõng ñaëc ñieåm heát söùc khaùc nhau: ñoàng baèng, ven bieån, mieàn nuùi,… ñoâ thò lôùn, vöøa, nhoû... Nhöõng yeáu toá naøy chi phoái vieäc thieát keá maïng löôùi thoaùt nöôùc, vò trí ñieåm xaû, khaû naêng ñaàu tö vaø caû caùc thoâng soá kyõ thuaät khaùc cuûa traïm xöû lyù. Chính vì vaäy, noù cuõng laø moät yeáu toá aûnh höôûng quan troïng ñeán vieäc löïa choïn daây chuyeàn coâng ngheä XLNT. Caû hai yeáu toá treân ñeàu söï aûnh höôûng ñeán vieäc löïa choïn daây chuyeàn coâng ngheä XLNT theo caùc höôùng khaùc nhau. Vì vaäy, vieäc löïa choïn daây chuyeàn XLNT cho moãi moät ñoâ thò phaûi ñöôïc nghieân cöùu treân söï toång hoaø cuûa caû hai yeáu toá ñoù sao cho keát quaû cuoái cuøng cuûa vieäc löïa choïn seõ cho ta moät daây chuyeàn coâng ngheä toái öu cho moät ñoâ thò cuï theå.

Trong quaù trình laäp Baùo caùo döï aùn ñaàu tö Heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò, caàn thieát phaûi ñaùnh giaù ñöôïc caùc coâng ngheä XLNT ñeà xuaát, ñeå töø ñaáy löïa choïn ñöôïc moät coâng ngheä phuø hôïp (toái öu). Caùc yeáu toá caàn xem xeùt ñeå ñaùnh giaù caùc coâng ngheä XLNT ñöôïc löôïng hoaù thaønh caùc tieâu chí. Heä thoáng 5 tieâu chí laøm cô sôû ñeå ñaùnh giaù coâng ngheä XLNT ñoâ thò trong ñieàu kieän Vieät Nam nhö sau:

32

SË 63 . 2013

n Hieäu quaû XLNT. Hieäu quaû xöû lyù cuûa moät traïm hay moät nhaø maùy XLNT ñoâ thò ñöôïc ñaùnh giaù theo caùc chæ tieâu oâ nhieãm ñaëc tröng laø caën lô löûng (SS), BOD, toång N, toång P, toång coliform.

Ngoaøi ra khi ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa moät daây chuyeàn coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò cuõng caàn phaûi chuù yù ñeán caùc vaán ñeà nhö khaû naêng haïn cheá vaø xöû lyù muøi hoâi cuûa nöôùc thaûi, löôïng buøn caën taïo thaønh vaø caùc phöông phaùp xöû lyù buøn caën, khaû naêng hôïp khoái coâng trình ñeå giaûm dieän tích xaây döïng vaø dieän tích chieám ñaát… n Trình ñoä tieân tieán cuûa coâng ngheä. Möùc ñoä tieân

tieán cuûa coâng ngheä traïm XLNT ñöôïc so saùnh vôùi caùc traïm coù coâng ngheä töông töï ôû nöôùc ngoaøi, coâng ngheä nhaäp hoaëc coâng ngheä trong nöôùc. Möùc ñoä tieân tieán (hieän ñaïi) ñöôïc ñaùnh giaù theo khaû naêng cô khí hoaù, töï ñoäng hoaù hay baùn töï ñoäng toaøn boä daây chuyeàn hay töøng khaâu trong ñoù. Tuy nhieân cuõng phaûi chuù yù ñeán ñieàu kieän vaän haønh vaø baûo döôõng coâng trình, thieát bò vaø khaû naêng ñaøo taïo, chuyeån giao coâng ngheä traïm XLNT. Caùc coâng trình vaø thieát bò cuûa traïm XLNT phaûi ñaûm baûo tuoåi thoï (ñoä beàn laâu) toái thieåu theo quy ñònh.

n Söï phuø hôïp ñoái vôùi ñieàu kieän cuï theå cuûa ñoâ thò. Daây chuyeàn coâng ngheä löïa choïn phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñoâ thò nhö caùc ñaëc ñieåm töï nhieân: ñòa hình, ñòa chaát coâng trình vaø ñòa chaát thuyû vaên, khí haäu vaø thôøi tieát... vaø ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi: caáp ñoâ thò, ñieàu kieän vaø cô caáu söû duïng ñaát, ñaëc ñieåm quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò, khaû naêng taøi chính cuûa döï aùn... Nhö vaäy, ñoâ thò caùc caáp khaùc nhau vaø ôû caùc vuøng sinh thaùi khaùc nhau coù theå chaáp nhaän caùc coâng ngheä XLNT khoâng gioáng nhau. Yeáu toá phuø hôïp coøn phaûi keå ñeán khaû naêng cung öùng vaät tö vaät lieäu xöû lyù, caùc loaïi ñöôøng oáng, linh kieän thieát bò... taïi ñòa phöông. Caùc daây chuyeàn coâng ngheä ñöôïc

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

ñaùnh giaù coù tính phuø hôïp cao khi tyû leä caáu kieän, linh kieän, thieát bò vaø ñöôøng oáng saûn xuaát trong nöôùc lôùn. Tính phuø hôïp cuûa coâng ngheä coøn phaûi ñöôïc ñaùnh giaù qua khaû naêng söûa chöõa vaø baûo haønh trong nöôùc.

Yeáu toá xaõ hoäi laø moät yeáu toá quan troïng quyeát ñònh tính khaû thi cuûa döï aùn, vì theá khi löïa choïn coâng ngheä XLNT cuõng phaûi caân nhaéc ñeán noù. Vieäc XLNT phaûi ñöôïc coäng ñoàng coù yù kieán vaø chaáp nhaän. Ví duï, ngöôøi daân ñaõ quen vôùi taäp quaùn vaø soáng nhôø vaøo nuoâi caù baèng nöôùc thaûi. Neáu nhö xaây döïng traïm XLNT vôùi coâng ngheä aûnh höôûng baát lôïi ñeán ngheà nuoâi caù ôû ñòa phöông thì traïm XLNT ñoù khoù ñöôïc chaáp nhaän.

Caùc chæ tieâu kinh teá. Caùc chæ tieâu kinh teá caàn ñöôïc xem xeùt khi löïa choïn daây chuyeàn coâng ngheä XLNT laø: n Chæ soá ñaàu tö (suaát voán ñaàu tö) ñaëc tröng baèng toång kinh phí ñaàu tö cuûa döï aùn xaây döïng traïm XLNT tính cho moät ñôn vò coâng suaát traïm vaø theå hieän baèng ñôn vò trieäu ñoàng/m3 ngaøy.

Chæ soá vaän haønh tính baèng toång chi phí vaän haønh vaø baûo döôõng bao goàm chi phí söûa chöõa lôùn laáy töø ñònh möùc khaáu hao haøng naêm, chi phí löông coâng nhaân vaø quaûn lyù tröïc tieáp heä thoáng XLNT, chi phí hoaù chaát, chi phí ñieän naêng vaø caùc loaïi naêng löôïng khaùc, chi phí söûa chöõa nhoû thöôøng xuyeân... ñeå xöû lyù ñöôïc 1m3 nöôùc thaûi ñaùp öùng yeâu caàu. Ñôn vò cuûa chæ soá vaän haønh laø ñoàng/m3 nöôùc thaûi. Ngoaøi chæ soá vaän haønh, khi löïa choïn daây chuyeàn coâng ngheä xöû lyù caàn phaûi tính ñeán möùc tieâu thuï naêng löôïng (kWh/m3 nöôùc thaûi xöû lyù), tieâu thuï hoaù chaát (g hoaù chaát/ m3 nöôùc thaûi xöû lyù)... n

Chæ soá söû duïng ñaát tính baèng toång dieän tích ñaát duøng ñeå xaây döïng traïm XLNT chia cho toång coâng suaát cuûa traïm xöû lyù. Ñôn vò cuûa chæ soá naøy laø m2 ñaát xaây döïng/m3 ngaøy. Ñaây laø moät chæ soá raát quan troïng lieân quan ñeán söï phaùt trieån ñoâ thò. Hieän nay, quyõ ñaát phaùt trieån ñoâ thò haïn cheá vaø giaù ñaát taêng. Vieäc chieám nhieàu ñaát ñeå xaây döïng traïm XLNT seõ laøm taêng chi phí ñaàu tö do phaûi traû tieàn ñaát vaø ñeàn buø giaûi phoùng maët baèng. n

n Söï

an toaøn vaø thaân thieän ñoái vôùi moâi tröôøng.

Tieâu chí an toaøn vaø thaân thieän ñoái vôùi moâi tröôøng ñöôïc ñaùnh giaù theo caùc khía caïnh laø traïm XLNT khoâng gaây muøi hoâi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí xung quanh. Traïm XLNT phaûi hoaït ñoäng an toaøn, ít bò söï coá vaø bò doø ræ

nöôùc thaûi vaø giaûm nguy cô gaây oâ nhieãm ñaát, nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët trong khu vöïc.

Trong quaù trình XLNT löôïng hoaù chaát söû duïng, ñaëc bieät laø caùc loaïi hoaù chaát deã gaây toån haïi ñeán heä sinh thaùi, phaûi ñöôïc haïn cheá ñeán möùc toái ña. Söï phaùt sinh caùc chaát thaûi thöù caáp nhö muøi hoâi, buøn caën… phaûi ít nhaát. Traïm XLNT coù theå boá trí ñöôïc xa khu daân cö vaø caùc vuøng sinh thaùi nhaïy caûm. Söï an toaøn cuûa daây chuyeàn coâng ngheä XLNT coøn phaûi tính ñeán ñieàu kieän veä sinh vaø ñieàu kieän lao ñoäng trong traïm ñaùp öùng caùc tieâu chuaån veä sinh do Boä Y teá ban haønh.

Keát luaän

Hieän nay, caùc ñoâ thò nöôùc ta ñaõ coù 18 nhaø maùy/ traïm XLNT ñang vaän haønh vaø 29 nhaø maùy/ traïm XLNT ñang trong giai ñoaïn döï aùn. Tuy nhieân löôïng nöôùc thaûi ñöôïc vaø seõ ñöôïc xöû lyù taïi caùc nhaø maùy naøy vaãn coøn raát nhoû so vôùi löôïng nöôùc thaûi ñang xaû vaøo moâi tröôøng. Maët khaùc môùi trong thôøi gian hoaït ñoäng ngaén nhöng nhieàu nhaø maùy ñaõ loä roõ moät soá ñieåm baát caäp maø chuû yeáu laø coâng ngheä vaø coâng trình XLNT khoâng phuø hôïp.

Löïa choïn daây chuyeàn coâng ngheä XLNT hôïp lyù coù yù nghóa quyeát ñònh ñoái vôùi hieäu quaû ñaàu tö. Khoâng coù moät moâ hình XLNT naøo coù saün cho taát caû caùc ñoâ thò maø noù phuï thuoäc vaøo töøng ñieàu kieän cuï theå. Do vaäy, ngöôøi quaûn lyù cuõng nhö nhaø tö vaán caàn coù nhöõng caân nhaéc kyõ caøng tröôùc khi ñöa ra quyeát ñònh löïa choïn coâng ngheä vaø coâng trình XLNT cho ñoâ thò.

Ngay caû vôùi nhöõng phöông thöùc tieáp caän vaø coâng ngheä phuø hôïp, vieäc thöïc thi cuõng caàn phaûi coù loä trình, coù söï chuaån bò toát veà caùc nguoàn löïc nhö con ngöôøi, cô sôû vaät chaát, moâ hình toå chöùc, cô cheá taøi chính ñeå coù theå ñaàu tö cuõng nhö trang traûi ñuû caùc chi phí vaän haønh, baûo döôõng vaø naâng caáp sau naøy.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Baùo caùo cuûa nhoùm chuyeân gia Ngaân haøng Theá giôùi (WB).Ñaùnh giaù hoaït ñoäng quaûn lyù nöôùc thaûi khu vöïc ñoâ thò Vieät Nam. Hoäi thaûo Haø Noäi, thaùng 12 naêm 2012.

2. Traàn Ñöùc Haï. Caùc phöông aùn xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp vôùi caùc ñoâ thò Vieät Nam. Tuyeån taäp caùc baùo caùo Hoäi nghò khoa hoïc moâi tröôøng toaøn quoác naêm 2005. Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, 2005.

SË 63 . 2013

33

Hi÷u qu∂ Æ«u t≠

cuûa caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung trong caùc ñoâ thò

DIEÃN ÑAØN Minh Ñöùc

T

heo taøi lieäu “Trieån voïng Phaùt trieån Chaâu AÙ naêm 2013” cuûa ADB, tính ñeán naêm 2004, khoâng coù thaønh phoá hay ñoâ thò naøo cuûa Vieät Nam thu gom hay xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït; naêm 2009, chæ coù 6 ñoâ thò ñaõ xaây nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi, ñeán naêm 2012 coù khoaûng 10 nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø ñöa vaøo hoaït ñoäng, töông öùng khoaûng 10% nöôùc thaûi ñoâ thò cuûa Vieät Nam ñöôïc xöû lyù. Trong 12 naêm tôùi, Vieät Nam seõ caàn phaûi ñaàu tö khoaûng 6,4-20 tyû USD ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu 70% daân soá ñoâ thò, hoaëc khoaûng 35 trieäu ngöôøi ñöôïc keát noái vôùi heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Nhö vaäy, seõ coù moât soá löôïng lôùn caùc döï aùn seõ ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian tôùi.

Qua tìm hieåu, ñieàu maø caùc chuû ñaàu tö traên trôû nhaát laø laøm theá naøo ñeå löïa choïn ñöôïc

34

SË 63 . 2013

phöông aùn ñaït hieäu quaû ñaàu tö toát nhaát.

Trong hoaøn caûnh hieän nay, caùc soá lieäu thöïc teá veà caùc döï aùn ñaõ thöïc hieän bò haïn cheá, caùc soá lieäu tính toaùn khoù coù thoâng tin kieåm chöùng, thaäm trí coù söï khaùc bieät raát lôùn giöõa caùc ñaùnh giaù veà coâng ngheä.

Cuøng moät coâng ngheä nhöng hai döï aùn khaùc nhau coù tính toaùn cheânh leäch veà chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh töø 5-8 laàn. Caùc soá lieäu trong döï aùn ñaàu tö cuõng khaùc xa vôùi caùc soá lieäu thöïc teá cuûa caùc döï aùn ñang vaän haønh. Theo yù kieán moät soá chuyeân gia, hieän nay coù nhieàu coâng ngheä aùp duïng cho xöû lyù nöôùc thaûi. Yeáu toá löïa choïn coâng ngheä quyeát ñònh chuû yeáu ñeán hieäu quaû ñaàu tö cuûa döï aùn.

So saùnh phöông aùn coâng ngheä nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Thanh Hoùa (hoà sinh hoïc) vôùi phöông aùn coâng ngheä nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá Vinh seõ cho thaáy roõ

≥ ki’n doanh nghi÷p

neùt vai troø cuûa vieäc löïa choïn coâng ngheä quyeát ñònh hieäu quaû ñaàu tö nhö theá naøo.

Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá Thanh Hoùa ñöôïc xaây döïng (ñaàu naêm 2013) coù coâng suaát trung bình nhoû hôn 15.000m3/ngaøy, coâng ngheä hoà sinh hoïc söû duïng dieän tích ñaát ñeán 70ha (hình 1) thöïc hieän theo hình thöùc BOQ (Chaøo giaù theo khoái löôïng cuûa thieát keá ñaõ pheâ duyeät maø khoâng coù phöông aùn thay theá). Caùc soá lieäu cuûa döï aùn ñaàu tö ñöôïc laäp chæ ra raèng, coâng ngheä hoà sinh hoïc laø hieäu quaû nhaát, coù chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh thaáp nhaát. Nhöng chi phí naøy chöa tính heát ñeán vieäc aûnh höôûng ñeán vieäc thu hoài ñaát noâng nghieäp, ñaây cuõng laø vaán ñeà böùc xuùc thöôøng xaûy ra khieáu kieän laâu nay. Vaø cuõng chöa tính ñeán caùc taùc ñoäng moâi tröôøng, töông lai phaûi naâng caáp hoà sinh hoïc baèng moät daây chuyeàn coâng ngheä khaùc môùi ñaït ñöôïc tieâu chuaån töông ñöông coâng ngheä SBR. Trong khi ñoù, nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Vinh (vaän haønh naêm 2012), coù coâng suaát trung bình 25.100m3/ngaøy, coâng ngheä SBR caûi tieán chæ söû duïng dieän tích ñaát 2ha. So saùnh toång möùc ñaàu tö ñöôïc tính caû chi phí maët baèng cho thaáy coâng ngheä SBR toát hôn (hình 2). Khoaûng caùch ñòa lyù giöõa hai thaønh phoá Thanh Hoùa vaø Vinh laø raát gaàn nhau, thôøi gian xaây döïng khoâng caùch xa nhau, nhöng nhöõng öu vieät maø nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá Vinh laïi khoâng ñöôïc aùp duïng cho nhaø maùy Thanh Hoùa.

Hình 1. So saùnh dieän tích ñaát söû duïng cuûa Thanh Hoùa vaø Vinh

Hình 3. Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá Vinh caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi haàu heát laáy töø quyõ ñaát noâng nghieäp vaø ñaát ñoâ thò. Vieäc thu hoài dieän tích ñaát lôùn seõ laøm taêng chi phí ñaàu tö vaø giaûm quyõ ñaát noâng nghieäp. Nhieàu ñòa phöông ñang gaëp raát nhieàu khoù khaên trong vieäc ñeàn buø giaûi phoùng maët baèng. Quyõ ñaát caøng lôùn thì vieäc giaûi phoùng maët baèng caøng phöùc taïp, chaäm baøn giao maët baèng seõ laøm chaäm tieán ñoä caùc döï aùn, gaây thaát thoaùt laõng phí vaø toán keùm theâm cho caùc chuû ñaàu tö. Taïi caùc ñoâ thò, quyõ ñaát raát haïn cheá, vieäc tìm quyõ ñaát lôùn seõ laøm cho vieäc thu gom nöôùc thaûi khoâng thuaän lôïi, töø ñoù laøm taêng chi phí ñaàu tö vaø chi phí vaän haønh.Vieäc thu hoài quyõ ñaát noâng nghieäp caàn phaûi haïn cheá toái ña vì aûnh höôûng ñeán an ninh löông thöïc nhö Toå chöùc Noâng löông cuûa Lieân Hôïp Quoác (FAO) cuõng ñaõ caûnh baùo.

Vì vaäy, caàn nghieân cöùu ñaày ñuû caùc yeáu toá: Quyõ ñaát söû duïng, chi phí ñaàu tö, chi phí vaän haønh, söï aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh, ñaëc bieät laø vaán ñeà muøi, löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp, xem xeùt kyõ löôõng thoâng qua soá lieäu thöïc teá cuûa caùc döï aùn xöû lyù nöôùc thaûi ñaõ ñöôïc ñaàu tö ôû caùc ñòa phöông töông töï.

Chi phí xaây döïng - thieát bò lôùn

Chi phí xaây döïng Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi cao, (bao goàm chi phí xaây döïng, thieát bò) khoâng ñoàng nhaát vôùi vieäc chaát löôïng xöû lyù nöôùc thaûi taêng. Caùc coâng ngheä môùi aùp duïng khoa hoïc kyõ thuaät hieän ñaïi goùp phaàn laøm giaûm theå tích caùc beå xöû lyù, nhö vaäy seõ laøm giaûm chi phí xaây döïng. Caùc coâng ngheä cuõ thöôøng phaûi söû duïng caùc thieát bò ñaëc chuûng saûn xuaát theo ñôn ñaët haøng daãn ñeán taêng chi phí ñaàu tö vaø chi phí baûo trì thay theá, duy tu, söûa chöõa. Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Hoøa Xuaân (do Ngaân haøng Theá giôùi taøi trôï) khi aùp duïng coâng ngheä SBR caûi tieán coù chaát löôïng nöôùc thaûi sau xöû lyù cao hôn, nhöng chi phí ñaàu tö (cuõng nhö chi phí vaän haønh) giaûm ñeán 10% so vôùi coâng ngheä Möông oxy hoùa.

Hình 2. So saùnh chi phí cuûa Thanh Hoùa vaø Vinh (MLD = 1.000m3/ngaøy)

Quyõ ñaát lôùn – coâng ngheä khoâng phuø hôïp – taêng chi phí ñaàu tö.

Soá lieäu hình 1 cho thaáy, quyõ ñaát daønh cho caùc coâng ngheä khaùc nhau laø raát khaùc nhau. Neáu coâng ngheä caàn quyõ ñaát lôùn seõ laøm taêng chi phí ñaàu tö, vì chi phí ñeàn buø giaûi phoùng maët baèng lôùn, laõng phí taøi nguyeân ñaát coù haïn. Thöïc teá hieän nay, vò trí xaây döïng

Ñeå löïa choïn ñöôïc chính xaùc hôn, nhieàu chuû ñaàu tö ñaõ löïa choïn phöông aùn ñaáu thaàu môû cho caùc nhaø thaàu ñeà xuaát coâng ngheä coù chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh hôïp lyù. Ñoàng thôøi, nhaø thaàu phaûi cam keát caùc chi phí naøy baèng cheá taøi laø hôïp ñoàng EPC (Thieát keá, thi coâng, vaän haønh thöû vaø chuyeån giao coâng ngheä) hoaëc DBO (thieát keá, thi coâng, vaän haønh). Phöông thöùc naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng cho Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá Vinh, Hoøa Xuaân, Baéc Ninh,…

SË 63 . 2013

35

≥ ki’n doanh nghi÷p

Taïi hoäi thaûo “Ñaùnh giaù quaûn lyù nöôùc thaûi ñoâ thò taïo Vieät Nam” Do Ngaân haøng Theá giôùi taøi trôï, toå chöùc taïi Haø Noäi ngaøy 13/12/2012, ñaïi dieän Ngaân haøng Taùi thieát CHLB Ñöùc (KfW) cuõng ñaõ phaùt bieåu, Chaâu AÂu cuõng ñaõ phaûi maát nhieàu naêm ñeå thaáy raèng vieäc thöïc hieän döï aùn theo hình thöùc EPC hay DBO, gaén vieäc löïa choïn coâng ngheä vaø vieäc chòu traùch nhieäm veà chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh vôùi nhaø thaàu thi coâng laø hình thöùc höõu hieäu nhaát ñeå löïa choïn ñöôïc caùc giaûi phaùp hieäu quaû nhaát.

Chi phí vaän haønh vaø baûo döôõng

Coâng ngheä ñöôïc löïa choïn trong moät soá döï aùn ñaàu tö ñaõ ñöôïc laäp, chæ caên cöù treân cô sôû chi phí xaây döïng coâng trình, khoâng tính ñeán chi phí söû duïng ñaát vaø chi phí vaän haønh, baûo döôõng.

Hoaëc moät soá döï aùn chæ döøng laïi ôû tính toaùn treân cô sôû giaû ñònh, neân soá lieäu raát khaùc so vôùi thöïc teá vaø mang tính chuû quan.

Trong xöû lyù nöôùc thaûi, töông öùng vôùi töøng loaïi coâng ngheä seõ coù caùc ñònh möùc ñieän - hoùa chaát vaø caùc nguyeân vaät lieäu söû duïng, nhaân coâng, xöû lyù buøn raát khaùc nhau. Ví duï döï aùn Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Hoøa Xuaân, ñaáu thaàu theo hình thöùc DBO. Chi phí vaän haønh cheânh leäch ñeán 2-3 laàn. Cheânh leäch naøy laø raát, lôùn bôûi toång chi phí vaän haønh vaø baûo döôõng cho moät Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi trong voøng ñôøi döï aùn 30 naêm töông ñöông 1-3 laàn chi phí ñaàu tö, tuøy vaøo coâng ngheä.

Vieät Nam laø nöôùc nhieàu möa, naéng neân nöôùc thaûi coù bieán ñoäng lôùn veà löu löôïng vaø noàng ñoä. Laø moät nöôùc ñang phaùt trieån, ñoâ thò hoùa maïnh, trong khi ñoù heä thoáng coáng thu gom chöa hoaøn chænh, tyû leä thu gom thaáp neân nöôùc thaûi ñaàu vaøo cuûa caùc nhaø maùy ñang hoaït ñoäng coù noàng ñoä nhoû hôn raát nhieàu so vôùi giaû ñònh thieát keá. Moät nghòch lyù laø ñeå xöû lyù ñaït tieâu chuaån khi noàng ñoä nöôùc thaûi ñaàu vaøo thaáp, moät soá coâng ngheä laïi coù chi phí vaän haønh cao hôn nhieàu so vôùi noàng ñoä cao vì phaûi boå sung theâm chaát dinh döôõng. Nhö vaäy, ôû Vieät Nam phaûi thieát keá moät nhaø maùy khoâng nhöõng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän nöôùc thaûi ñaàu vaøo hieän taïi maø coøn ñaùp öùng ñöôïc töông lai ñaït tieâu chuaån nhöng chi phí vaän haønh laïi ôû möùc hôïp

lyù. Ñeå löïa choïn ñöôïc chính xaùc hôn, vieäc choïn phöông aùn ñaáu thaàu môû, cho caùc nhaø thaàu ñeà xuaát caùc coâng ngheä ñaùp öùng ñöôïc linh ñoäng caùc chæ tieâu ñaàu vaøo seõ mang laïi chi phí vaän haønh phuø hôïp hôn.

Khoaûng caùch ly vaø muøi

Taát caû caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi ñeàu yeâu caàu phaûi coù khoaûng caùch ly vaø vuøng ñeäm ñöôïc quy ñònh roõ trong QCVN 07:2010/BXD. Theo ñoù, khoaûng caùch ly töø 30 ñeán 500m tuøy loaïi coâng ngheä ñöôïc aùp duïng. Vôùi ñieàu kieän caùc ñoâ thò Vieät Nam hieän nay thì vieäc choïn moät quyõ ñaát coù khoaûng caùch ly lôùn laø raát khoù. Moät trong nhöõng lyù do maø moãi coâng ngheä phaûi coù khoaûng caùch ly khaùc nhau laø do chuùng coù khaû naêng phaùt sinh muøi ra moâi tröôøng xung quanh ôû möùc ñoä khaùc nhau. Neáu nhö vieäc löïa choïn coâng ngheä khoâng phuø hôïp vôùi khoaûng caùch ly, hoaëc coâng ngheä khoâng xöû lyù ñöôïc muøi seõ mang phieàn toaùi trong suoát quaù trình vaän haønh nhaø maùy, gaây oâ nhieãm veà muøi, ngöôøi daân xung quanh khieáu kieän (ví duï nhö Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi Bình Höng, TP.HCM).

Nhö vaäy coù theå thaáy raèng, löïa choïn coâng ngheä naøo seõ quyeát ñònh raát lôùn ñeán hieäu quaû ñaàu tö moät döï aùn xöû lyù nöôùc thaûi.

Dó nhieân, ñieàu kieän tieân quyeát veà kyõ thuaät laø phaûi choïn coâng ngheä ñeå xöû lyù nöôùc thaûi ñaït tieâu chuaån theo quy ñònh, ñaùp öùng ñöôïc söï bieán ñoäng thöïc teá cuûa nöôùc thaûi ñaàu vaøo, coù dieän tích ñaát saün coù ñaùp öùng khoaûng caùch ly. Caùc chæ tieâu kinh teá cuûa döï aùn laø chi phí söû duïng ñaát, chi phí xaây döïng - thieát bò, chi phí söûa chöõa - thay theá, chi phí vaän haønh baûo döôõng phaûi ñöôïc ñaùnh giaù ñaày ñuû treân cô sôû kieåm chöùng vôùi caùc soá lieäu thöïc teá caùc döï aùn ñaõ thöïc hieän ôû caùc ñòa phöông. Caùc soá lieäu thöïc teá nhieàu khi khoâng coù saün ñeå kieåm chöùng, moät döï aùn xöû lyù nöôùc thaûi thöôøng keùo daøi. Vieäc nhaø maùy ñöôïc vaän haønh oån ñònh, ñaùp öùng caùc chæ tieâu kyõ thuaät – kinh teá chæ coù theå ñöôïc kieåm chöùng sau moät thôøi gian 3-5 naêm. Chính vì vaäy, gaén traùch nhieäm vaän haønh, baûo döôõng vôùi nhaø thaàu thieát keá - thi coâng trong moät thôøi gian laø vieäc caàn thieát.

Nguoàn Internet

36

SË 63 . 2013

DIEÃN ÑAØN

ÑIEÄP KHUÙC

"M≠a - NgÀp" Coù yù kieán cho raèng noäi thaønh Haø Noäi thaáp hôn möïc nöôùc soâng.

Nöôùc möa khoâng theå thoaùt töï nhieân ra bieån maø phaûi qua heä thoáng bôm ra soâng Hoàng. Do ñoù, khi möa quaù lôùn thì ngaäp laø chuyeän thöôøng tình, Nhaø nöôùc ñaõ ñaàu tö khaù nhieàu cho heä thoáng bôm nhöng bieán ñoåi khí haäu laø ñieàu khoù löôøng. Moïi ngöôøi neân coù caùi nhìn roäng, vieäc ñaàu tö cuõng coù giôùi haïn. Chuùng ta haõy nhìn laïi baûn thaân mình coù giuùp ích gì ñeå caûi thieän tình traïng naøy khoâng?

Hay chæ bieát chæ trích maø thoâi!!! Suy nghó naøy quaû thöïc cuõng coù lyù, nhöng tröôùc thöïc traïng hieän nay, khi ngaäp luït aûnh höôûng tröïc tieáp vaø naëng neà tôùi sinh hoaït cuûa ngöôøi daân vôùi nhieàu hình thöùc vaø möùc ñoä khaùc nhau, thaùi ñoä cuûa ña soá ngöôøi daân seõ ra sao?

Thuïc anh

Haø Noäi ngaäp - Leõ ñöông nhieân

Phaïm Vuõ Haø - Giaûng vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi: Haø Noäi khoâng ngaäp môùi laø laï. Khu ñoâ thò moïc leân nhö naám nhöng heä thoáng thoaùt nöôùc coù keát noái vôùi nhau ñaâu maø thoaùt ñöôïc. Nhìn ngöôøi Phaùp quy hoaïch phoá coå, möa quaù to thì môùi bò ngaäp cuïc boä, sau ñoù thoaùt raát nhanh, haøng traêm naêm roài chöù ít ñaâu! Baây giôø muoán khoâng ngaäp chæ coù caùch san phaúng vaø laøm laïi töø ñaàu, chöù cöù vaù víu choã naøy choã kia chæ voã beùo maáy oâng thoaùt nöôùc, ngaäp vaãn hoaøn ngaäp.

Nhöõng ñieåm ngaäp nöôùc cuûa Haø Noäi coù lòch söû töø xa xöa, ai ñaõ soáng ôû Haø Noäi töø 50 naêm trôû leân thì coù theå thuoäc laøu nhöõng ñieåm ngaäp uùng.

Khoâng keå ngaøy nay do thaønh tích laáp ao hoà voâ toäi vaï ñeå laáy ñaát baùn, hoaëc laøm nhaø caøng tieáp söùc cho ngaäp taêng leân, coù gan soáng ôû Haø Noäi vaø theâm caû TP. HCM thì chæ coù chaáp nhaän soáng vôùi luõ thoâi, chæ ít hoâm laø nöôùc töï ruùt, chaúng phaûi toán tieàn tyû khaéc phuïc gì ñaâu. Naêm naøo cuõng theá, ñeán heïn laïi leân.

SË 63 . 2013

37

Ñi laïi khoù khaên

Chò Nguyeãn Huy Thaùi - Xuaân Phöông - Caàu Dieãn: Nhaø caùch cô quan chöa ñaày 3km nhöng maáy hoâm möa ngaäp, toâi phaûi maát hôn 30 phuùt môùi tôùi ñöôïc choã laøm vì ñöôøng taéc, nhieàu ñoaïn ngaäp saâu. Ñaõ tính tröôùc laø ñöôøng ñoâng, ngaäp vaø coá gaéng ñi sôùm hôn, nhöng doïc ñöôøng Phaïm Huøng qua beán xe Myõ Ñình ñeán ñoaïn chaân caàu vöôït ôû ngaõ tö Keangnam mình vaãn bò doàn giöõa doøng ngöôøi vaø doøng nöôùc.

Toâi ñònh reõ vaøo maáy con ngoõ nhoû ñeå traùnh uøn nhöng nhìn choã naøo cuõng thaáy traéng nöôùc. Ñoäi möa trong caûnh taéc ñöôøng, vöøa soát ruoät vì ñaõ muoän giôø laøm, vöøa khoâng khoûi tuûm tæm khi xung quanh mình lieân tuïc coù ngöôøi ruùt ñieän thoaïi ra goïi thoâng baùo ñang taéc ôû ñoaïn naøy, ngaäp ôû ñoaïn kia, hoaëc xin ñeán muoän. Ai naáy ñeàu dieän deùp leâ, toâng, quaàn sooùc nhieàu hôn quaàn daøi.

Chò Nguyeãn Xuaân Hoøa - nhaø soá 21 - ngoõ 64 Kim Giang: Ñöa con ñi hoïc vaø ñi laøm, möøng rôõ thaáy ñöôøng saù coù veû bôùt ngaäp hôn. Theá nhöng tôùi ñoaïn reõ vaøo gaàn cô quan thì taát caû caùc con ñöôøng ñeàu ngaäp ngang mình xe maùy.

Toâi xuoáng xe, côûi xaêng ñan caát vaøo coáp, loay hoay moät hoài môùi vöôït qua ñöôïc “ñoaïn soâng” ñeå vaøo ñeán coâng ty.

Ngoài tröôùc maøn hình maùy tính roài toâi môùi thôû phaøo nheï nhoõm, cuõng töï phuïc mình sao coù luùc duõng caûm ñeán theá. Nhieàu ñoàng nghieäp khoâng

daùm phoùng xe qua loái ngaäp nöôùc, ñaønh göûi xe ôû xa, ñi boä vaøo, coù ngöôøi thì xe cheát maùy choân chaân giöõa ñöôøng.

Chieàu hoâm möa ngaäp, ñoùn con veà ñeán ñaàu ngoõ maø hai meï con khoâng theå vaøo ñöôïc nhaø vì nöôùc ngaäp tôùi gaàn yeân xe. Hai meï con ñaønh daét xe vaøo böu ñieän gaàn ñoù taù tuùc, ñôïi choàng veà “cöùu vieän”. Choàng veà beá con vaøo nhaø roài ra troâng xe cho vôï veà naáu côm. Xong anh laáy tuùi nilon buoäc che poâ xe cho nöôùc khoûi vaøo roài daét veà, göûi moät nhaø haøng xoùm ñaàu ngoõ ñôõ bò ngaäp hôn. Ñeâm caùi ngaøy möa to, nöôùc ngaäp vaøo taän phoøng nguû, tôùi 10h ñeâm hai vôï choàng vaãn loõm boõm taùt nöôùc töø nhaø ra ngoaøi.

Chò Giang Thanh Mai - nhaø soá 10 - ngaùch 37 - ngoõ 58 - phoá Traàn Bình: Coù con trai hoïc tröôøng tieåu hoïc Ñoaøn Thò Ñieåm, bieát tin tröôøng cho nghæ hoïc ñeå traùnh möa baõo neân choàng toâi voäi ñöa con sang nhaø oâng baø ngoaïi ôû khu Trung Yeân gaàn ñoù. Ñi voøng veøo maõi maø hai meï con chöa sang tôùi nhaø oâng baø duø hai nhaø caùch nhau chöa ñaày 2 caây soá, chæ vì ngaäp quaù. Ñeán hôn 9h saùng, chieác xe hôi cuûa hai meï con vaãn ñöùng “choân chaân” treân ñöôøng vì khoâng theå ñi tieáp. Roài ñeán caû ñeâm hoâm möa to nhaát, choàng toâi phaûi nguû treân oâ toâ ñeå troâng xe vì ngoõ vaøo nhaø ngaäp, maø ngoaøi ñöôøng thì khoâng coù choã göûi xe.

Nhöõng ngaøy möa baõo nhieàu daân vaên phoøng choïn phöông aùn nghæ ôû nhaø cho ñaûm baûo an toaøn.

Chò Nguyeãn Thu Lan - P902 - CT3 - Khu ñoâ thò Myõ Ñình 1: Toâi coù con hoïc ôû tröôøng tieåu hoïc taïi quaän Caàu Giaáy, saùng hoâm möa, voäi vaøng chôû con ñi sôùm vì sôï taéc ñöôøng. Nhöng sau hôn nöûa tieáng ñoàng hoà chôû con voøng veøo traùnh caùc choã ngaäp saâu, meï con toâi cuõng khoâng theå vöôït qua ñöôïc nhöõng ñoaïn ngaäp lôùn vì sôï xe cheát maùy. Cuoái cuøng, toâi ñaønh chôû con veà nhaø vaø baét xe oâm quay laïi cô quan, chaáp nhaän muoän giôø gaàn moät tieáng. Maáy gia ñình trong khu nhaø toâi ôû cuõng phaûi chôû con veà nhö vaäy.

Chò Phaïm Thò Nga - nhaø 159 ngoõ Thoå Quan - Khaâm Thieân: Hoâm trôøi möa, Haø Noäi ngaäp, toâi laø ngöôøi ñeán sôùm nhaát cô quan, coù maët taïi vaên phoøng ôû Caàu Giaáy luùc 8h30. Sau khi vöôït qua nhieàu ñoaïn ñöôøng nöôùc ngaäp gaàn heát baùnh xe. Nhieàu khi thoùt tim, chæ lo tröôït baùnh hay vöôùng vaøo caùi oå gaø naøo thì khoâng bieát phaûi laøm sao. Voán laø “tín ñoà” cuûa vaùy ngaén vaø giaøy cao goùt, vaäy maø hoâm ñoù toâi phaûi dieän aùo thun, quaàn ngoá, deùp xoû ngoùn vì sôï khoâng xoay sôû ñöôïc vôùi thôøi trang ñieäu ñaø.

Cuøng cô quan vôùi toâi, coù ngöôøi ñi oâtoâ khoâng daùm vöôït qua ñoaïn ñöôøng ngaäp nöôùc saâu nôi ñaàu ngoõ reõ vaøo coâng ty, ñaønh ñaäu ngay taïi ñoù vì sôï xe cheát maùy. Ngöôøi khaùc goïi ñieän tôùi xin nghæ vì giöõa ñöôøng xe bò tröôït, ngaõ, öôùt. Neáu caûnh möa gioù cöù tieáp dieãn vaøi hoâm chaéc daân coâng sôû seõ nhaùo nhaùc xin nghæ heát, vì chaúng ai daùm ra ñöôøng. Ai ñaõ töøng phaûi vaät loän vôùi soùng, gioù vaø möa, treân nhöõng con ñöôøng ñaày möa ngaäp môùi caûm nhaän ñöôïc ñaày ñuû söï khuûng khieáp vaø ñaùng sôï ñeán nhöôøng naøo.

“AÊn khoâng ngon nguû khoâng yeân” vì lo ñaép ñaäp, be bôø, vaø taùt nöôùc ngaäp... ngay trong nhaø

Chò Traàn Thò Lyù - Ngoõ 241 - Ñeâ La Thaønh - D14 toå 28 taäp theå Traïi Nhaõn - phöôøng OÂ Chôï Döøa - Ñoáng Ña: Do neàn taàng 1 cuûa khu naøy thaáp hôn so vôùi maët ñöôøng Ñeâ La Thaønh tôùi haøng meùt neân hai ngaøy möa baõo, nhieàu hoä gia ñình ñaõ phaûi thay nhau tröïc nöôùc luït.

Nhöõng bao xi maêng, nhöõng taám vaùn ñöôïc mang ra ñeå be bôø, “ñaép ñeâ” ngay tröôùc cöûa vaøo nhaø ñeå che chaén, choáng choïi vôùi nöôùc.

Nhöng nhöõng traän möa lôùn vaø lieân tuïc vaãn khieán nöôùc traøn vaøo nhaø daân. Nhaø thaáp nöôùc ngaäp ñeán 20cm.

Coâng nhaân thoaùt nöôùc coù maët kòp thôøi ñeå giaûi quyeát uùng ngaäp taïi ñoaïn giao caét treân phoá Phaïm Ngoïc Thaïch - Löông Ñònh Cuûa

38

SË 63 . 2013

Coù nhöõng luùc caùc nhaø phaûi thay nhau duøng gaùo nöôùc ñeå taùt nöôùc ra ñöôøng. Maëc duø ñeán saùng ngaøy muøng 9/8, nöôùc ñaõ ruùt gaàn heát nhöng hoâm 8/8 nöôùc ñaõ traøn vaøo nhaø, cao

≥ ki’n ñeán ñaàu goái. Caû ngaøy hoâm ñoù, toâi khoâng laøm ñöôïc vieäc gì ngoaøi be bôø, taùt nöôùc, ñôøi soáng sinh hoaït caû gia ñình bò ñaûo loän. Nhieàu vaät duïng trong nhaø bò hö hoûng, vieäc aên uoáng, ñi laïi, sinh hoaït cuûa caû gia ñình cuõng heát söùc khoù khaên.

Khi thaáy möa cöù lieân tuïc ñoå xuoáng nhö truùt nöôùc, hai vôï choàng toâi khoâng ai daùm nguû, phaûi tuùc tröïc caû ñeâm “canh luït”. Chæ hy voïng möa ñöøng keùo daøi nöõa. Môùi möa lôùn 2 ngaøy maø ñaõ theá naøy, nhôõ möa caû tuaàn thì khoâng bieát chuùng toâi seõ phaûi ñoái phoù theá naøo.

Chò Nguyeãn Thò Kim Dung - nhaø 57 ngoõ 125 Thaùi Haø: Saùng ngaøy 9/8, maëc duø trôøi ñaõ taïnh raùo nhöng taïi nhieàu khu vöïc treân ñòa baøn Haø Noäi, nöôùc vaãn chöa ruùt heát, nhieàu gia ñình vaãn phaûi tìm moïi caùch ñeå “soáng chung” vôùi ngaäp luït. Phoá Thaùi Haø laø moät trong nhöõng tuyeán phoá ngaäp naëng nhaát thuû ñoâ, caùc hoä daân ôû ñaây cuõng raát khoán ñoán. Taïi khu vöïc truõng nhaát, nöôùc leân cao ñeán 80cm. Ñi laïi, sinh hoaït thöôøng ngaøy ñaõ khoå, caùc hoä gia ñình kinh doanh coøn ñau ñaàu vì thieät haïi veà kinh teá.

Luït loäi nhö theá, coâng vieäc kinh doanh cuûa caùc cöûa haøng gaëp raát nhieàu khoù khaên. Coù nhöõng cöûa haøng quaàn aùo maø gaàn nöûa soá quaàn aùo trong cöûa haøng bò öôùt heát. Quaàn aùo öôùt khoâng theå baùn nhö môùi ñöôïc nöõa, neân chæ coøn nöôùc thanh lyù.

Suoát hai ngaøy möa ngaäp, sinh hoaït cuûa nhieàu gia ñình ôû ñaây raát khoù khaên, coù nhaø hai ngaøy khoâng ñi ñaâu ñöôïc, caû gia ñình phaûi leân gaùc xeùp. Möïc nöôùc trong nhaø,ngoaøi ñöôøng baèng nhau neân nhöõng nhaø ñoù cuõng khoâng bieát taùt ñi ñaâu. Gaëp phaûi nhöõng ngaøy naøy, nhieàu gia ñình phaûi aên mì toâm choáng ñoùi vì khu vöïc beáp öôùt heát. Hôn nöõa, ñi laïi ra ngoaøi mua thöïc phaåm cuõng raát khoù khaên.

Anh Vuõ Xuaân Tröôøng - nhaân vieân Coâng ty Ñieän töû Tin hoïc Quoác Tuaán treân phoá Thaùi Haø: Möa luït khoâng kinh doanh ñöôïc ñaõ ñaønh, lo nhaát laø laøm sao ñeå baûo quaûn vaät tö cuûa coâng ty. Toaøn ñoà ñieän töû neân bò öôùt, hoûng hoùc thì thieät haïi khoâng keå ñaâu cho heát. Coâng ty ñaõ phaûi huy ñoäng toaøn boä nhaân vieân choáng luït.

Ngöôøi chuyeån ñoà leân cao, ngöôøi taùt nöôùc, ngöôøi thieát keá heä thoáng huùt nöôùc ra ngoaøi…

Chaáp nhaän vaø laøm quen vôùi ngaäp luït

Chò Nguyeãn Thò Kim Dung: Khoâng bao giôø toâi queân ñöôïc traän luït naêm 2008. Naêm aáy,

cÈng ÆÂng

giöõa thuû ñoâ, ñaõ coù 20 ngöôøi thieät maïng vì ngaäp luït. May maén laø duø naèm giöõa “trung taâm” ngaäp luït nhöng nhaø toâi vaãn an toaøn. Nhöng töø ñoù, moãi khi muøa möa luõ ñeán, toâi vaø caû gia ñình heát söùc caûnh giaùc.

heát ñoaïn ñöôøng daøi chöa ñaày 500 meùt. Vôùi möùc giaù naøy, chuû caùc phöông tieän chôû thueâ cuõng coù theå kieám veà tieàn trieäu moãi ngaøy, vì cao ñieåm coù ngöôøi “chaïy” ñöôïc gaàn traêm chuyeán laø chuyeän thöôøng.

Ngay töø khi nöôùc möa coøn ngaäp thaáp, nhaø toâi ñaõ phaûi mua baùnh mì, mì toâm veà tröõ saün. Hoâm 8/8, nöôùc ngaäp leân ñeán nöûa ngöôøi, caû gia ñình khoâng ai daùm ñi ra ngoaøi. “Khoâng may huït chaân vaøo hoá thì khoå”. Sau naêm 2008, toâi ñaõ phaûi söûa laïi toaøn boä heä thoáng ñöôøng ñieän, oå ñieän trong nhaø, laøm cao leân, ñeå nöôùc ngaäp cuõng khoâng bò vaøo, traùnh chaùy noå, ñieän giaät.

- Ñaåy xe cheát maùy: Moãi oâtoâ bò cheát maùy neáu thueâ seõ ñöôïc ít nhaát hai ngöôøi ñaåy giuùp “khoå chuû”, vôùi möùc phí 100.000 ñoàng/ngöôøi. Coù nhöõng chieác xe oâtoâ phaûi thueâ moät nhoùm 6 ñeán 7 ngöôøi ñaåy, giaù moãi laàn “vöôït soâng” nhö theá leân tôùi 600.000 - 700.000 ñoàng. Coøn xe maùy cheát thì möùc phí daét qua thöôøng “nheï nhaøng” hôn, khoaûng 20.000 - 50.000 ñoàng tuøy loaïi xe naëng, nheï.

Mình ôû khu naøy thì phaûi chaáp nhaän. Naêm naøo cuõng vaäy, heã möa to moät chuùt laø ngaäp. Ngaäp nhieàu cuõng thaønh quen neân luùc naøo cuõng chuû ñoäng ñeà phoøng, traùnh laøm thieät haïi vaät chaát vaø quan troïng nhaát laø khoâng ñeå thieät haïi veà ngöôøi.

Taám chaén nöôùc vaøo nhaø maø gia ñình toâi “trang bò” töø 10 naêm nay, haàu nhö naêm naøo cuõng ñöôïc mang ra söû duïng. Soáng ôû ñaây, khoâng ñaép ñaäp, be bôø khoâng phaûi Thaùi Haø.

Anh Hoaøng Haø - Khu Xa La - Haø Ñoâng: Möa baõo khoâng theå ñeán ñöôïc cô quan, hoâm tröôùc treân ñöôøng veà nhaø ñöôøng ngaäp, hoâm sau ñi cuõng con ñöôøng aáy maø tình traïng ngaäp vaãn y nhö hoâm tröôùc. Ñaáy laø coøn chöa keå caùi caûnh khoán khoå cuûa ngöôøi daân phaûi ñi khaùm chöõa beänh, caáp cöùu trong nhöõng ngaøy naøy, maáy caùi beänh vieän trong khu vöïc Haø Ñoâng nöôùc ngaäp meânh moâng…

Nôû roä caùc dòch vuï aên theo muøa ngaäp luït

Anh Phan Thanh Lónh - nhaø soá 3 ngaùch 82/189 ngoõ 290 Kim Maõ: Moãi moät ñôït möa to, gioù lôùn, nghe baïn beø ngöôøi thaân ôû caùc khu vöïc bò ngaäp luït keå chuyeän thì thaáy khi Haø Noäi ngaäp luït, nhieàu ngöôøi laïi phaùt kieán ra nhöõng dòch vuï ñoäc ñaùo vaø dòch vuï naøo cuõng kieám boän tieàn. Phaûi chaêng ñoù cuõng laø caùi ñaëc tröng cuûa Haø Noäi? Phaùt sinh caùc dòch vuï naøy quaû laø ñoâi beân cuøng coù lôïi, vöøa hoã trôï nhau thoaùt ra khoûi caûnh ngaäp luït, vöøa taïo ñieàu kieän cho nhau kieám tieàn. Quanh nhöõng dòch vuï naøy cuõng coù khoâng ít chuyeän bi haøi.

- “Coõng” ngöôøi vaø xe maùy vôùi haøng loaït phöông tieän töï cheá, töø thoâ sô ñeán hieän ñaïi ñöôïc huy ñoäng nhö xe beø, xe caûi tieán, xe ba baùnh, xe taûi.

Giaù caû cuûa dòch vuï naøy dao ñoäng töø 30.000 ñeán 50.000 ñoàng/löôït, tuøy vaøo loaïi xe, vôùi haàu

- Moø bieån soá oâtoâ: Nhieàu oâtoâ phoùng quaù nhanh bò vôõ ba-ñôø-soác, rôi bieån soá. Chính vì theá, nhieàu ngöôøi daân ñaõ nhanh trí “laën nguïp” moø laïi bieån kieåm soaùt ñeå chôø caùc chuû xe rôi bieån tôùi “chuoäc” laïi. Möùc giaù cho dòch vuï naøy haàu heát laø thoûa thuaän giöõa hai beân.

- Lau bugi xe maùy: Ñoà ngheà chæ caàn chieác khaên khoâ, tuoác-nô-vít thöïc hieän trong khoaûng 10 phuùt laø lau xong moät chieác bugi vaø xe laïi chaïy ñöôïc. Coøn xe gas ñoøi hoûi kyõ thuaät hôn, maát coâng hôn vì phaûi kieåm tra boä loïc khí vaø xaû nöôùc ôû boâ ra. Coù nhieàu xe maát caû giôø ñoàng hoà. Dòch vuï naøy cöù “ñeán heïn laïi leân” laïi raát ñaét khaùch.

- Ñi chôï hoä… “khoå chuû”: Möa gioù khieán nhieàu baø noäi trôï ngaïi ñi chôï.

Lo ngaïi ngaäp luït laø moät chuyeän. Ngoaøi ra, haøng hoùa thieáu huït vaø taêng giaù maïnh do khan hieám caøng khieán vieäc ñi chôï gaëp nhieàu khoù khaên. Tröôùc thöïc teá naøy, dòch vuï ñi chôï hoä ñaõ xuaát hieän. Chi phí cho moät laàn ñi chôï theo yeâu caàu vaø giao haøng taän nhaø leân tôùi gaàn 100.000 ñoàng.

Chæ caàn goïi ñieän thoaïi, ñoïc danh saùch ñoà caàn mua, sau khoaûng 1 tieáng seõ coù ngöôøi mang haøng ñeán taän nhaø. Giaù thaønh thì cao hôn ngaøy thöôøng moät chuùt, do coäng theâm caû coâng dòch vuï, nhöng tieän lôïi, vaø caùi chính laø khoâng phaûi vaät loän ngoaøi ñöôøng ngaøy möa baõo.

Tuy nhieân, mua haøng trong nhöõng ngaøy naøy thì khaùch haøng phaûi chaáp nhaän giaù caû haøng hoùa ñaét ñoû hôn so vôùi bình thöôøng töø 20-25%.

Neáu mua theâm ñoà khoâ taïi caùc cöûa haøng taïp hoùa hay sieâu thò, khaùch phaûi traû theâm töø 20.000 ñoàng ñeán 30.000 ñoàng moät löôït, nhöng ñöôïc ñaët haøng bao nhieâu tuøy thích, khoâng haïn cheá caân naëng.

SË 63 . 2013

39

Qu∂ng truÍng DIEÃN ÑAØN JML Water feature designers thanh bích (dòch)

D

Bourse Laø moät phaàn trong döï aùn cuûa Coäng ñoàng Thaønh phoá Bordeaux (CUL), moät nhoùm kieán truùc sö do Cô quan Corajoud thaønh laäp ñaõ cuøng nhau laøm vieäc trong nhieàu naêm nhaèm saép xeáp laïi khoâng gian caàu daïo chôi ñi ra soâng Garonne chaûy ngang qua thaønh phoá.

öï aùn laø nhöõng chuoãi lieân tieáp keát hôïp caùc khu vöôøn, quaûng tröôøng... vôùi nhau vaøo trong moät ñòa ñieåm ven soâng haáp daãn, nôi nhöõng ngöôøi daân ñòa phöông coù theå ñeán thö giaõn vaø ñi daïo.

40

SË 63 . 2013

Phaàn chuû choát cuûa döï aùn chính laø Quaûng tröôøng Bourse taïi khu vöïc Quais de la Duane - moät Quaûng tröôøng trung taâm laø nôi Jean Max Llorca ñaõ thieát keá ñeå laøm xuaát hieän moät taám göông nöôùc lôùn nhaát theá giôùi.

Thi’t k’

Döï aùn laáy caûm höùng töø moät hieän töôïng töï nhieân: söï ngaäp nöôùc vaøo muøa ñoâng cuûa Piazza San Marco taïi Venice. Vaøo thôøi ñieåm naøy trong naêm, nöôùc töø caùc keânh traøn vaøo nhöõng khoâng gian coâng coäng laøm bieán ñoåi toaøn boä caûnh quan.

Cô cheá vaän haønh cuûa quaûng tröôøng Bourse döïa treân hieän töôïng naøy vaø trong thôøi gian vaøi phuùt, moät möùc nöôùc saâu

Æ´ thfi

2cm (0,8 in) bao phuû maët saøn (ñöôïc laùt baèng nhöõng taám gra-nít saãm maøu) laøm thay ñoåi phoái caûnh vaø chuyeån ñoåi coâng naêng söû duïng cuûa khoâng gian. Nhöõng toøa nhaø quanh quaûng tröôøng ñöôïc phaûn chieáu trong göông nöôùc meânh moâng naøy. Ngay sau ñoù, nöôùc laïi bieán maát moät caùch huyeàn bí, ñeå laïi moät ñaùm maây muø giöõa khu vöïc trung taâm.

SË 63 . 2013

41

Khoâng gian ñöôïc ñeå môû, môøi goïi moïi ngöôøi ñeán thö giaõn vaø chaân traàn loäi nöôùc vaøo muøa heø. Moät chu kì thay ñoåi cuûa “thuûy trieàu” cao thaáp laøm thay ñoåi hình daïng cuûa quaûng tröôøng suoát caû ngaøy. Hôn theá nöõa, khu vöïc “khoâ raùo” taïo cho thaønh phoá moät khoâng gian ñoâ thò thoaùng ñaõng vaø coù theå ñöôïc söû duïng vaøo caùc muïc ñích khaùc nhau nhö nhöõng buoåi lieân hoan vaø hoøa nhaïc.

Quaûng tröôøng coù theå laøm ngaäp nöôùc aáy tröôùc ñaây naèm treân moät nhaø kho cuõ, duøng ñeå chöùa haøng hoùa ñöôïc dôõ ra töø caùc con taøu. Giaûi phaùp kyõ thuaät ñöôïc choïn ñaõ khoâi phuïc laïi khu vöïc naøy vaø söû duïng noù laøm nôi laép ñaët kyõ thuaät cuûa ñaøi phun nöôùc. Nhöõng hình aûnh thaät laø kinh ngaïc: taám göông nöôùc coù dieän tích 2.700m2 (30000ft2); nöôùc caàn ñeå laøm ngaäp quaûng tröôøng ñöôïc chöùa trong moät beà maët coù kích thöôùc baèng moät beå bôi Olympic khoaûng hôn 1.400m2 (15000ft2) vaø toaøn boä quaù trình vaän haønh ñöôïc thöïc hieän vôùi vieäc söû duïng moät heä thoáng oáng daãn kheùp kín vaø bôm beà maët, ruùt nöôùc khoûi khu vöïc. Laøm ngaäp hoaøn toaøn khu quaûng tröôøng naøy maát khoaûng 3 phuùt.

Nöôùc ñöôïc kieåm tra, xöû lyù vaø loïc lieân tuïc ñeå ñaûm baûo chaát löôïng toát. Ngoaøi ra, vieäc laép ñaët ñöôïc thieát keá ñeå tieän lôïi cho quaù trình laøm saïch. Khu vöïc löu tröõ hoùa chaát naèm taùch bieät khoûi nhöõng phaàn coøn laïi, tuaân thuû moïi quy ñònh veà an toaøn nhaèm kieåm soaùt ñöôïc nhöõng saûn phaåm naøy theo yeâu caàu.

42

SË 63 . 2013

Vò trí: Borbeaux, Phaùp Kieán truùc: Caùc nhaø thieát keá veà ñaëc tröng nöôùc JML Quaûn lyù döï aùn: Jean Max y Stephane Liorca, Nicolas Liense, (JML Arquitectura del agua), Corajoud, Gangnet Nhaø thaàu: Coâng ty xaây döïng DV (Belen Granados, giaùm ñoác), Bobion & Joanin (Plumbing)

Thôøi gian: Thaùng 6/2004 – thaùng 6/2006 Chi phí laép ñaët ñöôøng oáng: 1.670.000 Euro Chi phí xaây döïng: 3.767.000 Euro AÛnh: Stephane Liorca SË 63 . 2013

43

Vai trfl

CUÛA MOÂ HÌNH CHÍNH QUYEÀN ÑOÂ THÒ TP. HOÀ CHÍ MINH TRONG VIEÄC NAÂNG CAO TÍNH THÖÏC THI CUÛA ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN KHOÂNG GIAN ÑOÂ THÒ

QUY HOAÏCH

D

& TAÙ C GIAÛ

uring last twenty years, along with the socio – economic development of Ho Chi Minh city, the urban space development has also strongly taken place and has fundamentally changed the physical appearance of the city. The recent studies showed significant differences between the planning orientation and the actual situation of urban space development in Ho Chi Minh city. The causes of these differences are identified as: (i) the lack of budget for development of transportation system and other technical infrastructure systems;(ii) the limitation in quality of urban plans; and (iii) the ineffectiveness of urban management. The implementation of Ho Chi Minh city municipal government model is expected to be an effective solution to get urban space development compliant with the planning orientation for sustainable development and climate change adaptation.

T

rong hai möôi naêm qua, cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa TP. HCM, quaù trình phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuõng dieãn ra maïnh meõ vaø ñaõ laøm thay ñoåi saâu saéc dieän maïo cuûa thaønh phoá. Caùc nghieân cöùu gaàn ñaây ñaõ chæ ra söï khaùc bieät ñaùng keå giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò taïi TP. HCM. Nguyeân nhaân cuûa söï khaùc bieät treân laø do: (i) tình traïng thieáu huït nguoàn voán ñeå xaây döïng heä thoáng giao thoâng vaø caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät khaùc; (ii) söï haïn cheá veà chaát löôïng cuûa caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò; (iii) söï

44

SË 63 . 2013

ThS. Phaïm Traàn Haûi

Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån TP. HCM keùm hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò. Vieäc trieån khai aùp duïng moâ hình chính quyeàn ñoâ thò TP. HCM ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng giaûi phaùp hieäu quaû ñeå naâng cao tính thöïc thi cuûa ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò nhaèm baûo ñaûm phaùt trieån beàn vöõng vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu.

1. Caùc ñoà aùn quy hoaïch chung cuûa TP. HCM töø naêm 1993 ñeán nay

Vôùi chuû tröông ñoåi môùi cuûa Ñaûng, vaøo nhöõng naêm 1990, caùc hoaït ñoäng kinh teá - xaõ hoäi cuûa TP. HCM baét ñaàu hoài

Q u y h oπch &

sinh vaø phaùt trieån sau moät thôøi gian daøi (keå töø naêm 1975) trong tình traïng trì treä. Caùc nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø noäi ñòa vaøo TP. HCM taêng nhanh, trong ñoù, voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn chieám tæ troïng tôùi 81%.

Beân caïnh ñoù, daân soá cuûa TP. HCM cuõng taêng nhanh, töø 4,582 trieäu vaøo naêm 1993 ñeán 7,751 trieäu vaøo naêm 2012, vôùi möùc taêng tröôûng bình quaân haøng naêm laø 2,8%.

Vôùi nhöõng ñieàu kieän veà nguoàn voán ñaàu tö vaø daân soá nhö treân, quaù trình phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò ñaõ dieãn ra maïnh meõ.

t∏c gi ∂

ñaây goïi taét laø Ñoà aùn “Quy hoaïch 1998”); n Ñoà aùn “Ñieàu chænh Quy hoaïch chung xaây döïng TP. HCM ñeán naêm 2025” ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 24/QÑ-TTg ngaøy 06/01/2010 cuûa Thuû töôùng Chính phuû (sau ñaây goïi taét laø Ñoà aùn “Quy hoaïch 2010”).

2. Söï khaùc bieät giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM töø naêm 1993 ñeán nay Veà cô baûn, trong hai möôi naêm qua, caùc ñoà aùn quy hoaïch chung neâu treân ñaõ coù vai troø quan troïng trong ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM (Nguyeãn Troïng Hoøa, 2013, tr.37). Tuy nhieân, moät soá nghieân cöùu gaàn ñaây döïa treân caùc baûn ñoà vaø khoâng gian aûnh qua caùc thôøi kyø ñaõ chæ ra raèng, coù söï khaùc bieät ñaùng keå giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM. Söï khaùc bieät giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM trong giai ñoaïn 1993-1998

Hoäi nghò Ñoâ thò toaøn quoác laàn thöù nhaát ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy 03/12/1990 laø moät söï kieän quan troïng coù tính ñoät phaù ñoái vôùi coâng taùc phaùt trieån ñoâ thò cuûa caû nöôùc. Tieáp theo, söï ra ñôøi cuûa heä thoáng caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà quy hoaïch ñoâ thò - quan troïng nhaát laø Nghò ñònh soá 91-CP ngaøy 17/8/1994 cuûa Chính phuû, Luaät Xaây döïng naêm 2003 vaø Luaät Quy hoaïch ñoâ thò naêm 2009 - ñaõ töøng böôùc ñöa coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò vaøo quy cuû. Taïi TP. HCM, caùc ñoà aùn quy hoaïch chung ñaõ ñöôïc laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät vaø trieån khai aùp duïng thöïc teá, bao goàm: n Ñoà aùn “Quy hoaïch toång maët baèng TP. HCM ñeán naêm 2010” ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 20-TTg ngaøy 16/01/1993 cuûa Thuû töôùng Chính phuû (sau ñaây goïi taét laø Ñoà aùn “Quy hoaïch 1993”); n Ñoà aùn “Ñieàu chænh Quy hoaïch chung TP. HCM ñeán naêm 2020” ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 123/1998/QÑ-TTg ngaøy 10/7/1998 cuûa Thuû töôùng Chính phuû (sau

Theo Ñoà aùn “Quy hoaïch 1993”, ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò TP. HCM goàm: (i) höôùng chính phía Ñoâng veà huyeän Thuû Ñöùc (cuõ); (ii) höôùng phuï phía Nam veà huyeän Nhaø Beø (cuõ) vaø Bình Chaùnh (cuõ); (iii) ñeà caäp ñeán khaû naêng phaùt trieån baùn ñaûo Thuû Thieâm.

Trong giai ñoaïn naøy, caùc truïc giao thoâng chính ñöôïc ñaàu tö xaây döïng khoâng ñaùng keå; do ñoù, khoâng gian ñoâ thò ñöôïc phaùt trieån vôùi toác ñoä chaäm. Theo Phaïm Baùch Vieät (2010) vaø Toân Nöõ Quyønh Traân (2013), caùc khu vöïc xaây döïng phaùt trieån theo truïc quoác loä 1A vaø quoác loä 22, chuû yeáu veà phía Taây Baéc - Taây - Taây Nam thuoäc huyeän Hoùc Moân (cuõ), quaän Taân Bình (cuõ), huyeän Bình Chaùnh (cuõ).

Söï khaùc bieät giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM trong giai ñoaïn 1998-2010 Theo Ñoà aùn “Quy hoaïch 1998”, ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM goàm: (i) höôùng chính phía Ñoâng Baéc (doïc theo xa loä Haø Noäi); (ii) höôùng chính phía Nam vaø Ñoâng Nam (Nhaø Beø, Bình Chaùnh, Caàn Giôø) trong xu theá tieán ra bieån; (iii) höôùng phuï phía Baéc vaø Taây Baéc (doïc theo quoác loä 22); (iv) xaùc ñònh vieäc phaùt trieån baùn ñaûo Thuû Thieâm ñeå gaén keát vôùi khu trung taâm hieän höõu cuûa thaønh phoá. Khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa Ñoà aùn “Quy hoaïch 1993”, Ñoà aùn “Quy hoaïch 1998” ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò döïa theo caùc truïc giao thoâng höôùng taâm chính.

Theo Matsumura (2013), heä thoáng giao thoâng chính vaø caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät khaùc chöa ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc, do ñoù, caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò ôû khu vöïc

Ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian TPHCM ñeán naêm 2010 – theo Ñoà aùn “Quy hoaïch 1993” SË 63 . 2013

45

ngoaïi thaønh khoâng ñöôïc trieån khai theo ñònh höôùng quy hoaïch. Trong khi ñoù, maïng löôùi giao thoâng ñoái noäi ôû khu vöïc coù ñòa hình cao vaø ñòa chaát toát phía Taây vaø Taây Baéc ñöôïc phuû kín (Toân Nöõ Quyønh Traân, 2013) taïo ñieàu kieän cho caùc hoaït ñoäng xaây döïng töï phaùt - thaäm chí traùi pheùp - dieãn ra khaù phoå bieán ôû khu vöïc naøy (Matsumura, 2013).

Söï khaùc bieät giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM töø naêm 2010 ñeán nay Theo Ñoà aùn “Quy hoaïch 2010”, ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM goàm: (i) höôùng chính phía Ñoâng (doïc xa loä Haø Noäi vaø ñöôøng cao toác TP. HCM - Long Thaønh - Daàu Giaây), (ii) höôùng chính Nam (doïc tuyeán ñöôøng Nguyeãn Höõu Thoï); höôùng phuï phía Taây Baéc (doïc theo Quoác loä 22); (iii) höôùng phuï Taây vaø Taây Nam (doïc theo ñaïi loä Nguyeãn Vaên Linh) vaø Ñoâng Nam (Nhaø Beø, Bình Chaùnh); (iv) höôùng phuï Baéc vaø Taây Baéc (Cuû Chi, Hoùc Moân); (iv) tieáp tuïc khaúng ñònh vieäc phaùt trieån baùn ñaûo Thuû Thieâm. Ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian TP. HCM ñeán naêm 2020 – theo Ñoà aùn “Quy hoaïch 1998”

Cho ñeán thôøi ñieåm hieän nay (2013), coù theå nhaän ñònh: n Khuûng hoaûng kinh teá cuûa Vieät Nam vaø theá giôùi ñaõ ngaên caûn doøng voán ñaàu tö chaûy vaøo caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng khieán quaù trình phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò chaäm hôn nhieàu so vôùi döï kieán. n Ñoà aùn “Quy hoaïch 2010” ñöôïc laäp döïa vaøo caùc quy ñònh cuûa Luaät Xaây döïng naêm 2003 neân coù nhieàu haïn cheá veà chaát löôïng: phuû kín, daøn traûi, ñoàng ñeàu treân caùc khu vöïc, khoâng quan taâm ñeán nhöõng ñaëc ñieåm cuûa caùc ñòa baøn khaùc nhau, chöa tính ñeán yeáu toá phaùt trieån beàn vöõng vaø bieán ñoåi khí haäu (Nguyeãn Troïng Hoøa, 2013, tr.36-37); Do ñoù, tính thöïc thò cuûa Ñoà aùn ‘Quy hoaïch 2010” seõ khoâng cao.

3. Caùc nguyeân nhaân gaây ra söï khaùc bieät giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò taïi TP. HCM töø naêm 1993 ñeán nay

Söï thieáu huït nguoàn voán ñaàu tö xaây döïng heä thoáng giao thoâng vaø caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät khaùc, do: n Tình hình suy thoaùi cuûa neàn kinh teá Vieät Nam vaø theá giôùi. n Traùch nhieäm naëng neà cuûa TP. HCM ñoái vôùi ngaân saùch caû nöôùc: Haøng naêm, TP. HCM ñoùng goùp khoaûng 30% trong toång thu ngaân saùch caû nöôùc, trong khi möùc chi laïi cho TP. HCM chæ chieám khoaûng 5% trong toång chi ngaân saùch caû nöôùc (UBND TP. HCM, 2013). n Caùc cô cheá thöïc söï chuû ñoäng vaø saùng taïo nhaèm phaùt huy toái ña moïi nguoàn löïc cho phaùt trieån ñoâ thò chöa ñöôïc aùp duïng.

Heä thoáng giao thoâng vaø caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät khaùc keùm phaùt trieån ñaõ khieán khoâng gian ñoâ thò lan toûa moät caùch töï phaùt khoâng theo ñònh höôùng quy hoaïch, thaäm chí traùi pheùp ôû nhieàu nôi. Ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian TP. HCM ñeán naêm 2025 – theo Ñoà aùn “Quy hoaïch 1998”

46

SË 63 . 2013

Söï haïn cheá veà chaát löôïng cuûa caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò, do:

Qu y h oπc h &

Heä thoáng caùc quy ñònh phaùp luaät veà laäp, thaåm ñònh, pheâ duyeät ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò coøn nhieàu baát caäp, khoâng theo kòp ñöôïc söï phaùt trieån cuûa caùc ñoâ thò, nhaát laø caùc ñoâ thò lôùn nhö Haø Noäi vaø TP. HCM. n Trong thôøi gian daøi tröôùc ñaây, phöông phaùp, trình ñoä, kinh nghieäm cuûa ñoäi nguõ chuyeân gia laäp quy hoaïch coøn nhieàu haïn cheá, chöa tieáp caän vôùi trình ñoä theá giôùi. n

Söï keùm hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò: n Coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò khoâng ñöôïc thöïc hieän moät caùch ñoàng boä vaø thoáng nhaát do bò chia caét theo ñòa giôùi haønh chính; toàn taïi caùc “khoaûng troáng” traùch nhieäm vaø söï “choàng laán” quyeàn haïn do chöa phaân ñònh roõ traùch nhieäm vaø quyeàn haïn giöõa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc. n Coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò bò buoâng loûng do ñoäi nguõ coâng chöùc chöa hoaøn thaønh traùch nhieäm vaø coù bieåu hieän tieâu cöïc, nhaát laø ôû nhöõng ñòa baøn ñang ñoâ thò hoùa vôùi caùc hoaït ñoäng ñaàu tö xaây döïng dieãn ra nhoän nhòp. n Coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò bò voâ hieäu hoùa do söï chi phoái cuûa caùc nhoùm lôïi ích coù taàm aûnh höôûng maïnh veà maët kinh teá - chính trò.

Söï keùm hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò theå hieän roõ neùt taïi Khu ñoâ thò môùi Nam TP. HCM; taïi ñaây, caùc khoâng gian ñoâ thò doïc ñaïi loä Nguyeãn Vaên Linh ñaõ phaùt trieån rôøi raïc vaø manh muùn, khaùc haún vôùi yù töôûng cuûa ñoà aùn quy hoaïch ñöôïc ñaùnh giaù coù chaát löôïng cao.

4. Vai troø cuûa moâ hình chính quyeàn ñoâ thò TP. HCM trong vieäc naâng cao tính thöïc thi cuûa ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò

Theo UBND TP. HCM (2013), moâ hình chính quyeàn ñoâ thò TP. HCM döï kieán seõ ñöôïc trieån khai aùp duïng vaøo cuoái naêm 2014 nhaèm: (i) naâng cao hieäu löïc vaø hieäu quaû quaûn lyù nhaø nöôùc; (ii) naâng cao tính töï chuû vaø töï chòu traùch nhieäm cuûa TP. HCM vaø caùc caáp chính quyeàn tröïc thuoäc; (iii) huy ñoäng vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn löïc cho phaùt trieån; vaø (iv) xaây döïng neàn haønh chính phuïc vuï höôùng ñeán lôïi ích ngöôøi daân vaø doanh nghieäp. Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu treân, TP. HCM seõ trieån khai caùc noäi dung sau: (i) toå chöùc caùc caáp chính quyeàn theo caùc loaïi hình ñòa baøn khaùc nhau: ñòa baøn ñoâ thò hieän höõu, ñòa baøn ñang ñoâ thò hoùa (toå chöùc ñòa baøn naøy thaønh boán thaønh phoá tröïc thuoäc taïi caùc höôùng Ñoâng, Taây, Nam, Baéc); (ii)

toå chöùc boä maùy chính quyeàn; (iii) phaân caáp quaûn lyù haønh chính; (iv) toå chöùc Ñaûng, Maët traän toå quoác vaø caùc Ñoaøn theå.

Vieäc trieån khai thöïc hieän caùc noäi dung treân seõ goùp phaàn quan troïng ñeå khaéc phuïc phaàn lôùn caùc nguyeân nhaân gaây ra söï khaùc bieät giöõa ñònh höôùng quy hoaïch vaø thöïc traïng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò (neâu taïi muïc 3), cuï theå nhö sau: n Chính quyeàn TP. HCM vaø chính quyeàn caùc ñoâ thò tröïc thuoäc seõ ñöôïc Trung öông phaân caáp maïnh trong quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò vaø seõ ñöôïc Trung öông cho pheùp aùp duïng caùc cô cheá töï chuû vaø töï chòu traùch nhieäm nhaèm huy ñoäng toái ña moïi nguoàn löïc ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi.

Do ñoù, toác ñoä ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät vaø xaõ hoäi cuûa ñoâ thò seõ ñöôïc ñaåy maïnh. n Caùc cô quan chuyeân moân veà quaûn lyù quy hoaïch seõ ñöôïc toå chöùc laïi theo höôùng chính quyeàn TP. HCM vaø chính quyeàn caùc thaønh phoá tröïc thuoäc thoáng nhaát quaûn lyù, khoâng phaân caáp coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch cho caáp quaän huyeän. Ngoaøi ra, caùc cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc (Hoäi ñoàng nhaân daân) taïi caùc caáp chính quyeàn seõ ñöôïc kieän toaøn theo höôùng chuyeân nghieäp hôn nhaèm phaûn aùnh ñaày ñuû, kòp thôøi yù chí vaø nguyeän voïng ngöôøi daân ñòa phöông veà caùc coâng taùc troïng ñieåm, trong ñoù coù quy hoaïch ñoâ thò; caùc yù chí vaø nguyeän voïng ñoù seõ ñöôïc caùc cô quan chöùc naêng chuyeån taûi vaøo noäi dung caùc ñoà aùn quy hoaïch.

Do ñoù, chaát löôïng coâng taùc laäp, thaåm ñònh vaø pheâ duyeät caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò seõ ñöôïc naâng cao.

Caùc cô quan chuyeân moân veà quaûn lyù ñoâ thò cuûa thaønh phoá seõ ñöôïc toå chöùc laïi theo höôùng chính quyeàn TP. HCM vaø chính quyeàn caùc thaønh phoá tröïc thuoäc thoáng nhaát quaûn lyù, baûo ñaûm tính xuyeân suoát, tính hôïp lyù ñoái vôùi töøng ñòa baøn trong töøng giai ñoaïn phaùt trieån, giaûm thieåu tình traïng chia caét coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò theo ñòa giôùi haønh chính khi phaân caáp cho chính quyeàn quaän huyeän, phöôøng xaõ.

n

Do ñoù, coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò seõ coù hieäu löïc vaø hieâu quaû trong vieäc thöïc hieän caùc

t ∏c gi ∂

nhieäm vuï troïng taâm ñoái vôùi töøng loaïi ñòa baøn, cuï theå: (i) ñoái vôùi ñòa baøn ñoâ thò hieän höõu: coâng taùc caûi taïo - chænh trang - naâng caáp ñoâ thò vaø naâng caáp dòch vuï ñoâ thò. (ii) ñoái vôùi ñòa baøn ñang ñoâ thò hoùa: coâng taùc ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät vaø haï taàng xaõ hoäi, phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò theo ñònh höôùng quy hoaïch, kieåm soaùt toát quaù trình ñoâ thò hoùa vaø naâng caáp dòch vuï ñoâ thò. (iii) ñoái vôùi ñòa baøn noâng thoân: coâng taùc söû duïng tieát kieäm vaø hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân, baûo veä moâi tröôøng, kieåm soaùt toát quaù trình chuyeån muïc ñích söû duïng ñaát noâng nghieäp.

Vôùi nhöõng phaân tích treân, roõ raøng, moâ hình chính quyeàn ñoâ thò TP. HCM seõ laø giaûi phaùp hieäu quaû ñeå naâng cao tính thöïc thi cuûa ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò, baûo ñaûm phaùt trieån beàn vöõng vaø thích öùng vôùi bieán ñoái khí haäu.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Vieän Quy hoaïch xaây döïng TP. HCM (1993), Quy hoaïch toång theå xaây döïng TP. HCM ñeán naêm 2010.

2. Vieän Quy hoaïch xaây döïng TP. HCM (1998), Ñieàu chænh Quy hoaïch chung TP. HCM ñeán naêm 2020.

3. Vieän Quy hoaïch xaây döïng TP. HCM (2010), Ñieàu chænh Quy hoaïch chung xaây döïng TP. HCM ñeán naêm 2025.

4. Phaïm Baùch Vieät (2010), Söû duïng kyõ thuaät vieãn thaùm vaø GIS xaùc ñònh xu höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò TP. HCM, Taïp chí Phaùt trieån Khoa hoïc vaø Coâng ngheä, Taäp 13, Soá M1, tr.14-25.

5. UBND TP. HCM (2013), Ñeà aùn Thí ñieåm chính quyeàn ñoâ thò TP. HCM. 6. HIDS - Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån TP. HCM (2013), Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi TP. HCM ñeán naêm 2020, taàm nhìn 2025.

7. Nguyeãn Troïng Hoøa (2013), Hoaøn thieän cô sôû phaùp lyù quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa heä thoáng caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò taïi TP. HCM, Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån TP. HCM. 8. Matsumura, S. (2013), Urban Development and Management Practiced in Saigon South Urban Development and Phu My Hung New City, Kyû yeáu hoäi thaûo Hai möôi naêm xaây döïng vaø phaùt trieån Khu ñoâ thò Phuù Myõ Höng, Coâng ty TNHH Phaùt Trieån Phuù Myõ Höng vaø Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån TP. HCM, tr.68-75.

9. Toân Nöõ Quyønh Traân (2013), Phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò cuûa Saøi Goøn - TP. HCM theå hieän qua caùc baûn ñoà (töø theá kyû 18 ñeán naêm 2005, Chöông trình quaûn lyù ñoâ thò TP. HCM.

SË 63 . 2013

47

Gi∂i ph∏p

QUY HOAÏCH, QUAÛN LYÙ HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC VAØ XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CAÙC ÑOÂ THÒ, KHU COÂNG NGHIEÄP THUOÄC LÖU VÖÏC

SOÂNG NHUEÄ, SOÂNG ÑAÙY

SOLUTION TO PLANNING AND MANAGEMENT OF DRAINAGE, WASTEWATER SYSTEM FOR URBAN, INDUSTRIAL ZONES OF NHUE, DAY RIVER BASIN

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

ThS. KS. Tröông Minh Ngoïc

Toång quan veà thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi theo caùc löu vöïc soâng ôû Vieät Nam

Nöôùc ta coù maïng löôùi soâng ngoøi khaù daøy, neáu chæ tính caùc soâng coù chieàu daøi 10km trôû leân vaø coù doøng chaûy thöôøng xuyeân thì coù tôùi 2.372 con soâng, trong ñoù 13 löu vöïc soâng (LVS) lôùn coù dieän tích löu vöïc treân 10.000km2. Dieän tích cuûa 09 LVS lôùn (Hoàng, Thaùi Bình, Baèng

48

SË 63 . 2013

Vietnam has quite thick river networks, if the river is only 10km or more in length and have a constant flow to the river. There were 2,372 rivers, of which 13 river basins large catchment area 10,000km2.

The area of river basins has formed a urban networks. The process of urbanization is rapid but urban infrastructure system development does not meet, especially drainage and wastewater treatment system.

Previously, specialized planning of drainage and wastewater treatment system are often approached by way of each urban area, it can not be fully solved the problem of flooding, sewage pollution.

VIAP has been implemented the plan of drainage and wastewater treatment for Nhue, Day river basin consists of 5 provinces/cities: Hanoi, Hanam, Hoabinh, Ninhbinh, Namdinh.

This project has put problems of drainage and treatment of urban, industrial waste water in relationship “region”.

To ensure sustainable urban development, environmental protection of water in river basins, problems of drainage and water treatment must be specifically planned, taking into account aspects such as sources of wastewater systems, rainwater collection system, wastewater treatment plants, treatment technologies, close relationship between the urban drainage system to drain irrigation system.

Giang - Kyø Cuøng, Maõ, Caû - La, Thu Boàn, Ba, Ñoàng Nai, Cöûu Long) chieám tôùi gaàn 93% toång dieän tích LVS toaøn quoác vaø xaáp xæ 80% dieän tích quoác gia.

Treân ñòa baøn caùc LVS naøy ñaõ hình thaønh moät maïng löôùi ñoâ thò phaùt trieån vôùi raát nhieàu thaønh phoá, thò xaõ, thò traán (töø caáp ñoâ thò loaïi V ñeán loaïi ñaëc bieät). Quaù trình ñoâ thò hoaù dieãn ra nhanh

choùng nhöng haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò phaùt trieån khoâng ñaùp öùng kòp, ñaëc bieät laø heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi.

Beân caïnh ñoù, hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caùc khu coâng nghieäp, laøng ngheà, ñaõ gaây oâ nhieãm ñeán möùc baùo ñoäng moâi tröôøng nöôùc caùc LVS, ñaëc bieät laø caùc LVS nhö Caàu, Nhueä - Ñaùy, Ñoàng Nai.

Q u y h oπc h &

Nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi saûn xuaát töø caùc khu coâng nghieäp, laøng ngheà, nöôùc thaûi töø caùc cô sôû y teá chöa qua xöû lyù laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc.

t ∏c gi ∂

n Heä soá tieâu cho ñoâ thò loaïi ñaëc bieät vaø caùc khu coâng nghieäp taäp trung:

15-20 l/s.ha. n Heä soá tieâu cho caùc ñoâ thò (töø loaïi V ñeán loaïi I): 12-15 l/s.ha. + Heä soá tieâu cho khu vöïc daân cö noâng thoân: 8-10 l/s.ha.

Quy hoaïch tieâu thoaùt nöôùc vuøng: n Löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy ñöôïc chia thaønh 09 vuøng tieâu bao goàm: 01 vuøng tieâu mieàn nuùi Thöôïng soâng Boâi tieâu töï chaûy ñöôïc hoaøn toaøn; OÂ nhieãm nöôùc thaûi treân löu vöïc soâng Nhueä Ñaùy (aûnh minh hoïa)

Tröôùc ñaây, quy hoaïch chuyeân ngaønh thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi vaãn thöôøng tieáp caän theo caùch giaûi quyeát töøng ñoâ thò, neân chöa theå giaûi quyeát ñöôïc trieät ñeå vaán ñeà ngaäp uùng, oâ nhieãm nöôùc thaûi. Ñeå khaéc phuïc vaán ñeà naøy, Chính phuû vaø Boä Xaây döïng ñaõ chæ ñaïo, toå chöùc laäp quy hoaïch chuyeân ngaønh thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi caùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp trong moái lieân heä “vuøng”.

Boä Xaây döïng ñaõ giao cho Vieän Kieán truùc, Quy hoaïch Ñoâ thò vaø Noâng thoân (VIAP) trieån khai thöïc hieän ñoà aùn quy hoaïch thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi cho löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy goàm 5 tænh/ thaønh phoá: Haø Noäi, Haø Nam, Hoøa Bình, Ninh Bình, Nam Ñònh. Ñoà aùn naøy ñaõ ñaët baøi toaùn thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi caùc ñoâ thò, khu coâng nghieäp trong moái lieân heä “vuøng”, ñaëc bieät laø “vuøng löu vöïc soâng”. Ñeå ñaûm baûo phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng, baûo veä moâi tröôøng nöôùc caùc löu vöïc soâng, vaán ñeà thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi phaûi ñöôïc laäp quy hoaïch cuï theå, xeùt ñeán nhieàu khía caïnh nhö nguoàn phaùt sinh nöôùc thaûi, heä thoáng thu gom nöôùc möa, nöôùc thaûi cuûa töøng ñoâ thò, caùc traïm xöû lyù, coâng ngheä xöû lyù, moái lieân quan chaët cheõ giöõa heä thoáng thoaùt nöôùc ñoâ thò vôùi heä thoáng tieâu thoaùt thuyû lôïi.

Ñeà xuaát thöïc hieän quy hoaïch, quaûn lyù thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi caùc ñoâ thò, khu coâng nghieäp thuoäc löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy

Muïc tieâu laäp quy hoaïch n Cuï theå hoùa Ñeà aùn toång theå baûo veä moâi tröôøng löu vöïc soâng Nhueä soâng Ñaùy ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 57/2008/QÑ-TTg ngaøy 29/4/2008. n Phaân caùc vuøng, löu vöïc tieâu thoaùt nöôùc; döï baùo nhu caàu thoaùt nöôùc vaø toång löôïng nöôùc thaûi; xaùc ñònh caùc phöông aùn thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi theo töøng löu vöïc. n Xaùc ñònh nhu caàu ñaàu tö trong töøng giai ñoaïn; laøm cô sôû cho vieäc laäp vaø trieån khai caùc döï aùn ñaàu tö xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi thuoäc phaïm vi löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy. n Ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù nhaø nöôùc veà hoaït ñoäng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi.

Phaïm vi quy hoaïch.

Toaøn boä dieän tích löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy (khoaûng 7.665km2) thuoäc ranh giôùi haønh chính cuûa 05 tænh/thaønh phoá: Haø Noäi, Hoøa Bình, Haø Nam, Nam Ñònh vaø Ninh Bình.

Noäi dung quy hoaïch Quy hoaïch tieâu thoaùt nöôùc vuøng - Caùc chæ tieâu tính toaùn:

08 vuøng tieâu laø Soâng Nhueä, Soâng Tích - soâng Thanh Haø, Höõu Ñaùy, Baéc Ninh Bình, Nam Ninh Bình, Baéc Nam Haø (Kim Baûng – Duy Tieân), Trung Nam Ñònh, Nam Nam Ñònh do ñòa hình moät soá vuøng thaáp hôn möïc nöôùc soâng trong muøa luõ, tieâu thoaùt nöôùc maët cho caùc khu vöïc naøy laø keát hôïp tieâu töï chaûy vaø tieâu ñoäng löïc. n Giaûi phaùp tieâu thoaùt nöôùc cho caùc khu vöïc laø tích nöôùc baèng heä thoáng

hoà ñieàu hoøa, hoà caûnh quan trong löu vöïc, taêng cöôøng cheá ñoä tieâu töï chaûy, giaûm thieåu chi phí ñaàu tö, quaûn lyù heä thoáng coâng trình ñaàu moái tieâu ñoäng löïc, caûi thieän moâi tröôøng sinh thaùi vaø goùp phaàn taïo döïng myõ quan ñoâ thò. n Maët phuû töï nhieân thaám nöôùc ñöôïc khoáng cheá ngay töø ban ñaàu; haïn cheá chuyeån ñoåi dieän tích maët nöôùc hieän coù sang muïc ñích söû duïng khaùc. Giaûm thieåu hieän töôïng ngaäp uùng trong quaù trình ñoâ thò hoaù, döôùi taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu, dieän tích toái thieåu cuûa maët nöôùc F ≥ 5% dieän tích löu vöïc caàn tieâu.

Quy hoaïch thoaùt nöôùc möa: Khu vöïc ñoâ thò: n Caùc ñoâ thò ñöôïc chia thaønh caùc löu vöïc thoaùt nöôùc ñaûm baûo thoaùt nöôùc möa nhanh vaø trieät ñeå. n Caûi taïo vaø xaây döïng môùi caùc hoà ñieàu hoøa, traïm bôm tieâu, truïc tieâu chính trong ñoâ thò. n Ñoái vôùi caùc ñoâ thò trung du, mieàn nuùi thuoäc tænh Hoøa Bình, Haø Nam, Ninh Bình coù ñoä doác ñòa hình thoaùt töï chaûy toát, taän duïng heä thoáng hoà hieän coù, xaây döïng theâm hoà ña chöùc naêng ñeå tích nöôùc vaø ñieàu tieát nöôùc möa. n Ñoái vôùi caùc ñoâ thò ñoàng baèng, taêng cöôøng toái ña söû duïng heä thoáng hoà ñieàu hoaø ñeå tieáp nhaän, ñieàu tieát nöôùc möa, toå chöùc thoaùt nöôùc möa theo nguyeân taéc laáy keânh, hoà laø tuyeán thoaùt nöôùc chính. n Ñoái vôùi caùc ñoâ thò ôû haï löu soâng Ñaùy thuoäc tænh Ninh Bình, Nam Ñònh, chòu aûnh höôûng cuûa thuyû trieàu neân vaán ñeà tieâu thoaùt nöôùc möa phaûi ñöôïc tính toaùn treân cô sôû dao ñoäng möùc trieàu. Xaây môùi hoà ñieàu hoaø ñaàu moái vaø coáng ngaên trieàu ñeå thoaùt nöôùc möa, giaûm coâng suaát traïm bôm. n Khu vöïc ñoâ thò cuõ: Caûi taïo naâng caáp heä thoáng thoaùt nöôùc hieän coù ñeå thoaùt nöôùc möa (keát hôïp giaûi phaùp xaây döïng heä thoáng coáng bao, gieáng taùch ñeå ñöa nöôùc thaûi veà nhaø maùy xöû lyù). n Khu vöïc ñoâ thò môùi: Xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng. Nöôùc möa ñöôïc thoaùt ra soâng, keânh, raïch vaø khoâng phaûi xöû lyù. n Döï kieán xaây döïng coâng trình ñaàu moái chính tieâu thoaùt nöôùc maët cho caùc ñoâ thò thuoäc phaïm vi löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy: (Xem hình1) Khu vöïc noâng thoân n Löïa choïn heä thoáng thoaùt nöôùc phuø hôïp vôùi heä thoáng tieâu thuyû lôïi vaø ñieàu kieän cuûa ñòa phöông. n Ñoái vôùi soâng, suoái chaûy qua khu vöïc daân cö caàn caûi taïo, gia coá bôø, choáng saït lôû; taän duïng toái ña maët nöôùc (ao, hoà töï nhieân vaø nhaân taïo), SË 63 . 2013

49

Quy h oπc h &

maët phuû thaám nöôùc ñeå thoaùt nöôùc maët theo cheá ñoä töï chaûy. n Ñoái vôùi khu daân cö naèm beân söôøn ñoài, nuùi phaûi thieát keá caùc möông ñoùn höôùng doøng chaûy treân ñænh ñoài, nuùi xuoáng, khoâng chaûy traøn qua khu daân cö.

t ∏c gi ∂

soâng trong khu vöïc. Xaây döïng caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taïi caùc ñoâ thò phuø hôïp vôùi quy moâ vaø tính chaát cuûa ñoâ thò. Coâng suaát thieát keá cuûa nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc tính toaùn treân cô sôû tieáp caän dòch vuï thoaùt nöôùc cuûa ngöôøi daân vaø töøng giai ñoaïn phaùt trieån. Ñoái vôùi caùc khu coâng nghieäp: Caùc khu coâng nghieäp xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng, thu gom xöû lyù taäp trung ñaït quy chuaån kyõ thuaät tröôùc khi xaû ra heä thoáng soâng trong khu vöïc. n Döï kieán xaây döïng caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït cho caùc ñoâ thò thuoäc phaïm vi löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy nhö sau:

Hình 1

Khu coâng nghieäp: Caùc khu coâng nghieäp xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng. Nöôùc möa ñöôïc thoaùt ra soâng, keânh, raïch vaø khoâng phaûi xöû lyù. Quy hoaïch thoaùt nöôùc thaûi vaø xöû lyù nöôùc thaûi.

Caùc chæ tieâu tính toaùn: Caùc chæ tieâu tính toaùn caên cöù theo caùc tieâu chuaån, quy chuaån kyõ thuaät hieän haønh. n Tieâu chuaån thoaùt nöôùc thaûi: ≥ 80% tieâu chuaån caáp nöôùc

n Chaát löôïng nöôùc thaûi sau khi xöû lyù ñaït caùc quy chuaån hieän haønh.

Döï baùo nhu caàu thoaùt nöôùc thaûi löu vöïc soâng Nhueä - soâng Ñaùy: Döï baùo toång löôïng nöôùc thaûi taïi caùc ñoâ thò (bao goàm löôïng nöôùc thaûi y teá), khu coâng nghieäp, noâng thoân phaùt sinh trong phaïm vi löu vöïc soâng Nhueä- soâng Ñaùy:

Quy hoaïch thoaùt nöôùc thaûi khu daân cö ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp Caùc giaûi phaùp thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp ñònh höôùng thoaùt nöôùc trong quy hoaïch chung xaây döïng vaø quy hoaïch thoaùt nöôùc cuûa caùc ñòa phöông. Ñoái vôùi caùc ñoâ thò: Caùc ñoâ thò töø loaïi III trôû leân ñang söû duïng maïng löôùi thoaùt nöôùc chung, xaây döïng heä thoáng coáng bao, gieáng taùch ñeå ñöa nöôùc thaûi veà nhaø maùy xöû lyù.

Caùc ñoâ thò môùi, ñoâ thò loaïi IV, loaïi V xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng, thu gom xöû lyù taäp trung ñaït quy chuaån kyõ thuaät tröôùc khi xaû ra heä thoáng

50

SË 63 . 2013

Quy hoaïch thoaùt nöôùc thaûi khu daân cö noâng thoân n Caùc khu daân cö soáng taäp trung theo cuïm: do löôïng nöôùc thaûi ít, tuøy theo ñòa hình maø boá trí hoà sinh hoïc ñeå xöû lyù nöôùc thaûi. n Caùc khu daân cö taäp trung theo tuyeán: nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù theo töøng hoä gia ñình hoaëc nhoùm hoä gia ñình (nhö xaây döïng beå töï hoaïi, haàm biogas…) thaûi ra möông, coáng thoaùt nöôùc. n Kieåm soaùt chaát löôïng nöôùc khu vöïc söû duïng thuoác tröø saâu, phaân boùn hoùa hoïc trong noâng nghieäp. n Nöôùc thaûi töø caùc laøng ngheà phaûi ñöôïc thu gom xöû lyù tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng.

Löïa choïn coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi Caên cöù vaøo ñieàu kieän cuï theå, caùc ñòa phöông löïa choïn coâng ngheä vaø thieát bò xöû lyù nöôùc thaûi cho phuø hôïp; öu tieân coâng ngheä vaø thieát bò hieän ñaïi, chaát löôïng cao, tieát kieäm naêng löôïng, baûo veä moâi tröôøng; khuyeán khích söû duïng thieát bò coâng ngheä saûn xuaát trong nöôùc.

Keát luaän

Ñoà aùn “Quy hoaïch heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi khu vöïc daân cö, khu coâng nghieäp thuoäc löu vöïc soâng Nhueä soâng Ñaùy ñeán naêm 2030” ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 681/ QÑ-TTg ngaøy 3/5/2013.

Hy voïng, noäi dung ñoà aùn naøy seõ ñöôïc chính quyeàn caùc caáp, caùc cô quan chöùc naêng vaø coäng ñoàng nhaân daân trieån khai thöïc hieän coù hieäu quaû.

VAÁN ÑEÀ KIEÁN TAÏO NÔI CHOÁN

TRONG CAÙC KHU DAÂN CÖ MÔÙI TAÏI TP. HCM

H

MAKING PLACE IN NEW RESIDENTIAL AREAS IN HO CHI MINH CITY

o Chi Minh City has undergone strong urbanization over the past 20 years with the extension of urban area, especially, the development of new residential areas to serve the needs of people. The process of urbanization in width has changed the face of the city, creating a modern living environment for urban residents, and nowadays, the process of urbanization transferred to intensive development. It is the development of urbanliving quality. Quality of life of urban residents is assessed by a variety of social - economic environment factors, and issues related to land, capital, investment... In the scope of this article, author refers to changing the quality of life of urban residents within a residential area by the change of the quality of public space.

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

Ths. KTS. Hoaøng Ngoïc Lan

According to the legal process of urban planning Vietnam, in the level of general planning project, function-district planning project, and detailed planning project, there are the public spaces on each level. In these projects, the public areas are designed in accordance with Vietnamese standards and criteria for each functional area, including greenspaces and levels of the system of public buildings. The design is mostly concerned about the quantitative (land and construction standard) without going into the quality: how the public areais more attractive, and create high efficiency for people enjoy it. To achieve this desire, is necessary to “making place” for the public areas. This article presents (i) The concept of place - the public space in residential areas, (ii) Issues of making place in the new residential area, (iii) Some orient point of view for making place in the new residential area of HCMC

Toång quan

TP. HCM ñaõ traûi qua quaù trình ñoâ thò hoùa maïnh meõ trong hôn 20 naêm qua, cuøng vôùi söï gia taêng quy moâ cuûa ñoâ thò, ñaëc bieät laø söï phaùt trieån cuûa caùc khu daân cö môùi nhaèm ñaùp öùng nhu caàu sinh soáng cuûa ngöôøi daân ñoâ thò. Quaù trình ñoâ thò hoùa theo chieàu roäng ñaõ laøm thay ñoåi dieän maïo cuûa thaønh phoá, taïo laäp moâi tröôøng soáng hieän ñaïi cho cö daân ñoâ thò, ñeán nay, quaù trình ñoâ thò hoùa chuyeån sang phaùt trieån theo chieàu saâu. Ñoù laø söï phaùt trieån chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân

SË 63 . 2013

51

Qu y h oπc h &

ñoâ thò. Chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân ñoâ thò ñöôïc ñaùnh giaù qua nhieàu yeáu toá kinh teá - xaõ hoäi - moâi tröôøng, vaø lieân quan ñeán nhieàu vaán ñeà veà ñaát ñai, nguoàn voán, söï ñaàu tö… Trong phaïm vi baøi vieát naøy, taùc giaû ñeà caäp ñeán vieäc laøm thay ñoåi chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân ñoâ thò trong phaïm vi moät khu daân cö, vôùi vieäc thay ñoåi chaát löôïng cuûa nhöõng khoâng gian coâng coäng ñaõ ñöôïc hình thaønh.

Theo quy trình phaùp lyù cuûa quy hoaïch Vieät Nam, caùc caáp ñoà aùn töø quy hoaïch chung, ñeán quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chi tieát ñeàu coù caùc khoâng gian coâng coäng theo töøng caáp. Trong caùc ñoà aùn naøy caùc khu vöïc coâng coäng ñöôïc thieát keá theo caùc quy chuaån vaø tieâu chuaån hieän haønh cho töøng khu chöùc naêng, bao goàm khu caây xanh caùc caáp vaø heä thoáng caùc coâng trình coâng coäng. Caùc thieát keá naøy phaàn lôùn chæ quan taâm veà soá löôïng (caùc chæ tieâu ñaát ñai vaø chæ tieâu xaây döïng) maø khoâng ñi saâu vaøo phaàn chaát löôïng: laøm theá naøo ñeå caùc khu vöïc coâng coäng naøy taêng tính haáp daãn, vaø taïo ra hieäu quaû söû duïng cao nhaát cho nhöõng ngöôøi daân khu vöïc thuï höôûng. Ñeå ñaït ñöôïc caùc mong muoán naøy, caàn thieát phaûi kieán taïo nôi choán cho caùc khu vöïc coâng coäng. Baøi vieát naøy nhaèm trình baøy: (i) Khaùi nieäm veà Nôi choán - caùc khoâng gian coäng trong khu daân cö; (ii) Caùc vaán ñeà veà kieán taïo nôi choán taïi caùc khu daân cö môùi; (iii) Moät soá quan ñieåm ñònh höôùng cho vieäc kieán taïo nôi choán taïi caùc khu daân cö môùi cuûa TP. HCM.

Nôi choán - caùc khoâng gian coâng coäng trong caùc khu daân cö:

Nôi choán laø moät khoâng gian coù nhöõng ñaëc tröng cô baûn sau: i. Khaû naêng xaõ hoäi; ii. Söï söû duïng vaø caùc hoaït ñoäng; iii. Söï tieän nghi vaø hình aûnh; iv. Söï tieáp caän vaø tính lieân keát. Caùc ñaëc tröng naøy ñöôïc ñaùnh giaù cuï theå baèng caùc yeáu toá ñònh tính vaø ñònh löôïng. (Nguoàn: [1]) Noùi caùch khaùc, nôi choán ñöôïc caáu thaønh töø ba thaønh toá cô baûn: (i) Khoâng gian vaät theå; (ii)

hoaït ñoäng xaõ hoäi dieãn ra trong khoâng gian ñoù vaø (iii) yù nghóa - giaù trò cuûa khoâng gian vaø caùc hoaït ñoäng ñoù.

Khu daân cö coù theå ñöôïc xem laø moät nôi choán, trong khi caùc khoâng gian daønh cho hoaït ñoäng xaõ hoäi cuûa coäng ñoàng (khoâng gian coâng coäng) cuõng ñöôïc xem laø nhöõng nôi choán khaùc nhau.

Khoâng gian naøy coù nhöõng ñaëc tröng rieâng vaø ñöôïc ñaùnh giaù baèng yeáu toá ñònh tính vaø ñònh löôïng. Vieäc kieán taïo nôi choán cuûa moät khu daân cö cuõng phaûi baét ñaàu töø vieäc kieán taïo caùc khoâng gian coâng coäng naøy thaønh nhöõng nôi choán coù giaù trò.

Töø caùc khu chöùc naêng treân, coù theå ñònh ra ñöôïc caùc loaïi khoâng gian coâng coäng vôùi caáp ñoä nhoû nhö moät ñôn vò ôû nhö sau: n Khoâng gian hoãn hôïp: söï keát hôïp cuûa caùc khu chöùc naêng caây xanh vaø coâng trình coâng coäng taïo neân moät khoâng gian ñaëc thuø coù nhieàu hoaït ñoäng; n Khoâng gian caùc coâng trình coâng coäng: laø khoâng gian vôùi loõi chính laø hoaït ñoäng cuûa coâng trình coâng coäng vaø caùc hoaït ñoäng hoã trôï; n Khoâng gian môû: vöôøn hoa, vöôøn daïo nhoû trong caùc nhoùm hoaëc cuïm nhaø; n Khoâng gian lieân keát: Caùc tuyeán ñi boä keát noái caùc caùc khoâng gian coâng coäng, caùc tuyeán giao thoâng keát noái khu chöùc naêng.

Nhö vaäy, yeáu toá “vaät theå” cuûa “nôi choán” trong moät khu daân cö laø yeáu toá ñaõ coù saün vaø ña daïng veà maët khoâng gian. Vaán ñeà ñaët ra laø: laøm theá naøo ñeå caùc khoâng gian naøy trôû thaønh “nôi choán” theo ñuùng nghóa cuûa noù; Laøm theá naøo ñeå coù theå hình thaønh ñöôïc moät nôi choán coù ñaày ñuû nhöõng ñaëc tröng veà: Khaû naêng xaõ hoäi; Söï söû duïng vaø caùc hoaït ñoäng; Söï tieän nghi vaø hình aûnh; Söï tieáp caän vaø tính lieân keát. Noùi moät caùch khaùc, vôùi nhöõng khoâng gian vaät theå ñaõ ñöôïc hình thaønh, laøm theá naøo ñeå phaùt trieån ña daïng caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, taêng cöôøng giaù trò cuûa khoâng gian vaät theå vaø caùc hoaït ñoäng dieãn ra trong ñoù moät caùch toát nhaát.

t ∏c gi ∂

Caùc vaán ñeà veà kieán taïo nôi choán taïi caùc khu daân cö môùi

Kieán taïo nôi choán - kieán taïo söùc soáng cho khu vöïc.

Khaùi nieäm “Kieán taïo nôi choán” ñöôïc ñeà xöôùng nhöõng naêm 1960, khi nhöõng nhaø caáp tieán nhö Jane Jacobs vaø William H. Whyte ñöa ra nhöõng yù töôûng ñoät phaù veà thieát keá thaønh phoá höôùng veà con ngöôøi, khoâng phaûi laø xe hôi vaø nhöõng trung taâm thöông maïi. YÙ töôûng chính: muïc ñích quan troïng cuûa thieát keá thaønh phoá laø taïo laäp vaø duy trì nhöõng khu daân cö soáng ñoäng vaø nhöõng khoâng gian coâng coäng haáp daãn. (Nguoàn: [1])

Coâng vieân trong moät khu ôû môùi taïi TP. HCM - moät nôi choán thieáu vaéng caùc hoaït ñoäng cuûa coäng ñoàng. (Nguoàn: internet)

Coâng vieân Bryant, NewYork moät nôi choán sau khi ñöôïc kieán taïo vôùi söï thu huùt coäng ñoàng.

(Nguoàn: [5])

Treân quan ñieåm thieát keá höôùng ñeán con ngöôøi vaø chaát löôïng cuûa khu vöïc, thì coù theå thaáy nhöõng khoâng gian vaät theå treân chæ laø yeáu toá caàn, ñeå coù yeáu toá ñuû thì caàn phaûi: n Kieán taïo nôi choán laø kieán taïo cho taát caû moïi ngöôøi; n Kieán taïo nôi choán laø kieán taïo moät khoâng gian coâng coäng – moät khoâng gian cuoäc soáng; n Kieán taïo nôi choán laø kieán taïo neân nhöõng nôi maø thaät söï yù nghóa ñoái vôùi moïi ngöôøi, oån ñònh caùc moâ hình söû duïng cuûa coäng ñoàng vaø taïo ra nhöõng chaát löôïng vaät theå ñaùng nhôù; n Neàn taûng cuûa Kieán taïo nôi choán laø moät quy trình töø döôùi leân, bao truøm taát caû vaø daønh cho moïi ngöôøi tieáp caän.

Söï tham gia cuûa ngöôøi daân trong vieäc kieán taïo nôi choán Kieán taïo nôi choán laø kieán taïo cho taát caû moïi

Moät soá khoâng gian coâng coäng trong moät ñôn vò ôû. Nguoàn: taùc giaû

52

SË 63 . 2013

ngöôøi, cho coäng ñoàng. Coäng ñoàng laø nhöõng ngöôøi bieát roõ nhaát nhu caàu cuûa mình, bieát roõ nhöõng gì mình mong muoán ñeå coù moät taàm nhìn cho “nôi choán”. Hoï chính laø nhöõng chuyeân gia “kieán taïo” cho “nôi choán” cuûa mình. Do ñoù, trong kieán taïo nôi choán, coäng ñoàng - nhöõng ngöôøi daân ñòa phöông laø ñoái töôïng coù tính chaát quyeát ñònh ñeå tham gia vaøo quy trình kieán taïo nôi choán ngay töø luùc baét ñaàu. Hoï chính laø nhöõng ñoái taùc coù theå cung caáp söï hoã trôï vaø taïo ra neàn taûng cuûa döï aùn, ñoàng thôøi cuõng laø ñoái töôïng söû duïng nhöõng gì maø hoï ñaõ kieán taïo.

coäng ñoàng. Caùc hoaït ñoäng ña daïng cuûa nôi choán thu huùt söï tham gia cuûa coäng ñoàng. Toå chöùc moät vaøi hoaït ñoäng ñoäc ñaùo ñeå trôû thaønh ñieåm ñaëc bieät vaø ñuû haáp daãn moïi ngöôøi trôû laïi.

Caùc khoâng gian maø daân ñòa phöông söû duïng ñeàu ñaën nhaát laø nguoàn yù töôûng toát nhaát cho nhöõng söû duïng nôi choán.

Kieán taïo nôi choán - Kieán taïo caùc hoaït ñoäng cuûa coäng ñoàng: Caùc hoaït ñoäng naøy döïa treân taàm nhìn vaø mong muoán cuûa coäng ñoàng. Taàm nhìn cuûa töøng coäng ñoàng khaùc nhau coù theå khaùc nhau, chuùng ñeán töø yù töôûng cuûa loaïi hoaït ñoäng naøo coù theå dieãn ra trong khoâng gian, moät caùi nhìn ñeå khoâng gian trôû neân tieän nghi vaø coù moät hình aûnh toát hôn, vaø khoâng gian ñoù trôû thaønh moät nôi choán quan troïng nôi maø moïi ngöôøi muoán ñeán.

Taïo ra söï tieáp caän deã daøng vaø lieân keát thuaän tieän vôùi nhöõng nôi choán quan troïng khaùc.

Caùc hoaït ñoäng thöôøng dieãn ra theo löùa tuoåi, theo taäp quaùn sinh hoaït vaø nhu caàu cuûa töøng coäng ñoàng. Caùc nhu caàu naøy bao goàm nhöõng nhu caàu cô baûn sau: i. Giao tieáp trong coäng ñoàng; ii. Hoïat ñoäng theå chaát; iii. Nghæ ngôi thö giaõn; iv. Tieáp caän.

Töø caùc nhu caàu naøy, ñoái vôùi caùc khu daân cö, ñoù laø caùc hoaït ñoäng sau: n Gaëp gôõ, noùi chuyeän vôùi haøng xoùm laùng gieàng; n Nghæ ngôi: trong caùc khoâng gian maùt meû, yeân tónh, trong laønh; n Hoaït ñoäng theå chaát cho caùc löùa tuoåi: ñi boä, taäp theå duïc, ñaùnh caàu loâng… n Hoaït ñoäng aåm thöïc: cafeù, khu aåm thöïc nhoû,… n Hoaït ñoäng di chuyeån: ñi boä daïo chôi, ñi boä, ñi xe tieáp caän, caùc khoâng gian coâng coäng.

Moät nôi choán haáp daãn laø nôi choán coù nhieàu hoaït ñoäng vaø nhieàu ngöôøi tham gia hoaït ñoäng. Coù theå taêng söùc haáp daãn cuûa nôi choán baèng caùch lieân keát caùc yeáu toá khaùc nhau trong moái quan heä laãn nhau ñeå taïo neân moät söï kích hoaït traûi roäng. Ñoái vôùi caùc khoâng gian coâng coäng hoãn hôïp cuûa caùc khu daân cö, coù theå aùp duïng thuû phaùp naøy ñeå taêng tính haáp daãn cuûa nôi choán.

Chaát löôïng cuûa nôi choán Chaát löôïng cuûa nôi choán ñöôïc ñaùnh giaù baèng chính söï haáp daãn cuûa nôi choán. Söï haáp daãn naøy ñöôïc ñaùnh giaù treân möùc ñoä söû duïng nôi choán vaø nhöõng lôïi ích maø noù mang laïi cho

Khoâng gian ñöôïc taïo ra phaûi aám cuùng, thaân thieän hoøa ñoàng, nôi maø moïi ngöôøi mong muoán ñöôïc hoäi hoïp, mong muoán quay trôû laïi vaø ñeán nhieàu laàn.

Nhu caàu giao tieáp cuûa coäng ñoàng cho nôi choán: quaùn coùc cafeù ñaàu heûm moãi buoåi saùng.

Hoaït ñoäng theå chaát trong coâng vieân buoåi saùng. (Nguoàn: internet)

Moät soá quan ñieåm ñònh höôùng cho vieäc kieán taïo nôi choán taïi caùc khu daân cö môùi cuûa TP. HCM

Coäng ñoàng ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc tìm ra nhöõng ñieåm “maáu choát” ñeå taïo ra nhöõng nôi choán haáp daãn. n Kieán taïo nôi choán trong moät khu daân cö laø kieán taïo hoaït ñoäng cho coäng ñoàng trong caùc khoâng gian coâng coäng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh vôùi caùc chöùc naêng söû duïng. n Moät nôi choán thaønh coâng laø moät nôi choán haáp daãn vaø mang laïi nhieàu lôïi ích cho coäng ñoàng. n Kieán taïo nôi choán khoâng phaûi laø thieát keá nôi choán, maø ñoù laø taïo ra phaàn phi vaät theå ñeå töø ñoù coù theå taïo ra nhöõng vaät theå “caùc saûn phaåm cuûa thieát keá” trong thieát keá ñoâ thò. n Kieán taïo nôi choán laø moät quy trình vôùi söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø caùc beân lieân quan, theo moät soá nguyeân taéc nhaát ñònh vaø theå hieän roõ quan ñieåm cuûa coäng ñoàng. n

Hoaït ñoäng aåm thöïc buoåi toái.

(Nguoàn: internet)

Coù 10 lyù do ñeå ñeán phía tröôùc coâng trình coâng coäng ôû Melbourne, Australia. (Nguoàn: [3])

Keát luaän vaø ñeà xuaát

Kieán taïo nôi choán laø moät vaán ñeà raát quan troïng trong vieäc naâng cao chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân ñoâ thò trong boái caûnh phaùt trieån hieän nay. Ñoù laø söï kieán taïo “linh hoàn” cuûa moät nôi choán, maø noù theå hieän qua phaàn “theå xaùc” cuûa thieát keá ñoâ thò. Ñaây laø hai phaàn khoâng theå taùch rôøi ñeå taïo ra nhöõng khoâng gian coâng coäng ñaày söùc soáng.

Tuy nhieân, vaãn caàn coù nhieàu nghieân cöùu saâu hôn veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi nhö taäp quaùn, loái soáng cuûa ngöôøi daân, vaø caùc vaán ñeà phaùp lyù ñeå ñöa ra ñöôïc caùc nguyeân taéc cuï theå cuõng nhö quy trình ñeå coù theå aùp duïng vaøo caùc khu daân cö môùi, nhaèm taïo laäp moät moâi tröôøng soáng toát, naâng cao chaát löôïng soáng cho ngöôøi daân ñoâ thò, ñaëc bieät laø ñoâ thò cöïc lôùn nhö TP. HCM.

Kieán taïo moät nôi choán haáp daãn coù theå baét ñaàu töø vieäc cung caáp nhöõng tieän ích nhoû. (Nguoàn: internet) TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1] http://www.pps.org/info/bulletin/what_is_placemaking [2] http://www.pps.org/info/placemakingtools/ casesforplaces/11steps [3] http://www.pps.org/reference/the-power-of-10/ [4] http://www.pps.org/info/newsletter/august2005/ august2005_what_makes_place_great [5] http://www.pps.org/info/placemakingtools/ casesforplaces/goodplaces [6] Relph, Edward, 1976, Place and Placelessness, London: Pion

SË 63 . 2013

53

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

ß´ thfi

taêng tröôûng thoâng minh

Ths. KTS. Nguyeãn Thò Hoàng Thu

Khoa Quy hoaïch – Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc TP.HCM

Urban land-use issues are generally researched by urban planners through the basic elements such as: location, scale, land-use space, relationships between functional areas during the process of urban planning and land exploitation. One of the most important factors that greatly influences the pattern of urban land use but seems unattractive to urban planners is the economic factor. Under the economic perspective, the use of urban land is affected by the choice of locations of factories, offices (or labor provision area) and households, leading to the formation of urban land use pattern [4]. In the modern time, jobs are distributed through out the metropolitan areas, in contrast to the mono-centric city 100 years ago which focused on Central Business District CBD. The choice of jobs to day is one of the causes of the transformation in land use patterns from mono-centric to multi-centric model.

This article expresses some main features of the economic factors affecting the pattern of urban land use as follows: (1) the rise and demise of the mono-centric city; (2) the causes and consequences of urban sprawl, and (3) the tendency to control urban sprawl.

54

SË 63 . 2013

C

aùc vaán ñeà söû duïng ñaát ñoâ thò thöôøng ñöôïc caùc nhaø quy hoaïch ñoâ thò nghieân cöùu thoâng qua caùc yeáu toá cô baûn nhö: vò trí, quy moâ, khoâng gian söû duïng ñaát, moái quan heä giöõa caùc khu chöùc naêng trong quaù trình quy hoaïch vaø khai thaùc quyõ ñaát ñoâ thò. Moät trong caùc yeáu toá quan troïng aûnh höôûng raát lôùn ñeán caùc moâ hình söû duïng ñaát ñoâ thò maø ít ñöôïc caùc nhaø quy hoaïch ñoâ thò nghieân cöùu ñoù laø yeáu toá kinh teá. Döôùi goùc ñoä kinh teá vieäc söû duïng ñaát trong caùc ñoâ thò chòu aûnh höôûng cuûa vieäc löïa choïn vò trí cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, khu vaên phoøng (caùc khu vöïc cung caáp vieäc laøm) vaø caùc hoä gia ñình beân trong ñoâ thò, caùc löïa choïn naøy daãn ñeán söï hình thaønh caùc moâ hình söû duïng ñaát ñoâ thò[4]. Trong caùc ñoâ thò hieän ñaïi, caùc khu vöïc cung caáp vieäc laøm ñöôïc phaân phoái khaép caû vuøng ñaïi ñoâ thò, hoaøn toaøn traùi ngöôïc vôùi caùc ñoâ thò ñôn cöïc caùch nay chæ khoaûng 100 naêm, khi maø caùc khu vöïc cung caáp vieäc laøm chæ taäp trung vaøo trung taâm cuûa ñoâ thò. Söï löïa choïn veà caùc khu vöïc cung caáp vieäc laøm ngaøy nay laø moät trong caùc nguyeân nhaân laøm thay ñoåi moâ hình söû duïng ñaát, töø moâ hình ñôn cöïc sang moâ hình ña cöïc. Trong phaïm vi baøi vieát naøy trình baøy moät soá noäi dung chuû yeáu veà caùc yeáu toá kinh teá aûnh höôûng ñeán moâ hình söû duïng ñaát ñoâ thò nhö sau: (1) söï gia taêng vaø suy yeáu cuûa caùc thaønh phoá ñôn cöïc; (2) nguyeân nhaân vaø heä quaû cuûa khuynh höôùng phaùt trieån lan roäng (sprawl); (3) moät soá khuynh höôùng kieåm soaùt söï phaùt trieån lan roäng.

Söï gia taêng vaø suy yeáu cuûa caùc thaønh phoá ñôn cöïc

Söï gia taêng cuûa caùc thaønh phoá ñôn cöïc: Döôùi goùc nhìn veà kinh teá, ñoâ thò ñöôïc chia thaønh ba khu vöïc chính laø: khu saûn xuaát, khu vaên phoøng vaø khu ôû. Caùc nhaø nghieân cöùu veà kinh teá ñoâ thò ñaõ aùp duïng caùc moâ hình thöïc nghieäm ñeå xem xeùt vaø chöùng minh ñöôïc khaû naêng traû ñöôïc tieàn

Qu y h oπc h &

thueâ ñaát cho töøng khu vöïc vaø keát luaän raèng ñaát seõ thuoäc veà nhöõng ngöôøi traû möùc giaù cao hôn, vì vaäy moät khi chuùng ta bieát ñöôïc moãi khu vöïc coù khaû naêng traû bao nhieâu ñeå thueâ ñaát, chuùng ta seõ bieát ñöôïc hoï seõ choïn caùc vò trí naøo cuûa thaønh phoá [4].

Naêm 1920, nhaø sinh thaùi hoïc Burgess ñaõ söû duïng thuyeát “vuøng ñoàng taâm” ñeå moâ taû vieäc söû duïng ñaát ñai ôû caùc ñoâ thò Myõ baèng caùch oâng söû duïng Chicago laøm ví duï. OÂng cho raèng ôû trung taâm hoaëc 1 phaàn cuûa thaønh phoá laø khu kinh doanh trung taâm. Thuyeát “vuøng ñoàng taâm” cuûa Burgess ñeà xöôùng tieâu bieåu cho moâ hình haønh ñoäng veà söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò.

Hình 3: Moâ hình ñoàng taâm cuûa Burgess.

Nguoàn [8]

Hình 1: Moâ hình veà giaù thueá ñaát cuûa töøng khu vöïc

Moâ hình cho thaáy möùc giaù ñeà nghò (bid land rent) cao nhaát daønh cho khu vöïc vaên phoøng naèm ôû vò trí trung taâm CBD (Central Business District) cuûa ñoâ thò. Möùc giaù ñeà nghò cao nhaát daønh cho muïc ñích saûn xuaát naèm doïc theo ñöôøng cao toác vaø caùc tuyeán ñöôøng vaønh ñai cuûa ñoâ thò. Möùc giaù ñeà nghò cao nhaát cho thaáy caùc doanh nghieäp trong caùc khu vöïc saün saøng traû möùc giaù cao nhaát ñeå choïn ñöôïc vò trí mong muoán trong ñoâ thò. Nguoàn [4].

Töø moâ hình naøy, caùc nhaø kinh teá ñoâ thò ñöa ra lyù thuyeát veà löïa choïn vò trí nhö sau: Caùc khu vöïc vaên phoøng seõ naèm ôû trung taâm ñoâ thò, caùc khu vöïc saûn xuaát naèm ôû vaønh ñai vaø caùc khu daân cö naèm ôû vuøng rìa. Caùch ñaây chæ 100 naêm, caùc thaønh phoá raát khaùc so vôùi baây giôø. Vaøo ñaàu theá kyû 20, caùc vieäc laøm ñöôïc taäp trung gaàn trung taâm thaønh phoá. Caùc xí nghieäp saûn xuaát ñöôïc xaây döïng gaàn vôùi caùc nhaø ga xe löûa vaø caûng ñeå tieát kieäm chi phí vaän chuyeån nguyeân lieäu ñaàu vaøo vaø saûn phaåm beân trong thaønh phoá. Caùc coâng ty vaên phoøng ñöôïc taäp trung ôû CBD ñeå trao ñoåi thoâng tin moät caùch nhanh choùng. Caùc coâng nhaân coù theå soáng gaàn thaønh phoá trung taâm vaø ñi bo,ä hoaëc thaäm chí ñi xe ñieän töø caùc vuøng ngoaïi vi ñeán trung taâm thaønh phoá.

Hình 2: Löïa choïn vò trí trong ñoâ thò.

Nguoàn [4]

Söï gia taêng cuûa caùc thaønh phoá ñôn cöïc do saûn xuaát taäp trung vôùi quy moâ lôùn. Nhôø nhöõng phaùt minh veà saûn xuaát vaø naêng löôïng cuûa Caùch maïng Coâng nghieäp vaøo Theá kyû 19 laøm taêng quy moâ saûn xuaát. Cuoäc Caùch maïng Coâng nghieäp cuõng taïo ra caùc phaùt minh trong lónh vöïc giao thoâng beân trong ñoâ thò, giuùp laøm giaûm chi phí ñi laïi. Moät yeáu toá taùc ñoäng khaùc ñeán quy moâ thaønh phoá laø chi phí cuûa vieäc xaây döïng caùc nhaø ôû daønh cho nhöõng ngöôøi coâng nhaân ngaøy caøng giaûm do kyõ thuaät xaây döïng phaùt trieån. Ngoaøi ra, coøn moät yeáu toá quan troïng aûnh höôûng ñeán vieäc choïn löïa vò trí trong ñoâ thò laø “giaù caû ñöôïc ñieàu chænh caân baèng töông thích vôùi vò trí khu ñaát”. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc nhaø kinh teá hoïc Adam Smith ñöa ra vaøo naêm 1776 trong lyù luaän veà “Baøn tay voâ hình”. Smith ñaõ tuyeân boá raèng, trong neàn kinh teá thò tröôøng töï do, moãi caù nhaân theo ñuoåi moät moái quan taâm vaø xu höôùng lôïi ích rieâng cho caù nhaân mình vaø chính caùc haønh ñoäng cuûa nhöõng caù nhaân naøy laïi coù xu höôùng thuùc ñaåy nhieàu hôn vaø cuûng coá lôïi ích cho toaøn coäng ñoàng thoâng qua moät “baøn tay voâ hình”.

OÂng bieän luaän raèng, moãi moät caù nhaân ñeàu muoán thu lôïi lôùn nhaát cho mình seõ laøm toái ña lôïi ích cuûa caû coäng ñoàng, ñieàu naøy gioáng nhö vieäc coäng toaøn boä taát caû caùc lôïi ích cuûa töøng caù nhaân laïi [9].

Theo ñoù, ñaát ñai cuõng laø moät loaïi haøng hoùa tuaân thuû quy luaät cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, khuynh höôùng giaù caû do baøn tay voâ hình daãn daét ñöa ñeán söï caân baèng hôïp lyù so vôùi vò trí cuûa loâ ñaát.

Söï suy yeáu cuûa caùc thaønh phoá ñôn cöïc Theo caùc nhaø kinh teá ñoâ thò, söï suy yeáu cuûa caùc thaønh phoá ñôn taâm chuû yeáu do söï ly taâm cuûa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, vaên phoøng vaø daân soá. n Söï ly taâm cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát: Chuû yeáu do söï phaùt trieån cuûa caùc phöông tieän giao thoâng coù naêng löïc vaän taûi cao nhö xe taûi,

t ∏c gi ∂

maùy bay, taøu thuûy vaø söï phaùt trieån cuûa ñöôøng cao toác. Cuøng vôùi söï ly taâm naøy tyû leä vieäc laøm trong ngaønh saûn xuaát cuûa vuøng ñaïi ñoâ thò ôû caùc thaønh phoá trung taâm giaûm töø 2/3 vaøo naêm 1948 ñeán thaáp hôn phaân nöûa vaøo naêm 2000. n Söï ly taâm cuûa khu vöïc vaên phoøng: Tröôùc giai ñoaïn ñaàu cuûa thaäp nieân 1970, haàu heát caùc coâng ty vaên phoøng ñöôïc xaây döïng ôû CBD do vò trí ôû trung taâm giuùp caùc coâng ty vaên phoøng thuaän lôïi trong vieäc gaëp gôõ vaø trao ñoåi thoâng tin. Trong 30 naêm vöøa qua, caùc caûi tieán veà heä thoáng maïng internet cho pheùp caùc vaên phoøng coù theå ñöôïc thöïc hieän nhieàu hoaït ñoäng beân ngoaøi khu CBD. Ví duï, caùc keá toaùn cuûa moät coâng ty coù theå ñöôïc boá trí ôû caùc khu vöïc ngoaïi vi vaø chuyeån caùc baùo caùo qua heä thoáng ñieän töû ñeán nhöõng ngöôøi ñieàu haønh ôû CBD, nhöõng ngöôøi söû duïng caùc baùo caùo ñeå lieân heä vôùi caùc coâng ty khaùc. n Söï ly taâm veà daân soá: vieäc ly taâm vieäc laøm vaø daân soá mang tính hoã trôï laãn nhau, vieäc laøm ñi theo caùc lao ñoäng ñeán caùc khu vöïc ngoaïi vi vaø caùc lao ñoäng ñi theo vieäc laøm ñeán caùc vuøng ngoaïi vi. Ngoaøi ra, coøn coù moät vaøi yeáu toá khaùc taïo ra vieäc ly taâm cuûa daân soá nhö: tình traïng nhaø ôû xuoáng caáp ôû caùc thaønh phoá trung taâm; vaán ñeà taøi chính cuûa caùc thaønh phoá trung taâm; tyû leä toäi phaïm töông ñoái cao[8].

Do söï thay ñoåi trong vieäc löïa choïn vò trí cuûa khu vöïc saûn xuaát; khu vöïc vaên phoøng vaø daân soá neân caùc khu ñaïi ñoâ thò daàn daàn chuyeån sang moâ hình ña cöïc. Vaøo giöõa theá kyû 20, daân thaønh thò ôû Myõ phaùt trieån, boû xa thaønh thò truyeàn thoáng, caùc nhaø sinh thaùi hoïc ñoâ thò cuûa Myõ ñaõ khoâng coøn chæ noùi ñeán söï phaùt trieån cuûa thaønh thò trung taâm nöõa. Do vaäy, thuyeát “ña nhaân” (1945) cuûa Harris vaø Ullman ñaõ ra ñôøi. Theo quan ñieåm cuûa hoï, haàu heát taát caû söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò khoâng phaûi toûa ra töø moät khu trung taâm kinh doanh. Thay vaøo ño,ù moät khu vöïc ñaïi ñoâ thò coù theå coù nhieàu trung taâm phaùt trieån vôùi moãi moät trung taâm phaûn aùnh moät nhu caàu sinh hoaït naøo ñoù.

Hình 4: Moâ hình ña nhaân cuûa Harris vaø Ullman, nguoàn [8] SË 63 . 2013

55

Nguyeân nhaân vaø heä quaû cuûa söï phaùt trieån lan roäng

Do khuynh höôùng ly taâm cuûa caùc hoaït ñoäng trong ñoâ thò neân ñoâ thò ngaøy caøng môû roäng quy moâ dieän tích. Vaán ñeà “môû roäng ñoâ thò” gaây tranh caõi maïnh meõ giöõa caùc nhaø kinh teá vaø hoaïch ñònh chính saùch phaùt trieån ñoâ thò laø khi daân soá taêng neân phaùt trieån ñoâ thò theo daïng neùn baèng vieäc xaây döïng caùc coâng trình cao taàng hôn hay phaùt trieån lan roäng baèng vieäc söû duïng nhieàu dieän tích ñaát hôn. Treân thöïc teá, söï phaùt trieån lan roäng (Sprawl) laø moâ hình söû duïng ñaát (land use pattern) noåi baät keå töø sau Chieán tranh Theá giôùi laàn thöù II ôû haàu heát caùc khu ñaïi ñoâ thò (metropolitan area) ñoâng ñuùc chaät heïp. Caùc khu ñaïi ñoâ thò naøy ñaõ thaû noåi vieäc kieåm soaùt ranh giôùi (Urban growth boundaries UGB) vaø söû duïng ñaát vôùi tyû leä tieâu thuï ñaát treân ñaàu ngöôøi raát cao [1]. Moâ hình söû duïng ñaát naøy hoaøn toaøn khaùc so vôùi moâ hình söû duïng ñaát ñôn cöïc cuûa caùc ñoâ thò caùch ñaây khoaûng 100 naêm.

Dieän tích caùc khu ñaïi ñoâ thò ñieån hình taêng nhanh hôn daân soá, vì vaäy maät ñoä daân soá giaûm.

Giöõa naêm 1950 vaø naêm 1990, tyû leä ñaát ñoâ thò cuûa Myõ taêng theâm 245% trong khi daân soá ñoâ thò chæ taêng theâm 92%. Caùc thaønh phoá ôû Myõ thöôøng coù maät ñoä thaáp hôn so vôùi caùc thaønh phoá cuûa caùc nöôùc khaùc, bao goàm caùc thaønh phoá ôû Chaâu AÂu vôùi cuøng caáp ñoä veà giaùo duïc vaø möùc thu nhaäp. Caùc vuøng ñaïi ñoâ thò ôû Ñöùc coù maät ñoä cao gaáp 4 laàn so vôùi caùc vuøng ñaïi ñoâ thò cuûa Myõ vaø Frankfurt coù maät ñoä cao gaáp 3 laàn so vôùi thaønh phoá New York[8].

Nguyeân nhaân cuûa tình traïng môû roäng ñoâ thò: do thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng cao, neân coù nhu caàu söû duïng ñaát nhieàu hôn, ñoàng thôøi, do chi phí di chuyeån thaáp, cho pheùp nhöõng ngöôøi lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi ñi mua saém soáng caùch xa nôi laøm vieäc vaø caùc cöûa haøng thöông maïi vaø caùc nôi daønh cho vieäc trao ñoåi mang tính xaõ hoäi. Tình traïng ñoâ thò ngaøy caøng môû roäng, taïo ra nhieàu aùp löïc cho ñoâ thò veà vaán ñeà moâi tröôøng, kinh teá - xaõ hoäi, ñoøi hoûi coù nhöõng lyù luaän phaùt trieån ñoâ thò phuø hôïp.

Caùc lyù luaän ñöôïc coi laø tieâu chuaån cuûa quy hoaïch ñoâ thò treân theá giôùi ôû nöûa ñaàu theá kyû 20 nhö thuyeát ñoâ thò lyù töôûng cuûa Le Corbusier, thuyeát Ñôn vò Laùng gieàng (Neighborhood Unit) cuûa Perry... ñaõ khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà do ñoâ thò ngaøy caøng phaùt trieån lan roäng. Tuy nhieân vaøo cuoái theá kyû 20 nhöõng

56

SË 63 . 2013

thuyeát nhö phaùt trieån beàn vöõng (ESSD), New Urbanism, Smart Growth (taêng tröôûng thoâng minh)... ñaõ khôûi ñoäng leân nhöõng lyù thuyeát môùi veà phaùt trieån ñoâ thò. Caùc thuyeát naøy ñeàu ñöa ra quan ñieåm chung cho ñoâ thò sinh thaùi laø ñoâ thò phaûi chuù troïng tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng, taêng cöôøng tính tuaàn hoaøn töï nhieân, ña daïng heä sinh thaùi[3]. Vaø khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân cuûa söï phaùt trieån lan roäng thieáu kieåm soaùt cuûa caùc ñoâ thò do söï löïa choïn cuûa ngöôøi daân vaø do söï ly taâm veà vieäc laøm, caùc lyù luaän phaùt trieån ñoâ thò trong giai ñoaïn naøy nghieân cöùu vieäc ngaên chaën söï môû roäng ñoâ thò treân nguyeân taéc taïo phaùt trieån caùc ñoâ thò theo daïng neùn (compact); dung hôïp nhieàu muïc ñích söû duïng ñaát caân baèng giöõa khu laøm vieäc vaø khu daân cö, höôùng ñeán söï beàn vöõng vaø thònh vöôïng.

Smart Growth laø moät trong caùc lyù luaän phaùt trieån ñoâ thò ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu treân, lyù luaän naøy raát phoå bieán trong vaøi thaäp kyû qua treân khaép nöôùc Myõ, ñöôïc öùng duïng nhö laø moät giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát nhöõng taùc ñoäng khoâng mong muoán cuûa söï môû roäng ñoâ thò moät caùch traøn lan [2]. Khaùi nieäm naøy ñöôïc Gleddeniny - Thoáng ñoác cuûa Maryland laàn ñaàu tieân ñöa ra vaøo naêm 1997 trong chöông trình Taêng tröôûng thoâng minh vaø quy hoaïch baûo veä caùc vuøng laân caän (Neighborhood Conservation Program). Veà cô baûn, Taêng tröôûng thoâng minh (Smart Growth) laø phöông thöùc quaûn lyù quy hoaïch ñoâ thò nhaèm phaùt trieån kinh teá ô xaõ hoäi cuûa ñoâ thò song song vôùi baûo toàn moâi sinh, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng [3].

Trong naêm muïc tieâu treân, muïc tieâu ñaàu tieân laø quan troïng nhaát. Ñeå thuùc ñaåy phaùt trieån theo daïng neùn, caàn dung hôïp nhieàu muïc ñích söû duïng ñaát taïo ra nhieàu löïa choïn cho cö daân ñoâ thò, ñaëc bieät laø xaây döïng ñöôïc vuøng loõi trung taâm cho ñoâ thò ñoù. Vôùi muïc tieâu naøy caùc vieäc laøm caàn thieát laø: taïo ra söï caân baèng khu laøm vieäc – khu nhaø ôû (hình 5); phaùt trieån khu phöùc hôïp ñaët ôû vò trí trung taâm deã nhaän bieát (hình 6); xaây döïng caùc khoâng gian keát noái (hình 7); ñònh vò khu nhaø ôû maät ñoä cao gaàn trung taâm thöông maïi, ñöôøng giao thoâng, vaø khu tieän ích cuûa coäng ñoàng (hình 8,9). Vaø muïc tieâu veà cung caáp nhieàu loaïi hình nhaø ôû vôùi nhieàu loaïi giaù caû vaø kích thöôùc khaùc nhau cuõng laø moät muïc tieâu quan troïng (hình 10).

Hình 5: Caân baèng giöõa khu vöïc laøm vieäc vaø khu nhaø ôû - Rancho Santa Maragita. Nguoàn [6]

Thuaät ngöõ “Smarth Growth” (thoâng minh taêng tröôûng) ñaõ trôû thaønh moät thuaät ngöõ chung cho caùc nguyeân taéc laäp quy hoaïch theo xu höôùng choáng laïi söï môû roäng ngoaïi thaønh. Caùc nguyeân taéc naøy chuû yeáu höôùng ñoâ thò phaùt trieån theo daïng neùn (Smart Growth Network, 2009). Taäp hôïp caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa taêng tröôûng thoâng minh nhaán maïnh vaøo tính hieäu quaû vaø chia seû naêm muïc tieâu: (1) Thuùc ñaåy phaùt trieån theo daïng ñoâ thò neùn; dung hôïp nhieàu muïc ñích söû duïng ñaát.

(2) Baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân vaø chaát löôïng moâi tröôøng.

(3) Cung caáp vaø thuùc ñaåy löïa choïn nhieàu loaïi phöông tieän giao thoâng vaän taûi.

(4) Cung caáp nhieàu loaïi hình nhaø ôû vôùi nhieàu loaïi giaù caû vaø kích thöôùc.

(5) Taïo ra taùc ñoäng taøi chính tích cöïc.

Hình 6: “Real Town” vôùi caùc tieän ích söû duïng phuïc vuï nhu caàu cuûa ngöôøi daân – Miami Lake. Nguoàn [6].

Q u y h oπc h &

Hình 7: Khoâng gian keát noái khu hoà vaø maûng xanh (The Hammocks).

Nguoàn [6].

Hình 8: Ñònh vò khu nhaø ôû maät ñoä cao gaàn trung taâm thöông maïi, ñöôøng giao thoâng, vaø khu tieän ích cuûa coäng ñoàng. Nguoàn [6].

t ∏c gi ∂

Hình 10: Khu nhaø ôû nhieàu loaïi giaù caû khaùc nhau. Nguoàn [6].

Keát luaän

TP. HCM cuõng khoâng naèm ngoaøi tieán trình phaùt trieån lan roäng naøy.

TP. HCM hieän nay coù dieän tích khoaûng 2.095km2, trong ñoù noäi thaønh (goàm 12 quaän noäi thaønh cuõ) chieám 142km2, ngoaïi vi (goàm 5 huyeän ven) chieám 814km2 vaø noâng thoân chieám 1.139km2 [5]. Dieän tích thaønh phoá hieän nay taêng gaáp 2.000 laàn so vôùi khi môùi hình thaønh vaøo theá kyû 18 (dieän tích khoaûng 1km2) vaø taêng gaáp 4 laàn so vôùi naêm 1955 (dieän tích khoaûng 51km2) [6]. Beân caïnh ñoù, söï phaân boá daân cö ôû TP. HCM khoâng ñoàng ñeàu. Trong khi moät soá quaän nhö: 3, 4, 10 vaø 11 coù maät ñoä leân tôùi treân 40.000 ngöôøi/km2, thì huyeän ngoaïi thaønh Caàn Giôø coù maät ñoä töông ñoái thaáp 98 ngöôøi/km2. Veà möùc ñoä gia taêng daân soá, trong khi tyû leä taêng töï nhieân khoaûng 1,07% thì tyû leä taêng cô hoïc leân tôùi 2,5%[5].

Söï phaùt trieån nhanh choùng naøy ñaõ taïo ra aùp löïc cho TP. HCM treân caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng, kinh teá vaø xaõ hoäi, ñaët ra baøi toaùn khoù cho caùc nhaø quy hoaïch. Vaäy neân chaêng TP. HCM nghieân cöùu vaø vaän duïng caùc lyù luaän Taêng tröôûng Thoâng minh ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñoâ thò.

Caàn nghieân cöùu phaân TP. HCM thaønh nhöõng khu vöïc ñoâ thò ñeå kieåm soaùt taêng tröôûng hôïp lyù. Vaø moãi khu vöïc ñoâ thò naøy caàn ñaùp öùng ñaày ñuû caùc yeâu caàu giuùp khu vöïc Taêng tröôûng Thoâng minh bao goàm: xaùc ñònh vò trí vaø quy moâ khu vöïc loõi trung taâm; taïo ra söï caân baèng giöõa caùc khu vöïc laøm vieäc vaø khu nhaø ôû; cung caáp nhieàu loaïi hình nhaø ôû vôùi giaù caû vaø chi phí ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa moïi ñoái töôïng trong ñoâ thò.

Hình 9: Khu maät ñoä cao vaø caùc khu ôû cao caáp ñaët gaàn khu trung taâm vôùi caùc dòch vuï mua saém, khu vaên phoøng vaø khu vui chôi giaûi trí coù theå ñaùp öùng nhu caàu haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân. Nguoàn [6].

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Janet Pelley, Building Smart-Growth Communities, Jan. 1, 1999 / ENVIRONMENTAL SCIENCE & TECHNOLOGY/NEWS 2. Anthony Downs, (2001), “What does “Smarth Growth” really mean?”, Foresight, Vol.8, No.2.

3. ThS.KS.Phaïm Thò Hueä Linh, Caùc nguyeân taéc quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò thoâng minh – Theo TCXD soá 02/2011 4. Athur O’sullivan, Urban Economics, 2005, 5th Ed. Singapore: McGraw Hill 5. PGS TS. Leâ Anh Ñöùc, Phaùt trieån maïng löôùi giao thoâng vaø hieäu quaû quy hoaïch söû duïng ñaát taïi TP. HCM, 2007, Luaän aùn tieán só kieán truùc.

6. Wikipedia 7. Reig Ewing, Best Development Practices: A Primer for Smart Growth,American Planning Association.

8. Höõu Coâng, TP. HCM seõ phaùt trieån theo moâ hình chuøm ñoâ thò, Vnexpress.net.

SË 63 . 2013

57

Chi’n l≠Óc tho∏t n≠Ìc TAÏI HOÀNG KOÂNG Cuõng nhö nhieàu quoác gia khaùc ôû chaâu AÙ, daân soá cuûa Hoàng Koâng ñaõ phaùt trieån moät caùch nhanh choùng sau Chieán tranh Theá giôùi thöù II. Ñeán cuoái naêm 2011, daân soá Hoàng Koâng ñaõ taêng 12 laàn, ñaït con soá taêng 7,1 trieäu daân trong khoaûng thôøi gian 60 naêm.

Taêng tröôûng khoâng ngöøng veà daân soá cuûa Hoàng Koâng ñaõ daãn ñeán söï gia taêng maïnh meõ trong hoaït ñoäng kinh doanh, keøm theo ñoù laø löôïng nöôùc thaûi cuõng ngaøy moät taêng. Trung bình moãi ngaøy, ngöôøi daân Hoàng Koâng xaû ra moät löôïng nöôùc thaûi vôùi con soá 2,9 trieäu meùt khoái. Khoái löôïng naøy ñuû ñeå laáp ñaày 1.160 hoà bôi vôùi kích thöôùc tieâu chuaån.

K

HUY GIA (Bieân dòch)

58

SË 63 . 2013

hoaûng 93% daân soá hieän nay cuûa Hoàng Koâng ñöôïc söû duïng heä thoáng thoaùt nöôùc coâng coäng. Heä thoáng naøy bao goàm moät maïng löôùi thoaùt nöôùc coù toång chieàu daøi khoaûng 1.600km vaø khoaûng 280 cô sôû xöû lyù, thu gom nöôùc thaûi, coù coâng suaát xöû lyù 2,7 trieäu meùt khoái nöôùc thaûi moãi ngaøy töø caùc khu daân cö, caùc cô sôû thöông maïi vaø coâng nghieäp treân ñòa baøn. Löôïng nöôùc thaûi sau khi ñöôïc xöû lyù seõ cho ra bieån ñeå hoøa tan vaø khuyeách taùn xuoáng ñaùy saâu thoâng qua khu vöïc cöûa soâng.

Tröôùc ñaây, trong khi ñoâ thò môùi taïi caùc vuøng laõnh thoå môùi ñaõ ñöôïc laép ñaët vaø xaây döïng caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi thöù caáp hieän ñaïi, thì cô sôû haï taàng xöû lyù nöôùc thaûi cho caùc khu ñoâ thò cuõ vaãn chöa ñöôïc naâng caáp ñeå phuïc vuï cho möùc ñoä phaùt trieån cuûa Hoàng Koâng. Ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieån vaø tieâu chuaån soáng ngaøy caøng taêng cuûa ngöôøi daân, cô sôû haï taàng xöû lyù nöôùc thaûi hieän ñang ñöôïc naâng caáp döôùi hình thöùc phuïc hoài chöùc naêng thoaùt nöôùc theo khu vöïc laõnh thoå roäng, keøm theo ñoù laø chöông trình caûi tieán heä thoáng.

Döï aùn Heä thoáng khu vöïc caûng xöû lyù (HATS) ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích caûi thieän chaát löôïng nöôùc cuûa caûng Victoria, döï aùn naøy ñang ñi vaøo caùc giai ñoaïn thöïc hieän. ÔÛ giai ñoaïn 1 cuûa HATS, nöôùc thaûi taïo ra töø khu Cöûu Long vaø moät phaàn phía Ñoâng Baéc cuûa ñaûo Hoàng Koâng ñöôïc chuyeån giao baèng moät moät heä thoáng ñöôøng haàm saâu ñeå xöû lyù vaø taäp trung taïi heä thoáng caùc coâng trình taïi ñaûo Stonecutters. Taïi ñaây, nöôùc thaûi seõ ñöôïc xöû lyù baèng hoùa chaát tröôùc khi daãn thaûi ra khu vöïc caän keà phía Taây caûng Victoria. HATS Giai ñoaïn 1 ñöôïc vaän haønh töø thaùng 12/2001. Ñoái vôùi HATS giai ñoaïn 2 laïi ñöôïc chia thaønh giai ñoaïn 2A vaø 2B - nhöõng muïc tieâu tröôùc ñaây nhaèm chuyeån taûi nöôùc thaûi taïo ra töø caùc khu vöïc phía Baéc vaø phía Taây Nam cuûa ñaûo Hoàng Koâng, qua moät heä thoáng ñöôøng haàm saâu tôùi khu xöû lyù nöôùc thaûi taïi ñaûo Stonecutters, ñeå xöû lyù taäp trung tröôùc khi thaûi ra beán caûng. Giai ñoaïn tieáp sau ñoù ñöôïc thöïc hieän laø nhaèm muïc ñích gaén theâm khaâu xöû lyù sinh hoïc ñeå naâng cao hôn nöõa chaát löôïng nöôùc thaûi.

Hieän taïi, Chính phuû Hoàng Koâng vaãn ñang tieáp tuïc ñaàu tö ngaân saùch ñaùng keå cho lónh vöïc cô sôû haï taàng thoaùt nöôùc nôi ñaây nhaèm muïc tieâu caûi thieän moâi tröôøng. Treân 20 tyû USD ñaõ ñöôïc cam keát ñaàu tö trong Giai ñoaïn 2A cuûa döï aùn HATS vôùi chöông trình phuïc hoài vaø caûi tieán heä thoáng thoaùt

nöôùc. Khoaûn kinh phí naøy seõ ñöôïc tieáp tuïc ñaàu tö vaøo caùc giai ñoaïn tieáp theo cuûa döï aùn. Chính phuû Hoàng Koâng seõ tieáp tuïc noã löïc trong cuoäc chieán choáng oâ nhieãm nguoàn nöôùc ñeå laøm sao mang tôùi cho coäng ñoàng cuûa hoï moät moâi tröôøng an toaøn vaø khoûe maïnh.

Trong chöông trình phuïc hoài vaø caûi thieän chöùc naêng thoaùt nöôùc toaøn laõnh thoå, toaøn boä laõnh thoå ñöôïc chia thaønh 16 khu vöïc daãn nöôùc, maïng löôùi thoaùt nöôùc vaø caùc cô sôû xöû lyù nöôùc thaûi. Caùc coâng trình naøy ñeàu ñang ñöôïc öu tieân naâng caáp töøng khu vöïc daãn nöôùc nhaèm caûi thieän hieäu suaát cuûa toaøn heä thoáng. Beân caïnh ñoù, moät soá coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi cuõ cuõng seõ ñöôïc naâng caáp.

SË 63 . 2013

59

SÔ LÖÔÏC VEÀ

Heä thoáng thoaùt nöôùc taïi Singapore HUY GIA (Bieân dòch)

H

eä thoáng thoaùt nöôùc ñaàu tieân taïi Singapore ñaõ baét ñaàu nhö moät bieän phaùp y teá coäng ñoàng.

Trong nhöõng naêm 1900, beänh soát reùt hoaønh haønh treân ñaát nöôùc naøy vôùi vaät chuû trung gian gaây beänh laø muoãi Anopheles, phaùt trieån maïnh trong thôøi tieát aám aùp vaø deã daøng sinh soâi naûy nôû trong moâi tröôøng nöôùc ñoïng. Ñeå khaéc phuïc vaán ñeà naøy, moät heä thoáng thoaùt nöôùc goùp phaàn choáng soát reùt ñaõ ñöôïc ñöa ra vaøo naêm 1914. Heä thoáng naøy coù chöùc naêng chuyeån taûi nöôùc bò roø ræ vaø ngaên chaën vieäc hình thaønh caùc hoà tuø ñoïng. Maïng löôùi thoaùt nöôùc naøy bao goàm heä thoáng soâng suoái töï nhieân, heä thoáng ñöôøng oáng trong loøng ñaát cuøng heä thoáng coáng beâtoâng. Goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån vaø ñoâ thò hoùa cuûa Singapore, heä thoáng coáng ñöôïc hình thaønh ñeå choáng dòch soát reùt cuõng ñoàng thôøi nhaèm muïc ñích giaûm luõ luït.

Naêm 1951, Singapore ñaõ thaønh laäp moät UÛy ban vôùi vai troø keát noái trong coâng taùc giaûm luõ.

Moät soá döï aùn giaûm luõ luït ñaõ ñöôïc thöïc hieän vaøo thôøi ñieåm nhöõng naêm 1950 vaø 1960, chuû yeáu ôû nhöõng vuøng hay xaûy ra luõ luït nhö:

60

SË 63 . 2013

Queenstown, Geylang, Bedok, Potong Pasir, Whampoa, Jurong, Tampines vaø Seletar. Ñieàu quan troïng trong vieäc giaûm luõ ôû caùc khu vöïc naøy laø do maät ñoä xaây döïng quaù cao neân luõ luït seõ aûnh höôûng ñaùng keå ñeán löôïng lôùn cö daân nôi ñaây. Ñeå taêng cöôøng khaû naêng vaän chuyeån nöôùc luõ ra bieån, heä thoáng coáng phuïc vuï caùc khu vöïc naøy ñaõ ñöôïc môû roäng hôn, ñöôïc ñaøo saâu hôn vaø thaønh heä thoáng beâtoâng hoùa.

Cuõng vaøo thôøi ñieåm naøy, moät heä thoáng cöûa thuûy trieàu cuõng ñöôïc thieát keá cho khu trung taâm thöông maïi vaø caùc khu vöïc khaùc thuoäc trung taâm Singapore coù ñoä cao vaø thöôøng xuyeân phaûi ñoái maët vôùi ngaäp luït vaøo nhöõng luùc thuûy trieàu daâng cao.

Ñaåy nhanh tieán ñoä

Vaøo khoaûng giöõa nhöõng naêm 1970, Cuïc Thoaùt nöôùc thuoäc Boä Moâi tröôøng Singapore ñaõ laøm vieäc vôùi Cô quan Taùi phaùt trieån ñoâ thò, Ban Phaùt trieån Nhaø ôû vaø caùc cô quan khaùc ñeå xaây döïng quy hoaïch toång theå toaøn boä heä thoáng thoaùt nöôùc. Caên cöù vaøo caùc chæ tieâu söû duïng ñaát hieän taïi vaø döï kieán, quy hoaïch

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

cuõng ñoàng thôøi höôùng daãn caùc quy ñònh cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc vaø moät maët chuù troïng tôùi heä thoáng löu tröõ nöôùc thaûi ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu phaùt sinh trong töông lai. Keá hoaïch naøy cuõng chuû yeáu höôùng ñeán caùc khu vöïc thöôøng xuyeân bò ngaäp luït vaø ñang ñöôïc tieán haønh caùc döï aùn khaéc phuïc giaûm luõ luït ñaõ ñöôïc ñaët ra.

Soâng Singapore

Soâng Singapore laø tuyeán giao thoâng thuûy quan troïng vaø caùc haønh lang chính cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh trong nhieàu thaäp kyû. Soâng Singapore ñaõ trôû neân oâ nhieãm naëng neà töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh roäng lôùn treân soâng vaø khu vöïc xung quanh soâng cho ñeán naêm 1987, moät soá cô quan chöùc naêng ñaõ chuyeån ñoåi hình thaùi hoaït ñoäng cuûa doøng soâng vaø baét tay vaøo vieäc laøm saïch doøng soâng naøy trong khoaûng thôøi gian hôn 10 naêm.

Ngaøy nay, soâng Singapore ñaõ trôû thaønh moät ñòa ñieåm vui chôi giaûi trí vaø laø moät tuï ñieåm vaên hoùa phoå bieán. Ñaây laø moät trong naêm con soâng chaûy vaøo hoà chöùa Marina.

Soâng Geylang

Soâng Geylang laø heä thoáng thoaùt nöôùc chính hoã trôï cho hai löu vöïc thoaùt nöôùc taïi Geylang vaø Tanjong Katong. PUB ñaõ chi 41.000.000 ñoâla Singapore ñeå giaûm bôùt tình traïng luõ luït ôû khu vöïc naøy. Ngaøy nay, doøng soâng naøy laø moät ñöôøng thuyû saïch, ñeïp, ñaûm baûo ñöôïc caû hai chöùc naêng thaåm myõ vaø ñieàu hoøa.

Sungei Api Api

Sungei Api Api laø moät trong nhöõng nguoàn nöôùc chính cung caáp cho caùc khu vöïc thaønh phoá môùi nhö Pasir Ris vaø Tampines.

PUB ñaõ thoâng qua phöông phaùp thieát keá tích hôïp khi thieát keá laïi doøng soâng naøy ñeå taïo neân cô sôû haï taàng töï nhieân trong moät khu vöïc ñöôïc coi nhö röøng ñoâ thò. Con soâng naøy ñaõ ñöôïc ñaøo saâu hôn 2 meùt ñeå ñaûm baûo doøng chaûy thöôøng xuyeân cuûa nöôùc. Heä thöïc vaät vaø röøng ngaäp maën ñaëc bieät cuõng ñöôïc löïa choïn vaø troàng doïc hai beân bôø soâng ñeå caûi thieän moâi tröôøng töï nhieân.

Sungei Api Api khoâng chæ coù chöùc naêng taïo caûnh quan haáp daãn sinh ñoäng cho ngöôøi daân nôi ñaây maø noù coøn ñoùng goùp vai troø nhö moät heä thoáng thoaùt nöôùc taïi khu vöïc naøy. Noù ñaõ trôû thaønh doøng soâng ngöôøi ñaàu tieân trong moät loaït caùc döï aùn lieân quan ñeán vieäc caûi taïo heä thöïc vaät soâng nöôùc vaø caûi taïo caûnh quan heä thoáng soâng ngoøi taïi Singapore.

Hieän taïi

Töø naêm 1973, hôn 2 tæ ñoâla Singapore ñaõ ñöôïc ñaàu tö vaøo vieäc xaây môùi heä thoáng coáng vaø keânh raïch ôû Singapore. Nhôø nhöõng noã löïc phoái hôïp vaø thaän troïng trong vieäc laäp quy hoaïch phaùt trieån laõnh thoå, PUB ñaõ laøm giaûm dieän tích caùc khu vöïc coù nguy cô bò luõ luït cuûa Singapore töø 3.200ha trong nhöõng naêm 1970 cho ñeán nay chæ coøn 56ha. Tuy nhieân, luõ queùt vaø nöôùc ñoïng vaãn coøn xaûy ra ôû moät soá khu vöïc nhoû leû cuûa Singapore. Hieän nay, PUB vaãn ñang nhaém tôùi muïc tieâu trieån khai caùc döï aùn giaûm luõ luït cho caùc khu vöïc naøy.

Beân caïnh ñoù, Singapore cuõng söû duïng caùc maïng löôùi coáng raõnh, keânh raïch, soâng ngoøi, ao thu nöôùc möa vaø hoà chöùa ñeå thu thaäp nöôùc möa tröôùc khi xöû lyù laøm nguoàn cung caáp nöôùc saïch sinh hoaït. Chính ñieàu naøy ñaõ giuùp Singapore trôû thaønh moät trong soá ít caùc nöôùc treân theá giôùi

coù khaû naêng thu nöôùc möa trong ñoâ thò treân dieän roäng laøm nguoàn cung caáp nöôùc saïch cuûa quoác gia.

Naêm 2007, PUB cuõng phaùt ñoäng Chöông trình nöôùc vôùi coâng suaát cao, ñeïp maét vaø ñaûm baûo tieâu chuaån saïch (ñöôïc goïi taét laø ABC Waters). Chöông trình laø söï chuyeån ñoåi nöôùc töø caùc hoà chöùa vaø caùc cô sôû löu tröõ nöôùc cuûa Singapore vaøo caùc khu vöïc soâng, suoái, hoà coù caûnh quan ñeïp vaø saïch seõ... Vôùi hôn 100 döï aùn trong 10-15 naêm tôùi, quy hoaïch seõ thay ñoåi dieän maïo cuûa quoác ñaûo sö töû thaønh moät thaønh phoá cuûa nhöõng khu vöôøn vaø nöôùc. Naêm 2012, hôn 20 döï aùn ñaõ ñöôïc trieån khai ôû giai ñoaïn 1.

SË 63 . 2013

61

THEÁ GIÔÍ

QUY HOAÏ C H

Heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa Tokyo ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaûm baûo cho moâi tröôøng soáng ñöôïc an toaøn söï thoaûi maùi.

& KIEÁN TRUÙC

Vai trfl

CUÛA HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC TAÏI TOKYO Bieân dòch: huy MINH

H

eä thoáng naøy coù vai troø trong vieäc laøm saïch nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa ngöôøi daân Tokyo, ñeå sau ñoù ñoå ra bieån vaø caùc con soâng.

Beân caïnh ñoù, heä thoáng naøy coøn goùp phaàn nhanh choùng loaïi boû nöôùc möa beà maët cuûa thaønh phoá.

Caûi thieän moâi tröôøng soáng thoâng qua vieäc xöû lyù nöôùc thaûi Nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy ñöôïc xöû lyù ñeå ñaûm baûo moät moâi tröôøng soáng deã chòu.

möa vaøo caùc con soâng, ra bieån hoaëc caùc khu vöïc löu tröõ nöôùc.

trong saïch. Cuï theå, noù coù vai troø giuùp cho moâi tröôøng trong vieäc giaûm söû duïng taøi nguyeân thieân nhieân vaø tieát kieäm naêng löôïng baèng caùch söû duïng caùc nguoàn nhieân lieäu coù trong nöôùc thaûi vaø cô sôû vaät chaát saün coù nhö heä thoáng maùi nhaø cuûa Trung taâm taùi taïo nöôùc. Nguoàn naêng löôïng naøy seõ ñöôïc söû duïng cho nhieàu muïc ñích khaùc nhau.

Moät thaønh phoá khoâng ngaäp luït

Chaát löôïng nöôùc taïi caùc khu vöïc coâng coäng* Caûi thieän chaát löôïng nöôùc ñöôïc ñaûm baûo baèng caùch daãn truyeàn nöôùc thaûi ñaõ ñöôïc xöû lyù saïch ra caùc khu vöïc soâng, bieån. * Soâng, bieån,…

Boàn röûa xe söû duïng nöôùc taùi cheá

Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc

Xöû lyù vaø laøm saïch nöôùc

Ngaên chaën ngaäp luït thoâng qua vieäc loaïi boû nöôùc möa Thaønh phoá ñöôïc baûo veä khoûi luõ luït thoâng qua vieäc loaïi boû nhanh choùng cuûa löôïng möa* treân beà maët ñaát. *Nöôùc möa ñöôïc gom laïi baèng nhieàu ñöôøng khaùc nhau nhö: maïng löôùi thoaùt nöôùc bao goàm caùc ñöôøng oáng daãn ñeå chuyeån taûi nöôùc

62

SË 63 . 2013

Soâng Sumida taùi sinh

Moät vai troø môùi Heä thoáng thoaùt nöôùc coù moät vai troø môùi, ñoù laø mang laïi cho thaønh phoá moät moâi tröôøng

Heä thoáng thoaùt nöôùc bao goàm 3 thaønh phaàn cô baûn: n Heä thoáng coáng raõnh: Coù vai troø thu thaäp vaø xöû lyù nöôùc thaûi. n Traïm bôm: Coù chöùc naêng bôm nöôùc thaûi ñeå traùnh vieäc laép ñaët heä thoáng coáng raõnh quaù saâu. n Caùc trung taâm taùi taïo nöôùc: Laø nôi xöû lyù nöôùc thaûi thaønh nöôùc saïch. Ñeå ñaûm baûo toát chöùc naêng vaän haønh, caùc

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi Trung taâm taùi cheá nöôùc Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc

Nhaø maùy

Boä phaän tieàn xöû lyù ñoái vôùi nöôùc thaûi

Buoàng soûi

Beå laéng chính

Ñaây laø boä phaän ñaàu tieân maø nöôùc Nöôùc thaûi ñöôïc xaû chaäm ñöôïc daãn vaøo, sau ñoù ñi qua moät heä töø 2 ñeán 3 giôø ñeå taïo thoáng oáng daãn lôùn ñeå ñi vaøo beå laéng. ñieàu kieän cho caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc deã daøng laéng xuoáng.

Khoâng gian coâng vieân treân maët ñaát

Nhaø

Khoang phaûn öùng

Beå laéng thöù caáp

Buøn (buøn hoaït tính) ñöôïc hình thaønh khoái löôïng lôùn trong beå phaûn öùng vaø ñöôïc keát tuûa töø 3 ñeán 4 tieáng.

Sau ñoù, ngöôùi ta coù theå taùch ñöôïc lôùp nöôùc (ñaõ qua xöû lyù) phía treân vaø buøn , vaø trong söï taùch bieät thaønh moät beà (ñaõ qua xöû lyù) vaø buøn.

Xöû lyù nöôùc thaûi tieân tieán Moät soá tieän ích ñöôïc öùng duïng tieán haønh ñeå cho nöôùc saïch hôn.

Caùt loïc vaø maøng loïc: Loaïi boû caùc haït nhoû mòn maø beå laéng thöù caáp chöa theå loaïi boû ñöôïc hoaøn toaøn.

Coù vai troø hieäu quaû trong vieäc loaïi boû nitô vaø phoát pho töø nöôùc thaûi trong beå phaûn öùng.

Caùc cô sôû xöû lyù buøn xaû nöôùc

Cöûa coáng

Ñaây laø cô sôû chuyeân xöû lyù caùc chaát ñoäc haïi coù trong nöôùc nhö kim loaïi naëng Heä thoáng thoaùt nöôùc Bao goàm heä thoáng caùc ñöôøng oáng daãn nöôùc thaûi tôùi trung taâm taùi taïo nöôùc. Heä thoáng ñöôøng oáng naøy coù ñöôøng kính dao ñoäng 25cm ñeán 8.5m.

Beå khöû truøng baèng Clo

Traïm bôm Heä thoáng coáng ñöôïc laép ñaët taïi moät goùc sao cho nöôùc thaûi ñöôïc chaûy moät caùch töï nhieân. Khi ñaït ñeán moät ñoä saâu nhaát ñònh, nöôùc thaûi ñöôïc bôm tôùi vò trí gaàn vôùi beà maët vaø quay trôû laïi doøng chaûy töï nhieân.

Buøn coù chöùa vi sinh vaät (buøn hoaït tính) ñöôïc ñöa theâm vaøo cuøng vôùi khoâng khí. Sau ñoù, nöôùc thaûi ñöôïc kích thích hoaït ñoäng töø 6 ñeán 8 giôø. Caùc vi sinh vaät coù chöùc naêng phaân huûy caùc chaát oâ nhieãm coù trong nöôùc thaûi, ñoàng thôøi vaø caùc caën baån seõ baùm vaøo cuøng caùc vi sinh, chuùng gaén keát vôùi nhau cho ñuû troïng löôïng vaø deã daøng laéng xuoáng vôùi khoái löôïng lôùn.

thaønh phaàn neâu treân cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc thöôøng xuyeân ñöôïc kieåm tra, veä sinh vaø söûa chöõa haøng ngaøy.

Caùc trung taâm caûi taïo nöôùc Caùc trung taâm caûi taïo nöôùc coù hai chöùc naêng chính laø xöû lyù nöôùc thaûi vaø xöû lyù buøn taïo ra sau quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi. Vieäc xöû lyù nöôùc thaûi phaûi thoâng qua moät heä thoáng caùc beå chöùa. Vaên phoøng quaûn lyù thoaùt nöôùc thuoäc chính quyeàn thaønh phoá Tokyo chòu traùch nhieäm quaûn lyù 20 trung taâm coù chöùc naêng xöû lyù khoaûng 25,8 trieäu meùt khoái nöôùc thaûi moãi ngaøy. Ñeå xöû lyù khoái löôïng nöôùc lôùn nhö vaäy daãn ñeán vieäc ñoøi hoûi khaù nhieàu khoâng gian daønh cho caùc trung taâm caûi taïo nöôùc. Taïi Tokyo, caùc trung taâm naøy ñöôïc tính toaùn thieát keá vôùi hieäu quaû söû duïng khoâng gian toái öu, vaø ñaày ñuû caùc thaønh phaàn töø heä thoáng beå laéng hai taàng ñeán caùc haàm thöïc hieän phaûn öùng saâu. Trong moät noã löïc chung giöõa Chính quyeàn thuû ñoâ Tokyo vaø chính quyeàn ñòa phöông caáp döôùi, ñoù laø vieäc taän duïng beà maët maùi cuûa caùc trung taâm caûi taïo nöôùc trôû thaønh khoâng gian coâng vieân. Ñöôøng daãn vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc Khu nhaø keát noái: OÁng thoaùt nöôùc cuøng thieát bò keát noái khaùc ñöôïc gaén keát

Huùt buïi

Caùc thieát bò xöû lyù buøn Buøn ñöôïc khöû nöôùc vaø ñoát chaùy. Baèng caùch naøy, khoái löôïng cuûa buøn seõ giaûm xuoáng coøn 1/1000 so vôùi khoái löôïng ban ñaàu cuûa noù.

Tro cuûa buøn laïi ñöôïc taùi cheá moät caùch hieäu quaû ñeå söû duïng trong vieäc saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng nhö xi maêng vaø coát lieäu nheï. * Caùc trung taâm taùi cheá nöôùc khoâng coù coâng ngheä xöû lyù buøn thì buøn seõ ñöôïc chuyeån tôùi caùc cô sôû xöû lyù buøn chuyeân bieät.

Khoang chöùa daøy Buøn ñöôïc nheï nhaøng keát tuûa vaø taùch thaønh buøn noåi vaø tích tuï thaønh lôùp daøy.

Taùch nöôùc Nöôùc ñöôïc tieáp tuïc laáy theâm töø lôùp buøn daøy.

Thaùp xöû lyù huùt nöôùc

Loø ñoát Buøn ñaõ taùch nöôùc seõ ñöôïc ñoát thaønh tro.

löôïng nöôùc noåi leân ñaõ ñöôïc taùch ra trong beå laéng thöù caáp vaø ñöôïc xöû lyù baèng hôïp chaát goác Clo, tieáp ñoù laø khaâu khöû truøng caùc vi khuaån daïng coli,... Cuoái cuøng löôïng nöôùc naøy seõ ñöôïc chuyeån ra soâng vaø bieån.

vôùi nhau taïo thaønh moät heä thoáng chung goïi laø “nhaø keát noái”. Ñaây laø nôi nöôùc thaûi ñöôïc thu gom cho ñeán khi ñöôïc thaûi ra ñöôøng oáng thoaùt nöôùc.

Khi xaây döïng, môû roäng, hoaëc caûi taïo khu nhaø keát noái, caùc döï aùn naøy ñeàu naèm trong söï quaûn lyù cuûa caùc coâng trình thoaùt nöôùc.

Heä thoáng loaïi boû nöôùc thaûi Coù hai heä thoáng ñeå loaïi boû nöôùc thaûi laø heä thoáng thoaùt nöôùc keát hôïp vaø heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng bieät. Trong heä thoáng keát hôïp, nöôùc thaûi vaø nöôùc möa ñöôïc thu thaäp qua ñöôøng coáng vaø chuyeån taûi ñeán moät trung taâm caûi taïo nöôùc. Maët khaùc, trong heä thoáng rieâng bieät, nöôùc thaûi veä sinh vaø nöôùc möa ñöôïc loïc theo ñöôøng coáng rieâng. Nöôùc thaûi veä sinh ñöôïc chuyeån ñeán trung taâm caûi taïo nöôùc vaø nöôùc möa ñöôïc ñöa tröïc tieáp ra caùc con soâng vaø bieån.

Coâng taùc baûo trì vaø quaûn lyù naâng caáp thöôøng xuyeân heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa Tokyo

Heä thoáng oáng thoaùt nöôùc: Heä thoáng oáng thoaùt naøy cuõng coù khaû naêng bò vôõ do bò hö hoûng, do taûi troïng vaø ñoä rung töø caùc loaïi xe haïng naëng, hoaëc do söï suït luùn cuûa maët ñaát. Vì vaäy, vieäc kieåm tra vaø söûa chöõa heä thoáng thoaùt nöôùc laø vieäc laøm raát quan troïng cuûa caùc cô quan coù lieân quan trong lónh vöïc naøy.

Traïm bôm: Coâng trình traïm bôm 24 giôø/ngaøy coù chöùc naêng xaû nöôùc thaûi ñeán caùc trung taâm caûi taïo nöôùc; goùp phaàn baûo veä thaønh phoá khoûi luõ luït vaøo nhöõng ngaøy möa baèng caùch nhanh choùng giaûi phoùng nöôùc möa ra soâng, bieån.

Trung taâm Caûi taïo nöôùc Caùc trung taâm caûi taïo nöôùc coù chöùc naêng xöû lyù nöôùc thaûi lieân tuïc trong voøng 24 giôø moãi ngaøy. Neáu caùc trung taâm naøy khoâng hoaït ñoäng theo ñuùng quy trình vaø chöùc naêng vaän haønh thì oâ nhieãm seõ laây lan nhanh ra soâng, bieån cuûa Nhaät Baûn.

Quy ñònh chaát löôïng nöôùc Taïi caùc cô sôû xöû lyù nöôùc thaûi ñang hoaït ñoäng, raát khoù coù theå xöû lyù trieät ñeå caùc chaát ñoäc haïi nhö kim loaïi naëng coù trong nöôùc thaûi coâng nghieäp.

Trong tröôøng hôïp naøy, caùc cô quan chöùc naêng ñaõ ñöa ra caùc quy ñònh veà chaát löôïng nöôùc thaûi töø heä thoáng coáng raõnh.

SË 63 . 2013

63

Kinh nghieäm quoác teá

öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong laäp quy hoaïch ñoâ thò (Phaàn 1)

ÑA NGAØNH

International experiences in responding to climate change in urban planning

This paper is a shortened and re-edited version of a research on “International experiences in urban planning”, within the project on “Integration of climate change adaptation in urban planning in Vietnam”, conducted by VIAP and funded by Rockefeller Foundation. The paper is presented in a series of short articles. While the role of urban planning in climate change mitigation is very significant, this paper only focuses on adaptation as its implications are more relevant to the conditions of Viet Nam. This Part 1 starts with approaches and principles for adaptive urban planning, in which, land use planning, urban design and infrastructure planning are acknowledged to play the most important roles in both mitigation and adaptation.

Ts. Michael DiGregorio, Ts. Stephen Tyler vaø Ts. Löu Ñöùc Cöôøng

Q

uy hoaïch ñoâ thò, veà baûn chaát, laø söï ñònh höôùng cho töông lai. ÔÛ moät möùc ñoä naøo ñoù, caùc baûn quy hoaïch ñaïi dieän cho quyeàn lôïi vaø nguyeän voïng cuûa caùc beân lieân quan laø ñoái töôïng cuûa quy hoaïch. Quy hoaïch vaø chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi ñöôïc cuï theå hoùa thoâng qua caùc quyeát ñònh veà söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò, vaø cô sôû haï taàng. Phaùt trieån cô sôû haï taàng vaø thay ñoåi söû duïng ñaát laø vieäc laâu daøi, khoù khaên vaø raát toán keùm

64

SË 63 . 2013

ñeå khaéc phuïc neáu khoâng hôïp lyù. Vôùi xaùc suaát ngaøy caøng taêng cuûa caùc söï kieän khí haäu cöïc ñoan, cuõng nhö caùc chi phí lieân quan ñeán caû thieät haïi cho cô sôû haï taàng vaø thieät haïi do söû duïng ñaát khoâng phuø hôïp, vieäc loàng gheùp bieán ñoåi khí haäu (BÑKH) vaøo chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò, quy hoaïch vuøng, quy hoaïch chung vaø quy hoaïch chi tieát ngaøy caøng trôû neân caàn thieát. Caâu hoûi ñaët ra laø, vôùi tính chaát khoâng chaéc chaén nhö vaäy, quaù trình naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo?

ß a

Caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp tieáp caän laäp quy hoaïch ñoâ thò thích öùng vôùi BÑKH

Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng (ÑTM) vaø Ñaùnh giaù moâi tröôøng chieán löôïc (ÑMC) laø nhöõng coâng cuï cô baûn vaø saün coù ñeå loàng gheùp BÑKH vaøo quy hoaïch ñoâ thò (QHÑT).

Nhöõng ñaùnh giaù khí haäu naøy laøm taêng theâm chi phí vaø thôøi gian cuûa quaù trình pheâ duyeät döï aùn do yeâu caàu phaân tích theâm caùc phöông aùn thay theá. Trong heä thoáng cuûa Hoa Kyø, nhöõng yeâu caàu naøy cuõng coù theå daãn ñeán nhöõng thaùch thöùc veà maët phaùp lyù ñoái vôùi moät soá döï aùn. Tuy nhieân, kinh nghieäm cho thaáy khung ñaùnh giaù naøy khoù coù theå daãn ñeán baùc boû caùc döï aùn neáu chæ döïa treân caùc taùc ñoäng khí haäu. Hôn nöõa, maëc duø loàng gheùp BÑKH vaøo trong ÑTM vaø ÑMC coù theå laøm giaûm taùc ñoäng cuûa töøng döï aùn cuï theå, nhöng laïi khoâng thuùc ñaåy söï thích öùng roäng raõi vôùi BÑKH ôû caáp thaønh phoá hoaëc caáp vuøng.

Moät caùch thay theá cho vieäc ñaùnh giaù khí haäu ñoái vôùi moät döï aùn cuï theå laø ñöa döï aùn ñoâ thò vaøo trong quy trình quy hoaïch thích öùng vôùi BÑKH. Caùch tieáp caän naøy cung caáp cho caùc nhaø quy hoaïch moät höôùng daãn veà ñaùnh giaù khoâng chæ tính deã bò toån thöông vaø caùc taùc ñoäng cuûa BÑKH ñoái vôùi caùc döï aùn cuï theå, maø coøn laø moät phöông tieän ñeå ñaùnh giaù xem nhöõng döï aùn naøy phuø hôïp nhö theá naøo vôùi caùc chieán löôïc hoaëc caùc muïc tieâu phaùt trieån thaønh phoá vaø vuøng. Trong boái caûnh naøy, caùc quyeát ñònh veà söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò, vaø cô sôû haï taàng theå hieän trong quy hoaïch thích öùng coù theå döïa treân caùc nguyeân taéc “khoâng hoái tieác” hoaëc “thaát baïi an toaøn”, vaø caùc döï aùn cuï theå coù theå ñöôïc ñaùnh giaù veà möùc ñoä ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu thích öùng cuï theå trong chieán löôïc. Phöông phaùp naøy ngaøy caøng trôû neân phoå bieán trong chieán löôïc phaùt trieån thaønh phoá (CDS), chieán löôïc thích öùng toaøn thaønh phoá (city adaptation strategy) vaø chieán löôïc thích öùng cho caùc ngaønh cuï theå nhö caáp thoaùt nöôùc. Ñaùng tieác laø trong khi caùc phöông phaùp tieáp caän môùi ñaõ xuaát hieän ôû caùc thaønh phoá treân khaép theá giôùi, thì caùc nghieân cöùu vaø cô cheá ñeå aùp duïng vaøo thöïc teá laïi khoâng ñöôïc phoå bieán roäng raõi vôùi nhöõng ngöôøi laøm chuyeân moân, caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò, hoaëc coäng ñoàng.

Caùc taøi lieäu veà thích öùng BÑKH ñeàu coù moät chuû ñeà chung. Trong tröôøng hôïp khoâng coù tieâu chuaån kyõ thuaät, caùc nhaø QHÑT buoäc phaûi phaùt trieån caùc coâng cuï saùng taïo, vaø döïa treân caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp tieáp caän caên baûn ñeå giaûi quyeát nhöõng thaùch thöùc veà thích öùng vôùi BÑKH taïi ñòa phöông. Giaûm thieåu vaø thích öùng laø hai noäi dung chính khi baét ñaàu thaûo luaän veà nhöõng thaùch thöùc cuûa BÑKH. Do söï khaùc bieät veà möùc ñoä phaùt trieån ñoâ thò vaø coâng nghieäp, caùc nöôùc thu nhaäp cao chuù yù nhieàu ñeán noäi dung giaûm thieåu, trong khi thích öùng ñaõ trôû thaønh moät phöông phaùp tieáp caän phoå bieán hôn ôû caùc nöôùc coù thu nhaäp thaáp vaø trung bình. Vì vaäy, trong khuoân khoå baøi vieát naøy chuùng toâi taäp trung vaøo thích öùng ñeå coù theå ruùt ra nhöõng baøi hoïc phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa Vieät Nam.

n g µ n h

Nhaän thöùc toaøn caàu veà thay ñoåi khí haäu ñaõ daãn ñeán söï coâng nhaän raèng phaùt trieån ñoâ thò caàn phaûi ñaùp öùng caùc ñieàu kieän khí haäu trong töông lai vôùi nhieàu khaùc bieät so vôùi ñieàu kieän trong quaù khöù. Vaán ñeà quan troïng ñoái vôùi caùc nhaø quy hoaïch laø: neáu löôïng khí thaûi nhaø kính tieáp tuïc taêng treân toaøn caàu, BÑKH seõ taêng toác. Noùi caùch khaùc, caùc nhaø quy hoaïch khoâng phaûi ñang ñoái phoù vôùi moät söï thay ñoåi coù theå döï ñoaùn ñöôïc töø moät ñieàu kieän khí haäu oån ñònh sang moät ñieàu kieän khí haäu khaùc. Cho ñeán khi löôïng khí nhaø kính giaûm (vaø hieän nay khoâng coù daáu hieäu gì chöùng toû ñieàu ñoù ñang xaûy ra), caùc nhaø quy hoaïch phaûi ñoái phoù vôùi toác ñoä taêng toác lieân tuïc cuûa BÑKH ñòa phöông, cuõng nhö tính chaát luoân bieán ñoäng vaø khoâng chaéc chaén cuûa ñieàu kieän khí haäu.

Tính chaát luoân bieán ñoäng vaø söï khoâng chaéc chaén cuûa BÑKH ñang taïo ra söï thay ñoåi trong caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp tieáp caän laäp quy hoaïch, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng quyeát ñònh veà söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò, vaø cô sôû haï taàng, maø trong thöïc teá, khoâng theå ñaûo ngöôïc ñöôïc.

Quaù trình naøy bao goàm vieäc chuyeån ñoåi ñaát noâng nghieäp sang ñaát xaây döïng ñoâ thò, laáp caùc vuøng ñaát ngaäp nöôùc, xaây döïng treân caùc baõi bieån; xaây döïng ñeâ ñieàu vaø cô sôû haï taàng baûo veä öùng phoù vôùi BÑKH vaø ñaàu tö cô sôû haï taàng trong daøi haïn, chaúng haïn nhö heä thoáng caáp nöôùc, ñöôøng xaù, nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi vaø heä thoáng thoaùt nöôùc. Ñaây laø nhöõng khoaûn ñaàu tö coâng toán keùm maø seõ ñònh hình cho phaùt trieån ñoâ thò trong nhieàu thaäp kyû, neáu khoâng noùi laø haøng theá kyû. Vôùi söï bieán ñoäng vaø khoâng chaéc chaén ôû phía tröôùc, caùc nhaø QHÑT caàn phaûi xem xeùt nhöõng ruûi ro tieàm taøng trong töông lai lieân quan ñeán ñaát ñai vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng ngay töø hoâm nay.

Moät trong nhöõng thaùch thöùc maø caùc nhaø hoaïch ñònh phaûi ñoái maët laø söï loàng gheùp BÑKH vaøo QHÑT coù theå khoâng ñöa ra caùc tieâu chuaån kyõ thuaät hoaëc caùc coâng thöùc aùp duïng roäng raõi. Ruûi ro khí haäu khoâng chæ khaùc bieät tuøy theo vò trí vaø caáu truùc phaùt trieån ñoâ thò hieän höõu, maø chuùng coøn bieán ñoäng maïnh vaø khoâng chaéc chaén. Coù söï khoâng chaéc chaén veà nhöõng vieäc caàn laøm ñeå giaûi quyeát vaán ñeà, vaø cuõng khoâng coù giôùi haïn roõ raøng cho vieäc ñaàu tö vaøo caùc bieän phaùp thích öùng - ngay caû sau khi ñaõ hoaøn thaønh caùc giaûi phaùp, thì vaãn caàn ñeán caùc bieän phaùp boå sung trong töông lai. Nhöõng ñaëc tröng naøy khieán cho thích öùng trôû thaønh moät vaán ñeà nan giaûi. Caùc vaán ñeà nan giaûi khoâng coù giaûi phaùp roõ raøng. Hôn nöõa, do söï phuï thuoäc laãn nhau, baát kyø noã löïc naøo ñeå giaûi quyeát moät khía caïnh cuûa vaán ñeà coù theå taïo ra nhöõng vaán ñeà khaùc. Vì lyù do naøy, nhöõng vaán ñeà nan giaûi ñoøi hoûi thôøi gian ñeå xaây döïng söï ñoàng thuaän veà baûn chaát cuûa vaán ñeà, vaø chieán löôïc ñeå giaûi quyeát chuùng.

Trong khi caùc vaán ñeà thích öùng vôùi BÑKH hieän nay ñang ngaøy caøng ñöôïc coâng nhaän roäng raõi trong QHÑT, vaãn chöa coù söï ñoàng thuaän veà nhöõng thöïc tieãn toát ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñoù. Ñieàu naøy phaàn lôùn laø do caùc chuyeân gia QHÑT coù kinh nghieäm haïn cheá veà BÑKH, vaán ñeà vaø SË 63 . 2013

65

ß a

n g µ n h

caùc giaûi phaùp laø khoâng roõ raøng vôùi caùc beân lieân quan, vaø caùc nhaø quy hoaïch khoâng thöôøng xuyeân ñöôïc ñaøo taïo veà nhöõng phöông phaùp ñeå ñaït ñöôïc söï ñoàng thuaän trong haønh ñoäng.

Nghieân cöùu cho thaáy coù moät soá yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò vaø quy hoaïch cô sôû haï taàng. Ñaàu tieân, quy trình laø cöïc kyø quan troïng. Laäp QHÑT thích öùng vôùi BÑKH phaûi ñöôïc thöïc hieän theo quy trình xaây döïng söï ñoàng thuaän veà vaán ñeà cuõng nhö caùc giaûi phaùp tieàm naêng. Thoâng qua ñoái thoaïi hoïc taäp chia seû, caùc beân lieân quan cuõng coù theå ñaët ra muïc tieâu vaø xaây döïng kòch baûn thích öùng. Thöù hai, thoâng qua vieäc xaùc ñònh caùc vaán ñeà lieân quan ñeán BÑKH trong boái caûnh khoâng gian ñoâ thò, ñaùnh giaù möùc ñoä toån thöông coù theå laø cô sôû cho quy hoaïch söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò vaø quy hoaïch cô sôû haï taàng.

Söï hieåu bieát veà caùc khu vöïc cuûa thaønh phoá coù khaû naêng bò aûnh höôûng bôûi luõ luït, nöôùc bieån daâng, thieáu nöôùc ngoït do haïn haùn hoaëc xaâm nhaäp maën, soùng nhieät, thuûy trieàu hoaëc trieàu cöôøng seõ giuùp caùc nhaø quy hoaïch ñöa ra nhöõng baûn quy hoaïch söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò vaø cô sôû haï taàng vôùi khaû naêng thich öùng toát hôn vôùi BÑKH. Hieåu bieát veà nhöõng nhoùm daân soá deã bò toån thöông trong caùc khu vöïc naøy cuõng seõ giuùp hoï ñöa ra caùc bieän phaùp hieäu quaû ñeå baûo veä ngöôøi daân. Thöù ba, heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS) ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc huy ñoäng söï tham gia cuûa nhieàu beân lieân quan vaø coäng ñoàng, vaø trong vieäc minh hoïa baèng hình aûnh nhöõng kòch baûn thích öùng. Thoâng thöôøng, caùc baûn ñoà nhieàu lôùp ñöôïc söû duïng ñeå minh hoïa, so saùnh nhöõng toån thöông do BÑKH theo döï baùo vôùi QHÑT, quy hoaïch phaùt trieån cô sôû haï taàng, taêng tröôûng daân soá vaø xu höôùng maät ñoä, baùo caùo thieät haïi trong nhöõng naêm gaàn ñaây do luõ luït, haïn haùn, baûn ñoà luõ luït vaø caùc yeáu toá khaùc döïa treân ñieàu kieän ñòa phöông.

Nhöõng baûn ñoà naøy cuõng seõ xaùc ñònh caùc coäng ñoàng cuï theå, chaúng haïn nhö caùc khu ñònh cö trong haønh lang thoaùt luõ, hay nhöõng nhoùm ngöôøi, chaúng haïn nhö caùc laøng chaøi, ñaõ hoaëc seõ chòu taùc ñoäng cuûa BÑKH. Trong boái caûnh quyeàn löïc chính trò ñöôïc söû duïng ñeå thuùc ñaåy ñaàu tö tö nhaân, ruûi ro lieân quan ñeán söï phaùt trieån ñoâ thò khoâng beàn vöõng thöôøng bò boû qua. Moät ví duï lieân quan töø tieåu bang Baéc Carolina, Hoa Kyø, nôi chuû ñaát tö nhaân vaø caùc nhaø ñaàu tö phaùt trieån ôû khu vöïc ñoàng baèng ven bieån ñaõ thaønh coâng

66

SË 63 . 2013

trong vieäc vaän ñoäng cô quan laäp phaùp ñöa ra quy ñònh raèng taát caû caùc quy hoaïch chính thöùc vaø caùc quy ñònh söû duïng ñaát ñoái vôùi khu vöïc naøy seõ ñöôïc laäp döïa treân möïc nöôùc bieån trong quaù khöù. Nhöõng nhaø vaän ñoäng haønh lang cho raèng vì döï baùo nöôùc bieån daâng ôû khu vöïc ñoàng baèng ven bieån laø khoâng chaéc chaén, ñeå oån ñònh giaù trò baát ñoäng saûn, quy hoaïch vuøng ven bieån khoâng neân tính ñeán caùc döï baùo veà möïc nöôùc bieån daâng do BÑKH (Phillips, 2012).

Beân caïnh ñoù, caàn phaûi xaùc ñònh nhöõng vuøng luõ luït môùi, di chuyeån caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi, naâng coát ñöôøng, vaø nhaø nöôùc seõ phaûi chi traû haøng traêm trieäu ñoâ la. Ñeå khoâng phaûi ñoái phoù vôùi moät thöïc teá khoâng maáy khaû quan, nhaø nöôùc ñaõ quyeát ñònh trì hoaõn baát kyø thay ñoåi naøo trong chính saùch söû duïng ñaát hieän taïi trong khi chôø ñôïi keát quaû ñaùnh giaù cuûa chính phuû veà nöôùc bieån daâng. Ví duï naøy minh hoïa söï loàng gheùp quy hoaïch thích öùng vôùi BÑKH trong caùc cuoäc xung ñoät veà chính trò giöõa nhöõng lôïi ích kinh teá ngaén haïn vaø lôïi ích coâng coäng daøi haïn. Höôùng daãn laäp quy hoaïch thích öùng phaûi laøm roõ nhöõng lôïi ích coâng coäng, xaùc ñònh caùc chi phí lieân quan vaø caùc ñoái töôïng höôûng lôïi, vaø xaùc ñònh nhöõng quyeát ñònh naøy neân ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo.

Toùm laïi, söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò vaø cô sôû haï taàng ñeàu ñoùng moät vai troø trong vieäc laäp quy hoaïch giaûm thieåu vaø thích öùng vôùi BÑKH. Laäp quy hoaïch giaûm thieåu, trong ñoù taäp trung vaøo vieäc giaûm khí thaûi nhaø kính, coù moät lòch söû nghieân cöùu laâu daøi vaø trieån khai thöïc hieän ôû caùc nöôùc thu nhaäp cao. Chieán löôïc giaûm thieåu keát hôïp vôùi quy hoaïch vaø thieát keá ñoâ thò chuû yeáu thoâng qua nhöõng noã löïc ñeå giaûm khí nhaø kính lieân quan ñeán giao thoâng vaän taûi. Laäp quy hoaïch thích öùng, moät quy trình töông ñoái môùi so vôùi quy hoaïch giaûm thieåu, coá gaéng ñeå taïo ra khaû naêng choáng chòu cuûa ñòa phöông ñoái vôùi BÑKH cuøng söï bieán ñoäng vaø tính chaát khoâng chaéc chaén cuûa noù. Xaây döïng caùc thaønh phoá coù khaû naêng choáng chòu toát hôn vôùi BÑKH vôùi tính chaát khoâng chaéc chaén ñoøi hoûi ngay baây giôø phaûi traùnh nhöõng ruûi ro trong töông lai lieân quan ñeán söû duïng ñaát, thieát keá ñoâ thò vaø cô sôû haï taàng. Trong caû laäp quy hoaïch giaûm thieåu vaø thích öùng, heä thoáng thoâng tin ñòa lyù, coâng cuï hoã trôï quyeát ñònh, quy trình huy ñoäng söï tham gia cuûa nhieàu beân lieân quan, vaø söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñòa phöông laø nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc hoïc taäp, laäp, giaùm saùt vaø thöïc hieän quy hoaïch.

(Xem tieáp kyø sau)

ÑA NGAØNH

Quy hoaïch tích hôïp caùc coâng trình ngaàm kieåm soaùt ngaäp luït

VAØO QUY HOAÏCH TOÅNG THEÅ ÑOÂ THÒ THEO KÒCH BAÛN BIEÁN ÑOÅI KHÍ HAÄU

ThS. KTS. Phan Nhöït Duy

Khoa Quy hoaïch, Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc TP. HCM

U

N

gaøy nay, hieän töôïng bieán ñoåi cuûa khí haäu toaøn caàu ñaët ra nhöõng thaùch thöùc lôùn cho caùc ñoâ thò taïi haàu heát caùc quoác gia, ñieån hình laø tình traïng ngaäp luït dieãn ra ngaøy caøng thöôøng xuyeân vaø khoù tieân löôïng hôn, nhaát laø taïi caùc ñoâ thò cöïc lôùn coù daân cö vaø maät ñoä xaây döïng taäp trung cao. Naêm 2009, toång thö kyù Lieân Hieäp Quoác, Ban Ki-moon ñaõ keâu goïi söï thuùc ñaåy moïi noã löïc nhaèm giuùp caùc thaønh phoá

rban flooding has emerged as a problem in many countries across the world, particularly in river cities lying in low delta areas. Through some large-sized cities, the application of underground spaces has shown its effectiveness in controlling flood in some countries. Vietnam has two mega cities being vulnerable to climate change. Although the underground systems for public transportation have been investing for these places, the use of underground space for urban flooding management has not been addressed. An integration of flooding control system and master plan is necessary for local government to obtain a sustainable development in relevance to engineeing resilience and ecological resilience. This can be seen a promissing trend in line with climate change scenarios for Vietnam in the future.

an toaøn hôn, traùnh söï thieät haïi veà ngöôøi vaø taøi saûn (UNISDR, UNHABITAT, vaø IFRC, 2009). ÔÛ Vieät Nam, khoâng gian ngaàm ñaõ, ñang ñöôïc nghieân cöùu vaø quy hoaïch nhöng vaãn chöa coù nhieàu ñeà xuaát cho giaûi phaùp caùc coâng trình ngaàm vôùi muïc tieâu giaûi quyeát vaán ñeà ngaäp luït cho ñoâ thò trong nhöõng tình huoáng khaån caáp, trong khi haäu quaû cuûa hieän töôïng naøy gaây thieät haïi raát lôùn ñeán söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò.

Do vaäy, baøi vieát naøy seõ giôùi thieäu sô löôïc kinh

nghieäm cuûa moät soá ñoâ thò treân theá giôùi, laøm cô sôû cho vieäc ñeà caäp ñeán vaø phaân tích söï caàn thieát tìm hieåu vaø nghieân cöùu moät phöông phaùp quy hoaïch tích hôïp heä thoáng caùc coâng trình ngaàm ñieàu tieát ngaäp luït vaøo quy hoaïch toång theå cuûa ñoâ thò.

Thöïc traïng ngaäp luït taïi moät soá ñoâ thò lôùn cuûa Vieät Nam

Trong boái caûnh cuûa bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu, SË 63 . 2013

67

ß a

Vieät Nam naèm trong 40 quoác gia ñöôïc döï baùo ruûi ro thieät haïi kinh teá tröïc tieáp (UN, 2013). Tröôùc ñoù, TP. HCM ñaõ ñöôïc Quyõ Quoác teá Baûo veä Thieân nhieân - WWF (2009) ñaùnh giaù thuoäc nhoùm ñoâ thò coù nguy cô bò aûnh höôûng cao ôû chaâu AÙ (xeáp thöù 6/9 theo ruûi ro bò taùc ñoäng bôûi nhieàu yeáu toá; vaø xeáp thöù 8/10 theo nguy cô bò ngaäp luït), töông töï nhö Bangkok, PhnomPenh, Manila vaø Jakarta. Thöïc traïng dieãn tieán ngaäp luït taïi TP. HCM trong nhöõng naêm gaàn ñaây cho thaáy nhöõng haäu quaû cuûa moät traän luït loäi taïi Bangkok vôùi möùc thieät haïi naëng neà trong voøng 3 thaùng (7/2012 ñeán 10/2012) seõ coù theå xaûy ra ñoái vôùi TP. HCM vaø caùc ñoâ thò lôùn khaùc. Töông töï moät soá nöôùc trong khu vöïc, hieän töôïng ngaäp luït taïi TP. HCM ñöôïc lyù giaûi xuaát phaùt töø moät soá nguyeân nhaân chính: n Möïc nöôùc bieån daâng taùc ñoäng ñeán heä thoáng soâng ngoøi, keânh raïch vaø heä thoáng ñeâ ñieàu; n Löôïng möa taêng nhanh hoaëc ñoät bieán taïo neân aùp löïc phaân giaûi löu löôïng quaù lôùn ñoái vôùi heä thoáng tuyeán coáng thoaùt nöôùc möa ñaõ xuoáng caáp.

Nhöõng vieãn caûnh cuûa bieán ñoåi khí haäu (BÑKH) daãn ñeán nguy cô ngaäp luït taïi TP. HCM

Vôùi nhöõng döï baùo döïa treân caùc soá lieäu ñaõ thu thaäp vaø tính toaùn, Boä Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng (2012) ñaõ xaây döïng kòch baûn bieán ñoái khí haäu cho Vieät Nam vôùi moät soá ñieåm ñaùng chuù yù lieân quan ñeán ngaäp luït trong ñoâ thò nhö sau: n Ñeán cuoái theá kyû 21, theo kòch baûn phaùt thaûi cao, löôïng möa trung bình naêm taêng 2 ñeán 10%, coù 5 ñoâ thò lôùn coù löôïng möa taêng töø 6% ñeán hôn 9%. n Ñeán cuoái theá kyû 21, neáu möïc nöôùc bieån daâng leân 1m thì ñoàng baèng Soâng Hoàng vaø Quaûng Ninh, TP. HCM vaø Ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL) seõ coù dieän tích bò ngaäp laàn löôït laø 10,5%, 20,1% vaø 39%. Ñieàu ñoù noùi leân caàn coù nhöõng giaûi phaùp quy hoaïch ñoâ thò coù taàm nhìn daøi haïn (hôn 50 naêm) phuø hôïp vôùi nhöõng döï baùo veà taùc ñoäng xaáu do quaù trình bieán ñoåi khí haäu gaây neân maø chuùng ta coù theå tieân löôïng tröôùc.

n g µ n h

maùy xöû lyù nöôùc thaûi cuõng nhö caùc hoà ñieàu hoøa laø caùc haàm moû ñaù ñaõ khai thaùc xong, löu giöõ chuùng moät thôøi gian, chôø laéng ñoïng vaø töï laøm saïch ñeán khi coù theå thaûi ra moâi tröôøng an toaøn (MWRD, 2012).

Wet Weather Flow (Nguoàn: http://www.mmsd.com/deeptunnelhowitworks.aspx)

Taïi Tokyo, thuû ñoâ cuûa Nhaät, WDT (Water Discharge Tunnel) laø heä thoáng ñöôøng haàm thoaùt nöôùc ñaõ ñöôïc chính phuû Nhaät baûn ñaõ cho tieán haønh ñaàu tö xaây döïng nhaèm döï phoøng cho caùc vieãn caûnh ngaäp luït gaây ra bôûi caùc traän möa lôùn töø caùc côn baûo nhieät ñôùi. Heä thoáng ñöôïc moâ taû nhö moät caáu truùc ngaàm quy moâ lôùn döôùi loøng ñoâ thò goàm 5 boàn chöùa nöôùc khoång loà vôùi ñoä saâu hôn 50m; keát noái vôùi heä thoáng ñöôøng haàm cao khoaûng 25m, roäng 78m. Heä thoáng coù toång chieàu daøi khoaûng 6,3 km, ñöôïc trang bò caùc tua-bin coù coâng suaát cöïc lôùn coù khaû naêng thu nöôùc vaø bôm ra soâng Edowaga gaàn ñoù (MLIT, online). Heä thoáng naøy ñaõ ñöôïc ñaàu tö töø 1993- 2006 vôùi toång giaù trò khoaûng 3 tyû USD nhaèm ñoái phoù vôùi nhöõng traän möa lôùn baûo veä cho Tokyo coù khoaûng 13 trieäu daân ñang sinh soáng (JDP, online).

Kinh nghieäm thöïc tieãn veà haïn cheá vaø kieåm soaùt ngaäp luït trong ñoâ thò ôû moät soá quoác gia treân theá giôùi Trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây, caùc quoác gia coù theá maïnh veà taøi chính, coâng ngheä ñaõ coù nhöõng giaûi phaùp quy hoaïch vaø ñaàu tö heä thoáng ngaàm thu- giöõ vaø thoaùt nöôùc trong ñoâ thò vôùi quy moâ lôùn nhaèm öùng phoù vôùi nhöõng vieãn caûnh khaéc nghieät, mang tính chaát baát ngôø. Caùc döï aùn ñaõ ñöôïc trieån khai coù theå tham khaûo nhö sau:

n Taïi Chicago, Myõ, do phaàn lôùn thaønh phoá ñöôïc xaây döïng treân khu vöïc ñaàm laày neân vaán ñeà khoù khaên cuûa ñoâ thò laø quaù trình thoaùt nöôùc thaûi thöôøng xuyeân bò aûnh bôûi ngaäp luït do nöôùc möa taêng nhanh, traøn vaøo heä thoáng coáng raõnh daãn ñeán söï quaù taûi cuûa heä thoáng xöû lyù nöôùc tröôùc nhöõng luoàng nöôùc daãn ñeán vôùi löu löôïng taêng ñoät bieán. Thieät haïi do luõ luït taêng ñaùng keå sau naêm 1938, khi caùc khu vöïc thoaùt nöôùc bò laán chieám, daønh ñaát cho phaùt trieån ñoâ thò.

Döï aùn TARP (Tunnel And Reservoir Plan) hay DEEP TUNNEL laø moät moät heä thoáng döï phoøng cho caùc tình huoáng ngaäp gaây ra bôûi nöôùc thaûi vaø nöôùc möa (AUA, 2012). Deep Tunnel goàm caùc heä thoáng coáng ngaàm ñöôøng kính lôùn vôùi chieàu daøi khoaûng 174km, roäng 3-10m ñöôïc ñaàu tö nhaèm phuïc vuï cho khu vöïc coù dieän tích khoaûng 971km2 goàm thaønh phoá Chicago vaø 51 vuøng phuï caän. Nhöõng ñöôøng haàm naøy seõ thu gom nöôùc thaûi, nöôùc möa ñeå löu giöõ taïm vaø phaân boå ñeán caùc nhaø

68

SË 63 . 2013

Heä thoáng ngaàm vaø gieáng chöùa nöôùc ‘khoång loà’ thuoäc heä thoáng WDT (Nguoàn: http://www.sainokuni-kanko.jp/eng/sightseeingspot/028.html)

Kuala Lumpur, thuû ñoâ cuûa Malaysia- laø moät ñoâ thò ñaõ ghi nhaän nhöõng traän luït xaûy ra thöôøng xuyeân hôn töø nhöõng naêm 1986 (Seang, 2009).

Naêm 2004, sau traän möa lôùn vaø daøi, caû Thuû ñoâ ñaõ laâm vaøo tình traïng ngaäp luït naëng, giao thoâng ñình treä gaây thieät haïi lôùn. Tröôùc thöïc traïng caáp baùch ñoù, chính quyeàn thaønh phoá thöïc hieän döï aùn SMART vôùi voán ñaàu tö khoaûng 700 trieäu USD. SMART (Storm Water Management and Road Tunnel) laø moät heä thoáng ñöôøng haàm giao thoâng vaø ñieàu tieát luõ thoâng minh; vaø laø coâng trình ñaàu tieân thuoäc theå loaïi naøy treân theá giôùi, vôùi söï keát hôïp “hai trong moät” - haàm ngaàm thoaùt nöôùc vôùi khaû naêng chöùa 3 trieäu m3 nöôùc (Seang, 2009), ñoàng thôøi tích hôïp ñöôøng giao thoâng vôùi toång chieàu daøi khoaûng 4,7km. Haàm goàm 2 taàng, moãi taàng cho pheùp 2 laøn xe (3,35m/laøn) vôùi toác ñoä löu thoâng 50–60 km/h; ñöôïc vaän haønh ôû 3 cheá ñoä (Darby vaø Wilson, 2009): n Khoâng bò ngaäp: xe coä coù theå söû duïng haàm ñeå löu thoâng; n Bò ngaäp nheï: söû duïng 1 phaàn khoái tích cuûa ñöôøng haàm (caïnh döôùi) ñeå chöùa nöôùc, phöông tieän cô giôùi vaãn löu thoâng ôû 2 taàng;

Bò ngaäp nghieâm troïng: taïm ngöøng löu thoâng cô giôùi, chæ duøng ñeå chöùa nöôùc toaøn heä thoáng.

khaån caáp. Ñaây ñöôïc xem laø quan ñieåm môùi vaø höôùng tieáp caän tieán boä, nhöng môùi chæ laø nhöõng yù töôûng mang tính ‘khai phaù” (Carpenter et.al., 2005). Ñeå thaønh hieän thöïc caàn phaûi coù thôøi gian khaù daøi, tieán trình töøng böôùc; vaø khoâng deã trieån khai ñoái vôùi caùc ñoâ thò lôùn vaø cöïc lôùn - nôi maø quaù trình ñoâ thò hoùa vaø hoaït ñoäng kinh teá dieãn ra maïnh meõ,lieân tuïc. Nhöõng ruûi ro ngaäp luït coù theå xaûy ra baát ngôø, khoù tieân löôïng seõ gaây ra nhöõng thieät haïi raát lôùn veà kinh teá, ñôøi soáng sinh hoaït cuûa ngöôøi daân vaø thaäm chí coù theå gaây “teâ lieät” toaøn boä heä thoáng ñoâ thò. Do ñoù, giaûi phaùp öùng duïng coâng ngheä tích hôïp (engineering resilience) vaøo quy hoaïch toång theå maëc duø cuõng coù nhöõng nhöôïc ñieåm nhöng vaãn cho thaáy tính hieäu quaû, giaù trò nhaát ñònh ñoái vôùi ñoâ thò cöïc lôùn; trong khi chôø ñôïi nhöõng lyù luaän môùi mang tính thöïc tieãn hôn.

Sô ñoà moâ taû phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa SMART (Nguoàn: roadtraffic-technology.com)

Vì vaäy chính quyeàn thaønh phoá caàn quan taâm hôn ñeán chieán löôïc ñaàu tö xaây döïng phaùt trieån heä thoáng coâng trình ngaàm nhaèm quaûn lyù ngaäp luït trong ñoâ thò nhö kinh nghieäm moät soá quoác gia ñaõ trieån khai. Ñieàu naøy seõ khoâng ñi ngöôïc vôùi caùc quan ñieåm hieän ñaïi, maø chæ laø giaûi phaùp phuø hôïp ñeå giaûm thieåu möùc ñoä ruûi ro vaø taêng khaû naêng linh hoaït, öùng phoù vôùi ngaäp luït cho ñoâ thò. Quaù trình naøy coù theå ñöôïc cuï theå hoùa thoâng qua söï quan taâm vaø coù döï kieán khoâng gian döï phoøng cho coâng trình ngaàm ñieàu tieát ngaäp luït trong quaù trình ñieàu chænh quy hoaïch toång theå cuûa ñoâ thò.

n

Nhìn chung, nhöõng heä thoáng ñieàu tieát luït ñaõ ñöôïc trieån khai taïi moät soá nöôùc phaùt trieån cho thaáy raèng ñoái vôùi moät ñoâ thò lôùn hoaëc sieâu ñoâ thò thì caàn coù moät heä thoáng coù theå giöõ nöôùc (nhaát laø ñoái vôùi nöôùc möa) vôùi khoái löôïng lôùn nhaèm haïn cheá toái ña thôøi gian ñoâ thò bò ngaäp cuõng nhö möùc ñoä ngaäp; sau ñoù chuyeån taûi löôïng nöôùc ñaõ löu tröõ ra heä thoáng soâng ngoøi, hoà chöùa töï nhieân gaàn ñoù. Vieäc laøm naøy coù theå giuùp kieåm soaùt, ñieàu tieát nhaèm haïn cheá möùc ñoä thieät haïi do ngaäp luït gaây ra.

Söï caàn thieát cuûa quy hoaïch tích hôïp heä thoáng coâng trình ngaàm kieåm soaùt ngaäp luït vaøo quy hoaïch toång theå ñoái vôùi caùc ñoâ thò lôùn.

Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Haø Noäi vaø TP. HCM ñaõ vaø ñang ñöôïc trieån khai nghieân cöùu khaû thi vaø baét ñaàu khôûi coâng xaây döïng nhöõng tuyeán ñöôøng saét ñi keøm vôùi vieäc boå sung noäi dung quy hoaïch khoâng gian ngaàm vaøo quy hoaïch toång theå, vôùi muïc tieâu ñöa vaøo khai thaùc vaø söû duïng nhöõng tuyeán ñaàu tieân vaøo naêm 2018- 2020. Tuy nhieân, vaãn chöa coù söï ñeà cao cho taàm quan troïng cuûa vieäc söû duïng khoâng gian ngaàm ñeå öùng phoù vôùi hieän töôïng BÑKH toaøn caàu nhö moät soá quoác gia ñaõ nghieân cöùu vaø trieån khai thöïc hieän. Neáu chuùng ta chæ taäp trung giaûi quyeát vaán ñeà cho nhu caàu tröôùc maét (tuyeán giao thoâng coâng coäng ngaàm, nhaø ga, khu thöông maïi vaø baõi ñaäu xe) maø khoâng quan taâm ñeán khaû naêng ñaàu tö caùc coâng trình ngaàm kieåm soaùt vaø ñieàu tieát ngaäp luït thì nhöõng ruûi ro theo kòch baûn BÑKH coù theå xaûy ra seõ daãn ñeán nhöõng thieät haïi raát naëng neà töông töï Bangkok hay Kualar Lumpur ñaõ töøng gaëp. Neáu thieáu nhöõng nghieân cöùu mang tính chieán löôïc; vaø ñaàu tö heä thoáng naøy moät caùch rieâng bieät trong töông lai seõ daãn ñeán toán keùm chi phí, laõng phí thôøi gian vaø khoù khaû thi vì thieáu söï ñoàng boä vôùi ñoâ thò ñaõ ñieàu chænh.

Nhìn veà lyù thuyeát phaùt trieån ñoâ thò öùng phoù vôùi BÑKH- cuï theå laø ngaäp luït trong ñoâ thò, “tính ñaøn hoài cuûa ñoâ thò” (urban resilience) ñaõ ñöôïc ñeà caäp töø nhöõng thaäp nieân 60 vôùi hai xu höôùng traùi chieàu nhau “ñaøn hoài höôùng coâng ngheä” (engineering resilience) vaø “ñaøn hoài höôùng sinh thaùi” (ecological resilience) (Holling, 1996). Xu höôùng ñaàu ñeà cao khaû naêng duy trì söï oån ñònh, giöõ cho heä thoáng ñoâ thò khoâng thay ñoåi baèng vieäc öùng duïng kyõ thuaät coâng ngheä; trong khi xu höôùng thöù hai ñeà cao khaû naêng toàn taïi vaø töï ñieàu chænh thoâng qua nhöõng giaûi phaùp quy hoaïch chieán löôïc daøi haïn (Liao, 2012). Ñaõ coù nhieàu quan ñieåm uûng hoä chuû tröông thích öùng vôùi söï thay ñoåi cuûa moâi tröôøng töï nhieân baèng giaûi phaùp duy trì vaø phaùt trieån heä sinh thaùi töï nhieân (ecological resilience), ñoàng thôøi naâng cao khaû naêng töï chuyeån ñoåi vaø öùng phoù cuûa ñoâ thò tröôùc caùc tình huoáng ngaäp luït

Toùm laïi, vôùi keá hoaïch ñaàu tö xaây döïng vaø phaùt trieån caùc khoâng gian ngaàm phuïc vuï muïc ñích giao thoâng, thöông maïi taïi caùc ñoâ thò lôùn hieän nay, vieäc nghieân cöùu tìm ra moät giaûi phaùp quy hoaïch tích hôïp caùc coâng trình ngaàm vaøo quy hoaïch toång theå laø ñieàu raát caàn thieát ñeå coù theå haïn cheá thieät haïi veà kinh teá, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò, nhaát laø caùc ñoâ thò lôùn.

Taøi lieäu tham khaûo nöôùc ngoaøi 1. UNISDR,UNHABITAT, and IFRC, RESILIENT CITIES: Disaster Risk Reduction in anUrbanizingWorld - Progress made in the implementation oftheHyogo Framework forAction, United Nations Headquarters, NewYork, 2009 2. United Nations (UN), Global Assessment Report for Disaster Risk Reduction, Geneva, 2013, 3. World Wild Fund (WWF), Mega Stress for Mega Cities: A Climate Vulnerability Ranking of Major Coastal Cities in Asia, Switzerland, 2009 4. American Underground Construction Association (AUA), Torrence Avenue Tunnel {online: http://www.auca.org/month/project0999.html} 5. Metropolitan Water Reclaimtion District of Greater Chicago (MWRD), Tunnel and Reservoir Plan {online: http://www.mwrd.org/irj/portal/anonymous/tarp} 6. Ministry of Land, Infrastructure and Transport, The Metropolitan Area Outer Discharge Channel {online: http://www.japan-tunnel.org/nttj/projects/index.html} 7. Japanese Daily Press, Giant tunnels in Tokyo protect the city from dangerous floods {online:http://japandailypress.com/giant-tunnels-in-tokyo-protect-the-city-fromdangerous-floods-0117691} 8. Seang, S. H., A case study of mitigating flooding in city center of Kuala Lumpur, Innovative Strategies towards Flood Resilient Cities in Asia-Pacific, Bangkok, 2009 9. Darby A., Wilson R., Design of SMART Project, Kuala Lumpur, Malaysia, 2009 10. Liao K. H, A theory on urban resilience to floods- A basis for alternative planning practice, School of Design and Environment, National University of Singapore, 2012 11. Holling C. S., Resilience and stability of ecological systems, Annual review of ecology and systematic, 1973 12. Holling C. S., Engineering resilience versus ecological resilience, National Academy Press, Washington D.C., USA, 1996 13. Carpenter S. R., Westley F., and Turner M., Surrogates for resilience of socialecological system, Ecosystem, 2005 Taøi lieäu tham khaûo trong nöôùc 14. Boä Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng, Kòch baûn Bieán ñoåi khí haäu nöôùc bieån daâng cho Vieät Nam 2012 NXB Taøi nguyeân- Moâi tröôøng vaø Baûn ñoà Vieät Nam, Haø Noäi, 2012

SË 63 . 2013

69

Ñoà aùn toát nghieäp khoa Kyõ thua Ñoà aùn toát nghieäp

khoa Kyõ thuaät Haï taàng & Moâi tröôøng ñoâ thò Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi

DAØNH CHO

SINH VIEÂN

Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi ñaõ toå chöùc thaønh coâng leã baûo veä toát nghieäp cho sinh vieân khoa Kyõ thuaät Haï taàng & Moâi tröôøng ñoâ thò, khoùa hoïc 2008 – 2013. Sau 5 naêm hoïc, 158 treân toång soá 244 sinh vieân cuûa khoa ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc baûo veä ñoà aùn toát nghieäp.

Keát quaû, 38 sinh vieân ñaït ñieåm xuaát saéc, chieám 24,1%; 77 sinh vieân ñaït loaïi gioûi, chieám 24,1%; 42 sinh vieân ñaït loaïi khaù, chieám 26,6%; 1 sinh vieân ñaït loaïi trung bình, chieám 0,6%; khoâng coù sinh vieân naøo coù ñieåm döôùi 6,0.

Ngoaøi ra, baûo veä cuøng khoùa 2008 – 2013 coøn coù 03 sinh vieân khoùa 2007 – 2012 ñuû ñieàu kieän ñöôïc baûo veä cuøng ñôït, naâng toång soá sinh vieân ñöôïc baûo veä ñoà aùn toát nghieäp laø 161 sinh vieân.

Hoäi ñoàng nhaø tröôøng ñaõ choïn ñöôïc 4 ñoà aùn ñeå göûi tham döï giaûi Loa Thaønh vaø 4 ñoà aùn tham döï giaûi ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc cuûa Hoäi Quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò.

Taïp chí xin giôùi thieäu ñeán caùc baïn moät soá ñoà aùn ñaït ñieåm cao cuûa chuyeân ngaønh Caáp thoaùt nöôùc.

70

SË 63 . 2013

aät Haï taàng & Moâi tröôøng ñoâ thò Quy hoaïch vaø thieát keá heä thoáng thoaùt nöôùc khu ñoâ thò Chuùc Sôn - thaønh phoá Haø Noäi ñeán naêm 2030

9.78 Æi”m

Sinh Vieân: Nguyeãn

Thanh Thö - Lôùp 08N1 Mai Thò Lieân Höông Giaùo vieân phaûn bieän: TS. Traàn Thanh Sôn

Giaùo vieân höôùng daãn: TS.

K

hu ñoâ thò Chuùc Sôn roäng 1453ha. Daân soá döï kieán ñeán naêm 2030 laø 150.000 ngöôøi. Ñoâ thò Chuùc Sôn hieän chöa coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi neân phaûi thieát keá vaø xaây môùi hoaøn toaøn.

Khu ñoâ thò ñöôïc ñònh höôùng xaây döïng thaønh khu ñoâ thò sinh thaùi, laïi taän duïng nhöõng lôïi theá saün coù treân ñòa baøn nhö: nhieàu ao hoà; ñaàm laày vaø keânh möông thuûy lôïi thuaän lôïi cho vieäc thoaùt nöôùc möa; vì vaäy, taùc giaû löïa choïn heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng, vöøa phuø hôïp vôùi vieäc xaây döïng tieän nghi cuûa khu ñoâ thò, khi xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng thì nöôùc möa seõ ñöôïc thoaùt theo caùc keânh möông thuûy lôïi vaøo caùc ñaàm vaø ao hoà treân ñòa baøn.

Taùc giaû ñeà xuaát löïa choïn phöông aùn Maïng löôùi thoaùt nöôùc rieâng kieåu taäp trung, söû duïng oáng beâ toâng coát theùp laøm phöông aùn xaây döïng cho heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa khu ñoâ thò: toaøn boä nöôùc thaûi cuûa ñoâ thò ñöôïc thu veà 1 traïm xöû lyù naèm ôû phía Ñoâng Nam khu vöïc thieát keá. Söû duïng 2 tuyeán coáng chính. Tuyeán 1: töø nuùt A1 ñeán traïm bôm chính coù nhieäm vuï thoaùt nöôùc cho khu vöïc phía taây nam khu vöïc. Tuyeán 2: töø nuùt B1 ñeán traïm bôm chính coù nhieäm vuï thoaùt nöôùc cho khu vöïc phía ñoâng baéc khu vöïc. Caùc tuyeán nhaùnh lôïi duïng ñòa hình ñoå vaøo 2 tuyeán chính theo phöông aùn vaïch tuyeán trình baøy treân baûn veõ thoaùt nöôùc 2.

Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân: Sinh vieân ñaõ tính toaùn vaø thieát keá 2 phöông aùn maïng löôùi thoaùt nöôùc sinh hoaït, tính toaùn vaø thieát keá traïm xöû lyù nöôùc thaûi choïn cuûa

Maët baèng heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi

Maët baèng traïm xöû lyù nöôùc thaûi - coâng suaát 30.000m3/ngñ (Phöông aùn choïn)

ñoâ thò Chuùc Sôn – thaønh phoá Haø Noäi vaø ñaõ choïn phöông aùn 1. Noäi dung ñoà aùn ñaày ñuû vaø ñaùp öùng ñöôïc khoái löôïng ñoà aùn toát nghieäp. Thuyeát minh tính toaùn coâng trình theo ñuùng quy phaïm hieän haønh. Baûn veõ theå hieän toát, ñaùp öùng yeâu caàu caên baûn veà kyõ thuaät. Ñeà taøi coù tính toaùn môùi trong heä thoáng khöû vaø xöû lyù muøi hoâi cuûa traïm xöû lyù.

SË 63 . 2013

71

Ñoà aùn toát nghieäp khoa Kyõ thua Quy hoaïch heä thoáng Quaûn lyù kyõ thuaät moâi tröôøng nöôùc thaûi cho TP. Raïch Giaù – tænh Kieân Giang ñeán naêm 2030

9.67 Æi”m

V

ôùi ñaëc tröng laø ñoâ thò vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, ñòa hình vuøng ñoàng baèng thaáp, tích tuï, laïi bò phaân caét maïnh bôûi heä thoáng soâng ngoøi, neân taùc giaû löïa choïn giaûi phaùp thoaùt nöôùc phaân taùn cho thaønh phoá Raïch Giaù vaø xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng. Cuï theå, toaøn boä nöôùc thaûi cuûa thaønh phoá ñöôïc taäp trung veà 4 traïm laøm saïch. Taùc giaû taäp trung ñònh höôùng vaø quy hoaïch chi tieát cho khu vöïc cuûa traïm xöû lyù soá 3, goàm 4 phöôøng : Vónh Baûo, Vónh Laïc, An Hoøa, An Bình. Vò trí traïm xöû lyù naèm trong daûi caây xanh sinh thaùi caùch ly, khoâng phaûi giaûi toûa. Coøn laïi laø khu vöïc traïm xöû lyù soá 1, soá 2 vaø soá 4, taùc giaû chæ ñeà xuaát giaûi phaùp thoaùt nöôùc vaø ñònh höôùng sô boä taïi baûn veõ MT – 04.

Taùc giaû phaân khu vöïc thieát keá (traïm xöû lyù soá 3) thaønh 2 löu vöïc thoaùt nöôùc : n Löu vöïc 1 goàm 2 phöôøng laø Vónh Laïc vaø Vónh Baûo. n Löu vöïc thöù 2 goàm 2 phöôøng laø An Hoøa vaø An Bình.

Vaïch tuyeán maïng löôùi ñöôøng oáng cuûa traïm xöû lyù soá 3: Maïng löôùi nöôùc thaûi cuûa khu vöïc tính toaùn ñöôïc thieát keá theo nguyeân taéc töï chaûy, toaøn boä nöôùc thaûi ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån theo 1 tuyeán coáng chính chaïy doïc ñöôøng Laâm Quang Ky - laø truïc ñöôøng lôùn cuûa thaønh phoá thu gom nöôùc cuûa 3 phöôøng An Hoøa, Vónh Laïc vaø Vónh Baûo, sau ñoù ñöôïc ñöa qua keânh Xaùng Môùi, chaïy doïc theo tuyeán coáng chính naèm treân ñöôøng ñöôøng Nhaät Taûo, tieáp tuïc thu gom nöôùc cuûa phöôøng An Bình tröôùc khi ñöa ra traïm xöû lyù. Toaøn boä nöôùc thaûi ñöôïc ñöa ñeán traïm xöû lyù ñaët ôû phía Ñoâng Nam cuûa thaønh phoá. Traïm xöû lyù ñöôïc thieát keá vôùi coâng

72

SË 63 . 2013

Sinh vieân: Ñoã

Thò Minh Trang - Lôùp 08M Giaùo vieân höôùng daãn: TS. Mai Thò Lieân Höông Giaùo vieân phaûn bieän: TS. Nghieâm Vaân Khanh

suaát 36.000m3/ngñ vaø ñöôïc xaû ra keânh OÂng Hieån.

Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân: Sinh vieân ñaõ tính toaùn vaø thieát keá 2 phöông aùn maïng löôùi thoaùt nöôùc sinh hoaït vaø traïm xöû lyù nöôùc thaûi cho phöông aùn choïn cuûa thaønh phoá Raïch Giaù. Ñaëc bieät, sinh vieân coù theâm chuyeân ñeà nghieân cöùu vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp kyõ thuaät nhaèm giaûm thieåu aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu ñeán heä thoáng thoaùt nöôùc thaønh phoá Raïch Giaù, tænh Kieân Giang. Ñoà aùn ñöôïc ñaùnh giaù laø coù khoái löôïng thieát keá khaù lôùn. Sinh vieân ñaõ coâng phu tìm hieåu veà khu vöïc thieát keá khaù kyõ, bieát vaän duïng toát kieán thöùc ñaõ hoïc.

Vaïch tuyeán maïng löôùi thoaùt nöôùc thaûi - phöông aùn 1

aät Haï taàng & Moâi tröôøng ñoâ thò Quy hoaïch heä thoáng quaûn lyù kyõ thuaät moâi tröôøng nöôùc thaûi cho thò traán Hoà Thuaän Thaønh - Baéc Ninh ñeán 2030

9.58 Æi”m

Baûn ñoà ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian

Sinh vieân: Phaïm

Vaên Laâm - Lôùp 08M Giaùo vieân höôùng daãn: TS. Nghieâm Vaân Khanh Giaùo vieân phaûn bieän: TS. Mai Lieân Höông

Taùc giaû ñaõ nghieân cöùu vaø ñeà xuaát 2 phöông aùn xöû lyù vaø daây chuyeàn coâng ngheä vaø löïa choïn phöông aùn I, cuï theå: Nöôùc thaûi töø heä thoáng thoaùt nöôùc ñöôøng phoá ñöôïc maùy bôm ôû traïm bôm nöôùc thaûi bôm ñeán traïm xöû lyù baèng oáng daãn coù aùp ñeán ngaên tieáp nhaän. Qua song chaén raùc coù ñaët maùy nghieàn raùc, nöôùc thaûi ñaõ ñöôïc taùch loaïi caùc raùc lôùn tieáp tuïc ñöôïc ñöa ñeán hoà oån ñònh vaø laéng caùt. Sau moät thôøi gian, caùt laéng töø hoà oån ñònh seõ ñöôïc huùt leân saân phôi caùt…

Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân: Sinh vieân ñaõ thu thaäp, khaûo saùt vaø thöïc hieän ñoà aùn treân baûn ñoà vaø soá lieäu quy hoaïch môùi nhaát. Caùc phöông aùn ñeà xuaát vaø löïa choïn khu quy hoaïch heä thoáng quaûn lyù kyõ thuaät moâi tröôøng nöôùc thaûi cho thò traán raát phuø hôïp vaø mang tính khaû thi cao. Phaàn thieát keá goàm: 2 phöông aùn maïng löôùi thoaùt nöôùc sinh hoaït; 2 phöông aùn traïm xöû lyù moâi tröôøng sinh hoaït taäp trung baèng phöông phaùp so saùnh sinh hoïc trong ñieàu kieän töï nhieân; Quaûn lyù vaän haønh traïm xöû lyù nöôùc thaûi, chuyeân ñeà xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän. Ñaït yeâu caàu veà khoái löôïng cuûa 1 ñoà aùn toát nghieäp. Rieâng phaàn xöû lyù nöôùc thaûi coù thieát keá khoái löôïng thieát keá lôùn vaø khaù chi tieát, cuï theå mang tính kyõ thuaät.

Vaïch tuyeán maïng löôùi thoaùt nöôùc thaûi sinh hoaït phöông aùn I - phöông aùn choïn

Vaïch tuyeán maïng löôùi thoaùt nöôùc - phöông aùn choïn

Ñ

oà aùn quy hoaïch nhaèm töøng böôùc hoaøn chænh, môû roäng ñoâ thò Hoà ñaùp öùng caùc yeâu caàu phaùt trieån ñoâ thò Hoà thaønh ñoâ thò loaïi IV vaø thò xaõ thuoäc tænh trong töông lai theo xu höôùng phaùt trieån chung cuûa caû nöôùc vaø cuûa tænh Baéc Ninh. Khu vöïc nghieân cöùu goàm toaøn boä ñoâ thò Hoà vaø moät phaàn dieän tích cuûa caùc xaõ Song Hoà, Gia Ñoâng, Traïm Loä vaø xaõ An Bình laø 975,35ha. Daân soá laø 18.798 ngöôøi.

Vaïch tuyeán maïng löôùi thoaùt nöôùc: Maïng löôùi nöôùc thaûi cuûa thò traán Hoà ñöôïc thieát keá theo nguyeân taéc töï chaûy, toaøn boä nöôùc thaûi sinh hoaït ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån theo tuyeán coáng chính töø A1 ñeán traïm bôm chính baèng oáng beâ toâng coát theùp D200 trôû leân. Toaøn boä nöôùc thaûi ñöôïc ñöa ñeán traïm xöû lyù ñaët ôû phía Ñoâng Nam cuûa thò traán. Traïm xöû lyù coù coâng suaát 7.900m3/ngñ, nöôùc thaûi sau khi ñöôïc xöû lyù seõ ñöôïc xaû ra soâng hoà ñieàu hoøa cuûa thò traán Hoà.

SË 63 . 2013

73

Ñoà aùn toát nghieäp khoa Kyõ thuaät Haï taàng & Moâi tröôøng ñoâ thò Quy hoaïch vaø Thieát keá heä thoáng thoaùt nöôùc TP. Phan Rang –Thaùp Chaøm, tænh Ninh Thuaän ñeán naêm 2025

9.55 Æi”m

Sinh vieân: Buøi

Thò Quyeân - Lôùp 08N2 Mai Thò Lieân Höông Giaùo vieân phaûn bieän: ThS. Phan Ñình Böôûi Giaùo vieân höôùng daãn: TS.

D

öïa vaøo ñaëc ñieåm ñòa hình cuûa thaønh Phoá Phan Ranh - Thaùp Chaøm, tænh Ninh Thuaän, taùc giaû chia thaønh 3 löu vöïc thoaùt nöôùc: Phía beân traùi quoác loä 1A ñöôøng ñi TP. HCM vaø Nha Trang; phía beân traùi keânh tieâu Chaø Laø; phía beân phaûi keânh tieâu Chaø Laø.

Taùc giaû ñaõ nghieân cöùu vaø löïa choïn heä thoáng thoaùt nöôùc möa rieâng, nöôùc thaûi rieâng vaø nöôùc thaûi saûn xuaát ñöôïc xöû lyù sô boä tröôùc khi xaû vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc sinh hoaït.

Vaïch tuyeán maïng löôùi ñöôøng oáng: Taùc giaû ñaõ ñeà xuaát 2 phöông aùn ñeå quy hoaïch vaø thieát keá heä thoáng thoaùt nöôùc cho thaønh phoá vaø ñaõ löïa choïn phöông aùn I - maïng löôùi thoaùt nöôùc rieâng kieåu taäp trung söû duïng oáng beâ toâng coát theùp laøm phöông aùn xaây döïng cho heä thoáng thoaùt nöôùc, cuï theå: Heä thoáng thoaùt nöôùc cho thaønh phoá Phan Rang - Thaùp Chaøm, tænh Ninh Thuaän seõ coù 1 traïm xöû lyù. Nöôùc thaûi cuûa toaøn boä thaønh phoá seõ ñöôïc thu gom veà moät nôi, traïm ñaët treân ñòa baøn phöôøng Phuû Haø. Nöôùc sau xöû lyù seõ ñöôïc bôm xaû ra soâng Dinh.

Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân: Ñoà aùn sinh vieân ñaõ coù theâm phaàn chuyeân ñeà nghieân cöùu veà xöû lyù buøn caën cho maïng löôùi thoaùt nöôùc thaønh phoá Phan Rang. Ñaây thöïc sö laø moät nghieân cöùu thieát thöïc mang tính thöïc tieãn cao. Thuyeát minh 132 trang.

5 chöông, 19 baûng bieåu vaø 21 hình veõ minh hoïa, 1 teäp phuï luïc, 1 chuyeân ñeà xöû lyù buøn caën treân maïng löôùi thoaùt nöôùc. Ñoà aùn coù tính toaùn ñaày ñuû, soá lieäu hôïp lyù, ñaûm baûo yeâu caàu, choïn giaûi phaùp thieát keá hôïp lyù.

Baûn ñoà quy hoaïch toång theå khu vöïc thieát keá

74

SË 63 . 2013

Maët baèng vaïch tuyeán maïng löôùi thoaùt nöôùc thaûi - phöông aùn 1

“C

haäm nhaát ñeán thaùng 12/2013, ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch vuøng Thuû ñoâ Haø Noäi phaûi ñöôïc trình leân Thuû töôùng ñeå Chính phuû pheâ duyeät.” Ñoù laø chæ ñaïo cuûa Phoù thuû töôùng Hoaøng Trung Haûi taïi Hoäi nghò ñaùnh giaù 5 naêm thöïc hieän quy hoaïch vuøng Thuû ñoâ vaø 10 naêm hoaït ñoäng cuûa Ban chæ ñaïo, toå chöùc saùng 6/9 taïi Vónh Phuùc.

Phoù Thuû töôùng Hoaøng Trung Haûi löu yù, trong thôøi gian tôùi caàn quan taâm ñeán baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa coù nguy cô seõ bò xoùi moøn, maát daàn giaù trò vaên hoùa cuûa caùc vuøng vaên hoùa ñaëc thuø taïi caùc ñòa phöông ñeå coù höôùng xöû lyù cho phuø.

Cuøng vôùi ñoù, vieäc nghieân cöùu moâ hình Ban chæ ñaïo theo höôùng Ban chæ ñaïo Nhaø nöôùc veà Quy hoaïch Vuøng Thuû ñoâ vaø Quy hoaïch Vuøng TP. HCM, hay laø Ban ñieàu phoái, hoäi ñoàng ñieàu phoái caàn ñöôïc ñöa ra phaân tích, caân nhaéc xem moâ hình naøo hieäu quaû hôn, sau ñoù trình vôùi Thuû töôùng Chính Phuû xem xeùt, noäi dung naøy cuõng caàn ñöôïc caäp nhaät vaøo döï thaûo Luaät Xaây döïng ñang ñöôïc söûa ñoåi.

Vuøng Thuû ñoâ hieän coù 10 tænh thaønh (môû roäng theâm 3 tænh laø Phuù Thoï, Thaùi Nguyeân vaø Baéc Giang so vôùi Quyeát ñònh soá 490/2008QÑ-TTg) vôùi toång dieän tích 24.314,7km2, daân soá xaáp xæ 17,5 trieäu ngöôøi...

Hoäi nghò Ban chæ ñaïo quy hoaïch vaø ñaàu tö xaây döïng vuøng Thuû ñoâ Haø Noäi Theo Boä tröôûng Trònh Ñình Duõng, beân caïnh nhöõng keát quaû tích cöïc ñaït ñöôïc veà phaùt trieån haï taàng, giao thoâng, nhaø ôû… coâng taùc quy hoaïch vaø ñaàu tö xaây döïng vuøng Thuû ñoâ vaãn coøn khoâng ít haïn cheá, baát caäp, trong ñoù noåi baät laø vieäc cuï theå hoaù quy hoaïch coøn chaäm, coøn thieáu nhieàu quy hoaïch chuyeân ngaønh, quy hoaïch phaân khu, chi tieát. Cuøng vôùi ñoù laø söï phaùt trieån thieáu beàn vöõng trong moâ hình phaùt trieån ñoâ thò, khu coâng nghieäp. Hoaït ñoäng cuûa ban chæ ñaïo chöa ñöôïc thöôøng xuyeân, hieäu quaû chöa cao…

Vì vaäy, Boä tröôûng Trònh Ñình Duõng cuõng yeâu caàu caùc cô quan chöùc naêng caàn taäp trung thöïc hieän caùc nhieäm vuï: (1) nghieân cöùu, sôùm hoaøn thieän vieäc laäp, thaåm ñònh, trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñoà aùn Ñieàu chænh quy hoaïch vuøng Thuû ñoâ; (2)&(3) Cuï theå hoùa

VIAP - IPF: Hôïp taùc höõu nghò song phöông trong lónh vöïc quy hoaïch

T

Leã kyù keát Bieân baûn ghi nhôù giöõa VIAP vaø IPF

rong khuoân khoå kyø hoïp thöù 31 UÛy ban lieân chính phuû (UBLCP) Vieät Nam - Cuba veà hôïp taùc kinh teá - vaên hoùa - giaùo duïc - khoa hoïc kyõ thuaät ñöôïc toå chöùc taïi Haø Noäi, ñoaøn ñaïi bieåu Cuba ñaõ coù chuyeán thaêm vaø laøm vieäc taïi Vieät Nam töø ngaøy 17/9/2013.

Cuõng trong khuoân khoå cuûa kyø hoïp naøy, cuøng ngaøy, Vieän Kieán truùc, Quy hoaïch Ñoâ thò vaø Noâng thoân (VIAP) vaø Vieän Quy hoaïch Vaät theå CuBa (IPF) ñaõ kyù keát Bieân baûn ghi nhôù Nhieäm vuï hôïp taùc quoác teá veà Khoa hoïc vaø Coâng ngheä theo Nghò ñònh thö. Theo Bieân baûn ghi nhôù naøy, hai beân seõ cuøng hôïp taùc thöïc hieän döï aùn mang teân: “Giaûi phaùp Quy hoaïch, thieát keá khoâng gian coâng coäng ven bieån cho caùc ñoâ thò du lòch nhaèm taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu”.

vaø toå chöùc Quy hoaïch vuøng Thuû ñoâ; (4) Quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò, khu coâng nghieäp theo quy hoaïch vaø keá hoaïch; (5) Ñaåy maïnh coâng taùc phaùt trieån nhaø ôû xaõ hoäi cho 8 nhoùm ñoái töôïng coù khoù khaên veà nhaø ôû theo Chieán löôïc phaùt trieån nhaø ôû Quoác gia; (6) Nghieân cöùu, hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät veà quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng Vuøng; (7) Nghieân cöùu, ñeà xuaát vieäc kieän toaøn chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn, cô caáu toå chöùc vaø cô cheá hoaït ñoäng cuûa Ban Chæ ñaïo.

Trong thôøi gian dieãn ra Hoäi nghò, caùc ñaïi bieåu tham döï ñaõ nghe ñôn vò tö vaán laø Vieän Kieán truùc, Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân baùo caùo veà vieäc ñieàu chænh Quy hoaïch Vuøng Thuû ñoâ Haø Noäi; caùc tham luaän cuûa moät soá ñòa phöông trong Vuøng vaø cuûa caùc Boä: Giao thoâng vaän taûi, Coâng thöông, Taøi Chính...

Nhaân leã kyù keát naøy, Trung töôùng Samuel C.Rodiles Planas - Chuû tòch IPF - thaønh vieân chính thöùc cuûa Phaùi ñoaøn Cuba döï kyø hoïp UBLCP vaø baø Belkys Serrano Tejerizo - Phoù Chuû tòch IPF ñaõ ñeán thaêm vaø laøm vieäc vôùi VIAP. Ngaøy 18/9/2013, VIAP vaø IPF ñaõ coù buoåi laøm vieäc vôùi Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä veà vieäc trieån khai ñeà taøi Nghò ñònh thö hôïp taùc. Tieáp ñoù, trong caùc ngaøy töø 21 ñeán 24/9/2013, ñaïi dieän IPF cuøng ñaïi dieän VIAP ñaõ coù chuyeán coâng du tôùi moät soá ñòa danh nhö: Ñaø Naüng (ñoaøn ñaõ tôùi laøm vieäc vôùi Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi Ñaø Naüng, Ban Quaûn lyù Di tích Hoäi An), TP. Hoà Chí Minh (tham quan Ñòa ñaïo Cuû Chi, tham quan Khu ñoâ thò môùi Phuù Myõ Höng, thaêm quan Dinh Ñoäc Laäp vaø Baûo taøng Chöùng tích chieán tranh). Ñöôïc bieát, kyø hoïp UBLCP Vieät Nam - Cuba ñöôïc toå chöùc thöôøng nieân, luaân phieân taïi Haø Noäi vaø La Habana. Ñaëc bieät, kyø hoïp thöù 31 dieãn ra vaøo ñuùng thôøi ñieåm coù yù nghóa chính trò to lôùn. Ñaûng vaø Nhaø nöôùc Vieät Nam toå chöùc Leã Kyû nieäm 40 naêm ngaøy Chuû tòch Fidel Castro thaêm tænh Quaûng Bình vaø tænh Quaûng Trò (9/1973 - 9/2013). Ñoù laø chuyeán thaêm coù yù nghóa lòch söû ñoái vôùi Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân Vieät Nam, laø chuyeán thaêm duy nhaát cuûa nguyeân thuû nöôùc ngoaøi tôùi khu vöïc chieán tröôøng khoùi löûa cuûa Vieät Nam luùc ñoù.

Trung töôùng Samuel C.Rodiles Planas cuøng ñoaøn coâng taùc ñi thaêm ñòa ñaïo Cuû Chi

SË 63 . 2013

75

Haø Noäi

Coâng boá Quy hoaïch Phaân khu ñoâ thò taïi huyeän Ñoâng Anh vaø Meâ Linh Sôû Quy hoaïch - Kieán truùc Haø Noäi ñaõ phoái hôïp vôùi UBND huyeän Meâ Linh vaø UBND huyeän Ñoâng Anh toå chöùc coâng boá, baøn giao hoà sô caùc quy hoaïch phaân khu ñoâ thò N1, N2, N3.

Cuï theå, Quy hoaïch phaân khu ñoâ thò N1, tyû leä 1/2000 ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 1911/QÑ-UBND vôùi dieän tích khoaûng 2.340ha. Döï kieán ñeán naêm 2030, daân soá khoaûng 170.000 ngöôøi.

Quy hoaïch thuoäc ñòa giôùi haønh chính thò traán Quang Minh, caùc xaõ Kim Hoa, Thanh Laâm, Ñaïi Thònh, Vaên Kheâ, Meâ Linh, Traùng Vieät, Tieàn Phong thuoäc huyeän Meâ Linh vaø xaõ Ñaïi Maïch cuûa huyeän Ñoâng Anh. Quy hoaïch Phaân khu ñoâ thò N2, tyû leä 1/2000 ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 1597/QÑ-UBND coù quy moâ khoaûng 703ha. Döï kieán ñeán naêm 2030, daân soá khoaûng 2.000 ngöôøi, khu vöïc nhaø ôû cho coâng nhaân thueâ khoaûng 12.000 coâng nhaân. Phaân khu thuoäc ñòa giôùi haønh chính caùc xaõ Quang Minh, Kim Hoa, Thanh Laâm cuûa huyeän Meâ Linh.

Quy hoaïch phaân khu ñoâ thò N3, tyû leä 1/5000 ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 1598/QÑ-UBND vôùi quy moâ khoaûng 881ha. Quy moâ daân soá khoaûng 8.500 ngöôøi. Phaân khu thuoäc ñòa giôùi haønh chính thò traán Quang Minh, xaõ Tieàn Phong, huyeän Meâ Linh vaø xaõ Nam Hoàng, huyeän Ñoâng Anh.

Traàn Phuù - Kim Maõ: Tuyeán ñöôøng ñaàu tieân coù thieát keá ñoâ thò Saùng 21/8, quy hoaïch Thieát keá ñoâ thò - Toå chöùc khoâng gian tuyeán ñöôøng Traàn Phuù Kim Maõ ñaõ ñöôïc coâng boá theo Quyeát ñònh soá 4001/QÑ-UBND. Toaøn tuyeán coù chieàu daøi 450m, vôùi toång dieän tích ñaát nghieân cöùu khoaûng 21.040m2, thuoäc phöôøng Kim Maõ vaø phöôøng Ñieän Bieân, quaän Ba Ñình; ñieåm

76

SË 63 . 2013

ñaàu tuyeán töø nuùt giao Leâ Tröïc - Traàn Phuù - OÂng Ích Khieâm, ñieåm cuoái tuyeán taïi nuùt giao Kim Maõ - Nguyeãn Thaùi Hoïc - Sôn Taây.

thò caáp IV vôùi chöùc naêng khu ôû, trong ñoù, maät ñoä xaây döïng chung laø 30,3%, heä soá söû duïng ñaát laø 1,9 laàn, taàng cao toái ña laø 16 taàng.

Ñieàu chænh cuïc boä Quy hoaïch chi tieát quaän Ñoáng Ña

Khu daân cö phöôøng 11, quaän 8, tyû leä 1/2000

Saùng 22/8, ñoà aùn ñieàu chænh cuïc boä Quy hoaïch chi tieát quaän Ñoáng Ña, tyû leä 1/2000 (phaàn quy hoaïch söû duïng ñaát vaø giao thoâng) taïi oâ quy hoaïch O41 ñaõ ñöôïc coâng boá vaø baøn giao theo Quyeát ñònh soá 4746/QÑ-UBND. Cuøng vôùi ñoù, quy hoaïch toång maët baèng khoâng gian kieán truùc caûnh quan tyû leä 1/500 cuûa khu vöïc do Vieän Quy hoaïch Xaây döïng Haø Noäi laäp cuõng ñöôïc coâng boá. Khu vöïc ñieàu chænh coù toång dieän tích khoaûng 24.105m2, naèm taïi khu vöïc 47 Caùt Linh vaø nuùt giao thoâng Caùt Linh – Giaûng Voõ – Giang Vaên Minh.

Khu daân cö naøy coù dieän tích 26,94ha, ñöôïc UBND thaønh phoá pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 3792/QÑ-UBND. Döï kieán daân soá ñeán naêm 2020 laø 12.000 ngöôøi.

Pheâ duyeät Quy hoaïch phaân khu ñoâ thò S3, S4, tyû leä 1/5000 Phaân khu ñoâ thò S3 ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 4874/QÑ-UBND ngaøy 15/8, vôùi toång dieän tích 2.985ha. Quy moâ daân soá 340.000 ngöôøi.

Phaân khu ñoâ thò S4 thuoäc chuoãi ñoâ thò phía Ñoâng ñöôøng vaønh ñai 4 ñaõ ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 4324/QÑUBND ngaøy 16/7, vôùi dieän tích khoaûng 4.092ha. Döï kieán, daân soá ñeán naêm 2030 laø khoaûng 402.000 ngöôøi, ñeán naêm 2050 laø 493.290 ngöôøi.

Quaûng Ninh

Khu nhaø ôû an sinh xaõ hoäi vaø nhaø ôû coâng nhaân taïi Cuïm coâng nghieäp Kim Sôn – huyeän Ñoâng Trieàu Ngaøy 6/9 ñaõ chính thöùc dieãn ra leã khôûi coâng noùi treân. Döï aùn coù toång dieän tích 91.945m2, maät ñoä xaây döïng 33%. Khi hoaøn thaønh, döï aùn seõ cung caáp 371 caên hoä lieàn keà vaø 122 caên hoä chung cö, ñaùp öùng nhu caàu ôû cho khoaûng 2.200 ngöôøi.

TP. HCM

Khu daân cö Baø Ñieåm (khu 2), xaõ Baø Ñieåm, huyeän Hoùc Moân, tyû leä 1/2000 UBND thaønh phoá ñaõ pheâ duyeät döï aùn naøy taïi Quyeát ñònh soá 3793/QÑ-UBND, vôùi toång dieän tích laø 191,54ha. Quy moâ daân soá 25.000 ngöôøi.

Khu vöïc quy hoaïch coù tính chaát laø khu ñoâ

Ñoà aùn quy hoaïch coù tính chaát laø khu daân cö hieän höõu keát hôïp xaây döïng môùi, chænh trang ñoâ thò, trong ñoù, maät ñoä xaây döïng chung laø 30-35%, heä soá söû duïng ñaát laø 3,5 laàn, taàng cao xaây döïng toái ña laø 30 taàng.

Khu daân cö Ích Thaïnh, phöôøng Tröôøng Thaïch, quaän 9, tyû leä 1/2000 UBND TP. HCM ñaõ kyù pheâ duyeät döï aùn naøy taïi Quyeát ñònh soá 3791/QÑ-UBND, vôùi toång dieän tích 54,19ha. Döï kieán daân soá ñeán naêm 2020 laø 6.500 ngöôøi.

Khu vöïc quy hoaïch coù tính chaát laø khu daân cö hieän höõu vaø xaây döïng môùi, khu saûn xuaát khoâng oâ nhieãm. Maät ñoä xaây döïng chung laø 30%, heä soá söû duïng ñaát laø <=2 laàn, taàng cao xaây döïng toái ña laø 9 taàng.

Khu daân cö Baéc Höông loä 80, xaõ Baø Ñieåm – Xuaân Thôùi Thöôïng, huyeän Hoùc Moân, tyû leä 1/2000 Ñoà aùn ñaõ ñöôïc pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 3728/QÑ-UBND vôùi toång dieän tích 200,78ha, trong ñoù: Phaàn dieän tích thuoäc xaõ Xuaân Thôùi Thöôïng laø 107ha, phaàn dieän tích thuoäc xaõ Baø Ñieåm coù dieän tích 93,78ha.

Khu daân cö Boâng Sao, phöôøng 5, quaän 8, tyû leä 1/2000 Khu daân cö Boâng Sao ñaõ ñöôïc UBND thaønh phoá kyù quyeát ñònh pheâ duyeät taïi soá 3727/QÑ-UBND, vôùi toång dieän tích 90,64ha. Döï kieán ñeán naêm 2020, daân soá khoaûng 23.000 ngöôøi. Ñaây laø quy hoaïch coù tính chaát cuûa khu daân cö hieän höõu keát hôïp xaây döïng môùi, chænh trang ñoâ thò, trong ñoù, maät ñoä xaây döïng chung laø 30-35%, heä soá söû duïng ñaát toaøn khu khoaûng 2,4 laàn, taàng cao xaây döïng toái ña laø 30 taàng.

Giôùi thieäu vaên baûn

Hieän nay, lónh vöïc Thoaùt nöôùc vaø Xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc thöïc thi vaø aùp duïng theo caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät sau: n Nghò ñònh 88/2007/NÑ-CP ngaøy 28/5/2007 cuûa Chính phuû veà Thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu Coâng nghieäp; n Thoâng tö 09/2009/TT-BXD ngaøy 21/5/2009 quy ñònh chi tieát thöïc hieän moät soá noäi dung cuûa Nghò ñònh 88/2007 ngaøy 28/5/2007 cuûa Chính phuû veà Thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp; n Nghò ñònh 108/2009/NÑ-CP cuûa Chính phuû: Veà ñaàu tö theo hình thöùc Hôïp ñoàng xaây döïng - Kinh doanh - Chuyeån giao, Hôïp ñoàng xaây döïng - Chuyeån giao - Kinh doanh, Hôïp ñoàng xaây döïng Chuyeån giao; n Nghò ñònh 24/2011/NÑ-CP ngaøy 05/4/2011 cuûa Chính phuû söûa ñoåi moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 108/2009/NÑCP ngaøy 27/11/2009 veà Ñaàu tö theo hình thöùc hôïp ñoàng xaây döïng – Kinh doanh – Chuyeån giao, Hôïp ñoàng xaây döïng – Chuyeån giao – Kinh doanh, Hôïp ñoàng Xaây döïng – Chuyeån Giao. n Nghò ñònh soá 71/2010/NÑ-CP cuûa Chính phuû: Quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh Luaät Nhaø ôû; n Nghò ñònh soá 04/2009/NÑ-CP cuûa Chính phuû: Veà öu ñaõi, hoã trôï hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng; Trong ñoù, Nghò ñònh 88/2007/NÑ-CP ñang trong quaù trình söûa ñoåi.

Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng xin trích daãn moät soá vaên baûn phaùp luaät ñang ñöôïc aùp duïng trong lónh vöïc naøy.

Nghò ñònh soá 24/2011/NÑ-CP

Nghò ñònh treân ban haønh ngaøy 05/4/2011 veà söûa ñoåi moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 108/2009/NÑ-CP ngaøy 27/11/2009 veà Ñaàu tö theo hình thöùc hôïp ñoàng xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao, hôïp ñoàng

xaây döïng – chuyeån giao – kinh doanh – chuyeån giao, hôïp ñoàng xaây döïng – chuyeån giao. Cuï theå: Söûa ñoåi, boå sung Ñieàu 4; Söûa ñoåi khoaûn 2 Ñieàu 8; Söûa ñoåi khoaûn 2 Ñieàu 11; Söûa ñoåi Ñieàu 12.

Trong ñoù ñaùng löu yù laø söûa ñoåi, boå sung Ñieàu 4: Chính phuû khuyeán khích thöïc hieän caùc Döï aùn xaây döïng vaø vaän haønh, quaûn lyù coâng trình keát caáu haï taàng môùi hoaëc döï aùn caûi taïo, môû roäng, hieän ñaïi hoùa vaø vaän haønh, quaûn lyù caùc coâng trình hieän coù trong caùc lónh vöïc, trong ñoù coù: Heä thoáng cung caáp nöôùc saïch, thoaùt nöôùc, thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi.

Nghò ñònh soá 71/2010/NÑ-CP: Quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh Luaät Nhaø ôû Nghò ñònh goàm 6 chöông, 84 ñieàu quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh moät soá noäi dung veà sôû höõu nhaø ôû, phaùt trieån nhaø ôû, quaûn lyù vieäc söû duïng nhaø ôû, giao dòch veà nhaø ôû vaø quaûn lyù nhaø nöôùc veà nhaø ôû quy ñònh taïi Luaät Nhaø ôû.

Nghò ñònh naøy coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 8/8/2010, thay theá Nghò ñònh soá 90/2006/ NÑ-CP ngaøy 6/9/2006 cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát vaø höôùng daãn thi haønh Luaät nhaø ôû.

Trong ñoù, nhöõng döï aùn phaùt trieån nhaø ôû baèng nguoàn voán ngaân saùch ñòa phöông vaø trung öông thì trong noäi dung quyeát ñònh pheâ duyeät coù: caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät: ñöôøng giao thoâng, caáp ñieän, caáp thoaùt nöôùc, xöû lyù raùc thaûi, thoâng tin lieân laïc, phoøng, choáng chaùy, noå; caùc coâng trình haï taàng xaõ hoäi: nhaø treû, tröôøng hoïc, y teá, dòch vuï, theå thao, vui chôi, giaûi trí, coâng vieân (neáu coù); Ñoái vôùi döï aùn phaùt trieån nhaø ôû ñoäc laäp thì chuû ñaàu tö phaûi: (1) Nghieäm thu toaøn boä heä thoáng coâng trình haï taàng kyõ thuaät, phoøng choáng chaùy, noå, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, raùc thaûi cuûa döï aùn; (2) Nghieäm thu chaát löôïng coâng trình nhaø ôû vaø caùc coâng trình kieán truùc khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà xaây döïng; (3) Laøm thuû tuïc ñeå ñöôïc caáp chöùng nhaän phuø hôïp veà chaát löôïng coâng trình theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà xaây döïng.

Nghò ñònh cuõng quy ñònh veà noäi dung baûo haønh nhaø ôû (keå caû coâng trình nhaø ôû coù muïc

ñích söû duïng hoãn hôïp), bao goàm: söûa chöõa, khaéc phuïc caùc hö hoûng veà keát caáu chính cuûa nhaø ôû (daàm, coät, saøn, traàn, maùi, töôøng, caùc phaàn oáp, laùt, traùt), caùc thieát bò gaén lieàn vôùi nhaø ôû nhö heä thoáng caùc loaïi cöûa, heä thoáng cung caáp chaát ñoát, ñöôøng daây caáp ñieän sinh hoaït, caáp ñieän chieáu saùng, heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït, thoaùt nöôùc thaûi, khaéc phuïc caùc tröôøng hôïp nghieâng, luùn, suït nhaø ôû. Ñoái vôùi caùc thieát bò khaùc gaén vôùi nhaø ôû thì beân baùn thöïc hieän baûo haønh theo thôøi haïn quy ñònh cuûa nhaø saûn xuaát.

Nghò ñònh soá 04/2009/NÑ-CP: Öu ñaõi, hoã trôï hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng

Nghò ñònh treân ñöôïc ban haønh ngaøy 14/01/2009, goàm 4 chöông vaø 27 ñieàu quy ñònh veà öu ñaõi, hoã trôï veà ñaát ñai, voán; mieãn, giaûm thueá, phí ñoái vôùi hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng; trôï giaù, hoã trôï tieâu thuï saûn phaåm töø hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng vaø caùc öu ñaõi, hoã trôï khaùc ñoái vôùi hoaït ñoäng vaø saûn phaåm töø hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng.

Theo ñoù, nhaèm giaûm thieåu toác ñoä vaø tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng hieän nay, Chính phuû daønh nhieàu hoã trôï, öu ñaõi veà cô sôû vaät chaát, ñaát ñai, voán, hoã trôï thueá, tieâu thuï saûn phaåm cho caùc toå chöùc, caù nhaân thöïc hieän hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng, ñoàng thôøi khuyeán khích caùc hoaït ñoäng khaéc phuïc oâ nhieãm moâi tröôøng, taùi cheá, taùi söû duïng vaø giaûm thieåu chaát thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng...

Caùc chuû ñaàu tö xaây döïng coâng trình baûo veä moâi tröôøng (cô sôû xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït taäp trung, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taäp trung) seõ ñöôïc Nhaø nöôùc hoã trôï ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình, haïng muïc coâng trình haï taàng kyõ thuaät (ñöôøng giao thoâng, ñieän, caáp thoaùt nöôùc) ngoaøi phaïm vi döï aùn noái vôùi heä thoáng haï taàng kyõ thuaät chung cuûa khu vöïc. Trong tröôøng hôïp Nhaø nöôùc chöa caân ñoái kòp voán hoã trôï theo tieán ñoä cuûa döï aùn thì chuû ñaàu tö ñöôïc söû duïng caùc nguoàn voán hôïp phaùp khaùc, soá voán naøy seõ ñöôïc tröø vaøo tieàn söû duïng ñaát hoaëc tieàn thueâ ñaát vaø caùc khoaûn khaùc maø theo quy ñònh chuû ñaàu tö phaûi noäp ngaân saùch.

Chuû ñaàu tö xaây döïng coâng trình baûo veä moâi tröôøng coøn ñöôïc Nhaø nöôùc hoã trôï giaûi phoùng maët baèng, tieàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát. Nhöõng coâng trình hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng nhö xaây döïng traïm quan traéc

SË 63 . 2013

77

moâi tröôøng, heä thoáng keát caáu haï taàng baûo veä moâi tröôøng caùc khu, cuïm coâng nghieäp laøng ngheà... ñöôïc giaûm 50% tieàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát vaø ñöôïc chaäm noäp tieàn söû duïng ñaát, tieàn thueâ ñaát toái ña khoâng quaù 5 naêm, keå töø ngaøy giao ñaát.

Tuøy theo tính chaát cuûa töøng cô sôû xaây döïng coâng trình baûo veä moâi tröôøng, Nhaø nöôùc hoã trôï töø 30-50% voán ñaàu tö xaây döïng, soá coøn laïi ñöôïc vay voán töø Ngaân haøng Phaùt trieån Vieät Nam hoaëc Quyõ Baûo veä moâi tröôøng Vieät Nam, hoaëc höôûng chính saùch öu ñaõi veà tín duïng cuûa Ngaân haøng vaø caùc Quyõ lieân quan trong vieäc cho vay voán ñeå thöïc hieän döï aùn ñaàu tö saûn xuaát, kinh doanh.

Vaên baûn môùi

Nghò ñònh 84/2013/NÑ-CP veà phaùt trieån, quaûn lyù nhaø taùi ñònh cö

Nghò ñònh treân goàm 4 chöông vaø 23 ñieàu, ñöôïc ban haønh ngaøy 25/7/2013. Nghò ñònh chính thöùc coù hieäu löïc töø ngaøy 30/9/2013.

Nghò ñònh ñöôïc aùp duïng cho caùc hoä gia ñình, caù nhaân phaûi di chuyeån choã ôû khi Nhaø nöôùc thu hoài ñaát ñeå thöïc hieän caùc döï aùn xaây döïng coâng trình söû duïng cho muïc ñích quoác phoøng, an ninh, lôïi ích quoác gia, lôïi ích coâng coäng theo quy hoaïch, keá hoaïch ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät. Caùc toå chöùc, caù nhaân coù lieân quan ñeán phaùt trieån vaø quaûn lyù söû duïng nhaø ôû taùi ñònh cö. Caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc coù lieân quan ñeán lónh vöïc nhaø ôû.

Theo ñoù, Nghò ñònh quy ñònh veà tieâu chuaån dieän tích nhaø taùi ñònh cö theo quy chuaån, tieâu chuaån hieän haønh. Cuï theå: Ñoái vôùi khu vöïc ñoâ thò: (1) Nhaø ôû taùi ñònh cö laø nhaø chung cö vaø nhaø ôû rieâng leû trong döï aùn coù tieâu chuaån dieän tích phuø hôïp vôùi quy hoaïch ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät; (2) Nhaø ôû taùi ñònh cö laø caên hoä nhaø chung cö phaûi baûo ñaûm tieâu chuaån dieän tích theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà nhaø ôû; (3) Khi thieát keá nhaø ôû taùi ñònh cö laø nhaø chung cö, coù theå boá trí moät phaàn dieän tích ñeå toå chöùc

78

SË 63 . 2013

kinh doanh, dòch vuï phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá cuûa töøng döï aùn (sau khi ñaõ ñaùp öùng ñuû nhu caàu dieän tích söû duïng chung, dieän tích sinh hoaït coäng ñoàng, keå caû nôi ñeå xe trong phaïm vi döï aùn theo quy chuaån, tieâu chuaån xaây döïng hieän haønh); (4) Nhaø ôû taùi ñònh cö laø nhaø ôû rieâng leû phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu cô baûn veà haï taàng kyõ thuaät vaø tieâu chuaån dieän tích ñaát toái thieåu do UBND caáp tænh quy ñònh. Ñoái vôùi khu vöïc noâng thoân: Nhaø ôû taùi ñònh cö vaø caùc coâng trình phuï trôï, phuïc vuï saûn xuaát gaén vôùi nhaø ôû taùi ñònh cö (neáu coù) phaûi ñaûm baûo tieâu chuaån dieän tích ñaát toái thieåu do UBND caáp tænh quy ñònh.

Nghò ñònh cuõng quy ñònh caùc vaán ñeà veà quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng khu nhaø ôû taùi ñònh cö, coâng trình nhaø ôû taùi ñònh cö theo hình thöùc ñaàu tö xaây döïng tröïc tieáp, hình thöùc ñaàu tö xaây döïng theo hôïp ñoàng BT hoaëc mua nhaø ôû thöông maïi ñeå boá trí taùi ñònh cö.

Veà quaûn lyù chaát löôïng coâng trình ñoái vôùi nhaø ôû taùi ñònh cö thì coâng taùc khaûo saùt, thieát keá, thi coâng xaây döïng, nghieäm thu baøn giao coâng trình phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät veà quaûn lyù chaát löôïng coâng trình xaây döïng; Coâng trình chæ ñöôïc nghieäm thu ñeå ñöa vaøo söû duïng khi ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa thieát keá, quy chuaån, tieâu chuaån kyõ thuaät aùp duïng cho coâng trình nhaø ôû taùi ñònh cö vaø caùc yeâu caàu khaùc cuûa chuû ñaàu tö, cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn; Ñoái vôùi tröôøng hôïp hoä gia ñình, caù nhaân töï xaây döïng nhaø ôû taùi ñònh cö thì Chuû ñaàu tö döï aùn khu nhaø ôû taùi ñònh cö coù traùch nhieäm höôùng daãn veà quy hoaïch, thieát keá, tieâu chuaån, quy chuaån xaây döïng ñeå ngöôøi daân töï toå chöùc xaây döïng vaø giaùm saùt ñeå ñaûm baûo chaát löôïng, tieán ñoä xaây döïng nhaø ôû.

Thoâng tö 11/2013/TT-BXD

Ngaøy 31/7, Boä Xaây döïng ban haønh thoâng tö 11/2013/TT-BXD veà quy ñònh cheá ñoä baùo caùo veà tình hình trieån khai ñaàu tö xaây döïng vaø kinh doanh caùc döï aùn baát ñoäng saûn.

Thoâng tö coù hieäu löïc töø ngaøy 01/10/2013.

Thoâng tö goàm 2 chöông, 8 ñieàu höôùng daãn vieäc thöïc hieän baùo caùo veà tình hình trieån khai ñaàu tö xaây döïng vaø kinh doanh caùc döï aùn baát ñoäng saûn; caùc loaïi döï aùn baát ñoäng saûn phaûi baùo caùo theo quy ñònh taïi Thoâng tö naøy bao goàm: Döï aùn phaùt trieån

nhaø ôû, döï aùn ñaàu tö xaây döïng khu ñoâ thò môùi; döï aùn toøa nhaø chung cö hoãn hôïp; döï aùn haï taàng kyõ thuaät khu coâng nghieäp; döï aùn trung aâm thöông maïi, vaên phoøng cho thueâ, khaùch saïn; döï aùn khu du lòch sinh thaùi, nghæ döôõng.

Trong ñoù, Thoâng tö quy ñònh chuû ñaàu tö döï aùn baát ñoäng saûn phaûi baùo caùo theo noäi dung: (1) Toång hôïp thoâng tin cô baûn cuûa caùc döï aùn baát ñoäng saûn, goàm caùc noäi dung cô baûn cuûa döï aùn theo vaên baûn chaáp thuaän ñaàu tö, giaáy chöùng nhaän ñaàu tö hoaëc quyeát ñònh cho pheùp ñaàu tö cuûa cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn. Khi döï aùn coù ñieàu chænh, boå sung thì chuû ñaàu tö caùc döï aùn baát ñoäng saûn coù traùch nhieäm laäp baùo caùo boå sung nhöõng noäi dung ñieàu chænh; (2) Tình hình trieån khai ñaàu tö xaây döïng döï aùn goàm caùc noäi dung veà tình hình giaûi phoùng maët baèng, tình hình ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät, tình hình ñaàu tö xaây döïng coâng trình; (3) Tình hình kinh doanh taïi döï aùn nhö huy ñoäng voán, thöïc hieän nghóa vuï taøi chính, baùn nhaø, cho thueâ nhaø, chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng ñaát, cho thueâ ñaát…; Ñaëc bieät, trong Thoâng tö coù quy ñònh yeâu caàu caùc chuû ñaàu tö tieáp tuïc baùo caùo tình hình kinh doanh taïi döï aùn cho ñeán khi baùn, cho thueâ toaøn boä baát ñoäng saûn ñöôïc pheùp kinh doanh trong döï aùn, khi döï aùn ñaõ hoaøn thaønh quaù trình ñaàu tö xaây döïng; (4) Baùo caùo keát thuùc ñaàu tö xaây döïng döï aùn: Baùo caùo veà noäi dung chính cuûa döï aùn sau khi ñaõ hoaøn thaønh ñaàu tö xaây döïng.

Caùc chuû ñaàu tö döï aùn baát ñoäng saûn phaûi göûi baùo caùo baèng vaên baûn vaø teäp döõ lieäu ñieän töû ñeán Cuïc Quaûn lyù nhaø vaø thò tröôøng baát ñoäng saûn - Boä Xaây döïng, soá 37 Leâ Ñaïi Haønh- Haø Noäi (email: cucquanlynha@ gov.vn) vaø Sôû Xaây döïng ñòa phöông nôi coù döï aùn.

TIN QUOÁC TEÁ

ñem laïi cho ngöôøi daân nhöõng ñieåm quan saùt thaønh phoá töø treân cao.

ANH

Ba döï aùn loït vaøo danh saùch giaønh giaûi thöôûng RIBA Lubetkin naêm 2013

AÛ RAÄP

Ngaém nhaø ga daùt vaøng sieâu sang ôû AÛ Raäp

AÛ Raäp Saudi quyeát ñònh seõ ñaàu tö xaây döïng moät ga taøu ñieän ngaàm ñöôïc thieát keá sieâu sang vôùi nhöõng böùc töôøng daùt vaøng, nhöõng thieát keá mang phong caùch khoâng gian vuõ truï, nhöõng loái ñi roäng theânh thang laùt ñaù hoa cöông vaø heä thoáng thang cuoán, thang maùy ñeå ñieàu phoái haønh khaùch moät caùch khoa hoïc nhaát nhaèm ñaûm baûo duø vaøo giôø cao ñieåm, nhaø ga vaãn khoâng bò uøn taéc.

Nhaø ga Riyadh ñaõ ñöôïc nhaø vua Abdullah cuûa ñaát nöôùc AÛ Raäp Saudi yeâu caàu xaây döïng vôùi muïc ñích taïo neân moät ga taøu ñieän ngaàm sang troïng, ñaúng caáp nhaát theá giôùi. Nhaø vua cuõng yeâu caàu coâng trình phaûi ñöôïc hoaøn taát trong voøng 4 naêm.

Coâng trình naøy seõ ñöôïc thieát keá bôûi nöõ kieán truùc sö noåi tieáng, mang hai doøng maùu Anh - Iraq, baø chính laø Zaha Hadid, moät trong nhöõng caùi teân saùng giaù nhaát trong laøng kieán truùc theá giôùi ñöông ñaïi. Zaha Hadid noåi tieáng vôùi nhöõng coâng trình quy moâ, aán töôïng, ñöôïc xaây leân ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi nhö Anh, YÙ, Ñöùc, Phaùp, Singapore, Haøn Quoác, Trung Quoác… Ñöôïc bieát, coâng trình nhaø ga naøy seõ khoâng chæ laø moät nôi vaän chuyeån giao thoâng maø seõ bao goàm caû nhöõng coâng trình phuï trôï nhö heä thoáng baõi chöùa xe oâ toâ khoång loà, khu sieâu thò mua saém lôùn.

Phía treân khu kieán truùc phöùc hôïp naøy, naèm hieän dieän treân maët ñaát seõ laø moät toøa nhaø lôùn ñöôïc xaây theo thieát keá cuûa töông lai vôùi nhöõng ñöôøng uoán löôïn meàm maïi, maët ngoaøi boïc toaøn kính. Xung quanh toøa nhaø seõ coù nhöõng caây caàu ngoaïn muïc,

do ñieàu kieän thôøi tieát, khí haäu cuûa nöôùc Anh mang laïi. Ñoàng thôøi noù seõ goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeàâ uøn taéc maùy bay taïi caùc vuøng ngoaïi oâ.

Thò tröôûng London ñeà xuaát ba ñòa ñieåm tieàm naêng cho Saân bay Major Xaùc ñònh muïc tieâu keát noái laø chìa khoùa cho söï thònh vöôïng cuûa theá kyû 21, Thò tröôûng London - Boris Johnson cho bieát, söï phaùt trieån kinh teá vaø phuïc hoài tieàm naêng cuûa saân bay môùi laø vaán ñeà ñöôïc chuù troïng thaûo luaän trong cuoäc hoïp taïi Toøa thò chính.

Johnson ñeà nghò ba ñòa ñieåm toái öu cho saân bay môùi ñoù laø: Khu vöïc hoøn ñaûo nhoû Grain ôû phía Baéc Kent; Stansted, hoaëc treân moät hoøn ñaûo nhaân taïo ôû khu vöïc giöõa cöûa soâng Thames. YÙ töôûng veà 3 ñòa ñieåm naøy laø keát quaû cuûa moät naêm daøi suy nghó, vaø cuõng laø keát quaû ñieàu tra rieâng cuûa ngaønh Giao thoâng cho thuû ñoâ London. Keát quaû ñieàu tra ñaõ khaúng ñònh baát caäp cuûa saân bay Heathrow ñang toàn taïi ôû London, ñoù laø söï haïn cheá veà khoâng gian.

Daniel Moylan - Coá vaán thò tröôûng London veà lónh vöïc haøng khoâng giaûi thích: “Heathrow hieän khoâng coøn ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu veà dòch vuï haøng khoâng taïi London. Tieáng oàn lôùn, oâ nhieãm vaø taéc ngheõn do môû roäng moät saân bay ñòa phöông naèm ôû trung taâm ngoaïi oâ, seõ coù khaû naêng taøn phaù moät thaønh phoá lôùn taàm côõ theá giôùi - thuû ñoâ London. Trong khi ñoù, ba ñòa ñieåm tieàm naêng ñöôïc ñeà xuaát ñeå xaây döïng moät saân bay trung taâm môùi ñeàu coù cô sôû haï taàng beàn vöõng, coù tieàm löïc kinh teá vaø khaû naêng caïnh tranh quoác teá. Chính ñieàu ñoù seõ giuùp London vaø caû Vöông quoác Anh roäng lôùn coù ñöôïc nhöõng cô hoäi phía tröôùc.”

Cuõng theo Daniel Moylan, moät saân bay môùi seõ ñi keøm vôùi ñaúng caáp quoác teá veà keát noái giao thoâng coâng coäng, noù seõ coù khaû naêng khaéc phuïc moïi taùc ñoäng xaáu nhaát

Hoäi ñoàng giaûi thöôûng RIBA ñaõ coâng boá ba döï aùn ñoaït giaûi thöôûng Lubetkin cuûa RIBA (Giaûi thöôûng cuûa Vieän Kieán truùc Hoaøng gia Anh). Trong soá 3 döï aùn naøy coù 2 döï aùn naèm ôû Chaâu AÙ, 1 döï aùn ôû Hoa Kyø. Giaûi thöôûng ñaõ toân vinh caùc coâng trình thieát keá ngoaïi thaát cuûa Zaha Hadid’s Galaxy Soho - Anh, Grimshaw Via Verde vaø Nhaïc vieän Wilkinson Eyre. Ngaøy 26/9/2013, Hoäi ñoàng giaûi thöôûng cuõng seõ coâng boá ngöôøi giaønh ñöôïc giaûi thöôûng Stirling.

Angela Brady - Chuû tòch RIBA cho bieát: “Danh saùch giaûi thöôûng RIBA Lubetkin 2013 danh saùch coù ba döï aùn ñaëc bieät saùng taïo, ñaùp öùng ba thaùch thöùc ñoâ thò khaùc nhau. Töø thieát keá chi tieát nhaø ôû giaù reû taïi New York, tôùi vieäc taïo ra moät khu mua saém môùi aán töôïng ôû trung taâm Baéc Kinh vaø yù töôûng xaây döïng moät khu vöôøn beàn vöõng môùi taïi Singapore. Taát caû caùc coâng trình naøy ñeàu coù nhöõng giaûi phaùp cöïc kyø thoâng minh. Caùc chöông trình vaø hoaït ñoäng toân vinh cho thaáy vai troø quan troïng trong vieäc phaùt hieän vaø tìm kieám nhöõng caùc kieán truùc sö coù taàm nhìn vaø tö duy môùi veà caùc vaán ñeà ñoâ thò. Ñieàu ñoù chöùng toû taïi sao taïi sao Vöông quoác Anh laïi coù giaûi thöôûng naøy vaø ñöôïc coâng nhaän treân theá giôùi.”.

BRAZIL

Brazil ñaàu tö maïnh vaøo heä thoáng giao thoâng coâng coäng

Toång thoáng Brazil Dilma Rousseff ñaõ tuyeân boá uûng hoä yeâu caàu chính ñaùng cuûa ngöôøi bieåu tình tröôùc nhöõng böùc xuùc khi cho raèng chaát löôïng giao thoâng coâng

SË 63 . 2013

79

coäng laø ñieàu chuû yeáu ñeå giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng giao thoâng taïi caùc thaønh phoá lôùn cuûa quoác gia Nam Myõ naøy.

Phaùt bieåu taïi leã khaùnh thaønh moät heä thoáng taøu cao toác töï ñoäng, Toång thoáng Rousseff cho bieát giao thoâng coâng coäng laø ñeå phuïc vuï cho moïi taàng lôùp nhaân daân trong xaõ hoäi vaø giuùp cho caùc thaønh phoá coù nhieàu khoâng gian hôn. Baø Rousseff cuõng cam keát ñaàu tö hôn nöõa cho heä thoáng xe buyùt vaø taøu cao toác.

Heä thoáng taøu hoûa cao toác Porto Alegre’s Aeromovel vöøa khaùnh thaønh ñöôïc xaây döïng vôùi coâng ngheä hieän ñaïi nhaát cuûa Brazil, noái töø moät beán taøu ñieän ngaàm lôùn nhaát thaønh phoá tôùi saân bay quoác teá vôùi chaëng ñöôøng hôn 1km trong voøng chöa ñeán 2 phuùt.

Hoài thaùng Saùu vöøa qua, haøng trieäu ngöôøi daân Brazil ñaõ lieân tuïc xuoáng ñöôøng bieåu tình raàm roä suoát hai tuaàn taïi khoaûng 100 thaønh phoá ñeå phaûn ñoái vieäc taêng giaù veù xe buyùt vaø taøu ñieän ngaàm, ñoàng thôøi yeâu caàu caûi caùch caùc dòch vuï coâng, trong ñoù coù giao thoâng coâng coäng. Ñeå traán an nhöõng ngöôøi bieåu tình, Toång thoáng Rousseff ñaõ ñeà xuaát chi theâm 25 tyû USD ñeå naâng caáp heä thoáng giao thoâng coâng coäng, ñaëc bieät taïi caùc thaønh phoá lôùn hay bò uøn taéc giao thoâng.

Keå töø naêm 2011, Brazil ñaõ ñaàu tö gaàn 40 tyû USD ñeå xaây döïng hoaëc môû roäng caùc tuyeán taøu ñieän ngaàm, xe buyùt toác haønh vaø taøu hoûa cao toác. Ñeå chuaån bò cho World Cup 2014 vaø Ñaïi hoäi theå thao Olympic muøa Heø dieãn ra taïi thaønh phoá Rio de Janeiro vaøo naêm 2016, Brazil cuõng ñang ñaàu tö haøng tyû USD ñeå hieän ñaïi hoùa caùc saân bay vaø cô sôû haï taàng giao thoâng troïng ñieåm cuûa nöôùc naøy.

SINGAPORE

Nghieân cöùu vieäc choáng luõ luït cuïc boä ôû ñoâ thò

Ñaïi hoïc Quoác gia Singapore (NUS) ñang nghieân cöùu yù töôûng aùp duïng caùc beà maët thaåm thaáu cho nhöõng con ñöôøng nhoû vaø væa heø nhaèm ngaên chaën tình traïng luõ luït cuïc boä taïi ñoâ thò baèng caùch laøm chaäm laïi doøng nöôùc ñoå vaøo coáng raõnh sau möa lôùn.

80

SË 63 . 2013

Nhöõng beà maët thaåm thaáu coù moät lôùp beâtoâng roã vaø moät lôùp soûi. Khoaûng 3040% khoaûng troáng giöõa lôùp beâtoâng vaø soûi naøy ñöôïc duøng ñeå tích nöôùc, sau ñoù nöôùc seõ chaûy qua moät lôùp vaûi thaåm thaáu tröôùc khi ñöôïc xaû qua nhöõng ñöôøng nhoû ñoå vaøo coáng.

Toaøn boä quaù trình naøy coù theå giuùp tröõ soá nöôùc möa ñoå xuoáng trong vaøi giôø.

Nouvel ñaõ chieán thaéng trong cuoäc thi baàu choïn nhaø thieát keá chính thöùc cho coâng trình Baûo taøng Ngheä thuaät Quoác gia Trung Quoác (NAMOC) taïi Baéc Kinh. Theo toDezeen, thoâng tin naøy ñaõ ñöôïc Oliver Schmitt - trôï lyù cuûa Nouvel xaùc nhaän. Coù raát ít thoâng tin noùi veà taùc phaåm ñöôïc baàu choïn, nhöng nhöõng baùo caùo tröôùc ñoù cho bieát coâng trình ñöôïc thieát keá nhö moät “caáu truùc lôùn” treân cô sôû tröôøng phaùi ñôn giaûn cuûa moät neùt ñôn ñöôïc goïi laø “neùt buùt loâng”.

Trong moät cuoäc phoûng vaán vôùi Thôøi baùo Taøi chính, Nouvel ñaõ trích lôøi cuûa ngheä só Trung Quoác Shi Tao (1642-1707): “Neùt ñôn laø nguoàn goác cuûa moïi thöù hieän höõu.

Chuùng toâi ñaõ baét ñaàu vôùi thö phaùp. Taát caû moïi hoïc sinh ñeàu phaûi daønh nöûa naêm ñeå taäp vieát neùt buùt ñaàu tieân baèng buùt loâng. Ñoù laø neùt vieát ñaàu tieân chöùa ñöïng caû moät neàn vaên hoùa - hoäi hoïa, vaên hoïc vaø tieàm naêng cuûa Trung Quoác”.

Tuy nhieân vaãn toàn taïi nhöõng khoù khaên ñoái vôùi döï aùn naøy ñeå trieån khai trong thöïc teá vì quaù trình baûo trì seõ laø moät vaán ñeà.

Neáu nöôùc coù theå traøn qua, ñoàng nghóa vôùi vieäc nhöõng maåu raùc nhoû cuõng coù theå maéc keït ôû lôùp soûi.

Môùi ñaây Cô quan quaûn lyù nöôùc quoác gia Singapore (PUB) cuõng ñaõ yeâu caàu caùc coâng trình xaây döïng môùi phaûi aùp duïng nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa luõ luït nghieâm ngaët hôn, nhaèm haïn cheá doøng chaûy nöôùc möa vaøo heä thoáng coáng coâng coäng. Quy ñònh naøy ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi nhöõng döï aùn xaây döïng coù dieän tích töø 0,2ha trôû leân.

Ngoaøi ra, moät lôùp maùi xanh cuõng laø moät trong nhöõng bieän phaùp baét buoäc. Vieäc troàng caây vaø taïo ra nhöõng khoâng gian xanh treân maùi caùc toøa nhaø thöông maïi vaø daân cö seõ coù hai chöùc naêng chính laø loïc nöôùc ñeå taùi söû duïng vaø haïn cheá doøng chaûy cuûa nöôùc möa ñoå thaúng heä thoáng coáng coâng coäng.

Theo caùc chuyeân gia, döï kieán caùc nhaø thaàu xaây döïng seõ chaáp haønh nghieâm tuùc quy ñònh môùi naøy.

TRUNG QUOÁC

Jean Nouvel ñöôïc choïn laø nhaø thieát keá Baûo taøng Ngheä thuaät Quoác gia Trung Quoác Söï thaät quaû ñuùng nhö tin ñoàn, Jean

Hieän Trung Quoác vaãn chöa ñöa ra thoâng baùo chính thöùc veà vieäc naøy. Tuy nhieân, naêm ngoaùi Nouvel ñaõ ñöôïc coi laø öùng cöû vieân soá 1 cho caùc döï aùn cuûa NAMOC, cuøng vôùi Zaha Hadid vaø Frank Gehry.

Sau khi hoaøn thaønh, ngheä thuaät vaø thö phaùp baûo taøng theá kyû 20 seõ trôû thaønh khu vöïc trung taâm vaên hoùa môùi taïi coâng vieân Olympic.

Trung Quoác caám xaây döïng caùc coâng trình cuûa Chính phuû ñeán naêm 2019

Trong phong traøo choáng tham nhuõng vaø caûi thieän hình aûnh cuûa Ñaûng Coäng saûn Trung Quoác (CPC), Chuû tòch Trung Quoác Taäp Caän Bình ñaõ caám vieäc xaây döïng caùc toøa nhaø cuûa Chính phuû trong voøng 5 naêm tôùi. BBC cho raèng caùc toøa nhaø Chính phuû môùi ñöôïc xaây döïng hieän nay laø raát phuø phieám, ñoâi khi mang ñeán söï phaãn noä ñoái vôùi ngöôøi daân taïi caùc ñòa phöông ngheøo. Leänh caám xaây döïng cuõng bao goàm caû vieäc caám laøm môùi hay môû roäng dieän tích döôùi hình thöùc söûa chöõa.

he southern Architectural Center

Vieän kieán truùc, quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân - Boä Xaây döïng

Trung taâm kieán truùc mieàn nam 14 Kyø Ñoàng, Phöôøng 9, Quaän 3, TP. Hoà Chí Minh - Vieät Nam * Tel: 08. 35261401 * Fax: 08. 35261401

Chöùc naêng nhieäm vuï: 1. Nghieân cöùu vaø toå chöùc nghieân cöùu ñònh höôùng phaùt trieån kieán truùc vaø ñeà xuaát chính saùch quaûn lyù kieán truùc, nghieân cöùu lòch söû, baûo toàn, lyù luaän, tieâu chuaån vaø caùc lónh vöïc khaùc phuïc vuï phaùt trieån kieán truùc caùc tænh Mieàn Nam. 2. ÖÙng duïng vaøo thöïc teá caùc keát quaû nghieân cöùu veà kieán truùc xaây döïng taïi caùc tænh mieàn Nam; xaây döïng thöïc nghieäm, öùng duïng chuyeån giao coâng ngheä môùi trong thieát keá thi coâng caùc coâng trình xaây döïng, söûa chöõa phuïc hoài vaø phuïc cheá caùc coâng trình di tích lòch söû, baûo toàn caùc coâng trình coå.

Kho baïc Nhaø nöôùc Tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu

3. Tö vaán trong caùc lónh vöïc: Quy hoaïch chi tieát daân cö ñoâ thò, noâng thoân, khu coâng nghieäp, tö vaán ñaàu tö xaây döïng coâng trình daân duïng coâng nghieäp, kyõ thuaät haï taàng ñoâ thò, moâi tröôøng ñoâ thò, laäp döï aùn ñaàu tö xaây döïng, thieát keá kyõ thuaät laäp toång döï toaùn caùc coâng trình, giaùm saùt thi coâng, kieåm ñònh chaát löôïng xaây döïng, tö vaán laäp hoà sô môøi thaàu vaø ñaáu thaàu xaây döïng, tö vaán quaûn lyù ñieàu haønh laäp döï aùn ñaàu tö xaây döïng, thieát keá thi coâng, trang trí noäi ngoaïi thaát coâng trình; thaåm tra thieát keá kyõ thuaät, thieát keá baûn veõ thi coâng vaø döï toaùn caùc coâng trình xaây döïng, ñaùnh giaù söï phuø hôïp cuûa chaát löôïng coâng trình xaây döïng.

4. Thöï c hieä n nhieä m vuï khaù c theo yeâ u caà u cuû a Vieä n phuø hôï p vôù i chöù c naê n g nhieä m vuï cuû a ñôn vò.

Ngaân haøng Nhaø nöôùc chi nhaùnh Tænh ÑaékLaék

QHCT truïc ñöôøng 51B TP. Vuõng Taøu

QHXD doïc tuyeán cao toác TP. HCM - Caàn Thô

Quy hoaïch chung xaây döïng TP. Taây Ninh

Nhaø Tang leã TP. Baûo Loäc

Caûi taïo vaø xaây môùi khu di tích Dinh Coâ, TP. Vuõng Taøu

Coâng trình Xoå soá Kieán thieát.

Trung taâm Hoäi nghò tænh Haäu Giang

QHCT 1/500 khu taùi ñònh cö Long Sôn

SË 63 . 2013

1

COÂNG TY CP ÑAÀU TÖ XAÂY DÖÏNG VAØ THÖÔNG MAÏI PHÖÔNG BAÉC NORTHERN INVESTMENT BUILDING & TRADING JOINT STOCK COMPANY Add: 1410 room, 25T1Building, Hoang Dao Thuy Street, Cau Giay - Ha Noi Tel: 04.35553168 * Fax: 04.35553169 * Email:Phuongbacj@gmail.com

ÑÔN VÒ NHAÄP KHAÅU VAØ PHAÂN PHOÁI CHÍNH THÖÙC SAÛN PHAÅM XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI BAÈNG HEÄ THOÁNG “BI – ACT SCBA/SDO” COÂNG NGHEÄ VI SINH KHOÂNG DUØNG HOÙA CHAÁT

GIÔÙI THIEÄU NGAÉN GOÏN HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI Heä thoáng BI – ACT SCBA/SDO: Laø heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi baèng coâng ngheä vi sinh khoâng söû duïng hoùa chaát. Nhoû goïn vaø deã daøng hoaït ñoäng, coâng ngheä coù tính kinh teá cao, khoâng caàn quaù nhieàu chi phí ñaàu tö cho coâng trình vaø ñaøo taïo nhaân vieân vaän haønh nhaø maùy. Naêng löôïng caàn thieát ñeå vaän haønh nhaø maùy laø khaù thaáp. Heä thoáng naøy khoâng phaùt sinh muøi, buøn thaûi sinh ra ít, chaát löôïng nöôùc sau khi xöû lyù ñaõ ñöôïc kieåm ñònh vaø luoân ñaït caùc tieâu chuaån ñöôïc ñaët ra bôûi caùc cô quan coù thaåm quyeàn. Chuùng toâi cam keát ñaøo taïo vaø chuyeån giao coâng ngheä caùc quy trình vaän haønh, baûo trì, baûo döôõng ñeå heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi laøm vieäc coù hieäu quaû cao.

Nhöõng ñaëc tính cuûa STP ñöôïc löïa choïn ñeå xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït.

1. Caàn ít dieän tích cho xaây döïng heä thoáng 2. Coù theå ñöôïc ñaët trong toøa nhaø, baõi ñoã xe, döôùi ñöôøng. trong vöôøn.

3. Khoâng coù muøi / Khöû muøi töø STP. 4. Buøn thaûi ít, khoâng caàn xöû lyù buøn thöôøng xuyeân, coù theå xöû lyù buøn moät laàn trong 3-5 naêm.

5. Khoâng caàn thieát ñeå cung caáp chaát dinh döôõng vaøo STP. 6. STP coù theå xöû lyù doøng chaûy bieán ñoäng cuûa nöôùc vaøo heä thoáng.

7. Caàn ít nhaân coâng ñeå vaän haønh heä thoáng.

8. STP chæ phaûi coù caùc thieát bò toái thieåu.

9. Yeâu caàu söûa chöõa / baûo trì toái thieåu.

10. Nitrat hoùa / khöû nitô caàn ñöôïc hình thaønh vaø xöû lyù baèng chính STP

NORTHERN INVESTMENT BUILDING & 2

SË 64 . 2013

The Bi-Act SDO (Thieát bò sieâu heä thoáng D.O Pack xöû lyù hieáu khí) Giôùi thieäu Ñoái vôùi taát caû caùc döï aùn veà heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi (STP): Heä thoáng suïc khí laø boä phaän ñaét giaù nhaát vaø phaûi duøng sieâu D.O Pack ñöôïc phaùt minh ñeå giaûi quyeát tieát kieäm caùc chi phí naøy.

Nguyeân taéc: Khung ñöôïc thieát keá theo hình chöõ nhaät ñöôïc uoán laïi. Noù laø söï laép raùp vôùi caáu truùc saét trong hình daïng dích daéc. Heä thoáng söû duïng

quaït thoaùt khí trong khoâng khí ôû döôùi cuøng cuûa caùc ñöôøng dích daéc.

Caùc bong boùng khí seõ ñi cuøng vôùi heä thoáng khung töø döôùi leân treân cuøng. Baèng caùch ñöa khoâng khí theo caùch naøy, noù seõ giuùp taêng oxy hoøa tan trong nöôùc thaûi hôn so vôùi heä thoáng khaùc 10 laàn.

Tính naêng 1. Tieát kieäm ñieän hôn so vôùi caùc heä thoáng khaùc 10 laàn.

2. Ít chi phí baûo trì.

3. Giaûi phaùp toát nhaát ñeå naâng caáp / gia taêng oxy hoøa tan trong taát caû caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi thoâng thöôøng.

4. Giaûi phaùp khöû muøi hoâi trong caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi.

Hieäu quaû mang laïi Baèng Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi naøy seõ mang laïi keát quaû toát cho döï aùn xöû lyù nöôùc thaûi nhö sau: •Chaát löôïng nöôùc thaûi sau xöû lyù ñaït hoaëc thaáp hôn quy ñònh trong caùc Quy chuaån ñang coù hieäu löïc veà moâi tröôøng. Maëc duø löu löôïng nöôùc thaûi khoâng oån ñònh, ñieàu naøy seõ khoâng coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc thaûi qua xöû lyù.

•Khoâng caàn duøng hoùa chaát ñeå xöû lyù nöôùc thaûi keå caû nöôùc thaûi hoùa hoïc töø phoøng thí nghieäm y teá hoaëc chaát khöû truøng hoaëc khaùng sinh ñöôïc söû duïng trong beänh vieän nhö doïn deïp phoøng hoaëc khöû truøng.

•Nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi khoâng coù muøi hoâi.

•Tieát kieäm chi phí hoaït ñoäng cho caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi.

•Heä thoáng thích hôïp ñeå xöû lyù nöôùc thaûi töø caùc phoøng thí nghieäm y teá, khöû truøng, khaùng sinh ñöôïc söû duïng trong caùc beänh vieän nhö doïn deïp phoøng hoaëc khöû truøng…

•Khoâng caàn thieát phaûi xöû lyù buøn quaù thöôøng xuyeân.

& TRADING JOINT STOCK COMPANY SË 64 . 2013

3

COĂ&#x201A;NG TY CP Ă&#x2018;AĂ&#x20AC;U TĂ&#x2013; XAĂ&#x201A;Y DĂ&#x2013;Ă?NG VAĂ&#x2DC; THĂ&#x2013;Ă&#x201D;NG MAĂ?I PHĂ&#x2013;Ă&#x201D;NG BAĂ&#x2030;C NORTHERN INVESTMENT BUILDING & TRADING JOINT STOCK COMPANY Add: 1410 room, 25T1Building, Hoang Dao Thuy Street, Cau Giay - Ha Noi Tel: 04.35553168 * Fax: 04.35553169 * Email:Phuongbacj@gmail.com

Ă&#x2018;Ă&#x201D;N VĂ&#x2019; NHAĂ&#x201E;P KHAĂ&#x2026;U VAĂ&#x2DC; PHAĂ&#x201A;N PHOĂ I CHĂ?NH THĂ&#x2013;Ă&#x2122;C Boä ĂąieĂ u chĂŚnh aĂšp lÜïc khoâng khĂ­

OĂ ng khoĂši

Ă&#x2018;aĂšy oĂĄng khoĂši CÜÝa trÜôït vaø phoøng ĂąoĂĄt TruĂŻ ùôþ

LoĂŁ laĂĄy khĂ­

CÜÝa kieüm soaÚt lÜôïng tro CÜÝa laåy tro vaø thoâng khí

Thoâ soå kyþ thuaä Th oân â gs oåå k yþþ thu hu tä huaä hu - Kích thÜôÚc: Roäng: 1400mm - Daøi: 2560mm - Cao: 2000mm.

- ChieĂ u cao toĂĽng theĂĽ tĂ­nh caĂť oĂĄng khoĂši: 6800mm.

- TroĂŻng lÜôïng tĂłnh: 8500kg - Nhieät Ăąoä laøm vieäc: 600oC - 1000oC - Coâng xuaĂĄt ĂąoĂĄt (Ă&#x2018;KTC): 120-450kg/giôø (Max: 500kg/giôø)

Khoâng khoÚi, khí ùoåt oün ùònh

Thoâng soå kyþ thuaät - Kích thÜôÚc: Roäng: 1400mm - Daøi: 2560mm - Cao: 2300mm - oång khoÚi cao: 4800mm.

ToĂĽng khoĂĄi lÜôïng: 8500KGs. - 03 buoĂ ng ĂąoĂĄt: BuoĂ ng 1 - Ă&#x2018;oĂĄt raĂšc thaĂťi taĂŻi nhieät Ăąoä 600oC - 850oC BuoĂ ng 2 - Ă&#x2018;oĂĄt khoĂši, khĂ­, muøi, raĂšc Ă´Ăť 700oC - 1000oC BuoĂ ng 3 - Ă&#x2018;oĂĄt laĂŤp Ăąi laĂŤp laĂŻi khoĂši, khĂ­, muøi, raĂšc - Thôøi gian laĂŠp ĂąaĂŤt: 4 giôø sau khi coĂš maĂŤt baèng - BaĂťo haønh: 1 naĂŞm

Nhieät ùoä laøm vieäc 600oC - 1000oC

GIAĂ&#x2122; TRĂ&#x2019; SĂ&#x2013;Ă&#x203A; DUĂ?NG â&#x20AC;˘ Heä thoĂĄng loø ĂąoĂĄt raĂšc khĂ­ tÜï nhieân â&#x20AC;˘ HoaĂŻt Ăąoäng khoâng caĂ n cung caĂĄp Ăąieän, khĂ­ gas, daĂ u hay baĂĄt cÜÚ naĂŞng lÜôïng naøo â&#x20AC;˘ Khoâng duøng quaĂŻt hay baĂĄt cÜÚ maĂšy neĂšn khoâng khĂ­ â&#x20AC;˘ RaĂšc thaĂťi ùÜôïc sÜÝ duĂŻng nhĂś nguoĂ n naĂŞng lÜôïng ĂąeĂĽ ĂąoĂĄt chaĂšy â&#x20AC;˘ Loø ĂąoĂĄt sÜÝ duĂŻng ba buoĂ ng ĂąoĂĄt â&#x20AC;˘ Laøm vieäc lieân tuĂŻc 24 giôø/ngaøy, Ă´Ăť nhieät Ăąoä 650oC-1000oC â&#x20AC;˘ Ă&#x2018;oĂĄt raĂšc Ă­t nhaĂĄt 120-150 kg/h â&#x20AC;˘ ChÜÚng nhaän Ăąo lÜôøng tieâu chuaĂĽn chaĂĄt lÜôïng khoâng khĂ­ HEĂ&#x201E; THOĂ NG LOĂ&#x2DC; Ă&#x2018;OĂ T RAĂ&#x2122;C NFI Coâng ngheä loø ĂąoĂĄt cuĂťa Nhaät BaĂťn ùÜôïc thieĂĄt keĂĄ Ăąoäc ĂąaĂšo vĂ´Ăši sÜï kieĂĽm soaĂšt lĂśu lÜôïng khoâng khĂ­ vaø oxy trong quaĂš trĂŹnh ĂąoĂĄt. LÜôïng khoâng khĂ­ Ăąi vaøo

Laøm vieäc lieân tuïc 24giôø/ngaøy

trong buoà ng ùoåt qua caÚc van ùieà u chÌnh ùeü taêng nhieät ùoä maø khoâng caà n sÜÝ duïng baåt kyø nguoà n naêng lÜôïng hay maÚy neÚn khoâng khí naøo.

Coâng ngheä NFI sÜÝ duïng raÚc thaÝi vaø khoâng khí ùoåt chaÚy taïo ra khí noÚng trong buoà ng ùoåt, khi sÜÝ duïng trong ùieà u kieän bò mÜa hoaÍc raÚc thaÝi bò ÜôÚt khí noÚng seþ laøm khoâ raÚc vaø ùoåt chaÚy hoaøn toaøn. RaÚc thaÝi cuøng khoâng khí ùÜôïc sÜÝ duïng nhÜ nguoà n naêng lÜôïng ùeü ùoåt chaÚy hoaøn toaøn trong ba buoà ng ùoåt. KhoÚi, khí, muøi hoâi thoåi cuÝa raÚc ùÜôïc loaïi trÜø hoaøn toaøn, chÌ coÚ khí noÚng theo oång khoÚi thoaÚt ra beân ngoaøi.

Loø ĂąoĂĄt raĂšc Sankyo ĂąaĂľ ùÜôïc chÜÚng nhaän theo tieâu chuaĂĽn Ăąo lÜôøng chaĂĄt lÜôïng caĂšc thoâng soĂĄ kyĂľ thuaät vaø lÜôïng khĂ­ thaĂťi ra theo caĂšc quy ùònh ban haønh cuĂťa Boä Taøi nguyeân vaø Moâi trÜôøng naĂŞm 2010 vaø ĂąaĂľ ùÜôïc ĂąaĂŞng trong coâng baĂšo cuĂťa ChĂ­nh PhuĂť ThaĂši Lan. 8Ă&#x2039;

1