Tạp chí Quy hoạch xây dựng - Chuyên đề: THƯƠNG HIỆU ĐÔ THỊ (Số 65+66 năm 2013) by Tạpchí Quyhoạchxâydựng

So á65 &66 Naêm thöù möôøi moät - Construction Planning Journal

Sˇ 65 & 66 N°M 2 0 1 3

Vun ñaép cho thöông hieäu ñoâ thò Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò ñeå thuùc ñaåy tính caïnh tranh Vai troø cuûa thieát keá ñoâ thò Nhöõng thaønh phoá “chuyeån mình” trong xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá nhôø xaây döïng thöông hieäu

sË 65&66

1 ISSN 1859 - 3054

SË 65+66 . 2013

AÛnh bìa: Taát Sôn

Nguoàn: G.Net

Toång bieân taäp/ Editor in Chief ThS. KTS. Phoù Toång bieân taäp/ Deputy Editor PHAÏM Hoaøng Tuù

Hoäi ñoàng khoa hoïc/ Editorial Adviser Council PGS. TS. Nguyeãn Quoác Thoâng (Chuû tòch)

Ban coá vaán/ Advisory board

Ban bieân taäp/ Editorial board Phaïm Hoaøng Tuù Buøi chung Haäu - Nguyeãn Thuyø Anh Nguyeãn thò Minh Ñöùc - Ñinh thanh bình

Thö kyù toøa soaïn/ Sub Editor Buøi chung Haäu

Thieát keá myõ thuaät/ Designer HT. Design

Lieân heä Quaûng caùo - Phaùt haønh tapchiquyhoach@gmail.com Tel:(04) 3.9741942 - 0989080987

Baïn ñoïc thaân meán! ...Trôøi laïi möa roài, Haø Noäi ôi! Treân voøm saáu, muøa thu khoâng coøn nöõa... Theá nhöng naêm nay, khi muøa thu môùi baét ñaàu, Haø Noäi ñaõ ñoùn nhaän nhöõng traän möa daøi. Vaø moãi laàn nhö vaäy, Haø Noäi laïi mang treân mình moät hình aûnh khaùc, vôùi caûnh töôïng cuûa nhieàu tuyeán phoá bò ngaäp, uøn taéc giao thoâng, khoù khaên trong sinh hoaït cuûa ngöôøi daân vaøo nhöõng ngaøy möa nhö theá. Töø thöïc traïng ñoù, Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng soá 63 seõ göûi tôùi baïn ñoïc chuyeân ñeà “Ñoâ thò vôùi vaán ñeà thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi”. Ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà raát ñöôïc quan taâm trong lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät. Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng soá 63 ñöôïc xuaát baûn coøn nhaân moät söï kieän ñaëc bieät - Kyû nieäm 10 naêm ngaøy thaønh laäp Cuïc Haï taàng kyõ thuaät - Boä Xaây döïng. Nhaân söï kieän naøy, PGS.TS. Nguyeãn Hoàng Tieán - Cuïc tröôûng Cuïc Haï taàng kyõ thuaät Boä Xaây döïng ñaõ traû lôøi phoûng vaán trong muïc Söï kieän vaø bình luaän, xoay quanh vaán ñeà Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi. Muïc Khaùi nieäm seõ göûi tôùi ñoäc giaû “Nhöõng nguyeân lyù cuûa thoaùt nöôùc beà maët beàn vöõng”. Cuøng baøn luaän veà Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, muïc Dieãn ñaøn ñaêng taûi nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc chuyeân gia, caùc nhaø quaûn lyù, cuõng nhö ñaïi dieän cuûa moät soá doanh nghieäp. Thöïc traïng cuûa vaán ñeà cuõng ñöôïc phaûn aùnh qua nhöõng suy nghó, traên trôû cuûa ngöôøi daân. Caùc chuyeân muïc tieáp theo trong kyø naøy cuõng chuyeån taûi nhöõng thoâng tin heát söùc phong phuù, nhaèm giuùp baïn ñoïc hieåu saâu hôn veà vaán ñeà ôû nhöõng khía caïnh ña chieàu. Töø caùc ñoà aùn sinh vieân, caùc moâ hình vaø chieán löôïc thoaùt nöôùc taïi moät soá quoác gia; cuõng nhö moät soá vaên baûn phaùp quy seõ ñöôïc giôùi thieäu trong Taïp chí kyø naøy. Soá 63 seõ laø böùc tranh toaøn caûnh cuûa ñoâ thò trong lónh vöïc Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi, xin traân troïng göûi tôùi baïn ñoïc.

16/GP-BTTTT caáp ngaøy 10/1/2014

Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng

SË 65+66 . 2013

CON

Urban Branding Events and comments

Gia Bao n Interview to Interview to Secretary General of the Association of Cities of Vietnam 7 Concepts 10 Collected n Concept: Urban Branding Kadie Ward n Local Branding for municipalities 11 Forum Experts and managers opinions Hoang Dao Kinh n Foster urban brand 14 16 Pham Sy Liem n Urban branding for enhancing urban competitiveness 20 Truong Van Quang n Urban branding to promote competitiveness 22 Vu Chi Dong n Nature and urban brand Nguyen To Lang n Creating urban landscape associated with urban branding 26 30 Nguyen Thi Hau n Citizen and urban culture Urban design 33 Nguyen Hong Diep n The role of urban design in the city branding 38 Vu Hiep n Placemaking the city gateway 42 RTLK n North Bund District Master Plan Shanghai, China Plans and authors 44 Ng.Trung Dung n Management of Urban Development in Hanoi Ta Quoc Thang n The issue of land use in the spatial development of public service 48 Le Quang Dung n The process of urbanization, conservation and development of craft villages in Hanoi - the status and orientation 52 Tran Thi Viet Ha n Find the vibrancy for the park coastal of Nha Trang City 56 Nguyen Thu Hanh n Relive the core values of Sword Lake by tour “spiritual, mythical” 60 Nguyen Huu Tam n Forest environment and urban landscape in general planning of Dalat City stage 2030 - 2050 64 For students 67 Ngoc Lan n Loa Thanh Awards 2013 Planning and worldwide architecture Huy Minh n 6 cities and states Reinventing Themselves Through Branding 74 76 Song Nguyen n Branding the Global City Kadie Ward n Branding for urban local For example, the city of Regina - Canada 79 Le Hong Ke n Some experiences from megacity GLASGOW - United Kingdom 82 Ngo Le Minh n Yuyuan Garden - Cultural & Unique architecture space of Shanghai 84 Multi-sectors Luu Duc Cuong n Revisit the concept of urban expansion control and implications for Viet Nam 88 Ng. Ngoc Quang n Why don’t Hanoians use buses in their daily travel to work? 92 Kenji Doi n Sustainable urban development and green traffic through cross-evaluation model 96 Nguyen Dang Son n Planning and urban management urban adaptation to climate change 100 Do Hau n Some lessons from the experience of community participation in urban planning in Southeast Asia 104 Tran Hoai Nam n Planning of Public transport network in Bordeaux and lessons for sustainable urban development in Da Nang city 108 Information 112 Huy Minh n International information 116 Nguyen Huy n In-country information 119 Dinh Vu n Legal documents introduction

SË 65+66 . 2013

Töï nhieân vôùi thöông hieäu ñoâ thò

38 Kieán taïo ñòa ñieåm cöûa ngoõ ñoâ thò

Laøm soáng laïi giaù trò coát loõi cuûa Hoà Guôm baèng tour du lòch “taâm linh, huyeàn thoaïi”

Giaûi thöôûng Loa Thaønh 2013

MÙc lÙc 4 Xaây döïng thöông hieäu cho caùc thaønh phoá

Trong soá naøy

Söï kieän & Bình luaän

Gia Baûo n Phoûng vaán Toång thö kyù Hieäp hoäi caùc ñoâ thò Vieät Nam

Khaùi nieäm

Söu taàm n Khaùi nieäm veà xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông Kadie Ward n Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cho caùc ñoâ thò

Dieãn ñaøn

10 11

YÙ kieán chuyeân gia & nhaø quaûn lyù Hoaøng Ñaïo Kính n Vun ñaép cho thöông hieäu ñoâ thò 14 Phaïm Syõ Lieâm n Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò ñeå taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh ñoâ thò 16 Tröông Vaên Quaûng n Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò ñeå thuùc ñaåy tính caïnh tranh 20 Vuõ Chí Ñoàng n Töï nhieân vôùi thöông hieäu ñoâ thò 22 Nguyeãn Toá Laêng n Caûnh quan ñoâ thò moät yeáu toá goùp phaàn xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá 26 Nguyeãn Thò Haäu n Thò daân vaø vaên hoùa ñoâ thò 30 Thieát keá ñoâ thò Nguyeãn Thò Hoàng Dieäp n Vai troø cuûa thieát keá ñoâ thò trong vieäc xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá 33 Vuõ Hieäp n Kieán taïo ñòa ñieåm cöûa ngoõ ñoâ thò 38 RTKL n Quy hoaïch toång theå quaän phía Baéc, (Thanh Bích dòch) Beán Thöôïng Haûi 42

Quy hoaïch vaø taùc giaû

Nguyeãn Trung Duõngï n Quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò taïi Haø Noäi 44 Taï Quoác Thaéng n Vaán ñeà söû duïng ñaát trong phaùt trieån khoâng gian dòch vuï coâng coäng taïi HN 48 Leâ Quang Duõng n Quaù trình ñoâ thò hoùa vôùi baûo toàn vaø phaùt trieån laøng ngheà ôû Haø Noäi thöïc traïng vaø ñònh höôùng 52 Traàn Thò Vieät Haø n Tìm söï soáng ñoäng cho coâng vieân ven bieån thaønh phoá Nha Trang 56 Nguyeãn Thu Haïnh n Laøm soáng laïi giaù trò coát loõi cuûa Hoà Guôm baèng tour du lòch “taâm linh, huyeàn thoaïi” 60 Nguyeãn Höõu Taâm n Moâi tröôøng röøng vaø caûnh quan ñoâ thò trong quy hoaïch chung thaønh phoá Ñaø Laït giai ñoaïn 2030 - 2050 64

Daønh cho sinh vieân

Ngoïc Lan n Giaûi thöôûng Loa Thaønh 2013

Quy hoaïch & Kieán truùc theá giôùi Huy Minh (bieân dòch) n 6 thaønh phoá vaø tieåu bang “chuyeån mình” nhôø vieäc xaây döïng thöông hieäu 74 Song Nguyeãn (bieân dòch) n Xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá toaøn caàu 76 Kadie Ward n Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cho caùc ñoâ thò Ví duï cuûa thaønh phoá Regina - Canada 79 Leâ Hoàng Keá n Vaøi kinh nghieäm töø sieâu ñoâ thò GLASGOW, Vöông quoác Anh 82 Ngoâ Leâ Minh n DÖÏ VIEÂN - Khoâng gian vaên hoùa & kieán truùc ñoäc ñaùo cuûa Thöôïng Haûi 84

Ña ngaønh Löu Ñöùc Cöôøng n Xem xeùt laïi khaùi nieäm kieåm soaùt ranh giôùi phaùt trieån ñoâ thò vaø haøm yù cho Vieät Nam 88 Ng. Ngoïc Quang n Taïi sao ngöôøi Haø Noäi khoâng maën maø vôùi xe buyùt? 92 Kenji Doi n Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng vaø löu thoâng xanh vaø coäng söï thoâng qua moâ hình ñaùnh giaù cheùo 96 Nguyeãn Ñaêng Sôn n Quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò ñoâ thò thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu 100 Ñoã Haäu n Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra töø söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong quy hoaïch ñoâ thò ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ 104 Traàn Hoaøi Nam n Quy hoaïch maïng löôùi giao thoâng coâng coäng Bordeaux vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng thaønh phoá Ñaø Naüng 108 Thoâng tin Huy Minh n Tin quoác teá 112 Nguyeãn Huy n Tin Trong nöôùc 116 Ñình Vuõ n Giôùi thieäu vaên baûn 119

Toång hôïp muïc luïc naêm 2013

121

74 Giaù: 30.000ñ

SË 65+66 . 2013

SÖÏ KIEÄN

& Bình luaän

Khoâng chæ nhöõng thaønh phoá lôùn

môùi coù khaû naêng xaây döïng thöông hieäu cho mình Ñoù laø khaúng ñònh cuûa PGS. TS. Vuõ Thò Vinh - Toång thö kyù Hieäp hoäi caùc ñoâ thò Vieät Nam (ACVN) trong trao ñoåi vôùi phoùng vieân xung quanh vaán ñeà xaây döïng thöông hieäu cho caùc thaønh phoá. Baø ñaõ laáy thaønh phoá Regina, Canada nhö moät ví duï ñieån hình ñeå minh chöùng cho khaúng ñònh cuûa mình. Thoâng qua moät phöông phaùp luaän thöông hieäu ñòa ñieåm roõ raøng, Regina ñaõ bieán “ñoàng coû voâ vò” thaønh moät nôi cuûa nhöõng “chaân trôøi baát taän”, nôi maø cô hoäi cuõng traûi roäng nhö nhöõng caùnh ñoàng.

Thöïc hieän: Gia Baûo

Theo baø, taïi sao laïi phaûi xaây döïng thöông hieäu cho caùc thaønh phoá? Trong 3 naêm qua Lieân ñoaøn ñoâ thò Canada (FCM) ñaõ hôïp taùc cuøng ACVN ñeå giuùp caùc ñoâ thò Vieät Nam thöïc hieän döï aùn "Laäp keá hoaïch phaùt trieån kinh teá ñòa phöông". Döï aùn naøy thuoäc chöông trình hôïp taùc toaøn caàu veà “Phaùt trieån kinh teá ñòa phöông”. Maëc duø trong boái caûnh khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi, nhöng Canada vaãn giöõ ñöôïc söï oån ñònh kinh teá, an sinh xaõ hoäi vaø laø ñaát nöôùc coù neàn kinh teá raát phaùt trieån, trôû thaønh moät trong 10 quoác gia ñöôïc bình choïn laø haïnh phuùc nhaát theá giôùi, trong ñoù coù 3 thaønh phoá (Vancouver, Toronto, Calgari) ñöôïc bình choïn trong soá 10 thaønh phoá ñaùng soáng nhaát treân theá giôùi. Caùc thaønh phoá Canada ñoùng vai troø truï coät trong söï phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, vôùi

SË 65+66 . 2013

nhöõng kinh nghieäm quyù baùu naøy caùc ñoâ thò Canada cuõng ñaõ saün loøng giuùp ñôõ, chia seû vôùi caùc ñoâ thò cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong Chöông trình "Phaùt trieån kinh teá ñòa phöông". Söï phaùt trieån kinh teá cuûa moãi thaønh phoá gaén lieàn vôùi nhöõng kinh nghieäm trong xaây döïng Thöông hieäu thaønh phoá vaø vì vaäy trong thaùng 11/2013 Lieân ñoaøn ñoâ thò Canada ñaõ phoái hôïp vôùi Hieäp hoäi caùc ñoâ thò Vieät Nam toå chöùc moät lôùp hoïc cho 5 thaønh phoá (Thaùi Nguyeân, Haø Tónh, Pleiku, Bieân Hoøa, Soùc Traêng) veà Xaây döïng Thöông hieäu thaønh phoá vaø môøi chuyeân gia kinh teá giaøu kinh nghieäm veà xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá cuûa Canada tröïc tieáp giaûng daïy. Theo caùc chuyeân gia kinh teá cuûa Canada, trong boái caûnh caïnh tranh toaøn caàu vieäc thu huùt ñaàu tö, nhaân taøi vaø du lòch laø moät ñoøi hoûi cuûa moãi thaønh phoá, vaø cuûa caùc quoác gia.

S˘ ki÷n & B ◊ n h l u Àn

giôùi thieäu treân lôùp vaø caùc thaønh vieân cuøng thaûo luaän. Treân cô sôû tieáp nhaän caùc kieán thöùc ñaõ hoïc moãi hoïc vieân seõ coù suy nghó veà xaây döïng thöông hieäu cho thaønh phoá cuûa mình vì caùc hoïc vieân ñeàu laø Phoù chuû tòch UBND thaønh phoá, tröôûng phoù phoøng kinh teá, tröôûng phoù phoøng quaûn lyù ñoâ thò, tröôûng phoù phoøng vaên hoùa du lòch vaø moät soá chuyeân vieân...

Muoán vaäy moãi ñòa phöông phaûi phaán ñaáu ñeå taïo neân söï khaùc bieät. Moät thöông hieäu ñòa phöông maïnh chính laø taïo neân söï khaùc bieät maïnh vaø ñaëc tröng veà hình aûnh cuûa ñòa phöông ñoù. Muïc ñích cuûa xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá nhaèm: n Taêng söùc haáp daãn, thu huùt ñoái vôùi caùc coâng ty vaø caùc nhaø ñaàu tö n Quaùng baù du lòch n Taêng cöôøng baûn saéc vaø naâng cao tính töï haøo cuûa moãi coâng daân thaønh phoá n Goùp phaàn thuùc ñaåy quan heä ngoaïi giao nhaân daân

Taïi sao laïi chæ coù 5 ñoâ thò tham gia khoùa hoïc naøy, trong khi ñaây laø moät vaán ñeà môùi meû vaø thieát thöïc ñoái vôùi caùc ñoâ thò Vieät Nam? Ñaây laø lôùp hoïc ñaàu tieân maø ACVN vaø FCM toå chöùc coù tính chaát thí ñieåm. Lôùp hoïc naøy toå chöùc sau Hoäi nghò thöôøng nieân cuûa Hieäp hoäi ñöôïc toå chöùc taïi Thaønh phoá Bieân Hoøa vaø chuùng toâi môøi 5 thaønh phoá vì coù 3 thaønh phoá (Thaùi Nguyeân, Haø Tónh, Pleiku laø caùc thaønh phoá ñang tham gia döï aùn vôùi FCM vaø hai thaønh phoá Bieân Hoøa, Cao Laõnh laø 2 thaønh phoá trong thôøi gian tôùi Hieäp hoäi seõ ñeà xuaát vôùi FCM löïa choïn tham gia vaøo chöông trình hôïp taùc trong giai ñoaïn môùi. Thôøi gian tôùi, Hieäp hoäi coù keá hoaïch phoå bieán, chia seû nhöõng kinh nghieäm naøy tôùi caùc thaønh vieân khaùc cuûa hieäp Hoäi khoâng, thöa baø? Vaâng ñaây laø moät chuû ñeà ñöôïc nhieàu ñoâ thò

quan taâm nhöng ñeå tieán haønh xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá cuõng phaûi thöïc hieän nhieàu böôùc. Khoùa hoïc thí ñieåm naøy toå chöùc trong 3 ngaøy neân cuõng chæ môùi giôùi thieäu moät caùch cô baûn, ñeå tieán haønh caàn phaûi hieåu bieát kyõ hôn. Hieän nay FCM ñang xaây döïng chöông trình hôïp taùc môùi vaø ñaây cuõng laø chuû ñeà maø ACVN raát quan taâm ñeå ñeà xuaát vôùi FCM . Neáu ñeà xuaát naøy ñöôïc FCM chaáp thuaän chuùng toâi döï kieán seõ löïa choïn 3 thaønh phoá thaønh vieân cuûa ACVN thöïc hieän döï aùn thí ñieåm vaø sau ñoù nhaân roäng ra caùc ñoâ thò khaùc. Trong quaù trình thöïc hieän seõ coù nhöõng khoùa ñaøo taïo veà noäi dung naøy. Ñeå xaây döïng Thöông hieäu cho moät thaønh phoá caàn chuù yù ñeán nhöõng yeáu toá naøo? Xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá tuy ñoái vôùi chuùng ta coøn laø môùi, nhöng moãi thaønh phoá ñeàu coù theå tìm ra cho mình moät söï khaùc bieät. Söï khaùc bieät ñoù döïa treân caùc yeáu toá vaên hoùa, loái soáng, thieân nhieân, kieán truùc caûnh quan, con ngöôøi... Moãi moät lónh vöïc ñeàu tìm ra söï khaùc bieät giöõa caùc ñoâ thò. Moïi ngöôøi ñeàu nhaän xeùt raèng ôû nöôùc ta kieán truùc mieàn nuùi cuõng gioáng nhö mieàn xuoâi nhö vaäy laøm sao taïo neân söï khaùc bieät. n Vì sao thaønh phoá Hoäi An trôû neân noåi tieáng bôûi vì coù caùc coâng trình kieán truùc coå nhöng

Noùi moät caùch chung nhaát thöông hieäu cuûa moät thaønh phoá chính laø ñoäng löïc cuûa thaønh phoá ñoù. Vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc Caùc ñoâ thò cuûa Vieät Nam nhìn nhaän nhö theá naøo? Chuùng ta thöôøng nghe noùi veà thöông hieäu saûn phaåm nhöng Xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá laø moät ñieàu töông ñoái môùi meû ñoái vôùi caùc ñoâ thò Vieät Nam. Khi 5 ñoâ thò cuûa Hieäp hoäi tham gia khoùa hoïc ñeàu cho raèng vieäc xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá thaät söï thuù vò vaø haáp daãn. Sau khoùa hoïc, 5 thaønh phoá naøy ñaõ coù yù töôûng vaø chöông trình gì ñeå xaây döïng thöông hieäu cho thaønh phoá mình chöa, thöa baø? Ñeå chuaån bò tham gia khoùa hoïc, 5 ñoâ thò ñaõ chuaån bò caùc noäi dung ñeå giôùi thieäu veà ñaëc ñieåm cuûa thaønh phoá mình, veà löïa choïn Logo cuûa thaønh phoá... Noäi dung ñoù ñaõ ñöôïc

Hoäi An lung linh trong “Ñeâm raèm phoá coå”

AÛnh trong baøi: Nguoàn G.Net

SË 65+66 . 2013

S˘ ki ÷n & B ◊ n h l u Àn

TP. Hueá nhoû beù loäng laãy vaø soâi ñoäng hôn vôùi Festival HUE

vì coøn coù “Ñeâm raèm phoá coå” vì ôû söï thaân thieän cuûa ngöôøi daân, vì coù nhöõng cöûa haøng may ño moät ñeâm laø khaùch coù moät boä veùt sang troïng nhöng giaù caû laïi raát phaûi chaêng. Vaø coøn raát nhieàu ñieàu thuù vò veà Hoäi An moät thaønh phoá khoâng lôùn nhöng laïi raát haáp daãn vaø thuù vò. n Sapa khí haäu gioáng nhö Tam Ñaûo nhöng vì sao Sapa laïi thu huùt khaùch du lòch, bôûi chính söï khaùc bieät veà vaên hoùa veà nhöõng ngöôøi daân Hô Moâng, ngöôøi Dao nôi ñaây…

Trong nhöõng yeáu toá ñoù, thì ñaâu laø yeáu toá tieân quyeát cuûa vieäc xaây döïng thaønh coâng thöông hieäu cho moät thaønh phoá? Töø kinh nghieäm cuûa caùc thaønh phoá Canada cho thaáy khoâng chæ nhöõng thaønh phoá lôùn môùi coù khaû naêng xaây döïng thöông hieäu cho mình maø nhöõng thaønh phoá nhoû vaán coù ñieàu kieän trôû neân noåi tieáng ví duï thaønh phoá Regina moät thaønh phoá chæ maáy chuïc nghìn daân, giöõa thaûo nguyeân khoâ caèn vaø thieáu aán töôïng ñaõ trôû thaønh moät thaønh phoá noåi tieáng cuûa Canada. Vieäc xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá Regina baét ñaàu töø ñeà xuaát cuûa moät coâng daân trong thaønh phoá vaø sau ñoù laø söï quyeát taâm cuûa thò tröôûng thaønh phoá. Töø quyeát taâm cuûa

SË 65+66 . 2013

Ngaøi Thò tröôûng ñaõ trôû thaønh quyeát taâm trong chính quyeàn toaøn thaønh phoá vaø ñaõ huy ñoäng ñöôïc söï ñoàng thuaän cuûa ngöôøi daân. Ñeå coù theå phaùt trieån moät thöông hieäu ñòa ñieåm maïnh, thaønh phoá Regina ñaõ nhìn nhaän moät caùch trung thöïc “aán töôïng tieâu cöïc” veà nôi naøy vaø töø ñoù ñaõ xaây döïng ñöôïc moät hình aûnh thöông hieäu phaûn aùnh nhöõng cô hoäi truø phuù trong thaønh phoá mình. Baèng caùch laéng nghe ngöôøi daân vaø lieân keát caùc ñoái töôïng khaùc nhau ñeán töø nhieàu thaønh phoá khaùc nhau treân caû nöôùc, hoï ñaõ khaùm phaù vaø neâu baät ñöôïc baûn saéc cuûa mình cuõng nhö giaûi quyeát caùc muïc tieâu ñoái vôùi thaønh phoá cuûa hoï. Thoâng qua moät phöông phaùp luaän thöông hieäu ñòa ñieåm roõ raøng, hoï ñaõ bieán “ñoàng coû voâ vò” thaønh moät nôi cuûa nhöõng “chaân trôøi baát taän”, nôi maø cô hoäi cuõng traûi roäng nhö nhöõng caùnh ñoàng. Nhö vaäy coù theå hieåu yeáu toá “con ngöôøi” hay noùi caùch khaùc laø söï ñoàng thuaän cuûa ngöôøi daân cuøng yù chí chính trò cuûa laõnh ñaïo trong ñoù nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu thaønh phoá laø raát quan troïng, chính laø ñieàu kieân tieân quyeát cho vieäc xaây döïng thaønh coâng thöông hieäu cho moät thaønh phoá. Xin caûm ôn Baø!

events

& opinion

That is the affirmation of Assoc. Prof. Dr. Vu Thi Vinh – Association of Cities of Vietnam (ACVN)’s General Secretary at the discussion with reporters about the issue of branding cities. She takes the city of Regina, Canada as a typical example for proving her assertion. Through a clear brand methodology, Regina changed the “insipid grassland” into an “endless horizon”, in which chances extend as vastly as fields.

Ho Chi Minh city

Not only big cities

have ability in branding themself By: Gia BAo In your opinions, why should we brand the cities? During the last 3 years, the Federation of Canadian Municipalities (FCM) has cooperated with ACVN to help the Vietnam’s cities implement the project “Planning for local economic development”. This project is under the global cooperation program on “Local economic development”. In the context of global economic crisis, Canada keeps its economic stability as well as

social security and becomes a country with a developed economy and one of the 10 countries voted for the happiest ones in the world. Among them, there are 3 cities (Vancouver, Toronto, and Calgari) are out of the world’s most livable 10 cities. Canadian cities play a pivotal role in the national economic development. With these valuable experiments, the Canadian cities are pleased to support and share with SË 65+66 . 2013

West Lake in Hanoi

those of developing countries in the Program “Local economic development”. Each municipal economic development is associated with experiments in City branding, so that in November 2013, FCM coordinated with ACVN to hold a course for 5 cities (Thai Nguyen, Ha Tinh, Pleiku, Bien Hoa, and Soc Trang) on City branding and invited the Canada’s experienced economic experts in this field to directly lecture. According to the Canada’s economic experts, in the context of global competition for investment attraction, talents and tourism are requirements of each city and nations. For that, each locality should strive to create a difference. A strong brand of a locality means the creation of its strong difference and typical image. The city brand aims at: n Increasing attractiveness to companies and investors. n Promoting tourism. n Enhancing identity and improving each citizen’s pride. n Contributing into people-to-people relations. Most generally, the brand of a city is its motive. How do Vietnamese cities acknowledge this issue? We have been known about product brand but City branding is a pretty new thing for Vietnamese cities whereas the Association’s 5 cities say that it is really interesting and attractive. After the course, have these cities had an idea of their city branding yet?

SË 65+66 . 2013

In preparation for participating in the course, the 5 cities made arrangements for contents to introduce their characters and Logo selection, etc. Those contents have been presented to the class members for discussion. On the basis of receiving the knowledge learned, each learner will have an idea of their city branding because they are Municipal People Committee’s Deputy Presidents, head or deputy head of economic committee division, those of urban management committee division, or those of culture and tourism committee division, and some experts, etc. Why are there only 5 cities participating in this course while this is a new practical issue for the Vietnamese cities? This is the first course ACVN and FCM have held as a pilot. It is held after the Association’s Annual Conference organized in Bien Hoa City. We invited 5 cities because 3 of them (Thai Nguyen, Ha Tinh, and Pleiku) are participating in the project with FCM and two other cities as Bien Hoa and Cao Lanh will be proposed to FCM by the Association for selection to participate in cooperation program in the new period. In the coming time, will the Association plan for disseminating and sharing these experiments among its other members? It is an issue concerned by many cities but it takes a lot of steps to carry out the city branding. Taking place in 3 days, this pilot course just only introduces fundamentally. For implementation, it needs to learn more. At present, FCM is developing a new cooperation program and this also is the

E v ents & Opinion

topic concerned by ACVN for proposing to FCM. If this proposal meets with the FCM’s approval, we expect to select the ACVN’s 3 member cities to implement the pilot project and then expand to others. In the process of implementation, there will be training courses on this content. Which aspects are paid attention for Branding a city? Although the city branding is new for us, each city can find themselves a difference. That is based on the aspects of culture, life style, nature, architecture – landscape, and human, etc. Each field finds the differences among cities. It is commented that it is difficult to create the difference between the mountainous architecture and lowland architecture in our country while they are the same. The reason for Hoi An City’s reputation is that it has ancient architectural works, especially “Hoi An full moon festival”, people’s friendliness, and tailoring shops which provide the customers with luxurious suits at a reasonable price only after one night. There are many other interesting things in Hoi An, a city not big but attractive and enjoyable.

Sapa’s climate is as same as Tam Dao’s but it attracts tourists for the reason of the cultural differences between the Hmong people and Dao people here, etc.

Among the aforementioned aspects, what is the prerequisite for a successful city branding? The experienment of Canada’s cities shows that not only big cities have ability to brand themselves, but small ones also have conditions to get famous. For example, Regina city, an unimpressive city located in the arid savannah with only some tens of thousands of inhabitants, has become a famous city of Canada. Regina’s city branding starts from a citizen’s proposal then the mayor’s determination here. After that, the Mayor’s determination has become the municipal government’s determination and mobilized the people’s consensus. To have a strong place branding, Regina honestly admitted its “negative impression” and thence built up a brand image reflecting its well-off chances. By listening to the people and linking various objects from different cities throughout the country, Regina discovered and highlighted its characters as well as solved its targets. Through a clear place branding methodology, Regina changed the “insipid grassland” into a place of “endless horizon”, in which chances extend as vastly as fields. So it can be understood that the human aspect or people’s consensus in other words with the leaders’ political will, including municipal heads are very important and prerequisite for a successful city branding. Thank you so much!

“Hoi An full moon festival” SË 65+66 . 2013

KHAÙI NIEÄM

“Ñeâm raèm phoá coå” taïi Hoäi An AÛnh: Hoaøng Linh

Khaùi nieäm veà

xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông laø hoaït ñoäng gaén keát moät chuoãi caùc giaù trò laøm thay ñoåi nhaän thöùc cuûa moïi ngöôøi veà ñòa phöông theo höôùng tích cöïc, ñoàng thôøi laøm cho ñòa phöông ñoù trôû thaønh moät nôi ñöôïc moïi ngöôøi öa thích. (Kim Sungchun - Chuû tòch Hieäp hoäi Caùc coâng ty Thieát keá Haøn Quoác)

“Thöông hieäu” laø bieåu hieän veà chaát löôïng vaø caùc ñaëc tính cuûa saûn phaåm. Khi chuùng ta noùi veà thöông hieäu cuûa moät ñòa ñieåm töùc laø noùi veà baûn saéc vaø yù nghóa cuûa nôi ñoù. Moãi tænh, thaønh phoá vaø moãi quoác gia ñeàu coù ñaëc tính rieâng vaø ñoù laø phöông tieän giao tieáp quan troïng taïo neân baûn saéc rieâng cho chuùng. Ñoái vôùi nhöõng nôi caàn xaây döïng thöông hieäu, ngöôøi ta phaûi taïo ra thoâng ñieäp aán töôïng ñeå taïo söùc huùt ñoái vôùi ngöôøi daân vaø caùc nguoàn ñaàu tö môùi ñaày tieàm naêng. Moät nôi xaây döïng thöông hieäu toát seõ coù khaû naêng töï laøm noåi baät mình maø khoâng caàn tôùi söùc maïnh voán coù nhö di saûn vaên hoùa cuõng nhö nhöõng ñaëc tính cuûa ñòa phöông. Chính yeáu toá naøy seõ laøm thay ñoåi nhöõng quan nieäm coù chieàu höôùng tieâu cöïc cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. (Kadie Ward - Saùng laäp vieân cuûa Build Strong Cities)

SË 65+66 . 2013

X©y d˘ng th≠¨ng hi÷u Æﬁa ph≠¨ng cho caùc ñoâ thò Kadie Ward

Saùng laäp vieân cuûa Build Strong Cities

Boái caûnh chung cuûa vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông

gian, thoâng qua söû duïng vaø qua kinh nghieäm. Vôùi caùc thaønh phoá, ñieàu ñoù coù nghóa laø xem xeùt söùc soáng (mang tính chöùc naêng) vaø chaát löôïng cuoäc soáng (kinh nghieäm cuûa ngöôøi daân) veà thaønh phoá, hieåu ñöôïc taïi sao nhöõng ñieàu ñoù ñaõ ñònh hình caûm nhaän cuûa ngöôøi daân vaø loøng tin cuûa hoï. Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông laø töông ñoái môùi meû vôùi caùc nhaø phaùt trieån kinh keá vaø caùc chuyeân gia truyeàn thoâng, noù nhanh choùng trôû thaønh moät coâng cuï quan troïng cho phaùt trieån kinh teá ñòa phöông. Veà maët lyù thuyeát, vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông ñang trôû thaønh moät lónh vöïc lieân ngaønh, taäp hôïp caùc vaán ñeà quan heä quoác teá, chính saùch ñoái ngoaïi, quy hoaïch ñoâ thò, taâm lyù xaõ hoäi vaø tieáp thò thöông maïi. Veà maët thöïc haønh, thöông hieäu ñòa phöông môùi ñaây ñaõ trôû neân phoå bieán. Toaøn caàu hoùa ñaõ khieán söï caïnh tranh giöõa

SË 65+66 . 2013

Moãi moät thaønh phoá ñeàu coù moät danh saùch caùc beân lieân quan rieâng. Ñieåm quan troïng trong quaù trình laø söï tham gia hoã trôï xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cuûa caùc beân vaø hoï ñöôïc giao quyeàn laøm chuû trong suoát quaù trình tieán haønh: a. Beân lieân quan chuû choát: Caùc beân lieân quan cô baûn goàm ñaïi dieän caùc toå chöùc vaø vuï vieän truyeàn thoáng coù lieân quan ñeán caùc phöông dieän phaùt trieån kinh teá ñòa phöông vaø coäng ñoàng.

caùc thaønh phoá taêng nhanh trong vieäc thu huùt du lòch, daân cö vaø nguoàn ñaàu tö trong vuøng. Caùc quoác gia, vuøng mieàn, vaø caùc thaønh phoá, ñeàu ñang tìm caùch taïo neân neùt khaùc bieät cuûa mình thoâng qua vieäc xaây döïng thöông hieäu. Muïc ñích cuûa vieäc xaây döïng thöông hieäu hieåu theo moät caùch chung nhö sau: • Ñeå taêng söùc haáp daãn cuûa caùc coâng ty vaø ñaàu tö • Ñeå quaûng baù du lòch • Ñeå thuùc ñaåy quan heä ngoaïi giao chung • Ñeå hoã trôï söï quan taâm cuûa coâng nghieäp xuaát nhaäp khaåu • Ñeå taêng cöôøng baûn saéc coâng daân vaø naâng cao tính töï toân. Caùc quoác gia, vuøng mieàn vaø caùc ñoâ thò treân toaøn theá giôùi ñang xaùc ñònh laïi thöông hieäu ñòa phöông cuûa mình vaø taïo caùc chieán löôïc quaûng baù ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù.

Phöông phaùp luaän vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông

1) Toå chöùc caùc beân lieân quan theo nhoùm Theo löu yù cuûa moät soá caùc chuyeân gia trong lónh vöïc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông, vieäc môøi caùc beân lieân quan vaø coäng ñoàng tham gia vaøo xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông laø ñieàu kieän baét buoäc. Caùc beân lieân quan seõ ñoùng goùp, ña daïng hoùa caùc yù kieán vaø quan ñieåm. Beân lieân quan coù theå laø moät caù nhaân hay moät toå chöùc coù söï quan taâm saâu saéc ñeán thaønh coâng cuûa coäng ñoàng hoaëc vai troø cuûa hoï laø hoã trôï coäng ñoàng vaø hoã trôï taêng tröôûng kinh teá. Caùc beân lieân quan ñieån hình bao goàm caùc chính trò gia, chuyeân gia phaùt trieån kinh teá, phoøng thöông maïi, phoøng du lòch, tröôøng cao ñaúng hoaëc ñaïi hoïc sôû taïi,...

SË 65+66 . 2013

b. Giôùi kinh doanh: Thu huùt ñaàu tö môùi vaø duy trì doanh nghieäp hieän taïi ñöôïc coi laø moät muïc tieâu chuû yeáu, ñoù laø chæ soá hieäu quaû cuûa thöông hieäu ñòa phöông. c. Giôùi treû: Thu huùt vaø löu giöõ nhaân taøi. Caùc beân lieân quan taïo moät neàn taûng khoâng nhöõng phuïc vuï cho nghieân cöùu vaø yù töôûng, maø noù coøn taïo ñaø vaø hoã trôï trong coäng ñoàng. Caùc beân lieân quan seõ tham gia vaøo caùc nhoùm thaûo luaän troïng taâm vaø ñöa nhöõng nhaän xeùt phaûn hoài, ñaây laø ñieàu baét buoäc trong quaù trình phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông. Thoâng thöôøng caùc beân lieân quan seõ trôû thaønh “nhaø thöông hieäu voâ ñòch” cuûa thaønh phoá, nghóa laø hoï seõ ñoùng nhöõng vai troø tích cöïc trong vieäc hoaøn thieän keát quaû, hoï ñöôïc yeâu caàu ñöùng ra quaûng baù thöông hieäu vaø keâu goïi coäng ñoàng tham gia. 2) Kieåm soaùt truyeàn thoâng noäi boä Kieåm soaùt truyeàn thoâng noäi boä laø moät quaù trình ñaùnh giaù noã löïc trao ñoåi thoâng tin hieän taïi. Kieåm soaùt truyeàn thoâng ñaët caâu hoûi xem moät toå chöùc trao ñoåi thoâng tin nhö theá naøo vaø vieäc trao ñoåi ñoù coù hieäu quaû hay khoâng. Ñaây laø böôùc ñaàu tieân trong vieäc leân keá hoaïch truyeàn thoâng, bao goàm chính laø phaàn nghieân cöùu chaát löôïng cô sôû vaät chaát truyeàn thoâng noäi boä. Ngöôøi quaûn lyù thöông hieäu hoaëc truyeàn thoâng cuûa thaønh phoá thoâng thöôøng cuõng laø ngöôøi laøm ñaùnh giaù truyeàn thoâng. Beân caïnh ñoù, moät coâng ty beân ngoaøi ñöôïc tuyeån duïng ñeå coù theå hoã trôï yù töôûng cho vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông. Keát quaû ñaùnh giaù seõ cho pheùp xaùc ñònh vò trí thöông hieäu hieän taïi cuûa thaønh phoá, xaùc ñònh nhöõng thieáu soùt ñeå xaây döïng neàn taûng cho caùc nghieân cöùu tieáp theo. Keát quaû quaù trình ñaùnh giaù naøy seõ ñöôïc trình baøy vôùi caùc beân lieân quan.

3) Nghieân cöùu Thoâng qua kieåm soaùt truyeàn thoâng, ñoäi nguõ xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông coù theå saün saøng taïo neân caùc coâng cuï nghieân cöùu vaø caâu hoûi khaûo saùt. Moät baûn phaân tích truyeàn thoâng seõ chæ ra nhöõng thieáu soùt, ñöa ra nhöõng caâu hoûi ñeå laøm saùng toû nhöõng thoâng tin maø ñoäi nguõ xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông muoán bieát. Caùc caâu hoûi taäp trung vaøo vieäc naém baét nhaän thöùc hình aûnh cuûa thaønh phoá. Thoâng thöôøng, caùc caâu hoûi nghieân cöùu chung ñöôïc neâu ra nhaèm xaùc ñònh döõ lieäu hoaëc thoâng tin caàn thu thaäp ñeå phuïc vuï vieäc xaây döïng thöông hieäu. Ñaây laø moät soá caâu hoûi nghieân cöùu coù tính ví duï: Daân noùi gì veà thaønh phoá cuûa mình vaø ñoái töôïng ñònh höôùng nhaän thöùc theá naøo veà thaønh phoá? Sau khi xaùc ñònh ñöôïc caùc caâu hoûi nghieân cöùu roäng, baïn coù theå xaây döïng coâng cuï vaø phöông thöùc cho caùc caâu traû lôøi. Hình thöùc nghieân cöùu naøy vöøa ñònh tính vaø vöøa ñònh löôïng vaø coù theå caàn nhieàu chieán thuaät khaùc nhau nhö: khaûo saùt, phoûng vaán, nhoùm troïng taâm vaø hoäi thaûo. Moät böôùc quan troïng trong phaùt trieån vaø thöïc hieän nghieân cöùu laø vieäc xaùc ñònh ñoái töôïng thính giaû chuû choát. Trong ña soá caùc tröôøng hôïp, thaønh phoá xaùc ñònh ba ñoái töôïng thính giaû chuû choát trong vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông, ñoù laø ngöôøi daân, caùc beân lieân quan vaø thò tröôøng beân ngoaøi. Ngoaøi ra, ngöôøi quaûn lyù thöông hieäu seõ phoûng vaán tröïc tieáp rieâng reõ vôùi moãi beân lieân quan. Giai ñoaïn nghieân cöùu trong quaù trình xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông thöôøng maát töø 4-8 thaùng. Coù nhieàu bieán soá aûnh höôûng ñeán thôøi gian tieán ñoä, bao goàm kinh nghieäm, ñoäi nguõ nhaân löïc, tình hình chính trò vaø phaàn traû lôøi cuûa ngöôøi tham gia. Moät khi thaønh phoá ñaõ xaùc ñònh ñöôïc thò tröôøng maø hoï nhaém tôùi vôùi caùc caâu hoûi chuû choát caàn ñöôïc traû lôøi, hoï phaûi taïo neân nhöõng coâng cuï ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi ñoù. Ví duï, neáu baïn muoán bieát caûm nhaän cuûa thò tröôøng ñònh höôùng, baïn phaûi taïo neân moät cuoäc khaûo saùt vôùi caùc caâu hoûi giuùp ngöôøi ta traû lôøi ñöôïc, sau ñoù ñöa cuoäc khaûo saùt naøy ra thò tröôøng. 4) Phaân tích vaø phaùt trieån neàn taûng Moät khi nghieân cöùu taäp hôïp ñöôïc töø caùc ñoái töôïng chuû choát thoâng qua caùc caùch thöùc chính, ngöôøi quaûn lyù thöông hieäu vaø/hoaëc coâng ty truyeàn thoâng seõ xem noäi dung vaø xaùc ñònh ra nhöõng chuû ñeà noåi baät. Chæ ra

K h ∏ i

n i ÷ m

caùc chuû ñeà chính giuùp cho ngöôøi laøm chieán löôïc thöông hieäu ñòa phöông xaùc ñònh toát hôn hai ñieàu sau ñaây. Thöù nhaát, chuû ñeà mang tính tích cöïc ñeà caäp ñeán maët maïnh maø thaønh phoá caàn döïa vaøo ñeå xaây döïng thöông hieäu. Thöù hai, chuû ñeà tieâu cöïc chæ ra nhöõng maët yeáu maø thöông hieäu thaønh phoá caàn phaûi ñoái phoù hoaëc phaûi xaùc ñònh vò theá phaûn ñoái roõ raøng. Khaûo saùt, nhoùm troïng taâm, hoäi thaûo vaø phoûng vaán seõ mang laïi cho chuùng ta moät loaït caùc döõ lieäu ña daïng, caû vezà ñònh tính vaø ñònh löôïng. Caû hai ñeàu höõu ích trong quaù trình phaân tích xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông. Böôùc tieáp theo caàn coù söï coá gaéng raát lôùn ñeå tìm hieåu ñoái töôïng thính giaû beân trong vaø beân ngoaøi nhaän thöùc theá naøo veà thaønh phoá. Chuùng toâi goïi ñoù laø vieäc xaùc ñònh “taøi saûn thöông hieäu”. Taøi saûn thöông hieäu laø moät thuaät ngöõ maø caùc nhaø marketing daønh ñeå mieâu taû giaù trò cuûa moät thöông hieäu. Kieán thöùc cuûa khaùch haøng laø moät phaàn cuûa giaù trò naøy vaø noù seõ aûnh höôûng ñeán chieán löôïc truyeàn thoâng. Vôùi caùc ñoâ thò, ñieàu ñoù coù nghóa laø hieåu ñöôïc nhaän thöùc coäng ñoàng ñòa phöông, cuûa ñoái thuû caïnh tranh beân ngoaøi hay ñoái töôïng thính giaû ñoái vôùi caùc maët maïnh, dòch vuï vaø cô hoäi cuûa thaønh phoá.

c. Ngöôøi quaûn lyù thöông hieäu phaùt trieån taøi lieäu neàn taûng xaây döïng thöông hieäu (vôùi thoâng ñieäp chính vaø nhöõng gôïi yù xaây döïng baûn saéc veà maët thò giaùc vaø nhöõng ñaëc tính chuû choát) döïa treân nghieân cöùu caáp moät vaø caáp hai.

Khi caùc chuû ñeà chính vaø taøi saûn thöông hieäu ñöôïc xaùc ñònh, nhaø quaûn lyù thöông hieäu seõ phaùt trieån “neàn taûng cuûa thöông hieäu”. Giai ñoaïn phaân tích vaø phaùt trieån neàn taûng thoâng thöôøng naøy maát khoaûng 1 ñeán 2 thaùng.

Baûn saéc veà maët thò giaùc vaø thoâng ñieäp cuûa moät thöông hieäu thöôøng ñöôïc xaây döïng bôûi moät coâng ty truyeàn thoâng. Hoï ñöa ra moät soá maãu yù töôûng ñeå löïa choïn, sau ñoù nhaø quaûn lyù thöông hieäu vaø caùc beân lieân quan chuû choát seõ phaân tích, quyeát ñònh ñònh höôùng.

Baûng 1 chæ ra caùc böôùc chính cuûa Phaân tích vaø Neàn taûng phaùt trieån chieán löôïc, ñoù laø: a. Xem xeùt caùc nghieân cöùu ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeå xaùc ñònh caùc chuû ñeà chính. b. Xaùc ñònh giaù trò thöông hieäu caû ôû thò tröôøng beân trong vaø caùc thò tröôøng beân ngoaøi (ñeå thoâng baùo ñònh höôùng chieán löôïc).

5) Baûn saéc veà maët thò giaùc vaø ngoân ngöõ cuøng vôùi Phaùt trieån saùng taïo. Vôùi taøi lieäu xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông trong tay, nhaø quaûn lyù thöông hieäu môùi coù theå baét ñaàu phaàn saùng taïo baûn saéc thöông hieäu. Saùng taïo thöông hieäu ñòa phöông bao haøm caû thò giaùc vaø thoâng ñieäp. Baûn saéc thò giaùc bao goàm hình aûnh, maøu saéc vaø caùch dieãn ñaït ngheä thuaät tinh duy nhaát cuûa ñoâ thò, phaûn aùnh naêng löôïng soáng ñoäng cuûa ñoâ thò ñoù. Baûn saéc thoâng ñieäp laø heä thoáng ngoân töø vaø caâu chöõ nhaèm theå hieän caùi coát loõi cuûa thoâng ñieäp maø thaønh phoá mong muoán göûi ñeán ngöôøi nghe nhö caùc giaù trò, thuoäc tính vaø caù tính. Baûn saéc cuûa thoâng ñieäp thöôøng ñöôïc goïi laø “tuyeân ngoân vò theá”, noù ñöôïc xaây döïng treân neàn taûng nghieân cöùu, caên cöù treân thöïc teá, nhöng mang ñaày khaùt voïng, ñoù laø taàm nhìn ñoái vôùi caû moät thaønh phoá.

Moät khi taïo döïng ñöôïc baûn saéc, nhaø quaûn lyù thöông hieäu seõ ñöa ra thöû nghieäm. Ñeå thöû nghieäm baûn saéc thöông hieäu veà thò giaùc vaø thoâng ñieäp, hoï toå ñöôïc chöùc moät nhoùm troïng taâm ñeå ñaùnh giaù phaûn öùng cuûa ngöôøi daân, xem xeùt suy nghó cuûa hoï veà thöông hieäu ñòa phöông naøy. Nhöõng söûa ñoåi nhoû ñöôïc thöïc hieän döïa treân caùc thoâng tin phaûn hoài. Döïa treân nhöõng gì maø thaønh phoá hoïc hoûi ñöôïc thoâng qua caùc nghieân cöùu cuõng nhö döïa treân muïc tieâu chính veà xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông. 6) Phaùt ñoäng chieán dòch Khi thöông hieäu ñòa phöông ñöôïc hoaøn thaønh, moät giai ñoaïn phaán chaán baét ñaàu, ñoù laø giai ñoaïn phaùt ñoäng thöông hieäu. Coù raát nhieàu caùch ñeå phaùt ñoäng thöông hieäu ñòa phöông. Vôùi söï tham gia cuûa raát nhieàu beân lieân quan vaø cuûa coäng ñoàng noùi chung thì vieäc xaây döïng moät chieán dòch ñoái noäi laø raát coù yù nghóa. Tuy nhieân, ñeå thu huùt ñöôïc ñaàu tö thì chieán dòch caàn phaûi ñöôïc phaùt ñoäng ôû caùc thò tröôøng beân ngoaøi.

Keát luaän

Trong boái caûnh caïnh tranh toaøn caàu taêng nhanh nhaèm thu huùt ñaàu tö, nhaân taøi, du lòch thì caùc quoác gia, vuøng mieàn vaø thaønh phoá ñeàu phaûi phaán ñaáu ñeå laøm khaùc bieät mình. Khaùc bieät hoùa vaø nhöõng ñeà xuaát ñaàu tö coù giaù trò baét ñaàu baèng moät thöông hieäu ñòa phöông vöõng vaøng.

SË 65+66 . 2013

VUN ÑAÉP

Th≠¨ng hi÷u cho Æ´ thﬁ Ñaát coù tieáng Ngöôøi coù danh Haøng coù hieäu. Vuøng ñaát, sôû dó coù tieáng laø do noù coù nhöõng gì ñoù ñaëc saéc, hieám thaáy, thaäm chí duy nhaát. Con ngöôøi, sôû dó coù danh laø do coù bieät taøi, laøm neân söï nghieäp, taïo neân söï tích.

DIEÃN ÑAØN

Maët haøng, sôû dó coù thöông hieäu laø do coù xuaát xöù, ñöôïc ngöôøi ñôøi tín nhieäm.

GS. TS. KTS. Hoaøng Ñaïo Kính

huûa xöa, phoá ñoàng nghóa vôùi cöûa hieäu, cöûa hieäu aùm chæ maët haøng. Thieân haï lui tôùi cuûa hieäu quen, boû tieàn ra laø bieát tröôùc mình seõ ñöôïc söû duïng caùi maø mình öa, mình baèng loøng. Ngöôøi ngöôøi truyeàn mieäng ñoâi khi töø ñôøi naøy qua ñôøi khaùc, veà tieäm naøy tieäm noï laø thöông hieäu maø chöa phaûi bao giôø ñaõ noùi ra hai chöõ "thöông hieäu". Ai ai cuõng hay maø chaúng caàn ñeán söï tieáp thò. Coù ñöôïc thöông hieäu laø do nhaø laøm haøng vaø nhaø buoân can ñaûm chòu söï caïnh tranh beàn bæ gaây döïng söï tín nhieäm. Tín nhieäm chính laø gia taøi. Thieân haï treân ñôøi naøy, xöa vaø nay, heã ñöôïc choïn laø söï öu tieân caùi nôi coù tieáng, maët haøng coù thöông hieäu. Vaø troïng neå vaø nhìn leân ngöôøi coù danh.

Thôøi nay, vaän duïng hai chöõ "thöông hieäu" cho ñoâ thò laø ñeå noùi leân phaåm chaát vaø hình aûnh cuûa noù: öu vieät, noåi troäi, ít gioáng ai. Noùi “ñoâ thò coù thöông hieäu” laø caùch ñeà cao, laø caùch thu huùt. Noùi “ñoâ thò coù thöông hieäu” laø

SË 65+66 . 2013

caùch nhaéc nhôû veà söï caàn thieát boài ñaép, gaây döïng thanh danh “thöù hai” cho ñoâ thò, ngoaøi caùi teân maø noù ñöôïc ñaët. Nhaát laø trong thôøi ñaïi maø ñoâ thò xuaát hieän vaø bieán ñoåi nhanh, nhanh ñeán noãi ngay caû caùi cô ngôi vaät chaát - kyõ thuaät ñoà soä cuûa noù bò cuoán vaøo doøng chaûy, chaûy maø khoâng coøn löïc quaùn tính... AÁy vaäy, bò cuoán vaøo ta cuõng khoâng theå queân raèng nhöõng cô ngôi ñoâ thò ngöôøi ñôøi chung söùc taïo taùc neân, ít nhieàu ñeàu mang daáu aán, ít nhieàu ñeàu coù boä nhôù vaø khuoân maët, ñeå ñöôïc nhaän ra vaø ñeán vôùi trong söï voâ vaøn. Xaây döïng ñoâ thò töø ñaàu tö coâng söùc vaø tieàn cuûa. Gaây döïng thöông hieäu cho ñoâ thò töø nhaän thöùc vaø vaên hoùa.

Nhöõng yeáu toá naøo taïo taùc neân thöông hieäu cho ñoâ thò?

Caùi neàn beä, caùi xuaát phaùt ñieåm tröôùc heát laø thieân nhieân: taøi nguyeân, ñòa hình ñòa theá, khí haäu vaø caûnh saéc. Lòch söû, quaù trình toàn taïi, taïo cho ñoâ thò söï troïng thò

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

veà tuoåi taùc, söï tích luõy veà vaät chaát vaø tinh thaàn (caùi hieän coøn) lôïi theá cho con ñöôøng phaùt trieån. Vaên hoùa – xaõ hoäi tröôùc tieân laø söï keát tuï vaø söùc soáng cuûa vaên hoùa aên ôû - quan heä xaõ hoäi - ñôøi soáng taâm linh - khaû naêng giao tieáp; laø khaû naêng huùt vaøo vaø toûa ra, caùi taïo neân söï khaùc bieät troâng thaáy giöõa laøng vaø thò. Quyõ kieán truùc ñoâ thò, vôùi quy moâ, theå loaïi, hình thaùi, chaát löôïng vaø thaåm myõ taïo neân voán lieáng ñaëc saéc, hình aûnh quaùn xuyeán vaø ñoàng thôøi laø voán lieáng cho söï noái doøng ñoâ thò. Caùc hoaït ñoäng kinh teá, trong ñoù ñaëc bieät quan troïng laø caùc lónh vöïc saûn xuaát vaø kinh doanh chuyeân saâu, coù ñöôïc söï bieát ñeán töø xa, ñeå maø khi nhaéc tôùi choán ñoâ thò naøo, ngöôøi ta nhôù tôùi nhöõng maët haøng naáy, saûn phaåm naáy. Yeáu toá maáu choát hôn caû laø Con ngöôøi. Con ngöôøi, hình maãu ñöôïc saûn sinh töø söï toång hoøa nhöõng yeáu toá thieân nhieân - lòch söû - vaên hoùa - xaõ hoäi - kinh teá cuûa moät ñoâ thò trong quaù trình toàn taïi daøi laâu cuûa noù. Nhöõng cö daân cuûa caùc ñoâ thò coù thöông hieäu laø nhöõng ai sôû höõu nhöõng giaù trò vaø ñaëc tröng cuûa choán thò thaønh vaø cuûa coäng ñoàng thò thaønh aáy. ÔÛ ta, coù nhöõng nôi choán thò thaønh maø ngöôøi ta xöng danh xuaát xöù cuûa mình, nhö ôû choán thoân queâ vaäy. Ñoâ thò ôû ta, ñaäm ñaø laø ôû choã aáy. Caùi söï ñaäm ñaø ñoâ thò maø chæ hoàn coát, maø chæ loái soáng Vieät môùi coù theå öôm, coù theå vun vaøo.

Thöông hieäu cuûa caùc ñoâ thò coù saün thì ta vun ñaép vaø khueách tröông. Thöông hieäu cho caùc ñoâ thò môùi thì ta khôûi ñaàu taïo taùc, bôûi sau ta coøn nhöõng theá heä khaùc tieáp tuïc boài boå vaø ñònh hình beàn chaéc. Ñeå vun ñaép, daøy vaø ñaäm, thöông hieäu cuûa caùc ñoâ thò coù saün, ta caàn bieát roõ vaø hieåu thaáu heä gen maø tieán hoùa lòch söû ñaõ taïo, ñaõ caøi vaøo mình maåy theå xaùc cuûa noù, khôûi doøng cho nhöõng gì laø ñaëc saéc vaø laø öu vieät, nhaän ra vaø taïo ñaø phaùt trieån cho nhöõng gì ôû daïng tieàm naêng, thöïc hieän trong caân baèng söï ñi leân theo nhöõng muõi nhoïn - lôïi theá, traùnh söï giaøn traûi. Giöõ vaø nhaân thöông hieäu cuõng chính laø moät phaàn cuûa söï ñaûm baûo tính cuøng söùc caïnh tranh giöõa caùc ñoâ thò. Trong coâng cuoäc xaây döïng, trong caùc chieán löôïc vaø caùc quy hoaïch phaùt trieån caùc ñoâ thò ta thöôøng chuù troïng nhieàu hôn tôùi baøi tính vó moâ, xuaát phaùt töø caùc nhieäm vuï phaùt trieån töø ñoäng löïc phaùt trieån. Thöông hieäu, ñöôïc hieåu nhö laø nhöõng theá maïnh neân ñöôïc ñöa vaøo baøi tính vó moâ naøy. Heã noù ñöôïc nhaän ra, ñöôïc goïi teân ñöôïc huy ñoäng vaøo chieán löôïc vaøo quy hoaïch theo nghóa roäng, thì noù aét phaûi thaønh ñoäng löïc phaùt trieån, trôû thaønh con ñöôøng rieâng vaø thoâng minh cho moãi ñoâ thò. Töø cuïc dieän thöông hieäu, vun ñaép vaø gaây döïng, chuùng ta caàn coù söï caân nhaéc caån troïng vaø chín chaén, caùc moái quan heä voâ cuøng heä troïng, ñaëc bieät soáng coøn giöõa vieäc môû roäng laõnh thoå vaø quy moâ ñoâ thò vôùi ñoâ thò hoùa thöïc theå kieán truùc ñoâ thò, giöõa phöông thöùc “quaûng canh” vaø “thaâm canh” trong xaây döïng ñoâ thò,

giöõa toác ñoä ñoâ thò hoùa vaø toác ñoä thaønh thò hoùa daân cö, giöõa söï taêng tröôûng cuûa ñoâ thò vaø söùc huùt töø thöông hieäu, giöõa cô ngôi vaát chaát vaø gia taøi vaên hoùa ñoâ thò… Nhöõng caëp quan heä neâu treân ñang ngaøy caøng thaùch thöùc, ngaøy caøng caên vaën caùc nhaø kieán taïo ñoâ thò. Ñoâ thò coù baûn saéc baèng ñoâ thò coù thöông hieäu. Moät trong nhöõng boån phaän vaø muïc tieâu cuûa coâng cuoäc ñoâ thò hoùa, cuûa caùc nhaø quy hoaïch vaø xaây döïng ñoâ thò thôøi nay. SË 65+66 . 2013

AÛnh: Hoaøng Linh

Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò

ñeå taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh ñoâ thò DIEÃN ÑAØN TS. Phaïm Syõ Lieâm

Môû ñaàu

Trong “Lôøi noùi ñaàu cho Vieät Nam” cuûa cuoán saùch “Caùc thaønh phoá ECO2 - Caùc ñoâ thò sinh thaùi kieâm kinh teá” baûn tieáng Vieät do Ngaân haøng Theá giôùi xuaát baûn naêm 2010 coù ñoaïn vieát: “Quaù trình chuyeån ñoåi ñoâ thò taïi Vieät Nam truøng hôïp vôùi söï chuyeån ñoåi lôùn trong quan ñieåm toaøn caàu veà phaùt trieån ñoâ thò. Theo quan ñieåm ngaøy nay, beàn vöõng sinh thaùi vaø beàn vöõng kinh teá phaûi ñi cuøng nhau… Vieät Nam coù lôïi theá lôùn ñeå taêng tröôûng moät caùch thoâng minh hôn vaø toát hôn baèng vieäc aùp duïng moät soá chieán löôïc coù taùc ñoäng maïnh, ñoàng thôøi traùnh nhöõng sai laàm toán keùm maø nhieàu nöôùc khaùc ñaõ phaïm phaûi”.

Taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh ñoâ thò laø moät trong soá caùc chieán löôïc ñoù. Caïnh tranh ñoâ thò laø ñeå thu huùt söï quan taâm vaø öa thích cuûa thò tröôøng khoâng chæ ñoái vôùi caùc haøng hoùa vaø dòch vuï saûn suaát taïi ñoâ thò ñoù, maø coøn ñoái vôùi caû baûn thaân ñoâ thò. Xaây döïng thöông hieäu (brand) vaø hình aûnh (image) ñoâ thò chính laø goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ñoâ thò.

Thöông hieäu ñoâ thò

Thöông hieäu voán laø moät khaùi nieäm quan troïng trong moân tieáp thò haøng hoùa, ngaøy nay ñöôïc duøng roäng raõi sang nhieàu lónh vöïc

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

khaùc. Vaøo thaäp kyû 90, nhieàu chuyeân gia tieáp thò baét ñaàu ñöa ra yù töôûng veà tieáp thò nôi choán (place marketing), xem vò trí ñòa lyù cuõng coù theå trôû thaønh thöông hieäu ñeå tieáp thò, treân cô sôû ñoù hình thaønh moân taïo thöông hieäu nôi choán (place branding), chuû yeáu bao goàm thöông hieäu quoác gia, thöông hieäu vuøng vaø thöông hieäu ñoâ thò. Taïo thöông hieäu ñoâ thò (urban branding) laø quaù trình truyeàn baù hình aûnh ñoâ thò ñeán thò tröôøng muïc tieâu (nhö khaùch tham quan, ngöôøi sinh soáng vaø laøm vieäc taïi choã, khoái kinh doanh vaø coâng nghieäp, xuaát khaåu) thoâng qua caùc thoâng tin, kyù hieäu vaø bieåu tröng (logo), nhaèm thu huùt moái quan taâm vaø söï öa chuoäng ñoái vôùi haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc cung öùng taïi ñoâ thò ñoù. Muoán vaäy, thöông hieäu ñoâ thò phaûi neâu baät ñöôïc caùc ñaëc tröng ñoäc ñaùo cuûa ñoâ thò nhaèm giuùp coâng chuùng nhaän daïng ñöôïc ñoâ thò vaø lieân töôûng ñeán caùc maët toát ñeïp cuûa noù, töø ñoù naûy sinh nguyeän voïng ñeán soáng, laøm vieäc, tham quan, nghæ ngôi giaûi trí hoaëc hoïc haønh hay chöõa beänh... taïi nôi naøy. Theá laø thöông hieäu giuùp cho ñoâ thò töø moät nôi choán trôû thaønh moät ñieåm ñeán. Thöông hieäu ñoâ thò ñöôïc hình thaønh theo hai caùch: Caùch thöù nhaát laø hình thaønh daàn trong lòch söû nhö Saøi Goøn laø “Hoøn ngoïc Vieãn ñoâng”, Pasri laø “Thaønh phoá AÙnh saùng”, vaø caùch thöù hai laø hình thaønh coù duïng yù chieán löôïc nhö Hoàng Koâng vôùi danh xöng “Thaønh phoá theá giôùi cuûa Chaâu AÙ” hay Haø Noäi laø “Thaønh phoá Hoøa Bình”.

Moái quan heä giöõa thöông hieäu, hình aûnh vaø vaän haønh ñoâ thò

Thöông hieäu ñoâ thò gaén lieàn vôùi hình aûnh ñoâ thò, töùc laø caûm nhaän cuûa moïi ngöôøi ñoái vôùi caùc ñaëc tröng vaät theå vaø phi vaät theå cuûa ñoâ thò. Coù theå noùi hình aûnh ñoâ thò laø “xe chôû” thöông hieäu ñoâ thò, nhôø noù maø thöông hieäu ñoâ thò ñöôïc nhaän daïng vaø truyeàn baù

roäng raõi. Coøn thöông hieäu thì phaûi theå hieän ñöôïc boä phaän hình aûnh ñaëc saéc nhaát cuûa ñoâ thò ñeå taêng cöôøng hieäu öùng nhaän daïng. Giaù trò cuûa thöông hieäu ôû choã “ñònh vò” (positioning) ñöôïc ñoâ thò treân thò tröôøng muïc tieâu vaø chuyeån taûi ñöôïc “baûn theå” (identity), coøn goïi laø “caù tính”, töùc laø taäp hôïp caùc ñaëc ñieåm taïo neân söï khaùc bieät khoâng gì thay theá ñöôïc cuûa ñoâ thò. Toùm laïi, thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò chính laø nhöõng nhaän thöùc vaø ñaùnh giaù cuûa coâng chuùng trong vaø ngoaøi ñoâ thò ñaõ ñöôïc toång quaùt hoùa vaø tröøu töôïng hoùa ñoái vôùi moâi tröôøng töï nhieân, kinh teá, vaên hoùa, lòch söû vaø “nguoàn voán xaõ hoäi” (social capital) cuûa ñoâ thò nhö thaùi ñoä thaân thieän, tính thaät thaø cuûa ngöôøi daân. Khoâng chæ laø caûm nhaän cuûa coâng chuùng, thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò ñoàng thôøi cuõng theå hieän xu theá hoaëc chieán löôïc phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Noùi chung, muïc ñích xaây döïng thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò laø nhaèm: n Taêng söùc haáp daãn caùc doanh nghieäp vaø voán ñaàu tö; n Quaûng baù du lòch; n Xuùc tieán quan heä ñoái ngoaïi; n Taêng cöôøng caûm nhaän nôi choán, caûm nhaän quy thuoäc, caûm nhaän coäng ñoàng vaø nieàm töï haøo cuûa ngöôøi daân ñoâ thò. Caùc nghieân cöùu veà thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò hieän taïi chöa nhieàu, chæ môùi chuù troïng phaân tích vaø toång keát nhöõng tröôøng hôïp cuï theå maø chöa thaønh heä thoáng lyù luaän hoaøn chænh. Neân chuù yù phaân bieät thöông hieäu ñoâ thò vôùi caùc bieåu töôïng haønh chính chính thöùc nhö “thò kyø (côø), aán nieâm (seal), chaâm ngoân (motto)...” cuûa ñoâ thò ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän, chaúng haïn nhö cuûa thaønh phoá Thuû ñoâ Kuala Lumpur (H.1.).

Thaønh phoá NewYork, Hoa Kyø

Nhaän daïng hình aûnh khoâng gian ñoâ thò Hình aûnh ñoâ thò ñöôïc nhaän daïng treân caùc maët tinh thaàn, haønh vi vaø khoâng gian, nhöng baøi naøy do höôùng veà baïn ñoïc Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng neân taäp trung vaøo vaán ñeà nhaän daïng khoâng gian ñoâ thò.

Khoâng gian ñoâ thò ñöôïc caûm nhaän thoâng qua giaùc quan, nhö thính giaùc (tieáng rao ñeâm), khöùu giaùc (ngaøn naêm vaên vaät ñaát Thaêng Long, buùn chaû laø ñaây coù phaûi khoâng), xuùc giaùc (gioù maùt maët hoà) nhöng chuû yeáu laø thò giaùc. Nhaø quy hoaïch ñoâ thò Hoa Kyø noåi tieáng Kevin A. Lynch (1918-1984) chæ ra 5 yeáu toá giuùp nhaän daïng hình aûnh khoâng gian ñoâ thò baèng thò giaùc laø: n Loái ñi (paths) nhö ñöôøng phoá, væa heø, loái moøn vaø caùc tuyeán ñi laïi khaùc; n Meùp ngoaøi (edges) ñeå nhaän daïng ñöôøng bieân nhö töôøng raøo, maët nhaø, meùp nöôùc; n Khu vöïc (districts) coù baûn saéc; n Nuùt (nodes), tuï ñieåm, ñieåm giao caét hoaëc vò trí; n Ñòa tieâu (landmarks) deã nhaän bieát ñeå ñònh höôùng.

Coù theå theâm yeáu toá chieáu saùng coâng coäng vì noù taïo ra hình aûnh ñoâ thò veà ñeâm, raát khaùc vôùi ban ngaøy.

H.1. Thò kyø, aán nieâm, chaâm ngoân “Tieán boä vaø thònh vöôïng” cuûa Kuala Lumpur

Thò giaùc taïo ra caûm giaùc sinh lyù (veà hình daïng, maøu saéc), vaø caûm giaùc taâm lyù (döïa treân kinh nghieäm moãi ngöôøi nhö thaáy thaân thieát, haáp daãn hay khoù chòu...). Thò giaùc giuùp “ñoïc” caùc kyù hieäu, bieåu tröng, chæ daãn vaø caùc SË 65+66 . 2013

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

H.2. Logo cuûa caùc thaønh phoá Edinburgh (Scotland) vaø Haøng Chaâu (TQ)

Hình aûnh khoâng gian ñoâ thò chæ coù theå chuyeân chôû thöông hieäu ñoâ thò khi chuùng ñöôïc giöõ laïi trong kyù öùc moãi ngöôøi ñeå trôû thaønh kyù öùc taäp theå. Muoán vaäy thì moâi tröôøng khoâng gian ñoâ thò phaûi coù neùt ñaëc thuø vaø giaù trò noåi baät naøo ñoù veà caùc maët thaåm myõ, xaõ hoäi, vaên hoùa, lòch söû vaø kinh teá, bao goàm caû vieäc keå chuyeän (storytelling) veà chuùng. Nhö vaäy, tuy khoâng gian ñoâ thò laø thöïc theå vaät lyù nhöng hình aûnh cuûa noù laïi bao goàm caû hai phaàn vaät theå vaø phi vaät theå.

Haøng Chaâu: Vôùi 3,5 trieäu ngöôøi soáng trong noäi thaønh, Haøng Chaâu cuøng vôùi Toâ Chaâu laø hai thaønh phoá lòch söû vaên hoùa noåi tieáng trong caâu “Treân coù Thieân ñaøng, döôùi coù Toâ, Haøng”. Vaøo Theá kyû 21, Haøng Chaâu xaây döïng thöông hieäu môùi döïa treân giaù trò coát loõi laø “Thaønh phoá coù cuoäc soáng chaát löôïng” vôùi 4 danh thieáp vaøng: “Du lòch Haøng Chaâu; ÔÛ Haøng Chaâu; Laäp nghieäp taïi Haøng Chaâu; Hoïc taïi Haøng Chaâu”. Logo (H.2b) laø chöõ “Haøng” tieáng Hoa caùch ñieäu hoùa: nöûa traùi chöõ Haøng “ñoäi” noùc nhaø truyeàn thoáng Trung Quoác, treân ñaàu nöûa phaûi moâ taû thuyeàn treân Taây Hoà, töôïng tröng caûnh “Tam ñaøm aán nguyeät” noåi danh, phía döôùi laø caùi coång troøn truyeàn thoáng.

Moät soá thöông hieäu ñoâ thò

Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò

thoâng tin khaùc, voán laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa moân “kyù hieäu hoïc” maø khi vaän duïng vaøo ñoâ thò thì goïi laø “kyù hieäu hoïc ñoâ thò” (urban semiotics).

Sau ñaây laø giôùi thieäu vaén taét thöông hieäu cuûa vaøi ñoâ thò ñeå giuùp baïn ñoïc coù khaùi nieäm cuï theå hôn veà thöông hieäu ñoâ thò. Edinburgh: Thuû phuû cuûa Scotland (Anh) vôùi gaàn nöûa trieäu daân. Cô sôû cuûa thöông hieäu laø yù töôûng “Edinburgh, Thuû ñoâ taïo caûm höùng” (Edinburgh, Inspiring Capital). Logo (H.2a) coù nghóa raát roõ raøng laø “Chaøo ñoùn” vôùi ba tuyeán ñöôøng daãn tôùi Edinburgh trong quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai vôùi kyø voïng veà chaát löôïng cuoäc soáng, ñaàu tö vaø du lòch, ñöôïc trang Web cuûa thaønh phoá giôùi thieäu roõ raøng vaø suùc tích.

Hieån nhieân ñeå xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò thì ngoaøi vieäc phaûi am hieåu thaáu ñaùo moïi maët cuûa ñoâ thò, töø lòch söû, ñòa lyù, vaên hoùa, xaõ hoäi ñeán kinh teá, quy hoaïch vaø chieán löôïc phaùt trieån cuûa ñoâ thò, chuyeân gia thöông hieäu coøn phaûi naém vöõng kieán thöùc tieáp thò ñoâ thò (urban marketing), ñònh vò ñöôïc “3 coát loõi” veà heä thoáng giaù trò, söùc saùng taïo vaø söùc caïnh tranh cuûa ñoâ thò, ñoàng thôøi bieát vaän duïng moân kyù hieäu hoïc ñoâ thò (urban semiotics) vaø moân quaûng caùo hoïc. Ñònh vò coát loõi giaù trò cuûa ñoâ thò chuû yeáu laø ñònh vò ñöôïc toân chæ hoaït ñoäng coù tính tröôøng

cöûu cuûa ñoâ thò, töông töï nhö toân chæ kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ñònh vò coát loõi söùc saùng taïo cuûa ñoâ thò laø ñöa ñöôïc caùc tö duy môùi, yù töôûng môùi vaøo ñònh höôùng phaùt trieån ñoâ thò, coøn ñònh vò coát loõi cuûa söùc caïnh tranh ñoâ thò laø döïa treân caùc ñaëc ñieåm ñòa lyù, lòch söû, vaên hoùa, xaõ hoäi, kinh teá, kieán truùc vaø quy hoaïch ñoâ thò ñeå xaùc laäp söï khaùc bieät coù söùc haáp daãn maïnh meõ maø ñoâ thò khaùc khoâng theå baét chöôùc ñöôïc. Moân kyù hieäu hoïc ñoâ thò giuùp ích raát toát cho vieäc ñònh vò “3 coát loõi” noùi treân. Kyù hieäu hoïc voán laø do nhaø ngoân ngöõ hoïc ngöôøi Thuïy Só Ferdinand de Saussure (1857-1913) ñöa ra naêm 1894 ñeå nghieân cöùu ngoân ngöõ hoïc, nhöng daàn daàn ñöôïc vaän duïng vaøo nhieâu moân hoïc khaùc nhö sinh hoïc, phaùp lyù, töï ñoäng hoùa, maùy tính... vaø caû ñoâ thò hoïc. Kyù hieäu hoïc ñoâ thò nghieân cöùu yù nghóa cuûa hình thaùi ñoâ thò (urban form) do caùc kyù hieäu, bieåu tröng, cuøng vôùi caùc haøm yù xaõ hoäi cuûa chuùng, ñöôïc chöùa ñöïng trong moâi tröôøng nhaân taïo nhö ñöôøng phoá, vöôøn hoa, coâng vieân vaø caùc coâng trình kieán truùc, keå caû caùc quy chuaån xaây döïng, hoà sô quy hoaïch, quaûng caùo baát ñoäng saûn... Thieát keá logo ñoâ thò coù yù nghóa raát lôùn ñoái vôùi xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò. Coù raát nhieàu loaïi hình logo ñoâ thò (H, 3) do xuaát phaùt töø nhöõng yù töôûng thieát keá khaùc nhau, nhöng töïu trung ñeàu phaûi giuùp nhaän dieän ñaëc ñieåm chuû ñaïo cuûa ñoâ thò cuøng vôùi nguyeän voïng tieàm aån cuûa chính quyeàn vaø nhaân daân ñoâ thò ñoù.

Hình aûnh ñoâ thò vôùi quy hoaïch, kieán truùc ñoâ thò vaø vaän haønh ñoâ thò Hình aûnh ñoâ thò caàn ñöôïc caùc chuyeân gia quy hoaïch vaø caùc kieán truùc sö chaêm lo trong quaù trình laäp quy hoaïch vaø thieát keá coâng trình. Theá nhöng nhieàu nhaø quy hoaïch

H.3. Logo cuûa New York vaø Pasadena (Hoa Kyø), Tokyo vaø Kobe (Nhaät), Charlotte (Phaùp), Thöôïng Haûi (TQ).

SË 65+66 . 2013

laïi chæ chuù troïng ñeán hình aûnh ñoâ thò treân maët baèng maø lô laø hình aûnh ñoâ thò trong khoâng gian 3 chieàu, coøn kieán truùc sö thì chuù taâm ñeán kieán truùc töøng coâng trình rieâng leû maø ít chaêm soùc ñeán kieán truùc cuûa quaàn theå coâng trình hay cuûa caû ñöôøng phoá. Haäu quaû laø ñoâ thò thieáu “ñieåm nhaán” (ñòa tieâu), khu trung taâm thöông maïi CBD tuø tuùng, ñöôøng chaân trôøi do caùc coâng trình taïo neân thì traûi daøi nhö moät böùc töôøng nhaøm chaùn, ñöôøng phoá ñôn ñieäu, coâng trình di saûn bò hoang pheá, khu vöïc coång ra vaøo thaønh phoá khoâng coù veû gì thaân thieän ñoùn chaøo, thaäm chí laø moùn “hoå loán” raùc röôûi nöûa tænh nöûa queâ! Nhieàu ñöôøng phoá ñoâ thò khoâng coù teân chính thöùc, ñaùnh soá nhaø hoãn loaïn, kyù hieäu giao thoâng sô saøi, thaäm chí khoâng toàn taïi...

Thaønh phoá Edinburgh, Scotland

Vì vaäy khi xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò thì ñoàng thôøi phaûi ñaùnh giaù laïi kieán truùc, caûnh quan ñoâ thò vaø coù keá hoaïch chænh trang caàn thieát ñeå “danh xöùng kyø thöïc”.

Quaûn lyù vaø truyeàn baù thöông hieäu ñoâ thò

Quaûn lyù vaø truyeàn baù thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò laø noäi dung quan troïng cuûa marketing ñoâ thò (coøn goïi laø kinh doanh ñoâ thò). Thöông hieäu ñoâ thò vaø marketing ñoâ thò thuùc ñaåy laãn nhau. Ñeå thöông hieäu coù taùc duïng xuùc tieán maïnh meõ, coâng taùc quaûn lyù vaø truyeàn baù noù caàn phaûi kieân trì, kheùo leùo vaø lieân tuïc, vaø vì vaäy phaûi coù theå cheá vöõng chaéc laøm haäu thuaãn. Chaúng haïn, Haøng Chaâu toå chöùc ra Coäng ñoàng Xuùc tieán Thöông hieäu ñoâ thò, bao goàm ñaïi dieän thoâng tin ñaïi chuùng, caùc hieäp hoäi kinh doanh, caùc toå chöùc vaên hoùa, caùc hoïc giaû, caùc toå chöùc Ñaûng vaø chính quyeàn.

Thaønh phoá Edinburgh, Scotland

Caïnh tranh ñoâ thò phaûi döïa treân thöïc löïc toång hôïp cuûa ñoâ thò, coøn thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò phaûi theå hieän ñöôïc thöïc löïc ñoù. Theá nhöng caïnh tranh ñoâ thò laïi dieãn ra trong boái caûnh toaøn caàu hoùa ñaày bieán ñoäng cho neân phaûi luoân luoân ñoåi môùi vaø saùng taïo, nhöng maëc duø vaäy, thöông hieäu ñoâ thò vaãn phaûi theå hieän ñöôïc giaù trò coát loõi beàn vöõng cuûa ñoâ thò. Quaûn lyù thöông hieäu vaø hình aûnh ñoâ thò bao goàm 3 noäi dung laø: i) Quaûn lyù chieán löôïc (Urban Brand Image Strategic Management); ii) Quaûn lyù quy chuaån (Urban Brand Image Standard Management); vaø iii) Quaûn lyù vaän doanh (Urban Brand Image Operation Management).

Thöông hieäu ñoâ thò ôû nöôùc ta

Moät soá ñoâ thò nöôùc ta ñaõ ít nhieàu quan taâm xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò nhöng coøn naëng tính töï phaùt, thieáu caû baøi baûn laãn kieán thöùc caàn thieát. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do yù thöùc veà caïnh tranh ñoâ thò vaø marketing ñoâ thò trong caùc nhaø laøm chính saùch, caùc chính quyeàn ñoâ thò vaø caû caùc chuyeân gia nghieân cöùu ñoâ thò nöôùc ta coøn khaù mô hoà. Mong raèng trong thôøi gian tôùi, nguyeân nhaân ñoù sôùm ñöôïc khaéc phuïc, ñoäi nguõ chuyeân gia nghieân cöùu vaø xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò sôùm döôïc hình thaønh. Neáu nhanh choùng tieáp thu ñöôïc kinh nghieäm quoác teá, tin raèng khoâng bao laâu nöõa nöôùc ta seõ coù “phong traøo” xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò. Nhöng duø baøi naøy chæ nhaèm giôùi thieäu sô löôïc khaùi nieäm thöông hieäu ñoâ thò, cuoái cuøng ngöôøi vieát vaãn xin nhaéc nhôû raèng xaây döïng thöông hieäu laø vieäc phaûi heát söùc thaän troïng, caàn ñeán söï tham döï vaø ñoàng thuaän cuûa coäng ñoàng, chöù khoâng phaûi laø moät coâng taùc haønh chính ñôn thuaàn heã ñöôc laõnh ñaïo quyeát ñònh laø xong, coøn moät khi thöông hieäu ñaõ hình thaønh vaø truyeàn baù thì duø muoán cuõng khoâng deã daøng gì thay ñoåi ñöôïc noù!

Thaønh phoá Kobe, Nhaät Baûn

Thaønh phoá Tokyo, Nhaät Baûn

SË 65+66 . 2013

XAÂY DÖÏNG THÖÔNG HIEÄU ÑOÂ THÒ

Ñeå thuùc ñaåy tính caïnh tranh DIEÃN ÑAØN TS. KTS. Tröông Vaên Quaûng

gaøy nay khoâng phaûi chæ coù giôùi kinh doanh, maø coù leõ caû xaõ hoäi ñeàu… baøn veà thöông hieäu, “thöông hieäu” cuõng ñaõ vöôït ra khoûi giôùi haïn cuûa caùc doanh nghieäp, coâng ty ñeå ñi vaøo nhieàu ngaønh, lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Moät dieãn vieân, vaän ñoäng vieân, nhaø baùo hay nhaø hoaït ñoäng xaõ hoäi khi baét ñaàu coù uy tín, ngöôøi ta thöôøng noùi vôùi nhau: “OÂng aáy (hay coâ aáy) ñaõ baét ñaàu coù thöông hieäu roài”. Vôùi nhöõng caùi teân nhö Citibank hay ACB... hay coù caû nhöõng thöông hieäu môùi ra ñôøi nhöng ñaõ gaët haùi thaønh coâng nhö Viettel, Trung Nguyeân, Thaùi Tuaán,.. Ñaëc bieät trong lónh vöïc qui hoaïch xaây döïng, phaùt trieån ñoâ thò thì chính quyeàn caùc ñoâ thò/ ñòa phöông cuõng ñang ra söùc xaây döïng, quaûng baù thöông hieäu cho ñoâ thò cuûa mình ñeå taêng söùc caïnh tranh nhaèm thu huùt voán, chaát xaùm ñeå tieáp tuïc toàn taïi vaø phaùt trieån, naâng cao hình aûnh, chaát löôïng soáng ñoâ thò. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, caùc nhaø quaûn lyù

ñoâ thò nhanh choùng aùp duïng nhöõng quy taéc Marketing vaøo nôi mình ñieàu haønh vôùi muïc ñích xaây döïng moät “thöông hieäu ñoâ thò” maïnh, taêng khaû naêng caïnh tranh trong thu huùt nguoàn voán, caùc nhaø ñaàu tö, du khaùch, ñoàng thôøi cuõng tuyeân truyeàn moät muïc tieâu chung, moät hình aûnh ñeïp trong suy nghó vaø haønh vi ngöôøi daân cuûa mình. Vaø vieäc xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò trôû thaønh moät phaàn cuûa chieán löôïc phaùt trieån thaønh phoá ñoàng thôøi boå sung cho quy hoaïch. Nhöõng bieät danh raát aán töôïng nhö Ñoâ thò di saûn, Thaønh phoá xanh, thaønh phoá leã hoäi, thuû ñoâ vaên hoùa... do caùc nhaø quaûn lyù choïn loïc töø nhöõng ñaëc tröng ñoâ thò coù taùc duïng raát lôùn khi thu huùt söï chuù yù cuûa khaùch du lòch khi löïa choïn ñieåm ñeán cho nhöõng kyø nghæ trong naêm. Nhöõng tieán trieån trong quaù trình toaøn caàu hoùa vaø môû cöûa thuùc ñaåy söï caïnh tranh ngaøy caøng cao giöõa caùc ñoâ thò vaø vuøng ñoâ thò. Trong xu theá ñoù, caùc ñoâ thò ôû caùc caáp ñoä vaø quy moâ khaùc nhau cuøng phaûi caïnh tranh Singapore – Moät thöông hieäu coù ñaúng caáp

SË 65+66 . 2013

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Ñaø Naüng – Thaønh phoá ñaùng soáng nhaát cuûa Vieät Nam

thoâng qua xaây döïng thöông hieäu, hình aûnh cuûa mình ñeå thu huùt voán, chaát xaùm ñeå tieáp tuïc toàn taïi vaø phaùt trieån. Caïnh tranh ñoâ thò thoâng qua hình aûnh, thöông hieäu veà cô baûn laø taïo döïng cô sôû, ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát ñeå naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng daân cö vaø ñieàu kieän ñaàu tö, kinh doanh thoâng qua heä thoáng cô cheá, chính saùch quaûn lyù ñoâ thò. Theo caùch hieåu chung thì xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò cuõng nhaèm ñeå naâng cao tính caïnh tranh giöõa caùc ñoâ thò, ñeå thu huùt nhaân taøi, vaät löïc, voán ñaàu tö, keâu goïi caùc coâng ty, doang nghieäp haøng ñaàu theá giôùi vaø laøn soùng du lòch... quan taâm nhieàu hôn tôùi ñoâ thò cuûa minh. ÔÛ taàm chieán löôïc, xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò/ nhaém tôùi muïc tieâu caïnh tranh noùi treân ñeàu caàn coù moät tö duy môùi, tö duy ñoät phaù trong chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò cuûa moãi quoác gia, cuûa töøng ñoâ thò. Moät soá kinh nghieäm cho thaáy, vaên hoùa vaø dòch vuï giaûi trí ñeàu ñöôïc chính quyeàn caùc ñoâ thò quan taâm xaây döïng vaø trôû thaønh troïng taâm cuûa chieán löôïc xaây döïng hình aûnh, thöông hieäu phaùt trieån trong töông lai. Caùc nghieân cöùu ñaõ chæ ra coù 4 chieán löôïc maø caùc ñoâ thò/ñòa phöông thöôøng söû duïng ñeå phaùt trieån vaên hoùa, dòch vuï laø: (1) Xaây döïng caùc bieåu töôïng (choïn loïc hình aûnh ñaëc thuø; (2) Toå chöùc nhöõng söï kieän lôùn (Olympic, Festival, cup boùng ñaù theá gôùi…); (3) Gaùn cho ñoâ thò caùc chuû ñeà coù hình aûnh (nhö Paris - thuû ñoâ aùnh saùng, New York trung taâm taøi chính theá giôùi…) vaø (4) Khai thaùc di saûn… Caùc ñoâ thò ñaõ yù thöùc ñöôïc vaên hoùa laø nguoàn taøi nguyeân chính trong neàn kinh teá haäu coâng nghieäp, vaø söû duïng chính vaên hoùa nhö moät coâng cuï ñeå phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñoàng thôøi baûo toàn baûn saéc vaên hoùa ñòa phöông. Vieät Nam ñang böôùc vaøo moät theá giôùi toaøn caàu hoaù khi caùc ñoâ thò lôùn döôøng nhö ñaõ coù thöông hieäu vaø chuyeån höôùng caïnh tranh tröïc tieáp. Caùc ñoâ thò Vieät Nam caàn phaûi coù chieán löôïc ñeå xaây döïng thöông hieäu, hình aûnh cuûa mình, naâng cao tính caïnh tranh hôn nöõa trong khu

vöïc vaø treân quoác teá. Ví duï, Haø Noäi ñaõ töøng coù thöông hieäu laø Thuû ñoâ cuûa phaåm giaù con ngöôøi, laø Thaønh phoá vì hoøa bình… Nay coù theå choïn laøm Thuû ñoâ cuûa vaên hoùa, tri thöùc vaø tieän nghi döïa vaøo caùc nguoàn löïc, caùc yeáu toá ñaëc thuø cuûa mình. Haø Noäi seõ xöùng ñaùng laø Thuû ñoâ Xanh - Vaên hieán - Vaên minh - Hieän ñaïi… Ñaø Naüng noåi baät hôn vôùi thöông hieäu “thaønh phoá ñaùng soáng” nhaát Vieät Nam; Hueá laø thaønh phoá di saûn, leã hoäi; Ñaø Laït thaønh phoá Cao nguyeân, thaønh phoá cuûa ngaøn hoa; Hoäi An, ñoâ thò di saûn, laø ñòa ñieåm haáp nhaát veà du lòch vaên hoùa, sinh thaùi… Chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò khoâng chæ laø nhöõng tuyeân boá mang tính khaåu hieäu, xaùo roãng, maø ñaèng sau ñoù laø moät chính saùch toång theå vaø nghieâm tuùc ñeå quaûn trò, baûo veä vaø phaùt trieån thöông hieäu, thuùc ñaåy naâng cao tính caïnh tranh. Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò/ ñòa phöông ñoàng nghóa vôùi vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån moät baûn saéc rieâng cho ñoâ thò, cho ñòa phöông ñoù. Xaây döïng thöông hieäu coøn ñöôïc hieåu laø hoaït ñoäng gaén keát moät chuoãi caùc giaù trò laøm thay ñoåi nhaän thöùc cuûa moïi ngöôøi veà ñoâ thò/ñòa phöông theo höôùng tích cöïc, ñoàng thôøi laøm cho ñoâ thò/ñòa phöông ñoù trôû thaønh moät nôi ñöôïc moïi ngöôøi chuù yù, öa thích. Do ñoù, thöông hieäu ñoâ thò/ñòa phöông khoâng chæ laø vieäc xaây döïng nhöõng toøa nhaø choïc trôøi, nhöõng giaù trò vaät chaát höõu hình maø chính laø phaûi taïo ra nhöõng giaù trò voâ hình mang nhaän thöùc tích cöïc veà ñoâ thò, ñòa phöông ñoù. Bôûi vaäy, chính quyeàn caùc ñoâ thò, caùc ñòa phöông ôû Vieät Nam caàn ñöôïc naâng cao nhaän thöùc, cô sôû lí luaän, thöïc tieãn ñeå xaây döïng Chieán löôïc thöông hieäu ñoâ thò/ñòa phöông coù tính ñoät phaù mang laïi hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi, söùc caïnh tranh cao hôn nöõa trong boái caûnh toaøn caàu hoùa hieän nay… Taøi lieäu tham khaûo - Cuïc Xuùc tieán thöông maïi (VIETRADE) - Ask.com - Caïnh tranh ñoâ thò (Hoaøng Höõu Pheâ)

SË 65+66 . 2013

DIEÃN ÑAØN

T˘ nhi™n

vôùi “thöông hieäu ñoâ thò”

TS. Vuõ Chí Ñoàng

Moïi nôi treân traùi ñaát ñeàu coù baûn saéc rieâng, bôûi nôi ñoù coù moät lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån laâu ñôøi, bôûi moät heä thoáng töï nhieân coù töø haøng trieäu naêm, roài söï ñònh cö vaø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi haøng nghìn naêm ñaõ taïo neân moät ñaëc tröng cho pheùp nhaän daïng nôi choán ñoù, vò trí ñoù, ñòa phöông ñoù, khoâng gian ñòa lyù ñoù. Khoâng gian ñòa lyù ñöôïc chia thaønh caùc ñôn vò lôùn – nhoû nhôø tính heä thoáng treân xuoáng – döôùi leân. Caùc ñôn vò khoâng gian vöøa coù tính kieåu loaïi, vöøa coù tính caù theå. Tính caù theå, ñoù laø neùt rieâng bieät, laø daáu hieäu cho pheùp nhaän daïng baûn saéc cuûa moät ñòa phöông.

Is human or nature more important for city branding? City, gaining socio-economic development, becoming the driving force for the development of the region and nation, but don’t forget to sustainable development, don’t “forget” nature. Geology - geomorphology or climate - hydrology, biology or soil contribute to city brand? From a viewpoint that city is considered as economic geo-ecosystem, we exploit the natural conditions for city branding, from all the components together with their relationships and natural rules, in order to achieve high economic efficiency, good quality of life for people in harmony with nature, to protect and increase the beauty of nature.

oät quoác gia, moät tænh, hay moät ñoâ thò, laøng xoùm ñeàu coù baûn saéc rieâng. Trong thôøi ñaïi phaùt trieån hoäi nhaäp vaø caïnh tranh, caùc ñòa phöông caàn coù söùc haáp daãn nhôø chaát löôïng soáng cao cho moïi ngöôøi daân, nhôø nhöõng tieàm naêng töø taøi nguyeân thieân nhieân vaø töø coâng söùc con ngöôøi. Con ngöôøi ñaõ söû duïng töï nhieân, khai thaùc tieàm naêng töï nhieân ñeå xaây döïng vaø taïo neân maûnh “ñaát laønh chim ñaäu” vôùi dieän maïo, hôi thôû vaø nhòp soáng haáp daãn - noùi ngaén goïn laø thöông hieäu ñòa phöông. Vaø töø ñoù, chuùng ta quan taâm hôn, nhaán maïnh hôn ñeán “thöông hieäu ñòa phöông”, thöông hieäu cuûa moät quoác gia, moät tænh, cuûa moät ñoâ thò. Ñoâ thò chính laø saûn phaåm cuûa moái quan heä giöõa töï nhieân vaø con ngöôøi, laø moät toång theå töï nhieân - kinh teá - xaõ hoäi, laø khoâng gian maø con ngöôøi sinh soáng treân ñoù, söû duïng vaø

caûi taïo noù. Thuûa sô khai, caùc ñoâ thò ñöôïc boá trí, hình thaønh vaø phaùt trieån ñeàu theå hieän moái quan heä khaêng khít vôùi töï nhieân vaø ña phaàn phuï thuoäc chaët cheõ vaøo töï nhieân. Khi ñoù, khoâng gian töï nhieân ban ñaàu döôøng nhö laø moät caáu truùc “cöùng”, beân caïnh ñoù ñaõ coù söï caûi taïo töï nhieân, xaây döïng vaø saûn xuaát treân neàn cuûa töï nhieân. Ngaøy nay, ñoâ thò hoùa ñang taêng nhanh, cuøng vôùi söï tieán boä cuûa khoa hoïc coâng ngheä, con ngöôøi ñaõ laøm bieán ñoåi boä maët cuûa töï nhieân, nhöng neáu khoâng hieåu kyõ töï nhieân vaø khoâng toân troïng quy luaät cuûa töï nhieân thì khoâng chæ laøm ñoâ thò maát baûn saéc, giaûm thöông hieäu, maø coøn coù theå töï mình chuoác laáy hieåm hoïa; ñaáy laø chöa keå ñeán caùc haäu quaû xaûy ñeán laø do con ngöôøi chöa thöïc söï coù yù thöùc baûo veä töï nhieân.

“Phoá soâng” taïo neân thöông hieäu cuûa Amsterdam (AÛnh: taùc giaû)

SË 65+66 . 2013

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Caàn tieáp caän toång hôïp khi khai thaùc caùc yeáu toá töï nhieân taïo neân thöông hieäu ñoâ thò. Beân caïnh vieäc phaân tích toaøn dieän caùc yeáu toá töï nhieân ñoàng thôøi cuõng caàn xem xeùt caùc yeáu toá chuû choát. Neàn taûng raén - loûng - khí goàm ñòa chaát, ñòa hình, khí haäu, thuûy vaên laø caùc hôïp phaàn voâ cô cuøng vôùi sinh vaät laø hôïp phaàn höõu cô. Ñaây laø nhöõng hôïp phaàn hình thaønh sôùm nhaát cuûa töï nhieân. Neáu nhö ñòa hình ñöôïc coi laø thaønh phaàn quan troïng nhaát thì “sinh vaät laø thaønh phaàn chæ thò cuûa moâi tröôøng ñòa lyù töï nhieân, thoâng qua hình thaùi, caáu truùc cuõng nhö soá löôïng vaø chaát löôïng caùc quaàn xaõ sinh vaät”[3]. Beân caïnh ñoù, thoå nhöôõng raát caàn xem xeùt bôûi lôùp phuû thoå nhöôõng laø thaønh quaû cuûa moái quan heä giöõa caùc thaønh phaàn voâ cô vaø höõu cô, “thoå nhöôõng ñöôïc coi nhö taám göông cuûa moâi tröôøng ñòa lyù töï nhieân”[3]. Chaúng haïn nhö muoán löïa choïn vuøng ñaát môùi ñeå phaùt trieån ñoâ thò thì coù theå xem thoå nhöôõng; qua ñoù coù theå bieát lòch söû phaùt trieån töï nhieân, ñoä daøy lôùp ñaát, khaû naêng chòu taûi cuûa ñaát, khaû naêng ngaám vaø chöùa nöôùc ngaàm, phuø hôïp cho phaùt trieån ñoâ thò hay giöõ cho noâng laâm nghieäp… Toång theå töï nhieân ñöôïc goïi döôùi caùc teân khaùc nhau nhö heä ñòa lyù (geosystem), heä sinh thaùi (ecosystem), roài ñeán heä ñòa - sinh thaùi (geoecosystem) ñeå ghi nhaän söï ñoùng goùp cuûa hai ngaønh ñòa lyù vaø sinh vaät; vaø cuoái cuøng, söï xuaát hieän cuûa con ngöôøi vôùi söï ñònh cö, saûn xuaát, sinh hoaït maø ra ñôøi thuaät ngöõ heä ñòa sinh thaùi - kinh teá. Söï ñònh cö vaø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi dieãn ra treân neàn cuûa töï nhieân, goùp phaàn taïo thay ñoåi dieän maïo töï nhieân. Nghieân cöùu caùc ñieàu kieän töï nhieân phaûi ñöôïc trieån khai trong caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò. Beân caïnh khoâng gian töï nhieân nguyeân thuûy ñöôïc coi laø taøi nguyeân thieân nhieân quí giaù caàn giöõ gìn vaø khoâng gian töï nhieân caàn ñöôïc caûi taïo, phuïc hoài, thì cuõng caàn chuù yù ñeán taïo laäp khoâng gian xanh môùi, giao thoâng “saïch”, tieát kieäm naêng löôïng, giaûm thieåu chaát thaûi, quaûn lyù nöôùc, nhöõng coâng trình xanh… Ngay töø khaâu quy hoaïch vuøng, ñònh höôùng cho coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò vôùi thieân nhieân caàn ñöôïc ñaët ra. Vôùi quan ñieåm coi troïng xaây döïng thaønh phoá caàn tính ñeán caùc yeáu toá ñòa lyù - yeáu toá laøm neân baûn saéc ñoâ thò, ñoà aùn quy hoaïch vuøng Ile de France ñaõ ñònh höôùng: “Toân troïng ñòa hình, laøm taêng caùc giaù trò caûnh quan, cao nguyeân, söôøn ñoài, soâng suoái, caùc ñieåm ngaém caûnh,… phaûi laø moät yeáu toá caáu thaønh cuûa ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò. Moãi moät khu phoá phaûi coù ñaëc tính rieâng thích hôïp vôùi

Ñoâ thò Le Creøs: Nhaø bieät thöï, maùi naâu – ñoû, vöôøn caây, baõi coû vaø beå bôi laø ñaëc tröng cuûa ñoâ thò nhoû thuoäc cuïm ñoâ thò Montpellier, tænh Herault (Phaùp) – nôi coù khí haäu Ñòa Trung Haûi, khoâ, naéng nhieàu, ñieåm ñeán haáp daãn vaøo muøa heø. (AÛnh: Google).

tieàm naêng cuûa vò trí ñòa lyù, vôùi baûn saéc cuûa ñòa phöông” [4]. Vò trí ñòa lyù (position, site) laø duy nhaát, coù tính tuyeät ñoái. Vò theá (situation) coù tính töông ñoái, coù theå thay ñoåi theo thôøi gian, “laø ñaëc ñieåm ñòa lyù cô baûn cuûa moät nôi choán, cuûa moät khoâng gian, laø keát quaû cuûa moái quan heä cuûa nôi ñoù, cuûa khoâng gian ñoù vôùi nôi khaùc, vôùi khoâng gian khaùc”[1]. Phaân tích vò trí, vò theá ñoâ thò raát caàn thieát ñeå ñaùnh giaù tieàm naêng, chaát löôïng cuûa ñoâ thò ñoù. Caùc ñoâ thò ñeàu coù lieân quan vôùi nhau, aûnh höôûng ñeán khu vöïc xung quanh; vaø do ñoù haàu heát caùc ñoâ thò ñeàu ñöôïc naèm trong moät maïng löôùi vaø ñoùng goùp quan troïng cho söï phaùt trieån cuûa moät ñòa phöông; ñoàng thôøi chính ñaëc ñieåm cuûa ñòa phöông ñoù ñaõ hình thaønh neân baûn saéc cuûa ñoâ thò, taïo neân ñoäng löïc cuûa ñoâ thò, taïo neân “thöông hieäu ñoâ thò”. Ñòa chaát - ñòa hình laø ñieàu kieän töï nhieân quan troïng ñeå coù theå xaây döïng ñoâ thò coù baûn saéc, haáp daãn. Ñòa chaát - ñòa hình coøn goïi laø neàn taûng raén cuûa lôùp voû ñòa lyù. Ñòa hình phuï thuoäc vaøo caáu truùc ñòa chaát, vaøo caùc noäi löïc hình thaønh neân ñòa hình, töø “troâi” luïc ñòa, ñeán caùc löïc töø trong loøng traùi ñaát gaây neân ñöùt gaõy, naâng, suït, uoán neáp, nuùi löûa, ñoäng ñaát, taïo neân caùc caáu truùc döông/aâm cuûa beà maët traùi ñaát,

caùc ñaëc ñieåm thaïch hoïc. Roài taùc ñoäng cuûa ngoaïi löïc nhö xaâm thöïc/baøo moøn/boài tuï bôûi nöôùc, baêng tuyeát, taùc ñoäng cuûa khí quyeån nhö gioù/nhieät, taùc duïng phong hoùa vaät lyù vaø hoùa hoïc gaây ra bôûi sinh vaät… taát caû ñaõ goùp phaàn taïo neân ñòa hình. Ñòa hình aûnh höôûng roõ reät ñeán löïa choïn vò trí vaø hình thaønh neân caáu truùc ñoâ thò ban ñaàu. Ñoù laø söï löïa choïn höôùng taêng tröôûng ñoâ thò, bôûi ta thöôøng choïn ñòa hình thuaän lôïi ñeå xaây döïng nhö ñoä doác nhoû, cao ñoä hôïp lyù ñeå traùnh ngaäp luït, choïn cöôøng ñoä chòu taûi cao cuûa neàn ñaát (ñaây chính laø ñaëc ñieåm ñòa chaát - ñòa hình, lôùp voû phong hoùa, thoå nhöôõng). Söï löïa choïn caùc tuyeán vaø quy moâ cuûa heä thoáng giao thoâng nhö caùc tuyeán ñöôøng, ñoä roäng ñöôøng, saân bay, beán caûng… ñeàu phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm ñòa hình. Vieäc boá trí caùc khu chöùc naêng cuûa ñoâ thò, caùc khu ôû, saûn xuaát, sinh hoaït, nghæ ngôi, giaûi trí… cuõng caàn tính ñeán ñieàu kieän ñòa chaát - ñòa hình. Chính vì theá, ñòa hình ñaõ taïo neân baûn saéc cuûa moät ñoâ thò. ÔÛ Vieät Nam töø xöa ñeán nay, caùc ñoâ thò cuõng ñònh vò döïa treân ñaëc ñieåm ñòa hình. Vuøng ñoài nuùi vaø cao nguyeân do ít thuaän lôïi ñeå xaây döïng ñoâ thò, neân ñoâ thò hoùa chöa maïnh, nhöng laïi coù moät soá ñoâ thò ñeïp, khoâng lôùn nhöng coù SË 65+66 . 2013

Khu vöïc Soâng Lez, Thaønh phoá Montpellier (Phaùp), nôi coù khí haäu khoâ, muøa Noùi ñeán Singapore, nhieàu ngöôøi nhôù ngay ñeán maøu xanh vaø saéc hoa. möa luõ raát ngaén vaø xaûy ra vaøo muøa thu. Caùc coâng trình xaây döïng coù cao ñoä neàn hôïp lyù khoâng bò ngaäp luït, coù thaûm coû vaø caây xanh bao quanh; ñoàng thôøi khai thaùc caùc ñöôøng ñi boä “giaät caáp” ôû hai beân bôø soâng, raát haáp daãn du khaùch muøa heø. (AÛnh: www.montpellier-agglo.com)

kieán truùc ñoäc ñaùo, haøi hoøa vôùi nuùi ñoài, thung luõng; ñoâ thò cao nguyeân cuõng khaù phaùt trieån nhôø ñòa theá roäng vaø töông ñoái baèng phaúng. Ñòa hình chuyeån tieáp töø nuùi ñoài xuoáng ñoàng baèng coù caùc ñoâ thò xaây döïng treân ñoài thaáp thoaûi, baùn bình nguyeân, xen thung luõng soâng ít nhieàu quan troïng cho cuoäc soáng; ñoâ thò raát baûn saéc, ñang haáp daãn caùc luoàng di cö. Ñònh cö ñoâng ñuùc nhaát, kinh teá phaùt trieån vaø thu huùt nhaát laø caùc vuøng ñoàng baèng tam giaùc chaâu thoå vôùi truyeàn thoáng troàng luùa nöôùc töø haøng ngaøn naêm nay. Caùc ñoâ thò trong loøng chaâu thoå ñònh vò treân ñòa hình cao raùo cuïc boä cuûa ñoàng baèng boài tuï nhöng vaãn thöôøng döïa vaøo caùc con soâng lôùn ñeå thuaän tieän cho giao thoâng thuûy boä, phoøng thuû, saûn xuaát. Cöûa tam giaùc chaâu thoå laø caùc vuøng ñaát môùi, nôi coù söï töông taùc cuûa soâng vaø bieån, neàn ñaát ít thuaän cho xaây döïng ñoâ thò, cho neân caùc ñoâ thò muoán tieán ra saùt bieån thì thöôøng ôû rìa chaâu thoå. ÔÛ duyeân haûi, ñieån hình laø Duyeân haûi Trung Boä, noâng nghieäp khoâng truø phuù nhö ôû tam giaùc chaâu thoå Baéc vaø Nam Boä, ngöôøi daân taäp trung maïnh taïi caùc ñoâ thò - nôi cho pheùp phaùt trieån coâng nghieäp vaø dòch vuï phuø hôïp vôùi vò theá caàu noái giöõa hai mieàn Baéc vaø Nam, ñieåm töïa cuûa lieân keát Ñoâng Taây, thuaän lôïi giao thoâng thuûy - boä. Caùc ñoâ thò chính ôû Duyeân haûi thöôøng döïa vaøo caùc ñoàng baèng phuø sa soâng nhoû, boá trí luøi moät chuùt vaøo beân trong hoaëc ôû cöûa soâng; ñoâ thò cuõng thöôøng boá trí ven caùc vuõng vònh, ñaàm phaù, treân caùc baùn ñaûo, ñuïn caùt, coàn caùt, baõi caùt, daûi ñaát ñoàng baèng heïp ven bieån, ven ñoài nuùi ngay saùt bieån. Caùc ñoâ thò haûi ñaûo ôû Vieät Nam tuy nhoû hôn so vôùi ñoâ thò ôû noäi ñòa do quyõ ñaát nhoû nhöng thieân nhieân haûi ñaûo ñoäc ñaùo, raát haáp daãn, coù vò trí quoác phoøng quan troïng. Söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò ñöông nhieân phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá, trong ñoù coù trình ñoä phaùt trieån coâng ngheä cuûa xaõ hoäi, naêng löôïng vaø voán; caùc yeáu toá naøy laøm cô sôû ñeå con ngöôøi coù theå taùc ñoäng leân moâi tröôøng ñòa chaát - ñòa

SË 65+66 . 2013

hình. Ñaây laø giai ñoaïn phaùt trieån cao cuûa ñoâ thò. Noùi caùch khaùc, ñòa chaát - ñòa hình coù theå taùc ñoäng lôùn ñeán thaønh phoá trong giai ñoaïn ban ñaàu, vì chöa coù ñuû naêng löôïng, voán, coâng ngheä ñeå laøm thay ñoåi ñòa hình, khoâng ñuû trình ñoä ñeå san neàn, xaây toøa nhaø cao taàng vaø ñaïi loä lôùn. Giai ñoaïn phaùt trieån cao, con ngöôøi ñaõ giaøu, coâng nghieäp hoùa cao, coâng ngheä phaùt trieån, con ngöôøi coù khaû naêng thay ñoåi ñòa hình nhieàu hôn. Nhöng neáu khoâng nghieân cöùu kyõ ñòa chaát - ñòa hình, khoâng toân troïng quy luaät töï nhieân thì vöøa maát ñi baûn saéc, vöøa coù theå daãn ñeán hieåm hoïa. Coù theå deã daøng nhaän thaáy caùc thieân tai gaàn ñaây nhö gioù baõo ñöa caùt töø bôø bieån vaøo ñöôøng phoá ñoâ thò saùt bieån do thieáu daûi caây xanh phoøng hoä ngaên söï di chuyeån cuûa caùt; coù nôi xaây döïng ñöôøng xaù, coâng trình maø khoâng khoâng toân troïng ñòa hình, chaén caùc luoàng thoaùt luõ, gaây luït traàm troïng vaø khoù löôøng hôn; hoaëc laáp moät phaàn maët nöôùc, xaây döïng treân caùc ñoàng baèng duyeân haûi laø nôi chöùa nöôùc taïm thôøi, khi möa luõ keát hôïp vôùi trieàu cöôøng daâng cao thì chính mình seõ chòu haäu quaû; hoaëc khai thaùc caùt ñaùy soâng laøm thay ñoåi ñòa hình loøng soâng, töø ñoù laøm thay ñoåi doøng chaûy vaø gaây saït lôû bôø soâng,... Vieäc xaây döïng ñoâ thò coù tính toaùn kyõ löôõng neàn ñòa chaát - ñòa hình seõ ñôõ gaây toån thöông cho moâi tröôøng, giaûm chi phí xaây döïng, chaát löôïng ñoâ thò seõ cao hôn, haáp daãn hôn. Ngaøy nay, maät ñoä daân soá taêng, nhieàu nôi ñaát ñai coù theå bò vöôït quaù khaû naêng dung naïp. Cho duø khoa hoïc - coâng ngheä phaùt trieån hôn, coù khaû naêng laán bieån, caûi taïo ñaàm laày, san uûi ñòa hình thì vieäc nghieân cöùu kyõ ñòa chaát - ñòa hình töï nhieân vaø nhaát laø tính heä thoáng, caùc quy luaät phaûn hoài cuûa heä thoáng töï nhieân vaãn caàn phaûi ñöôïc quan taâm ñeå giaûm thieåu taùc haïi cuûa thieân tai, ñaûm baûo chaát löôïng soáng, giöõ ñöôïc “thöông hieäu ñoâ thò”. Thôøi tieát - khí haäu laø caáu thaønh quan troïng cuûa töï nhieân. Thôøi tieát, cheá ñoä khí haäu, söï phaân

hoùa khoâng gian cuûa khí haäu aûnh höôûng lôùn ñeán cheá ñoä thuûy vaên vaø phaân boá khoâng gian cuûa heä thoáng soâng suoái; laø ngoaïi löïc hình thaønh neân ñòa hình, nhö nhieät aåm, gioù goùp phaàn phong hoùa neàn taûng raén vaø taïo neân hình thaùi ñòa hình. Thôøi tieát - khí haäu cuõng goùp phaàn aûnh höôûng ñeán baûn saéc, taïo neân thöông hieäu ñoâ thò. Khi xaây döïng ñoâ thò, ngöôøi ta phaûi bieát ñaëc ñieåm thôøi tieát - khí haäu cuûa ñòa phöông ñeå toå chöùc khoâng gian, xaây döïng coâng trình phuø hôïp; ví duï nhö boá trí sao cho thoâng thoaùng ñeå ñoùn gioù laønh hay caàn ngaên bôùt caùc luoàng gioù coù haïi, caùc coâng trình xaây döïng nhieät ñôùi noùng aåm seõ khaùc vôùi oân ñôùi laïnh; ngay taïi ñôùi oân ñôùi thì coâng trình vuøng oân ñôùi laïnh khoâ nhieàu naéng khaùc vôùi vuøng oân ñôùi laïnh aåm vôùi tuyeát phuû daøy vaøo muøa ñoâng... Ngöôïc laïi, ñoâ thò laøm thay ñoåi caùc bieåu hieän thôøi tieát vaø khí haäu cuûa ñòa phöông, nhö nhieät ñoä taêng leân trong ñoâ thò, löôïng möa thaát thöôøng hôn, söông muø daøy hôn, oâ nhieãm khí quyeån caøng taêng leân. Löôïng nhieät taïi ñoâ thò cao hôn raát nhieàu so vôùi vuøng xung quanh - nôi ñang coøn nguyeân veïn khoâng gian töï nhieân. Nhieät phaùt ra löôïng lôùn laøm noùng khoâng khí; bôûi vì ñoâ thò phaùt ra löôïng nhieät khoâng loà töø caùc toøa nhaø, khí thaûi cuûa caùc phöông tieän giao thoâng, cuûa caùc nhaø maùy, nhieät toûa ra töø cô theå con ngöôøi, tính chaát nhieät cuûa vaät lieäu, beà maët “beâ toâng hoùa” laøm giaûm löôïng aåm töï nhieân trong ñaát... Ñaây chính laø “ñaûo nhieät ñoâ thò” maø raát caàn nghieân cöùu ñeå giaûm nheï. Nhöõng nôi quaù noùng, nhôø coâng ngheä xaây döïng phaùt trieån cao, ñaõ taïo thaønh “ñaûo maùt” ñoâ thò, raát thuù vò. Löôïng möa vaø tuyeát rôi cuõng chòu taùc ñoäng cuûa ñoâ thò hoùa. Bôûi vì nhieät ñoä cao hôn trong phaïm vò ñoâ thò, tuyeát seõ ít ñi. OÂ nhieãm khoâng khí taïi ñoâ thò cao hôn, haït buïi to vaø nhieàu hôn, cuøng vôùi nhieät löôïng cao, boác hôi maïnh, maët ñaát maát nhieät maïnh vaøo ban ñeâm, thuaän lôïi ñeå ngöng tuï hôi nöôùc, söông muø thöôøng nhieàu hôn.

Singapore: Coâng trình haøi hoøa vôùi caûnh quan bieån, moät thöông hieäu noåi tieáng (AÛnh: taùc giaû)

Thuûy vaên laø moät hôïp phaàn cuûa thieân nhieân, coù moái quan heä töông hoã vôùi caùc hôïp phaàn khaùc, neân raát caàn nghieân cöùu toång hôïp khi khai thaùc yeáu toá nöôùc taïo thöông hieäu ñoâ thò. “Soâng ngoøi laø haøm soá cuûa khí haäu”. Caáu truùc hình thaùi ñòa hình coù aûnh höôûng lôùn ñeán cheá ñoä nhieät aåm, gioù, hình thaùi doøng chaûy. Thuûy vaên, bao goàm soâng suoái, hoà, bieån, nöôùc ngaàm,… vöøa laø heä quaû, vöøa laø nguyeân nhaân bôûi nöôùc laø ngoaïi löïc hình thaønh neân hình thaùi ñòa hình, xaâm thöïc boùc moøn neàn ñòa chaát - ñòa hình vaø lôùp phuû thoå nhöôõng; ñoàng thôøi nöôùc cuõng coù taùc duïng vaän chuyeån vaø tích tuï phuø sa, coù taùc duïng caûi taïo vi khí haäu, laø nguoàn nöôùc cho sinh vaät, cho sinh hoaït, saûn xuaát vaø xaây döïng haï taàng kyõ thuaät. Thuûy vaên laø moät taøi nguyeân thieân nhieân hay ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát, quan troïng nhaát ñoái vôùi saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa con ngöôøi. Do ñoù daáu aán cuûa nöôùc deã cho thaáy baûn saéc ñoâ thò, deã taïo neân thöông hieäu ñoâ thò. Treân theá giôùi, coù leõ khoâng thaáy ñoâ thò lôùn naøo maø khoâng coù maët nöôùc, ñoâ thò ñònh vò trong khu vöïc thieáu nöôùc töï nhieân thì ñöôïc taêng cöôøng maët nöôùc baèng caùch ñöa nöôùc vaøo ñoâ thò, vöøa taïo ra caûnh quan maët nöôùc, vöøa caûi taïo vi khí haäu. Ñoâ thò khoâng chæ tieâu thuï nöôùc nhieàu maø coøn coù khaû naêng laøm thay ñoåi ñaëc tröng doøng nöôùc, laøm taêng hay giaûm möïc nöôùc, luõ luït lôùn hay caïn kieät hôn, ñoä maën vuøng cöûa soâng bò khaùc ñi, nöôùc ngaàm bò aûnh höôûng... Taïi ñoâ thò, caùc khu ôû, khu coâng nghieäp thöôøng tieâu thuï nhieàu nöôùc. Nhu caàu duøng nöôùc taïi khu ôû cuõng khaùc nhau theo muøa, nhö muøa khoâ caàn nhieàu nöôùc hôn; roài thu nhaäp khaùc nhau cuõng coù nhu caàu nöôùc khaùc nhau nhö nöôùc cho beå bôi, maùy giaët… Vieäc söû duïng nöôùc neáu khoâng chuù yù ñeán tính heä thoáng, ñeán chu trình vaät chaát vaø naêng löôïng cuûa heä thoáng thì coù khaû naêng laøm toån thöông moâi tröôøng töï nhieân, chaát löôïng soáng ñoâ thò giaûm ñi, maát daàn “thöông hieäu”.

Rotterdam: Caây xanh troàng trong boàn ñeå ñaët ôû nhöõng nôi beâ toâng hoùa cao (AÛnh: taùc giaû)

Chu trình cuûa nöôùc trong heä sinh thaùi ñoâ thò raát caàn phaûi nghieân cöùu, töø ñaàu vaøo, löu tröõ, ñeán ñaàu ra vaø phaûn hoài - söï quay trôû laïi heä thoáng. Ñoâ thò tieâu thuï moät löôïng lôùn nöôùc ñeå ñöa vaøo caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy, cho saûn xuaát vaø sinh hoaït; nöôùc laáy töø nguoàn taïi choã nhö hoà vaø caùc nôi chöùa nöôùc, hoaëc nöôùc töø xa ñeán nhôø caùc doøng soâng, keânh. Moät phaàn nöôùc ñöôïc haáp thuï, chuyeån hoùa, giöõ laïi, vaän chuyeån ñi nôi khaùc vaø/hoaëc quay trôû laïi heä thoáng döôùi nhieàu daïng thöùc (doøng chaûy, boác hôi, sinh hoïc, saûn phaåm coâng nghieäp…). Taïi ñoâ thò thì coù moät vaán ñeà lôùn do beâ toâng hoùa, nöôùc ñöôïc thaûi töø hoä daân vaøo coáng, thaûi töø saûn xuaát duø ñöôïc xöû lyù hay khoâng roài ñoå ra soâng, nöôùc möa töø væa heø vaø maùi nhaø vaøo coáng, möông; löôïng nöôùc tieâu thuï taêng leân, tröõ nöôùc giaûm ñi; vaø neáu löôïng nöôùc ñaàu vaøo khoâng ñuû buø ñaép thì löôïng nöôùc trong ñoâ thò giaûm ñi, thaønh phoá phaûi taêng cöôøng cung öùng nguoàn nöôùc, gaây toán keùm vaät chaát vaø naêng löôïng. Do ñoù, “ñöa” thieân nhieân vaøo ñoâ thò seõ laøm taêng “thöông hieäu ñoâ thò”. Söï coù maët cuûa beà maët coøn nguyeân ñaát ñai töï nhieân hoaøn toaøn khoâng bò beâ toâng hoùa, nöôùc thaám deã daøng, ñaûm baûo tröõ nöôùc ngaàm cho söï phaùt trieån töï nhieân cuûa sinh vaät trong ñaát, treân maët ñaát vaø trong khoaûng khoâng. Nhö theá thì thieân nhieân vaãn duy trì moät heä sinh thaùi töï nhieân trong ñoâ thò. Maïng löôùi khoâng gian xanh caàn phaûi ñöôïc tính ñeán ñeå ñaûm baûo söï lieân tuïc veà sinh thaùi ñòa phöông. Caùc haøng caây, baõi coû, caùc neâm xanh coù taùc duïng keát noái töï nhieân, ñöa thieân nhieân vaøo ñoâ thò. Beân caïnh ñoù vaãn coù caùc khoâng gian xanh töï nhieân ñöôïc baûo toàn, khoâng gian xanh noâng nghieäp, laâm nghieäp; nhaát laø ñoái vôùi caùc ñoâ thò Vieät Nam coù khu vöïc ngoaïi thaønh roäng lôùn. Caùc khoâng gian môû seõ khai thaùc caùc öu theá cuûa thieân nhieân nhö coâng vieân, coâng vieân röøng, maët nöôùc... cuøng vôùi vieäc taïo laäp caùc moái lieân heä xaõ hoäi, giaûi trí, nghæ ngôi, ngaém caûnh, con ngöôøi tieáp xuùc vôùi thieân nhieân, hoøa mình vôùi thieân nhieân

Trong khoâng gian xaây döïng, cuõng neân chuù yù xen caáy caùc khoâng gian töï nhieân nhoû nhö vöôøn treo, caây treân ban coâng, töôøng vaø maùi troàng caây, giaøn, haøng hieân caây xanh, boá trí theâm khoâng gian maët nöôùc; ñoàng thôøi cuõng caàn coù nhieàu giaûi phaùp kieán truùc thích hôïp vôùi thieân nhieân, giaûm thieåu nhöõng taùc ñoäng nghòch ñoái vôùi thieân nhieân. Tröôùc vai troø quan troïng cuûa töï nhieân ñoái vôùi “thöông hieäu ñoâ thò” nhö ñaõ noùi, baøi vieát khoâng theå keå heát ñöôïc maø chæ muoán gôïi môû caùc vaán ñeà, nhöõng lôïi ích töø thieân nhieân, nhöõng quy luaät töï nhieân maø ta raát caàn chuù yù khi xaây döïng vaø phaùt trieån ñoâ thò nhaèm traùnh nhöõng haäu quaû ñaùng tieác. Ñoâ thò voán ñaõ ñöôïc bieát ñeán bôûi moät ñieåm daân cö vôùi maät ñoä cao, vôùi caùc coâng trình xaây döïng vaø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, ñoùng vai troø trung taâm chính trò - kinh teá - vaên hoùa, ñoäng löïc thuùc ñaåy cuûa vuøng, cuûa Quoác gia. Nhöng, khi phaùt trieån ñoâ thò sao cho khoâng laøm giaûm ñi baûn saéc thieân nhieân, maø phaûi laøm cho thieân nhieân ñöôïc toân theâm veû ñeïp ñoäc ñaùo, thieân nhieân haøi hoøa vôùi xaõ hoäi; ñem laïi baûn saéc rieâng, laøm neân thöông hieäu rieâng, haáp daãn rieâng cuûa moãi ñoâ thò.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Roger Brunet, R. Ferras, H. Theùry. Les mots de la geùographie. La Documentation Francaise. 1994. 2. Terry G. Jordan, Lester Rowntree. The human mosaic - A thematic introduction to cultural geography. Harper & Row, Publisher, New York. Third Edition. 1982. 3. Vuõ Töï Laäp. Ñòa lyù töï nhieân Vieät Nam. Nhaø Xuaát baûn Ñaïi hoïc Sö phaïm. Haø Noäi. Taùi baûn laàn thöù saùu, 2011. 4. Scheùma directeur de la reùgion Ile de France Adopteù par le Conseil reùgional. 10/2013. 5. Vieän Quy hoaïch Ñoâ thò vaø Noâng thoân Quoác gia. «Moâ hình ñoâ thò nöôùc öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu». Ñeà taøi Nghò ñònh thö hôïp taùc giöõa Vieän Quy hoaïch Ñoâ thò vaø Noâng thoân Quoác gia, Vieät Nam vôùi Tröôøng Ñaïi hoïc KU Leuven, Bæ. 6. Vuõ Chí Ñoàng. “Phaân tích moái quan heä giöõa caáu truùc töï nhieân vaø caáu truùc ñoâ thò cuûa thaønh phoá Ñaø Naüng. Taïp chí Xaây döïng soá 4/2011.

SË 65+66 . 2013

C∂nh quan Æ´ thﬁ

MOÄT YEÁU TOÁ GOÙP PHAÀN XAÂY DÖÏNG THÖÔNG HIEÄU THAØNH PHOÁ The process of urbanization is growing rapidly around the world, the quality of life in cities is increasingly concerned, including physical and mental aspects, and the perceivability of urban landscape. The city must not only create good living environment for humans but also to build up its image and reputation. Although Vietnam has relatively low level of urbanization, to build up reputation for cities is very essential in the current development condition.

DIEÃN ÑAØN PGS. TS. KTS. Nguyeãn Toá Laêng Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi

This paper presents three main issues: i) introduce some worldwide and Vietnamese cities which have reputation, those are the urban world’s cultural heritages, “liveable cities” globally or the urban areas which attract the presence of large groups of visitors; ii) several factors to build up the city reputation, of which urban landscape is a particularly important factor, including natural landscapes, man-made landscapes and landscape of activities, and iii) a number of issues creating urban landscape should be concerned in building and development of cities, from the creation of public spaces, the construction of synchronous streets, providing urban facilities to the exploitation of water, terrain, landscape characteristics and disposing trees in the city.

Môû ñaàu

AÛnh treân: Thaønh phoá Nha Trang

SË 65+66 . 2013

Ngaøy nay, vôùi xu höôùng ñoâ thò hoùa nhanh choùng treân toaøn caàu, chaát löôïng soáng trong caùc thaønh phoá ngaøy caøng ñöôïc quan taâm, keå caû vaät chaát vaø tinh thaàn, vaø söï caûm thuï khoâng gian caûnh quan ñoâ thò. Khoâng nhöõng phaûi taïo döïng ñöôïc moâi tröôøng soáng toát ñeïp cho con ngöôøi maø caùc thaønh phoá coøn phaûi gaây döïng ñöôïc hình aûnh, thöông hieäu cuûa mình.

Thaønh phoá coù thöông hieäu laø thaønh phoá phuïc vuï toát nhaát moïi nhu caàu cuûa ngöôøi daân. ÔÛ ñoù, moïi hoaït ñoäng ñeàu laøm vieäc coù hieäu quaû vaø hôïp lyù ñeå söû duïng vaø quaûn lyù toát caùc nguoàn löïc veà con ngöôøi, kyõ thuaät, vaät lieäu, thoâng tin, dòch vuï cô sôû haï taàng vaø kinh teá ñoâ thò, nhaèm: i) naâng cao chaát löôïng vaø söï hoaït ñoäng moät caùch toång theå cuûa moâi tröôøng xaây döïng; ii)

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

ñaûm baûo söï phaùt trieån vaø taùi taïo beàn vöõng caùc khu vöïc; iii) cung caáp caùc dòch vuï vaø cô sôû haï taàng cô baûn ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu chöùc naêng cuûa caùc thaønh phoá, thò xaõ, caùc vuøng noâng thoân vaø caùc cö daân soáng vaø laøm vieäc trong ñoù; vaø iv) caûi thieän chaát löôïng cuûa ñôøi soáng vaø söï maïnh khoeû cuûa cö daân. Caûnh quan ñoâ thò ñöôïc hieåu laø khoâng gian tröôùc caùc toå hôïp kieán truùc, quaûng tröôøng, ñöôøng phoá, coâng vieân, vöôøn hoa, caây xanh, maët nöôùc, caùc trieàn ñaát töï nhieân… trong ñoâ thò vaø söï keát hôïp giöõa caùc coâng trình kieán truùc vôùi caùc khoâng gian laân caän cuõng nhö roäng hôn laø söï keát hôïp giöõa moâi tröôøng töï nhieân vaø moâi tröôøng xaây döïng. Khoâng nhöõng theá, coøn phaûi hieåu caûnh quan ñoâ thò bao goàm caû caûnh quan töï nhieân, caûnh quan nhaân taïo vaø caûnh quan hoaït ñoäng. Toùm laïi, ñoù laø nhöõng khoâng gian maø con ngöôøi caûm nhaän ñöôïc, theå hieän qua vieäc öùng xöû cuûa con ngöôøi vôùi thieân nhieân.

Thöông hieäu thaønh phoá

Thöông hieäu cuûa moät thaønh phoá ñöôïc taïo neân töø beà daøy lòch söû, taàm nhìn cuûa nhaø quaûn lyù vôùi söï ñoàng loøng, tham gia cuûa coäng ñoàng. Moät thaønh phoá coù thöông hieäu thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù cao trong xaõ hoäi, ñoù coù theå laø caùc ñoâ thò di saûn theá giôùi, laø caùc ñoâ thò ñöôïc coi laø “ñaùng soáng” treân toaøn caàu hoaëc laø caùc ñoâ thò thu huùt ñöôïc söï coù maët, tham quan du lòch cuûa ñoâng ñaûo du khaùch. Thöông hieäu khoâng phuï thuoäc

Ñaø Naüng beân Soâng Haøn

Amsterdam, Haø Lan

nhieàu vaøo dieän tích vaø quy moâ daân soá cuûa thaønh phoá. Treân theá giôùi coù nhieàu ñoâ thò nhoû nhöng thöông hieäu lôùn, vaø haàu nhö ai cuõng bieát ñeán khi chæ caàn nhaéc tôùi teân thaønh phoá ñoù, ví duï Venice (270.000 ngöôøi naêm 2009), Zurich (390.000 ngöôøi naêm 2011). Trong danh saùch caùc thaønh phoá ñaùng soáng nhöõng naêm gaàn ñaây coù theå nhaän thaáy, nhöõng thaønh phoá lyù töôûng ñeå sinh soáng laø nhöõng thaønh phoá

côõ trung bình taïi caùc nöôùc phaùt trieån, coù maät ñoä daân cö töông ñoái thaáp. Toå chöùc Giaùo duïc, Khoa hoïc vaø Vaên hoùa cuûa Lieân Hieäp Quoác (UNESCO) ñöa ra coâng öôùc veà Di saûn theá giôùi laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1972 nhaèm thuùc ñaåy caùc haønh ñoäng baûo toàn di saûn, traùnh söï xaâm haïi cuûa tình traïng hieän ñaïi hoùa. Caùc Di saûn ñöôïc UNESCO coâng nhaän ñaõ trôû thaønh thöông hieäu quoác teá chöùng nhaän taàm quan troïng cuûa di saûn, laø ñòa ñieåm hoaëc nhöõng ñòa ñieåm coù chung ñaëc ñieåm, coù theå laø caùnh röøng, daõy nuùi, soâng hoà, toøa nhaø, quaàn theå kieán truùc hay caùc thaønh phoá. Caùc Di saûn vaên hoùa ñöôïc coâng nhaän haàu heát laø caùc kinh ñoâ cuõ, vôùi heä thoáng di tích cung ñieän, hoaøng thaønh. Hieän nay Vieät Nam coù naêm Di saûn vaên hoùa theá giôùi, bao goàm Quaàn theå di tích coá ñoâ Hueá (ñöôïc coâng nhaän naêm 1993), Phoá coå Hoäi An (1999), Thaùnh ñòa Myõ Sôn (1999), Hoaøng thaønh Thaêng Long (2010) vaø Thaønh nhaø Hoà (2011). Ñieåm qua caùc Di saûn theá giôùi naøy, coù theå thaáy yeáu toá caûnh quan ñaõ goùp moät phaàn quan troïng trong vieäc xaây döïng hình aûnh cuûa di saûn noùi rieâng vaø thaønh phoá noùi chung. Hueá laø ñoâ thò - di saûn, coù giaù trò veà lòch söû, vaên hoùa - nhaân vaên, kieán truùc, thaåm myõ, caûnh quan, giaù trò vaät chaát vaø caùc giaù trò khaùc, keå caû giaù trò vaên hoùa vaät theå vaø phi vaät theå. Kieán truùc

Zurich, Thuïy Syõ

ôû Hueá phong phuù vaø ña daïng, coù kieán truùc cung ñình vaø kieán truùc daân gian, kieán truùc toân giaùo vaø kieán truùc ñeàn mieáu, kieán truùc truyeàn thoáng vaø kieán truùc hieän ñaïi. Kieán truùc ôû ñaây keát hôïp haøi hoøa vôùi ñòa hình, caûnh quan töï nhieân, caây xanh maët nöôùc soâng Höông, nuùi Ngöï. Beân caïnh ñoù laø caùc hoaït ñoäng vaên hoùa, nhaõ nhaïc cung ñình, festival Hueá ñöôïc toå chöùc hai naêm moät laàn ôû quy moâ quoác teá. SË 65+66 . 2013

2013), Amsterdam, Haø Lan (2011) hay Ottawa, Canada (2011),... Caùc tieâu chí ñeå chaám ñieåm cho caùc thaønh phoá ñaùng soáng bao goàm: möùc ñoä phaùt trieån beàn vöõng, tæ leä toäi phaïm hoaëc baát oån xaõ hoäi, chaát löôïng dòch vuï y teá, giaùo duïc, cô sôû haï taàng, vaên hoùa vaø moâi tröôøng, trong ñoù coù caûnh quan ñoâ thò. Ottawa, Canada

Hoäi An ñöôïc bieát ñeán laø moät ñoâ thò coå, phaùt trieån baèng vieäc keát hôïp baûo toàn di saûn, thöông maïi vaø du lòch. ÔÛ ñoù coù soâng Hoaøi, nhöõng nhaø ôû, coâng trình coâng coäng coå, keát hôïp giöõa kieán truùc vaø maët nöôùc. Nhaø ôû taïi Hoäi An laø nhöõng kieán truùc truyeàn thoáng coù nieân ñaïi töø theá kyû XVII ñeán theá kyû XIX, boá cuïc doïc theo nhöõng tuyeán phoá nhoû heïp. Nhöõng coâng trình kieán truùc toân giaùo, tín ngöôõng, nhöõng hoäi quaùn xen keõ giöõa caùc daõy nhaø phoá, naèm beân bôø soâng Hoaøi taïo neân neùt caûnh quan ñaëc tröng cuûa ñoâ thò. Thaùnh ñòa Myõ Sôn laø toå hôïp bao goàm nhieàu ñeàn ñaøi Chaêm Pa, trong moät thung luõng ñöôïc bao quanh bôûi ñoài nuùi, röøng caây. Ñaây töøng laø nôi toå chöùc cuùng teá cuûa vöông trieàu Chaêm Pa cuõng nhö laø laêng moä cuûa caùc vò vua Chaêm Pa hay hoaøng thaân, quoác thích. Thaùnh ñòa Myõ Sôn laø di saûn duy nhaát veà trung taâm ñeàn ñaøi AÁn Ñoä giaùo taïi Vieät Nam. Caây xanh ñoùng vai troø raát quan troïng trong khu vöïc naøy. Hoaøng thaønh Thaêng Long laø quaàn theå di tích gaén vôùi lòch söû kinh thaønh Thaêng Long - Haø Noäi. Ñaây laø moät toå hôïp coâng trình kieán truùc ñoà soä, ñöôïc caùc trieàu vua xaây döïng trong nhieàu giai ñoaïn lòch söû vaø trôû thaønh di tích quan troïng baäc nhaát trong heä thoáng caùc di tích Vieät Nam. Haø Noäi vôùi Hoaøng thaønh Thaêng Long vaø nhieàu coâng trình, danh thaéng khaùc nhö Hoà Göôm, Hoà Taây, Vaên Mieáu - Quoác Töû Giaùm cuõng nhö lòch söû laâu ñôøi vôùi neàn vaên hoùa phong phuù ñaõ coù ñöôïc kieán truùc ña daïng vaø mang daáu aán rieâng ñaëc saéc. Thaønh nhaø Hoà laø toøa thaønh kieân coá vôùi kieán truùc ñoäc ñaùo baèng ñaù coù quy moâ lôùn hieám hoi ôû Vieät Nam, coù giaù trò vaø ñoäc ñaùo, duy nhaát coøn laïi ôû Ñoâng Nam AÙ vaø laø moät trong raát ít nhöõng thaønh luõy baèng ñaù coøn laïi treân theá giôùi. Duø ñaõ toàn taïi hôn 6 theá kyû nhöng cho ñeán nay, moät soá ñoaïn cuûa toøa thaønh naøy coøn laïi töông ñoái nguyeân veïn. Beân caïnh 5 Di saûn vaên hoùa theá giôùi, Vieät Nam coøn coù nhieàu thaønh phoá maø khi nhaéc ñeán, ngöôøi ta ñeàu nghó ñeán yeáu toá caûnh quan, ñaáy laø thöông hieäu cuûa thaønh phoá, sau ñaây laø moät vaøi ví duï: Thaønh phoá Haï Long coù vònh Haï Long, di saûn thieân nhieân, kyø quan theá giôùi. Thaønh phoá Nha Trang - “Hoøn ngoïc cuûa bieån Ñoâng” coù vònh naèm trong Caâu laïc boä nhöõng Vònh ñeïp nhaát theá giôùi. Ñaø Laït - “Thaønh phoá ngaøn hoa”, nôi coù moät di saûn kieán truùc phong phuù vôùi haøng traêm ngoâi chuøa, nhaø thôø, tu vieän vaø nhöõng röøng hoa. Ñaø Naüng coù nhöõng baõi taém ñeïp keùo daøi töø chaân ñeøo Haûi Vaân ñeán Non Nöôùc, thu huùt nhieàu du khaùch thaäp phöông ñeán tham quan, nghæ döôõng. Ñaây ñöôïc coi laø thaønh phoá xanh, saïch, ñeïp, moät “thaønh phoá ñaùng soáng” cuûa Vieät Nam. Nhìn ra theá giôùi, caùc thaønh phoá ñöôïc coi laø “ñaùng soáng” thöôøng gaén lieàn vôùi caûnh quan, caây xanh, maët nöôùc. Ñoù laø Melbourne, Australia (soá 1 caùc naêm 2011, 2012, 2013), Vienna, AÙo (soá 1 naêm 2010, soá 2 naêm 2013), Zurich, Thuïy Syõ (soá 2 naêm 2010 vaø 2011), Auckland, New Zealand (soá 3 naêm 2011), Vancouver, Canada (soá 3 naêm

SË 65+66 . 2013

Melbourne giaønh vò trí soá moät ba naêm lieàn laø ñieàu khoâng baát ngôø vôùi nhieàu du khaùch vaø moïi ngöôøi ñaõ töøng ñeán hoaëc ñang soáng vaø laøm vieäc taïi ñaây. Melbourne sôû höõu nhieàu theá maïnh veà moâi tröôøng soáng oân hoøa, con ngöôøi thaân thieän, moâi tröôøng ña vaên hoùa, caùc dòch vuï tieän ích vaø giaùo duïc ñaúng caáp, vaø caûnh quan loäng laãy. Melbourne coù nhieàu coâng vieân ñeïp vaø naèm ngay caïnh baõi bieån ñöôïc xeáp vaøo haøng ñeïp nhaát theá giôùi, deã hieåu taïi sao nhieàu ngöôøi muoán ñöôïc soáng taïi thaønh phoá Melbourne cuûa UÙc. Thaønh phoá Vienna coù neàn kieán truùc ña daïng goàm caû kieán truùc Roman vaø Baroc, coå ñieån vaø hieän ñaïi. Haàu heát coâng trình ôû Vienna khaù thaáp taàng. Vaøo naêm 2006 caû thaønh phoá chæ coù khoaûng 100 toøa nhaø thaáp döôùi 40m, lyù do laø ñeå kieán truùc haøi hoøa vôùi caûnh quan thieân nhieân, khoâng gian xanh cuûa thaønh phoá. Vöôøn hoa, coâng vieân coù khaép moïi nôi trong thaønh phoá. Caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi (caûnh quan hoaït ñoäng) laø moät trong nhöõng söï kieän coù quy moâ lôùn vaø thöôøng xuyeân haøng naêm ôû Zurich (taïi Street Parade). Ñaây cuõng ñöôïc coi laø moät trong nhöõng nôi coù leã hoäi lôùn nhaát treân theá giôùi. Cuøng vôùi caùc hoà nöôùc vôùi caûnh quan ven hoà tuyeät ñeïp vaø moät moâi tröôøng khoâng oâ nhieãm, nhieàu hoaït ñoäng vaên hoùa vaø giaûi trí, Zurich ñöôïc coi laø moät thaønh phoá ñaëc tröng vaø haáp daãn khaùch du lòch haøng ñaàu Thuïy Syõ. Vôùi New York, nguoàn goác cuûa thaønh phoá gaén lieàn vôùi nhöõng nhaân toá kinh teá vaø thöông maïi laâu ñôøi. Söùc huùt cuûa New York khoâng chæ naèm ôû maët kinh teá maø coøn bao goàm nhieàu ñieåm ñeán coù caûnh quan haáp daãn khaùc, nhö Central Park, The Empire State Building, Greenwich Village, Baûo taøng Ngheä thuaät Hieän ñaïi, töôïng Nöõ thaàn Töï do, Quaûng tröôøng Thôøi ñaïi, toøa nhaø Lieân hieäp quoác. Beân caïnh ñoù, New York coøn coù nhöõng vuøng ñaát noåi tieáng khaùc nhö khu Hamptons, bôø bieån Jersey, Belmar, thung luõng Hudson, coâng vieân Hyde, baõi bieån Jones, Long Island vaø The Wine District. Naèm hai beân bôø soâng Seine vôùi Töôïng thaàn Töï do vaø moät heä thoáng keânh raïch, coâng vieân, caây xanh ña daïng, thaønh phoá Paris coøn noåi tieáng vôùi nhieàu coâng trình kieán truùc, caûnh quan ñaëc thuø, nhö thaùp Eiffel - moät bieåu tröng cuûa thaønh phoá veà caáu truùc vaø ñòa ñieåm. Ñaïi loä Champs-EÙlyseùes noái lieàn Quaûng tröôøng Concorde vaø Khaûi hoaøn moân vôùi nhieàu coâng trình nhaø haùt, nhaø thôø, baûo taøng,… tuyeät ñeïp.

Taïo döïng caûnh quan ñoâ thò

Nhaèm toân vinh thöông hieäu cuûa caùc thaønh phoá, haøng naêm Cô quan Tình baùo Kinh teá (Economist Intelligence Unit’s) thuoäc Taäp ñoaøn The Economist, Vöông quoác Anh thöôøng choïn ra nhöõng thaønh phoá ñaùng soáng nhaát treân theá giôùi. Tieâu chí ñeå löïa choïn thaønh phoá ñaùng soáng goàm nhieàu yeáu toá. Theo Mercer, moät coâng ty con cuûa taäp ñoaøn Marsh & Mc Lennan Companies, Inc., chaát löôïng cuûa caùc thaønh phoá “ñaùng soáng” ñöôïc toång hôïp trong 10 nhoùm: i) Chính trò vaø moâi tröôøng xaõ hoäi, ii) Moâi tröôøng kinh teá, iii) Moâi tröôøng töï nhieân,

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

iv) Moâi tröôøng vaên hoùa, v) Nhaø ôû, vi) Y teá vaø veä sinh moâi tröôøng, vii) Tröôøng hoïc vaø giaùo duïc, viii) Dòch vuï coâng vaø giao thoâng vaän taûi, ix) Giaûi trí, vaø x) Haøng tieâu duøng. Nhö vaäy, beân caïnh yeáu toá chính trò, kinh teá, vaên hoùa vaø xaõ hoäi, caùc coâng trình xaây döïng vaø moâi tröôøng töï nhieân ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc naâng cao chaát löôïng caùc thaønh phoá. Ñaây cuõng chính laø caùc thaønh phaàn cuûa caûnh quan ñoâ thò, moät yeáu toá quan troïng goùp phaàn xaây döïng thöông hieäu cuûa caùc thaønh phoá. Caûnh quan ñoâ thò mang ñaäm daáu aán töï nhieân, baûn saéc vaên hoùa, lòch söû cuûa moãi daân toäc vaø töøng vuøng, mieàn, ñòa ñieåm. Trong khi caùc nöôùc phöông Ñoâng thöôøng chuù troïng söï hoøa nhaäp cuûa coâng trình vôùi thieân nhieân thì ôû caùc nöôùc phöông Taây, caây xanh thöôøng ñöôïc xöû lyù laøm neàn cho coâng trình, taïo neân söï töông phaûn veà maøu saéc. Ñeå coù ñöôïc caûnh quan ñoâ thò toát, moät soá vaán ñeà sau ñaây caàn ñöôïc quan taâm trong xaây döïng phaùt trieån ñoâ thò: n Taïo laäp caùc khoâng gian coâng coäng, naâng cao chaát löôïng vaø moâi tröôøng ñoâ thò vôùi nhöõng khoaûng troáng thích hôïp. Caàn löu yù veà töông quan tyû leä, hình khoái vaø taàm voùc caùc coâng trình ñoái vôùi caûnh quan khu vöïc quaûng tröôøng nhaèm ñaùp öùng tính chaát vaø yù nghóa cuûa töøng khoâng gian quaûng tröôøng. Caùc khoâng gian coâng coäng caàn ñöôïc toå chöùc lieân tuïc vaø kheùp kín nôi caàn thieát, roõ raøng, thaân thieän, deã daøng tieáp caän vaø coù quan taâm ñeán yeáu toá vi khí haäu. n Caàn

chuù troïng veû ñeïp toång theå cuûa khoâng gian, traùnh caùc yeáu toá thöøa khoâng caàn thieát, khoâng neân laïm duïng nhieàu nhöõng tieåu caûnh hay boá cuïc nhoû.

Xaây döïng caùc tuyeán phoá ñoàng boä vôùi söï haøi hoøa veà chieàu cao coâng trình, phaàn ñeá cuõng nhö maùi coâng trình, ñoä ñaëc roãng treân maët ñöùng coâng trình vaø maøu saéc, vaät lieäu hoaøn thieän beân ngoaøi coâng trình. Vieäc söû duïng vaät lieäu ñòa phöông, phöông phaùp vaø chi tieát xaây döïng laø nhaân toá chính taêng cöôøng ñaëc tröng baûn ñòa. Caùc tuyeán phoá caàn coù söï phoái hôïp vôùi caùc coâng trình troïng ñieåm, caùc ñieåm nhaán trong ñoâ thò.

nhö gheá ngoài nghæ, coät ñeøn chieáu saùng, bieån hieäu, bieån chæ daãn vôùi caùc coâng trình kieán truùc hai beân. Caùc coâng trình ngheä thuaät cuõng nhö trang thieát bò ñöôøng phoá khi ñöôïc thieát keá toát hoøa nhaäp vaøo caùc khoâng gian coâng coäng seõ taïo ñöôïc baûn saéc vaø tình caûm cho khu vöïc. Khai thaùc toái ña maët nöôùc. Khoâng gian ñoâ thò caàn laáy truïc caûnh quan quan troïng höôùng tôùi maët nöôùc trong caùc ñoâ thò coù soâng, hoà, bôø bieån bôûi maët nöôùc laø nôi coù ñieåm nhìn roäng. Coù theå keát hôïp caùc khoâng gian maët nöôùc vôùi caùc daûi caây xanh ñeå taïo neân caùc khoâng gian coâng coäng, thích hôïp cho vieäc toå chöùc caùc tuyeán ñi boä vaø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït coäng ñoàng.

n Taän duïng lôïi theá cuûa ñòa hình, saéc thaùi caûnh quan. Khoâng neân xaây döïng caùc coâng trình coù quy moâ lôùn, laán aùt che khuaát töï nhieân maø phaûi haøi hoøa, hoøa nhaäp vaøo thieân nhieân. Caàn giöõ gìn, khai thaùc yeáu toá thieân nhieân vaø ñöa chuùng tham gia tröïc tieáp vaøo khoâng gian ñoâ thò taïi caùc thaønh phoá coù ñoài nuùi vaø ñòa hình ñaëc tröng.

Khai thaùc caùc ñaëc ñieåm theo muøa cuûa thieân nhieân ñeå taïo caûnh. Taän duïng söï bieán ñoåi veà maøu saéc cuûa coû caây, hoa laù nhaèm taïo ra veû ñeïp ñaëc tröng cuûa khoâng gian, taïo cho con ngöôøi nhöõng caûm xuùc rieâng bieät theo thôøi gian cuûa thaønh phoá.

n Caàn

löïa choïn töøng loaïi caây troàng phuø hôïp ñòa phöông coù söï phoái hôïp maøu saéc haøi hoaø, sinh ñoäng taïo neùt rieâng cho töøng khu vöïc trong ñoâ thò vaø caû ñoâ thò. Moãi moät tuyeán ñöôøng coù theå chæ troàng moät hoaëc hai loaïi caây thích hôïp, ñaëc tröng.

Keát luaän

Caùc ñoâ thò ngaøy caøng phaùt trieån, caû veà chieàu roäng laãn chieàu saâu. Tuy nhieân, möùc ñoä phaùt trieån vaø chaát löôïng soáng cuûa caùc ñoâ thò khaùc nhau treân theá giôùi vaø trong töøng quoác gia. Ñeå naâng cao chaát löôïng cuûa ñoâ thò vaø thu huùt ñöôïc nhieàu du khaùch, caùc thaønh phoá caàn phaûi xaây döïng ñöôïc thöông hieäu cho chính mình, trong ñoù, caûnh quan ñoâ thò laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng taïo döïng thöông hieäu cho thaønh phoá.

n Treân caùc ñöôøng phoá, caàn ñaùp öùng yeáu toá myõ quan, an toaøn, thuaän tieän, thoáng nhaát vaø haøi hoaø giöõa caùc tieän nghi, trang thieát bò ñoâ thò

Taøi lieäu tham khaûo Baùch khoa toaøn thö môû Wikipedia. Di saûn theá giôùi taïi Vieät Nam. Ngaøy 10/12/2013 Chính phuû. Nghò ñònh 38/2010/NÑ-CP ngaøy 07/4/2010, veà Quaûn lyù khoâng gian, kieán truùc, caûnh quan ñoâ thò. Demo.istat.it. Statistiche demografiche ISTAT. Ngaøy 28/3/2009. D.E.T.R. By Design, Urban Design in the Planning System: Towards Better Practice. Commission for Architecture & the Built Environment, London 2000. Markstravelnotes.com. Zürich festivals. Ngaøy 03 thaùng 07 naêm 2010. Traàn Nguyeãn An Nhieân. Chuyeän veà thöông hieäu thaønh phoá New York. DNA Branding, 2012. VnEconomy, Ashui.com. Nhöõng thaønh phoá coù chaát löôïng soáng toát nhaát theá giôùi 2011. Ngaøy 01/12/2011. Melbourne, Australia

Wien.info. Vienna - the City of Music. Vienna - Now or Never. Ngaøy 19/5/2012.

SË 65+66 . 2013

Thﬁ d©n

vaên hoaù ñoâ thò

DIEÃN ÑAØN TS. Nguyeãn Thò Haäu

Phoù Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån TP.HCM

Thò daân laø gì? Caâu hoûi töôûng chöøng coù caâu traû lôøi ñôn giaûn nhöng hoùa ra laïi khaù phöùc taïp. “Thò daân” taát nhieân laø ngöôøi sinh soáng ôû caùc vuøng ñoâ thò. Nhöng nhö theá naøo laø “soáng” hay “loái soáng” ôû ñoâ thò, vaø moät nôi nhö theá naøo môùi ñöôïc xem laø “ñoâ thò”? Nhöõng caâu hoûi töôûng chöøng ñôn giaûn naøy laïi ñöôïc hieåu, roài coù nhöõng ñònh nghóa khaù phöùc taïp bôûi vì thò daân vaø loái soáng thò daân goùp phaàn khoâng nhoû taïo neân dieän maïo moät ñoâ thò. Vaø quan troïng hôn, loái soáng thò daân seõ quyeát ñònh “thöông hieäu” cuûa ñoâ thò, nhìn töø goùc ñoä vaên hoaù.

röôùc ñaây, ngöôøi ta hieåu “thò daân” laø ngöôøi soáng ôû ñoâ thò. Nhöng giôø ñaây vôùi söï phaùt trieån ña daïng cuûa ñoâ thò vaø söï phöùc taïp cuûa quaù trình ñoâ thò hoaù, caùch hieåu naøy

SË 65+66 . 2013

chöa ñaày ñuû. Khoâng theå ñònh nghóa “thò daân” baèng caùch xaùc ñònh nôi sinh soáng maø phaûi töø khía caïnh vaên hoùa cuûa ngöôøi soáng ôû ñoâ thò. Töø ñieån Ñoâ thò (moät Töø ñieån maïng coù teân laø urbandictionary.com) ñöa ra moät

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

laø moät ñaëc ñieåm cuûa thò daân, taïo neân vaø cuûng coá thoùi quen ñuùng giôø, xeáp haøng, tuaân thuû quy ñònh veà an toaøn giao thoâng, khuyeán khích hoaït ñoäng caù nhaân nhö ñoïc saùch, nghe nhaïc, löôùt web… ñoàng thôøi haïn cheá thoùi quen gaây aûnh höôûng ñeán ngöôøi xung quanh nhö noùi to, xaû raùc… trong khoâng gian heïp vaø ñoâng nhö xe bus hay metro. Ngay caû vieäc söû duïng phöông tieän giao thoâng caù nhaân cuõng ñoøi hoûi söï toân troïng khoâng gian coâng coäng: döøng xe ñuùng ñeøn tín hieäu, ñuùng vaïch, ñi ñuùng laøn ñöôøng… ñeå baûo ñaûm an toaøn cho mình vaø cho ngöôøi khaùc. Tieán tôùi öùng xöû vaên hoaù hôn: Saün saøng nhöôøng ñöôøng cho ngöôøi ñi boä, ngöôøi khuyeát taät, ôû giao loä vaø khi taéc ñöôøng… Töùc laø tuaân thuû luaät phaùp vaø söï tuaân thuû aáy trôû thaønh quy taéc ñaïo ñöùc trong haønh xöû haøng ngaøy. Khi aáy, vaên hoaù giao thoâng ôû ñoâ thò laø chuaån möïc cho nhieàu tieåu vuøng vaên hoaù khaùc.

vaøi ñaëc ñieåm nhaän daïng thò daân vaø vaên hoaù thò daân nhö sau: “Thò daân” laø ngöôøi sinh soáng ôû moät trong nhöõng thaønh phoá lôùn treân theá giôùi. Laø ngöôøi tieâu duøng khaù giaû, coù quan ñieåm soáng laïc quan vaø raát khaùc nhöõng ngöôøi soáng ôû “thò traán nhoû” hoaëc khu vöïc noâng thoân. Vaên hoùa thò daân vöøa laø moät tieåu vaên hoùa (subculture), vöøa laø moät loái soáng hieän ñaïi. Thò daân coù 6 ñaëc ñieåm chính: Thieáu thôøi gian, töï haøo veà vaên hoùa ñoâ thò, coù hieåu bieát veà truyeàn thoâng (media-literate), coù yù thöùc veà thöông hieäu haøng hoùa, tieâu duøng theo thò hieáu (trend-sensitive) vaø coù yù thöùc veà vaên hoùa”. ÔÛ ñoâ thò thôøi trung coå, loái soáng cuûa thò daân thöôøng tuaân theo (vaø ñöôïc quy ñònh bôûi) ñònh cheá nghaët ngheøo veà ñaúng caáp cuûa trieàu ñình caàm quyeàn vaø nhöõng quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa toân giaùo. Nhöõng yeáu toá naøy laøm cho loái soáng thò daân – tuy nhieàu thaønh phaàn khaùc nhau, ngheà nghieäp khaùc nhau – nhöng taïo neân ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm rieâng cuûa töøng kieåu ñoâ thò: ñoâ thò haønh chính, chính trò khaùc ñoâ thò kinh teá, thöông nghieäp, ñoâ thò trung taâm caû nöôùc, trung taâm vuøng mieàn ña chöùc naêng khaùc ñoâ thò nhoû chæ coù chöùc naêng haønh chính cuûa moät khu vöïc nhoû… Sang thôøi kyø caän – hieän ñaïi söï hình thaønh ñoâ

thò coâng nghieäp gaén lieàn vôùi quaù trình ñoâ thò hoaù, loái soáng, nhòp soáng thôøi coâng nghieäp taïo neân vaên hoaù ñoâ thò hieän ñaïi. Neáu khoâng coù quaù trình nhaäp cö ñoâng ñuùc vôùi maät ñoä cao thì ñoâ thò hieän ñaïi khoâng theå thöïc hieän vai troø laø trung taâm ña chöùc naêng cuûa moät khu vöïc roäng lôùn. Do vaäy, vaên hoaù ñoâ thò phaûn aùnh nhöõng öùng xöû cuûa coäng ñoàng ngöôøi soáng trong moâi tröôøng xaõ hoäi coù söï khoáng cheá veà khoâng gian nhöng veà daân cö thì luoân coù xu höôùng taêng nhanh vaø mang tính baát thöôøng. Nhìn töø phöông dieän kyõ thuaät, taïi ñoâ thò luoân xuaát hieän nhöõng phöông tieän vaät chaát môùi phuïc vuï vaø giaûi quyeát nhöõng nhu caàu cuûa cuoäc soáng hieän ñaïi. Thoùi quen öùng xöû vôùi nhöõng phöông tieän môùi phaûn aùnh khaù chính xaùc loái soáng thò daân vaø vaên hoaù ñoâ thò. Ñoâ thò hieän ñaïi coù nhieàu ñaëc tröng, trong ñoù coù hai ñaëc tröng quan troïng nhaát laø giao thoâng vaø truyeàn thoâng.

Veà truyeàn thoâng, ngaøy nay ñoâ thò laø nôi taäp trung daøy ñaëc nhöõng con ngöôøi laøm vieäc khoâng theå thieáu maùy tính vaø maïng Internet. Ñaây cuõng laø nôi thu nhaän vaø lan toaû taát caû caùc loaïi thoâng tin “noùng” hay “nguoäi” baèng nhieàu hình thöùc truyeàn thoâng: baùo chí in, TV, ñaøi phaùt thanh, Internet (baùo maïng, caùc maïng xaõ hoäi…). Söï hieåu bieát veà truyeàn thoâng trong xaõ hoäi hieän ñaïi chính laø söï ñoøi hoûi ngöôøi tieáp nhaän thoâng tin phaûi coù traùch nhieäm choïn loïc cho mình vaø cho ngöôøi khaùc. Gaàn ñaây, töø moät tôø baùo maïng coù caâu chuyeän bòa ñaët veà noài huû tíu naáu baèng chuoät coáng, tin naøy nhanh choùng lan treân caùc baùo maïng khaùc, roài buøng leân treân nhieàu maïng xaõ hoäi. Söï vieäc naøy noùi leân ñieàu gì veà vaên hoaù öùng xöû vôùi thoâng tin cuûa thò daân thôøi hieän ñaïi? Ñoù laø, khi baùo vieát baøi bòa ñaët hoaëc khoâng ñöôïc kieåm chöùng thì thoâng tin ñoù coù khaû naêng gaây haïi cho bao nhieâu gia ñình, bao

Veà giao thoâng, thò daân döôøng nhö luoân thieáu thôøi gian cho moïi hoaït ñoäng, moïi nhu caàu cuûa mình, vì vaäy khoâng ñaâu taäp trung nhieàu phöông tieän vaø ñaàu moái giao thoâng nhö ôû ñoâ thò, ñoâ thò caøng lôùn, phöông tieän giao thoâng caøng nhieàu, keùo theo heä thoáng ñöôøng xaù caàu coáng phaùt trieån vaø hoaøn thieän. Nhu caàu giao thoâng trong ñoâ thò giöõa caùc ñoâ thò vôùi nhau laø yeáu toá chuû ñaïo cho nhöõng phaùt minh môùi veà phöông tieän vaø kyõ thuaät giao thoâng, trong ñoù coù phöông tieän coâng coäng. Söû duïng phöông tieän giao thoâng coâng coäng SË 65+66 . 2013

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

huyeát thoáng vaãn duy trì nhöng laø thöù yeáu vaø khoâng phoå bieán. Vì vaäy, quan heä cuûa thò daân laøm sao vöøa giöõ ñöôïc tính truyeàn thoâng trong söï quan taâm giuùp ñôõ nhau, ñoàng thôøi cuõng caàn giöõ “khoaûng caùch” nhaát ñònh ñeå toân troïng caù nhaân vaø khoâng gian rieâng cuûa töøng ngöôøi, töøng gia ñình, töøng coäng ñoàng nhoû hôn (cuøng chung toân giaùo, tín ngöôõng, chung ngheà nghieäp, sôû thích…). Beân caïnh söï ñieàu haønh cuûa chính quyeàn ñoâ thò vôùi nhöõng quy taéc, luaät leä phuø hôïp sinh hoaït vaø vaän haønh cuûa ñoâ thò, caùc toå chöùc coäng ñoàng xaõ hoäi caàn ñöôïc taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy traùch nhieäm cuûa mình vôùi söï phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Ñaây laø ñieàu kieän quan troïng ñeå ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng.

nhieâu con ngöôøi. Tuy vaäy, nhöng nhieàu ngöôøi ñaõ tieáp tay cho loaïi tin töùc ñoù khi link veà Facebook cuûa mình, baøn taùn, leân aùn... maø thöïc söï cuõng chaúng bieát nguoàn tin thaät giaû theá naøo. Baùo maïng laù caûi vaø caùc blogger voâ traùch nhieäm vôùi thoâng tin mình tung leân maïng xaõ hoäi. Nhöõng tin töùc nhö theá lan truyeàn treân maïng chính laø nhöõng soá phaän con ngöôøi bò vöùt ra ra giöõa xa loä thoâng tin. Theá giôùi maïng coù theå laøm ngöôøi ta noåi tieáng nhöng cuõng coù theå laøm ngöôøi ta “thaân baïi danh lieät” chæ trong chôùp maét. Vì vaäy öùng xöû vôùi thoâng tin thôøi hieän ñaïi khoâng theå baèng kieåu “dö luaän” ñoàn thoåi cuûa laøng xaõ nhö xöa kia. Truyeàn thoâng naøo xaõ hoäi aáy, vaø ngöôïc laïi. Nhìn vaøo vaên hoaù ñoâ thò qua truyeàn thoâng coù theå nhaän bieát vaên hoaù cuûa thò daân. Nhìn töø goùc ñoä nhaân vaên, trong khoâng gian ñoâ thò töøng caù nhaân vaø töøng gia ñình ít bò raøng buoäc bôûi caùc moái quan heä chaèng chòt nhö ôû thoân queâ. ÔÛ noâng thoân, giöõa hai ngöôøi, hai gia ñình coù khi vöøa laø quan heä huyeát thoáng, vöøa laø laùng gieàng, laïi vöøa coù cuøng lôïi ích kinh teá (cuøng laøm noâng nghieäp hay moät ngheà thuû coâng naøo ñoù chaúng

SË 65+66 . 2013

haïn)… do ñoù tính coäng ñoàng cao hôn. Coøn ôû ñoâ thò thì moái quan heä cuøng lôïi ích kinh teá laø quan heä chính (buoân coù baïn baùn coù phöôøng) hoaëc quan heä chính trò nhö cuøng giai caáp, ñaúng caáp. Quan heä laùng gieàng hay

Qua haøng chuïc, haøng traêm naêm, loái soáng, vaên hoùa ñoâ thò ñöôïc hình thaønh qua nhieàu theá heä thò daân. Tuy nhieân, khi ñoâ thò chòu nhieàu bieán ñoäng, coù nhöõng thay ñoåi lôùn veà cô caáu daân cö trong moät thôøi gian ngaén thì khoâng kòp di truyeàn vaø cuûng coá loái soáng thò daân vaø vaên hoùa ñoâ thò. Vì vaäy, giöõ cho ñoâ thò oån ñònh veà daân cö, nhaát laø khu vöïc trung taâm, traùnh nhöõng xaùo troän lôùn gaây baát oån ñònh veà taâm lyù, loái soáng, vaên hoaù… chính laø moät trong nhöõng phöông caùch gìn giöõ ñaëc tröng vaên hoaù ñoâ thò. Nhö vaäy, thò daân môùi coù theå tích luyõ nhöõng hieåu bieát veà vaên hoaù, töø ñoù töï haøo veà vaên hoaù ñoâ thò, tieán tôùi xaây döïng thöông hieäu rieâng cho moãi ñoâ thò.

Vai troø cuûa thieát keá ñoâ thò

trong vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông

Thieá t keá

ñoâ thò

ThS. KTS. Nguyeãn Thò Hoàng Dieäp

Söï phaùt trieån cuûa caùc ñoâ thò Vieät Nam cuõng nhö cuûa theá giôùi trong nhöõng naêm qua ñaõ cho thaáy: Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông laø moät yeâu caàu ñaëc bieät quan troïng trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò. Moãi ñòa phöông caàn caên cöù vaøo tieàm naêng, ñieàu kieän cuï theå cuûa mình ñeå taïo ra nhöõng saûn phaåm ñòa phöông ñaëc tröng coù giaù trò phuïc vuï du lòch, ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò. Nhöõng saûn phaåm naøy coù giaù trò vaät chaát höõu hình vaø voâ hình mang nhaän thöùc tích cöïc veà ñòa phöông.

reân toaøn theá giôùi, haøng chuïc ngaøn thaønh phoá vaø khu vöïc ñang dieãn ra caùc cuoäc caïnh tranh maïnh meõ ñeå thu huùt moät soá löôïng khaùch du lòch vaø caùc nhaø ñaàu tö coù haïn töø khaép nôi. Roõ raøng ôû khu vöïc naøo coù thöông hieäu maïnh seõ thu huùt ñöôïc nhieàu söï quan taâm cuûa caùc nhaø nhaø ñaàu tö, caùc

khaùch du lòch vaø nhôø ñoù thu ñöôïc caùc thaønh quaû vaø lôïi ích roõ reät nhö: söï thònh vöôïng veà kinh teá, söï phaùt trieån vaø taêng tröôûng oån ñònh vaø söï gia taêng tính ña daïng vaên hoùa. Treân quan ñieåm ñoù chuùng ta coù theå thaáy vai troø cuûa thieát keá ñoâ thò (TKÑT) trong vieäc taïo laäp hình aûnh ñoâ thò, ñoùng goùp phaàn quaûng

SË 65+66 . 2013

Thi’t k’

baù cho ñòa phöông. Coù raát nhieàu ñoâ thò treân theá giôùi ñaõ thaønh coâng trong vieäc aùp duïng TKÑT ñeå naâng cao chaát löôïng soáng ñoâ thò, taïo döïng hình aûnh ñoâ thò, quaûng baù thaønh phoá, nhö thaønh phoá New York vôùi thöông hieäu laø trung taâm kinh teá taøi chính, trung taâm cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp saùng taïo nhö thieát keá, ngheä thuaät, bieåu dieãn… vaø thaønh phoá Detroitcuûa Hoa Kyø töøng laø bieåu töôïng cho söùc maïnh cuûa ngaønh coâng nghieäp xe hôi Myõ. Naøng tieân caù ñaõ trôû thaønh ñieåm ñeán cuûa ñaát nöôùc Ñan Maïch, hình aûnh ñaõ taïo ra söùc maïnh giuùp cho moät ñòa phöông trôû thaønh moät khu vöïc coù söùc thu huùt ñaëc bieät. Tröôøng hôïp toøa nhaø Burj Khalifa cuõng laø hình aûnh tieâu bieåu cuûa Dubai… Döôùi ñaây, chuùng toâi xin ñöa ra yù töôûng vai troø cuûa TKÑT trong vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông nhaèm thu huùt, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñòa phöông.

Vai troø

Vai troø cuûa thieát keá ñoâ thò laø cuï theå hoùa söï phaùt trieån ñoâ thò thoâng qua quaù trình quy hoaïch ñoâ thò vaø taêng cöôøng giaù trò khoâng gian cuûa thaønh phoá bao goàm (i) caûi thieän giaù trò kinh teá, (ii) taïo khoâng gian soáng thoaûi maùi, vaø (iii) baûo toàn moâi tröôøng vaø khoâng gian Xaõ hoäi: caûi thieän ñieàu kieän soáng, gaén keát coäng ñoàng, giaù trò truyeàn thoáng. Kinh teá: taïo söï thuaän tieän cho kinh doanh, giaù trò taøi saûn (ñaát ñai), thu huùt khaùch du lòch/ñaàu tö. Moâi tröôøng: giaûm oâ nhieãm, phoøng choáng thaûm hoïa, baûo toàn sinh thaùi, tieän ích ñoâ thò. Caûnh quan: laøm ñeïp, taêng söïc huùt cho ñoâ thò.

Muïc tieâu

Laøm theá naøo ñeå taïo neân thöông hieäu cho ñieåm ñeán, thu huùt du lòch vaø ñaàu tö cho ñòa phöông laàn ñaàu tieân hoaëc seõ laëp laïi. Xaây döïng thöông hieäu Ñieåm ñeán Taïo laäp hình aûnh vaø ñieåm ñeán laø ñoàng thöông hieäu. Hôïp taùc thöông hieäu: (hình aûnh - Ñieåm ñeán) Chuyeån hình aûnh giöõa caùc thöông hieäu vaø ñieåm ñeán

SË 65+66 . 2013

Æ´ thﬁ

Moät trong nhöõng coâng cuï cuûa TKÑT laø taïo neân hình aûnh ñaëc tröng cho khu vöïc, döïa vaøo caùc yeáu toá vaên hoùa baûn ñòa cuûa ñòa phöông, ñeå töø ñoù moãi ñiaï phöông ñeàu coù thöông hieäu rieâng cuûa chính mình – caù tính thöông hieäu. Moät ñòa phöông söû duïng TKÑT nhö laø moät coâng cuï toát taïo neân hình aûnh rieâng, moät thöông hieäu ñaëc tröng rieâng hieäu quaû. Ñònh nghóa toång quan cuûa TKÑT laø: n Toå chöùc khoâng gian ñoâ thò, ñaùp öùng nhu caàu söû duïng vaø thaåm myõ cuûa coäng ñoàng daân cö ñoâ thò n Goùp phaàn taïo neân baûn saéc vaên hoùa ñoâ thò. Ñoái töôïng TKÑT quan taâm tôùi caùc vaán ñeà cuûa khoâng gian ñoâ thò: n Veà hình thöùc bieåu hieän vaät chaát n Khoâng gian coâng coäng (KGCC) n Roäng hôn: Caáu truùc cuûa khoâng gian ñoâ thò

Caùc yeáu toá taïo laäp thieát keá ñoâ thò

TKÑT söû duïng 8 yeáu toá cô baûn ñeå taïo laäp hình aûnh ñoâ thò, xaây döïng hình aûnh ñaëc tröng ñoâ thò: (1) Söû duïng ñaát (Land use): Söû duïng ñaát laø moät yeáu toá goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc hình thaønh TKÑT vì yeáu toá naøy quyeát ñònh tính chaát chuû yeáu khi xaây döïng khoâng gian treân moät maûnh ñaát baát kì naøo ñoù. (2)Khoái tích vaø hình daïng coâng trình (Building form and massing). Ñoù laø: Chieàu cao, khoaûng luøi, ñoä che phuû, maøu saéc, heä soá söû duïng ñaát hay heä soá veà dieän tích saøn (FAR - floor area ratio), trong vieäc tìm kieám ñaëc tröng ñoâ thò khoâng theå boû qua yeáu toá naøy

caûnh quan, saân theå thao, maët nöôùc,... Ñaây laø nôi dieãn ra nhieàu hoaït ñoäng coâng coäng cuûa cö daân ñoâ thò, laø ñieåm keát noái, chaát keát dính giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, con ngöôøi vôùi thieân nhieân. (5) Loái ñi boä (Pedestrial ways): Loái ñi boä laø moät boä phaän quan troïng cuûa TKÑT vì chính khoâng gian daønh cho ngöôøi ñi boä gaén lieàn vôùi nhieàu döï aùn phaùt trieån vaø caûi taïo caùc Trung taâm thöông maïi, khoâng gian môû hay coù theå noùi loái ñi boä tham gia vaøo coâng cuoäc phuïc hoài laïi caùc khu trung taâm thaønh phoá. Vaán ñeà an toaøn, taàm nhìn, khoaûng caùch söû duïng, caùc tieän ích ven ñöôøng ñi boä, caùc cöûa haøng, choã döøng chaân, caây xanh, ñeøn chieáu saùng laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñöôïc quan taâm . Vì vaäy, yeáu toá ñi boä trong caùc ñoâ thò beàn vöõng ñoùng vaøi troø quan troïng vaø TKÑT raát quan taâm ñeán vieäc taïo ra nhieàu daïng phoá ñi boä, tuyeán ñi boä vaø khoâng gian ñi boä daønh cho con ngöôøi. (6) Hoã trôï hoaït ñoäng (Activities Support) Khoâng gian coâng coäng haàu heát caàn nhöõng hoaït ñoäng vaø caùc tieän ích söû duïng ñeå naâng cao hieäu quaû söû duïng khoâng gian chung naøy. Caùc khoâng gian naøy thöïc söï laø nhöõng nôi coù theå taïo laäp ñöôïc nhieàu thöông hieäu cho ñòa phöông. Caùc cöûa haøng, nôi aên uoáng, ñieåm nghæ, töôïng ñaøi, ñieåm heïn hoø,… ñeàu laø nhöõng nôi coù theå gaén keát caùc bieåu tröng cho ñoâ thò. Khoâng gian trong vaø ngoaøi nhaø caàn coù nhöõng moái lieân heä vôùi nhau ñeå naâng cao hòeâu quaû keát noái ñoái vôùi ngöôøi söû duïng.

(3) Söï chuyeån ñoäng vaø tónh (Circulation and parking) Nhöõng yeáu toá naøy ñoøi hoûi caùc nhaø TKÑT heát söùc löu yù khi nghieân cöùu caùc ñoà aùn theo lyù thuyeát veà TKÑT ñeå taïo neân hình aûnh lieân tuïc hoaëc ñöùt quaõng cuûa ñoâ thò

(7) Kí hieäu Moät yeáu toá ñoùng vai troø tuy nhoû nhöng cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng trong vieäc taïo laäp hình aûnh ñoâ thò, ñoù laø caùc kí hieäu trong khoâng gian ñöôøng phoá thoâng qua caùc bieån baùo kí hieäu veà giao thoâng, caùc chæ daãn coâng coäng nhö thoâng tin lieân laïc, ñoàn caûnh saùt, nhaø ga, bieån chæ ñöôøng,… cung caáp caùc ñieåm gaây hieäu quaû thò giaùc. Nhieàu nôi ñaõ naâng taàm vieäc söû duïng caùc bieån baùo, kí hieäu thaønh bieåu töôïng hay trang trí treân ñöôøng phoá laøm taêng tính thaåm myõ trong khoâng gian coâng coäng.

(4) Khoâng gian môû (Open Space): Khoâng gian môû trong ñoâ thò thöôøng ñoùng vai troø laø khu coâng vieân, quaûng tröôøng, baõi ñaäu xe, nuùt giao thoâng keát hôïp quaûng tröôøng vaø

(8) Baûo toàn: Trong TKÑT vieäc baûo toàn caùc di tích, quaûng tröôøng lòch söû hay cöûa haøng coù daáu aán lòch söû ñeàu ñoùng vai troø cuûa moät Nôi choán -

places, ñoâ thò hay coù theå ñoù laø nhöõng ñieåm lòch söû quan troïng ghi daáu aán rieâng cho töøng khoâng gian ñoâ thò, taïo ra caùi hoàn ñoâ thò. Nhöõng nôi naøy thöôøng thu huùt ngöôøi daân tôùi thaêm quan, daïo chôi vaø laø nôi ngöôøi ta tìm veà coäi nguoàn, dó vaõng, nhöõng caùi coøn löu giöõ ñöôïc töø laâu. Nhö vaäy, caùc ñoâ thò noåi tieáng treân theá giôùi, hoï ñaõ söû duïng TKÑT nhö moät coâng cuï, taïo laäp moät bieåu töôïng ñaëc tröng, nhaän dieän mang baûn saéc tieâu bieåu nhaát cho ñòa phöông ñoù. Ñieàu naøy ñöôïc minh chöùng qua söï ñaùnh giaù cuûatôø Financial Times cuûa Anh bình choïn naêm 2000 moät soá bieåu töôïng thaønh phoá, moät trong 50 thöông hieäu coù giaù trò coù theå keå tôùi: bieåu töôïng cuûa thaønh phoá New York (Hoa Kyø); Singapore; Amsterdam (Haø Lan); Copenhagen (Ñan Maïch); Abu Dhabi (Caùc tieåu vöông quoác AÛ Raäp thoáng nhaát)…

Quy trình nghieân cöùu, phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông

Trong quy trình nghieân cöùu TKÑT, ñaùnh giaù hình thaùi caáu truùc khoâng gian ñoâ thò, phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông, bao goàm caùc noäi dung chính: nghieân cöùu ñaëc tröng hieän traïng ñòa phöông, hoaïch ñònh chieán löôïc vaø nhöõng yù töôûng veà thieát keá ñoâ thò. Quaù trình naøy ñöôïc moâ taû thaønh 5 böôùc cuï theå nhö sô ñoà döôùi ñaây: • Böôùc 1: Thu thaäp soá lieäu, ñaùnh giaù hieän traïng: Nhöõng soá lieäu lieân quan ñeán quaù trình nghieân cöùu qui hoaïch cuûa ñòa phöông: + Ñieàu kieän Ñòa lí: + Ñieàu kieän vaên hoùa, xaõ hoäi: + Baûn

ñoà, tö lieäu coå: + Hình thaùi, caáu truùc vaø vuøng kieán truùc caûnh quan chính trong ñoâ thò (Caùc vuøng kieán truùc caûnh quan chính coù ñaëc thuø cuûa toaøn ñoâ thò) • Böôùc 2: Xaây döïng vieãn caûnh - Xaùc ñònh caùc kòch baûn phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông • Böôùc 3: Ñeà xuaát khung thieát keá ñoâ thò toång theå - Xaùc ñònh Khung thieát keá ñoâ thò toång theå ñeå phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông Khung TKÑT toång theå ñöôïc xaùc ñònh döïa theo caùc yeáu toá taïo döïng hình aûnh ñoâ thò cuûa Kevin Lynch: Quy hoaïch khung cho caùc tuyeán phoá - Caùc haønh lang nhìn ñeïp/caùc truïc khoâng gian chuû ñaïo; Quy hoaïch khung cho caùc cöûa ngoõ ñoâ thò, Caùc coâng trình ñieåm nhaán ñoâ thò tieâu bieåu; Toå chöùc khoâng gian khu vöïc ñöôøng bieân: Caùc khu vöïc ñaëc tröng thieát keá ñoâ thò; ñöôøng ranh giôùi giöõa caùc khu vöïc noäi ñoâ vaø ngoaïi ñoâ, giöõa khu vöïc baûo toàn vaø khu vöïc phaùt trieån...; Toå chöùc caây xanh maët nöôùc; Heä thoáng tieän ích haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò.

Coâng trình Her Secret Is Patience röïc rôõ trong trung taâm thaønh phoá Phoenix, Myõ.

•Böôùc 4: Gôïi yù caùc yù töôûng TKÑT phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông Ñeà xuaát caùc yù töôûng TKÑT cho caùc khoâng gian ñoâ thò ñeå tìm kieám thöông hieäu ñòa phöông baèng vieäc taïo laäp hình aûnh ñoâ thò vôùi caùc khu vöïc: n Treân caùc tuyeán phoá n Caùc haønh lang nhìn ñeïp/caùc truïc khoâng gian chuû ñaïo

Coâng trình Cloud Gate taïi thaønh phoá Chicago, bang Illinois, Myõ.

Merlion, töôïng sö töû mình caù bieåu töôïng cuûa ñaát nöôùc Singapore n Caùc

cöûa ngoõ ñoâ thò khoâng gian khu vöïc ñöôøng bieân n Caùc khu vöïc caây xanh, maët nöôùc n Caùc

• Böôùc 5: Khung quy cheá quaûn lyù kieåm soaùt phaùt trieån thöông hieäu Vieäc taïo laäp hình aûnh ñoâ thò thu huùt du lòch, SË 65+66 . 2013

trieån. Boä khung naøy bao goàm caû hai vaán ñeà veà kieán truùc vaø veà quy hoaïch Veà kieán truùc: hình thöùc caùc coâng trình kieán truùc ñieåm nhaán troïng ñieåm taïo thöông hieäu ñòa phöông Veà Quy hoaïch: Quy ñònh veà maät ñoä xaây döïng, heä soá söû duïng ñaát, taàng cao toái ña, toái thieåu cuûa khoái coâng trình trong caùc khu chöùc naêng chính ñoâ thò taïo söï haáp daãn ñoâ thò. Coâng trình Burj Khalifa ñöùng thöù 11 trong baûng xeáp haïng caùc coâng trình kieán truùc hoaønh traùng nhaát vôùi chieàu cao 828,9m, hoaøn thieän vaøo naêm 2010.

Böùc töôïng Naøng tieân caù ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng cuûa thuû ñoâ Copenhagen laãn ñaát nöôùc Ñan Maïch.

Nhöõng keânh ñaøo chaèng chòt, vôùi voâ soá taøu thuyeàn, ca-noâ löôùt nheï, len loûi giöõa caùc daõy phoá chính laø ñaëc tröng cuûa Amsterdam.

ñaàu tö caàn coù moät coâng cuï quaûn lyù ñoâ thò hieäu quaû, ñaây chính laø saûn phaåm cuûa TKÑT - Khung quy cheá quaûn lyù kieåm soaùt phaùt

SË 65+66 . 2013

Nhö vaäy, chuùng ta coù theå noùi, vieäc aùp duïng Thieát keá ñoâ thò taïo laäp hình aûnh ñoâ thò nhaèm duy trì moät thöông hieäu maïnh seõ laø neàn taûng vöõng chaéc ñeå duy trì vò theá vaø thöông hieäu ñòa phöông. Phuï luïc 1: Ñaùnh giaù hieän traïng tìm kieám thöông hieäu ñòa phöông Vieäc tìm hieåu ñieàu kieän hieän traïng cuûa ñòa phöông laø quaù trình ñi tìm nhöõng ñaëc tröng cuûa ñòa phöông ñoù. Caûnh quan moâi tröôøng töï nhieân, caûnh quan trong khu ñoâ thò hoùa, caûnh quan trong khu vöïc ñaëc bieät, heä thoáng nhöõng caûnh quan laø nhöõng tieàn ñeà taïo laäp hình aûnh ñoâ thò 1) Caûnh quan moâi tröôøng töï nhieân Caûnh quan maët nöôùc Khu vöïc maët nöôùc vaø ven soâng Vieäc baûo toàn caùc khu vöïc caûnh quan thieân nhieân di saûn vaät theå vaø phi vaät theå Caûnh quan xanh Cuøng vôùi khoâng gian maët nöôùc, khoâng gian xanh coù theå mang laïi giaù trò tinh thaàn cho con ngöôøi vaø ñoùng goùp phaàn lôùn vaøo veû ñeïp cuûa thaønh phoá. Söï ña daïng veà caây xanh ñaõ gaén chaët vôùi cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân, vôùi caùc heä thoáng caây xanh: caûnh quan ñöôøng phoá, coâng vieân, röøng vaø caûnh quan noâng thoâng. Heä thoáng caây xanh naøy ñem laïi moät caûnh quan bình yeân cho thaønh phoá. Nguoàn di tích vaên hoùa Caùc Thaønh phoá coù raát nhieàu di tích vaên hoùa vaø laøng maïc nhö thaønh coå, chuøa chieàn vaø trung taâm coäng ñoàng ñoù laø nhöõng giaù trò coâng trình vaø caáu truùc ñoäc ñaùo caàn ñöôïc toân troïng vaø baûo toàn ñeå duy trì nhöõng giaù trò truyeàn thoáng vaø baûn saéc ñaïi phöông. 2) Caûnh quan trong khu ñoâ thò hoùa Caûnh quan ñöôøng phoá:

Caáu truùc ñoâ thò cuøng söï phaùt trieån, thaønh phoá coù heä maïng löôùi ñöôøng phoá toàn taïi laâu ñôøi, trong haøng theá kyû. Maïng löôùi ñöôøng phoá bao goàm caùc truïc vaø ñieåm ñoâ thò chính. Nhieàu loaïi phöông tieän giao thoâng, löu thoâng doïc theo caùc truïc naøy ñaõ hình thaønh neân luoàng caûnh quan, bao goàm söï thay ñoåi veà ñöôøng phoá (nhö goùc phoá, ngaõ ba ngaõ tö, quaûng tröôøng, vöôøn hoa vaø coâng vieân), coâng trình ñieåm nhaán vaø caây xanh töï nhieân. Phaùt trieån ñoâ thò môùi Moâ hình ñöôøng phoá, laøn ñöôøng vaø caùc khoâng gian ñoâ thò khaùc nhö coâng vieân vaø quaûng tröôøng laø moät ñaëc ñieåm rieâng coù cuûa caûnh quan ñoâ thò vaø ñaây thöôøng laø nhöõng caûnh quan mang taàm quan troïng lòch söû. Söï phaùt trieån ñoâ thò môùi ñem ñeán cô hoäi taïo neân moät dieän maïo ñoâ thò môùi vaø coù chaát löôïng cao. Caàn tìm söï töông quan giöõa söï phaùt trieån ñoâ thò môùi vaø caùc laøng maïc laân caän vaø ñieàu kieän caûnh quan xung quanh. Vieäc tìm hieåu naøy tìm ra söï xung ñoät khoâng chæ trong hình thaùi kieán truùc, chaát löôïng caûnh quan maø coøn trong chaát löôïng cuoäc soáng. 3) Caûnh quan ñoâ thò trong caùc khu vöïc ñaëc bieät Vieäc tìm kieám hình aûnh ñaëc tröng cuûa moät soá khu vöïc ñaëc bieät vôùi nhöõng ñaëc ñieåm ñoäc nhaát cuûa caáu truùc ñoâ thò thaønh phoá nhö khu vöïc phoá coå vaø khu ñoâ thò môùi, laøng maïc noâng thoân luoân taïo neân nhöõng giaù trò cho ñoâ thò. Khu vöïc coå/thaønh coå Caùc di tích trong khu vöïc thaønh coå raát deã bò maát ñi do quaù trình ñoâ thò hoùa, caàn tìm nhöõng coâng cuï quan taâm cho vieäc baûo toàn nhöõng khu vöïc naøy - nôi coù nhöõng yù töôûng veà hoaøi coå Khu ñoâ thò môùi Khu ñoâ thò môùi coù theå taïo neân nhöõng hìnhaûnh môùi cho ñoâ thò - moät caûnh quan tieâu bieåu cho nhöõng toøa nhaø chung cö. TKÑT taïo neân caûnh quan ña daïng, ñoäc ñaùo trong moät caáu truùc gioáng nhau - nôi coù nhöõng yù töôûng veà phaùt trieån hieän ñaïi + beàn vöõng Laøng maïc noâng thoân Caùc ñaëc ñieåm cuûa khu vöïc ngoaïi oâ thaønh phoá laø nhöõng khu vöïc maät ñoä daân soá thaáp vôùi nhieàu caûnh quan töï nhieân, laø phaàn ñeäm cho caùc khu vöïc trung taâm thaønh phoá - nôi coù nhöõng yù töôûng veà phaùt trieån beàn vöõng

Thi’t k’

Æ´ thﬁ

SË 65+66 . 2013

KIEÁN TAÏO ÑÒA ÑIEÅM

Cöûa ngoõ ñoâ thò PLACEMAKING THE CITY GATEWA

Thieá t keá

ñoâ thò

KTS. Vuõ Hieäp

Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi

SË 65+66 . 2013

Placemaking, a urban design philosophy, is popularly used nowadays because it serves a dual purpose: design high aesthetic spaces with impressional images as well as focus on the need of human to create useful places for the citizen. This paper drew inspiration from ideas of placemaking to find basic characters of city gateway. Then when carry on designing urban in this place, urban designers must set off these characters to make difference from other places in city. The paper also gives practical example about designing city gateway in Saint Petersburg to illustrate methodology.

Môû ñaàu

Ñieàu 4, chöông II trong Thoâng tö 06/2013/ TT-BXD ñaõ quy ñònh veà thieát keá ñoâ thò trong ñoà aùn quy hoaïch chung laø phaûi “toå chöùc khoâng gian caùc khu trung taâm, cöûa ngoõ ñoâ thò, caùc truïc khoâng gian chính, quaûng tröôøng lôùn, ñieåm nhaán ñoâ thò”. Nhö vaäy, cöûa ngoõ ñoâ thò laø moät trong nhöõng khu vöïc troïng

ñieåm trong chieán löôïc thieát keá ñoâ thò toång theå. Tuy nhieân, hieän nay, caùc cô sôû lyù thuyeát veà thieát keá ñoâ thò cöûa ngoõ thaønh phoá chöa ñöôïc nghieân cöùu nhieàu. Coøn thöïc teá taïi caùc thaønh phoá cuûa nöôùc ta, coù raát ít cöûa ngoõ ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng xöùng taàm vôùi quy moâ thaønh phoá vaø coù theå trôû thaønh bieåu töôïng cuûa thaønh phoá ñoù. Trong haàu heát caùc

Thi’t k’

Æ´ thﬁ

tröôøng hôïp, chuùng ta chæ duøng bieån baùo ñeå ghi chuù veà ñòa ñieåm cöûa ngoõ moät caùch ñôn giaûn, kieåu nhö: "Thaønh phoá Haø Noäi kính chaøo quyù khaùch", "Ñòa phaän thaønh phoá Haûi Phoøng"… Vôùi muïc ñích goùp phaàn boå sung theâm cô sôû lyù thuyeát veà thieát keá ñoâ thò cöûa ngoõ thaønh phoá, baøi baùo seõ duøng trieát lyù kieán taïo ñòa ñieåm ñeå xaùc ñònh nhöõng ñaëc tröng veà hình khoái, khoâng gian, tinh thaàn… taïi ñòa ñieåm cöûa ngoõ. Ngoaøi ra, ñeå laøm saùng toû hôn nhöõng lyù luaän naøy, baøi baùo seõ trình baøy moät ví duï thöïc teá thieát keá ñoâ thò cöûa ngoõ ôû Saint Petersburg, Lieân bang Nga.

Caùc hình thöùc kieán truùc ôû ñòa ñieåm cöûa ngoõ

Töø thôøi coå ñaïi, caùc kieán truùc sö ñaõ chuù troïng tôùi vieäc thieát keá cöûa ngoõ ñoâ thò vì ñoù laø hình aûnh ñaàu tieân maø nhöõng ngöôøi khaùch nhìn thaáy khi ñeán moät ñoâ thò. Sau khi tra cöùu vaø khaûo saùt khu vöïc cöûa ngoõ cuûa caùc thaønh phoá trong lòch söû theá giôùi, chuùng toâi nhaän thaáy coù caùc hình thöùc kieán truùc thöôøng ñöôïc xaây döïng laø: i. Coång chaøo, Cöûa oâ, Khaûi hoaøn moân ii. Coät, Töôïng ñaøi iii. Bieån baùo iv. Caàu v. Haûi ñaêng

Tröôùc ñaây, caùc ñoâ thò cuûa nöôùc ta thöôøng chæ duøng hình thöùc coång thaønh, sau ñoù laø cöûa oâ ñeå thieát keá cöûa ngoõ. Trong quaù trình môû roäng ñoâ thò, chuùng bò phaù boû gaàn heát, ñeán nay chæ coøn laïi moät soá raát ít, ví duï nhö oâ Quan Chöôûng ôû Haø Noäi. Coøn ñoái vôùi caùc ñoâ thò hieän nay, chuùng ta coù theå aùp duïng taát caû caùc hình thöùc kieán truùc treân tuøy theo quy moâ ñoâ thò vaø ñaëc ñieåm ñòa hình ôû khu vöïc cöûa ngoõ. Ví duï, caùc ñoâ thò nhoû chæ caàn thieát keá bieån baùo maø khoâng caàn xaây döïng töôïng ñaøi hoaønh traùng ôû cöûa ngoõ ñeå traùnh gaây laõng phí, caùc ñoâ thò lôùn ven soâng nhö Haø Noäi caàn xaây döïng nhöõng caây caàu ñeïp ôû cöûa ngoõ, phuø hôïp vôùi quy moâ lôùn cuûa mình… Noùi

chung, ñoái vôùi caùc ñoâ thò ôû nöôùc ta, chuùng toâi ñeà xuaát aùp duïng caùc hình thöùc kieán truùc ôû ñòa ñieåm cöûa ngoõ theo baûng phía treân: Nhöõng hình thöùc kieán truùc treân duø cho ñöôïc thieát keá ñeïp thì cuõng môùi chæ ñaùp öùng ñöôïc moät tieâu chí cuûa kieán taïo ñòa ñieåm laø ñaûm baûo chaát löôïng veà maët ngheä thuaät thò giaùc. Ñieåm coát yeáu cuûa trieát lyù kieán taïo ñòa ñieåm laø caùi ñeïp cuûa hình aûnh kieán truùc - caûnh quan phaûi hoøa vaøo caùi höõu duïng maø hình aûnh ñoù mang tôùi cho ngöôøi daân. Noùi caùch khaùc, hình aûnh cuûa ñòa ñieåm phaûi coù khaû naêng ñaùnh thöùc caûm xuùc cuûa ngöôøi daân (nhö loøng töï haøo ñoái vôùi lòch söû thaønh phoá, ham muoán ñöôïc chia seû vôùi coäng ñoàng, noãi nhôù caùc kyû nieäm…) ñoàng thôøi coù theå khôi gôïi haønh ñoäng cuûa hoï (nhö ñònh höôùng di chuyeån, heïn gaëp troø chuyeän, nghæ ngôi, toå chöùc ñaùm cöôùi…). Do ñoù, coâng vieäc ñaàu tieân khi thieát keá ñoâ thò moät ñòa ñieåm laø chuùng ta phaûi xaùc ñònh ñöôïc caùc giaù trò nhaân vaên cuûa ñòa ñieåm ñoù, phaûi xem noù coù ích lôïi gì cho ngöôøi daân, noù coù theå khôi gôïi nhöõng haønh ñoäng vaø caûm xuùc gì cho ngöôøi daân. Vì nhu caàu cuûa ngöôøi daân ôû moãi ñòa ñieåm laø khaùc nhau neân moãi ñòa ñieåm trong thaønh phoá seõ coù caùc giaù trò rieâng, ñaëc tröng rieâng. Vaäy khi xeùt theo nhu caàu cuûa ngöôøi daân, caùc ñaëc tröng cuûa ñòa ñieåm cöûa ngoõ ñoâ thò laø gì?

Caùc ñaëc tröng cuûa ñòa ñieåm cöûa ngoõ

Hình 1. Caùc hình thöùc kieán truùc taïi ñòa ñieåm cöûa ngoõ: (i) Khaûi Hoaøn Moân töøng laø cöûa ngoõ Ñoâng Baéc Paris ñaàu theá kæ XIX (ii) Töôïng Nöõ thaàn Töï Do laø daáu hieäu tôùi New York töø ñöôøng bieån (iii) Bieån baùo vaøo trung taâm thaønh phoá Las Vegas (iv) Caàu Coång Vaøng laø cöûa ngoõ thaønh phoá San Francisco (v) Haûi ñaêng Alexandria laø coät moác treân bieån cuûa thaønh phoá Alexandria coå ñaïi

Cöûa ngoõ taïo daáu hieäu nhaän bieát laõnh thoå ñoâ thò Khi moät ngöôøi daân cuûa thaønh phoá ñi xa veà, anh ta caàn moät daáu hieäu ñeå bieát raèng mình ñaõ trôû veà thaønh phoá queâ höông. Khi moät ngöôøi laï töø ngoaïi oâ hoaëc töø vuøng khaùc tôùi moät ñoâ thò, anh ta caàn moät daáu hieäu ñeå bieát raèng mình ñaõ tôùi ñoâ thò ñoù. Daáu hieäu ñoù ñöôïc theå hieän ôû khu vöïc cöûa ngoõ thaønh SË 65+66 . 2013

phoá thoâng qua nhöõng hình thöùc kieán truùc maø chuùng toâi ñaõ nhaéc tôùi ôû treân. Neáu moãi ñoâ thò muoán taïo söï khaùc bieät veà hình aûnh ñoái vôùi caùc ñoâ thò khaùc ñeå ngöôøi daân deã ghi nhôù, thì kieán truùc ôû ñòa ñieåm cöûa ngoõ phaûi theå hieän ñöôïc phong caùch, hình khoái, chi tieát… rieâng cuûa mình. Maët khaùc, ñeå caùc coâng trình ôû ñòa ñieåm cöûa ngoõ ñöôïc nhaán maïnh trong caûm quan thò giaùc cuûa ngöôøi daân thì caàn coù moät khoâng gian môû ñeå toân noù leân. Thöïc teá, caùc coâng trình ñeàu ñöôïc ñaët giöõa quaûng tröôøng hoaëc khoaûng khoâng bao la cuûa soâng vaø bieån. Ngoaøi ra, cöûa ngoõ caàn phaûi coù tính chaát nhö laø coät moác xaùc ñònh ranh giôùi ñoâ thò. Khi ngöôøi daân ñi qua coät moác aáy tieán vaøo ñoâ thò thì anh ta seõ caûm thaáy an toaøn nhö theå ñöôïc coäng ñoàng thaønh phoá baûo veä, nhö ñöôïc ngöôøi meï ñoùn nhaän chôû che. Quaû khoâng sai khi nhaïc só Phuù Quang vieát veà oâ Quan Chöôûng raèng: “Toâi boài hoài khi chaïm boùng cöûa oâ, nhö ngaøy xöa moãi laàn chaïm vai gaày aùo meï…” Cöûa ngoõ daïy baøi hoïc lòch söû cho ngöôøi daân Caùc hình thöùc kieán truùc coät, töôïng ñaøi vaø coång chaøo ngoaøi vieäc taïo ñieåm nhaán thò giaùc cho ngöôøi daân, chuùng coøn mang yù nghóa töôûng nhôù ñeán moät nhaân vaät hoaëc vinh danh caùc chieán thaéng quaân söï. Töø thôøi coå ñaïi cho ñeán hieän ñaïi, caùc töôïng ñaøi, coät vaø khaûi hoaøn moân ñaõ ñöôïc xaây döïng raát nhieàu ôû caùc thaønh phoá chaâu AÂu nhö Töôïng thaàn Maët trôøi ôû Rhodes coå ñaïi, Coät Nelson ôû London, Khaûi Hoaøn Moân ôû Paris… Ñaây cuõng chính laø moät caùch nhaéc nhôû ngöôøi daân phaûi nhôù veà lòch söû cuûa thaønh phoá vaø

SË 65+66 . 2013

toå quoác mình, phaûi töï haøo vaø bieát ôn nhöõng theá heä ñi tröôùc ñaõ xaây döïng vaø baûo veä queâ höông. Khoâng caàn phaûi môû saùch lòch söû ra, ngöôøi daân chæ caàn nhìn thaáy nhöõng coâng trình treân laø coù theå nhôù ngay ra nhöõng nhaân vaät vaø söï kieän quan troïng trong lòch söû cuûa thaønh phoá. Vaø ñoù cuõng chính laø caùch khôi gôïi tinh thaàn vöôït khoù, nuoâi döôõng chaát anh huøng, taïo söï ñoaøn keát cho cö daân thaønh phoá. Coøn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùch töø nôi khaùc ñeán moät thaønh phoá, khi nhìn thaáy nhöõng nhöõng coâng trình treân ôû khu vöïc cöûa ngoõ, hoï seõ caûm thaáy toân troïng vaø kính troïng thaønh phoá ñoù bôûi noù coù beà daøy lòch söû, coù nhöõng nhaân vaät kieät xuaát, coù kieán truùc ñeïp. Moät vaán ñeà thöïc teá ñaët ra laø khi ñoâ thò phaùt trieån môû roäng, ñòa ñieåm cöûa ngoõ môùi xuaát hieän vaø ñòa ñieåm cöûa ngoõ cuõ seõ trôû thaønh moät ñieåm nhaán hoaëc moät nuùt trong caáu truùc khoâng gian ñoâ thò. Ví duï, Khaûi Hoaøn Moân Paris naêm 1806 naèm ôû khu vöïc cöûa ngoõ Ñoâng Baéc thaønh phoá thì nay laø ñieåm nhaán treân quaûng tröôøng EÙtoile thuoäc khu vöïc trung taâm, oâ Chôï Döøa ôû theá kyû XIX laø coång phía taây Nam Haø Noäi thì nay laø moät nuùt giao thoâng quan troïng ôû khu vöïc noäi thaønh. Moái lieân heä giöõa cöûa ngoõ cuõ vaø cöûa ngoõ môùi seõ taïo ra nhöõng truïc giao thoâng - lòch söû cuûa thaønh phoá. Ñieàu ñoù raát quan troïng trong thieát keá ñoâ thò vì noù laø daáu hieäu nhaän bieát chieàu saâu vaên hoùa, lòch söû cuûa moät ñoâ thò. Khi ngöôøi daân ñi töø cöûa ngoõ cuõ ñeán cöûa ngoõ môùi, anh ta seõ nhaän ra tieán trình phaùt trieån lòch söû thaønh phoá qua söï thay ñoåi phong caùch kieán truùc cuûa nhöõng coâng trình treân ñöôøng vaø qua nhöõng söï kieän ñöôïc khaéc ghi treân caùc coâng trình ôû ñòa ñieåm cöûa ngoõ.

Cöûa ngoõ keát noái giao thoâng beân trong vaø beân ngoaøi ñoâ thò Cöûa ngoõ ñoâ thò cuõng chính laø ñòa ñieåm chuyeån tieáp giao thoâng noäi ñoâ vôùi giao thoâng ñoái ngoaïi. Vì vaäy, khi thieát keá ñoâ thò ñòa ñieåm cöûa ngoõ chuùng ta phaûi taïo ñöôïc söï gaén keát veà maët khoâng gian giöõa giao thoâng vôùi kieán truùc caûnh quan. Ñoái vôùi giao thoâng ñöôøng boä, toác ñoä cho pheùp cuûa ñöôøng ñoâ thò thöôøng thaáp hôn ñöôøng boä ñoái ngoaïi neân chuùng ta phaûi taïo khoaûng ñeäm chuyeån tieáp toác ñoä giöõa giao thoâng beân ngoaøi vaø beân trong ñoâ thò. Ñieàu ñoù ñöôïc thöïc hieän baèng caùch taïo moät nuùt giao thoâng hình xuyeán, ñoàng thôøi, laø moät quaûng tröôøng taïi ñòa ñieåm cöûa ngoõ. Beân caïnh ñoù, chuùng ta neân keát hôïp vôùi vieäc söû duïng bieån baùo hoaëc töôïng ñaøi coù ñuû chieàu cao caàn thieát ñeå nhaéc nhôû vaø ñònh höôùng ngöôøi daân phaûi giaûm toác ñoä khi chuaån bò ñi vaøo ñöôøng ñoâ thò. Ñoái vôùi ñoâ thò naèm beân moät phía soâng thì chieác caàu noái ñöôøng ñoâ thò vôùi giao thoâng ñoái ngoaïi beân kia soâng chính laø ñòa ñieåm cöûa ngoõ. Vì vaäy, nhöõng chieác caàu ôû vò trí cöûa ngoõ thaønh phoá caàn coù kieán truùc ñeïp ñeå ngöôøi daân deã ghi nhôù ñòa ñieåm naøy, ví duï caàu Coång Vaøng laø cöûa ngoõ cuûa San Francisco vaø ñoàng thôøi cuõng laø moät bieåu töôïng cuûa thaønh phoá. Ñoái vôùi ñoâ thò naèm caïnh bôø bieån thì ñòa ñieåm cöûa ngoõ thuoäc khu vöïc haûi caûng, töùc laø ñieåm noái giao thoâng noäi ñoâ vôùi ñöôøng bieån. Ñeå ñònh höôùng giao thoâng vaø taïo daáu hieäu deã ghi nhôù cho ngöôøi daân töø bieån vaøo thaønh phoá thì ôû khu vöïc caûng caàn coù moät coâng

Thi’t k’

trình coät moác nhö Haûi ñaêng ôû Alexandria coå ñaïi, töôïng Helios ôû Rhodes coå ñaïi, töôïng Thaàn Töï Do ôû New York…

Moät ví duï ôû Saint Petersburg

Ñaøi töôûng nieäm caùc anh huøng töû thuû Leningrad ôû Saint Petersburg ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1975 taïi cöûa ngoõ phía Nam thaønh phoá, laø nôi chuyeån tieáp giöõa ñaïi loä Moskovsky vaø ñöôøng cao toác Pulkovsky. Ñòa ñieåm naøy laø nuùt giao thoâng hình xuyeán coù quaûng tröôøng ôû giöõa ñeå keát noái caùc tuyeán ñöôøng ñoàng thôøi giuùp caùc phöông tieän giao thoâng chuyeån ñoåi vaän toác töø ñöôøng cao toác ñoái ngoaïi sang vaän toác ñöôøng ñoâ thò. Khi nuùt giao thoâng phaân taùch truïc ñöôøng Moskovsky - Pulkovsky thaønh phaàn beân trong vaø beân ngoaøi ñoâ thò thì noù laïi caàn coù moät coät moác ñuû cao ñeå ñònh vò vaø keát noái caùc tuyeán nhìn töø hai phía cuûa truïc ñöôøng. Khi ngöôøi daân töø ñöôøng cao toác tieán gaàn vaøo thaønh phoá, anh ta seõ nhìn thaáy coät Chieán thaéng cao 48m vaø baét ñaàu giaûm toác ñoä ñeå ñi vaøo ñöôøng noäi ñoâ vôùi vaän toác nhoû hôn. Vieäc kieán truùc sö S.B. Speransky quyeát ñònh söû duïng coät töôûng nieäm keát hôïp quaûng tröôøng ôû cöûa ngoõ naøy ñaõ taïo ra ñoàng thôøi nhieàu giaù trò cho ñòa ñieåm: thöù nhaát, taïo daáu hieäu nhaän bieát laõnh thoå phía Nam cuûa thaønh phoá; thöù hai, taïo khoaûng chuyeån tieáp giao thoâng beân trong vaø beân ngoaøi ñoâ thò; thöù ba, töôûng nhôù nhöõng ngöôøi daân ñaõ quyeát töû baûo veä thaønh

phoá tröôùc söï bao vaây cuûa quaân Ñöùc trong 872 ngaøy ñeâm (1941-1944); thöù tö, nhaéc nhôû caùc theá heä cö daân phaûi töï haøo veà lòch söû oai huøng cuûa thaønh phoá; thöù naêm, taïo moät khoâng gian coâng coäng ñeå ngöôøi daân saùng taïo caùc hoaït ñoäng. Thöïc teá, töø khi ñòa ñieåm naøy ñöôïc hoaøn thaønh ñeán nay, coù raát nhieàu caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng vaø rieâng tö cuûa ngöôøi daân ñöôïc dieãn ra ôû ñaây. Haøng naêm, ñeán dòp ngaøy leã chieán thaéng (ngaøy 9 thaùng 5) quaân ñoäi toå chöùc duyeät binh möøng chieán thaéng, nhöõng ngöôøi giaø daãn con chaùu ñeán ñaây ñeå töôûng nieäm caùc anh huøng voâ danh vaø keå chuyeän lòch söû thaønh phoá. Haøng ngaøy, caùc ñoaøn khaùch du lòch ñeán ñaây ñeå thaêm baûo taøng khaùng chieán ñöôïc xaây döïng döôùi loøng ñaát quaûng tröôøng. Ngoaøi ra, coù raát nhieàu caùc baïn treû choïn ñòa ñieåm naøy laø nôi heïn hoø vaø toå chöùc ñaùm cöôùi vì hoï muoán khoaûnh khaéc quan troïng nhaát cuûa ñôøi ngöôøi phaûi ñöôïc caû lòch söû thaønh phoá chöùng kieán. Cuõng treân ñaïi loä Moskovsky, coù moät coät moác ranh giôùi khaùc cuûa thaønh phoá vaøo naêm 1838. Ñoù laø Khaûi Hoaøn Moân Moskovsky, moät coâng trình kyû nieäm chieán thaéng cuûa ñeá quoác Nga tröôùc Thoå Nhó Kyø. Moãi khi ngöôøi daân ñi qua truïc ñöôøng naøy hoï seõ thaáy söï thay ñoåi veà phong caùch kieán truùc cuûa caùc coät moác vaø caùc coâng trình treân ñöôøng, ôû ñaây

Æ´ thﬁ

laø töø phong caùch Coå ñieån ñaàu theá kyû XIX ñeán phong caùch Hieän ñaïi giöõa theá kyû XX. Ngöôøi daân Saint Petersburg seõ caûm thaáy doøng lòch söû cuûa thaønh phoá ñang chaûy tröôùc maét hoï, treân con ñöôøng Moskovsky quen thuoäc. Hoï caûm thaáy chieàu saâu lòch söû oai huøng cuûa thaønh phoá ñeå töï haøo vaø gaén boù vôùi noù hôn. Caùc ñoâ thò lôùn vaø coù beà daøy lòch söû khaùng chieán ôû nöôùc ta nhö Haø Noäi coù theå hoïc hoûi töø caùch thieát keá cöûa ngoõ treân cuûa Saint Petersburg. Treân nhöõng tuyeán ñöôøng lôùn tieán vaøo thuû ñoâ nhö quoác loä 1, quoác loä 5, quoác loä 6, quoác loä 32, Baéc Thaêng Long - Noäi Baøi, chuùng ta ñeàu coù theå choïn nhöõng ñòa ñieåm coù dieän tích ñuû roäng ñeå xaây döïng caùc cöûa ngoõ xöùng taàm vôùi thuû ñoâ anh huøng.

Keát luaän

Lyù thuyeát kieán taïo ñòa ñieåm laø moät coâng cuï phuø hôïp ñeå tieáp caän coâng vieäc thieát keá ñoâ thò taïi cöûa ngoõ thaønh phoá vì noù giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc caùc nhu caàu cuûa ngöôøi daân ñaõ aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán hình thöùc kieán truùc, khoâng gian, giao thoâng taïi cöûa ngoõ. Ñoù laø, hình thöùc kieán truùc phaûi giuùp ngöôøi daân deã daøng ghi nhôù ñòa ñieåm, khoâng gian phaûi coù ñoä môû caàn thieát ñeå nhaán maïnh coâng trình coät moác vaø coù khoaûng ñaát troáng cho ngöôøi daân saùng taïo caùc hoaït ñoäng, giao thoâng phaûi ñaûm baûo söï keát noái giöõa beân trong vaø beân ngoaøi ñoâ thò. Ñaëc bieät, moái lieân quan giöõa cöûa ngoõ vôùi lòch söû phaùt trieån thaønh phoá ñaõ taïo ra moät ñaëc tröng rieâng cuûa ñòa ñieåm naøy. Coù leõ, ñieàu ñoù laøm neân tinh thaàn cuûa ñòa ñieåm cöûa ngoõ.

Taøi lieäu tham khaûo: [1] Kevin Lynch. The image of the city. Cambridge Massachussettes, 1960 [2] Cliff Moughtin, Rafael Cuesta, Christine Sarris, Paola Signoretta. Urban design, method and techniques. Architectural press, 2003

Hình 2. Cöûa ngoõ phía Nam Saint Petersburg qua caùc thôøi kyø (i) Ñaøi töôûng nieäm caùc anh huøng töû thuû Leningrad, 1975 (ii) Coång Moskovsky, 1838 (iii) Ranh giôùi Saint Petersburg treân truïc ñöôøng Moskovsky qua caùc thôøi kyø

[3] Яргина, Косицкий, Владимиров. Основы теории градостроительства. Учеб. для вузов. Спец. “Архитектура” / Под ред. З.Н. Ярыгиной. — М.: Стройиздат, 1986 [4] Шимко В.Т. Архитектурно-дизайнерское проектирование городской среды. Архитектура-С, 2006

[5] Vieän Kieán truùc, quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân. Thieát keá ñoâ thò trong quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò Vieät Nam. NXB Khoa hoïc & Kyõ thuaät, 2013 [6] http://www.pps.org

SË 65+66 . 2013

Quy hoaïch toång theå

Quaän phía Baéc Beán Thöôïng Haûi, Trung Quoác

Quy hoaïch toaøn quaän

rong thôøi ñaïi cuûa caïnh tranh toaøn caàu, töông lai cuûa caùc thaønh phoá ñaúng caáp theá giôùi phuï thuoäc ngaøy caøng nhieàu vaøo khaû naêng soáng toát cuûa coäng ñoàng cuõng nhö caùc yeáu toá truyeàn thoáng nhö vò trí chieán löôïc, haï taàng giao thoâng vaø nguoàn löïc lao ñoäng. Ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu naøy, ñoà aùn quy hoaïch cuûa RTKL ñaõ daønh chieán thaéng trong cuoäc thi thieát keá cho daûi ñaát saùt maët soâng roäng 3,14 acre ôû bôø Baéc tuyeán ñeâ noåi tieáng cuûa Thöôïng Haûi. Ñoà aùn quy hoaïch theå hieän söï phaùt trieån ña naêng hieän ñaïi, bao goàm vieäc baûo toàn lòch söû vaø taùi söû duïng thích hôïp taïi moät khu vöïc hieän ñang coøn toàn taïi nhöõng nhaø kho ñoå naùt, beán taøu vaø khu daân cö. Döï aùn ñöôïc thieát keá nhaèm cung caáp nhöõng söû duïng ña naêng, moät cô sôû kinh teá beàn vöõng, nhöõng khoâng gian môû thaân thieän vôùi con

Thieá t keá

RTKL thanh bích (dòch)

ñoâ thò

ngöôøi vaø laø moät quaän coù nhöõng ñaëc tröng ñaùng nhôù. Ba khu vöïc ñöôïc toå chöùc doïc theo moät truïc xöông soáng ña naêng. Ñaùnh daáu moät ñaàu cuûa truïc xöông soáng laø moät khu vöïc kinh doanh noåi baät vôùi caùc ngaønh dòch vuï, thöông maïi quoác teá, ngaân haøng, khaùch saïn, khu baùn leû bôø soâng vaø khu vui chôi giaûi trí. Khu vöïc thöù hai laø moät quaän kinh doanh vaän chuyeån haøng hoùa baèng taøu thuûy vôùi vaên phoøng cuûa caùc haõng taøu thuûy, caùc cô quan trung chuyeån haøng vaø moät sôû giao dòch taøu thuûy cuõng nhö coù nhöõng khoâng gian môû chính vaø moät khu nhaø ôû cao caáp. Ñòa ñieåm taäp trung thöù ba naèm treân con phoá thöông maïi lòch söû Tilanqiao, keát hôïp vôùi khu mua saém vuøng, khu vöïc du lòch “Thöôïng Haûi cuõ” vaø nhöõng ñòa danh lòch söû haáp daãn, khu baùn leû laân caän, khu daân cö, caùc coâng vieân coäng ñoàng vaø moät loái ñi daïo ven soâng.

Nhìn töø soâng beân traùi laø ñeâ lòch söû, beân phaûi quaän phoá Ñoâng ôû vò trí noåi baät.

SË 65+66 . 2013

Thi’t k’

Æ´ thﬁ

Khu kinh doanh dòch vuï chính

Phoái caûnh quy hoaïch toaøn quaän

SË 65+66 . 2013

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

Quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò taïi Haø Noäi *

In 2009, the promulgated Law on Urban Planning marked a new stage for the planning and urban development across the country. In Hanoi, the law application was made shortly afterwards with the deployment of the research of urban planning project on the capital’s construction up to 2030 with a vision to 2050, which is of great significance for the capital construction process. This process as well as the implementation of a series of lower level plans afterwards showed several issues related to the planning process and organizational planning and management by the application of the Law of Urban Planning in such a specific urban locality in both nature and scale as Hanoi. To meet the actual requirements, the Hanoi Department of Science and Technology has allocated the former Institute of Architecture, Urban and Rural Planning, now the National Institute of Urban and Rural Planning implementing the project: Study of the scientific basis and practicality of the innovation process planning and construction development management of Hanoi capital in 2 years from 2010 to 2012. The goal of this project is to identify existing problems in the implementation of the urban planning and development management in the area of Hanoi, from which to build the proposed facility and make proposal for innovative orientation.

TS. KTS. Nguyeãn Trung Duõng

SË 65+66 . 2013

The below article summarizes the research issues of topics related to the urban development management. We will continue in the later article with content on innovation processes of urban planning.

Q uy ho πc h &

t∏c g i∂

aêm 2009, luaät Quy hoaïch ñoâ thò ñöôïc ban haønh ñaõ ñaùnh daáu böôùc phaùt trieån môùi cuûa coâng taùc quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò treân toaøn quoác.

Taïi thuû ñoâ Haø Noäi, vieäc aùp duïng luaät Quy hoaïch ñaõ ñöôïc thöïc hieän ngay sau ñoù vôùi vieäc trieån khai nghieân cöùu ñoà aùn Quy hoaïch chung xaây döïng thuû ñoâ ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn 2050, moät quy hoaïch coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñoái vôùi quaù trình xaây döïng phaùt trieån thuû ñoâ. Quaù trình nghieân cöùu laäp quy hoaïch naøy cuõng nhö trieån khai haøng loaït caùc quy hoaïch caáp döôùi sau ñoù ñaõ cho thaáy nhieàu vaán ñeà phaùt sinh lieân quan ñeán quy trình laäp quy hoaïch vaø toå chöùc quaûn lyù quy hoaïch do vieäc vaän duïng luaät Quy hoaïch ñoâ thò vaøo ñòa baøn moät ñoâ thò heát söùc ñaëc thuø caû veà tính chaát vaø quy moâ nhö Haø Noäi. Xuaát phaùt töø yeâu caàu thöïc teá treân, Sôû Khoa hoïc vaø Coâng Ngheä thaønh phoá Haø Noäi ñaõ giao Vieän Kieán truùc, Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân tröôùc ñaây, nay laø Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia trieån khai nghieân cöùu ñeà taøi: Nghieân cöùu caùc cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa vieäc ñoåi môùi quy trình laäp quy hoaïch xaây döïng vaø quaûn lyù phaùt trieån thuû ñoâ Haø Noäi trong 02 naêm töø 2010 ñeán 2012. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi laø xaùc ñònh caùc vaãn ñeà toàn taïi trong coâng taùc laäp quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò hieän nay treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi ñeå töø ñoù xaây döïng

caùc cô sôû vaø ñeà xuaát caùc ñònh höôùng ñoåi môùi. Noäi dung baøi vieát döôùi ñaây toång hôïp laïi caùc vaán ñeà nghieân cöùu cuûa ñeà taøi lieân quan ñeán coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Noäi dung veà ñoåi môùi quy trình laäp quy hoaïch ñoâ thò, chuùng toâi seõ tieáp tuïc trong baøi vieát sau. Theá kyû XXI ñöôïc nhìn nhaän laø thôøi ñaïi cuûa caùc thaønh phoá Chaâu AÙ ñaõ vaø ñang trôû thaønh hieän thöïc. Vieät Nam quoác gia coù neàn kinh teá môùi noåi ñaõ trôû thaønh moät nöôùc ñang phaùt trieån vaø coù toác ñoä ñoâ thò hoaù (ÑTH) cao. Neáu nhö nhöõng naêm ñaàu cuûa thôøi kyø “Ñoåi môùi” tyû leä daân soá soáng trong ñoâ thò chæ khoaûng 19% treân toång daân soá vaø vôùi khoaûng 400 ñoâ thò maø chuû yeáu laø caùc ñoâ thò cuõ thì ñeán nay, tyû leä ÑTH ñaõ ñaït treân 32% vôùi gaàn 760 ñoâ thò. Theo ñònh höôùng toång theå phaùt trieån heä thoáng ñoâ thò Vieät Nam thì ñeán 2015 döï baùo tyû leä ÑTH tôùi 38% vôùi khoaûng 870 ñoâ thò vaø ñeán 2015 tyû leä ÑTH tôùi 50% vôùi khoaûng 1000 ñoâ thò. Thuû ñoâ Haø Noäi laø ñoâ thò ñaëc bieät vaø cuõng laø minh chöùng roõ neùt veà söï phaùt trieån maïnh caû veà löôïng vaø chaát. Sau 3 laàn ñieàu chænh lôùn veà ñòa giôùi, ñeán 2008 Haø Noäi ñaõ ñöôïc môû roäng vôùi quy moâ töø 924 km2 leân tôùi 3344 km2 vôùi daân soá 6,4 trieäu ngöôøi, laø ñoâ thò coù dieän tích lôùn nhaát, daân soá lôùn thöù hai caû nöôùc. Theo Quy hoaïch chung xaây döïng Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2030 taàm nhìn ñeán 2050 ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh 1259/QÑ-TTg ngaøy 26/7/2011 thì ñeán 2030 daân soá Haø Noäi ñaït 9,0 - 9,2 trieäu ngöôøi, tyû leä ñoâ thò hoaù 65-68%. Ñaát xaây döïng ñoâ thò töø 18.000 ha leân tôùi gaàn 95.000 ha SË 65+66 . 2013

Thöïc traïng veà quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò taïi Haø Noäi

(chieám 28,3% dieän tích töï nhieân). Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra Haø Noäi ñang chòu thaùch thöùc töø nhieàu vaán ñeà nhö: Yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng, gìn giöõ vaên hoaù vaø baûn saéc, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø baûo veä moâi tröôøng, xaây döïng noâng thoân môùi, cô sôû haï taàng, chaát löôïng soáng. Trong ñoù quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò laø moät thaùch thöùc lôùn raát caàn quan taâm xuyeân suoát moïi lónh vöïc. Khu vöïc phaùt trieån ñoâ thò caàn ñöôïc hieåu laø khu vöïc phaùt trieån môùi, khu môû roäng ñoâ thò, khu vöïc caûi taïo, baûo toàn vaø caû taùi thieát ñoâ thò. Quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò laø yeáu toá ñeå ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng laø noäi dung caàn coù trong quy hoaïch ñoâ thò trong toå chöùc thöïc hieän vaø quaûn lyù theo quy hoaïch.

Noäi dung quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò

Tuyø thuoäc töøng giai ñoaïn vaø muïc tieâu chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc ñeå xaùc ñònh caùc noäi dung quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò, song toång quan cho thaáy bao goàm caùc noäi dung: • Xaây döïng vaø ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò thoâng qua ban haønh heä thoáng caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, caùc tieâu chuaån, quy chuaån, caùc quy cheá, quy ñònh. • Quaûn lyù hoaït ñoäng quy hoaïch ñoâ thò. • Quaûn lyù söû duïng ñaát xaây döïng vaø ñòa ñieåm xaây döïng. • Quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng: Khoâng gian kieán truùc, haï taàng cô sôû, coâng trình xaây döïng. • Quaûn lyù khai thaùc söû duïng • Thanh tra, xöû lyù vi phaïm.

SË 65+66 . 2013

Thuû ñoâ Haø Noäi laø ñoâ thò lòch söû neân ñeå ñaùnh giaù thöïc traïng tröôùc heát caàn xem xeùt quaù trình hình thaønh vaø caùc giai ñoaïn phaùt trieån, nhaát laø töø giai ñoaïn “ñoåi môùi” chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò laø coâng taùc ñöôïc Nhaø nöôùc quan taâm vaø taïo ñieàu kieän toå chöùc thöïc hieän. Thaønh phoá ñaõ chuû ñoäng trong phoái hôïp vôùi caùc Boä, Ngaønh Trung öông ñeå xaây döïng ñoàng boä quy hoaïch song caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng quy hoaïch coøn chöa theo kòp yeâu caàu phaùt trieån ñoâ thò nhaát laø veà haï taàng kyõ thuaät, haï taàng xaõ hoäi, moät soá döï aùn troïng ñieåm coøn chaäm, moät soá döï aùn phaùt trieån ñoâ thò môùi coøn chöa khôùp noái haï taàng cô sôû vôùi caùc khu daân cö xung quanh vôùi ñòa phöông vaø haï taàng khung cuûa thaønh phoá. Veà phaân coâng, phaân caáp quaûn lyù: Thaønh phoá ñaõ chuù troïng ñeán phaân coâng, phaân caáp quaûn lyù, xaây döïng heä thoáng cô quan quaûn lyù song naêng löïc quaûn lyù chöa xöùng taàm vôùi yeâu caàu ñeà ra. Nhìn laïi heä thoáng cô quan quaûn lyù qua caùc thôøi kyø cho thaáy coù bieán ñoäng, coù chuù troïng ñeán ñaëc thuø, laø thuû ñoâ, ñaõ naêng ñoäng trong ñeà xuaát vaø aùp duïng caùc moâ hình thí ñieåm nhö: cheá ñoä kieán truùc sö tröôûng, thanh tra xaây döïng… song toång keát ñeå coù ñeà xuaát thích hôïp vôùi caáu truùc, moâ hình ñoâ thò Thuû ñoâ coøn chöa taïo ñöôïc ñoät phaù töø toå chöùc caùc caáp Chính quyeàn ñoâ thò hôïp lyù. Trong quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò ñaõ chuù troïng ñeán phaùt trieån ñoâ thò môùi, môû roäng ñoâ thò thu huùt ñöôïc ña daïng nguoàn löïc ñaàu tö song coøn caàn chuù troïng ñeán ñaûm baûo haøi hoaø giöõa phaùt trieån vôùi baûo toàn quyõ di saûn ñoâ thò phong phuù, ña daïng vaø vôùi caûi taïo, chænh trang caùc khu ñoâ thò cuõ vôùi baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi, caûnh quan ñoâ thò. Vai troø cuûa coäng ñoàng trong xaây döïng, quaûn lyù ñaõ ñöôïc chuù troïng nhöng chöa roõ veà vai troø, traùch nhieäm, quyeàn haïn ñeå taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän cao. Ñaây laø toàn taïi coù nguyeân nhaân töø thieáu cô cheá chính saùch ñoàng boä song cuõng coù nguyeân nhaân töø coâng taùc thoâng tin, tuyeân truyeàn, vaän ñoäng vaø thuû tuïc haønh chính coøn chöa roõ raøng, hôïp lyù.

Caùc thaùch thöùc vaø yeâu caàu veà quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò giai ñoaïn tôùi

Naêm 2008, Thuû ñoâ Haø Noäi ñöôïc môû roäng ñòa giôùi ñaõ xaùc laäp ñöôïc quy moâ thích hôïp baûo ñaûm cho söï phaùt trieån beàn vöõng, oån ñònh. Chæ môùi 5 naêm song Thaønh phoá ñaõ thu ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát ñònh treân toaøn dieän caùc lónh vöïc: kinh teá - vaên hoaù - xaõ hoäi - xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò, cuûng coá an ninh - quoác phoøng, môû roäng hôïp taùc vaø hoäi nhaäp, taïo tieàn ñeà quan troïng ñeå

Qu y h oπc h &

t ∏c gi ∂

Thuû ñoâ phaùt trieån vaø veà ñích sôm 1-2 naêm trong söï nghieäp Coâng nghieäp hoùa - Hieän ñaïi hoùa cuûa caû nöôùc.

hoaït ñoäng thích hôïp ñeå coù hieäu quaû, phaân bieät roõ giöõa ñoâ thò vaø noâng thoân.

Veà coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò, beân caïnh nhöõng thaønh tích ñaõ ñaït ñöôïc caàn nhaän thaáy vaãn coøn nhieàu thaùch thöùc, yeâu caàu caàn ñöôïc xem xeùt, giaûi quyeát, ñoù laø: • Hoaøn thieän ñoàng boä vaø ñoåi môùi heä thoáng vaên baûn phaùp quy lieân quan ñeán quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò:

Moâ hình chính quyeàn ñoâ thò ñang ñöôïc nghieân cöùu ñoåi môùi vaø böôùc ñaàu thí ñieåm ôû TP. HCM, song cuõng ñeán luùc Haø Noäi vôùi vò theá laø Thuû ñoâ, laø ñoâ thò ñaëc bieät raát caàn coù nghieân cöùu heä thoáng chính quyeàn ñoâ thò thích hôïp töø ñoåi môùi toå chöùc boä maùy ñeán phaân coâng phaân caáp naâng cao naêng löïc ñoäi nguõ caùn boä, caûi caùch haønh chính vaø hieän ñaïi hoaù phöông tieän quaûn lyù… • Moät soá lónh vöïc caàn quan taâm Ñaûm baûo phaùt trieån ñoàng boä caû ñoâ thò vaø noâng thoân, chuù troïng ñeán xaây döïng noâng thoân môùi töø cô caáu kinh teá, hieän ñaïi hoaù saûn xuaát, moâi tröôøng, caáu truùc lao ñoäng ôû noâng thoân, toå chöùc moâi tröôøng soáng thích hôïp vôùi töøng loaïi ñieåm daân cö. Quaûn lyù daân cö: Ñeå thöïc hieän ñònh höôùng veà daân soá theo quy hoaïch chung laø aùp löïc lôùn cho Haø Noäi song cuõng caàn nhaän thöùc ñaây laø giaûi phaùp quan troïng ñeå phaùt trieån beàn vöõng. Muoán vaäy caàn xem xeùt ñeán phaân boá daân cö hôïp lyù cho töøng ñòa phöông nhaát laø caùc quaän noäi thaønh, caùc ñoâ thò veä tinh, ñoâ thò sinh thaùi. Trong ñoù vaán ñeà di daân noäi ñòa, daõn daân trong noäi ñoâ, di chuyeån nguoàn nhaân löïc, vaán ñeà giaø hoaù daân cö Haø Noäi, caáu truùc hoä gia ñình, moâ hình soáng ñaëc thuø cuûa ngöôøi thuû ñoâ, vaø caû moái quan heä caùc thaønh phaàn thöôøng truù, taïm truù, khaùch vaõng lai laø nhöõng vaán ñeà caàn ñöôïc nghieân cöùu ñeå coù giaûi phaùp thích hôïp. Baûo toàn di saûn haøi hoaø vôùi phaùt trieån môùi vaø caûi taïo caùc khu ñoâ thò cuõ: Ñaây laø yeâu caàu ñaõ ñöôïc Chính phuû coù nhöõng ñònh höôùng cho phaùt trieån beàn vöõng giai ñoaïn 2011 - 2020, vaø ñoåi môùi trong quaûn lyù ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò (Nghò ñònh 11/2013/ NÑ-CP) nay raát caàn ñöôïc cuï theå trong toå chöùc thöïc hieän ñeå gaén vôùi thöïc tieãn Haø Noäi. Nghieân cöùu moâ hình quaûn lyù phaùt trieån cho caùc ñoâ thò veä tinh: Caùc ñoâ thò veä tinh cuûa thuû ñoâ ñaõ ñöôïc xaùc ñònh roõ trong Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi thaønh phoá vaø Quy hoaïch chung xaây döïng, tuy nhieân ñeå caùc ñoâ thò naøy ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån moät caùch ñoàng boä thì beân caïnh vieäc trieån khai caùc quy hoaïch lieân quan thì caàn sôùm nghieân cöùu Ñeà aùn: Ñaàu tö xaây döïng vaø quaûn lyù phaùt trieån cho töøng ñoâ thò, ñeå xaây döïng caùc cô cheá vaø moâ hình quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng vaø quaûn lyù haønh chính, quaûn lyù ñoâ thò phuø hôïp ngay töø giai ñoaïn naøy.

Cuøng vôùi heä thoáng vaên baûn phaùp quy chung cuûa caû nöôùc, Haø Noäi ñaõ coù Luaät Thuû ñoâ vôùi nhieàu cô cheá ñaëc thuø veà bieän phaùp baûo ñaûm thöïc hieän quy hoaïch, quaûn lyù khoâng gian kieán truùc caûnh quan, baûo toàn phaùt huy giaù trò di saûn phaùt trieån, cô sôû vaät chaát cho giaùo duïc, ñaøo taïo quaûn lyù baûo veä, moâi tröôøng, ñaát ñai vaø quaûn lyù daân soá, haï taàng kyõ thuaät. Song vaãn raát caàn cuï theå hoaù caùc cô cheá ñaëc thuø ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû. Ñaåy maïnh vieäc nghieân cöùu, ban haønh ñoàng boä heä thoáng quy hoaïch vaø naâng cao chaát löôïng quy hoaïch: Quy hoaïch toång theå kinh teá - xaõ hoäi thaønh phoá ñeán 2020, ñònh höôùng ñeán 2030, Quy hoaïch chung xaây döïng thuû ñoâ ñeán 2030 taàm nhìn ñeán 2050 ñaõ ñöôïc pheâ duyeät hôn 2 naêm. Yeâu caàu khoái löôïng quy hoaïch cuï theå laø raát lôùn caàn ñöôïc cuï theå hoaù sôùm ñeå coù ñònh höôùng, böôùc ñi ñaàu vöõng chaéc cho caû Thaønh phoá vaø caùc caáp ôû ñòa phöông. •Ñoåi môùi hoaït ñoäng cuûa boä maùy chính quyeàn: Ñoâ thò Haø Noäi ñöôïc phaùt trieån theo caáu truùc moâ hình chuøm ñoâ thò, beân caïnh khu vöïc trung taâm thaønh phoá coøn coù vuøng noâng thoân, noâng nghieäp vaø noâng daân chieám tyû troïng lôùn. Caùc ñoâ thò veä tinh mang ñaày ñuû tính chaát cuûa moät ñoâ thò nhöng laïi naèm treân ñòa baøn quaûn lyù haønh chính cuûa caùc Huyeän ngoaïi thaønh. Do vaäy moãi ñòa phöông ñoøi hoûi phaûi coù boä maùy chính quyeàn

Ñeå Haø Noäi xöùng taàm laø Thuû ñoâ laø trung taâm haønh chính chính trò quoác gia, trung taâm lôùn veà vaên hoaù, giaùo duïc khoa hoïc, coâng ngheä, kinh teá vaø giao dòch quoác teá cuûa caû nöôùc raát caàn quan taâm ñeán ñoàng boä caùc nhieäm vuï, giaûi phaùp song trong ñoù böôùc ñi ñaàu vaø caàn thöïc hieän xuyeân suoát caû quaù trình laø naâng cao vaø ñoåi môùi coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. * Toång keát keát quaû nghieân cöùu ñeà taøi: Nghieân cöùu caùc cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa vieäc ñoåi môùi quy trình quy hoaïch xaây döïng vaø quaûn lyù phaùt trieån thuû ñoâ Haø Noäi

SË 65+66 . 2013

V†n Æ“ sˆ dÙng Æ†t TRONG PHAÙT TRIEÅN KHOÂNG GIAN DÒCH VUÏ COÂNG COÄNG TAÏI HAØ NOÄI The issue of land use in the spatial development of public service

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

ThS. KTS. Taï Quoác Thaéng Vieän Nghieân cöùu Ñònh cö

SË 65+66 . 2013

The urbanization takes place at high speed in all cities in Viet Nam, especially in Ha Noi. However, urban development process has been revealing many conflicts on land-use issues for public services. Land for public uses is seriously deficient. The population of the urban area to the general use of the public service should former village in frastructure overload. Citizens of new urban areas have to share public services and spaces in former vilages, thus all these infrastructure are overloaded. Public buildings don’t contribute to the aesthetic of the built environment. Land planned for public services are misused or under slow investment, therefore, it isn’t capable to serve the population. To solve this problem, there is an urgent need proposing the right land-use solution for multiple services.

rong boái caûnh ñoâ thò hoùa dieãn ra vôùi toác ñoä cao ôû khaép caùc thaønh phoá taïi Vieät Nam, Thuû ñoâ Haø Noäi vôùi vò theá laø trung taâm kinh teá chính trò cuûa caû nöôùc ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå veà kinh teá xaõ hoäi. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi caùc nhu caàu caáp baùch veà phaùt trieån maïng löôùi dòch vuï coâng coäng (DVCC) ñoâ thò phuïc vuï cho caùc nhu caàu an sinh xaõ hoäi höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng. Haø Noäi caàn nhöõng dieän tích lôùn ñeå phuïc vuï yeâu caàu naøy, gaàn ñaây dieän tích cuûa Thaønh phoá Haø Noäi ñaõ ñöôïc môû roäng gaáp gaàn 4 laàn (töø 921km2 leân 3.341km2) neân vaán ñeà an sinh xaõ hoäi, tieän

ích thaønh phoá ngaøy caøng ñöôïc nhaéc ñeán nhieàu trong caùc thaûo luaän khoa hoïc. Chuùng ta haõy cuøng xem xeùt thöïc teá naøy ñeå tìm lôøi giaûi cho quaù trình thieát laäp maïng löôùi DVCC ñoâ thò hieän nay ôû Haø Noäi.

Ñaát söû duïng cho coâng trình DVCC ñôøi soáng bò thieáu huït nghieâm troïng

Trong nhöõng thaäp nieân vöøa qua, quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ taùc ñoäng maïnh meõ tôùi vieäc hình thaønh heä thoáng DVCC cuûa caùc quaän huyeän ôû Haø Noäi. Haøng loaït caùc khu ñoâ thò môùi ñöôïc hình thaønh theå hieän söï phaùt trieån

Q u y h oπch &

maïnh meõ cuûa ñoâ thò. Tuy nhieân quaù trình phaùt trieån quy hoaïch ñaõ thieáu söï quaûn lyù, ñaàu tö ñoàng boä daãn tôùi söï maát caân baèng veà phaùt trieån ñoâ thò, caùc ñoâ thò môùi hình thaønh ñeàu phaùt trieån maïnh veà nhu caàu ñaát ôû cho daân vaø thieáu söï phaùt trieån ñoàng boä ôû caùc nhoùm dòch vuï xaõ hoäi, hieän töôïng caùc “ñoâ thò ma” hay “ñoâ thò phoøng nguû” laø moät minh chöùng cho vaán ñeà naøy. Neáu xeùt treân quan ñieåm lyù thuyeát, ñoâ thò cuûa chuùng ta thieáu raát nhieàu dieän tích ñaát DVCC treân cô sôû so saùnh thöïc traïng söû duïng ñaát DVCC vôùi moät soá nöôùc treân theá giôùi. Theo möùc ñoä ñoâ thò hoùa cuûa Haø Noäi, chuùng ta phaân chia thaønh caùc vuøng ñeå tieán haønh so saùnh vôùi tieâu chuaån quoác teá vôùi caùc thaønh phoá ñôn vò khoaûng 100.000 daân nhö sau:

t∏c gi ∂

Hai Baø Tröng, Ñoáng Ña, Caàu Giaáy, Thanh Xuaân, Hoaøng Mai. So saùnh veà dieän tích ñaát DVCC tính cho khoaûng 100.000 coù theå thaáy dieän tích naøy so vôùi tieâu chuaån chaâu AÂu laø chöa ñuû. Tuy nhieân do tính chaát maät ñoä caùc coâng trình naøy phaân boá raát mau, dieän tích caùc quaän huyeän naøy nhoû neân caùc coâng trình naøy lieân keát vôùi nhau taïo ra moät khaû naêng hoã trôï cung öùng vaø ñaùp öùng nhu caàu toát. Vuøng 2: Caùc quaän huyeän ngoaïi thaønh cuûa Haø Noäi cuõ vaø Haø Taây cuõ ñang trong quaù trình ñoâ thò hoùa, coù möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu daân cö trung bình, bao goàm: Thanh Trì, Haø Ñoâng, Töø Lieâm, Ñan Phöôïng, Meâ Linh, Ñoâng Anh, Long Bieân, Gia Laâm. Töø bieåu ñoà coù theå thaáy dieän tích ñaát daønh cho coâng trình DVCC thieáu nhieàu hôn so vôùi ôû vuøng 1. ÔÛ vuøng naøy caùc coâng trình DVCC phaân boá thöa, lieân keát chöa chaët cheõ neân khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu söû duïng DVCC cuûa ngöôøi daân chöa thöïc söï toát.

ra moät nghòch lyù veà vieäc söû duïng ñaát DVCC, ñoù chính laø hieän töôïng daân cö caùc khu vöïc ñoâ thò môùi phaûi tìm kieám, söû duïng dòch vuï chung vôùi caùc coâng trình DVCC cuûa laøng xaõ cuõ ôû caùc khu vöïc laân caän. Ñieàu naøy bieåu hieän cuï theå ôû hai maët: Thöù nhaát daân cö taïi caùc trung taâm huyeän lò - thò traán laø nhoùm daân cö coù nhu caàu cao veà söû duïng DVCC thì taïi caùc khu vöïc naøy caùc coâng trình DVCC chöa ñuû ñaùp öùng neân hoï baét buoäc phaûi tìm kieám vaø söû duïng caùc coâng trình ôû caáp nhoû hôn (phöôøng, xaõ, khu daân cö). So saùnh veà quy moâ phuïc vuï cuûa coâng trình DVCC ôû caáp quaän huyeän vaø caáp phöôøng xaõ taïi quaän Hoaøng Mai ñaõ cho ta thaáy roõ thöïc traïng naøy (xem Baûng 1). Thöù hai, taïi caùc khu ñoâ thò môùi – nôi ñaùng leõ daân cö phaûi ñöôïc höôûng DVCC ñaày ñuû thì xaûy ra nghòch lyù coâng trình DVCC bò thieáu huït hoaëc chaäm ñaàu tö neân hoï baét buoäc phaûi tìm kieám vaø söû duïng caùc coâng trình DVCC ôû caùc khu vöïc daân cö cuõ laân caän - ñieàu naøy ñaõ gaây söùc eùp leân heä thoáng haï taàng ñoâ thò

Hình 1: Bieåu ñoà so saùnh hieän traïng dieän tích DVCC vôùi nhu caàu daân cö vuøng 1.

Hình 2: Bieåu ñoà so saùnh hieän traïng dieän tích DVCC vôùi nhu caàu daân cö vuøng 2.

Vuøng 3: Caùc quaän huyeän baét ñaàu quaù trình ñoâ thò hoùa hoaëc chöa ñoâ thò hoùa, coù möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu daân cö keùm, bao goàm: Thöôøng Tín, Phuù Xuyeân, ÖÙng Hoaø, Thanh Oai, Myõ Ñöùc, Chöông Myõ, Quoác Oai, Hoaøi Ñöùc, Thaïch Thaát, Ba Vì, Sôn Taây, Phuùc Thoï, Soùc Sôn. Töø bieåu ñoà coù theå thaáy roõ raøng söï thieáu huït veà maët soá löôïng cuõng nhö quy moâ, dieän tích ñaát daønh cho DVCC. Khaûo saùt thöïc teá coøn cho thaáy roõ söï phaân boá raát thöa thôùt cuûa caùc coâng trình trong vuøng naøy, thaäm chí ôû caùc vuøng xa caùc trung taâm ñoâ thò heä thoáng DVCC coøn ôû möùc “traéng dòch vuï”.

Hình 3: Bieåu ñoà so saùnh hieän traïng dieän tích DVCC vôùi nhu caàu daân cö vuøng 3.

Vuøng 1: Caùc quaän huyeän cuõ khu vöïc noäi thaønh Haø Noäi coù möùc ñoä ñoâ thò hoùa maïnh meõ coù möùc ñoä ñaùp öùng nhu caàu daân cö toát, bao goàm: Hoaøn Kieám, Ba Ñình, Taây Hoà,

Khu ñoâ thò phaûi söû duïng chung coâng trình DVCC cuûa laøng xaõ cuõ neân quaù taûi.

Beân caïnh hieän töôïng daân cö bò thieáu dieän tích dieän tích DVCC treân dieän roäng coøn xaûy

voán ñaõ quaù taûi vaø laøm xaûy ra hieän töôïng taéc ngheõn treân dieän roäng. Coù theå ñieåm qua moät soá khu ñoâ thò hieän nay ñeå thaáy roõ hieän töôïng naøy, Khu ñoâ thò Trung Hoøa Nhaân Chính thieáu coâng trình thöông maïi, giaù caû taïi choã ñaét ñoû neân ngöôøi daân phaûi ñi chôï Trung Hoøa cuõ. Khu ñoâ thò Nam Trung Yeân do thieáu dòch vuï ngöôøi daân töï toå chöùc dòch vuï ngay taïi chung cö cuûa mình. Caùc khu ñoâ thò Linh Ñaøm, Ñònh Coâng ngöôøi daân ñeàu ñi chôï daân sinh cuûa laøng Ñaïi Töø, Ñònh Coâng thay vì söû duïng caùc coâng trình haï taàng xaõ hoäi trong ñoâ thò môùi.

Caùc coâng trình DVCC khoâng goùp phaàn vaøo caûnh quan boä maët cuûa quaän/huyeän Coâng trình DVCC laø bieåu hieän cuûa boä maët ñoâ thò, giaù trò quy hoaïch, kieán truùc cuûa noù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caûnh quan boä maët ñoâ thò. Tuy nhieân hieän nay xaûy ra moät thöïc SË 65+66 . 2013

traïng ñaùng buoàn laø coâng trình DVCC khoâng goùp phaàn vaøo quaù trình hình thaønh caùc trung taâm DVCC ñoâ thò hay noùi caùch khaùc laø khoâng taïo thaønh caùc giaù trò cho caûnh quan boä maët cuûa caùc quaän huyeän, ngoaïi tröø caùc trung taâm haønh chính caáp quaän huyeän hieän nay. Treân theá giôùi ngoaøi trung taâm haønh chính cuûa caùc ñoâ thò, caùc nhaø chính saùch vaãn taïo ra caùc trung taâm daân söï thöù hai ñeå sinh hoaït coäng ñoàng. Khaûo saùt taïi Hoaøng Mai cho thaáy caùc coâng trình DVCC ñeàu ôû tình traïng kó thuaät keùm, giaù trò kieán truùc khoâng cao, quy moâ nhoû vaø phaân boå raûi raùc neân khoâng taïo thaønh caùc trung taâm dòch vuï (Central Business District - CBD) Caùc chæ tieâu trong baûng 2 cho thaáy söï thieáu huït cuûa coâng trình DVCC trong vieäc hình thaønh caûnh quan boä maët ñoâ thò. Caùc con soá ñaõ cho thaáy moät thöïc traïng ñaùng buoàn veà caûnh quan ñoâ thò trung taâm caùc quaän huyeän, khoù coù theå noùi coâng trình DVCC seõ taïo ra ñöôïc caùc trung taâm DVCC ñoâ thò boä maët cuûa quaän/huyeän.

Ñaát quy hoaïch cho DVCC bò söû duïng sai chöùc naêng hoaëc ñaàu tö chaäm khoâng phaùt huy ñöôïc khaû naêng phuïc vuï daân cö

Treân thöïc teá caùc nhaø quy hoaïch cuõng ñaõ nghieân cöùu boá trí caùc khu ñaát daønh cho coâng trình DVCC ñöôïc quy hoaïch ôû vò trí trung taâm quaän huyeän hoaëc trung taâm ñoâ thò coù theå ñem laïi giaù trò lôùn veà söû duïng cuõng nhö caûnh quan cho boä maët ñoâ thò cuûa quaän/huyeän nhöng do chaäm ñaàu tö ñaõ töï maát ñi giaù trò caûnh quan. Vaán ñeà naøy xaûy ra ôû haàu heát caùc khu ñoâ thò bôûi leõ khi “laøn soùng baát ñoäng saûn” leân cao, caùc chuû ñaàu tö ñaõ nhanh choùng ñaàu tö haï taàng kó thuaät caùc khu ôû ñeå baùn. Khi lôïi nhuaän ñaõ ñaûm baûo thì vieäc chaäm cheã ñaàu tö caùc haïng muïc haï taàng xaõ hoäi coøn laïi laø taát yeáu, haàu heát caùc khu ñoâ thò hieän nay ñaát daønh cho caùc DVCC thieát yeáu cuûa daân cö bò boû hoang hoaëc cho thueâ hay chôø xin chuyeån muïc ñích söû duïng ñaát. Moät nguyeân nhaân khaùc nöõa laø trong quaù trình quy hoaïch, ñaát daønh cho DVCC chæ ghi chung chung laø ñaát coâng coäng maø khoâng quy ñònh roõ daønh cho caùc chöùc naêng gì? Ñieàu naøy daãn ñeán tình traïng söû duïng ñaát daønh cho coâng coäng bò söû duïng sai muïc ñích vaø phaùt trieån caùc chöùc naêng töï phaùt maø nhaø quy hoaïch chöa tính ñeán. Hieän töôïng naøy ñang dieãn ra traøn lan taïi haàu heát caùc khu ñoâ thò hieän nay.

Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cho phaùt trieån khoâng gian DVCC. 50

SË 65+66 . 2013

Trong thaäp kyû môùi ñaây raát nhieàu nöôùc ñaõ öùng duïng nhöõng phöông thöùc hình thaønh caùc trung taâm DVCC chuû yeáu ôû caùc thaønh phoá nhoû daân soá khoaûng 30.000 ngöôøi. Söï ñònh daïng naøy ñöôïc thöïc hieän nhôø coù nhöõng “toå hôïp taäp hôïp döôùi moät maùi nhaø” caùc hoaït ñoäng vaø caùc ñoái töôïng cuûa caùc tieåu heä thoáng khaùc nhau nhaèm phuïc vuï daân cö ôû caùc nhoùm xaõ hoäi vaø löùa tuoåi khaùc nhau. Ví duï ñieån hình cho loaïi hình toå hôïp ña chöùc naêng naøy laø “Trung taâm phuïc vuï Bolio” ôû trung taâm cuûa St. Canten, Phaùp, laø taäp hôïp raát nhieàu caùc hoaït ñoäng vaø dòch vuï nhö thöông maïi, aên uoáng coâng coäng, giaûi trí, phoøng chieáu phim, phoøng hoïp, CLB höu trí, phoøng sinh hoaït cho treû em, phoøng nhaïc... Thuû ñoâ Haø Noäi gaàn ñaây cuõng ñaõ coù xu höôùng thieát keá, xaây döïng caùc coâng trình toå hôïp dòch vuï ña chöùc naêng (Big C, Royal City, Keangnam…) hay noùi caùch khaùc, caùc coâng trình naøy phaûi ñöôïc xaây döïng treân caùc khu ñaát ñöôïc hoaïch ñònh cho nhieàu chöùc naêng. Taùc giaû ñeà xuaát 03 giaûi phaùp löïa choïn caùc khu vöïc ñeå phaùt trieån loaïi hình ñaát coâng coäng ña chöùc naêng naøy nhaèm phaùt trieån caùc “toå hôïp dòch vuï coâng coäng” phuïc vuï cho nhu caàu daân cö ôû caùc khu vöïc ngoaïi thaønh Haø Noäi. Ñaây laø nhöõng suy nghó ban ñaàu cho vieäc löïa choïn caùc khu ñaát ña chöùc naêng, goùp phaàn vaøo hoaøn thieän heä thoáng DVCC ñoâ thò. Giaûi phaùp 1: Quy hoaïch caùc khu vöïc khoâng gian meàm dung hoøa giöõa caáu truùc ñoâ thò vaø laøng truyeàn thoáng ñeå phaùt trieån caùc toå hôïp DVCC ña chöùc naêng. Caùc khu vöïc laøng xaõ ngoaïi thaønh naèm trong vuøng phaùt trieån ñoâ thò, chòu aûnh höôûng lôùn cuûa ñoâ thò hoùa, möùc ñoä taùc ñoäng cuaû ñoâ thò roõ reät. Quaù trình chuyeån töø ñaát noâng nghieäp sang ñaát ñoâ thò nhanh. Caùc chöùc naêng ñöôïc thieát laäp môùi theo moâ hình coäng ñoàng daân cö truyeàn thoáng ñoåi môùi coù yeáu toá saûn xuaát dòch vuï döïa vaøo theá maïnh cuûa ngheà truyeàn thoáng. Caàn thieát laäp môùi caùc chöùc naêng hoäi hoïp, hoäi tröôøng ña naêng, khoâng gian ña naêng duøng cho caùc hoaït ñoäng vaên hoùa sinh hoaït coäng ñoàng. Caùc chöùc naêng thöông maïi nhoû leû caàn baùm truïc giao thoâng chính. Caàn toå chöùc nhieàu khoâng gian môû, khoâng gian caây xanh nhaèm taïo yeáu toá dung hoøa caûnh quan laøng vaø ñoâ thò. Caùc giaù trò vaên hoùa ñöôïc gìn giöõ theo höôùng thu heïp baûo toàn trong laøng mang tính chaát bieåu töôïng, trao ñoåi giôùi thieäu trao ñoåi vaên hoùa ñeå phaùt trieån du lòch. Giaûi phaùp 2: Khai thaùc caùc truïc giao thoâng chính qua caùc laøng keà caùc quaän huyeän noäi thaønh ñeå ñaët caùc khu

Q u y ho π ch &

t∏c g i∂

ñaát xaây döïng toå hôïp dòch vuï coâng coäng ñôøi soáng. Nhoùm laøng keà ñoâ thò coù vò trí gaàn hoaëc giaùp ranh vôùi noäi thaønh. Caùc khu vöïc naøy chòu aûnh taùc ñoäng cuûa yeáu toá giao thoâng lieân tænh, lieân huyeän... Caùc chöùc naêng caàn thieát laäp baùm theo caùc truïc giao thoâng chaïy caïnh laøng, ñoàng thôøi phuø hôïp vôùi chuyeån ñoåi kinh teá noâng nghieäp keát hôïp saûn xuaát baùn noâng nghieäp, ngheà truyeàn thoáng vaø dòch vuï du lòch nghæ ngôi, vaên hoaù. Toå chöùc caùc chöùc naêng DVCC trong toå hôïp theo daïng tuyeán giao thoâng chaïy caïnh laøng keát hôïp vôùi caùc khoâng gian môû, khoâng gian xanh. Löïa choïn vò trí thích hôïp ñeå ñaët nhoùm coâng trình chính nhö: haønh chính, taøi chính, böu ñieän… laøm coâng trình boä maët cuûa toå hôïp DVCC. Caùc chöùc naêng khaùc nhö thöông maïi, vaên hoùa, y teá... ñöôïc boá trí hai beân tuyeán phoá chính nhaèm taïo ra moät khoâng gian trung taâm vaø tính ñeán khaû naêng phaùt trieån môû roäng. Chöùc naêng thöông maïi caàn toå chöùc daïng quy moâ lôùn (sieâu thò) nhaèm taïo ra söùc huùt cho caùc khu vöïc xung quanh. Giaûi phaùp 3: Thieát laäp caùc chöùc naêng môùi cho toå hôïp DVCC taïi caùc khu vöïc xa ñoâ thò höôùng tôùi phaùt trieån thaønh caùc trung taâm DVCC cuûa khu vöïc. AÙp duïng cho caùc khu vöïc xa ñoâ thò, taùc ñoäng cuûa ñoâ thò giaûm daàn theo khoaûng caùch ñoái vôùi trung taâm thaønh phoá. Söï caêng thaúng va chaïm veà vaên hoùa truyeàn thoáng vôùi vaên minh ñoâ thò khoâng cao, caùc khu vöïc naøy hoaøn toaøn chuû ñoäng ñöôïc vôùi taùc ñoäng cuûa ñoâ thò hoaù. Vì vaäy, chuùng ta coù theå thieát laäp môùi caùc chöùc naêng cuûa ñoâ thò keát hôïp vôùi caùc chöùc naêng saûn xuaát noâng nghieäp laø chính: noâng nghieäp, ngö nghieäp, laâm nghieäp keát hôïp dòch vuï, saûn xuaát, du lòch nghæ ngôi. Do ôû caùch xa ñoâ thò neân “löïc huùt” cuûa caùc thò khoâng coøn aûnh höôûng lôùn, caùc tuyeán giao thoâng

chính cuõng khoâng nhieàu taùc ñoäng. Quyõ ñaát khoâng haïn cheá neân toå chöùc khoâng gian theo daïng maïng coù nhieàu öu theá, noù phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñaúng höôùng vaø taïo ra söï phaùt trieån ña höôùng trong töông lai. Taïi caùc khu vöïc naøy chuùng ta thieát laäp môùi nhoùm caùc chöùc naêng sinh hoaït vaên hoùa nhö: thö vieän, raïp chieáu phim… nhaèm taïo ra boä maët cho khu vöïc.

Lôøi keát

Treân theá giôùi vieäc thieát laäp maïng löôùi DVCC laø vieäc laøm caáp thieát ñeå phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng neáu khoâng noùi ñoù laø goác cuûa ñoâ thò. Treân thöïc teá, maïng löôùi DVCC ôû Haø Noäi hieän nay coøn nhieàu vaán ñeà baát caäp, ñaát quy hoaïch cho DVCC bò söû duïng sai muïc ñích, khaû naêng cung öùng DVCC coøn yeáu vaø thieáu, khoâng goùp phaàn vaøo hình thaønh caùc trung taâm DVCC. Caàn sôùm thieát laäp laïi caáu truùc cuûa maïng löôùi DVCC nhaèm ñaûm baûo traät töï söû duïng DVCC cho ngöôøi daân. Coù theå tham khaûo baøi hoïc naøy töø moät soá nöôùc trong khu vöïc nhö Singapo hay Malaysia, hoï ñaõ laøm toát vieäc thieát laäp maïng löôùi DVCC baèng caùch ñöa caùc coâng trình toå hôïp DVCC vaøo caùc quy moâ daân cö töø nhoû ñeán lôùn. Ñaây laø nhöõng suy nghó ban ñaàu ñeå ñi tìm höôùng ñi cho ñoâ thò Vieät Nam.

Taøi lieäu tham khaûo. - PGS.TS. Nguyeãn Hoàng Thuïc - Nghieân cöùu caùc loaïi hình kieán truùc coâng coäng caáp Quaän Huyeän, Ñeà taøi nghieân cöùu caáp thaønh phoá, 2010; - PGS.TS. Nguyeãn Hoàng Thuïc,- Toå chöùc vaø caùc giaûi phaùp phaùt trieån khoâng gian dòch vuï coâng coäng taïi caùc ñoâ thò Vieät Nam trong töông quan vuøng ñoâ thò, Ñeà taøi ñoäc laäp caáp nhaø nöôùc, 2012; - PGS.TS. Nguyeãn Hoàng Thuïc, Xu höôùng phaùt trieån dòch vuï coâng coäng, Taïp chí Kieán truùc Vieät Nam soá 5/2012.

SË 65+66 . 2013

QUAÙ TRÌNH ÑOÂ THÒ HOÙA VÔÙI BAÛO TOÀN VAØ PHAÙT TRIEÅN

Lµng ngh“ Î Hµ NÈi THÖÏC TRAÏNG VAØ ÑÒNH HÖÔÙNG

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

ThS. KTS. Leâ Quang Duõng

Khoa Kieán truùc coâng trình - Ñaïi hoïc Phöông Ñoâng

CONSERVATIVE AND DEVELOPMENTAL ISSUES OF CRAFT VILLAGES IN THE CONTEXT OF URBANIZATION PROCESS IN HANOI – ACTUAL STATUS AND FUTURE ORIENTATIONS Nowadays, the process of urbanization, especially in grand cities, has been causing many effects on rural spaces. The research in Hanoi City will provide experiences for rural spaces development in the future.

Hanoi’s master planning to 2030 and vision of 2050, has oriented its structure for future developments, including a central city, 5 “satellites” cities, and many ecological towns. Today, with the area of 3344.6 km2, Hanoi has many ancient villages and according to the population report, in 2020, the population of Hanoi will be 7.3 – 7.9 million with the rate of urbanization around 58 -60%. Until 2030, it will be 9.0 – 9.2 million with the rate of urbanization around 65 – 68%, and the maximum population of Hanoi will be 10.8 million with the rate of urbanization will be around 70 -80% in 2050. In the next 40 years, the rural spaces will still be an important element to form Hanoi’s urban structure. However, with the actual status of urbanization, the effects of urbanization on the rural spaces, and especially on craft villages are very critical, which have been causing many disadvantages for the development of infrastructure and economy system, more critically, the development and sustainability in both rural and urban areas. Today, Hanoi city has above 400 small villages with about 1400 craft villages, including 250 traditional craft villages, which has been facing many problems related to development and conservation. Therefore, it is very important to pay attention to control the effects of urbanization development process on the villages, especially the craft villages.

SË 65+66 . 2013

Qu y h oπc h &

Q roäng hôn.

uaù trình ñoâ thò hoùa ñang taùc ñoäng maïnh meõ ñeán noâng thoân nhaát laø caùc ñoâ thò lôùn. Nghieân cöùu töø Thuû ñoâ Haø Noäi, ñoâ thò ñaëc thuø seõ giuùp chuùng ta coù ñöôïc nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ñeå aùp duïng

Quy hoaïch chung Haø Noäi ñeán naêm 2030 taàm nhìn 2050, ñaõ xaùc ñònh phaùt trieån theo caáu truùc moâ hình chuøm ñoâ thò goàm ñoâ thò trung taâm, 5 ñoâ thò veä tinh, caùc thò traán sinh thaùi. Vôùi dieän tích ñòa giôùi haønh chính roäng khoaûng 3.344,6km2, Haø Noäi tieáp nhaän raát nhieàu laøng xaõ trong ñoù, vôùi döï baùo daân soá ñeán naêm 2020, khoaûng 7,3 - 7,9 trieäu ngöôøi, tyû leä ñoâ thò hoùa khoaûng 58 - 60%. Daân soá ñeán naêm 2030, khoaûng 9,0 - 9,2 trieäu ngöôøi, tyû leä ñoâ thò hoùa khoaûng 65 - 68%. Ñeán naêm 2050, daân soá toái ña khoaûng 10,8 trieäu ngöôøi, tyû leä ñoâ thò hoùa khoaûng 70 - 80%. Nhö vaäy sau gaàn 40 naêm nöõa Thuû ñoâ Haø Noäi, noâng thoân vaãn laø khu vöïc chieám tyû troïng ñaùng keå taïo neân caáu truùc ñoâ thò. Vôùi toác ñoä phaùt trieån nhanh nhö hieän nay thì söï taùc ñoäng cuûa ñoâ thò hoùa tôùi noâng thoân noùi chung vaø laøng ngheà noùi rieâng laø raát lôùn. Quaù trình phaùt trieån ñoù naûy sinh nhieàu vaán ñeà nhö heä thoáng cô sôû haï taàng, ngaønh ngheà kinh teá, lao ñoäng, vaø nhaát laø khoâng gian truyeàn thoáng bò phaù vôõ ñang laø nhöõng vaán ñeà böùc xuùc caàn coù giaûi phaùp ñeå baûo ñaûm phaùt trieån beàn vöõng caû phaàn ñoâ thò vaø noâng thoân. Haø Noäi vôùi hôn 400 xaõ trong ñoù coù gaàn 1400 laøng ngheà vôùi gaàn 250 laøng ngheà truyeàn thoáng laø yeáu toá caàn quan taâm trong phaùt trieån, khoâng chæ phaùt trieån maø coøn gìn giöõ baûn saéc vaên hoùa, taïo söùc caïnh tranh cho ñoâ thò. Kieåm soaùt ñoâ thò hoaù ôû caùc laøng noùi chung vaø caùc laøng ngheà taïi Haø Noäi noùi rieâng ñang trôû thaønh moät vaán ñeà caáp thieát.

Tröôùc heát caàn xaùc ñònh tieàm naêng cuûa laøng ngheà truyeàn thoáng hieän nay trong quaù trình ñoâ thò hoùa.

Trong xu theá phaùt trieån kinh teá hieän nay laøng ngheà ñang ñöôïc ñònh höôùng phaùt trieån vaø ngaøy caøng khaúng ñònh vò trí quan troïng cuûa mình trong neàn kinh teá chung. Phaùt trieån laøng ngheà khoâng chæ phaùt trieån veà kinh teá, taïo coâng aên vieäc laøm, maø coøn gìn giöõ nhöõng baûn saéc daân toäc, neùt vaên hoùa rieâng ñoäc ñaùo khoâng theå thay theá. Beân caïnh ñaáy Laøng ngheà truyeàn thoáng

t ∏c gi ∂

ñaõ vaø ñang trôû thaønh nguoàn löïc quan troïng cho phaùt trieån du lòch. Caùc saûn phaåm thuû coâng truyeàn thoáng theå hieän baûn saéc vaên hoùa ñaëc saéc rieâng cuûa töøng laøng ngheà laø moät phaàn quan troïng vaø laø nhaân toá trong chuyeån dòch cô caáu kinh teá trong ñoù coù phaùt trieån du lòch. Du lòch laøng ngheà khoâng chæ laø quaûng baù hình aûnh ñaát nöôùc, caûnh quan truyeàn thoáng laøng queâ maø coøn ñöôïc tham gia vaøo moät phaàn quaù trình taïo ra saûn phaåm. Chính ñieàu naøy ñaõ taïo neân söùc haáp daãn cuûa laøng ngheà truyeàn thoáng, nhaát laø vôùi du lòch khaùm phaù, du lòch sinh thaùi. Moâ hình phaùt trieån laøng ngheà thuû coâng truyeàn thoáng ñang trôû thaønh höôùng ñi môùi trong quaù trình phaùt trieån du lòch Vieät Nam.

Thaùch thöùc:

Quaù trình ñoâ thò hoùa ñaõ taùc ñoäng maïnh meõ ñeán caùc laøng ngheà hieän nay, khieán caáu truùc laøng xaõ truyeàn thoáng xöa bò bieán ñoåi, cuøng vôùi ñoù laø söï thay ñoåi veà vaên hoùa loái soáng; kinh teá phaùt trieån theo phong traøo, thieáu söï ñoàng boä, hình thöùc maãu maõ saûn phaåm bò aûnh höôûng bôûi nôi khaùc. Nhöõng khoù khaên khi phaùt trieån laøng ngheà trong quaù trình ñoâ thò hoùa ôû Haø Noäi coù theå deã daøng nhaän thaáy laø do: Noäi löïc cuûa caùc laøng ngheà noùi chung coøn yeáu. Quaù trình ñoâ thò hoùa nhanh laøm cho caùc laøng ngheà hieän nay khoâng ñaùp öùng kòp söï thay ñoåi ñoù: Maët baèng khoâng gian saûn xuaát cuûa nhieàu laøng ngheà coøn chaät heïp, ña soá caùc cô sôû saûn xuaát naèm ngay trong khu daân cö, thaäm chí laø chung vôùi nhaø ôû. Vôùi quaù trình phaùt trieån töï phaùt cuûa caùc nhaø ôû keát hôïp khoâng gian saûn xuaát trong caùc laøng ngheà bôûi nhu caàu saûn xuaát kinh doanh vaø phaùt trieån daân soá, ñaõ taïo ra heä thoáng nhöõng khu nhaø ôû rieâng leû, thieáu söï ñoàng boä trong quy hoaïch.

Vaán ñeà treân coøn bieåu hieän ôû tình traïng caùc hoä gia ñình ñaõ quaù laïm duïng dieän tích cho saûn xuaát, ñöa khoâng gian saûn xuaát vôùi nhöõng kieán truùc nhaø xöôûng taïm bôï, vaät lieäu sô saøi ra saùt maët ñöôøng giao thoâng chính cuûa laøng ñaõ taïo cho nhaø ôû maát ñi söï

Hình aûnh saûn xuaát - Laøng ngheà Phuù Vinh – Chöông Myõ - Haø Noäi. SË 65+66 . 2013

Qu y h oπc h &

t ∏c gi ∂

traûi ñaù vaø beâ toâng chöa phuïc vuï toát cho vaän chuyeån nguyeân vaät lieäu vaø saûn phaåm. Tính thaåm myõ cuûa khoâng gian giao thoâng gaàn nhö khoâng coøn do heä thoáng caûnh quan töông hoã: caây xanh, haøng raøo, kieán truùc ñieåm nhaán khoâng coù hoaëc bò phaù vôõ. Thöù hai laø khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng: Haøng hoùa Vieät Nam noùi chung coù khaû naêng caïnh tranh thaáp, trong ñoù coù caû caùc saûn phaåm cuûa laøng ngheà. Ñoâ thò hoùa quaù nhanh daãn ñeán caùc laøng ngheà khoâng kòp taïo caùc saûn phaåm phuø hôïp hôn, maãu maõ ña daïng phong phuù hôn, ñaït caùc tieâu chuaån môùi hôn. Haïn cheá naøy xuaát phaùt töø noäi löïc saûn xuaát coøn thaáp, thieáu thoâng tin veà thò tröôøng tieâu thuï, thieáu voán vaø kyõ thuaät, nhaát laø thieáu caùc giaûi phaùp quaûng baù saûn phaåm, môû roäng khoâng gian giao tieáp. Phoå bieán nhaát vôùi caùc laøng ngheà vaø caùc khaâu baûo veä moâi tröôøng, ñaûm baûo caùc tieâu chuaån kyõ thuaät chöa cao, töø ñoù daãn ñeán chaát löôïng saûn phaåm khoâng cao, söùc caïnh tranh yeáu keùm. Ba laø, phaùt trieån caùc laøng ngheà hieän ñang laøm gia taêng oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng; Saûn xuaát trong caùc laøng ngheà ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, song maët traùi cuûa noù laø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng raát lôùn. Do haïn cheá veà voán, kyõ thuaät, khoâng ñaàu tö thoaû ñaùng vaøo quy hoaïch toång theå neân haàu heát caùc doanh nghieäp, caùc hoä gia ñình khi ñaàu tö saûn xuaát ñaõ khoâng ñaàu tö xöû lyù chaát thaûi, laøm moâi tröôøng saûn xuaát cuûa caùc laøng ngheà ngaøy caøng oâ nhieãm naëng neà.

Bieán ñoåi khoâng gian nhaø ôû vôùi söï phaùt trieån - Laøng ngheà Phuù Vinh – Chöông Myõ - Haø Noäi

hoøa hôïp vôùi thieân nhieân xung quanh voán laø öu ñieåm noåi baät cuûa cô caáu nhaø ôû caùc laøng, veà hình thöùc kieán truùc pha troän nhieàu kieåu nhieàu hình thaùi vaø haàu nhö khoâng coù giaù trò veà maët thaåm myõ kieán truùc toång theå. Söï taäp trung maät ñoä xaây döïng quaù cao taïi caùc trung taâm laøng, doïc theo caùc truïc loä ñaõ taïo neân moät söï töông phaûn trong boá cuïc quy hoaïch. n Khoâng gian sinh hoaït coäng ñoàng bò bieán ñoåi: Ñoâ thò hoùa phaùt trieån daãn ñeán kinh teá thay ñoåi, daân soá taêng, möùc soáng vaø vaên hoùa bò pha taïp ñaõ laøm thieáu huït, hoaëc bò laán chieám maát daàn ñi khoâng gian vaên hoùa sinh hoaït coäng ñoàng. Caùc hoaït ñoäng theå thao vui chôi giaûi trí thöôøng chæ coù trong nhöõng dòp leã hoäi nhöng ngaøy nay ñaõ trôû thaønh caùc hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, khoâng coøn caùc troø chôi truyeàn thoáng coù yù nghóa vaên hoùa, ñoái vôùi nhöõng leã hoäi daân gian cuõng nhö vaäy.

Cô sôû haï taàng kinh teá - xaõ hoäi cho phaùt trieån laøng ngheà vaãn coøn yeáu keùm: Hieän nay ñoâ thò hoùa nhanh vaø möùc ñoä gia taêng daân soá daãn ñeán heä thoáng haï taàng taïi caùc laøng ngheà ñaõ toû ra quaù taûi vôùi söï ña daïng veà soá löôïng, chuûng loaïi phöông tieän giao thoâng. Ñöôøng trong caùc laøng ngheà nhìn chung coøn heïp, chuû yeáu laø n

SË 65+66 . 2013

Coù moät soá nguyeân nhaân chính daãn tôùi tình traïng oâ nhieãm naøy: n Thieáu quy hoaïch vaø quaûn lyù theo quy hoaïch vôùi caùc cô sôû saûn xuaát, caùc doanh nghieäp trong caùc laøng ngheà. n Söï phaùt trieån caùc cô sôû saûn xuaát vaø caùc doanh nghieäp vaãn mang naëng tính chaát töï phaùt. Trong töøng khaâu saûn xuaát, töø ñaàu vaøo ñeán ñaàu ra hay vieäc môû roäng, thu heïp quy moâ saûn xuaát chuû yeáu do töøng doanh nghieäp, hoä gia ñình quyeát ñònh. n Caùc doanh nghieäp söû duïng coâng ngheä thuû coâng laïc haäu, ñieàu kieän veà cô sôû haï taàng, trang thieát bò an toaøn saûn xuaát raát keùm, khoâng ñaùp öùng yeâu caàu veä sinh moâi tröôøng, trong khi ñoù löôïng chaát thaûi do saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu. Tröôùc nhöõng khoù khaên ñoù, ñoøi hoûi caàn coù nhöõng chính saùch, ñònh höôùng phaùt trieàn caùc laøng ngheà phuø hôïp, sao cho taän duïng ñöôïc nhöõng lôïi theá cuûa ñaát nöôùc trong quaù trình phaùt trieån, vöôït qua nhöõng thöû thaùch cuûa hoäi nhaäp vaø ñaûm baûo cho söï phaùt trieån laâu daøi, hieäu quaû.

Ñònh höôùng:

Trong quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù baèng lónh vöïc kinh teá maø thöôøng queân ñi beà daày truyeàn thoáng vaên hoùa. Vaên hoùa loái soáng laøng xaõ laø moät coäng ñoàng ñöôïc hình thaønh töø raát laâu ñôøi vôùi caùc thieát cheá, quy ñònh, höông öôùc chaët cheõ ñeå laøm coâng cuï quaûn lyù ñoàng thôøi kieåm soaùt söï phaùt trieån noùi chung vaø quaù trình ñoâ thò hoaù noùi rieâng. Caùc keát caáu laøng xaõ noùi

chung ñöôïc cuï theå hoaù trong hình thaùi khoâng gian laøng xoùm. Coù theå noùi laøng xoùm chính laø di saûn vaät theå lôùn nhaát ñöôïc xaây döïng qua nhieàu theá heä. Nguyeân taéc cuûa söï phaùt trieån laø khoâng ñöôïc taøn phaù nhöõng khoâng gian ñoù. Tuy nhieân ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa söï phaùt trieån, khoâng gian laøng xaõ noùi chung khoâng theå giöõ nguyeân hoaøn toaøn. Chuùng ta caàn coù bieän phaùp naâng caáp, caûi taïo, loaïi boû nhöõng yeáu toá laïc haäu, khoâng coøn thích hôïp. Ñoàng thôøi chuùng ta cuõng caàn nhìn thaáy nhöõng ñieåm khieám khuyeát maø khoâng gian coå truyeàn chöa ñaùp öùng ñöôïc, ñeå coù nhöõng chính saùch huy ñoäng caùc nguoàn löïc boå sung nhöõng khieám khuyeát ñoù. Caùc yeáu toá baûn saéc caàn ñöôïc phaùt huy hôn nöõa trong moâi tröôøng xaõ hoäi phaùt trieån naêng ñoäng hieän ñaïi.

nhöõng vuøng ñeäm daân cö, nôi maø ngöôøi daân coù theå tröïc tieáp khai thaùc caùc nguoàn lôïi töø khu vöïc baûo toàn. n Toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo ngheà, naâng cao tay ngheà cho ngöôøi lao ñoäng, naâng cao trình ñoä quaûn lyù cho chuû cô sôû saûn xuaát trong ñoù chuù troïng ñaøo taïo veà thieát keá, taïo maãu, naâng cao tay ngheà cho lao ñoäng taïi caùc laøng ngheàngheà truyeàn thoáng; khuyeán khích caùc ngheä nhaân tham gia chöông trình truyeàn ngheà, ñaøo taïo ngheà.

Hoã trôï ngheä nhaân tham gia coâng taùc ñaøo taïo ngheà, truyeàn ngheà, nhaân caáy ngheà cho lao ñoäng taïi caùc laøng ngheà.

Döï ñoaùn nhu caàu phaùt trieån döïa treân caùc ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, seõ laø cô côû ñeå ñeà ra phöông aùn phaùt trieån khoâng gian thích hôïp vôùi töøng laøng ngheà.

n Hoaøn thieän heä thoáng quaûn lyù. Caàn thöïc hieän cuï theå hoùa quy hoaïch ñieåm daân cö noâng thoân xuoáng caùc xaõ, quy hoaïch chænh trang chi tieát caùc laøng. Ñoái vôùi caùc laøng ngheà truyeàn thoáng caàn baûo toàn phaûi leân danh muïc caùc ñoái töôïng caàn baûo veä cuï theå trong laøng, ban haønh quy cheá quaûn lyù xaây döïng rieâng cho heä thoáng laøng naøy, khoáng cheá maät ñoä daân cö, quaûn lyù traät töï xaây döïng, khoâng ñeå tình traïng xaây döïng töï phaùt nhö hieän nay. Caàn coù caùc cheá taøi cuï theå cho vieäc xöû lyù vi phaïm.

Quy hoaïch phaùt trieån laøng ngheà phaûi xem xeùt ñeán caáu truùc laøng xoùm truyeàn thoáng; Caùc khoâng gian môùi ñöôïc phaùt trieån laø yeáu toá taát yeáu ñeå ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá, nhaèm hoaøn chænh theâm caùc chöùc naêng maø khoâng gian cuõ chöa coù. Khoâng gian môùi khoâng ñöôïc coù hình thaùi khaùc quaù xa so vôùi khoâng gian cuõ, ñaûm baûo söï lieân heä giöõa môùi vaø cuõ.

Quy hoaïch phaùt trieån laøng ngheà truyeàn thoáng caàn döïa treân caùc nguyeân taéc, yeâu caàu vaø caùc vaán ñeà veà quaûn lyù xaây döïng cuûa Nhaø nöôùc. Coù chính saùch höôùng daãn, khuyeán khích daân chuùng töï caûi taïo khoâng gian nhaø ôû cuûa mình theo ñuùng quy hoaïch, hình thöùc kieán truùc mang tính truyeàn thoáng phuø hôïp vôùi moâi tröôøng caûnh quan. Nhaán maïnh söï caûi thieän tieän nghi veà moâi tröôøng vaø haï taàng kyõ thuaät.

Ñeå baûo toàn, phaùt huy giaù trò laøng ngheà böôùc ñi ñaàu laø: n Tieán haønh laäp quy hoaïch tröôùc heát laø cho caû noâng thoân môùi vaø cuï theå cho töøng laøng ngheà.

Giöõ gìn vaø toân taïo caùc coâng trình di tích lòch söû, vaên hoaù, ngheä thuaät. Xaùc ñònh chính xaùc danh muïc caùc di tích caàn baûo toàn, truøng tu. Xaây döïng caùc cô sôû haï taàng phuïc vuï du lòch beân caïnh caùc di tích.

Keát luaän:

Baûo toàn vaø phaùt trieån laøng ngheà laø moät höôùng ñi phuø hôïp vôùi phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø taàm nhìn ñònh höôùng theo quy hoaïch chung Thuû ñoâ Haø Noäi. Cuøng vôùi xu theá cuûa caû nöôùc, vieäc ñaåy maïnh saûn xuaát cuûa caùc laøng ngheà ñaõ goùp phaàn ñaùng keå thuùc ñaåy kinh teá vaø thay ñoåi boä maët noâng thoâng. Baûo toàn, phaùt huy giaù trò laøng ngheà coøn taïo laäp baûn saéc, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho töøng ñoâ thò. Caùc yeáu toá thöïc hieän ñeå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù xaây döïng.

Laäp caùc quy hoaïch khoâng gian cho caùc muïc tieâu phaùt trieån khaùc nhau, ngaén haïn vaø daøi haïn. Trong caùc ñoà aùn quy hoaïch khoâng gian naøy ñaëc bieät phaûi chuù troïng ñeán nhöõng ñaëc ñieåm vaên hoaù, cuõng nhö tính chaát quaù trình saûn xuaát cuûa töøng laøng ngheà. Baûo toàn kieán truùc gaén lieàn vôùi phaùt trieån ngheà truyeàn thoáng, giaûi quyeát moái quan heä qua laïi giöõa khoâng gian ôû vaø saûn xuaát moät caùch hôïp lyù. Ñoái vôùi nhöõng khu vöïc baûo toàn nghieâm ngaët, caàn tieán haønh phaân vuøng cuï theå. Ngoaøi ra xaây döïng

Taøi lieäu tham khaûo: 1. Ñaøo Ngoïc Nghieâm (2011), Cô cheá, chính saùch quaûn lyù vaø thöïc hieän Quy hoaïch Thuû ñoâ Haø Noäi, Kyû yeáu Hoäi thaûo veà xaây döïng Luaät Thuû ñoâ, Haø Noäi. 2. Phaïm Coân Sôn (2004), Laøng ngheà truyeàn thoáng Vieät Nam, NXB Vaên hoaù daân toäc, Haø Noäi. 3. Quy hoaïch chung Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán 2030 taàm nhìn 2050.

SË 65+66 . 2013

T◊m s˘ sËng ÆÈng

cho coâng vieân ven bieån thaønh phoá Nha Trang

Ths. KTS. Traàn Thò Vieät Haø

Tröôøng Ñaïi hoïc Kieán Truùc TP. HCM

QUY HOAÏCH

Moät khoâng gian coâng coäng haáp daãn luoân laø nôi thu huùt raát nhieàu hoaït ñoäng, ñem laïi nhöõng giaù trò toát cho xaõ hoäi vaø cuõng laø nôi giuùp cuoäc soáng con ngöôøi coù chaát löôïng hôn. Nha Trang sôû höõu bôø bieån tuyeät ñeïp, laø khu vöïc raát thuaän lôïi ñeå toå chöùc khoâng gian sinh hoaït coâng coäng cho ngöôøi daân vaø caû du khaùch khi ñeán vôùi thaønh phoá bieån. Tuy nhieân, vieäc thu huùt söï tham gia cuûa moïi ngöôøi vaãn chöa cao. Baøi baùo nghieân cöùu ñeán khía caïnh taïo laäp moät nôi choán haáp daãn trong vieäc thieát keá khoâng gian cho 1 coâng vieân ven bieån – ñoù laø söï vaän duïng saùng taïo cuûa ngheä thuaät kieán taïo nôi choán nhaèm xaây döïng 1 khoâng gian sinh hoaït coâng coäng sinh ñoäng vaø giaøu tính nhaân vaên.

& TAÙC GIAÛ

An appealing public space is always a place that offers plenty of liveable activities, bringing values to the society and making a better life for everyone. Nha Trang possesses a picturesque coastline which issuitable to organize public places for the local community and even tourists. However, the attractions to bring people to the shore have not been promoted effectively. This article will study the creation of successful civic places in a seashore parkwhich is the creative application of the art of place-making in order to deliver energetic and humane public places.

Giôùi thieäu

Caùc ñoâ thò bieån sôû höõu nguoàn taøi nguyeân heát söùc quyù giaù, ñoù laø nhöõng baõi caùt traûi daøi, khoâng gian ven bieån,… Ñieàu naøy ñaõ taïo neân söï khaùc bieät cho caùc ñoâ thò, laø yeâu toá ñaëc tröng thu huùt khaùch du lòch vaø GDP cuûa ngaønh du lòch ñaõ goùp moät tyû troïng ñaùng keå trong söï phaùt trieån kinh teá cuûa thaønh phoá. Khoâng gian sinh hoaït coâng coäng ven bieån ñöôïc taïo ra töø nhöõng khoâng gian coâng coäng tröôùc bieån, laø nôi hoäi hoïp vaø sinh hoaït cuûa

SË 65+66 . 2013

ngöôøi daân trong ñoâ thò, ñoàng thôøi, cuõng laø nôi gaëp gôõ, tìm hieåu veà vaên hoùa, thöôûng thöùc caùc dòch vuï ñaëc tröng cuûa khaùch du lòch khi tìm ñeán nhöõng thaønh phoá bieån.

Khoâng gian coâng coäng ven bieån taïi moät soá ñoâ thò noåi tieáng theá giôùi.

Thaønh phoá Brighton - Anh. Thaønh phoá Brighton naèm caùch London khoaûng 50km, coù vò trí lyù töôûng khi sôû höõu

Quy h oπch &

t∏c gi ∂

quang caûnh ñoàng queâ ñeïp nhaát mieàn Nam nöôùc Anh vaø bôø bieån traûi daøi haøng traêm km. Vôùi daân soá khoaûng 156.000 ngöôøi, nguoàn kinh teá chính cuûa thaønh phoá laø caùc hoaït ñoäng veà du lòch, giaùo duïc vaø caùc hoaït ñoäng mua saém. Brighton sôû höõu bôø bieån vôùi nhöõng ñaëc ñieåm tuyeät vôøi veà töï nhieân cuõng nhö khoâng gian maø con ngöôøi taïo neân ôû ñaây nhö: baõi bieån traûi ñaày ñaù cuoäi nhoû ñeå ñaùnh daáu möïc nöôùc thuûy trieàu, moät baõi taém traàn raát noåi tieáng, sôû höõu nhieàu quaùn bar, nhaø haøng, caâu laïc boä ñeâm vaø nhieàu khu vöôøn vui chôi giaûi trí doïc theo chieàu daøi bôø bieån. Ñaây laø moät nôi tuyeät vôøi ñeå gaëp gôõ baïn beø, cuøng nhau taém naéng, nöôùng thòt barbecue vaø chôi theå thao. Ngöôøi daân cuõng nhö du khaùch coù theå chôi boùng chuyeàn, boùng roå hay thöû chôi nhieàu moân theå thao döôùi nöôùc nhö löôùt vaùn, löôùt vaùn coù cano keùo, löôùt soùng vaø cheøo thuyeàn… Ngoaøi ra, taïi ñaây coøn coù khu Brighton Marina beán du thuyeàn lôùn nhaát ôû chaâu AÂu - vôùi du thuyeàn sang troïng, cöûa haøng mua saém, 8 raïp chieáu phim, phoøng taäp theå duïc phuø hôïp vôùi töøng löùa tuoåi, 26 laøn bowling, casino vaø nhieàu quaùn bar beán caûng, nhaø haøng vaø quaùn caø pheâ… Nhöõng khoái taøi saûn thieân nhieân vaø nhaân taïo phong phuù ñaõ giuùp cho thaønh phoá naøy ñöôïc bình choïn laø 1 trong 10 nôi coù bôø bieån ñeïp treân theá giôùi.

Khu vöïc chen chuùc giöõa baõi xe vaø baõi taém – toaøn caûnh baõi bieån Brighton – 1978

Vaøo nhöõng naêm 1978, nôi ñaây ñöôïc xem nhö laø moät beå bôi coâng coäng ngoaøi trôøi, nôi maø moïi ngöôøi coù theå bôi, naèm döôùi aùnh naéng maët trôøi hoaëc tham gia vaøo moân theå thao döôùi nöôùc, khu vöïc bôø bieån cuõng laø nôi taäp trung raát nhieàu hoaït ñoäng doïc theo loái ñi boä chính vaø keùo daøi theo bôø bieån. Coù raát nhieàu

Caùc hoaït ñoäng vaøo ngaøy heø taïi baõi bieån Brighton.

hoaït ñoäng troän laãn vaøo nhau treân cuøng moät khu vöïc taïo thaønh moät xaõ hoäi thu nhoû. Khu vöïc naøy phaùt trieån vaø trôû thaønh nôi taäp trung caùc du thuyeàn raát lôùn, ñaây cuõng laø nôi dieãn ra nhieàu hoaït ñoäng ñaëc tröng cuûa caùc coâng vieân tröôït baêng vaø ngheä thuaät veõ graffiti treân töôøng. Naêm 2008, coù raát nhieàu döï aùn khaùch saïn cao taàng cuõng ñaõ laøm daáy leân nhöõng cuoäc tranh luaän khaùc nhau. Ngoaøi ra, moät phaàn phía Ñoâng cuûa baõi bieån ñöôïc taùi phaùt trieån thaønh khu theå thao phöùc hôïp, trong ñoù coù toå chöùc caùc saân vaän ñoäng phuïc vuï cho raát nhieàu moân theå thao töø boùng chuyeàn baõi bieån cho ñeán neùm ñóa… Khoâng ai coù theå phuû nhaän söï thaønh coâng cuûa baõi bieån Brighton, ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, khu vöïc naøy ñaõ thoûa maõn ñöôïc boán tieâu chí sau: n Veà tieáp caän, keát noái ñeán khu vöïc: l Moïi ngöôøi coù theå di chuyeån töø London ñeán Brighton baèng heä thoáng giao thoâng coâng coäng chæ trong khoaûng moät giôø ñi xe löûa. l Heä thoáng GTCC tieáp caän tröïc tieáp ñeán khu vöïc neân moïi ngöôøi coù theå ñeán ñaây deã daøng. n Caùc hoaït ñoäng vaø söû duïng taïi khu vöïc doïc caùc baõi bieån taïi Brighton. l Ñi boä doïc theo bôø bieån vaø baïn seõ nhìn thaáy nhöõng quaûng tröôøng ngheä thuaät Brighton, laø nôi nhöõng ngheä só ñòa phöông saùng taïo vaø baùn nhöõng ñoà löu nieäm cuøng nhöõng quaø taëng ñoäc ñaùo trong nhöõng khu nhaø ôû cuûa ngö daân tröôùc ñaây. l Caùc hoaït ñoäng theå thao nhö bôi thuyeàn, neùm ñóa, boùng chuyeàn baõi bieån… dieãn ra raát naùo nhieät vaø thöôøng xuyeân. l Nhöõng sinh hoaït thö giaõn, giao tieáp coäng ñoàng taäp trung taïi nhöõng daõy gheá laøm töø baäc xi maêng theo daïng taàng baäc, moät soá hoaït ñoäng giaûi trí khaùc ñöôïc dieãn ra ôû caùc quaùn bar vaø nhöõng nhaø haøng keá caän.

n Tieän

nghi söû duïng vaø phaùc hoïa hình aûnh Baõi bieån coù dieän tích nudist (phía Ñoâng Nam Kemptown) raát noåi tieáng. l Loái ñi boä doïc theo chieàu daøi bôø bieån taïo ra khoâng gian sinh hoaït soáng ñoäng treân baõi bieån. l Khu Black Rock raát phaùt trieån vaø trôû thaønh moät trong nhöõng beán du thuyeàn lôùn nhaát cuûa chaâu AÂu. l Ngoaøi ra, khu vöïc cuõng phuïc vuï nhieàu ñoái töôïng khaùc nhau: khu vöïc coù caùc hoà bôi rieâng, coù coâng vieân daønh cho moân theå thao tröôït baêng vaø nhöõng khu veõ ngheä thuaät graffito treân töôøng. l Coù saân chôi cho raát nhieàu troø chôi vaän ñoäng, töø boùng chuyeàn baõi bieån cho ñeán moân neùm ñóa,… l

n Tính

xaõ hoäi, thaân thieän:

l Bôø bieån Brighton laø ñieåm ñeán öa thích cuûa

moïi ngöôøi ñeå thö giaõn, gaëp gôõ baïn beø, hay giao löu vôùi moïi ngöôøi. l Khu vöïc naøy laø nôi maø moïi ngöôøi coù raát nhieàu hoaït ñoäng soâi noåi: bôi thuyeàn, taém bieån, giaûi trí, mua saém,… l Ñaây cuõng laø nôi maø moïi ngöôøi ñeàu mong muoán quay trôû laïi. Thaønh phoá Sydney (UÙc) Nhaéc ñeán thaønh phoá Sydney (UÙc) khoâng theå khoâng nhaéc ñeán nhaø haùt Opera Sydney. Beân caïnh ñoù, moät khoâng gian sinh hoaït coäng ñoàng luoân ñöôïc ngöôøi daân UÙc töï haøo chính laø khu vöïc caûng Cicular - khu vöïc noái giöõa Nhaø haùt vaø khu trung taâm thaønh phoá. Bôø keø khu Cicular laø moät daûi ñaát ven vònh Sydney noái töø quaûng tröôøng nhaø haùt Sydney ñeán trung taâm thöông maïi Thaønh phoá. ÔÛ moät ñaàu bôø keø coù raát nhieàu loaïi hình dòch vuï ñöôïc toå chöùc doïc suoát vaø ñeán cuoái bôø keø laø beán phaø coâng coäng nhaèm thu huùt khaùch du lòch vaø daân cö thaønh phoá. Baèng SË 65+66 . 2013

nhöõng quaûng tröôøng lôùn laùt gaïch vôùi nhöõng chi tieát kyû nieäm nhöõng ngöôøi coù coâng lôùn vôùi nöôùc UÙc (bao goàm caû Peter Carey, Miles Franklin, vaø Germaine Greer) vaø nhaø vaên UÙc (Charles Darwin, Joseph Conrad, Mark Twain). n Tính

xaõ hoäi, thaân thieän: Ñoù laø moät nôi coù tính xaõ hoäi raát cao vaø laø nieàm töï haøo cuûa coäng ñoàng. l Ñaây cuõng laø nôi haèng naêm ñöôïc choïn ñeå toå chöùc caùc buoåi leã kyû nieäm lôùn cuûa quoác gia nhö: Theá vaän hoäi Sydney naêm 2000,… l

Khu vöïc beán caûng Cicular - Sydney

nhieàu caùch ñoùng goùp khaùc nhau, nôi naøy ñöôïc xem nhö “khu vöïc trung taâm cuûa Sydney” vaø coù vai troø quan troïng trong ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân thaønh phoá. Cuõng gioáng nhö baõi bieån Brighton, khu vöïc keø caûng Circular cuõng ñöôïc PPs bình choïn laø moät trong nhöõng nôi choán haáp daãn nhaát treân theá giôùi, theo caùc tieâu chí nhö tính tieáp caän, söï phaùc hoïa hình aûnh, tính thaân thieän vaø caùc hoaït ñoäng cuûa thaønh phoá. n Veà

söï tieáp caän, keát noái ñeán khu vöïc: Moät ñaàu cuûa keø caûng keát noái vôùi khu vöïc nhaø haùt Sydney Opera vaø vôùi khu trung taâm Sydney neân moïi ngöôøi raát deã tieáp caän. l Heä thoáng GTCC nhö Phaø, taøu ñieän ngaàm, xe löûa vaø xe buyùt ñeán vaø ñi töø khu bôø keø, taïo ra trung taâm vaän chuyeån haønh khaùch töø khaùch du lòch cho ñeán nhöõng ngöôøi coù nhu caàu. Heä thoáng cuõng phuïc vuï nhö moät söï keát noái cho ngöôøi ñi boä giöõa caùc ñòa ñieåm du lòch noåi tieáng, vaø coù caùc dòch vuï doïc theo suoát chieàu daøi cuûa noù. Trong ñoù, caùc cöûa haøng phuïc vuï taát caû caùc nhu caàu cuûa moïi ngöôøi: töø thöïc phaåm töôi soáng cho ñeán röôïu vang… l Khu bôø keø haáp daãn cho ngöôøi daân ñòa phöông cuõng nhö khaùch du lòch nhôø chöùc naêng cuûa noù nhö laø trung taâm vaän chuyeån thieát yeáu cho khu kinh doanh trung taâm. Phaàn lôùn haønh khaùch trong caùc trung taâm l

mua saém taïi trung taâm thaønh phoá sinh soáng treân khaép vònh Sydney vaø söû duïng phaø ñeå ñi du lòch ñeå laøm vieäc. Vôùi chaát löôïng, thaåm myõ cuûa noù, thieát thöïc vaø hieäu quaû, chöùc naêng bôø keø nhö moät khoâng gian chuyeån tieáp hieäu quaû giöõa caùc beán caûng vaø trung taâm thaønh phoá. n Caùc hoaït ñoäng vaø söû dung taïi khu vöïc doïc

bôø keø vaø keø caûng: l Khu vöïc naøy ñöôïc söû duïng töø saùng ñeán toái, trong suoát caû tuaàn, vaøo muøa heø cuõng nhö muøa ñoâng bôûi taát caû moïi ngöôøi. Töø ngöôøi mua saém, daân cö ñòa phöông cho ñeán khaùch du lòch. l Moïi ngöôøi coù theå ñi boä, ngaém caûnh, chôi caùc moân theå thao, bôi loäi vaø troø chuyeän cuøng nhau. n Tieän

nghi söû duïng vaø phaùc hoïa hình aûnh: Caû ngöôøi daân ñòa phöông cuõng nhö du khaùch thoûa thích trong khoâng gian thoaûi maùi vaø duy trì toát maø bôø keø cung caáp. l Quaùn caø pheâ nhoû, bar vaø nhaø haøng phuïc vuï böõa aên tröa nheï cho caùc nhaân vieân vaên phoøng. l Taïo nhöõng baäc caáp khaùc nhau cho taát caû moïi ngöôøi naèm doïc theo beán caûng. l Khaùch du lòch vaø gia ñình cuûa hoï bò thu huùt bôûi caùc ngheä syõ ñöôøng phoá, quan ñieåm ngoaïn muïc, vaø caùc chi tieát nhö truïc ñi boä moät con ñöôøng töø bôø keø cuûa Nhaø haùt lôùn coù l

Caùc hoaït ñoäng taïi baõi bieån Sydney vaøo ngaøy naéng ñeïp

SË 65+66 . 2013

Caùc baäc thang taïo thaønh nhöõng baêng gheá ñeå ngöôøi daân cuõng nhö du khaùch coù theå nghæ ngôi, thö giaõn…

Khoâng gian coâng coäng ven bieån taïi thaønh phoá Nha Trang

Nhaéc ñeán thaønh phoá Nha Trang laø nhaéc ñeán nhöõng baõi caùt traéng traûi daøi suoát chieàu doïc thaønh phoá, nhaéc ñeán caûnh quan thieân nhieân tuyeät ñeïp cuûa vònh Nha Trang. Nôi ñaây ñöôïc coâng nhaän laø danh thaéng quoác gia bao goàm caû phía Ñoâng ñöôøng Traàn Phuù vaø Phaïm Vaên Ñoàng. Vôùi daân soá 389.031 ngöôøi (soá lieäu naêm 2010), haøng naêm thu huùt moät löôïng lôùn khaùch du lòch khoaûng treân 2 trieäu löôït ngöôøi caû trong vaø ngoaøi nöôùc (soá lieäu naêm 2012). Tuy nhieân, löôïng ngöôøi söû duïng khoâng gian sinh hoaït coâng coäng taïi baõi bieån Nha Trang khoâng cao, ngoaïi tröø nhöõng buoåi leã hoäi Festival bieån haøng naêm. Thöïc traïng veà keát noái coäng ñoàng taïi baõi bieån Nha Trang döôøng nhö raát thieáu vaø yeáu, moïi ngöôøi ñeán ñaây chuû yeáu laø do caûnh quan thieân nhieân vaø nghæ ngôi, thö giaõn, raát ít coù hoaït ñoäng giao löu taïi ñaây. Theo khaûo saùt, khoâng gian coâng coäng ven bieån vaãn chöa soáng ñoäng vaø thu huùt daân cö ñoâ thò cuõng nhö khaùch du lòch. Khi thieát keá khoâng gian coâng coäng taïi caùc khu vöïc ven bieån, nhöõng nhaø thieát keá taïo cho khoâng gian naøy thaät ñeïp baèng nhöõng phieán ñaù, khoaûng saân troáng…, caùc khoâng gian naøy taïo cho ngöôøi söû duïng moät caûm giaùc thieáu söï gaàn guõi, moïi thöù döôøng nhö coù xu höôùng ñöôïc thieát keá ñeå nhìn ngaém maø khoâng phaûi ñeå ñi ñeán vaø söû duïng chuùng. Chuùng raát goïn gaøng, saïch seõ, nhöng thieáu ñi söï sinh ñoäng caàn thieát. Vì sao keát noái taïi khoâng gian coâng coäng ven bieån Nha Trang laïi chöa thaønh coâng, nguyeân nhaân do ñaâu?

Q u y h oπc h &

t ∏c gi ∂

1. Khu vöïc caùc coâng vieân bôø bieån phaûi ñöôïc tieáp caän vaø lieân keát thuaän tieän vôùi nhöõng nôi choán quan troïng khaùc trong khu vöïc nhö: khu trung taâm chôï Ñaàm, thaùp baø Ponaga, khu saân bay…. 2. Khoâng gian coâng vieân ven bieån phaûi aám cuùng, thoaûi maùi vaø phaûi phaùc hoïa thaønh nhöõng hình aûnh toát veà caùc hoaït ñoäng, sinh hoaït thöôøng nhaät. 3. Ngöôøi daân cuõng nhö khaùch du lòch phaûi bò loâi keùo vaøo caùc hoaït ñoäng taïi coâng vieân baèng caùch toå chöùc caùc hoaït ñoäng thöôøng nhaät cuõng nhö hoaït ñoäng ñònh kyø. Haàu nhö taïi khu vöïc naøy raát thieáu baõi ñaäu xe caùc phöông tieän giao thoâng ñeå traøn lan treân væa heø

Thieáu söï keát noái caàn thieát ñeán nhöõng khu vöïc quan troïng. Nha Trang coù baõi caùt daøi haøng chuïc km doïc theo bôø bieån thaønh phoá, theá nhöng vaãn khoâng coù tuyeán giao thoâng coâng coäng naøo ñöôïc keát noái ñeán khu vöïc naøy ñaõ daãn ñeán thieáu thuaän tieän trong vieäc tieáp caän. n Nhieàu nôi trong khu vöïc raát thieáu caùc tieän nghi thaäm chí khoâng coù choã ñeå ngoài, do vaäy ñeå coù theå taêng theâm söï tieän duïng, moãi ngöôøi seõ töï tìm cho mình caùch rieâng ñeå öùng xöû trong töøng hoaøn caûnh. Vieäc maát ñi moät choã ngoài toát khieán ngöôøi söû duïng caûm giaùc thieáu söï coâng baèng, ñieàu naøy aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán caûm giaùc haøi loøng cuûa ngöôøi thuï höôûng. Choã ngoài khi ñöôïc boá trí moät caùch hôïp lyù seõ taïo neân nhöõng nôi choán thaønh coâng khaùc nhau, ñoàng thôøi, phaûi chuù yù ñeán caùch boá trí caùc daõy gheá gaàn khu vöïc saân chôi hoaëc coù theå nhìn thaáy nhöõng hoaït ñoäng khaùc ñeå giuùp cho ngöôøi thuï höôûng coù nhieàu caûm xuùc khi ñeán nôi naøy. n Thieáu caùc ñieåm tuï hoïp. Vaán ñeà naøy bao goàm nhöõng yeâu caàu mong muoán cuûa ngöôøi daân veà nhu caàu giao tieáp nhö saân chôi, traïm xe buyùt, xe baùn haøng löu ñoäng, nhöõng choã ngoài ngoaøi trôøi ñeå hình thaønh nhöõng ñieåm tuï hoïp. Ngoaøi ra, caùc dòch vuï veà aên uoáng neáu ñöôïc toå chöùc toát cuõng laø moät thaønh toá then choát cho moät khoâng gian hoäi hoïp thaønh coâng. n Loái

vaøo buoàn teû vaø thieáu thieän caûm ñeå tieáp caän. Khoâng gian “maët tieàn” laø nôi tieáp xuùc ñaàu tieân raát caàn thieát ñöôïc troâng thaáy vaø coù khaû naêng ñi vaøo. Do khoâng boá trí baõi ñaäu xe hôïp lyù neân xe cô giôùi chieám duïng khoâng gian loái vaøo coâng vieân, ñöôøng phoá quaù roäng lôùn vaø thieáu söï ñaàu tö vaøo loái ñi daønh cho khaùch boä haønh.

n Khu

vöïc naøy coøn thieáu coâng naêng phuïc vuï. Coù nhieàu yeáu toá ñöôïc thieát keá ñôn giaûn chæ laø 1 ñieåm cuûa khoâng gian thay vì kích thích caùc hoaït ñoäng xaûy ra xung quanh chuùng, chuùng chæ nhaèm muïc ñích ñeå thaáy chöù khoâng heà coù coâng naêng söû duïng naøo heát. Ñeå tìm ñeán söï keát noái coâng ñoàng, khoâng chæ coù caùc hoaït ñoäng maø coøn phaûi chuù yù ñeán söï caûm thuï khoâng gian trong moãi caùch kieán taïo. Ngoaøi söï vaän duïng moät caùch kheùo leùo caùc baøi hoïc kinh nghieäm coøn caàn phaûi khai thaùc toái ña tieàm naêng saün coù cuûa thieân nhieân, con ngöôøi cuõng nhö caùc ñieåm ñaëc tröng cuûa khu vöïc caàn nghieân cöùu. Vaø ñeå khaû naêng haáp daãn cuûa moät khoâng gian sinh hoaït coâng coäng, khoâng gian coâng coäng phaûi thoûa maõn 4 tieâu chí sau:

4. Khu vöïc naøy seõ ñöôïc goïi laø nôi choán khi theå hieän ñöôïc söï thaân thieän, hoøa ñoàng vaø laø nôi maø moïi ngöôøi mong muoán ñöôïc hoäi hoïp, mong muoán quay trôû laïi vaø ñeán nhieàu laàn.

Loái tieáp caän - caùc vaïch qua ñöôøng raát hieám thaáy xuaát hieän ôû ñaây.

AÙp duïng nhöõng tieâu chí kieán taïo nôi choán haáp daãn vaøo vieäc toå chöùc khu sinh hoaït coâng coäng taïi bôø bieån Nha Trang seõ taïo ra raát nhieàu caùch toå chöùc khoâng gian sinh hoaït coâng coäng cho khu vöïc naøy, töø thieát keá caùc cuïm chöùc naêng cho ñeán toå chöùc caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng caàn nhaém ñeán nhu caàu cuûa nhieàu ñoái töôïng nhö khaùch du lòch vaø caû cö daân ñoâ thò baèng nhieàu hình thöùc vaø dòch vuï khaùc nhau. Caùc hoaït ñoäng naøy coù theå toå chöùc thöôøng xuyeân: theo ngaøy, theo tuaàn, toå chöùc ñònh kyø haøng naêm hay nhöõng söï kieän quan troïng… ñeå taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng taïi ñaây. Nhöng treân heát, ñoù chính laø söï chung tay cuûa coäng ñoàng töø nhöõng haønh ñoäng raát nhoû ñeå taïo neân moät khoâng gian bôø bieån haáp daãn hôn. Goùp phaàn xaây döïng baõi bieån Nha Trang trôû thaønh nieàm töï haøo cuûa daân cö ñoâ thò vaø ñieåm ñeán khoâng theå thieáu cuûa thaønh phoá Nha Trang. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1] Vieän kieán truùc, quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân, “Ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá Nha Trang ñeán naêm 2025”, 2012 [2] Nikken Sekkei Civil Engineering Ltd, “ Caùc loaïi hình khoâng gian coâng coäng ven bieån vaø söï aùp duïng xaây döïng treân ñòa baøn caùc tænh ven bieån mieàn Trung”, Hoäi thaûo khoa hoïc, 7/2011. [3] Whyte. William H, (1980), The Social Life of Small Urban Spaces. Conversation Foundation, Washington DC. [4] Project for public spaces, www.pps.org [5] Trung taâm Thoâng tin xuùc tieán du lòch Khaùnh Hoøa, www.nhatrang-travel.com [6] Hình aûnh - taùc giaû vaø www.google.map

SË 65+66 . 2013

Lµm "SËng lπi" GIAÙ TRÒ COÁT LOÕI CUÛA HOÀ GÖÔM BAÈNG TOUR DU LÒCH “TAÂM LINH- HUYEÀN THOAÏI” TS. KTS. Nguyeãn Thu Haïnh

Chuû tòch Lieân hieäp Khoa hoïc Phaùt trieån Du lòch Beàn vöõng (STDe)

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

REVITALIZING THE CORE VALUES OF HOAN KIEM LAKE WITH THE “SPIRITUAL - LEGENDARY TOUR”

In order to preserve and promote the great values of Hoan Kiem Lake as one of the nation’s most important symbols to be proud of, the author would like to submit the following proposals to the city authority: transform and consolidate the historical and cultural tourism for the region, preserve and promote the tangible and intangible heritage assets, create a row of open spaces that are well connected with one another for the revitalization of the legendary and spiritual space of Hoan Kiem Lake, as well as shape a new image and a break-though concept: both ancient and modern - where the past (tradition) and the present (modernity) become entwined. The solution to be selected is to invest in - and set up - the concept “Spiritual and Legendary Tour” and introduce to the visitors the core values that Hoan Kiem Lake possesses. The “Spiritual and Legendary Tour” will link the following four tourism sites with four different themes: n King Ly Road n King Le Road n Dong Kinh Nghia Thuc Road n Ascending Dragon Road In order to achieve this goal, Hanoi must reduce the traffic flows around Hoan Kiem Lake for a quieter place where people can think about the history and the past. It is necessary to design a pedestrian zone with a walkway system, as well as space for festivals and shopping area in line with the development of public transport and the construction of underground parking lots and subway stations. In addition, the facilities and elements such as statues, lightings, pavements, signposts, park benches, public toilets, etc. need to be improved.

SË 65+66 . 2013

Qu y h oπc h &

Giaù trò coát loõi cuûa Hoà Göôm laø gì?

Baøn veà giaù trò cuûa Hoà Göôm - Haø Noäi, ngöôøi ta coù theå phaân tích treân raát nhieàu khía caïnh: caûnh quan, thöông maïi, kieán truùc, ñoâ thò, vaên hoaù, lòch söû, phong tuïc, taäp quaùn, moâi tröôøng... Tuy nhieân, neáu noùi veà giaù trò coát loõi cuûa Hoà Göôm moät caùch khaùi quaùt vaø coâ ñoïng nhaát trong vai troø laø traùi tim cuûa caû nöôùc, laø hoàn phaùch cuûa daân toäc vôùi yù nghóa nhaân vaên ñieån hình ñaõ ñi saâu vaøo taâm khaûm cuûa ngöôøi daân Vieät Nam, thì phaûi baøn ñeán giaù trò taâm linh - huyeàn thoaïi, laø giaù trò phi vaät theå ñaëc bieät quan troïng, caàn phaûi nhaéc ñeán ñaàu tieân.

Vì sao vaäy? Vì ñoù chính laø phaàn linh hoàn cuûa caùc giaù trò vaên hoùa.

Giaù trò taâm linh cuûa Hoà Göôm ñöôïc bao phuû trong nhöõng huyeàn thoaïi, truyeàn thuyeát gaén lieàn vôùi lòch söû Haø Noäi. Ñoù laø truyeàn thuyeát veà caùi teân Thaêng Long vôùi hình aûnh “Roàng bay” – moät hình aûnh raát laõng maïn, theå hieän öôùc mô vaø kyø voïng cuûa caû daân toäc ñoái vôùi thuû ñoâ. Roài huyeàn thoaïi veà Hoà Göôm, veà ruøa vaøng, veà vua Leâ Lôïi traû kieám,... ñeàu laø nhöõng truyeàn thuyeát hay vaø ñoäc ñaùo, theå hieän yù chí baát khuaát vaø khaùt voïng hoøa bình cuûa daân toäc Vieät Nam trong quaù trình döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc. Coù theå noùi Hoà Göôm - laø khoâng gian cuûa truyeàn thuyeát, laø nôi theå hieän maïnh meõ nhaát khaùt voïng “Khoâng coù gì quí hôn ñoäc laäp - töï do” cuûa daân toäc Vieät Nam. Ñoù laø giaù trò nhaân vaên tuyeät vôøi nhaát maø daân toäc Vieät Nam coù ñöôïc, laø giaù trò aûo nhöng mang yù nghóa voâ cuøng to lôùn, khieán cho caû nöôùc höôùng veà Haø Noäi, veà Hoà Göôm nhö höôùng veà moät vuøng ñaát linh thieâng, veà coäi nguoàn cuûa daân toäc. “ ... Truyeàn raèng nôi ñaây Vua Leâ Ñaõ traû laïi göôm baùu ñeå giaõ töø chieán tranh… ... Truyeàn raèng nôi ñaây ñeâm ñeâm Caây buùt ñaù vaãn vieát leân trôøi cao Nhöõng khaùt voïng ngaøn ñôøi Cuûa ngöôøi daân Haø Noäi. ... Truyeàn raèng caàu Theâ Huùc Röïc ñoû, noái ñaát vôùi trôøi Cho Ruøa thieâng mæm cöôøi Xua tan bao neáp nhaên cuoäc ñôøi…” (Truyeàn thuyeát Hoà Göôm KTS. Hoaøng Phuùc Thaéng)

Giaù trò coát loõi cuûa Hoà Göôm chöa ñöôïc toân vinh xöùng taàm

Hieän nay, caùc giaù trò ñaëc saéc cuûa Hoà Göôm coøn chöa ñöôïc khai thaùc moät caùch toaøn dieän vaø hieäu quaû. Ñaëc bieät laø giaù trò taâm linh huyeàn

t ∏c gi ∂

thoaïi chöa ñöôïc toân vinh xöùng taàm, giaù trò kinh teá chöa ñöôïc khai thaùc trieät ñeå, giaù trò du lòch coøn khai thaùc raát haïn cheá, giaù trò moâi tröôøng ñang coù nguy cô bò xaâm haïi. Hieän traïng khoâng gian xung quanh Hoà Göôm chuû yeáu mang chöùc naêng coâng sôû, thöông maïi. Trong khi ñoù, chöùc naêng quan troïng nhaát laø vaên hoùa, lòch söû vôùi caùc giaù trò taâm linh, huyeàn thoaïi laø coát loõi laïi bò xem nheï, chöa töông xöùng vôùi vò theá traùi tim Thuû ñoâ. Tieát dieän ñöôøng quanh hoà quaù roäng, löu löôïng giao thoâng taïi caùc ñieåm giao caét quaù lôùn ñaõ bieán trung taâm Hoà Göôm thaønh moät ñaûo giao thoâng khoång loà, khoâng coù ñieåm ñoã xe ngaàm, aùch taéc thöôøng xuyeân xaûy ra. Chöa coù nhöõng khoâng gian daønh cho sinh hoaït coäng ñoàng. Toå chöùc thieát keá khoâng gian caûnh quan coøn chöa quan taâm nhieàu ñeán giaù trò thaåm myõ thò giaùc. Ñaõ coù khaù nhieàu döï aùn caûi taïo cho khu vöïc Hoà Göôm nhö: Ñeà aùn “Phoá ñi boä xung quanh Hoà Göôm”. Ñoà aùn “Caûi taïo caùc khoâng gian toàn taïi chöa hôïp lyù cuûa khu vöïc Hoà Göôm” vaø gaàn ñaây nhaát laø döï aùn “tuyeán taøu ñieän ngaàm” vôùi vò trí nhaø ga C9 naèm ngay tröôùc coång Ñeàn Ngoïc Sôn. Caùc ñeà xuaát cuõng nhö phöông aùn ñeàu coù nhöõng saùng kieán nhaát ñònh nhöng coøn thieáu tính khaû thi do chöa ñeà xuaát ñöôïc caùc giaûi phaùp toång hôïp, mang tính heä thoáng treân dieän roäng, coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc cuøng luùc nhieàu nhu caàu khaùc nhau cuûa khu vöïc Hoà Göôm.

Caây buùt ñaù vaãn vieát leân trôøi cao

Vua Lyù nhìn thaáy Roàng bay

Laøm gì ñeå baûo toàn vaø phaùt huy giaù trò coát loõi cuûa Hoà Göôm?

Muoân ñôøi Hoà Göôm vaãn laø moät khoâng gian tónh, chöùa ñöïng söï laéng ñoïng saâu xa cuûa lòch söû vaø kyù öùc, taâm linh. Ñoàng thôøi vôùi caùc giaù phi vaät theå quí baùu, giaù trò vaên hoùa vaät theå cuûa khoâng gian Hoà Göôm cuõng raát phong phuù: Hoà Göôm laø nôi taäp trung nhieàu hình thaùi kieán truùc ña daïng: Khu phoá coå vôùi kieán truùc coå cuûa Phöông Ñoâng: ñình ñeàn chuøa mieáu maïo; khu phoá cuõ coù kieán truùc coå ñieån cuûa phöông Taây nhö: kieán truùc theo phong caùch thuoäc ñòa – kieán truùc Phaùp, kieán truùc toân giaùo phöông Taây nhö truïc nhaø thôø lôùn, kieán truùc thôøi kyø xaây döïng XHCN ôû bôø phaûi phía Ñoâng,… Xuyeân suoát khoâng gian vaên hoùa lòch söû Hoà Göôm laø chuoãi khoâng gian vaên hoùa lòch söû keá tieáp cuûa nhieàu thôøi kyø lòch söû döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc. Ñeå baûo toàn vaø phaùt huy xöùng taàm caùc giaù trò quí baùu cuûa Hoà Göôm nhö moät bieåu töôïng quan troïng nhaát, ñaùng töï haøo nhaát cuûa daân

Ruøa thieâng mæm cöôøi

Vua Leâ traû laïi Göôm baùu SË 65+66 . 2013

Sô ñoà tuyeán du lòch Taâm linh - huyeàn thoaïi

toäc Vieät Nam, taùc giaû xin ñöôïc ñeà xuaát 2 chieán löôïc lôùn sau: Chieán löôïc 1: Chuyeån ñoåi vaø taêng cöôøng chöùc naêng du lòch vaên hoùa - lòch söû cho khu vöïc, baûo toàn vaø phaùt huy nhöõng di saûn vaên hoùa vaät theå vaø phi vaät theå; Kieán taïo chuoãi khoâng gian môû lieân hoaøn nhaèm taùi hieän khoâng gian taâm linh huyeàn thoaïi ñaëc saéc cuûa Hoà Göôm. Taïo hình aûnh môùi, mang tính ñoät phaù cho Hoà Göôm: vöøa coå xöa huyeàn thoaïi vöøa giao löu gaén keát vaên hoùa daân toäc vaø hieän ñaïi. Chieán löôïc 2: Giaûi toûa aùp löïc giao thoâng xung quanh bôø hoà vaø phuï caän ñeå taïo ñöôïc khoâng gian laéng ñoïng, suy ngaãm. Caàn thieát laäp maïng ñöôøng ñi boä, toå chöùc giao thoâng leã hoäi vaø mua saém thöông maïi, phaùt trieån giao thoâng coâng coäng, khu vöïc ñoã xe ngaàm, taøu ñieän ngaàm; Caûi taïo caùc yeáu toá haï taàng phuï trôï khaùc nhö: töôïng trang trí, aùnh saùng, væa heø, bieån baùo, gheá ngoài, nhaø veä sinh,…

Ñeà xuaát tour du lòch “Taâm linh huyeàn thoaïi” Ñeå baûo toàn vaø phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa lòch söû cuûa Hoà Göôm caàn toå chöùc tour du lòch giôùi thieäu ñöôïc caùc giaù trò taâm linh - huyeàn thoaïi, giaù trò coát loõi quí giaù nhaát maø Hoà Göôm coù ñöôïc. Tour du lòch "Taâm linh huyeàn thoaïi" laø söï keát noái 4 tour du lòch chuû ñeà sau: n Tour “Con ñöôøng vua Lyù” n Tour “Con ñöôøng vua Leâ” n Tour “Con ñöôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc” n Tour “Con ñöôøng Roàng bay”

SË 65+66 . 2013

* Tour "Con ñöôøng vua Lyù" Haønh trình "Con ñöôøng Vua Lyù" baét ñaàu töø Coâng vieân - töôïng ñaøi Lyù Thaùi Toå qua thaùp Hoøa Phong, keát thuùc ôû Ñoàng hoà hoa Thuïy Só.

lòch treân tuyeán nhaèm toân vinh giaù trò lòch söû cuûa phong traøo Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc vôùi vai troø cuûa caùc nhaân só yeâu nöôùc trong vieäc khai saùng con ñöôøng ñi cuûa daân toäc.

Caùc hoaït ñoäng du lòch treân tour caàn xaây döïng kòch baûn theo chuû ñeà toân vinh vaø nhôù ôn vò vua ñaõ khai sinh ra ñaát Thaêng Long – Haø Noäi. Bao goàm: Caùc hoaït ñoäng leã hoäi; sinh hoaït coäng ñoàng; vaên hoùa - ngheä thuaät. Yeâu caàu caàn caûi taïo ñeå naâng cao chaát löôïng caùc khoâng gian caûnh quan treân tuyeán nhö: Vöôøn hoa – töôïng ñaøi Lyù Thaùi Toå; taùi döïng Thaùp Hoøa Phong; khoâng gian khu vöïc Ñoàng hoà hoa Thuïy Só. * Tour "Con ñöôøng Vua Leâ" Haønh trình "Con ñöôøng Vua Leâ" baét ñaàu töø Ñoàng hoà hoa Thuïy Só, qua tuyeán phoá Haøng Khay, ñeán Hapro Boán muøa vôùi ñieåm choát laø Ñeàn thôø vua Leâ Thaùi Toå. Caùc hoaït ñoäng treân tour caàn xaây döïng kòch baûn theo chuû ñeà taùi hieän truyeàn thuyeát traû göôm cuûa vua Leâ Lôïi vaø giuùp ngöôøi daân cuõng nhö du khaùch hieåu saâu caùc khía caïnh giaù trò cuûa truyeàn thuyeát. Yeâu caàu kieán taïo caùc khoâng gian treân tuyeán ñöôøng Haøng khay, Leâ Thaùi Toå ñeå taùi hieän lòch söû roõ neùt hôn.

* Tour du lòch "Con ñöôøng Roàng Bay" Haønh trình "Con ñöôøng Roàng bay" noái tieáp Quaûng tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc vôùi cuïm di tích Thaùp Buùt - Ñeàn Ngoïc Sôn - Ñeàn Baø Kieäu vôùi ñieåm choát cuoái cuøng laø Vöôøn hoa Lyù Thaùi Toå. Haønh trình naøy nhaèm taùi hieän hình aûnh Thaêng Long - “Roàng bay” trong nhaõn quan cuûa Vua Lyù Thaùi Toå - ngöôøi coù coâng khai sinh ra Haø Noäi qua “Chieáu dôøi ñoâ”. Caùc hoaït ñoäng du lòch treân tuyeán naøy caàn giuùp cho du khaùch caûm nhaän ñöôïc khaùt voïng hoøa bình cuûa ngöôøi daân Vieät Nam, Vaên hoùa coi troïng chöõ nghóa, truyeàn thoáng laáy nhaân nghóa ñeå thaéng hung taøn.

* Tour "Con ñöôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc" Haønh trình "Con ñöôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc" noái tieáp töø ñeàn thôø vua Leâ ñeán nhaø haøng Thuûy Taï, ñieåm choát laø Quaûng tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc. Caùc hoaït ñoäng du

Caùc chöông trình, giaûi phaùp ñeå hieän thöïc hoùa khoâng gian “taâm linh, huyeàn thoaïi”

Ñeå taïo döïng ñöôïc moät "khoâng gian taâm linh huyeàn thoaïi" thöïc söï, giuùp cho du khaùch coù theå traûi nghieäm ñöôïc caùc giaù trò cuûa quaù khöù moät caùch hoaøn haûo nhaát caàn phaûi tieán haønh ñoàng boä caùc chöông trình vaø keá hoaïch daøi haïn bao goàm: Chöông trình 1: Baûo toàn caùc yeáu toá caáu thaønh neân giaù trò coát loõi cuûa Hoà Göôm. * Baûo toàn caùc yeáu toá caûnh quan caáu thaønh, bao goàm: n Caùc di tích lòch söû vaên hoùa ñaõ ñöôïc xeáp haïng

Qu y h oπc h &

nhö: Thaùp Ruøa; Cuïm ñeàn Ngoïc Sôn, caàu Theâ Huùc; Ñeàn Baø Kieäu; Thaùp Hoøa Phong; Töôïng Vua Lyù Coâng Uaån; Töôïng ñaøi Lyù Thaùi Toå. n Hình thaùi hoà Göôm, söï tónh laëng cuûa hoà; Maøu xanh cuûa maët nöôùc hoà; Ñoäng thöïc vaät soáng trong hoà (ruøa, taûo,...); Heä thoáng caây xanh vaø thaûm coû quanh hoà, hình thaùi vaø kích thöôùc vaø maät ñoä xaây döïng caùc coâng trình xung quanh hoà. n Caùc giaù trò phi vaät theå nhö: huyeàn thoïai, truyeàn thuyeát, leã hoäi,... * Baûo veä caùc lôùp khoâng gian caáu thaønh khoâng gian Hoà Göôm. n Lôùp khoâng gian moät ven hoà laø lôùp khoâng gian baûo veä tuyeät ñoái, khoâng cho pheùp xaây döïng theâm caùc coâng trình laøm thay ñoåi tính chaát khoâng gian. n Lôùp khoâng gian moät laø lôùp khoâng gian baûo veä nguyeân taéc veà hình thaùi giôùi haïn ngoaøi cuûa khoâng gian, tyû leä khoâng gian. Bao goàm chieàu cao coâng trình, hình thaùi vaø phong caùch kieán truùc coâng trình. Khoâng laøm bieán ñoåi tyû leä cuûa khoâng gian (töông quan chieàu roäng töø moät daõy coâng trình hai beân hoà vaø chieàu cao nhaø). n Lôùp khoâng gian thöù ba coù söï tham gia bôûi caùc coâng trình cao taàng hieän coù. Caàn quy hoaïch ñònh höôùng laøm haïn cheá taàm nhìn veà caùc coâng trình naøy. Chöông trình 2: caûi taïo khoâng gian Kieán truùc caûnh quan quanh hoà Ñeå coù theå khai thaùc toát hôn caùc hoaït ñoäng du lòch treân tuyeán du lòch “taâm linh, huyeàn thoaïi” caàn caûi taïo vaø ñieàu chænh caùc khoâng gian kieán truùc caûnh quan vaø coâng trình xung quanh hoà, bao goàm: * Caûi taïo khoâng gian môû - quaûng tröôøng: n Môû loái lieân keát khoâng gian töôïng ñaøi Vua Leâ vôùi quaûng tröôøng toøa soaïn baùo nhaân daân, gaén caây ña coå thuï vaø khoâng gian saân laøm khoâng gian lieân keát, taïo theâm quaûng tröôøng khoâng gian môû veà phía maët hoà ñeå toå chöùc caùc sinh hoaït vaên hoùa coäng ñoäng, ñeå taùi hieän huyeàn thoaïi Vua Leâ traû kieám cho Ruøa Vaøng. Chuyeån vò trí toøa soaïn baùo Nhaân daân ñeå xaây döïng baûo taøng Hoà Göôm. n Caûi taïo laïi khoâng gian khu vöïc quaûng

tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc vôùi ñieåm nhaán coâng trình laø ñaøi phun nöôùc. Môû roäng khoâng gian quaûng tröôøng ñeán Nhaø haùt muùa roái nöôùc ñeå coù khoâng gian ñuû taàm toå chöùc nhöõng söï kieän vaên hoùa lôùn, ña daïng. Chuyeån baõi ñoã xe ven hoà, môû roäng theâm taàm nhìn ra phía hoà ñeå taêng cöôøng dòeân tích ñi boä, tieáp caän vôùi ñaøi phun nöôùc toát hôn. Taäp trung caûi taïo söï loän xoän cuûa caùc coâng trình xung quanh quaûng tröôøng Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc. Moãi coâng trình khi caûi taïo caàn toân troïng hình thaùi khoâng gian cuõ, thaän troïng vôùi nhöõng thay ñoåi lôùn veà hình thaùi trong khoâng gian. n Lieân keát khoâng gian Ñeàn Ngoïc Sôn vôùi Ñeàn Baø Kieäu thaønh moät quaàn theå khoâng gian thoáng nhaát, chuyeån tuyeán giao thoâng cô giôùi chia caét 2 ñeàn sang phoá haøng Daàu. Thieát keá ngheä thuaät maûng caây xanh ven hoà keùo daøi töø Thaùp Buùt ñeán ñoái dieän quaûng tröôøng Lyù Thaùi Toå theo chuû ñeà “Roàng bay”. Khai thaùc caùc ñieåm nhìn töø caùc quaùn cafeù treân cao xuoáng Hoà Göôm ñeå thöôûng thöùc “Con Roàng xanh” huyeàn thoaïi naøy. Heä thoáng ñeøn chieáu saùng xung quanh hoà caàn ñöôïc quy hoaïch thieát keá ñeå toân vinh veû ñeïp cuûa Hoà vaøo ban ñeâm nhaèm loâi cuoán khaùch vaøo caùc hoaït ñoäng buoåi toái. * Caûi taïo coâng trình kieán truùc n Chuyeån ñoåi chöùc naêng hoaït ñoäng hoaëc hình thöùc taïi maët tieàn cuûa caùc coâng trình haønh chính trong khu vöïc Hoà Göôm nhö: Sôû Vaên hoùa - Theå thao vaø Du lòch, Coâng ty Ñieän löïc, Böu ñieän Haø Noäi, Nhaø in Baùo Nhaân daân ñeå caùc coâng trình naøy coù theå hoøa nhaäp toát nhaát vôùi khoâng gian du lòch vaên hoùa - lòch söû quanh Hoà Göôm. n Töøng khoâng gian, coâng trình xaây döïng môùi hoaëc caûi taïo phaûi ñaït ñöôïc söï haøi hoøa veà hình thaùi, veà chieàu cao, veà tyû xích vaø phong caùch kieán truùc. Moãi coâng trình khi caûi taïo caàn toân troïng hình thaùi khoâng gian cuõ, thaän troïng vôùi nhöõng thay ñoåi lôùn veà hình thaùi trong khoâng gian. n Khoâng taêng cöôøng quy moâ caùc coâng trình ven hoà. Caùc coâng trình thöông maïi, dòch vuï caàn khai thaùc tính thaám myõ cuûa khoâng gian, khoâng töông phaûn, quay löng laïi vôùi caûnh quan.

t ∏c gi ∂

Chöông trình 3: Giao thoâng vaø haï taàng kyõ thuaät xung quanh hoà Caùc giaûi phaùp veà toå chöùc giao thoâng caàn ñöôïc nghieân cöùu ñeà xuaát cuï theå vôùi vieäc chuyeån caùc tuyeán giao thoâng quanh hoà thaønh tuyeán ñi boä, toå chöùc baõi ñoã xe lôùn ngoaøi khu vöïc giaùp ranh, chuyeån vò trí nhaø ga taøu ñieän ngaàm C9 ra sau quaûng tröôøng “Lyù Thaùi Toå”. Thay theá caùc phöông tieän giao thoâng cô giôùi baèng caùc phöông tieän “Giao thoâng saïch” khoâng khoùi buïi, tieáng oàn nhö: xe ñaïp, xích loâ, xe ñieän saùu choã vaø taøu ñieän ngaàm. Caùc giaûi phaùp hoã trôï nhö: thieát keá aùnh saùng ban ñeâm, töôïng trang trí, thieát keá ñeøn ñöôøng, thieát keá caây xanh vöôøn hoa, gaïch laùt ñöôøng, gheá ngoài, bieån baùo, thuøng raùc,... cuõng caàn ñöôïc ñeà xuaát ñeå taïo ra moät khoâng gian “taâm linh, hyeàn thoaïi” thöïc söï cho du khaùch traûi nghieäm caùc giaù trò ñaùng töï haøo cuûa lòch söû daân toäc Vieät Nam.

Kieán nghò

Caùc giaù trò vaên hoùa lòch söû, taâm kinh - huyeàn thoaïi cuûa khu vöïc Hoà Göôm caàn ñöôïc coi laø neàn taûng trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån khoâng gian Thuû ñoâ Haø Noäi. Caàn nghieân cöùu ñieàu chænh laïi qui hoaïch khoâng gian Hoà Göôm vôùi vieäc hoaïch ñònh caùc vuøng khoâng gian ñöôïc coi laø quí baùu, ñöôïc coi laø mang yù nghóa vaên hoùa tinh thaàn saâu saéc ñeå ñeà xuaát caùc chính saùch ñoâ thò hôïp lyù. Caàn phaûi khaúng ñònh ñoù laø caùc vuøng loõi giaù trò, khoâng theå ñeå bieán daïng trong quaù trình phaùt trieån Thuû ñoâ. Trong caùc vuøng khoâng gian ñoù, caàn phaûi xaùc ñònh nhöõng khu vöïc phaûi gìn giöõ vaø toân vinh giaù trò cuûa quaù khöù vôùi caùc hoïat ñoäng dòch vuï, thöông maïi ñöôïc coi laø phuø hôïp, haøi hoøa vôùi khoâng gian truyeàn thoáng. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO - Ñeà taøi khoa hoïc cuûa thaønh phoá Haø Noäi 2006: “Toå chöùc khai thaùc khoâng gian Kieán truùc caûnh quan taïi caùc khu di tích lòch söû vaên hoùa thuoäc thaønh phoá Haø Noäi nhaèm phuïc vuï cho chieán löôïc phaùt trieån du lòch Haø Noäi”. Chuû nhieäm Ñeà taøi: TS.KTS. Nguyeãn Thu Haïnh. - Ñeà taøi khoa hoïc cuûa thaønh phoá Haø Noäi 2012: “Caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng du lòch taïi khu vöïc Hoà Göôm”. Chuû nhieäm Ñeà taøi: TS.KTS. Nguyeãn Thu Haïnh.

SË 65+66 . 2013

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

Moâi tröôøng röøng & caûnh quan ñoâ thò TRONG QUY HOAÏCH CHUNG TP. ÑAØ LAÏT GIAI ÑOAÏN 2030-2050 KS. NGUYEÃN HÖÕU TAÂM - KTS. TRAÀN ÑÖÙC LOÄC

Sôû Xaây döïng Laâm Ñoàng

Moâi tröôøng röøng vaø heä sinh thaùi röøng

Vuøng TP. Ñaø Laït bao goàm 03 loaïi röøng (röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä caûnh quan moâi tröôøng vaø röøng troàng saûn xuaát) raát ña daïng vaø ñoäc ñaùo, khoâng chæ veà tính chaát khoa hoïc cuûa chuyeân ngaønh laâm nghieäp, maø caû trong lónh vöïc quy hoaïch ñoâ thò. Söï hình thaønh cuûa röøng töï nhieân vaø khoái löôïng vaät chaát kieán truùc ñoâ thò do con ngöôøi taïo ra, cuøng toàn taïi, phaùt trieån vaø hoøa quyeän nhau thaønh moät cô theå thoáng nhaát, mang laïi caûnh quan - moâi tröôøng chung cho ñoâ thò. Moâi tröôøng röøng ñaûm baûo cho moät vuøng ñaát cao nguyeân luoân oân ñôùi, maùt laïnh; taøi nguyeân

SË 65+66 . 2013

röøng (thoâng) trôû thaønh loaïi caây xanh ñoâ thò ñaëc tröng. Taát caû laøm neân hình aûnh moät ñoâ thò ñaëc thuø cuûa Ñaø Laït - gaàn nhö hieám coù treân theá giôùi, nhö teân goïi laø “Thaønh phoá söông muø”, “Thaønh phoá trong röøng, röøng trong thaønh phoá”.

Maët nöôùc vaø khoâng gian môû

Röøng laø moâi tröôøng toát nhaát ñeå tích tuï nguoàn nöôùc baát taän töø thieân nhieân; nhöng nhôø coù ñòa hình maø nöôùc coù ñöôïc hình haøi vaø caù tính. Nöôùc uoán mình theo ñòa hình, taïo thaønh doøng chaûy meàm maïi cuûa soâng suoái; nöôùc thaû mình rôi töï do töø söï cheânh cao cuûa ñaát, taïo thaønh nhöõng thaùc nöôùc huøng vó; nöôùc laéng ñoïng thaønh hoà,

Qu y h oπc h &

taïo söï yeân aéng thanh bình cuûa khoâng gian caûnh quan… Nöôùc khoâng chæ coù giaù trò trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi veà chaát vaø löôïng, coøn taïo ra ñôøi soáng cho röøng caây, hoa coû, muoân loaøi; nhöng yeáu toá hình theå maët nöôùc luoân gaén lieàn vôùi nhu caàu quy hoaïch moät khoâng gian thoaùng roäng, sinh thaùi, phuïc vuï hoaït ñoäng coäng ñoàng vaø phaùt trieån du lòch moät caùch höõu hieäu. Chính vì vaäy, töø yù töôûng “chuoãi hoà cuûa Heùbrad” (trong ñoà aùn quy hoaïch ñaàu tieân cuûa Ñaø Laït naêm 1923 cuûa KTS. Heùbrad), nhieàu hoà nöôùc nhaân taïo ôû Ñaø Laït - Laâm Ñoàng ñaõ hình thaønh theo giaûi phaùp “xaây ñaäp chaén doøng”; vaø nhieàu hoà, thaùc trong soá ñoù, gaén lieàn vôùi thöông hieäu ñòa danh du lòch noåi tieáng cuûa Ñaø Laït, ñaõ ñem laïi giaù trò khoâng gian - caûnh quan du lòch noåi tieáng ñeán ngaøy nay. Vì vaäy, khoâng caàn phaân bieät yeáu toá thôøi gian khai sinh ra noù, nhieàu hoà thaùc ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän laø “Di tích thaéng caûnh Quoác gia” (nhö: hoà Xuaân Höông, hoà Tuyeàn Laâm, hoà Than Thôû, hoà ÑanKia Suoái Vaøng, hoà Ña thieän - töùc Thung luõng tình yeâu, thaùc Prenn, thaùc Ñatanla, thaùc Cam Ly, thaùc Voi…). Qua thôøi gian, chaéc chaén danh saùch “Di tích thaéng caûnh” cuûa Laâm Ñoàng seõ ñöôïc tieáp tuïc boå sung vôùi caùc teân môùi: hoà Ñaïi Ninh, hoà Prenn, hoà Meâ Linh, thaùc Con Coïp… cuõng laø ñieàu deã hieåu.

Quy hoaïch phaùt trieån röøng vaø ñaát röøng trong ñoâ thò

thieáu caû tieàm naêng taøi chính, söï quyeát taâm thöïc hieän döï aùn… Vieäc troàng röøng - baûo veä moâi tröôøng röøng khai thaùc lôïi ích kinh teá töø röøng vaø naïn chaët phaù röøng traùi pheùp laø “voøng tuaàn hoaøn” cuûa nhöõng vaán ñeà nan giaûi ñoái vôùi ngaønh chöùc naêng vaø caùc caáp chính quyeàn. Thieát nghó, khoâng theå chæ giaûi quyeát giöõa 2 chuû theå Nhaø nöôùc vaø caù nhaân (ngöôøi giöõ röøng vaø ngöôøi phaù röøng), neáu khoâng coù vai troø cuûa caùc doanh nghieäp. Baøi hoïc kinh nghieäm töø moät soá döï aùn du lòch sinh thaùi nghæ döôõng ñaàu tö ñuùng muïc ñích, coù tín hieäu thaønh coâng, taïi Khu du lòch hoà Tuyeàn Laâm, cho thaáy chuû döï aùn luoân yù thöùc vieäc baûo veä taøi nguyeân röøng vaø moâi tröôøng röøng, vì ñoù laø lôïi ích thöïc thuï cuûa nhaø ñaàu tö vaø cuûa khaùch haøng coù ñöôïc töø döï aùn. Do vaäy, caàn coù nhöõng chính saùch phuø hôïp, nhaát quaùn, vaø bieän phaùp cheá taøi nghieâm ngaët ñoái vôùi caùc toå chöùc, caù nhaân xaâm haïi ñeán

t ∏c gi ∂

taøi nguyeân röøng. Ngöôïc laïi, ñoái vôùi nhöõng khu vöïc ñaát röøng khoâng phuø hôïp ñieàu kieän vaø yeâu caàu kyõ thuaät xaây döïng (nhö: Maät ñoä röøng daøy, ñaát doác, khoù khaên veà nguoàn nöôùc töï nhieân vaø ñaáu noái haï taàng ñoâ thò…), neân chaêng, ñeà xuaát chuû tröông khoâng khuyeán khích thu huùt ñaàu tö döôùi taùn röøng, thaäm chí “ñoùng cöûa röøng” (tuøy khu vöïc vaø loaïi caây röøng…), ñeå hình thaønh caùc “coâng vieân röøng töï nhieân”, laøm chöùc naêng duy nhaát laø taïo moâi tröôøng sinh thaùi cho thaønh phoá.

Maûng xanh ñoâ thò vaø tính chaát ñoâ thò sinh thaùi

Ñeå duy trì vaø ñaûm baûo tính chaát moät ñoâ thò sinh thaùi, nhaát thieát phaûi baûo veä caùc maûng xanh ñoâ thò (goàm: Khoaûnh röøng töï nhieân, coâng vieân xanh, maøu xanh cuûa vöôøn rau, hoa, ñoài cheø, nöông daâu, hoà nöôùc caûnh quan…). Ñoái vôùi caùc döï aùn khu ñoâ thò, khu du lòch nghæ döôõng vaø khu du lòch sinh thaùi döôùi taùn röøng, do quy ñònh tyû leä ñaát xaây döïng raát thaáp (toái ña 5% treân ñaát röøng vaø 30% treân caùc loaïi ñaát khaùc), neân ñoái vôùi phaàn dieän tích ñaát laøm coâng vieân hoa, vöôøn daïo caûnh, hoà nöôùc caûnh quan… (phaàn khoâng coù maùi che), neân chaêng, ñeà xuaát Nhaø nöôùc coù chính saùch öu ñaõi, hoã trôï, caùc nhaø ñaàu tö veà mieãn, giaûm tieàn thueâ ñaát, khi nhaø ñaàu tö hoaøn thieän sôùm caùc haïng muïc naøy, nhaèm taïo theâm caûnh quan sinh thaùi coâng coäng cho thaønh phoá. Ñoái vôùi caùc khoaûnh ñaát röøng trong loøng ñoâ thò, Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch giöõ röøng, vaø chuyeån thaønh caùc “coâng vieân môû”, ñaát coâng coäng, phuïc vuï coäng ñoàng daân cö vaø du khaùch moät caùch phi lôïi nhaän, ñeå moïi ngöôøi ñöôïc taän höôûng giaù trò hieám hoi cuûa khoâng gian röøng trong loøng ñoâ thò, vaø töï moãi ngöôøi seõ ra söùc quaûng baù, toân vinh thöông hieäu voán coù cuûa Ñaø Laït laø “Thaønh phoá trong röøng vaø röøng trong thaønh phoá”.

Treân cô sôû quy hoaïch 3 loaïi röøng cuûa Tænh Laâm Ñoàng ñeán naêm 2030, Quy hoaïch söû duïng ñaát TP. Ñaø Laït ñeán naêm 2020 vaø ñoà aùn Ñieàu chænh Quy hoaïch chung TP. Ñaø Laït vaø Vuøng phuï caän ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2050 (sau khi ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn pheâ duyeät), caàn tieáp tuïc khoanh vuøng, quy hoaïch ñaàu tö vaø hoaïch ñònh chính saùch thu huùt ñaàu tö, phaùt trieån döï aùn döôùi taùn röøng; traùnh tình traïng: Nhaø nöôùc thieáu ñònh höôùng veà muïc tieâu, lôïi ích, saûn phaåm döï aùn töø röøng; nhaø ñaàu tö thieáu thoâng tin, thieáu nieàm tin vaø SË 65+66 . 2013

Ñoái vôùi ñaát noâng nghieäp trong ñoâ thò, ñeå giaûm taûi tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc töø ñaát canh taùc ven hoà, suoái; Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch khuyeán khích, taïo ñieàu kieän ñeå caùc hoä daân laøm chuû döï aùn du lòch sinh thaùi; hoaëc nhaän chuyeån giao caây gioáng ñeå töï troàng

röøng, treân moät phaàn ñaát noâng nghieäp cuûa mình. Laøm sao ñeå ngöôøi daân thaáy ñöôïc chính saùch chuyeån hoùa coâng naêng söû duïng ñaát noâng nghieäp, mang laïi lôïi ích kinh teá töø moâi tröôøng vaø caûnh quan röøng troàng, keát hôïp hoaït ñoäng phuïc vuï khaùch tham quan vaø dòch vuï du lòch “home stay” coù hieäu quaû cao hôn so vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp vôùi quy moâ nhoû, daïng hoä gia ñình. Töø chính saùch vaø giaûi phaùp naøy, hy voïng Nhaø nöôùc seõ kieåm soaùt ñöôïc hình aûnh“laøng kieán truùc nylon” töø caùc nhaø vöôøn, nhaø öôm, vaø thay vaøo ñoù laø hình aûnh caùc “laøng du lòch sinh thaùi noâng thoân”.

Vôùi hình aûnh “Thaønh phoá trong röøng, röøng trong thaønh phoá”

Hieåu theo nghóa roäng, laø söï ñan xen coù quy hoaïch, coù thieát keá, giöõa röøng, hoa, caây xanh, maët nöôùc, thaûm coû… trong loøng ñoâ thò vaø ngoaøi ñoâ thò, vaø laø moät trong nhöõng baûn saéc raát rieâng cuûa Ñaø Laït. Giöõ gìn baûn saéc ñeå phaùt trieån tieáp noái, ñaûm baûo tieâu chí : Beàn vöõng, khoa hoïc, hieän ñaïi laø vaán ñeà khoù khaên vaø phöùc taïp. Vieäc tìm kieám, ñeà xuaát nhöõng cô cheá, chính saùch, giaûi phaùp phuø hôïp; thoûa maõn ñieàu kieän vaø muïc tieâu giöõ gìn baûn saéc, phaùt trieån theo baûn saéc voán coù cuûa thaønh phoá Ñaø Laït… laø ñieàu khoâng deã daøng, nhöng khoâng phaûi laø quaù khoù ñeå khoâng laøm ñöôïc. Ñeå luoân gìn giöõ ñaëc tröng baûn saéc Ñaø Laït, vôùi hình aûnh “Thaønh phoá trong röøng, röøng trong thaønh phoá” theo thôøi gian; ñoàng thôøi khoâng chaäm chaân vôùi xu theá tieán boä, vaên hoùa, vaên minh cuûa caùc ñoâ thò khaùc trong caû nöôùc, Ñaø Laït hoâm nay vaø ngaøy mai raát caàn coù moät cô cheá, chính saùch ñaëc thuø, ñeå thöïc hieän thaønh coâng yù töôûng quy hoaïch chung TP. Ñaø Laït vaø Vuøng phuï caän (giai ñoaïn 2030-2050) sau khi ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät; höôùng ñeán moät loä trình oån ñònh, laâu daøi, khai phaù caùc tieàm naêng, theá maïnh cuûa Ñaø Laït, ñeå Thaønh phoá luoân phaùt trieån beàn vöõng, ñaùp öùng söï kyø voïng, tin yeâu cuûa ngöôøi daân, du khaùch vaø baïn beø trong nöôùc, quoác teá.

SË 65+66 . 2013

Giaûi thöôûng

Loa Thaønh

2013

Saùng 30/11, taïi khu di tích Vaên Mieáu - Quoác Töû Giaùm, Haø Noäi, Toång hoäi Xaây döïng Vieät Nam, Hoäi Kieán truùc sö Vieät Nam, Boä Xaây döïng, TW Ñoaøn TNCS HCM ñaõ toå chöùc leã toång keát 25 naêm giaûi thöôûng Loa Thaønh vaø trao Giaûi thöôûng Loa Thaønh 2013. Töø naêm 1988, Giaûi thöôûng Loa Thaønh ñöôïc môû nhaèm tuyeån choïn ra nhöõng ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc nhaát cuûa caùc baïn sinh vieân khoái ngaønh kieán truùc, quy hoaïch, xaây döïng cuûa taát caû caùc tröôøng ñaïi hoïc treân toaøn quoác. Cho ñeán nay, Giaûi thöôûng Loa Thaønh ñaõ coù toång soá hôn 2.000 ñoà aùn ñöôïc tuyeån choïn töø 19 tröôøng coù ñaøo taïo trong caû nöôùc tham döï; ñaõ coù 125 giaûi Nhaát; 289 giaûi Nhì, 312 giaûi Ba vaø 27 giaûi cuûa HÑGT ñöôïc trao. Caùc tieâu chí xeùt Giaûi: Keát quaû hoïc taäp TB toaøn khoùa cuûa ngöôøi döï thi töø 7/10 trôû leân Ñoà aùn cuûa caù nhaân hoaëc nhoùm (toái ña laø 3 ngöôøi). Ñoài vôùi khoái Kieán truùc quy hoaïch, ñoà aùn phaûi ñaït caùc tieâu chuaån: coù yù töôûng saùng taïo (35 ñieåm), coù yù nghóa xaõ hoäi (30 ñieåm), coù öùng duïng KHKT vaø xu höôùng thieát keá beàn vöõng (15 ñieåm), theå hieän maïch laïc, thuyeát phuïc (15 ñieåm).

Loa Thaønh ñaõ trôû thaønh moät saân chôi lôùn vaø ñöôïc ñaùnh giaù laø giaûi thöôûng lôùn nhaát veà saùng taïo kieán truùc, goùp phaàn taïo ra chaát xuùc taùc cho quaù trình haønh ngheà cuûa ñoäi nguõ kieán truùc sö treû. Nhöõng ñoà aùn xuaát saéc cuûa giaûi thöôûng naøy luoân naém baét xu höôùng kieán truùc cuûa theá giôùi, trong ñoù nhaán maïnh xu höôùng kieán truùc xanh, thaân thieän vôùi moâi tröôøng vaø mang tính thöïc tieãn cao. Giaûi naêm nay coù 19 tröôøng ñaïi hoïc höôûng öùng vôùi toång soá 135 ñoà aùn. Ban toå chöùc ñaõ trao 3 giaûi Nhaát, 12 giaûi Nhì, 18 giaûi Ba vaø 27 giaûi hoäi ñoàng, trong ñoù ngaønh Kieán truùc – quy hoaïch coù: 01 giaûi Nhaát; 03 giaûi Nhì; 05 giaûi Ba vaø 12 giaûi thöôûng hoäi ñoàng.

Thang ñieåm töông öùng vôùi caùc loaïi giaûi: Giaûi Ñaëc bieät: 100 ñieåm Giaûi Nhaát: 90-99 Giaûi Nhì: 80-89 Giaûi Ba: 70-79

Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng xin giôùi thieäu ñeán baïn ñoïc moät soá ñoà aùn ñöôïc Giaûi.

SË 65+66 . 2013

Giaûi thöôûng Loa T Taùi sinh loøng ñaát Moû ñaù Dó An, Bình Döông

Gi∂i Nh†t

haùc bieät vôùi caùc khaùch saïn thoâng thöôøng noåi leân khoûi maët ñaát, yù töôûng taïo khoâng gian ñaëc bieät cuûa khaùch saïn naøy laø kích thích söï khaùm phaù. Khaùch ñeán ñaây seõ ñöôïc tham gia moät cuoäc du lòch trong loøng ñaát vôùi caùc khoâng gian kì bí khaùc nhau. Hoaït ñoäng cuûa khaùch saïn nhö moät chaát xuùc taùc cho söï phaùt trieån töông lai quanh khu moû bò boû rôi naøy. Nhaän xeùt cuûa Hoäi ñoàng chuyeân ngaønh: Ñaây laø moät ñeà taøi môùi ñaày tính khaùm phaù: ñeà xuaát höôùng söû duïng maët baèng sau khai thaùc moû ñaù döïa treân cô sôû ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi, quy hoaïch söû duïng ñaát taïi ñòa phöông nhaèm giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng naâng cao hieäu quaû söû duïng ñaát vaø tính tích cöïc cuûa hoaït ñoäng khai thaùc moû. Vôùi mong muoán gaén keát kieán truùc vôùi thieân nhieân, höôùng ñeán phuïc hoài sinh thaùi, sinh vieân ñaõ ñöa ra yù töôûng ñoäc ñaùo cho moät coâng trình khaùch saïn trong loøng ñaát vôùi caùc khoâng gian phong phuù, haáp daãn, keát caáu phuø hôïp vôùi taïo hình, giaûi phaùp quy hoaïch, kieán truùc haøi hoøa vôùi caûnh quan khu vöïc. Ñoà aùn cuõng taïo döïng ñöôïc caùc truïc phuø hôïp keát noái vôùi heä thoáng giao thoâng vaø khu daân cö xung quanh. Ñaây laø moät ñoà aùn kieán truùc xuaát saéc theå hieän söï say meâ cuûa sinh vieân khoâng chæ veà yù töôûng maø coøn veà caùc giaûi phaùp ñöôïc nghieân cöùu ñoàng boä, coù tính khaû thi cao.

SË 65+66 . 2013

Sinh vieân: Nguyeãn

Khaéc Phöôùc - ÑH Kieán Truùc Haø Noäi Vöông Haûi Long

Giaùo vieân höôùng daãn: TS.

Thaønh naêm 2013

SË 65+66 . 2013

Giaûi thöôûng Loa T Noäi thaát chuoãi nhaø haøng baùnh xeøo Möôøi Xieàm

Gi∂i Nh◊

Sinh vieân: Nguyeãn

Coâng Laâm ÑH Kieán truùc TPHCM KTS. Traàn Thò Thu Haø

Giaùo vieân höôùng daãn: ThS.

Nhaän xeùt cuûa Hoäi ñoàng chuyeân ngaønh: Ñoà aùn khoâng chæ laø moät thieát keá noäi thaát maø coøn thieát keá ñoàng boä caû heä thoáng nhaän dieän thöông hieäu cho “Chuoãi nhaø haøng baùnh xeøo Möôøi Xieàm”. Laáy caûm höùng töø ngoâi nhaø goã truyeàn thoáng Nam Boä, chaét loïc vaø ñôn giaûn hoùa nhöõng hoïa tieát vaø hoa vaên coå, sinh vieân ñaõ kheùo keát hôïp giöõa ngheä thuaät chaïm loäng treân chaát lieäu goã vôùi kyõ thuaät khaéc hieän ñaïi CNC ñeå taïo neân chuoãi khoâng gian aåm thöïc khaù thuaàn Vieät maø vaãn phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi coâng nghieäp phaùt trieån. Taùc giaû ñaõ söû duïng nhöõng hình khoái vuoâng, thaúng hieän ñaïi, vaät lieäu goã coâng nghieäp, nhoâm, kính keát hôïp vôùi caùc ñöôøng neùt hoa vaên vaø vaät lieäu ñòa phöông nhö gaïch taøu, ñaù toå ong, gaïch ñaát nung ñeå taïo neân söï töông phaûn nhöng vaãn ñoàng nhaát trong maøu saéc, khoâng gian, coù theå aùp duïng linh hoaït cho moät soá loaïi hình maët baèng kieán truùc cô baûn xuyeân suoát chuoãi nhaø haøng.

SË 65+66 . 2013

Thaønh naêm 2013 Quy hoaïch chi tieát khu du lòch Hoøn La, Quaûng Bình

Gi∂i Nh◊

Sinh vieân: Nguyeãn

Phöông Nam – Ñaïi hoïc Duy Taân Hoà Phöôùc Phöông

Giaùo vieân höôùng daãn: KTS.

Nhaän xeùt cuûa Hoäi ñoàng chuyeân ngaønh: Sinh vieân laáy yù töôûng töø nhöõng ñöôøng troøn ñoàng taâm cuûa chieác noùn laù, keát hôïp vôùi nhöõng ñöôøng neùt meàm maïi cuûa ñòa hình nôi ñaây ñeå thieát keá boá cuïc taïo hình vaø phaân khu chöùc naêng hôïp lyù cho khu ñaát quy hoaïch. Taùc giaû cuõng coù yù thöùc khai thaùc theàm ñòa hình, khai thaùc ñöôïc hieäu quaû söû duïng ñaát, taän duïng ñöôïc lôïi theá caûnh quan khu vöïc. Ñoà aùn coù tyû leä coâng trình kieán truùc môùi phuø hôïp, toå chöùc khoâng gian töông ñoái toát, phaùc thaûo neân böùc tranh töông lai cuûa ñoâ thò laø moät thaønh phoá vöôøn vôùi khu du lòch nghæ döôõng coù dòch vuï phong phuù, ñaëc saéc, goùp phaàn laøm ñeïp dieän maïo khu vöïc, naâng cao ñôøi soáng ngöôøi daân vaø kinh teá cuûa huyeän Quaûng Traïch.

SË 65+66 . 2013

Giaûi thöôûng Loa T Trung taâm vaên hoùa vuøng di saûn ruoäng baäc thang Muø Cang Chaûi, Yeân Baùi.

Gi∂i Nh◊

Sinh vieân: Nguyeãn

Tieán Duõng - ÑH Daân laäp Phöông Ñoâng Giaùo vieân höôùng daãn: TS. KTS. Nguyeãn Trí Thaønh

Nhaän xeùt cuûa Hoäi ñoàng chuyeân ngaønh: Say meâ nghieân cöùu kyõ veà noäi dung ñoà aùn cuõng nhö vaên hoùa vaø ñòa baøn xaây döïng neân sinh vieân ñaõ coù höôùng tieáp caän hôïp lyù trong vieäc löïa choïn ñòa ñieåm, quy hoaïch toång maët baèng, xöû lyù hình khoái vaø chi tieát haøi hoøa, phuø hôïp vôùi nhu caàu thöïc teá veà moät khu sinh hoaït vaên hoùa coäng ñoàng haáp daãn, phuïc vuï cho caû ngöôøi daân ñòa phöông vaø khaùch du lòch. Ñoà aùn ñaõ thaønh coâng nhaát ñònh trong vieäc taïo döïng hình aûnh kieán truùc mang tính baûn ñòa baèng caùch söû duïng vaät lieäu taïi choã vôwùi kyõ thuaät xaây döïng phoå bieán, quen thuoäc vôùi ngöôøi daân. Toå hôïp coâng trình ñöôïc taïo neân töø hình aûnh moät baûn laøng truyeàn thoáng, keát hôïp moâ ñun hoùa theo ñòa hình vôùi caùc coát cao thaáp, taïo ra söï phong phuù veà khoâng gian vaø gaén keát vôùi caûnh quan chung laø ruoäng baäc thang.

SË 65+66 . 2013

Thaønh naêm 2013 Trung taâm ngheä thuaät ñöông ñaïi Saøi Goøn - ThuûThieâm

Gi∂i Ba

Sinh vieân: Traàn

Hoàng Lieân – ÑH daân laäp Vaên lang Vaên Taán Hoaøng

Giaùo vieân höôùng daãn: KTS.

öø nhöõng tìm hieåu veà ngheä thuaät ñöông ñaïi cuøng vôùi khaùt khao taïo neân moät ñoà aùn Kieán truùc – “moät thöïc theå soáng” caàn cho ñoâ thò Tp.HCM noùi chung vaø ñoâ thò môùi Thuû thieâm noùi rieâng, ngöôøi laøm ñeà taøi ñeà xuaát phöông aùn xaây döïng moät Trung taâm ngheä thuaät ñöông ñaïi naèm trong moät khuoân vieân vaên hoùa thuoäc trung taâm cuûa Thuû Thieâm. Coâng trình seõ ñoùn tieáp khoaûng 200.000 löôït ngöôøi/naêm. Giaûi phaùp boá cuïc toång theå vaø hình khoái coâng trình theo yù töôûng Pallet maøu cuûa nhöõng hoïa só, keát hôïp vôùi ñöôøng cong cuûa khu ñaát choïn, taïo hình thaønh ñöôøng cong traûi daøi keát noái treân 2 khu tieåu ñaûo vaø khu ñaát lieàn mang laïi moät söï môùi meû trong loä trình tham quan caùc hình thöùc ngheä thuaät. Vieäc ñöa yeâu toá nöôùc vaøo trong coâng trình khi boá trí khu bieåu dieãn nhaïc nöôùc laser keát hôïp vôùi coâng vieân giöõa hai khoái nhaø, taïo neân söï ñoäc ñaùo cho coâng trình.

SË 65+66 . 2013

6 thaønh phoá vaø tieåu bang

"Chuy”n m◊nh" nhôø vieäc xaây döïng thöông hieäu

höông hieäu laø söï choïn löïa ñaëc tính tieâu bieåu cuûa thaønh phoá, ñoù coù theå laø hình aûnh cuûa moät nhaân vaät hoaëc moät bieåu töôïng noåi baät? Vieäc löïa choïn thöông hieäu cho moät ñòa phöông laø hình thöùc quaûng baù ñôn giaûn hôn nhieàu so vôùi moät chieán dòch tieáp thò. Tuy nhieân, ñeå thöïc hieän toát vieäc naøy, caàn huy ñoäng söï ñoaøn keát cuûa ngöôøi daân ñòa phöông vaø coù nhöõng chieán löôïc thu huùt khaùch du lòch. Ñaây cuõng laø nguoàn thu huùt taøi chính ñaùng keå cho moät khu vöïc. Nhöng lieäu chuùng ta coù ñaït ñöôïc tôùi thöông hieäu ñænh cao?

QUY HOAÏ C H

THEÁ GIÔÍ

Döôùi ñaây laø saùu ví duï veà caùc thaønh phoá vaø tieåu bang ñaõ khaúng ñònh laïi hình aûnh cuûa mình nhôø vieäc xaây döïng thöông hieäu:

& KIEÁN TRUÙC

Bieân dòch: huy minh

Colorado – Myõ

Chöõ “C” maøu ñoû ñaäm vaø chöõ “O” ñaëc maøu vaøng treân neàn côø cuûa Colorado laø hình aûnh raát phoå bieán trong coäng ñoàng bang naøy. Noù trôû thaønh moät nhaõn hieäu truyeàn thoáng coù giaù trò phaùp lyù ñoái vôùi baát kyø ai söû duïng hình aûnh naøy. Ñeå traùnh söï hieåu laàm vaø vieäc khoâng thöøa nhaän khi söû duïng hình aûnh treân xuaát hieän treân con daáu chính thöùc ñaõ ñöôïc pheâ chuaån. Thoáng ñoác bang – oâng John Hickenloper gaàn ñaây ñaõ phaùt ñoäng moät chieán dòch nhaèm xaây döïng moät hình aûnh môùi, ñoàng thôøi ñeå kieåm soaùt vieäc nhaän dieän neùt ñaëc tröng cuûa ñòa phöông mình. Phaàn thaéng trong chieán dòch mang teân “Xaây döïng hình aûnh Colorado” thuoäc veà nhaø thieát keá ñoà hoïa vaø veõ tranh minh hoïa Evan Hecox. Taùc phaåm khoâng

SË 65+66 . 2013

phaûi quaù ñaëc bieät nhöng noù laø söï keát hôïp giöõa hình aûnh maáp moâ cuûa moät thöông hieäu thôøi trang theå thao vaø tuùp leàu tröôït tuyeát.

Amsterdam – Haø Lan

“I Amsterdam” - moät khaåu hieäu noåi tieáng bôûi ñoù laø moät thöông hieäu, ñöôïc giôùi thieäu vaøo naêm 2004 nhaèm quaûng baù thaønh phoá Amsterdam laø moät trung taâm phaùt trieån maïnh meõ, ñoàng thôøi laø nieàm kieâu haõnh cuûa ngöôøi daân nôi ñaây. Bieåu töôïng naøy ñaõ ñöôïc ñaêng kyù vaø ngöôøi ta coù theå nhìn thaáy noù nhö hoïa tieát trang trí treân caùc vaät phaåm du lòch, töø aùo thun ñeán nhöõng chieác coác, buùt chì, tuùi xaùch. Ñaëc bieät, hình aûnh naøy coøn phoå bieán treân heä thoáng Instagram ñöôïc laép ñaët taïi caùc khu vöïc coâng coäng voøng quanh thaønh phoá.

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

ñaõ mang ñeán cho thaønh phoá moät chöõ M vôùi hình daïng maäp maïp, keát hôïp vôùi voâ soá maøu saéc cuøng nhöõng hình aûnh, hoïa tieát ña daïng, tuøy thuoäc vaøo töøng boái caûnh. Bieåu töôïng naøy tröôùc ñoù ñaõ ñöôïc tröng baøy taïi baûo taøng Whitney vaø cuõng gaây moät soá tranh caõi. Theá nhöng, nhöõng neùt cô baûn cuûa moät bieåu töôïng thích hôïp ñaõ trôû thaønh moät yeáu toá ñoà hoïa raát deã nhaän bieát.

Raval - Barcelona

Shrewsbury – Anh

Baïn ñaõ töøng nghe noùi veà Shrewsbury chöa? Ñoù laø moät thò traán nhoû cuûa nöôùc Anh, moät thò traán coå kính vôùi nhöõng con ñöôøng nhoû kyø laï. Theá nhöng, khi nôi ñaây chöa taïo ñöôïc moät daáu aán thì coäng ñoàng phaûi tìm ra moät thöù höõu hình ñeå haáp daãn khaùch du lòch. Chính vì vaäy, Tudor Heritage cuøng nhöõng ñieåm tham quan haáp daãn, ñoà aên, caùc söï kieän… vaø caàn coù moät khaåu ngöõ quen thuoäc: “A Shrewsbury One-Off Since”. Khaåu ngöõ naøy coù theå aùp duïng vaøo moïi thöù töø haït haïnh nhaân cho tôùi caùc cöûa haøng xe ñaïp.

Moät bieåu töôïng khoûe khoaén cuøng gam maøu ñaäm khoâng phaûi laø ñieàu gì môùi meû trong nhaän thöùc veà söï “khoâng an toaøn” taïi quaän Ravala – Barcelona. Hoäi ñoàng thaønh phoá nôi ñaây ñaõ löïa choïn caùch tieáp caän mang laïi nieàm töï haøo cho ngöôøi daân ñòa phöông. Ñoäng töø Ravalejar coøn ñöôïc ñuùc treân beà maët cuûa ñoàng tieàn kim loaïi, ñöôïc ñaép baèng vöõa treân caùc bôø töôøng, vaø thaäm chí coù caû trong trang töø ñieån ñònh nghóa phong caùch. Hình aûnh naøy khoâng chæ coù trong Baûo taøng Ngheä thuaät ñöông ñaïi maø noù coøn hieän höõu nhö moät kyû vaät trong cuoäc soáng thöôøng nhaät cuûa ñòa phöông naøy.

Yonkers - New York

Melbourne – UÙc

Ñeå taïo laäp cho thaønh phoá Melbourne nhö moät ñieåm ñeán ña daïng cho nhöõng treû em caù tính vaø caùc loaïi hình saùng taïo. Taùc giaû Landor

Moät cö daân taïi Yonkers - Karen Broschart ñaõ chieán thaéng trong cuoäc thi thieát keá bieåu töôïng môùi cho thaønh phoá mang teân “YoLoGo Contest” do thò tröôûng Mike Spano phaùt ñoäng naêm 2012. Coâ laø ngöôøi coù soá phieáu bình choïn cao nhaát cuûa daân chuùng. Tröôùc ñoù, chính quyeàn ñòa phöông ñaõ raát noã löïc vaø môû nhieàu cuoäc thi nhöng vaãn chöa tìm ra moät hình aûnh phuø hôïp coù theå aùp duïng treân toaøn thaønh phoá. Theá nhöng, bieåu töôïng truyeàn thoáng cuûa Brochart ñaõ khieán Yonkers haáp daãn vaø laøm haøi loøng du khaùch. SË 65+66 . 2013

Xaây döïng thöông hieäu

Thaønh phoá toaøn caàu

QUY HOAÏ C H

THEÁ GIÔÍ

rong suoát thôøi kyø thuoäc ñòa lòch söû, töø laâu, Hoàng Koâng ñaõ ñöôïc bieát ñeán nhö moät cöûa ngoõ cuûa Chaâu AÙ. Nhöng vôùi söï noåi leân cuûa caùc thaønh phoá toaøn caàu khaùc trong cuøng khu vöïc nhö: Singapore, Thöôïng Haûi vaø Seoul, Hoàng Koâng ñaõ phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh môùi ñeå töï khaúng ñònh vaø thieát laäp moät teân tuoåi cho rieâng mình. Ñeå höôûng öùng vieäc naøy, thaønh phoá ñaõ ñöa ra thöông hieäu Hoàng Koâng vaøo naêm 2001 ñeå ñaûm baûo vò trí cuûa noù nhö “Thaønh phoá Theá giôùi cuûa chaâu AÙ”.

& KIEÁN TRUÙC

Bieân dòch: song nguyeãn

SË 65+66 . 2013

Hoàng Koâng khoâng phaûi laø tröôøng hôïp duy nhaát. Hieän ngaøy caøng coù nhieàu thaønh phoá ñang raát noã löïc trong vieäc söû duïng nhieàu chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu caùc haõng ñeå khaúng ñònh vò theá cuûa mình treân ñaáu tröôøng theá giôùi. Xu höôùng taêng tröôûng naøy laø daáu hieäu cuûa moät kyû nguyeân ñoâ thò môùi, vaø laø nguyeân nhaân daãn ñeán söï thay ñoåi lôùn, ñang laøm cho baûn saéc toaøn caàu cuûa moät thaønh phoá trôû neân quan troïng hôn bao giôø heát.

Ñaàu tieân, ñôn giaûn chæ laø vieäc coù nhieàu ngöôøi di chuyeån ñeán caùc thaønh phoá. Naêm 2008, hôn moät nöûa daân soá theá giôùi soáng trong caùc khu ñoâ thò xuaát hieän ñaàu tieân trong lòch söû. Ñeán naêm 2050, tyû leä daân soá ñoâ thò taïi caùc döï aùn cuûa Lieân hôïp quoác seõ ñaït khoaûng 70%. Vieäc dòch cö naøy ñöôïc coi laø vaán ñeà quan troïng nhaát ñoái vôùi söï phaùt trieån noâng nghieäp vaø giaûm thieåu cuoäc soáng du canh du cö. Thöù hai, haàu heát caùc trung taâm ñoâ thò môùi seõ khoâng phaùt trieån neàn kinh teá truyeàn thoáng. Vaøo thaùng 3/2011, Vieän Nghieân cöùu toaøn caàu McKinsey ñaõ ñöa ra baùo caùo öôùc tính coù 600 trung taâm ñoâ thò, chieám khoaûng 60% GDP toaøn caàu. McKinsey döï ñoaùn raèng tyû leä naøy vaãn tieáp tuïc duy trì ñeán naêm 2025. Tuy nhieân, seõ coù söï khaùc bieät roõ reät veà vò trí cuûa 600 thaønh phoá naøy. Cuøng vôùi ñoù, seõ coù hôn 135 thaønh phoá môùi töø caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñöôïc döï ñoaùn seõ naèm trong nhoùm 600 thaønh phoá naøy, vaø rieâng Trung Quoác chieám con soá 100. Hôn nöõa, trong baûng xeáp haïng thaønh phoá

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

Moät Guggenheim seõ xuaát hieän taïi Abu Dhabi vaø danh tieáng cuûa quoác gia naøy ñöôïc gaén vôùi caùi teân Guggenheim

toaøn caàu naêm 2010 (keát quaû ñöôïc toång hôïp treân cô sôû chính saùch ñoái ngoaïi AT Kearney vaø Hoäi ñoàng Chicago veà caùc vaán ñeà toaøn caàu), ñaõ ñeà cöû 65 thaønh phoá coù treân moät trieäu daân coù söï aûnh höôûng vaø hoäi nhaäp vôùi thò tröôøng toaøn caàu, vôùi vaên hoùa vaø söï ñoåi môùi. Beân caïnh nhöõng thaønh phoá toaøn caàu voán dó ñaõ coù danh tieáng nhö New York, London vaø Tokyo vaãn ñöùng ñaàu danh saùch, thì moät soá thaønh phoá thöông maïi môùi noåi khaùc nhö Baéc Kinh, Thöôïng Haûi vaø Buenos Aires cuõng ñöôïc xeáp haïng trong top 25. Vôùi chieàu höôùng naøy, caùc chuyeân gia hy voïng trong nhöõng naêm tôùi, danh muïc xeáp haïng seõ chaïm tôùi caùc quoác gia trong khu vöïc töø Taây sang Ñoâng.

York... Nhöng trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc thaønh phoá naøy ñang ngaøy caøng ñi xa hôn vôùi söï phaùt trieån baûn saéc voán coù do vieäc thöïc hieän caùc chieán dòch xaây döïng thöông hieäu chính thöùc. Naêm 2001, Hoàng Koâng ñaõ ñöa ra thöông hieäu cuûa mình, cuøng vôùi noù laø moät loaït caùc thaønh phoá toaøn caàu khaùc cuõng theo ñuoåi chieán dòch xaây döïng thöông hieäu cho rieâng mình, chaúng haïn nhö ôû khaép moïi nôi ngöôøi ta ñeàu nhìn thaáy doøng chöõ “I Love New York”.

Coù nhieàu phöông phaùp khaùc nhau ñeå taïo ra chieán löôïc thöông hieäu cuûa thaønh phoá. Moät soá thaønh phoá ñang theo ñuoåi caùi goïi laø “hieäu öùng Bilbao” baèng caùch xaây döïng caùc ñòa ñieåm vaên hoùa noåi tieáng ñeå thieát laäp laïi baûn saéc ñoâ thò quoác teá cuûa chuùng. Thôøi kyø tröôùc khi Baûo taøng Guggenheim Bilbao ñöôïc môû vaøo naêm 1997, thaønh phoá Bilbao cuûa Taây Ban Nha coù soá daân chöa tôùi moät trieäu ngöôøi vaø thaønh phoá naøy ñaõ phaûi vaät loän vôùi neàn kinh teá coâng nghieäp cô baûn. Söï xuaát hieän cuûa baûo taøng chính laø coát loõi cuûa chieán löôïc chuyeån ñoåi baûn saéc mang tính quoác teá. Naêm 2010, öôùc tính Guggenheim ñoùng goùp gaàn 200 trieäu Euro trong toång giaù trò GDP cuûa Bilbao döôùi hình thöùc caû tröïc tieáp vaø giaùn tieáp, ñoàng thôøi duy trì gaàn 4.000 vieäc laøm. Ñieàu ñaùng noùi laø Bilbao cuøng vôùi Cape Town vaø Dublin laø nhöõng thaønh phoá ñöôïc loït vaøo chung keát cuûa cuoäc bình choïn Thuû ñoâ kieåu maãu theá giôùi naêm 2014. Trong voøng chöa ñaày hai thaäp kyû qua, Bilbao ñaõ taùi thieát, thaäm chí coøn taïo laäp theâm baûn saéc toaøn caàu cuûa mình. Ñaëc bieät, taùc giaû Frank Gehry – ngöôøi thieát keá baûo taøng Guggenheim döï kieán naêm 2014 seõ ñöa baûo taøng naøy tôùi Abu Dhabi – Caùc tieåu vöông quoác AÛ raäp thoáng nhaát, nhaèm thu huùt söï quan taâm chuù yù cuûa toaøn theá giôùi tôùi neàn ngheä thuaät Trung Ñoâng vaø nhìn nhaän Abu Dhabi nhö moät thaønh phoá toaøn caàu.

Coù nhieàu thay ñoåi xaûy ra ñoàng thôøi, vaán ñeà ñoâ thò hoùa gia taêng cuøng nhöõng aûnh höôûng to lôùn cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Beân caïnh ñoù, caùc thaønh phoá môùi noåi cuõng ñang noã löïc caïnh tranh trong lónh vöïc ñaàu tö, nguoàn nhaân löïc vaø khaúng ñònh teân tuoåi. Caùc thaønh phoá ñeàu coù nhöõng ñaëc tröng rieâng vaø baûn saéc ñaëc thuø khoâng naèm trong khuoân maãu ñöôïc taïo ra do quaù trình phaùt trieån. Trong cuoán saùch Linh hoàn cuûa nhöõng thaønh phoá: Vì sao baûn saéc cuûa moät thaønh phoá laïi coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi thôøi ñaïi Toaøn caàu, taùc giaû cuûa cuoán saùch ñaõ ñeà caäp ñeán chín thaønh phoá vôùi nhöõng caùi “hoàn” rieâng cuûa chuùng. Ví duï nhö toân giaùo ôû Jerusalem, giaùo duïc ôû Oxford vaø tham voïng cuûa New SË 65+66 . 2013

Coù moät soá thaønh phoá luoân lôïi duïng caùc söï kieän quoác teá lôùn ñeå thuùc ñaåy danh tieáng cuûa mình treân tröôøng quoác teá. Rio de Janeiro laø thaønh phoá ñang ra söùc taän duïng chieán thuaät naøy, vôùi söï kieän Rio +20 trong thaùng 12/2013, Ngaøy cuûa Thanh nieân Coâng giaùo treân toaøn theá giôùi naêm 2013, FIFA World Cup vaøo naêm 2014 vaø Theá vaän hoäi muøa heø naêm 2016. Rio ñöôïc ñaêng cai toå chöùc theá vaän hoäi Olympic, ñaây cuõng laø laàn ñaàu tieân Theá vaän hoäi Olympic seõ dieãn ra taïi moät quoác gia Nam Myõ. Treân trang web cuûa Olympic cuõng cho thaáy raèng Theá vaän hoäi seõ ñöôïc thöïc hieän xoay quanh chuû ñeà “Nieàm ñam meâ vaø söï bieán ñoåi cuûa moät thaønh phoá vaø cuûa caû moät ñaát nöôùc ñöôïc thuùc ñaåy bôûi söï ñoåi môùi cuûa tinh thaàn Olympic. Theo keá hoaïch, hình aûnh cuûa Brazil vaø Rio de Janeiro seõ ñeán vôùi theá giôùi”. Hieän taïi, Rio ñang taän duïng nhöõng söï kieän quoác teá nhaèm quaûng baù hình aûnh toaøn caàu cuûa mình vaø phaùt trieån noù thaønh moät trong nhöõng cöûa ngoõ ñoâ thò taïi khu vöïc Nam baùn caàu. Coù ñöôïc thaønh coâng nhö hieän nay cuûa caùc thaønh phoá laø nhôø nhöõng noã löïc cuûa chuùng trong tham voïng thuùc ñaåy vaø duy trì oån ñònh thöông hieäu toaøn caàu. Vaøo thaùng 3/2011, hôn 130 ngheä só höùa seõ taåy chay Baûo taøng Guggenheim ñöôïc ñaët taïi Abu Dhabi vì lyù do ñieàu kieän lao ñoäng ñoái vôùi nhöõng nhaân coâng nöôùc ngoaøi. Vaø coù leõ chính nhöõng tranh caõi nhö vaäy laïi laø moät ñoäng löïc thuùc ñaåy cho Abu Dhabi trôû thaønh moät trung taâm vaên hoùa toaøn caàu môùi. Baéc Kinh cuõng ñaõ duøng hình aûnh noåi tieáng cuûa Theá vaän hoäi muøa heø naêm 2008 nhaèm quaûng baù teân tuoåi quoác teá cuûa mình. Tuy nhieân, trong moät baøi baùo vaøo thôøi ñieåm naêm 2009 mang teân “Xaây döïng thaønh phoá thöông hieäu cuøng hieäu öùng Olympic: Moät nghieân cöùu cuûa Baéc Kinh”, taùc giaû Li Zhang cuûa Ñaïi hoïc Fudan vaø Simon Xiaobin Zhao thuoäc Ñaïi hoïc Hoàng Koâng ñaõ tieán haønh moät cuoäc khaûo saùt veà thaùi ñoä cuûa ngöôøi daân tröôùc vaø sau khi dieãn ra Theá vaän hoäi. Hoï thaáy raèng chính quyeàn thaønh phoá ñaõ noã löïc trong vieäc xaây döïng thöông hieäu töø treân xuoáng, trong ñoù nhaán maïnh taàm nhìn cho söï phaùt trieån cuûa Baéc Kinh nhö moät thaønh phoá toaøn caàu. Tuy nhieân, ñieàu ñoù ñaõ khoâng phuø hôïp vôùi taàm nhìn cuûa cö daân thaønh phoá vaø nhö vaäy seõ haïn cheá nhöõng ñeà xuaát saùng taïo cuûa ngöôøi daân nôi ñaây. Taùc giaû cuûa baøi baùo treân ñaõ vieát: “Caùc giaù trò cuøng nhöõng döï aùn xaây döïng thöông hieäu cuûa thaønh phoá cuõng ñöôïc choïn löïa nhieàu hôn ñeå ñaùp öùng hôn nöõa nhu caàu cuûa du khaùch phöông Taây muoán tìm hieåu veà cuoäc soáng thöïc teá cuûa ngöôøi daân baûn ñòa”. Cuõng nhö trong theá giôùi kinh doanh, vieäc xaây döïng thöông hieäu toaøn caàu cuûa thaønh phoá coøn phaûi phuø hôïp vôùi giaù trò coát loõi cuûa noù ñeå ñaït ñöôïc keát quaû vaø söï thaønh coâng laâu daøi.

Baéc Kinh ñaõ taän duïng söï kieän Theá vaän hoäi muøa heø 2008 ñeå thuùc ñaåy baûn saéc quoác teá

Hôn theá nöõa, thöông hieäu toaøn caàu cuûa moät thaønh phoá khoâng nhaát thieát laø phaûi phaûn aùnh giaù trò coát loõi cuûa quoác gia maø thaønh phoá ñoù tröïc thuoäc. Trong moät cuoäc thaûo luaän veà thaønh phoá Amsterdam, ngöôøi ta ñaõ cho raèng vaøo cuoái nhöõng thaäp nieân 1910 vaø 1920, nhieàu ngöôøi coù xu höôùng thích soáng taïi thaønh phoá naøy, moät thaønh phoá khoâng mang ñaäm maøu saéc toân giaùo, maëc duø thôøi ñieåm ñoù vaãn toàn taïi chuû nghóa baûo thuû taïi Haø Lan. Ngaøy nay, khi moät thaønh phoá khoâng bò haïn cheá bôûi baûn

SË 65+66 . 2013

saéc daân toäc, noù seõ coù ñieàu kieän toát hôn ñeå xaây döïng moät lôïi theá caïnh tranh. Moät ñieån hình ñaùng noùi tôùi, maëc duø Myõ laø moät quoác gia vôùi neàn chính trò cuûa chuû nghóa baûo thuû thì Las Vegas cuõng ñaõ xaây döïng thaønh coâng moät thöông hieäu soøng baïc toaøn caàu “Sin City” vôùi moät loaït caùc dòch vuï ñaùnh baïc, caùc caâu laïc boä vaø dòch vuï vui chôi giaûi trí khaùc daønh cho ngöôøi lôùn. Trong khi tröôùc ñaây caùc thaønh phoá xaây döïng thöông hieäu chuû yeáu qua vieäc thu huùt ñaàu tö trong nöôùc vaø du lòch, thì ngaøy nay thöông hieäu laïi thuoäc veà nhöõng thaønh phoá coù soá ñoâng caùc chính trò gia hoaït ñoäng treân tröôøng quoác teá. Caùc vaán ñeà töø khuûng boá tôùi bieán ñoåi khí haäu, laõnh ñaïo cuûa caùc thaønh phoá treân theá giôùi bao goàm caùc thò tröôûng vaø caùc laõnh ñaïo caáp quoác gia ñaõ coù nhöõng cuoäc gaëp ngoaïi giao tröïc tieáp ñeå baøn baïc caùc phöông thöùc giaûi quyeát nhöõng thaùch thöùc caáp baùch nhaát. Trong chuyeán coâng du keùo daøi hai tuaàn vaøo thaùng 3/2011 cuûa Cöïu thò tröôûng Chicago Richard M. Daley taïi Trung Quoác, oâng ñaõ phaùt ñoäng saùng kieán höõu nghò Chicago - Trung Quoác. Saùng kieán naøy nhaèm thuùc ñaåy hình aûnh quoác teá cuûa neàn kinh teá Chicago, vôùi muïc tieâu roõ raøng raèng Chicago laø thaønh phoá thaân thieän vôùi Trung Quoác nhaát nöôùc Myõ. Moät soá saùng kieán khaùc, nhö vieäc thaønh laäp nhoùm laõnh ñaïo caùc thaønh phoá khí haäu C40 thaønh phoá khí haäu Laõnh ñaïo Taäp ñoaøn. Ñaây laø moät dieãn ñaøn quoác teá taïo ñieàu kieän cho laõnh ñaïo caùc thaønh phoá thu thaäp thoâng tin vaø tham gia vaøo caùc thaùch thöùc toaøn caàu beân leà caùc cuoäc thaûo luaän caáp quoác gia. Ñöùng ñaàu nhoùm C40 hieän nay laø Thò tröôûng thaønh phoá New York Michael Bloomberg, ban chæ ñaïo nhoùm cuõng bao goàm caùc thaønh phoá toaøn caàu môùi noåi nhö Jakarta, Johannesburg vaø Saõo Paulo. Ñieàu ñoù laïi cho thaáy theâm moät baèng chöùng raèng caùc thaønh phoá ñang phaùt trieån lôùn treân theá giôùi ñaõ nhaän thöùc ñöôïc cô hoäi ngoaïi giao maø caùc thaønh phoá coù thöông hieäu toaøn caàu treân theá giôùi ñem laïi. Theá giôùi vaãn tieáp tuïc quaù trình ñoâ thò hoùa vaø cho thaáy moät ñieàu roõ raøng: Caùc thaønh phoá ñang tích cöïc söû duïng thöông hieäu vaø chính saùch ngoaïi giao vì lôïi ích chính trò vaø kinh teá quoác teá cuûa mình. Laøm sao ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng trong nhöõng noã löïc naøy, seõ phuï thuoäc moät phaàn vaøo möùc ñoä ñoäc laäp vaø vò theá cuûa thaønh phoá ñoù ôû caáp nhaø nöôùc, caáp chính quyeàn ñòa phöông hay caáp lieân bang. Tuy nhieân, keá hoaïch xaây döïng thöông hieäu cuûa Hoàng Koâng ñeå trôû thaønh “Thaønh phoá chaâu AÙ cuûa Theá giôùi” laø minh chöùng cho thaáy caùc thaønh phoá coù teân tuoåi treân tröôøng quoác teá seõ cho theá giôùi bieát raèng hoï laø ai vaø hoï muoán gì maø khoâng caàn chôø ñôïi söï coâng nhaän cuûa chính phuû caùc nöôùc khaùc.

THEÁ GIÔÍ

Ví duï cuûa thaønh phoá

QUY HOAÏ C H

Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cho caùc ñoâ thò

& KIEÁN TRUÙC

Regina - Canada

aêm 1998, moät coâng daân bình thöôøng ñaõ laøm thay ñoåi hình aûnh vaø nhaän thöùc cuûa Regina. Vò chuyeân gia naøy ñaõ ñeà nghò hieäp hoäi ngheà nghieäp cuûa mình toå chöùc hoäi thaûo toaøn quoác ôû thaønh phoá queâ oâng, Regina. OÂng ñaõ gaëp phaûi döï phaûn ñoái lôùn töø ban toå chöùc hoäi thaûo, hoï laáy lyù do raèng thaønh phoá naøy hoaøn toaøn voâ vò. Ñaày töï haøo cuûa moät ngöôøi coâng daân neân oâng thaät soác vôùi phaûn öùng ñoù, vò chuyeân gia naøy ñaõ vieát thö cho nghò vieân, cho thò tröôûng thaønh phoá vaø caùc nhaø laõnh ñaïo doanh nghieäp lôùn, keâu goïi noã löïc thay ñoåi “hình aûnh” cuûa thaønh phoá. Naêm sau, moät eâkip haønh ñoäng ñaëc bieät cuûa thò tröôûng ñaõ baét tay vaøo Döï aùn caûi thieän hình aûnh, keát quaû laø hoï taïo neân moät bieåu tröng logo môùi cho thaønh phoá. Duø bieåu tröng môùi laø moät khôûi ñaàu toát ñeïp ñoái vôùi ñòa phöông nhöng caùc ban ngaønh lieân quan cuûa thaønh phoá ñeàu nhaän thaáy bieåu tröng khoâng theå mang

ñeán nhöõng ñieàu hoï caàn vaø Regina caàn moät phöông phaùp luaän vaø moät chieán löôïc ñeå thay ñoåi nhaän thöùc veà thaønh phoá. Naêm 2006, moät chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông ñaõ chính thöùc ñöôïc trieån khai sau khi nhieàu beân lieân quan tieáp caän tröïc tieáp hoäi ñoàng thaønh phoá. Hoäi ñoàng sau ñoù ñaõ pheâ duyeät döï aùn phaùt trieån thöông hieäu chieán löôïc cho Thaønh phoá Regina. Keá hoaïch chieán löôïc thöông hieäu bao goàm vieäc taøi trôï trong voøng 5 naêm nhaèm phaùt trieån vaø duy trì thöông hieäu treân toaøn ñòa phöông. Nghieân cöùu ñieåm sau ñaây seõ xem xeùt phöông phaùp xaây döïng chieán löôïc thöông hieäu ñòa phöông cuûa Thaønh phoá Regina. Xem xeùt boái caûnh, chuùng a cuøng thaûo luaän veà caùc yeáu toá thaønh coâng vaø nhöõng bieän phaùp thöïc haønh toát nhaát ñoái vôùi caùc thaønh phoá trong lónh vöïc phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông.

SË 65+66 . 2013

Caùc quoác gia, vuøng mieàn vaø caùc ñoâ thò treân toaøn theá giôùi ñang xaùc ñònh laïi thöông hieäu ñòa phöông cuûa mình vaø taïo caùc chieán löôïc quaûng baù ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù. Regina laø moät thaønh phoá cuûa Canada ñaõ thöïc hieän thaønh coâng vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cuõng nhö quaûng baù kyõ naêng taêng cöôøng phaùt trieån kinh teá ñòa phöông.

Boái caûnh cuûa Regina

Boái caûnh chung cuûa vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông

Trong theá giôùi tieâu duøng, chuùng ta hieåu raèng thöông hieäu laø moät toång hoøa caùc kinh nghieäm lieân quan ñeán saûn phaåm vaø dòch vuï. YÙ nghóa, nhaän thöùc veà thöông hieäu hình thaønh bôûi haøng loaït caùc kinh nghieäm thöïc tieãn nhö chaát löôïng, ñoä tin caäy… cuõng nhö nhöõng kinh nghieäm caûm xuùc lieân quan ñeán saûn phaåm. Ñieàu naøy cuõng khoâng sai trong vieäc xaây döïng thöông hieäu cho moät ñòa phöông, thöông hieäu cuûa moät ñòa phöông toàn taïi trong nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân. Moãi moät ngöôøi daân trong thaønh phoá, moät vuøng mieàn vaø moät quoác gia ñeàu coù moät nhaän thöùc veà nôi choán ñoù. Hoï theå hieän thöông hieäu cuûa ñòa phöông thoâng qua haønh ñoäng vaø loøng tin cuûa mình. Nhaän thöùc phöùc taïp veà thöông hieäu cuûa moät nôi choán ñöôïc hình thaønh vôùi thôøi gian, thoâng qua söû duïng vaø qua kinh nghieäm. Vôùi caùc thaønh phoá, ñieàu ñoù coù nghóa laø xem xeùt söùc soáng (mang tính chöùc naêng) vaø chaát löôïng cuoäc soáng (kinh nghieäm cuûa ngöôøi daân) veà thaønh phoá, hieåu ñöôïc taïi sao nhöõng ñieàu ñoù ñaõ ñònh hình caûm nhaän cuûa ngöôøi daân vaø loøng tin cuûa hoï. Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông laø töông ñoái môùi meû vôùi caùc nhaø phaùt trieån kinh teá vaø caùc chuyeân gia truyeàn thoâng, noù nhanh choùng trôû thaønh moät coâng cuï quan troïng cho phaùt trieån kinh teá ñòa phöông. Veà maët lyù thuyeát, vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông ñang trôû thaønh moät lónh vöïc lieân ngaønh, taäp hôïp caùc vaán ñeà quan heä quoác teá, chính saùch ñoái ngoaïi, quy hoaïch ñoâ thò, taâm lyù xaõ hoäi vaø tieáp thò thöông maïi. Veà maët thöïc haønh, thöông hieäu ñòa phöông môùi ñaây ñaõ trôû neân phoå bieán. Toaøn caàu hoùa ñaõ khieán söï caïnh tranh giöõa caùc thaønh phoá taêng nhanh trong vieäc thu huùt du lòch, daân cö vaø nguoàn ñaàu tö trong vuøng. Caùc quoác gia, vuøng mieàn, vaø caùc thaønh phoá ñeàu ñang tìm caùch taïo neân neùt khaùc bieät cuûa mình thoâng qua vieäc xaây döïng thöông hieäu. Muïc ñích cuûa vieäc xaây döïng thöông hieäu hieåu theo moät caùch chung nhö sau: • Ñeå taêng söùc haáp daãn cuûa caùc coâng ty vaø ñaàu tö. • Ñeå quaûng baù du lòch. • Ñeå thuùc ñaåy quan heä ngoaïi giao chung. • Ñeå hoã trôï söï quan taâm cuûa coâng nghieäp xuaát nhaäp khaåu. • Ñeå taêng cöôøng baûn saéc coâng daân vaø naâng cao tính töï toân.

SË 65+66 . 2013

Thöông hieäu cuûa moät thaønh phoá gaén lieàn vôùi quaù trình lòch söû cuûa noù. Ñöôïc hình thaønh vaøo naêm 1882, giöõa moät “thaûo nguyeân khoâ caèn vaø thieáu aán töôïng”, Regina ñaõ trôû thaønh thuû ñoâ cuûa Saskatchewan. Regina laø moät trung taâm vaên hoùa vaø thöông maïi phía Nam cuûa tænh bang vôùi lòch söû vaên hoùa phong phuù vaø ña saéc. Chính trò gia noåi tieáng cuûa Canada Louis Reil ñaõ toå chöùc moät cuoäc noåi daäy ôû nôi naøy vaøo naêm 1885 vaø thaønh phoá naøy ñaõ trôû neân noåi tieáng bôûi caùc hoaït ñoäng chính trò cuõng nhö nhöõng chöông trình xaõ hoäi taân tieán cuûa oâng. Laø thaønh phoá lôùn thöù hai cuûa tænh bang, Regina ñaõ xaây döïng moät neàn kinh teá maïnh meõ döïa vaøi taøi nguyeân thieân nhieân. Thaønh phoá coù moät soá ñòa hình ñaëc saéc nhöng khoâng may laø raát nhieàu di saûn kieán truùc – nieàm töï haøo lòch söû phong phuù cuûa thaønh phoá ñaõ bò tieâu huûy trong quaù trình taùi phaùt trieån. Thaønh phoá mang tieáng laø moät ñoàng coû voâ vò töø ñoù vaø ñaây chính laø lyù do thuùc ñaåy Regina thaáy caàn phaûi taùi xaùc ñònh thöông hieäu cuûa mình.

Xaây döïng thöông hieäu Regina

Ñaëc ñieåm noåi baät trong chieán dòch xaây döïng thöông hieäu Regina laø noù ñöôïc xaây döïng töø tình caûm tha thieát cuûa ngöôøi daân vaø coäng ñoàng. Thò tröôûng vaø hoäi ñoàng thaønh phoá ñaõ ñaùp öùng yeâu caàu caûu ñòa phöông baèng caùch hoã trôï döï aùn caûi thieän hình aûnh vaøo naêm 2006. Nhöng roõ raøng laø thaønh phoá caàn nhieàu ñieàu hôn chöù khoâng ñôn thuaàn laø moät bieåu tröng vaø hoï ñaõ phaùt ñoäng chöông trình xaây döïng thöông hieäu. Muïc tieâu cuûa quaù trình xaây döïng thöông hieäu ñöôïc ñaët ra laø: • Thu huùt daân cö môùi, doanh nghieäp, thu huùt ñaàu tö vaø söï kieän lôùn, giöõ vai troø caïnh tranh vôùi caùc ñòa phöông khaùc. • Coù khaû naêng töï khaúng ñònh mình chöù khoâng ñeå ngöôøi khaùch xaây döïng coäng ñoàng cho mình. • Xoùa boû söï nhaàm laãn vaø xaây döïng tính nhaát quaùn trong caùc thoâng ñieäp. Caùc muïc tieâu ñeà ra cho moät thöông hieäu môùi ñaõ quaûng baù moät caùch naêng ñoäng tính ñaëc tröng duy nhaát cuûa thaønh phoá ñoái vôùi nhöõng coäng ñoàng beân ngoaøi laø ñoái töôïng maø thaønh phoá muoán thu huùt. Muïc tieâu chung laø taêng cöôøng phaùt trieån kinh teá ñòa phöông ôû coäng ñoàng vôùi thoâng ñieäp hoã trôï, thu huùt ñaàu tö, taøi naêng vaø du lòch. Haønh ñoäng ñaàu tieân maø Regina tieán haønh trong vieäc phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông laø tuyeån duïng moät nhaø quaûn lyù thöông hieäu ñeå ñieàu phoái chöông trình. Khoâng phaûi thaønh phoá naøo cuõng coù khaû naêng ñeå thueâ moät chuyeân gia rieâng cho vai troø naøy, tuy vaäy cuõng caàn phaûi löu yù raèng nhaân löïc ñaëc bieät naøy raát caàn ñeå quaûn lyù quaù trình hình thaønh baûn saéc thöông hieäu ñòa phöông, ñeå xaùc ñònh keá hoaïch chieán löôïc, thöïc thi vaø ñieàu phoái caùc hoaït ñoäng chieán thuaät tieáp thò. Beân caïnh nhöõng nhaân vieân chính thöùc, Regina coøn coäng taùc vôùi caùc hang truyeàn thoâng ñeå xaây döïng phöông phaùp luaän, tieán haønh nhöõng phaàn quan troïng trong nghieân cöùu, hoã trôï thieát keá saùng taïo cuûa thöông hieäu vaø phaùt trieån keá hoaïch tieáp thò tieáp theo. Sau ñaây laø nhöõng yù chính vaø trao ñoåi veà phöông phaùp luaän trong vieäc xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cuûa Regina.

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông, moät caùch ñieån hình, goàm coù 6 giai ñoaïn phaùt trieån. Trong nghieân cöùu ñieåm naøy, chuùng toâi chæ roc töøng giai ñoaïn, thaûo luaän boái caûnh cuûa Regina vaø ñeà xuaát nhöõng yù kieán thöïc haønh toát nhaát.

Phaùt ñoäng chieán dòch

Regina chính thöùc phaùt ñoäng thöông hieäu ñòa phöông môùi cuûa mình vaøo thaùng 2/2010 ôû toøa thò chính thaønh phoá. Böõa aên saùng vôùi thò tröôûng laø moät söï kieän lyù töôûng ñeå laêng-xeâ thöông hieäu vôùi söï coù maët cuûa toaøn boä caùc beân lieân quan chuû choát ôû ñòa phöông vaø giôùi truyeàn thoâng. Vieäc phaùt ñoäng thöông hieäu ñòa phöông cuûa Regina ñoái vôùi thò tröôøng beân ngoaøi ñöôïc toå chöùc moät thaøng sau ñoù ôû toøa nhaø Saskatchewan, ôû Theá vaän hoäi muøa ñoâng Vancouver. Trong tröôøng hôïp naøy, thôøi ñieåm laø tình côø nhöng nhaø quaûn lyù thöông hieäu bieát raèng toøa nhaø Saskatchewan ñaõ mang ñeán cho hoï moät cô hoäi chöa töøng coù, söï kieän ñaõ thu huùt ñöôïc moät khoái löôïng ngöôøi tham gia roäng raõi. Vôùi muïc ñích thu huùt coâng daân môùi, thu huùt doanh nghieäp, ñaàu tö, söï kieän, ñoàng thôøi luoân giöõ vò theá caïnh tranh vôùi caùc coäng ñoàng khaùc, Regina luoân löu taâm ñeán thò tröôøng beân ngoaøi khi phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông cuûa mình vaø coù yù ñònh phaùt ñoäng nhieàu chieán dòch quaûng baù treân toaøn quoác vaø treân theá giôùi.

thaéng lôïi, soá ngöôøi töø Calgary chuyeån ñeán Regina taêng töø 4,2% ñeán 7,3%, nhöõng ai theo doõi söï kieän naøy ñeàu coù aán töôïng tích cöïc vôùi Regina moãi khi nhôù laïi chieán dòch.

Giai ñoaïn haäu thöông hieäu ñòa phöông vaø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm

Ñaëc tröng lôùn nhaát cuûa saùng kieán xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông Regina laø noù ñöôïc daãn daét bôûi coäng ñoàng. moät ngöôøi daân böùc xuùc ñaõ thaùch thöùc caùc vieân chöùc thaønh phoá cuõng nhö caùc beân lieân quan chính vôùi mong muoán coù theå xaây döïng vaø mang ñeán moät thoâng ñieäp tích cöïc cho Regina. Laõnh ñaïo thaønh phoá vaø caùc beân lieân quan ñaõ tieáp nhaän böùc xuùc cuûa ngöôøi daân moät caùch khoân ngoan, hoï coù khaû naêng ñaåy söï quan taâm ñoù thaønh naêng löôïng nhieät ñeå phaùt trieån thöông hieäu ñòa phöông vôùi söï tham gia roäng raõi cuûa coäng ñoàng. Ngöôøi quaûn lyù thöông hieäu ñòa phöông cuûa Regina löu yù raèng söï tham gia cuûa coäng ñoàng laø phaàn quan troïng nhaát khi khaùm phaù nhöõng tieàm naêng vaø cô sôû cuû Regina, ñaây chính laø ñieåm khieán Regina trôû neân khaùc bieät vaø ñoù laø moät phaàn quan troïng taïo neân baûn saéc thöông hieäu ñòa phöông cuûa hoï. Baøi hoïc thöông hieäu ñòa phöông cuûa Regina ñöôïc coi laø moät thaønh coâng. Vôùi baát kyø döï

aùn naøo thuoäc theå loaïi naøy, thaùch thöùc ñeàu raát nhieàu. khi phaùt ñoäng thöông hieäu ñòa phöông vaø chieán dòch treân, thaùch thöùc lôùn nhaát laø söï hôïp taùc noäi boä vôùi caùc beân lieân quan. Moãi toå chöùc caàn coù thôøi gian ñeå thay ñoåi sao cho chöông trình vaø thoâng ñieäp cuûa hoï thích öùng vôùi heä thoáng thöông hieäu môùi. Trong boái caûnh caïnh tranh toaøn caàu taêng nhanh nhaèm thu huùt ñaàu tö, nhaân taøi, du lòch thì caùc quoác gia, vuøng mieàn vaø thaønh phoá ñeàu phaûi phaán ñaáu ñeå laøm khaùc bieät mình. Khaùc bieät hoùa vaø nhöõng ñeà xuaát ñaàu tö coù giaù trò baét ñaàu baèng moät thöông hieäu ñòa phöông vöõng vaøng. Ñeå coù theå phaùt trieån moät thöông hieäu ñòa phöông maïnh, thaønh phoá Regina ñaõ nhìn nhaän moät caùch trung thöïc aán töôïng tieâu cöïc veà nôi naøy vaø töø ñoù ñaõ xaây döïng ñöôïc moät hình aûnh thöông hieäu phaûn aùnh nhöõng cô hoäi phong phuù cuûa thaønh phoá. Baèng caùch laéng nghe ngöôøi daân vaø nhöõng thaønh vieân laø caùc ñoái töôïng thính giaû khaùc nhau ôû caùc thaønh phoá khaùc nhau treân caû nöôùc, hoï ñaõ coù theå khaùm phaù vaø neâu baät ñöôïc baûn saéc cuûa mình cuõng nhö nhöõng phaûn ñoåi vôùi thaønh phoá. Thoâng qua moät phöông phaùp luaän roõ raøng, hoï ñaõ coù theå bieán “ñoàng coû voâ vò” thaønh moät nôi vôùi nhöõng chaân trôøi baát taän, nôi maø cô hoäi cuõng traûi roäng nhö nhöõng caùnh ñoàng.

Vaøo muøa ñoâng naêm 2010, baûy thaùng sau laàn phaùt ñoäng ñaàu tieân, Regina ñaõ cho tung ra chieán dòch mang teân “Chaøo Regina” taïi Calgary. Thoâng qua nghieân cöùu, Calgary ñöôïc xaùc ñònh laø moät thò tröôøng chính ñoái vôùi Regina, nhieàu ngöôøi daân töø Saskatchewan ñaõ di cö ñeán Calgary vaø chieán dòch naøy muoán thu huùt hoï quay trôû laïi. Chieán dòch ôû Calgary höôùng tôùi Regina nhö moät ñòa ñieåm haáp daãn ñeå tìm kieám nhöõng cô hoäi töông lai, nhaèm tuyeån lao ñoäng môùi vaø thu huùt ñaàu tö. Chieán dòch bao goàm quaûng caùo ngoaøi trôøi, treân caùc traïm döøng chaân, quaûng caùo tröïc tuyeán lieân quan ñeán ñòa lyù, baát ñoäng saûn vaø caùc trang web tuyeån vieäc laøm. Thoâng ñieäp cuûa quaûng caùo ñöôïc xaây döïng töø tuyeân ngoân vò theá “Chaân trôøi baát taän” cuûa Regina, theå hieän raèng ôû Regina, caû chaát löôïng cuoäc soáng laãn thaønh coâng söï nghieäp ñeàu laø coù theå. Toång quan cuûa chieán dòch “Chaøo Regina” laø phaàn phuï luïc B cuûa baùo caùo. Chieán dòch ñöôïc xem nhö moät phaàn chieán löôïc “Quaûn lyù – taêng tröôûng” cuûa thaønh phoá ñeå thu huùt nhaân löïc vaø cô hoäi ñaàu tö. Chieán dòch “Chaøo Regina” ñöôïc coi laø moät SË 65+66 . 2013

Vaøi kinh nghieäm töø sieâu ñoâ thò

GLASGOW - Vöông quoác Anh QUY HOAÏ C H

THEÁ GIÔÍ

Vò trí

& KIEÁN TRUÙC Leâ Hoàng Keá

Glasgow laø moät thaønh phoá thuoäc Vöông quoác Anh naèm ôû phía Ñoâng Baéc nöôùc Anh. Tuy nhieân, döôùi goùc ñoä ñòa lyù, Glasgow nhö moät quoác gia rieâng bieät. Nhö moät nhaø laõnh ñaïo Glasgow ñaõ phaùt bieåu “…Taàm nhìn cuûa chuùng toâi laø raát roõ raøng. Chuùng toâi muoán Vuøng thaønh phoá Glasgow seõ trôû thaønh moät trong nhöõng vuøng thaønh phoá naêng ñoäng nhaát, kinh teá coù söùc caïnh tranh nhaát vaø laø moät vuøng thaønh phoá coù moâi lieân keát xaõ hoäi trong loøng chaâu AÂu…”. Nhöõng yù töôûng mang tính chæ ñaïo aáy, laø nhöõng gôïi yù cho caùc nhaø quy hoaïch laøm ñònh höôùng trong vieäc ñeà ra Phöông aùn Quy hoaïch toát nhaát. Döôùi ñaây laø moät vaøi yù töôûng veà quy hoaïch nhöng ñaõ ñem laïi söï phaùt trieån Glasgow nhanh vaø vöõng chaéc.

Vaán ñeà quy hoaïch GLASGOW

Nhö nhöõng nhaän ñònh vaø ñaùnh giaù cuûa caùc

SË 65+66 . 2013

toå chöùc quoác teá vaø caùc nhaø quy hoaïch taàm côû treân theá giôùi, ñaõ cho raèng: 1. Ñoù laø moái quan heä khaéng khít cuûa chính quyeàn thaønh phoá ñoái vôùi vai troø cöïc kyø quan troïng trong vieäc xaây döïng moät taàm nhìn cho thaønh phoá… 2. Moät trong nhöõng thay ñoåi quan troïng nhaát laø vieäc taïo neân moät taàm nhìn cuûa thaønh phoá Glasgow… 3. Quy moâ daân soá thaønh phoá Glasgow laø lôùn nhaát cuûa Scotland, vôùi khoaûng treân 600.000 ngöôøi. 4. Thaønh phoá Glasgow khoâng nhöõng coù vai troø quan troïng trong Vuøng maø coøn coù vai troø roäng lôùn hôn treân toaøn Scotland: 45% GDP, 40% vieäc laøm, 44% saûn phaåm xuaát khaåu, trong khi daân soá chæ chieám 35%. 5. Taàm nhìn thaønh phoá Glasgow laø raát roõ raøng,

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

Saùu laø, taïo moät vuøng quaûn lyù toát nhaát veà dòch vuï coâng coäng ñaït tieâu chuaån cao nhaát veà moâi tröôøng, an toaøn, söùc khoûe, coù söc huùt maïnh meõ, taïo neân söï hôïp taùc cuøng nhau vaø höôùng ñeán caùc muïc tieâu cuûa coäng ñoàng. Dòch vuï coâng coäng laø moät loaïi hình phoå bieán vaø raát chuaån möïc, töï ñoäng hoùa cao nhaát: Khoâng laøm toán thôøi gian, coâng söùc nhieàu vaøo caùc dòch vuï naøy nhöng vaãn ñaûm baûo söï chuaån möïc ñeán möùc hoaøn haûo cuûa noù.

vöøa vó moâ nhöng cuõng raát chi tieát trong coâng cuoäc phaùt trieån, taïo raát nhieàu cô hoäi vieäc laøm cho taát caû moïi ngöôøi, vaø raát thaønh coâng. Nhö vaäy, coù theå thaáy moät taàm nhìn quy hoaïch vöøa vôùi quy moâ Vuøng, vöøa vôùi quy moâ thaønh phoá, raát linh hoaït vaø raát hieäu quaû “Vuøng trong ñoâ thò vaø ñoâ thò trong Vuøng”, khoâng heà cöùng nhaéc.

Nhöõng thaønh töïu

Moät laø, taïo nhieàu coâng aên vieäc laøm cho toaøn vuøng. Moïi ñoái töôïng ngöôøi daân ñoâ thò, keå caû nhöõng ngöôøi thaát nghieäp, khu vöïc chính quy (formal sector) vaø phi chính quy (in-formak sector) ñeàu coù vieäc laøm theo naêng löïc cuûa mình. Coâng taùc quaûn lyù cuûa caùc cô quan thaønh phoá ñoái vôùi khu vöïc naøy, trôû neân nheï nhaøng hôn vaø ñem laïi hieäu quaû hôn. Hai laø, trong quaù trình phaùt trieån, ruùt ra nhöõng baøi hoïc vaø khaéc phuïc kòp thôøi: Chính quyeàn Glasgow raát naêng ñoäng, khoâng cöùng nhaéc khi phaùt hieän nhöõng vaán ñeà duø ñang thöïc hieän caàn khaéc phuï ngay. Nhôø ñoù, nhieàu vaán ñeà kinh teá xaõ hoäi cuûa thaønh phoá Glasgow ñöôïc giaûi quyeát kòp thôøi, khoâng toàn ñoïng vì phaûi chôø ñeán kyø hoïp caùc nhaø laõnh ñaïo thaønh phoá. Ba laø, taïo moät phong caùch soáng trong vuøng maø moïi ngöôøi daân trong vöøng ñeàu thaáy phuø hôïp vaø töï hoøa veà nhieàu maët: kinh teá (coù vieäc laøm vaø thu nhaäp oån ñònh), vò trí xaõ hoäi (ngöôøi daân ñeán thò tröôûng) ñeàu bình ñaüng, ñeàu coù tieáng noùi nhö nhau… vaø coù söï ñoùng goùp ngaøy caøng nhieàu cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa vuøng… Ñieàu naøy coù theå ñöôïc xem nhö laø moät

neùt ñoäc ñaùo cuûa Glasgow trong ñaïi gia ñình Vöông quoác Anh. Ba laø, taïo söï khaùc khaùc bieät caàn thieát ñeå taêng söï haáp daãn veà giaùo duïc, ñaøo taïo, ñaàu tö, du lòch, moâi tröôøng… thoâng qua caùc keânh ñaøo taïo, truyeàn thoâng, du lòch, trao ñoåi thoâng tin, khuyeán maïi du lòch… Coù theå noùi, caû Glasgow nhö moät theå thoáng nhaát veà ñòa lyù, veà söï bình ñaúng (khoâng maáy khaùc bieät giöõa khu vöïc ñoâ thò vaø noâng thoân), veà moâi tröôøng vaø caùc heä sinh thaùi: ñoâ thò, noâng thoân, caùc quoác gia laùng gieàng… Boán laø, taïo söï lieân keát vuøng moät caùch ñoàng boä veà cô sôû haï taàng nhaèm cho pheùp ñaàu tö, khai thaùc, phaùt trieån… baèng coâng ngheä cao. Taát nhieân, söï lieân keát naøy ñöôïc döïa treân neàn taûng khoa hoïc coâng ngheä thoâng tin, keát noái ôû trình ñoä tieân tieán nhaát. Hieäu quaû ñaõ ñem laïi laø raát roõ raøng: GDP bình quaân ñaàu ngöôøi naêm sau luoân cao hôn naêm tröôùc. Ñieàu naøy taïo neân söï phaùt trieån xaõ hoäi raát oån ñònh vaø beàn vöõng taïi Glasgow. Naêm laø, taïo moät vuøng coù heä thoáng cô sôû haï taàng ñoàng boä coù theå thöïc hieän caùc chöông trình moät caùch hieäu quaû nhaát, naêng ñoäng nhaát vaø ñem laïi hieäu quaû cao nhaát… Theo ñoù, caùc doanh nghieäp, khu vöïc nhaø nöôùc, khu vöïc tö nhaân trong vuøng Glasgow vaø ngoaøi vuøng ñeàu coù theå tham gia ñaáu thaàu xaây döïng moät caùch bình ñaüng, hôïp phaùp. Nhôø vaäy, vieäc ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc raát haïn heïp nhöng mang laïi hieäu quaû raát cao. Maët khaùc, nhaø nöôùc coù ñuû ñieàu kieän, nhaân löïc, taøi löïc chaêm lo coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc nhieàu hôn, hieäu quaû hôn.

Baûy laø, taïo moät vuøng coù moâi tröôøng beàn vöõng vôùi caùc heä sinh thaùi vaät theå vaø phi vaät theå ña daïng nhaát vaø ñem hieäu quaû cao nhaát. Heä sinh thaùi vaät theå laø quaù roõ raøng trong caùc ñeà xuaát veà quy hoaïch khoâng gian. Heä sinh thaùi phi vaät theå luoân ñöôïc nhau ñeán nhö moät baûn saéc khoâng theå thieáu trong caùc ñoà aùn, döï aùn long lónh thoå vaø vuøng keá caän. Ñoù laø nhöõng ñieäu nhaûy daân toäc, nhöng tieáng haùt ít mang ñaäm tính “haøn laâm” maø raát daân giaõ, gaàn guõi vôùi caùc taàng lôùp trong coäng ñoàng…

Nhöõng nguyeân nhaân:

Nguyeân nhaân cuûa söï thaønh coâng cuûa Glasgow, cuõng gaàn nhö moät nguyeân nhaân mang tính “coå ñieån”. Ngöôøi vieát baøi naøy, xin ñöôïc neâu leân vaøi yù sau ñaây: Moät laø, coâng taùc quy hoaïch khoâng tuaân theo moät “taàng baäc” naøo caû, maø raát linh hoaït. Khoâng nhö Vieät Nam ta vaãn laøm: Ñònh höôùng quoác gia, Quy hoaïch caùc Vuøng, Quy hoaïch chung töøng ñoâ thò, quy hoaïch chi tieát… ñöôïc duyeät, sau ñoù môùi coù chuû tröông ñaàu tö, laäp keá hoaïch ñaàu tö… (raát röôøm raø, phöùc taïp vaø raát ít hieäu quaû). Hai laø, chính quyeàn ñoâ thò Glasgow raát naêng ñoäng, chòu nghe coäng ñoàng vaø coù quyeát saùch ñuùng ñaén, khoâng röôøm raø caùc thuû tuïc naëng veà haønh chính, ít ñem laïi hieäu quaû, raát maát thôøi gian vaø taát nhieân boû lôõ nhieàu cô hoäi ñaøu tö ñaùng giaù, coù taùc ñoäng phaùt trieån cho moät vuøng. Ba laø, coäng ñoàng daân cö vôùi chính quyeàn Vuøng Glasgow raát “hieåu nhau”, haàu heát ñeàu coù söï töông ñoàng veà chuû tröông cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo Glasgow ñeàu coù söï nhaát trí cao trong coâng taùc quy hoaïch, xaây döïng cô sôû haï taàng cuõng nhö caùc lôïi ích maø caùc beân ñöôïc höôûng moät caùch song phaúng, coâng khai, minh baïch. Cuoäc soáng taïo neân neáp soáng cuûa ngöôøi daân Glasgow. SË 65+66 . 2013

Khoâng gian vaên hoùa & kieán truùc ñoäc ñaùo cuûa Thöôïng Haûi Döï Vieân Thöôïng Haûi, phieân aâm theo tieáng Haùn: Shaønghi Yuøyuaùn, laø moät khu vöôøn coå noåi tieáng cuûa vuøng soâng nöôùc Giang Nam, moät trong nhöõng coâng trình kieán truùc coå vaø vaên hoùa troïng ñieåm quoác gia, coù vò trí ngay giöõa trung taâm thaønh phoá Thöôïng Haûi, Trung Quoác. YÙ nghóa cuûa “Döï Vieân” laø moät khu vöôøn An thaùi, Hoøa bình - Garden of Happiness.

QUY HOAÏ C H

THEÁ GIÔÍ

TS. KTS. Ngoâ Leâ Minh

& KIEÁN TRUÙC

YuYuan Garden - Cultural & unique architecture space of Shanghai

Yuyuan Garden (Garden of Happiness) is an extensive Chinese garden located beside the City God Temple in the northeast of the Old city of Shanghai, China. The Garden was first conceived in 1559 during the Ming Dynasty, and it was opened to the public in 1961 and declared a national monument in 1982. Today, Yu Garden occupies an area of 2 hectares and is divided into six general areas laid out in the Suzhou style. The City God Temple or Chenghuang Miao connects to the Yuyuan Garden become a traditional district of commerce in the city. The Yuyuan Garden and Temple’s surrounding area is a large commercial district that hosts an array of shops, restaurants, teahouses, as well as annual temple fair events. There are over a hundred stores and shops in this area, and most of these store buildings are nearly a century old. The temple is colloquially known in Shanghai as the “Old City God Temple”, in reference to a traditional culture and unique architectural space in Shanghai.

SË 65+66 . 2013

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

eà maët lòch söû, Döï Vieân ñaõ coù lòch söû hôn 450 naêm, ñöôïc khôûi coâng xaây döïng trong trieàu ñaïi nhaø Minh, khoaûng naêm 1559, voán laø khu vöôøn rieâng cuûa vieân thoáng ñoác Töù Xuyeân. Sau khi giaûi phoùng ñaát nöôùc, naêm 1961, chính quyeàn thaønh phoá Thöôïng Haûi ñaõ tieán haønh toân taïo vaø phuïc hoài treân qui moâ lôùn caû khu vöôøn ñeå trôû thaønh moät ñieåm tham quan du lòch noåi tieáng. Khi ñoù, Vieän Nghieân cöùu thieát keá Kieán truùc Ñaïi hoïc Ñoàng Teá - Thöôïng Haûi (Tongji University) ñaõ laäp döï aùn phuïc hoài toaøn dieän quaàn theå khu vöôøn coå, coâng vieäc phuïc hoài ñaõ keùo daøi trong 5 naêm. Sau khi phuïc hoài caùc toøa nhaø coå kính, naïo veùt ao sen, troàng raát nhieàu caây xanh, toân taïo caây caàu 9 khuùc ziczac ñoäc ñaùo, quaàn theå khu vöôøn coå ñaõ trôû neân hoaøn chænh, haáp daãn vaø thanh lòch. Thaùng 9/1961, Döï Vieân ñaõ chính thöùc ñöôïc môû cöûa ñoùn khaùch du lòch boán phöông ñeán

thaêm quan vaø khaùm phaù. Trong suoát hôn 50 naêm qua, vôùi caûnh quan coå kính tuyeät ñeïp, Döï Vieân ñaõ thu huùt raát nhieàu du khaùch ñeán tham quan. Veà maët caûnh quan kieán truùc, khu vöôøn Döï Vieân ñöôïc coi nhö moät “thaønh phoå nhoû trong röøng” vôùi veû ñeïp ñaëc tröng cuûa vuøng soâng nöôùc Giang Nam. Coù theå noùi, caûnh quan ñaëc tröng cuûa Döï Vieân laø hình aûnh moät caây caàu 9 khuùc treân Hoà Taâm Ñình, keát hôïp vôùi nhöõng con heûm nhoû luoân saàm uaát, soâi ñoäng, nhöõng gian haøng löu nieäm vaø aên

uoáng suoát ngaøy ñeâm. Beân trong Döï Vieân hieän coøn coù hôn 40 coâng trình kieán truùc coå ñaïi, ñöôïc thieát keá tinh xaûo vaø tinh teá, boá trí trong khoâng gian yeân tónh vaø xinh ñeïp, theå hieän ñaày ñuû phong caùch ngheä thuaät coå ñieån caûnh quan kieán truùc cuûa moät vuøng ñaát giaøu coù vaø truø phuù nhaát Trung Quoác. Treân maët baèng toång theå, khu trung taâm mua saém Döï Vieân naèm ôû phía beân traùi cuûa quaàn theå Döï Vieân, nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng du lòch thöông maïi, hoäi chôï vaø chôï ñeâm, lieàn keà vôùi khu ñeàn thôø Thaønh Hoaøng. Söï keát hôïp giöõa khoâng gian vui chôi, tham quan vôùi moät khoâng gian taâm linh coå kính ñaõ ñöôïc khai thaùc raát haøi hoøa vaø ngaøy caøng laøm cho quaàn theå trôû neân haáp daãn, noåi tieáng. Trung taâm mua saém ñöôïc taïo thaønh bôûi caùc con heûm nhoû chæ daønh cho ngöôøi ñi boä, hai beân san saùt caùc gian haøng baøy baùn ñoà löu nieäm, saûn phaåm töø ngoïc bích, ngoïc trai, vaø caùc moùn ñaëc saûn cuûa thaønh phoá Thöôïng Haûi vaø caùc ñòa phöông laân caän. Khaùch du lòch ñeán khu vöïc naøy seõ khoâng muoán trôû ra bôûi söï loâi cuoán, haáp daãn khoâng chæ ñeán töø caûnh quan ñeïp, coå kính cuûa nhöõng coâng trình kieán truùc coå, maø coøn töø haøng nghìn moùn aên vaët truyeàn thoáng cuûa ñòa phöông.

baûo veä chu ñaùo, tieáp tuïc môû roäng ñeán giai ñoaïn thònh vöôïng nhaát coù toång dieän tích tôùi gaàn 50ha. Ngaøy nay, Ñeàn thôø Thaønh Hoaøng cuøng vôùi khu Döï Vieân vaø khu phoá thöông maïi, chôï ñeâm ñaõ trôû thaønh ñieåm tham quan du lòch noåi tieáng trong vaø ngoaøi nöôùc cuûa Thöôïng Haûi. Cöù moãi dòp Teát truyeàn thoáng haøng naêm, ngöôøi daân trong vuøng laïi ñeán ñeàn thôø ñeå thaép höông caàu nguyeän cho gia ñình, ngöôøi thaân, baïn beø vaø thöôûng thöùc caùc moùn aên truyeàn thoáng cuûa Thöôïng Haûi. Nhôø coù chính saùch baûo toàn vaø toân taïo di tích hôïp lyù cuûa chính quyeàn thaønh phoá, quaàn theå di tích Döï Vieân vaø Mieáu Thaønh Hoaøng ñaõ löu giöõ ñöôïc hình aûnh khaù hoaøn myõ, ñaëc tröng cuûa khoâng gian vaên hoùa, kieán truùc vuøng Giang Nam. Taïi ñaây, veû ñeïp cuûa nhöõng coâng trình kieán truùc coå hoøa cuøng

Vôùi söï gia taêng nhanh choùng cuûa ngaønh du lòch, khu trung taâm mua saém Döï Vieân ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng ñieåm thu huùt khaùch du lòch lôùn nhaát Thöôïng Haûi. Thaùng 1 naêm 1986, Thò tröôûng Thöôïng Haûi luùc baáy giôø laø Giang Traïch Daân ñaõ ñeán thaêm khu naøy vaø löu laïi doøng chöõ “Mong caùc baïn saùng taïo hôn vôùi caùc dòch vuï hieän ñaïi”. Trong cuøng naêm ñoù, Nöõ hoaøng Elizabeth II cuõng ñeán thaêm Thöôïng Haûi vaø daønh taëng lôøi khen ngôïi: “Ñuùng laø ngheä thuaät aåm thöïc tinh teá”. Khu du lòch Döï Vieân ñöôïc caùc haõng truyeàn thoâng nöôùc ngoaøi quan taâm tôùi khieán cho du khaùch nöôùc ngoaøi ñeán ngaøy caøng taêng. Ñeàn thôø Thaønh Hoaøng (hay coøn goïi laø Mieáu Thaønh Hoaøng) cuûa thaønh phoá Thöôïng Haûi naèm trong quaàn theå du lòch noåi tieáng Döï Vieân. Ñaây laø moät ngoâi ñeàn ñöôïc xaây döïng vaøo thôøi nhaø Minh (1403-1424), coù nieân ñaïi gaàn 600 naêm tröôùc ñaây. Quaù trình lòch söû gaàn 600 naêm phaùt trieån töø thôøi Minh Vónh Laïc (1403-1424) ñeán trieàu ñaïi nhaø Thanh (1821-1850), ñeàn thôø Thaønh Hoaøng ñaõ ñöôïc ngöôøi daân ñòa phöông xaây döïng vaø

Khoâng gian vaên hoùa taâm linh vaø kieán truùc ñoäc ñaùo cuûa Thöôïng Haûi SË 65+66 . 2013

ra ngoaøi ngaém nhìn doøng ngöôøi qua laïi trong moät khung caûnh ñaäm neùt vaên hoùa phöông Ñoâng.

Caàu 9 khuùc treân Hoà Taâm Ñình

Vaên hoùa aåm thöïc phöông Taây keát hôïp trong khoâng gian vaên hoùa phöông Ñoâng

Maët baèng khu Döï Vieân - Ñeàn thôø Thaønh Hoaøng

Kieán truùc coå coù lòch söû hôn 450 naêm

vôùi khoâng gian vaên hoùa taâm linh, vaên hoùa aåm thöïc phong phuù taïo neân moät khoâng gian soâi ñoäng, meâ hoaëc loøng ngöôøi khi ñeán vôùi quaàn theå di tích Döï Vieân naøy.

Doøng ngöôøi tham quan döôøng nhö voâ taän, khoâng bao giôø döùt vôùi nhöõng khaùm phaù thuù vò veà moät quaàn theå kieán truùc coå, giaøu tính lòch söû vaø vaên hoùa cuûa ñòa phöông. Nhöõng giaây phuùt ñoù thöïc söï laø nhöõng traûi nghieäm thuù vò, ñaùng nhôù trong cuoäc ñôøi, vaø chaéc chaén toâi cuõng nhö caùc baïn seõ caûm thaáy mình ñang ñöôïc hoøa mình vaø soáng trong moät ñoâ thò coù beà daøy lòch söû vôùi nhöõng khoâng gian giao tieáp coâng coäng cuûa ngöôøi Thöôïng Haûi xöa.

Vôùi taâm theá cuûa moät du khaùch, taùc giaû baøi vieát ñaõ nhieàu laàn ñöôïc ngoài trong khung cöûa kính cuûa quaùn cafe Starbucks, vôùi taùch cafe mang höông vò cuûa vaên hoùa aåm thöïc phöông Taây, phoùng taàm maét

SË 65+66 . 2013

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

Veû ñeïp huyeàn aûo cuûa Döï Vieân beân maët hoà Taâm Ñình

Toång theå quaàn theå khu di tích Döï Vieân, Thöôïng Haûi

Taïi khu Döï Vieân vaø ñeàn thôø Thaønh Hoaøng, ñoà aên vaët vaø caùc moùn ñaëc saûn ñòa phöông ñeå phuïc vuï du khaùch raát phong phuù, ña daïng. Do vaäy, haàu heát du khaùch nöôùc ngoaøi ñeán Thöôïng Haûi ñeàu khoâng boû lôõ cô hoäi ñeán tham quan khu naøy ñeå töï tìm hieåu caùc moùn aên ñieåm taâm cuûa ñòa phöông, nhaát laø caùc moùn aên daân daõ cuûa vuøng Toâ Chaâu vaø Thöôïng Haûi. Nhìn qua danh saùch caùc moùn aên cuõng nhö nhöõng quaày haøng aên khieán du khaùch thích thuù ñeán choùng maët: baùnh bao ñuû loaïi, nhö baùnh bao haáp, baùnh bao gaïo neáp leân men, baùnh bao canh gaø, baùnh bao chim boà caâu, baùnh bao canh cua, baùnh bao chieân,… söõa ñaäu naønh, quaåy noùng, ñaäu phuï chieân, chaùo tröùng khoai lang, chaùo ñaäu ñoû, mì hoaønh thaùnh, côm tím nöôùc coát döøa, mieán, côm gaø, thòt, chaû gioø ba daây, cua vaøng taåm boät chieân, gaø vaø vòt canh

cuû caûi ngoït, caù tröùng raùn cuoän, caùc loaïi baùnh maën - ngoït, baùnh ngoït nhaân cuû caûi ñöôøng, baùnh gai daàu Thöôøng Chaâu vaø voâ soá caùc loaïi haït nhaám nhaùp,… Ngoaøi ra, taïi ñaây coøn coù caùc maøn bieåu dieãn vieát thö phaùp raát tao nhaõ, ñieâu luyeän vaø caû Leã hoäi ñeøn loàng truyeàn thoáng. Treo ñeøn loàng laø phong tuïc coå xöa cuûa ngöôøi Trung Quoác, vaø taïi Döï Vieân haøng naêm ñeàu toå chöùc leã hoäi thi ñeøn loàng truyeàn thoáng, moät Festival lôùn vaø raát ñoâng vui naùo nhieät. Ñeàn thôø Thaønh Hoaøng vôùi ngheà thuû coâng myõ ngheä taïi ñaây luoân cho du khaùch thaáy saéc maøu cuûa muøa xuaân, vaø muøa leã hoäi truyeàn thoáng. Thôøi gian cuûa leã hoäi ñeøn loàng Döï Vieân laø töø ngaøy Moàng 1 ñeán heát ngaøy 18 thaùng Gieâng AÂm lòch haøng naêm, caùc buoåi toái töø 18-22h.

Ngaøy Teát daïo chôi vaø thöôûng thöùc ñaëc saûn ñòa phöông

Toùm laïi, ngöôøi daân ñòa phöông coù caâu noùi quen thuoäc raèng: “Ñeán Thöôïng Haûi maø khoâng tôùi ñeàn Thaønh Hoaøng thì khoâng theå coi laø bieát Thöôïng Haûi”, cho thaáy vò trí quan troïng vaø möùc ñoä aûnh höôûng cuûa ngoâi ñeàn coå kính nôi ñaây. Cuoäc soáng thanh bình, haïnh phuùc, phoá chôï saàm uaát ñoâng vui ñaõ taïo neân neùt vaên hoùa truyeàn thoáng vaø lòch söû cuûa quaàn theå di tích, laøm say meâ nhöõng du khaùch thích khaùm phaù vaø tìm hieåu vaên hoùa & kieán truùc coå Trung Hoa. SË 65+66 . 2013

Xem xeùt laïi khaùi nieäm

Ki”m so∏t ranh giÌi

phaùt trieån ñoâ thò & haøm yù cho Vieät Nam Revisit the concept of urban expansion control and implications for Viet Nam

ÑA NGAØNH TS. KTS. Löu Ñöùc Cöôøng

Giaùm ñoác Vieän Quy hoaïch moâi tröôøng, Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò - noâng thoân

Urban expansion, urban sprawl have been considered consequences of urbanization under pressure of population growth, one of the biggest issues in urban studies. Urban expansion has been causing negative impacts such as rural land conversion, increased infrastructure costs, increased pressures on protected areas and open spaces, increase CO2 emissions due to longer transport route, increased urban footprint, increased urbanization of rural areas. Thus, urban growth management/control was developed as a set of tools with the primary objective being to limit the expansion of cities. Concepts of compact city, city containment are now widely used as a basis for planning policies. However, recent studies have shown that urban expansion is unavoidable despite of city authorities’ efforts. This is especially true in cities with high urbanization rate in developing countries such as Viet Nam. Instead of trying to control urban expansion, another approach has been developed by Angel Solomon and New York University named Making Room Paradigm, which accepts urban expansion as an inevitable fact and allows for preparation in advance. This paper introduces the concept and the process of Making Room Paradigm and at the same time provides implications for Vietnamese planners to consider for further studies and test.

ôû roäng ñoâ thò (urban expansion), söï phaùt trieån ñoâ thò traøn lan (urban sprawl) hay “beänh ñaàu to ñoâ thò” trong nhöõng thaäp kyû qua ñöôïc coi nhö moät trong nhöõng vaán ñeà böùc xuùc nhaát (hay haäu quaû) cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa döôùi söùc eùp cuûa gia taêng daân soá ñoâ thò. Gia taêng daân soá ñoøi hoûi ñoâ thò phaûi cung caáp ñuû quyõ ñaát ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cô baûn cuûa thò daân: nhaø, haï taàng kyõ thuaät, haï taàng xaõ hoäi vaø caùc coâng trình

SË 65+66 . 2013

dòch vuï ñi keøm. Vieäc môû roäng ñoâ thò vaãn ñöôïc coi laø coù nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc, bao goàm: chuyeån ñoåi quyõ ñaát noâng nghieäp sang ñaát ñoâ thò trong boái caûnh an ninh löông thöïc ñaõ trôû thaønh moät vaán ñeà toaøn caàu, gia taêng chi phí ñaàu tö cho heä thoáng haï taàng kyõ thuaät môû roäng, gia taêng söùc eùp leân caùc khu vöïc caàn baûo veä, ñaát caây xanh, khoâng gian môû vuøng ngoaïi thò, gia taêng ruûi ro phaùt taùn oâ nhieãm moâi tröôøng, taêng phaùt thaûi CO2 do gia taêng chieàu daøi haønh trình cuûa caùc phöông tieän giao thoâng daãn tôùi

ß a

bieán ñoåi khí haäu traàm troïng hôn, gia taêng daáu chaân sinh thaùi (urban footprint), gia taêng xu höôùng ñoâ thò hoùa khu vöïc noâng thoân... Vì nhöõng lyù do treân, kieåm soaùt ranh giôùi phaùt trieån ñoâ thò (urban growth management/ control) ñöôïc nhieàu quoác gia xaây döïng vaø phaùt trieån nhö moät coâng cuï nhaèm haïn cheá môû roäng ñoâ thò. Kieåm soaùt ranh giôùi phaùt trieån ñoâ thò (KSRGPTÑT) ñöôïc ñònh nghóa laø “moät boä coâng cuï ñöôïc chính phuû söû duïng nhaèm ñaûm baûo cung caáp nhöõng nhu caàu cô baûn vaø dòch vuï ñi keøm cho daân soá gia taêng. Caùc muïc ñích khaùc cuõng bao goàm baûo veä khoâng gian töï nhieân, giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí, ñaûm baûo quyõ nhaø vôùi giaù chaáp nhaän ñöôïc...” (wikipedia). Nhöõng coâng cuï thoâng duïng ñeå KSRGPTÑT bao goàm: söû duïng vaønh ñai xanh/khoâng gian xanh laøm ranh giôùi kieåm soaùt; haïn cheá chính saùch nhaäp cö (di daân noâng thoân - ñoâ thò) nhaèm giaûm söùc eùp phaûi môû roäng ñoâ thò; khoâng khuyeán khích ñoâ thò hoùa vuøng ngoaïi vi, haïn cheá môû roäng heä thoáng haï taàng kyõ thuaät, ñaëc bieät laø ñöôøng giao thoâng beân ngoaøi ñoâ thò trung taâm; khuyeán khích gia taêng maät ñoä daân soá thoâng qua gia taêng maät ñoä xaây döïng, taêng chieàu cao coâng trình, söû duïng ñaát ña chöùc naêng (mixed-use); khuyeán khích chính saùch ñoâ thò neùn (compact city)... Baát chaáp nhöõng coá gaéng cuûa chính quyeàn caùc ñoâ thò vaø chính phuû caùc quoác gia treân toaøn theá giôùi, moät soá nghieân cöùu gaàn ñaây ñaõ cho thaáy KSRGPTÑT thaát baïi!, ñaëc bieät taïi caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Moät nghieân cöùu thöïc chöùng ñöôïc thöïc hieän bôûi GS. Shlomo Angel vaø caùc coäng söï cho 120 thaønh phoá treân theá giôùi coù daân soá treân 100.000 ñaõ chöùng minh raèng môû roäng ñoâ thò laø vieäc khoâng theå traùnh khoûi baát chaáp noã löïc cuûa loaøi ngöôøi [1]. Cuï theå, dieän tích ñaát ñoâ thò tính theo ñaàu ngöôøi taêng trung bình 1,5%/naêm. Tokyo (Nhaät) vaø Sao Paolo (Brazil), hai sieâu ñoâ thò coù daân soá treân 10 trieäu, ñaõ raát noã löïc vôùi chính saùch ñoâ thò neùn vaø coá gaéng kieåm soaùt vieäc môû roäng ñoâ thò nhöng ñeàu thaát baïi vaø ñaõ töø boû yù ñònh naøy. Daân soá cuûa thuû ñoâ Paris (Phaùp) taêng gaáp 20 laàn trong hai theá kyû (1800-2000) trong khi dieän tích taêng 200 laàn. Caùc thaønh phoá naøy phaùt trieån quaù nhanh khieán moïi coá gaéng ñeå kieåm soaùt trôû neân thaát baïi. Moät soá tröôøng hôïp hieám hoi ñaõ thaønh coâng (hoaëc thaønh coâng moät phaàn) nhö Xeâ Un (Haøn Quoác) hay moät soá thaønh phoá ôû Trung Quoác nhôø söï can thieäp maïnh meõ cuûa chính quyeàn ñoâ thò thì laïi khieán cho giaù nhaø ñaát taêng quaù cao, ngoaøi

n g µ n h

khaû naêng chi traû cuûa phaàn lôùn ngöôøi daân. Nhö vaäy, thaát baïi trong vieäc kieåm soaùt môû roäng ñoâ thò khoâng nhöõng khoâng giuùp gì cho muïc tieâu ñaët ra maø coøn khieán cho ñoâ thò môû roäng moät caùch töï phaùt, manh muùn, khoâng hieäu quaû vaø khoâng beàn vöõng. Trong khi ñoù, thaønh coâng trong vieäc kieåm soaùt môû roäng ñoâ thò laïi daãn tôùi laøm xaùo troän thò tröôøng baát ñoäng saûn, khoâng coâng baèng veà khaû naêng tieáp caän quyõ nhaø. Cuï theå hôn nöõa, Angel (2012) ñaõ chöùng minh vaø khaúng ñònh 4 luaän ñieåm sau: 1. Môû roäng ñoâ thò laø khoâng theå traùnh khoûi vôùi nhöõng thaønh phoá coù daân soá gia taêng. Vì vaäy caàn chuaån bò khoâng gian cho söï môû roäng. 2. Maät ñoä daân soá ñoâ thò phaûi ñöôïc kieåm soaùt trong phaïm vi beàn vöõng. Neáu maät ñoä quaù thaáp, caàn phaûi taêng. Neáu maät ñoä quaù cao, caàn phaûi giaûm. 3. Haïn cheá môû roäng ñoâ thò moät caùch cöïc ñoan giaûm khaû naêng tieáp caän nhaø giaù reû cuûa ngöôøi ngheøo vaø phaàn lôùn thò daân. Caùch duy nhaát ñeå ñaûm baûo giaù nhaø ôû möùc chi traû ñöôïc laø cung caáp ñuû quyõ ñaát cho phaùt trieån nhaø. 4. Neáu ñaõ xaùc ñònh phaûi môû roäng ñoâ thò thì quyõ ñaát daønh cho caùc coâng trình coâng nhö ñöôøng giao thoâng, heä thoáng haï taàng kyõ thuaät,

khoâng gian coâng coäng phaûi ñöôïc baûo veä vaø gìn giöõ caøng sôùm caøng toát, tröôùc khi tieán haønh môû roäng ñoâ thò [1]. Trong khi ñoù ôû Vieät Nam, “beänh ñaàu to ñoâ thò” töø laâu ñaõ ñöôïc nhaéc ñeán nhö moät caên beänh chung cuûa nhieàu ñoâ thò, gaây ra nhieàu haäu quaû naëng neà vaø khoù chöõa. Caùc caên beänh kinh nieân cuûa ñoâ thò cöïc lôùn, trong ñieàu kieän Vieät Nam vaãn coøn laø moät nöôùc ngheøo, ñaõ trôû thaønh nan giaûi, nhö toác ñoä taêng tröôûng daân soá quaù noùng, thò tröôøng baát ñoäng saûn luoân bò ñaûo loän, giaù nhaø ñaát cao; taäp trung daân cö, cô sôû saûn xuaát ôû noäi thaønh quaù lôùn, khoù di dôøi; keát caáu haï taàng xuoáng caáp, phaùt trieån töï phaùt caùc loaïi hình kieán truùc ñoâ thò; tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng vaø baûo veä caùc di saûn ñoâ thò laø vaán naïn khoù giaûi quyeát (Traàn Troïng Hanh 2010) [2]. Nghieâm Vónh Haûi (2004) ñaõ chæ ra 04 haäu quaû cuûa caên beänh naøy, ñoù laø: 1) Khoâng quaûn lyù ñöôïc tình traïng phaùt trieån xaây döïng oà aït, tuøy tieän, daãn ñeán haäu quaû laø tæ leä cao nhaø xaây döïng khoâng pheùp, 2) Khoâng ñaùp öùng nhu caàu nhaø ôû cuûa caùc taàng lôùp daân cö, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo, 3) Caûnh quan kieán truùc bò chaép vaù, nham nhôû. Nhieàu ngoâi nhaø xöa voán ñeïp ñeõ, duyeân daùng thì nay ñaõ bò chia naêm, xeû baûy, ñuïc phaù, côi nôùi, nhaø chung cö, taäp theå cuõng bò ñöa ra nhöõng “chuoàng chim”, “chuoàng coïp”, hoà ao bò laáp, ñình, chuøa, ñeàn,

Hình 1: Quy hoaïch môû roäng Barcelona, Taây Ban Nha cuûa Ildefons Cerda naêm 1859 (Nguoàn: wikipedia, Ildefons Cerda’s Ensanche Plan for Barcelona, Spain in 1859)

SË 65+66 . 2013

Hình 2: Quy hoaïch môû roäng vuøng thaønh phoá Mumbai, 1996-2011 (Nguoàn: Angel 2012)

mieáu, laêng, taåm toân nghieâm cuõng bò bieán thaønh choã ôû raát maát veä sinh, 4) Khoâng quaûn lyù ñöôïc söï oån ñònh quy moâ daân phoá [3]. Kinh nghieäm theá giôùi ñaõ chæ ra 3 ñieåm coát loõi trong phaùt trieån ñoâ thò hieän ñaïi, ñoù laø theå cheá veà ñaát ñai vaø baát ñoäng saûn, cô cheá ñaàu tö phaùt trieån haï taàng vaø söï can thieäp baèng chính saùch cuûa nhaø nöôùc ôû nhöõng khu vöïc caàn thieát (Ñaëng Huøng Voõ 2010) [2]. Vì nhöõng lyù do trình baøy ôû treân, coù theå khaúng ñònh raèng môû roäng ñoâ thò laø khoâng theå traùnh khoûi. Ñieàu naøy ñaëc bieät ñuùng vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam, nôi môùi ñang ôû giai ñoaïn giöõa cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa vaø daân soá ñoâ thò coøn tieáp tuïc gia taêng nhanh choùng (tæ leä ñoâ thò hoùa 30% naêm 2012 vaø ñöôïc döï baùo ñaït 50% vaøo 2025, toác ñoä taêng tröôûng daân cö ñoâ thò laø 3,4%) [4]. Trong boái caûnh ñoù, moät caùch tieáp caän môùi thay theá cho KSRGPTÑT laø heát söùc caàn thieát. Caùch tieáp caän môùi naøy phaûi döïa treân nhaän thöùc raèng môû roäng ñoâ thò laø khoâng theå traùnh khoûi. Do vaäy, thay vì coá gaéng kieåm soaùt vaø giôùi haïn caàn taïo khoâng gian vaø coù söï chuaån bò ñoùn ñaàu cho ñieàu taát yeáu seõ xaûy ra. Baèng caùch naøy, caùc thaønh phoá coù theå ñònh höôùng cho söï phaùt trieån thay vì chaïy theo quaù trình môû roäng ñoâ thò töï phaùt. Söï chuaån bò tröôùc naøy chuû yeáu taäp trung vaøo vieäc thu hoài vaø gìn giöõ quyõ ñaát döï tröõ phaùt trieån daønh cho ñaát ôû, caùc coâng trình haï taàng khung, khoâng gian môû, khoâng gian coâng coäng maø seõ caàn ñeán khi môû roäng ñoâ thò xaûy ra trong töông lai. Quyõ ñaát döï tröõ phaùt trieån naøy chuû yeáu naèm ôû khu vöïc ngoaïi vi ñoâ thò, nôi tieáp giaùp giöõa khu vöïc ñoâ thò vaø noâng thoân. Coù raát ít ví duï thaønh coâng treân theá giôùi cho caùch tieáp caän ñoùn ñaàu naøy trong lòch söû quy hoaïch ñoâ thò. Moät trong nhöõng ví duï tieâu bieåu nhaát laø baûn quy hoaïch môû roäng Barcelona, Taây Ban Nha cuûa Ildefons Cerda naêm 1859 (Hình 1). Trong quy hoaïch naøy, taùc giaû ñaõ döï baùo tröôùc thaønh phoá Barcelona seõ môû roäng dieän tích gaáp toái thieåu 9 laàn so vôùi dieän tích hieän coù vaø ñaõ thieát keá maïng löôùi ñöôøng truïc chính cho toaøn boä dieän tích môû roäng naøy ñeå ñöa vaøo quaûn lyù vaø kieåm soaùt phaùt trieån [5]. Naêm 2012, Ñaïi hoïc toång hôïp New York (New York University) ñaõ khôûi xöôùng moät chöông trình coù teân goïi Môû roäng ñoâ thò (Urban Expansion Initiative) vôùi troïng taâm laø giuùp caùc nöôùc ñang phaùt trieån

SË 65+66 . 2013

coù toác ñoä ñoâ thò hoùa cao trong vieäc chuaån bò tröôùc cho quaù trình môû roäng ñoâ thò khoâng theå traùnh khoûi taïi caùc quoác gia naøy [5]. Chöông trình môû roäng ñoâ thò ñöôïc thieát keá döïa treân nghieân cöùu ñoâ thò hoùa toaøn caàu cuûa Solly Angel vaø caùc coäng söï trong hôn moät thaäp kyû [1]. Saûn phaåm cuûa chöông trình khoâng chæ döøng ôû nghieân cöùu hay caùc baûn quy hoaïch treân giaáy maø laø keá hoaïch haønh ñoäng coù tính thöïc tieãn cao cho caùc ñoâ thò ñeå coù theå ñi taét ñoùn ñaàu ñöôïc quaù trình môû roäng ñoâ thò. Chöông trình ñöôïc xaây döïng treân luaän thuyeát Daønh choã cho môû roäng ñoâ thò (Making Room Paradigm). Luaän thuyeát naøy ñöa ra moät quy trình 4 böôùc nhö sau: 1. Döï baùo chính xaùc vaø thöïc teá veà taêng tröôûng daân soá, nhu caàu söû duïng ñaát vaø höôùng phaùt trieån ñoâ thò trong töông lai. Döïa treân chuoãi soá lieäu thoáng keâ veà daân soá, keát hôïp vôùi döï baùo veà phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, ñaëc bieät laø phaùt trieån coâng nghieäp cuûa caùc ngaønh coá gaéng ñöa ra nhöõng döï baùo saùt vôùi thöïc tieãn veà vò trí vaø quyõ ñaát caàn döï tröõ, baûo veä cho môû roäng ñoâ thò. Quy hoaïch môû roäng thaønh phoá New York 1811 vôùi taàm nhìn môû roäng ñoâ thò gaáp 7 laàn vaø Quy hoaïch môû roäng thaønh phoá Barcelona 1859 vôùi döï baùo môû roäng ñoâ thò gaáp 9 laàn laø hai trong soá raát ít nhöõng ví duï thaønh coâng. Vieäc thieáu vaéng nhöõng ví duï cho quy hoaïch ñöông ñaïi coù theå coù nguyeân nhaân töø söï roùn reùn (hay thieáu trí töôûng töôïng) cuûa caùc quy hoaïch gia ñöông ñaïi. Tuy nhieân, taàm nhìn maïnh daïn chính laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå coù theå döï baùo saùt thöïc tieãn ñoâ thò hoaù nhanh taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam trong nhöõng thaäp kyû tôùi. Saûn phaåm cuûa böôùc naøy laø nhöõng baûn ñoà döï baùo ranh giôùi môû roäng ñoâ thò trong töông lai, ñöôïc laäp cho toái thieåu 30 naêm sau. 2. Xaây döïng cô cheá phoái hôïp giöõa chính quyeàn ñoâ thò vôùi chính quyeàn vuøng vaø chính quyeàn trung öông sao cho chính quyeàn ñoâ thò coù toaøn quyeàn trong thu hoài ñaát vaø thöïc hieän quy hoaïch taïi khu vöïc ñöôïc döï baùo seõ môû roäng. Ñaây laø böôùc cuï theå hoaù vaø thöïc tieãn hoaù saûn phaåm cuûa böôùc 1. Baûn ñoà döï baùo ranh giôùi môû roäng ñoâ thò seõ khoâng coù ích gì neáu ranh giôùi môû roäng döï kieán khoâng ñöôïc theå cheá hoaù hoaëc neáu chính quyeàn ñoâ thò khoâng coù khaû naêng thu hoài hoaëc baûo veä quyõ ñaát döï tröõ phaùt trieån naøy. Moät soá ñoâ thò treân theá giôùi ñaõ aùp duïng giaûi phaùp môû roäng ranh giôùi ñoâ thò töùc thì döïa treân quy hoaïch döï baùo ranh giôùi môû roäng ñoâ thò thay vì trì hoaõn vieäc môû roäng vôùi muïc ñích ngay laäp töùc ñöa quyõ ñaát vaøo quaûn lyù vaø kieåm soaùt, traùnh vieäc thieáu huït khi caàn ñeán trong töông lai. Naêm 1999, thuû ñoâ Baéc Kinh cuûa Trung Quoác ñaõ môû roäng ranh giôùi haønh chính gaáp 11 laàn so vôùi dieän tích ñaõ xaây döïng. Quy hoaïch thaønh phoá Mumbai, AÁn Ñoä (1973) ñöôïc laäp döïa treân chính saùch ñoâ thò neùn vôùi hy voïng khoáng cheá daân soá ôû möùc 7 trieäu vaøo naêm 1991 trong khi thöïc teá laø 9,9 trieäu. Ruùt kinh nghieäm, baûn quy hoaïch vuøng thaønh phoá Mumbai ñöôïc laäp naêm 1996 ñaõ chuyeån töø chính saùch ñoâ thò neùn sang chính saùch môû roäng ñoâ thò ñeå phuø hôïp hôn vôùi thöïc tieãn. Döï baùo daân soá chæ taêng khoaûng 3/4 laàn trong khoaûng 1991-2031 trong khi ranh giôùi haønh chính cuûa thaønh phoá ñaõ ñöôïc môû roäng gaáp hôn 3 laàn (Hình 2). 3. Laäp quy hoaïch cho maïng löôùi ñöôøng truïc chính treân toaøn boä khu vöïc döï baùo môû roäng vaø chuyeån giao quyeàn kieåm soaùt toaøn boä haønh lang tuyeán cho chính quyeàn ñoâ thò. Maïng löôùi giao thoâng naøy bao goàm caû ñaát daønh cho caùc coâng trình haï taàng khung nhö caáp nöôùc, caáp ñieän, thoaùt nöôùc, thoâng tin lieân laïc. Böôùc naøy laø heát söùc quan troïng ñeå ñaûm baûo coù theå giöõ ñöôïc ñaát cho phaùt trieån moät caùch ñöôïc

ß a

ñònh höôùng trong töông lai khi caàn ñeán. Quy hoaïch maïng löôùi ñöôøng truïc chính caàn ñaûm baûo ñieàu kieän sau: 1) Ñöôïc laäp cho toaøn boä khu vöïc döï kieán môû roäng ñoâ thò chöù khoâng phaûi chæ moät khu vöïc trong ñoù; 2) Maïng löôùi lieân tuïc vaø keát noái vôùi heä thoáng ñöôøng cuûa ñoâ thò hieän höõu; 3) Khoaûng caùch giöõa caùc ñöôøng song song khoâng quaù 1km nhaèm ñaûm baûo caùc ñaàu moái giao thoâng coâng coäng coù theå tieáp caän trong 10 phuùt ñi boä; 4) Chieàu roäng ñöôøng toái thieåu 20-30m, ñuû ñeå phaân laøn cho xe bus, xe ñaïp nhöng khoâng quaù roäng cho ngöôøi ñi boä khi sang ñöôøng; 5) Maïng löôùi ñöôøng caàn ñöôïc xaây döïng vaø naâng caáp daàn daàn. Ban ñaàu, chæ caàn môû ñöôøng ñaát. Ñoâ thò môû roäng vaø phaùt trieån ñeán ñaâu thì hoaøn thieän ñeán ñoù tuyø thuoäc ñieàu kieän taøi chính. Vieäc thieát laäp sôùm maïng löôùi ñöôøng truïc chính taïi khu vöïc döï kieán môû roäng ñoâ thò giuùp ñaït ñöôïc cuøng luùc caùc muïc tieâu sau: n Muïc tieâu giaûm ngheøo vaø giaûm nhieät cho thò tröôøng baát ñoäng saûn: thoâng qua vieäc cung caáp ñöôøng giao thoâng, môû roäng quyõ ñaát phaùt trieån ñoâ thò taïi khu vöïc ngoaïi vi, giuùp giaûm söùc eùp leân thò tröôøng baát ñoäng saûn noäi ñoâ, giaûm giaù nhaø ñaát. Vieäc aùp duïng chieán löôïc chöa xaây döïng ñöôøng ñaït tieâu chuaån ngay giuùp haïn cheá tình traïng ñaàu cô ñaát. Neáu xaây döïng heä thoáng ñöôøng giao thoâng vaø caùc coâng trình haï taàng hoaøn thieän ngay coù theå daãn tôùi laõng phí neáu ñoâ thò khoâng phaùt trieån ôû khu vöïc ñoù hoaëc laøm taêng ñoät bieán giaù nhaø ñaát daãn tôùi ngöôøi ngheøo khoâng theå tieáp caän ñöôïc. n Muïc tieâu quaûn lyù quy hoaïch vaø ñònh höôùng phaùt trieån: vieäc xaùc laäp sôùm maïng löôùi ñöôøng giuùp ñònh höôùng phaùt trieån thay vì chaïy theo. Neáu khoâng coù maïng löôùi ñöôøng ñaõ ñöôïc quy hoaïch, thoâng thöôøng chính quyeàn ñoâ thò seõ phaûi cung caáp haï taàng döïa treân vò trí döï aùn ñaõ ñöôïc nhaø ñaàu tö löïa choïn maø trong nhieàu tröôøng hôïp khoâng tuaân thuû ñònh höôùng phaùt trieån cuûa ñoâ thò. Tuy nhieân, vieäc chæ quy hoaïch maïng löôùi ñöôøng truïc chính raát khaùc vôùi moät baûn quy hoaïch chung thoâng thöôøng ôû choã noù khoâng chæ ñònh tröôùc caùc chöùc naêng söû duïng ñaát, maät ñoä xaây döïng hay ñöa ra baát cöù chieán löôïc phaùt trieån naøo cho thaønh phoá. Noù thuaàn tuyù cung caáp moät khung khoâng gian maø ñoâ thò trong töông lai duø coù phaùt trieån theo phöông thöùc naøo cuõng caàn ñeán. 4. Xaùc ñònh vò trí caùc khoâng gian coâng coäng, khoâng gian môû ôû caùc caáp ñoä khaùc nhau trong khu vöïc döï baùo môû roäng. Ñoàng thôøi, xaây döïng cô cheá baûo veä caùc khoâng gian naøy thoâng qua

chuyeån giao quyeàn söû duïng ñaát cho chính quyeàn ñoâ thò. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy caàn moät quy trình 4 böôùc nhö sau: 1) Laäp quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng cho vuøng ñoâ thò döï kieán môû roäng. Quy hoaïch naøy caàn xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa caùc khoâng gian coâng coäng ôû moïi caáp ñoä, töø nhoû ñeán to. Ví duï nhö töø saân chôi, saân boùng ñaù ñeán coâng vieân, ñaát ngaäp nöôùc, coâng vieân quoác gia…; 2) Xaây döïng cô sôû phaùp lyù cho vieäc thu hoài ñaát tö ñeå söû duïng cho muïc ñích coâng coäng; 3) Mua laïi ñaát sôû höõu tö nhaân vaø chuyeån ñoåi quyeàn söû duïng ñaát töø tö sang coâng khi giaù ñaát coøn reû; 4) Xaây döïng khung theå cheá bao goàm caùc beân lieân quan cho vieäc baûo veä caùc khu vöïc naøy khoûi bò laán chieám baát hôïp phaùp hoaëc thay ñoåi chöùc naêng söû duïng ñaát. Ñieàu caàn löu yù khi thöïc hieän quy trình naøy laø phaûi heát söùc choïn loïc. Caùc nguoàn löïc laø coù haïn vaø khoâng theå baûo veä ñöôïc taát caû caùc khoâng gian caàn thieát cho môû roäng ñoâ thò trong töông lai. Vì vaäy, chæ löïa choïn nhöõng vò trí chieán löôïc nhaát vôùi chi phí thaáp nhaát. Thay vì thieát laäp vaønh ñai xanh ñeå coá gaéng kieåm soaùt söï môû roäng ñoâ thò khoâng theå traùnh khoûi (vaø cuoái cuøng giaûi phaùp vaønh ñai xanh seõ thaát baïi), ñoâ thò töông lai seõ bao goàm nhieàu khoâng gian môû vaø khoâng gian xanh vôùi quy moâ khaùc nhau, khoaûng caùch khaùc nhau, caáp ñoä khaùc nhau, ñan xen vôùi caùc chöùc naêng söû duïng ñaát khaùc nhau vaø ñöôïc baûo veä moät caùch hieäu quaû cho söû duïng trong töông lai.

Keát luaän

Nhöõng nghieân cöùu treân theá giôùi trong thôøi gian gaàn ñaây veà ñoâ thò hoaù cuûa caùc thaønh phoá treân phaïm vi toaøn caàu (maø tröôùc ñaây chæ taäp trung ôû Myõ do chöa coù coâng ngheä baûn ñoà veä tinh) ñaõ cho thaáy vieäc môû roäng ñoâ thò laø khoâng theå traùnh khoûi taïi caùc thaønh phoá ñang dieãn ra ñoâ thò hoaù nhanh ôû caùc quoác gia ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam. Thay vì coá gaéng kieåm soaùt söï môû roäng naøy caàn phaûi chuaån bò tröôùc vaø ñònh höôùng. Luaän thuyeát Daønh choã cho môû roäng ñoâ thò (DCCMRÑT) cung caáp moät laêng kính môùi so vôùi coâng cuï truyeàn thoáng KSRGPTÑT. Söû duïng laêng kính môùi naøy coù theå giuùp soi saùng lyù luaän vaø ñaùnh giaù chính xaùc hôn thöïc tieãn ñoâ thò hoaù ôû Vieät Nam trong nhöõng thaäp kyû qua. Ví duï nhö gaàn ñaây coù nhieàu caâu hoûi ñaët ra veà phong traøo naâng caáp ñoâ thò, môû roäng ranh giôùi haønh chính ñoâ thò do nhöõng taùc ñoäng ñöôïc cho laø tieâu cöïc nhö chuyeån ñoåi ñaát noâng nghieäp sang ñoâ thò, ñoâ thò hoaù khu vöïc noâng thoân... Neáu nhìn töø goùc ñoä DCCMRÑT

n g µ n h

Hình 3: Maïng löôùi ñöôøng truïc chính cho khu vöïc döï kieán môû roäng trong baûn quy hoaïch môû roäng thaønh poá Milagro, Ecuado, 2007. (Nguoàn: New York University 2012)

coù khi xu höôùng naøy chöa haún ñaõ laø xaáu; do vieäc kieåm soaùt daân soá ñoâ thò vaø KSRGPTÑT laø khoâng theå neân vieäc môû roäng ranh giôùi ñoâ thò laïi trôû thaønh moät caùch thu hoài sôùm quyõ ñaát cho môû roäng ñoâ thò trong töông lai?! tröôùc khi ñaát ñai trôû neân quaù ñaét nhö tröôøng hôïp cuûa Mumbai vaø Baéc Kinh neâu treân.Vaán ñeà khi ñoù coù leõ laïi naèm ôû muïc tieâu vaø phöông thöùc chöù khoâng phaûi ôû hieän töôïng. Moät quy trình 4 böôùc neâu treân coù theå ñöôïc aùp duïng thöû nghieäm ôû Vieät Nam (hieän ñang ñöôïc thöû nghieäm taïi Ethiopia) nhaèm ñaùnh giaù söï phuø hôïp cuûa luaän thuyeát DCCMRÑT trong boái caûnh Vieät Nam. Nhöõng nghieân cöùu saâu hôn veà ñoâ thò hoaù Vieät Nam döôùi laêng kính DCCMRÑT laø caàn thieát nhaèm khaúng ñònh tính ñuùng ñaén cuûa luaän thuyeát. Tuy nhieân taùc giaû cho raèng tieàm naêng vaø tính höõu ích laø raát lôùn, coù theå daãn tôùi nhöõng thay ñoåi cô baûn veà phöông phaùp luaän vaø caùch thöùc thöïc hieän vaø quaûn lyù quy hoaïch, giuùp gôïi môû nhöõng höôùng ñi môùi cho coâng cuoäc ñoåi môùi phöông phaùp quy hoaïch ôû Vieät Nam. Taøi lieäu tham khaûo 1. Angel S. 2012. Planet of Cities. Lincolh Institute of Land Policy. USA. 2. http://www.baomoi.com/Bat-benh-do-thi-dauto/148/4280687.epi. Hoäi thaûo “Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng” do UBND TP.HCM, UBND TP Haø Noäi vaø TP Hueá ñoàng toå chöùc ôû TP.HCM ngaøy 17/5/2010. 3. http://nld.com.vn/thoi-su-trong-nuoc/benh-dau-to-dothi-101541.htm. Nghieâm Vónh Haûi. 2004 4. World Bank. 2012. Baùo caùo ñaùnh giaù ñoâ thò hoùa taïi Vieät Nam. 5. New York University. 2012. The Ethiopia Urban Expansion Initiative.

SË 65+66 . 2013

Tπi sao

ngöôøi Haø Noäi khoâng maën maø vôùi xe buyùt?

Why don’t Hanoians use buses in their daily travel to work?

ÑA NGAØNH

Travel time to work is an important factor in determining the decision of the places to live and the transport mode used by citizens in their daily travel. In this paper, a GIS model was built to compare the average travel time to their workplaces by motorcycles and buses of Hanoians. The results show that the average travel time by buses is very poor as compared with motorcycles and far beyond expectation of people. This may help to answer the question why don’t Hanoians use buses in their daily travel to work. Nguyeãn Ngoïc Quang

Boä moân Coâng trình Giao thoâng Coâng chính, Tröôøng Ñaïi hoïc Giao thoâng Vaän taûi

Giôùi thieäu

Thôøi gian laø taøi saûn quí giaù cuûa moãi con ngöôøi. Do vaäy, ña soá moïi ngöôøi chæ coù theå daønh moät khoaûn thôøi gian nhaát ñònh cho vieäc ñi laïi haøng ngaøy. Nhieàu nghieân cöùu ñaõ chæ ra raèng thôøi gian ñi laïi trung bình cuûa ngöôøi daân ôû caùc ñoâ thò ñöôïc duy trì ôû möùc oån ñònh khoaûng 1 giôø/ngöôøi/ngaøy qua nhieàu theá kæ (Hupkes 1982; Schafer & Victor 2000; Marchetti 1994). Ví duï, thôøi gian ñi laøm trung bình ôû Haø Lan laø 28 phuùt, hay 56 phuùt/ngaøy, cho moät chieàu töø nhaø ñeán cô quan (Schwanen & Dijst 2002); hay thôøi gian ñi laøm töø

SË 65+66 . 2013

ß a

n g µ n h

nhaø ñeán coâng sôû cuûa ngöôøi daân vuøng ñoâ thò Tokyo-Osaka-Kobe, Nhaät Baûn laø 36 phuùt, cho duø vuøng ñoâ thò lieân tuïc ñöôïc môû roäng (Kitamura et al. 2003). Neáu thôøi gian ñi laïi haøng ngaøy vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp, ngöôøi daân coù theå seõ chuyeån sang söû duïng phöông tieän coù khaû naêng cô ñoäng cao hôn hoaëc di cö (chuyeån choã ôû) ñeán gaàn nôi laøm vieäc (Gordon et al. 1991). Naêm 2012, taùc giaû tieán haønh moät cuoäc ñieàu tra qua maïng internet vôùi hôn 500 phieáu traû lôøi cuûa ngöôøi daân Haø Noäi ñaõ ñöôïc thu thaäp vaø xöû lí. Keát quaû khaûo saùt cho thaáy ña soá ngöôøi daân Haø Noäi (hôn 90%) mong muoán thôøi gian ñi laïi haøng ngaøy khoâng vöôït quaù 40 phuùt cho moät chieàu ñi laïi töø nhaø ñeán cô quan hoaëc ngöôïc laïi (ñoái vôùi caû xe maùy vaø giao thoâng coâng coäng - GTCC) vaø raát ít ngöôøi chaáp nhaän khi thôøi gian ñi laïi haøng ngaøy vöôït quaù 60 phuùt (xem keát quaû haøm moâ phoûng ôû hình 1). Vôùi xe maùy, thôøi gian ñi laïi thöïc teá cheânh leäch raát ít (khoaûng 5 phuùt) so vôùi thôøi gian mong muoán. Vôùi xe buyùt, thôøi gian ñi laïi thöïc teá ñaõ vöôït quaù khoaûng 10-15 phuùt so vôùi thôøi gian mong muoán cuûa ngöôøi daân. Trong töông lai, ngaønh quy hoaïch caàn ñaùp öùng thôøi gian ñi laïi mong muoán (toát nhaát laø döôùi 40 phuùt vaø khoâng quaù 60 phuùt baèng GTCC cho moät chieàu ñi laïi, coù theå laø töø nhaø ñeán cô quan, tröôøng hoïc, beänh vieän hoaëc ngöôïc laïi) cho ngöôøi daân. Ñaây laø thoâng tin raát quan troïng vaø laø moät thaùch thöùc raát lôùn ñoái vôùi ngaønh giao thoâng vaän taûi noùi rieâng vaø quy hoaïch noùi chung.

Hình 1: Yeâu caàu veà ñi laïi cuûa ngöôøi daân Haø Noäi (töø nhaø ñeán nôi laøm vieäc, hoïc taäp)

Moâ hình phaân boá thôøi gian ñi laøm cuûa ngöôøi daân Haø Noäi trong khoâng gian Vaäy, thôøi gian ñi laøm trung bình cuûa ngöôøi daân Haø Noäi phaân boá nhö theá naøo trong khoâng gian? Lieäu ngöôøi daân soáng ôû caùc ñoâ thò veä tinh vaø vuøng noâng thoân coù thôøi gian ñi laøm trung bình laø bao nhieâu? Coù söï khaùc nhau naøo giöõa ngöôøi ñi laøm baèng xe maùy vaø ngöôøi söû duïng giao thoâng coâng coäng (xe buyùt)? Ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi treân, taùc giaû xaây döïng moâ hình GIS tính thôøi gian ñi laøm trung bình cuûa ngöôøi daân naêm 2010, söû duïng coâng cuï phaân tích maïng löôùi cuûa phaàn meàm ArcGIS. Ñeå moâ hình hoùa, thaønh phoá Haø Noäi ñöôïc chia thaønh nhieàu vuøng nhoû, goàm caùc oâ luïc giaùc coù kích thöôùc 1200m. Taùc giaû söû duïng phöông phaùp cuûa Geertman & Van Eck (1995) vaø Gutieùrrez (2009) ñeå tính thôøi gian ñi laøm trung bình

Hình 2: Thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy vaø xe buyùt naêm 2010

cuûa ngöôøi daân (soáng trong caùc oâ luïc giaùc), cuï theå nhö sau: Tim=Oj*tijm/toång soá vieäc laøm. Trong ñoù, Tim laø thôøi gian ñi laøm trung bình cuûa vuøng (i) baèng phöông tieän (m), Oj laø soá vieäc laøm cuûa vuøng (j), tijm laø thôøi gian ñi laïi baèng phöông tieän (m) töø vuøng (i) tôùi vuøng

(j). Thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy vaø xe buyùt ñöôïc tính toaùn vaø so saùnh döïa treân cuøng moät giaû thieát raèng ngöôøi daân (soáng trong caùc oâ luïc giaùc) coù cuøng nôi laøm vieäc (Oj) nhöng thôøi gian ñi laøm khaùc nhau do söû duïng phöông tieän giao thoâng khaùc nhau. SË 65+66 . 2013

Hình 3: Thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy theo 5 maët caét qua caùc ñoâ thò veä tinh naêm 2010

Ñeå chuaån bò cho moâ hình tính toaùn, maïng löôùi ñöôøng naêm 2010 ñöôïc trieát suaát töø baûn ñoà ñòa hình naêm 2009, tyû leä 1:10.000, do Coâng ty Traéc ñòa Baûn ñoà - Boä Quoác Phoøng thöïc hieän. Tuyeán xe buyùt 2010 do taùc giaû soá hoùa döïa treân baûn ñoà giaáy “Heä thoáng giao thoâng coâng coäng Haø Noäi” do TRAMOC xuaát baûn naêm 2010. Toác ñoä khai thaùc cuûa xe buyùt ñöôïc giaû ñònh ôû möùc cao, döïa treân keát quaû tính toaùn toác ñoä trung bình theo lyù thuyeát, vôùi: 20km/h trong phaïm vi noäi thaønh (trong vaønh ñai 2), 25km/h cho phaïm vi vaønh ñai vaø 35km/h cho khu vöïc ngoaøi ñoâ thò. Taàn suaát cuûa xe buyùt dao ñoäng töø 5-15 phuùt/chuyeán, tuøy theo tuyeán cuï theå theo thoâng tin cuûa TRAMOC. Toác ñoä trung bình cuûa xe maùy ñöôïc giaû ñònh döïa treân soá lieäu khaûo saùt trong baùo caùo HAIDEP cuûa JICA (2007), keát hôïp ñieàu chænh thöïc tieãn. Cuï theå nhö sau: ñöôøng, ngoõ nhoû: 20 (15) km/h, ñöôøng noäi boä khu vöïc: 22 (18) km/h, ñöôøng phuï: 25 (22) km/h, ñöôøng chính: 30 (25) km/h, ñöôøng huyeän: 25 km/h, ñöôøng tænh: 35 km/h, quoác loä: 40 km/h, ñöôøng cao toác: 45km/h. Soá trong ngoaëc duøng cho phaïm vi noäi ñoâ (trong vaønh ñai 2). Toác ñoä ñi boä laø 5km/h. Phaân boá vieäc laøm ñöôïc tính toaùn döïa treân soá lieäu thoáng keâ vaø baûn ñoà söû duïng ñaát naêm 2009 cuûa Haø Noäi. Keát quaû thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy vaø xe buyùt ñöôïc trình baøy ôû hình 2 vaø bieåu ñoà thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy theo maët caét ñi qua 5 ñoâ thò veä tinh, xuaát phaùt töø trung taâm thaønh phoá (Hoà Göôm), ñöôïc theå hieän ôû hình 3. Keát quaû cho thaáy thôøi gian ñi laøm trung bình baèng GTCC (xe buyùt) keùm raát xa so vôùi xe maùy, maëc duø caùc tham soá vaän toác cuûa xe buyùt ñaõ ñöôïc giaû ñònh ôû giôùi haïn cao. Trong khu vöïc noäi ñoâ (trong vaønh ñai 2) ngöôøi daân chæ maát trung bình döôùi 30 phuùt ñeå ñi laøm baèng xe maùy, trong khi ñoù hoï phaûi maát 40-60 phuùt, neáu ñi laøm baèng xe buyùt. Khu vöïc vaønh ñai, ngöôøi daân chæ maát khoaûng 30-40 phuùt neáu ñi laøm baèng xe maùy, trong khi neáu söû duïng xe buyùt hoï phaûi maát khoaûng 60-90 phuùt. Khu vöïc ñoâ thò phaùt trieån maïnh naèm trong phaïm vi khoaûng 40 phuùt ñi laøm baèng xe maùy. Trong khi ñoù, caû 5 ñoâ thò veä tinh vaø khu vöïc noâng thoân ñeàu coù thôøi gian ñi laøm

SË 65+66 . 2013

trung bình keùm raát xa so vôùi khu vöïc ñoâ thò trung taâm, keå caû baèng xe maùy. Bieåu ñoà thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy theo maët caét qua caùc ñoâ thò veä tinh (hình 3) cho thaáy roõ hôn nhaän xeùt treân. Bieåu ñoà cho thaáy roõ raøng caû 5 ñoâ thò veä tinh ñeàu coù khaû naêng tieáp caän vieäc laøm raát keùm vôùi thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy hôn 60 phuùt so vôùi khu vöïc ñoâ thò trung taâm. Do thaønh phoá phaùt trieån môû roäng chuû yeáu theo höôùng Taây neân khu vöïc Long Bieân, Yeân Vieân (treân höôùng ñi Ñoâng Anh - Soùc Sôn) coù thôøi gian ñi laøm trung bình cao hôn haún so vôùi caùc höôùng coøn laïi. Keát quaû phaân tích coù theå phaàn naøo giaûi thích lyù do taïi sao ngöôøi daân Haø Noäi laïi “thích” söû duïng xe maùy hôn GTCC vaø taïi sao ñoâ thò laïi chæ phaùt trieån maïnh meõ ôû quanh ñoâ thò loõi, trong khi caùc ñoâ thò veä tinh haàu nhö khoâng phaùt trieån. Noù cuõng cho thaáy moät caùch raát roõ raøng laø cho tôùi thôøi ñieåm 2010, caùc ñoâ thò veä tinh ñeàu coù söï lieân keát vaø töông taùc raát yeáu vôùi ñoâ thò trung taâm, xeùt ôû goùc ñoä ngöôøi daân soáng ôû ñoâ thò veä tinh khoâng theå ñi laøm ôû ñoâ thò trung taâm. So saùnh thôøi gian ñi laøm trung bình ôû hình 2 vôùi keát quaû khaûo saùt ôû hình 1 coù theå keát luaän laø ngöôøi daân soáng ôû caùc ñoâ thò veä tinh khoâng coù giaûi phaùp naøo toát hôn laø di cö vaøo trung taâm thaønh phoá ñeå sinh soáng vaø tìm kieám vieäc laøm, cô hoäi hoïc taäp. Hình 2 vaø 3 theå hieän keát quaû phaân tích cuûa toaøn thaønh phoá Haø Noäi môû roäng. Moät caâu hoûi khaùc ñöôïc ñaët ra laø lieäu nhöõng ngöôøi ñang soáng ôû ñoâ thò trung taâm (bao goàm caû nhöõng ngöôøi ñaõ di cö vaøo thaønh phoá) coù theå ñi laøm baèng GTCC neáu hoï chæ soáng vaø ñi laøm ôû quanh ñoâ thò trung taâm? Ñeå traû lôøi caâu hoûi treân, taùc giaû phaân tích cho phaïm vi nhoû hôn, quanh ñoâ thò trung taâm, söû duïng maïng löôùi oâ luïc giaùc 350 meùt. Keát quaû so saùnh thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy vaø GTCC (xe buyùt) ôû hình 4 cho thaáy roõ raøng raèng xe buyùt khoù coù theå ñaùp öùng ñöôïc thôøi gian ñi laøm cuûa ngöôøi daân. Khaû naêng caïnh tranh cuûa GTCC (xe buyùt) coøn keùm xa so vôùi xe maùy cho tôùi thôøi ñieåm hieän nay. Moät khi vieäc ñi laïi baèng GTCC khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà thôøi gian ñi laïi cuûa ngöôøi daân thì cho duø giaù veù coù reû maáy cuõng ít ngöôøi chaáp nhaän, nhaát laø nhöõng

ß a

ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Thöïc teá cuõng cho thaáy ñoái töôïng chuû yeáu cuûa xe buyùt laø ngöôøi cao tuoåi, hoïc sinh, sinh vieân vaø muïc ñích chuyeán ñi khoâng phaûi laø ñi laøm.

Keát luaän

Thôøi gian ñi laïi laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng, coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán vieäc löïa choïn phöông tieän söû duïng haøng ngaøy gaàn nhö khoâng theå söû duïng GTCC ñeå ñi laøm haøng ngaøy do thôøi gian ñi laøm vöôït quaù khaû naêng chaáp nhaän cuûa ngöôøi daân, keå caû ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñang soáng vaø ñi laøm ôû ñoâ thò trung taâm. Khu vöïc ñoâ thò hieän ñang phaùt trieån maïnh meõ ôû quanh ñoâ thò loõi, nôi ngöôøi daân coù thôøi gian ñi laøm naèm trong phaïm vi döôùi 40 phuùt baèng phöông tieän phoå thoâng (xe maùy). Trong khi ñoù, ngöôøi daân ôû caùc ñoâ thò vaeä tinh vaø vuøng laân caän khoâng coù caùch naøo khaùc laø phaûi di cö tôùi sinh soáng ôû ñoâ thò trung taâm hoaëc vuøng ven ñoâ, nôi coù ñieàu kieän tieáp caän coâng vieäc cao hôn vaø thôøi gian ñi laïi trong phaïm vi

cho pheùp. Neáu giao thoâng coâng coäng keát noái giöõa caùc ñoâ thò khoâng ñöôïc caûi thieän vaø ngöôøi daân ôû caùc vuøng laân caän vaãn tieáp tuïc di cö veà ñoâ thò trung taâm ñeå tìm kieám vieäc laøm vaø sinh soáng thì baøi toaùn giao thoâng cuûa Haø Noäi coù theå seõ vaãn rôi vaøo beá taéc trong töông lai. Lieäu trong töông lai, vôùi heä thoáng ñöôøng saét ñoâ thò (UMRT) hieän ñaïi, thôøi gian ñi laïi cuûa ngöôøi daân seõ ñöôïc caûi thieän nhö theá naøo? Taùc giaû xin ñöôïc trình baøy ôû baøi vieát sau.

Taøi lieäu tham khaûo Geertman, S.C.M. & Van Eck, J.R., 1995. GIS and models of accessibility potential: an application in planning. International journal of geographical information systems, 9(1), pp.67–80. Gordon, P., Richardson, H.W. & Jun, M.-J., 1991. The communting paradox: evidence from the top twenty. Journal of american Planning association, 57(4), pp.416–420.

n g µ n h

Gutieùrrez, J., 2009. Transport and Accessibility. International Encyclopedia of Human Geography, pp.410–417. Hupkes, G., 1982. The law of constant traveltime and trip-rates. Futures, (February), pp.38–46. Available at: http://www.sciencedirect.com/science/article/ pii/0016328782900702. Kitamura, R. et al., 2003. The invariants of travel behavior: The case of Kyoto - Osaka - Kobe metropolitan area of Japan, 1970-2000. in The 10th International Conference on Travel Behavior Research, Lucerne, Switzerland, 2003. Marchetti, C., 1994. Anthropological invariants in Travel Behavior. Technological Forecasting and Social Change, 47(1), pp.75–88. Schafer, A. & Victor, D.G., 2000. The future mobility of the world population. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 34(3), pp.171–205. Available at: http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/ S0965856498000718. Schwanen, T. & Dijst, M., 2002. Travel-time ratios for visits to the workplace: the relationship between commuting time and work duration. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 36(7), pp.573– 592. Available at: http://linkinghub.elsevier.com/ retrieve/pii/S0965856401000234.

Hình 4: Thôøi gian ñi laøm trung bình baèng xe maùy vaø xe buyùt cuûa ngöôøi daân soáng ôû ñoâ thò trung taâm SË 65+66 . 2013

Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng & löu thoâng xanh

THOÂNG QUA MOÂ HÌNH ÑAÙNH GIAÙ CHEÙO Giôùi thieäu

ÑA NGAØNH GS. Kenji Doi - Ñaïi hoïc Osaka PGS. Masanobu Kii - Ñaïi hoïc Kagawa GS. Ikuo Sugiyama Norikazu Inuzuka Kenta Fujio Nikken Sekkei

SË 65+66 . 2013

Moät trong nhöõng vaán ñeà trung taâm trong vieäc phaùt trieån vaø quaûn lyù heä thoáng giao thoâng ñoâ thò laø xaùc ñònh caùc giaûi phaùp beàn vöõng nhaát trong khuoân khoå söû duïng ñaát vaø thoáng nhaát vaän taûi (LUTI) trong ñieàu kieän bò taùc ñoäng bôûi moät soá löôïng lôùn caùc beân lieân quan vôùi nhieàu muïc tieâu khaùc nhau. Nhöõng muïc tieâu ñoù bao goàm vieäc cung caáp caùc dòch vuï vaän taûi coù chi phí hôïp lyù cuõng nhö caùc cô hoäi coâng baèng vaø hôïp lyù ñeå trieån khai heä thoáng di chuyeån an toaøn vaø xanh. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu naøy caàn coù chieán löôïc keát hôïp bao goàm: a) Ñieàu kieän cô sôû haï taàng vaø quaûn lyù. b) Caùc bieän phaùp ñieàu chænh haønh vi vaø thoùi quen di chuyeån cuûa caù nhaân tham gia giao thoâng. c) Caùc bieän phaùp söû duïng ñaát giuùp ñònh hình caáu truùc ñoâ thò mang tính hoã trôï - quaù caûnh. d) Ñònh giaù.

Maëc duø LUTI ñaõ ñöôïc keát hôïp trong caùc chính saùch giao thoâng ñoâ thò ôû moät soá thaønh phoá tieân tieán, nhöng hieám khi thaønh coâng do gaëp khoù khaên trong coâng taùc thöïc thi bôûi caùc raøo caûn veà söï ñoàng thuaän vaø theå cheá. Raát nhieàu nghieân cöùu ñaõ chæ ra raèng raøo caûn chính trong vieäc boá trí giao thoâng beàn vöõng laø nhöõng theå cheá laøm giaûm tieàm naêng thöïc hieän, hoaëc khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Ñeå keát hôïp caùc chieán löôïc moät caùch khaû thi hôn vaø giaûm bôùt caùc raøo caûn thöïc hieän, caùc beân lieân quan vôùi caùc quan ñieåm khaùc nhau neân ñöôïc khuyeán khích tham gia ñaày ñuû hôn trong vieäc xaây döïng chieán löôïc. Ñieàu naøy cho pheùp xaây döïng quan ñieåm chung veà caùc muïc tieâu vaø moät taàm nhìn mang tính chia seû veà söï phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng. Hôn nöõa, chuùng ta caàn tìm ra phöông thöùc lieân keát thích hôïp giöõa caùc caùch tieáp caän theo taàm nhìn vaø söï nhaát trí cuûa caùc beân, moät söï keát hôïp coù theå giaûi quyeát ñöôïc xung ñoät muïc tieâu giöõa caùc beân lieân quan baèng

ß a

n g µ n h

nhaân toá giaù trò nhö theå hieän trong hình 2. Moät phaûn hoài laëp laïi trong hình cho thaáy moät troïng löôïng vaø söï keát hôïp thích hôïp cuûa ba nhaân toá giaù trò neân ñöôïc kieåm tra döïa treân caùc keát quaû cuûa ñaùnh giaù cheùo. Chuùng toâi cho raèng moïi chieán löôïc giao thoâng vaän taûi coù theå ñaït ñöôïc baèng caùc bieän phaùp chính saùch cuûa chính phuû nhöng coù theå khoâng ñaïi dieän ñöôïc cho heä thoáng giaù trò cuûa chính phuû. Caùc quyeát ñònh thöôøng ñöôïc ñöa ra döïa treân söï ñoàng thuaän giöõa caùc beân lieân quan vôùi caùc heä thoáng giaù trò quan ñieåm khaùc nhau. Moãi chieán löôïc trong ba chieán löôïc ôû nghieân cöùu naøy ñöôïc döïa treân moät yeáu toá giaù trò cuï theå, vaø taùc ñoäng treân taát caû caùc keát quaû ñeàu ñöôïc thaåm ñònh.

caùch laøm roõ nhöõng öu vaø khuyeát ñieåm cuûa caùc chieán löôïc töông öùng vaø ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa moät xaõ hoäi vôùi löôïng khí carbon thaáp, an toaøn vaø ñang laõo hoùa. Hình 1 cho thaáy quaù trình daãn daét bôûi taàm nhìn vaø söï ñoàng thuaän cho giao thoâng beàn vöõng. Vieäc theo ñuoåi muïc tieâu cuûa giao thoâng beàn vöõng coù nghóa laø vöôït qua moät loaït caùc thöû thaùch theo moät voøng xoaùy taêng daàn: ñaûm baûo moät xaõ hoäi an toaøn; ñaûm baûo cho vieäc chuyeån ñoåi sang moät xaõ hoäi caùc-bon thaáp vaø thích nghi vôùi moät xaõ hoäi ñang laõo hoùa. Giaûi quyeát nhöõng thaùch thöùc trong töøng giai ñoaïn vaø tieán leân böôùc tieáp theo ñoøi hoûi caû söï quaûn lyù vaø ñoåi môùi trong heä thoáng giao thoâng. Moät söï ñoàng thuaän giöõa caùc beân lieân quan laø toái quan troïng trong vieäc quaûn lyù heä thoáng vì söï thaønh coâng ñaït ñöôïc laø thoâng qua söû duïng danh muïc ñaàu tö cuûa caùc coâng ngheä hieän coù vaø caùc chính saùch. Maët khaùc, söï ñoåi môùi heä thoáng caàn moät söï hieåu bieát veà ñònh höôùng xaõ hoäi trong töông lai. Vieäc naøy coù theå ñoøi hoûi khaùi nieäm hoùa môùi coâng ngheä hay chính saùch vaø caàn moät taàm nhìn cho xaõ hoäi sau naøy. Bôûi vaäy, vôùi troïng taâm ñaëc bieät veà vieäc ñöa ra quyeát ñònh döïa treân taàm nhìn vaø söï ñoàng thuaän, baøi vieát naøy giôùi thieäu caùc khuoân maãu saùng taïo cuûa moät moâ hình ñaùnh giaù cheùo cung caáp ñaùnh giaù ña chieàu vaø ña phöông cuûa caùc chieán löôïc thay theá trong khuoân khoå LUTI. Moâ hình ñöôïc thieát keá ñeå ñaùnh giaù cheùo caùc chieán löôïc thay theá maø trong ñoù caùc taùc ñoäng veà kinh teá, phuùc lôïi xaõ hoäi vaø moâi tröôøng seõ ñöôïc so saùnh. Sau khi theå hieän caùc keát quaû öùng duïng ñaùnh giaù cheùo ôû Nhaät Baûn, chuùng toâi seõ ñöa ra moät soá taùc ñoäng ñoái vôùi söï phaùt trieån ñoâ thò ôû Vieät Nam.

Moâ hình ñaùnh giaù cheùo chieán löôïc

Ñaùnh giaù cheùo Ñaùnh giaù cheùo trong nghieân cöùu naøy laø söï keát hôïp caùc yeáu toá thieát yeáu cuûa phaân tích theo nhieàu tieâu chí vaø phaân tích xung ñoät. Vieäc naøy nhaèm muïc ñích tìm hieåu caùc giaûi phaùp hieäp löïc keát hôïp caùc heä thoáng mang giaù trò khaùc nhau baèng caùch ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng ñeán taát caû caùc nhaân toá keát quaû cuûa caùc bieän phaùp, theo ñuoåi töøng

Chuùng toâi cuõng thieát laäp ba ñieåm maáu choát cho söï beàn vöõng nhö kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng, giaû ñònh ba muïc tieâu chieán löôïc sau trong chính saùch giao thoâng vaän taûi. 1. Söï toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa ngöôøi ñieàu khieån phöông tieän giao thoâng coâng coäng (PM). 2. Toái ña hoùa lôïi ích roøng (NBM). 3. Giaûm thieåu löôïng khí thaûi CO2 trong ngaønh giao thoâng (CO2). Muïc tieâu ñaàu tieân, PM, laø töông ñöông vôùi giaûm thieåu trôï caáp cuûa Chính phuû. Trong muïc tieâu thöù hai, lôïi ích roøng ñöôïc ñònh nghóa laø toång lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng vaø lôïi nhuaän cuûa nhaø ñieàu haønh. Döïa treân caùc muïc tieâu naøy, chuùng toâi ñaët ba chæ soá keát quaû: lôïi nhuaän ñieàu haønh, lôïi ích ngöôøi söû duïng vaø löôïng khí thaûi CO2. Ñaùnh giaù cheùo caáp quoác gia Ñaùnh giaù cheùo ñöôïc trieån khai ôû 269 khu vöïc ñoâ thò cuûa Nhaät Baûn, vôùi hai kòch baûn ñoâ thò giaû ñònh cho naêm 2030: “xu höôùng” vaø “nhoû goïn”. Ba chæ soá keát quaû - caân baèng taøi chính cuûa hoaït ñoäng giao thoâng coâng coäng, lôïi ích ngöôøi söû duïng vaø löôïng khí thaûi CO2 - ñöôïc so saùnh trong ba chieán löôïc giao thoâng coâng coäng vaø hai kòch baûn caáu truùc ñoâ thò. Hình 3 cho thaáy vieäc giaûm löôïng khí thaûi CO2 töø 2000 tôùi 2030 trong saùu kòch baûn vaø BAU (kinh doanh nhö bình thöôøng), trong ñoù LOS cuûa giao thoâng coâng coäng cho töøng maïng löôùi ñöôïc coá ñònh ôû 2000 caáp ñoä. ÔÛ ñaây, NBM, PM, vaø CO2 bieåu thò theo thöù töï töông öùng vôùi caùc muïc tieâu chieán löôïc nhaèm toái ña hoùa lôïi ích roøng, toái ña hoùa lôïi nhuaän vaø giaûm thieåu CO2. Trong hình naøy, ngay caû trong SË 65+66 . 2013

tröôøng hôïp cuûa caáu truùc ñoâ thò theo “xu höôùng” vaø LOS giao thoâng coâng coäng BAU, löôïng khí thaûi CO2 giaûm khoaûng 5.000.000 taán do giaûm daân soá vaø laõo hoùa. Ñoái vôùi caùc caáu truùc ñoâ thò “goïn nheï”, löôïng khí thaûi coøn ñöôïc giaûm nhieàu hôn: khoaûng 1.000.000 taán khí thaûi CO2 ít hôn so vôùi caáu truùc ñoâ thò “xu höôùng” cho moãi chieán löôïc. Trong soá boán chieán löôïc giao thoâng, giaûm thieåu CO2 moät caùch töï nhieân cho thaáy söï caét giaûm lôùn nhaát nhöng toái ña hoùa lôïi nhuaän cuõng bò giaûm nhieàu hôn BAU. Maët khaùc, söï caét giaûm NBM gaàn nhö töông töï vôùi caét giaûm BAU. Ñieàu naøy theå hieän söï caûi thieän giao thoâng coâng coäng LOS khoâng nhaát thieát goùp phaàn giaûm CO2 ôû caáp quoác gia. Hình 4 cho thaáy söï caân baèng taøi chính cuûa caùc phöông tieän giao thoâng coâng coäng. ÔÛ ñaây, giaù trò hieän taïi laø öôùc tính cho naêm 2000. BAU cho thaáy thaâm huït naëng phaûn aùnh nhu caàu vaän taûi giaûm suùt. Caân ñoái taøi chính ñöôïc naâng cao döôùi PM. Giaûm thieåu CO2 cuõng laøm giaûm bôùt thaâm huït moät caùch ñaùng keå vì caùc dòch vuï ñöôïc giaûm ôû caùc khu vöïc khoâng mang laïi lôïi nhuaän.

Hình 5 cho thaáy lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng trong moãi tröôøng hôïp, ñöôïc ñònh nghóa laø söï khaùc bieät veà chi phí toång quaùt giöõa naêm 2000 vaø kòch baûn ñoái töôïng. Chieán löôïc giaûm thieåu CO2 ñem laïi lôïi ích nhieàu hôn BAU.

SË 65+66 . 2013

Caùc keát quaû treân coù theå ñöôïc toùm taét nhö sau: 1. Chieán löôïc toái ña hoùa lôïi nhuaän seõ giaûm löôïng khí thaûi CO2 nhöng ñoàng thôøi giaûm lôïi ích ngöôøi söû duïng, 2. Chieán löôïc giaûm thieåu CO2 coù theå caûi thieän caân baèng taøi chính cuûa caùc hoaït ñoäng giao thoâng coâng coäng vaø caûi thieän ñoâi chuùt lôïi ích ngöôøi söû duïng, 3. Ñoâ thò nhoû goïn seõ coù taùc duïng trong vieäc giaûm löôïng khí thaûi CO2 nhöng coù theå laøm giaûm lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng. Caùc keát quaû thöù nhaát vaø thöù hai cho thaáy toái ña hoùa lôïi nhuaän vaø chieán löôïc giaûm thieåu CO2 seõ coù moái quan heä tích cöïc ñoái vôùi caùc muïc tieâu cuûa chieán löôïc. Nghóa laø, moät chieán löôïc phöùc taïp nhaèm toái ña hoùa lôïi nhuaän vaø giaûm thieåu CO2 coù theå laø moät giaûi phaùp hieäu quaû ñeå giaûm CO2 khi taïo ra söï nhaän thöùc chung giöõa caùc beân lieân quan raèng “vieäc ñaàu tö caûi thieän moâi tröôøng seõ thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá” trong lónh vöïc giao thoâng vaän taûi. Tuy nhieân, caàn löu yù raèng chieán löôïc giaûm thieåu CO2 ñöôïc döï kieán seõ gia taêng lôïi ích cuûa ngöôøi duøng trong khi chieán löôïc PM seõ giaûm nhöõng lôïi ích naøy.

cho thaáy löôïng khí thaûi CO2 giaûm ñaùng keå ôû caùc khu vöïc ñoâ thò trong caû hai kòch baûn theo “xu höôùng” vaø “nhoû goïn”. Tuy nhieân, taùc ñoäng cuûa ñoâ thò goïn nheï coù söï khaùc bieät ñoâi chuùt giöõa ba thaønh phoá lôùn. Cuï theå, ñoâ thò thu goïn coù taùc ñoäng tích cöïc giaûm CO2 ôû Osaka vaø Nagoya nhöng coù taùc ñoäng tieâu cöïc taïi Tokyo (hình 9, beân traùi). Söï khaùc bieät naøy laø do thöïc teá laø maät ñoä daân soá trong khu vöïc thuû ñoâ Tokyo laø quaù daày, ngay caû trong kòch baûn “xu höôùng” neân thu goïn ñoâ thò seõ taêng theâm löu löôïng giao thoâng vaø löôïng khí thaûi CO2. Keát quaû naøy aùm chæ raèng ñoái vôùi moät thaønh phoá coù maät ñoä nhaát ñònh, vieäc tieáp tuïc gia taêng maät ñoä seõ laøm cho löôïng khí thaûi CO2 trôû neân toài teä hôn.

Söï khaùc bieät mang tính khu vöïc trong keát quaû

Kòch baûn “nhoû goïn” ñöa ra söï giaûm thieåu CO2 cao hôn so vôùi kòch baûn “xu höôùng” trong haàu heát caùc thaønh phoá. Ñieàu naøy coù nghóa laø thu goïn ñoâ thò seõ coù hieäu löïc giaûm CO2 ôû nhieàu thaønh phoá, ngoaïi tröø Tokyo vaø moät soá thaønh phoá trong khu vöïc. So saùnh caùc keát quaû trong ba khu vöïc ñoâ thò, Osaka cho thaáy tieàm naêng cao nhaát trong vieäc giaûm thieåu CO2 do caûi thieän söï phoái hôïp giöõa söû duïng ñaát vaø giao thoâng vaän taûi.

Hình 7 vaø 8 theo thöù töï töông öùng, cho thaáy moâ hình khu vöïc döïa treân söï giaûm thieåu löôïng khí thaûi CO2 vaø lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng. Hình 9 cho thaáy söï khaùc bieät giöõa caùc kòch baûn “xu höôùng” vaø “nhoû goïn”. Hình 7

Lôïi ích ngöôøi söû duïng, theå hieän trong hình 8, laø tích cöïc vôùi caû hai kòch baûn trong ba vuøng ñoâ thò lôùn nhaát: Tokyo, Osaka vaø Nagoya. Xem xeùt hình 7 cuøng hình 8, coù theå ñaït ñöôïc caû giaûm khí thaûi vaø taêng lôïi ích ngöôøi söû duïng seõ coù theå ñaït ñöôïc trong caùc khu vöïc naøy. Tuy nhieân, ngöôøi söû duïng trong nhieàu thaønh phoá cuûa khu vöïc seõ bò maát lôïi ích. Ñieàu naøy phaûn aùnh khaû naêng giaûm thaûi cho moãi km/haønh khaùch cuûa xe oâ toâ tö nhaân seõ thaáp hôn so vôùi phöông tieän giao thoâng coâng coäng do söï giaûm nhu caàu ñi laïi cuøng vôùi söï giaûm daân soá. Trong kòch baûn “nhoû

Trong phaàn naøy, chuùng ta xem xeùt giaûm thieåu CO2 vaø lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng taïi caùc khu vöïc ñoâ thò töông öùng theo chieán löôïc giaûm thieåu CO2 vaø thaûo luaän veà caùc ñieàu kieän ñeå vieäc thu goïn thaønh phoá ñaït hieäu quaû cao. Khu vöïc ñoâ thò ña ñöôïc thaåm ñònh, ñöôïc thieát laäp döïa vaøo “caùc khu vöïc ñoâ thò vieäc laøm”, ñöôïc theå hieän trong hình 6.

ß a

n g µ n h

Ñoái vôùi caùc thaønh phoá khaùc trong khu vöïc, toång lôïi ích cuûa kòch baûn “nhoû goïn” cao hôn so vôùi kòch baûn “xu höôùng”. Ñieàu naøy coù nghóa laø söï thaáp hôn cuûa lôïi ích toaøn quoác treân kòch baûn “nhoû goïn” theo chieán löôïc giaûm thieåu CO2 ñöôïc hieån thò trong hình 8 phaûn aùnh chi phí uøn taéc taïi caùc ñoâ thò lôùn nhö Tokyo vaø Osaka. Nhìn chung, taùc ñoäng cuûa ñoâ thò “nhoû goïn” coù veû khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo tình hình ñoâ thò. Taùc ñoäng treân caû hai giaûm löôïng khí thaûi CO2 vaø lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng trong khu vöïc Tokyo laø tieâu cöïc vaø, ngöôïc laïi, tích cöïc ôû Nagoya. ÔÛ Osaka, taùc ñoäng giaûm löôïng khí thaûi CO2 laø tích cöïc vaø veà lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng laø tieâu cöïc. Trong haàu heát caùc thaønh phoá khu vöïc, chieán löôïc giaûm thieåu CO2 mang laïi söï suy giaûm lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng, maëc duø ñoâ thò nhoû goïn laøm giaûm bôùt taùc ñoäng tieâu cöïc naøy. Do ñoù, neáu chieán löôïc coù hieäu quaû ñoái vôùi caùc ñoâ thò khu vöïc ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi töøng khu vöïc, löôïng khí thaûi CO2 vaø lôïi ích cuûa ngöôøi söû duïng treân toaøn quoác coù theå cao hôn so vôùi giaù trò hieån thò ôû treân.

Taùc ñoäng cuûa caùc kòch baûn LUTI

goïn”, soá löôïng thaønh phoá coù lôïi ích ngöôøi söû duïng bò aâm laø ít hôn, qua ñoù laøm giaûm lôïi ích tieâu cöïc töø kòch baûn “xu höôùng”. Trong soá ba khu ñoâ thò, Tokyo vaø Osaka coù lôïi ích thaáp hôn theo kòch baûn “nhoû goïn” so vôùi kòch baûn “xu höôùng”, nhöng Nagoya coù lôïi ích cao hôn. Trong hai khu vöïc tröôùc, LOS giao thoâng coâng coäng laø ñuû cao ñeå söï bieán ñoäng cuûa lôïi ích coù lieân quan ñeán LOS ôû möùc thaáp. Ngoaøi ra, ñoâ thò nhoû seõ laøm taêng khoái löôïng söû duïng xe rieâng taïi caùc maïng löôùi taéc ngheõn, qua ñoù gia taêng thôøi gian ñi laïi trung bình. Keát quaû laø lôïi ích ngöôøi söû duïng trong kòch baûn “nhoû goïn” öôùc tính thaáp hôn so vôùi nhöõng ngöôøi trong kòch baûn “xu höôùng”. Maët khaùc, taïi Nagoya, chi phí caûi thieän giao thoâng coâng coäng LOS öôùc tính vöôït quaù thieät haïi phaùt sinh do taéc ngheõn.

Ngoaøi ra, chuùng toâi ñaõ ñieàu tra taùc ñoäng cuûa caùc kòch baûn thay theá LUTI trong moät khu vöïc löïa choïn ñang coù keá hoaïch ñònh hình laïi söû duïng ñaát baèng caùch phaùt trieån caùc haønh lang vaø ña cöïc. Cuï theå, thaønh phoá Takamatsu vôùi daân soá 420 ngaøn ngöôøi trong dieän tích 375km2 ñöôïc löïa choïn laøm khu vöïc nghieân cöùu. Hình 10 cho thaáy ba kòch baûn söû duïng ñaát: “xu höôùng” (trend), “haønh lang” (corridors), vaø “ña cöïc doïc caùc haønh lang” (polycentres/ corridors), trong ñoù hai kòch baûn sau laø kòch baûn LUTI coù theå ñaït ñöôïc thoâng qua quaù trình taùi phaùt trieån theo ñònh höôùng quaù caûnh doïc caùc haønh lang quaù caûnh. Kòch baûn “haønh lang” ñöôïc döï kieán coù theå di chuyeån khoaûng 10% daân soá töø khu vöïc khoâng phaûi haønh lang ñeán caùc khu vöïc haønh lang, trong khi kòch baûn “ña cöïc doïc theo haønh lang” döï kieán seõ thu huùt daân soá trong caùc ñoâ thò loõi doïc theo haønh lang. Hình 11 vaø 12 cho thaáy taùc ñoäng cuûa hai kòch baûn LUTI. Söï keát hôïp cuûa chieán löôïc giao thoâng ñoâ thò vaø kieåm soaùt söû duïng ñaát döôùi hình thöùc “ña cöïc doïc caùc haønh lang” goùp phaàn laøm giaûm löôïng khí thaûi lôùn hôn. Trong kòch baûn “ña cöïc doïc caùc haønh lang”, khí thaûi CO2 seõ ñöôïc giaûm 47% theo chieán löôïc giaûm thieåu CO2. Kòch baûn naøy cuõng cho thaáy nhöõng lôïi ích lôùn nhaát trong soá caùc chieán löôïc giaûm thieåu CO2 nhö theå hieän trong hình 12.

SË 65+66 . 2013

Quy hoπch & qu∂n l˝ Æ´ thﬁ THÍCH ÖÙNG VÔÙI BIEÁN ÑOÅI KHÍ HAÄU Taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu

Bieán ñoåi khí haäu laø thaùch thöùc nghieâm troïng ñoái vôùi nhaân loaïi, aûnh höôûng saâu saéc vaø laøm thay ñoåi toaøn dieän ñôøi soáng xaõ hoäi toaøn caàu.

ÑA NGAØNH Nguyeãn Ñaêng Sôn

Phoù vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu Ñoâ Thò & Phaùt trieån Haï taàng

100

SË 65+66 . 2013

Bieán ñoåi khí haäu (BÑKH) seõ aûnh höôûng raát baát lôïi ñeán TP. HCM trong nhöõng thaäp nieân tôùi. Löôïng möa döï baùo seõ giaûm trong muøa khoâ vaø taêng trong muøa möa. Nhieät ñoä trung bình döï baùo seõ taêng laø 1 ñoä C vaøo naêm 2050, vaø 2,6 ñoä C vaøo naêm 2100. Möïc nöôùc bieån döï kieán seõ taêng 30cm cho ñeán naêm 2050 vaø tieáp tuïc taêng trong khoaûng 65-100cm vaøo naêm 2100 so vôùi möïc nöôùc bieån trung bình trong giai ñoaïn 1990-1999. Nhö vaäy, TP. HCM seõ chòu aûnh höôûng hoãn hôïp caùc yeáu toá: taêng nhieät ñoä daãn ñeán nhieät ñoä cao hôn trong thaønh phoá, suy giaûm chaát löôïng khoâng khí vaø nguoàn nöôùc, möïc nöôùc bieån daâng leân daãn ñeán nguy cô ngaäp luït vaø nhieãm maën taêng leân, keát hôïp vôùi trieàu cöôøng seõ taïo ra caùc ñænh luõ cao hôn, taêng löôïng möa trong muøa möa seõ taïo ngaäp uùng nhieàu hôn vaø heä quaû thay ñoåi doøng chaûy cuûa heä thoáng soâng ngoøi daãn ñeán söï gia taêng caùc söï coá vôõ ñeâ bao gia taêng taàng xuaát ngaäp luït. Moät aûnh höôûng keùp nöõa

neáu coâng taùc quaûn lyù baûo veä moâi tröôøng soáng khoâng ñaûm baûo ñöôïc ñaày ñuû. Ñeå thöïc hieän Nghò quyeát soá 24 Hoäi nghò laàn thöù 7 Ban chaáp haønh Trung öông (khoùa XI) veà chuû ñoäng öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu, taêng cöôøng quaûn lyù taøi nguyeân vaø baûo veä moâi tröôøng, TP. HCM ñaõ ñeà ra nhieàu chieán löôïc nhö: tham gia vaøo nhoùm caùc “thaønh phoá caùc bon thaáp” (Low Carbon City), taäp trung choáng ngaäp... vaø nhieàu giaûi phaùp nhö: ñoåi môùi coâng taùc tuyeân truyeàn hình thaønh yù thöùc chuû ñoäng öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu, ñaåy maïnh nghieân cöùu öùng duïng tieán boä khao hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä trong öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu, taêng cöôøng quaûn lyù taøi nguyeân vaø baûo veä moâi tröôøng, taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc öu tieân boá trí taøi chính vaø môû roäng hôïp taùc, hoäi nhaäp quoác teá.

Caùc chieán löôïc chuû yeáu thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu

Thaønh phoá caùc bon thaáp Ñeå chuû ñoäng öùng phoù ñoái vôùi BÑKH phaûi tieán haønh ñoàng thôøi caùc hoaït ñoäng thích öùng vaø giaûm nheï, trong ñoù thích öùng vôùi BÑKH laø

ß a

n g µ n h

troïng taâm, coi giaûm nheï hieäu öùng nhaø kính laø cô hoäi ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng, ñoù laø giaûm thieåu löôïng khí thaûi töø nhöõng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø phaûi thích öùng vôùi vôùi nhöõng taùc ñoäng khoâng theå traùnh do taùc haïi cuûa thieân tai vaø BÑKH ñeå chung soáng vôùi töï nhieân moät caùch hoøa bình. Chính vì theá, caùc chieán löôïc, giaûi phaùp öùng phoù vôùi BÑKH gaén lieàn vôùi quaù trình phaùt trieån beàn vöõng, bôûi noù seõ giuùp giaûm nheï ruûi ro cho con ngöôøi, ñoàng thôøi taêng khaû naêng öùng phoù cuûa coäng ñoàng ñoái vôùi söï taøn phaù cuûa thieân nhieân. Khí CO2, chieám tôùi 60% nguyeân nhaân cuûa söï noùng leân toaøn caàu, chính vì vaäy CO2 ñaõ trôû thaønh ñoái töôïng chính trong caùc noã löïc cuûa loaøi ngöôøi nhaèm giaûm phaùt thaûi khí nhaø kính. Ñeå giaûm thieåu khí thaûi nhaø kính, chieán löôïc ñöôïc löïa choïn laø thaønh phoá caùc - bon thaáp ñeå coù “haïn ngaïch” khí phaùt thaûi nhaø kính. Maëc duø môùi gia nhaäp toå chöùc C40 (nhoùm caùc thaønh phoá daãn ñaàu veà öùng phoù vôùi BÑKH) töø naêm 2009, song TP. HCM ñaõ vinh döï ñöôïc ñeà cöû vaøo chung keát giaûi nhöõng haïng muïc thích nghi vaø öùng phoù ñaõ coù nhöõng noã löïc khoâng ngöøng trong vieäc thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu, ñaây laø keát quaû toång hôïp thöïc hieän caùc chieán löôïc cuï theå ñeå giaûm thieåu khí thaûi nhaø kính cuûa nhieàu sôû nghaønh trong thaønh phoá. Choáng ngaäp ñeå thích öùng vôùi möïc nöôùc bieån daâng, khí haäu cöïc ñoan TP. HCM ôû laèn ranh cuûa röøng Saùc chaïy tôùi bieån, töø Taây Nguyeân ñoå xuoáng, aên thaáp xuoáng Ñoàng Thaùp Möôøi, coù dieän tích töï nhieân 2.095,01km2, daân soá khoaûng 6,480 trieäu ngöôøi, döï kieán ñeán naêm 2025 leân tôùi 10 trieäu ngöôøi, coù gaàn 60% dieän tích laø vuøng ñaát thaáp döôùi 1,5m treân möïc nöôùc bieån (120.000ha), vôùi maïng löôùi soâng raëch chaèng chòt (7.880km keânh raïch chính) TP. HCM laïi naèm treân vuøng cöûa caùc con soâng lôùn: Loøng Taøu, Soaøi Raïp laø nôi thoaùt nöôùc cuûa heä thoáng soâng Ñoàng Nai vôùi bôø bieån (khoaûng 70-80km) neân moät maët chòu aùp löïc cuûa nöôùc nguoàn töø treân ñoå veà hoaëc khi möa xuoáng, maët khaùc laïi chòu aùp löïc cuûa bieån töø döôùi daâng leân quanh naêm laø luùc trieàu cao, xaâm nhaäp maën, gioù baõo vaø tình traïng möïc nöôùc bieån daâng do khí haäu traùi ñaát aám daàn leân (döï baùo nöôùc bieån coù theå daâng cao khoaûng 1m so vôùi hieän nay vaøo cuoái theá kyû naøy). Trieàu, luõ, möa vaø caùc toå hôïp cuûa chuùng chính laø nguyeân nhaân gaây ngaäp.

Caùc traän möa xuoáng, luõ veà vaø caùc ñôït trieåu cöôøng laøm ngaäp luït, khoâng chæ rieâng ôû vuøng ñaát thaáp khu vöïc ngoaïi thaønh maø ngay caû moät soá quaän trong khu vöïc noäi thaønh nhö Bình Thaïnh, Q6, Q7, Q8... laøm aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø gaây neân nhöõng khoù khaên vaø thieät haïi ñaùng keå cho ngöôøi daân. Ñeå khaéc phuïc tình hình neâu treân, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ñaõ ñöa ra giaûi phaùp quy hoaïch thuûy lôïi ñeå choáng ngaäp luït cho thaønh phoá. Tuy nhieân, hieäu quaû coøn haïn cheá, do vaäy caàn coù giaûi phaùp toång theå môùi coù theå khaéc phuïc ñöôïc tình traïng ngaäp luït ngaøy caøng naëng neà ôû thaønh phoá. Thuûy lôïi giaûi phaùp haøng ñaàu Tröôùc tieân laø phaân vuøng kieåm soaùt nöôùc choáng ngaäp uùng: n Vuøng I: Goàm toaøn boä khu vöïc bôø höõu soâng Saøi Goøn - Nhaø Beø. n Vuøng II: Khu vöïc ngaõ 3 soâng Saøi Goøn Ñoàng Nai. n Vuøng III: Khu vöïc bôø taû soâng Nhaø Beø Soaøi Raïp. Trong döï aùn naøy taäp trung vaøo vuøng I, laø vuøng khoáng cheá khu vöïc noäi thaønh cuõ, vôùi nhieàu vaán ñeà böùc xuùc veà tieâu thoaùt nöôùc ñoâ thò, moâi tröôøng vaø caûi taïo ñaát. Ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà treân caàn xaây döïng moät heä thoáng coâng trình kheùp kín bao goàm 13 coáng kieåm soaùt trieàu vaø 172km ñeâ bao keát

hôïp vôùi caùc tuyeán giao thoâng, cao trình khoâng thaáp hôn 2,5m. Sau khi hoaøn thaønh heä thoáng kheùp kín ñaûm baûo kieåm soaùt möïc nöôùc keânh raïch trong khu vöïc, trong ñoù coù theå haï thaáp möïc nöôùc trong keânh raïch theo yeâu caàu ñeå taêng cöôøng khaû naêng thoaùt nöôùc cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa ñoâ thò cuõ, bieán doøng chaûy hai chieàu thaønh doøng chaûy moät chieàu töø treân xuoáng döôùi, taïo ñieàu kieän toát cho vieäc thoaùt luõ, ngaên chaën aûnh höôûng cuûa hieän töôïng möïc nöôùc bieån daâng. Giaûi phaùp quy hoaïch: Ñeå thoaùt nöôùc nhanh caàn quy hoaïch caùc hoà ñieàu hoøa nöôùc taïi taát caû caùc löu vöïc, nôi naøo khoâng coøn ñaát laøm hoà ñieàu hoøa thì coù theå naïo veùt saâu caùc keânh raïch ñeå tröõ nöôùc vaø thoaùt nöôùc, duy trì moät soá vuøng ñaát öôùt ngaäp nöôùc, haïn cheá beâ-toâng hoùa dieän tích ñaát ñeå taêng löôïng nöôùc thaám xuoáng loøng ñaát, taêng möïc nöôùc ngaàm vaø haïn cheá luùn suït ñaát. Giaûi phaùp naøy coù theå giaûm 20-40% löôïc nöôùc chaûy treân beà maët. ÔÛ Khu ñoâ thò môùi Nam Saøi Goøn, Coâng ty Tö vaán Skidmore, Owings & Merrill - SOM (Myõ) ñaõ quy hoaïch theo moâ hình “ñoâ thò ñaûo” (City of Island) keát hôïp phaùt trieån caùc ñoâ thò vôùi caùc keânh raïch bao quanh vöøa baûo toàn heä sinh thaùi töï nhieân vöøa thoaùt nöôùc deã daøng, raát tieác laø yù töôûng naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû trong thöïc teá. ÔÛ Nhaät, trong quy SË 65+66 . 2013

101

hoaïch hoï luoân tính toaùn kyõ khoâng gian daønh cho nöôùc thaám vaø thoaùt. Theo tính toaùn cuûa Boä Noâng nghieâp vaø Phaùt trieån noâng thoân, neáu tính 200 naêm môùi coù moät laàn luõ lôùn vaø coù xeùt tôùi möïc nöôùc bieån daâng 0,7m thì möïc nöôùc ôû traïm Phuù An coù theå daâng leân ñeán 2,5m. Ñoù laø cô sôû ñeå xem xeùt cao trình ñeâ vaø moäc coát san neàn. Tieâu bieåu cho giaûi phaùp quy hoaïch laø quy hoaïch khu trung taâm ñoâ thò môùi Thuû Thieâm coù tính ñeán hoà ñieàu hoøa, vuøng ñaát öôùt ngaäp nöôùc vaø cao trình san neàn laø 2,5m. Giaûi phaùp kieán truùc xaây döïng: Xaây döïng maùi nhaø xanh, taïo maûng xanh treân maùi nhaø, maùi nhaø sinh thaùi (ñoå ñaát troàng caây coû xanh beân treân maùi) giöõ cho nöôùc möa khoâng chaûy traøn quaù nhanh giaûi phaùp naøy coù theå thu ñeán 75% löôïng nöôùc möa, raát caàn ñöôïc khuyeán khích thöïc hieän. Xaây döïng heä thoáng beå ngaàm thu gom nöôùc möa, ôû caùc coâng vieân, khu vui chôi giaûi trí, baõi ñaäu xe, caùc khu chung cö, caùc tröôøng hoïc taïi nhöõng nôi coøn ngaäp nöôùc ñeå söû duïng nöôùc cho töôùi caây, chöõa chaùy cuïc boä... ñoàng thôøi giaûm löôïng nöôùc möa chaûy vaøo heä thoáng coáng, giaûm taûi cho heä thoáng thoaùt nöôùc vaø ngaäp nöôùc trong muøa möa (kinh nghieäm cuûa Portland Oregon Hoa Kyø). Giaûi phaùp quaûn lyù: Löôïng nöôùc möa tröïc tieáp treân vuøng ñoâ thò, nhaát laø sau nhöõng côn möa coù vuõ löôïng treân 40mm trôû leân, cuõng laø nguyeân nhaân quan troïng gaây ngaäp nöôùc, nôi caùc heä thoáng tieâu thoaùt nöôùc khoâng ñuû, khoâng hôïp lyù hoaëc xuoáng caáp nhaát laø ôû nhöõng khu vöïc ñoâ thò hoaù nhanh, thaäm chí laø do khoâng naïo veùt heä thoáng tieâu thoaùt nöôùc vaø cöûa xaû, ngöôøi daân hai ven bôø keânh raïch thöôøng xuyeân hoaëc laán chieám keânh raïch vaø san laáp vuøng truõng ñeå xaây caát do vaäy caàn ñöôïc taêng cöôøng quaûn lyù ñoâ thò khoâng buoâng loûng, nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm caàn xöû lyù nghieâm. Döï aùn Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ñaõ phaân tích tình hình trieàu cöôøng vaø ngaäp luõ ñaõ xaûy ra thôøi gian gaàn ñaây vaø ruùt ra keát luaän: trong tröôøng hôïp xaû luõ (töø Trò An, Daàu Tieáng, Thaùc Mô, Phöôùc Hoøa...) khoaûng 5% nhö quy ñònh hieän haønh (töø 20.00030.000m3/giaây) laø raát lôùn. TP.HCM seõ phaûi chòu ngaäp luït vaø thieät haïi raát nghieâm troïng,

102

SË 65+66 . 2013

ñaëc bieät laø khi nöôùc bieån daâng leân do khí haäu treân traùi ñaát noùng daàn vaø cô sôû haï taàng ngaøy caøng phaùt trieån. Do vaäy yeâu caàu coù nhöõng chuû tröông veà vaän haønh caùc coâng trình thöôïng löu ñeå laøm nhoû löu löôïng nöôùc xaû xuoáng haï du, tìm caùch phaân luõ sang nhöõng vuøng ít quan troïng ñeå giaûm bôùt aùp löïc cho vuøng ñoâ thò trung taâm ñoâng daân. Ñeà nghò ngöng 20 döï aùn thuûy ñieän môùi döï kieán xaây döïng doïc soâng Ñoàng Nai laøm nguy cô luõ ngaøy caøng lôùn vaø traàm troïng hôn. Söï tham gia cuûa coâng ñoàng: Caàn ñöa phong traøo neáp soáng vaên minh ñoâ thò ñeán caùc khu daân cö soáng ven vaø treân keânh raïch ñeå ngöôøi daân töï giaùc vaø vaän ñoäng caùc taøu ghe khoâng xaû raùc xuoàng gioøng keânh laøm taéc ngheõn keânh raïch, aûnh höôûng ñeán giao thoâng thuûy, cuõng nhö vieäc tieâu thoaùt nöôùc möa, giaûm bôùt tình traïng ngaäp nöôùc, baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa chính daân cö soâng ven keânh raïch noùi rieâng vaø ngöôøi daân thaønh phoá noùi chung. Choáng noùng ñeå thích öùng vôùi nhieät ñoä taêng: Laøm maùt ñoâ thò laø moät yeáu toá quan troïng ñeå naâng cao söï thoaûi maùi vaø chaát löôïng cuûa khoâng gian ñoâ thò. Laøm maùt ñoâ thò ôû TP. HCM laø taêng tyû leä caây xanh, taïo beà maët coû caây aåm öôùt, baûo toàn dieän tích soâng nöôùc lôùn vaø taát caû caùc ñieàu kieän treân ñöôïc tích hôïp, ñöôïc toå chöùc theo höôùng boå sung cho nhau theo höôùng keát hôïp caây xanh vôùi maët nöôùc, thì hieäu quaû laøm maùt ñoâ thò caøng lôùn.

Xaây döïng haønh lang thoâng gioù laø vieäc raát quan troïng, nhaèm taïo ra khoâng khí maùt vaø trong laønh cho thaønh phoá. Vieäc xaây döïng haønh lang thoâng gioù phaûi ñöôïc xaùc ñònh vaø quy hoaïch roõ raøng ngay trong caùc ñoà aùn phaùt trieån ñoâ thò. Ñeå ñaûm baûo cung caáp khoâng khí trong laønh cho thaønh phoá, cho töøng khu phoá, ñöôøng phoá vaø caùc block nhaø neân xaây döïng theo höôùng gioù chính. Höôùng gioù chính hôïp lyù nhaát cho TP. HCM laø höôùng gioù muøa. Ñöôøng phoá neân ñaët song song vôùi höôùng gioù hoaëc nghieâng goùc töø 30 ñoä. Maët ñöôøng caét phaûi ñuû roäng vaø khoâng bò chaën bôûi caùc coâng trình hoaëc caây xanh daøy ñaëc. Quaûn lyù böùc xaï maët trôøi laø moät coâng cuï quan troïng ñeå thích öùng vôùi BÑKH ôû caáp ñoä toaøn thaønh phoá vaø töøng coâng trình. Nhöõng bieän phaùp cuï theå coù theå thöïc hieän ñeå giaûm thieåu böùc xaï maët trôøi laø: söû duïng caùc vaât lieäu phaûn xaï trong coâng trình xaây döïng tieát kieäm ñöôïc chi phí cho caùc thieát bò laøm maùt. Traùnh aùnh saùng maët trôøi baèng caùch taïo boùng raâm trong khoâng gian coâng coäng hoaëc caùc toøa nhaø cuõng laø moät chieán löôïc ñeå giaûm taûi nhieät. Caùc caây coù taùn lôùn thöôøng ñöôïc söû duïng cho caùc khu vöïc ñoâ thò ôû caùc vuøng nhieät ñôùi ñeå baûo veä khoâng gian môû vaø caùc toøa nhaø vaø caùc toøa nhaø bôûi böùc xaï maët trôøi tröïc tieáp. Caùc “boùng ñoå” trong caùc khu vöïc ñi boä caàn ñöôïc tính toaùn ñeå goùp phaàn laøm maùt, giaûm naêng löôïng duøng ñeå ñieàu hoøa laøm maùt toøa nhaø.

ß a

Hoàng Koâng laø thaønh phoá chieàu thaúng ñöùng (vertical city) coù maät ñoä daøy ñaëc nhaø choï trôøi (skyscraper), hieäu öùng ñaûo nhieät ñoâ thò laø vaán ñeà luoân ñöôïc quan taâm ñeå giaûi quyeát. Phaân caùch caùc toøa nhaø nhaèm naâng cao chaát löôïng khí löu thoâng vaø moâi tröôøng daønh cho ngöôøi ñi boä. Khoaûng luøi cuûa caùc toøa nhaø – aùp duïng cho ngöôøi ñi boä tieáp giaùp vôùi caùc ñöôøng phoá heïp, cuõng nhaèm naâng cao chaát löôïng khí löu thoâng vaø moâi tröôøng daønh cho ngöôøi ñi boä vaø ñeå giaûm hieäu öùng “heûm saâu”.

Quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu

Quy hoaïch n Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát: Ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån beàn vöõng, thaâp nieân 1990 ñaõ ra ñôøi phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát (Integrated Strategic Planning). Quy hoaïch ñoâ thò thích öùng vôùi BÑKH cuõng khoâng ngoaøi muïc tieâu ñoù, neân vaãn caàn söû duïng phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát. Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø söï hôïp nhaát giöõa caùc baûn quy hoaïch: kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng, khoâng gian vaät chaát vaø caùc chieán löôïc thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu ñeå tìm ra muïc tieâu quy hoaïch chung, ñaûm baûo coäng baèng xaõ hoäi, thích öùng vôùi BÑKH vaø tính beàn vöõng. Tuy nhieân, quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát khoâng theå thay theá caùc baûn quy hoaïch kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng, quy hoaïch xaây döïng ñoâ thi vaø chieán löôïc thích öùng vôùi bieán ñoûi khí haäu. Ñuùng hôn quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø moät caùi duø bao truøm leân caùc baûn quy hoaïch vaø chieán löôïc neâu treân. Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát laø söï hôïp taùc veà maët toå chöùc giöõa nhaø nöôùc, coäng ñoàng vaø doanh nghieâp theo phöông phaùp quy hoaïch coù söï tham gia. Ñieàu ñoù laø söùc maïnh ñeå huy ñoäng caùc nguoàn löïc vaø söï phoái hôïp haønh ñoäng treân dieän roäng laø coâng cuï quaûn lyù cuûa chính quyeàn cho neân seõ thay ñoåi tö duy töø “laäp quy hoaïch thaønh phoá” sang “thaønh phoá laäp quy hoaïch”. Noùi caùch khaùc laø “tích hôïp caùc nghieân cöùu chieán löôïc veà BÑKH vaøo quy hoaïch xaây döïng thaønh phoá” (treân cô sôû ñaõ hôïp nhaát vôùi quy hoaïch kinh teá, xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng höôùng tôùi muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng).

n g µ n h

n Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò: Quy hoaïch xaây

döïng ñoâ thò chöùa ñöïng nhu caàu khoâng gian cuûa caùc baûn quy hoaïch kinh teá kinh teá, xaõ hoäi, baûo veä moâi tröôøng vaø caùc chieán löôïc thích öùng vôùi BÑKH trong söï haøi hoøa vôùi muïc tieâu phaùt trieån beàn vöõng theo phöông phaùp quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát. Tuy nhieân dieän tích khoâng gian ñoâ thò cuûa TP. HCM seõ bò thu heïp khi möïc nöôùc bieån daâng. Theo kòch baûn 65cm, dieän tích bò ngaäp ôû phía Taây-Nam thaønh phoá, phaïm vi dieän tích bò ngaäp seõ laø khoaûng 304km2, goàm caùc quaän, huyeän Bình Taân, Bình Chaùnh vaø quaän 12 ôû phía Ñoâng-Baéc. Theo kòch baûn 100cm, ngaäp 473km2, taäp trung ôû phía Taây-Nam thaønh phoá, goàm caùc quaän huyeän Bình Taân, Bình Chaùnh vaø quaän 12 ôû phía Ñoâng-Baéc vaø raûi raùc ôû caùc huyeän Nhaø Beø, Caàn Giôø. Hieän nay LHQ vaø nhoùm G8 ñaõ giôùi thieäu nhieàu giaûi phaùp sinh thaùi hôn tröôùc ñeå “soáng chung”, chöù khoâng phaûi chæ ngaên trieàu, choáng luõ. ÔÛ nöôùc ta, hieän nay Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân ñeà xuaát caùch tieáp caän ñoâ thò thích nghi vôùi ngaäp nöôùc taïi caùc vuøng truõng thaáp ngaäp nöôùc, chöù khoâng tuyeät ñoái chæ baèng caùc coâng trình ñeâ bao, khoâng thöïc hieän ngaäp ñeán ñaâu naâng neàn ñeán ñoù, chuùng ta coù theå tham khaûo kinh nghieäm xaây döïng taïi khu ñaát ngaäp nöôùc ôû trung taâm ñoâ thò môùi Thuû Thieâm do Sasaki (Myõ) quy hoaïch phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ngaäp nöôùc. Neáu chuùng ta nhaän thöùc ñöôïc nöôùc ngaäp khoâng coøn laø moái ñe doïa nöõa maø coù theå soáng chung vaø lôïi duïng noù thì seõ coù nhieàu saùng kieán soáng chung vôùi nöôùc ngaäp. Nhöõng khu vöïc coù theå phaùt trieån theo kieåu thích nghi nhö nhöõng khu vöïc phía Taây Nam cuûa TP. HCM. Khaùi nieäm ñoâ thò sinh thaùi ñaõ vaø ñang ñöôïc nghieân cöùu, thaûo luaän, aùp duïng ôû nhieàu quoác gia, laø loaïi hình ñoâ thò coù khaû naêng ñaûm baûo cho cö daân sinh soáng trong ñieàu kieän chaát löôïng cuoäc soáng toát hôn, söû duïng toái öu caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, höôùng tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng, öùng phoù vôùi BÑKH. Phaùt trieån ñoâ thò sinh thaùi, ñoâ thò xanh laø löïa choïn mang tính chieán löôïc cho söï phaùt trieån beàn vöõng vaø laø xu theá ñang dieãn ra treân toaøn theá giôùi. Ñoâ thò sinh thaùi chæ hoaøn chænh khi bao goàm caùc coâng trình xanh vaø kieán truùc sinh thaùi.

Quaûn lyù ñoâ thò Chöông trình quaûn lyù ñoâ thò môùi seõ theo höôùng tích hôïp (integrated), coù söï tham gia (participation) vaø beàn vöõng (suatainable), söû duïng moät caùch coù hieäu quaû caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø naêng löôïng, öùng phoù chuû ñoäng vôùi caùc hieän töôïng BÑKH. Vieäc phoái hôïp thöïc hieän moät caùch ñoàng boä coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø doanh nghieäp vaøo chöông trình quaûn lyù ñoâ thò naøy, trong ñoù xaùc ñònh hôïp lyù caùc lónh vöïc vaø khu vöïc nhaïy caûm coù khaû naêng bò aûnh höôûng do BÑKH seõ laøm cho TP. HCM phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi moät caùch beàn vöõng, giaûm thieåu vaø goùp phaàn giaûm thieåu caùc aûnh höôûng cuûa BÑKH, ngaøy caøng thích öùng vôùi hieän töôïng naøy, baûo veä thaønh quaû do phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong nhieàu naêm qua mang laïi, xöùng ñaùng laø ñaàu taøu cuûa vuøng, khu vöïc vaø caû nöôùc.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Phöông phaùp tieáp caän môùi veà quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò _ Nguyeãn Ñaêng Sôn, Nxb Xaây döïng naêm 2005, taäp 2 naêm 2006 2. Quy hoaïch caùc giaûi phaùp choáng ngaäp cho TPHCM_ Boä Noâng nghieäp & Phaùt trieån Noâng thoân, Baùo SGGP ngaøy 9/3/2008 3. Low Carbon Cities – 45th World Congress, Porto portugal 18-22 October 2009, Spatial Planning for Low Carbon Cities 4. Seven Ingredients for Low carbon Cities , a Statement from ISOCARP (International Society of City and Regional Planners) Cogress, Porto/Portugal (19-23 October 2009) 5. Caàn xaùc ñònh caùc khu vöïc nhaäy caûm _ Nguyeãn Trung Vieät Baùo SGGP 6. Thaùch thöùc vaø thôøi cô_ Nguyeãn Vaên Chieán, Baùo SGGP 7. Giaûi phaùp toång theå choáng ngaäp _ Nguyeãn Ñaêng Sôn, TC Ngöôøi ñoâ thò ngaøy 25/7/2011 8. Thaønh phoá chieàu thaúng ñöùng, Kinh nghieäm Hoàng Koâng, ngaøy 25/11/2011 9. Thaønh phoá xanh _ Nguyeãn Ñaêng Sôn, TC SG ÑTXD thaùng 5/2012 10. Quy hoaïch xaây döïng TP HCM trong ñieàu kieän BÑKH vaø möïc nöôùc bieån daâng_ Leâ Hoàng Keá, TC SG ÑTXD thaùng 6/2012 11. Quy hoaïch chieán löôïc hôïp nhaát _ Nguyeãn Ñaêng Sôn, TC Quy hoaïch xaây döïng soá 59 naêm 2012 12. Töông lai ñoâ thò Vieät Nam - Haønh ñoäng hoâm nay _ Cuïc Phaùt trieån Ñoâ thò, TC Quy hoaïch Xaây döïng soá 59 naêm 2012 13. Ñoâ thò sinh thaùi thích öùng vôùi BÑKH _ Nguyeãn Ñaêng Sôn, TC SG ÑTXD thaùng 6/2013 14. Höôùng daãn veà quy hoaïch vaø thieát keá ñoâ thò thích öùng vôùi BÑKH, Sôû QH - KT TP. HCM vaø Ñaïi hoïc Kyõ thuaät Cotbus, Ñöùc naêm 2013 15. Caåm nang veà quy hoaïch vaø thieát keá ñoâ thò thích öùng vôùi BÑKH, sôû QH – KT TP. HCM vaø Ñaïi hoïc Kyõ thuaät Cotbus, Ñöùc, naêm 2013

SË 65+66 . 2013

103

Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm

RUÙT RA TÖØ SÖÏ THAM GIA CUÛA COÄNG ÑOÀNG TRONG QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ ÔÛ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG NAM AÙ

ÑA NGAØNH PGS. TS. KTS. Ñoã Haäu

The process of preparation of planning, implementation of plan with community participatory has gained considerable attention in many countries around the world. Countries in Southeast Asia such as Thailand, Singapore, Indonesia, Philippines, Cambodia ... has mobilized community participation in urban planning in many years and has shown the strengths and tremendous effectiveness of the process of planning and urban development with the community participation. This paper has introduced a number of successful experiences in some provinces, cities, towns and wards in the Philippines, Thailand, Cambodia during the process of planning, implementation of plan, particularly through the lessons learned from the success of the projects.

Boái caûnh chung

Phöông phaùp quy hoaïch coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñöôïc phaùt trieån taûn maïn vaø töï phaùt töø nhöõng naêm 60, baét ñaàu töø caùc nöôùc chaâu AÂu. Nhöõng naêm sau ñoù ñöôïc truyeàn baù nhanh choùng taïi nhieàu quoác gia phaùt trieån, nhöõng nôi maø maø phöông phaùp quy hoach cuõ bò pheâ phaùn laø mang tính cöùng nhaéc, aùp ñaët, khoâng daân chuû vaø thieáu söï tham gia cuûa coäng ñoàng. Quaù trình laäp quy hoaïch, thöïc hieän quy hoaïch coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng ñaõ vaø ñang daønh ñöôïc söï chuù yù ñaùng keå trong nhieàu quoác gia treân theá giôùi. Caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ nhö Thaùi Lan, Singapore, Indonesia, Philipines,

104

SË 65+66 . 2013

Campuchia… cuõng ñaõ huy ñoäng coäng ñoàng tham gia trong coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò töø nhieàu naêm vaø ñaõ chæ ra nhöõng theá maïnh vaø hieäu quaû to lôùn cuûa quaù trình quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng. Theo kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc, söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong quaù trình quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò coù theå dieãn ra döôùi nhieàu hình thöùc ña daïng vaø phong phuù. Vai troø cuûa coäng ñoàng ñöôïc theå hieän xuyeân suoát trong toaøn boä quaù trình quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò.

Baøi hoïc kinh nghieäm töø moät soá nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ

Guimaras - Philippines - Nguoàn: GNet

Philippines: Hieán phaùp cuûa Philippines naêm 1987 ñaõ ghi roõ: “phaùt trieån caùc caáu truùc töï quaûn ñòa phöông vaø caáu truùc Nhaø nöôùc phi taäp trung”. Naêm 1991, Ñaïo luaät Chính quyeàn ñòa phöông ñöôïc thoâng qua, trong ñoù chuyeån giao traùch nhieäm cung caáp caùc dòch vuï cô baûn cho caùc chính quyeàn ñòa phöông. Söï tham gia cuûa ngöôøi daân trong vieäc laäp quy hoaïch ñaõ ñöôïc toå chöùc thoâng qua caùc buoåi hoïp thöôøng xuyeân cuûa caùc Hoäi ñoàng phaùt trieån hoaëc vôùi söï tham gia cuûa caùc khu vöïc xaõ hoäi daân söï ôû taát caû caùc caáp töø caáp phöôøng (barangay) tôùi caáp tænh. Sau ñaây laø moät vaøi ví duï veà vieäc coäng ñoàng tham gia trong quaù trình quy hoaïch: Quy trình quy hoaïch vaø laäp quy hoaïch hôïp nhaát taïi tænh Guimaras coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng:

vaø söû duïng laøm cô sôû cho vieäc trieån khai caùc döï aùn boå sung trong toaøn tænh. Chính quyeàn ñòa phöông cuûa moãi thaønh phoá moät maët taäp trung thöïc hieän toát vai troø vaø chöùc naêng cuûa thaønh phoá mình, moät maët boå sung nhöõng saùng kieán cuûa thaønh phoá khaùc aùp duïng vaøo thaønh phoá cuûa mình. Quy trình naøy ñöôïc trieån khai treân cô sôû coù söï tham vaán cuûa coäng ñoàng daân cö vaø caùc beân lieân quan trong suoát quaù trình, töø giai ñoaïn ñaàu tieân phaân tích caùc döõ lieäu cho ñeán quaù trình laäp quy hoaïch, keá hoaïch, keå caû trong vieäc xaùc ñònh caùc ñònh höôùng phaùt trieån cuûa tænh. Quy trình laäp quy hoaïch ñöôïc thieát keá bao goàm 4 modules. Moãi Module ñöôïc xaùc ñònh coù ñaàu vaøo vaø ñaàu ra raát cuï theå: Module 1: Xaây döïng cô sôû döõ lieäu quy hoaïch. Keát quaû ñaàu ra cuûa module naøy laø hoà sô sinh

thaùi caëp nhaät, baûn toùm taét thoáng keâ xaây döïng vaø moät ma traän “Vaán ñeà - Giaûi phaùp” Module 2: Xaây döïng caùc muïc tieâu chung môùi hoaëc ñieàu chænh taàm nhìn hieän coù. Keát quaû ñaàu ra laø Vaên baûn taàm nhìn ñaõ ñöôïc ñieàu chænh, bao goàm caùc noäi dung cuûa taàm nhìn. Module 3: Xaây döïng PPFP (quy hoaïch phaùt trieån khoâng gian toaøn tænh) ñoái vôùi tænh vaø CLUP (quy hoaïch phaùt trieån khoâng gian toaøn thaønh phoá) ñoái vôùi thaønh phoá. Coù 3 hoaït ñoäng chính trong module naøy bao goàm: n Xaây döïng caùc phöông aùn chieán löôïc phaùt trieån khoâng gian thaønh phoá coù tính ñeán chieán löôïc khoâng gian cuûa tænh, löïa choïn phöông aùn phuø hôïp nhaát vôùi cho tænh vaø töøng thaønh phoá.

Guimaras laø moät tænh naèm ôû phía Ñoâng Nam cuûa ñaûo Panay bao goàm 5 thaønh phoá laø: Buenavista, Jordan, Nueva Valencia, San Lorenzo, Sibunag, coù toång dieän tích 60,457ha vaø soá daân laø 141.450 ngöôøi. Naêm 2005 vôùi söï taøi trôï cuûa Coäng hoøa Lieân bang Ñöùc, Guimaras ñaõ trieån khai Chöông trình “Quy trình quy hoaïch vaø laäp keá hoaïch hôïp nhaát”. Ñoù laø baûn quy hoaïch ñöôïc thoûa thuaän giöõa tænh vaø 5 thaønh phoá, trong ñoù tænh cuøng vôùi caùc thaønh phoá xaùc ñònh vai troø cuûa moãi ñoâ thò vaø vieãn caûnh trong 30 naêm tieáp theo, taïo ñieàu kieän cho 5 thaønh phoá phaùt trieån caân ñoái haøi hoøa vôùi keá hoaïch phaùt trieån cuûa töøng thaønh phoá. Caùc keá hoaïch söû duïng ñaát cuûa 5 thaønh phoá trong tænh ñaõ ñöôïc nghieân cöùu ñoàng thôøi coù söï boå trôï laãn nhau SË 65+66 . 2013

105

n Xaây

döïng caùc chính saùch nhaø ôû, saûn xuaát, haï taàng, khu vöïc baûo toàn... phuø hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån khoâng gian vaø chính saùch cuûa quoác gia. n Xaây döïng coâng cuï thöïc hieän. Module 4: Chuaån bò chöông trình ñaàu tö phaùt trieån ñòa phöông 3 naêm (LDIP) cho moãi ñoâ thò. Chöông trình ñöôïc trieån khai döïa treân nguyeân taéc phaân quyeàn. OÂng tænh tröôûng cuõng laø chuû tòch Hoäi ñoàng phaùt trieån tænh (PDC) laø cô quan laäp quy hoaïch cuûa tænh. Caùc laõnh ñaïo caùc thaønh phoá vaø caùn boä "Vaên phoøng Laäp quy hoaïch vaø phaùt trieån" cuûa Tænh (cô quan ñieàu phoái caùc hoaït ñoäng vôùi caùc beân coù lieân quan) ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình laäp quy hoaïch. Vôùi nhöõng nguyeân taéc cuûa döï aùn phaân quyeàn naøy, caùc laõnh ñaïo caùc ñoâ thò vaø caùn boä caùc phoøng ban cuõng ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình laäp quy hoaïch. Ñieàu phoái vieân Vaên phoøng laäp quy hoaïch vaø Phaùt trieån Ñoâ thò cuûa moãi thaønh phoá phaûi môøi ñöôïc caùc laõnh ñaïo vaø ñaïi dieän caùc ban ngaønh cuûa thaønh phoá tham döï caùc Hoäi thaûo ñònh höôùng laäp quy hoaïch vaø caùc cuoäc hoïp tham vaán coäng ñoàng. Caùc Phoù Thò tröôûng caùc thaønh phoá cuõng laø nhaân toá tích cöïc trong quaù trình laäp quy hoaïch vì hoï laø nhöõng ngöôøi tham gia vaøo taát caû caùc hoaït ñoäng töø khi trieån khai chöông trình cho ñeán khi keát thuùc. Quaù trình laäp quy hoaïch coù nhieàu beân tham gia, coù tham vaán cuûa coäng ñoàng neân caùc chieán löôïc veà phaùt trieån khoâng gian ñaõ ñöôïc nghieân cöùu raát kyõ. Hoaït ñoäng naøy khoâng chæ thu huùt söï tham gia cuûa caùc toå chöùc chính quyeàn cuûa tænh, thaønh phoá, caùc cô quan Trung öông maø coøn coù söï tham gia cuûa caùc toå chöùc phi Chính phuû, Toå chöùc

quaàn chuùng vaø ñaïi dieän cac toå chöùc Toân giaùo. Baøi hoïc ruùt ra töø thaønh coâng cuûa Chöông trình “Quy trình quy hoaïch vaø laäp keá hoaïch hôïp nhaát” laø nhôø coù söï cam keát cuûa chính quyeàn thaønh phoá, söï ñoân ñoác thöôøng xuyeân cuûa tænh vaø cô quan taøi trôï, naêng löïc cuûa caùc chuû theå tham gia vaø huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong caû quaù trình laäp quy hoaïch. Quy hoaïch naøy mang tính beàn vöõng vì caùc giaûi phaùp quy hoaïch khoâng laøm aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng cuûa toaøn tænh. Thaùi Lan: n Ngöôøi daân tham gia quy hoaïch vaø ra quyeát ñònh taïi thò xaõ Khonkaen Thò xaõ Khonkaen naèm ôû huyeän Muang thuoäc tænh Khonkaen. Khonkaen ñöôïc xaùc ñònh trong quy hoaïch laø thò xaõ phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuøng vôùi Chiang Mai, Songkhla, Nakhon Ratchasima vaø Chonburi. Ngoaøi nhöõng ngöôøi daân goác sinh ra vaø lôùn leân taïi ñaây, coøn coù raát nhieàu ngöôøi Thaùi - Trung Quoác sinh soáng ôû ñaây. Hoï cuøng sinh soáng trong moät coäng ñoàng lôùn vaø coù vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá ñòa phöông. Vieäc huy ñoäng söï tham gia cuûa ngöôøi daân trong quy hoaïch vaø ra quyeát ñònh ñöôïc theå hieän ôû 2 hoaït ñoäng chính sau: Hoäi ñoàng thaønh phoá taïo ra moät dieãn ñaøn laéng nghe yù kieán ñoùng goùp cuûa ngöôøi daân trong vieäc quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò, nhöõng yù kieán ñoùng goùp cho caùc cô quan chöùc naêng cuûa thaønh phoá tröôùc khi ban haønh caùc quyeát ñònh. Hoäi ñoàng thaønh phoá thaønh laäp boä phaän thöôøng tröïc vaø Phoøng "Khuyeán khích söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø phi taäp trung" . Hoäi ñoàng thaønh phoá ñaõ môøi nhieàu hoïc giaû,

laõnh ñaïo caùc toå chöùc xaõ hoäi (CSO) vaø caùc thaønh vieân coäng ñoàng tham gia trong nhöõng cuoäc hoïp lieân quan. Tröôøng Ñaïi hoïc Khon Kaen trôû thaønh nôi cung caáp caùc chuyeân gia vaø ñòa ñieåm ñeå thaûo luaän caùc yù töôûng cuûa coäng ñoàng vaø Hoäi ñoàng thaønh phoá. Ñaøi phaùt thanh coäng ñoàng cuõng trôû thaønh nguoàn cung caáp thoâng tin vaø chia seû vaø phoå bieán caùc yù töôûng quan troïng. Hôn 200 nhoùm ngöôøi/toå chöùc trong thò xaõ ñaõ tham gia ñoùng goùp yù kieán vaø kieán nghò veà caùc chính saùch coâng tröôùc khi chính quyeàn thaønh phoá ban haønh quyeát ñònh thoâng qua nhieàu hoaït ñoäng nhö: caùc cuoäc hoïp chung, thaûo luaän nhoùm, hoäi thaûo... Caùc hoaït ñoäng treân thöïc hieän theo Hieán phaùp cuûa Vöông quoác Thaùi Lan naêm 1997.“Caùc ñoâ thò nhoû trong ñoâ thò lôùn” laø hoaït ñoäng phaân quyeàn töø chính quyeàn thò xaõ cho coäng ñoàng. Vieäc phaân quyeàn trong tröôøng hôïp naøy laø chính quyeàn thò xaõ hoã trôï cho coäng ñoàng coù khaû naêng quaûn lyù caùc keá hoaïch vaø döï aùn cuûa coäng ñoàng vaø trieån khai caùc döï aùn theo caùch rieâng cuûa coäng ñoàng. Quaûn lyù ngaân saùch, nguoàn nhaân löïc, vaät lieäu, chuyeån giao coâng ngheä... ñöôïc chuyeån giao traùch nhieäm töø chính quyeàn thò xaõ cho coäng ñoàng daân cö. Trong quaù trình phaân quyeàn, chính quyeàn thò xaõ cuõng ñaõ cung caáp kieán thöùc vaø thoâng tin, giuùp cho coäng ñoàng coù theå thöïc hieän ñöôïc caùc keá hoaïch vaø döï aùn. Thoâng qua hoaït ñoäng naøy, chính quyeàn thaønh phoá naém baét ñöôïc nhu caàu nguyeän voïng cuûa ngöôøi daân vaø phuïc vuï ngöôøi daân toát hôn. Baøi hoïc ruùt ra töø Khonkaen: Boán yeáu toá quan troïng ñaõ taïo neân thaønh coâng cuûa moâ hình naøy laø: n Söï chæ ñaïo tích cöïc cuûa cô quan ñieàu haønh cuûa thò xaõ Khonkaen, Thailand - Nguoàn: GNet

106

SË 65+66 . 2013

n Naêng löïc cuûa caùn boä hoã trôï trong vaên phoøng cuûa thò xaõ n Söï hôïp taùc cuûa coäng ñoàng ñoâ thò n Coù söï hoã trôï vaø phoái hôïp cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Khon Kaen

Campuchia: n Coäng ñoàng phöôøng Toul Sangke tham gia naâng caáp haï taàng kyõ thuaät: Toul Sangke naèm ôû phía Baéc, laø moät trong 76 phöôøng cuûa thuû ñoâ Phnom Penh, coù toång daân soá 49.639 ngöôøi vôùi dieän tích laø 635,31ha vaø ñöôïc chia ra thaønh 3 laøng. Vôùi nguoàn ngaân saùch haïn heïp, chính quyeàn phöôøng khoâng theå caûi thieän ñöôïc tình hình ngaäp luït taïi khu vöïc cuõng nhö haï taàng kyõ thuaät taïi ñòa phöông trong khi quaù trình ñoâ thò hoùa taêng nhanh. Ñeå khaéc phuïc khoù khaên veà taøi chính, chính quyeàn ñòa phöông ñaõ huy ñoäng nhaân daân trong xaõ tham gia vaøo quaù trình quy hoaïch vaø ñoùng goùp taøi chính. Ñoà aùn quy hoaïch ñaõ ñöôïc laäp döïa treân cô sôû xaùc ñònh nhu caàu nguyeän voïng cuûa ngöôøi daân vaø ñöôïc nhaân daân thoáng nhaát phöông aùn vaø giaûi phaùp thöïc hieän. Phöôøng ñaõ thaønh laäp Ban quy hoaïch vaø taøi chính ñeå laøm vieäc vôùi nhaân daân trong suoát quaù trình töø giai ñoaïn laäp quy hoaïch, thoâng qua quy hoaïch vaø thaønh laäp caùc Ban khaùc nhau ñeå thu kinh phí ñoùng goùp cuûa nhaân daân, mua nguyeân vaät lieäu, ñaáu thaàu döï aùn, giaùm saùt kyõ thuaät vaø quaûn lyù döï aùn. Quaù trình laäp quy hoaïch vaø thöïc hieän quy hoaïch ñaõ thöïc hieän moät soá khaâu quan troïng ñeå naâng cao tính minh baïch trong quaûn lyù ngaân saùch cuûa ñòa phöông vaø cuûa nhaân daân ñoùng goùp ví duï nhö vieäc ñoùng goùp cuûa caùc coâng ty tö nhaân, caù nhaân ñeàu ñöôïc ghi cheùp vaø coâng khai thoâng tin taïi nhöõng nôi coâng coäng trong phöôøng. Sau 10 naêm trieån khai quy hoaïch vaø thöïc hieän quy hoaïch, maïng löôùi ñöôøng phoá, heä thoáng caáp thoaùt nöôùc, ñieän chieáu saùng, nhaø ôû ñöôïc naâng caáp, caûi taïo laïi thay ñoåi ñaùng keå boä maët cuûa thaønh phoá vaø naâng cao chaát löôïng moâi tröôøng ôû cuûa ngöôøi daân. Baøi hoïc ruùt ra töø Döï aùn: n Coù söï tham gia cuûa caùc toå chöùc chính trò trong quaù trình trieån khai döï aùn n Coù söï keát noái vaø hôïp taùc giöõa caùc nhoùm chính trò khaùc nhau, thaønh laäp lieân minh trong caùc Hoäi ñoàng ñòa phöông n Coù söï hieän dieän cuûa nhieàu Toå chöùc quoác teá hoã trôï veà taøi chính, kyõ thuaät vaø giaùm saùt caùc hoaït ñoäng cuûa Döï aùn

Coäng ñoàng daân cö ôû KHONKAEN – Thaùi Lan tham gia laäp quy hoaïch. n Naâng cao naêng löïc cuûa chính quyeàn ñòa phöông trong quaù trình trieån khai n Khuyeán khích söï ñoùng goùp töï nguyeän, ñaëc bieät laø töø nhöõng ngöôøi giaøu coù trong coäng ñoàng, thaønh laäp quyõ phaùt trieån coäng ñoàng, Quyù ñöôïc ghi nhaän vaø thoâng baùo roäng raõi trong toaøn coäng ñoàng.

Keát luaän

gia vaøo quaù trình quy hoaïch, caùc thaønh vieân coäng ñoàng seõ thaáy mình ñöôïc coi troïng hôn, seõ hôïp taùc chaët cheõ vôùi chính quyeàn ñòa phöông, vôùi caùc nhaø chuyeân moân. Ngöôøi daân cuõng nhaän thaáy roõ quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm trong quaù trình thöïc hieän vaø quaûn lyù caùc ñoà aùn, döï aùn, hoï seõ duy trì söï tham gia cuûa mình ñeå ñaït tôùi thaønh coâng.

Vieät Nam ñang trong thôøi kyø hieän ñaïi hoùa vaø coâng nghieäp hoùa nhanh choùng. Trong quaù trình ñoåi môùi naøy, söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò coøn laø vaán ñeà khaù môùi meû, caàn ñöôïc chuù yù trieån khai nghieân cöùu vaø vaän duïng trong ñieàu kieän Vieät Nam.

Ñeå huy ñoäng toái ña nguoàn löïc cuûa coäng ñoàng tham gia trong quy hoaïch ñoâ thò, caàn coù nhöõng cô cheá chính saùch vaø höôùng daãn cuï theå cuûa Nhaø nöôùc, coù söï trôï giuùp cuûa Nhaø nöôùc vaø cô quan chuyeân moân trong caùc chöông trình, döï aùn cuï theå, coù caùc giaûi phaùp thích hôïp trong quaù trình trieån khai.

Thöïc teá quaù trình laäp quy hoaïch vaø thöïc hieän caùc ñoà aùn quy hoaïch, ñöa caùc ñoà aùn quy hoaïch vaøo cuoäc soáng coøn gaëp nhieàu khoù khaên, töø khaâu ñeàn buø giaûi phoùng maët baèng, xaây döïng heä thoáng cô sôû haï taàng cho ñeán xaây döïng, duy tu baûo döôõng. Vì vaäy, vieäc huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø khu vöïc tö nhaân vaøo coâng taùc quy hoaïch, xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò laø heát söùc caàn thieát.

Töø nhöõng baøi hoïc ruùt ra töø caùc nöôùc ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ coù ñieàu kieän töông ñoàng, quaù trình quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng raát caàn ñöôïc Nhaø nöôùc, chính quyeàn caùc ñòa phöông, caùc nhaø quy hoaïch, caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò quan taâm, bôûi kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ chæ ra nhöõng theá maïnh vaø hieäu quaû thöïc teá cuûa caùch tieáp caän naøy ñoái vôùi söï phaùt trieån beàn vöõng veà maët xaõ hoäi cho caùc ñoâ thò. Quaù trình quy hoaïch xaây döïng vaø quaûn lyù ñoâ thò ôû caùc nöôùc ñaõ chöùng minh raèng: vieäc coäng taùc giöõa nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng daân cö ñoâ thò laø heát söùc caàn thieát, vai troø cuûa coäng ñoàng laø heát söùc quan troïng. Khi caùc ñoà aùn quy hoaïch coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng seõ ñem laïi nhöõng hieäu quaû voâ cuøng to lôùn veà ñoùng goùp nguoàn löïc cuõng nhö heát söùc thuaän lôïi trong quaù trình laäp vaø thöïc hieän caùc ñoà aùn quy hoaïch.

Ñeå ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò mang tính khaû thi thì phaûi quan taâm tôùi boái caûnh xaõ hoäi cuûa coâng taùc quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò, trong ñoù caàn chuù yù vai troø tham gia cuûa coäng ñoàng. Nhöõng lôïi ích töø caùch tieáp caän coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong coâng taùc quy hoaïch vaø xaây döïng ñoâ thò laø raát to lôùn. Beân caïnh nhöng lôïi ích kinh teá - xaõ hoäi, khi ñöôïc tham

SË 65+66 . 2013

107

Quy hoaïch maïng löôùi giao thoâng coâng coäng Bordeaux vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng thaønh phoá Ñaø Naüng

ÑA NGAØNH ThS. Traàn Hoaøi Nam

Ñaïi hoïc Duy Taân, Ñaø Naüng

108

One of the fundamental issues for sustainable urban development is the planning of the synchronous public transport system in which the use of individual transport modes is minimized. As a young and developing city, Danang needs to build a public transport network to fulfill its raising transportation demand. In order to ensure that this network will not repeat the same problems in Hanoi and Ho Chi Minh, some effective public transport models in the world should be examined. This paper refers to the public transport network in Bordeaux City (France) and gives some lessons learned for strategic transportation planning in Danang.

Môû ñaàu:

Bordeaux laø moät thaønh phoá caûng treân soâng Garonne, naèm phía Taây Nam cuûa nöôùc Phaùp vôùi daân soá 250.082 ngöôøi (2008) vaø laø thuû phuû cuûa vuøng Aquitaine. Ñaây laø moät 5 thaønh phoá lôùn cuûa nöôùc Phaùp caùch Paris khoaûng 600km vaø ñöôïc bieát ñeán nhö laø thuû ñoâ cuûa ngaønh coâng nghieäp röôïu vang theá giôùi vôùi nhaõn hieäu vang Bordeaux noåi tieáng. Khoâng chæ coù vaäy, nhieàu ñòa ñieåm lòch söû cuûa thaønh phoá coøn naèm trong danh saùch Di saûn theá giôùi cuûa UNESCO vôùi moâ taû “ñoâ thò vöôït troäi vaø aán töôïng tuyeät vôùi veà kieán truùc” cuûa theá kyû XVIII.

Bordeaux ñöôïc ñaùnh giaù nhö moät trong nhöõng thaønh phoá ñieån hình veà quy hoaïch vaø caùch toå chöùc khoâng gian trung taâm ñoâ thò xuaát saéc vôùi ñieåm nhaán laø nhöõng tuyeán ñöôøng ñi boä daøi keát noái nhöõng coâng trình kieán truùc ngheä thuaät coå moät caùch linh hoaït. Trong ñoù phaûi ñeà caäp ñeán heä thoáng giao thoâng ñoâ thò ñöôïc toå chöùc moät caùch baøi baûn, khoa hoïc vaø gaàn nhö hoaøn haûo keát noái thuaän lôïi giöõa trung taâm ñoâ thò vôùi caùc khu vöïc ngoaïi oâ Bordeaux taïo ra ñieåm nhaán cho khoâng gian ñoâ thò. Do ñoù, theo caùch quy hoaïch töø luùc môùi hình thaønh, heä thoáng giao thoâng cuûa thaønh phoá ñöôïc quy hoaïch

ß a

n g µ n h

maïng löôùi xe ñieän baùnh saét Bordeaux coù chieàu daøi tuyeán 43,9km (27,3 daëm) vôùi 89 ñieåm döøng. Vaø döï kieán ñeán naêm 2020 maïng löôùi naøy seõ ñöôïc môû roäng leân ñeán 77km. Vôùi lôïi theá veà söùc chôû, vaän toác lôùn, xe ñieän baùnh saét ñaûm nhaän töø 45 –50% löôïng haønh khaùch cuûa toaøn heä thoáng. Vieäc phaùt trieån maïng löôùi naøy ôû Bordeaux ñaõ ñöôïc quan taâm moät caùch ñuùng möùc bôûi nhu caàu ñi laïi vaøo naêm 2020 döï baùo taêng leân ñaùng keå (naêm 2009 coù 94 trieäu löôït haønh khaùch, 2013 coù 146 trieäu vaø naêm 2020 laø 199 trieäu) [1]. Do ñoù söï môû roäng caùc tuyeán tramway laø moät böôùc ñi hôïp lyù, coù tính chieán löôïc laâu daøi cuûa chính quyeàn Bordeaux. Caùc tuyeán tramway ôû Bordeaux giöõ vai troø laø heä thoáng GTCC “xöông

Sô ñoà caáu truùc maïng löôùi ñöôøng phoá Bordeaux

vôùi haït nhaân laø nhöõng yeáu toá treân: heä thoáng giao thoâng cuûa Bordeaux caáu truùc theo daïng höôùng taâm, vôùi haït nhaân laø khu phoá coå vaø quaûng tröôøng trung taâm “Places de Quinconces” beân caïnh nhaø haùt lôùn thaønh phoá “Grand Theùatâ re”. Hai tuyeán phoá chính cuûa thaønh phoá laø con ñöôøng mang teân ñaïi thi haøo Phaùp Victor Hugo vaø con ñöôøng ñi boä Sainte Catherine (Truïc Ñoâng – Taây vaø truïc Baéc Nam).

Giao thoâng coâng coäng

Heä thoáng giao thoâng coâng coäng cuûa Bordeaux phaùt trieån töø khaù sôùm (1880) vaø ñeán nay phaùt trieån hoaøn thieän vôùi 2 loaïi phöông tieän chính laø xe ñieän baùnh saét (tramway) vaø xe buyùt. Heä thoáng Tramway Heä thoáng Tramway taïi Bordeaux ñöôïc hình thaønh töø nhöõng naêm 1880. Ñeán naêm 1946 heä thoáng Tramway taïi Bordeaux coù 38 tuyeán vôùi toång chieàu daøi 200km vaø naêng löïc vaän chuyeån 160.000 haønh khaùch moãi ngaøy vôùi moät heä thoáng caáp ñieän thoâ sô treân maët ñaát. Tuy nhieân vaøo thôøi ñieåm ñoù thò tröôûng thaønh phoá Jacques Chaban-Delmas ñaõ quyeát ñònh chaáp döùt hoaït ñoäng caùc xe ñieän bôûi oâng thaáy caùc ñöôøng xe ñieän khoâng coøn phuø hôïp so vôùi xe bus, caùc ñöôøng xe ñieän gaây caûn trôû caùc phöông tieän khaùc löu thoâng, ñaëc bieät laø xe hôi. Naêm 1958 tuyeán cuoái cuøng cuûa xe ñieän ñaõ bò chaám döùt hoaït ñoäng. Ñeán naêm 1970 söï thaát baïi cuûa caùc chính saùch giao thoâng ñaõ trôû neân roõ raøng nhöng thò tröôûng Chaban ñaõ khoâng coù söï chuaån bò coù vieäc khoâi phuïc heä thoáng xe ñieän. Moät döï aùn hoaønh traùng veà ñöôøng saét ngaàm ñaõ ñöôïc ñöa ra nhöng cuoái cuøng khoâng ñöôïc thöïc hieän. Vaø cho ñeán naêm 1995 khi Alain Juppeù leân laøm thò tröôûng thì môùi baét ñaàu trieån khai vieäc nghieân cöùu caùc giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát tình hình giao thoâng loän xoän gaây maát an toaøn cho thaønh phoá. Sau hai naêm nghieân cöùu, 1997 döï aùn xe ñieän ñaõ ñöôïc thaønh phoá thoâng qua. Thaùng 12/ 2003 3 tuyeán xe ñieän ñaõ ñöôïc ñöa vaøo vaän haønh, sau ñoù ñöôïc môû roäng vaøo caùc naêm 2005, 2007 vaø 2008. Tính ñeán thaùng 7 naêm 2009,

Maïng löôùi tramway taïi Bordeaux naêm 2010 vaø 2020 (döï kieán) [1]

soáng” cuûa maïng löôùi giao thoâng ñoâ thò thaønh phoá vaø ñöôïc phaân chia theo caùc höôùng: Baéc–Nam, Ñoâng–Taây, Ñoâng Baéc – Taây Nam. Ñaây SË 65+66 . 2013

109

ß a

n g µ n h

laø caùc truïc giao thoâng chính, giöõ vaøi troø laø caùc truïc höôùng taâm keát noái trung taâm ñoâ thò vôùi caùc khu vöïc veä tinh. Do ñoù, ñaõ giuùp môû phaùt trieån môû roäng ñoâ thò moät caùch hieäu quaû, haïn cheá moät ñoä daân soá taäp trung taïi khu vöïc phoá coå vaø giaûm taùc ñoäng toái ña leân caùc coâng trình kieán truùc di saûn cuûa Bordeaux. Heä thoáng xe bus Song song vôùi vieäc xaây döïng maïng löôùi chính, Bordeaux ñaõ phaùt trieån maïng löôùi xe bus ñoàng boä nhaèm hoã trôï vaø keát noái ñeán caùc khu vöïc maø heä thoáng tramway khoâng ñi qua. Hieän nay, baûn quaûn lyù heä thoáng giao thoâng coâng coäng Bordeaux (TBC) quaûn lyù 65 tuyeán xe bus hoaït ñoäng haèng ngaøy, bao goàm [2]: n 13 tuyeán hoaït ñoäng taàn suaát cao (1015 phuùt). n 9 tuyeán chính coù taàn suaát hoaït ñoäng töø 15 -30 phuùt. n 6 tuyeán hoaït ñoäng ngoaïi thaønh. n 8 tuyeán ñòa phöông. n 2 tuyeán xe bus nhanh. n 16 tuyeán chaäm. n 11 tuyeán chuyeân bieät (hoïc sinh). n 4 tuyeán hoaït ñoäng linh hoaït ban ngaøy: leân hoaëc xuoáng theo yeâu caàu. n 6 tuyeán hoaït ñoäng linh hoaït buoåi toái. n 1 tuyeán hoaït ñoäng lòch hoaït ban ñeâm. n 3 tuyeán hoaït ñoäng daønh cho caùc khu vöïc coù ít hoaëc khoâng coù söï phuïc vuï cuûa xe bus hoaëc xe ñieän thöôøng xuyeân.

Söï thaønh coâng cuûa maïng löôùi GTCC cuûa thaønh phoá Bordeaux

n Söï gaén keát giöõa maïng löôùi xe buyùt vaø xe ñieän baùnh saét (tramway) Maïng löôùi xe bus ñöôïc phaùt trieån döïa treân 3 tuyeán xe ñieän baùnh saét ñeå keát noái caùc khu vöïc phuï caän laïi vôùi nhau, giöõ vai troø nhö laø caùc tuyeán vaønh ñai ñoâ thò. Caùc tuyeán xe bus keát noái vôùi maïng löôùi tramway thoâng qua caùc traïm trung chuyeån haønh khaùch. Ñaây laø khu vöïc maø ngöôøi daân coù theå deã daøng chuyeån tuyeán moät caùch linh hoaït. Ñieàu caên baûn ñeå taïo neân tính hieäu quaû cao cuûa xe buyùt ôû Bordeaux chính laø söï ña daïng veà caùc loaïi hình tuyeán. Caùc tuyeán naøy ñöôïc phaân loaïi moät caùch chi tieát, cuï theå theo töøng chöùc naêng rieâng bieät ñeå ñaùp öùng moät caùch ñaày ñuû nhaát nhu caàu ñi laïi haøng ngaøy cuûa moïi taàng lôùp thò daân: tuyeán xe buyùt nhanh, xe buyùt daønh cho hoïc sinh, tuyeán hoaït ñoäng ban ñeâm… Vì vaäy, taïi Bordeaux, ngöôøi daân ôû noäi thaønh vaø ngoaïi thaønh ñeàu coù cô hoäi tieáp caän dòch vuï GTCC moät caùch thuaän tieän nhaát.

110

SË 65+66 . 2013

Maïng löôùi xe buyùt taïi Bordeaux [2] n Söï gaén keát giöõa caùc tuyeán ñi boä vôùi caùc tuyeán giao thoâng coâng coäng Maïng löôùi GTCC naøy coøn ñöôïc hoã trôï nhôø söï phaùt trieån cuûa loaïi hình ñi boä, xe ñaïp ôû Bordeaux – trôû thaønh moät phöông tieän trung chuyeån töø nhaø tôùi caùc dòch vuï cuûa vaän taûi haønh khaùch coâng coäng mang tính beàn vöõng cao.

Baøi hoïc kinh nghieäm cho phaùt trieån GTCC TP. Ñaø Naüng Heä thoáng giao thoâng Bordeaux ñöôïc xaây döïng vaø phaùt trieån ñoàng boä, trong ñoù giao thoâng coâng coäng ñoùng vai troø chuû ñaïo trong vieäc ñaùp öùng nhu caàu ñi laïi cuûa ngöôøi daân. Ñaây laø moät maïng löôùi hoaøn chænh, thaân thieän vôùi moâi tröôøng vaø laø hình maãu hoïc taäp cho nhieàu ñoâ thò, trong ñoù coù Ñaø Naüng – “thaønh phoá moâi tröôøng” trong töông lai: n Söï phoái hôïp cuûa caû heä thoáng chính quyeàn trong quy hoaïch GTCC: caàn phaûi ñöôïc söï ñoàng thuaän, nhaát trí cuûa taát caû caùc cô quan ban ngaønh cuûa ñoâ thò töø boä maùy chính quyeàn thaønh phoá ñeán caùc sôû ban ngaønh, quaän huyeän. Ñaëc bieät, caàn nhaán maïnh vai troø cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu thaønh phoá - phaûi xaây döïng moät keá hoaïch phaùt trieån laâu daøi döïa treân caùc döï baùo chính xaùc veà gia taêng daân soá vaø nhu caàu ñi laïi treân toaøn khu vöïc thaønh phoá (keå

caû trung taâm vaø ngoaïi thaønh). Moâ hình chính quyeàn ñoâ thò môùi cuûa Ñaø Naüng trong quaù trình thöû nghieäm vaø moät khi ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng chính thöùc seõ laø moät cô hoäi ñeå vaän duïng baøi hoïc naøy. n Phaùt trieån tích hôïp heä thoáng GTCC: Giao thoâng ñoâ thò phaûi coi GTCC ñoùng vai troø haït nhaân trong vieäc di chuyeån cuûa thò daân so vôùi GT caù nhaân döïa treân söï keát hôïp cuûa nhieàu loaïi phöông tieän GTCC khaùc nhau. Caùc phöông tieän coù söùc chôû lôùn, toác ñoä cao nhö: taøu ñieän ngaàm, BRT, tramway phaûi ñöôïc xaây döïng ñi qua caùc khu vöïc ñoâ thò coù löu löôïng haønh khaùch lôùn vaø hình thaønh neân caùc truïc “xöông soáng” cuûa maïng löôùi GTCC thaønh phoá. Song song vôùi noù laø vieäc xaây döïng maïng löôùi tuyeán GTCC “nhaùnh” laøm nhieäm vuï hoã trôï cho heä thoáng chính thoâng qua caùc traïm trung chuyeån vôùi phöông tieän chuû yeáu laø xe buyùt. Caùc truïc GTCC thöôøng ñöôïc phaùt trieån döïa treân caùc tuyeán ñöôøng chính ñeå taïo söï lieân thoâng giöõa caùc “cöïc” cuûa ñoâ thò vaø gaén keát moät soá khu chaéc naêng quan troïng nhö: khu ñoâ thò, khu coâng nghieäp, trung taâm thöông maïi - dòch vuï - du lòch, tröôøng hoïc… n Ña daïng hoùa chöùc naêng cuûa caùc loaïi tuyeán

GTCC: Maïng löôùi phaûi phuïc vuï hieäu quaû nhu caàu ñi laïi cuûa moïi taàng lôùp cö daân trong

moïi thôøi ñieåm vaø ñeán moïi nôi trong ñoâ thò. Trong ñoù, phaûi chuù yù ñeán chính saùch öu tieân ñoái vôùi moät soá ñoái töôïng ñaëc bieät, nhö: hoïc sinh – sinh vieân, ngöôøi khuyeát taät, ngöôøi giaø, ngöôøi thaát nghieäp... Ñoù chính laø söï phong phuù trong caùc loaïi hình tuyeán GTCC vaø hình thaønh neân caùc tuyeán GTCC chuyeân bieät hoã

trôï toái ña vieäc ñi laïi cuûa hoï. Khi ñoù thì tính haáp daãn cuûa maïng löôùi naøy môùi thöïc söï ñaït ñöôïc vaø ñaûm baûo yeâu caàu veà xaõ hoäi töø ñoù ñaït ñöôïc tính beàn vöõng. Ngoaøi caùc tuyeán GTCC thoâng thöôøng, caàn phaûi coù caùc tuyeán nhanh, tuyeán chaäm, tuyeán daønh cho hoïc sinh – sinh vieân, tuyeán daønh cho ngöôøi khuyeát taät,… Hôn

nöõa, Ñaø Naüng laø moät thaønh phoá du lòch neân ngoaøi vieäc ñi laïi cuûa ngöôøi daân thì caàn tính ñeán vieäc ñi laïi cuûa du khaùch neân vieäc xaây döïng moät soá tuyeán GTCC phuïc vuï vieäc ñi laïi, tham quan ñeå naâng cao chaát löôïng dòch vuï du lòch cuûa thaønh phoá. Töø ñoù thuùc ñaåy phaùt trieån du lòch – moät ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa thaønh phoá. n Tích hôïp giöõa quy hoaïch GTCC vaø quy hoaïch söû duïng ñaát trong quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò: Phaùt trieån heä thoáng vaän taûi haønh khaùch coâng coäng phaûi luoân baùm saùt vôùi quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò vaø quy hoaïch ñoâ thò cuõng ñaùp öùng cho vieäc phaùt trieån maïng löôùi giao thoâng naøy. Ñaây chính laø “chìa khoùa” ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà giao thoâng ñoâ thò hieän nay moät trieät ñeå, mang tính beàn vöõng cho Ñaø Naüng vaø caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam.

Heä thoáng Giao thoâng ôû Bordeaux [2]

Taøi lieäu tham khaûo: 1. Jean - Marc Rouffet (Communauteù urbaine de Bordeaux); New LRT in Bordeaux; 5/2011. 2. www.infotbc.com 3. Alain Juppeù (Mayor of Bordeaux); City of Bordeaux – Press pack, 9/2011. 4. Patricia Varnaison Revolle; Public – private partnership in building public transport lines with right of way in France: a new start?, 6/1999. 5. Robert Cervero, The transit metropolis – a global inquiry,Island Press.

SË 65+66 . 2013

111

TIN QUOÁC TEÁ

ANH

RIBA thay theá giaûi thöôûng Lubetkin vôùi “Giaûi thöôûng quoác teá”

Theo RIBA - Vieän haøn laâm kieán truùc vöông quoác Anh, giaûi thöôûng Lubetkin ñaõ coù töø 13 naêm nay vaø laø giaûi trao taëng haèng naêm cho caùc kieán truùc sö coù nhöõng coâng trình thieát keá môùi ñaëc saéc nhaát naèm ngoaøi khu vöïc Lieân minh chaâu AÂu, seõ ñöôïc thay theá baèng moät giaûi thöôûng môùi vaøo naêm 2015 vôùi teân “Giaûi thöôûng quoác teá”. Chính vì vaäy, seõ khoâng coù giaûi thöôûng RIBA quoác teá hoaëc giaûi thöôûng Lubetkin trao taëng vaøo naêm 2014. Theo RIBA, caùc giaûi thöôûng Lubetkin ñaõ coù moät neàn taûng höõu ích laøm noåi baät coâng vieäc cuûa caùc thaønh vieân RIBA treân theá giôùi. Hieän RIBA ñang baét tay vaøo vieäc toå chöùc moät giaûi thöôûng coù taàm aûnh höôûng quoác teá lôùn hôn. Ngöôøi cuoái cuøng nhaän ñöôïc giaûi thöôûng Lubetkin laø Wilkinson Eyre vaø Grant Associates vôùi taùc phaåm Cooled Conservatoire vaø Garden by the Bay taïi Singapore.

Heä thoáng ngaàm London - Döï aùn cô sôû haï taàng lôùn nhaát ôû chaâu AÂu

Crossrail laø döï aùn cô sôû haï taàng lôùn nhaát chaâu AÂu vôùi möùc chi phí cao hôn nhieàu so vôùi vieäc toå chöùc Theá vaän hoäi Olympic taïi ñaây. Heä thoáng naøy ñöôïc daãn daét baèng maïng löôùi ñöôøng quanh co ñöôïc taïo ra döôùi thaønh phoá London trong nhieàu naêm nay. Trong tuyeån taäp caùc taøi lieäu vieát veà meâ cung trong caùc ñöôøng haàm döôùi loøng ñaát, taùc giaû Rowan Moore cuûa The Observer cho bieát, maëc duø coù raát nhieàu tranh caõi noå ra nhöng cuoái cuøng ñaïi coâng trình naøy vaãn ñöôïc ñaàu tö 5 tyû Euro. Trong ñoù coù ba trieäu feet vuoâng daønh cho vieäc phaùt trieån thöông maïi vaø moät trieäu feet vuoâng taïo thaønh caùc khu vöïc coâng coäng. Trong loøng Crossail coù caû moät heä thoáng ñöôøng saét haïng naëng chaïy giöõa moät thaønh phoá, coù xe löûa daøi 200m vôùi söùc taûi 1.500 haønh khaùch, coâng suaát gaáp ñoâi so vôùi xe löûa oáng hieän taïi hoaït ñoäng vôùi taàn suaát 24-30 laàn/giôø. Vaøo thôøi kyø cao ñieåm, ñoaøn taøu ñi töø Bond Street tôùi saân vaän ñoäng toå chöùc Giaûi boùng ñaù ngoai haïng Anh chæ maát 60 phuùt. Heä thoáng ngaàm Crossrail coù toång chieàu daøi 118km daøi, bao goàm phaàn haàm coù töø tröôùc vaø 42km ñöôøng haàm môùi. Heä thoáng ñöôøng haàm naøy höùa heïn seõ goùp phaàn taêng naêng löïc vaän taûi coâng coäng cuûa London leân 10% vaø giaûm ñaùng keå thôøi gian di chuyeån. Theo öôùc tính seõ chæ maát 26 phuùt ñeå ñi töø Bond Street ñeán Heathrow, 7 phuùt töø thaønh phoá London Canary Wharf, vaø chæ 40-50 phuùt töø chi ñeå ñi töø Essex vaø Berkshire ñeán West End.

DUBAI

Dubai daønh chieán thaéng trong vieäc ñaêng cai toå chöùc Trieån laõm Theá giôùi 2020 vôùi Thieát keá Quy hoaïch toång theå HOK Dubai ñaõ ñöôïc choïn laø thaønh phoá chuû nhaø cho World Expo naêm 2020, vöôït leân treân caû Thoå Nhó Kyø, Brazil vaø Nga. Ñieàu naøy coù nghóa HOK seõ tieáp tuïc ñöôïc phaùt trieån baèng vieäc ñieàu chænh laïi quy hoaïch toång theå vôùi quy moâ 438ha. Khu vöïc Trieån laõm quoác teá taïi Dubai seõ ñöôïc thieát keá theo chuû ñeà “Tinh thaàn keát noái, Kieán taïo töông lai”. Ngöôøi quaûn lyù chính döï aùn HOK taïi Dubai cho bieát, chieán thaéng naøy laø moät minh chöùng cho vieäc coâng daân caùc quoác gia

112

SË 65+66 . 2013

thuoäc caùc tieåu vöông quoác AÛ raäp thoáng nhaát seõ taïo ra moät töông lai thònh vöôïng cho ñaát nöôùc. Hoï raát töï haøo vì ñaõ daønh chieán thaéng vôùi thieát keá quy hoaïch toång theå khu vöïc seõ dieãn ra trieån laõm quoác teá. Ñieàu ñoù cuõng ñoàng nghóa vôùi vieäc tieáp tuïc thuùc ñaåy danh tieáng cuûa ñaát nöôùc Dubai tuyeät vôøi treân tröôøng quoác teá. Döï kieán seõ coù hôn 25 trieäu löôït khaùch tôùi tham quan trong suoát saùu thaùng dieãn ra trieån laõm. Ñaây seõ laø laàn ñaàu tieân moät thaønh phoá Trung Ñoâng daønh quyeàn toå chöùc trieån laõm quoác teá naøy. Caùc khu vöïc ôû Jebel Ali gaàn saân bay Quoác teá Al Maktoum môùi cuûa Dubai vaø caûng Jebel Ali, seõ coù ba gian tröng baøy theo chuû ñieåm: Nhaø tieáp ñoùn – Khu nhaø môùi vaø Khu nhaø cuûa caùc tieåu vöông quoác AÛ raäp thoáng nhaát. Ñaây laø bieåu töôïng cho Thôøi cô – Söï beàn vöõng vaø Söï thay ñoåi. Ba khu trieån laõm naøy seõ taäp trung xung quanh moät quaûng tröôøng trung taâm goïi laø “Al Wasl”, taïo cho Dubai moät yù nghóa lòch söû mang tính “Keát noái”.

Moãi khu vöïc ñöôïc thieát keá ñeàu coù boá trí quy hoaïch toång theå caùc gian trieån laõm lôùn bao boïc xung quanh, ñeå laïi moät khu vöïc trung taâm cho moät gian trieån laõm nhoû. YÙ töôûng thieát keá naøy laø nhaèm taïo söï thuaän tieän toái ña cho khaùch tham quan, toái öu hoùa cho ngöôøi ñi boä. Sau khi Trieån laõm quoác teá ñöôïc keát thuùc vaøo naêm 2021, ba khu vöïc chính seõ ñöôïc ñaàu tö trang bò theâm ñeå trôû thaønh “Baûo taøng cuûa töông lai”. Thieát keá Quy hoaïch toång theå HOK ñöôïc laäp vôùi söï hoã trôï cuûa Populous – cô quan laäp keá hoaïch, tìm ñòa ñieåm vaø tham gia ñònh höôùng thieát keá tham gia. Cuøng vôùi ñoù laø Arup – ñôn vò chuyeân cung caáp cô sôû haï taàng vaø caùc dòch vuï giao thoâng vaän taûi.

nhaät baûn

Maïng löôùi naêng löôïng maët trôøi noåi ñaõ xuaát hieän taïi Nhaät Baûn

theá. Beân caïnh ñoù, Chính phuû Nhaät Baûn ñaõ ñöa ra moät möùc thueá nhaèm ñaûm baûo möùc giaù cho caùc nhaø saûn xuaát naêng löôïng taùi taïo coù ñuû chi phí cho vieäc saûn xuaát. Chính saùch khuyeán khích naøy voâ hình chung ñaõ nhanh choùng laøm cho Nhaät Baûn trôû thaønh moät trong nhöõng thò tröôøng naêng löôïng maët trôøi phaùt trieån nhanh nhaát theá giôùi.

Hoäi nghò COP 19 nhaát trí veà moät soá nguyeân taéc chính

ba lan

Taám thu naêng löôïng maët trôøi thöôøng laø moät phaàn phuï theâm vaø laø khaâu cuoái cuøng trong moãi thieát keá. Taïi sao noù khoâng phaûi laø phaàn troïng taâm cuûa moãi coâng trình? Nhaø maùy ñieän chæ laø moät döï aùn trong quaù trình chuyeån ñoåi cuûa Nhaät Baûn vaø thò tröôøng naêng löôïng maët trôøi cuûa Nhaät Baûn ñaõ phaùt trieån nhanh nhaát theá giôùi. Maïng löôùi naêng löôïng maët trôøi, ñoù laø moät caâu chuyeän thuù vò, vaø noù ñöôïc coi nhö moät maãu hình cuûa Nhaät Baûn. Moät nhaø maùy ñieän naêng löôïng maët trôøi ñöôïc xaây döïng, coù coâng suaát 70MW, cung caáp ñieän cho 22.000 ngoâi nhaø. Vaø lieäu ñaây coù trôû thaønh moät ñieåm thu huùt khaùch du lòch? Ñoù laø moät phaàn aán töôïng cuûa cô sôû haï taàng Nhaät Baûn, noù troâng gioáng nhö moät beä phoùng vaø beân treân laø caên nhaø ET vôùi ñaày ñuû ñaøi quan saùt, phoøng truyeàn hình vaø khu tröng baøy caùc nghieân cöùu khoa hoïc. Ñöôïc xaây döïng bôûi haõng ñieän töû khoång loà Kyocera, Nhaø maùy ñieän naêng löôïng maët trôøi Mega Kagoshima Nanatsujima baét ñaàu hoaït ñoäng vaøo ngaøy 1/11/2013. Ñoù laø nhaø maùy naêng löôïng maët trôøi ra ñôøi sôùm vaø lôùn nhaát Nhaät Baûn. Noù mang tính bieåu tröng cho vieäc phaûn öùng vôùi thaûm hoïa haït nhaân Fukushima xaûy ra vaøo naêm 2011. Tröôùc thaûm hoïa naøy, Nhaät Baûn ñaõ maát ñi nguoàn naêng löôïng ñaùng keå töø caùc loø phaûn öùng haït nhaân. Trong khi ñoù, ngöôøi Nhaät ñang trong giai ñoaïn chuyeån giao coâng ngheä cuûa theá kyû 20 ñeå höùa heïn moät nguoàn naêng löôïng saïch cho theá kyû 21. Vôùi quy moâ vaø chi phí vöøa phaûi (275.5 trieäu ñoâla Myõ), moät coâng trình môùi ñöôïc xaây döïng ñeïp maét ñaõ laøm thay ñoåi tình

GMT Myslowice daønh chieán thaéng trong cuoäc thi Thieát keá Saân vaän ñoäng Ruch Chorzoùw Ba Lan

Coâng trình thieát keá moät saân vaän ñoäng môùi cho Ruch Chorzoùw - moät trong nhöõng caâu laïc boä boùng ñaù lôùn nhaát cuûa Ba Lan, ñaõ ñöôïc coâng boá môùi ñaây. Theo phöông aùn ñöôïc thieát keá cuûa GMT Myslowice, saân vaän ñoäng naøy seõ coù 12.000 choã ngoài. Ñaây khoâng phaûi moät thieát keá quaù aán töôïng nhöng noù ñaõ ñöôïc löïa choïn bôûi söï ñôn giaûn, kieåu daùng caân ñoái vaø baát hôïp lyù veà chi phí xaây döïng. “Ruch” theo tieáng Ba Lan coù nghóa laø “phong traøo” hoaëc “chuyeån ñoäng”. Ñaây cuõng laø moät yù töôûng cho vieäc thieát keá saân vaän ñoäng, vôùi muïc ñích taïo ñöôïc cho moïi ngöôøi khi tôùi ñaây moät caûm giaùc chuyeån ñoäng ôû moïi goùc ñoä khaùc nhau theo suoát chieàu daøi cuûa coâng trình.

Ñaïi dieän caùc nöôùc tham döï Hoäi nghò veà bieán ñoåi khí haäu laàn thöù 19 (COP 19) cuûa Lieân hôïp quoác ôû Warsaw, thuû ñoâ cuûa Ba Lan, ñaõ ñaït ñöôïc söï nhaát trí veà moät soá nguyeân taéc chính cho moät thoûa thuaän môùi ñeå choáng laïi söï bieán ñoåi khí haäu treân toaøn caàu döï kieán seõ ñöôïc kyù keát vaøo naêm 2015 vaø coù hieäu löïc sau naêm 2020. Khi caùc cuoäc ñaøm phaùn keùo daøi trong suoát hai tuaàn qua ñang böôùc sang giôø thöù 18 cuûa thôøi gian ñaøm phaùn theâm thì caùc ñaïi bieåu ñaõ ñaït ñöôïc söï nhaát trí raèng taát caû caùc nöôùc seõ coù “nhöõng ñoùng goùp rieâng” nhaèm goùp phaàn caét giaûm khí thaûi CO2. Tröôùc ñoù, caùc nöôùc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån ñaõ baát ñoàng veà vieäc lieäu coù hay khoâng vaø baèng caùch naøo caùc nöôùc phaùt trieån seõ huy ñoäng taøi chính ñeå giuùp caùc nöôùc ñang phaùt trieån choáng laïi söï noùng leân treân toaøn caàu, vaø lieäu coù hay khoâng vaø caùch thöùc thieát laäp “cô cheá boài thöôøng” cho caùc nöôùc phaûi höùng chòu caùc thaûm hoïa thieân tai do caùc nöôùc phaùt trieån gaây ra.

hongkong

Nhoùm Kieán truùc sö Bing Thom ñöôïc choïn laø ñôn vò thieát keá Ñaïi hoïc Trung taâm Chicago ôû Hoàng Koâng Theo moâ hình StadiumDB, moät khaùn ñaøi duy nhaát seõ ñöôïc xaây döïng vôùi 12.000 choá ngoài. Tuy nhieân, theo keá hoaïch, khaùn ñaøi naøy coøn ñöôïc môû roäng theâm 4000 choã nöõa baèng caùch boå sung theâm 3 haøng gheá phía tröôùc maø vaãn baûo ñaûm caùc tieâu chuaån thieát keá. Döï kieán saân vaän ñoäng naøy seõ ñöôïc khôûi coâng xaây döïng vaøo giöõa naêm 2014.

Ñaïi hoïc Chicago ñaõ choïn nhoùm kieán truùc sö Bing Thom ñeå thieát keá moät ngoâi nhaø môùi cho Chöông trình ñaøo taïo MBA Chaâu AÙ cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Chicago taïi Hoàng Koâng. Trung taâm seõ khôûi coâng xaây döïng trong thaùng 10 naêm 2014 treân nuùi Davis. Ñaây laø moät ñòa ñieåm di saûn ñaõ töøng ñöôïc söû duïng laøm doanh traïi cuûa quaân ñoäi Anh vaøo nhöõng naêm 1940 vaø sau naøy trôû thaønh moät trung taâm chuyeân giam giöõ tuø nhaân.

SË 65+66 . 2013

113

TIN QUOÁC TEÁ

Theo KTS. Thom – ngöôøi saùng laäp cuûa nhoùm Bing Thom, ñòa ñieåm naøy laø moät moät oác ñaûo xinh ñeïp, ñoäc ñaùo vaø nhieàu thaùch thöùc baát thöôøng vôùi keát caáu ñoâ thò daøy ñaëc cuûa Hoàng Koâng. Söï truø phuù cuûa nôi ñaây khoâng chæ ôû veû ñeïp theå chaát vaø töï nhieân cuûa noù, maø coøn coù neùt ñeïp rieâng veà lòch söû trong quaù khöù. Yeâu caàu veà thieát keá cho coâng trình môùi naøy phaûi theå hieän söï ñaùnh giaù saâu saéc ñoái vôùi nhöõng taøn tích vaø nhöõng daáu aán baét nguoàn töø lòch söû”.

n KCAP

(Haø Lan). SOM (Myõ) vaø Andrey Chernikhov Architecture & Design Studio (Nga). n Gensler (Myõ). n MAD, EADG (Trung Quoác) vaø Arup (Anh). n Nhoùm cuûa Nga: ASTOC vaø HPP (Ñöùc). n Panerai & Associes (Phaùp), Mecanoo (Haø Lan), Jauzaproject Architects (Nga), Buro Happold and Spectrum (Anh). n

Theo keá hoaïch, moãi ñoäi seõ ñöa ra moät ñeà xuaát yù töôûng quy hoaïch. Sau ñoù seõ chæ coù 3 nhoùm ñöôïc choïn vaøo giai ñoaïn thöù ba cuûa cuoäc.

SË 65+66 . 2013

singapore

Singapore coâng boá baûn döï thaûo Quy hoaïch toång theå naêm 2013

ñöùc

nga

114

Coâng trình naøy laø moät döï aùn keát hôïp giöõa haõng Dezer Development taïi Nam Florida vaø taäp ñoaøn Porsche Design Group cuûa Ñöùc.

Toøa thaùp sieâu xa xæ cuûa Porsche gaây soát giôùi tæ phuù

Taùm nhoùm loït vaøo danh saùch laäp quy hoaïch toång theå Trung taâm taøi chính Matxcôva

Taùm ñoäi ñaõ ñöôïc choïn ñeå tham gia vaøo giai ñoaïn thöù hai cuûa cuoäc thi quoác teá Thieát keá Quy hoaïch Trung taâm taøi chính môùi phía Taây cuûa “Matxcôva môùi”. Trung taâm naøy döï kieán seõ ñöôïc hình thaønh trong khu vöïc Rublyovo-Arkhangelskoye. Vôùi toång dieän tích 460ha, döï aùn seõ phaùt trieån haønh moät khu phöùc hôïp bao goàm khu vaên phoøng, nhaø ôû vaø khaùch saïn cuøng vôùi caùc tieän ích veà cô sôû haï taàng thöông maïi vaø xaõ hoäi. Taùm nhoùm ñöôïc löïa choïn bao goàm: n Rezerv (Nga) vaø Maxwan (Haø Lan). n Xaveer De Geyter Architects (XDGA) (Bæ), MDP (Phaùp), Buro Happold vaø Morri (Anh).

Nhöng ñieåm khaùc bieät nhaát cuûa toøa thaùp so vôùi nhöõng coâng trình khaùc laø roõ raøng ngay töø caùi teân. Taïi ñaây, 3 thang maùy ñöôïc daønh rieâng ñeå vaän chuyeån caùc tæ phuù cuøng sieâu xe cuûa hoï leân thaúng gara rieâng, gaén vôùi töøng caên hoä.

Baûn döï thaûo mang töïa ñeà “Our Future, Our Home” (Töông lai chuùng ta, Caên nhaø cuûa chuùng ta), vôùi muïc tieâu xaây döïng caùc khu ñoâ thò xanh, laønh maïnh, gaén keát, mang tính töông taùc vaø tinh thaàn coäng ñoàng maïnh daønh cho moïi löùa tuoåi, ñoàng thôøi ñem laïi coâng aên vieäc laøm chaát löôïng ñeán gaàn moïi nhaø.

Duø phaûi tôùi naêm 2016 môùi ñöôïc baøn giao, toøa thaùp sieâu xa xæ cao 60 taàng beân bôø bieån Miami, Myõ do haõng xe sieâu sang Porsche cuûa Ñöùc thieát keá ñang gaây “soát” trong giôùi sieâu giaøu. 22 tæ phuù ñaõ ñaët mua vaø 80% soá caên hoä ñaõ ñöôïc baùn. Theo tôø Atlantic Cities, toång doanh thu töø soá caên hoä ñöôïc baùn ñaõ leân tôùi 624 trieäu USD. Cuõng gioáng nhö nhöõng toøa nhaø haïng xa xæ khaùc taïi Miami, toøa thaùp Porsche Design Tower coù nhöõng trang thieát bò sang troïng choaùng ngôïp, bao goàm moät raïp chieáu phim, spa vaø nhöõng beå bôi lôùn, vôùi chieàu saâu ñuû cho ngöôøi chôi lao töø treân bôø xuoáng.

Trong moät tuyeân boá, URA cho bieát ngöôøi daân Singapore seõ tieáp tuïc ñöôïc höôûng moâi tröôøng soáng chaát löôïng toát nhaát taïi nhöõng khu daân cö môùi taïi Bidadari, Tampines North vaø Punggol. Caùc ñoâ thò ñang hoaït ñoäng nhö Sembawang, Yishun, Hougang vaø Choa Chu Kang seõ ñöôïc caûi taïo vôùi nhieàu nhaø môùi, taïo theâm löïa choïn cho nhöõng ngöôøi thích soáng gaàn gia ñình ñeå tieän chaêm soùc laãn nhau. Moät loaït caùc loaïi hình nhaø ôû seõ ñöôïc ñöa ra ñoái vôùi nhöõng baát ñoäng saûn môùi laãn hieän coù. Moãi ñoâ thò môùi vaø hieän coù seõ sôû höõu moâi tröôøng soáng chaát löôïng, vôùi caùc khoâng gian xanh, coäng ñoàng daønh cho cö daân thö giaõn vaø töông taùc. Caùc tuyeán ñöôøng ñi boä vaø xe ñaïp seõ laø nhöõng ñaëc tính chuû choát, cuøng vôùi caùc coâng trình tieän nghi ñöôïc phaân boá toát.

YÙ töôûng nhaø taïi khu Marina South vaø Kampong Bugis laø caùc coâng trình xanh, khoâng coù haøng raøo nhaèm muïc ñích khuyeán khích töông taùc coäng ñoàng. Nhöõng ñaëc tính naøy seõ cung caáp moät moâi tröôøng thuaän lôïi cho ngöôøi ñi boä vaø ñi xe ñaïp. Tuyeân boá cuõng cho bieát theâm, nhaèm taïo cô hoäi cho ngöôøi daân Singapore laøm vieäc gaàn nhaø hôn, giaûm thôøi gian ñi laïi vaø giaûm bôùt tình traïng taéc ngheõn giôø cao ñieåm, chính phuû seõ tieáp tuïc phaùt trieån caùc trung taâm vieäc laøm trong khu vöïc nhö Jurong Lake District, Tampines Regional Centre vaø Paya Lebar Central. Caùc khu vöïc taêng tröôûng môùi traûi daøi treân toaøn boä Khu Haønh lang Ñoåi môùi Bôø bieån phía Baéc seõ baét ñaàu ñöôïc hình thaønh vôùi Trung taâm khu vöïc Woodlands vaø Khu Toå hôïp saùng taïo vaø Haønh lang kieán thöùc Punggol. Caùc khu coâng nghieäp môùi taïi CleanTech Park, Wenya, Jurong West vaø Tuas ôû phía Taây, Seletar vaø Lorong Halus ôû phía Ñoâng Baéc seõ taïo theâm nhieàu cô hoäi vieäc laøm môùi. Chi tieát veà Baûn Quy hoaïch ñöôïc tröng baøy trong moät cuoäc trieån laõm taïi hoäi tröôøng taàng treät Trung taâm URA, 45 Maxwell Road.

Ngaønh Xaây döïng Singapore tieáp tuïc phaùt trieån maïnh

Cô quan quaûn lyù xaây döïng (BCA) cuûa Chính phuû Singapore cho bieát naêm 2013, ngaønh xaây döïng cuûa Ñaûo quoác Sö töû ñaït giaù trò saûn löôïng ôû möùc cao kyû luïc laø 35,8 tyû SGD (töông ñöông 28,6 tyû USD) vaø döï baùo nhu caàu xaây döïng coâng sôû vaø cô sôû haï taàng lôùn vaãn tieáp tuïc taêng maïnh trong naêm 2014. Theo BCA, caùc coâng trình do khu vöïc nhaø nöôùc thöïc hieän seõ coù giaù trò töø 19 tyû SGD ñeán 22 tyû SGD, chieám gaàn 60% toång nhu caàu xaây döïng trong naêm nay.

phuû quyeát ñònh trong nöûa ñaàu naêm 2014 seõ giaûm baùn ñaát ñeå xaây döïng nhaø ôû.

OÂng Valdes nhaán maïnh döï aùn naøy sau khi hoaøn thaønh seõ giuùp quaù trình saûn xuaát, truyeàn taûi vaø phaân phoái ñieän naêng hoaït ñoäng moät caùch hieäu quaû hôn. Hieän nay Cuba môùi chæ coù moät soá heä thoáng naêng löôïng Maët Trôøi ñöôïc laép ñaët taïi caùc vuøng saâu, heûo laùnh, cuøng vôùi hai coâng vieân ñieän Maët Trôøi quy moâ lôùn. Chi phí cho vieäc xaây döïng ñöôøng cao toác ven bieån Marina Coastal Expressway, hai tuyeán taøu ñieän ngaàm vaø moät soá khu nhaø ôû cuûa caû khu vöïc nhaø nöôùc vaø tö nhaân trong naêm 2013 laø 33 tyû SGD.

Vôùi vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, löôïng böùc xaï Maët Trôøi maø Cuba tieáp nhaän ñuû ñeå cung caáp ñieän naêng nhieàu gaáp 1.800 laàn so vôùi toång löôïng daàu ñöôïc söû duïng trong ngaønh coâng nghieäp vaø ñôøi soáng ngöôøi daân.

Caùc hoaït ñoäng naøy vaãn tieáp tuïc taêng trong nhöõng naêm tieáp theo vôùi giaù trò döï tính cho naêm 2014 leân tôùi 35-36 tyû SGD vaø naêm 2015 vaø 2016 töø 29-37 tyû SGD moãi naêm do baét ñaàu thöïc hieän caùc hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát töø naêm 2011.

Cuba cuõng ñaët muïc tieâu naâng tyû troïng tieâu thuï ñieän naêng töø naêng löôïng taùi taïo nhö thuûy ñieän, nhieân lieäu sinh hoïc vaø naêng löôïng gioù leân 10% vaøo naêm 2030.

cuba

Cuba xaây döïng theâm nhieàu coâng vieân naêng löôïng maët trôøi

trung quoác

Tsao & McKown: Phaùt trieån loaïi hình thaønh phoá môùi taïi Trung Quoác

Trong khuoân khoå chieán löôïc thuùc ñaåy söû duïng caùc nguoàn naêng löôïng taùi taïo nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ñieän naêng cuûa ñaát nöôùc ñoàng thôøi tieát kieäm chi phí, Chính phuû Cuba ñang ñaåy maïnh trieån khai xaây döïng moät loaït caùc döï aùn coâng vieân naêng löôïng Maët Trôøi. Theo Giaùm ñoác Cô quan quaûn lyù caùc nguoàn naêng löôïng taùi taïo Cuba Aleisly Valdes, baûy coâng vieân naêng löôïng Maët Trôøi ñang ñöôïc khaån tröông xaây döïng taïi thuû ñoâ Havana vaø caùc tænh Guantanamo, Santiago de Cuba, Camaguey, Villa Clara, Cienfuegos vaø Ñaûo Thanh nieân.

Trong khi ñoù, giaù trò saûn löôïng xaây döïng cuûa khu vöïc tö nhaân seõ dao ñoäng töø 12 tyû SGD ñeán 16 tyû SGD, giaûm töø möùc 21 tyû SGD trong naêm 2013. BCA giaûm döï baùo nhu caàu cuûa khu vöïc tö nhaân do thò tröôøng baát ñoäng saûn taïi Singapore töông ñoái bình oån vaø do Chính

heä thoáng ñieän löôùi quoác gia vôùi coâng suaát toái ña laø 11MW.

Ngoaøi ra, Chính phuû Cuba cuõng ñaõ thoâng qua moät döï aùn ñaàu tö xaây döïng heä thoáng keát noái caùc coâng vieân naêng löôïng naøy vôùi

Ñoâ thò hoùa nhanh choùng cuûa Trung Quoác coù nghóa khoâng chæ laø söï phaùt trieån nhanh cuûa thaønh phoá maø coøn laø söï bieán maát cuûa kieán truùc truyeàn thoáng Trung Quoác. Calvin Tsao vaø Zack McKown ñaõ nhaän ra ñieàu naøy vaø cho ñaây laø vaán ñeà ñaëc bieät ñaùng lo ngaïi. Chính vì theá, hoï ñaõ phaûi nghó caùch ñeå phaùt trieån moät loaïi hình thaønh phoá môùi taïi Trung Quoác. Giaûi phaùp ôû ñaây laø taïo ra caûnh quan goàm caùc khoâng gian coâng coäng thaân thieän daønh cho khaùch boä haønh xen keõ vôùi caùc toøa nhaø cao taàng trong thaønh phoá cuûa Trung Quoác. Nhöng ñeå thöïc hieän ñöôïc vieäc ñoù khoâng phaûi laø ñieàu deã daøng. Trong moät baøi vieát treân tôø Wall Street Journal ñaõ noùi raèng Calvin Tsao vaø Zack McKown ñang ñem laïi cho Trung Quoác nhöõng thieát keá môùi mang tính Sinh thaùi – Thaân thieän.

SË 65+66 . 2013

115

sôn la

Quy hoaïch toång theå di daân, taùi ñònh cö Döï aùn thuûy ñieän Sôn La

Toång möùc ñaàu tö Döï aùn di daân, taùi ñònh cö thuûy ñieän Sôn La hôn 26.457 tyû ñoàng, trong ñoù, nguoàn voán ngaân saùch Nhaø nöôùc ñaàu tö hôn 17.417 tyû ñoàng, coøn laïi laø nguoàn voán cuûa Taäp ñoaøn Ñieän löïc Vieät Nam gaàn 9.040 tyû ñoàng.

haø noäi

Pheâ duyeät quy hoaïch söû duïng ñaát huyeän ÖÙng Hoøa

UBND thaønh phoá Haø Noäi vöøa coù quyeát ñònh veà vieäc duyeät quy hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2020, keá hoaïch söû duïng ñaát 5 naêm ñaàu kyø (2011-2015) huyeän ÖÙng Hoøa.

Thuû töôùng Chính phuû vöøa pheâ duyeät Quy hoaïch toång theå di daân, taùi ñònh cö Döï aùn thuûy ñieän Sôn La. Theo ñoù, toång soá daân di chuyeån thuoäc Döï aùn di daân, taùi ñònh cö thuûy ñieän Sôn La laø 20.340 hoä, 92.301 nhaân khaåu. Trong ñoù, tænh Sôn La 12.584 hoä, 58.337 khaåu; tænh Ñieän Bieân 4.459 hoä, 17.010 khaåu; tænh Lai Chaâu 3.297 hoä, 16.954 khaåu. Toång soá khu, ñieåm taùi ñònh cö taäp trung cuûa Döï aùn di daân, taùi ñònh cö thuûy ñieän Sôn La 78 khu, 285 ñieåm, taùi ñònh cö xen gheùp vaøo 38 baûn thuoäc 17 xaõ vaø taùi ñònh cö töï nguyeän; boá trí taùi ñònh cö cho 20.477 hoä (goàm soá daân di chuyeån thuoäc Döï aùn di daân, taùi ñònh cö thuûy ñieän Sôn La vaø Döï aùn ñöôøng traùnh ngaäp ñöôøng Möôøng Lay Naäm Nhuøn giai ñoaïn 1). Phöông aùn boá trí cuï theå nhö sau: Taùi ñònh cö taäp trung noâng thoân taïi 68 khu, 263 ñieåm, boá trí 13.418 hoä; taùi ñònh cö taäp trung ñoâ thò taïi 10 khu, 22 ñieåm, boá trí 5.641 hoä; taùi ñònh cö xen gheùp vaøo 38 baûn thuoäc 17 xaõ, boá trí 500 hoä vaø taùi ñònh cö töï nguyeän 918 hoä. Cuï theå, vôùi tænh Sôn La, taùi ñònh cö taäp trung taïi 54 khu, 237 ñieåm coù toång dieän tích ñaát ôû vaø ñaát saûn xuaát laø 37.207ha. Vôùi tænh Ñieän Bieân, taùi ñònh cö taäp trung 11 khu, 11 ñieåm coù toång dieän tích ñaát ôû vaø ñaát saûn xuaát laø 12.004ha. Coøn vôùi tænh Lai Chaâu, taùi ñònh cö taäp trung 13 khu, 37 ñieåm coù toång dieän tích ñaát ôû vaø ñaát saûn xuaát laø 9.278,3ha.

116

SË 65+66 . 2013

Theo ñoù, quy hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2020 huyeän ÖÙng Hoøa goàm 18.375,25ha toång dieän tích töï nhieân, trong ñoù: ñaát noâng nghieäp, chieám 68,06%; ñaát phi noâng nghieäp, chieám 31,8%; ñaát ñoâ thò 2,93%; ñaát khu daân cö noâng thoân 14,07%; coøn laïi ñaát chöa söû duïng chieám 0,14%. Trong soá ñoù coù 395,91ha ñaát noâng nghieäp chuyeån sang ñaát phi noâng nghieäp (giai ñoaïn 20112015: 244,42ha, giai ñoaïn 2016-2020: 151,49ha). Vò trí, dieän tích caùc khu vöïc ñaát phaûi chuyeån muïc ñích söû duïng ñöôïc xaùc ñònh theo baûn ñoà quy hoaïch söû duïng ñeán naêm 2020, tyû leä 1/25000 vaø baùo caùo thuyeát minh toång hôïp quy hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2020, keá hoaïch söû duïng ñaát 5 naêm kyø ñaàu (2011-2015) cuûa huyeän ÖÙng Hoøa ñöôïc Giaùm ñoác Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng xaùc nhaän ngaøy 19/11/2013.

Trong 5 kyø ñaàu, UBND huyeän ÖÙng Hoøa söû duïng dieän tích ñaát noâng nghieäp giaûm daàn, dieän tích ñaát phi noâng nghieäp taêng daàn, cuï theå: Naêm 2011 ñaát noâng nghieäp coù dieän tích 12.728,86ha; ñeán naêm 2015 coøn 12.650,66ha; ñaát phi noâng nghieäp naêm 2011 coù dieän tích 5.610,02ha, ñeán naêm 2015 taêng leân 5.695,04ha.

Coâng boá quy hoaïch phaân khu phía Ñoâng ñöôøng Vaønh ñai 4

Sôû QH-KT ñaõ phoái hôïp vôùi chính quyeàn caùc ñòa phöông coâng boá Quy hoaïch phaân khu ñoâ thò S3 vaø S4, tyû leä 1/5000.

Phaân khu S3 thuoäc ñòa giôùi haønh chính caùc xaõ Taây Moã, Ñaïi Moã, Xuaân Phöông - huyeän Töø Lieâm; An Khaùnh, An Thöôïng, Vaân Canh, Ñoâng La, La Phuø, Laïi Yeân, Song Phöông - huyeän Hoaøi Ñöùc vaø phöôøng Döông Noäi - quaän Haø Ñoâng. Phaân khu S3 coù dieän tích nghieân cöùu khoaûng 2.595ha ñöôïc chia thaønh 6 khu vaø 30 oâ quy hoaïch ñeå kieåm soaùt phaùt trieån. Daân soá ñeán naêm 2030 khoaûng 158.000 ngöôøi. Phaân khu S4 thuoäc ñòa giôùi haønh chính caùc phöôøng Yeát Kieâu, Quang Trung, Nguyeãn Traõi, Phuù La, Vaïn Phuùc, La Kheâ, Döông Noäi, Haø Caàu, Kieán Höng, Phuù Löông, Phuù Laõm, Yeân Nghóa - quaän Haø Ñoâng; xaõ Ñaïi Moã - huyeän Töø Lieâm; xaõ Höõu Hoøa - huyeän Thanh Trì; caùc xaõ La Phuø, Ñoâng La - huyeän Hoaøi Ñöùc vaø caùc xaõ Bích Hoøa, Cöï Kheâ, Myõ Höng, Tam Höng - huyeän Thanh Oai. Toång dieän tích ñaát nghieân cöùu quy hoaïch phaân khu S4 khoaûng 4.092,38ha; daân soá ñeán naêm 2030 khoaûng 402.000 ngöôøi. Caùc ñoà aùn quy hoaïch ñöôïc xaùc laäp nhaèm muïc tieâu cuï theå hoùa ñònh höôùng quy hoaïch chung Thuû ñoâ, ñoàng thôøi raø soaùt caùc ñoà aùn, döï aùn ñaàu tö coù lieân quan ñeå ñeà xuaát khôùp noái, caäp nhaät. Quy hoaïch phaân khu cuõng xaùc ñònh nguyeân taéc, yeâu caàu khung keát caáu haï taàng kyõ thuaät; xaùc ñònh toång maët baèng söû duïng ñaát vaø caùc chæ tieâu quy hoaïch, kieán truùc cho töøng khu vöïc phuïc vuï vieäc caûi taïo chænh trang, xaây döïng môùi. Treân cô sôû quy hoaïch phaân khu, seõ xaây döïng quy ñònh quaûn lyù laøm cô sôû ñeå chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc cô quan quaûn lyù ñaàu tö xaây döïng theo quy hoaïch ñöôïc duyeät.

Quy hoaïch Sôn Taây thaønh ñoâ thò nghæ döôõng Sôn Taây seõ ñöôïc xaây döïng thaønh trung taâm vaên hoùa, du lòch, nghæ döôõng, dòch vuï du lòch… ñoù laø moät trong nhöõng noäi dung trong ñoà aùn Quy hoaïch chung xaây döïng thò xaõ Sôn Taây…

Lieân quan ñeán ñoà aùn quy hoaïch moät soá ñoâ thò thuoäc Haø Noäi nhö thò xaõ Sôn Taây, huyeän Thöôøng Tín vaø thò traán Thöôøng Tín, huyeän Myõ Ñöùc vaø thò traán Ñaïi Nghóa, UBND thaønh phoá Haø Noäi vöøa thoâng baùo moät soá yù kieán cuûa Chuû tòch UBND thaønh phoá Haø Noäi Nguyeãn Theá Thaûo. Theo ñoù, ñoái vôùi Ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng thò xaõ Sôn Taây, Thaønh phoá cô baûn thoáng nhaát vôùi noäi dung ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng thò xaõ Sôn Taây do Vieän Quy hoaïch Xaây döïng Haø Noäi laäp, ñaõ ñöôïc Sôû Quy hoaïch Kieán truùc kieåm tra.

Tuy nhieân, Chuû tòch Thaønh phoá yeâu caàu ñoà aùn caàn nghieân cöùu hoaøn chænh moät soá vaán ñeà. Veà teân vaø phaïm vi nghieân cöùu laäp quy hoaïch, caàn xaùc ñònh ñoâ thò veä tinh Sôn Taây laø 1 trong 5 ñoâ thò veä tinh cuûa Thaønh phoá Haø Noäi, phaùt trieån trong chuøm ñoâ thò veä tinh Thuû ñoâ treân neàn taûng ñoâ thò thò xaõ Sôn Taây. Treân cô sôû ñoù, UBND Thaønh phoá ñoàng yù 2 ñoà aùn quy hoaïch, ñoù laø Quy hoaïch chung thò xaõ Sôn Taây vaø Quy hoaïch chung ñoâ thò veä tinh Sôn Taây goäp chung thaønh moät ñoà aùn quy hoaïch. UBND Thaønh phoá cuõng thoáng nhaát teân ñoà aùn theo goùp yù cuûa Boä Xaây döïng laø “Quy hoaïch chung thò xaõ Sôn Taây ñeán naêm 2030”, giao Sôû Quy hoaïch – Kieán truùc chæ ñaïo ñôn vò tö vaán boå sung theâm phaïm vi nghieân cöùu quy hoaïch, bao goàm xaõ Cam Thöôïng, huyeän Ba Vì; boå sung 2 phöôøng Xuaân Khanh vaø Trung Sôn Traàm trong khu vöïc ñoâ thò veä tinh Sôn Taây. Ñaëc bieät, Chuû tòch Thaønh phoá yeâu caàu Ñoà aùn caàn laøm roõ vò trí, chöùc naêng ñoâ thò cuûa Sôn Taây laø trung taâm vaên hoùa, du lòch, nghæ döôõng, dòch vuï du lòch, chöùc naêng veä tinh veà giaùo duïc – ñaøo taïo, haønh chính, dòch vuï y teá cho ñoâ thò trung taâm cuûa Thaønh phoá. Veà kinh teá, Thaønh phoá ñònh höôùng phaùt trieån Sôn Taây theo höôùng du lòch, coâng nghieäp, noâng nghieäp sinh thaùi vaø dòch vuï giao thoâng vaän taûi.

Rieâng khu vöïc Ñoàng Moâ, seõ phaùt trieån thaønh moät trong caùc khu vöïc taïo ñoäng löïc phaùt trieån du lòch Sôn Taây, nhöng caàn ñöôïc nghieân cöùu treân cô sôû tieàm naêng phaùt trieån du lòch nhö maët nöôùc hoà Ñoàng Moâ, döï aùn Laøng Vaên hoùa du lòch caùc daân toäc, quy hoaïch moät trung taâm dòch vuï vaên hoùa, theå thao, vui chôi giaûi trí.

Coâng boá Quy hoaïch toång theå vuøng Ñoàng baèng soâng Hoàng

Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ñaõ coâng boá Quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vuøng Ñoàng baèng soâng Hoàng ñeán naêm 2020, ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi QÑ soá 795/QÑ-TTg ngaøy 23/5/2013. Muïc tieâu toång quaùt cuûa Quy hoaïch laø nhaèm xaây döïng vuøng Ñoàng baèng soâng Hoàng thöïc söï trôû thaønh ñòa baøn tieân phong cuûa caû nöôùc thöïc hieän caùc “ñoät phaù chieán löôïc,” taùi caáu truùc kinh teá, ñoåi môùi thaønh coâng moâ hình taêng tröôûng; trôû thaønh ñaàu taàu cuûa caû nöôùc veà phaùt trieån kinh teá. Theo ñoù, naâng tyû troïng ñoùng goùp cho GDP caû nöôùc cuûa vuøng töø 24,7% naêm 2010 leân 26,6% naêm 2015 vaø 28,7% naêm 2020. Vuøng Ñoàng baèng soâng Hoàng bao goàm 11 tænh, TP tröïc thuoäc T.Ö. Theo quy hoaïch, khu vöïc Thuû ñoâ Haø Noäi, bao goàm TP Haø Noäi vaø caùc cuïm TP laân caän, seõ phaùt trieån thaønh trung taâm chính trò, vaên hoùa, kinh teá vaø khoa hoïc coâng ngheä cuûa caû nöôùc.

Quy hoaïch 1.606ha ñaát ñeå xaây döïng tröôøng hoïc Theo Sôû Quy hoaïch – Kieán truùc Haø Noäi,

hieän thaønh phoá ñaõ laäp quy hoaïch 1.606ha ñaát ñeå xaây döïng tröôøng hoïc, coù theå ñaùp öùng nhu caàu ñeán naêm 2015. Vôùi nhu caàu quyõ ñaát xaây döïng tröôøng hoïc ñeán naêm 2020, Sôû tieáp tuïc boá trí vaø döï kieán ñuû theo quy chuaån, tieâu chuaån taïi caùc quy hoaïch phaân khu, quy hoaïch chung. Tuy nhieân, keát quaû raø soaùt tình hình thöïc hieän taïi caùc khu ñoâ thò cho thaáy vieäc trieån khai xaây döïng coøn chaäm, ñeán nay môùi thöïc hieän ñöôïc 51ha. Coù khoaûng 313ha quyõ ñaát tröôøng hoïc caàn ñaåy nhanh tieán ñoä thöïc hieän döï aùn ñaàu tö. Ñaëc bieät, taïi 4 quaän Hoaøn Kieám, Ba Ñình, Hai Baø Tröng, Ñoáng Ña, vieäc boá trí quyõ ñaát xaây döïng tröôøng hoïc gaëp nhieàu khoù khaên do haïn cheá phaùt trieån.

Ñieàu chænh quy hoaïch nhoùm nhaø ôû Ñoâng Nam ñöôøng Leâ Vaên Löông keùo daøi

Sôû Quy hoaïch- Kieán truùc ñaõ phoái hôïp vôùi UBND huyeän Töø Lieâm vaø quaän Haø Ñoâng coâng boá vaø baøn giao hoà sô ñieàu chænh quy hoaïch chi tieát nhoùm nhaø ôû Ñoâng Nam ñöôøng Leâ Vaên Löông keùo daøi tyû leä 1/500. Theo ñoù, khu ñaát nghieân cöùu laäp quy hoaïch ñieàu chænh thuoäc ñòa giôùi haønh chính xaõ Trung Vaên – huyeän Töø Lieâm vaø moät phaàn nhoû thuoäc phöôøng Moã Lao - quaän Haø Ñoâng ñöôïc giôùi haïn: phía Taây Baéc giaùp ñöôøng Leâ Vaên Löông keùo daøi; phía Ñoâng giaùp khu daân cö hieän coù vaø döï aùn khu chung cö quoác teá Hoaøng Thaønh City cuûa Coâng ty TNHH Capitaland Hoaøng Thaønh (thuoäc khu ñoâ thò Moã Lao); phía Nam giaùp khu ñoâ thò Moã Lao. Quy hoaïch coù dieän tích khoaûng 91.720m2 vôùi daân soá döï kieán treân 2.000 ngöôøi. Khu ñaát ñöôïc chia thaønh 11 oâ quy hoaïch vôùi ñaát caây xanh taäp trung; ñaát nhaø treû, maãu giaùo; ñaát nhaø ôû thaáp taàng; ñaát baõi ñoã xe; ñaát coâng trình hoãn hôïp (nhaø ôû, dòch vuï coâng coäng, vaên phoøng, khaùch saïn…); ñaát giao thoâng… Khu ñaát döï aùn bao goàm khu vöïc caây xanh, hoà ñieàu hoøa 33.227m2 vaø ñaát haï taàng kyõ thuaät

SË 65+66 . 2013

117

caùc tænh treân tuyeán ñöôøng saét ñi qua vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.

chieám 6.040m2 (chieám 42,8% dieän tích ñaát nghieân cöùu). Caùc coâng trình cao taàng naèm doïc tuyeán ñöôøng Leâ Vaên Löông keùo daøi coù chieàu cao töø 20 taàng ñeán 32 taàng.

TP. Hoà chí minh

3,6 tyû USD ñaàu tö tuyeán ñöôøng saét TP.Hoà Chí Minh - Caàn Thô

Vieän Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Phöông Nam vaø Taäp ñoaøn EDES Hoa Kyø ñaõ kyù keát bieân baûn ghi nhôù (MOU) hôïp taùc ñaàu tö heä thoáng ñöôøng saét Thaønh phoá Hoà Chí Minh - Caàn Thô theo hình thöùc BOT vôùi quy moâ 3,6 tyû USD. Döï aùn do Vieän Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Phöông Nam cuøng caùc nhaø khoa hoïc chuyeân ngaønh ñöôøng saét nghieân cöùu coù öu ñieåm laø ruùt ngaén loä trình hôn 30km, tieát kieäm ñöôïc hôn 900 trieäu USD; xaây döïng heä thoáng Ñöôøng saét coâng ngheä cao, bao goàm khoå ñöôøng saét 1,435mm, toác ñoä treân 200km/giôø cho haønh khaùch vaø döôùi 200km/giôø cho vaän taûi haøng hoùa; ñaàu tö söû duïng heä thoáng naêng löôïng gioù vaø naêng löôïng maët trôøi taïi caùc ga - heä thoáng naêng löôïng chính ñeå chaïy taøu cao toác (khoâng söû duïng löôùi ñieän quoác gia). Döï aùn ñöôøng saét thaønh phoá Hoà Chí Minh - Caàn Thô xaây döïng 10 ga trong suoát 134km, ñieåm ñaàu laø ga Taân Kieân (Thaønh phoá Hoà Chí Minh), ñieåm cuoái laø caûng Caùi Raêng (thaønh phoá Caàn Thô), moãi ga seõ phaùt trieån thaønh thaønh phoá veä tinh môùi cho Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh Long An, Tieàn Giang, Vónh Long vaø thaønh phoá Caàn Thô. Moãi thaønh phoá môùi seõ ñaàu tö phaùt trieån coâng ngheä saïch vaø noâng nghieäp kyõ thuaät cao goùp phaàn phaùt trieån kinh teá

118

SË 65+66 . 2013

Sau khi tieán haønh kyù baûn hôïp taùc ghi nhôù, hai beân seõ thaønh laäp coâng ty lieân doanh, tieán haønh laäp döï aùn khaû thi trình Boä Giao thoâng Vaän taûi vaø Chính phuû pheâ duyeät.

Quy hoaïch söû duïng ñaát huyeän Myõ Ñöùc

UBND thaønh phoá Haø Noäi ñaõ coù quyeát ñònh pheâ duyeät quy hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2020, keá hoaïch söû duïng ñaát 5 naêm ñaàu kyø (2011-2015) huyeän Myõ Ñöùc. Theo ñoù, quy hoaïch söû duïng ñaát ñeán naêm 2020 huyeän Myõ Ñöùc goàm 23,146.93ha toång dieän tích töï nhieân, trong ñoù: ñaát noâng nghieäp chieám 66,43%; ñaát phi noâng nghieäp chieám 32,82%; ñaát ñoâ thò 2,19%; ñaát khu baûo toàn thieân nhieân chieám 12,03%; coøn laïi ñaát chöa söû duïng chieám 0,76%. Trong 5 naêm ñaàu kyø, UBND huyeän Myõ Ñöùc söû duïng dieän tích ñaát noâng nghieäp giaûm daàn, dieän tích ñaát phi noâng nghieäp taêng daàn.

UBND Thaønh phoá quy ñònh roõ traùch nhieäm cuûa UBND huyeän Myõ Ñöùc toå chöùc coâng boá, coâng khai quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát theo ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät veà ñaát ñai. Thöïc hieän thu hoài ñaát, giao ñaát, cho thueâ ñaát, chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát theo ñuùng quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát ñaõ ñöôïc pheâ duyeät; ñoàng thôøi toå chöùc kieåm tra thöïc hieän quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát, coù traùch nhieäm phaùt hieän vaø xöû lyù kòp thôøi caùc tröôøng hôïp vi phaïm quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát treân ñòa baøn huyeän. UBND TP giao Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng toå chöùc kieåm tra vieäc thöïc hieän quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát; Toång hôïp baùo caùo UBND Thaønh phoá keát quaû thöïc hieän quy hoaïch, keá hoaïch söû duïng ñaát treân ñòa baøn Thaønh phoá ñeán ngaøy 31/12 haøng naêm.

long an

Duyeät quy hoaïch 1/2000 Khu ñoâ thò Vieät Phaùt

UBND tænh Long An ñaõ ban haønh Quyeát ñònh 4197/QÑ-UBND veà vieäc pheâ duyeät ñoà aùn quy hoaïch phaân khu xaây döïng tyû leä 1/2.000 Khu ñoâ thò Vieät Phaùt, xaõ Taân Laäp, huyeän Thuû Thöøa. Theo ñoà aùn quy hoaïch, Khu ñoâ thò Vieät Phaùt coù toång dieän tích 6.250.713m2, quy moâ daân soá vaøo khoaûng 60.000 ngöôøi. Khu vöïc coù tính chaát laø khu daân cö ñoâ thò. Cô caáu söû duïng ñaát cuûa Khu ñoâ thò Vieät Phaùt ñöôïc quy hoaïch cuï theå nhö sau: Ñaát ñôn vò ôû coù toång dieän tích 3.000.000m2, chieám 53,4% dieän tích, goàm: Ñaát ôû coù dieän tích 2.281.038m2, Ñaát coâng trình coâng coäng caáp ñôn vò ôû coù dieän tích 278.719m2, Ñaát caây xanh theå duïc theå thao coù dieän tích 163.873m2, Ñaát giao thoâng coù dieän tích 276.370m2. Ñaát coâng trình coâng coäng caáp ñoâ thò coù toång dieän tích 278.195m2, chieám 4,95% dieän tích, goàm: Ñaát vaên hoùa 26.443m2, Ñaát haønh chính 7.510m2, Ñaát y teá 42.792m2, Tröôøng trung hoïc phoå thoâng vaø daïy ngheà 79.795m2, Chôï truyeàn thoáng 12.727m2, Chôï ñeâm 9.991m2, sieâu thò 22.582m2, thöông maïi keát hôïp khaùch saïn 27.974m2, vaên phoøng 27.094m2, Traïm xaêng daàu 5.703m2, Ñaát coâng coäng tieän ích 15.584m2. Ñaát caây xanh, theå duïc theå thao coù toång dieän tích 910.143m2, chieám 16,2% dieän tích. Ñaát giao thoâng, quaûng tröôøng coù toång dieän tích 1.429.538m2, chieám 25,45% dieän tích. Phaàn ñaát ngoaøi daân duïng coù toång dieän tích 632.837m2, goàm: Ñaát maët nöôùc 610.790m2, Ñaát beán xe 7.522m2, Ñaát coâng trình ñaàu moái 14.525m2. Khu ñoâ thò Vieät Phaùt coù phía Ñoâng Baéc giaùp keânh Ranh giöõa huyeän Beán Löùc vaø huyeän Thuû Thöøa; phía Ñoâng Nam giaùp Quoác loä N2 vaø khu lieân hoïp xöû lyù chaát thaûi raén Taân Thaønh; phía Taây Baéc vaø Taây Nam giaùp döï aùn Khu coâng nghieäp Vieät Phaùt.

Giôùi thieäu vaên baûn

Nghò ñònh soá 121/2013/NÑ-CP

quy ñònh xöû phaït vi phaïm haønh chính trong hoaït ñoäng xaây döïng; kinh doanh baát ñoäng saûn; khai thaùc, saûn xuaát, kinh doanh vaät lieäu xaây döïng; quaûn lyù coâng trình haï taàng kyõ thuaät; quaûn lyù phaùt trieån nhaø vaø coâng sôû chính thöùc coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 30/11/2013. Nghò ñònh goàm 9 chöông, 72 ñieàu naøy quy ñònh, möùc phaït tieàn toái ña: trong lónh vöïc hoaït ñoäng xaây döïng laø 1 tyû ñoàng; trong lónh vöïc kinh doanh baát ñoäng saûn; khai thaùc, saûn xuaát, kinh doanh vaät lieäu xaây döïng; quaûn lyù coâng trình haï taàng kyõ thuaät; quaûn lyù phaùt trieån nhaø vaø coâng sôû laø 300 trieäu ñoàng. Möùc phaït tieàn ñoái vôùi caù nhaân baèng möùc phaït ñoái vôùi toå chöùc trong cuøng moät haønh vi vi phaïm haønh chính.

Ñoái vôùi nhöõng vi phaïm quy ñònh veà löu tröõ, ñieàu chænh quy hoaïch xaây döïng (QHXD), Nghò ñònh neâu roõ taïi Ñieàu 7: 1. Phaït tieàn töø 5-10 trieäu ñoàng ñoái vôùi haønh vi khoâng löu tröõ hoaëc löu tröõ khoâng ñaày ñuû hoà sô ñoà aùn QHXD theo quy ñònh. 2. Phaït tieàn töø 10-20 trieäu ñoái vôùi moät trong caùc haønh vi sau: n Ñieàu chænh QHXD khoâng phuø hôïp vôùi quy chuaån kyõ thuaät quoác gia, tieâu chuaån quy ñònh, quy hoaïch phaân khu (QHPK) khoâng phuø hôïp vôùi quy hoaïch chung (QHC), quy hoaïch chi tieát (QHCT) khoâng phuø hôïp vôùi QHPK, QHCT coù tyû leä lôùn hôn khoâng phuø hôïp vôùi QHCTcoù tyû leä nhoû hôn ñaõ ñöôïc pheâ duyeät. n Ñieàu chænh QHCT cuûa döï aùn ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò maø khoâng ñieàu chænh ñoàng boä heä thoáng haï taàng kyõ thuaät vaø haï taàng xaõ hoäi. 3. Bieän phaùp khaéc phuïc haäu quaû: buoäc huûy boû vaø laäp laïi QHXD ñieàu chænh ñoái vôùi haønh vi quy ñònh taïi khoaûn 2 ñieàu naøy. Taïi Ñieàu 25, quy ñònh hình thöùc xöû phaït vi phaïm trong coâng taùc laäp QHXD. 1. Phaït tieàn töø 2-5 trieäu ñoàng ñoái vôùi haønh vi vi phaïm thôøi gian laäp nhieäm vuï QHXD vuøng, QH ñoâ thò, QH ñieåm daân cö noâng

thoân, QH chuyeân ngaønh haï taàng kyõ thuaät theo quy ñònh. 2. Phaït tieàn töø 10-15 trieäu ñoàng ñoái vôùi haønh vi vi phaïm thôøi gian laäp ñoà aùn QHXD vuøng, QH ñoâ thò, QH ñieåm daân cö noâng thoân, QH chuyeân ngaønh haï taàng kyõ thuaät theo quy ñònh. 3. Phaït tieàn töø 15-20 trieäu ñoàng ñoái vôùi moät trong caùc haønh vi sau ñaây: a). Laäp baûn veõ ñoà aùn QHXD vaø baûn veõ toång maët baèng xaây döïng khoâng ñuùng quy chuaån kyõ thuaät quoác gia, tieâu chuaån aùp duïng vaø tyû leä quy ñònh. b). Khung teân baûn veõ khoâng coù teân vaø chöõ kyù cuûa chuû nhieäm laäp ñoà aùn QH, chuû trì thieát keá caùc boä moân, ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät cuûa nhaø thaàu, daáu cuûa nhaø thaàu. c). Khoâng ñaày ñuû thuyeát minh, baûn veõ trong ñoà aùn thieát keá QHXD, thieát keá toång maët baèng xaây döïng coâng trình khoâng theå hieän ñaày ñuû, chính xaùc caùc thoâng soá kyõ thuaät vaø tuaân thuû ñaàu ñuû heä thoáng kyù hieäu baûn veõ theo quy ñònh. d). Khoâng coù hoà sô thieát keá ñoâ thò hoaëc coù nhöng khoâng ñaày ñuû theo quy ñònh. ñ). Khoâng coù baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng chieán löôïc hoaëc coù nhöng khoâng ñaày ñuû theo quy ñònh. e). Laäp QHPK khoâng phuø hôïp vôùi QHXD vaø caùc tieâu chuaån thieát keá khaùc coù lieân quan. g). Khoâng tuaân thuû ñaày ñuû quy chuaån QHXD vaø caùc tieâu chuaån thieát keá khaùc coù lieân quan. 4. Bieän phaùp khaéc phuïc haäu quaû: a). Buoäc laäp laïi baûn veõ ñoà aùn QHXD, baûn veõ toång theå maët baèng xaây döïng theo quy ñònh ñoái vôùi haønh vi quy ñònh taïi Ñieåm a, Ñieåm e vaø Ñieåm g Khoaûn 3 Ñieàu naøy. b). Buoäc laäp hoà sô thieát keá ñoâ thò, baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng theo quy ñònh ñoái vôùi haønh vi quy ñònh taïi Ñieåm d vaø Ñieåm ñ khoaûn 3 Ñieàu naøy.

Nghò ñònh 142/2013/NÑ-CP quy

ñònh veà xöû phaït vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc taøi nguyeân nöôùc vaø khoaùng saûn vöøa ñöôïc Chính phuû ban haønh. Nghò ñònh goàm 5 chöông, 50 ñieàu coù hieäu löïc thi haønh keå töø ngaøy 15/12/2013. Theo ñoù, möùc phaït tieàn toái ña ñoái vôùi moät haønh vi phaïm haønh chính trong Iónh

vöïc taøi nguyeân nöôùc laø 250 trieäu ñoàng ñoái vôùi caù nhaân vaø 500 trieäu ñoàng ñoái vôùi toå chöùc. Cuï theå, haønh vi xaû nöôùc thaûi coù chöùa chaát ñoäc haïi, chaát phoùng xaï vaøo nguoàn nöôùc cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vôùi löu löôïng nöôùc thaûi khoâng vöôït quaù 5m3/ngaøy ñeâm seõ bò phaït tieàn töø 20-30 trieäu ñoàng. Haønh vi xaû nöôùc thaûi vaøo nguoàn nöôùc khoâng coù giaáy pheùp seõ bò phaït töø 30250 trieäu ñoàng. Trong ñoù, möùc phaït cao nhaát (töø 220-250 trieäu ñoàng) aùp duïng ñoái vôùi haønh vi xaû nöôùc thaûi vaøo nguoàn nöôùc vôùi löu löôïng nöôùc thaûi töø 3.000m3/ ngaøy ñeâm trôû leân; haønh vi xaû nöôùc thaûi nuoâi troàng thuûy saûn vaøo nguoàn nöôùc vôùi löu löôïng nöôùc thaûi töø 300.000m3/ngaøy ñeâm. Möùc phaït neâu treân ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caù nhaân, tröôøng hôïp toå chöùc vi phaïm seõ bò phaït gaáp ñoâi. Ngoaøi ra, caùc ñoái töôïng vi phaïm coøn bò buoäc thöïc hieän caùc bieän phaùp khaéc phuïc tình traïng oâ nhieãm, suy thoaùi nguoàn nöôùc trong tröôøng hôïp haønh vi vi phaïm gaây oâ nhieãm, suy giaûm chaát löôïng nguoàn nöôùc. Cuõng theo Nghò ñònh, haønh vi xaû nöôùc thaûi vaøo loøng ñaát thoâng qua caùc gieáng khoan, gieáng ñaøo vaø caùc hình thöùc khaùc; haønh vi xaû khí ñoäc haïi tröïc tieáp vaøo nguoàn nöôùc cuõng bò phaït möùc cao nhaát laø 220-250 trieäu ñoàng ñoái vôùi caù nhaân, 440-500 trieäu ñoàng ñoái vôùi toå chöùc. Seõ phaït tieàn töø 30-50 trieäu ñoàng ñoái vôùi caù nhaân, 60-100 trieäu ñoàng ñoái vôùi toå chöùc coù haønh vi khoâng xaây döïng phöông aùn hoaëc khoâng trang bò caùc phöông tieän, thieát bò caàn thieát ñeå öùng phoù, khaéc phuïc söï coá oâ nhieãm nguoàn nöôùc do haønh vi vi phaïm gaây ra. Tröôøng hôïp khoâng thöïc hieän caùc bieän phaùp ñeå kòp thôøi öùng phoù, khaéc phuïc söï coá oâ nhieãm nguoàn nöôùc do haønh vi vi phaïm gaây ra seõ bò phaït töø 120-150 trieäu ñoàng. Möùc phaït 220-250 trieäu ñoàng ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi haønh vi naøy trong tröôøng hôïp haønh vi vi phaïm gaây ra oâ nhieãm nguoàn nöôùc nghieâm troïng.

Thoâng tö Lieân tòch soá 20/2013/

SË 65+66 . 2013

119

Giôùi thieäu vaên baûn

TTLT-BXD-BNV höôùng daãn moät soá noäi dung cuûa Nghò ñònh soá 11/2013/NÑCP ngaøy 14/01/2013 cuûa Chính phuû veà quaûn lyù ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò, ñöôïc Boä Xaây döïng - Boä Noäi vuï ban haønh ngaøy 21/11/2013 Thoâng tö naøy goàm 5 chöông, 29 ñieàu coù hieäu löïc thi haønh töø ngaøy 05/01/2014 naøy seõ thay theá Thoâng tö soá 04/2006/TT-BXD ngaøy 18/8/2006 cuûa Boä Xaây döïng höôùng daãn thöïc hieän quy cheá khu ñoâ thò môùi ban haønh theo Nghò ñònh soá 02/2006/NÑ-CP ngaøy 05/01/2006 cuûa Chính phuû. Ñoái töôïng aùp duïng laø caùc cô quan quaûn lyù, caùc cô quan chuyeân moân veà xaây döïng, caùc toå chöùc, caù nhaân tham gia caùc hoaït ñoäng coù lieân quan ñeán vieäc ñaàu tö phaùt trieån ñoâ thò (PTÑT). Theo ñoù, traùch nhieäm laäp hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT ñoái vôùi khu vöïc PTÑT thuoäc ñòa giôùi haønh chính cuûa 01 tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc TW laø: UBND caáp tænh giao Sôû Xaây döïng laø cô quan toå chöùc laäp Hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT; Tröôøng hôïp UBND caáp tænh ñaõ thaønh laäp Ban Quaûn lyù khu vöïc PTÑT ñeå quaûn lyù chung caùc khu vöïc PTÑT hoaëc quaûn lyù moät soá khu vöïc PTÑT vaø seõ giao quaûn lyù theâm khu vöïc PTÑT döï kieán thaønh laäp, UBND caáp tænh giao Ban naøy toå chöùc laäp Hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT. Traùch nhieäm laäp hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT ñoái vôùi khu vöïc PTÑT thuoäc ñòa giôùi haønh chính cuûa 02 tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông trôû leân: Boä Xaây döïng laø cô quan chuû trì, phoái hôïp vôùi UBND caùc tænh, thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông coù lieân quan toå chöùc laäp Hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT trình Thuû töôùng Chính phuû quyeát ñònh pheâ duyeät theo quy ñònh taïi Ñieàu 9 cuûa Nghò ñònh soá 11/2013/NÑ-CP ngaøy 14/01/2013. Traùch nhieäm thaåm ñònh hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT: Tröôøng hôïp khu vöïc PTÑT thuoäc thaåm quyeàn pheâ duyeät cuûa Thuû töôùng Chính phuû: Boä Xaây döïng chuû trì phoái hôïp vôùi caùc Boä, ngaønh coù lieân quan thaåm ñònh trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ

120

SË 65+66 . 2013

duyeät theo quy ñònh taïi Ñieàu 9 cuûa Nghò ñònh soá 11/2013/NÑ-CP; Tröôøng hôïp khu vöïc PTÑT thuoäc thaåm quyeàn pheâ duyeät cuûa UBND caáp tænh: Sôû Xaây döïng laø cô quan chuû trì phoái hôïp vôùi caùc cô quan coù lieân quan thaåm ñònh ñeå trình UBND caáp tænh pheâ duyeät. Hoà sô ñeà xuaát khu vöïc PTÑT bao goàm: baûn chuïp caùc quyeát ñònh pheâ duyeät quy hoaïch toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, quy hoaïch söû duïng ñaát, chöông trình PTÑT, QHXD vuøng tænh, QH chung, QHPK vaø caùc vaên baûn phaùp lyù khaùc coù lieân quan ñeán chuû tröông thaønh laäp khu vöïc PTÑT (neáu coù). Soá löôïng hoà sô trình thaåm ñònh khu vöïc PTÑT: 10 boä. Veà Ñieàu chænh khu vöïc PTÑT phaûi ñöôïc ñònh kyø xem xeùt, raø soaùt, ñaùnh giaù quaù trình thöïc hieän ñaàu tö xaây döïng ñeå kòp thôøi ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi tình hình phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø döï baùo nhu caàu veà PTÑT. Thôøi haïn raø soaùt ñònh kyø laø 05 naêm keå töø ngaøy khu vöïc PTÑT ñöôïc pheâ duyeät….

Nghò ñònh soá 164/2013/NÑ-CP veà

söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Nghò ñònh soá 29/2008/NÑ-CP ngaøy 14/3/2008 cuûa Chính phuû quy ñònh veà khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaø khu kinh teá vöøa ñöôïc Chính phuû ban haønh. Nghò ñònh söûa ñoåi khoaûn 4, khoaûn 5 vaø boå sung khoaûn 8, Ñieàu 2 nhö sau: “4. Khu kinh teá ven bieån laø khu kinh teá hình thaønh ôû khu vöïc ven bieån vaø ñòa baøn laân caän khu ven bieån, ñöôïc thaønh laäp theo caùc ñieàu kieän, trình töï vaø thuû tuïc quy ñònh taïi Nghò ñònh soá 29/2008/NÑ-CP. Khu kinh teá cöûa khaåu laø khu kinh teá hình thaønh ôû khu vöïc bieân giôùi ñaát lieàn vaø ñòa baøn laân caän khu vöïc bieân giôùi ñaát lieàn coù cöûa khaåu quoác teá hoaëc cöûa khaåu chính vaø ñöôïc thaønh laäp theo caùc ñieàu kieän, trình töï vaø thuû tuïc quy ñònh taïi Nghò ñònh soá 29/2008/NÑCP. Khu kinh teá ven bieån, khu kinh teá cöûa khaåu ñöôïc goïi chung laø khu kinh teá, tröø tröôøng hôïp quy ñònh cuï theå.” “5. Dieän tích ñaát coâng nghieäp laø dieän tích cuûa khu coâng nghieäp ñeå cho nhaø ñaàu tö thueâ, thueâ laïi thöïc hieän döï aùn ñaàu tö saûn xuaát, kinh doanh trong khu coâng nghieäp,

ñöôïc xaùc ñònh trong quy hoaïch chi tieát xaây döïng khu coâng nghieäp ñöôïc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn pheâ duyeät.” “8. Tyû leä laäp ñaày cuûa khu coâng nghieäp laø tyû leä phaàn traêm (%) cuûa dieän tích ñaát coâng nghieäp ñaõ ñöôïc cho nhaø ñaàu tö thueâ, thueâ laïi ñeå hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh treân toång dieän tích ñaát coâng nghieäp cuûa khu coâng nghieäp.” Ngoaøi ra, Nghò ñònh coøn söûa ñoåi, boå sung Ñieàu 5; söûa ñoåi khoaûn 2 vaø khoaûn 5 Ñieàu 6; söûa ñoåi khoaûn 1 Ñieàu 9, khoaûn 2 Ñieàu 14, khoaûn 3 Ñieàu 29, khoaûn 1 Ñieàu 8... Nghò ñònh coù hieäu löïc thi haønh keå töø ngaøy 1/1/2014.

Thoâng tö lieân tòch soá 21/2013/ TTLT-BXD-BCT-BTTTT quy ñònh

veà daáu hieäu nhaän bieát caùc loaïi ñöôøng daây, caùp vaø ñöôøng oáng ñöôïc laép ñaët vaøo coâng trình haï taàng kyõ thuaät söû duïng chung ñaõ ñöôïc Boä Xaây döïng; Boä Coâng thöông; Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng ban haønh ngaøy 27/12/2013. Theo ñoù, daáu hieäu nhaän bieát caùc loaïi ñöôøng daây, caùp vaø ñöôøng oáng ñöôïc laép ñaët vaøo coâng trình haï taàng kyõ thuaät söû duïng chung phaûi theå hieän thoáng nhaát veà kyù hieäu, maøu saéc cho töøng loaïi ñöôøng daây, caùp, ñöôøng oáng (theû nhaän bieát; baêng, löôùi, taám caûnh baùo; truï, coïc, moác ñònh vò) phaûi ñöôïc cheá taïo vaø theå hieän ñôn giaûn, deã nhaän bieát, beàn vöõng theo thôøi gian, chòu ñöôïc ñieàu kieän thôøi tieát, moâi tröôøng khaéc nghieät, deã daøng boá trí, laép ñaët, thay theá, baûo trì, söûa chöõa vaø baûo ñaûm an toaøn trong söû duïng. Vieäc ñaùnh daáu daáu hieäu nhaän bieát phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh taïi Thoâng tö lieân tòch naøy vaø caùc tieâu chuaån, quy chuaån kyõ thuaät quoác gia cuûa töøng chuyeân ngaønh ñöôïc aùp duïng, khoâng ñöôïc gaây hö hoûng ñeán caùc coâng trình haï taàng kyõ thuaät khaùc. Thoâng tö cuõng quy ñònh roõ ai laø ngöôøi coù traùch nhieäm ñaùnh daáu caùc daáu hieäu nhaän bieát, ñôn vò naøo coù traùch nhieäm quaûn lyù caùc quy ñònh veà daáu hieäu nhaän bieát ñoù trong quaù trình xaây döïng, söûa chöõa, thay theá caùc heä thoáng kyõ thuaät naøy. Thoâng tö lieân tòch naøy coù hieäu löïc keå töø ngaøy 17/02/2014.

Toång keát muïc luïc töø soá 60 ñeán soá 66 naêm 2013 muïc luïc soá 60

muïc luïc soá 61

Söï kieän: Chaân Phöông - Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng Möôøi naêm moät tieáng noùi cho söï phaùt trieån ñoâ thò VN- 4 Nhoùm phoùng vieân - Taïp chí QHXD vaø nhöõng ngöôøi baïn PMH - Khu ñoâ thò Phuù Myõ Höng vaø giaûi thöôûng toaøn caàu xuaát saéc - 14

Anh Ñöùc, Phöông Anh - Phoùng söï aûnh: Ngaønh Xaây döïng Vónh Phuùc ñoàng haønh cuøng söï nghieäp CNH-HÑH ñaát nöôùc - 4

Söï kieän Ñoâ thò boán phöông: Vónh Phuùc ñoàng haønh cuøng söï nghieäp CNH-HÑH

Phöông Thaûo - Phoûng vaán Giaùm ñoác Sôû Xaây döïng Vónh Phuùc - 8

Moäc Coû - Heä thoáng ñoâ thò Vónh Phuùc ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi - 11

Baûo Hieàn - Quy hoaïch xaây döïng vuøng tænh Vónh Phuùc ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050: ñoâ thò - noâng thoân nhaát theå hoùa phaùt trieån - 14

Dieãn ñaøn:

Vaán ñeà baøn luaän Choáng ngaäp cho Haø Noäi - Giaûi phaùp thoaùt nöôùc töø quy hoaïch.

Ñaøo Hoaøi Nam, Phaïm Syõ Hoaøng - Caùc giaûi phaùp quy hoaïch thoaùt nöôùc maët taïi ñoâ thò trung taâm Haø Noäi - 18 Gia Baûo - Hieán keá choáng ngaäp cho Haø Noäi - 22 Bình Phöông - Ngöôøi Haø Noäi vaãn lo ngaäp uùng - 26

Khaùi nieäm

Haäu Phöông - Ñieåm nhaán du lòch vaên hoùa taâm linh Taây Thieân - 22

Chaân Phöông - Coâng vieân quaûng tröôøng: ñieåm nhaán vaên hoùa trong khoâng gian xanh ñoâ thò - 24

Traân Anh - Vónh Phuùc - Vuøng ñaát cho khu coâng nghieäp phaùt trieån - 32

Thieát keá ñoâ thò

JonLang, Thanh Bích (dòch) - Trung taâm Coâng ngheä Denver, Colorado, Myõ vaø Stadtvillenander Rachstrasse, Berlin, Ñöùc - 38 Quy hoaïch & Taùc giaû Traàn Thò Lan Anh - Nhöõng yeâu caàu ñoåi môùi trong quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò & khu ñoâ thò môùi - 42 Nguyeãn Thanh Quang - Böùc tranh phaùt trieån vaø quaûn lyù ñoâ thò döôùi taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá - 46 Cao Syõ Nieâm - Giaù trò lòch söû, vaên hoaù cuûa ñoâ thò trong lòch söû phaùt trieån ñoâ thò - 90 Giôùi thieäu quy hoaïch môùi Xuaân Phöông - ARISTA VILLAS, Bình Döông - 49 Tieán Ñaït - Döï aùn bieät thöï CARILLO-CITY quaän 7, TP. HCM - 51 Minh Phöông - Khu du lòch nghæ döôõng sinh thaùi Coàn Khöông, TP. Caàn Thô - 53 Caùt Xuyeân - Toå hôïp chung cö CT3 - Hoaøng Quoác Vieät Residentials - 55 Haûi Vaân - Laøng bieät thöï sinh thaùi Moon River, huyeän Beán Caùt, tænh Bình Döông - 57 Thaùi Thònh - Bieät Thöï Myõ Phuù 3, Khu ñoâ thò Phuù Myõ Höng, TP. HCM - 59 Ña ngaønh Ñoã Haäu - Ñoåi môùi vaø naâng cao ñaøo taïo kieán truùc sö quy hoaïch - 61 Nguyeãn Khaùnh Bình - Nhöõng nguoàn taøi nguyeân cuûa khoâng gian ngaàm ñoâ thò - 64 Quy hoaïch & kieán truùc theá giôùi Huyønh Phöôùc (bieân dòch) - Quy hoaïch caûi taïo trong phaùt trieån ñoâ thò: chieán löôïc, nguyeân taéc vaø giaûi phaùp - 68 Daønh cho sinh vieân Bình Thanh - Ñaøo taïo chuyeân ngaønh Quy hoaïch: Nghe ngöôøi trong cuoäc noùi… - 72 Phöông Vuõ - Ñoà aùn toát nghieäp Khoa Quy hoaïchTröôøng Ñaïi hoïc Kieán truùc TP.HCM - 74

Ñoâ thò & Coäng ñoàng Hoaøng Tuù - Caø pheâ phoá baûn saéc ñoâ thò hay söï xaâm laán væa heø - 84 Ñoâ thò 24h Moäc Coû - Chôï “taïm” maø khoâng taïm - 86

Traàn Phuông - Khu ñoâ thò Ñaïi hoïc tænh Vónh Phuùc: Söï keát noái cuøng phaùt trieån con ngöôøi - tri thöùc - ñoâ thò - 20

Phöông Anh - Laïc Hoàng vaø nhöõng döï aùn tieâu bieåu taïi Vónh Phuùc - 28

Phaïm Syõ Lieâm (söu taàm) - Khaùi nieäm veà trò lyù ñoâ thò - 30 Phaïm Syõ Lieâm - Tính caáp baùch trong trò lyù ñoâ thò Vieät Nam - 31 Leâ Vinh - Vaán ñeà phaùt trieån beàn vöõng cuûa thuû ñoâ Haø Noäi - 34

Thoâng tin Baéc Thaùi - Tin Quoác teá - 78 Bình Anh - Tin trong nöôùc - 82 - Muïc luïc bìa Taïp chí - 96

Cao Anh - Moät ñieån hình trong quy hoaïch xaây döïng noâng thoân môùi - 17

Dieãn ñaøn: Vaán ñeà baøn luaän

Gia Baûo - Kieán truùc naøo cho noâng thoân môùi vuøng Ñoàng baèng Baéc boä - 34 Thieát keá ñoâ thò JonLang - Caûng Darling, Sydney, UÙc: moät phaùt trieån phaân maûnh - 42 Khaùi nieäm Tröông Vaên Quaûng - Theá naøo laø Ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng - 46

Tröông Vaên Quaûng - Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng, moät yeâu caàu chieán löôïc trong quaù trình ñoâ thò hoùa taïi Vieät Nam - 47

Quy hoaïch vaø taùc giaû: Löông Tuù Quyeân

- Caây xanh trong caùc phoá ñi boä - 50

Trung Hieáu - Caùc giaûi phaùp baûo toàn toân taïo vaø phaùt huy giaù trò kieán truùc ñoâ thò vaø noâng thoân Haø Noäi - 53 Ña ngaønh

Nguyeãn Khaùnh Bình - Nhöõng nguoàn taøi nguyeân cuûa khoâng gian ngaàm ñoâ thò - 56 Lyù Quang Vieät - Ñeà xuaát phöông phaùp xöû lyù chaát thaiû thaønh phoá ôû Haø Noäi - 59

Löu Ñöùc Cöôøng - Thieát keá quy hoaïch ñoâ thò nöôùc trong boái caûnh bieán ñoåi khí haäu - 62 Giôùi thieäu quy hoaïch môùi

Phöông Bình - Khu du lòch, vui chôi giaûi trí, ñoâ thò sinh thaùi Tuaàn Chaâu Haø Noäi - 67

Quoác Cöôøng - Khu bieät thöï nghæ döôõng Sentosa Villa, TP. Phan Thieát - Bình Thuaän - 69

Hoaøng Duõng - BERRIVER Long Bieân - Cuoäc soáng ngoït ngaøo ven soâng - 71 Lyù An - Metropolita - Vuõng Taøu: Ñoâ thò trong loøng ñoâ thò - 73

Gia Phong - Döï aùn caên hoä cao caáp Bellez - quaän 7 - TP. HCM - 75

Daønh cho sinh vieân Thanh Bình - Giaûi thöôûng Loa Thaønh 2012 - 77

Quy hoaïch & kieán truùc theá giôùi Khu ñoâ thò sinh thaùi Hammarby Sjotad cuûa Stockholm - 82 Khoâng gian Soáng Traàn Ñònh - Söï tieän ích trong 50m2 x 6 taàng - 90

Ñoâ thò &Coäng ñoàng Huy Minh

- Daïo quanh chôï hoa Haø Noäi - 93

Thoâng tin

- Tin Quoác teá - 96 Bình Phöông - Tin trong nöôùc - 98

Thuïc Anh

Khoâng gian Soáng Cao Anh - Daáu aán ñoâ thò beân nhöõng doøng soâng - 88

SË 65+66 . 2013

121

Toång keát muïc luïc töø soá muïc luïc soá 62

muïc luïc soá 63

Söï kieän & Bình luaän

Baûo Hieàn - Phoûng vaán Boä tröôûng Boä Xaây döïng: “Ngöôøi ngheøo coù nhaø, kinh teá phaùt trieån” - 4 Gia Baûo - Phoûng vaán Vieän tröôûng VIAP: Höôùng tôùi moät thò tröôøng Nhaø ôû xaõ hoäi beàn vöõng - 10

Gia Baûo

- Phoûng vaán PGS. TS Nguyeãn Hoàng Tieán

veà vaán ñeà: Thoaùt nöôùc & xöû lyù nöôùc thaûi - 6 Khaùi nieäm

Khaùi nieäm

Söu taàm - Nhöõng nguyeân lí cuûa thoaùt nöôùc beà maët

Taán Höng - Theá naøo laø nhaø ôû xaõ hoäi? - 16

beàn vöõng - 12

Nguyeãn Ñaêng Sôn - Phaùt trieån nhaø ôû xaõ hoäi

Nguyeãn Vieät Anh

vaø nhaø ôû cho ngöôøi thu nhaäp thaáp - 17

Vieät Nam - 13

Dieãn ñaøn YÙ kieá n chuyeâ n gia & nhaø quaû n lyù Khuaát Taân Höng - Quy hoaïch vaø Kieán truùc nhaø ôû xaõ hoäi taïi Vieät Nam trong boái caûnh ñoâ thò hoùa - 20 Hoaøng Anh - Kieán truùc nhaø ôû cao taàng cho ngöôøi thu nhaäp thaáp taïi caùc ñoâ thò - 23 Nguyeãn Taán Minh - Nhaø ôû xaõ hoäi cho ngöôøi thu nhaäp thaáp taïi caùc ñoâ thò - 26 Nguyeãn Trung Duõng - Quy hoaïch mang tính xaõ hoäi: Kinh nghieäm phaùt trieån nhaø ôû xaõ hoäi taïi Coäng hoøa Phaùp - 29 Leâ Thò Bích Thuaän - Giaûi quyeát nhaø ôû thöông maïi chuyeån sang nhaø ôû xaõ hoäi taïi caùc ñoâ thò - 33 Ñaøo Tieán Ngoïc - Tieâu chuaån cho nhaø ôû xaõ hoäi - 36 Nguyeãn Hoàng Thuïc - Nhaø ôû thu nhaäp thaáp

Moâ hình thoaùt nöôùc ñoâ thò ôû

Dieãn ñaøn YÙ kieá n chuyeâ n gia & nhaø quaû n lyù

Nguyeãn Hoàng Tieán

- Vai troø cuûa caùc beân coù lieân quan trong quaûn lyù thoaùt nöôùc & xöû lyù

nöôùc thaûi ñoâ thò - 17

Phaïm Syõ Lieâm - Quaûn lyù thoaùt nöôùc ñoâ thò töø quaûn trò taøi saûn sang cung öùng dòch vuï- 20

Nguyeãn Ñaêng Sôn - Choáng ngaäp cho TP.HCM caàn giaûi phaùp toång hôïp - 23

Hoà Long Phi - Ngaäp luït ñoâ thò ôû TP.HCM: Nguyeân nhaân vaø chieán löôïc öùng phoù - 26

Traàn Ñöùc Haï - Löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp cho caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò

ôû Vieät Nam - 30

yeâu caàu taát yeáu trong phaùt trieån ñoâ thò - 38

YÙ kieá n doanh nghieä p

YÙ kieá n coä n g ñoà n g

trong caùc ñoâ thò - 34

Huy Gia - Giaác mô trong taàm tay? - 40

Minh Ñöùc - Hieäu quaû ñaàu tö cuûa caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung

YÙ kieá n coä n g ñoà n g

Thieát keá ñoâ thò Francis Soler -Nhaø ôû xaõ hoäi treân phoá Paul-Signac, Paris, Phaùp - 42

Ñoâ thò boán phöông: Ñoâng Trieàu höôùng tôùi ñoâ thò phaùt trieån beàn vöõng Phöông Thaûo - Phoùng söï aûnh: Ñoâng Trieàu höôùng tôùi

Thuïc Anh

- Ñieäp khuùc “Möa - Ngaäp” - 37

Thieát keá ñoâ thò JML Design

- Quaûng tröôøng Bour, Borbeaux, Phaùp - 40

ñoâ thò hieän ñaïi phaùt trieån beàn vöõng - 48

Chaân Phöông - Phoûng vaán Chuû tòch UBND huyeän Ñoâng Trieàu - 52 Traàn Phöông - Nhöõng ñònh höôùng chieán löôïc cho ñoâ thò Ñoâng Trieàu phaùt trieån beàn vöõng - 55 Phan An - Ñoâng Trieàu höôùng tôùi ñoâ thò loaïi IV - 58 Moäc Coû - Du lòch Ñoâng Trieàu: “Ngoïc xanh” baét ñaàu toûa saùng - 62 Quy hoaïch vaø taùc giaû: Phaïm Anh Duõng - Giaûi phaùp caây xanh thaønh phoá Quy Nhôn - 64 Nguyeãn Thanh Haø - Quy hoaïch söû duïng ñaát ñoâ thò theo chieàu ñöùng - 67 Trònh Duy Anh - Thaåm myõ kieán truùc trong caùc khu nhaø ôû môùi taïi TP. HCM - 70

Quy hoaïch vaø taùc giaû

Phaïm Traàn Haûi - Vai troø cuûa moâ hình chính quyeàn ñoâ thò TP. HCM trong vieäc naâng cao tính thöïc thi cuûa ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò - 44

Tröông Minh Ngoïc - Quy hoaïch thoaùt nöôùc löu vöïc soâng Nhueä Ñaùy - 48

Hoaøng Ngoïc Lan - Vaán ñeà kieán taïo nôi choán trong caùc khu daân cö môùi taïi TP. HCM - 51 Nguyeãn Thò Hoàng Thu

- Ñoâ thò taêng tröôûng thoâng minh - 54

Quy hoaïch & Kieán truùc theá giôùi

Huy Gia (bieân dòch) - Chieán löôïc thoaùt nöôùc taïi Hoàng Koâng - 58

Huy Gia (bieân dòch) - Sô löôïc veà heä thoáng thoaùt nöôùc taïi Singapore - 60

Quy hoaïch & kieán truùc theá giôùi Thuïc Anh (bieân dòch) - Caùc maãu hình nhaø ôû xaõ hoäi treân theá giôùi - 73 Nguyeãn Khaùnh Bình - Phaùt trieån nhaø ôû xaõ hoäi beàn vöõng caâu chuyeän thaønh coâng cuûa Singapore - 76

Huy Minh (bieân dòch) - Kinh nghieäm thoaùt nöôùc taïi Tokyo - Nhaät Baûn - 62

Ña ngaønh Hoaøng Vónh Höng - Giaûi phaùp quy hoaïch vaø kieán truùc thích nghi vôùi möa lôùn, luõ luït, nöôùc bieån daâng vaø ñieàu kieän khan hieám nguoàn nöôùc - 79

laäp quy hoaïch ñoâ thò - 64

Thoâng tin Thanh Bình - Giôùi thieäu vaên baûn - 82 Thuïc Anh - Tin Quoác teá - 84 Thanh Bình - Tin trong nöôùc - 86 Giôùi thieäu quy hoaïch môùi Dieäp Ñöùc - Bieät thöï nhaø vöôøn Dream House: Giaù trò cuoäc soáng töø thieân nhieân - 90 Bình Phöông - Khu taùi ñònh cö Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi - 92 Daønh cho sinh vieân Bình Thanh - Giaûi KTS treû - Giaûi thöôûng KTQG 2012 - 94

122

SË 65+66 . 2013

Ña ngaønh

Löu Ñöùc Cöôøngï - Kinh nghieäm quoác teá öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong laäp quaù trình Phan Nhöït Duy

Phöông phaùp quy hoaïch tích hôïp caùc coâng trình ngaàm kieåm soaùt

ngaäp luït trong quy hoaïch toång theå cuûa ñoâ thò nhaèm haïn cheá thieät haïi cuûa bieán ñoåi khí haäu - 67 Daønh cho sinh vieân Bình Thanh

Ñoà aùn sinh vieân Khoa Haï taàng & Moâi tröôøng KTÑT - ÑH Kieán truùc

Haø Noäi - 70 Thoâng tin

Nguyeãn Bình - Tin Trong nöôùc - 75 Ñình Vuõ - Giôùi thieäu vaên baûn - 77 Song Nguyeãn - Tin quoác teá - 79

60 ñeán soá 66 naêm 2013 muïc luïc soá 64

muïc luïc soá 65&66 Söï kieän & Bình luaän Gia Baûo - Phoûng vaán Toång thö kyù ACVN - 4

Söï kieän & Bình luaän

Baûo Hieàn

Phoûng vaán Bí thö Tænh uûy tænh Quaûng

Ninh veà Chieán löôïc Taêng tröôûng Xanh - 6 Song Nguyeãn

Khaùi nieäm Söu taàm - Khaùi nieäm xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông - 10 Kadie Ward - Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cho caùc ñoâ thò - 11

Phoûng vaán Chuû tòch UBND tænh

Quaûng Ninh - 12

Khaùi nieäm Söu taàm - Theá naøo laø ñoâ thò du lòch? - 18 Traàn Troïng Hanh - Moät soá giaûi phaùp goùp phaàn phaùt trieån beàn vöõng caùc ñoâ thò du lòch bieån VN - 19

Dieãn ñaøn YÙ kieá n chuyeâ n gia & nhaø quaû n lyù

Nguyeãn Maïnh Tuaán

- Ngaønh Xaây döïng Quaûng Ninh: 50 naêm chaëng ñöôøng cuøng kieán

thieát vuøng ñaát moû - 22 Nguyeãn Maïnh Tuaán - Nghieân cöùu thí ñieåm hôïp nhaát trong coâng taùc laäp quy hoaïch - 26 Ngoâ Trung Haûi - Thaønh phoá Haï Long ñoâ thò sinh thaùi bieån - 30 Nguyeãn Taát Thaønh - Quy hoaïch ñoâ thò Quaûng Ninh cô hoäi vaø thaùch thöùc - 34 Ngoâ Thò Kim Dung - Quaûng Ninh höôùng ñeán thaønh phoá Xanh - 37 Ñaëng Xuaân Dinh - Quaûng Ninh caàn moät loaïi hình quy hoaïch coù tính ñoät phaù trong quaù trình phaùt trieån beàn vöõng - 40

Thieá t keá ñoâ thò Gia Linh

Baûo taøng - Thö vieän: Coâng trình chaøo möøng 50 naêm ngaøy thaønh laäp tænh

Quaûng Ninh - 42

Ña ngaønh Löu Ñöùc Cöôøngï - Kinh nghieäm quoác teá öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong quaù trình laäp Leâ Thò Baûo Thö - Phaân boá coâng nghieäp ôû vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long - 48

Ngoïc Lan - Ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc Khoa Quy hoaïch, Ñaïi hoïc Kieán truùc TP. HCM - 50 Quy hoaïch & Kieán truùc theá giôùi Huy Gia (bieân dòch) - Top 10 thaønh phoá bieån treân theá giôùi - 55 Phaïm Ñình Vieät

- Moät soá ñaûo du lòch noåi tieáng theá giôùi trong khu vöïc chaâu AÙ - 58 - Söï keát hôïp giöõa thieát keá vaø kyõ thuaät trong quy hoaïch ñaûo nhaân

Sugiyama, Takani Azuma taïo - 61

Quy hoaïch vaø taùc giaû

Ngoâ Leâ Minh - Xu höôùng phaùt trieån môùi cho nhaø ôû Haø Noäi - 64 Haø Lan - Ñöa ñieän ra ñaûo Coâ Toâ - 70 Song Ñöùc

- Coâ Toâ - ñieåm saùng noâng thoân môùi - 72

Thieát keá ñoâ thò Ng Hoàng Dieäp - Vai troø cuûa thieát keá ñoâ thò trong vieäc xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá - 33 Vuõ Hieäp - Kieán taïo ñòa ñieåm cöûa ngoõ ñoâ thò - 38 RTKL - Quy hoaïch toång theå quaän phía Baéc, Beán Thöôïng Haûi - 42 Quy hoaïch vaø taùc giaû Nguyeãn Trung Duõngï - Quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò taïi Haø Noäi - 44 Taï Quoác Khaùnh - Vaán ñeà söû duïng ñaát trong phaùt trieån khoâng gian dòch vuï coâng coäng taïi HN - 48 Leâ Quang Duõng - Quaù trình ñoâ thò hoùa vôùi baûo toàn & phaùt trieån laøng ngheà ôû HN - 52 Traàn Thò Vieät Haø - Tìm söï soáng ñoäng cho coâng vieân ven bieån thaønh phoá Nha Trang - 56 Nguyeãn Thu Haïnh - Laøm soáng laïi giaù trò coát loõi cuûa Hoà Guôm baèng tour du lòch “taâm linh, huyeàn thoaïi” - 60 Nguyeãn Höõu Taâm - Moâi tröôøng röøng vaø caûnh quan ñoâ thò trong quy hoaïch chung thaønh phoá Ñaø Laït giai ñoaïn (2030 - 2050) - 64 Daønh cho sinh vieân Ngoïc Lan - Giaûi thöôûng Loa Thaønh 2013 - 67

quy hoaïch ñoâ thò - 45

Daønh cho sinh vieân

Dieãn ñaøn YÙ kieán chuyeân gia & nhaø quaûn lyù Hoaøng Ñaïo Kính - Vun ñaép cho thöông hieäu ñoâ thò - 14 Phaïm Syõ Lieâm - Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò ñeå taêng cöôøng naêng löïc caïnh tranh ñoâ thò - 16 Tröông Vaên Quaûng - Xaây döïng thöông hieäu ñoâ thò ñeå thuùc ñaåy tính caïnh tranh - 20 Vuõ Chí Ñoàng - Töï nhieân vôùi thöông hieäu ñoâ thò - 22 Nguyeãn Toá Laêng - Caûnh quan ñoâ thò moät yeáu toá goùp phaàn xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá - 26 Nguyeãn Thò Haäu - Thò daân vaø vaên hoùa ñoâ thò - 30

Quy hoaïch & Kieán truùc theá giôùi Huy Gia - 6 thaønh phoá vaø tieåu bang “chuyeån mình” nhôø vieäc xaây döïng thöông hieäu- 74 Huy Gia - Xaây döïng thöông hieäu thaønh phoá toaøn caàu - 76 Kadie Ward - Xaây döïng thöông hieäu ñòa phöông cho caùc ñoâ thò - Ví duï cuûa thaønh phoá Regina, Canada - 79 Leâ Hoàng Keá - Vaøi kinh nghieäm töø sieâu ñoâ thò Glasgow, Vöông quoác Anh - 82 Ngoâ Leâ Minh - Döï Vieân: Khoâng gian vaên hoùa & kieán truùc ñoäc ñaùo cuûa Thöôïng Haûi - 84 Ña ngaønh Löu Ñöùc Cöôøng - Xem xeùt laïi khaùi nieäm kieåm soaùt ranh giôùi phaùt trieån ñoâ thò vaø haøm yù cho Vieät Nam - 88 Ng. Ngoïc Quang - Taïi sao ngöôøi Haø Noäi khoâng maën maø vôùi xe buyùt? - 92 Kenji Doi - Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng vaø löu thoâng xanh thoâng qua moâ hình ñaùnh giaù cheùo - 72 Nguyeãn Ñaêng Sôn - Quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò ñoâ thò thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu - 64 Ñoã Haäu - Moät soá baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra töø söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong quy hoaïch ñoâ thò ôû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ - 64 Traàn Hoaøi Nam - Quy hoaïch maïng löôùi giao thoâng coâng coäng Bordeaux vaø baøi hoïc kinh nghieäm cho phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng thaønh phoá Ñaø Naüng - 70

Thoâng tin

- Tin quoác teá - 74 Nguyeãn Huy - Tin trong nöôùc - 76 Ñình Vuõ - Giôùi thieäu vaên baûn - 79 Huy Minh

Thoâng tin Huy Minh - Tin quoác teá - 74 Nguyeãn Huy - Tin Trong nöôùc - 76 Ñình Vuõ - Giôùi thieäu vaên baûn - 79

SË 65+66 . 2013

123

CÙc Hπ t«ng k¸ thuÀt

QUAÙ TRÌNH XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN PGS. TS. Nguyeãn Hoàng Tieán

Cuïc tröôûng Cuïc Haï taàng kyõ thuaät, Boä Xaây döïng

uïc Haï taàng kyõ thuaät tieàn thaân laø Vuï Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò naêm 2013 kyû nieäm 10 naêm thaønh laäp (2003-2013). Sau hôn moät thaäp kyû xaây döïng vaø phaùt trieån, Cuïc Haï taàng kyõ thuaät ñaõ khoâng ngöøng phaán ñaáu vöôn leân vaø ngaøy caøng töï khaúng ñònh mình. Chaëng ñöôøng 10 naêm chöa phaûi laø daøi ñoái vôùi nhieäm vuï mang tính chieán löôïc, nhöng cuõng ñuû thaáy ñöôïc söï caàn thieát vaø ñoùng goùp cuûa Cuïc ñoái vôùi söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä ñaát nöôùc. Möôøi naêm xaây döïng vaø phaùt trieån coù yù nghóa ñoái vôùi toaøn theå caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc vaø ngöôøi lao ñoäng

124

SË 65+66 . 2013

cuûa Cuïc. Ñaây laø cô hoäi quan troïng nhaèm ñieåm laïi chaëng ñöôøng ñaõ ñi qua, nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc, nhöõng haïn cheá coøn toàn taïi ñeå töø ñoù xaùc ñònh höôùng phaùt trieån môùi cuûa Cuïc Haï taàng kyõ thuaät cho nhöõng naêm saép tôùi goùp phaàn hôn nöõa vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån cuûa Cuïc ñöôïc khaùi quaùt nhö sau: 1. Naêm 2003, Luaät Xaây döïng ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua vaø coù hieäu löïc thi haønh, lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät (HTKT) laàn ñaàu tieân ñöôïc xaùc ñònh ñuùng vò

trí vaø taàm quan troïng. Ñeå quaûn lyù coù hieäu quaû lónh vöïc naøy, Boä tröôûng Boä Xaây döïng ñaõ coù quyeát ñònh soá 691/QÑ-BXD ngaøy 19/5/2003, thaønh laäp Vuï Haï taàng kyõ thuaät ñoâ thò. Phaûi noùi khaùch quan raèng ñaây laø lónh vöïc quaûn lyù hoaøn toaøn khoâng môùi nhöng neùt môùi ôû ñaây laø sau nhieàu naêm ít ñöôïc quan taâm thì laàn ñaàu tieân coù moät cô quan caáp Boä ñöôïc thaønh laäp ñeå thoáng nhaát quaûn lyù lónh vöïc naøy. Taïi thôøi ñieåm thaønh laäp Vuï, caùn boä, coâng chöùc cuûa Vuï coù 9 ngöôøi ñöôïc ñieàu ñoäng töø caùc cô quan quaûn lyù, nghieân cöùu, tö vaán khaùc nhau cuûa Boä nhö Vuï Keá hoaïch Thoáng keâ, Vieän Quy hoaïch Ñoâ thò Noâng thoân, Vuï Quaûn lyù Quy hoaïch, Kieán truùc, Coâng ty Tö vaán xaây döïng Vieät nam (VNCC)... Hoï baét ñaàu laøm quen vôùi nhau vaø phaân coâng, trieån khai nhieäm vuï trong ñieàu kieän cô sôû vaät chaát, caùc coâng cuï hoã trôï nhö taøi lieäu, soá lieäu chöa coù hoaëc coøn thieáu nhieàu. Vôùi tinh thaàn töï hoïc, taäp trung nghieân cöùu vaø ñoàng thôøi taêng cöôøng coâng taùc tieáp caän, lieân keát, laøm vieäc vôùi caùc Cuïc, Vuï chöùc naêng cuûa Boä, vôùi caùc Boä, ngaønh, caùc cô quan quaûn lyù ñòa phöông vaø caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc HTKT, Vuï ñaõ nhanh choùng trieån khai coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc treân nhieàu lónh vöïc HTKT ñoâ thò khaùc nhau vaø ñaây cuõng laø tieàn ñeà cho Boä Xaây döïng thaønh laäp Cuïc HTKT treân cô sôû toå chöùc laïi Vuï HTKT ñoâ thò vaøo naêm 2008, môû roäng lónh vöïc quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø naâng soá caùn boä leân gaàn 60 caùn boä, coâng chöùc tính ñeán thôøi ñieåm hieän nay.

Vôùi quan ñieåm taêng cöôøng vai troø quaûn lyù nhaø nöôùc treân cô sôû gaén keát chaët treõ vôùi caùc chính quyeàn ñoâ thò, ñaåy maïnh hôïp taùc trao ñoåi kinh nghieäm quoác teá, huy ñoäng caùc nguoàn löïc, ñaëc bieät laø voán ODA ñeå phaùt trieån ngaønh HTKT, Boä Xaây döïng ñaõ toå chöùc laïi Ban Quaûn lyù döï aùn phaùt trieån HTKT thaønh cô quan tröïc thuoäc Cuïc HTKT vaøo thôøi ñieåm thaønh laäp Cuïc naêm 2008. Vôùi tieàn thaân laø Ban thöôøng tröïc phaùt trieån caáp thoaùt nöôùc ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1994 nhaèm theo doõi, höôùng daãn, quaûn lyù caùc döï aùn ñaàu tö, xaây döïng, phaùt trieån caáp, thoaùt nöôùc; Ban quaûn lyù döï aùn hieän nay ñaõ ñöôïc toå chöùc, saép xeáp laïi ñeå phuø hôïp vôùi cô caáu ñôn vò tröïc thuoäc Cuïc, song ñònh höôùng phaùt trieån, quaûn lyù nhieàu loaïi hình döï aùn trong caùc lónh vöïc khaùc nhau thuoäc HTKT ñoâ thò. 2. Moät soá caùc keát quaû noåi baät trong vieäc thieát laäp khung phaùp lyù, xaây döïng caùc ñònh höôùng, chieán löôïc phaùt trieån ngaønh HTKT gaén chaët vôùi coâng taùc quy hoaïch vaø quaûn lyù quy hoaïch bao goàm: Nghieân cöùu, soaïn thaûo caùc vaên baûn QPPL luoân ñöôïc xaùc ñònh laø nhieäm vuï troïng taâm: Ñeå giaûi quyeát hieäu quaû nhöõng vaán ñeà noùng boûng veà HTKT cuûa thôøi ñaïi, trong 10 naêm qua, Cuïc HTKT ñaõ khaúng ñònh laø ñôn vò quan troïng tham möu cho Boä veà lónh vöïc HTKT khi phaùt hieän, ñeà xuaát nhieàu vaán ñeà caàn phaûi coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc trong khi ñoù haàu heát caùc lónh vöïc naøy coøn thieáu vaéng nhieàu vaên baûn quy phaïm phaùp luaät. Xuaát phaùt töø yeâu caàu cuûa thöïc teá vaø yeâu caàu cuûa quaûn lyù, caùn boä, coâng chöùc cuûa Vuï

ñaõ laøm vieäc khoâng meät moûi nghieân cöùu, ñeà xuaát vaø trieån khai soaïn thaûo vaên baûn quy phaïm phaùp luaät coù lieân quan. Naêm 2007, Vuï ñaõ chuû trì, tham möu trình Boä, trình Chính phuû ban haønh 3 nghò ñònh coù lieân quan ñeán quaûn lyù nhaø nöôùc thuoäc lónh vöïc HTKT ñoù laø Nghò ñònh soá 117 veà saûn xuaát, cung caáp vaø tieâu thuï nöôùc saïch; Nghò ñònh soá 88 veà thoaùt nöôùc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp; Nghò ñònh soá 41 veà xaây döïng ngaàm ñoâ thò, ñoàng thôøi, phoái hôïp Vuï Khoa hoïc coâng ngheä trình Nghò ñònh veà Quaûn lyù chaát thaûi raén. Ruùt kinh nghieäm trong quaù trình trieån khai vaø xaùc ñònh ñöôïc taàm quan troïng cuûa lónh vöïc quaûn lyù HTKT, caùc naêm tieáp theo töø 2008-2012 vôùi thôøi gian khoaûng 5 naêm, moãi naêm Cuïc HTKT ñeàu tham möu vaø trình Boä - trình Chính phuû ban haønh ít nhaát 1 Nghò ñònh (Nghò ñònh soá 35 veà xaây döïng, quaûn lyù vaø söû duïng nghóa trang; Nghò ñònh soá 79 veà quaûn lyù chieáu saùng ñoâ thò; Nghò ñònh soá 64 veà quaûn lyù caây xanh ñoâ thò; Nghò ñònh soá 124 söûa ñoåi boå sung Nghò ñònh soá 117 veà saûn xuaát vaø tieâu thuï nöôùc saïch; Nghò ñònh soá 39 veà quaûn lyù khoâng gian ngaàm ñoâ thò; Nghò ñònh soá 72 veà quaûn lyù vaø söû duïng chung coâng trình HTKT). Vôùi 9 Nghò ñònh ñöôïc ban haønh böôùc ñaàu ñi vaøo cuoäc soáng vaø ñaõ khaúng ñònh söï caàn thieát vaø goùp phaàn quaûn lyù ngaønh, lónh vöïc ngaøy caøng coù hieäu quaû hôn. Nhö vaäy, töø luùc chöa coù vaên baûn quaûn lyù rieâng bieät cho ñeán nay haàu heát caùc lónh vöïc HTKT ñeàu coù vaên baûn quy phaïm phaùp luaät töø caáp Nghò ñònh ñeán caùc thoâng tö höôùng daãn cuï theå ñeå quaûn lyù. Qua vieäc tröïc tieáp tham gia xaây döïng caùc vaên baûn phaùp luaät, trình ñoä, naêng löïc cuûa caùn boä, coâng chöùc vaø vieân chöùc trong Cuïc ñöôïc naâng daàn leân, coù kinh nghieäm hôn vaø SË 65+66 . 2013

125

cuõng taïo cho Cuïc moät moái quan heä coâng taùc, laøm vieäc vôùi caùc toå chöùc quoác teá, caùc boä, ngaønh, ñòa phöông, caùc doanh nghieäp, caùc cô quan nghieân cöùu, quaûn lyù ngaøy caøng toát hôn, uy tín cuûa Cuïc ngaøy caøng khaúng ñònh hôn trong lónh vöïc quaûn lyù nhaø nöôùc cuûa Boä Xaây döïng. Song song vôùi nghieân cöùu, soaïn thaûo caùc vaên baûn QPPL, vieäc chuû ñoäng phoái hôïp vôùi caùc Boä, ngaønh, ñòa phöông xaây döïng caùc ñònh höôùng, chieán löôïc, chöông trình cuõng ñöôïc Cuïc ñaëc bieät quan taâm: Ñònh höôùng phaùt trieån veà caáp nöôùc; Ñònh höôùng phaùt trieån veà thoaùt nöôùc vaø chieáu saùng ñoâ thò Vieät Nam ñeán naêm 2025 taàm nhìn ñeán 2050 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû ban haønh; Chieán löôïc quaûn lyù toång hôïp chaát thaûi raén, Chöông trình ñaàu tö xöû lyù CTR vaø Chöông trình quoác gia veà choáng thaát thoaùt, thaát thu nöôùc saïch cuõng ñöôïc nghieân cöùu vaø trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät. Trong caùc vaên baûn naøy nhieàu noäi dung ñaõ ñöôïc quy ñònh cuï theå bao goàm: Caùc chæ tieâu theo töøng lónh vöïc ñeán naêm 2025, 2030 vaø 2050, caùc giaûi phaùp vaø phaân coâng traùch nhieäm ñaõ ñöôïc xaùc ñònh vaø vôùi vai troø laø cô quan ñaàu moái, hieän nay Cuïc ñang chuû ñoäng phoái hôïp caùc Boä, ngaønh vaø ñòa phöông toå chöùc trieån khai thöïc hieän... Ñaàu tö xaây döïng phaûi theo quy hoaïch vaø quy hoaïch phaûi ñi tröôùc moät böôùc, chính vì vaäy, coâng taùc toå chöùc laäp vaø quaûn lyù caùc Quy hoaïch chuyeân ngaønh HTKT cuõng nhaän ñöôïc söï quan taâm chæ ñaïo ñaëc bieät: quy hoaïch HTKT mang tính lieân vuøng, lieân tænh - caùc quy hoaïch naøy ñöôïc pheâ duyeät laø cô sôû cho vieäc ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình ñaàu moái cuõng nhö coâng trình maïng löôùi lôùn coù yù nghóa vuøng. Trong giai ñoaïn töø 2008 ñeán nay ñaõ coù 15 ñoà aùn quy hoaïch HTKT lieân vuøng ñöôïc Cuïc chuû trì trong thaåm ñònh vaø trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät ñoù laø quy hoaïch caáp nöôùc, thoaùt nöôùc vaø quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa 4 vuøng kinh teá troïng ñieåm (12 ñoà aùn – cuûa 4 vuøng laø vuøng kinh teá troïng ñieåm Baéc boä, Trung boä, Ñoâng Nam boä vaø vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu long); caùc quy hoaïch thoaùt nöôùc vaø quaûn lyù chaát thaûi raén cuûa 3 vuøng löu vöïc soâng (löu vöïc soâng Caàu; Nhueä – Ñaùy vaø Ñoàng Nai). Ngoaøi ra

126

SË 65+66 . 2013

ñoái vôùi quy hoaïch chuyeân ngaønh HTKT cuûa caùc TP. Haø Noäi vaø TP. HCM cuõng ñöôïc Cuïc höôùng daãn laäp vaø toå chöùc thaåm ñònh trình Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät. 3. Ban Quaûn lyù döï aùn phaùt trieån kinh teá troïng ñieåm vôùi 20 naêm xaây döïng vaø tröôûng thaønh laø ñôn vò quan troïng, tröïc tieáp giuùp Boä Xaây döïng (giai ñoaïn 1994 – 2008), hoaëc giuùp Boä thoâng qua chæ ñaïo cuûa Cuïc HTKT (giai ñoaïn 2008-2013) trong coâng taùc xuùc tieán, vaän ñoäng caùc nguoàn voán phaùt trieån lónh vöïc HTKT. Trong moãi thôøi kyø, moãi giai ñoaïn phaùt trieån, Ban quaûn lyù döï aùn luoân hoã trôï, phoái hôïp vôùi khoái quaûn lyù nhaø nöôùc ñeå xaây döïng caùc ñònh höôùng phaùt trieån HTKT (nhö caùc Ñònh höôùng veà caáp nöôùc, veà thoaùt nöôùc…) caùc Chöông trình ñaàu tö (Chöông trình quoác gia choáng thaát thoaùt, thaát thu nöôùc…); coi ñaây laø chæ ñaïo cuûa Chính phuû, laø cô sôû phaùp lyù trong coâng taùc thu huùt caùc nguoàn voán, ñaëc bieät laø nguoàn voán ODA cho lónh vöïc HTKT. Vaøo thôøi ñieåm 20 naêm tröôùc, Ban quaûn lyù ñöôïc thaønh laäp khi coäng ñoàng taøi trôï quoác teá chính thöùc noái laïi vieän trôï, Vieät Nam vaãn coøn ngheøo vôùi cô sôû haï taàng yeáu keùm, baát caäp. Laø moät trong nhöõng Ban quaûn lyù döï aùn ñaàu tieân ñöôïc thaønh laäp ñeå quaûn lyù nguoàn voán ODA, maëc duø gaëp nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc gay gaét trong quaù trình chuyeån ñoåi vaø ñoåi môùi neàn kinh teá, Ban quaûn lyù döï aùn ñaõ

vaän ñoäng, quaûn lyù vaø ñieàu phoái moät löôïng voán khoâng nhoû cho lónh vöïc caáp nöôùc, thoaùt nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi, raùc thaûi …. Trong toång soá treân 20 chöông trình, döï aùn Ban quaûn lyù ñaõ vaø ñang ñieàu phoái, nhieàu döï aùn coù quy moâ voán lôùn tôùi haøng chuïc trieäu USD ( thöôøng laø caùc chöông trình vay voán WB, ADB...) taäp trung cho caùc ñoâ thò thuû phuû cuûa caùc tænh, thaønh phoá, coøn coù chöông trình, döï aùn taäp trung cho caùc ñoâ thò loaïi 5 (chöông trình nöôùc cuûa Chính phuû Phaàn Lan...) ôû caùc vuøng saâu, vuøng xa ñaõ thöïc söï ñoùng goùp ñang keå cho coâng cuoäc ñoåi môùi ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi, giuùp nhieàu tænh, thaønh phoá treân caû nöôùc thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi 5 naêm, 10 naêm trong suoát thôøi gian qua. Nhaän thöùc roõ söï hoã trôï xaây döïng theå cheá seõ laø neàn taûng cho söï phaùt trieån beàn vöõng, laâu daøi cuûa Vieät Nam trong lónh vöïc HTKT, nhieàu chöông trình, döï aùn thoâng qua Ban quaûn lyù ñaõ hoã trôï hieäu quaû cho Boä Xaây döïng vaø caùc cô quan lieân quan hoaøn thieän heä thoáng chính saùch, taêng cöôøng naêng löïc theå cheá, caûi caùch coâng taùc quaûn lyù, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, chuyeån giao coâng ngheä trong lónh vöïc caáp thoaùt nöôùc vaø veä sinh moâi tröôøng … Ban quaûn lyù döï aùn thoâng qua vieäc trieån khai caùc chöông trình, döï aùn ñaõ taêng cöôøng söï phoái keát hôïp giöõa Boä Xaây döïng vôùi caùc cô

quan, ñòa phöông cuûa Vieät Nam, vôùi coäng ñoàng caùc nhaø taøi trôï. Moái quan heä naøy khoâng chæ laø nhaân toá quyeát ñònh söï thaønh coâng trong caùc döï aùn maø coøn thöïc söï laø caàu noái giöõa caùc cô quan soaïn thaûo vaên baûn phaùp luaät vaø caùc ñôn vò trieån khai thöïc hieän phaùt trieån HTKT. Nhieàu khoù khaên, vöôùng maéc trong qua trình trieån khai thöïc hieän ôû caùc ñòa phöông, thoâng qua Ban quaûn lyù döï aùn ñaõ ñöôïc phaûn aùnh veà khoái quaûn lyù nhaø nöôùc trong Cuïc ñeå kòp thôøi höôùng daãn, söûa ñoåi. Ngöôïc laïi, nhieàu quy hoaïch chuyeân ngaønh, tieâu chuaån, quy chuaån… ñaõ ñöôïc thöïc hieän nghieâm tuùc trong caùc Chöông trình, döï aùn do Ban quaûn lyù ñieàu phoái. Keát quaû naøy laø minh chöùng roõ raøng trong vieäc chæ ñaïo saùng suoát, thaønh coâng cuûa Laõnh ñaïo Boä Xaây döïng khi toå chöùc, saép xeáp moät cô quan caáp boä thoáng nhaát quaûn lyù lónh vöïc haï taàng kyõ thuaät. 4. Veà Quan heä hôïp taùc trong nöôùc vaø quoác teá, ñaøo taïo boài döôõng, naâng cao naêng löïc cuûa ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc vaø vieân chöùc: Thoâng qua caùc hoaït ñoäng cuûa mình, Cuïc ñaõ môû roäng quan heä hôïp taùc vôùi caùc toå chöùc quoác teá nhö WB, ADB, JICA, GIZ, AFD… caùc nöôùc Ñöùc, Nhaät Baûn, Phaàn Lan, Haøn Quoác, Ñan Maïch, Na-uy. Cuõng nhôø moái quan heä hôïp taùc naøy, Cuïc xuùc tieán hôïp taùc ñaàu tö, vaän ñoäng nhieàu nguoàn taøi trôï cho caùc lónh vöïc caáp nöôùc, thoaùt nöôùc vaø veä sinh moâi tröôøng… Töø naêm 2010 ñeán nay Boä Xaây döïng Vieät Nam vaø Boä Ñaát ñai, Haï taàng, Giao thoâng vaø Du lòch Nhaät Baûn (MLIT) ñaõ kyù bieân baûn ghi nhôù veà hôïp taùc trong lónh vöïc thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi; Boä Xaây döïng Vieät Nam vaø Boä Moâi tröôøng Haøn Quoác ñaõ kyù bieân baûn ghi nhôù hôïp taùc trong lónh vöïc moâi tröôøng; Boä Xaây döïng Vieät Nam vaø Boä Moâi tröôøng Ñan Maïch veà Hôïp taùc trong lónh vöïc choáng thaát thoaùt, thaát thu nöôùc… Ñöôïc Boä giao laø cô quan ñaàu moái, trong thôøi gian qua Cuïc ñaõ phoái hôïp vôùi Boä MLIT – Nhaät Baûn vaø Boä Moâi tröôøng Haøn Quoác toå chöùc nhieàu cuoäc hoäi thaûo, hoäi nghò quoác teá hoaëc trong nöôùc coù lieân quan ñeán caáp thoaùt nöôùc, veä sinh moâi tröôøng vaø coâng trình ngaàm. Qua hôïp taùc nhieàu caùn boä, coâng chöùc cuûa Cuïc ñaõ ñöôïc cöû ñi ñaøo taïo, boài döôõng, tham quan, khaûo saùt taïi caùc nöôùc nhö Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Ñöùc, Phaàn Lan….

Nhieàu caùn boä ñöôïc cöû ñi ñaøo taïo, boài döôõng ñaõ, ñang phaùt huy hieäu quaû töø nhöõng kinh nghieäm, baøi hoïc cuûa caùc nöôùc vaøo thöïc teá coâng taùc cuûa mình. Thoâng qua quaù trình töï ñaøo taïo, ñöôïc ñaøo taïo, boài döôõng naâng cao naêng löïc cho ñeán nay Cuïc coù moät ñoäi nguõ caùn boä coù trình ñoä hoïc vaán cao (PGS,TS, Thaïc syõ) chieám gaàn 40% bao goàm: 2 PGS.TS; 3 TS vaø 16 Thaïc syõ. Ñaëc bieät trong laõnh ñaïo Cuïc hieän nay coù 5/6 coù trình ñoä Tieán syõ.

5. Töø nhöõng kinh nghieäm, nhöõng thaønh quaû lao ñoäng cuûa mình, Cuïc HTKT ñaõ thöïc söï coù uy tín trong ngaønh - moái quan heä toát ñeïp giöõa Cuïc HTKT vôùi caùc Cuïc, Vuï trong Boä Xaây döïng vaø vôùi caùc Boä, ngaønh; caùc UBND caùc tænh vaø cô quan chuyeân moân caáp tænh; ñaëc bieät vôùi caùc doanh nghieäp, caùc Hoäi ngheà nghieäp, caùc Vieän vaø Tröôøng hoaït ñoäng trong lónh vöïc HTKT ngaøy caøng ñöôïc cuûng coá vaø phaùt huy. Thoâng qua caùc hoaït ñoäng naøy, Cuïc nhaän ñöôïc söï hoã trôï, giuùp ñôõ, taïo ñieàu kieän veà laøm vieäc cuõng nhö trong quaù trình trieån khai caùc nhieäm vuï cuûa mình. Vôùi nhöõng keát quaû, nhöõng thaønh tích ñaït ñöôïc cuûa Vuï HTKT ñoâ thò tröôùc ñaây, Cuïc HTKT ngaøy nay, Cuïc HTKT ñaõ 2 laàn ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû taëng baèng khen, cuøng nhieàu baèng khen cuûa Boä tröôûng Boä Xaây

döïng vaø Coâng ñoaøn ngaønh Xaây döïng Vieät Nam. Veà caù nhaân, coù moät caù nhaân ñöôïc Chuû tòch nöôùc taëng thöôûng Huaân chöông Lao ñoäng haïng Ba, nhieàu caù nhaân ñöôïc nhaän baèng khen cuûa Thuû töôùng Chính phuû, baèng khen cuûa Boä tröôûng Boä Xaây döïng vaø Coâng ñoaøn ngaønh xaây döïng Vieät Nam. 6. Haï taàng ñoâ thò lôùn laø moät trong 4 lónh vöïc troïng taâm caàn taäp trung nguoàn löïc ñaàu tö, ñöôïc xaùc ñònh roõ trong Nghò quyeát soá 13NQ/TÖ – Hoäi nghò laàn thöù 4 BCHTW Ñaûng

khoùa XI veà xaây döïng heä thoáng keát caáu haï taàng ñoàng boä nhaèm ñöa nöôùc ta cô baûn trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi vaøo naêm 2020. Cuïc HTKT ñang ñöùng tröôùc nhöõng cô hoäi môùi, caàn phaûi naém baét vaø nhöõng thaùch thöùc môùi caàn phaûi vöôït qua. Cuïc HTKT vôùi moät taäp theå ñoaøn keát luoân tìm toøi, hoïc hoûi, höôùng tôùi caùc tieán boä vaø ñoåi môùi, tieáp tuïc naâng cao chaát löôïng coâng taùc xaây döïng vaên baûn QPPL, nghieân cöùu khoa hoïc, trieån khai caùc ñònh höôùng, chieán löôïc, chöông trình, quaûn lyù vaø ñieàu phoái caùc döï aùn coù hieäu quaû, tieáp tuïc taêng cöôøng coâng taùc hôïp taùc quoác teá, ñaøo taïo, boài döôõng naâng cao naêng löïc ñoäi nguõ caùn boä vaø ñaàu tö cô sôû vaät chaát, ñieàu kieän laøm vieäc… hy voïng Cuïc HTKT seõ hoaøn thaønh xuaát saéc caùc nhieäm vuï Boä giao ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa tình hình môùi. SË 65+66 . 2013

127

128

SË 65+66 . 2013