Tạp chí Quy hoạch xây dựng - Chuyên đề: KHÔNG GIAN CÔNG CỘNG - PUBLIC SPACES (Số 74 năm 2015) by Tạpchí Quyhoạchxâydựng

Soá 74 Naêm thöù möôøi hai - Construction Planning Magazine

Chuyeân ñeà: Khoâng gian coâng coäng trong ñoâ thò

Sˇ 74 N°M 2 0 1 5

Nha Trang Khoâng gian coâng coäng thaønh phoá du lòch haáp daãn vôùi moâi tröôøng soáng toát trong ñoâ thò Quy hoaïch heä thoáng Khoâng gian coâng coäng Taàm vaø Chaát Thuû ñoâ trong toå chöùc ñoâ thò du lòch ven bieån khoâng gian coâng coäng Haø Noäi

sË 74

ISSN 1859 - 3054

Chaát löôïng soáng ñoâ thò Laøng cuõ - Phoá môùi vaø caâu chuyeän nhìn töø khoâng gian coâng coäng veà khoâng gian coâng coäng

Vieän Quy hoaïch Ñoâ thò vaø Noâng thoân quoác gia - Boä Xaây döïng

Vietnam Institute for Urban and Rural Planning – Ministry of Construction

TR¢N TRñNG GIõI THIåU CUˇN SÉCH

"THI⁄T K⁄ ß§ THë

TRONG QUY HOÑCH X¢Y D#NG ß§ THë VIåT NAM" Ñôn vò phaùt haønh: Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng - Taàng 7 soá 10 Hoa Lö - Hai Baø Tröng - Haø Noäi Tel: 04-39741942 * Email: tapchiquyhoach@gmail.com

G THOÂN ning VAØ NOÂN l Plan ÑOÂ THÒ rura n and HOAÏCH ÙC, QUYhitecture, urba ÁN TRUof arc VieäN Kie institute Vietnam

THIEÁT KEÁ ÑOÂ THÒ TRONG QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG ÑOÂ THÒ VIEäT NAm

´ ÂYtDÖhÏNﬁG ’Æ tk AÏCH XA Thi’ QUY HO Â THÒ VieäT NAm TRONG ÑO

sign e d n urba

VieäN KieÁN TRUÙC, QUY HOAÏCH ÑOÂ THÒ VAØ NOÂNG THOÂN

Vietnam institute of architecture, urban and rural Planning

Thi’t k’ Æ´ thﬁ

VieäN Kie Vietnam

ÁN TRUÙC

institute

urbandesign urband TRONG QUY HOAÏCH XAÂY DÖÏNG ÑOÂ THÒ VieäT NAm

, QUY HOA

of arc hite

ÏCH ÑOÂ

ctur

THÒ VAØ

e, urba

n and

NOÂNG

rura

THOÂN

l Plan

Thi’t k’ Æ´ TRONG thﬁ QUY HO

ning

AÏCH XA ÑOÂ THÒ ÂY DÖÏNG VieäT NA m

esign

NHAØ XUAÁT bAûN KHOA HOÏC & KYõ THUAäT

ÁT bAûN

NHAØ XUA

KHOA HOÏC

äT

& KYõ THUA

NHAØ XUA

ÁT bAûN

KHOA HOÏC

& KYõ THUA

äT

SË 61 . 2013

Chuyeân ñeà: Khoâng gian coâng coäng trong ñoâ thò

Soá 74 Naêm thöù möôøi hai - Construction Planning Magazine

Sˇ 74 N°M 2 0 1 5

nha Trang KhoâNg gIaN coâNg coäNg troNg ñoâ thò

Thaønh Phoá du Lòch haáP daãn vôùi moâi Tröôøng soáng ToáT

Quy hoaïch heä Thoáng khoâng gian coâng coäng Taàm vaø chaáT Thuû ñoâ Trong Toå chöùc ñoâ Thò du Lòch ven bieån khoâng gian coâng coäng haø noäi

sË 74

chaáT Löôïng soáng ñoâ Thò Laøng cuõ - Phoá môùi vaø caâu chuyeän nhìn Töø khoâng gian coâng coäng veà khoâng gian coâng coäng

ISSN 1859 - 3054

AÛnh bìa: G.Net Taïp chí QHXD vinh döï ñoùn nhaän nhöõng laüng hoa töôi thaém cuøng nhöõng lôøi chuùc möøng töø Ban laõnh ñaïo Boä Xaây döïng, VIUP, caùc nhaø quy hoaïch, caùc KTS cuøng nhöõng ñoäc giaû thaân thieát nhaân kyû nieäm 90 naêm ngaøy Baùo chí Caùch maïng Vieät Nam (21/6/1925 - 21/6/2015)

Toång bieân taäp/ Editor in Chief ThS. KTS. Phoù Toång bieân taäp/ Deputy Editor NB. PHAÏM Hoaøng Tuù Hoäi ñoàng khoa hoïc/ Editorial Adviser Council PGS. TS. Nguyeãn Quoác Thoâng (Chuû tòch)

Baïn ñoïc thaân meán! Trong caáu truùc khoâng gian ñoâ thò, khoâng gian coâng coäng laø moät thaønh phaàn khoâng theå thieáu. Bôûi noù gioáng nhö nhöõng chieác “van” giuùp giaûm aùp löïc cuoäc soáng ñang ngaøy caøng trôû neân caêng thaúng giöõa ñoâ thò ñoâng ñuùc, chaät choäi. Trong caùi noùng cuûa ngaøy heø, chuùng ta caøng caûm thaáy caàn hôn nöõa nhöõng khoâng gian nhö theá! Caâu chuyeän ñang ñöôïc caùc chuyeân gia ñoâ thò vaø coäng ñoàng heát söùc quan taâm seõ laø chuû ñeà xuyeân suoát noäi dung taïp chí Quy hoaïch xaây döïng soá 74 – KHOÂNG GIAN COÂNG COÄNG TRONG ÑOÂ THÒ.

Ban coá vaán/ Advisory board

Löu ñöùc cöôøng

Ban bieân taäp/ Editorial board Phaïm Hoaøng Tuù Buøi chung Haäu - Nguyeãn Thuyø Anh Nguyeãn thò Minh Ñöùc - Ninh Hoaøng Haïnh

Caùc khía caïnh cuûa “Khoâng gian coâng coäng” seõ ñöôïc daãn daét töø khaùi nieäm cho tôùi caùc phaân tích, ñaùnh giaù qua loaït baøi vieát cuûa nhieàu chuyeân gia trong vaø ngoaøi nöôùc veà lónh vöïc naøy. Söï ña daïng vaø phong phuù trong noäi dung cuûa taïp chí Quy hoaïch xaây döïng coøn laø vieäc môû roäng nhieàu hình aûnh, thoâng tin haáp daãn. Khoâng chæ ñôn thuaàn laø vieäc giôùi thieäu nhöõng khoâng gian coâng coäng, maø taïp chí coøn ñeà caäp tôùi caùc tieän ích, nhöõng ñieàu ñaëc bieät thuù vò trong khoâng gian naøy.

Buøi chung Haäu

Hoøa cuøng khoâng khí chung cuûa caû nöôùc chaøo möøng Ñaïi hoäi Ñaûng boä caùc caáp, Taïp chí traân troïng giôùi thieäu söï kieän Ñaïi hoäi Ñaûng boä VIUP nhieäm kyø 2015-2020.

Thieát keá myõ thuaät/ Designer

Hình aûnh cuûa Nha Trang - thaønh phoá du lòch haáp daãn coù moâi tröôøng soáng toát laø khoâng gian thö giaõn maø taïp chí göûi taëng ñoäc giaû trong chuyeân muïc Ñoâ thò boán phöông kyø naøy.

Thö kyù toøa soaïn/ Sub Editor

Nguyeãn Minh Tuù

Lieân heä Quaûng caùo - Phaùt haønh tapchiquyhoach@gmail.com Tel:(04) 3.9741942 - 0989080987

Giaù trò cuûa moät cuoán taïp chí chuyeân ngaønh vaãn luoân coù nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh, laø nhöõng ñoà aùn, nhöõng nghieân cöùu cuûa giôùi chuyeân moân. Taïp chí tieáp tuïc göûi tôùi baïn ñoïc thaønh quaû cuûa caùc baïn sinh vieân xuaát saéc vaø caùc taùc phaåm cuûa caùc nhaø ñoâ thò. Traân troïng môøi quyù ñoäc giaû ñoùn ñoïc!

Taïp chí Quy hoaïch xaây döïng

16/GP-BTTTT caáp ngaøy 10/1/2014

Giaù: 35.000 VND SË 74 . 2015

CON

]

Public spaces in urban Events

GIa Bao n VIUP Commitee of Party: Reserve the highest priority to complete the assigned tasks by the State and the Ministry of Construction 4

Information

Huy Minh n International information Nguyen Huy n In-country information Hoang Hanh n Real estate Information

6 8 10

Urban areas everywher

Moc Co - Tu Lan n Nha Trang evolve constantly for the qualitative and sustainable habita Phuong Thao n Interview n I-resort: Wonderful relaxing space n Bai Duong Park Project

Concepts

Pham Thuy Loan n Concept about Public Space Pham Thuy Loan n Public spaces in residential areas from the theoretical view

Forum

11 15 18 20 24 25

Urban design

Nguyen Hong Diep n Urban design with public space Nguyen Dai Thang n Walking Street Bai Chay

Planning and worldwide architecture Huy Thuc n The cool toilets in the world

76 80 82

Plans and authors

Nguyen Trong Hoa n Research to handle the challenges in planning and management of urban construction planning in the city. HCM to understand and comply with zoning regulations under the Urban Planning Law 85 Authors group n Planning status and base to suggest some task contents of urban planning deployment of Hanoi National University in Hoa Lac towards sustainable development. 88 Ngo Le Minh n Action Research in Urban Planning - Towards a stronger participation of the community 92 Multi-sectors Nguyen Thu hanh n “Breakthrough Thinking” - The new door for development of tourism products in Vietnam 96

For students

Gia Bao n Present the excellent graduation planning projects of University of Civil Enginnering

SË 74 . 2015

Khoâng gian coâng coäng nhöõng goùc nhìn töø lyù thuyeát

Experts and managers opinions

Nguyen Minh Hoa n The attraction of public space 29 32 Nguyen Dang Son n Urban living quality from public space view 35 Stephanie Geertman n The friendly public spaces for Hanoi youth 38 Vu Hiep n Pedestrian streets in the context of Vietnamese cities Nguyen Phu Duc n Level and quality of the Capital in urban spaces organization in Hanoi 42 Pham Thi Thanh Hien n Hanoi public spaces mapping – The change between 2000 and 2010: Access to space and quality 46 52 Tran Thi Huong Giang n Old Village - New city and story about the public space Truong Van Quang n Planning for the public space system of coastal tourism urban 56 Nguyen trung Dung n Preserve and promote the cultural values of sea in the spatial planning of coastal metropolis 60 Vu Chi Dong n Natural elements with the coastal public spaces planning and development of tourism urban in Vietnam 64 Vu Tuan Vinh n Integrate the solutions to Respond to Climate Change in the public spaces planning of coastal urbans in Vietnam 69 Hoang Tan Truc n International experience in the design of coastal public space planning ensuring access and adapt to climate change 72

Quy hoaïch heä thoáng KGCC ñoâ thò du lòch ven bieån

Tuyeán ñi boä treân cao khu du lòch Baõi Chaùy - Haï Long Giaûi phaùp thieát keá ñoâ thò cho khoâng gian coâng coäng

Giôùi thieäu ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc ngaønh Quy hoaïch Ñaïi hoïc Xaây döïng

MÙc lÙc 32 Chuyeân ñeà:

Khoâng gian coâng coäng trong ñoâ thò

Trong soá naøy

Söï kieän

Gia Baûo

Thieát keá ñoâ thò

Nguyeãn Hoàng Dieäp n Thieát keá ñoâ thò vôùi khoâng gian coâng coäng Nguyeãn Ñaïi Thaéng n Tuyeán ñi boä treân cao TP. Baõi Chaùy

Ñaûng boä VIUP: Daønh öu tieân cao nhaát cho vieäc hoaøn thaønh caùc nhieäm vuï do Nhaø nöôùc vaø Boä Xaây döïng giao. 4

Thoâng tin Nguyeãn Huy n Tin Trong nöôùc Huy Minh n Tin quoác teá Hoaøng Haïnh n Tin baát ñoäng saûn

6 8 10

Nha Trang khoâng ngöøng phaùt trieån vì moâi tröôøng soáng chaát löôïng vaø beàn vöõng 11 Phöông Thaûo n Phoûng vaán Bí thö thaønh uûy TP. Nha Trang 15 n I-resort – Khoâng gian thö giaõn dieäu kyø 18 20 n Döï aùn Coâng vieân Baõi Döông n

Khaùi nieäm

Phaïm Thuùy Loan n Khaùi nieäm veà Khoâng gian coâng coäng 24 Phaïm Thuùy Loan n Khoâng gian coâng coäng Nhöõng goùc nhìn lyù thuyeát 25

Dieãn ñaøn

YÙ kieán chuyeân gia & nhaø quaûn lyù

Nguyeãn Minh Hoøa n Löïc huùt cuûa khoâng gian coâng coäng 29 Nguyeãn Ñaêng Sôn n Chaát löôïng soáng ñoâ thò nhìn töø khoâng gian coâng coäng 32 Stephanie Geertman n Nhöõng khoâng gian coâng coäng thaân thieän vôùi thanh nieân ôû Haø Noäi 35 Vuõ Hieäp n Phoá ñi boä trong boái caûnh ñoâ thò VN 38 Nguyeãn Phuù Ñöùc n Taàm vaø Chaát Thuû ñoâ trong toå chöùc khoâng gian coâng coäng Haø Noäi 42 Phaïm Thò Thanh Hieàn n Quaù trình laäp baûn ñoà vaø khaû naêng tieáp caän caùc Khoâng gian coâng coäng taïi Haø Noäi. 46 Traàn Thò Höông Giang n Laøng cuõ - Phoá môùi vaø caâu chuyeän veà khoâng gian coâng coäng 52 Tröông Vaên Quaûng n Quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng ñoâ thò du lòch ven bieån 56

76 80

Quy hoaïch & Kieán truùc theá giôùi

Huy Thuïc n Nhöõng toilet coâng coäng ñoäc ñaùo treân theá giôùi 82

Quy hoaïch vaø taùc giaû

Ñoâ thò boán phöông: Nha Trang – thaønh phoá du lòch haáp daãn vôùi moâi tröôøng soáng toát Ñoã Tuù Lan - Moäc Coû

Nguyeãn Trung Duõng n Baûo toàn vaø phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa bieån trong quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò ven bieån 60 Vuõ Chí Ñoàng n Yeáu toá töï nhieân vôùi quy hoaïch vaø phaùt trieån khoâng gian coâng coäng ven bieån cuûa caùc ñoâ thò du lòch Vieät Nam 64 Vuõ Tuaán Vinh n Loàng gheùp caùc giaûi phaùp nhaèm öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån caùc ñoâ thò Vieät Nam 69 Hoaøng Taán Truùc n Kinh nghieäm quoác teá veà thieát keá quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån ñaûm baûo tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu 72

Nguyeãn Troïng Hoøa n Nghieân cöùu xöû lyù nhöõng thaùch thöùc trong coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò taïi TP. HCM vôùi vieäc hieåu vaø thöïc hieän ñuùng noäi quy QHPK theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò. 85 Nhoùm taùc giaû n Hieän traïng quy hoaïch vaø cô sôû ñeà xuaát moät soá noäi dung nhieäm vuï trieån khai quy hoaïch ñoâ thò Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi taïi Hoøa Laïc theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng. 88 Ngoâ Leâ Minh n Nghieân cöùu haønh ñoäng trong quy hoaïch ñoâ thò höôùng tôùi söï tham gia maïnh meõ hôn nöõa cuûa coäng ñoàng 92

Ña ngaønh

Nguyeãn Thu Haïnh n “Tö duy ñoät phaù” caùnh cöûa môùi cho phaùt trieån saûn phaåm du lòch taïi Vieät Nam 96

Daønh cho sinh vieân

Gia Baûo n Ñoà aùn toát nghieäp xuaát saéc ngaønh Quy hoaïch tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng 98

82 SË 74 . 2015

SÖÏ KIEÄN

Ñaûng boä VIUP

Daønh öu tieân cao nhaát cho vieäc hoaøn thaønh caùc nhieäm vuï do Nhaø nöôùc vaø Boä Xaây döïng giao

Ban chaáp haønh Ñaûng boä VIUP nhieäm kyø 2015-2020

Quan ñieåm chæ ñaïo naøy cuûa BCH Ñaûng boä VIUP ñaõ ñöôïc Bí thö Ñaûng uûy Ngoâ Trung Haûi khaúng ñònh taïi Ñaïi hoäi Ñaûng boä Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia (VIUP) nhieäm kyø 2015-2020. Ñaïi hoäi dieãn ra trong hai ngaøy 23 (phieân truø bò) vaø 24/6/2015 (ñaïi hoäi chính thöùc).

rong baùo caùo chính trò trình baøy taïi Ñaïi hoäi, ñoàng chí Ngoâ Trung Haûi - Bí thö Ñaûng uûy, Vieän tröôûng VIUP neâu roõ: Nhieäm kyø vöøa qua, do thay ñoåi boä maùy nhaân söï, töø moät Ñaûng boä coù 23 chi boä tröïc thuoäc vôùi gaàn 130 Ñaûng vieân, ñeán thaùng 3/2014, ñaûng boä VIUP ñöôïc thaønh laäp vôùi 18 chi boä tröïc thuoäc vaø 90 ñaûng vieân. Ñeå thuaän lôïi trong sinh hoaït vaø chæ ñaïo, laõnh ñaïo moïi maët coâng taùc cuûa Vieän vaø cuûa caùc ñôn vò, BCH Ñaûng boä ñaõ chæ ñaïo quyeát taâm xoùa caùc ñôn vò “traéng Ñaûng vieân”, ñeán nay ñaõ toå chöùc ñöôïc 19 chi boä tröïc thuoäc. Moãi chi boä chæ ñaïo nhieäm vuï chuyeân moân cuûa moät ñeán hai ñôn vò haønh chính, neân caùc nhieäm vuï chính trò cuûa Vieän ñöôïc chæ ñaïo kòp thôøi, cuøng vôùi söï coá gaéng phaán ñaáu cuûa toaøn theå caùn boä, ñaûng vieân, Ñaûng uûy vaø Laõnh ñaïo Vieän, vaø ñaëc bieät ñöôïc söï chæ ñaïo saùt sao cuûa caùc ñoàng chí laõnh ñaïo Boä, Ñaûng UÛy Boä Xaây döïng, VIUP ñaõ hoaøn thaønh cô baûn caùc nhieäm vuï vaø vöôït caùc muïc tieâu maø Nghò quyeát ñaïi hoäi Ñaûng boä Vieän nhieäm kyø 2010-2015 ñaõ ñeà ra. Coâng taùc quy hoaïch, kieán truùc do Vieän thöïc hieän ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû toát ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù nhaø nöôùc veà quy hoaïch, kieán truùc, ñoùng goùp nhieàu thaønh tích trong söï lôùn maïnh cuûa Ngaønh vaø caû daân toäc. Ñaûng boä VIUP ñaõ chæ ñaïo ñôn vò ñaït ñöôïc caùc thaønh tích ñaùng keå:

SË 74 . 2015

Tôùi döï vaø chæ ñaïo taïi ñaïi hoäi coù ñoàng chí Leâ Quang Huøng – Bí thö Ñaûng uûy, Thöù tröôûng Boä Xaây döïng vaø ñoàng chí Nguyeãn Hoàng Khaûi – Phoù bí thö thöôøng tröïc Ñaûng uûy BXD, Vuï tröôûng, Chaùnh VP ban caùn söï Ñaûng. n Côø

thi ñua cuûa Chính phuû naêm 2010 n Huaân chöông Ñoäc laäp haïng Nhaát naêm 2011 n Côø thi ñua cuûa Boä Xaây döïng caùc naêm 2012, 2013, 2014. Trong nhieäm kyø, Ñaûng boä Vieän luoân ñöôïc bình xeùt ñaùnh giaù laø Ñaûng boä trong saïch vöõng maïnh. Moät soá keát quaû trong coâng taùc Ñaûng cuûa Ñaûng boä Vieän ñaõ ñöôïc Ñaûng boä caáp treân ñaùnh giaù vaø ghi nhaän: Côø cho toå chöùc cô sôû Ñaûng ñaït tieâu chuaån trong saïch, vöõng maïnh tieâu bieåu 5 naêm lieàn (2010); Baèng khen cho 7 Ñaûng vieân ñaït tieâu chuaån Ñaûng vieân ñuû tö caùch hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï 5 naêm; Baèng khen cho 01 chi boä ñaït tieâu chuaån chi boä trong saùch vöõng maïnh tieâu bieåu 5 naêm lieàn... 3 nhieäm vuï vaø 06 noäi dung caàn thöïc hieän trong nhieäm kyø 2015-2020 Baùo caùo chính trò cuûa Ñaûng boä cuõng khaúng ñònh, töø nay ñeán 2020 Ñaûng boä VIUP tieáp tuïc chæ ñaïo thöïc hieän muïc tieâu hoaøn thieän cô caáu toå chöùc, thöïc hieän nhieäm vuï troïng taâm cuûa moät vieän nghieân cöùu chieán löôïc caáp Quoác Gia trong lónh vöïc quy hoaïch vôùi 03 nhieäm vuï troïng taâm goàm: Quaûn lyù nhaø nöôùc trong lónh vöïc QHXD; Nghieân cöùu cô baûn, lyù thuyeát vaø nghieân cöùu trieån khai, öùng duïng nghieân cöùu trong coâng taùc quy hoaïch, thieát keá vaø coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc; Ñaøo taïo, chuyeån giao, ñaàu moái thoâng tin veà quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò cuûa Boä Xaây döïng. Ñeå thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu treân, Ñaûng boä, caùc Ñaûng vieân vaø toaøn theå caùn boä nhaân vieân VIUP trong nhieäm kyø tôùi caàn taäp trung vaøo 6 noäi dung troïng taâm: n Ñaåy maïnh coâng taùc nghieân cöùu, öùng duïng thöïc tieãn trong lónh vöïc quy hoaïch töø ñoù xaây döïng caùc chieán löôïc môùi veà ñoâ thò - noâng thoân, loàng gheùp hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn, quaûn lyù nhaø nöôùc n Nghieân cöùu phaùt trieån caùc loaïi hình quy hoaïch veà thieát keá caûnh quan, thieát keá ñoâ thò theo muïc tieâu daân toäc, baûn saéc, hieän ñaïi vaø beàn vöõng n Nghieân cöùu boå sung caùc quy hoaïch phaùt trieån haï taàng kyõ thuaät vaø moâi tröôøng theo höôùng hieän ñaïi, phaùt trieån beàn vöõng, tieát kieäm vaø thích öùng vôùi BÑKH n Nghieân cöùu quy hoaïch, thieát keá phaùt trieån nhaø ôû, ñaëc bieät laø NOXH ñaûm baûo an sinh xaõ hoäi vaø phaùt trieån theo höôùng vaên minh, hieän ñaïi vaø beàn vöõng n Ñaåy maïnh caùc öùng duïng coâng ngheä trong coâng taùc nghieân cöùu, thieát keá n Phaùt huy, naâng cao caùc nguoàn nhaân löïc, chuyeån giao coâng ngheä, ñaøo taïo Ngoaøi ra, trong nhieäm kyø tôùi Ñaûng boä tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng taùc xaây döïng Ñaûng.

Phaùt bieåu taïi ñaïi hoäi, Bí thö Ñaûng uûy Boä Xaây döïng, Thöù tröôûng Leâ Quang Huøng ghi nhaän vai troø lôùn cuûa VIUP - Vieän ñaàu ngaønh veà quy hoaïch treân caû nöôùc vaø ñaùnh giaù cao thaønh tích cuûa Vieän ñaõ coá gaéng ñaït ñöôïc. Beân caïnh ñoù, oâng ñoùng goùp moät soá yù kieán giuùp Vieän xaùc ñònh nhieäm vuï troïng taâm saép tôùi phuïc vuï cho söï phaùt trieån tieáp theo nhö sau: n Vieän tieáp tuïc ñaåy maïnh coâng taùc tham gia phuïc vuï quaûn lyù Nhaø nöôùc giuùp Boä trong soaïn thaûo, ñeà ra cô cheá chính saùch, giuùp Boä thoáng nhaát quaûn lyù trong lónh vöïc quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò, quy hoaïch phaùt trieån noâng thoân, quy hoaïch phaùt trieån haï taàng, phaùt trieån beàn vöõng öùng phoù vôùi BÑKH… n Thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï thöôøng xuyeân, ñaåy maïnh coâng taùc tö vaán gaén vôùi taêng thu nhaäp cho caùn boä, ñaûm baûo phaân chia ñoàng ñeàu giöõa caùc ñôn vò n Coù ñeà xuaát ñònh höôùng phaùt trieån moâ hình Vieän ñeå Boä raø soaùt n Thöïc hieän toát coâng taùc toå chöùc caùn boä, ñaøo taïo naâng cao naêng löïc n Phaùt trieån Vieän beàn vöõng, ñoaøn keát, laønh maïnh n Trong coâng taùc Ñaûng, tieáp tuïc laøm toát coâng taùc phaùt trieån Ñaûng, thöïc hieän nghieâm chænh caùc nghò quyeát Trung öông. Ñaûng uûy khoùa tôùi phoái hôïp chæ ñaïo vôùi laõnh ñaïo Vieän ñeå ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng, ñöa Vieän phaùt trieån ñi leân. Ñaïi hoäi ñaõ tieán haønh baàu Ban chaáp haønh Ñaûng boä nhieäm kyø 20152020 theo ñuùng quy trình: Baùo caùo ñeà aùn nhaân söï, thaûo luaän tieâu chuaån, soá löôïng, cô caáu caáp uûy, bieåu quyeát soá löôïng, baàu ban kieåm phieáu vaø höôùng daãn caùch thöùc boû phieáu vaø tieán haønh baàu cöû vaø ra maét BCH môùi goàm 9 ñoàng chí. Ñaïi hoäi ñaõ baàu ra 10 ñaïi bieåu chính thöùc vaø 2 ñaïi bieåu döï bò tham döï ñaïi hoäi caáp treân.

SË 74 . 2015

TIN QUOÁC TEÁ

TRUNG QUOÁC

Giaù nhaø Baéc Kinh ñaït moác 500.000 Nhaân daân teä/m2

Theo thoâng tin töø Nhaät baùo kinh teá cuûa Trung Quoác, giaù nhaø taïi Baéc Kinh ñaõ laäp moät kyû luïc môùi vôùi möùc 500.000 nhaân daân teä/ m2 daønh cho nhöõng caên nhaø coù saân vöôøn.

SEBRIA

Serbia kyù hôïp ñoàng caûi taïo thuû ñoâ trò giaù 3,5 tyû Euro vôùi UAE

Coù 2004 caên nhaø taïi Thöôïng Haûi ñaõ ñöôïc baùn trong 5 thaùng ñaàu naêm 2015 vôùi möùc giaù hôn 10 trieäu nhaân daân teä, taêng ñeán 109% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Döï kieán, trong naêm 2015, seõ coù khoaûng 5000 caên nhaø cao caáp ôû caùc thaønh phoá lôùn giao dòch thaønh coâng, taïo neân moät kyû luïc môùi. Trong khoaûng 15 ngaøy ñaàu cuûa thaùng 6, rieâng taïi Baéc Kinh, ñaõ coù hôn 52 caên nhaø vôùi giaù hôn 20 trieäu nhaân daân teä ñöôïc baùn heát. Döï kieán trong thaùng 6, soá löôïng caên nhaø cao caáp ñöôïc baùn heát seõ laø hôn 90 caên. Ñænh ñieåm cuûa thaùng 5 taïi thò tröôøng Baéc Kinh, doanh soá phaân khuùc nhaø cao caáp ñaõ vöôït hôn 60.000 nhaân daân teä/m2 vôùi 240 caên giao dòch thaønh coâng.

COLOMBIA

Thuû ñoâ Bogota xaây döïng tuyeán taøu ñieän ngaàm trò giaù tôùi 31 tyû USD Toång thoáng Colombia Juan Manuel Santos ñaõ trao cho Thò tröôûng thuû ñoâ Bogota Gustavo Petro taám seùc töôïng tröng bieåu thò söï cho pheùp vaø uûng hoä taøi chính cuûa chính quyeàn trung öông ñoái vôùi “sieâu döï aùn” taøu ñieän ngaàm taïi Bogota coù chi phí öôùc tính leân tôùi 31 tyû USD.

Theo Giaùm ñoác Vieän Quy hoaïch quoác gia Colombia Simoùn Gaviria, trung bình moãi km cuûa tuyeán giao thoâng chieán löôïc töông lai naøy seõ coù chi phí xaây döïng 332 trieäu USD. Döï aùn ñaõ ñöôïc ñeà ra töø caùch ñaây 70 naêm nhöng ñaõ trì hoaõn qua nhieàu nhieäm kyø chính quyeàn trung öông cuõng nhö thuû ñoâ. Trong toång kinh phí treân, chính phuû trung öông seõ ñoùng goùp 70% vaø chính quyeàn thuû ñoâ seõ ñaûm nhieäm 30% coøn laïi, trong ñoù coù caû caùc khoaûn vay ngaân haøng. Döï kieán, heä thoáng taàu ñieän ngaàm Bogota trong töông lai goàm 3 tuyeán, vôùi khaû naêng vaän chuyeån 1,8 trieäu löôït ngöôøi/ngaøy. Tuyeán ñaàu tieân seõ chaïy xuyeân qua thaønh phoá theo truïc Baéc - Nam, hai tuyeán coøn laïi seõ ñöôïc thi coâng trong caùc giai ñoaïn sau vaø seõ noái hai ñaàu Baéc vaø Nam cuûa tuyeán 1 vôùi caùc thaønh phoá veä tinh xung quanh thuû ñoâ vaø trong ñòa phaän bang Cundinamarc.

CUBA – MYÕ

Cuba vaø Myõ baét tay xaây caây caàu daøi 143km noái hai ñaát nöôùc

Moät hôïp ñoàng trò giaù 120 trieäu USD vöøa ñöôïc kyù keát trong thoûa thuaän xaây döïng do chính quyeàn Myõ ñeà xuaát vaøo naêm ngoaùi. Caây caàu daøi 143km naøy seõ hoã trôï thöông maïi vaø ñoaøn tuï cuûa nhöõng gia ñình coù thaân nhaân ñang cö truù taïi Myõ.

Döï tính, neáu khôûi coâng vaøo naêm sau, caây caàu seõ hoaøn thaønh xaây döïng vaøo naêm 2021. Caùc vò trí ñöôïc choïn laøm ñaàu caàu laø thaønh phoá ñaûo Key West, thuoäc bang Florida vaø bôø bieån Camarioca taïi Matanzas – Cuba. Hai ñòa ñieåm ñöôïc coi laø seõ taïo neân “ñöôøng thaúng hoaøn haûo” vôùi khoaûng caùch ngaén nhaát coù theå cuøng caùc tieâu chuaån an toaøn khaùc. Cuba cuõng ñang laøm vieäc vôùi ñaïi söù quaùn ñeå ñöa ra moät vaøi ñieàu luaät vôùi khaùch du lòch ñeå traùnh nhaäp cö baát hôïp phaùp. Ngöôøi löu thoâng cuõng coù theå söû duïng xe con vaø xe baùn taûi, tröø nhöõng xe taûi lôùn. Caùc nhaø ñaàu tö ñang ñaët raát nhieàu hy voïng vaøo döï aùn naøy.

SË 74 . 2015

Vöøa qua, Serbia ñaõ kyù vôùi nhaø ñaàu tö cuûa Caùc tieåu vöông quoác Arab thoáng nhaát (UAE) hôïp ñoàng trò giaù 3,5 tyû Euro nhaèm xaây döïng quaän Savamala, khu vui chôi veà ñeâm naèm ngay trung taâm thuû ñoâ Belgrade, thaønh toå hôïp nhaø ôû vaø trung taâm thöông maïi roäng lôùn treân dieän tích leân tôùi 2 trieäu m2. Theo hôïp ñoàng ñöôïc kyù keát, Eagle Hills coù quyeàn khai thaùc khu ñaát trong 99 naêm vôùi ñieàu kieän khoâng di dôøi caùc toøa nhaø ñöôïc chính phuû baûo veä, maø chæ ñöôïc caûi taïo vaø phaûi baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa. Hôn 1 trieäu m2 khoâng gian nhaø ôû seõ ñöôïc xaây döïng treân dieän tích khoaûng 177ha, cuøng vôùi khoaûng 750.000m2 dieän tích kinh doanh, thöông maïi, 62.000m2 ñòa ñieåm coâng coäng (nhaø treû, tröôøng hoïc, caùc trung taâm vaên hoùa, caùc cô sôû phuùc lôïi vaø y teá...) vaø 242.000m2 daønh cho khoâng gian xanh. Döï aùn naøy coøn taïo ñieåm nhaán cho quaän Savamala vôùi moät toøa thaùp cao 200m, ñöôïc thieát keá töông töï nhö kieåu daùng cuûa toøa thaùp ôû Dubai. Döï aùn döï kieán seõ ñöôïc hoaøn thieän vaø ñöa vaøo söû duïng vaøo naêm 2045 naøy ñöôïc kyø voïng seõ goùp phaàn thuùc ñaåy ñaùng keå tình hình kinh teá, coâng nghieäp xaây döïng, cuõng nhö ñaùp öùng choã ôû cho hôn 17.000 cö daân vaø taïo theâm cô hoäi vieäc laøm môùi cho khoaûng 13.000 lao ñoäng taïi Serbia.

PHAÙP

Paris chaáp thuaän keá hoaïch xaây toøa nhaø choïc trôøi Tour Triangle

AÁN ÑOÄ

Thaùp daân cö cao nhaát theá giôùi ñang hình thaønh

Hoäi ñoàng thaønh phoá Paris vöøa qua ñaõ chaáp thuaän trieån khai döï aùn xaây döïng toøa nhaø choïc trôøi Tour Triangle. Toøa nhaø treân ñöôïc xaây döïng baèng nguoàn voán tö nhaân vôùi chi phí 500 trieäu Euro (554 trieäu USD), laø yù töôûng cuûa Herzog & De Meuron - haõng kieán truùc Thuïy Só ñaõ thieát keá saân vaän ñoäng Toå chim ôû Baéc Kinh - Trung Quoác. Toøa nhaø goàm 42 taàng, cao 180m, baèng chieàu cao cuûa toøa nhaø “Gherkin” ôû trung taâm London - Anh, song thaáp hôn so vôùi Toøa nhaø Empire State ôû New York - Myõ.

Vieäc xaây döïng thaùp daân cö cao theá giôùi World One taïi AÁn Ñoä ñang tieán trieån vôùi toác ñoä choùng maët, vôùi 70% caáu truùc toøa nhaø ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh. ACC nhaän ñöôïc hôïp ñoàng xaây döïng World One taïi Mumbai - AÁn Ñoä, lieân doanh vôùi moät nhaø thaàu AÁn Ñoä - Simplex. Khi coâng trình hoaøn thaønh vaøo naêm 2016, thaùp World One seõ ñaït ñoä cao 442m, trôû thaønh toøa nhaø daân cö choïc trôøi cao nhaát theá giôùi. OÂng Ani Ray - Giaùm ñoác quaûn lyù cuûa ACC AÁn Ñoä trao ñoåi vôùi Construction Week, cho bieát: “Chuùng toâi hy voïng caáu truùc thöôïng taàng cuûa World One seõ ñöôïc hoaøn thaønh vaøo quyù 1 naêm 2016”.

NHAÄT BAÛN

Thi thieát keá nhaø veä sinh

Laàn ñaàu tieân, chính phuû Nhaät Baûn seõ toå chöùc moät cuoäc thi caáp quoác gia thieát keá nhaø veä sinh daønh cho phuï nöõ, töø caùc maãu bình thöôøng tôùi caàu kyø nhaát. Cuoäc thi naøy naèm trong khuoân khoå chính saùch thuùc ñaåy vò trí cuûa nöõ giôùi do Thuû töôùng Nhaät Baûn Shinzo Abe ñeà ra. Cuoäc thi ñöôïc toå chöùc ñeå chuaån bò cho Ñaïi hoäi Theå thao Theá giôùi vaø Ñaïi hoäi Theå thao Ngöôøi khuyeát taät seõ dieãn ra taïi Tokyo vaøo naêm 2020. Caùc thieát keá phaûi nhaèm taïo ñieàu kieän thoaùi maùi cho phuï nöõ khi söû duïng dòch vuï naøy vaø ñeå theå hieän loøng hieáu khaùch truyeàn thoáng cuûa Nhaät Baûn. Ban giaùm khaûo goàm baåy chuyeân gia, trong ñoù coù caùc kieán truùc sö vaø moät ñaïi dieän cuûa Hoäi Nhaø veä sinh Nhaät Baûn. Baøi döï thi phaûi ñaït naêm tieâu chí tuyeån choïn: Saïch, beàn, an toaøn, tieän nghi vaø saùng taïo. Thôøi haïn döï thi tôùi cuoái thaùng naøy vaø nhöõng thí sinh thaéng cuoäc seõ ñöôïc Boä tröôûng phuï traùch veà phuï nöõ thoâng baùo vaøo thaùng 9 tôùi.

Coâng ty ACC cuõng cho raèng vieäc xaây döïng toøa thaùp ñaõ leân ñeán taàng thöù 83. Noäi thaát cuûa toøa thaùp ñöôïc thieát keá bôûi Giorgio Armani. Trong thaùp boá trí phoøng taäp theå duïc, hoà bôi vaø caâu laïc boä söùc khoûe, ñaït tieâu chuaån vôùi haàu heát caùc khoái caên hoä sang troïng. Toøa thaùp 117 taàng ñaõ ñöôïc xaây döïng bôûi nhaø phaùt trieån Lodha vôùi chi phí hôn 321 trieäu USD vaø seõ coù hôn 300 caên hoä sang troïng, moät soá nhìn ra bieån AÛ Raäp. Coâng ty hieän ñang tieán haønh caùc döï aùn khaùc nhau ôû vuøng Vònh vaø AÁn Ñoä. OÂng Ray keát luaän: “Taïi vuøng Vònh, chuùng toâi hieän ñang thöïc hieän hai döï aùn sieâu cao taàng ôû Downtown Dubai. Fountain View goàm ba thaùp daân cö vaø khaùch saïn phöùc hôïp cao 65 taàng. Sky Views goàm hai thaùp daân cö vaø khaùch saïn phöùc hôïp, trong ñoù toøa thaùp cao nhaát coù ñoä cao 61 taàng”.

SINGAPORE

Vöôøn thöïc vaät Singapore trôû thaønh di saûn theá giôùi UNESCO

Vöôøn thöïc vaät Singapore (Singapore Botanic Gardens) ñaõ trôû thaønh ñòa ñieåm Di saûn Theá giôùi cuûa Toå chöùc Giaùo duïc, Khoa hoïc vaø Vaên hoùa Lieân hôïp quoác (UNESCO), sau khi ñöôïc xöôùng danh taïi phieân hoïp thöù 39 cuûa UÛy ban Di saûn Theá giôùi dieãn ra taïi Bonn (Ñöùc).

Ñaây laø laàn ñaàu tieân Singapore coù moät Ñòa ñieåm Di saûn Theá giôùi cuûa UNESCO vaø laø vöôøn thöïc vaät thöù ba treân theá giôùi ñöôïc ghi nhaän danh hieäu naøy, sau Vöôøn Kew ôû Anh vaø Vöôøn Padua cuûa Italy. Thuû töôùng Singapore Lyù Hieån Long khaúng ñònh söï kieän naøy laø moät moùn quaø chuùc möøng cho ngöôøi daân Singapore bôûi naêm nay ñaùnh daáu 50 naêm ñaûo quoác Sö töû tuyeân boá ñoäc laäp. OÂng khaúng ñònh Vöôøn thöïc vaät Singapore, ñöôïc ra ñôøi caùch ñaây 156 naêm, ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng trong noã löïc ñöa Singapore trôû thaønh Thaønh phoá - Vöôøn caây thöïc söï. Vöôøn thöïc vaät Singapore traûi daøi treân khuoân vieân 74ha, trong ñoù coù Vöôøn lan quoác gia, nôi tröng baøy hôn 1.000 gioáng lan goác vaø 2.000 gioáng lan lai. Toïa laïc ôû vò trí trung taâm cuûa Singapore, Vöôøn thöïc vaät Singapore laø vöôøn kieåu Anh duy nhaát ôû vuøng nhieät ñôùi vaø cuõng laø moät trung taâm hoaït ñoäng xaõ hoäi cuûa Singapore, khi vaøo dòp cuoái tuaàn, raát nhieàu gia ñình vaø ngöôøi daân ñaõ ñeán ñaây ñeå ñi daïo hay xem trình dieãn ca nhaïc taïi Hoà Giao höôûng – moät truyeàn thoáng coù töø naêm 1861 ñeán nay. SË 74 . 2015

TIN TRONG NÖÔÙC

Thuû töôùng pheâ duyeät chuû tröông xaây ñöôøng boä ven bieån qua 6 tænh thaønh

Ñieàu chænh toång theå quy hoaïch chi tieát Coâng vieân hoà ñieàu hoøa Nhaân Chính

Chuû tröông xaây döïng tuyeán ñöôøng boä ven bieån ñi qua 6 tænh, thaønh phoá vöøa ñöôïc Thuû töôùng Nguyeãn Taán Duõng pheâ duyeät, ñoù laø Thanh Hoùa, Ninh Bình, Nam Ñònh, Thaùi Bình, Haûi Phoøng, Quaûng Ninh.

Thuû töôùng Chính phuû ñaõ yeâu caàu UBND caùc tænh, thaønh phoá coù tuyeán ñöôøng ñi qua phoái hôïp chaët cheõ vôùi Boä Giao thoâng Vaän taûi cuøng caùc boä, ngaønh coù lieân quan tieán haønh nghieân cöùu, laäp, pheâ duyeät, thöïc hieän döï aùn ñoái vôùi caùc ñoaïn tuyeán thuoäc ñòa phaän ñuùng vôùi Quyeát ñònh soá 129/2010 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng pheâ duyeät vaø quy ñònh cuûa phaùp luaät veà vieäc quaûn lyù döï aùn ñaàu tö xaây döïng coâng trình. Boä Giao thoâng Vaän taûi cuõng ñöôïc Thuû töôùng yeâu caàu phoái hôïp cuøng Boä Keá hoaïch & Ñaàu tö leân keá hoaïch ñeà xuaát nguoàn voán ñeå trình Thuû töôùng xem xeùt vaø quyeát ñònh. Taïi Quyeát ñònh soá 129 tröôùc ñoù veà vieäc pheâ duyeät quy hoaïch chi tieát ñöôøng boä ven bieån, tuyeán ñöôøng ñi qua 6 tænh, thaønh neâu treân ñöôïc xaùc ñònh ñaàu tö vôùi quy moâ caáp 3; thôøi gian ñaàu tö chuû yeáu trong giai ñoaïn tröôùc naêm 2020, tröø moät soá ñoaïn ñi qua tænh Thaùi Bình vôùi 7/50km vaø Nam Ñònh vôùi 29/73,5km ñöôïc xaùc ñònh ñaàu tö ôû giai ñoaïn sau naêm 2020.

HAÛI PHOØNG

UBND TP.Haø Noäi vöøa coù quyeát ñònh pheâ duyeät ñieàu chænh toång theå Quy hoaïch chi tieát Coâng vieân hoà ñieàu hoøa Nhaân Chính, tyû leä 1/500.

Boå sung saân golf taïi ñaûo Vuõ Yeân vaøo quy hoaïch

Theo quyeát ñònh, khu vöïc nghieân cöùu Ñieàu chænh toång theå Quy hoaïch chi tieát Coâng vieân hoà ñieàu hoøa Nhaân Chính, tyû leä 1/500 thuoäc ñòa giôùi haønh chính phöôøng Nhaân Chính (Thanh Xuaân) vaø phöôøng Trung Hoøa (Caàu Giaáy).

Thuû töôùng Chính phuû yeâu caàu UBND thaønh phoá Haûi Phoøng chæ ñaïo vieäc trieån khai thöïc hieän Döï aùn saân golf naøy theo ñuùng quy ñònh hieän haønh. UBND thaønh phoá Haûi Phoøng caäp nhaät noäi dung Döï aùn saân golf naøy trong quaù trình laäp, thaåm ñònh vaø pheâ duyeät ñieàu chænh cuïc boä Quy hoaïch chung xaây döïng Khu kinh teá Ñình Vuõ - Caùt Haûi, thaønh phoá Haûi Phoøng ñeán naêm 2025 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû coù yù kieán taïi Coâng vaên soá 740/TTg-KTN ngaøy 28/5/2015.

Toång dieän tích khu ñaát nghieân cöùu laäp quy hoaïch khoaûng 18,23ha, trong ñoù dieän tích khu ñaát laäp quy hoaïch khoaûng 13,23ha nhaèm cuï theå hoùa Quy hoaïch chung xaây döïng Thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2030 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät vaø caùc Quy hoaïch chi tieát ñaõ ñöôïc UBND thaønh phoá pheâ duyeät, xaây döïng ñoàng boä khu coâng vieân caây xanh, hoà ñieàu hoøa phuïc vuï khu vöïc.

Treân cô sôû ñeà nghò cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Thuû töôùng Chính phuû ñoàng yù boå sung Döï aùn saân golf 36 loã taïi ñaûo Vuõ Yeân vaøo Quy hoaïch saân golf Vieät Nam ñeán naêm 2020.

Theo Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Khu vöïc quy hoaïch saân golf 36 loã taïi ñaûo Vuõ Yeân coù dieän tích gaàn 1,6 trieäu m2, thuoäc phöôøng Ñoâng Haûi 1, quaän Haûi An vaø xaõ Thuûy Trieàu, huyeän Thuûy Nguyeân, thaønh phoá Haûi Phoøng. Döï aùn saân golf naèm trong Khu vui chôi giaûi trí, nhaø ôû vaø coâng vieân sinh thaùi ñaûo Vuõ Yeân thuoäc Khu Kinh teá Ñình Vuõ - Caùt Haûi, thaønh phoá Haûi Phoøng.

HAØ NOÄI

Laäp quy hoaïch ñoâ thò khu vöïc Hoà Göôm vaø caùc tuyeán phoá xung quanh

Thöù tröôûng Boä Xaây döïng Nguyeãn Ñình Toaøn ñaõ coù buoåi laøm vieäc vôùi UBND quaän Hoaøn Kieám veà coâng taùc trieån khai ñoà aùn nghieân cöùu quy hoaïch ñoâ thò khu vöïc Hoà Göôm vaø tuyeán phoá xung quanh goàm Haøng Ñaøo, Haøng Ngang, Haøng Ñöôøng, Ñoàng Xuaân, Haøng Giaáy.

Taïi cuoäc hoïp, laõnh ñaïo Boä Xaây döïng yeâu caàu caùc beân lieân quan khi laäp ñoà aùn caàn quan taâm ñeán noäi dung thieát keá khoâng gian kieán truùc caûnh quan tuyeán phoá cuõ, trong ñoù thieát keá ñoâ thò caàn taäp trung vaøo caùc tuyeán phoá Ñinh Tieân Hoaøng, Leâ Thaùi Toå, Haøng Khay, Traøng Tieàn cuøng vôùi ñoù coù ñaùnh giaù hieän traïng kieán truùc treân tuyeán phoá; xaùc ñònh maät ñoä xaây döïng, heä soá söû duïng ñaát, taàng cao. Ñaëc bieät taïi caùc khu di tích, caùc coâng trình di saûn vaên hoùa caàn khoanh vuøng baûo veä theo Luaät Di saûn, kieåm soaùt vieäc xaây döïng caùc coâng trình xung quanh. Döï kieán, ñoà aùn nghieân cöùu quy hoaïch ñoâ thò khu vöïc Hoà Göôm vaø tuyeán phoá xung quanh seõ ñöôïc hoaøn thaønh vaøo naêm 2015.

SË 74 . 2015

Xaây döïng khu coâng vieân caây xanh, vui chôi giaûi trí keát hôïp caùc hoaït ñoäng theå thao ngoaøi trôøi phuïc vuï coäng ñoàng daân cö, goùp phaàn naâng cao ñieàu kieän soáng, moâi tröôøng caûnh quan, taïo boä maët ñoâ thò, ñoùng goùp vaøo caûnh quan kieán truùc chung cuûa khu vöïc… Giöõ nguyeân ranh giôùi, quy moâ dieän tích khu ñaát theo Quy hoaïch chi tieát ñaõ ñöôïc pheâ duyeät. Toå chöùc laïi khoâng gian kieán truùc caùc coâng trình trong caùc loâ ñaát nhaèm hoaøn thieän khoâng gian kieán truùc caûnh quan cuûa khu ñoâ thò, gaén keát haøi hoøa vôùi caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò laân caän nhö: Khu ñoâ thò Ñoâng Nam ñöôøng Traàn Duy Höng, Trung taâm vaên hoùa theå thao quaän Thanh Xuaân ñaûm baûo khoâng laøm aûnh höôûng tôùi heä thoáng haï taàng kyõ thuaät chung khu vöïc.

TP. HOÀ CHÍ MINH

Chuyeån ñoåi 150ha ñaát luùa ñeå laøm döï aùn

Phöông aùn chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng cuûa gaàn 150ha ñaát troàng luùa ñeå thöïc hieän moät soá döï aùn, coâng trình xaây döïng cuûa TP. HCM vöøa ñöôïc Thuû töôùng chính phuû pheâ duyeät. Caùc döï aùn, coâng trình xaây döïng ñöôïc thöïc hieän töø vieäc chuyeån ñoåi töø ñaát troàng luùa goàm: Döï aùn xaây döïng khu coâng nghieäp; döï aùn baõi thaûi, xöû lyù chaát thaûi; döï aùn ñöôøng giao thoâng; döï aùn xaây döïng khu nhaø ôû taïi ñoâ thò. Theo ñoù, UBND TP. HCM cuõng ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû yeâu caàu caàn phaûi chæ ñaïo thöïc hieän chuyeån muïc ñích söû duïng cuûa ñaát troàng luùa nhö ñaõ neâu theo ñuùng vôùi quy ñònh ñaõ ñöôïc ñöa ra taïi Nghò ñònh soá 42/2012 vaø soá 43/2014 cuûa Chính phuû. Ñoàng thôøi, ñeå ngaên chaën ñöôïc tình traïng dieän tích ñaát troàng luùa ñang coù xu höôùng bò thu heïp nhanh ôû moät soá ñòa phöông treân caû nöôùc, Quoác hoäi ñaõ ñeà ra nghò quyeát, ñeán naêm 2020, nöôùc ta phaûi giöõ ñöôïc khoaûng 3,81 trieäu ha ñaát troàng luùa. Tröôùc ñoù, Chính phuû cuõng ñaõ quyeát ñònh söû duïng nguoàn ngaân saùch cuûa Nhaø nöôùc ñeå hoã trôï caùc ñòa phöông saûn xuaát luùa. Cuï theå, phí hoã trôï ñoái vôùi nguoàn ñaát chuyeân troàng luùa nöôùc laø 1 trieäu ñoàng/ha/naêm, ñoái vôùi ñaát troàng luùa khaùc laø 500.000 ñoàng/ha/naêm, tröø nguoàn ñaát luùa nöông ñöôïc môû roäng moät caùch töï phaùt khoâng theo quy hoaïch vaø keá hoaïch söû duïng ñaát troàng luùa. Quyeát ñònh môùi nhaát ñöôïc Thuû töôùng Nguyeãn Taán Duõng kyù coù noäi dung seõ boå sung hôn 470 tyû ñoàng töø nguoàn ngaân saùch Trung öông naêm 2015 cho 9 ñòa phöông nhaèm thöïc hieän toát chính saùch baûo veä vaø phaùt trieån ñaát troàng luùa naêm 2014.

COÂN ÑAÛO

Quy hoaïch Coân Ñaûo thaønh Khu du lòch sinh thaùi quoác teá Quy hoaïch Coân Ñaûo, tænh Baø Ròa - Vuõng Taøu trôû thaønh khu du lòch sinh thaùi bieån ñaûo vaø vaên hoaù, lòch söû, taâm linh chaát löôïng cao, taàm côõ quoác teá ñeán 2030 vöøa ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät.

Dieän tích quy hoaïch cuûa Khu sinh thaùi laø khoaûng 10km2, bao goàm 16 hoøn ñaûo lôùn nhoû. Trong ñoù, caùc phaân khu phaùt trieån du lòch Coân Ñaûo goàm coù: Trung taâm thò traán Coân Sôn, khu phoá Phaùp, khu vöïc lòch söû - vaên hoaù - taâm linh, caûng bieån Beán Ñaàm, daûi bôø bieån hoang sô, caûnh quan, vuøng nuùi Coân Ñaûo vaø heä thoáng caùc ñaûo nhoû. Seõ phaùt trieån ngaønh du lòch theo caùc tuyeán tham quan noäi ñaûo ñöôïc xuaát phaùt töø Thò traán Coân Sôn ñeán caùc ñieåm tham quan nhö: Muõi Chim Chim - Coû OÁng - vònh Ñaàm Tre, baõi OÂng Ñuïng - baõi OÂng Caâu - nuùi Thaùnh Giaù, muõi Caù Maäp - vònh Beán Ñaàm. Beân caïnh ñoù, chieán löôïc phaùt trieån du lòch cuõng vaïch ra caàn khai thaùc caùc tuyeán ñöôøng ñi boä, tuyeán ñi xe ñaïp treân hoøn Baûy Caïnh.

THAÙI BÌNH

Thuû töôùng pheâ duyeät nguyeân taéc xaây döïng Trung taâm Haønh chính tænh Thaùi Bình Theo ñoù, Thuû töôùng ñaõ yeâu caàu UBND tænh Thaùi Bình tieán haønh raø soaùt keá hoaïch söû duïng ñaát cuõng nhö hieän traïng cô sôû vaät chaát cuûa heä thoáng truï sôû laøm vieäc ôû caùc cô quan; caên cöù vaøo tieâu chuaån ñònh möùc söû duïng truï sôû, ñònh höôùng bieân cheá cuûa cô quan haønh chính Nhaø nöôùc ñeå xaùc ñònh ñöôïc quy moâ cuûa Trung taâm Haønh chính - Chính trò cho phuø hôïp.

Töø ñoù, seõ thöïc hieän coâng taùc chæ ñaïo chuaån bò ñaàu tö döï aùn theo ñuùng quy ñònh, töøng böôùc trieån khai sao cho phuø hôïp vôùi hieän traïng nguoàn löïc vaø luaät ñònh. UBND tænh Thaùi Bình cho bieát, muïc tieâu chung cuûa vieäc xaây döïng Döï aùn Trung taâm Haønh chính - Chính trò tænh Thaùi Bình laø hoaøn thaønh 3 coâng trình xaây döïng cuûa Trung taâm vaø ñöa vaøo khai thaùc söû duïng, ñaûm baûo ñöôïc khoâng gian laøm vieäc taäp trung cho caùc Sôû, ban ngaønh cuõng nhö caùc cô quan Ñaûng, ñoaøn theå vaø toå chöùc chính trò - xaõ hoäi. Ñoàng thôøi goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa coâng taùc ñieàu haønh quaûn lyù vaø ñaåy maïnh vieäc caûi caùch haønh chính, taïo ñöôïc nhöõng thuaän lôïi cho ngöôøi daân cuõng nhö caùc doanh nghieäp vaø nhaø ñaàu tö khi ñeán lieân heä coâng vieäc vaø taïo ñöôïc ñieåm nhaán cho kieán truùc caûnh quan ñoâ thò cuûa tænh.

KIEÂN GIANG

Vò trí xaây casino taïi Phuù Quoác ñöôïc chuyeån ñoåi

Ñieàu chænh cuïc boä quy hoaïch chung xaây döïng ñaûo Phuù Quoác, tænh Kieân Giang ñeán naêm 2030 vöøa ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät.

Trong ñoù, Khu du lòch, dòch vuï vaø vui chôi giaûi trí toång hôïp coù caû casino seõ ñöôïc ñieàu chænh vaø chuyeån vò trí töø khu ñaát baõi Ñaù Choàng, xaõ Baõi Thôm sang khu du lòch sinh thaùi Baõi Daøi, xaõ Gaønh Daàu. Cuøng vôùi ñoù, Thuû töôùng cuõng quyeát ñònh boå sung quy hoaïch theâm tuyeán caùp treo noái töø thò traán An Thôùi ñeán ñaûo Hoøn Thôm thuoäc xaõ Hoøn Thôm, ñoàng thôøi, chuyeån ñoåi chöùc naêng cuûa 1.718ha ñaát noâng nghieäp vaø 372ha dieän tích ñaát röøng phoøng hoä sang chöùc naêng dòch vuï du lòch giaûi trí phöùc hôïp vaø saân golf coù quy moâ 2.090ha ôû khu vöïc Ñoàng Caây Sao vaø Baéc soâng Cöûu Caïn thuoäc xaõ Cöûa Caïn, huyeän Phuù Quoác. SË 74 . 2015

THOÂNG TIN Baát ñoäng saûn

Boä Xaây döïng: Chöông trình phaùt trieån Nhaø ôû xaõ hoäi ñaït keát quaû tích cöïc

Theo baùo caùo cuûa Boä Xaây döïng veà keát quaû trieån khai goùi tín duïng hoã trôï Nhaø ôû xaõ hoäi 30.000 tyû ñoàng, tính ñeán thôøi ñieåm naøy, toång soá tieàn ñaõ cam keát laø 13.078 tyû ñoàng, ñaït 43,3%, trong ñoù ñaõ giaûi ngaân laø 7.155 tyû ñoàng, goùp phaàn hoã trôï cho khoaûng 17.000 hoä ñöôïc caûi thieän nhaø ôû. Hieän caû nöôùc ñaõ hoaøn thaønh vieäc ñaàu tö xaây döïng 102 döï aùn Nhaø ôû xaõ hoäi (NÔXH), trong ñoù coù 38 döï aùn daønh cho ngöôøi thu nhaäp thaáp, quy moâ xaây döïng 19.680 caên hoä, toång möùc ñaàu tö khoaûng 6.810 tyû ñoàng; 64 döï aùn cho coâng nhaân, quy moâ xaây döïng 20.270 caên hoä, toång möùc ñaàu tö khoaûng 4.440 tyû ñoàng. 150 döï aùn ñang ñöôïc tieáp tuïc trieån khai, trong ñoù coù 91 döï aùn daønh cho ngöôøi thu nhaäp thaáp, quy moâ xaây döïng khoaûng 55.830 caên hoä, toång möùc ñaàu tö khoaûng 28.500 tyû ñoàng; 59 döï aùn daønh cho coâng nhaân vôùi quy moâ xaây döïng khoaûng 66.753 caên hoä, toång möùc ñaàu tö khoaûng 18.100 tyû ñoàng. Maëc duø ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû tích cöïc sau gaàn 4 naêm trieån khai thöïc hieän Chieán löôïc phaùt trieån nhaø ôû Quoác gia, nhöng theo Boä Xaây döïng, coâng taùc phaùt trieån NÔXH taïi khu vöïc ñoâ thò chöa ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaõ ñeà ra trong khi nhu caàu veà NÔXH cuûa caùc ñoái töôïng laø coøn raát lôùn. Theo tính toaùn, töø nay ñeán naêm 2020 nhu caàu NÔXH taïi khu vöïc ñoâ thò öôùc tính khoaûng 1 trieäu caên hoä (trung bình 50m2 saøn/caên hoä), trong ñoù taäp trung moät löôïng lôùn taïi Haø Noäi, TP. HCM... Thöïc teá naøy ñoøi hoûi caùc ngaønh, caùc caáp phaûi coá gaéng nhieàu hôn nöõa. Boä Xaây döïng nhaän ñònh: “Ñeå phaùt trieån NÔXH, moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng laø hình thaønh nguoàn voán trung vaø daøi haïn do Nhaø nöôùc cho vay öu ñaõi thoâng qua Ngaân haøng chính saùch xaõ hoäi”.

Giao dòch baát ñoäng saûn taêng maïnh 6 thaùng ñaàu naêm

Thò tröôøng baát ñoäng saûn soâi ñoäng taïi moät soá phaân khuùc nhö caên hoä dieän tích nhoû, caùc döï aùn coù vò trí toát deã cho thueâ, döï aùn cuûa caùc chuû ñaàu tö uy tín, trieån khai ñuùng tieán ñoä. Löôïng giao dòch thaønh coâng lieân tuïc taêng vaø ñaït möùc taêng tröôûng khaù. Ñaùng chuù yù, moät soá döï aùn caên hoä chung cö trung, cao caáp ñang trieån khai vôùi tieán ñoä nhanh ñöôïc nhieàu khaùch haøng quan taâm, caùc ñôït môû baùn cuûa nhöõng döï aùn naøy coù khaù nhieàu khaùch haøng ñaët mua nhö döï aùn GoldMark City - 136 Hoà Tuøng Maäu, Traøng An Complex – Nghóa Ñoâ... Coøn taïi TP. HCM, trong thaùng 5/2015 ñaõ coù khoaûng 1.600 giao dòch thaønh coâng, taêng gaàn 6% so vôùi thaùng tröôùc. Con soá giao dòch thaønh coâng trong 6 thaùng ñaàu naêm 2015 leân khoaûng 7.050 giao dòch, taêng gaáp 2,8 laàn löôïng. Phaân khuùc ñaát neàn, bieät thöï, nhaø lieàn keà taïi TP. Hoà Chí Minh nhöõng thaùng gaàn ñaây cuõng coù taêng tröôûng hôn so vôùi cuøng kyø naêm 2014, löôïng giao dòch thaønh coâng chuû yeáu ôû caùc döï aùn coù haï taàng toát, vò trí ñi laïi thuaän tieän nhö döï aùn Mega - Quaän 9 cuûa Coâng ty coå phaàn Ñaàu tö vaø Kinh doanh nhaø Khang Ñieàn. Hieäp hoäi baát ñoäng saûn Vieät Nam cuõng ñöa ra döï baùo, thò tröôøng baát ñoäng saûn 2015 seõ tieáp tuïc soâi ñoäng khi haøng loaït caùc döï aùn môùi ñöôïc khôûi coâng, caùc döï aùn hoaøn thieän vaø chaøo baùn do tình hình kinh teá vó moâ tieáp tuïc xu theá oån ñònh, laïm phaùt ñöôïc duy trì ôû möùc thaáp.

Dö nguoàn cung vaên phoøng cho thueâ khu vöïc chaâu AÙ

Theo baùo caùo cuûa CBRE veà thò tröôøng vaên phoøng cho thueâ quyù I/2015 khu vöïc Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông cho thaáy, hoaït ñoäng cho thueâ traàm laéng vaø moät löôïng lôùn nguoàn cung môùi döï kieán hoaøn thaønh vaøo naêm nay, tæ leä troáng treân toaøn thò tröôøng Chaâu AÙ taêng tôùi 9%, möùc taêng maïnh nhaát trong voøng hai naêm qua. Tình traïng dö thöøa cung seõ coøn taùi dieãn tôùi heát naêm nay vaø dieän tích vaên phoøng troáng seõ tieáp tuïc taêng. Taïi khu trung taâm Manila, tæ leä dieän tích troáng taêng tôùi 5,1% so vôùi quyù tröôùc, trong khi taïi Bangkok, tæ leä dieän tích troáng taêng 8,1%. Trong quyù 1/2015, nhu caàu thueâ vaên phoøng taïi Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông giaûm do yeáu toá ngaén haïn (kì nghæ leã ñaàu naêm) vaø yeáu toá daøi haïn (keá hoaïch tieát kieäm chi phí, giaûm 35% dieän tích thueâ vaên phoøng). Taïi Vieät Nam, giaù thueâ vaên phoøng haïng A ôû TP. Hoà Chí Minh giaûm 3,4% so vôùi quyù tröôùc do ñoäng thaùi thu huùt khaùch thueâ töø nhieàu chuû toøa nhaø. Taïi Haø Noäi, giaù thueâ vaên phoøng seõ coøn giaûm maïnh do moät löôïng lôùn nguoàn cung seõ hoaøn thaønh trong naêm nay vaø ñaàu naêm tôùi.

SË 74 . 2015

Coâng boá danh saùch ngaân haøng ñöôïc pheùp baûo laõnh döï aùn BÑS: baûo veä quyeàn lôïi ngöôøi mua nhaø

Taïi buoåi toïa ñaøm “Baûo laõnh BÑS - Lieäu coù ruûi ro” do Coång Thoâng tin ñieän töû Chính phuû toå chöùc môùi ñaây, oâng Ñoaøn Thaùi Sôn - Vuï tröôûng Vuï Phaùp cheá, Ngaân haøng Nhaø nöôùc (NHNN) cho bieát, töø thaùng 6/2015, Thoâng tö thay theá Thoâng tö soá 28/2012/TT-NHNN seõ ñöôïc NHNN ban haønh ñeå höôùng daãn Ñieàu 56 Luaät Kinh doanh BÑS. Trong ñoù, ñieåm noåi baät cuûa Thoâng tö môùi laø coâng boá danh saùch ngaân haøng (NH) thöông maïi ñuû naêng löïc thöïc hieän baûo laõnh döï aùn BÑS. Theo Ñieàu 56 Luaät Kinh doanh BÑS, keå töø ngaøy 01/7/2015, chuû ñaàu tö döï aùn BÑS tröôùc khi baùn, cho thueâ mua nhaø ôû hình thaønh trong töông lai phaûi ñöôïc NHTM coù ñuû naêng löïc thöïc hieän baûo laõnh nghóa vuï taøi chính cuûa chuû ñaàu tö ñoái vôùi khaùch haøng. Ñaây laø quy ñònh ñöôïc ngöôøi daân vaø doanh nghieäp raát quan taâm. Tuy nhieân, ñeán thôøi ñieåm hieän nay vaãn chöa coù nghò ñònh, thoâng tö naøo höôùng daãn vieäc thöïc hieän luaät. Hieän taïi, NHNN ñaõ xaây döïng vaø ñang hoaøn thieän laàn cuoái döï thaûo Thoâng tö thay theá Thoâng tö 28. Ñeå höôùng daãn roõ hôn noäi dung quy ñònh veà baûo laõnh baùn, cho thueâ mua nhaø ôû hình thaønh trong töông lai, döï thaûo Thoâng tö ñaõ boå sung theâm moät soá höôùng daãn veà hoaït ñoäng naøy. Vieäc Luaät Kinh doanh BÑS quy ñònh baét buoäc phaûi coù baûo laõnh NH khi baùn, cho thueâ nhaø ôû hình thaønh trong töông lai laø quy ñònh nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi mua nhaø, thueâ mua nhaø ôû. Đaûm baûo vieäc thöïc hieän ñuùng cam keát giöõa chuû ñaàu tö ñoái vôùi khaùch haøng. Veà traùch nhieäm cuûa NH baûo laõnh, khi chuû ñaàu tö vi phaïm nghóa vuï baøn giao nhaø theo thoûa thuaän, thì ngöôøi mua nhaø, thueâ mua nhaø coù quyeàn yeâu caàu NH baûo laõnh thöïc hieän nghóa vuï taøi chính thay cho chuû ñaàu tö, cuï theå laø hoaøn traû tieàn mua, thueâ mua nhaø maø khaùch haøng ñaõ traû cho chuû ñaàu tö. Nhö vaäy, ngöôøi mua nhaø ôû coù baûo laõnh seõ khoâng phaûi chòu ruûi ro do chuû ñaàu tö khoâng thöïc hieän ñuùng thoûa thuaän veà baøn giao nhaø. Trong tröôøng hôïp, döï aùn chaäm tieán ñoä, chuû ñaàu tö vi phaïm thôøi haïn giao nhaø, phía ngaân haøng thöông maïi seõ phaûi ñöùng ra boài thöôøng hoaëc hoaøn traû tieàn goùp voán thay theá chuû ñaàu tö. Ñieàu ñoù coù nghóa khung phaùp lyù naøy seõ giuùp ngöôøi daân mua nhaø traùnh ñöôïc moïi ruûi ro trong nhöõng tình huoáng xaáu nhaát xaûy ra vi phaïm, tranh chaáp.

Nha Trang - thaønh phoá du lòch haáp daãn vôùi moâi tröôøng soáng toát Thaønh phoá ñang phaùt trieån ñi leân vôùi chieàu höôùng

ngaøy caøng toát ñeïp hôn!

ÑOÂ THÒ BOÁN PHÖÔNG OÂng Traàn An Khaùnh

UÛy vieân Ban Thöôøng vuï Tænh uûy, Bí thö Thaønh uûy Nha Trang

Ñoù laø lôøi khaúng ñònh cuûa Bí thö Thaønh uûy Nha Trang khi nhaän ñònh veà söï phaùt trieån cuûa thaønh phoá. Chuùng ta haõy cuøng gaëp gôõ oâng ñeå bieát roõ hôn veà nhöõng gì Nha Trang ñaõ ñaït ñöôïc cuõng nhö nhöõng yù töôûng môùi trong coâng taùc chæ ñaïo phaùt trieån, quaûn lyù, ñeå Nha Trang trôû thaønh thaønh phoá du lòch an toaøn, haáp daãn vaø giaøu söùc caïnh tranh. Thöïc hieän: Phöông Thaûo Thöa Bí thö, thöïc hieän keá hoaïch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi giai ñoaïn 2010 - 2015, oâng ñaùnh giaù theá naøo veà söï phaùt trieån cuûa thaønh phoá trong naêm naêm qua, ñaëc bieät veà phöông dieän taïo döïng hình aûnh thaønh phoá du lòch haáp daãn vaø moät moâi tröôøng soáng toát laønh, beàn vöõng cho ngöôøi daân? Trieån khai thöïc hieän Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng boä thaønh phoá laàn thöù XV, nhieäm kyø 2010 - 2015, trong boái caûnh ñaát nöôùc tieáp tuïc söï nghieäp ñoåi môùi vaø ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn, thaønh phoá Nha Trang luoân ñöôïc söï quan taâm ñaàu tö cuûa tænh veà moïi maët, taïo ñieàu kieän ñeå Nha Trang tieáp tuïc phaùt trieån.

Tuy nhieân, trong nhieäm kyø qua, thaønh phoá gaëp khoâng ít khoù khaên do khuûng hoaûng taøi chính vaø suy thoaùi kinh teá theá giôùi ñaõ taùc ñoäng maïnh ñeán tình hình saûn xuaát kinh doanh, xuaát khaåu, vieäc laøm vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Trong hoaøn caûnh ñoù, vôùi quyeát taâm cao cuûa caû heä thoáng chính trò, söï chæ ñaïo ñuùng ñaén, kòp thôøi cuûa Tænh uûy vaø Uyû ban nhaân daân tænh, Ñaûng boä vaø nhaân daân thaønh phoá Nha Trang ñaõ ñoaøn keát, noã löïc phaán ñaáu, khaéc phuïc khoù khaên ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû Nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng boä thaønh phoá laàn thöù XV ñeà ra. Coù theå khaùi quaùt moät soá thaønh töïu noåi baät nhö laø: SË 74 . 2015

Thaønh phoá coù neàn kinh teá phaùt trieån töông ñoái toaøn dieän veà moïi maët, vôùi toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm 7,2%; GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñeán naêm 2015 ñaït 3.600USD, taêng 6,5%. Toång thu ngaân saùch treân ñòa baøn luoân ñaûm baûo nhieäm vuï chi. Naêm 2015 öôùc ñaït 2.200 tyû ñoàng, taêng bình quaân 8%/naêm. Cuøng vôùi nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc trong lónh vöïc kinh teá, söï nghieäp vaên hoùa, xaõ hoäi, giaùo duïc vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, thaønh phoá ñaõ coù nhöõng thaønh coâng böôùc ñaàu trong vieäc taïo döïng hình aûnh thaønh phoá - laø moät ñoâ thò du lòch haáp daãn, vaên minh, hieän ñaïi vôùi moâi tröôøng soáng toát. Vôùi muïc tieâu phaùt trieån hieän ñaïi ñi ñoâi vôùi vieäc giöõ gìn sinh thaùi ñoâ thò beàn vöõng, naâng cao chaát löôïng soáng cho ngöôøi daân, Thaønh phoá ñaõ taäp trung cho coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò, ñaëc bieät laø vieäc thöïc hieän phaùt trieån ñoâ thò theo ñònh höôùng quy hoaïch. Thöïc teá 5 naêm qua ñaõ chöùng minh cho vaán ñeà naøy. Dieän maïo vaø heä thoáng haï taàng kyõ thuaät cuûa thaønh phoá ñaõ phaùt trieån khaù ñoàng boä, caûnh quan moâi tröôøng ñöôïc chuù troïng vôùi töøng khoâng gian töø nhoû ñeán lôùn. Cuøng vôùi ñoù laø nhieàu söï kieän chính trò, vaên hoùa taàm côõ quoác gia, quoác teá ñöôïc toå chöùc thaønh coâng, goùp phaàn quaûng baù hình aûnh ñaát nöôùc, con ngöôøi Nha Trang - Khaùnh Hoøa vôùi baïn beø trong nöôùc vaø quoác teá. Ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa nhaân daân khoâng ngöøng ñöôïc caûi thieän vaø naâng cao… Ñaëc bieät, do huy ñoäng ñöôïc nhieàu nguoàn löïc trong xaõ hoäi vaø söï chæ ñaïo ñuùng höôùng neân coâng taùc giaûm ngheøo, chaêm lo caùc ñoái töôïng chính saùch… ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû tích cöïc, ñeán nay, tyû leä hoä ngheøo theo chuaån môùi chæ coøn 1,25% toång soá hoä. Coù nhieàu yù kieán cho raèng vôùi toác ñoä phaùt trieån nhanh choùng nhö hieän nay seõ coù nguy

SË 74 . 2015

cô phaù hoûng caùc giaù trò veà maët caûnh quan daãn ñeán maát ñi baûn saéc. Ñaây laø vaán ñeà maø thaønh phoá ñang phaûi ñoái maët. Chính vì vaäy, toâi nghó caàn coù caùch chæ ñaïo, ñieàu haønh hôïp lyù nhaát trong vieäc caûi taïo, xaây döïng hình aûnh cho thaønh phoá nhaèm taïo laäp khoâng gian ñoâ thò mang baûn saéc ñaëc tröng nhöng vaãn hoøa nhaäp vaøo boái caûnh phaùt trieån chung cuûa ñoâ thò. Toâi tin raèng Nha Trang ñaõ, ñang vaø seõ tieáp tuïc phaùt trieån beàn vöõng trong töông lai. Chuaån bò trieån khai nhieäm vuï chính trò cuûa nhieäm kyø môùi 2015 - 2020, oâng coù theå cho bieát nhöõng yù töôûng vaø tö duy ñoåi môùi trong coâng taùc chæ ñaïo ñeå Nha Trang phaùt trieån haøi hoøa, giaøu söùc caïnh tranh caû veà kinh teá - xaõ hoäi laãn moâi tröôøng ñoâ thò beàn vöõng? Vôùi nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong nhieäm kyø 2010-2015 laø tieàn ñeà ñeå thaønh phoá tieáp tuïc noã löïc nhieàu hôn nöõa so vôùi nhöõng naêm tröôùc, ñeå ñaåy maïnh söï nghieäp ñoåi môùi toaøn dieän, ñoàng boä xaây döïng thaønh phoá Nha Trang trôû thaønh vuøng kinh teá ñoäng löïc troïng ñieåm phaùt trieån cuûa tænh Khaùnh Hoøa trong söï nghieäp coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa vaø hoäi nhaäp quoác teá. Trong giai ñoaïn 2015-2020, thaønh phoá phaûi trieån khai maïnh caùc giaûi phaùp mang tính trung haïn, daøi haïn, ñaëc bieät laø caùc giaûi phaùp thuùc ñaåy naâng cao chaát löôïng taêng tröôûng kinh teá, xaây döïng keát caáu haï taàng ñoàng boä, coi troïng phaùt trieån beàn vöõng treân cô sôû khai thaùc toát moïi tieàm naêng, lôïi theá cuûa thaønh phoá, chuyeån ñoåi moâ hình taêng tröôûng töø chuû yeáu theo chieàu roäng sang phaùt trieån hôïp lyù giöõa chieàu roäng vôùi chieàu saâu theo höôùng: dòch vuï - du lòch, coâng nghieäp, noâng nghieäp, taïo lôïi theá caïnh tranh ñeå ñaàu tö phaùt trieån, xaây döïng hình aûnh vaø thöông hieäu ñoâ thò. Tieáp tuïc ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng ñoâ thò; kieán nghò ñaàu tö naâng caáp Caûng Nha Trang thaønh caûng du lòch quoác teá; khôûi ñoäng khu vöïc saân bay Nha Trang thaønh trung taâm ñoâ

thò thöông maïi - dòch vuï - taøi chính - du lòch; xaây döïng trung taâm hoäi trôï - trieån laõm quoác teá; xaây döïng caùc baõi ñoã xe… phuïc vuï nhaân daân trong tænh vaø du khaùch. Beân caïnh ñoù, thaønh phoá phaûi taäp trung chaêm lo ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân,thöïc hieän toát an sinh xaõ hoäi, phaùt huy söùc maïnh toång hôïp cuûa caû heä thoáng chính trò, söï ñoaøn keát cuûa Ñaûng boä, chính quyeàn vaø nhaân daân thaønh phoá taïo söï ñoàng thuaän xaõ hoäi trong coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt trieån thaønh phoá. Naèm beân bôø vònh ñeïp thuoäc haïng ñaàu theá giôùi, laø vuøng di saûn quoác gia, Nha Trang coù lôïi theá lôùn ñeå phaùt trieån du lòch mang taàm quoác teá. Vaäy theo nhaän ñònh cuûa oâng, lieäu thaønh phoá coù gaëp khoù khaên gì trong vieäc phaùt trieån ñoâ thò song haønh cuøng vieäc gìn giöõ khoâng gian caûnh quan thieân nhieân hay khoâng? Söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa thaønh phoá trong nhöõng naêm qua ai cuõng thaáy roõ. Theá nhöng, thaønh phoá phaûi luoân ñoái maët vôùi nhöõng vaán ñeà phöùc taïp nhaát laø vieäc giaûi quyeát moái quan heä giöõa phaùt trieån ñoâ thò gaén vôùi baûo toàn phaùt huy hieäu quaû caùc giaù trò taøi nguyeân thieân nhieân, di tích lòch söû, vaên hoùa cuõng nhö vaán ñeà veà baûo veä moâi tröôøng. Coù ngöôøi nhaän xeùt, Nha Trang ñang phaûi ñoái maët vôùi nhöõng vaán ñeà veà aùp löïc giao thoâng ñoâ thò, moâi tröôøng caûnh quan ñang bò phaù vôõ, quyeàn lôïi cuûa ngöôøi daân ñang bò nhöôøng böôùc tröôùc muïc tieâu kinh doanh cuûa caùc döï aùn ñaàu tö. Ñuùng laø khi nhìn vaøo moät vaøi bieåu hieän thì coù theå nhaän ñònh nhö vaäy. Coù theå söï phaùt trieån cuûa thaønh phoá coøn moät soá maët haïn cheá, nhöng xeùt veà toång theå, coù theå khaúng ñònh raèng thaønh phoá ñang phaùt trieån, ñang ñi leân vôùi chieàu höôùng ngaøy caøng toát ñeïp hôn. Phöông chaâm cuûa Ñaûng ta luoân laáy daân laøm goác, vaäy Thaønh uûy Nha Trang coù chæ

ñaïo gì ñeå phaùt huy ñöôïc söùc maïnh cuûa daân vaø chaêm lo ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân thaønh phoá? Coù theå noùi nhöõng keát quaû maø thaønh phoá ñaït ñöôïc trong nhöõng naêm qua coù söï ñoùng goùp raát ñaùng keå töø ngöôøi daân thaønh phoá. Söï ñoàng thuaän cuûa ngöôøi daân trong coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt trieån thaønh phoá laø nguoàn ñoäng löïc to lôùn ñeå Nha Trang töøng böôùc ñaït ñöôïc nhieàu böôùc tieán treân chaëng ñöôøng phaùt trieån. Chính vì vaäy, vieäc chaêm lo baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp, chính ñaùng cuûa ngöôøi daân, phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân luoân ñöôïc Thaønh uûy, Ban Thöôøng vuï Thaønh uûy heát söùc quan taâm. Moïi chuû tröông, chính saùch lieân quan ñeán daân ñeàu xuaát phaùt töø nguyeän voïng cuûa daân vaø phaûi thuaän loøng daân. Coù nhö vaäy môùi taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän vaø loøng tin trong nhaân daân ñoái vôùi Ñaûng. Ñaûng boä vaø caû heä thoáng chính trò thaønh phoá luoân ñaëc bieät quan taâm ñoái vôùi boä phaän ngöôøi daân khoâng coøn ñaát saûn xuaát do thu hoài ñeå thöïc hieän caùc döï aùn, ñoàng thôøi luoân xaùc ñònh traùch nhieäm chaêm lo cho ngöôøi daân bò aûnh

höôûng tröïc tieáp bôûi ñoâ thò hoùa vì muïc tieâu phaùt trieån oån ñònh, beàn vöõng. Vì vaäy, trong thôøi gian qua vaø caû nhieäm kyø tôùi, Ñaûng boä thaønh phoá seõ laõnh ñaïo ñaåy maïnh hôn nöõa coâng taùc ñaøo taïo ngheà vaø giaûi quyeát vieäc laøm cho ngöôøi daân bò thu hoài ñaát. Raø soaùt, boå sung vaø tieáp tuïc thöïc hieän chöông trình giaûi quyeát vieäc laøm vaø giaûm ngheøo, taïo ñieàu kieän ñeå caùc hoä ngheøo, hoä gia ñình khoâng coøn ñaát saûn xuaát do bò thu hoài thöïc hieän caùc döï aùn, ñöôïc vay voán töø ngaân haøng chính saùch xaõ hoäi, keát hôïp vôùi caùc giaûi phaùp ñoàng boä khaùc nhö höôùng daãn kyõ thuaät saûn xuaát, thöïc hieän caùc chính saùch veà khuyeán coâng, khuyeán noâng, khuyeán ngö, ñaøo taïo chuyeån ñoåi ngheà… phaán ñaáu giaûm hoä ngheøo moät caùch beàn vöõng; khoâng ñeå ngöôøi daân bò aûnh höôûng do thu hoài ñaát laâm vaøo tình caûnh khoù khaên. Tuy vaäy, vaãn coù nhöõng vaán ñeà ngöôøi daân chöa thaät söï haøi loøng nhaát laø veà thuû tuïc caûi caùch haønh chính, thaùi ñoä phuïc vuï cuûa caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc. Chính vì vaäy, trong

caùc chuû tröông giaûi phaùp, Ban Thöôøng vuï Thaønh uûy luoân taäp trung cho coâng taùc giaùo duïc chính trò tö töôûng, coâng taùc caùn boä nhaèm höôùng ñeán xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä coâng chöùc coù taâm, coù taàm luoân heát loøng, heát söùc phuïc vuï, chaêm lo cho nhaân daân, gaén boù maùu thòt vôùi nhaân daân. Vôùi cöông vò Bí thö cuûa moät ñoâ thò bieån giaøu tieàm naêng vaø ñang phaùt trieån maïnh meõ, oâng coù taâm tö gì muoán göûi tôùi ngöôøi daân vaø chính quyeàn thaønh phoá? Naêm 2015 laø naêm coù nhieàu söï kieän quan troïng, nhieàu ngaøy kyû nieäm troïng ñaïi cuûa ñaát nöôùc, naêm tieán haønh ñaïi hoäi Ñaûng caùc caáp tieán tôùi Ñaïi hoäi toaøn quoác laàn thöù XII cuûa Ñaûng, vôùi nhöõng thaéng lôïi vaø keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc trong nhieäm kyø qua cuûa thaønh phoá Nha Trang, Toâi tin töôûng raèng vôùi tinh thaàn daân chuû, trí tueä ñoaøn keát, quyeát taâm cao, Ñaûng boä vaø nhaân daân thaønh phoá Nha Trang chuùng ta seõ tieáp tuïc thöïc hieän thaéng lôïi caùc muïc tieâu cuûa ñaïi hoäi Ñaûng boä laàn thöù XVI ñeà ra, quyeát taâm xaây döïng Nha Trang ngaøy caøng vaên minh, hieän ñaïi vaø phaùt trieån beàn vöõng.

SË 74 . 2015

Nha Trang - thaønh phoá du lòch h Nha Trang, thaønh phoá naèm beân bôø vònh bieån ñöôïc meänh danh “Vieân ngoïc xanh cuûa bieån caû”, ñang daàn hoaøn thieän coâng cuoäc phaùt trieån ñoâ thò ñeå höôùng tôùi hình aûnh thaønh phoá du lòch quoác teá haáp daãn. Vôùi nhöõng di saûn lòch söû, vaên hoùa vaø caûnh ñeïp töï nhieân thieân phuù, Thaønh phoá luoân phaán ñaáu trong vieäc gìn giöõ, phaùt huy nhöõng giaù trò tieàm naêng ñeå taïo döïng moät ñoâ thò giaøu baûn saéc, coù söùc caïnh tranh maïnh meõ vaø moät moâi tröôøng soáng chaát löôïng, beàn vöõng. Daãu raèng söï phaùt trieån ñoâ thò Nha Trang laø moät chaëng ñöôøng daøi, vôùi nhieàu cô hoäi xen laãn khoù khaên vaø thaùch thöùc trong vieäc giaûi quyeát caùc vaãn ñeà maâu thuaãn giöõa phaùt trieån vaø baûo toàn, giöõa lôïi ích tröôùc maét vaø laâu daøi. Song vôùi chuyeân ñeà naøy, Nha Trang hieän ra tröôùc maét chuùng ta moät caùch töï tin veà nhöõng gì thaønh phoá ñaõ laøm ñöôïc cho ñoâ thò beàn vöõng vaø cuoäc soáng toát ñeïp cho coäng ñoàng. Phoùng söï aûnh: Moäc coû

SË 74 . 2015

aáp daãn vôùi moâi tröôøng soáng toát ÑOÂ THÒ

Nha Trang

BOÁN PHÖÔNG

khoâng ngöøng phaùt trieån vì moâi tröôøng soáng chaát löôïng & beàn vöõng PGS. TS. KTS. Ñoã Tuù Lan

Nha Trang, thaønh phoá naèm beân bôø bieån xanh vôí nhieàu giaù trò veà caûnh quan töï nhieân haáp daãn vaø caùc giaù trò vaên hoaù lòch söû ñoäc ñaùo. Ñaây laø nguoàn taøi nguyeân voâ cuøng quyù giaù ñeå Nha Trang khoâng ngöøng phaùt huy trong vieäc taïo döïng caûnh quan cho moät ñoâ thò du lòch taàm côõ quoác teá vaø moät moâi tröôøng soáng ngaøy caøng chaát löôïng, beàn vöõng cho ngöôøi daân Nha Trang - Thaønh phoá cuûa nhöõng caûnh saéc ñaëc bieät

Coù theå noùi Nha Trang laø thaønh phoá haáp daãn du lòch baäc nhaát cuûa Vieät Nam - moät quoác gia bieån vôùi hôn 3200km daûi bôø bieån, ñaõ hình thaønh neân nhieàu ñoâ thò du lòch töø Baéc ñeán Nam. Moãi ñoâ thò ñeàu coù nhöõng caûnh saéc khaùc nhau, trong ñoù thaønh phoá Nha Trang ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi vôùi raát nhieàu khung caûnh neân thô, quyeán ruõ. Ñoù laø thaønh phoá naèm beân bôø vònh Nha Trang, moät vònh bieån ñeïp loäng laãy, meânh moâng uoán löôïn suoát töø Cuø Hin ñeán Baõi Tieân vôùi laøn nöôùc xanh thaúm vaø bôø caùt traéng traûi daøi,… Cöûa soâng Caùi cuûa Thaønh phoá, nôi hoäi tuï ñaày ñuû caùc yeáu toá: nuùi, soâng, bieån coàn noåi giöõa soâng ñaõ taïo neân baûn saéc rieâng cho ñoâ thò Nha Trang. Theâm vaøo ñoù laø nhöõng caây caàu baéc qua soâng caøng laøm cho caûnh quan trôû neân lung linh hieám coù. Ñöùng töø caàu Traàn Phuù troâng leân laø Thaùp Baø nguy nga treân nuùi Thaùp beân soâng. Ñi sang phía bôø bieån, Hoøn Choàng nhoâ leân treân nöôùc. Nuùi ven bieån thaáp thoaùng aån hieän hoaø quyeän vôùi maây trôøi, soâng bieån taïo neân moät böùc tranh thieân nhieân höõu tình. Nhöõng caûnh saéc thieân nhieân kyø thuù aáy laø neàn taûng vaø cuõng coù theå coi laø caûm höùng, laø chaát xuùc taùc taïo ñaø cho ñoâ thò Nha Trang phaùt trieån caûnh quan thaân thieän vôùi moâi tröôøng.

Ñoâ thò töøng böôùc ñöôïc chuyeån mình theo höôùng phaùt trieån xanh, vaên minh - hieän ñaïi

Nhöõng naêm thaäp kyû 80 cuûa theá kyû tröôùc, ñöôøng Traàn Phuù chæ coù khoaûng hôn moät caây soá coù ñeøn ñieän. Daûi bôø caùt ven ñöôøng coøn raát hoang sô, chæ coù haøng phi lao vôùi thaân goác xuø xì nghieâng ngaû laø coù veû taïo ñöôïc aán töôïng veà moät Nha Trang yeân bình nhöng nhoû beù… Qua moät chaëng ñöôøng daøi xaây döïng, phaán ñaáu khoâng ngöøng, ñaëc bieät laø naêm naêm gaàn ñaây, thaønh phoá bieån nhoû beù ngaøy naøo giôø ñaõ ñoåi thay tích cöïc caû veà dieän maïo laãn chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi daân. Hình aûnh cuûa ñöôøng Traàn Phuù giôø ñaây laø hình aûnh cuûa moät ñoâ thò du lòch quoác teá vaên minh, hieän ñaïi, vöøa sang troïng lòch laõm bôûi nhöõng khaùch saïn ñaúng caáp theá giôùi, vöøa thaân thieän gaàn guõi coäng ñoàng nhôø daûi coâng vieân caây xanh vaø khoâng gian giao löu ven bieån. Taïi nôi ñaây, moãi sôùm sôùm, chieàu chieàu, ngöôøi daân vaø du khaùch nöôøm nöôïp tuï veà ñeå thoûa thích vaãy vuøng taém bieån, chôi theå thao, hay thö thaû daïo böôùc ngaém caûnh, chuïp aûnh… SË 74 . 2015

Ñöôøng Traàn Phuù ñaõ ñöôïc caûi taïo môû roäng, ñoàng boä hieän ñaïi daøi hôn 10km, coù væa heø ñi boä ñöôïc laùt ñaù saïch ñeïp. Haøng phi lao ñaëc tröng cuûa thaønh phoá vaãn ñöôïc giöõ gìn, chaêm soùc, ñöôïc caét tæa nhö nhöõng chieác oâ khoång loà, ñan xen vôùi nhieàu loaïi caây hoa, thaûm coû. Coâng vieân ven bieån caøng ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän hôn, khoâng gian ñöôïc roäng môû, xanh, saïch ñeïp hôn nhieàu. Caàu Traàn Phuù ñöôïc xaây döïng vôùi hình daùng meàm maïi cuøng heä thoáng ñeøn maøu noái hai bôø soâng Caùi, nôi cöûa bieån, môû theâm khoâng gian truïc ñöôøng Phaïm Vaên Ñoàng vôùi bieån, thaønh phoá caøng ngaøy caøng roäng daøi hôn. Suoát chaëng ñöôøng töø saân bay Cam Ranh veà Nha Trang laø caû moät daûi hoa vaø caùt, nhö höùa heïn moät söï haáp daãn môøi chaøo cuûa Thaønh phoá. Vôùi con ñöôøng khang trang uoán löôïn ven nuùi Cuø Hin, ta coù theá thöôûng ngoaïn khung caûnh vònh Nha Trang töø treân cao meânh moâng soùng nöôùc xanh bieác hoaø vôùi maây trôøi. Xa xa nhöõng con taøu du lòch vaø thuyeàn ñaùnh caù eâm ñeàm löôùt soùng, thaønh phoá hieän ñaïi thaáp thoaùng tröôùc bieån. Bieät thöï Baûo Ñaïi ngöï trò treân ngoïn ñoài cao vôùi “khu vöôøn Thöôïng uyeån” haáp daãn khaùch du lòch. Töø treân cao coù theå ngaém baõi taém bieån “Leä Xuaân”, baõi taém rieâng cuûa bieät thöï Baûo Ñaïi xöa, vaø xa xa laø caûng du lòch taáp naäp taøu ngöôïc xuoâi ra ñaûo. Vònh Nha Trang vôùi veû ñeïp töï nhieân cuûa moät vuøng bôø bieån coàn caùt traéng nöôùc xanh trong, coù Hoøn Tre nhö böùc aùn che chaén baõo, taïo cho soùng bieån trong vònh vöøa nhòp, ñeå du khaùch coù theå taém bieån vaø thö giaõn. Moâi tröôøng ven bieån ñöôïc quaûn lyù raát saïch seõ, goùp phaàn cho Vònh Nha Trang ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng Vònh bieån ñeïp nhaát Theá giôùi. Nhöõng naêm vöøa qua, haøng loaït caùc khaùch saïn, khu du lòch hieän ñaïi ñöôïc hoaøn thieän, caùc phoá du lòch aåm thöïc, chôï ñeâm, vôùi heä thoáng caây xanh ñeøn trang trí ñöôïc quan taâm ñaàu tö ñaùng keå, taïo theâm cho Nha Trang nhöõng khoâng gian

SË 74 . 2015

caûnh quan môùi nhö khu Amiana Resort, Mia Resort Nha Trang, Diamond Bay Resort & Spa, Vinpearland Nha Trang...

Ñònh höôùng giöõ gìn moâi tröôøng caûnh quan thaønh phoá Nha Trang phaùt trieån xanh, saïch ñeïp, hieän ñaïi, giaøu baûn saéc vaø haøi hoøa cuøng thieân nhieân beàn vöõng

Veà quy hoaïch chieán löôïc Trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi tænh Khaùnh Hoøa ñaõ ñònh höôùng Nha Trang laø moät ñoâ thò du lòch, vôùi troïng taâm laø du lòch keát hôïp vôùi hoäi nghò, hoäi thaûo quoác teá. Veà taàm nhìn vaø caùc chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò Theo ñònh höôùng ñieàu chænh Quy hoaïch chung thaønh phoá Nha Trang ñeán naêm 2025 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät, taàm nhìn vaø ñònh höôùng phaùt trieån quan troïng nhaát laø phaùt huy ñöôïc tieàm naêng, lôïi theá caïnh tranh cuûa thaønh phoá ñeå xaây döïng Nha Trang xöùng ñaùng laø thaønh phoá troïng ñieåm vöôn leân taàm quoác teá vôùi caùc chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò nhö sau: Chieán löôïc 1: Taäp trung vaøo phaùt trieån ñoâ thò du lòch, vöôn leân taàm quoác teá n Taäp trung dòch vuï löu truù taïi thaønh phoá Nha Trang, bieán Nha Trang thaønh trung taâm du lòch chính cuûa caû tænh. Nhöõng ñieåm du lòch khaùc trong tænh Khaùnh Hoøa caàn toân taïo vaø giöõ laïi toái ña caûnh quan töï nhieân, naâng cao giaù trò du lòch chung cuûa toaøn tænh; n Baûo toàn vaø phaùt huy giaù trò di saûn vònh Nha Trang, ñaûm baûo chöùc naêng coâng coäng vaø khaû naêng phuïc vuï ña daïng caùc taàng lôùp nhaân daân vaø du khaùch ôû möùc toái ña; n Khai thaùc hôïp lyù vaø hieäu quaû daûi ñoâ thò ven bieån; n Phaùt huy toái ña tính höôùng bieån cuûa thaønh phoá Nha Trang, nhaán maïnh baûn saéc chính laø Nha Trang – thaønh phoá bieån;

n Phaùt trieån daûi ñoâ thò doïc soâng Caùi, taïo thaønh

ñoâ thò du lòch ven soâng nöôùc, ñöa yeáu toá bieån vaøo saâu trong ñaát lieàn; n Naâng caáp caûng Nha Trang thaønh caûng du lòch quoác teá keát hôïp vôùi vieäc quy hoaïch nhöõng khu vöïc daønh cho thuyeàn caù nhaân. Chieán löôïc 2: Taïo baûn saéc ñoâ thò töø ñaëc ñieåm caûnh quan thieân nhieân n Toân taïo vaø khai thaùc caûnh quan soâng Caùi; n Toân taïo vaø khai thaùc caûnh quan sinh thaùi noâng nghieäp phía Taây Thaønh phoá; n Toân taïo vaø khai thaùc caûnh quan sinh thaùi ñoàng truõng taïi khu vöïc soâng Quaùn Tröôøng vaø soâng Ñoàng Boø; n Toân taïo vaø khai thaùc caûnh quan cöûa soâng Caùi, soâng Quaùn Tröôøng vaø soâng Loâ; Toân taïo vaø khai thaùc caûnh quan caùc vuøng ñoàng baèng vôùi ñaëc thuø ñòa hình khaùc nhau, do vò trí töông quan vôùi caûnh quan nuùi bao boïc quanh phía Taây, phía Baéc vaø phía Nam thaønh phoá, cuõng nhö trong vò trí töông quan vôùi caùc doøng soâng (soâng Caùi, Soâng Quaùn Tröôøng, soâng Loâ...). Ñeå coù theå ñeà xuaát caùc caáu truùc ñoâ thò phuø hôïp vôùi caûnh quan thieân nhieân khu vöïc, tröôùc heát caàn xaùc ñònh nhöõng giaù trò caûnh quan cô baûn trong khu vöïc thaønh phoá Nha Trang vaø laäp sô ñoà phaân boá nhöõng giaù trò naøy. Coù phöông aùn toå chöùc khoâng gian ñoâ thò phuø hôïp vôùi töøng muïc ñích, muïc tieâu phaùt trieån ñoâ thò. Chieán löôïc 3: Phaùt trieån ñoâ thò phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaên hoùa xaõ hoäi n Chuù troïng naâng caáp, caûi taïo caùc khu ñoâ thò hieän höõu; n Taêng cöôøng khaû naêng giao löu thoâng qua heä thoáng khoâng gian coâng coäng, quaûng tröôøng; n Khai thaùc caùc caáu truùc ñoâ thò gaén vôùi caáu truùc ñoâ thò hieän höõu cuõng nhö caáu truùc vaên hoùa, xaõ hoäi hieän höõu.

Veà quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò Vôùi toác ñoä ñoâ thò hoùa nhö hieän nay, caùc döï aùn ñaàu tö chuû yeáu taäp trung vaøo khu vöïc trung taâm ñoâ thò hieän höõu, ñang coù nguy cô xaâm haïi caûnh quan thieân nhieân, phaù vôõ theá caân baèng sinh thaùi seõ taùc ñoäng xaáu tröïc tieáp ñeán vieäc phaùt trieån ñoâ thò vaø ñôøi soáng daân cö ñoâ thò. Töøng böôùc ñoåi môùi coâng taùc quaûn lyù xaây döïng, ñaát ñai, heä thoáng haï taàng kyõ thuaät ñaûm baûo thoáng nhaát vaø hieäu quaû. Taêng cöôøng coâng taùc giaùm saùt, kieåm tra thöïc hieän quy hoaïch ñaûm baûo khoâng gian kieán truùc cuûa thaønh phoá hieän ñaïi vaø coù baûn saéc. Hieän nay, du lòch Nha Trang chuû yeáu döïa vaøo tham quan vònh. Tuy nhieân moâi tröôøng sinh thaùi vuøng vònh raát nhaïy caûm, nhaát laø nhöõng sinh thaùi ñaëc höõu nhö raïn san hoâ, hang yeán. Vì theá vieäc phaùt trieån du lòch vònh caàn ñi töøng böôùc, thaän troïng, ñaûm baûo khoâng aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi heä sinh thaùi töï nhieân trong vònh.

Phaùt trieån ñoâ thò phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaên hoùa xaõ hoäi

Chuù troïng naâng caáp, caûi taïo caùc khu ñoâ thò hieän höõu; taêng cöôøng khaû naêng giao löu thoâng qua heä thoáng khoâng gian coâng coäng, quaûng tröôøng; n Khai thaùc caùc caáu truùc ñoâ thò gaén vôùi caáu truùc vaên hoùa, xaõ hoäi hieän höõu. n

Trong quaù trình quaûn lyù vaø phaùt trieån ñoâ thò caàn coù söï kieåm soaùt ñaùnh giaù döïa treân caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät cho töøng giai ñoaïn.

Loä trình thöïc hieän quy hoaïch – caùc döï aùn chieán löôïc: Trong cô cheá thò tröôøng, vôùi söï tham gia cuûa nhieàu thaønh phaàn kinh teá trong phaùt trieån ñoâ thò, moïi hoaït ñoäng caûi taïo vaø xaây döïng ñoâ thò seõ ñöôïc xem xeùt, quaûn lyù ñaûm baûo phuø hôïp vôùi caùc chieán löôïc quy hoaïch ñaõ ñeà ra.

Beân caïnh vieäc döï kieán phaân ñôït xaây döïng

theo khu vöïc, ñeà xuaát caùc döï aùn öu tieân ñaàu tö - mang tính chaát chieán löôïc, caàn ñöôïc thuùc ñaåy thöïc hieän nhö sau: n Xaây döïng caùc ñôn nguyeân cuûa traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi phuïc vuï phaùt trieån ñoâ thò theo döï baùo phaùt trieån cuûa töøng giai ñoaïn; n Toân taïo caûnh quan sinh thaùi khu vöïc ñoàng truõng Ñoàng Boø, xaây döïng caùc khu chöùc naêng ñoâ thò vaø coâng vieân sinh thaùi coâng coäng; n Caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò du lòch doïc soâng Caùi, chuù troïng taïo khoâng gian ñoâ thò coù baûn saéc, gaén vôùi yeáu toá soâng nöôùc vaø caáu truùc laøng xoùm hieän höõu, taïo nhieàu khoâng gian coâng coäng ven soâng; n Caûi taïo khu vöïc Chôï Ñaàm ñeán Soâng Caùi, taïo caùc höôùng lieân thoâng töø Chôï Ñaàm ra ñeán khoâng gian ven soâng, ven bieån vaø caùc tuyeán truïc chính ñoâ thò laân caän, taïo döïng khu vöïc naøy thaønh trung taâm thöông maïi ñi boä gaén vôùi khu ñoâ thò coå nhaát cuûa Nha Trang; n Caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò môùi taïi khu vöïc saân bay Nha Trang hieän nay; n Caùc döï aùn caûi taïo caùc khu ñoâ thò Vónh Thoï, Vónh Phöôùc, Vónh Hoøa, Vónh Haûi, khai thaùc caùc truïc caûnh quan vaø dòch vuï du lòch dòch vuï ñoâ thò höôùng bieån, höôùng soâng, taïo döïng heä thoáng trung taâm khu vöïc; n Caùc döï aùn caûi taïo caùc khu chöùc naêng thuoäc phöôøng Phöôùc Tieán: naâng chieàu cao coâng trình, taïo nhieàu khoâng gian troáng, quaûng tröôøng coâng coäng; n Caùc döï aùn hoaøn thieän coâng vieân ven bieån theo höôùng taïo nhieàu khoâng gian quaûng tröôøng vôùi nhieàu caây xanh boùng maùt, haïn cheá caùc boàn hoa caây trang trí ôû möùc ñoä toái thieåu, toå chöùc khoâng gian töøng ñoaïn coâng vieân bôø bieån phuø hôïp vôùi chöùc naêng ñoâ thò phía Taây ñöôøng Traàn Phuù, taêng cöôøng ñan xen caùc dòch vuï taïi caùc vò trí phuø hôïp trong coâng vieân ven bieån theo chieán löôïc quy hoaïch ñaõ xaùc ñònh, chuyeån ñoåi moät soá ñoaïn ñöôøng Traàn Phuù thaønh quaûng tröôøng vaø ñöôøng ñi boä, haïn cheá giao thoâng cô giôùi; n Caùc döï aùn chuyeån ñoåi chöùc naêng caùc coâng

trình haønh chính, vaên phoøng, coâng nghieäp tieåu thuû coâng nghieäp, quoác phoøng vaø caùc chöùc naêng chöa hôïp lyù khaùc trong khu ñoâ thò trung taâm sang chöùc naêng du lòch vaø dòch vuï, ñaëc bieät öu tieân laø caùc quyõ ñaát doïc theo caùc tuyeán ñöôøng quy hoaïch höôùng bieån; n Quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/500, hoã trôï vaø höôùng daãn coäng ñoàng daân cö treân ñaûo Trí Nguyeân xaây döïng ñaûo thaønh trung taâm du lòch, khai thaùc ñieàu kieän ñòa hình ñeå taïo caáu truùc ñaëc tröng cuûa ñaûo du lòch vôùi soá löôïng toái ña caùc coâng trình coù taàm nhìn höôùng bieån, chuù troïng taïo caùc quaûng tröôøng nhoû, khoâng gian coâng coäng trong caùc nhoùm coâng trình, ven baõi bieån, treân söôøn nuùi v aø ñænh nuùi; n Khoâi phuïc röøng ngaäp maën taïi khu vöïc Ñaàm Baáy; n Phaùt trieån khu baûo toàn sinh caûnh taïi Ñaàm Tre; n Caûi taïo vaø naâng caáp caûng Nha Trang vaø xaây döïng toå hôïp coâng trình dòch vuï coù lieân quan; n Keát hôïp vôùi caùc döï aùn phaùt trieån ñoâ thò ñeå hoaøn thieän heä thoáng thoaùt nöôùc möa, ñaûm baûo naâng cao giaù trò caûnh quan moâi tröôøng; n Caûi taïo heä thoáng væa heø ñöôøng phoá, ñaëc bieät laø caùc tuyeán höôùng bieån, caùc tuyeán gaàn bieån vaø trong khu vöïc xung quanh chôï Ñaàm; n Nghieân cöùu toå chöùc moät soá tuyeán phoá thaønh phoá ñi boä, coù theå xem xeùt giaûi phaùp thu heïp loøng ñöôøng, môû roäng væa heø taïi caùc vò trí hôïp lyù. Nhöõng ñònh höôùng vaø chieán löôïc phaùt trieån naøy ñeàu baùm saùt muïc tieâu xaây döïng Nha Trang thaønh trung taâm du lòch bieån quoác teá moät thaønh phoá coù chaát löôïng soáng cao, caûnh quan moâi tröôøng phaùt trieån xanh, saïch ñeïp, hieän ñaïi, giaøu baûn saéc vaø haøi hoøa cuøng thieân nhieân beàn vöõng.

Taøi lieäu tham khaûo: - Phoøng Quaûn lyù ñoâ thò, Baùo caùo tình hình phaùt trieån thaønh phoá Nha Trang, - Sôû Xaây Döïng. QHCXD thaønh phoá Nha Trang

SË 74 . 2015

Khoâng gian thö giaõn dieäu kyø Giöõa muoân vaøn nhöõng danh lam thaéng caûnh vaø caùc khu du lòch nghæ döôõng cao caáp voâ cuøng haáp daãn, du khaùch ñeán Nha Trang vaãn khoâng theå khoâng moät laàn gheù thaêm Khu du lòch nghæ döôõng suoái khoaùng noùng I-resort ñeå thöôûng ngoaïn moät khoâng gian xanh kyø thuù vaø thö giaõn trong laøn nöôùc khoaùng noùng tuyeät haûo ôû nôi naøy.

aèm caùch trung taâm thaønh phoá khoaûng 4km, Khu du lòch nghæ döôõng suoái khoaùng noùng cao caáp I-resort laø moät trong nhöõng löïa choïn haøng ñaàu cuûa du khaùch khi ñeán vôùi thaønh phoá bieån Nha Trang xinh ñeïp. Ngöôøi ta tôùi ñaây khoâng chæ ñeå taän höôûng nhöõng dòch vuï ñaëc bieät töø vieäc taém buøn khoaùng, maø coøn bôûi taïi ñaây, ngöôøi ta coù theå truùt saïch moïi böùc boái, boän beà cuûa cuoäc soáng ñeå hoaøn toaøn hoøa mình vaøo moät khoâng gian xanh maùt, voâ cuøng thaân thieän vôùi thieân nhieân. Khu I-resort naèm treân khuoân vieân roäng hôn 6ha, ñöôïc thieát keá ñoäc ñaùo, laáy yù töôûng chính töø thieân nhieân vaø neùt queâ thuaàn Vieät. Nhöõng kieán truùc trong khu ñöôïc xaây döïng baèng goã, ñaù vaø laù döøa nöôùc, taïo aán töôïng vöøa daân daõ thaân thuoäc, vöøa tinh teá, ñaúng caáp. Caû khoâng gian naøy ñöôïc boá trí, saép ñaët trong moät toång theå haøi hoøa, cho con ngöôøi caûm giaùc ñang ñöôïc ñaém mình giöõa thieân nhieân xanh lyù thuù. Nhöõng vaät duïng vaø caây coái quen thuoäc cuûa laøng queâ Vieät truyeàn thoáng ñöôïc baøi trí raát tinh teá töø khoâng gian trong nhaø cho ñeán saân vöôøn beân ngoaøi. Nhöõng maùi nhaø ñöôïc lôïp baèng laù döøa nöôùc, traûi daøi töø khu leã taân ñeán ngoâi nhaø troøn xinh xaén che naéng che möa cho khu hoà ngaâm khoaùng. Nhöõng

SË 74 . 2015

ao sen, khu vöôøn queâ vôùi giaøn baàu, bí, nhöõng luoáng caûi ñang ñoä hoa vaøng röïc rôõ… Khung caûnh aáy ñaõ taïo söï ñoäc ñaùo raát baûn saéc cho I–Resort vaø chính ñieàu ñoù ñaõ thu huùt du khaùch ñeán vôùi I–Resort ngaøy moät ñoâng vaø laøm cho khu du lòch naøy trôû neân noåi tieáng vôùi nhöõng giaûi thöôûng danh giaù veà kieán truùc. Ñoù laø Giaûi thöôûng “Kieán truùc xanh naêm 2012” do Hoäi Kieán truùc sö Vieät Nam trao taëng. Giaûi thöôûng kieán truùc Chaâu AÙ naêm 2013 - moät trong nhöõng giaûi thöôûng cao quyù daønh cho caùc Döï aùn Khaùch saïn vaø Thieát keá Noäi thaát mang phong caùch sang troïng taïi Chaâu AÙ, do hoäi ñoàng thaønh vieân goàm caùc chuyeân gia ñaàu ngaønh trong lónh vöïc thieát keá, tö vaán vaø quaûn lyù döï aùn khaùch saïn cao caáp treân theá giôùi bình choïn. Dòch vuï taém buøn khoaùng vaø nöôùc khoaùng noùng töø laâu ñaõ trôû thaønh saûn phaåm noåi tieáng cuûa Nha Trang - Khaùnh Hoøa. Nhöng ñieàu ñaëc bieät ôû I-resort Nha Trang laø caùch toå chöùc caùc khu taém keát hôïp vôùi khung caûnh thieân nhieân ñeå taïo neân moät khu vöïc caûnh quan haáp daãn vôùi dòch vuï cöïc kyø tieän nghi vaø chaát löôïng. I-resort ñöôïc chia thaønh nhieàu khu: Khu taém buøn gia ñình, khu taém buøn khoaùng ngoaøi trôøi, khu spa, hoà bôi, nhaø haøng… Du khaùch coù theå choïn cho mình nhöõng loaïi hình dòch vuï taém buøn khoaùng noùng khaùc nhau, töø taém khoaùng taïi caùc thaùc nöôùc khoaùng hoaønh traùng, huøng vó, ñeán caùc hoà bôi khoaùng noùng thuûy löïc daønh cho ngöôøi lôùn vaø treû em, traûi nghieäm caùc dòch vuï buøn khoaùng cao caáp trong khoâng gian hoaøn toaøn rieâng bieät. Beân caïnh ñoù, taïi ñaây coøn coù dòch vuï spa, chaêm soùc söùc khoûe baèng phöông phaùp keát hôïp giöõa y hoïc coå truyeàn vaø hieän ñaïi. Ñaëc bieät, khu cao caáp nhaát hieän nay cuûa I-Resort laø Nine spa vôùi moät heä thoáng nhöõng caên nhaø ñöôïc xaây döïng uoán löôïn theo ñöôøng ñoàng möùc töø löng chöøng leân ñeán taän ñænh nuùi. Sau 3 naêm hoaït ñoäng, I- Resort ñaõ thu huùt haøng traêm ngaøn löôït du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc tôùi ñaây, taïo cho doanh nghieäp coù moät nguoàn thu lôùn, noäp ngaân saùch haøng tyû ñoàng vaø giaûi quyeát vieäc laøm oån ñònh cho gaàn 400 lao ñoäng ñòa phöông. Vôùi caûnh quan ñaëc saéc vaø dòch vuï taém buøn khoaùng tuyeät haûo, I-resort ñang laø moät trong nhöõng ñieåm ñeán khoâng theå thieáu ñoái vôùi ngöôøi daân vaø du khaùch trong, ngoaøi nöôùc. Ñieàu quan troïng hôn nöõa laø I–Resort ñaõ goùp phaàn laøm taêng tröôûng theâm khoâng gian xanh cho thaønh phoá, ñoàng thôøi laøm cho Nha Trang xöùng danh ñoâ thò du lòch ñaúng caáp quoác teá vôùi moâi tröôøng soáng toát.

SË 74 . 2015

Coâng vieân Baõi Döông

Döï aùn Coâng vieân Baõi Döông ñöôïc thöïc hieän seõ mang ñeán cho thaønh phoá Nha Trang theâm moät khoâng gian xanh haáp daãn, laøm caûi thieän ñaùng keå caûnh quan vaø chaát löôïng cuoäc soáng ñoâ thò.

öï aùn Coâng vieân Baõi Döông, TP. Nha Trang do Coâng ty Coå phaàn Nha Trang Seafoods-F17 laøm chuû ñaàu tö, ñaõ ñöôïc UBND Tænh thoáng nhaát phöông aùn ñieàu chænh quy hoaïch kieán truùc. Theo quy hoaïch, Coâng vieân Baõi Döông seõ ñöôïc xaây döïng taïi khu ñaát phía Ñoâng ñöôøng Phaïm Vaên Ñoàng, thuoäc phöôøng Vónh Haûi, nhaèm taïo caûnh quan vaên minh, saïch ñeïp khoâng nhöõng cho khu vöïc Baõi Döông, maø coøn caûi thieän caûnh quan moâi tröôøng du lòch cho thaønh phoá. Vieäc hình thaønh döï aùn coâng vieân Baõi Döông coù yù nghóa quan troïng trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø trong vieäc thöïc hieän caùc chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò Nha Trang. Döï aùn ñöôïc xaây döïng ôû khu vöïc phía Baéc Nha Trang seõ goùp phaàn hoaøn thieän daûi coâng vieân bôø bieån vaø caùc coâng trình dòch vuï du lòch, laøm giaûm taûi cho khu vöïc coâng vieân bôø bieån ôû phía Nam, ñoàng thôøi keát noái vôùi daûi coâng vieân bôø bieån phía Nam caàu Traàn Phuù theo quy hoaïch xaây döïng TP. Nha Trang ñeán naêm 2025.

SË 74 . 2015

Döï aùn coâng vieân naøy ñöôïc thöïc hieän seõ caûi thieän moâi tröôøng ñoâ thò cho khu vöïc baõi taém Baõi Döông, môû ra moät khoâng gian xanh môùi, nôi coäng ñoàng coù theå giao löu vôùi caùc hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí vaø theå duïc theå thao. Nhôø ñoù, ñieàu kieän haï taàng ñoâ thò ñöôïc caûi taïo naâng caáp, giaù trò söû duïng ñaát cuûa khu vöïc ñöôïc taêng leân, taïo tieàn ñeà cho söï phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi vaø ñaëc bieät laø taêng söï haáp daãn du lòch cho thaønh phoá. Quan ñieåm cuûa UBND tænh Khaùnh Hoøa khi quy hoaïch khu vöïc naøy laø xaây döïng khu coâng vieân bieån keát hôïp vôùi khu dòch vuï, do ñoù quy hoaïch trong khu vöïc phaûi baûo ñaûm haøi hoøa vôùi caûnh quan xung quanh, ñoàng thôøi phaûi hôïp lyù trong daây chuyeàn hoaït ñoäng cuûa khu dòch vuï. Vì vaäy, caùc coâng trình kieán truùc ñöôïc nghieân cöùu thieát keá vôùi yù töôûng chính laø laáy khoâng gian maët bieån vaø caây xanh laøm trung taâm, caáu truùc khoâng gian toaøn döï aùn ñöôïc keát hôïp vôùi heä thoáng caây xanh taïo thaønh moät quaàn theå hoaøn chænh. Caùc khoâng gian chöùc naêng trong coâng vieân ñöôïc toå chöùc phuø hôïp, ñaûm baûo caùc hoaït ñoäng vui chôi, giaûi trí vaø caùc sinh hoaït giao löu cho coäng ñoàng. Khu vöïc haï taàng kyõ thuaät ñöôïc boá trí moät caùch hôïp lyù, thuaän lôïi trong khu quy hoaïch. Döï aùn naøy cuõng caàn coù söï lieân heä vaø khôùp noái toát vôùi caùc döï aùn ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, ñeå taïo thuaän tieän cho ngöôøi daân vaø du khaùch. Theo Kieán truùc sö Nguyeãn Hoøa Hieäp – taùc giaû cuûa döï aùn naøy: do naèm beân caïnh danh thaéng Hoøn Choàng, coâng vieân Baõi Döông doïc theo bôø bieån seõ ñöôïc chia thaønh hai khoái coâng trình chính: Khoái A bao goàm coâng vieân bôø bieån vaø coâng trình dòch vuï; Khoái B goàm khu vöïc ngaâm taém nöôùc khoaùng noùng, khu vöïc chaêm soùc söùc khoûe, giao thoâng vaø khu vöïc boá trí caùc thieát bò kyõ thuaät. Khu coâng vieân seõ ñöôïc xaây döïng mang daùng daáp moät coâng vieân bieån hieän ñaïi, vôùi caùc tieän ích cho coäng ñoàng. Khai thaùc caûnh quan töï nhieân cuûa maët nöôùc bieån, thaéng caûnh nuùi Hoøn Choàng vaø caùc ñaûo ôû phía Ñoâng. Caùc coâng trình kieán truùc seõ taän duïng trieät ñeå caùc goùc nhìn ñeïp veà phía höôùng bieån, boá trí heä thoáng caây xanh, maët nöôùc lieân hoaøn. Caùc coâng trình söû duïng keát caáu maùi nheï, töôøng ñaù töï nhieân vaø coù chieàu cao hôïp lyù. Heä thoáng giao thoâng, loái ñi boä ñöôïc hoaøn thieän vôùi quy moâ vaø maät ñoä hôïp lyù. Caùc hoaït ñoäng dòch vuï nhö ngaâm taém nöôùc khoaùng noùng, chaêm soùc söùc khoûe, giaûi khaùt cuõng ñöôïc boá trí ôû trong khu naøy. Vôùi yù töôûng thieát keá haøi hoøa vaø toân vinh caûnh quan thieân nhieân, döï aùn coâng vieân Baõi Döông khoâng chæ mang ñeán cho coäng ñoàng moät khoâng gian xanh töôi kyø thuù vôùi caùc hoaït ñoäng khu vui chôi, giaûi trí maø coøn laø moät ñieåm nhaán quan troïng laøm hoaøn thieän dieän maïo myõ quan ôû khu vöïc phía Baéc cuûa thaønh phoá Nha Trang.

SË 74 . 2015

VIUP vaø nhöõng giaûi t Giaûi nhì (Khoâng coù giaûi nhaát)

Cuoäc thi YÙ töôûng quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/500 Khu trung taâm haønh chính môùi tænh Khaùnh Hoøa

hu trung taâm haønh chính tænh Khaùnh Hoøa toïa laïc taïi cöûa soâng Quaùn Tröôøng - xaõ Vónh Thaùi - thaønh phoá Nha Trang, coù dieän tích 126ha, vôùi toång möùc ñaàu tö 7.000 tæ ñoàng. Khu trung taâm Haønh chính taïo ñieåm nhaán baèng khoâng gian môû höôùng ra bieån vaø caùc khoái chöùc naêng haønh chính boá trí linh hoaït. YÙ töôûng naøy coù nhieàu coâng trình höôùng ñeán coäng ñoàng nhö: Trung taâm sinh hoaït coäng ñoàng, thö vieän, khaùch saïn… YÙ töôûng quy hoaïch Trung taâm haønh chính tænh Khaùnh Hoøa ñöôïc VIUP xaây döïng treân cô sôû nghieân cöùu chi tieát ñaëc ñieåm cuûa Nha Trang, cuõng nhö ruùt kinh nghieäm töø caùc khu trung taâm haønh chính cuûa caùc ñòa phöông khaùc ñaõ trieån khai. Ñaëc bieät, toaøn boä khu vöïc ñöôïc thieát keá treân cô sôû ñaûm baûo ñöôïc caùc yeáu toá veà tính hoäi tuï, uy nghieâm, thaân thieän, hieän ñaïi theo tieâu chí thaân thieän vôùi moâi tröôøng ngöôøi daân.

SË 74 . 2015

höôûng taïi nha trang

Giaûi nhAÁt

Cuoäc thi YÙ töôûng quy hoaïch phaân khu Khu trung taâm ñoâ thò Thöông maïi - Dòch vuï - Taøi chính - Du lòch Nha Trang

hu trung taâm Ñoâ thò - Thöông maïi - Dòch vuï - Taøi chính - Du lòch Nha Trang (khu ñaát saân bay Nha Trang cuõ) ñöôïc ñònh vò laø moät thaønh phoá du lòch ña chöùc naêng vôùi caùc thaønh phaàn du lòch, thöông maïi, nhaø ôû ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu toaøn caàu veà ñaàu tö, du lòch vaø giaûi trí, goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, mang laïi söï thònh vöôïng cho Nha Trang vaø laøm taêng theâm veû ñeïp cuûa thieân nhieân, ñoàng thôøi naâng caùc giaù trò ñoäc ñaùo cuûa khu vöïc leân taàm voùc quoác teá. Toång dieän tích nghieân cöùu laäp quy hoaïch kieán truùc: 460ha. Dieän tích laäp yù töôûng quy hoaïch kieán truùc: 238ha. Caùc taùc giaû ñaõ taän duïng caûnh quan thieân nhieân ñöôïc taïo hoùa öu ñaõi, keát hôïp haøi hoøa vôùi Vònh Nha Trang, daûi bôø bieån tuyeät ñeïp, heä thoáng ñaûo vaø sinh caûnh ñoàng truõng ñeå taïo neân moät khoâng gian giao thoa cuûa Nöôùc - Gioù - AÙnh saùng. Söï giao hoøa naøy laø yù töôûng chính cuûa Quy hoaïch, hình thaønh neân moät khu ñoâ thò tuoân chaûy vaø phaùt trieån beân bôø vònh Nha Trang - moät khoâng gian soáng vôùi gioù, naéng - vuøng ñaát cuûa aùnh ngoïc trai toûa saùng lôïi ích kinh teá trong hieän taïi, cho töông lai vaø laø nôi soáng toát cho coäng ñoàng.

SË 74 . 2015

KHAÙI NIEÄM

Khoâng gian coâng coäng Khoâng gian coâng coäng laø moät khaùi nieäm phöùc taïp, ña chieàu vaø khoâng coù moät ñònh nghóa chung, phoå quaùt toaøn caàu veà noù. “Khoâng gian coâng coäng” ñöôïc taïo ra, ñöôïc söû duïng, ñöôïc gaùn nghóa, ñöôïc quaûn lyù, vaø ñöôïc taùi sinh do caùc nhu caàu chính trò - kinh teá - xaõ hoäi cuûa caùc theå cheá xaõ hoäi khaùc nhau, ôû caùc khoâng gian vaø taïi thôøi gian khaùc nhau, bò chi phoái bôûi caùc heä thoáng chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi khaùc nhau. Nguoàn goác cuûa KGCC, theo caùch nhìn cuûa phöông Taây, lieân quan ñeán khaùi nieäm “quyeàn tieáp caän vaø loaïi tröø” tôùi caùc khoâng gian ñoù. Trong caùc moâ hình xaõ hoäi daân chuû, nhaø nöôùc caàn thieát laäp nhöõng khoâng gian maø ôû ñoù taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn tieáp caän baát luaän ñòa vò xaõ hoäi hay ñieàu kieän kinh teá, vaø quyeàn naøy ñöôïc baûo veä bôûi hieán phaùp vaø phaùp luaät. PGS. TS. KTS. Phaïm Thuùy Loan Phoù Vieän tröôûng Vieän Kieán truùc Quoác gia

SË 74 . 2015

KHAÙI NIEÄM

KHOÂNG GIAN COÂNG COÄNG Nhöõng goùc nhìn lyù thuyeát PGS. TS. KTS. Phaïm Thuùy Loan

Phoù vieän tröôûng Vieän Kieán truùc Quoác gia

hoâng gian coâng coäng (KGCC) laø moät trong nhöõng thaønh phaàn caáu truùc thieát yeáu, quan troïng ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu xaõ hoäi coâng coäng cuûa ñoâ thò, laø nôi nghæ ngôi thö giaõn, vui chôi giaûi trí, sinh hoaït coäng ñoàng vaø töông taùc xaõ hoäi cuûa ngöôøi daân. Trong lónh vöïc hoïc thuaät, khaùi nieäm KGCC ôû Vieät Nam chöa ñöôïc nghieân cöùu kyõ löôõng nhö ôû caùc nöôùc treân theá giôùi, ñaëc bieät laø phöông Taây. Treân thöïc teá, KGCC noùi chung vaø khoâng gian vui chôi giaûi trí trong caùc khu daân cö noùi rieâng ñang thieáu thoán traàm troïng. Treû con, thanh nieân phaûi chôi ñuøa treân ñöôøng phoá; ngöôøi giaø khoâng coù choã ñi daïo an toaøn, boá meï khoâng daùm cho con ra ngoaøi vì khoâng coù choã chôi ñaûm baûo vôùi nhieàu nguy cô rình raäp, nhöõng khoâng gian reøn luyeän the chaát ñuùng nghóa cuõng khoâng coù trong khi nhu caàu ñi boä, taäp theå duïc, khieâu vuõ, vaän ñoäng cuûa ngöôøi daân raát lôùn. Soá löôïng coøn thieáu thoán nhö vaäy thì khoan haõy baøn ñeán chaát löôïng cuûa caùc KGCC. Caùc vöôøn hoa, saân chôi, neáu coù, chæ laø nhöõng khoaûng troáng vôùi vaøi khuoân coû troàng caây sô saøi, vôùi vaøi chieác gheá ñaõ ñuùc saün gaãy chaân hoaëc maát choã töïa, heát söùc nhaït nheõo buoàn teû thieáu söùc soáng. Baøi vieát naøy tieáp caän chuû ñeà KGCC tröôùc tieân töø goùc ñoä lyù thuyeát, töø ñoù phaân tích nhöõng khoaûng caùch giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn ôû Vieät Nam vaø chæ ra nhöõng höôùng ñieàu chænh caàn thieát nhaèm naâng cao caû chaát vaø löôïng KGCC ôû Vieät Nam.

Tieáp caän töø goùc ñoä chính trò - xaõ hoäi - KGCC laø moät loaïi “cô sôû haï taàng”

Baûn thaân KGCC laø moät khaùi nieäm phöùc taïp, ña chieàu vaø khoâng coù moät ñònh nghóa chung, phoå quaùt toaøn caàu veà noù. KGCC ñöôïc taïo ra, ñöôïc söû duïng, ñöôïc gaùn nghóa, ñöôïc quaûn lyù, vaø ñöôïc taùi sinh do caùc nhu caàu chính trò - kinh teá - xaõ hoäi cuûa caùc theå cheá xaõ hoäi khaùc nhau, ôû caùc khoâng gian vaø taïi thôøi gian khaùc nhau, bò chi phoái bôûi caùc heä thoáng chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi khaùc nhau.

Coâng vieân Caàu giaáy - Nguoàn: Internet

Nguoàn goác cuûa KGCC, theo caùch nhìn cuûa phöông Taây, lieân quan ñeán khaùi nieäm “quyeàn tieáp caän vaø loaïi tröø” tôùi caùc khoâng gian ñoù. Trong caùc moâ hình xaõ hoäi daân chuû, nhaø nöôùc caàn thieát laäp nhöõng khoâng gian maø ôû ñoù taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn tieáp caän baát luaän ñòa vò xaõ hoäi hay ñieàu kieän kinh teá, vaø quyeàn naøy ñöôïc baûo veä bôûi hieán phaùp vaø phaùp luaät (Tuøng P.Ñ. 2012). Ñoù laø nhöõng khoâng gian thöïc söï laø cuûa chung, cuûa taát caû moïi ngöôøi – caùc KGCC. Agora trong caáu truùc ñoâ thò Hy Laïp coå ñaïi laø ví duï ñaàu tieân veà loaïi KGCC naøy. KGCC vì vaäy, coù theå coi laø moät “coâng cuï vaät lyù” ñeå nhaø nöôùc daân chuû thöïc hieän traùch nhieäm cuûa hoï vôùi xaõ hoäi vaø cuõng thoâng qua ñoù töông taùc vôùi xaõ hoäi. Ñöông nhieân, caùc theå cheá xaõ hoäi khaùc nhau, thuoäc caùc giai ñoaïn lòch söû khaùc nhau thì caùc “quyeàn” tieáp caän ñeán caùc KGCC naøy cuõng bò giôùi haïn vaø quy ñònh theo caùch thöùc vaø möùc ñoä khaùc nhau: ai ñöôïc vaøo, vaøo luùc naøo, ñöôïc pheùp laøm gì trong caùc khoâng gian ñoù. Caùc KGCC vì vaäy cuõng ñöôïc thieát keá, gaùn chöùc naêng, gaùn nghóa vaø quaûn lyù SË 74 . 2015

K h ∏ i

n i ÷ m

haøi cuûa khoâng gian ñoù. ÔÛ ñaây, vaán ñeà khoâng phaûi laø “quyeàn” maø laø “söï thoûa maõn” nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng. Vôùi loaïi KGCC naøy, yeáu toá “xaõ hoäi” trôû thaønh coát tuûy cuûa khoâng gian: laø moâi tröôøng cho caùc sinh hoaït, töông taùc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi ñöôïc dieãn ra. Nhöõng KGCC coù tính chaát naøy coù theå goïi laø caùc khoâng gian daân söï, hay khoâng gian xaõ hoäi, hay caùc KGCC phi chính quy ñeå phaân bieät vôùi caùc KGCC chính quy theo nghóa “cô sôû haï taàng” nhö trong caùch tieáp caän theå cheá ôû treân. Vieäc phaùt trieån caùc KGCC loaïi naøy khoâng baét buoäc theo phaùp luaät, nhöng raát ñaùng khuyeán khích vì noù laøm taêng söùc soáng, ñoä haáp daãn cuûa ñoâ thò.

Saân chôi “ñoàng naùt” taïi phoá Ñaøo Duy Töø - Nguoàn: Internet

tieáp caän theo caùch thöùc rieâng bieät, töông öùng. Quaûng tröôøng nôi dieãn ra nhöõng söï kieän chính trò, xaõ hoäi quy moâ lôùn, vôùi nghi thöùc chuaån möïc, hoaønh traùng laø ví duï ñieån hình cuûa loaïi KGCC chính thoáng naøy. Coâng vieân cuõng ñöôïc xem laø moät KGCC chính thoáng ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi ñöôïc nghó ngôi thö giaõn, tieáp caän thieân nhieân cuûa caùc ñoái töôïng xaõ hoäi. Nhö vaäy, khi tieáp caän khaùi nieäm KGCC töø goùc ñoä theå cheá, moät caùch ñôn giaûn nhaát, chuùng ta coù theå xem KGCC laø moät ñoái töôïng khoâng gian chính quy, thieát yeáu trong caáu truùc khoâng gian ñoâ thò, moät daïng “cô sôû haï taàng” vôùi hai yù nghóa: cô sôû haï taàng chính trò vaø cô sôû haï taàng xaõ hoäi. CSHT chính trò (thöïc hieän chöùc naêng cuûng coá söï vaän haønh cuûa nhaø nöôùc vaø theå cheá, laø “coâng cuï khoâng gian” duy trì moái quan heä töông taùc vaät lyù giöõa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi (thoâng qua caùc söï kieän chính trò coù toå chöùc chính thoáng) vaø (hoaëc) CSHT xaõ hoäi (thöïc hieän chöùc naêng ñaûm baûo caùc “quyeàn tieáp caän cô baûn” ñeán caùc dòch vuï ñoâ thò cuûa ngöôøi daân ñöôïc phaùp luaät quy ñònh, vaø vì vaäy thuoäc traùch nhieäm cuûa nhaø nöôùc. ÔÛ khía caïnh thöù hai naøy, noù töông töï nöôùc saïch, y teá, giaùo duïc… laø nhöõng tieän ích thieát yeáu cô baûn cuûa ñôøi soáng ngöôøi daân maø nhaø nöôùc caàn phaûi chòu traùch nhieäm cung öùng. Vieäc taïo laäp caùc KGCC chính quy naøy ñöôïc thöïc hieän thoâng qua coâng taùc quy hoaïch chính thoáng vaø ñöôïc ñaàu tö quaûn lyù bôûi nhaø nöôùc. Theo nguyeân lyù quy hoaïch cuûa caùc nöôùc phöông Taây, caùc KGCC naøy thöôøng ñöôïc toå chöùc thaønh heä thoáng, coù taàng baäc vaø quy moâ, ñöôïc cung öùng töø caáp ñoä vuøng, ñeán thaønh phoá, ñeán khu vöïc, ñeán khu daân cö, vaø cho ñeán taän caùc nhoùm nhaø. Hai hình thöùc phoå bieán nhaát cuûa heä thoáng KGCC naøy laø caùc quaûng tröôøng (quy moâ khaùc nhau) vaø caùc coâng vieân vöôøn hoa (cuõng vôùi quy moâ khaùc nhau). Nguyeân lyù thieát keá cho caùc KGCC naøy caû veà hình thaùi, thaåm myõ, coâng naêng ñaõ ñöôïc ñuùc keát thaønh nhöõng pho tri thöùc quy hoaïch vaø TKÑT kinh ñieån, ñöôïc vaän duïng….

Tieáp caän töø goùc ñoä xaõ hoäi: KGCC laø moät “saân khaáu” cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi

Khaùc vôùi caùch tieáp caän veà KGCC töø goùc ñoä theå cheá, KGCC tieáp caän töø goùc ñoä xaõ hoäi ñöôïc xem laø caùc khoâng gian cho pheùp thoaû maõn nhu caàu töông taùc, chia seû, gaëp gôõ, giaûi trí, tìm kieám söï thö giaõn thoaûi maùi cuûa caùc caù theå trong xaõ hoäi trong söï hoaø mình vaøo xaõ hoäi. Söï tuï taäp ôû ñaây laø do caùc caù theå töï nguyeän ñeán vaø gaëp nhau. Caùc KGCC naøy coù theå nhaän baát cöù hình thöùc gì, noù coù theå laø moät coâng vieân, moät quaùn traø hoaëc cafeù daân daõ hay thaäm chí laø moät væa heø, moät khoaûng troáng giöõa caùc coâng trình vaø khoâng lieân quan ñeán hình thöùc sôû höõu cuõng nhö hình

SË 74 . 2015

“Ñôøi soáng xaõ hoäi” laø phaàn quan troïng nhaát cuûa KGCC loaïi naøy, cho neân vieäc quy hoaïch vaø thieát keá nhöõng KGCC naøy khoâng ñôn giaûn laø ñaûm baûo chæ tieâu dieän tích vaø taïo hình 3D cho khoâng gian maø phaûi taïo ra moät moâi tröôøng cho ñôøi soáng xaõ hoäi thöïc söï dieãn ra. Yeáu toá thuùc ñaåy söï ra ñôøi cuûa caùc KGCC phi chính quy naøy laø do nhu caàu xaõ hoäi, neân coù moät loaït caùc vaán ñeà caàn ñöôïc ñaët ra cho coâng taùc quy hoaïch vaø thieát keá: n Thöù nhaát, hieåu veà nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng, hieåu ñöôïc taâm lyù ngöôøi söû duïng vaø töông taùc xaõ hoäi – khoâng gian laø cô sôû cho vieäc thieát keá n Thöù hai, caùc nhoùm xaõ hoäi khaùc nhau seõ coù nhu caàu khaùc nhau vaø khoâng theå coù söï ñoàng nhaát veà nhu caàu, ñöông nhieân seõ coù nhöõng “tranh chaáp vaø thöông löôïng” giöõa caùc nhoùm söû duïng trong khoâng gian. Vaø vì vaäy nhieäm vuï chính cuûa quy hoaïch vaø thieát keá laø löôøng tröôùc ñöôïc vaán ñeà, dung hoøa vaø ñaûm baûo phaân boá “quyeàn” söû duïng khoâng gian moät caùch coâng bình cho caùc ñoái töôïng n Tính coâng coäng, tính xaõ hoäi cuûa khoâng gian do ngöôøi söû duïng taïo ra chöù khoâng phaûi do ngöôøi thieát keá. Vì vaäy, ngöôøi thieát keá chæ taïo ra caùc “tieàm naêng” coøn ngöôøi söû duïng – coäng ñoàng – môùi thöïc söï laø ngöôøi mang laïi hieäu quaû cuûa khoâng gian. ÔÛ ñaây, söï tham gia cuûa ngöôøi söû duïng trong quaù trình hình thaønh vaø vaän haønh khoâng gian seõ quyeát ñònh ñeán thaønh coâng cuûa khoâng gian Ñaõ coù voâ soá nhöõng nghieân cöùu lyù thuyeát raát coù giaù trò veà lónh vöïc taâm lyù moâi tröôøng, vaø töông taùc con ngöôøi – khoâng gian. Nhöõng nghieân cöùu thöïc chöùng naøy xoay quanh caùc caâu hoûi ñôn giaûn n Con ngöôøi coù nhöõng nhu caàu gì (ñoái vôùi khoâng gian)? n Taâm lyù cuûa con ngöôøi (trong KGCC) ra sao? n Quan heä, töông taùc Con ngöôøi - Khoâng gian laø moái quan heä nhö theá naøo? Xeùt veà nhu caàu, coù theå baét ñaàu vôùi thaùp nhu caàu cuûa nhaø taâm lyù hoïc

ngaên chaën xe maùy, oâ toâ khoâng nhaát thieát söû duïng haøng raøo saét – ngaên chaën caû tieáp caän cuûa ngöôøi söû duïng. Coâng vieân vöôøn hoa caàn ñöôïc thieát keá caøng ñoâng ngöôøi vaøo söû duïng caøng toát vì caøng ñoâng vui thì an ninh caøng cao vôùi nhieàu “con maét quan saùt” trong khoâng gian. Buoåi toái caàn coù ñuû ñeøn chieáu saùng ñeå ñaûm baûo an ninh, vì toäi phaïm thöôøng xaûy ra ôû choã vaéng vaø choã toái.

Maslow vôùi caáu truùc 5 taàng lieät keâ traät töï thöù baäc caùc caáp ñoä nhu caàu chính cuûa con ngöôøi. Nhöõng nhu caàu cô baûn ôû phía ñaùy thaùp phaûi ñöôïc thoaû maõn tröôùc khi nghó ñeán caùc nhu caàu cao hôn. Caùc nhu caàu baäc cao seõ naûy sinh vaø mong muoán ñöôïc thoaû maõn ngaøy caøng maõnh lieät khi taát caû caùc nhu caàu cô baûn ôû döôùi (phía ñaùy thaùp) ñaõ ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû. n Taàng thöù nhaát: Caùc nhu caàu veà caên baûn nhaát thuoäc “theå lyù” (physiological) - thöùc aên, nöôùc uoáng, nôi truù nguï, tình duïc, baøi tieát, thôû, nghæ ngôi. n Taàng thöù hai: Nhu caàu an toaøn (safety) - caàn coù caûm giaùc yeân taâm veà an toaøn thaân theå, vieäc laøm, gia ñình, söùc khoûe, taøi saûn ñöôïc ñaûm baûo. n Taàng thöù ba: Nhu caàu ñöôïc giao löu tình caûm vaø ñöôïc tröïc thuoäc (love/belonging) - muoán ñöôïc trong moät nhoùm coäng ñoàng naøo ñoù, muoán coù gia ñình yeân aám, baïn beø thaân höõu tin caäy. n Taàng thöù tö: Nhu caàu ñöôïc quyù troïng, kính meán (esteem) - caàn coù caûm giaùc ñöôïc toân troïng, kinh meán, ñöôïc tin töôûng. n Taàng thöù naêm: Nhu caàu veà töï theå hieän baûn thaân (self-actualization) muoán saùng taïo, ñöôïc theå hieän khaû naêng, theå hieän baûn thaân, trình dieãn mình, coù ñöôïc vaø ñöôïc coâng nhaän laø thaønh ñaït. Vaán ñeà ñaët ra laø, KGCC caàn coù nhöõng ñieàu kieän gì ñeå theå thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi trong khoâng gian. Taàng nhu caàu ñaàu tieân raát deã ñöôïc thoûa maõn khi KGCC laø nôi thoaùng maùt, saïch seõ, coù caùc tieän ích cô baûn nhö choã ngoài nghæ coù boùng maùt, choã ñi veä sinh, röûa tay chaân, choã boû raùc, khi khaùt vaø meät coù theå tieáp caän vôùi nöôùc uoáng vaø ñoà aên. Thieáu khu veä sinh vaø choã röûa chaân tay laø moät thieáu soùt phoå bieán ôû caùc KGCC ôû Vieät Nam. Nöôùc uoáng vaø ñoà an thì raát deã ñöôïc thoûa maõn nhôø löïc löôïng baùn haøng rong, moät caùch thöùc tuyeät vôøi. Coù nhöõng quan nieäm tieâu cöïc veà haøng rong do khoù quaûn lyù veà maët veä sinh, moâi tröôøng vaø taïo moät hình aûnh nheách nhaùc. Nhöng haøng rong laø keânh ñaùp öùng nhöõng nhu caàu xaõ hoäi trong KGCC heát söùc nhaân vaên vaø hieäu quaû, chöa noùi ñeán khía caïnh taïo sinh keá cho moät boä phaän lôùn ngöôøi daân töï do. Vì vaäy, vieäc toå chöùc hoaït ñoäng baùn haøng rong quy cuû, coù söï chuaån bò toát hôn veà cô sôû haï taàng laø caàn thieát vaø khoâng heà khoù ñoái vôùi nhaø thieát keá vaø nhaø quaûn lyù. An toaøn vaø an ninh cuõng laø yeáu toá quan troïng khi thieát keá KGCC: xe maùy, oâ toâ khoâng ñöôïc pheùp ñe doïa söï an toaøn cuûa KGCC, nhöng vieäc

KGCC coù tieàm naêng ñaëc bieät trong vieäc thoûa maõn nhu caàu giao löu chia seû cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi. Neáu treû em coù theå chôi ñuøa vôùi nhau, neáu ngöôøi lôùn cho choã ngoài quan saùt treû em chôi vaø troø chuyeän, neáu thanh nieân coù choã ñaù boùng vaø ñaù caàu, ngöôøi giaø coù choã chôi côø, ñi daïo, ngoài thö giaõn ngaém caûnh, neáu chò em phuï nöõ coù khoâng gian taäp theå duïc nhòp ñieäu, caùc nhoùm trung nieân coù theå taäp thaùi cöïc quyeàn hay khieâu vuõ trong KGCC ôû caùc khu daân cö thì chaéc chaén moái quan heä coäng ñoàng ôû khu daân cö seõ raát gaén boù, khaêng khít, vaø baûn thaân hoï seõ raát gaén boù vôùi KGCC ñoù. Caûm giaùc thuoäc veà coäng ñoàng aáy, nôi choán aáy seõ daàn ñöôïc hình thaønh. ÔÛ phöông Taây khi thieát keá caùc KGCC ngöôøi ta luoân taïo cô hoäi cho ngöôøi söû duïng chuû ñoäng boäc loä mình: nhöõng khoâng gian thaùch thöùc cho nhöõng ngöôøi öa maïo hieåm, nhöõng khoâng gian töông taùc vôùi nöôùc cho treû em, nhöõng beà maët ñöôïc pheùp grafiti cho nhöõng ngöôøi yeâu hoäi hoïa ñaïi chuùng, caùc khoâng gian cho pheùp caùc ngheä só ñöôøng phoá bieåu dieãn vaø cho pheùp moïi ngöôøi thöôûng thöùc… taát caû laø nhaèm taïo ñieàu kieän cho ngöôøi söû duïng “boäc loä” mình, thoûa maõn nhu caàu cao nhaát laø ñöôïc “theå hieän” baûn thaân (taàng nhu caàu thöù 5) vaø nhaän ñöôïc söï taùn thöôûng, ngöôõng voïng töø ngöôøi khaùc (taàng nhu caàu thöù 4). Trong caùch thieát keá KGCC ôû phöông Taây, vieäc taïo cô hoäi vaø loâi keùo ngöôøi söû duïng hoaït ñoäng (tham gia chuû ñoäng) vaø cô hoäi quan saùt, theo doõi (tham gia thuï ñoäng) ñöôïc ñaëc bieät chuù troïng. Do vaäy, caùc giaûi phaùp thieát keá thöôøng laø phöùc hôïp, ña naêng, linh hoaït: caùc baäc caáp vöøa coù theå laø choã ngoài vöøa coù theå laø loái ñi leân xuoáng. Caùc khoâng gian khoâng bao giôø chæ laø ñôn naêng maø luoân ñöôïc tính ñeán yeáu toá ña naêng. Xeùt veà khía caïnh taâm lyù, khi ôû trong moät KGCC, “caùi toâi” vaø “caùi chuùng ta” cuûa moãi ngöôøi seõ luoân tìm ñeán moät ranh giôùi phuø hôïp, caân baèng. Ngöôøi ta ra KGCC ñeå hoøa caùi toâi vaøo thieân nhieân, vaøo caùi chuùng ta; nhöng neáu caùi toâi bò aûnh höôûng quaù möùc, hoï seõ khoâng coøn caûm thaáy thoaûi maùi. Caâu hoûi ñaët ra laø n Ñaâu laø ranh giôùi taâm lyù giöõa caùi TOÂI vaø caùi CHUÙNG TA vaø hai caùi ñoù

Saân chôi khu Trung Töï - Nguoàn: Internet

SË 74 . 2015

K h ∏ i

toàn taïi nhö theá naøo trong cuøng moät KHOÂNG GIAN? n Caùi TOÂI hoaø nhaäp theá naøo vaøo caùi CHUÙNG TA vaø ngöôïc laïi? Maëc duø ñieàu naøy raát khoù xaùc ñònh roõ reät vaø maïch laïc, nhöng baûn chaát thaønh coâng cuûa moïi KGCC laø cho pheùp nhieàu hoaït ñoäng, giao tieáp xaõ hoäi dieãn ra, ñoàng thôøi baûo toàn ñöôïc phaïm vi caù theå cuûa töøng ngöôøi. Bôûi vaäy, thieát keá KGCC coù hai höôùng chính: moät laø laøm sao taêng tôùi möùc toái ña caùc giao tieáp xaõ hoäi, caûm nhaän veà coäng ñoàng, veà chuùng ta, maët khaùc laøm sao ñaûm baûo tôùi möùc toái ña phaïm vi caù nhaân cuûa moãi ngöôøi trong coäng ñoàng. Vì vaäy moät KGCC cuõng caàn coù ña daïng caùc khu vöïc khoâng gian vôùi möùc ñoä coâng coäng vaø rieâng tö khaùc nhau, ñoäng – tónh khaùc nhau. ÔÛ ñaây, vieäc quan saùt caùc nhoùm söû duïng khoâng gian, tìm hieåu nhu caàu söû duïng khoâng gian cuûa hoï, keå caû nhöõng nhu caàu tieàm aån, vaãn laø cô sôû ñeå taïo ra caùc KGCC hieäu quaû, coù söùc soáng xaõ hoäi. Moät nghieân cöùu khaùc cuûa Jan Gehn, moät nhaø nghieân cöùu noåi tieáng theá giôùi trong lónh vöïc TKÑT veà hoaït ñoäng ngoaøi trôøi vaø chaát löôïng khoâng gian ñaõ chæ ra raèng: hoaït ñoäng ngoaøi trôøi cuûa con ngöôøi coù theå chia thaønh 3 nhoùm, trong ñoù: • Hoaït ñoäng thieát yeáu: laø nhöõng hoaït ñoäng baét buoäc trong chöøng möïc naøo ñoù; khoâng phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän; ngöôøi tham gia khoâng coù löïa choïn • Hoaït ñoäng töï choïn: laø nhöõng vieäc ngöôøi ta thích laøm neáu thôøi gian vaø ñòa ñieåm cho pheùp; chæ dieãn ra khi ñieàu kieän beân ngoaøi thuaän lôïi, thôøi tieát, ñòa ñieåm quyeán ruõ. Taát caû hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí ngoaøi trôøi ñeàu xeáp vaøo loaïi naøy • Hoaït ñoäng xaõ hoäi: laø nhöõng hoaït ñoäng phuï thuoäc vaøo söï hieän dieän cuûa nhöõng hoaït ñoäng khaùc trong KGCC: Nhìn ngaém, nghe ngöôøi khaùc (thuï ñoäng)/Laøm quen noùi chuyeän, chaøo hoûi/Treû em noâ ñuøa vôùi nhau, keát baïn. Nhöõng nghieân cöùu thoáng keâ cuûa oâng ñaõ khaúng ñònh raèng, taàn suaát hoaït ñoäng baét buoäc gaàn nhö khoâng thay ñoåi khoâng phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän thôøi tieát hay chaát löôïng khoâng gian, trong khi ñoù caùc hoaït ñoäng töï choïn seõ taêng ñaùng keå khi thôøi tieát toát vaø khoâng gian haáp daãn, phuø hôïp, vaø ôû nhöõng khoâng gian ñoù taàn suaát xuaát hieän caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi cuõng taêng theo. Vaø chaát löôïng khoâng gian ngoaøi trôøi (KGCC) ñöôïc caûi thieän seõ laøm gia taêng soá löôïng, taêng thôøi gian, taêng phaïm vi hoaït ñoäng ngoaøi trôøi cuûa con ngöôøi.

n i ÷ m

thuyeát cho coâng taùc quy hoaïch vaø thieát keá thöïc tieãn. ÔÛ caáp ñoä toång theå: Trong heä thoáng quy hoaïch ñoâ thò chính quy, caàn xaùc ñònh vaø cuûng coá vai troø cuûa heä thoáng KGCC chính quy nhö moät loaïi cô sôû haï taàng chính trò - xaõ hoäi thieát yeáu, coù chæ tieâu vaø nguyeân lyù thieát keá phuø hôïp, vaø caùc loaïi KGCC phi chính quy nhaèm ñaûm baûo yeáu toá ñaàu tieân laø “löôïng” ñoái vôùi KGCC. Caàn löu yù: Khoâng gian caây xanh laø KGCC nhöng KGCC khoâng chæ laø khoâng gian caây xanh, vöôøn hoa, maët nöôùc. Vì vaäy caàn thoaùt ly khoûi neáp tö duy heïp trong quy hoaïch vaø thieát keá KGCC ôû nöôùc ta: cöù KGCC laø toâ maøu xanh vaø khi xaây neân thì thaønh caùc oâ troàng coû khoâng maáy taùc duïng. Chuùng ta coù theå bieán KGCC vaø heä thoáng KGCC trôû thaønh moät boä phaän khoâng theå thieáu, taïo thaønh baûn saéc cuûa ñoâ thò. Khi ñoù, chuùng seõ ñöôïc baûo toàn cho taát caû moïi ngöôøi bôûi taát caû moïi ngöôøi. Höôùng ñi naøy môû ra xu höôùng nghieân cöùu raát roäng, ña ngaønh vaø linh hoaït veà KGCC. Ñieàu quan troïng nhaát laø phaûi naém ñöôïc caùi thaàn, caùi toång theå cuûa caû ñoâ thò chöù khoâng bò chia xeû vuïn vaët ra thaønh nhöõng khoâng gian rôøi raïc. ÔÛ caáp ñoä cuï theå: Ñeå caûi thieän “chaát löôïng” KGCC vaø xoùa boû nhöõng baát hôïp lyù trong caùc KGCC, ñeå KGCC phuïc vuï toát nhaát cho xaõ hoäi, caàn coù moät söï thay ñoåi tö duy thieát keá, laáy vieäc nghieân cöùu phaân tích khaûo saùt nhu caàu ña daïng cuûa caùc nhoùm ngöôøi söû duïng khoâng gian vaø caùc sinh hoaït cuûa hoï trong khoâng gian laøm cô sôû thieát keá. Vieäc thieát keá cuõng caàn thoûa maõn caùc nhu caàu cô baûn vaø caùc nhu caàu baäc cao cuûa con ngöôøi. KGCC khoâng chæ laø nhöõng khoâng gian vaät chaát coá ñònh vôùi caùc chöùc naêng cuï theå ñöôïc thieát keá coù chuû ñích, maø coøn laø khoâng gian do ngöôøi söû duïng taïo ra (Koh 2007). Treân theá giôùi cuõng ñang coù moät cuoäc caùch maïng trong tö duy vaø caùch tieáp caän vaán ñeà ñeå khai thaùc tính xaõ hoäi, sinh ñoäng, linh hoaït, beàn vöõng… trong khoâng gian ñoâ thò. Cho neân chuùng ta caàn thay ñoåi tö duy töø thieát keá khoâng gian sang taïo döïng nôi choán (place-making). Khi ñoù, nguoàn löïc cho KGCC khoâng chæ troâng chôø ôû nhaø nöôùc maø coù theå huy ñoäng yù töôûng, taøi chính, vaät tö vaø coâng söùc cuûa coäng ñoàng cuøng vôùi traùch nhieäm vaø söï gaén boù cuûa hoï vôùi khoâng gian nöõa, ñoù chính laø cô sôû ñeå hình thaønh neân caùc “nôi choán”.

Nhöõng khoaûng troáng giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn:

Coù raát nhieàu baøi hoïc coù theå ñöôïc ruùt ra ñeå thu goïn nhöõng khoaûng troáng lôùn giöõa coâng taùc lyù luaän veà KGCC treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam, giöõa coâng taùc lyù luaän vaø coâng taùc thöïc haønh quy hoaïch - thieát keá khoâng gian, giöõa saûn phaåm khoâng gian thöïc theå vaø sinh hoaït xaõ hoäi trong khoâng gian. Do coù nhieàu caùch tieáp caän khaùi nieäm KGCC, vaø khaùi nieäm naøy lieân tuïc ñöôïc ñònh nghóa vaø taùi ñònh nghóa döôùi nhieàu goùc ñoä. Moãi xaõ hoäi coù caùch nhìn nhaän, taùi sinh vaø söû duïng KGCC theo nhöõng caùch raát khaùc nhau, neân vieäc toå chöùc, thieát keá, taïo döïng KGCC vì vaäy khoâng ñôn giaûn vaø khoâng theå theo khuoân maãu. ÔÛ Vieät Nam, thöù nhaát, caàn coù nhöõng nghieân cöùu saâu hôn vaø toaøn dieän hôn veà KGCC töø caùc caùch tieáp caän khaùc nhau: chính trò, kinh teá, xaõ hoäi, vaên hoùa ñeå cung caáp caùc cô sôû lyù

SË 74 . 2015

Coâng vieân Nghóa Ñoâ - Nguoàn: Internet

DIEÃN ÑAØN

L˘c hÛt

CUÛA KHOÂNG GIAN COÂNG COÄNG PGS.TS. Nguyeãn Minh hoøa

Khoa Ñoâ Thò Hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc KHXH vaø NV TP. HCM

aáu truùc khoâng gian ñoâ thò, töø thôøi coå ñaïi ñeán thôøi hieän ñaïi coù nhieàu thay ñoåi, nhöng veà cô baûn coù ba khoâng gian chöùc naêng. Khoâng gian rieâng tö (nhaø ôû tö gia, doøng hoï nhö “gia trang”); khoâng gian laøm vieäc (coâng sôû, nhaø xöôûng) vaø khoâng gian coâng coäng (coâng vieân, quaûng tröôøng, vöôøn hoa, vaø keå caû heä thoáng giao thoâng coâng coäng). Khoâng gian coâng coäng töø raát xa xöa cho ñeán nay ñöôïc maëc ñònh laø nôi daønh cho moïi ngöôøi vaø moïi ngöôøi ñeán ñeå thoaû maõn caùc nhu caàu caù nhaân trong moái quan heä vôùi coäng ñoàng vì theá maø khaùi nieäm “public space” ñöôïc söû duïng trong nhieàu ngoân ngöõ khaùc nhau, nhaát laø ôû chaâu AÂu vaø Baéc Myõ ñeå chæ khoâng gian naøy. Tuy nhieân khoâng phaûi cöù moät ñòa ñieåm ñöôïc quy ñònh trong vaên baûn haønh chính hay quy öôùc baát thaønh vaên laø khoâng gian coâng coäng thì töï nhieân noù seõ laø nôi maø moïi ngöôøi ñeán ñeå giao löu, thuï höôûng. Treân thöïc teá coù raát nhieàu coâng vieân, vöôøn hoa, quaûng tröôøng, vöôøn daïo bò boû hoang khoâng ai ngoù ngaøng cho duø ñöôïc ñaàu tö vôùi kinh phí cao. Hieän töôïng naøy khoâng chæ dieãn ra ôû caùc thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi, TP. HCM, Ñaø Naüng maø coøn ôû caû caùc thaønh phoá, trò traán vöøa vaø nhoû. Baøi vieát naøy baøn veà löïc huùt toaû ra töø caùc khoâng gian coâng coäng vaø caùc caùch thöùc ñeå gaây döïng neân “linh hoàn” cuûa khoâng gian coâng coäng. Tuy nhieân khaùi nieäm khoâng gian coâng coäng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng ra, chaúng haïn væa heø, chôï, tuï ñieåm hình thaønh ngaãu nhieân nhö quaùn caét toùc væa heø, choàm hoãm,... do vaäy ñeå traùnh hieåu nhaàm, taùc giaû baøi vieát naøy chuû yeáu baøn ñeán caùc coâng vieân, vöôøn hoa, vöôøn daïo ôû ba caáp caáp quaûn lyù: thaønh phoá, quaän, vaø coäng ñoàng daân cö. SË 74 . 2015

Ví trí cuûa khoâng gian coâng coäng

phun nöôùc,…. Nhöõng khoâng gian naøy phaûi ñöôïc hoaø quyeän vaøo nhau, haøi hoaø ñeå taïo ra söï haáp daãn huùt moïi ngöôøi “muoán, caàn vaø phaûi ñeán”. Ñieàu naøy gioáng nhö nhöõng con ong, böôùm tìm ñeán moät vöôøn hoa, nhöõng con coø, con seáu tìm ñeán nhöõng caùnh röøng. Nhöõng ñòa ñieåm ñoù noù phaûi toaû ra ñöôïc söùc haáp daãn moïi ngöôøi, moïi giôùi. Ñeå moät khoâng gian troáng khoâng (physical place) trôû thaønh moät khoâng gian coâng coäng roõ raøng phaûi coù yù töôûng (conceps) cuûa nhaø quy hoaïch, cuûa kieán truùc sö, nhaø ñieâu khaéc, hoïa só, coù baøn tay thi coâng cuûa kyõ sö xaây döïng, coâng nhaân, nhöõng ngöôøi troàng vaø chaêm soùc caây xanh, thaûm coû.

Coù moät thöïc teá laø nhieàu chuû ñaàu tö, vaø keå caû nhöõng nhaø quaûn lyù coù quan nieäm khoâng gian coâng coäng laø “phaàn theâm vaøo”, laø phaàn “coù cuõng toát, maø khoâng coù cuõng chaúng sao” cho neân neáu khoâng trieät tieâu ñöôïc trong thöïc teá (trong baûn quy hoaïch 1:500 ñöôïc pheâ duyeät coù theå laø coù) thì ñaët noù ôû nhöõng nôi khoâng ai muoán ñeán ñeå roài moät ngaøy ñeïp trôøi naøo ñoù thanh toaùn luoân baèng moät coâng trình xaây döïng laáp khoaûng troáng ñoù. ÔÛ TP. HCM, Haø Noäi vaø caû ôû Ñaø Naüng coù nhöõng vöôøn hoa ñaët ngay saùt ñöôøng quoác loä, xe coä chaïy aøo aøo, khoùi buïi muø mòt cho neân nhöõng coâng vieân ñoù töï noù khoâng mang yù nghóa naøo caû.

ÔÛ TP. HCM hieän nay nhöõng coâng vieân thu huùt ñöôïc löôïng ngöôøi ñoâng ñaûo haàu heát laø ñöôïc xaây döïng töø thôøi Phaùp thuoäc nhö coâng vieân Tao Ñaøn, Thaûo caàm vieân, coâng vieân 30-4 (tröôùc 1975 goïi laø coâng vieân nhaø thôø Ñöùc Baø)…. Moät soá coâng vieân xaây sau 1975 cuõng laø ñieåm ñeán cuûa ngöôøi daân thaønh phoá nhö coâng vieân Leâ Vaên Taùm (tröôùc 1975 laø nghóa trang Maïc Ñónh Chi), coâng vieân 239, coâng vieân Gia Ñònh, coâng vieân Ñaàm Sen (caàn xem xeùt laïi vì coâng vieân laø nôi ra vaøo töï do khoâng thu phí),... Tuy nhieân coù raát nhieàu coâng vieân khoâng coù ngöôøi ñeán cho duø ñöôïc xaây döïng töø laâu vôùi nhieàu lyù do khaùc nhau. Coâng vieân Saøi Goøn - Safari ñaët taïi huyeän Cuû Chi ñöôïc ñaàu tö tôùi haøng traêm tyû ñoàng nhöng khoâng haáp daãn ngöôøi daân cho neân ñang trong tình traïng hoang pheá; ÔÛ Haø Noäi cuõng coù moät tình traïng töông töï, chaúng haïn nhö laøng vaên hoaù caùc daân toäc Vieät taïi Ñoàng Moâ, Sôn Taây; Coâng vieân Hoaø Bình (coâng trình chaøo möøng 1.000 naêm Thaêng LongHaø Noäi).

Vò trí xaùc ñònh khoâng gian coâng coäng raát quan troïng. Moät khoâng gian coâng coäng ñaët ôû nôi naøy thì ñoâng ñuùc ngöôøi ñeán, ôû nôi khaùc thì laïi vaéng veû vaø hoang taøn. Moät ñòa ñieåm ñöôïc coi laø toát khi maø moïi ngöôøi deã tieáp caän xeùt veà khoaûng caùch vaø phöông caùch, nhaát laø ngöôøi giaø vaø treû em. Noù khoâng quaù xa khu daân cö ñeå moïi ngöôøi coù theå ñi boä thong thaû ñeán ñöôïc, tröø caùc coâng vieân chuyeân ñeà vaø caùc röøng caây sinh thaùi ôû khu vöïc ngoaïi thaønh. Noù khoâng ñöôïc gaàn nhöõng nôi nguy hieåm vaø maát an toaøn nhö gaàn ñöôøng giao thoâng nhanh, gaàn caùc nhaø maùy saûn xuaát gaây oâ nhieãm, gaàn baõi raùc, gaàn tröôøng baén,…

Toå chöùc khoâng gian coâng coäng: beân trong vaø beân ngoaøi. Coâng taùc toå chöùc ñeå moät khoâng gian coâng coäng soáng ñöôïc laø ñieàu raát khoù. Khoâng gian coâng coäng ñöôïc hieåu laø moät khoâng gian ña chieàu. Noù ñöôïc hieåu laø “nhieàu khoâng gian trong moät”, bao goàm: Khoâng gian kieán truùc, khoâng gian Myõ thuaät, khoâng gian caûnh quan, khoâng gian quy hoaïch - chöùc naêng, khoâng gian coäng ñoàng vaø khoâng gian vaên hoaù - xaõ hoäi. Khoâng gian kieán truùc laø khoâng gian maø noù chöùa ñöïng caùc coâng trình kieán truùc mang ngoân ngöõ rieâng ñöôïc theå hieän ra ôû caùc coâng trình nhö coång ra vaøo, caùc toaø nhaø, caùc coâng trình ñieåm nhaán.

Khoâng gian quy hoaïch chöùc naêng laø vieäc thieát keá vaø phaân chia khoâng gian coâng coäng ra thaønh caùc oâ mang chöùc naêng khaùc nhau nhö: vöôøn daïo, hoà bôi, khu vöïc troø chôi treû con, khu aên uoáng, khu veä sinh. Khoâng gian myõ thuaät laø vieäc taïo ra hình khoái, ñöôøng neùt, maàu saéc ngheä thuaät cuûa töôïng ñaøi, töôïng trang trí, phuø ñieâu, ñaøi, voøi

SË 74 . 2015

Raát chí lyù khi maø GS.TS.KTS. Jan Gehl ngöôøi Ñan Maïch phaùt bieåu raèng “baûn thaân khuoân khoå vaät chaát coù theå ñöôïc thieát keá khieán caùc hình thöùc tieáp xuùc bò caûn trôû,… vaø cuõng coù theå ñöôïc thieát keá ñeå môû roäng caùc khaû naêng giao tieáp”. OÂng noåi tieáng vôùi taùc phaåm “Cuoäc soáng giöõa nhöõng coâng trình kieán truùc”, taùc phaåm naøy ñöôïc dòch sang tieáng Vieät vaø Nhaø Xuaát baûn Xaây döïng aán haønh 2009.

Baàu khoâng khí xaõ hoäi ôû khoâng gian coâng coäng

Moät trong caùc yeáu toá quan troïng nhaát laøm neân khoâng gian coâng coäng laø baàu khoâng khí xaõ hoäi. Ñieàu naøy quan troïng hôn nöõa

neáu ôû caùc khoâng gian coâng coäng cuûa khu daân cö (phöôøng, thò traán), cuûa chung cö hoaëc cuûa moät coäng ñoàng, bôûi ôû hoï thöôøng laø bieát nhau (coù theå khoâng thaân nhau), do vaäy neáu khoâng gian coâng coäng khoâng toaùt leân ñöôïc söï thaân thieän, gaàn guõi maø chæ coù söï nghi kî, haèn thuø, sôï haõi, maát an ninh, an toaøn thì moät khoâng gian coâng coäng duø coù ñöôïc ñaàu tö nhieàu tieàn, nhieàu caây xanh cuõng khoâng maáy ngöôøi tôùi. ÔÛ TP. HCM coù moät vaøi coâng vieân nhö coâng vieân Phuù Laâm, coâng vieân daï caàu Tham Löông trôû thaønh nôi truù nguï, laøm aên cuûa ñaùm maïi daâm, ma tuyù, troäm cöôùp, laãn trong coû laø caùc oáng tieâm cuûa daân chôi ma tuyù. Nhöõng nôi choán nhö theá cho duø laø coâng vieân cuõng trôû thaønh noãi sôï haõi cuûa ngöôøi daân. Tuy nhieân cuõng coù nhöõng khoâng gian coâng coäng ñöôïc ngöôøi daân öa thích cho duø raát ñoãi sô saøi. Trong khi caûi taïo xong keânh Nhieâu Loäc - Thò Ngheø, ban quaûn lyù döï aùn ñaõ daønh ra moät daûi caây xanh, thaûm coû raát heïp chæ roäng chöøng 0,6-1,2m chaïy doïc theo tuyeán keânh gioáng nhö caùi thaét löng, baø con daân cö hai beân doøng keânh raát thích, töï ñaët cho noù laø “coâng vieân bôø keânh”, ôû nhöõng ñoaïn phình roäng ra hôn moät chuùt ñoä chöøng 1,52m, Thaønh phoá cho ñaët vaøi caùi gheá ñaù, moät soá duïng cuï theå thao ñôn giaûn, vaäy thoâi maø chieàu naøo baø con cuõng keùo nhau ra coâng vieân bôø keânh raát ñoâng ñeå thö giaõn, troø chuyeän. Vôùi nhöõng khoâng gian coâng coäng ôû nhöõng nôi nhieàu khaùch du lòch töø nôi khaùc ñeán thì yeáu toá thaân thieän, höõu nghò, vaø “môû” laïi ñöôïc ñeà cao hôn. Daûi coâng vieân doïc soâng Haøn cuûa Ñaø Naüng, phoá ñi boä Nguyeãn Hueä ôû TP. HCM, voøng xuyeán ñi boä quanh Hoà Göôm cho thaáy ñoù thöïc söï laø khoâng gian giao tieáp quoác teá, raát nhieàu ngöôøi ôû caùc vuøng mieàn khaùc nhau, vaø cuõng coù raát nhieàu ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeán ñaây. Hoï khoâng bieát nhau, thaäm chí laø xa laï, khaùc ngoân ngöõ, maøu da, nhöng hoï laïi ñeán moät khu (hay moät daûi) ñaát coù giôùi haïn ñeå ñöôïc thoaû maõn “caùi toâi” vaø ñöôïc thö giaõn bôûi nhöõng ñòa ñieåm naøy ñaûm baûo ñöôïc tính “môû”, coù nghóa laø noù khoâng chæ môû veà khoâng gian vaät lyù, khoâng coù haøng raøo, khoâng coù caùch ngaên cöùng, khoâng coù söï ñe doaï, khoâng coù theo doõi vaø maø coøn “môû” theo nghóa nhaân vaên, töùc laø moïi ngöôøi ñöôïc töï do theå hieän mình (taát nhieân khoâng vi phaïm phaùp luaät vaø thuaàn phong myõ tuïc ñòa phöông) maø khoâng bò phaân bieät ñoái xöû, coi thöôøng, neùm ñaù, chính do vaäy maø Coâng

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

vieân bôø soâng Haøn, hay ñöôøng phoá ñi boä Nguyeãn Hueä vaøo caùc buoåi toái dieãn ra raát nhieàu caùc hoaït ñoäng raát phong phuù vaø ña daïng. Choã naøy, nhöõng thanh nieân chôi nhaïc Flamenco, choã kia moïi ngöôøi haøo höùng vôùi caùc tieát muïc aûo thuaät, caùc caäu treû tröôït patin, choã noï caùc oâng baø giaø nhaûy caëp ñoâi theo nhaïc, nhöng cuõng coù nhöõng choã caùc caëp ñoâi tình töï naém tay nhau chæ ñeå… nhìn soâng. Chính vì vaäy maø Jacobs coù vieát “Coù raát nhieàu lyù do khaùc nhau ñeå ngöôøi ta ñeán caùc coâng vieân vaøo nhöõng thôøi ñieåm khaùc nhau. Ñoâi khi ñeán ñeå ngoài cho ñôõ meät moûi, ñoâi khi ñeå vui chôi, ñeå nhìn ngaém caùc troø chôi, ñoâi khi ñeå tìm tình yeâu, ñeå heïn hoø, ñeå thö giaõn, ñoâi khi hy voïng gaëp ñöôïc ngöôøi quen, ñoâi khi ñeå gaàn guõi vôùi thieân nhieân, cuõng ñoâi khi ñeå troâng con treû, ñoâi khi chæ ñôn giaûn laø xem ôû ñoù coù gì, vaø haàu nhö luoân luoân ñöôïc thö giaõn bôûi caûnh töôïng dieãn ra ôõ nhöõng ngöôøi khaùc” Tuy vaäy, cuõng caàn môû ngoaëc moät chuùt, nhöõng naêm gaàn ñaây ñang coù moät cuoäc tranh luaän khoâng quaù aàm ó nhöng cuõng khoâng coù hoài keát giöõa moät beân laø cô quan an ninh, toå chöùc choáng khuûng boá muoán gaén camera theo doõi khaép caùc nôi, nhaát laø khoâng gian coâng coäng nhö quaûng tröôøng, coâng vieân (ban ñaàu töø Myõ, sau lan qua chaâu AÂu) vôùi muïc ñích baûo ñaûm an ninh cho ñaát nöôùc vaø caù nhaân, moät beân laø nhöõng ngöôøi ñaïi dieän cho caùc toå chöùc nhaân quyeàn ñoøi gôõ boû vì nhö theá laø vi phaïm nguyeân taéc coå ñieån cuûa khoâng gian coâng coäng laø “khoâng thu tieàn, khoâng bieân giôùi vaø khoâng bò theo doõi”.

Yeáu toá vaên hoaù truyeàn thoáng vaø taâm lyù baûn ñòa cuûa khoâng gian coâng coäng

Thieát keá khoâng gian coâng coäng laø ñieàu khoâng deã, trong khoâng ít tröôøng hôïp khoâng gian coâng coäng ra ñôøi moät caùch raát ngaãu nhieân, vaø töï phaùt bôûi ngöôøi daân laïi soáng raát laâu, ngöôïc laïi coù nhöõng khoâng gian coâng coäng ñaàu tö lôùn coâng phu laïi cheát yeåu. Moät trong soá ñoù laø caàn phaûi quan taâm ñeán vaên hoaù truyeàn thoáng vaø taâm lyù cuûa ngöôøi baûn ñòa. ÔÛ ñaây caàn nhaéc laïi moät ñieàu raát quan troïng laø khoâng gian coâng coäng (public space) khoâng phaûi laø saûn phaåm cuûa neàn noâng nghieäp luùa nöôùc. ÔÛ xaõ hoäi noâng nghieäp truyeàn thoáng cuûa taát caû caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ (coù theå caû chaâu AÙ), trong ñoù coù Vieät Nam thì ngoaøi khoâng gian rieâng tö ra (khuoân vieân hoä gia ñình, doøng hoï) laø khoâng gian coäng ñoàng (community space) nhö Ñình, Chuøa, mieáu, nôi maø khoâng gian vaät lyù coù söï can thieäp cuûa con ngöôøi taïo döïng neân coâng trình (khaùc vôùi thöûa ruoäng laøm xôùi vaät sau muøa gaët) vaø laø nôi con ngöôøi ñeán gaëp gôõ trong caùc dòp caàn thieát (leã, hoäi, ñaùm). Khoâng gian coâng coäng (public space) nhö moïi ngöôøi ñang thaáy ngaøy hoâm nay nhö quaûng tröôøng (Agora: khu ñaát laøm quaûng tröôøng daønh cho caùc hoaït ñoäng coâng coäng laàn ñaàu tieân xuaát hieän ôû Hy Laïp coå ñaïi vaøo TK 9 tröôùc CN), coâng vieân, vöôøn hoa, vöôøn daïo, vöôøn treân cao ôû caùc thaønh phoá nhö Haø Noäi, TP.HCM vaø caùc thaønh phoá khaùc laø saûn phaåm cuûa chaâu AÂu, Ñòa Trung Haûi do ngöôøi Phaùp laàn ñaàu tieân mang ñeán Vieät Nam, qua naêm thaùng ñaõ trôû thaønh moät phaàn khoâng thieáu cuûa ñoâ thò Vieät Nam, nhöng chính vì ñieàu naøy maø caùc nhaø quy hoaïch, caùc KTS Vieät Nam coù xu höôùng copy nguyeân baûn vaøo caùc thieát keá khoâng gian cuûa mình. Trong nhieàu tröôøng hôïp moät soá coâng vieân, khoâng gian coâng coäng bò thaát baïi. Moät lyù thuyeát raát quan troïng caàn ñöôïc nhaéc ñeán ôû ñaây laø “chuû nghóa

chöùc naêng ñoâ thò” (urban functionalism) ra ñôøi khoaûng 1950, coù nghóa laø nhaø quy hoaïch vaø thieát keá khoâng gian coù chuû tröông phaân ñònh raïch roøi khoâng gian ñoâ thò ra laøm nhieàu vuøng vaø moãi loaïi vuøng nhö theá mang moät chöùc naêng khaùc nhau vaø chuùng ñöôïc thieát keá khaùc nhau vôùi nhieäm vuï vaø muïc ñích khaùc nhau, vaø coá nhieân ngöôøi söû duïng vaø thuï höôûng khaùc nhau. Nhöng xaõ hoäi daàn phaùt trieån, nhöõng nhaø quy hoaïch khoâng gian caùc theá heä sau nhaän thaáy khoâng neân tuyeät ñoái hoaù hay cöïc ñoan hoaù chuû nghóa chöùc naêng maø moät soá khoâng gian coâng coäng coù theå troän chuùng vaøo vôùi nhau (mixture). ÔÛ TP. HCM, coù moät soá nhaø ñaàu tö xaây döïng nhöõng tuï ñieåm vui chôi giaûi trí raát lôùn daønh duy nhaát cho treû em, khi caùc con chaùu vaøo chôi thì cha meï oâng baø phaûi ngoài ngoaøi nhieàu tieáng ñoà hoà ñôïi maø khoâng bieát laøm gì, trong khi luoân lo laéng sau caùnh cöûa kia ñieàu gì seõ xaåy ra vôùi con chaùu mình, chính vì söï “chöùc naêng hoaù” naøy maø moâ hình thaát baïi, chuû ñaàu tö chæ coù lôøi khi nhaän ra sai laàm naøy vaø tieán haønh toå chöùc khoâng gian chôi cho ngöôøi lôùn ôû gaàn ngay choã treû em vôùi caùc troø ñôn giaûn nhö xem tivi, ñoïc saùch, baùo, toâ töôïng, ñaùnh côø, xeáp hình. Töông töï nhö theá, TP. HCM döï tính xaây döïng coâng vieân daønh rieâng cho ngöôøi giaø nhö ôû caùc nöôùc phaùt trieån, nhöng sau khi nghieân cöùu môùi thaáy caùc cuï giaø chæ ñi chôi cuøng con chaùu thì môùi beàn, coù caùc chaùu nhoû môùi vui vaø môùi coù vieäc, coøn chæ caùc cuï vôùi nhau thì raát mau chaùn. Raát may ñeà xuaát naøy ñaõ kòp ngöng laïi. Neáu ñeå yù thì seõ thaáy ôû Trung Quoác, Ñaøi Loan, ôû caùc saân chôi cuûa chung cö, bao giôø cuõng coù moät goùc cuûa ngöôøi giaø vôùi nhöõng baøn côø töôùng, caùc caëp gheá ñaù xeáp quay vaøo nhau, nhöng caùc goùc naøy khoâng naèm bieät laäp maø ôû chung trong saân taäp theå cuûa chung cö.

Keát luaän

ÔÛ caùc thaønh phoá lôùn vaø hieän ñaïi, khoâng gian coâng coäng laø moät phaàn raát quan troïng vaø khoâng theå taùch rôøi trong cô theå ñoâ thò. Caøng ngaøy, ngöôøi Vieät Nam caøng thaáy giaù trò cuûa coâng vieân, caây xanh, thaûm coû, vöôøn hoa, vöôøn daïo. Trong thôøi gian thò tröôøng baát ñoäng saûn bò ñoùng baêng thì nhöõng döï aùn coù khoâng gian coâng coäng hoaøn thieän vaãn baùn ñöôïc toát, thaäm chí vôùi giaù khoâng giaûm nhö Khu ñoâ thò môùi Phuù Myõ Höng ôû Nam Saøi Goøn. Luùc naøy khoâng gian coâng coäng chính laø giaù trò gia taêng cuûa baát ñoäng saûn. Tuy nhieân ñeå khoâng gian coâng coäng thu huùt ñöôïc moïi ngöôøi thì nhaø quy hoaïch vaø nhaø thieát keá phaûi bieát “caáy” vaøo noù nhöõng coâng trình, nhöõng giaù trò (nhaân vaên, vaên hoaù, myõ thuaät, ngheä thuaät), nhöõng hoaït ñoäng chöùc naêng ñeå ngöôøi daân thaáy ñöôïc ích lôïi cuûa noù. Nhöõng khoaûng ñaát giöõa hai toaø chung cö, khoaûng saân tröôùc chung cö, nhöõng coâng vieân mieãn phí (hay coù thu phí), nhöõng vöôøn daïo ñöôïc moïi ngöôøi quan taâm chæ khi naøo hoï thaáy ñöôïc lôïi ích trong ñoù: thö giaõn, giao tieáp vôùi nhau, giao tieáp vôùi thieân nhieân, thieát laäp quan heä xaõ hoäi, vui chôi, giaûi trí, xaû stress, reøn luyeän thaân theå naâng cao söùc khoeû,… Chính vì theá, khoâng gian coâng coäng ñöôïc coi laø moät chæ soá quan troïng trong heä thang ño chaát löôïng soáng cuûa moät thaønh phoá. Taøi lieäu tham khaûo 1. Debra Efroymson, Traàn Thò Kieàu Thanh Haø. Khoâng gian coâng coäng laøm neân cuoäc soáng thaønh phoá.NXB Xaây döïng, 2010. 2. Nguyeãn Minh Hoaø. Ñoâ Thò hoïc: Nhöõng vaán ñeà lyù thuyeát vaø thöïc tieãn. NXB Ñaïi hoïc Quoác gia TP.HCM, 2012. 3. Jan Gehl. Cuoäc soáng giöõa nhöõng coâng trình kieán truùc. NXB Xaây döïng, 2009

SË 74 . 2015

Ch†t l≠Óng sËng Æ´ thﬁ NHÌN TÖØ KHOÂNG GIAN COÂNG COÄNG Nguyeãn Ñaêng Sôn

Phoù Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu ñoâ thò vaø Phaùt trieån Haï taàng

DIEÃN ÑAØN

Khoâng gian coâng coäng quyeát ñònh chaát löôïng soáng ñoâ thò

Laøm theá naøo ñeå naâng cao lôïi ích cuûa xaõ hoäi daân söï trong toaøn caàu hoùa? Ta coù theå nhaän thaáy ngay ôû trong khoâng gian coâng coäng (KGCC) cuûa thaønh phoá. Ñoù laø khoâng gian daân söï, laø naêng löôïng gaén vôùi theá giôùi coâng coäng, laø nôi môû roäng giao tieáp coäng ñoàng, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng soáng ñoâ thò. Theo Mike Douglass: Caùc thaønh toá cuûa moät thaønh phoá soáng toát: 1-Söï phaùt treån cuûa caù nhaân: n Sinh keá n Söùc khoûe

SË 74 . 2015

n Giaùo duïc

n An toaøn, an ninh

2- Moâi tröôøng soáng toát: n Khoâng khí n Ñaát n Caáp nöôùc n Chaát thaûi raén n Khu nhaø oå chuoät 3- Ñôøi soáng vaên hoùa, xaõ hoäi, coäng ñoàng n Coäng ñoàng naêng ñoäng vaø xaõ hoäi daân söï n Quaûn lyù ñoâ thò coù söï tham gia cuûa daân cö n Taäp quaùn vaø tieän nghi vaên hoùa n Coän â g ñoàng vaø khoâng gian coâng coäng vôùi khoâng gian chung cuûa thaønh phoá

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Coù theå noùi “Ñôøi soáng vaên hoùa, xaõ hoäi vaø coäng ñoàng” laø “Theá giôùi soáng” (Lifeworld) trong ñoù coù KGCC hay coøn ñöôïc goïi laø khoâng gian daân söï (Civic Spaces), do vaäy thaønh phoá caàn ñaûm baûo coù maïng löôùi maûng xanh, khoâng gian môû xung quanh khu ôû vaø ñaûm baûo yeâu caàu vui chôi giaûi trí cuûa ngöôøi daân, khoâng gian môû cuûa ñoâ thò chính laø nôi ñeå theå hieän “söï vui veû” (conviviality) cuûa coäng ñoàng nhaân vaên vaø nôi nghæ ngôi giaûi trí bao goàm caùc khu vui chôi giaûi trí, theå duïc theå thao, caùc trung taâm vaên hoùa, khu du lòch sinh thaùi. Khoâng gian coâng coäng ( KGCC ) coù nhieàu giaù trò ñaëc bieät: (i) Veà chính trò, noù laø nôi moïi ngöôøi coù theå taäp hôïp theå hieän yù chí chung nhö baûo veä moâi tröôøng, choáng caùc teä naïn xaõ hoâi…; (2) Veà kinh teá-xaõ hoäi, noù theå hieän neàn taûng cuaû heä cuûa heä thoáng dòch vuï nuoâi döôõng söï vaän ñoäng cuûa toaøn thaønh phoá; (3) Veà vaên hoùa, noù laø neàn taûng cho caùc hoaït ñoäng cuûa coäng ñoàng giuùp gia taêng söï gaén keát giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi vaø taïo ra neùt ñaëc tröng cuûa thaønh phoá. Do vaäy coù theå noùi, chính khoâng gian coâng coäng quyeát ñònh chaát löôïng soáng ñoâ thò.

Chaát löôïng soáng ñoâ thò TP. HCM nhìn töø khoâng gian coâng coäng

KGCC laø nhöõng khoâng gian môû, nôi coäng ñoàng daân cö coù theå ñeán maø khoâng phaûi traû tieàn.

Tieáp caän töø goùc ñoä khoâng gian, neáu taäp trung vaøo moái quan heä giöõa KGCC vôùi caùc khoâng gian khaùc trong ñoâ thò thì KGCC “noùi chung” bao goàm coù khoâng gian giao thoâng vaø KGCC. Nhö vaäy phoá xaù, væa heø, coâng vieân, quaûng tröôøng maët nöôùc ñeàu thuoäc KGCC. Caùch tieáp caän töø goùc ñoä söû duïng KGCC thì quan taâm chuû yeáu ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa nôi naøy. Vôùi yù nghóa nhö treân thì phoøng ñoïc coâng coäng, nhaø chôø xe, chôï vaø caùc coâng trình töông töï cuõng coù theå xem laø KGCC. Tuy nhieân khoâng neân laãn loän moïi coâng trình vôùi KGCC.

Nhìn chung, ba lôùp khoâng gian coâng coäng chính quy ôû TP. HCM khoâng taïo thaønh moät maïng löôùi hoaøn chænh neân cuõng haïn cheá chaát löôïng soáng ñoâ thò. Thöù nhaát maïng löôùi khoâng gian coâng coäng khoâng ñaït yeâu caàu veà soá löôïng vaø dieän tích, coù nghóa laø khoâng gian coâng coäng khoâng ñuû phuïc vuï cho söï phaùt trieån daân soá raát nhanh, phaàn lôùn caùc khoâng gian coâng coäng hieän höõu ñang xuoáng caáp vaø khoâng ñöôïc khai thaùc ñuùng möùc nhö: söï xaâm chieám, cho thueâ kinh doanh. Ñaëc bieät laø söï thieáu vaéng KGCC laøm choã chôi cho treû em. LHQ ñaõ ñeà ra yù töôûng xaây döïng “Thaønh phoá thaân thieän vôùi treû em” (Child Friendly Cities-CFC) maø noäi dung quan troïng laø coù KGCC daønh cho treû em, ñaây cuõng laø quyeàn cuûa treû em. Maët khaùc coù moät khoaûng caùch lôùn trong söï phaân boá vaø söû duïng KGCC ôû caùc tieåu vuøng ñoâ thò khaùc nhau trong thaønh phoá. Trong khi khoâng gian coâng coäng ôû trung taâm thaønh phoá ñöôïc ñaàu tö chaêm soùc vaø ñöôïc söû duïng nhieàu vôùi maät ñoä cao thì caùc khoâng gian coâng coäng ôû caùc khu vöïc khaùc ñang xuoáng caáp naëng neà. Rieâng ôû Khu ñoâ thò môùi Phuù Myõ Höng, KGCC phong phuù, ña daïng ñaõ goùp phaàn naâng cao chaát löôïng soáng cuûa cö daân vaø laø nôi choán hình thaønh coäng ñoàng nhaân vaên. Thöù hai ñoù laø söï thieáu vaéng quaûng tröôøng trung taâm vaø phoá ñi boä trong thaønh phoá ñaõ daãn tôùi söï keát noái loûng leûo giöõa caùc khoâng gian coâng coäng vaø bieán chuùng thaønh nhöõng khoâng gian rôøi raïc. Gaàn ñaây thaønh phoá ñaõ xaây döïng quaûng tröôøng töôïng ñaøi Chuû tòch Hoà Chí Minh ñoái dieän vôùi truï sôû UBNDTP vaø ñöôøng Nguyeãn Hueä ñaõ trôû thaønh quaûng tröôøng noái daøi vaø trôû thaønh phoá ñi boä. Trong töông lai khoâng xa khi xaây haàm ôû giao loä Toân Ñöùc Thaéng - Nguyeãn Hueä, phoá ñi boä coù theå keùo daøi tôùi coâng vieân Baïch Ñaèng qua caàu ñi boä vöôït soâng Saøi Goøn tôùi coâng vieân bôø soâng Thuû Thieâm vaøo quaûng tröôøng trung taâm nôi seõ toå chöùc caùc leã hoäi, mít tinh, dieãu haønh.

Jane Jacobs cuõng cho raèng “Ñöôøng phoá vaø væa heø, laø khoâng gian coâng coäng chính, laø phaàn quan troïng cuûa thaønh phoá. Neáu ñöôøng phoá troâng coù veû thuù vò thì thaønh phoá cuõng thuù vò, ngöôïc laïi neáu buoàn teû thì thaønh phoá cuõng teû ngaét”, cuõng theo Jacobs “Ñöôøng trong thaønh phoá phuïc vuï nhieàu muïc ñích hôn vieäc chöùa ñöïng xe coä, vaø væa heø phaàn daønh cho ngöôøi ñi boä thì phuïc vuï nhieàu muïc ñích hôn ngoaøi vieäc chöùa ñöïng khaùch boä haønh”. Tuy nhieân treân goùc ñoä khoâng gian ñaëc thuø cuûa TP. HCM, khoâng gian coâng coäng cuõng coù theå xem nhö söï xeáp choàng cuûa 3 lôùp khoâng gian chính quy vaø moät lôùp khoâng gian khoâng chính quy. Ba lôùp khoâng gian chính quy laø: (1) Lôùp khoâng gian xanh (Green spaces): coâng vieân, vöôøn daïo, vöôøn coäng ñoàng; (2) Lôùp khoâng gian daân söï ( Civic Spaces): quaûng tröôøng, phoá ñi boä; (3) Lôùp khoâng gian maët nöôùc vaø bôø (Water Bodies and Waterfront) laø heä thoáng soâng ngoøi, keânh raïch vaø vaø daûi khoâng gian doïc bôø. Lôùp khoâng gian naøy thöôøng bao haøm trong lôùp khoâng gian xanh, nay ñöïôcï taùch ra thaønh lôùp rieâng vì Saøi Goøn – TP. HCM laø thaønh phoá coù ñaëc tröng soâng nöôùc - keânh raïch neáu taùch ra coù theå ñem laïi cho khoâng gian naøy chöùc naêng môû roäng hôn. SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Thöù ba laø vieäc höôûng duïng maët nöôùc vaø bôø bò môø nhaït vì khoù tieáp caän vôùi maët nöôùc do bôø thieát keá khoâng hôïp lyù, söï ngaên caùch caùc hoaït ñoäng vaên hoùa xaõ hoäi gaén vôùi maët nöôùc, maët khaùc keânh raïch cuõng coøn bò laán chieám, oâ nhieãm nghieâm troïng. TP. HCM laø thaønh phoá soâng nöôùc, keânh raïch, taïi quyeát ñònh ñieàu chænh quy hoaïch TP. HCM ñeán naêm 2025 cuûa Chính phuû kyù naêm 2010 coù quy ñònh “Boá trí truïc caây xanh caûnh quan, maët nöôùc, keát hôïp vôùi du lòch giaûi trí doïc hai beân bôø soâng Saøi Goøn, Ñoàng Nai, Nhaø Beø coù dieän tích khoaûng 7000ha. Sau khi di dôøi Taân Caûng, nhaø maùy Ba Son vaø caûng Saøi Goøn ñeå phaùt trieån caùc döï aùn cao oác thì caàn phaûi daønh ñaát ñeå laøm coâng vieân bôø soâng phuïc vuï ñôøi soáng cuûa coäng ñoàng vì dieän tích caây xanh hieän nay ôû trung taâm chæ khoaûng 2m2/ngöôøi, trong khi ñoù theo yeâu caàu cuûa quy hoaïch phaûi töø 10-15m2/ngöôøi. Phía Thuû Thieâm ñoái dieän cuõng seõ xaây döïng coâng vieân bôø soâng.” Lôùp khoâng gian coâng coäng khoâng chính quy: Trong khi nhöõng khoâng gian coâng coäng chính quy ñaõ hieän roõ trong ñôøi soáng thò daân, moät khoâng gian phi chính quy treân thöïc teá ñaõ ñöôïc toàn taïi töø tröôùc, phaùt trieån song song vaø cöïc kyø phong phuù, thöôøng nhöõng khoâng gian khoâng chính quy, khoâng ñöôïc thieát keá vaø khoâng coù chöùc naêng chính laø KGCC nhö laø caùc khu ñaát troáng chöa ñöôïc xaây döïng, ñöôøng phoá vaø væa heø. Ñaëc bieät laø “væa heø”, noù khoâng chæ mang chöùc naêng ñi boä maø coøn taáp naäp nhöõng quaùn coùc, nhöõng ngöôøi ngoài thö giaõn ngaém phoá phöôøng… Treân khaép caùc neûo, goùc nhoû nhaát cuûa thaønh phoá, khoâng gian coâng coäng ñöôïc keát noái vôùi khoâng gian rieâng tö baèng nhöõng væa heø nhö theá. Coù theå ñöôøng phoá vaø heø phoá luoân gaén vôùi nhau vaø cuõng gaén lieàn vôùi cuoäc soáng cuûa cö daân thaønh phoá. Cuoäc soáng treân ñöôøng phoá vaø heø phoá chöa bao giôø nhaøm chaùn vaø noù laøm cho boä maët thaønh phoá trôû neân sinh ñoäng hôn. Treân côû sôû khaûo saùt caùc væa heø taïi 6 phöôøng trung taâm ôû TP. HCM, TS Annette Kim, Vieän Coâng ngheä Massachusetts (Myõ) cho raèng: “Khoâng gian ñoâ thò soáng ñoäng cuûa TP. HCM coù theå coù nhieàu ñieàu cho theá giôùi hoïc hoûi. Vaø phaàn lôùn söï soáng ñoäng ñoù dieãn ra treân væa heø. Caùc thaønh phoá treân theá giôùi ñang boái roái vôùi vieäc quy hoaïch vaø quaûn lyù khoâng gian coâng coäng nhö theá naøo khi coù quaù nhieàu ngöôøi nhaäp cö vaø caùc ñoâ thò trôû neân ñoâng ñuùc. Cho tôùi nay haàu heát caùc nhaø quy hoaïch taäp trung vaøo khoâng gian coâng coäng hoaønh traùng nhö quaûng tröôøng. Tuy nhieân chính nhöõng væa heø khieâm nhöôøng môùi laø khoâng gian coâng coäng quan troïng nhaát, nôi maø moïi ngöôøi söû duïng gaëp gôõ töông taùc vôùi nhau haøng ngaøy. Væa heø cuõng laø nôi giuùp raát nhieàu ngöôøi kieám soáng, ñoàng thôøi mang laïi lôïi ích cho xaõ hoäi”. “Væa heø ôû TP. HCM coøn daïy cho caùc nhaø quy hoaïch veà chieàu thôøi gian trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng voán cho pheùp söï linh hoaït vaø

SË 74 . 2015

chia seû khoâng gian ñaëc bieät laø ôû nhöõng thaønh phoá chaät choäi”. “Toâi mong raèng TP. HCM seõ toå chöùc quaûn lyù væa heø cho toát hôn, phuø hôïp vôùi vaên minh ñoâ thò chöù ñöøng queùt saïch caùc haøng quaùn, gaùnh rong. Moãi haøng quaùn gaùnh chieám moät choã khieâm toán treân væa heø laø moät cuoäc ñôøi thaäm chí laø nhieàu cuoäc ñôøi”. Coù theá noùi “Væa heø Saøi Goøn laø khoâng gian coâng coäng soáng ñoäng, nhaân baûn vaø hôïp taùc”; “Thaät kyø dieäu khi ta nhìn thaáy raèng bao nhieâu phaàn cuûa cuoäc soáng coù theå ñöôïc nuoâi döôõng trong khoâng gian coâng coäng khieâm nhöôøng naøy” vaø “Ta tìm thaáy ôû væa heø TP. HCM bình dò nhöõng phaåm chaát ñeå taïo neân moät ñoâ thò soáng toát”. Hieän nay ôû TP. HCM væa heø, khoâng gian coâng coäng khoâng chính quy laïi chính laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng cuûa neàn “kinh teá khoâng chính thöùc”, ñeå naâng cao chaát löôïng soáng cho ngöôøi ngheøo ñoâ thò, ngöôøi nhaäp cö. Coøn Susan & Norman Fainstein thì cho raèng: “ÔÛ TPHCM treân phoá coù nhieàu hoaït ñoäng, ñieàu ñoù laø raát toát. Nhöng ñieàu quan troïng laø duy trì ñöôïc neáp soáng ñoù cuøng luùc chaáp nhaän nhöõng ñaàu tö ñeå kinh teá phaùt trieån vaø caûi thieän noù ñeå khoâng huûy hoaïi thaønh phoá. Nhöõng ñöôøng phoá (coù nhieàu hoaït ñoäng nhö theá naøy) laø nhöõng phoá laøm cho thaønh phoá trôû neân thuù vò khieán moïi ngöôøi muoán soáng ôû ñoù”. Coù theå noùi, giöõ gìn vaø phaùt trieån KGCC ñoâ thò laø moät vaán ñeà quan troïng trong phaùt trieån ñoâ thò vì noù lieân quan tröïc tieáp tôùi chaát löôïng cuoäc soáng tôùi söùc khoûe theå chaát vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi daân ñoâ thò. KGCC coøn laø yeáu toá taïo neân neùt ñoäc ñaùo vaø baûn saéc cuûa moät thaønh phoá, laø yeáu toá noái keát coäng ñoàng vaø laøm cho ngöôøi daân gaén boù vôùi thaønh phoá, vôùi nôi ôû cuûa mình hôn.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Khoâng gian coâng coäng ôû TPHCM höôùng ñeán tính beàn vöõng - Lyù Khaùnh Taâm Thaûo, thaùng 8/2005 2. Phöông phaùp tieáp caän môùi veà quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò- Nguyeãn Ñaêng Sôn, Nxb Xaây Döïng, naêm 2005, taäp 2 naêm 2006 3. Thaønh phoá soáng toát, quaù trình toøan caàu hoùa, cuoäc soáng thaønh thò vaø KGCC ôû Chaâu AÙ – TBD - Mike Douglass, Ashui.com, thaùng 7/2009 4. Soáng toát tieâu chí quan troïng trong phaùt trieån beàn vöõng - Nguyeãn Ñaêng Sôn, naêm 2009 5. Ñaát coâng coäng quyeát ñònh chaát löôïng ñoâ thò - Traàn Ngoïc Chính, thaùng 12/2009 6. Vai troø cuûa khoâng gian coâng coäng trong ñoâ thò ôû nöôùc ta - Phaïm Syõ Lieâm. thaùng 12/2009 7. Væa heø – khoâng gian coâng coäng laøm neân cuoäc soáng thaønh phoá - Health Bridge Canada, thaùng 12/2009 8. Væa heø Saøi Goøn laø khoâng gian coâng coäng soáng ñoäng, nhaân baûn vaø hôïp taùc - Annette Kim (thöïc hieän Nguyeãn Ñoã Duõng & Ñoã Quyønh Nhö), Baùo Tuoåi treû 15/1/2014 9. Chaâu AÙ ñang laäp laïi sai laàm cuûa phöông Taây - Susan & Norman Faintein, (Anh Nguyeân thöïc hieän), TTCT, thaùng 3/2015 10. Soâng nöôùc vôùi coâng vieân caây xanh hai bôø, caûnh quan baûn saéc cuûa Saøi Goøn – TP. HCM, naêm 2015

DIEÃN ÑAØN

Nhöõng khoâng gian coâng coäng thaân thieän vôùi thanh nieân ôû Haø Noäi Stephanie Geertman*

ieät Nam ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi ñoâ thò vaø xaõ hoäi vaø thanh nieân laø thaønh phaàn daân soá quan troïng seõ ñònh hình töông lai cuûa söï chuyeån ñoåi naøy. Naêm 2009, gaàn 30% daân soá khu vöïc ñoàng baèng Soâng Hoàng (bao goàm thuû ñoâ Haø Noäi) ôû löùa tuoåi döôùi 18 (Toång cuïc Thoáng Keâ, 2009). Naêm 2012, nhöõng ngöôøi treû tuoåi 15-24 chieám gaàn 16% daân soá Haø Noäi [1] .Ñaây laø theá heä ñöôïc tieáp caän vôùi doøng chaûy veà tö töôûng, chieàu höôùng vaø chaát lieäu vaên hoùa toaøn caàu, taùc ñoäng ñeán nhöõng nhu caàu vaø mong muoán cuûa hoï veà töông lai.Thanh nieân xuaát hieän nhieàu ôû caùc khoâng gian coâng coäng (KGCC), ngaøy nay ñaõ trôû thaønh nhöõng saân khaáu trình dieãn caùc hoaït ñoäng môùi cuûa thanh nieân ôû Haø Noäi.Vieäc thanh nieân söû duïng KGCC ñang taêng leân nhanh choùng vaø seõ tieáp tuïc taêng trong töông lai gaàn. Ñaây laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi Haø Noäi, moät trong nhöõng thaønh phoá coù maät ñoä daân cö cao nhaát theá giôùi (tôùi 404 ngöôøi/ ha) nhöng chæ coù raát ít KGCC. Caùc KGCC chæ chieám 0,3% dieän tích thaønh phoá vaø ít hôn 1m2/ ngöôøi. So vôùi caùc thaønh phoá Chaâu AÙ coù maät ñoä xaây döïng ñoâ thò cao töông töï, Haø Noäi laø moät trong nhöõng thaønh phoá coù ít dieän tích khoâng gian xanh bình quaân nhaát: 11,2m2/ ngöôøi [2], so vôùi möùc trung bình cuûa Chaâu AÙ laø 39m2/ ngöôøi. Theo Chæ soá Thaønh Phoá Xanh Chaâu AÙ [3], Haø Noäi laø thaønh phoá duy nhaát, trong soá 22 thaønh phoá ñöôïc khaûo saùt, xeáp haïng “döôùi trung bình” veà söû duïng ñaát vaø coâng trình xaây döïng.

SË 74 . 2015

Nhaän thöùc thanh nieân laø thaønh phaàn daân soá seõ ñònh hình töông lai Vieät Nam, vieäc tìm hieåu nhu caàu, haønh vi vaø mong muoán cuûa thanh nieân laø raát quan troïng. Töø goùc ñoä quy hoaïch ñoâ thò, ñieàu naøy ñaëc bieät lieân quan ñeán vieäc thanh nieân söû duïng KGCC. Moät döï aùn nghieân cöùu hôïp taùc giöõa Canada vaø Vieät Nam laàn ñaàu tieân ñaõ tìm hieåu vieäc cung caáp vaø söû duïng caùc KGCC chính thöùc ôû Haø Noäi lieân quan ñeán vieäc söû duïng, nhu caàu vaø mong muoán cuûa thanh nieân tuoåi 18–25. Baøi vieát naøy baøn veø nhöõng phaùt hieän chính trong moät caáu phaàn cuûa nghieân cöùu taäp trung vaøo vieäc thanh nieân söû duïng KGCC taïi ba ñòa ñieåm maø thanh nieân Haø Noäi raát öa thích: Coâng vieân Leâ Nin, saân toøa nhaø 34T vaø coâng vieân Hoøa Bình. (Hình 1)

Caùc KGCC ñoùng vai troø quan troïng trong ñôøi soáng haøng ngaøy cuûa thanh nieân Hình2: Moät thanh nieân tröôït vaùn taïi Coâng vieân Leâ Nin

taäp luyeän (ví duï nhö tröôït vaùn, chôi boùng ñaù, ñaù caàu, nhaûy) taïi coâng vieân. Nghieân cöùu cuõng phaùt hieän thanh nieân ñeán caùc ñieåm KGCC naøy thöôøng xuyeân vaø ôû laïi ñoù laâu: 68% thanh nieân ñöôïc phoûng vaán ñeán ít nhaát 3 laàn moái tuaàn, trong ñoù 38% ñeán moãi ngaøy. Vaø 62% thanh nieân ñeán moãi laàn laâu hôn 2 giôø ñoàng hoà, 10% ôû laïi 3-4 giôø moãi laàn vaø 7% ôû laâu hôn 4 giôø moãi laàn ñeán KGCC.

Hình 1: Baûn ñoà vò trí 3 ñòa ñieåm KGCC ñöôïc nghieân cöùu 1: Coâng vieân Leâ Nin 2: Saân toøa nhaø 34T Trung Hoøa Nhaân Chính 3: Coâng vieân Hoøa Bình

Thanh nieân ñang thöïc hieän raát nhieàu hoaït ñoäng ña daïng taïi ba ñieåm KGCC ñöôïc nghieân cöùu, khoaûng 35% thöïc hieän caùc hoaït ñoäng tónh nhö chuyeän troø, giao tieáp hay thö giaõn, hoïc baøi, nhìn ngaém moïi ngöôøi. 55% laø caùc hoaït ñoäng tích cöïc nhö taäp theå duïc, chôi theå thao bao goàm caùc moân theå thao thoâng thöôøng nhö ñaù boùng hay caàu loâng vaø caû caùc moân theå thao phong caùch môùi maø thanh nieân Haø Noäi goïi laø theå thao ñöôøng phoá vaø ngheä thuaät ñöôøng phoá - nhöõng hoaït ñoäng nhö tröôït vaùn, nhaûy hip hop, hoaëc tröôït patin. Nhöõng thanh nieân chôi caùc moân theå thao ñöôøng phoá naøy cho bieát nhöõng moân naøy khoâng chæ laø vaän ñoäng theå löïc maø coøn ñem laïi nhöõng quan ñieåm khaùc bieät veà cuoäc soáng nhö söï vui veû, ñoäc laäp, töï khaúng ñònh baûn thaân vaø soáng cho hieän taïi. Moät thanh nieân chôi moân packour (nhaûy qua caùc chöôùng ngaïi vaät treân ñöôøng phoá) cho bieát “neáu baïn hieåu trieát lyù cuûa boä moân naøy, baïn seõ thaáy noù giuùp tinh thaàn cuûa baïn raát thoaûi maùi”. Moät soá thanh nieân khaùc cuõng noùi KGCC giuùp hoï caûm thaáy “söï töï do” vaø “thoaûi maùi” Nhìn chung, vieäc ñeán moät KGCC laø moät hoaït ñoäng tham gia xaõ hoäi cuûa thanh nieân Haø Noäi, 75% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán ñeán KGCC vôùi baïn beø vaø 20% tham gia moät nhoùm baïn gaëp nhau thöôøng xuyeân ñeå

SË 74 . 2015

Khaûo saùt cuûa chuùng toâi cuõng cho thaáy, nhieàu thanh nieân phaûi ñi raát xa môùi ñeán ñöôïc ñòa ñieåm KGCC öa thích: 60% thanh nieân phaûi maát ñeán hôn 20 phuùt ñeå ñeán Coâng vieân Leâ Nin, 27% maát hôn 20 phuùt ñeå ñeán saân toøa nhaø 34T trong khi chæ coù 1% maát chöøng ñoù thôøi gian ñeå ñeán coâng vieân Hoøa Bình. Ñieàu naøy cho thaáy, coâng vieân Hoøa Bình tuy laø coâng vieân thaønh phoá nhöng ngöôøi söû duïng laïi haàu heát laø ngöôøi daân soáng gaàn ñoù (haàu heát laø sinh vieân caùc tröôøng ñaïi hoïc laân caän) vaø coâng vieân khu daân cö laø coâng vieân Leâ Nin thì laïi coù nhieàu thanh nieân ñeán töø nhöõng khu vöïc raát xa trong thaønh phoá. Ñieàu naøy daãn ñeán moät caâu hoûi: “Vaäy, ngoaøi yeáu toá laø khoaûng caùch gaàn, coøn nhöõng yeáu toá naøo gaây trôû ngaïi vaø taïo thuaän lôïi cho thanh nieân tieáp caän vaø söû duïng caùc KGCC?”.

Taïi sao nhöõng KGCC laïi ñöôïc thanh nieân söû duïng nhieàu?

Beân caïnh yeáu toá veà khoaûng caùch gaàn, nghieân cöùu ñònh tính taïi ba ñòa ñieåm nghieân cöùu ñaõ cho thaáy nhöõng yeáu toá thuaän lôïi cho vieäc söû duïng KGCC cuûa thanh nieân, ñoù laø: Nhöõng KGCC naøy mieãn phí, khoâng coù haøng raøo hoaëc keát noái vôùi caùc truïc ñöôøng chính. Ngoaøi ra, ôû ñoù coù nhöõng beà maët phaúng roäng taïo khoâng gian cho vieäc söû duïng töï do vaø deã daøng cho nhieàu hoaït ñoäng cuûa thanh nieân. Ñoàng thôøi, caùc KGCC cuõng coù nhöõng khu vöïc khuaát vôùi caùc khoâng gian yeân tónh vaø rieâng tö hôn cho caùc hoaït ñoäng nhö chôi nhaïc, hoïc, gaëp ngöôøi yeâu (ñaëc bieät vôùi tröôøng hôïp coâng vieân Hoøa Bình). Yeáu toá cuoái cuøng maø caùc thanh nieân cho bieát laø tieän ích chieáu saùng vaøo buoåi toái. Taát caû caùc ñieåm KGCC nghieân cöùu ñeàu ñöôïc chieáu saùng vaøo buoåi toái, tuy nhieân, thanh nieân noùi raèng hoï muoán ñeøn chieáu saùng taét muoän hôn. Hoï thích söû duïng KGCC muoän vaøo buoåi toái ñeå traùnh caùi noùng vaø söï ñoâng ñuùc.

Nhöõng yeáu toá naøo gaây trôû ngaïi ñoái vôùi vieäc söû duïng KGCC cuûa thanh nieân?

Maëc duø caùc ñieåm KGCC trong nghieân cöùu naøy ñöôïc thanh nieân söû duïng raát nhieàu, ñaëc bieät laø Coâng vieân Leâ Nin, tuy nhieân vaãn coøn coù

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

nhöõng yeáu toá khieán thanh nieân thaáy khoù khaên trong vieäc tieáp caän vaø söû duïng nhöõng KGCC naøy. Vieäc quaù ñoâng ñuùc laø trôû ngaïi lôùn ñoái vôùi thanh nieân khi söû duïng caùc KGCC naøy. Thanh nieân cuõng cho bieát caùc chuaån möïc xaõ hoäi khieán hoï khoù coù theå giaønh choã vôùi nhöõng nhoùm lôùn tuoåi hôn cuõng nhö haïn cheá caùc hoaït ñoäng cuûa nöõ thanh nieân taïi caùc KGCC vaø khieán caùc moân theå thao/ ngheä thuaät ñöôøng phoá ít ñöôïc chaáp nhaän. Ngoaøi ra, thanh nieân cuõng cho bieát quaûn lyù vaø baûo veä caùc KGCC cuõng phaàn naøo haïn cheá hoaëc khoâng chaáp nhaän caùc hoaït ñoäng cuûa thanh nieân ôû KGCC. ÔÛ Coâng vieân Leâ Nin, thanh nieân thaáy caùc noäi quy vaø vieäc thöïc hieän noäi quy treân thöïc teá coù söï khoâng roõ raøng vaø nhieàu caám ñoaùn. Caùc baûo veä ôû saân toøa nhaø 34T thöôøng chæ thöïc hieän yeâu caàu vaø nhöõng lôøi phaøn naøn cuûa cö daân soáng ôû ñoù vaø khoâng baûo veä nhöõng ngöôøi söû duïng khaùc nhö laø thanh nieân, ñeán töø nhöõng nôi khaùc. ÔÛ coâng vieân Hoøa Bình, coù nhöõng nhoùm thanh nieân cho bieát hoï bò baûo veä yeâu caàu traû tieàn ñeå ñöôïc söû duïng KGCC. Caùc thanh nieân cuõng than phieàn veà vieäc coù caùc quaùn haøng rong laán chieám KGCC ñeå kinh doanh nhöng laïi cuõng cho raèng caùc quaùn haøng naøy ñem laïi nhöõng dòch vuï caàn thieát (giaûi khaùt…) vôùi giaù phaûi chaêng. Sau cuøng, khi ñöôïc hoûi veà vieäc thu phí vaøo cöûa ôû nhöõng coâng vieân khaùc, thanh nieân ñeàu cho raèng phí vaøo cöûa laø moät yeáu toá gaây trôû ngaïi cho vieäc tieáp caän coâng vieân, do möùc phí naøy ñaét, vaø phieàn phöùc vì hoï phaûi ñi qua cöûa soaùt veù khieán hoï caûm thaáy khoâng ñöôïc chaøo ñoùn vaø thoaûi maùi.

Nhöõng caùch ñeå thanh nieân hoøa hôïp vôùi nhöõng ngöôøi söû duïng KGCC khaùc.

Taïi ba ñòa ñieåm nghieân cöùu, thanh nieân traùnh xung ñoät vôùi nhöõng ngöôøi söû duïng khaùc baèng söï thoûa thuaän kheùo leùo vaø döïa treân nhaän thöùc roõ raøng veà nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi khaùc veà khoâng gian. Thanh nieân choïn caùch “chieám höõu khoâng gian taïm thôøi” - ñeán caùc KGCC vaøo nhöõng giôø coá ñònh theo nhoùm khi KGCC vaéng ngöôøi söû duïng hôn, taïo thaønh thoùi quen vaø lòch thöôøng xuyeân treân cô sôû toân troïng thoûa thuaän ngaàm vôùi caùc nhoùm khaùc cuøng söû duïng KGCC. Ñieàu naøy giuùp thanh nieân coù theå cuøng söû duïng KGCC vôùi nhöõng ngöôøi khaùc moät caùch hoøa bình. Vì vaäy, döôøng nhö khoâng coù xung ñoät xaûy ra taïi caùc ñòa ñieåm KGCC nghieân cöùu. Maëc duø vaäy, nhöõng ngöôøi söû duïng KGCC vaãn caûm thaáy raát khoâng haøi loøng vì vieäc thieáu khoâng gian. Vaán ñeà naøy seõ ngaøy caøng gay gaét hôn trong töông lai, bôûi söï phoå bieán hôn cuûa caùc moân ngheä thuaät ñöôøng phoá (tröôït patin, parkour, nhaûy ñöôøng phoá...) vaø nhu caàu veà KGCC ngaøy caøng taêng cuûa thanh nieân noùi chung.

KGCC ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi söùc khoûe theå chaát vaø tinh thaàn cuûa thanh nieân

KGCC mang laïi nhieàu lôïi ích veà söùc khoûe vaø tinh thaàn cho thanh nieân. Nhöõng thanh nieân ñöôïc phoûng vaán ñeàu cho bieát hoï ñaùnh giaù cao vieäc tieáp xuùc vôùi caùc khoâng gian töï nhieân (caây coû, maët nöôùc) vaø hoï söû duïng KGCC ñeå thöïc hieän loái soáng tích cöïc nhö theá naøo. Beân caïnh nhöõng lôïi ích

veà söùc khoûe, tinh thaàn vaø söï giao tieáp xaõ hoäi cuõng ñöôïc taêng theâm thoâng qua vieäc gaëp gôõ nhöõng ngöôøi khaùc (khoâng chæ laø thanh nieân) ôû KGCC. Taïi KGCC hoï cuõng nhaän ñöôïc söï hoã trôï töø baïn beø, nhö hoïc thi cuøng nhau, giuùp nhau tìm vieäc laøm, giuùp ñôõ nhau giaûi quyeát caùc caùc vaán ñeà ôû tröôøng hay ôû nhaø. Ñaëc bieät ñoái vôùi thanh nieân nhaäp cö, KGCC giuùp hoï giaûm bôùt caûm giaùc coâ ñôn vaø taùch bieät. Thanh nieân thích thö giaõn ôû KGCC, ñieàu naøy giuùp hoï traùnh xa nhöõng caùch giaûi toûa stress nguy hieåm khaùc nhö tìm ñeán ma tuùy vaø bia röôïu.

Nhöõng KGCC thaân thieän vôùi thanh nieân laø gì?

Töø nhöõng phaùt hieän cuûa nghieân cöùu, coù theå toùm taét: Đeå trôû neân thaân thieän vôùi thanh nieân ôû Haø Noäi, caùc KGCC caàn ôû trong khoaûng caùch toái ña 900m töø nhaø ôû, khoâng coù haøng raøo hoaëc phaûi coù nhieàu coång vaøo, khoâng thu phí vaøo cöûa. Nhöõng KGCC naøy caàn ñöôïc troàng caây xanh chaêm soùc toát vaø ña daïng (caây, thaûm coû, boàn hoa...) ñeå taïo caûnh quan töï nhieân, caùc khu vöïc coù boùng maùt vaø rieâng tö. Caùc KGCC caàn coù nhöõng beà maët phaúng roäng, môû vaø caùc beà maët cöùng hoã trôï caùc hoaït ñoäng töï do. Tuy nhieân, nhöõng KGCC naøy caàn ñöôïc thieát keá cho ña daïng ñoái töôïng söû duïng hôn laø chæ cho thanh nieân. Vaø sau cuøng, caùc KGCC naøy naèm trong heä thoáng khoâng gian coâng coäng boå trôï ña daïng vaø coù nhieàu löïa choïn cho thanh nieân.

Laøm theá naøo ñeå taïo döïng nhöõng KGCC thaân thieän hôn cho thanh nieân ôû Haø Noäi?

Treân cô sôû nhöõng hieåu bieát veà taàm quan troïng cuûa KGCC vôùi söï phaùt trieån cuûa thanh nieân cuõng nhö cuûa toaøn xaõ hoäi, vieäc naâng cao vai troø cuûa KGCC caàn ñöôïc theâm vaøo trong chöông trình phaùt trieån thanh nieân cuûa thaønh phoá, ñaëc bieät ñeå naâng cao söùc khoûe vaø tinh thaàn cuûa thanh nieân (cuõng nhö cuûa ngöôøi daân ñoâ thò). Thöù hai laø caàn ñaùnh giaù laïi heä thoáng quaûn lyù KGCC ôû Haø Noäi trong ñoù ñaëc bieät löu yù vai troø cuûa ñoäi nguõ caùn boä baûo veä, xaây döïng cô cheá ñaûm baûo hoï ñang baûo veä coâng baèng ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi söû duïng KGCC (chöù khoâng chæ baûo veä lôïi ích cuûa moät vaøi nhoùm ngöôøi). Thöù ba laø xaây döïng quy cheá ñeå toå chöùc laïi caùc hoaït ñoäng baùn haøng taïi caùc KGCC, vôùi quy ñònh nghieâm ngaët hôn vaø caùc höôùng daãn veà baûo trì. Thöù tö laø khuyeán khích vieäc ñi boä, xe ñaïp vaø söû duïng caùc phöông tieân giao thoâng coâng coäng ñeán caùc KGCC vaø caùc coâng vieân baèng vieäc ñaùnh giaù laïi caùc maïng löôùi giao thoâng keát noái tôùi caùc coâng vieân vaø KGCC. * Stephanie Geertman laø nhaø nghieân cöùu veà caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ñoâ thò hoùa, vaên hoùa vaø xaõ hoäi, laøm vieäc taïi Haø Noäi, tham gia vaøo döï aùn nghieân cöùu naøy theo chöông trình Sau tieán só taïi Ñaïi hoïc INRS, Montreal, Canada [1] Soá lieäu chöa coâng boá do Vieän Xaõ Hoäi Hoïc cung caáp naêm 2014. [2] Tyû leä naøy coù theå thay ñoåi tuøy theo ñònh nghóa veà “khoâng gian coâng coäng”. [3] Economist Intelligence Unit (2011) Asian Green City Index.www.thecrystal.org [4] Ñaây laø döï aùn hôïp taùc nghieân cöùu giöõa tröôøng ñaïi hoïc Vieän Nghieân Cöùu Khoa Hoïc Quoác Gia Canada (INRS), Vieän Xaõ Hoäi Hoïc thuoäc Vieän Haøn Laâm Khoa Hoïc Xaõ Hoäi Quoác Gia Vieät Nam, vaø toå chöùc HealthBridge Canada.

SË 74 . 2015

DIEÃN ÑAØN

PhË Æi bÈ

TRONG BOÁI CAÛNH ÑOÂ THÒ VIEÄT NAM

KTS. Vuõ Hieäp

Ñaïi hoïc Giao thoâng vaän taûi

Pedestrian streets in the context of Vietnamese cities

Compared to cities in the developed countries, Vietnamese cities has little pedestrian streets, and quality of the walking places is not high. So, what are the causes and solutions of this problem? This paper will contribute to answer that question. Em ôi! Haø Noäi - phoá Ta coøn em ñöôøng löôïn maùi cong Ngoâi chuøa coå. Naêm thaùng buoàn xoâ leäch ngoùi aâm döông… Ngöôøi ngheä só lang thang hoaøi treân phoá, Boãng thaáy mình khoâng nhôù noåi con ñöôøng, Moät mình giöõa boùng chieàu sa, Tha höông ngay tröôùc coång nhaø meï cha... (Haø Noäi phoá - trích thô Phan Vuõ)

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

ieäu moät baøi thô giaøu caûm xuùc veà ñöôøng phoá nhö theá naøy coù theå vieát ra bôûi moät ngöôøi ñi xe maùy hoaëc oâ toâ khoâng? Chaéc chaén laø khoâng. Ñi boä, khoâng chæ laø moät caùch vaän ñoäng hay tham gia giao thoâng, noù coøn laø moät caùch ñaùnh thöùc caûm xuùc, tinh thaàn cuûa con ngöôøi.

Trong caùc khoâng gian ñoâ thò, ngöôøi daân coù theå ñi boä treân væa heø, coâng vieân, vöôøn hoa, vaø ñaëc bieät laø nhöõng phoá daønh rieâng cho ñi boä. Moät ñoâ thò soáng toát khoâng theå thieáu nhöõng khoâng gian ñi boä haáp daãn vì ñoù laø nhöõng nôi maø caûm xuùc vaø söï chia seû cuûa ngöôøi daân ñöôïc khôi gôïi, laø nhöõng nôi maø cöûa hieäu kinh doanh thu huùt ñöôïc nhieàu khaùch haøng, laø nhöõng nôi maø vaên hoùa ngheä thuaät cuûa ñoâ thò ñöôïc theå nghieäm vaø quaûng baù ra theá giôùi.

Söï hoài sinh phoá ñi boä treân theá giôùi

Töø theá kyû 19 trôû veà tröôùc, baát cöù con ñöôøng naøo trong ñoâ thò treân toaøn theá giôùi ñeàu coù theå ñi boä. Nhöng töø khi oâ toâ ñöôïc söû duïng, keøm theo ñoù laø caùc tai naïn giao thoâng ngaøy moät gia taêng, ngöôøi ta buoäc phaûi phaân chia ra thaønh caùc loaïi ñöôøng vaø laøn ñöôøng daønh cho oâ toâ, cho taøu ñieän, cho xe buyùt, cho xe ñaïp… vaø ñi boä. Cuøng vôùi söï buøng noå veà soá löôïng xe hôi, xe maùy, ñoàng thôøi vôùi vieäc môû roäng dieän tích ñöôøng daønh rieâng cho chuùng, nhöõng con ñöôøng daønh rieâng cho ñi boä ít ñi daàn. Nhöõng ñoâ thò khoe khoang söï giaøu coù vaø nhoän nhòp cuûa mình baèng nhöõng doøng xe cô giôùi ñi laïi nhö maéc cöûi. Theá giôùi cuûa vaät chaát vaø toác ñoä chieám lónh caùc khoâng gian ñoâ thò. Nhöng töø nhöõng naêm 1960 trôû ñi, caùc nhaø xaõ hoäi vaø ñoâ thò baét ñaàu pheâ phaùn söï thieáu vaéng khoâng gian ñi boä trong ñoâ thò hieän ñaïi. Jane Jacobs, moät trong nhöõng ngöôøi tieân phong keâu goïi môû roäng dieän tích ñi boä vaø gia taêng caùc giaù trò söû duïng chuùng, ñaõ cho raèng, ñöôøng ñi boä taïo caûm giaùc an toaøn, thaân thieän, taêng cöôøng söï keát noái cuûa ngöôøi daân vôùi coäng ñoàng. Nhöõng yù töôûng naøy nhanh choùng ñöôïc caùc thaønh phoá chaáp nhaän. Caùc tuyeán phoá ñi boä khoâng ngöøng gia taêng veà dieän tích cuõng nhö ñöôïc thieát keá vaø söû duïng ngaøy moät ña daïng, haáp daãn. Ví duï, naêm 1962 Copenhagen coù 1 tuyeán ñi boä vôùi dieän tích laø 15.800m2, nhöng ñeán naêm 1996 thaønh phoá ñaõ coù gaàn chuïc tuyeán ñi boä vôùi toång dieän tích ñaït 95.750m2. Cuõng treân caùc tuyeán phoá ñi boä naøy ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån vaên hoùa cafeù ngoaøi trôøi, trôû thaønh moät baûn saéc cuûa thaønh phoá Copenhagen.

Söï gia taêng dieän tích phoá ñi boä ôû Copenhagen

Treân caùc tuyeán ñöôøng ñi boä ôû Copenhagen, nhaát laø muøa xuaân vaø muøa heø, cuoäc soáng coâng coäng ñöôïc dieãn ra nhoän nhòp, vui veû, say meâ vôùi nhöõng taùch caø pheâ, nhöõng chieác baùnh ngoït, nhöõng coác bia, nhöõng ly röôïu vang... Ngöôøi ta tính raèng, coù hôn 5000 chieác gheá treân caùc tuyeán phoá ñi boä daønh cho ngöôøi daân muoán thöôûng thöùc caø pheâ ngoaøi trôøi trong baàu khoâng khí trong laønh, aám aùp, thaân thieän. Caùc hoaït ñoäng coâng coäng ñaëc bieät nhoän nhòp vaø haáp daãn ôû treân phoá Stroget vaø caûng Nyhavn. Ñeå moâ taû phong caùch soáng treân nhöõng tuyeán phoá ñi boä ñoù, ngöôøi ta söû duïng töø “hygge”, moät töø coù nghóa rôi vaøo quaõng giöõa cuûa “aám aùp”, “thaân thieän” vaø “thö giaõn”. Ngaøy nay, nhöõng ñoâ thò soáng toát treân theá giôùi ñeàu coù heä thoáng khoâng gian ñi boä phaùt trieån vaø ñöôïc thieát keá ñeïp, ñaùp öùng moïi ñoái töôïng cö daân (keå caû ngöôøi giaø, treû em, ngöôøi taøn taät). Chính quyeàn caùc thaønh phoá cuõng ñöa ra boä taøi lieäu khuyeán nghò vaø höôùng daãn thieát keá khoâng gian ñi boä cho caùc cô quan tö vaán. Caùc cuoán soå tay hay caåm nang thieát keá naøy trình baøy ñuû caùc quy caùch veà kích thöôùc, maøu saéc, bieån hieäu, vaât lieäu… lieân quan tôùi vieäc xaây döïng caùc khoâng gian ñi boä trong ñoâ thò nhö phoá ñi boä, væa heø hoaëc caùc loái ñi boä trong caùc khoâng gian coâng coäng. SË 74 . 2015

Quy caùch thieát keá moät soá kieåu ñöôøng ñi boä cuûa thaønh phoá Portland

Caûm xuùc ñoâ thò vaø tính coäng ñoàng töø ñi boä

Chuùng ta caûm nhaän ñoâ thò bôûi caùc giaùc quan. Neáu nhö baïn caàm tay laùi oâ toâ hoaëc xe maùy, vaø caû xe ñaïp, thò giaùc cuûa baïn phaûi taäp trung vaøo vieäc laùi xe vaø söï caûm nhaän ñoâ thò cuûa baïn bò haïn cheá ñi raát nhieàu. Hôn nöõa, toác ñoä nhanh cuûa caùc phöông tieän giao thoâng cô giôùi khoâng cho pheùp baïn coù theå quan saùt kyõ nhöõng hình aûnh vaø hoaït ñoäng cuûa ñoâ thò. Ngöôïc laïi, khi ñi boä, baïn coù theå quan saùt moïi chi tieát kieán truùc caûnh quan, moïi hoaït ñoäng xung quanh mình; baïn coù theå thö thaùi thöôûng thöùc moïi muøi vò cuûa cuoäc soáng ñoâ thò. Moät giaù trò quan troïng cuûa vieäc ñi boä trong ñoâ thò laø tính keát noái coäng ñoàng. Roõ raøng, baïn khoâng theå lieác maét, baét tay, hay troø chuyeän khi ñang laùi xe. Vôùi khaû naêng taïo ra söï töông taùc giao tieáp giöõa nhöõng ngöôøi daân vôùi nhau, ñi boä laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng ñeå xaây döïng moâi tröôøng soáng ñoâ thò thaân thieän vaø tin caäy. Jane Jacobs vieát raèng: “Söï tin caäy cuûa ñöôøng phoá ñöôïc taïo ra bôûi nhieàu vaø raát nhieàu nhöõng giao tieáp coâng coäng treân ñöôøng ñi boä. Ñoù laø moät ngöôøi ñöùng caïnh quaày bar ngoaøi trôøi uoáng bia, nhaän lôøi khuyeân töø moät baø laõo baùn taïp phaåm, noùi lôøi chaøo xaõ giao vôùi thanh nieân khaùc ñang caàm chai coâ ca, ñöa maét nhìn coâ gaùi xinh ñeïp ñang mua baùnh ngoït, laéng nghe hai ngöôøi ñaøn oâng khaùc troø chuyeän veà coâng vieäc vaø thôøi söï… Thieáu vaéng söï tin caäy seõ laø moät thaûm hoïa ñoái vôùi ñoâ thò.” Vaên hoùa söû duïng phöông tieän caù nhaân ôû Vieät Nam coù aûnh höôûng lôùn ñeán söï thaân thieän vaø tin caäy trong coäng ñoàng. ÔÛ thaønh phoá, ngöôøi ta saùng ra khoûi nhaø laø ngoài leân xe maùy, oâ toâ, toái veà cuõng voäi vaøng côm nöôùc nghæ ngôi trong nhaø, khoâng maáy khi troø chuyeän, thaäm chí chaû kòp chaøo nhau vôùi ngöôøi soáng cuøng trong ngoõ hay cuøng phoá. Neáu nhö ñi boä, ngöôøi ta coù nhieàu cô hoäi ñeå giao löu vôùi haøng xoùm, coäng ñoàng cö daân hôn.

Phoá ñi boä ôû Vieät Nam

Trong caùc ñoâ thò nöôùc ta hieän nay, vieäc ñi boä ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu treân heø phoá (duø cho dieän tích ñi boä treân væa heø cuõng chæ chieám phaàn nhoû, phaàn lôùn laø ñeå xe maùy vaø kinh doanh. Theo nghieân cöùu cuûa A.M.Kim taïi TP.HCM, dieän tích væa heø daønh cho ñeå xe maùy laø 41,87%, trong khi dieän tích daønh cho ñi boä chæ laø 2,31%). Hieän chæ coù moät vaøi phoá ñi boä thöôøng xuyeân treân caû nöôùc, coøn laïi laø moät soá ít caùc tuyeán ñi boä khoâng thöôøng xuyeân. Vieäc quy hoaïch, thieát keá, toå chöùc vaø quaûn lyù phoá ñi boä cuõng chöa theå hieän ñöôïc nhöõng giaù trò maø phoá ñi boä mang laïi moät caùch roõ neùt. Ví duï nhö caùc phoá ñi boä ôû khu vöïc quaûng tröôøng Ba Ñình chæ ñaûm baûo an toaøn vaø yeân tónh laø chính chöù khoâng phaûi laø phoá ñi boä ñeå gia taêng giaù trò soáng coäng ñoàng cho ngöôøi daân. Caùc tuyeán phoá ñi boä ban ñeâm khoâng thöôøng xuyeân ôû khu phoá coå Haø Noäi gioáng nhö laø khu chôï ñeå kinh doanh haøng thôøi trang giaù reû chöù chöa theå hieän roõ neùt vaên hoùa ñaëc tröng cuûa Haø Noäi. Môùi ñaây, ñöôøng Nguyeãn Hueä ôû TP.HCM ñöôïc xaây döïng laïi vôùi thieát keá hieän ñaïi vaø töông ñoái haáp daãn. Tuy vaäy, caùc giaù trò vaên hoùa lòch söû vaãn chöa ñöôïc chuù troïng vaø vieäc göûi xe maùy cuûa ngöôøi daân gaëp nhieàu khoù khaên. Roõ raøng, vieäc xaây döïng caùc phoá ñi boä ôû Vieät Nam hieän nay coøn raát nhieàu ñieàu phaûi baøn. Kinh nghieäm cuûa theá giôùi ñaõ coù raát nhieàu, nhöng vieäc aùp duïng vaøo Vieät Nam khoâng heà ñôn giaûn bôûi hoaøn caûnh vaên hoùa ñoâ thò Vieät Nam coù nhöõng ñaëc tröng rieâng cuûa mình. Sau ñaây, chuùng toâi xin trình baøy moät soá löu yù khi quy hoaïch, thieát keá, toå chöùc vaø quaûn lyù phoá ñi boä Vieät Nam. Thöù nhaát, keát noái vôùi heä thoáng giao thoâng coâng coäng ÔÛ caùc ñoâ thò nöôùc ta, heä thoáng giao thoâng coâng coäng vaãn coøn laïc haäu vaø chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñi laïi nhanh vaø thuaän tieän cuûa ngöôøi daân. Caùc phöông tieän giao thoâng caù nhaân (xe maùy, oâ toâ, xe ñaïp ñieän) haàu nhö laø löïa choïn

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

soá moät cuûa ngöôøi daân maëc duø chuùng toán nhieân lieäu, gaây ra oâ nhieãm khoâng khí vaø taéc ñöôøng. Vôùi moät thoùi quen söû duïng phöông tieän giao thoâng caù nhaân nhö vaäy, caùc tuyeán ñöôøng ñi boä chæ phuïc vuï muïc ñích vui chôi cuoái tuaàn laø chính chöù khoâng coù vai troø gì ñoái vôùi cuoäc soáng sinh hoaït haøng ngaøy cuûa ngöôøi daân. Chuùng ta haõy so saùnh vôùi caùc ñoâ thò coù heä thoáng giao thoâng coâng coäng phaùt trieån, ôû ñoù ngöôøi daân ñi boä töø nhaø ra ga metro, chen laán trong caùc khoang taøu, roài ñi boä töø ga metro ñeán cô quan. Ngoaøi giôø laøm vieäc hoaëc cuoái tuaàn, khi ngöôøi ta coù nhu caàu ñeán caùc khoâng gian coâng coäng nhö quaûng tröôøng, coâng vieân, trung taâm thöông maïi, khu giaûi trí… thì haàu heát chuùng ñeàu ñöôïc ñaët gaàn ga metro, beán xe bus, taøu ñieän tramway. Roõ raøng, phoá ñi boä chæ thöïc söï hieäu quaû neáu heä thoáng giao thoâng coâng coäng phaùt trieån. Khi ngöôøi daân coù theå ñi ñeán moïi nôi trong thaønh phoá baèng caùc phöông tieän giao thoâng coâng coäng vaø thôøi gian ñi boä ñeå tieáp caän caùc phöông tieän ñoù toái ña laø 15 phuùt, thì luùc ñoù nhu caàu môû roäng vaø laøm ñeïp caùc tuyeán ñöôøng vaø laøn ñöôøng ñi boä seõ laø nhu caàu töï nhieân cuûa ngöôøi daân. Chuùng ta khoâng theå caûi taïo laïi caùc væa heø theo ñuùng caùc quy chuaån quoác teá veà an toaøn cho ngöôøi ñi boä khi treân væa heø toaøn laø xe maùy. Chuùng ta chöa theå taêng dieän tích phoá ñi boä ñöôïc chöøng naøo vaãn chöa coù metro, vaãn chöa coù choã göûi xe maùy, oâ toâ khi baét ñaàu tôùi phoá ñi boä. Trong nhöõng ngaøy ñaàu môû cöûa phoá ñi boä Nguyeãn Hueä, ngöôøi daân TP.HCM haùo höùc ñeán ñaây ngaém caûnh ñeïp hoaønh traùng lung linh bao nhieâu, thì hoï chaùn naûn baáy nhieâu khi moûi maét tìm choã göûi xe. Giaù nhö caùc nhaø quy hoaïch coù tính ñeán choã göûi xe (ví duï nhö caùc taàng haàm ñeå xe döôùi phoá) thì giaù trò cuûa con phoá naøy môùi thöïc söï daønh cho ngöôøi daân. Thöù hai, phoá ñi boä phaûi laø phoá Quan ñieåm veà phoá ñi boä ôû Vieät Nam ta hieän nay coù veû nhö ñoù laø moät khu ñaát coù chöùc naêng ñi boä chöù khoâng phaûi laø moät con phoá nhö bao con phoá khaùc (chæ coù ñieàu xe cô giôùi khoâng ñöôïc pheùp hoaït ñoäng). Khi chuùng ta ñi vaøo caùc tuyeán phoá ñi boä ban ñeâm ôû khu phoá coå Haø Noäi thì ta coù caûm giaùc laø ñi vaøo moät khu chôï nhoäp nhòp xoâ boà. Khi chuùng ta ñi vaøo caùc tuyeán phoá ñi boä ôû khu vöïc Quaûng tröôøng Ba Ñình thì ta coù caûm giaùc ñang ôû moät trung taâm haønh chính uy nghieâm, vaéng veû. Khi chuùng ta ñi vaøo phoá Nguyeãn Hueä thì ta coù caûm giaùc ñang ôû moät quaûng tröôøng hôn laø ñang ôû treân moät con phoá (neáu vaäy chuùng ta coù theå ñoåi teân thaønh quaûng tröôøng Nguyeãn Hueä, nghe coù veû phuø hôïp vì tröôùc UBND Thaønh phoá cuõng caàn coù moät quaûng tröôøng ñeïp nhö vaäy). Neáu nhö phoá coù tính “ñoäng” (chuyeån ñoäng cuûa doøng ngöôøi) thì quaûng tröôøng hay vöôøn hoa coù tính “tónh” (ngöôøi daân döøng laïi nghæ ngôi, ngaém nhìn, trao ñoåi…). Coøn phoá ñi boä naèm ôû khoaûng giöõa tính chaát cuûa hai khoâng gian ñoù. Doøng ngöôøi ñi boä vaãn phaûi qua laïi treân noù ñeå tôùi moät nôi naøo ñoù, ñoàng thôøi nhöõng ai ñeán ñaây chæ ñeå nghæ ngôi, heïn hoø, mua saém, uoáng caø pheâ, chuïp aûnh… thì vaãn coù nhöõng khoâng gian daønh cho hoï. Ñaàu phoá vaø cuoái phoá ñi boä coù gì ñeå nhaän bieát? Noù keát noái giao thoâng vôùi caùc tuyeán phoá khaùc ra sao? Hai ñaàu con phoá naøy daãn ta ñi ñaâu?

Treân con phoá naøy, ta seõ mua ñöôïc caùi gì, caûm nhaän ñöôïc caùi gì? Tuyeán phoá naøy coù gì ñaëc tröng?... Ñaõ laø phoá thì nhöõng ngöôøi thieát keá phaûi traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa phoá. Thöù ba, khôi gôïi vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng Ñaõ laø phoá thì hoaït ñoäng mua saém vaø aåm thöïc phaûi laø soá moät. ÔÛ ñaâu chaû vaäy, nhaát laø ôû Vieät Nam, nhu caàu aên bao giôø cuõng ñöôïc öu tieân haøng ñaàu. Tuy vaäy, vieäc saép xeáp caùc quaùn aên vaø cafeù treân phoá phaûi hôïp lyù ñeå caùc cöûa haøng khoâng laán aùt muøi nhau, hoaëc phaûi phuø hôïp vôùi trình töï aên uoáng (ví duï aên baùt phôû xong thì phaûi coù quaùn traø, cafeù gaàn ñoù). Caùc nhaø quaûn lyù phaûi kieåm soaùt ñöôïc ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh vò trí, khoaûng caùch, höông vò cuûa caùc quaùn aên treân phoá ñi boä. Beân caïnh ñoù, caùc hoaït ñoäng bieåu dieãn ngheä thuaät ñöôøng phoá caàn ñöôïc phaùt huy, bôûi khoâng nôi ñaâu trong ñoâ thò coù theå trình dieãn toát hôn treân phoá ñi boä. Ñaëc bieät, ôû moät soá phoá ñi boä treân theá giôùi, ngheä thuaät ñöôøng phoá trôû thaønh baûn saéc cuûa noù, ví duï nhö phoá Third ôû Los Angeles. Treân phoá Third, khoâng chæ coù caùc ban nhaïc nghieäp dö phuïc vuï ngöôøi daân, maø coøn coù nhöõng ban nhaïc noåi tieáng ñaõ töøng ñi leân töø saân khaáu ñöôøng phoá, tieâu bieåu nhaát laø ban nhaïc rock Linkin Park. Coâng taùc quaûn lyù vaø kieåm soaùt ôû ñaây cuõng laø moät kinh nghieäm cho Vieät Nam hoïc hoûi. Ai muoán trình dieãn treân phoá Third ñeàu phaûi coù giaáy pheùp bieåu dieãn do chính quyeàn thaønh phoá caáp sau khi ñoùng 37USD/ naêm. Moãi nhoùm nhaïc khi haùt cuõng phaûi caùch nhau toái thieåu 150m ñeå ñaûm baûo khoâng gaây ra trôû ngaïi cho ngöôøi ñi boä.

Keát luaän

Nhö vaäy, ôû caùc ñoâ thò nöôùc ta hieän nay khoâng coù thoùi quen, vaên hoùa ñi boä bôûi haï taàng giao thoâng coâng coäng chöa ñaùp öùng ñöôïc. Trong töông lai, khi caùc tuyeán ñöôøng metro ôû Haø Noäi vaø TP.HCM ñi vaøo khai thaùc, hy voïng nhieàu ngöôøi daân seõ chuyeån sang ñi boä thay vì söû duïng caùc phöông tieän giao thoâng caù nhaân quaù nhieàu nhö hieän nay. Luùc ñoù, vaên hoùa ñi boä cuûa ngöôøi daân hình thaønh vaø chuùng ta seõ coù nhöõng tuyeán phoá ñi boä giaøu caûm xuùc cuõng nhö daàn thay ñoåi moái quan heä coäng ñoàng cö daân ñoâ thò. Maët khaùc, ñeå quaûng baù thöông hieäu moät con phoá ñi boä thì caùch toát nhaát vaãn laø taïo ra nhöõng hình aûnh vaø hoaït ñoäng ñaëc tröng maø khoâng con phoá naøo khaùc treân theá giôùi coù. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, söï phoái hôïp vaø töông taùc giöõa ngöôøi daân vaø nhaø quaûn lyù raát quan troïng, laøm sao ñeå tuyeán phoá vöøa töï do phaùt trieån caùc noäi löïc nhöng vöøa coù söï quaûn lyù vaø kieåm soaùt caàn thieát theo muïc tieâu chung.

Taøi lieäu tham khaûo: (1) Gehl and Gemzoe (2000). New city spaces. The Danish architectural press, Copenhagen (2) J. Jacobs (1992 (1961)). The death and life of great American cities. Vintage Books (3) A.M. Kim (2015). Sidewalk city. Remapping public space in Ho Chi Minh City. University of Chicago Press (4) City of Portland – Office of Transportation (1998). Portland Pedestrian Design Guide

SË 74 . 2015

T«m & Ch†t ThÒ Æ´

trong toå chöùc khoâng gian coâng coäng Haø Noäi KTS. Nguyeãn Phuù Ñöùc

DIEÃN ÑAØN

Khoâng gian coâng coäng Haø Noäi khoâng ñôn thuaàn chæ laø choán sinh hoaït coäng ñoàng maø coøn phaûi laø nôi theå hieän Chaát - Taàm cuûa ñoâ thò vôùi ñaëc tính Thuû ñoâ: Ñaïi dieän, tieâu bieåu vaø tinh teá vaên hoùa Vieät.

hoâng gian coâng coäng laø khoâng gian daønh cho caùc hoaït ñoäng nhieàu ngöôøi, bao goàm hai theå loaïi chính: Khoâng gian vaät theå (khoâng gian troáng: quaûng tröôøng, ñöôøng phoá, coâng vieân caây xanh, maët nöôùc…) vaø Khoâng gian phi vaät theå (caùc dieãn ñaøn treân caùc phöông tieän thoâng tin: Internet, baùo chí, tivi…). Khoâng gian coâng coäng (vaät theå) khoâng chæ coù giaù trò veà chöùc naêng laø ñaùp öùng nhu caàu cuûa cö daân trong sinh hoaït, giao tieáp vaên hoaù, theå thao, thöông maïi... moät caùch thuaän tieän, nhaèm phuïc hoài söùc khoeû, tinh thaàn ngöôøi lao ñoäng maø coøn giaù trò veà caûnh quan ñoâ thò vì ñaây chính laø nhöõng khoâng gian môû, moät phaàn caáu truùc ñoâ thò, neáu keát hôïp toát vôùi vieäc toå chöùc khoâng gian caây xanh, maët nöôùc seõ taïo thaønh nhöõng “khoaûng thôû”, goùp phaàn taùi taïo moâi tröôøng ñoâ thò voán ñaõ chaät choäi. Heä thoáng caùc khoâng gian coâng coäng naøy laø moät boä phaän khoâng theå thieáu, caáu thaønh vaø goùp phaàn taïo neân ñaëc tröng cuûa boä maët ñoâ thò. Ñieàu ñoù cuõng laïi laø yeâu caàu lôùn hôn ñoái vôùi ñoâ thò ñaëc bieät vaø mang tính chaát Thuû ñoâ nhö Haø Noäi. Trong khuoân khoå baøi vieát xin ñeà caäp ñeán quy hoaïch – kieán truùc vaø toå chöùc Khoâng gian vaät theå.

Khaùi quaùt thöïc traïng khoâng gian coâng coäng Haø Noäi

Tính ñeán thôøi ñieåm naøy, khoâng gian coâng coäng Haø Noäi chöa ñaùp öùng ñuû nhu caàu cuûa coäng ñoàng daân cö vaø yeâu caàu ñoái vôùi Thuû ñoâ phaùt trieån vaø baûn saéc: 1. Thieáu veà soá löôïng: Khoâng gian coâng coäng chuû yeáu taïi caùc khu chöùc naêng taäp trung (chính trò, kinh teá, vaên hoaù) hoaëc ñaàu moái giao thoâng. Ngoaøi caùc coâng vieân thì khoâng gian coâng coäng hieän nay ña phaàn laø khoâng gian troáng tröôùc caùc coâng trình lôùn, moät soá ñöôïc xaùc laäp trong quy hoaïch thôøi kyø Phaùp xaâm chieám vaø ñeàu naèm trong trung taâm lòch söû cuûa Haø Noäi ngaøy nay. Neáu tính rieâng quaûng tröôøng, duø vôùi vò theá laø Thuû ñoâ, daân soá noäi thaønh töø Ngaøy giaûi phoùng Thuû ñoâ hôn 60 naêm ñaõ taêng gaáp 60 laàn nhöng ñeán nay Haø Noäi môùi chæ coù 04 quaûng tröôøng (QT) ñöôïc ñaët teân chính thöùc: QT Caùch maïng Thaùng 8 (khu vöïc Nhaø haùt Lôùn, quaän Hoaøn Kieám); QT Quoác teá Lao ñoäng 1-5 (khu vöïc Cung Höõu nghò Haø Noäi, quaän Hoaøn Kieám); QT Ba Ñình (Laêng Chuû tòch Hoà Chí Minh, quaän Ba Ñình) vaø QT Myõ Ñình (Khu lieân hieäp TDTT Myõ Ñình, quaän Nam Töø Lieâm). Khi caàn thieát, moät soá khoâng gian ñöôïc söû duïng chöùc naêng nhö quaûng tröôøng nhö: Coâng vieân (coâng vieân Lyù Thaùi Toå, coâng vieân Leâ Nin…) hoaëc khoâng gian troáng tröôùc caùc coâng trình: Hoàng Vaân - Long Vaân (Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc), Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam, ñeàn Baø Kieäu,... vaø caùc khoâng gian troáng taïi trung taâm caùc quaän huyeän… Nhöng nhìn chung, soá löôïng quaûng tröôøng Haø Noäi khoâng nhöõng thieáu maø coøn phaân boå khoâng ñeàu. 2. Yeáu veà caáp ñoä: Caùc quaûng tröôøng hieän laø khoâng gian coâng coäng ñöôïc söû duïng chuû yeáu phuïc vuï theo kyø cuoäc: leã hoäi, söï kieän lôùn cuûa Trung öông vaø Thaønh phoá. Ngoaøi khu vöïc Ba Ñình vôùi chöùc naêng trung taâm chính trò (caáp ñoä Trung öông) thì 03 quaûng tröôøng coøn laïi cuøng vôùi caùc khoâng gian troáng khaùc vaãn chöa taïo döïng ñöôïc chöùc naêng rieâng, keå caû khu Myõ

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Ñình naèm trong khu TDTT quoác gia. Moät loaïi khoâng gian coâng coäng khaùc, dieãn ra caùc sinh hoaït coäng ñoàng cö daân thöôøng xuyeân hôn, ñoù laø khoâng gian coâng coäng trong khu ñoâ thò môùi, caùc ñôn vò ôû. Söï khoâng roõ raøng veà caáp ñoä söû duïng trong heä thoáng quy hoaïch quaûng tröôøng - khoâng gian troáng, moät soá khoâng gian hieän ñang söû duïng vôùi chöùc naêng ñaûo giao thoâng, caùc khoâng gian coâng coäng khoâng thay theá söû duïng khi coù söï kieän (ví duï nhö Quaûng tröôøng Ba Ñình chæ phuïc vuï caùc ngaøy ñaïi leã cuûa ñaát nöôùc, khoâng ñöôïc söû duïng trong caùc söï kieän cuûa Thuû ñoâ)… ñaõ laøm cho khoâng gian coâng coäng Haø Noäi voán thieáu veà löôïng laïi caøng yeáu veà chaát löôïng söû duïng. Ñaáy laø chöa tính ñeán vieäc toå chöùc, boá trí caùc thieát yeáu dòch vuï, phuïc vuï trong caáu truùc cuûa quaûng tröôøng noùi rieâng, khoâng gian coâng coäng noùi chung. 3. Khoâng gaén keát giöõa khoâng gian, ñòa danh vaø sinh hoaït coäng ñoàng: Gioáng ña phaàn caùc ñoâ thò Vieät Nam, Haø Noäi baét nguoàn töø laøng xoùm vôùi nhu caàu giao tieáp coäng ñoàng xuaát phaùt töø boái caûnh soáng – sinh hoaït quaàn cö, chung toäc heä hoï haøng, ruoäng ñoàng saûn xuaát vaø caùc hoaït ñoäng giao tieáp vôùi nhau. Ví nhö haùt cheøo, quan hoï, leân ñoàng, leã teá thaàn, hoäi hoïp vieäc laøng, xoùm, leã hoäi Teát vôùi caùc hoaït ñoäng mang tính taäp theå, lieân keát vôùi nhau nhö keùo co, muùa roàng... hay giao thöông haøng hoaù, saûn phaåm… ñeàu ñöôïc dieãn ra taïi caùc khoâng gian coâng coäng tieâu bieåu nhö Ñình - Chôï laøng xöa, nay vaãn toàn taïi trong laøng thuoäc caùc huyeän Haø Noäi tröôùc môû roäng vaø ñaëc bieät laø trong tænh Haø Taây cuõ, moät soá xaõ cuûa Hoøa Bình, Vónh Phuùc ñöôïc saùp nhaäp vaøo Haø Noäi. nhöõng thieát cheá laøng, caáu truùc khoâng gian naøy caàn ñöôïc gìn giöõ vaø phaùt huy. Ñoái vôùi caùc quaän noäi thaønh cuõ, tröø quaûng tröôøng Ba Ñình naèm trong khu vöïc coù chöùc naêng trung taâm chính trò cuûa ñaát nöôùc ra, caùc quaûng tröôøng, khoâng gian coâng coäng coøn laïi ñeàu khoâng gaén keát vôùi ñòa danh, giaù trò truyeàn thoáng noåi troäi cuûa khu vöïc hoaëc khoâng ñöôïc toå chöùc, keát noái trong toång theå (coâng vieân Thoáng nhaát khoâng coù chuû theå ñaëc tröng ôû vò trí keát thuùc truïc chính töø coång phía phoá Traàn Nhaân Toâng). Chính vì theá, trong thôøi gian qua, caùc coâng vieân, khoâng gian troáng vieäc thay ñoåi teân (coâng vieân Thoáng Nhaát – coâng vieân Leâ Nin roài laïi dòch chuyeån ñeán Vöôøn hoa Canh Noâng nôi coù töôïng ñaøi

Leâ Nin) hoaëc khoâng phaùt huy taùc duïng nhö Töôïng ñaøi 3 muõi teân taïi Ngoïc Hoài (Thanh Trì) khoâng cuøng chung khoâng gian chuøa lieàn keà maø laïi coång raøo kín, taùch rieâng ranh giôùi.

Giao thoa, hoäi tuï tinh hoa – Ñaëc tröng vaên hoùa khoâng gian coâng coäng Haø Noäi Xaõ hoäi phaùt trieån, yeáu toá thöông maïi kinh teá coù theå thay ñoåi nhöng yeáu toá vaên hoaù thì ngaøy caøng ñöôïc gìn giöõ oån ñònh vaø phaùt huy caùc giaù trò moät caùch baøi baûn vaø vöõng chaéc. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua quaù trình phaùt trieån Thuû ñoâ Haø Noäi:

1. Laø khu vöïc hoäi tuï cuûa vaên hoùa caùc daân toäc, vuøng mieàn Vôùi tính chaát kinh ñoâ töø Lyù Coâng Uaån löïa choïn ñeán nay vuøng ñaát naøy luoân laø trung taâm giao thöông khoâng chæ laø kinh teá maø coøn laø nôi hoäi tuï vaên hoùa caùc vuøng mieàn, daàn taïo döïng vaên hoùa Traøng An. Nhöõng di tích coøn laïi ñeán nay ñaõ chöùng minh ñieàu ñoù. Nay môû roäng, xöù Ñoaøi Haø Taây xöa cuõng ñaõ ñem laïi cho Haø Noäi moät höông saéc khaùc vôùi caùi neáp sinh hoaït gaén saûn xuaát, coâng vieäc nhaø noâng, vieäc laøng, toå chöùc taïi khoâng gian coâng coäng ñình truyeàn thoáng, caàn ñöôïc löu giöõ, phaùt huy thaønh baûn saéc. 2. Laø nôi ñöôïc tieáp caän vôùi nhieàu loaïi hình vaên hoùa theá giôùi Cuõng do tính chaát kinh ñoâ, trung taâm vaø ñaàu moái neân töø xöa ñaõ coù söï buoân baùn cuûa ngöôøi Hoa (phoá Maõ Maây, Haøng Buoàm), ngöôøi Phaùp (phoá Traøng Tieàn, Leâ Thaùi Toå), Haø Lan, Nhaät Baûn… laø nhöõng caùch thöùc môùi, giao thoa vôùi vaên hoùa Vieät. Ñieàu naøy cuõng ñöôïc theå hieän trong toång theå caáu truùc ñoâ thò cuõng nhö caùc chi tieát trong coâng trình kieán truùc coâng trình lôùn, coâng trình tín ngöôõng: ñeàn Baïch Maõ vôùi hình töôïng ngheâ treân xaø ngang, loàng ñeøn hình hoa sen treân ñaàu boán xaø naùch, maùi voøm hình voû cua lieân keát giöõa phöông ñình vôùi ñaïi baùi mang phong caùch kieán truùc cuûa caùc phöông ñình taïi Hoäi Quaùn Hoäi An cuûa ngöôøi Hoa, Nhaät Baûn xaây döïng. Trong thôøi ñaïi phaùt trieån, giao löu nhanh vaø maïnh, nhöõng sinh hoaït môùi naûy sinh taïi caùc ñoâ thò lôùn: theå duïc nhòp ñieäu, khieâu vuõ theå thao coå ñieån, hiphop ñöôøng phoá, döôõng sinh, taäp ski, xe ñaïp ñòa hình… thuoäc moïi taàng lôùp, löùa tuoåi vaø caùch thöùc aên maëc, theå hieän... cuõng trôû thaønh thaùch thöùc, ñoøi hoûi khoâng gian coâng coäng ñaùp öùng.

3. Haø Noäi – Ñoâ thò Thuû ñoâ vôùi lòch söû hôn 1000 naêm tuoåi gaén boù söù meänh troïng traùch vaø töï haøo laø kinh ñoâ, thuû ñoâ cuûa ñaát Vieät. Caùc coâng trình, söï kieän quoác gia ñöôïc xaây döïng, toå chöùc taïi ñaây. Thôøi phong kieán coù Vaên Mieáu – Quoác Töû Giaùm, Tröôøng Thi… ñeán giai ñoaïn Phaùp xaâm chieám, quy hoaïch Haø Noäi mang caáp ñoä thuû phuû cuûa Lieân bang Ñoâng Döông vôùi caùc coâng trình chuû theå, coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán khoâng gian ñoâ thò nhö Nhaø haùt Loùn, Ngaân haøng Nhaø nöôùc, Nhaø thôø Lôùn, Ga Haø Noäi, Cung Ñaáu xaûo… ñeàu coù nhöõng khoaûng khoâng gian phía tröôùc. Caùc khoâng gian xanh quy moâ lôùn nhu hoà Göôm, coâng vieân Lyù Thaùi Toå, vöôøn hoa Chí Linh, Coå Taân… ñeàu ñöôïc xaùc ñònh vaø boå sung theâm baèng caùc tuyeán phoá phuï trôï khoâng gian. Ñeán giai ñoaïn thöïc hieän chính saùch Môû cöûa, hoäi nhaäp, Haø Noäi phaùt trieån, xaây döïng môùi caùc coâng trình taàm côõ quoác gia, quoác teá nhö Khu lieân hieäp TDTT Myõ Ñình phuïc vuï SEAGAME 23, Trung taâm Hoäi nghò Quoác gia phuïc vuï Hoäi nghò APEC, Baûo taøng Haø Noäi chaøo möøng Ñaïi leã kæ nieäm 1000 naêm Thaêng Long – Haø Noäi, Nhaø Quoác hoäi… vôùi söï tham gia thi tuyeån vaø thieát keá cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi ñaõ theå hieän ñöôïc tính ñaïi dieän, tieâu bieåu, vaên hoùa vaø thôøi ñaïi ñoái vôùi moãi coâng trình - Taàm vaø Chaát cuûa Thuû ñoâ trong caùc khoâng gian coâng coäng. Vì theá, vieäc tieáp tuïc phaùt huy tính ñaïi dieän, tieâu bieåu trong söï nghieäp phaùt trieån ñoâ thò noùi chung, khoâng gian coâng coäng noùi rieâng thì Haø Noäi môùi tieáp tuïc coù ñöôïc nhöõng khu vöïc, coâng trình yù nghóa. Ñoù cuõng laø tính nhaân vaên cuûa Thuû ñoâ ngaøn naêm vaên hieán.

Naâng taàm khoâng gian coâng coäng thuû ñoâ Haø Noäi

1. Veà Quy hoaïch Heä thoáng, phaân caáp phaân loaïi khoâng gian coâng coäng: Khoâng gian coâng coäng ñöôïc hình thaønh lieân quan maät thieát vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi vaø caùc yeáu toá vaên hoùa, ñòa danh. Xaõ hoäi caøng phaùt trieån, aùp löïc coâng vieäc caøng lôùn, nhu caàu giao tieáp coâng coäng ngaøy caøng cao vaø phong phuù nhieàu loaïi hình. Vì vaäy, chuùng phaûi ñöôïc ñònh vò töø quy hoaïch toång theå thaønh phoá ñeán quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng caùc caáp nhaèm ñem ñeán söï tieän ích toái ña cho coäng ñoàng vaø goùp phaàn xaây döïng hình aûnh cuûa moät Thuû ñoâ phaùt trieån vaên minh vaø baûn saéc. SË 74 . 2015

Thôøi kinh teá taäp trung, lyù töôûng vaø giaù trò tinh thaàn ñöôïc chuù troïng neân caùc khoâng gian coâng coäng phaùt trieån maïnh, ñuû caáp ñoä: tieåu khu (phöôøng, xaõ), khu (quaän, huyeän), thaønh phoá (ôû Haø Noäi coøn theâm laø caáp quoác gia) vôùi ñuû caùc loaïi hình: Vaên hoaù (Nhaø vaên hoaù, Raïp chieáu phim, Baõi chieáu boùng...), TDTT (Saân vaän ñoäng), khoâng gian môû (coâng vieân, quaûng tröôøng...) ñöôïc quy hoaïch, xaây döïng ñoàng boä, ñaùp öùng nhu caàu sinh hoaït cuûa caùc taàng lôùp nhaân daân cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa caùc caáp ngaønh. Böôùc vaøo thôøi kyø Ñoåi môùi, caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia quy hoïach, ñaàu tö xaây döïng, quan nieäm vaø caùch thöùc laøm quy hoaïch cuõng khaùc nhöng ña phaàn chuû ñaàu tö quan taâm ñeán lôïi nhuaän, taäp trung khai thaùc xaây döïng nhaø ôû kinh doanh, hoaëc neáu ñaàu tö khoâng gian coâng coäng thì môùi chæ döøng ôû moät vaøi chöùc naêng treân treân tuyeán ñöôøng truïc chính, coù heø roäng, saân vöôøn laøm trung taâm sinh hoaït coäng ñoàng cuûa caû khu ôû, chöù chöa ñaày ñuû caùc loaïi hình, coâng trình ñaùp öùng nhu caàu hoaït ñoäng, keå caû ñoái vôùi khu ñoâ thò môùi maø daân soá töông ñöông caáp phöôøng. Vieäc xaõ hoäi hoùa laø caàn thieát ñeå huy ñoäng moïi nguoàn löïc xaõ hoäi tham gia ñaàu tö, khai thaùc söû duïng, trong ñoù coù khoâng gian coâng coäng, nhöng caàn kieåm soaùt ñeå vöøa ñaït hieäu quaû kinh teá nhöng vaãn ñaûm baûo caáu truùc caûnh quan, quy hoaïch ñoâ thò phuïc vuï coäng ñoàng daân cö. Ñoàng thôøi cuõng caàn quaûn lyù traùnh bò laán chieám hoaëc bò vaây quanh bôûi caùc loaïi hình dòch vuï töï phaùt, taïm bôï..., maát ñi hình aûnh khoâng gian caûnh quan nguyeân goác. Vì theá, ñoái vôùi Haø Noäi caàn xaùc ñònh caùc khoâng gian coâng coäng ôû caáp ñoä Quoác gia ñeå xaây döïng caùc tieâu chí töông xöùng vò theá cuûa Thuû ñoâ nhaèm ñaàu tö troïng ñieåm vaø thích ñaùng. Caàn nhanh choùng nghieân cöùu vaø hoaøn chænh Quy hoïach heä thoáng khoâng gian coâng coäng keát hôïp toå chöùc heä thoáng töôïng, töôïng ñaøi ñoâ thò ôû moïi caáp ñoä: quoác gia, thaønh phoá vaø khu ñoâ thò môùi hay laøng xoùm (thaønh phoá - quaän huyeän – phöôøng xaõ) ñuùng tieâu chuaån quy hoaïch (phaïm vi, loaïi hình, chöùc naêng, quy moâ, dieän tích). Phaân caáp roõ thì môùi phaân loaïi ñaàu tö vaø ñaàu tö coù troïng ñieåm; caùc caáp ngaønh töø Trung öông, Thaønh phoá ñeán caùc quaän huyeän, laøng xaõ vaø coäng ñoàng daân cö môùi cuøng chung tay gaùnh vaùc, tham gia ñeà xuaát caùc khu vöïc, truïc, ñieåm khoâng gian coâng coäng thieát yeáu

SË 74 . 2015

vaø keâu goïi ñaàu tö ñuùng muïc ñích maø coäng ñoàng daân cö ñang caàn vaø höôùng tôùi, traùnh tình traïng ñaàu tö laõng phí roài boû hoang. Söï ñoàng boä, thoáng nhaát, phoái hôïp, boå sung treândöôùi ñaõ taïo döïng caùc khoâng gian coâng coäng mang nhieàu yù nghóa thieát thöïc: Baûo toàn caùc khoâng gian cuõ, toân troïng caùc giaù trò vaên hoaù lòch söû ñoàng thôøi xaây döïng trung taâm môùi, ñaåy nhanh toác ñoä ñoâ thò hoaù phaùt trieån beàn vöõng. Vieäc phaân taûn naøy cuõng goùp phaàn traùnh taäp trung quaù taûi vaøo caùc khoâng gian coâng coäng trong caùc trung taâm cuõ vaøo nhöõng ngaøy leã, hoäi lôùn. Raø soaùt, hieäu chænh, boå sung caùc loaïi hình khoâng gian coâng coäng hieän coù: Treân cô sôû heä thoáng khoâng gian coâng coäng thaønh phoá maø xaùc ñònh caùc khu vöïc troïng yeáu ñaàu tö nghieân cöùu, xaây döïng. Qua kinh nghieäm nghieân cöùu toång theå trong caùch laøm cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh xaây döïng ñaïi loä ñi boä treân phoá Nguyeãn Hueä trong khu trung taâm cuõ. Haø Noäi cuõng ñaõ töøng toå chöùc cuoäc thi thieát keá ñoâ thò Khu vöïc hoà Göôm. Ñaây laø vieäc laøm ñuùng höôùng nhöng neáu ñaàu baøi xaùc ñònh tính baát bieán cuûa khu trung taâm lòch söû - giaù trò di saûn ñoâ thò vôùi caùc tieâu chí cuï theå nhaèm nhaán maïnh caûnh quan, boå sung caùc chöùc naêng trong ñoù coù caùc khoâng gian coâng coäng, phuïc vuï coäng ñoàng thì keát quaû cuoäc thi seõ ñöôïc taäp trung, roõ neùt vaø khaû thi vôùi yeáu toá naøo baûo toàn, loaïi boû hay khu vöïc naøo coù theå khai thaùc phaùt trieån, thaäm chí ñeà xuaát chính saùch ñeå Nhaø nöôùc hay Thaønh phoá mua laïi sôû höõu tö nhaân taïi caùc khoâng gian troïng ñieåm, tieâu bieåu, khu vöïc coù giaù trò (trung taâm), phuïc vuï muïc ñích chung ñoâ thò. Ñoái vôùi khu phoá coå, cuõ: Khai thaùc toái ña khoâng gian troáng tröôùc caùc coâng trình lôùn: Chôï Ñoàng Xuaân, Vöôøn hoa Vaïn Xuaân, khu vöïc Ñaøi phun nöôùc - Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc, coång Coâng vieân Thoáng nhaát (phoá Traàn Nhaân Toâng)… keát hôïp caùc dòch vuï taïi choã. n Ñoái vôùi caùc khoâng gian coâng coäng hieän coù: Nghieân cöùu ñieàu chuyeån chöùc naêng caùc coâng trình chöùc naêng chuû ñaïo nhö chuyeån vò trí Truï sôû UBND Thaønh phoá ñeán vò trí Ngaân haøng Nhaø nöôùc hieän nay (Ngaân haøng di dôøi ra khu trung taâm taøi chính Taây Hoà Taây ñang xaây döïng, giaûm taûi aùch taéc trung taâm cuõ); keát hôïp vôùi coâng vieân Lyù Thaùi Toå seõ hoaøn thieän truïc quy hoaïch vaø coù ñöôïc moät toång theå quaûng tröôøng haønh chính Thaønh phoá töông xöùng.

n Ñoái vôùi caùc khoâng gian coù theå môû roäng: Boå sung theâm chöùc naêng, hoaøn thieän caùc coâng trình dòch vuï. Ví duï nhö Quaûng tröôøng Myõ Ñình taêng cöôøng chöùc naêng beân caïnh chöùc naêng thi ñaáu TDTT, nhaèm thu huùt caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng. n Ñoái vôùi caùc khoâng gian sinh hoaït mang daùng daáp laøng xaõ: Tieáp tuïc tu boå, khai thaùc khoâng gian Ñình laøng, Nhaø vaên hoùa baèng caùc hoaït ñoäng, sinh hoaït cuûa caùc ñoaøn theå cuûa nhaân daân, caùc hoaït ñoäng nhö Toøa aùn löu ñoäng… Caùch laøm naøy seõ duy trì neáp laøng, ñoàng thôøi tieát kieäm ngaân saùch xaây döïng hoäi tröôøng, phoøng hoïp.

Ñaàu tö xaây döïng môùi khoâng gian coâng coäng ñoàng boä, hoaøn chænh: n Caùc trung taâm môùi cuûa Haø Noäi: Ñaåy nhanh tieán ñoä xaây döïng caùc Khu vöïc mang tính chaát haït nhaân, kích thích söï phaùt trieån khu vöïc nhö khu Taây Hoà Taây vôùi quy moâ töông xöùng vò theá, taàm thôøi ñaïi cuûa Thuû ñoâ, goùp phaàn giaûm taûi taäp trung vaøo caùc khoâng gian coâng coäng trong trung taâm cuõ nhöõng ngaøy leã hay söï kieän lôùn cuûa quoác gia, thaønh phoá. Caùc khoâng gian coâng coäng hieän ñaïi naøy seõ ñöôïc taïo döïng vôùi loaïi hình ña chöùc naêng ñeå thu huùt boä phaän lôùn thanh nieân vôùi nhieàu “saân chôi”, giao löu cho coäng ñoàng chung cuõng nhö cho caùc hoaït ñoäng chuyeân bieät, loïai hình môùi. Ñeå coù khoâng gian coâng coäng ña naêng, ñaùp öùng coäng ñoàng vaø mang tính tieâu bieåu cuûa Thuû ñoâ, cuõng caàn coù quy ñònh, tieâu chuaån baét buoäc trong thieát keá töøng loaïi hình, caáp ñoä, toå chöùc khoâng gian, thieát keá ñoâ thò cuõng nhö trong khai thaùc, quaûn lyù, öùng xöû, söû duïng.

Caùc khu ñoâ thò môùi: Xaây döïng ñoàng boä, keát hôïp tieát kieäm ñaát baèng caùch keát noái caùc khoâng gian sinh hoaït coäng ñoàng, toå chöùc ñôn vò haønh chính UBND Phöôøng (neáu ñuû quy moâ), caùc cô sôû vaên hoaù, thöông maïi dòch vuï, ñaàu moái giao thoâng, TDTT… nhö moät chæ tieâu baét buoäc ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng khu ñoâ thò môùi, khu ôû, baát keå loïai hình nhaø ôû: cao caáp hay nhaø ôû chính saùch, xaõ hoäi, taùi ñònh cö vôùi muïc tieâu xaây döïng khu ôû vaên minh, chaát löôïng, phuïc vuï cho con ngöôøi. Ñoàng thôøi phaûi xaây döïng cheá taøi, kieåm tra, kieåm soaùt, cô cheá baét buoäc chuû ñaàu tö khi xaây döïng caùc khu ñoâ thò môùi phaûi trieån khai ñoàng boä, chaát löôïng vieäc xaây döïng khoâng gian coâng coäng, haï taàng kyõ thuaät, haï taàng xaõ hoäi.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

2. Veà kieán truùc: Xaùc ñònh khoâng gian coâng coäng thaønh phoá, ñaëc bieät laø quaûng tröôøng hình thaønh do söï vaây hôïp hoaëc haïn ñònh cuûa coâng trình kieán truùc vaø ngöôïc laïi. Khoâng gian naøy keát noái nhöõng thaønh toá ñoäc laäp taïo thaønh moät toång theå. Vì vaäy, moãi khoâng gian coâng coäng, tuøy theo vò trí, caûnh quan khu vöïc; caáp ñoä vaø coâng naêng hoaëc chuû ñeà ñeå taïo döïng 3 thaønh toá quaàn hôïp quanh chuû ñeà ñoù: Tieåu phaåm tieâu chí cuûa chuû ñeà, nhöõng khoâng gian kieán truùc vaø khoâng gian hoaït ñoäng coâng coäng; coù taùc duïng môû roäng noái tieáp ra beân ngoaøi vaø ñoàng thôøi khoâng gian beân ngoaøi laïi taùc ñoäng töông hoã, boå sung cho khoâng gian beân trong cuûa khoâng gian coâng coäng. Hoaøn thieän khoâng gian coâng coäng: n OÅn ñònh vaø hoaøn thieän toång theå khoâng gian coâng coäng, ñaëc bieät laø caùc khu vöïc troïng yeáu, caùc khu vöïc trung taâm thaønh phoá, coù aûnh höôûng lôùn trong khoâng gian ñoâ thò nhö Khu trung taâm Chính trò Ba Ñình, Khu Quaûng tröôøng Caùch maïng thaùng 8, Quaûng tröôøng Lao ñoäng 1-5… Moãi khu vöïc khoâng gian coâng coäng caàn coù quy ñònh kieåm soaùt cuï theå trong vieäc toå chöùc khoâng gian: Xaùc ñònh coâng trình kieán truùc coù giaù trò tieâu bieåu, ñoä cao, quy moâ, khoaûng luøi, taàm nhìn, ñoä vöôn ban coâng, phong caùch kieán truùc, maøu saéc, quaûng caùo, chieáu saùng… cuûa caùc coâng trình vaây hôïp hay daãn höôùng nhaèm nhaán maïnh chuû theå cuûa khoâng gian. Ñoái vôùi khoâng gian quaûng tröôøng: Khaùc vôùi quaûng tröôøng chaâu AÂu, khoâng gian quaûng tröôøng Haø Noäi laø khoâng gian môû, khoâng vaây kín. Vì vaäy, caàn coù quy ñònh roõ kích thöôùc vaø quy moâ quaûng tröôøng treân cô sôû kích thöôùc, quy moâ vaø hình theå cuûa kieán truùc bao quanh quaûng tröôøng, vôùi coâng naêng, tyû xích giöõa con ngöôøi vaø nhöõng nhaân toá chuû yeáu aûnh höôûng tôùi hình thaùi khoâng gian cuûa quaûng tröôøng nhö: Kieán truùc xung quanh, toå hôïp hình theå, hoaøn caûnh kieán truùc hình thaønh töø maët ñöùng; Quan heä giöõa quaûng tröôøng vaø ñöôøng phoá; Kích thöôùc vaø hình thöùc kyû haø cuûa quaûng tröôøng; Phöông thöùc vaø möùc ñoä vaây hôïp cuûa coâng trình xung quanh; Quan heä giöõa quaûng tröôøng vôùi kieán truùc chuû theå, giöõa quaûng tröôøng vôùi caùc tieåu phaåm tieâu chí chuû theå; Coâng naêng cuûa quaûng tröôøng. n Ñieåu chuyeån, loaïi boû chöùc naêng khoâng phuø hôïp: Toå chöùc, saép xeáp laïi giao thoâng ñeå caùc khoâng gian coâng coäng, ñaëc bieät laø

quaûng tröôøng khoâng bieán thaønh ñaûo giao thoâng, nhaèm ñaûm baûo an toaøn cho coäng ñoàng tieáp caän söû duïng vaø môû roäng khoâng gian söû duïng; Toå chöùc lieân keát phöông tieän di chuyeån du lòch (xe ñieän) vôùi giao thoâng coâng coäng tieáp caän deã daøng khoâng gian coâng coäng. Ví duï nhö Nhaø haùt Kòch Vieät Nam phía sau khoâng gian Quaûng tröôøng Caùch maïng thaùng Taùm neân phaù boû, thay theá vaøo ñoù laø tuyeán giao thoâng nhaèm phaân luoàng caùc phöông tieän giao thoâng cô giôùi khoâng ñi qua khu vöïc quaûng tröôøng Caùch maïng thaùng 8, hoaëc toå chöùc giao thoâng ngaàm keát hôïp ga ra ngaàm döôùi khoâng gian tröôùc Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø Coâng vieân Lyù Thaùi Toå, keát hôïp toå chöùc caùc taàng ngaàm thöông maïi töø phoá Ñinh Tieân Hoaøng vaøo seõ taïo thaønh moät khoâng gian lieân hoaøn taêng cöôøng chöùc naêng cho khu trung taâm Hoà Göôm. Phaù boû caùc coâng trình taïm bôï, maùi che maùi vaåy, bieån quaûng caùo gaây maát myõ quan quanh khu vöïc. Höôùng söï tham gia cuûa caùc coâng trình tö nhaân xung quanh khoâng gian coâng coäng baèng söï khuyeán khích giaûm thueá kinh doanh hay cuøng höôûng lôïi ích nhö caùch laøm cuûa Hoäi An. n Taêng cöôøng chöùc naêng môùi: Boå sung chuû theå hoaëc heä thoáng phuø ñieâu phuï trôï cho tính chaát, chöùc naêng cuûa töôïng ñaøi chính nhö daõy phuø ñieâu phía sau töôïng ñaøi Quang Trung taïi Coâng vieân Ñoáng Ña; Boå sung caây xanh, boàn hoa, thoáng nhaát vaät lieäu laùt phuø hôïp caûnh quan; nghieân cöùu hình thöùc vaø caùch thöùc dòch vuï, huy ñoäng coäng ñoàng cö daân khu vöïc tham gia (coù höôùng daãn vaø kieåm soaùt): aên uoáng, veä sinh, phoøng choáng chaùy, thu gom raùc; Thieát keá maãu ñeøn, coät ñeøn chieáu saùng, nôi nghæ chaân, maùi hieân, bieån hieäu… Ñònh hình caùc khu vöïc chöùc naêng vaø löïa choïn noäi dung trieån laõm tranh, töôïng nhö caùch laøm cuûa thaønh phoá Hueá; Taïo döïng khoâng gian keát noái dòa danh nhö töôïng vua Leâ, ñeàn Baø Kieäu sang beân phía hoà…

Taêng cöôøng chöùc naêng ñi boä treân toaøn khu vöïc, ñaëc bieät laø taïi khu vöïc lieàn keà quaûng tröôøng; Toå chöùc caùc hoaït ñoäng vaên hoùa heø phoá, bieåu dieãn ngheä thuaät taïi khoâng gian coâng coäng nhö caùch laøm thaønh coâng trong Khu phoá Coå Haø Noäi vaøo moãi cuoái tuaàn. Kieåm soaùt chöùc naêng khu vöïc laân caän: Ñoàng boä vieäc nhaán maïnh coâng trình chuû

theå, chænh trang maët ñöùng caùc coâng trình vaây hôïp vaø oån ñònh laïi caùc coâng trình daãn höôùng töø caùc tuyeán phoá höôùng tôùi khoâng gian coâng coäng. Xaùc ñònh roõ chöùc naêng quy hoaïch cuûa töøng coâng trình ñeå chænh trang laïi kieán truùc phuø hôïp theo höôùng nhaán maïnh hay laøm ñoàng chaát boä maët beân ngoaøi; Saép xeáp oån ñònh, coù vaên hoùa caùc loaïi hình kinh doanh dòch vuï doïc phoá… Ví duï: tuyeán phoá Ñieän Bieân Phuû caàn di chuyeån caùc chöùc naêng nhö buoân baùn xe maùy, ñieän thoaïi, quaàn aùo cöôùi… Caùc cô quan, coâng trình xung quanh caùc khu vöïc coâng coäng lôùn nhö hoà Göôm, neân phaù boû haøng raøo ñeå goùp phaàn môû roäng khoâng gian sinh hoaït coâng coäng cuõng nhö khoâng gian thuï caûm thaåm myõ coâng trình, ñoùng goùp cho hình aûnh ñoâ thò vaên minh (nhö caùch laøm cuûa Ngaân haøng ANZ phoá Leâ Thaùi Toå). Gaén keát sinh hoaït coäng ñoàng vôùi khoâng gian coâng coäng: Söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo coâng taùc quy hoïach laø caàn thieát vaø coù nhö vaäy thì quy hoaïch môùi khaû thi, ñi vaøo cuoäc soáng vaø thöïc söï ñaùp öùng yeâu caàu cuûa cö daân. Caùc toå daân phoá, toå chöùc xaõ hoäi, chính quyeàn caáp cô sôû phaûi laø nhöõng ngöôøi ñeà ñaït nguyeän voïng cuûa daân trong coâng taùc quy hoaïch, ñeà xuaát, löïa choïn gæai phaùp toái öu cho khoâng gian coâng coäng ñoâ thò. Ñoàng thôøi cuõng laø toå chöùc coù traùch nhieäm phoå bieán, thoâng tin naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng, xaây döïng loái soáng vaên minh ñoâ thò töø caùch aên maëc, öùng xöû vaên hoùa, xöùng ñaùng laø cö daân thanh lòch cuûa Thuû ñoâ vaên hieán. Ñoái vôùi caùc khu vöïc di tích nhö Hoaøng thaønh, Ñình laøng: Caàn khoâi phuïc laïi caùc hoaït ñoäng. leã hoäi, sinh hoaït ñaõ gaén lieàn vôùi khoâng gian coâng coäng töø luùc hình thaønh hay gaén vôùi lòch söû cuûa ñòa danh ñoù ñeå coâng trình kieán truùc truyeàn thoáng xöa ñoù ñöôïc soáng, hoøa quyeän vôùi hoàn, tinh thaàn thôøi ñaïi nay. Khoâng gian coâng coäng caàn ñöôïc nhìn nhaän nhö moät yeáu toá quyeát ñònh trong vieäc mang laïi chaát löôïng cuoäc soáng ñoâ thò ñeå thöïc söï trôû thaønh moät moâi tröôøng soáng toát, goùp phaàn taêng söï gaén boù vôùi con ngöôøi vaø nôi choán, queâ höông. SË 74 . 2015

Moät coâng vieân caùch bao xa?

Veõ baûn ñoà söï phaân boá vaø khaû naêng tieáp caän khoâng gian coâng coäng taïi Haø Noäi Giôùi thieäu DIEÃN ÑAØN Phaïm Thò Thanh Hieàn* Danielle Labbeù** EÙtienne Pelletier***

Khoâng gian coâng coäng noùi chung vaø caùc coâng vieân ñoâ thò noùi rieâng coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ñoâ thò, cuõng nhö söï beàn vöõng cuûa caùc thaønh phoá (Chiesura 2004). Do vaäy, ñieàu quan troïng laø hieåu ñöôïc caùc khoâng gian coâng coäng thay ñoåi nhö theá naøo trong quaù trình ñoâ thò hoùa vaø xem xeùt lieäu ngöôøi daân coù theå tieáp caän nhöõng khoâng gian naøy hay khoâng. Muïc tieâu cuûa baøi vieát naøy goàm hai phaàn: i) xem xeùt söï phaùt trieån phaân boá cuûa caùc khoâng gian coâng coäng trong khoaûng thôøi gian töø naêm 2000 ñeán 2010; ii) hieåu ñöôïc caùc möùc ñoä tieáp caän khoâng gian (noùi caùch khaùc, lieân quan ñeán vuøng phuïc vuï cuûa caùc coâng trình naøy) vaøo naêm 2010 cuûa Haø Noäi. Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi xem xeùt ba loaïi khoâng gian coâng coäng taïi Haø Noäi: coâng vieân, vöôøn hoa vaø khu maët nöôùc vì chuùng coù vai troø quan troïng ñoái vôùi cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân.

AÛnh treân: Khaû naêng tieáp caän coâng vieân baèng ñi boä vaø xe ñaïp laø quaù thaáp khi nhieàu ngöôøi daân ôû HN phaûi ñi ñeán coâng vieân baèng xe maùy. - Nguoàn: Taùc giaû

SË 74 . 2015

Đường phố năm 2000 và 2010

Baûng 1: Caùc baûn ñoà vaø moâ taû soá lieäu - Nguoàn: Caùc taùc giaû

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Phöông phaùp luaän

Caùc baûn ñoà vaø soá lieäu daân soá Coâng vieân vaø vöôøn hoa ñöôïc xaùc ñònh theo baûn ñoà cuûa Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng (Boä TN & MT). Khu maët nöôùc (hoà, ao vaø ñaàm laày) ñöôïc xaùc ñònh töø hình aûnh cuûa Google Earth. Chi tieát kyõ thuaät cuûa caùc soá lieäu ñöôïc trình baøy trong Baûng 1. Ño löôøng khaû naêng tieáp caän khoâng gian Ñeå ño löôøng khaû naêng tieáp caän cuûa caùc khoâng gian coâng coäng, chuùng toâi veõ vuøng phuïc vuï cuûa chuùng, töông ñöông vôùi caùc vuøng ñeäm xung quanh chuùng töø caùc khoaûng caùch khaùc nhau. Phöông phaùp naøy cho pheùp caùc caùn boä ñòa phöông coù theå deã daøng giaûi thích keát quaû, taïo thuaän lôïi cho vieäc coâng taùc vaän ñoäng chính saùch vaø caùc haønh ñoäng coù theå trong töông lai do caùc cô quan chöùc naêng thöïc hieän (Lotfi vaø Koohsari, 2009), phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu chính cuûa baùo caùo naøy. Vôùi nhöõng lyù do naøy,ï ñaây laø moät phöông phaùp ño khaû naêng tieáp caän coâng vieân ôû qui moä ñòa phöông ñöôïc nhieàu nhaø nghieân cöùu söû duïng (Lotfi vaø Koohsari, 2009;. Jones et al., 2009).

2008) vaø trong khoaûng 4000m vaø 6000m taïi Ñaøi Loan (Chang et al., 2008). Khaû naêng tieáp caän khoâng gian ñaõ ñöôïc tính toaùn baèng ArcGIS vôùi phaàn môû roäng Phaân tích Maïng löôùi vaø söû duïng maïng löôùi ñöôøng phoá cuûa Haø Noäi. Ñoái vôùi moãi moät trong ba loaïi khoâng gian coâng coäng (vöôøn hoa, coâng vieân vaø caùc khu maët nöôùc), chuùng toâi ñaõ tính toaùn vuøng phuïc vuï taïi ba khoaûng caùch: 500m, 900m (khoaûng caùch ñi boä) vaø 3000m (khoaûng caùch ñi xe ñaïp). Moät minh hoïa veà moät vuøng phuïc vuï trong Hình 1. Ñieàu naøy cho pheùp chuùng toâi deã daøng xaùc ñònh caùc khu vöïc trong thaønh phoá maø khaû naêng tieáp caän vôùi khoâng gian coâng coäng coù khaû naêng bò haïn cheá.

Nhöõng phaùt hieän chính

Chuùng toâi xem xeùt 3 khoaûng caùch xung quanh moãi khoâng gian coâng coäng: 500m (khoaûng caùch ñöôïc ñeà xuaát ñeán caùc khoâng gian coâng coäng ñòa phöông, theo caùc quy ñònh cuûa Vieät Nam), khoaûng caùch ñi boä (töø khaûo saùt cuûa chuùng toâi) vaø khoaûng caùch di chuyeån baèng xe ñaïp (tính töø cuoäc khaûo saùt cuûa chuùng toâi). Maëc duø xe maùy laø moät trong caùc phöông tieän ñi laïi phoå bieán nhaát cuûa ngöôøi daân Haø Noäi, chuùng toâi quyeát ñònh xem xeùt khoaûng caùch ñi boä vaø ñi xe ñaïp bôûi vì chuùng laø hình thöùc di chuyeån maø moïi ngöôøi coù theå söû duïng baát keå thu nhaäp (hoaëc tình traïng söùc khoûe, ñoái vôùi ngöôøi ñi boä). Hôn nöõa, chuùng ñöôïc coi laø moät phöông tieän giao thoâng thuaän tieän, laønh maïnh theo caùc toå chöùc y teá coâng coäng nhö Toå chöùc Y teá Theá giôùi (Edwards vaø Tsouros, 2006), vaø ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu cuûa HealthBridge, ñoái taùc cuûa chuùng toâi trong nghieân cöùu naøy. Trong moät cuoäc khaûo saùt ñöôïc nhoùm nghieân cöùu cuûa chuùng toâi thöïc hieän veà khaû naêng tieáp caän boán coâng vieân, chuùng toâi coù ñöôïc thôøi gian di chuyeån (nhöng khoâng coù khoaûng caùch) ñeán coâng vieân. Trong phaân tích sau ñaây cuûa chuùng toâi, khoaûng caùch ñeán caùc coâng vieân ñöôïc tính theo toác ñoä di chuyeån trung bình baèng xe ñaïp vaø ñi boä döïa treân caùc baùo caùo veà di chuyeån taïi caùc thaønh phoá chaâu AÙ. Theo moät baùo caùo cuûa Ngaân haøng Phaùt trieån chaâu AÙ, toác ñoä ñi boä trung bình trong caùc thaønh phoá chaâu AÙ döï kieán thay ñoåi töø 1,2m ñeán 1,5m moãi giaây, hoaëc 72m ñeán 90m moãi phuùt (Leather et al., 2011). Giaû thieát raèng thôøi gian ñi boä ñeán coâng vieân trong cuoäc ñieàu tra cuûa chuùng toâi laø 12 phuùt, vì theá khoaûng caùch ñi boä öôùc tính thay ñoåi töø 864m ñeán 1080m, sau ñoù ñöôïc laøm troøn ñeán 900m ñeå deã giaûi thích. Khi söû duïng xe ñaïp, toác ñoä trung bình taïi Ñaøi Loan thay ñoåi töø 10 ñeán 14km/h (Chang et al., 2008). Giaû thieát raèng thôøi gian ñi ñeán coâng vieân baèng xe ñaïp trong cuoäc khaûo saùt cuûa chuùng toâi laø 17 phuùt; khoaûng caùch ñi laïi baèng xe ñaïp ñöôïc öôùc tính laø töø 2800m ñeán 4000m. Tuy nhieân, trong moät thaønh phoá ñoâng ñuùc nhö Haø Noäi, chuùng toâi giaû ñònh toác ñoä ñi xe ñaïp thaäm chí coøn thaáp hôn 14km/h, sau ñoù chuùng toâi laøm troøn khoaûng caùch ñi laïi baèng xe ñaïp laø 3000m. Con soá naøy cuõng coù veû hôïp lyù khi so saùnh vôùi thôøi gian trung bình chuyeán ñi ôû caùc thaønh phoá chaâu AÙ, ví duï döôùi 4000m ôû Singapore (Barter, 2008), döôùi 5000m ôû caùc thaønh phoá AÁn Ñoä (Tiwari vaø Jain,

Hình 1. Vuøng phuïc vuï ôû khoaûng caùch toái ña 500m, caên cöù vaøo maïng löôùi ñöôøng phoá xung quanh moät vöôøn hoa - Nguoàn: Caùc taùc giaû.

Söï phaùt trieån cuûa khoâng gian coâng coäng töø naêm 2000 ñeán naêm 2010 Laø heä quaû cuûa moái quan taâm ngaøy caøng nhieàu tôùi khoâng gian coâng coäng trong caùc chính saùch coâng, phaân boá cuûa khoâng gian coâng coäng

Hình 2. Thay ñoåi trong toång dieän tích caùc khu maët nöôùc, vöôøn hoa, vaø coâng vieân töø naêm 2000 ñeán naêm 2010 vaø toång dieän tích ñöôøng beân hoà naêm 2010 - Nguoàn: Caùc taùc giaû SË 74 . 2015

cuûa Haø Noäi coù nhöõng thay ñoåi tích cöïc, bao goàm ba thay ñoåi chính (Hình 2). Möôøi moät vöôøn hoa môùi ñöôïc taïo ra töø naêm 2000 ñeán 2010 (Hình 3). Ñieàu naøy theå hieän soá löôïng taêng gaàn gaáp ba laàn veà toång dieän tích ñöôïc bao phuû bôûi nhöõng khoâng gian naøy trong thaønh phoá, töø 8,58ha leân ñeán 22,11ha. Moät vaøi trong soá nhöõng vöôøn hoa môùi ñöôïc boá trí taïi boán quaän lòch söû, ví duï Vöôøn hoa Vaên Mieáu naèm ôû phía nam cuûa di tích lòch söû coù cuøng teân, vaø vöôøn hoa Haøng Troáng ôû phoá Nhaø Chung. Tuy nhieân, quan saùt xu höôùng gaàn ñaây cuûa vieäc taïo neân caùc loaïi khoâng gian coâng coäng môùi trong thaønh phoá, phaàn lôùn caùc vöôøn hoa môùi cuûa Haø Noäi ñeàu ñöôïc ñaët taïi nhöõng khu vöïc ñoâ thò hoaù môùi, ñaëc bieät laø ôû khu vöïc phía Taây (Trung Yeân) vaø phía Nam thaønh phoá (Vöôøn hoa Ñeàn Löø ôû Taân Mai).

Hình 3. Phaân boá caùc vöôøn hoa taïi Haø Noäi tính ñeán naêm 2000, vaø nhöõng vöôøn hoa môùi tính ñeán naêm 2010 - Nguoàn: Caùc taùc giaû

Xu höôùng töông töï cuõng ñöôïc phaùt hieän khi nghieân cöùu söï phaùt trieån caùc coâng vieân trong toång theå chung. Soá löôïng caùc coâng vieân ôû Haø Noäi taêng gaáp ñoâi töø naêm 2000 ñeán 2010, vôùi vieäc boå sung 10 coâng vieân môùi trong nhöõng naêm 2000, naâng toång dieän tích coâng vieân leân 352,00ha trong naêm 2010, so vôùi 227,93ha vaøo naêm 2000 (Hình 4). Ñieàu naøy cho thaáy söï gia taêng ñaùng keå 40% dieän tích coâng vieân trong chæ moät thaäp nieân. Ñaïi ña soá nhöõng khoâng gian coâng coäng lôùn môùi naèm ôû caùc khu vöïc môùi ñoâ thò hoùa ôû ngoaïi vi thaønh phoá. Moät soá khaùc ñöôïc ñaët taïi caùc quaän môùi (ví duï, coâng vieân Caàu Giaáy naèm ôû phía Taây cuûa khu vöïc noäi ñoâ, coâng vieân Ñeàn Löø vaø Yeân Sôû naèm ôû phía Nam) vaø moät soá coâng vieân thaäm chí caùch xa trung taâm thaønh phoá (chaúng haïn coâng vieân Caàu Ñoâi vaø Hoøa Bình). Caàn löu yù tính ñeán thaùng 1/2014, nhoùm cuûa chuùng toâi ñaõ khoâng ñöa coâng vieân Yeân Sôû vaø Caàu Ñoâi vaøo trong nghieân cöùu cuûa mình vì caùc coâng vieân ñaõ bò ñoùng cöûa vaøo thôøi ñieåm ñoù, vaø tröôøng hôïp coâng vieân Caàu Ñoâi thì noù ñang trong tình traïng ñoå naùt nghieâm troïng (aûnh trong Hình 5 ).

Hình 4. So saùnh caùc coâng vieân vaø khu maët nöôùc töø naêm 2000 ñeán 2010 - Nguoàn: Taùc giaû

Hình 5. Söï xuoáng caáp cuûa cô sôû haï taàng vaø raùc thaûi trong coâng vieân Caàu Ñoâi (aûnh chuïp vaøo thaùng Gieâng naêm 2014) - AÛnh: Taï Thò Traàm.

SË 74 . 2015

Hình 6. Minh hoïa söï bieán maát cuûa caùc khu maët nöôùc (voøng troøn maøu traéng) trong nhöõng naêm 2000.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Thöù ba, vaø noåi baät nhaát, laø söï suy giaûm ñaùng keå dieän tích beà maët cuûa caùc khu maët nöôùc trong thaønh phoá, töø hôn 1.211ha naêm 2000 xuoáng coøn 1.057ha naêm 2010. Ñieàu naøy theå hieän söï suït giaûm 15% trong voøng chæ coù moät thaäp kyû. Trong khi moät soá yeáu toá ñaõ goùp phaàn vaøo söï suït giaûm naøy, chuùng toâi nhaän thaáy moät söï giaûm dieän tích beà maët cuûa caùc hoà lôùn vaø söï maát ñi nhöõng hoà nhoû hôn, nhieàu hoà bò laáp vaø xaây döïng trong nhöõng naêm 2000. Ñieàu naøy lyù giaûi cho söï giaûm maïnh cuûa toång soá caùc khu maët nöôùc trong thaønh phoá (hoà, ao, ñaàm laày). Thaät söï thì hôn moät nöûa soá khu maët nöôùc cuûa Haø Noäi khoâng coøn, con soá töø 224 vaøo naêm 2000 giaûm xuoáng coøn 123 trong naêm 2010 (Hình 4 baûn ñoà caùc hoà). Ví duï veà söï bieán maát cuûa caùc khu maët nöôùc khoâng chæ ôû khu vöïc coù nhieàu hoà nhö Ñoáng Ña, Khöông Trung, maø coøn ôû caùc khu vöïc ñang ñoâ thò hoùa nhanh nhö quaän Long Bieân (Hình 6). Maëc duø maát ñi nhieàu hoà nhoû, thaønh phoá Haø Noäi ñaõ tích cöïc laøm ñeïp ñöôøng quanh hoà thoâng qua vieäc xaây döïng caùc loái ñi daïo vaø ñi boä môùi xung quanh moät soá hoà cuûa thaønh phoá, ví duï xung quanh Hoà Taây, hoaëc thaäm chí nhöõng hoà nhoû hôn nhö Hoà Xaõ Ñaøn vaø Hoà Ngoïc Khaùnh (Hình 7).

Hình 7. Minh hoïa laøm ñeïp vaø loái ñi daïo trong nhöõng naêm 2000.

Nhöõng noã löïc naøy döôøng nhö laø moät phaàn cuûa chöông trình cô sôû haï taàng lôùn nhaèm caûi thieän heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa Haø Noäi. Vieäc laép ñaët caùc gheá ngoài, tieän ích theå thao, loái ñi boä, caây xanh vaø vöôøn hoa quanh nhieàu hoà cho pheùp caùc khoâng gian coâng coäng naøy ñoùng moät vai troø quan troïng hôn trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ôû gaàn ñoù, ñaëc bieät laø vaøo buoåi saùng khi moïi ngöôøi söû duïng nhieàu nhaát. Tuy nhieân caàn löu yù raèng nhöõng loái ñi daïo ven hoà thöôøng bò chieám duïng bôûi caùc cöûa haøng caø pheâ vaø caùc hoaït ñoäng thöông maïi khaùc vaøo buoåi toái. Khi phaân tích soá lieäu daân soá, ñieàu ñaùng noùi laø ngöôøi daân soáng taïi caùc phöôøng cuûa Haø Noäi taêng gaáp ñoâi trong thaäp kyû 2000-2010 (taêng tuyeät ñoái hôn 1 trieäu ngöôøi). Soá löôïng nhöõng ngöôøi treû tuoåi ñang soáng taïi caùc phöôøng noäi thaønh (töø 18 ñeán 25 tuoåi) taêng theo heä soá 1,5 (theå hieän moät söï boå sung khoaûng 125.000 ngöôøi) (Hình 8).

Hình 8. Toång daân soá vaø daân soá treû taïi caùc phöôøng noäi thaønh naêm 2000 vaø 2010 - Nguoàn: Taùc giaû.

Hình 9. Toång dieän tích ba loaïi khoâng gian coâng coäng treân ñaàu ngöôøi trong naêm 2000 vaø 2010 - Nguoàn: Taùc giaû

Toång dieän tích vöôøn hoa treân ñaàu ngöôøi ñöôïc caûi thieän ñoâi chuùt, taêng töø 0,08m2 leân 0.10m2. Tuy nhieân, toång dieän tích coâng vieân treân ñaàu ngöôøi giaûm töø 2,09m2 xuoáng 1,48m2. Trong cuøng thôøi gian naøy, thaønh phoá cuõng ñaõ chöùng kieán söï suït giaûm ñaùng keå dieän tích caùc khu maët nöôùc treân ñaàu ngöôøi (töø treân 11m2 xuoáng döôùi 5m2 moãi ngöôøi) (Hình 9).

Hình 10. Toång dieän tích ba loaïi khoâng gian treân moät ngöôøi treû tuoåi naêm 2000 vaø 2010 - Nguoàn: Taùc giaû

SË 74 . 2015

Khi chæ xem xeùt nhöõng ngöôøi treû tuoåi, toång dieän tích khu maët nöôùc giaûm ñaùng keå moãi ngöôøi treû (töø 53,94m2 xuoáng 29,82m2), toång dieän tích vöôøn hoa taêng treân moãi ngöôøi treû tuoåi taêng (töø 0,38m2 leân 0,62m2), vaø giaûm nheï trong toång dieän tích coâng vieân treân moãi ngöôøi treû tuoåi (töø 10,10m2 leân 9,09m2) (Hình 10). Lieân heä keát quaû naøy vôùi nhöõng thay ñoåi chính saùch veà khoâng gian coâng coäng ôû Vieät Nam (xem theâm trong Boudreau et al 2015), möùc taêng toång theå veà soá löôïng vaø toång dieän tích cuûa khoâng gian coâng coäng phaûn aùnh nhaän thöùc ngaøy caøng taêng veà caùc vaán ñeà naøy cuûa caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch, caùc nhaø quy hoaïch vaø chính quyeàn ñòa phöông vaø baùo hieäu moät söï hieåu bieát môùi veà söï ñoùng goùp quan troïng maø nhöõng nôi naøy mang laïi theo höôùng hieän ñaïi hoùa vaø caûi thieän khaû naêng soáng cuûa caùc thaønh phoá taïi Vieät Nam. Tuy nhieân, thuû ñoâ Haø Noäi coøn moät chaëng ñöôøng daøi nöõa ñeå ñaït con soá 7m2 “khoâng gian xanh beân ngoaøi caùc khu daân cö” bình quaân ñaàu ngöôøi theo quy ñònh cuûa Boä Xaây döïng ñoái vôùi ñoâ thò loaïi ñaëc bieät nhö Haø Noäi (theo Quy chuaån Xaây döïng Vieät Nam naêm 2008, Ñieàu 1.4. 2). Ñeå giaûi quyeát vieäc thieáu caùc khoâng gian môû cho caùc hoaït ñoäng, nhieàu khoâng gian - ñoâi khi ñöôïc goïi laø coâng vieân hoaëc khu sinh thaùi - ñaõ ñöôïc xaây döïng vaø do tö nhaân quaûn lyù, nhöõng khu sinh thaùi noåi tieáng nhaát laø coâng vieân nöôùc Hoà Taây vaø coâng vieân Maët trôøi Môùi (caû hai ñeàu naèm beân bôø Hoà Taây). Nhöõng khoâng gian coâng coäng môùi khaùc ñaõ ñöôïc xaây döïng do tö nhaân quaûn lyù trong vaøi naêm qua, chaúng haïn nhö coâng vieân Vónh Hoaøng (ôû Taân Mai) vaø Eco-park vaø khu sinh thaùi Vónh Höng naèm saâu trong quaän Long Bieân. Vieäc xaây döïng caùc khoâng gian nhö vaäy ñöôïc ñaùnh giaù cao bôûi taàng lôùp trung löu vaø nhöõng gia ñình giaøu coù, nhöng nhöõng khu vöïc naøy vaãn coøn ñaét ñoái vôùi nhieàu ngöôøi daân coù thu nhaäp thaáp cuûa thaønh phoá. Hình 11. Baûn ñoà khaû naêng tieáp caän khoâng gian naêm 2010: Vuøng phuïc vuï trong phaïm vi 500m, 900m vaø 3000m xung quanh caùc vöôøn hoa - Nguoàn: Taùc giaû.

Khaû naêng tieáp caän caùc khoâng gian coâng coäng naêm 2010 Caùc vöôøn hoa cuûa Haø Noäi chuû yeáu laø naèm trong khu vöïc trung taâm thaønh phoá. Trong khu vöïc naøy, khoaûng caùch ñeán caùc vöôøn hoa ñoái vôùi moät soá ngöôøi daân laø töø 500m ñeán 900m. Trong khi ngöôøi daân ôû moät soá khu vöïc soáng ôû moät khoaûng caùch ñi boä hôïp lyù tôùi caùc vöôøn hoa, thì ngöôøi daân ôû raát nhieàu khu vöïc khoâng theå tieáp caän vöôøn hoa baèng ñi boä (Hình 11) khoâng coù moät khoaûng caùch ñi boä hôïp lyù ñeán caùc vöôøn hoa. Hôn nöõa, do soá löôïng haïn cheá caùc vöôøn hoa ôû khu vöïc ngoaïi vi cuûa Haø Noäi, nhieàu ngöôøi daân soáng ôû khu vöïc naøy khoâng coù moät khoaûng caùch ñi boä toát tôùi caùc vöôøn hoa. Ngöôøi daân soáng ôû khu vöïc ngoaïi vi Haø Noäi coù möùc tieáp caän caùc vöôøn hoa raát khaùc nhau, nhieàu ngöôøi daân phaûi ñoái maët vôùi khoaûng caùch vöôït quaù 900m. Töông töï nhö vöôøn hoa, nhieàu coâng vieân cuûa Haø Noäi ñöôïc phaân boá ôû nhöõng quaän trung taâm cuûa thaønh phoá, nhöng vieäc tieáp caän moät coâng vieân trong khoaûng caùch ñi boä 500m, hoaëc nhieàu nhaát laø 900m hieän khoâng coù, ngay caû ñoái vôùi haàu heát ngöôøi daân ôû trung taâm thaønh phoá. Nhöõng khu vöïc roäng lôùn cuûa thaønh phoá bò naèm ôû khoaûng caùch hôn 900m tôùi coâng vieân, cho thaáy vieäc tieáp caän coâng vieân baèng ñi boä laø raát haïn cheá (Hình 12). Toaøn boä khu vöïc giöõa tuyeán ñöôøng Vaønh ñai 2 vaø Vaønh ñai 3 khoâng coù coâng vieân coù theå tieáp caän ñöôïc trong voøng 900m. Hôn nöõa, moät soá khu vöïc cuûa Haø Noäi, ví duï phía Baéc hoà Taây vaø khu vöïc xung quanh Lónh Nam, naèm ngoaøi ngöôõng 3.000m maø chuùng toâi xem nhö ít nhieàu coù theå tieáp caän baèng xe ñaïp hoaëc xe maùy.

Hình 12. Baûn ñoà tieáp caän khoâng gian naêm 2010: Vuøng phuïc vuï trong phaïm vi 500m, 900m vaø 3000m xung quanh caùc coâng vieân. - Nguoàn: Taùc giaû

SË 74 . 2015

Ñi ñoâi vôùi vieäc tieáp caän coâng vieân baèng ñi boä (töø khoaûng caùch 900m) raát haïn cheá, möùc ñoä tieáp caän coâng vieân cuõng khaù thaáp vôùi nhöõng ngöôøi coù phöông tieän di chuyeån nhanh hôn (xe ñaïp, töø khoaûng caùch 3000m). Vieäc naøy trôû neân nghieâm troïng hôn cho nhöõng ñoái töôïng coù khoù khaên veà taøi chính vaø khoâng coù khaû naêng mua vaø duøng xe maùy, ví duï nhö thanh nieân, ngöôøi thu nhaäp thaáp.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Ñoâi khi ñöôïc goïi laø “thaønh phoá cuûa caùc hoà nöôùc”, Haø Noäi ñaëc tröng bôûi nhieàu khu vöïc maët nöôùc treân toaøn boä ñòa giôùi. Do vaäy maø ngöôøi daân coù nhieàu khaû naêng tieáp caän caùc hoà nöôùc so vôùi möùc ñoä tieáp caän vöôøn hoa vaø coâng vieân (Hình 13).

ñi boä hoaëc ñi xe ñaïp. Hôn nöõa, do thieáu caùc coâng vieân vaø vöôøn hoa ôû nhieàu khu vöïc cuûa thaønh phoá (trong caùc Hình 11 vaø 12), chuùng toâi nhaán maïnh vai troø quan troïng cuûa caùc khu maët nöôùc ñoái vôùi chaát löôïng soáng cuûa ngöôøi Haø Noäi. Nhöõng phaùt hieän cuûa chuùng toâi chæ ra nhu caàu caáp thieát ñeå baûo veä, giöõ gìn vaø caûi thieän caùc khu maët nöôùc ôû Haø Noäi. Nhö vaäy chuùng toâi khuyeán nghò: i) tieáp tuïc xaây döïng caùc khoâng gian coâng coäng cho moät soá löôïng lôùn hôn ngöôøi söû duïng trong noäi thaønh vaø khoâng chæ ôû khu vöïc ngoaïi vi cuûa thaønh phoá; ii) aùp duïng caùc bieän phaùp cöôõng cheá ñeå giaùm saùt chaët cheõ vaø gìn giöõ taát caû caùc khoâng gian coâng coäng hieän coù (vöôøn hoa, coâng vieân, hoà nöôùc...); iii) vaø hình thaønh caùc khoâng gian coâng coäng môùi ôû caùc khu vöïc cuûa thaønh phoá ñöôïc xaùc ñònh laø coù möùc ñoä tieáp caän keùm vôùi moät khoâng gian coâng coäng (khoaûng caùch xa hôn 900m).

Lôøi caûm ôn

Nghieân cöùu naøy ñöôïc Hoäi ñoàng Nghieân cöùu Khoa hoïc Xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Ca-na-ña taøi trôï (Vieän trôï phaùt trieån quan heä ñoái taùc, Döï aùn “khoâng gian coâng coäng thaân thieän vôùi thanh nieân trong boái caûnh ñoâ thò hoùa nhanh choùng, 2013-2015). * Giaùo sö, Khoa Nghieân cöùu Ñoâ thò vaø Du lòch, Ñaïi hoïc Quebec, Montreal (Canada) ** Giaùo sö, Vieän Ñoâ thò, Ñaïi hoïc Queùbec taïi Montreùal(Canada) *** Thaïc syõ, Vieän Ñoâ thò, Ñaïi hoïc Montreal (Canada)

Hình 13. Baûn ñoà tieáp caän khoâng gian naêm 2010: Vuøng phuïc vuï trong khoaûng caùch 500m, 900m vaø 3000m xung quanh caùc khu maët nöôùc. - Nguoàn: Taùc giaû.

Xung quanh Hoà Taây vaø phía Nam ñeán ñöôøng Vaønh ñai 3, nhieàu ngöôøi daân coù theå tieáp caän caùc hoà trong voøng 900m, chæ moät vaøi khu vöïc cuûa thaønh phoá naèm ôû nhöõng khoaûng caùch lôùn hôn 900m. Möùc ñoä tieáp caän caùc hoà nöôùc cao hôn naøy laø raát quan troïng bôûi vì caùc hoà nöôùc cung caáp, trong moät soá tröôøng hôïp, khoâng gian ñeå giaûi trí vaø laø nôi reøn luyeän söùc khoûe cho ngöôøi daân khoâng ôû gaàn caùc vöôøn hoa hoaëc coâng vieân. Ñöôøng moøn hay loái ñi daïo chaïy quanh nhieàu hoà nöôùc taïi Haø Noäi vaø ngöôøi daân thöôøng söû duïng nhöõng khoâng gian naøy vaøo buoåi saùng vaø buoåi toái cho caùc hoaït ñoäng theå chaát nhö chaïy boä vaø theå duïc nhòp ñieäu. Ñaây cuõng laø nhöõng ñieåm ñeán phoå bieán cho caùc cuoäc gaëp maët vaø giao löu vôùi baïn beø. Maëc duø söï phaân boá cuûa caùc hoà nöôùc treân khaép ñòa baøn Haø Noäi laø lôùn hôn nhieàu so vôùi söï phaân boá cuûa caùc coâng vieân vaø vöôøn hoa, phía Taây thaønh phoá naèm giöõa ñöôøng Vaønh ñai 2 vaø Vaønh ñai 3, khoù tieáp caän caùc hoà hôn nhöõng nôi khaùc cuûa thaønh phoá. Khoù tieáp caän vôùi caùc hoà, coâng vieân vaø caùc vöôøn hoa, khu vöïc naøy thieáu nghieâm troïng khoâng gian coâng coäng. Khaû naêng tieáp caän trong voøng 900m ñeán moät trong caùc khoâng gian noùi treân laø raát hieám, cho thaáy coù vaán ñeà tieàm aån ñoái vôùi ngöôøi daân ôû ñoù.

Keát luaän

Keát quaû nghieân cöùu cuûa chuùng toâi chæ roõ khaû naêng quaù taûi vaø söï baõo hoøa cuûa caùc khoâng gian coâng coäng, ñaëc bieät laø ôû nhöõng khu vöïc nôi khoâng tieáp caän ñöôïc caùc coâng vieân hay vöôøn hoa trong khoaûng caùch

TAØI LIEÂU THAM KHAO - Barter, P. 2008. “The Status of Bicycles in Singapore”. In Tiwari G., Arora, A. and Jain, H. (eds) Bicycling in Asia. Delhi: Innovative Transport Solutions (iTrans), TBIU, Indian Institute of Technology Delhi, Transport Research & Injury Prevention Programme (TRIPP). - Boudreau J.-A. et al. 2015. ‘’Youth-friendly public spaces in Hanoi’’ Report. Institut national de la recherche scientifique- Centre Urbanisation Culture Socieùteù, Montreùal (Canada). 173 pages. - Chang, S. K. J., et al. 2008. “The Status of Cycling in Taiwan”. In Tiwari G., Arora, A. and JAIN, H. (eds). Bicycling in Asia. Delhi: Innovative Transport Solutions (iTrans), TBIU, Indian Institute of Technology Delhi,Transport Research & Injury Prevention Programme (TRIPP). - Chiesura, A. 2004. The role of urban parks for the sustainable city. Landscape and Urban Planning, 68, 129-138. - Edwards, P. and Tsouros, A. 2006. “Promoting Physical Activity and Active Living in Urban Environments: The Role of Local Governments”. The solid facts. World Health Organization Europe. - Hanson, S. and Giuliano, G. 2004. The Geography of Urban Transportation. Guilford Press. - Jones, A. P., Brainard, J., Bateman, I. J., & Lovett, A. A. (2009). Equity of access to public parks in Birmingham, England. Environmental Research Journal, 3(2), 237-256. - Lau J. C. Y. and Chiu, C. C. H. 2003. “Accessibility of Low-Income Workers in Hong Kong”. Cities 20 (3): 197-204. - Leather, J., et al. 2011. “Walkability and Pedestrian Facilities in Asian Cities: State and Issues”. ADB Sustainable Development Working Paper Series. Metro Manilla: Asian Development Bank. - Lotfi, S., & Koohsari, M. J. (2009). Measuring objective accessibility to neighborhood facilities in the city (A case study: Zone 6 in Tehran, Iran). Cities, 26(3), 133-140. Ribot, J. C., & Peluso, N. L. (2003). A Theory of Access*. Rural sociology, 68(2), 153181. - Talen, E. (2002). Pedestrian access as a measure of urban quality. Planning Practice and Research, 17(3), 257-278. - Tiwari, G. and Jain, H. 2008. “Bicycles in Urban India”. In Tiwari, G., Arora, A. and Jain, H. (eds). Bicycling in Asia. Delhi: Innovative Transport Solutions (iTrans), TBIU, Indian Institute of Technology Delhi, Transport Research & Injury Prevention Programme (TRIPP).

SË 74 . 2015

LAØNG CUÕ - PHOÁ MÔÙI

VAØ CAÂU CHUYEÄN VEÀ KHOÂNG GIAN COÂNG COÄNG Heä thoáng KGCC taïi khu vöïc Trung Hoøa Nhaân Chính – Nghieân cöùu & ñeà xuaát DIEÃN ÑAØN

Traàn Thò Höông Giang*

öï ra ñôøi cuûa caùc khu ñoâ thò môùi (KÑTM) taïi vuøng ngoaïi bieân thaønh phoá chuû yeáu xaây treân ñaát noâng nghieäp, keá caän caùc laøng cuõ laø moät xu höôùng taát yeáu cuûa söï ñoâ thò hoùa. Trong quaù trình thieát keá vaø xaây döïng, caùc KÑTM haàu nhö khoâng tính ñeán söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa nhöõng khu laøng keá caän. KÑTM thöôøng coù heä thoáng giao thoâng noäi boä rieâng, lieân heä raát ít vôùi heä thoáng giao thoâng cuûa ñöôøng laøng xung quanh. Töø ñoù taïo ra hai hình thaùi ñoä thò toàn taïi caïnh nhau nhöng laïi coù raát ít keát noái veà haï taàng daãn ñeán söï xa caùch veà maët xaõ hoäi. Daân phoá môùi vaø daân laøng cuõ voán ñaõ khaùc nhau veà nhieàu maët, töø nguoàn goác ñeán ngheà nghieäp, ñeán vaên hoùa, ñeán loái soáng, nay laïi caøng xa caùch hôn bôûi söï thieáu vaéng cuûa nhöõng keát noái veà haï taàng. Trong quan ñieåm thieát keá cuûa chuùng toâi, moãi coäng ñoàng coù moät vaên hoùa, moät phong caùch soáng khaùc nhau, nhöng hoï chia seû moät khoâng gian chung ñoù laø caùc KGCC, cuï theå ôû ñaây laø vöôøn hoa, saân chôi quy moâ khu ôû vaø heä thoáng ñöôøng giao thoâng. Neáu chuùng ta thieát keá ñöôïc nhöõng KGCC naøy moät caùch hieäu quaû vaø gaàn guõi, chuùng seõ laø nôi gaëp gôõ, troø chuyeän vaø giao löu giöõa caùc nhoùm ngöôøi khaùc nhau, töø ñoù taïo ra moät coäng ñoàng gaén keát khaêng khít hôn. Nhaèm xaùc minh laïi quan ñieåm thieát keá naøy vaø duøng noù ñeå caûi thieän thöïc traïng keát noái cuûa caùc coäng ñoàng caáu thaønh bôûi KÑTM vaø khu laøng cuõ môùi ñoâ thò hoùa, chuùng toâi ñaõ nghieân cöùu heä thoáng KGCC cuûa KÑTM Trung Hoøa Nhaân Chính vaø khu laøng Trung Hoøa naèm trong ranh giôùi caùc truïc ñöôøng Traàn Duy Höng, Nguyeãn Ngoïc Vuõ, Leâ Vaên Löông vaø Hoaøng Minh Giaùm. Chuùng toâi so saùnh caùc KGCC cuûa hai khu vöïc vôùi caùch quaûn lyù, xaây döïng vaø söû duïng töông ñoái khaùc nhau vaø töø ñoù ñöa ra caùc ñeà xuaát veà thieát keá nhaèm caûi thieän chaát löôïng caùc KGCC ñoàng thôøi keát noái chuùng vôùi nhau laøm neàn taûng cho söï giao löu xaõ hoäi giöõa hai phía.

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

maïi. Baûn ñoà cho thaáy KGCC ñöôïc phaân boá khaù ñoàng ñeàu trong khu vöïc. Maëc duø KGCC trong KÑTM ñöôïc quy hoaïch raát baøi baûn vôùi quaûng tröôøng, coâng vieân vaø caùc vöôøn hoa boû tuùi trong khu ôû, caùc khoâng gian nhoû haàu heát bò laán chieám laøm baõi ñoã oâ toâ. Hieän taïi chæ coøn laïi saân toøa nhaø 34T, Vöôøn Phuùc Thanh laø nhöõng KGCC ñöôïc söû duïng ñuùng muïc ñích cuøng moät soá KGCC töï phaùt khaùc nhö væa heø, loøng ñöôøng, saân tröôùc chung cö. Beân caïnh ñoù, khu vöïc laøng khoâng coù caùc KGCC töï phaùt ngoaøi truïc chôï cuõng laø ñöôøng laøng cuõ. KGCC chuû yeáu taäp trung taïi caùc khu ñeàn, ñình laøng vaø ba saân chôi ñöôïc phöôøng vaø daân ñaàu tö naâng caáp bao goàm saân nhaø vaên hoùa, saân chôi toå 27 vaø vöôøn hoa phöôøng Trung Hoøa. Tuy quy hoaïch keùm quy cuû hôn phía KÑTM, nhöng KGCC cuûa laøng do phöôøng xaây döïng laïi ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ hôn, khoâng coù tình traïng laán chieám laøm dòch vuï thöông maïi.

Caùc KGCC tieâu bieåu Giôùi haïn nghieân cöùu

Veõ baûn ñoà vaø phaân loaïi KGCC

Nhaèm coù ñöôïc moät caùi nhìn toång quan, chuùng toâi ñaõ tieán haønh phaân loaïi KGCC vaø veõ baûn ñoà nhaèm ñònh vò chính xaùc töøng loaïi hình KGCC trong khu vöïc nghieân cöùu.

Nhaèm tìm hieåu roõ hôn vaø so saùnh thieát keá cuõng nhö caùch söû duïng cuûa caùc KGCC, chuùng toâi ñaõ tieán haønh nghieân cöùu boán khoâng gian thuoäc hai vuøng phoá môùi vaø laøng cuõ. Trong ñoù Vöôøn Phuùc Thanh CX2 vaø Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa laø hai ñieån hình cuûa KGCC cuøng quy moâ nhöng khaùc nhau veà thieát keá cuõng nhö caùch thöùc quaûn lyù.

Vöôøn Phuùc Thanh

Baûn ñoà phaân loaïi caùc KGCC trong khu vöïc nghieân cöùu

Trong baûn ñoà naøy, chuùng toâi tính ñeán caùc KGCC chính thoáng vaø caû caùc KGCC khoâng chính thoáng nhö væa heø, nhöõng goùc phoá vaø con ñöôøng ñöôïc ngöôøi daân söû duïng thöôøng xuyeân nhö chôï, phoá thöông

Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa

Veà maët sôû höõu vaø quaûn lyù, hai KGCC naøy raát khaùc nhau. Vöôøn Phuùc Thanh do taäp ñoaøn Phuùc Thanh ñaàu tö vaø quaûn lyù naèm treân loâ ñaát CX2 thuoäc KÑTM THNC ñöôïc chæ ñònh laøm coâng vieân giaûi trí cho ngöôøi daân. Hieän taïi phaàn lôùn khu ñaát ñöôïc söû duïng laøm nhaø haøng, beå bôi, coøn laïi moät phaàn ñöôïc ñaàu tö laøm vöôøn hoa. Beân caïnh ñoù, vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa tröôùc ñaây laø ao laøng vaø ñaát ruoäng, khi laøng ñoâ thò hoùa, phöôøng chuû ñoäng quyeát ñònh giöõ laïi laøm KGCC cho ngöôøi daân. Trong quaù trình phaùt trieån laøng thaønh phoá, ngöôøi daân trong laøng cuõng nhö phöôøng sôû taïi ñaõ chung tay xaây döïng neân vöôøn hoa, daàn daàn caûi taïo vaø cung caáp caùc thieát bò saân chôi, raát phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa daân. Ñeán nay vieäc baûo trì vöôøn hoa do Trung taâm vaên hoùa, theå thao Phöôøng Trung Hoøa phuï traùch vôùi söï ñoùng goùp coâng söùc cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. Vôùi söï khaùc nhau raát roõ neùt veà ñaàu tö vaø baûo trì, hai vöôøn hoa naøy cuõng coù khoâng ít söï khaùc nhau veà thieát keá vaø söû duïng. Tröôùc tieân phaûi noùi ñeán caùch tieáp caän hai KGCC naøy. Hai KGCC naøy ñeàu coù phaàn khoù tieáp caän, nhöng theo moät caùch rieâng. Vöôøn Phuùc Thanh, tuy ñöôïc bao quanh bôûi caùc ñöôøng noäi boä KÑTM Trung Hoøa Nhaân Chính, raát tieän lôïi, tuy nhieân thieát keá cuûa vöôøn hoa laïi chæ coù moät loái vaøo duy nhaát, nhöõng maët ñöùng tieáp caän xung quanh ñeàu ñöôïc thieát keá vôùi baäc cao, töôøng chaén, khieán cho khoâng gian khoù tieáp caän vaø bò chaén taàm nhìn. Ngöôïc laïi, vöôøn hoa Phöôøng SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Trung Hoøa raát khoù tieáp caän töø caùc truïc ñöôøng chính, loái vaøo chæ laø moät ngoõ nhoû treân ñöôøng Nguyeãn Thò Ñònh keát thuùc baèng moät ngoõ cuït cho xe maùy vaø chæ coù loái tieáp caän cho ngöôøi ñi boä. Nhöng nhöõng maët xung quanh cuûa vöôøn hoa ñöôïc tieáp caän toát, môû roäng vôùi ñöôøng noäi boä cuûa khu laøng, ngöôøi daân coù theå tieáp caän ñöôïc vöôøn hoa töø ít nhaát ba phía. Thoaït ñaàu coù theå thaáy vieäc khoù tieáp caän vôùi ñöôøng chính döôøng nhö laø moät ñieåm yeáu cuûa vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa, tuy nhieân, sau khi nghieân cöùu, chuùng toâi nhaän thaáy vieäc khoù tieáp caän laïi laø moät ñieåm maïnh cuûa vöôøn hoa. Chính söï khoù tieáp caän naøy ñaõ baûo veä vöôøn hoa khoûi söï xaâm laán cuûa caùc dòch vuï thöông maïi, quaùn haøng ñang laán chieám heø phoá xung quanh vaø cuõng vì

meï treû cho bieát “choã naøy noù cuõng coù nhieàu choã chôi cho treû, ôû choã khaùc thì haàu heát chæ laø saân thoâi chöù khoâng coù”. Caùch ñoù khoâng xa, ôû khu xaø ñôn xaø keùp, nam thanh nieân chia seû “mình ñeán taäp xaø ñôn, xaø keùp xong roài ñi ra kia ñaù caàu… ôû ñaây coù ñoâng ngöôøi taäp neân caûm giaùc noù coù khí theå, taäp noù haøo höùng hôn”. Vaøo buoåi saùng sôùm, caùc baø caùc coâ noäi trôï cuõng raát haøi loøng sau khi taäp theå duïc thaåm myõ “Taàm naøy tuoåi caùc coâ ñaây thì haøi loøng thöù nhaát laø xaõ, phöôøng ñaõ bôùt laïi caùi coâng vieân naøy thöù nhaát laø cho caùc coâ, caùc cuï giaø theå duïc theå thao buoåi saùng sôùm, caùc chaùu tí nöõa noù seõ ra vui chôi. Noùi chung laø phöôøng quan taâm, ñaàu tö ra. Tröôùc thì chæ coù vöôøn hoa, coâng vieân khoâng thoâi, bay giôø, töø naêm ngoaùi ñeán giôø baét ñaàu xoay ra laø laøm laïi, laøm theâm caû coâng vieân cho caùc chaùu ra chôi, ñoâng laém.”

Baûng so saùnh veà thieát keá cuûa hai KGCC ñöôïc löïa choïn nghieân cöùu

theá, vöôøn hoa thöïc söï toàn taïi nhö moät khoâng gian daønh cho ngöôøi daân trong khu ôû. Khi so saùnh veà maët thieát keá cuûa hai KGCC treân, ta coù theå thaáy moät söï ñoái laäp hoaøn toaøn veà quan ñieåm thieát keá. Trong khi vöôøn Phuùc Thanh ñöôïc ñaàu tö thieát keá vôùi chaát löôïng caûnh quan vaø thaåm myõ raát cao, “Nôi ñaây tieåu caûnh raát ñeïp, thieát keá haøi hoøa… caây ôû ñaây söû duïng cuõng raát coù yù ñoà, hoaøn toaøn laø caây baûn ñòa, raát hay” (Phoûng vaán ngöôøi ñi boä trong vöôøn Phuùc Thanh). Thì vöôøn hoa phöôøng Trung Hoøa coù thieát keá khaù ñôn thuaàn vôùi boán khoái tieåu caûnh, saân chôi, hoøn non boä ôû trung taâm vaø truïc ñi boä hình chöõ thaäp. Maët khaùc, khi noùi giaù trò söû duïng, nhöõng tieåu caûnh, nhöõng taùc phaåm ñieàu khaéc, hoà sen, nhaø choøi cuûa vöôøn Phuùc Thanh chæ coù moät coâng naêng duy nhaát laø thaéng caûnh, ngöôøi daân ñeán ñaây coù theå coù hai hoaït ñoäng chính laø ngoài nghæ vaø ñi daïo boä xung quanh vöôøn. Caùc hoaït ñoäng vui chôi, theå thao khaùc ñeàu khoâng ñöôïc khuyeán khích. Hôn nöõa, Vöôøn Phuùc Thanh, ñöôïc thieát keá nhö moät phaàn môû roäng cuûa quaùn cafeù Phuùc Thanh vôùi moät coång vaøo duy nhaát khieán cho ngöôøi daân khoâng caûm thaáy ñöôïc chaøo ñoùn. “Raát nhieàu laàn toâi ñi qua ñaây, nhöng khoâng daùm vaøo vì töôûng ñaây laø ñaát thuoäc moät coâng ty naøo ñoù chöù khoâng phaûi laø vöôøn hoa coâng coäng” (Phoûng vaán ngöôøi ñeán thaêm vöôøn Phuùc Thanh). Ngöôïc laïi trong vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa, cuõng vôùi dieän tích söû duïng töông ñöông (tröø phaàn hoà), ngöôøi daân ñöôïc taïo ñieàu kieän ñeå söû duïng khoâng gian cho nhieàu hoaït ñoäng khaùc nhau phuø hôïp vôùi nhieàu löùa tuoåi. Moät baø

SË 74 . 2015

Nhöõng khaùc nhau veà thieát keá vaø coâng naêng treân ñaõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán soá löôïng ngöôøi söû duïng hai KGCC naøy. Vôùi lôïi theá veà dieän tích söû duïng thoaùng vaø thieát keá linh hoaït, öu tieân cho treû em, Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa coù soá löôïng ngöôøi söû duïng lôùn hôn gaáp boán ñeán saùu laàn Vöôøn Phuùc Thanh. Hôn nöõa, vôùi öu ñieåm laø coù caây xanh che boùng maùt, Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa coù ngöôøi söû duïng vaøo caû buoåi tröa naéng, töø 12h tröa ñeán 1h chieàu trong khi taát caû caùc khoâng gian khaùc ñöôïc nghieân cöùu ñeàu coù soá löôïng ngöôøi söû duïng trong khung giôø naøy xaáp xæ baèng khoâng.

Bieåu ñoà soá löôïng ngöôøi söû duïng KGCC vaøo caùc thôøi ñieåm khaùc nhau trong ngaøy

Sau khi quan saùt, nghieân cöùu vaø phoûng vaán ngöôøi daân trong khu vöïc, chuùng toâi nhaän thaáy, Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa thöïc söï laø moät khoâng gian tieàm naêng coù theå trôû thaønh moät KGCC maáu choát, laøm neàn taûng cho söï giao thoa vaên hoùa giöõa hai coäng ñoàng cö daân phoá môùi vaø laøng cuõ. Chuùng toâi nhaän thaáy raèng, vieäc baûo trì vaø quaûn lyù vöôøn hoa hieän ñaõ ñöôïc laøm raát toát, vaø ngöôøi daân heát söùc traân troïng cuõng nhö ñaùnh giaù cao noã löïc cuûa phöôøng. Trong khuoân khoå döï aùn chuùng toâi chæ ñeà

xuaát moät soá thay ñoåi nhoû veà cô cheá quaûn lyù coù theå laøm ngay nhaèm taêng khaû naêng tieáp caän cho KGCC naøy. Cuï theå laø môû roäng taàm nhìn vaøo hoà vaø vöôøn hoa töø ñöôøng Nguyeãn Thò Ñònh baèng caùch deïp boû caùc bieån quaûng caùo, maùi væa, nhaø taïm xaây laán ra hoà, caám ñoã xe maùy khu vöïc ngoõ vaøo nhaèm taïo ra moät maët tieàn thoaùng, giuùp ngöôøi daân, nhaát laø ngöôøi daân töø phía KÑTM nhaän bieát ñöôïc söï toàn taïi cuûa vöôøn hoa naøy. Xaây ñöôøng ñi boä xung quanh hoà, nhaèm hoã trôï hoaït ñoäng ñi boä theå duïc cuûa ngöôøi daân. Trong thôøi gian daøi haïn hôn, khi coù ngaân saùch ñoùng goùp cuûa ngöôøi daân hoaëc töø phía phöôøng, chuùng toâi ñeà xuaát thieát keá laïi moät goùc tieåu caûnh ñang boû phí khoâng coù taùc duïng phuïc vuï hoaït ñoäng cuûa ngöôøi daân thaønh moät khoaûng saân troáng, môû nhaèm khuyeán khích caùc hoaït ñoäng ña daïng hôn, nhaát laø caùc hoaït ñoäng theå thao cuûa caùc baïn treû nhö ñaù caàu, caàu loâng vaø caùc hoaït ñoäng theo nhoùm lôùn nhö taäp döôõng sinh, taäp theå duïc thaåm myõ. Vôùi nhöõng söï thay ñoåi nhoû nhöng coát yeáu naøy, chuùng toâi tin raèng vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa seõ phuïc vuï toát hôn nöõa cho ngöôøi daân ôû caùc ñoä tuoåi khaùc nhau, vôùi caùc hoaït ñoäng khaùc nhau. Khi coù moät KGCC hoaït ñoäng toát nhö vaäy, ngöôøi daân seõ söû duïng nhieàu vaø töø ñoù khoaûng caùch veà xaõ hoäi cuûa hai vuøng phoá môùi vaø laøng cuõ seõ daàn ñöôïc xoùa môø.Caùc hoaït ñoäng vaên hoùa coäng ñoàng tieàm naêng coù theå toå chöùc ôû nôi ñaây seõ trôû thaønh haït nhaân ñeå gaén keát hoï thaønh moät coäng ñoàng duy nhaát. Khi nghó bao quaùt hôn veà nhöõng vöôøn hoa treân ñòa baøn thaønh phoá Haø Noäi, söï ñoái laäp giöõa Vöôøn Phuùc Thanh vaø Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa cuõng chính laø ñieån hình cuûa hai xu höôùng thieát keá ñoâ thò cuûa caùc vöôøn hoa hieän nay. Moät xu höôùng thieát keá ñeà cao thaåm myõ vôùi quan ñieåm vöôøn hoa chæ laø nôi nghæ chaân, ngaém caûnh trong thôøi gian ngaén vaø xu höôùng thieát keá thieát thöïc döïa treân nhu caàu cuûa ngöôøi daân, bieán vöôøn hoa thaønh moät nôi vui chôi, taäp luyeän thieát thöïc cho ngöôøi daân.

Ñeà xuaát taêng tính tieáp caän cho hoà vaø vöôøn hoa

Thöïc teá nghieân cöùu ñieàu tra ñaõ cho thaáy tính öu vieät vaø söï gaàn guõi cuûa loaïi hình vöôøn hoa môû keát hôïp vôùi caùc thieát bò saân chôi treû em, taäp theå thao. Do vaäy chuùng toâi khuyeán nghò nhaân roäng moâ hình cuûa Vöôøn hoa Phöôøng Trung Hoøa treân toaøn thaønh phoá ñeå taän duïng toái ña nhöõng vöôøn hoa coù saün, laøm cho chuùng khoâng nhöõng ñeïp maø coøn linh hoaït, phuïc vuï nhu caàu taäp luyeän cuûa ngöôøi giaø, thanh nieân vaø nhu caàu vui chôi cuûa caùc chaùu nhoû. Nhöõng can thieäp veà thieát keá duø raát nhoû, nhö moät hai chieác nhö xaø ñôn, xaø keùp, vaøi chieác caàu tröôït, moät khoaûng saân nhoû ñeå ñaù caàu seõ coù nhöõng lôïi ích heát söùc to lôùn cho söùc khoûe vaø söï giao tieáp coäng ñoàng.

* Baøi vieát trích töø Baøi nghieân cöùu chuyeân ñeà chöông trình Thaïc syõ Thieát keá ñoâ thò Tröôøng ñaïi hoïc Montreal, Canada: Traàn Thò Höông Giang (chuû

Ñeà xuaát thieát keá laïi moät phaàn cuûa vöôøn hoa nhaèm phuïc vuï toát hôn cho ngöôøi daân

ñeà taøi); Phaïm Thuøy Linh; Chu Thò Ngoïc Huyeàn.

SË 74 . 2015

Quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng

ÑOÂ THÒ DU LÒCH VEN BIEÅN

DIEÃN ÑAØN TS. KTS. Tröông Vaên Quaûng Phoù Vieän tröôûng VIUP

SË 74 . 2015

Vò trí quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò du lòch ven bieån

Trong hai giaù trò vaät chaát caên baûn taïo döïng chaát löôïng moâi tröôøng soáng trong ñoâ thò: Thieân nhieân (ñòa hình, khí haäu, maët nöôùc, caây xanh...) vaø nhaân taïo (khoâng gian, kieán truùc, haï taàng...) cuûa moät ñoâ thò, thì giaù trò nhaân taïo thöôøng coù vò theá chuû ñoäng ñöôïc ñieàu tieát bôûi yù thöùc cuûa con ngöôøi. Vieäc quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng trong caáu truùc ñoâ thò laø moät yeâu caàu, moät nguyeân taéc baét buoäc trong quy hoaïch toå chöùc khoâng gian, nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu soáng, sinh hoaït, giao löu... toái thieåu cuûa moät ñoâ thò (töø coå ñeán kim). Quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng ñoâ thò khoâng chæ ñôn thuaàn vieäc xaùc ñònh heä thoáng taàng baäc, phaân taàng theo caáu truùc, khu vöïc, khoaûng caùch, cöï li giöõa caùc khu chöùc naêng, caùc coâng trình kieán truùc... Maïng löôùi phaân boá vaø hình thaùi cuûa caùc khoâng gian coâng coäng phaûi caên cöù theo nhieàu yeáu toá khaùc ngoaøi vieäc döïa vaøo heä khung thieân nhieân, caùc “khoâng gian lòch söû, vaên hoùa, coäng ñoàng” cuûa ñoâ thò... Chuùng caàn tuaân theo caû söï ñieàu tieát mang tính xaõ hoäi, thò tröôøng moät caùch linh hoaït, thöïc tieãn. Ñaëc bieät, moät yeâu caàu khaùc nöõa coøn ñoøi hoûi laø khoâng gian coâng coäng caàn mang tính oån ñònh, laâu daøi vaø noù caàn phaûi ñöôïc nghieân cöùu tröôùc ñeå ñaûm baûo moái lieân heä moät caùch roõ raøng, chính danh, hoaøn toaøn deã hieåu bôûi caùc yeáu toá caáu thaønh neùt ñaëc tröng caùc khoâng gian naøy vôùi baát cöù ai chöù khoâng phaûi chæ vôùi nhaø chuyeân moân hoaëc giôùi ñaàu tö.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Theo ñoù, ñeå xaùc laäp cô sôû quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng ñoâ thò, ngoaøi caùch tính thoâng thöôøng, tröôùc heát trong nghieân cöùu caáu truùc ñoâ thò caàn xaùc ñònh vaø duy trì, baûo toaøn ñöôïc heä khung thieân nhieân cô baûn, coù giaù trò (yeáu toá khoâng gian coâng coäng töï nhieân/thieân taïo)... Ñoù laø ñaëc ñieåm caáu truùc ñòa hình ña daïng, phong phuù, nhö: vuøng ñòa hình cao (ñoài nuùi), vuøng ñòa hình thaáp (ñoàng baèng); heä thoáng soâng, hoà, caûnh quan thieân nhieân; heä sinh thaùi noâng laâm nghieäp gaén vôùi giaù trò ñaëc saéc töøng vuøng vaên hoùa; ñeán caùc “khoâng gian lòch söû, vaên hoùa, coäng ñoàng” - daáu aán coù giaù trò cuûa quaù trình khai phaù, xaây döïng, phaùt trieån cuûa con ngöôøi, may maén coøn soùt laïi. Heä khung thieân nhieân trong ñoâ thò vaø caùc “khoâng gian lòch söû, vaên hoùa, coäng ñoàng” coù giaù trò raát lôùn trong quaù trình phaùt trieån ñoâ thò vì khoâng nhöõng chuùng coù nhieàu tieàm naêng goùp phaàn laøm taêng quyõ khoâng gian coâng coäng, chaát löôïng moâi tröôøng soáng maø coøn taïo neân baûn saéc rieâng cuõng nhö söï haáp daãn vaø tính caïnh tranh cao cho ñoâ thò. Caên cöù vaøo heä khung thieân nhieân, caùc “khoâng gian lòch söû, vaên hoùa, coäng ñoàng” naøy ñeå hoaïch ñònh caáu truùc, caùc khu chöùc naêng ñoâ thò, trong ñoù coù heä thoáng khoâng gian coâng coäng ñoâ thò (vôùi caùc yeáu toá thieân taïo vaø nhaân taïo hôïp thaønh). Ñöøng coi thöôøng moät saân chôi, moät vöôøn hoa, moät maët nöôùc nhoû, moät ñoaïn væa heø thoâng thoaùng vôùi haøng caây xanh... ñöôïc quy hoaïch, xaây döïng, baûo veä, chaêm soùc thöôøng xuyeân trong moät nhoùm nhaø, ñöøng laøm maát ñi moät loái ñi chung taïo neân moät ngoõ phoá thaân thuoäc. Thaùch thöùc ñaët ra laø lieäu chuùng ta coøn coù khaû naêng ñoùng goùp moät caùch khieâm toán cho söï phaùt trieån cuûa caùc ñoâ thò töùc laø khoâng chæ môû roäng ranh giôùi ñoâ thò, taêng soá löôïng caùc khu ñoâ thò môùi maø coøn tieáp tuïc taïo ra cho ngöôøi daân moät khoâng gian soáng coù theå thích öùng vôùi nhöõng thay ñoåi veà loái soáng vaø nhöõng bieán ñoåi veà kinh teá hay khoâng? Hoaëc lieäu chuùng ta coù theå duy trì ñöôïc toaøn veïn heä thoáng khoâng gian coâng coäng ñoâ thò khi thôøi baát ñoäng saûn ñaõ töøng laøm möa laøm gioù vaø phôùt lôø taát caû?

Quy hoaïch chung TP. Ñaø Naüng

Khoâng gian ven bieån doïc ñöôøng Traàn Phuù - TP. Nha Trang

Ñoái vôùi caùc ñoâ thò du lòch ven bieån, phaàn lôùn trong toå chöùc khoâng gian ñeàu coá gaéng höôùng maët tieàn ñoâ thò ra bieån nhaèm taän duïng, khai thaùc toái ña caùc lôïi theá caûnh quan, moâi tröôøng maø bieån mang laïi, taïo döïng hình aûnh, dieän maïo ñoâ thò. Khoâng gian doïc bieån thöôøng ñöôïc öu tieân boá trí caùc hoaït ñoäng vaên hoùa, leã hoäi, dòch vuï thöông maïi, du lòch, vui chôi giaûi trí vaø caùc hoaït ñoäng coâng coäng khaùc.

Khoâng gian ven bieån doïc ñöôøng An Döông Vöông TP. Quy Nhôn

Khoâng gian khu du lòch ven bieån Muõi Neù - Phan Thieát

SË 74 . 2015

Moät soá theå loaïi khoâng gian coâng coäng ñoâ thò du lòch ven bieån Khoâng gian coâng coäng theo nghóa roäng nhaát ñöôïc hieåu laø taát caû caùc khoâng gian maø coäng ñoàng coù theå tieáp caän vaø söû duïng ñöôïc. Khoâng gian coâng coäng thöôøng ñöôïc chia laøm 3 loaïi: (1) Khoâng gian coâng coäng beân ø ngoaøi (external public space): Bao goàm quaûng tröôøng thaønh phoá, ñöôøng phoá, coâng vieân, baõiù ñoã xe, baõi bieån, röøng, soâng suoái, hoà ao… Ñaây laø daïng khoâng gian coâng coäng chung nhaát cho taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù theå tieáp caän ñöôïc; (2) Khoâng gian coâng coäng beân trong (internal public space): Bao goàm thö vieän, baûo taøng, saûnh toøa thò chính thaønh phoá, caùc coâng trình phuïc vuï giao thoâng coâng coäng nhö ga taøu, beán xe buyùt, saân bay…; (3) Khoâng gian baùn coâng coäng (hay cuõng goïi laø khoâng gian coâng coäng giaû taïo – pseudo public space): Ñaây laø nhöõng khoâng gian phuïc vuï coäng ñoàng maëc duø thuoäc sôû höõu tö nhaân. Ví duï nhö nhaø haøng, raïp chieáu phim, sieâu thò, saân chôi theå thao, khuoân vieân caùc tröôøng ñaïi hoïc. Trong chuyeân ñeà naøy taäp trung nghieân khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi, ñöôïc goïi chung laø khoâng gian coâng coäng. (Moät boä phaän khoâng gian chöùc naêng trong caáu truùc ñoâ thò)

Veà cô baûn caáu truùc Ñoâ thò du lòch ven bieån tröôùc heát phaûi ñaûm baûo caáu truùc cuûa moät ñoâ thò thoâng thöôøng, trong ñoù bao goàm caùc khu chöùc naêng, heä thoáng caùc trung taâm, caùc khoâng gian chuû ñaïo cuûa ñoâ thò vaø ñöôïc keát noái vôùi nhau baèng heä khung giao thoâng... Ñoái vôùi ñoâ thò du lòch ven bieån, caùc khoâng gian coâng coäng chính beân ngoaøi cuûa ñoâ thò, bao goàm: a) Quaûng tröôøng – Khoâng gian vaên hoùa, leã hoäi, söï kieän; b) Coâng vieân, vöôøn hoa, caây xanh, heä thoáng khoâng gian môû; c) Khu TDTT, vui chôi giaûi trí; d) Khu dòch vuï thöông maïi, du lòch; e) Khu khaùch saïn, nhaø haøng...; f) Khu nghæ döôõng; g) Khu dòch vuï coâng coäng hoãn hôïp...

TP. Ñaø Naüng – Khu vöïc quy hoaïch khoâng gian coâng coäng phía Ñoâng (Quaän Sôn Traø)

Moät soá daïng quy hoaïch toå chöùc khoâng gian coâng coäng ñoâ thò du lòch ven bieån

Trong caùc nghieân cöùu truyeàn thoáng, thieát keá ñoâ thò thöôøng taäp trung vaøo caùc khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi. Trong ñoù löu taâm ñeán khaùi nieäm: Khoâng gian xaõ hoäi (social space) hay khoâng gian daân söï (civic space) maø ôû ñoù vieäc nhaø nöôùc, coäng ñoàng hay tö nhaân sôû höõu khoâng gian cuõng khoâng quan troïng. Ñieàu quan troïng laø khoâng gian ñoù hoã trôï vaø taêng cöôøng caùc moái töông taùc vaên hoùa, xaõ hoäi vaø giuùp phaàn taïo ra moät “public life” sinh ñoäng, phong phuù hôn. Hình thaùi khoâng gian coâng coäng tuøy thuoäc vaøo ñòa hình, caûnh quan, caáu truùc, yù töôûng quy hoaïch, yeâu caàu söû duïng cuûa töøng chöùc naêng khoâng gian coâng coäng ñoâ thò cuï theå. Theo ñoù, khoâng gian coâng coäng coù theå toå chöùc theo daïng: (1) Höôùng taâm; (2) Theo daûi; (3) Theo daûi, tuyeán keát hôïp ñieåm... Veà daïng quy hoaïch toå chöùc khoâng gian höôùng taâm. Phaàn lôùn daïng khoâng gian naøy ñöôïc toå chöùc cho caùc khoâng gian quaûng tröôøng vaên hoùa, leã hoäi, dòch vuï thöông maïi, ñaàu moái giao löu...; caùc khoâng gian trung taâm lôùn hoaëc khu vöïc cuûa ñoâ thò. Ví duï nhö quaûng tröôøng vaên hoùa, TP. Nha Trang, quaûng tröôøng bieån, TP. Ñaø Naüng, quaûng tröôøng vaên hoùa (Thö vieän, baûo taøng), TP. Haï Long, quaûng tröôøng höôùng bieån, thò xaõ Cöûa Loø (Ngheä An)...

SË 74 . 2015

TP. Haï Long, Quaûng Ninh

Quaûng tröôøng bieån TP. Ñaø Naüng

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Caùc daïng toå chöùc KGCC treân ngoaøi vieäc phaûi ñaûm baûo tính keát noái giöõa chöøn ø g vôùi caùc khu chöùc naêng chính cuûa ñoâ thò cuõng phaûi ñaûm baûo khaû naêng tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu treân cô sôû khai thaùc hieäu quaû caùc lôïi theá veà ñaëc ñieåm ñieàu kieän töï nhieân, vai troø vò theá cuûa töøng loaïi KGCC trong toång theå caáu truùc ñoâ thò. Ñaëc bieät quan troïng hôn laø moãi khoâng gian caàn coù moät ñaëc tính rieâng, taïo ra söï khaùc bieät ñeå taêng söï haáp daãn, sinh ñoäng vaø traøn ñaày söùc soáng cho caùc ñoâ thò du lòch ven bieån naøy. Quaûng tröôøng vaên hoùa TP. Nha Trang

Sô ñoà hoùa hình thaùi khoâng gian coâng coäng theo daïng Höôùng taâm

Veà daïng quy hoaïch toå chöùc khoâng gian theo daûi, tuyeán. Daïng khoâng gian naøy chuû yeáu ñöôïc toå chöùc baùm doïc theo caùc haønh lang löu thoâng song song vôùi bôø bieån, taïo neân caùc truïc, tuyeán dòch vuï du lòch, thöông maïi, vaên hoùa, vui chôi giaûi trí... sinh ñoäng, haáp daãn... Ví nhö ñöôøng Haï Long, TP. Vuõng Taøu, ñöôøng Traàn Phuù, TP. Nha Trang, ñöôøng Hoaøng Sa, Tröôøng Sa, Voõ Nguyeân Giaùp, TP. Ñaø Naüng...

Daûi, tuyeán KGCC ven bieån TX. Cöûa Loø - Ngheä An

Daûi, tuyeán KGCC ven bieån TP. Quy Nhôn

Ñöôøng Haï Long, TP. Vuõng Taøu, nôi toå chöùc nhieàu KGCC doïc tuyeán

Sô ñoà hoùa hình thaùi khoâng gian coâng coäng theo daïng daûi, tuyeán keát hôïp ñieåm Daûi KGCC ven bieån Baõi Chaùy TP. Haï Long

Veà daïng quy hoaïch toå chöùc khoâng gian theo daûi, tuyeán keát hôïp ñieåm. Daïng khoâng gian daûi hay tuyeán keát hôïp ñieåm cô baûn ñöôïc toå chöùc baùm doïc theo caùc haønh lang löu thoâng song song vôùi bôø bieån, nhöng coù khoâng gian troïng taâm, troïng ñieåm, keát noái vôùi nhau taïo neân caùc truïc, tuyeán ñieåm dòch vuï du lòch, thöông maïi, vaên hoùa, nghæ ngôi, vui chôi giaûi trí... sinh ñoäng, haáp daãn nhö: TP. Vuõng Taøu, Quy Nhôn, Nha Trang, Ñaø Naüng, Haï Long, TX. Cöûa Loø...

Taøi lieäu tham khaûo - Caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò Vuõng Taøu, Quy Nhôn, Nha Trang, Haï Long, Cöûa Loø cuûa VIUP - Ñeà taøi NCKH NC höôùng daãn laäp QHC caùc ñoâ thò ven bieån theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng - Ñeà taøi “Giaûi phaùp thieát keá quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån cho caùc ñoâ thò du lòch nhaèm taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu”

SË 74 . 2015

Baûo toàn & phaùt huy

caùc giaù trò vaên hoùa Bieån trong quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò ven bieån

DIEÃN ÑAØN TS. KTS. Nguyeãn Trung Duõng

Ñaët vaán ñeà

Lòch söû daân toäc Vieät Nam gaén vôùi moät quaù trình môû roäng khoâng gian cö truù töø coäi nguoàn vuøng mieàn nuùi trung du roài lan daàn ñeán vuøng ñoàng baèng vaø ven bieån. Trong haønh trình höôùng bieån aáy, vaên hoùa Vieät ñaõ daàn thaám ñaãm “chaát bieån” thoâng qua quaù trình trao ñoåi vaên hoùa vôùi caùc daân toäc laùng gieàng cuõng nhö töï khaùm phaù, saùng taïo, vaø bieån ñaõ thöïc söï trôû thaønh khoâng gian sinh toàn vaø caùi noâi dung döôõng cho daân toäc vaø neàn vaên hoùa Vieät. Khoâng gian ven bieån ngaøy nay laø nôi cö truù cuûa hôn 50% daân soá Vieät Nam vôùi söï taäp trung cuûa 28/63 tænh thaønh vaø 345 ñoâ thò lôùn nhoû treân toång soá 770 ñoâ thò toaøn quoác , laø nôi dieãn ra ñôøi soáng vaên hoùa tinh thaàn phong phuù vaø mang ñaäm baûn saéc cuûa cö daân caùc ñòa phöông, vuøng mieàn vôùi nhieàu leã hoäi, taäp tuïc sinh keá, sinh hoaït taâm linh... cuøng vôùi moät heä thoáng caùc di saûn, di tích vaên hoùa, kieán truùc, ngheä thuaät. Nhöõng yeáu toá neâu treân, ñaët ra moät yeâu caàu nghieâm tuùc cho coâng taùc quaûn lyù toång hôïp khoâng gian ven bieån noùi chung vaø quy hoaïch ñoâ thò ven bieån noùi rieâng phaûi goùp phaàn taïo ra caùc khoâng gian, moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå cho caùc giaù trò vaên hoùa tinh thaàn vaø vaên hoùa vaät theå coù cô hoäi ñöôïc toàn taïi laâu beàn vaø phaùt huy caùc giaù trò trong ñieàu kieän phaùt trieån hieän nay, khi maø quaù trình khai thaùc khoâng gian ven bieån phuïc vuï cho phaùt trieån kinh teá ñang dieãn ra maïnh meõ ñaõ taùc ñoäng khoâng nhoû ñeán caùc khoâng gian sinh keá vaø vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa coäng ñoàng cö daân ñòa phöông.

Caùc giaù trò vaên hoùa bieån

Coäi nguoàn yeáu toá bieån trong vaên hoùa Vieät Theo GS Ngoâ Ñöùc Thònh, ngöôøi Vieät khoâng coù nguoàn goác bieån maø cô baûn laø nhöõng cö daân sinh soáng taïi vuøng mieàn nuùi trung du di cö xuoáng mieàn ñoàng baèng roài tieáp tuïc laán ra bieån, vöôn ra khai thaùc bieån. Nhöõng yeáu toá truyeàn thoáng bieån coù ñöôïc laø do giao löu vaø tieáp thu vaên

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

hoùa töø caùc toäc ngöôøi laùng gieàng laø cö daân Nam Ñaûo vaø ñöôïc hình thaønh neân trong quaù trình khai thaùc vaø laán bieån sau naøy. Yeáu toá bieån trong vaên hoùa Vieät ñöôïc taêng cöôøng qua quaù trình laán bieån vaø khai thaùc bieån. Töø vuøng mieàn nuùi trung du lan xuoáng khai thaùc ñoàng baèng soâng Hoàng roài tieáp tuïc môû roäng ra caùc khu vöïc truõng ven bieån do nhu caàu phaùt trieån khoâng gian sinh toàn, ngöôøi Vieät coå ñaõ phaûi ñoái dieän vôùi bieån. Quai ñeâ laán bieån ñaõ trôû thaønh truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Vieät coå giuùp khoâng ngöøng khai khaån môû roäng dieän tích canh taùc vaø cö truù. Caùc laøng maïc môùi vôùi cö daân ñoâng ñuùc cuõng khoâng ngöøng moïc neân taïi caùc khu vöïc sình laày cöûa soâng ven bieån (thuoäc Thaùi Bình, Ninh Bình, Nam Ñònh ngaøy nay). Vieäc hoïc taäp ñöôïc kyõ thuaät canh taùc ven bieån, kyõ thuaät ñoùng thuyeàn bieån (ñieån hình laø chieác ghe baàu vuøng Quaûng Nam - Ñaø Naüng) töø ngöôøi Chaêm, ñaùnh daáu moät daáu moác quan troïng trong quaù trình vöôn ra bieån ñeå khai thaùc caùc nguoàn lôïi haûi saûn cuõng nhö thöông maïi cuûa ngöôøi Vieät. Caùc giaù trò phi vaät theå Khoâng gian ven bieån khoâng nhöõng ñoùng vai troø laø khoâng gian cö truù vaø sinh keá cuûa ngöôøi Vieät maø coøn laø nôi dieãn ra ñôøi soáng vaên hoùa, tinh thaàn phong phuù. Trong yù thöùc cuûa ngöôøi Vieät, Bieån khoâng chæ ñem laïi nguoàn taøi nguyeân, saûn vaät thieân nhieân voâ giaù nuoâi soáng daân toäc maø bieån coøn ñaïi dieän cho moät theá löïc sieâu nhieân huyeàn bí maø con ngöôøi vöøa muoán chinh phuïc laïi vöøa khieáp sôï. Do ñoù beân caïnh quaù trình khaùm phaù khai thaùc bieån cuõng hình thaønh neân moät heä thoáng tín ngöôõng bieån raát phong phuù. Phoå bieán nhaát laø tuïc thôø caù OÂng (caù Voi) vaø thôø Töù vò Thaùnh nöông (thaàn Ñoäc Cöôùc, Döông Khoâng Loä, Long Vöông, Thuûy thaàn) cuøng vôùi caùc leã hoäi truyeàn thoáng.

n Leã

hoäi Caàu Ngö: Laø hoaït ñoäng sinh hoaït vaên hoùa taâm linh lôùn vaø quan troïng nhaát cuûa ngö daân mieàn bieån Trung vaø Nam Boä, gaén vôùi taäp tuïc thôø caù OÂng vaø caùc Linh thaàn cuûa bieån vôùi muïc ñích caàu cho trôøi ñaát thuaän hoøa, soùng yeân bieån laëng, ñaùnh baét ñöôïc nhieàu haûi saûn. Leã hoäi Caàu ngö coøn coù nhieàu bieán theå nhö: Leã Nghinh OÂng, leã röôùc coát OÂng, leã Nghinh oâng Thuûy töôùng... nhöng hình thöùc toå chöùc khaù thoáng nhaát. Trong leã hoäi coù söï tham gia cuûa haøng traêm ghe thuyeàn ñöôïc trang trí côø hoa röïc rôõ. Phaàn hoäi bao goàm caùc nghi thöùc röôùc Caù OÂng (hoaëc Thaàn) ra bieån. Trong suoát leã hoäi, ngöôøi daân toå chöùc aên uoáng môøi moïc nhau linh ñình. Ñaây laø moät sinh hoaït taâm linh mang ñaäm neùt vaên hoùa bieån vaø ñòa phöông. Caùc leã hoäi caàu ngö ñöôïc naâng taàm vaø toå chöùc quy moâ lôùn haøng naêm taïi caùc ñoâ thò du lòch bieån lôùn nhö Nha Trang, Ñaø Naüng, Quy Nhôn, Phan Thieát, Vuõng Taøu... nhaèm ñeà cao giaù trò vaên hoùa ñòa phöông vaø thu huùt khaùch du lòch.

Leã hoäi Caàu ngö taïi TP.Ñaø Naüng (Nguoàn: www.24h.com.vn)

n Tuïc

thôø caù OÂng (caù Voi): Laø hoaït ñoäng tín ngöôõng daân gian cuûa cö daân vuøng Duyeân haûi Trung Boä vaø Nam Boä nöôùc ta (töø Thanh Hoùa cho ñeán taän Beán Tre). Caù Voi ñöôïc xem nhö moät bieåu töôïng cuûa vò phuùc thaàn bieån (Thaàn Nam Haûi), luoân gaàn guõi vaø che chôû cho ngö daân tröôùc söï hung döõ cuûa ñaïi döông. Tuïc thôø caù voi ñöôïc ghi cheùp laïi trong caùc thö tòch coå nhö Ñaïi Nam nhaát thoáng chí hay trong nghieân cöùu veà ngö daân Nguoàn Sôn cuûa Linh muïc L. Cardiere. Khi gaëp caù voi coøn soáng ngö daân phaûi nghieâng mình kính caån, laäy taï ñöùc ngaøi cho ñaùnh baét ñöôïc nhieàu caù toâm vaø cho soùng yeân bieån laëng. Khi caù voi cheát vaø troâi daït vaøo bôø, ngöôøi daân toå chöùc tang leã choân caát töû teá vaø laäp mieáu thôø. Söï toân suøng vaø choân caát xaùc caù OÂng döôøng nhö laø moät söï traû ôn mang maøu saéc huyeàn bí maø coøn phuø hôïp vôùi ñaïo lyù “nhôù ôn” cuûa ngöôøi Vieät. Tuïc thôø caù OÂng laø moät trong nhöõng bieåu hieän ñoäc ñaùo cuûa ñôøi soáng taâm linh ngöôøi daân mieàn bieån caàn ñöôïc löu giöõ baûo toàn.

Ngö Linh Mieáu thôø caù OÂng taïi xaõ Caûnh Döông - Quaûng Bình. (Nguoàn: Trang Web ñaøi phaùt thanh truyeàn hình Quaûng Bình)

Leã hoäi Caàu ngö taïi TP.Quy nhôn

Heä thoáng di tích vaên hoùa tín ngöôõng Söï ña daïng, phong phuù cuûa ñôøi soáng vaên hoùa, tín ngöôõng mieàn bieån coøn ñöôïc vaät theå hoùa qua heä thoáng caùc di tích tín ngöôõng vôùi nhieàu loaïi hình nhö: Ñình, dinh, mieáu, ñeàn, laêng... laø nôi thôø cuùng caùc Linh thaàn bieån vaø laø trung taâm dieãn ra caùc leã hoäi truyeàn thoáng vaø sinh hoaït coäng ñoàng. Caùc di tích naøy thöôøng naèm saùt bôø bieån trong moái lieân heä tröïc tieáp vôùi maët bieån ñeå thuaän lôïi cho vieäc tieán haønh caùc nghi thöùc, hoaït ñoäng tín ngöôõng, ví duï nhö nghi thöùc röôùc caù OÂng hay caùc Linh Thaàn töø nôi thôø cuùng ra bieån trong leã hoäi Caàu ngö hay vieäc caàu khaán cuûa ngö daân tröôùc khi ra bieån... Traûi quaù trình laán bieån haøng theá kyû, moät soá di tích ñöôïc tìm thaáy naèm trong caùc laøng xaõ phía saâu beân trong bôø bieån nhöng vaãn luoân baûo löu ñöôïc caùc yeáu toá bieån thoâng qua caùc Linh thaàn SË 74 . 2015

thôø cuùng taïi di tích hay caùc nghi thöùc leã hoäi lieân quan, ví duï nhö tuïc thôø thuyeàn, leã röôùc thuyeàn, troø chôi baét caù caïn trong caùc leã hoäi truyeàn thoáng coøn toàn taïi taïi nhieàu ñòa phöông vuøng Baéc Boä vaø Baéc Trung Boä. Toïa laïc taïi nhöõng nôi coù vò trí caûnh quan thieân nhieân ñeïp vaø bao quaùt moät vuøng bieån lôùn, moät soá di tích tín ngöôõng ñoùng vai troø nhö nhöõng “Ngoïn haûi ñaêng taâm linh” treân bôø bieån ñeå ngö daân coù theå höôùng tôùi. Nhöõng di tích noåi tieáng phaûi keå ñeán nhö Dinh Caäu taïi Phuù Quoác vaø Hoøn Baø taïi thaønh phoá Vuõng Taøu. Heä thoáng caùc di tích tín ngöôõng mieàn bieån ñoùng vai troø laø moät yeáu toá caáu thaønh trong toång theå khoâng gian coâng coäng ven bieån caàn ñöôïc baûo toàn vaø phaùt huy giaù trò.

Hoøn Baø-TP.Vuõng Taøu (Nguoàn: Dulichvungtau2013.blogspot.com)

Dinh Caäu - Phuù Quoác

Caùc yeâu caàu ñaët ra cho coâng taùc quy hoaïch khoâng gian ñoâ thò ven vieån

1. Baûo toàn caùc khoâng gian sinh hoaït vaên hoùa taâm linh, tín ngöôõng mieàn bieån Nhö ñaõ phaân tích ôû treân, khoâng gian ven bieån laø nôi dieãn ra caùc ñôøi soáng vaên hoùa, tín ngöôõng mang ñaäm maøu saéc ñòa phöông vaø vuøng mieàn, maø ñieån hình laø caùc leã hoäi gaén vôùi tuïc thôø caùc Linh thaàn cuûa bieån. Caùc hoaït ñoäng naøy ñöôïc dieãn ra trong moät khoâng gian truyeàn thoáng ñöôïc caáu thaønh döïa treân 03 thaønh toá: n Caùc di tích vaên hoùa tín ngöôõng: Ñình thôø Thaønh hoaøng hoaëc Linh thaàn, Ñeàn (mieáu) thôø thaàn Ñoäc Cöôùc, Döông Khoâng Loä, Long Vöông, Thuûy thaàn; Mieáu Baø, Laêng Caäu; Laêng (mieáu) thôø caù OÂng (thaàn Nam Haûi) ...

SË 74 . 2015

Baõi bieån: Nôi dieãn ra caùc haønh trình Leã röôùc thaàn töø nôi thôø ra Bieån n Maët bieån (baõi caù): Nôi taäp neo ñaäu thuyeàn beø vaø dieãn ra nghi leã röôùc caù OÂng ra bieån. n

Söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi thoâng qua caùc hoaït ñoäng quy hoaïch, xaây döïng, chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát ven bieån coù theå phaù vôõ söï thoáng nhaát cuûa khoâng gian naøy. Taïi moät soá ñòa phöông, do quaù trình khai thaùc khoâng gian ven bieån neân khoâng coøn duy trì ñöôïc caùc khoâng gian baõi bieån töï nhieân hoaëc ñeå caùc coâng trình xaây döïng chia caét caùc di tích tín ngöôõng ra khoûi khoâng gian bôø bieån, neân ñaõ xuaát hieän caùc leã hoäi Caàu ngö theo haønh trình treân caùc ñöôøng phoá, quaûng tröôøng thay cho treân bôø bieån. Do vaäy moät trong nhöõng yeâu caàu quan troïng trong thieát keá quy hoaïch cuõng nhö quaûn lyù khai thaùc söû duïng khoâng gian ven bieån ñeå phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng ñòa phöông laø phaûi baûo toàn ñöôïc caùc khoâng gian töï nhieân cho sinh hoaït vaên hoùa tín ngöôõng mieàn bieån, trong ñoù heä thoáng caùc di tích vaät theå ñoùng vai troø laø yeáu toá trung taâm, cuõng nhö ñaûm baûo moái lieân heä cuûa caùc di tích naøy ñoái vôùi bôø vaø maët bieån. Vieäc Quy hoaïch caùc KGCC ven bieån caàn khoâng laøm aûnh höôûng ñeán caùc khoâng gian sinh hoaït vaên hoùa, taâm linh, sinh keá ñaõ toàn taïi bao ñôøi cuûa cö daân maø coøn phaûi goùp phaàn baûo toàn, duy trì caùc hoaït ñoäng naøy thoâng qua vieäc taïo ra caùc caùc hoã trôï veà khoâng gian, ñieàu kieän tieáp caän, haï taàng, tieän ích phuïc vuï. 2. Khai thaùc caùc yeáu toá Bieån trong toå chöùc khoâng gian ñoâ thò nhaèm taïo döïng baûn saéc cho ñoâ thò n Toå chöùc khoâng gian ñoâ thò höôùng bieån: Coù ñöôïc khoâng gian bieån laø taøi saûn quyù giaù vaø laø moät lôïi theá roõ raøng cuûa caùc ñoâ thò ven bieån. Tuy nhieân, khoâng phaûi ñoâ thò ven bieån naøo cuõng bieát taän duïng khai thaùc theá maïnh naøy ñeå xaây döïng baûn saéc cho mình. Suoát moät daûi ven bieån nöôùc ta, ñaâu ñaâu cuõng baét gaëp hình aûnh caùc ñoâ thò baùm daøi theo bôø bieån vôùi nhöõng con ñöôøng ven bieån quy moâ lôùn taïo ra söï chia caét maïnh giöõa ñoâ thò vôùi bieån. Khu vöïc tieáp giaùp bôø bieån laø nôi taäp trung xaây döïng maät ñoä cao caùc coâng trình khaùch saïn, trung taâm thöông maïi, BÑS cao taàng ñaõ taïo ra moät böùc töôøng beâ toâng chaén taàm nhìn vaø thoâng gioù töï nhieân ñeán phaàn coøn laïi cuûa ñoâ thò. Phía sau phaàn “maët tieàn”

haøo nhoaùng ven bieån laø phaàn thaønh phoá “noäi ñòa” vôùi caùc ñaëc tröng gioáng vôùi baát kyø moät ñoâ thò vuøng ñoàng baèng hay mieàn nuùi naøo. Nhöõng vaán ñeà neâu treân cho thaáy vieäc taän duïng khai thaùc caùc giaù trò Bieån trong coâng taùc quy hoaïch ñoâ thò cuûa caùc phaàn lôùn caùc ñoâ thò ven bieån nöôùc ta chöa ñöôïc xem xeùt thaáu ñaùo vaø nhìn nhaän moät caùch toång theå treân goùc ñoä khoâng gian toång theå ñoâ thò maø chæ taäp trung khai thaùc caùc lôïi theá coù saün cuûa khoaûng khoâng gian heïp tieáp giaùp bôø bieån. Caáu truùc daïng tuyeán cuûa caùc ñoâ thò ven bieån nöôùc ta laø moät caáu truùc phaùt trieån töï nhieân trong boái caûnh thieáu thoán veà haï taàng giao thoâng. Trong ñieàu kieän hieän nay, khi maø tieàm löïc kinh teá cuûa caùc ñoâ thò ven bieån ñaõ ñöôïc caûi thieän roõ reät thì vieäc quy hoaïch, caûi taïo laïi khoâng gian ñoâ thò theo ñònh höôùng “höôùng bieån” caàn ñöôïc xem xeùt thay theá cho thöïc traïng “baùm bieån” hieän nay. Vieäc chuyeån ñoåi naøy laø caàn thieát ñeå khai thaùc caùc yeáu toá bieån cho phaùt trieån moät caùch haøi hoøa toång theå khoâng gian caû ñoâ thò haïn cheá vieäc phaùt trieån noùng vaø thieáu beàn vöõng hieän nay.

Thaønh phoá Nha Trang, ñieån hình cho caáu truùc ñoâ thò “baùm bieån” vôùi caùc truïc ñöôøng chính song song vôùi bieån. (Nguoàn: Baûn ñoà TP Nha Trang)

Thaønh phoá Nice (Coäng hoøa Phaùp), ñieån hình cho caáu truùc “höôùng bieån” cuûa caùc ñoâ thò ven bieån Chaâu AÂu vôùi caùc truïc, tuyeán ñöôøng höôùng bieån. (Nguoàn: Baûn ñoà thaønh phoá Nice) n Taêng cöôøng keát noái khoâng gian ñoâ thò vôùi khoâng gian bieån

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Taêng cöôøng keát noái giöõa khoâng gian ñoâ thò vôùi khoâng gian bieån laø giaûi phaùp haøng ñaàu trong quy hoaïch caùc ñoâ thò ven bieån nhaèm khai thaùc toái ña yeáu toá bieån veà caûnh quan, ñieåm nhìn vaø thoâng gioù töï nhieân. Beân caïnh vieäc quy hoaïch caùc tuyeán ñöôøng höôùng bieån, gaén keát veà maët khoâng gian giöõa ñoâ thò vaø bieån coøn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua keát noái caùc heä thoáng khoâng gian môû, khoâng gian xanh, maët nöôùc cuûa ñoâ thò vôùi heä thoáng khoâng gian coâng coäng ven bieån hoaëc khoâng gian bieån, taïo ra maïng löôùi khoâng gian coâng coäng lieân hoaøn, thoáng nhaát hoã trôï vaø thuùc ñaåy toå chöùc caùc hoaït ñoäng vaên hoùa, coäng ñoàng, ñöa khoâng gian bieån vaøo saâu trong ñoâ thò cuõng nhö höôùng caùc hoaït ñoäng cuûa ñoâ thò ra bieån. Vieäc quy hoaïch caùc tuyeán giao thoâng coâng coäng keát noái caùc khu vöïc saâu beân trong ñoâ thò vôùi bôø bieån cuõng laø giaûi phaùp veà maët kyõ thuaät giuùp taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän, keát noái vôùi bieån trong ñoâ thò. Caùc tuyeán ñöôøng ñi boä cuõng laø giaûi phaùp toát ñeå taêng cöôøng tieáp caän vaø taïo ra caùc khoâng gian ña naêng, thaân thieän, nôi coù theå dieãn ra nhieàu hoaït ñoäng leã hoäi, thöông maïi vaø tröng baøy, trieån laõm ngheä thuaät, giao dòch quaûng baù vaên hoùa... n Taïo döïng baûn saéc “vaên hoùa bieån” cho ñoâ thò thoâng qua quy hoaïch heä thoáng khoâng gian coâng coäng ven bieån. Nhöõng yeáu toá cô baûn goùp phaàn taïo döïng neân “baûn saéc bieån” cho moät ñoâ thò ven bieån treân goùc ñoä quy hoaïch ñoâ thò bao goàm: + Caûnh quan thieân nhieân (bieån, bôø bieån) + Caáu truùc ñoâ thò, khoâng gian ven bieån (maët tieàn höôùng bieån, KGCC ven bieån) + Quaàn theå coâng trình kieán truùc, ngheä thuaät ñieåm nhaán Neáu nhö nhöõng yeáu toá caûnh quan thieân nhieân laø thieân taïo khoù coù theå taùc ñoäng lôùn, chuû yeáu laø baûo veä giöõ gìn, thì hai yeáu toá coøn laïi mang tính nhaân taïo, chòu söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi, trong ñoù khoâng gian coâng coäng ven bieån ñoùng vai troø laø ñieåm nhaán quan troïng nhaát ñem laïi hieäu quaû cao trong taïo döïng baûn saéc, aán töôïng cho ñoâ thò ven bieån bôûi caùc lyù do: + Khoâng gian coâng coäng ven bieån ñoùng vai troø laø khoâng gian chuyeån tieáp giöõa khoâng gian ñoâ thò vaø khoâng gian bieån, neân thöôøng coù caáu truùc theo daïng caùc khoâng gian môû ñeå taïo ra caùc ñieåm nhìn höôùng ra bieån vaø höôùng veà thaønh phoá, do vaäy cuõng laø nôi deã quan saùt vaø thuï caûm nhaát. + Khoâng gian coâng coäng ven bieån vaø laø nôi dieãn ra toaøn boä caùc hoaït

Thaùp Traàm höông - bieåu töôïng cuûa nuùi röøng ñaët taïi Quaûng tröôøng bieån TP. Nha Trang. (Nguoàn: Internet)

Döï aùn “Doøng soâng xanh” keát noái khoâng gian trung taâm thaønh phoá Nice vôùi bôø bieån baèng heä thoáng khoâng gian xanh, maët nöôùc, coâng vieân, ñöôøng daïo. (Nguoàn: www.lemoniteur.fr)

ñoäng thuï höôûng bieån (taém bieån, ñi daïo, ngaém caûnh, theå duïc, theå thao, leã hoäi...), laø nôi thu huùt cö daân vaø khaùch du lòch lôùn nhaát, do vaäy laø nôi thuaän lôïi nhaát cho vieäc quaûng baù hình aûnh ñoâ thò. Do ñoù, vieäc chuù troïng ñaàu tö vaøo chaát löôïng quy hoaïch, thieát keá ñoâ thò khoâng gian coâng coäng ven bieån keát hôïp vôùi boá trí caùc coâng trình coù tính chaát bieåu töôïng, ñieåm nhaán, trong ñoù coù khai thaùc yeáu toá bieån laø giaûi phaùp hieäu quaû ñeå taïo döïng hình aûnh cuõng nhö baûn saéc bieån cho ñoâ thò. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc minh chöùng thöïc teá qua nhieàu ví duï thaønh coâng taïi caùc ñoâ thò ven bieån cuûa Australia vaø Chaâu AÂu.

Naøng tieân caù - bieåu töôïng cuûa thaønh phoá caûng Copenhagen (Ñan Maïch).

SË 74 . 2015

Y’u tË t˘ nhi™n DIEÃN ÑAØN TS. Vuõ Chí Ñoàng

vôùi quy hoaïch vaø phaùt trieån khoâng gian coâng coäng ven bieån cuûa caùc ñoâ thò du lòch Vieät Nam

ieáp caän caáu truùc heä thoáng töï nhieân trong quy hoaïch ñoâ thò vaø khoâng gian coâng coäng (KGCC), ñoù laø: (1)nghieân cöùu heä thoáng laõnh thoå vôùi caùc moái quan heä cuûa ñoâ thò vôùi laõnh thoå lôùn hôn vaø nghieân cöùu söï phaân hoùa beân trong cuûa ñoâ thò; (2)nghieân cöùu toång theå caùc hôïp phaàn töï nhieân (keå caû töï nhieân chòu taùc ñoäng cuûa con ngöôøi), bao goàm hôïp phaàn raén (ñòa chaát – ñòa hình), loûng (thuûy vaên, haûi vaên, moâi tröôøng nöôùc), khí (thôøi tieát - khí haäu, moâi tröôøng khoâng khí), sinh vaät (sinh vaät töï nhieân, heä sinh thaùi, caây troàng vaät nuoâi, khoâng gian xanh nhaân taïo), ñaát - moâi tröôøng ñaát (ñöôïc hình thaønh bôûi taùc ñoäng toång hôïp cuûa neàn taûng raén, loûng, khí, sinh vaät, taùc ñoäng cuûa con ngöôøi); (3)taäp trung vaøo caùc yeáu toá chuû choát, yeáu toá naøy coù theå khaùc nhau tuøy töøng ñòa baøn nhöng ña phaàn thì ñòa hình ñöôïc coi laø yeáu toá quan troïng nhaát (cuï theå laø phaân kieåu ñòa hình) cuøng vôùi caùc yeáu toá chæ thò quan troïng nhö heä sinh thaùi, yeáu toá nöôùc, khí haäu – thôøi tieát; (4)löïa choïn tieâu chí cuï theå cuõng caàn chuù yù ñeán ñaëc ñieåm töï nhieân cuûa töøng ñoâ thò khaùc nhau. Nghieân cöùu ñieàu kieän töï nhieân quy moâ toaøn quoác, phaân vuøng töï nhieân cho pheùp nhaän daïng ñieàu kieän töï nhieân vuøng, tieåu vuøng, cho caùi nhìn bao quaùt vò trí, vò theá cuûa ñoâ thò, ñaëc ñieåm chung cuûa töï nhieân ñoâ thò trong heä thoáng laõnh thoå. Ñoâ thò du lòch ven bieån thoûa maõn caùc ñieàu kieän: (1)ñoâ thò du lòch ñöôïc coâng nhaän taïi Quyeát ñònh soá 201/QÑ-TTg ngaøy 22/1/2013 pheâ duyeät “Quy hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch Vieät Nam ñeán naêm 2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030”; (2)ñoâ thò tieáp giaùp vôùi bieån. Laõnh thoå cuûa ñoâ thò du lòch ven bieån khi nghieân cöùu seõ bao goàm toaøn boä ñòa giôùi haønh

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

chính cuûa ñoâ thò ñoù, caû phaàn ñaát lieàn giaùp bieån, caû haûi ñaûo, vuøng bieån. Phaïm vi nghieân cöùu, ñeå nhìn moät caùch toång quaùt, caàn xeùt caùc ñoâ thò chính goàm caùc thaønh phoá, thò xaõ ven bieån loaïi IV trôû leân; möùc ñoä nghieân cöùu saâu hôn thì taäp trung vaøo ñoâ thò du lòch ven bieån loaïi II trôû leân. Höôùng tieáp caän phaùt trieån du lòch beàn vöõng seõ laø du lòch thaân thieän moâi tröôøng, du lòch toân troïng vaø laøm noåi baät veû ñeïp xaõ hoäi, du lòch ñoùng goùp cho taêng tröôûng kinh teá. Ñoái vôùi KGCC ven bieån cuûa ñoâ thò du lòch, höôùng tieáp caän seõ laø: (1)KGCC xaây döïng haøi hoøa vôùi töï nhieân, khoâng laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng, ñöôïc nghieân cöùu vaø thieát keá ñaûm baûo caùc nguyeân taéc baûo veä moâi tröôøng töï nhieân; duy trì caùc heä sinh thaùi ñaëc tröng cuûa vuøng ven bieån vaø cuûa rieâng ñòa phöông, ñaây cuõng ñöôïc coi nhö KGCC thieân nhieân; baûo veä nghieâm ngaët söï ña daïng sinh hoïc, phaùt huy giaù trò nhôø du lòch nghieân cöùu thieân nhieân; nghieân cöùu thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu, trong ñoù yeáu toá nöôùc bieån daâng, caùc hieän töôïng thôøi tieát cöïc ñoan, söï thaát thöôøng cuûa khí haäu, nguy cô thieân tai phaûi ñöôïc tính ñeán. (2)KGCC xaây döïng treân cô sôû khai thaùc baûn saéc ñòa phöông, ñaûm baûo toân troïng lòch söû, vaên hoùa, daân toäc, toân giaùo, chính trò. (3)KGCC laø haït nhaân cuûa khoâng gian du lòch ñoâ thò, laø nôi toå chöùc caùc hoaït ñoäng du lòch vaø caùc hoaït ñoäng kinh teá thuoäc lónh vöïc dòch vuï, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân vaø du khaùch, ñem laïi nguoàn thu nhaäp cho ngaønh du lòch, nguoàn thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng vaø doanh nghieäp.

Ñaùnh giaù vaø phaân vuøng moâi tröôøng cho xaây döïng ñoâ thò noùi chung tröôùc khi ñaùnh giaù cho quy hoaïch KGCC.

Nguyeân taéc ñaùnh giaù choïn ñaát cho xaây döïng ñoâ thò laø: n Ñieàu kieän ñaát ñai cho pheùp xaây döïng: Ñaây laø yeáu toá baét buoäc, ñieàu kieän caàn;

n Coù ñieàu kieän thuaän lôïi: Ñaây laø yeáu toá boå sung, ñieàu kieän ñuû;

n Ñaûm baûo traùnh caùc khu vöïc caám xaây döïng: Ñaây laø yeáu toá loaïi tröø, caám xaây döïng; Phaân vuøng moâi tröôøng thaønh caùc khu vöïc: (1)khu vöïc baûo veä, baûo toàn, (2)khu vöïc söû duïng ñaát coù toå chöùc ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån, (3)khu vöïc phaùt trieån ôû möùc ñoä vöøa phaûi haøi hoøa vôùi moâi tröôøng, (4) khu vöïc döï tröõ phaùt trieån. n Khu vöïc baûo toàn, baûo veä, khu vöïc loaïi tröø: bao goàm maët nöôùc, khu vöïc noâng nghieäp quan troïng, khu vöïc maø moâi tröôøng khoâng phuø hôïp cho phaùt trieån, coù nguy cô cao veà thieân tai cuõng nhö deã gaây toån thöông cho moâi tröôøng (nhö khu vöïc thöôøng xuyeân bò luõ luït…); khu vöïc baûo toàn, baûo veä vaø khu vöïc caám xaây döïng do Nhaø nöôùc quy ñònh nhö caùc heä sinh thaùi töï nhieân caàn baûo toàn, di saûn thieân nhieân, di saûn vaên hoùa, lòch söû, khu vöïc baûo veä nguoàn nöôùc, khoaùng saûn, quaân söï… n Caùc khu vöïc phaùt trieån: khu vöïc ñaõ xaây döïng, khu vöïc môùi thuaän lôïi cho xaây döïng, khu vöïc ít thuaän lôïi caàn phaûi nghieân cöùu kyõ löôõng veà moâi tröôøng ñeå traùnh toån thöông vaø khuyeán nghò chæ xaây döïng vöøa phaûi sao cho haøi hoøa vôùi moâi tröôøng.

Phaân vuøng moâi tröôøng cho toaøn ñoâ thò ñöôïc nghieân cöùu töø khi laäp quy hoaïch chung, töø ñoù coù ñònh höôùng phaùt trieån khoâng gian toaøn ñoâ thò. Tieáp theo, khi laäp quy hoaïch phaân khu vaø quy hoaïch chi tieát caàn ñaùnh giaù cuï theå hôn: (1)chính xaùc hôn veà khoâng gian do tyû leä baûn ñoà lôùn hôn, (2)Caên cöù vaøo muïc tieâu phaùt trieån cuï theå ñeå coù caùc chæ soá vaø chæ thò cuï theå hôn, vaø/hoaëc ñöa theâm chæ soá boå sung nhöng vaãn cuøng chung phöông phaùp vaø coâng cuï phaân tích. Treân cô sôû phaân vuøng moâi tröôøng cho toaøn ñoâ thò, tieáp theo löïa choïn khu vöïc ñeå xaây döïng khoâng gian coâng coäng cuûa caùc ñoâ thò du lòch ven bieån phuø hôïp vôùi moâi tröôøng töï nhieân: n Döïa vaøo ñaùnh giaù veà moâi tröôøng töï nhieân ñöôïc nghieân cöùu töø khi laäp caùc quy hoaïch lieân quan; n Ñaùnh giaù töøng yeáu toá vaø toång hôïp theo phöông phaùp phaân tích, öùng duïng caùc coâng ngheä phaân tích khoâng gian nhö GIS, baûn ñoà; n Ñaùnh giaù cuï theå, saâu saéc theâm vôùi muïc tieâu xaây döïng KGCC, töø ñoù khuyeán nghò neân löïa choïn loaïi hình khoâng gian coâng coäng naøo, maät ñoä xaây döïng, loaïi hình coâng trình xaây döïng. n Ñoái vôùi khu vöïc khoâng thuaän lôïi cho xaây döïng, nhöng coù theå söû duïng cho khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi taïi caùc khu vöïc baûo toàn - baûo veä töï nhieân ñeå coù theå phaùt trieån caùc loaïi hình du lòch phuø hôïp vaø vaãn baûo veä ñöôïc moâi tröôøng. n Xaùc ñònh caùc kieåu caûnh quan töï nhieân, vôùi teân goïi coù troïng taâm laø kieåu ñòa hình, heä sinh thaùi, ñeå töø ñoù coù caùc giaûi phaùp phuø hôïp.Teân moãi kieåu ñòa hình ñaõ phaûn aùnh ñaëc tröng cuûa kieåu ñòa hình ñoù, phaûn aùnh hình thaùi ñòa hình vaø taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá hình thaønh ñòa hình. Moät ñaëc tröng chung cuûa caùc kieåu ñòa hình ven bieån laø coù quaù trình ngoaïi löïc toång hôïp taùc ñoäng cuûa caû bieån vaø ñaát lieàn - haûi ñaûo, laø nôi giao thoa giöõa bieån vaø ñaát lieàn - haûi ñaûo. Nhö vaäy, tính bieån cuûa ñòa hình seõ thay ñoåi theo chieàu töø bieån vaøo noäi ñòa, saâu vaøo tôùi nôi maø taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa bieån haàu nhö khoâng coøn nöõa. Kieåu ñòa hình ven bieån chòu taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa bieån ñöôïc theå hieän roõ qua hình thaùi ñòa hình, qua ñoä maën, qua thaûm thöïc vaät; cuõng phaûi tính ñeán nhöõng khu vöïc ñoài nuùi tieáp giaùp vôùi bieån, roài caû ñòa hình ñaùy bieån ven bôø... Veà ñieâu khaéc - hình thaùi, thì ñoài nuùi ven bieån coù hình thaùi ñænh, söôøn, ñoä doác, raõnh xaâm thöïc... khoâng khaùc maáy so vôùi ñoài nuùi trong SË 74 . 2015

noäi ñòa; nhöng ñoài nuùi ven bieån laïi coù ñieåm khaùc raát quan troïng, ñoù laø caáu thaønh khoâng theå taùch rôøi toång theå ñòa hình khu vöïc ven bieån, taïo caûnh quan ñeïp cho ven bieån, ñaëc bieät laø coù ñöôøng bôø bieån vôùi nhieàu hình thaùi ñoäc ñaùo do ñaëc ñieåm thaïch hoïc, do maøi moøn, do boài tuï..., vaø hôn nöõa nôi ñaây coù vi khí haäu ven bieån ñaëc saéc. Heä sinh thaùi ven bieån caàn phaûi khoanh vuøng trong caùc ñoà aùn quy hoaïch ñeå coù giaûi phaùp baûo veä, hay caàn phuïc hoài, ñoàng thôøi cuõng phaûi coù giaûi phaùp cho nhöõng heä sinh thaùi naøo coù theå keát hôïp vôùi KGCC heä sinh thaùi treân ñaát lieàn vaø treân ñaûo nhö röøng nhieät ñôùi, heä sinh thaùi treân coàn caùt, ôû ñaát ngaäp nöôùc ven bieån nhö röøng ngaäp maën, heä sinh thaùi döôùi bieån...

Kieåu ñòa hình, thoå nhöôõng, neàn ñaát

Caùc kieåu ñòa hình ñöôïc hình thaønh treân neàn ñòa chaát vaø quaù trình ngoaïi löïc. Caùc xu theá ngoaïi löïc caàn chuù yù: Boài tuï hay xaâm thöïc/ boùc moøn/ lôû ñaát; hoøa tan hay röûa troâi; tích tuï sinh vaät hay vaät lyù. Cuõng caàn ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm, nguy cô oâ nhieãm ñeå xaùc ñònh khu vöïc caàn chuù yù ñoái vôùi vaán ñeà oâ nhieãm ñaát… Caùc nhoùm kieåu ñòa hình chính: n Nhoùm kieåu ñòa hình ñoàng baèng – duyeân haûi: Goàm coù caùc ñoàng baèng phuø sa, baõi trieàu cöûa soâng, coàn caùt, ñuïn caùt, baõi caùt ven bieån, ñoàng baèng chaân nuùi – duyeân haûi. Veà thoå nhöôõng: seõ coù ñaát phuø sa soâng ñöôïc boài haøng naêm haàu nhö khoâng bò aûnh höôûng cuûa nöôùc bieån; ñaát maën suù – veït – ñöôùc bò ngaäp thöôøng xuyeân, ñaát maën ven bieån khoâng bò ngaäp thöôøng xuyeân; ñaát coàn caùt, ñaát caùt ven bieån, ñaát ngaäp nöôùc. Neàn ñaát toát ñeán trung bình vaø yeáu khaùc nhau töø ñoàng baèng phuø sa khoâng boài haøng naêm, coàn caùt, ñeán ñaát ngaäp nöôùc. Veà ñoä doác, nhoùm kieåu ñòa hình naøy thöôøng baèng phaúng, ñoä doác nhoû. Ñoái chieáu vôùi caùc ñoâ thò du lòch ven bieån cho thaáy: ñoàng baèng chaân nuùi – duyeân haûi, baõi trieàu, baõi caùt ven bieån ôû TP Haï Long; baõi trieàu, ñoàng baèng duyeân haûi, ñoàng baèng phuø sa ôû TP Haûi Phoøng; ñoàng baèng phuø sa soâng, baõi caùt, coàn caùt ôû TP Ñaø Naüng; ñoàng baèng phuø sa soâng, baõi trieàu, baõi caùt ôû TP Nha Trang; coàn caùt, ñuïn caùt, ñoàng baèng phuø sa soâng ôû TP Phan Thieát; baõi trieàu, coàn caùt ôû TP Vuõng Taøu; ñoàng baèng soâng nhoû, baõi caùt, baõi trieàu, coàn caùt – ñuïn caùt, ñoàng baèng chaân nuùi duyeân haûi ôû Phuù Quoác. Nhoùm kieåu ñòa hình ñoài nuùi: Goàm caùc ñoài nuùi ven bieån; ñaûo coù ñòa hình ñoài nuùi hình thaønh treân ñaù macma vaø traàm tích. Töông öùng seõ coù ñaát feralit treân ñaù macma vaø traàm tích; neàn ñaát toát, nhöng ñoä doác thöôøng khoâng thuaän lôïi. Ñaây laø tröôøng hôïp cuûa khu vöïc ñoài nuùi ôû TP Haï Long; Sôn Traø vaø Hoøa Vang ôû TP Ñaø Naüng; ñoài nuùi vaø ñaûo ôû TP Nha Trang; khu vöïc Nuùi Lôùn vaø Nuùi Nhoû ôû TP Vuõng Taøu; ñoài nuùi treân ñaûo Phuù Quoác. n Nhoùm kieåu ñòa hình cacxtô: Goàm caùc ñoài nuùi ñaù voâi ven bieån; ñaûo ñaù voâi. Töông öùng seõ coù ñaát feralit treân ñaù voâi vôùi lôùp phuû raát ít vaø moûng. Neàn ñaát coù khaû naêng bò hieän töôïng cacxtô, ñoä doác thöôøng khoâng thuaän lôïi. Ñaây laø tröôøng hôïp cuûa quaàn ñaûo ñaù voâi Vònh Haï Long; quaàn ñaûo Caùt Baø ôû TP Haûi Phoøng; caùc hoøn nuùi ñaù voâi Nguõ Haønh Sôn ôû TP Ñaø Naüng. n Ñòa hình khu vöïc laán bieån: Caàn phaûi khaûo saùt ñaëc ñieåm ñòa hình ñaùy bieån, loøng soâng khu vöïc cöûa soâng ñeå coù giaûi phaùp phuø hôïp vôùi ñòa hình vaø thích hôïp vôùi khoâng gian cuï theå cuûa töøng ñoâ thò du lòch ven bieån cuï theå. Ñaây laø ñieåm quan troïng caàn chuù yù taïi caùc ñòa baøn laán bieån vaø döï kieán laán bieån cuûa caùc ñoâ thò ven bieån. n

SË 74 . 2015

n Khu vöïc ñaùy bieån ven bôø: Caàn phaûi khaûo saùt ñoä doác, ñoä saâu, möùc ñoä phuø sa do soâng ñoå ra, caùc taøi nguyeân coù theå khai thaùc cho khoâng gian coâng coäng döôùi nöôùc. n Ñòa hình ñaûo hình thaønh bôûi san hoâ: Chuû yeáu ôû Hoaøng Sa (thuoäc TP Ñaø Naüng) vaø Tröôøng Sa (Huyeän Tröôøng Sa, tænh Khaùnh Hoøa); ñòa hình ña soá laø caùc raïn san hoâ, baõi caùt, baõi ngaàm; khoâng thuaän lôïi cho xaây döïng veà lyù thuyeát, nhöng coù khaû naêng boài laáp nhaân taïo, vì xung quanh ñaûo thì bieån noâng vaø caùc baõi ngaàm coù theå nhoâ leân maët bieån khi trieàu ruùt, trong loøng ñaûo coù ñòa hình ñaûo soùt vaø vuõng bieån ñöôïc bao boïc bôûi caùc raïn san hoâ voøng neân coù theå boài, san laáp vaø caûi taïo ñeå xaây döïng. n Xaùc ñònh caùc khu vöïc oâ nhieãm, coù nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát ôû taát caû caùc kieåu ñòa hình trong ñòa baøn; caàn coù döõ lieäu khaûo saùt chaát löôïng ñaát. Beân caïnh caùc giaûi phaùp söû duïng thích hôïp töøng kieåu ñòa hình caàn coù theâm giaûi phaùp choáng oâ nhieãm; löïa choïn boá trí khoâng gian coâng coäng sao cho traùnh nhöõng nôi oâ nhieãm, ñeà xuaát giaûi phaùp khaéc phuïc neáu ñaõ bò oâ nhieãm ñaát taïi khu vöïc ñaõ xaây döïng hoaëc ñang döï kieán xaây döïng, hoaëc giaûi phaùp xöû lyù trieät ñeå töø nguoàn gaây oâ nhieãm.

Caùc kieåu thôøi tieát, khí haäu

Caùc ñieåm quan troïng khi ñaùnh giaù thôøi tieát, khí haäu, moâi tröôøng khí: n Phaân kieåu khí haäu theo chæ soá töông quan nhieät aåm (neàn nhieät noùng ñeán laïnh, chæ soá khoâ haïn laø khoâ – hôi khoâ – hôi aåm - aåm - aåm öôùt). n Cheá ñoä muøa. n Caùc thôøi tieát nguy hieåm, thieân tai: baõo, naéng noùng, khoâ haïn, laïnh. n Khu vöïc oâ nhieãm, coù nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng khí. Tröôøng hôïp ñoâ thò ven bieån coù khí haäu noùng quanh naêm, haàu nhö khoâng coù baõo coù theå öu tieân khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi vaø giaûm tyû leä beâ toâng hoùa (nhö TP Phan Thieát, TP Vuõng Taøu, TP Nha Trang, Ñoâ thò Phuù Quoác). Khu vöïc ven bieån cuûa caùc ñoâ thò coù muøa ñoâng laïnh, heø noùng vaø coù baõo (TP Haï Long, TP Haûi Phoøng) hay laø ñoâ thò coù naéng noùng vaø taàn suaát bò aûnh höôûng cuûa baõo khaù cao (tröôøng hôïp TP Ñaø Naüng), thì taïi nhöõng nôi deã toån thöông caàn coù caây xanh töï nhieân vaø coù theå boá trí khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi (ví duï: coâng vieân caây xanh giaät caáp ñeå thích öùng vôùi nöôùc ngaäp theo muøa), taïi nhöõng nôi thuaän lôïi cho xaây döïng coù theå boá trí caùc coâng trình coâng coäng beân trong; caàn taän duïng caùc söôøn khuaát gioù (ví duï: Sôn Traø – TP Ñaø Naüng), taän duïng caùc daûi ñaát hôi cao ven bieån,… ñeå laøm nôi traùnh caùc nguy cô thieân tai nhö baõo, traùnh nöôùc bieån daâng trong baõo vaø nguy cô soùng thaàn töø nôi khaùc ñeán. Quan traéc chaát löôïng khoâng khí, tieáng oàn khu vöïc khoâng gian coâng coäng ñeå coù khuyeán nghò giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí neáu coù. Beân caïnh giaûi phaùp khaéc phuïc töø nguoàn gaây oâ nhieãm chung cuûa thaønh phoá, thì giaûi phaùp rieâng cuûa khu vöïc khoâng gian coâng coäng ven bieån raát caàn thieát. Nghieân cöùu thieát keá quy hoaïch KGCC ven bieån caàn ñi ñoâi vôùi caùc kieán nghò baûo veä moâi tröôøng, caùc giaûi phaùp giaûm thieåu, söû duïng coâng ngheä, kieán nghò di dôøi caùc nguoàn gaây oâ nhieãm nghieâm troïng. Giaûm thaûi khí nhaø kính baèng cô cheá phaùt trieån saïch neân ñöôïc quan taâm taïi caùc ñoâ thò du lòch ven bieån, nhö: naêng löôïng saïch (phong ñieän, naêng löôïng maët trôøi), baûo veä, taùi taïo caùc heä sinh thaùi ven bieån (ví duï röøng ñöôùc keát hôïp nuoâi troàng thuûy saûn), saûn xuaát saïch, phaùt trieån du lòch… Ñoái vôùi caùc ñoâ thò coù khoâng gian coâng coäng gaàn khu vöïc khai thaùc khoaùng saûn hoaëc coù chaát thaûi (nhö gaàn nhaø maùy nhieät ñieän, xi maêng, chaát thaûi raén…) thì caàn coù ñaùnh giaù chaát löôïng moâi tröôøng khí ñeå kieán nghò.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Caùc döõ lieäu quan traéc moâi tröôøng khí goàm: n Caùc chæ soá cô baûn veà khoâng khí xung quanh: nhö löu huyønh ñioxit (SO2), cacbon (CO), nitô oxit (NOx), oâzoân (O3), buïi lô löûng, buïi PM10 (buïi ≤ 10μm) vaø chì (Pb). n Chaát ñoäc haïi: Haøm löôïng moät soá chaát ñoäc haïi trong khoâng khí: tính tyû leä ngaøy coù noàng ñoä caùc chaát ñoäc haïi trong khoâng khí vöôït quaù noàng ñoä cho pheùp. n Tieáng oàn: Söû duïng caùc döõ lieäu ño tieáng oàn vaø ñoái chieáu vôùi giôùi haïn toái ña cho pheùp veà tieáng oàn.

Thuûy vaên, haûi vaên

Caùc ñieåm quan troïng khi ñaùnh giaù thuûy vaên, haûi vaên, moâi tröôøng nöôùc: n Meùp nöôùc (ñöôøng bôø bieån) thaáp nhaát, cao nhaát (tính theo thuûy trieàu vaø nöôùc bieån daâng trong baõo, bieán ñoåi khí haäu). n Ngaäp do nöôùc soâng khi muøa möa luõ. n Xaâm nhaäp maën. n Nöôùc bieån: chuù yù nhieät ñoä caùc thaùng phuø hôïp vôùi taém bieån, caùc thaùng soùng lôùn, ñoä phuø sa, chæ ra nhöõng nôi coù theå khai thaùc maët nöôùc trôû thaønh khoâng gian coâng coäng (nhö nôi taém bieån, khu vöïc daønh cho theå thao treân maët bieån nhö ñua thuyeàn, laùi moâ-toâ nöôùc, löôùt soùng, cheøo thuyeàn kayak, laën bieån…). n Khu vöïc oâ nhieãm, coù nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc. Caùc ñoâ thò ven bieån coù nguy cô ngaäp luït cao, ngaäp do möa, do luõ töø thöôïng nguoàn, ngaäp do thuûy trieàu, soùng bieån vaø nöôùc bieån daâng do baõo. Do ñoù, ngoaøi döõ lieäu khaûo saùt theo quy ñònh cho caùc ñoâ thò noùi chung thì caàn phaûi coù döõ lieäu khaûo saùt ngaäp luït vaø döõ lieäu haûi vaên ñaëc bieät hôn ñoái vôùi ñoâ thò du lòch ven bieån. Ñoái vôùi KGCC ven bieån, caàn khaûo saùt kyõ möïc nöôùc luõ ñænh trieàu khu vöïc ñoàng baèng phuø sa, khaûo saùt möïc nöôùc bieån trung bình, thuûy trieàu vôùi möïc nöôùc ñænh trieàu cao nhaát vaø thaáp nhaát trung bình, caùc cöïc trò vaø taàn xuaát, nhieät ñoä nöôùc bieån, xaùc ñònh khoaûng caùch ñeán meùp nöôùc; xaùc ñònh ñoä maën – lôï cuûa nöôùc ôû cöûa soâng, nhieãm maën nöôùc ngaàm. Khi xaùc ñònh khoaûng caùch tôùi meùp nöôùc ñeå boá trí khoâng gian coâng coäng ven bieån caàn tính ñeán (1) meùp nöôùc trung bình vaø meùp nöôùc tính ñeán thuûy trieàu, (2)nöôùc daâng trong baõo, (3)kòch baûn nöôùc bieån daâng, (4)yeâu caàu khoaûng caùch tôùi nöôùc seõ khaùc nhau ñoái vôùi caùc loaïi khoâng gian coâng coäng khaùc nhau – ví duï: baõi bieån, coâng vieân, ñöôøng daïo ven bieån tính töø meùp nöôùc trung bình, khaùc vôùi khoâng gian coâng coäng beân trong coù caùc coâng trình xaây döïng laâu daøi hôn thì phaûi tính ñeán möïc nöôùc ñænh trieàu cao nhaát keát hôïp kòch baûn nöôùc bieån daâng. Cheá ñoä thuûy trieàu (nhaät, baùn nhaät trieàu), bieân ñoä trieàu, soùng bieån cuõng caàn phaûi khaûo saùt ñeå coù giaûi phaùp ñoái vôùi vieäc boá trí cuõng nhö quaûn lyù khoâng gian coâng coäng ven bieån; chaúng haïn nhö caùc baõi taém bieån caàn xaùc ñònh nhöõng ngaøy trieàu cöôøng, bieân ñoä trieàu, giôø trieàu leân, ngaøy gioù lôùn, soùng lôùn ñeå caûnh baùo vaø quaûn lyù hoaït ñoäng du lòch treân baõi bieån. Nhieät ñoä cuûa nöôùc bieån raát quan troïng ñeå löïa choïn baõi taém bieån vaø caùc hoaït ñoäng theå thao giaûi trí döôùi bieån. Caàn quan traéc nhieät ñoä ñeå coù bieán trình nhieät ñoä nöôùc bieån, chæ ra nhöõng thaùng thuaän lôïi ñeå thu huùt coäng ñoàng ñeán taém bieån. Nhieät ñoä nöôùc bieån phuï thuoäc vaøo khí haäu; ñoái vôùi vuøng khí haäu coù muøa ñoâng laïnh vaø doù ñoù nhieät ñoä nöôùc bieån laïnh thì caàn xen keõ loaïi hình khoâng gian coâng coäng beân trong vaø beân ngoaøi ñeå coù theå thu huùt coäng ñoàng caû muøa heø laãn muøa ñoâng;

ñoái vôùi vuøng khí haäu noùng quanh naêm, nhieät ñoä nöôùc bieån aám aùp coù theå öu tieân khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi, hoaït ñoäng du lòch baõi bieån vaø döôùi bieån. Caùc döõ lieäu quan traéc chæ soá moâi tröôøng nöôùc maët, nöôùc ngaàm, nöôùc bieån ven bôø goàm coù: n Chaát löôïng nöôùc maët: nhaèm ñaùnh giaù vaø kieåm soaùt chaát löôïng nöôùc, phuïc vuï cho caùc muïc ñích söû duïng nöôùc khaùc nhau ôû KGCC (töôùi, nöôùc cho sinh hoaït, theå thao giaûi trí döôùi nöôùc, giao thoâng…). n Chaát löôïng nöôùc ngaàm: nöôùc naèm trong caùc lôùp ñaát, ñaù ôû döôùi maët ñaát. n Chaát löôïng nöôùc bieån ven bôø (nöôùc bieån ôû vuøng vònh, caûng vaø nhöõng nôi caùch bôø trong vuøng 03 haûi lyù (khoaûng 5,5 km) ; vieäc ñaùnh giaù nöôùc bieån ven bôø phuïc vuï muïc ñích söû duïng khaùc nhau nhö taém bieån, theå thao, giaûi trí döôùi nöôùc, nöôùc heä sinh thaùi ngaäp nöôùc ven bieån vaø caùc muïc ñích khaùc. n Ñoä maën cuûa nöôùc ñeå phaân bieät khu vöïc nöôùc maën, nöôùc lôï, nöôùc ngoït cuûa bieån, nöôùc maët, möùc ñoä nhieãm nöôùc ngaàm. n Haøm löôïng moät soá chaát ñoäc haïi trong nöôùc maët, nöôùc bieån taïi moät soá cöûa soâng, ven bieån. n Caùc ñoâ thò du lòch ven bieån caïnh caùc khu vöïc saûn xuaát coâng nghieäp maø coù nguy cô thaûi caùc chaát ñoäc haïi vaøo nöôùc töï nhieân trong noäi ñòa, chaûy ra cöûa soâng ven bieån, khu vöïc gaàn caùc caûng soâng, bieån coù nguy cô nhieãm daàu môõ, chaát thaûi cuûa phöông tieän vaän taûi. Caùc nghieân cöùu naøy raát quan troïng ñeå ñeà xuaát caùc caùc bieän phaùp khaéc phuïc, giaûm thieåu, ngaën ngöøa nguoàn gaây oâ nhieãm; ñoàng thôøi giuùp cho vieäc löïa choïn boá trí caùc KGCC sao cho phuø hôïp vôùi heä thoáng thuûy vaên, haûi vaên, moâi tröôøng nöôùc.

Heä sinh thaùi chính

Heä sinh thaùi röøng ngaäp maën ven bieån, heä sinh thaùi tuøng aùng giöõa caùc ñaûo ven bieån: Tuøng, aùng laø heä sinh thaùi ñoäc ñaùo ôû Vònh Haï Long, hieän nay “vieäc khai thaùc nhöõng giaù trò cuûa aùng, tuøng chöa ñöôïc quan taâm, ñaàu tö ñuùng möùc, ñaëc bieät veà du lòch” [8]. Do vaäy, baûo veä heä sinh thaùi tuøng, aùng nhöng cuõng caàn keát hôïp khai thaùc cho du lòch, nhaát laø nhöõng aùng, hoà noåi tieáng ôû Haï Long nhö Meâ Cung, Ba Haàm, Buø Xaùm... coù caûnh quan thieân nhieân ñeïp, heä sinh vaät phong phuù, nhöng raát ít du khaùch bieát vaø chöa coù ñieàu kieän toå chöùc cho du khaùch ñeán tham quan. n

Röøng ngaäp maën laø taám laù chaén thieân nhieân baûo veä vuøng ven bieån. Caàn phaûi nghieân cöùu dieãn theá cuûa röøng ngaäp maën, döï baùo khaû naêng tieán ra bieån cuûa heä sinh thaùi naøy, caàn baûo veä vaø troàng theâm röøng ngaäp maën ñeå taïo vuøng ñeäm baûo veä cho ñaát lieàn. Caùc röøng ngaäp maën coù giaù trò taïi caùc ñoâ thò du lòch ven bieån nhö: röøng ngaäp maën khu vöïc Vònh Cöûa Luïc, khu vöïc xaõ Ñaïi Yeân, khu vöïc hang Ñaàu Goã cuûa TP Haï Long; röøng ngaäp maën cuûa Khu döï tröõ sinh quyeån Caùt Baø, xaõ Phuø Long, TP Haûi Phoøng; röøng ngaäp maën ôû xaõ Vónh Thaùi, TP Nha Trang; röøng ngaäp maën ôû Long Sôn, TP Vuõng Taøu. n Heä sinh thaùi röøng traøm ôû Vöôøn Quoác gia treân ñaûo Phuù Quoác.

Heä sinh thaùi coàn caùt ven bieån: Tröôùc kia, heä sinh thaùi coàn caùt ven bieån ít ñöôïc khai thaùc cho noâng nghieäp do ñaát ngheøo dinh döôõng; ngaøy nay coàn caùt trôû thaønh caùc khu du lòch nghæ döôõng bôûi baõi caùt ñeïp, nöôùc bieån trong; nhöng vì quaù naéng noùng neân caùc khu du lòch thöôøng troàng theâm caây chòu maën vaø chòu khoâ ñeå laøm ñieàu hoøa vi khí

SË 74 . 2015

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

haäu. Tuy nhieân vaãn caàn baûo veä daûi caây xanh (nhö phi lao) ñeå ngaên söï di chuyeån cuûa coàn caùt, ngaên naïn caùt bay vuøi laáp ñöôøng xaù, coâng trình; ñoàng thôøi, khi choïn vò trí vaø choïn loaïi hình coâng trình coâng coäng khoâng chæ tính ñeán thuûy trieàu maø caàn phaûi choïn sao cho phuø hôïp thôøi tieát – khí haäu vaø ñaëc bieät laø taän duïng caùc caây xanh coù saün. Nhieàu nôi, heä sinh thaùi nguyeân thuûy giaûm ñi roõ reät vaø ñaõ trôû thaønh khu du lòch, khoâng gian baùn coâng coäng vôùi khaùch saïn, nhaø haøng, resort, caây troàng, xen keõ coù caùc khoâng gian coâng coäng beân ngoaøi nhö baõi taém, ñöôøng daïo ven bieån. Ñoàng thôøi cuõng caàn baûo veä caùc heä sinh thaùi ñoäc ñaùo nhö Heä sinh thaùi Ruù luøn treân ñuïn caùt ven bieån thuoäc Vöôøn Quoác Gia Phuù Quoác, ñaây laø heä sinh thaùi cöïc kì hieám gaëp ôû Vieät Nam. n Heä sinh thaùi röøng nhieät ñôùi: Röøng nhieät ñôùi aåm thöôøng xanh ôû nhöõng nôi coù neàn nhieät aåm cao, löôïng möa hôn khaû naêng boác hôi treân 2 laàn , thaùng khoâ chæ 1-2 thaùng; loaïi röøng naøy coù ôûû nam Ñeøo Haûi Vaân, khu Baø Naø vaø ôû baùn ñaûo Sôn Traø cuûa TP Ñaø Naüng, röøng ôû treân ñaûo Caùt Baø cuûa Haûi Phoøng. Röøng nhieät ñôùi hôi aåm nöûa ruïng laù hay ruïng laù coù ôû nhöõng nôi hôi aåm, löôïng möa hôn khaû naêng boác hôi khoaûng 1,5 laàn, thaùng khoâ daøi ñeán 4-6 thaùng; röøng nhieät ñôùi hôi aåm naøy coù ôû ñaûo Hoøn Tre, Hoøn Taèm thuoäc TP Nha Trang, ôû Phuù Quoác. Ñoâ thò du lòch ven bieån khoâng coù nhieàu röøng nhieät ñôùi so vôùi caùc khu du lòch noäi ñòa; do ñoù röøng nhieät ñôùi ôû caùc ñoâ thò du lòch keå treân vöøa laø di saûn thieân nhieân caàn ñöôïc baûo veä, vöøa coù theå trôû thaønh ñieåm tham quan ñoäc ñaùo cho du khaùch, keát hôïp du lòch bieån laãn du lòch nuùi, phaùt trieån caùc saûn phaåm du lòch sinh thaùi, nghieân cöùu ña daïng sinh hoïc n Heä sinh thaùi döôùi bieån: Sinh vaät döôùi bieån chuû yeáu goàm sinh vaät phieâu du, sinh vaät ñaùy, caù, toâm, möïc, rong bieån, san hoâ. Caùc ñaûo xa bôø tröïc thuoäc caùc ñoâ thò du lòch ven bieån goàm coù quaàn ñaûo Hoaøng Sa thuoäc TP Ñaø Naüng, ñaây laø caùc hoøn ñaûo coù nguoàn goác chuû yeáu töø san hoâ, vuøng bieån khu vöïc Hoaøng Sa coù nhieàu caàu gai vaø sao bieån quyù hieám, trai tai töôïng (Tridacna gigas), oác Anh Vuõ (Nautilidae)…thuoäc loaøi quí hieám raát caàn ñöôïc baûo veä. Caàn phaûi baûo veä caùc heä sinh thaùi döôùi bieån, ñoàng thôøi cuõng coi ñaây laø taøi nguyeân du lòch ñeå toå chöùc caùc hoaït ñoäng du lòch döôùi bieån. Caùc saûn phaåm du lòch döôùi bieån chuû yeáu nhö: laën bieån ngaém san hoâ, caù bieån (ôû Vònh Nha Trang, ôû Phuù Quoác), san hoâ vaø haûi saâm ñang ñöôïc phuïc hoài ñeå trôû thaønh ñieåm tham quan sinh thaùi haáp daãn (ôû Hoøn Lôøm Boø – Vònh Haï Long), du lòch gaén vôùi laøng chaøi treân bieån, haûi saûn thu hoaïch töø nuoâi troàng vaø ñaùnh baét phuïc vuï du khaùch. Vieäc quy hoaïch “KGCC döôùi bieån” caàn coù söï phoái hôïp vôùi ngaønh taøi nguyeân – moâi tröôøng ñeå phaùt trieån du lòch döôùi bieån nhöng vaãn baûo veä heä sinh thaùi töï nhieân döôùi bieån.

Söû duïng caùc kòch baûn bieán ñoåi khí haäu, döï baùo thieân tai

Khí haäu Vieät Nam coù ñaëc tính thaát thöôøng, coäng vôùi taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu, nöôùc bieån daâng, roài coù caû nhöõng taùc ñoäng cuûa con ngöôøi gaây toån haïi ñeán moâi tröôøng. Do ñoù, nhöõng naêm gaàn ñaây, thieân tai nghieâm troïng, dò thöôøng, vöôït qua nhöõng hieåu bieát hieän taïi cuûa con ngöôøi ñaõ xaûy

SË 74 . 2015

ra ngaøy moät thöôøng xuyeân hôn, dieãn bieán phöùc taïp hôn, gaây haäu quaû khoù löôøng. Vieäc nghieân cöùu tìm hieåu vaø tieáp tuïc nhaän bieát veà caùc hieän töôïng thieân tai laø raát caàn thieát ñeå chuû ñoäng hôn trong phoøng traùnh thieân tai, giaûm nheï thieät haïi ôû nöôùc ta. Thieân tai vaø caùc döï baùo trong boái caûnh bieán ñoåi khí haäu toaøn caàu coù ñaëc ñieåm laø khoù chính xaùc. Vieäc quy hoaïch ñoâ thò noùi chung vaø KGCC noùi rieâng phaûi caên cöù vaøo caùc kòch baûn bieán ñoåi khí haäu, dieãn bieán thieân tai taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng ñòa phöông ñeå vaän duïng linh hoaït caùc tieâu chuaån kyõ thuaät phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuï theå cuûa ñòa phöông. n Caùc chæ soá veà thay ñoåi nhieät ñoä trung bình naêm vaø löôïng möa, cuøng vôùi trò soá trung bình nhieàu naêm qua quan traéc seõ laø cô sôû ñeå tính töông quan nhieät aåm hieän traïng vaø döï baùo. n Nöôùc bieån daâng. n Thieân tai: Thieân tai xaûy ra haøng naêm, coù tính chaát thöôøng xuyeân, ñoù laø caùc taùc ñoäng baát lôïi cuûa töï nhieân ñoái vôùi con ngöôøi; ñoàng thôøi cuõng do con ngöôøi chöa nhaän thöùc heát taùc ñoäng cuûa thieân nhieân ñeå phoøng choáng, roài caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhieàu khi gaây toån haïi ñeán thieân nhieân, maát caân baèng sinh thaùi, cho neân thieân tai caøng khoù löôøng hôn. Döï baùo thieân tai trong boái caûnh bieán ñoåi khí haäu caøng khoù xaùc ñònh hôn do nhieät ñoä, löôïng möa thay ñoåi, möïc nöôùc bieån daâng. Caùc thieân tai caàn chuù yù saâu hôn ñoái vôùi ñoâ thò du lòch ven bieån nhö: baõo (löu yù ñaëc bieät töø Haï Long ñeán Ñaø Naüng), luõ luït (tröôøng hôïp cuûa Ñaø Naüng); naéng noùng, gioù Laøo (tröôøng hôïp cuûa Ñaø Naüng); chuù yù caùc KGCC ven soâng, ven bieån haøng naêm coù thieân tai ñeå coù giaûi phaùp phoøng choáng nhö saït lôû ñaát söôøn nuùi ven bieån, saït lôû bôø bieån, bôø soâng, trieàu cöôøng, nöôùc bieån daâng trong baõo... Taøi lieäu tham khaûo 1. Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, “Kòch baûn bieán ñoåi khí haäu, nöôùc bieån daâng cho Vieät Nam”, NXB Taøi nguyeân, Moâi tröôøng vaø Baûn ñoà, 2012. 2. Luaät Du lòch soá 44/2005/QH11 ngaøy 14/6/2005. 3. Quyeát ñònh soá 201/QÑ-TTg ngaøy 22/1/2013 pheâ duyeät “Quy hoaïch toång theå phaùt trieån du lòch Vieät Nam ñeán naêm 2020, taàm nhìn ñeán naêm 2030”. 4. VIUP. Nghieân cöùu höôùng daãn quy hoaïch xaây döïng caùc ñoâ thò ven bieån theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng. Ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp Boä. 2010. 5. Vuõ Töï Laäp. Ñòa lyù töï nhieân Vieät Nam. Nhaø Xuaát baûn Ñaïi hoïc sö phaïm. Haø Noäi. Taùi baûn laàn thöù saùu, 2011. 6. Caùc Quy chuaån, tieâu chuaån: Tieâu chuaån Vieät Nam TCVN4449 :1987 veà Quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò, Quy chuaån kyõ thuaät Quoác gia veà chaát löôïng nöôùc maët, nöôùc ngaàm, nöôùc bieån ven bôø, caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät khaùc coù lieân quan. 7. Caùc keát quaû nghieân cöùu Ñeà taøi “Giaûi phaùp thieát keá quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån cho caùc ñoâ thò du lòch nhaèm taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu” do VIUP thöïc hieän; taùc giaû baøi vieát cuõng tham gia thöïc hieän Ñeà taøi naøy. 8. Website baùo Quaûng Ninh, baoquangninh.com.vn.

Loàng gheùp caùc giaûi phaùp

nhaèm öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån caùc ñoâ thò Vieät Nam

DIEÃN ÑAØN ThS. KS. Vuõ Tuaán Vinh

Taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu ñeán khoâng gian coâng coäng ven bieån caùc ñoâ thò Vieät Nam Bieán ñoåi khí haäu laø nhöõng thay ñoåi coù xu theá daøi haïn so vôùi traïng thaùi khí haäu trung bình. Bieán ñoåi khí haäu noùi chung nhaèm chæ söï thay ñoåi töï nhieân cuûa caùc hình theá thôøi tieát, ví duï nhö caùc hình theá möa..., ñoâi khi söï thay ñoåi maïnh meõ cuûa caùc giaù trò trung bình coù theå duy trì trong moät vaøi naêm, ngoaøi ra ñaây cuõng coù theå laø moät phaàn cuûa chu trình bieán ñoåi töông töï nhö nhöõng chu trình taïo ra caùc hieän töôïng El Nino... Theo caùc soá lieäu ño ñaïc, xu theá taêng möïc nöôùc bieån treân toaøn Bieån Ñoâng laø 4,7mm/naêm, trong ñoù phía Ñoâng cuûa Bieån Ñoâng coù xu theá taêng nhanh hôn phía Taây. Chæ tính khu vöïc bieån ven bôø Vieät Nam, möïc nöôùc taêng khoaûng 2,9mm/naêm, trong ñoù khu vöïc bieån ven bôø Trung Trung Boä vaø Taây Nam Boä coù xu höôùng

taêng maïnh hôn. Theo döï baùo, trung bình treân toaøn Vieät Nam, nöôùc bieån daâng trong khoaûng töø 24 ñeán 27cm (vaøo giöõa theá kyû 21) vaø töø 57 ñeán 73cm (vaøo cuoái theá kyû 21). Trong khi ñoù treân khu vöïc ven bieån coù ñoä cao töø 10m trôû xuoáng bao phuû khoaûng 300 ñoâ thò Vieät Nam, do vaäy caùc taùc ñoäng cuûa nöôùc bieån daâng seõ coù nhöõng aûnh höôûng maïnh meõ ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa ñoâ thò trong ñoù coù caùc khoâng gian coâng coäng cuûa ñoâ thò. Soá löôïng côn baõo vaø aùp thaáp nhieät ñôùi hoaït ñoäng treân khu vöïc Bieån Ñoâng coù xu höôùng taêng nheï, trong khi ñoù soá côn baõo aûnh höôûng hoaëc ñoå boä vaøo ñaát lieàn Vieät Nam khoâng coù xu höôùng bieán ñoåi roõ raøng. Khu vöïc ñoå boä cuûa caùc côn baõo vaø aùp thaáp nhieät ñôùi vaøo Vieät Nam coù xu höôùng luøi daàn veà phía Nam; soá löôïng caùc côn baõo raát maïnh coù xu höôùng gia taêng; muøa baõo coù daáu hieäu keát thuùc muoän hôn trong thôøi gian gaàn ñaây. Möùc ñoä aûnh höôûng cuûa

baõo ñeán nöôùc ta coù xu höôùng maïnh leân. Vôùi ñaëc tröng cuûa moät quoác gia coù hôn 3000km ñöôøng bôø bieån vôùi caùc khu vöïc ven bieån coù ñoä cao thaáp, khu vöïc coù cao ñoä so vôùi möïc nöôùc bieån döôùi 10m bao truøm khoaûng 300 ñoâ thò vôùi hôn 50% daân soá sinh soáng, baõo, aùp thaáp nhieät ñôùi vaø loác xoaùy coù theå gaây ra moät soá haäu quaû lôùn trong cuoäc soáng vaø toån thaát taøi saûn, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc khu vöïc ven bieån. Theo soá lieäu thoáng keâ nhöõng naêm gaàn ñaây, löôïng möa naêm taïi Vieät Nam coù xu höôùng giaûm ôû phía Baéc vaø taêng ôû phía Nam, tuy nhieân löôïng möa ngaøy cöïc ñaïi cuøng soá ngaøy möa lôùn taêng leân ôû haàu heát caùc vuøng khí haäu (ñaëc bieät laø ôû khu vöïc mieàn Trung). Ñoàng thôøi, treân toaøn boä daøi ven bieån Vieät Nam xuaát hieän caùc tröôøng hôïp löôïng möa ngaøy dò thöôøng vôùi löôïng möa lôùn hôn nhieàu laàn so vôùi trung bình. Vieäc xuaát hieän caùc traän möa dò thöôøng cuøng vôùi xu höôùng löôïng möa ngaøy cöïc ñaïi SË 74 . 2015

coù xu höôùng taêng seõ taïo ra aùp löïc lôùn cho caùc ñoâ thò, trong ñoù coù caùc ñoâ thò ven bieån vaø caùc khu vöïc khoâng gian coâng coäng seõ khoâng naèm ngoaøi nhöõng taùc ñoäng naøy. Tuy nhieân, ñaây cuõng laø khu vöïc coù khaû naêng aùp duïng caùc giaûi phaùp ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa vieäc thay ñoåi cheá ñoä möa ñoái vôùi ñoâ thò. Nhieät ñoä trung bình naêm coù xu höôùng taêng treân phaïm vi caû nöôùc (0,5oC/naêm), theo döï baùo, nhieät ñoä trung bình naêm ôû Vieät Nam coù möùc taêng töø 1,2 ñeán 1,6oC (vaøo giöõa theá kyû 21) vaø töø 1,9 ñeán 3,1oC (vaøo giöõa theá kyû 21), trong ñoù möùc taêng nhieät ñoä ôû phía Baéc cao hôn ôû phía Nam. Ñoàng thôøi, nhieät ñoä cöïc trò cuõng coù xu höôùng taêng nhöng möùc taêng nhieät ñoä cöïc trò ôû phía Nam cao hôn ôû phía Baéc. Cuõng nhö vaán ñeà thay ñoåi cheá ñoä möa, söï gia taêng nhieät ñoä trung bình naêm cuõng nhö nhieät ñoä cöïc trò toái cao seõ laøm traàm troïng hôn vaán ñeà ñaûo nhieät ñoâ thò vaø khoâng gian coâng coäng seõ goùp phaàn giaûm thieåu caùc taùc ñoäng cuûa vaán ñeà naøy neáu coù ñöôïc nhöõng giaûi phaùp hôïp lyù. Coù theå thaáy caùc ñoâ thò ven bieån Vieät Nam naèm trong khu vöïc chòu taùc ñoäng maïnh meõ cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng. Caùc taùc ñoäng ñeán caùc khu vöïc ñoâ thò ven bieån Vieät Nam coù theå noùi laø bao goàm toaøn boä caùc nguy cô do bieán ñoåi khi haäu toaøn caàu gaây ra nhö: taêng nhieät ñoä, thay ñoåi cheá ñoä möa, thay ñoåi quy luaät, cöôøng ñoä caùc thieân tai vaø nöôùc bieån daâng. Khoâng gian coâng coäng cuûa caùc ñoâ thò ven bieån laø moät trong nhöõng ñoái töôïng tröïc tieáp chòu caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng, tuy nhieân ñaây cuõng laø khu vöïc coù tieàm naêng trong vieäc aùp duïng caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieån ñoåi khí haäu cuõng nhö vieäc loàng gheùp caùc giaûi phaùp naøy vaøo trong coâng taùc quy hoaïch.

Loàng gheùp giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieån ñoåi khí haäu vaøo quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån caùc ñoâ thò Vieät Nam ÖÙng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu bao goàm hai nhoùm giaûi phaùp chính: moät laø giaûm toác ñoä bieán ñoåi khí haäu xaûy ra (giaûm nheï) vaø hai laø giaûm taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu ñoái vôùi xaõ hoäi (thích öùng). Giaûm nheï bieán ñoåi khí haäu laø söï can thieäp cuûa con ngöôøi nhaèm giaûm bôùt löôïng phaùt thaûi khí nhaø kính - nguyeân nhaân gaây neân söï noùng leân toaøn caàu baèng caùch giaûm caùc nguoàn phaùt thaûi khí nhaø kính hoaëc taêng cöôøng caùc beå chöùa nhaø kính… Trong khi ñoù, thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu laø söï ñieàu chænh

SË 74 . 2015

trong caùc heä thoáng töï nhieân hoaëc con ngöôøi nhaèm thích nghi vôùi nhöõng bieán ñoåi thöïc teá hoaëc döï kieán cuûa khí haäu hoaëc caùc aûnh höôûng cuûa chuùng, ñeå giaûm bôùt taùc haïi hoaëc khai thaùc nhöõng cô hoäi coù ích do chuùng mang laïi. Thích öùng nhaèm chæ hoaït ñoäng nhaèm giaûm thieåu caùc haäu quaû cuûa bieán ñoåi khí haäu, maø chuû yeáu giaûm thieåu tình traïng deã bò toån thöông ñoái vôùi caùc aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu. Tuy nhieân, cuõng caàn löu yù raèng thích öùng cuõng coù theå ñeà caäp ñeán vieäc khai thaùc baát kyø cô hoäi lôïi ích maø bieán ñoåi khí haäu coù theå mang laïi. ÖÙng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu phaûi ñöôïc chuaån bò töø tröôùc thoâng qua caùc quy hoaïch, keá hoaïch trieån khai vôùi nhieàu phöông aùn khaùc nhau ñeå coù theå xöû lyù kòp thôøi vôùi caùc dieãn bieán baát thöôøng khoâng theo quy luaät cuûa bieán ñoåi khí haäu nhaèm ñaûm baûo giaûm thieåu toái ña caùc thieät haïi coù theå xaûy ra trong vaø sau khi chòu taùc ñoäng, ñoàng thôøi cuõng phaûi coù phöông aùn ñeå phuïc hoài nhanh nhaát cho khu vöïc chòu taùc ñoäng. Caùch tieáp caän quy hoaïch ñoâ thò noùi chung vaø quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò noùi rieâng coù loàng gheùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu laø moät caùch tieáp caän mang tính chieán löôïc, linh hoaït, huy ñoäng ñöôïc söï tham gia cuûa caùc beân lieân quan vaø ñaëc bieät phuø hôïp vôùi quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån caùc ñoâ thò Vieät Nam tröôùc nguy cô taùc ñoäng ngaøy caøng maïnh meõ cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng. Caùc giaûi phaùp öùng phoù bieán ñoåi khí haäu khi ñöôïc loàng gheùp vaøo trong quy hoaïch giuùp cung caáp nhöõng cô hoäi toát hôn cho ñoâ thò noùi chung vaø khoâng gian coâng coäng ven bieån noùi rieâng tröôùc nhöõng taùc ñoäng khoâng löôøng tröôùc cuûa bieån ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng, ñoàng thôøi laøm taêng cöôøng traùch nhieäm cuûa coâng taùc quy hoaïch vôùi coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. Vieäc loàng gheùp caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch ñaûm baûo söï keát noái giöõa caùc giaûi phaùp naøy, khaû naêng tuyeân truyeàn ñeán coäng ñoàng vaø caùc beân lieân quan, cuõng nhö giuùp xaây döïng keá hoaïch cho caû ba giai ñoaïn: Tröôùc khi bò taùc ñoäng, trong khi bò taùc ñoäng vaø sau khi bò taùc ñoäng. Loàng gheùp thích öùng bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån thöôøng gaén lieàn vôùi caùc giaûi phaùp chung cuûa toaøn ñoâ thò. Caùc yeâu caàu chính cuûa coâng taùc loàng gheùp öùng phoù bieán ñoåi khí haäu vaøo quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån goàm:

1. Quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån theo höôùng tích hôïp caùc tính toaùn veà nöôùc bieån daâng vaø caùc taùc ñoäng baát lôïi khaùc cuûa bieán ñoåi khí haäu. Vieäc döï baùo, löôøng tröôùc ñöôïc caùc khaû naêng taùc ñoäng cuûa bieån ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng ngaén haïn vaø daøi haïn ñeå töø ñoù xaùc ñònh caùc khu vöïc vaø möùc ñoä nguy hieåm, khaû naêng deã bò toån thöông vaø ruûi ro ñeå xaây döïng tröôùc caùc keá hoaïch öùng phoù trong caùc quy hoaïch, caùc döï aùn xaây döïng khoâng gian coâng coäng ven bieån seõ ñaûm baûo cho caùc hoaït ñoäng hieän taïi cuûa khu vöïc ñoàng thôøi cuõng hoaït ñoäng toát trong töông lai. 2. Quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån theo höôùng tieáp caän vaø chaáp nhaän caùc ruûi ro do bieån ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng. Loaïi boû nhöõng khu vöïc coù nguy cô cao töø nhöõng moái nguy hieåm do bieán ñoåi khí haäu khi quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån, caûi taïo caùc khu vöïc coù nguy cô töø nhöõng moái nguy hieåm do bieán ñoåi khí haäu baèng caùc giaûi phaùp coâng trình keát hôïp vôùi giaûi phaùp phi coâng trình. Söû duïng vaät lieäu, coâng trình choáng chòu toát vôùi nhöõng thay ñoåi baát thöôøng vaø caùc moái nguy hieåm do bieán ñoåi khí haäu taïi caùc khu vöïc coù nguy cô ñeå giaûm thieåu thieät haïi coù theå xaûy ra laø vieäc laøm caàn thieát nhöng söï thaønh coâng seõ phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo vieäc chaêm soùc ñònh kyø, giaùm saùt chaët cheõ caùc thay ñoåi veà ñieàu kieän töï nhieân khu vöïc khoâng gian coâng coäng ven bieån vaø vieäc chuaãn bò saün saøng caùc phöông aùn öùng phoù vaø khaéc phuïc thieät haïi sau khi khu vöïc chòu taùc ñoäng töø caùc nguy cô.

Tieâu chí ñaùnh giaù vieäc loàng gheùp caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån caùc ñoâ thò Vieät Nam Ñeå ñaùnh giaù vieäc hieäu quaû cuûa vieäc loàng gheùp caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu vaøo trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò caàn caên cöù vaøo heä thoáng caùc tieâu chí veà naêng löïc thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu. Caùc nhoùm tieâu chí ñöôïc xaây döïng nhaèm ñaûm baûo ñaùnh giaù toaøn dieän caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu ñöôïc loàng gheùp trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån töø khaâu löïa choïn ñòa ñieåm, tính chaát khoâng gian coâng coäng ñeán caùc giaûi phaùp huy ñoäng söï tham gia cuûa caùc beân lieân quan trong coâng taùc chuaån bò ñoái phoù, xöû lyù trong tình huoáng khaån caáp vaø khaéc phuïc haäu quaû sau khi chòu taùc ñoäng.

1. Tieâu chí veà xaùc ñònh ñòa ñieåm phuø hôïp.

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

Khoâng gian coâng coäng ít bò toån thöông hôn so vôùi caùc khu chöùc naêng khaùc trong ñoâ thò, tuy nhieân khoâng phaûi laø khoâng gian coâng coäng seõ khoâng bò toån thöông tröôùc caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu. Vì vaäy quy hoaïch khoâng gian coâng coäng caàn phaûi ñaùnh giaù möùc ñoä deã bò toån thöông cuûa töøng loaïi hình khoâng gian coâng coäng ñeå coù söï boá trí, löïa choïn ñòa ñieåm phuø hôïp caên cöù vaøo möùc ñoä taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng ñeán caùc ñòa ñieåm khaùc nhau ñeå ñaûm baûo giaûm thieåu toái ña khaû naêng bò toån thöông cuûa khoâng gian coâng coäng. Ñaây laø noäi dung quan troïng trong coâng taùc laäp quy hoaïch, ñaëc bieät laø khi xaùc ñònh heä thoáng caùc khoâng gian coâng coäng cuûa ñoâ thò. 2. Tieâu chí veà löïa choïn hoaït ñoäng thích hôïp. Khoâng phaûi hoaït ñoäng naøo trong khoâng gian coâng coäng cuõng phuø hôïp trong tröôøng hôïp coù taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu. Ñaùnh giaù nhöõng taùc ñoäng, nhöõng ruûi ro cuûa bieán ñoåi khí haäu ñeán caùc loaïi hình hoaït ñoäng trong khoâng gian coâng coäng ñoâ thò ñeå löïa choïn caùc hoaït ñoäng phuø hôïp, chòu ít ruûi ro so vôùi khaû naêng, möùc ñoä taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu ñeán khu vöïc seõ goùp phaàn giaûm thieåu caùc thieät haïi. Quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò coù ñaày ñuû coâng cuï ñeå giuùp cho coâng taùc khuyeán caùo caùc hoaït ñoäng khoâng neân aùp duïng, caùc hoaït ñoäng khuyeán khích aùp duïng, cuõng nhö caùc hoaït ñoäng aùp duïng coù ñieàu kieän khaùc. 3. Tieâu chí veà khaû naêng chaáp nhaän toån thaát. Khoâng gian coâng coäng ñoâ thò thöôøng coù khaû naêng chaáp nhaän toån thaát maø khoâng gaây aûnh höôûng lôùn ñeán hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa coäng ñoàng daân cö, laø khu vöïc maø caùi giaù phaûi traû vieäc giaûi quyeát caùc thieät haïi gaây ra do taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu coù nhieàu khaû naêng thaáp hôn so vôùi vieäc chuaån bò caùc hoaït ñoäng nhaèm öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu, ñaëc bieät laø caùc hoaït ñoäng nhaèm ngaên chaën moät phaàn hoaëc toaøn boä caùc aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu. Vieäc xem xeùt khaû naêng chaáp nhaän toån thaát cuûa khoâng gian coâng coäng trong quy hoaïch laø raát caàn thieát, giuùp caân nhaéc ñeà xuaát caùc khu vöïc khoâng gian coâng coäng coù theå chaáp nhaän caùc toån thaát do aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø caùc khu vöïc khoâng gian coâng coäng seõ phaûi coù giaûi phaùp öùng phoù khaùc. 4. Tieâu chí veà khaû naêng chia seû toån thaát. Khoâng gian coâng coäng ñoâ thò coù theå ñoùng vai troø nhö moät vuøng ñeäm nhaèm chia seû, giaûm bôùt taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu ñeán caùc khu chöùc naêng khaùc cuûa ñoâ thò. Ngoaøi ra cuõng

phaûi tính ñeán yeâu caàu vaø nhieäm vuï chia seû nhöõng toån thaát caùc khu chöùc naêng khaùc ñoái vôùi khoâng gian coâng coäng ñoâ thò trong tröôøng hôïp khoâng gian coâng coäng ñoâ thò gaùnh chòu caùc toån thaát do bieán ñoåi khí haäu gaây ra. Vieäc chia seû nhöõng toån thaát ñöôïc thöïc hieän thoâng qua khaû naêng hoã trôï caùc chöùc naêng cuûa caùc khu vöïc chöùc naêng khaùc ñoái vôùi khoâng gian coâng coäng chòu toån thaát vaø söï hoã trôï nhaèm phuïc hoài, taùi thieát khoâng gian coâng coäng bò toån thaát baèng caùc quyõ coâng coäng hoaëc söï ñoùng goùp cuûa coäng ñoàng. 5. Tieâu chí veà khaû naêng kieåm soaùt nguy cô. Khoâng gian coâng coäng ñoâ thò laø nôi coù theå aùp duïng caùc giaûi phaùp nhaèm kieåm soaùt moät phaàn hoaëc toaøn boä caùc aûnh höôûng töø caùc thieân tai vaø taùc ñoäng gia taêng do aûnh höôûng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng. Khoâng gian coâng coäng ñoâ thò coù theå ñöôïc quy hoaïch nhö nhöõng beå löu giöõ khí nhaø kính nhaèm giaûm thieåu löôïng khí nhaø kính thoaùt ra moâi tröôøng goùp phaàn laøm chaäm quaù trình bieån ñoåi khí haäu toaøn caàu. Nhö vaäy vieäc caùc noäi dung veà kieåm soaùt nguy cô ñöôïc xem xeùt khi ñöa ra caùc giaûi phaùp quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò laø caàn thieát. 6. Tieâu chí veà khaû naêng ngaên ngöøa taùc ñoäng. Loàng gheùp trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò heä thoáng caùc giaûi phaùp toång theå cuõng nhö caùc giaûi phaùp chi tieát mang tính kyõ thuaät goùp phaàn ngaên chaën caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng cho duø caùc giaûi phaùp naøy khoâng theå giaûi quyeát ñöôïc toaøn boä caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu vôùi nhöõng dieãn bieán khoâng theo quy luaät. Tuy nhieân maëc duø khoâng gian coâng coäng ñoâ thò coù khaû naêng chaáp nhaän toån thaát lôùn hôn caùc khu chöùc naêng khaùc cuûa ñoâ thò thì ngay trong baûn thaân khoâng gian coâng coäng ñoâ thò cuõng vaãn coù nhöõng khu vöïc, nhöõng coâng trình caàn coù söï baûo veä nhaát ñònh phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng toái thieåu, hoaëc giuùp ích cho coâng taùc cöùu hoä, cöùu naïn vaø caùc coâng taùc phuïc hoài sau khi bò taùc ñoäng... 7. Tieâu chí veà söï tham gia cuûa coäng ñoàng. Khoâng gian coâng coäng laø daønh cho coäng ñoàng vì vaäy söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong vieäc öùng phoù vôùi taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu laø caàn thieát vaø khoâng theå thieáu. Loàng gheùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu vaø trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng nhö vaäy seõ phaûi ñaûm baûo söï tham gia cao nhaát cuûa coäng ñoàng. Caùc giaûi phaùp quy hoaïch coù söï loàng gheùp

phaûi ñaûm baûo ñöa ñöôïc thoâng tin ñeán toaøn boä ngöôøi daân, taïo ñieàu kieän toát nhaát vaø khuyeán khích söï saün saøng tham gia cuûa coäng ñoàng.

Keát luaän

Coù theå thaáy raèng khoâng gian coâng coäng cuûa caùc ñoâ thò ven bieån laø moät trong nhöõng ñoái töôïng tröïc tieáp chòu caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng, tuy nhieân ñaây cuõng laø khu vöïc coù tieàm naêng trong vieäc aùp duïng caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieån ñoåi khí haäu nhaèm thích öùng, giaûm thieåu caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu khoâng chæ rieâng noù maø coøn cho toaøn ñoâ thò. Caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu gaén lieàn vôùi caùc lyù thuyeát veà haï taàng xanh, phaùt trieån beàn vöõng vaø söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø vieäc loàng gheùp caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng caùc ñoâ thò ven bieån giuùp cho vieäc xaây döïng keá hoaïch ngaên chaën, phoøng ngöøa, caùc hoaït ñoäng cöùu hoä cöùu naïn khi coù taùc ñoäng vaø khaéc phuïc, phuïc hoài sau taùc ñoäng ñoàng thôøi ñaûm baûo söï keát noái giöõa caùc chuùng, cuõng nhö khaû naêng tuyeân truyeàn ñeán coäng ñoàng vaø caùc beân lieân quan. Hieäu quaû cuûa vieäc loàng gheùp caùc giaûi phaùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ñoâ thò ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua heä thoáng caùc nhoùm tieâu chí bao truøm töø coâng taùc löïa choïn ñòa ñieåm, löïa choïn caùc hoaït ñoäng phuø hôïp ñeán löïa choïn caùc giaûi phaùp kyõ thuaät, coâng ngheä, töø khaâu ngaên ngöøa, kieåm soaùt aûnh höôùng ñeán khaâu khaéc phuïc, chia seû toån thaát, töø vieäc xaây döïng keá hoaïch cho caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñeán vieäc huy ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaø caùc beân lieân quan.

Taøi lieäu tham khaûo 1. IPCC, 2014. Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability 2. MONRE, 2012. Kòch baûn bieán ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng cho Vieät Nam, Nhaø Xuaát baûn Taøi nguyeân – Moâi tröôøng vaø Baûn ñoà Vieät Nam. 3. Vieän Khoa hoïc khí töôïng thuûy vaên vaø moâi tröôøng, 2011. Ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu vaø caùc giaûi phaùp thích öùng. Nhaø Xuaát baûn Taøi nguyeân – Moâi tröôøng vaø Baûn ñoà Vieät Nam. 4. VIUP, 2014. Loàng gheùp öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu trong laäp quy hoaïch ñoâ thò ôû Vieät Nam.

SË 74 . 2015

Kinh nghi÷m quËc t’ veà thieát keá quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån ñaûm baûo tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu ThS. KTS. hoaøng taán truùc

Ñaët vaán ñeà

Nhöõng naêm tröôùc ñaây, treân theá giôùi, quaûn lyù ñoâ thò ven bieån vaø quy hoaïch ñoâ thò döôøng nhö hoaït ñoäng trong caùc hoaøn caûnh khaùc nhau maø khoâng coù moät neàn taûng chung cho moät quan ñieåm tích hôïp cuûa caùc thaønh phoá ven bieån. Ñaëc bieät, quy hoaïch ñoâ thò thöôøng boû qua caùc vaán ñeà moâi tröôøng ñaëc tröng cho heä sinh thaùi ven bieån, taïo ra caùc xung ñoät trong söû duïng ñaát vaø nhöõng tình huoáng xaáu cho moâi tröôøng. Ñoù laø ñieàu caàn thieát cho moät ñoâ thò bôø bieån coù theå cung caáp moät moâi tröôøng chaát löôïng toát cho ngöôøi söû duïng traùnh caùc vaán ñeà nhö: Khu vöïc daûi ven bieån voán raát deã bò toån thöông do yeáu toá taùc ñoäng cuûa thieân tai, hoaït ñoäng xaây döïng cuûa con ngöôøi vaø ñaëc bieät laø bieán ñoåi khí haäu. Trong khi caùc thaønh phoá ôû caùc vuøng ven bieån ñoøi hoûi moät söï quan taâm ñaëc bieät vì chuùng taïo thaønh caùc cöïc taêng tröôûng quan troïng vaø cöûa noäi ñòa, cuõng nhö caùc trung taâm taêng tröôûng kinh teá lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhö giao thoâng vaän taûi, du lòch vaø ñaùnh baét caù vaø moâi tröôøng nhaïy caûm vaø caùc heä sinh thaùi. Chính vì vaäy, taïi caùc nöôùc treân theá giôùi, nhieàu döï aùn phaùt trieån caùc khu vöïc ven bieån ñöôïc ñeà xuaát nhaèm giöõ gìn taøi nguyeân moâi tröôøng, ñoàng thôøi khai thaùc tieàm naêng du lòch phuïc vuï nhu caàu phaùt trieån kinh teá. Coù nhieàu baøi hoïc thaønh coâng ñeå Vieät Nam coù theå hoïc hoûi kinh nghieäm vaø aùp duïng trong thieát keá quy hoaïch trong boái caûnh hieän nay.

Kinh nghieäm quoác teá töø caùc döï aùn thieát keá ñoâ thò khoâng gian coâng coäng

Kinh nghieäm taïi Cuba: a. Quy hoaïch chung laõnh thoå vaø ñoâ thò thaønh phoá Havana Caûi taïo ñoâ thò baèng caùch tieáp caän ruûi ro. Loaïi boû hoaëc caûi taïo nhöõng khu vöïc coù nguy cô cao töø nhöõng moái nguy hieåm töï nhieân vaø coâng ngheä.

Tröôøng hôïp Playa Nguoàn: Vieän quy hoaïch vaät theå Cuba

AÛnh treân: Ñaûo Zanzibar, Tazannia (Nguoàn: Taùc giaû)

b. Thieát keá quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån VaraderQ Taïi khu vöïc naøy, daân cö taäp trung ñoâng. Caùc khu daân cö, khoâng gian coâng coäng vaø caùc dòch vuï chieám öu theá. Taïi ñaây, thaønh phoá ñaõ xaây döïng döï aùn ñöôøng ñi boä chaïy suoát doïc bôø bieån vôùi thieát keá thaân thieän. Beân caïnh ñoù, moät soá caùc döï aùn coâng trình coâng coäng vaø vaên hoùa cuõng ñöôïc xaây döïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân vaø khaùch du lòch. Caùc coâng SË 74 . 2015

thieát keá thaân thieän vôùi ngöôøi ñi boä baèng nhöõng vaät lieäu coù theå thaám

Thieát keá ñoâ thò khoâng gian ñi boä taïi Thaønh phoá Varadero (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch vaät theå Cuba)

trình vaên hoùa cuõng nhaèm muïc ñích ghi laïi nhöõng daáu aán lòch söû cuûa thaønh phoá laâu ñôøi Varadero. c. Thieát keá quy hoaïch phaân khu Boca de Camarioca Döï baùo khaû naêng taùc ñoäng cuûa bieån ñoåi khí haäu ngaén haïn vaø daøi haïn ñeå töø ñoù xaùc ñònh caùc khu vöïc vaø möùc ñoä nguy hieåm, deã bò toån thöông vaø ruûi ro töø ñoù ñöa caùc ñeà xuaát phaùt trieån ñoâ thò, höôùng ñoâ thò hoùa, caùc giaûi phaùp kyõ thuaät: troàng röøng, xanh hoùa ñoâ thò, khoâng gian coâng coäng. Baøi hoïc kinh nghieäm töø Cuba: Nguyeân taéc cô baûn ñeå chuyeån ñoåi moät khu vöïc ven bieån thaønh moät khoâng gian coâng coäng vaø vaên hoùa

Moät soá khoâng gian coâng coäng ven bieån taïi Taây Ban Nha (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch vaät theå Cuba)

thaáu vaø meàm deûo. Ña daïng trong söû duïng ñaûm baûo söï naùo nhieät cuûa khoâng gian ôû moïi thôøi ñieåm. Söû duïng caùc khu vöïc caây xanh taïo boùng maùt vaø caûnh quan. Ñieâu khaéc vaø töôïng ñaøi ñöôïc söû duïng nhö laø moät phaàn cuûa caûnh quan . Baøi hoïc kinh nghieäm töø Taây Ban Nha laø giaûi phaùp thieát keá caûnh quan khoâng gian ven bieån nhaèm thích öùng bieán ñoái khí haäu nhöng vaãn ñaûm baûo tieän ích söû duïng vaø thaåm mó kieán truùc khoâng gian coâng coäng.

Phöông phaùp ñaùnh giaù khaû naêng deã bò toån thöông theo caùc giai ñoaïn (Nguoàn: Vieän quy hoaïch vaät theå Cuba)

naêng ñoäng. 1) Xaây döïng muïc tieâu coâng coäng nhö muïc tieâu caên baûn. 2) Xaây döïng taàm nhìn chung cho khu vöïc ven bieån. 3) Hình thaønh nhieàu ñieåm ñeán. 4) Keát noái caùc ñieåm ñeán. 5) Toái öu hoùa caùc con ñöôøng ôû loái ra vaøo khoâng gian coâng coäng. 6) Ñaûm baûo döï aùn taïi khu vöïc ven bieån ñöôïc ñieàu chænh phuø hôïp vôùi taàm nhìn cuûa coäng ñoàng. 7) Khoâng haïn cheá caùc hoaït ñoäng coâng coäng cuûa loái ñi boä ven bieån, öu tieân phaùt trieån khu daân cö. 8) Xaây döïng caùc coâng vieân ñeå keát noái caùc ñieåm ñeán. 9) Caùc coâng trình thaáp taàng seõ thuùc ñaåy hoaït ñoäng taïi khoâng gian coâng coäng. 10) Hoã trôï nhieàu caùch ñi laïi vaø haïn cheá söï tieáp caän cuûa caùc phöông tieän. 11) Keát hôïp caùc hoaït ñoäng theo muøa taïi töøng ñieåm ñeán. 12) Xaây döïng caùc coâng trình mang tính bieåu töôïng ñeå taïo ra ñieåm ñeán ña muïc ñích. 13) Quaûn lyù, thöông thaûo, quaûn lyù. Kinh nghieäm taïi Taây Ban Nha Caùc döï aùn ñöôøng ñi boä ven bieån taïi Taây Ban Nha ñöôïc bieát ñeán vôùi

Kinh nghieäm taïi Australia a. Caùc nguyeân taéc thieát keá khu vöïc ven bieån Ñaûm baûo duy trì chöùc naêng luoân bieán ñoåi cuûa caùc heä thoáng ven bieån vaø heä sinh thaùi. Baûo veä khu sinh soáng vaø haï taàng traùnh ñöôïc nhöõng hieåm hoïa do bieán ñoåi khí haäu. Cung caáp caùc tieän ích coâng coäng doïc theo baõi bieån,

Thieát keá Khoâng gian caây xanh coâng coäng ven bieån döïa theo heä sinh thaùi ñaëc thuø (Nguoàn: Hansen Partnership)

nhaán maïnh ñeán vieäc söû duïng vaø tieän nghi cho ngöôøi ñi boä. Thuùc ñaåy cô hoäi ñaàu tö vaø phaùt trieån giuùp khôi daäy vaø hoã trôï cho caùc ñòa danh. Thieát keá caùc coâng trình, haï taàng vaø khoâng gian phuø hôïp vôùi ñòa ñieåm vaø nhaïy caûm vôùi ñaëc tính cuûa caûnh vaät. b. Xem xeùt veà moâi tröôøng Tröôùc heát, caùc khu vöïc ven bieån ñöôïc hình thaønh töø nhöõng xem xeùt SË 74 . 2015

lieân quan ñeán moâi tröôøng. n Soâng vaø doøng chaûy thoaùt nöôùc ra bieån. n Chaát löôïng nöôùc vaø moâi tröôøng n Taùc ñoäng cuûa soùng ven bôø ñoái vôùi bôø bieån n Ñôøi soáng sinh vaät bieån vaø sinh thaùi. n Ñieàu kieän thôøi tieát cöïc ñoan gaàn bô.ø n Tính oån ñònh cuûa ñaát vaø coàn caùt thay ñoåi.

Caâu laïc boä cöùu hoä Devonport, Tasmnia (Nguoàân: Internet)

c. Bôø bieån luoân bieán ñoåi Cöûa soâng ñoå ra bieån luoân thay ñoåi (Nguoàn Internet)

Chuùng ta thöôøng ñaùnh giaù thaáp söùc maïnh cuûa bieån. Hieåu bieát quy luaät thuûy trieàu chuû ñaïo vaø caùc kieåu cöûa soâng vaø nhaän bieát ñöôïc ñaëc tính deã bò thay ñoåi cuûa caùc bôø bieån/cöûa soâng. Töø ñoù tìm ra Thieát keá haøi hoøa vôùi caùc heä thoáng töï nhieân.

Quy hoaïch toång theå khu vöïc Devonport, Tasmania, Australia (Nguoàn: Hansen Partnership)

d. Khaû naêng thích öùng saün coù Vieäc xem xeùt yeáu toá bieán ñoåi khí haäu vaø Möùc nöôùc bieån daâng toái thieåu ñöôïc giaû ñònh.Baõo taêng leân vaø ñieàu kieän thôøi tieát cöïc ñoan. Ñaùnh giaù quaù cao ñaäp ngaên nöôùc bieån hoaëc caùc bieän phaùp xöû lyù khoaûng luøi. e. Tröôøng hôïp döï aùn Thieát keá ñoâ thò khu vöïc ven bôø bieån Devonport, Tasmania, Australia Neáu nhö caùc nhaø khoa hoïc döï baùo ñuùng, möïc nöôùc bieån tôùi naêm 2100

Tieän ích coâng coäng keát hôïp vôùi cöùu hoä vaø phoøng choáng thieân tai (Nguoàn Internet)

Luõ luït treân soâng Brisbane, Queensland, UÙc naêm 2011 (Nguoàn: Internet)

seõ taêng hôn moät meùt. Con soá naøy gaây ra söï quan taâm ñoái vôùi 85 % daân soá cuûa Australia sinh soáng trong voøng naêm möôi caây soá khu vöïc ven bieån Australia Theo baùo caùo cuûa chính phuû lieân bang, “ Bieán ñoåi khí haäu taùc ñoäng ruûi

SË 74 . 2015

ro tôùi caùc coâng trình ven bieån vaø cô sôû haï taàng” (phaùt haønh vaøo thaùng 6 naêm 2011), möïc nöôùc bieån daâng 1,1 meùt coù nguy cô gaây thieät haïi 226 tæ ñoâ la taøi saûn ven bieån do luõ luït vaø xoùi moøn. Queensland ñöôïc xeáp haïng laø coù nguy cô cao nhaát, tieáp theo laø Nam Australia vaø New South Wales. Vaäy caùc kieán truùc sö cuøng vôùi coäng ñoàng ven bieån ñoái phoù theá naøo vôùi nhöõng thaùch thöùc hieän taïi vaø töông lai? Khu vöïc Devonport chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa baõo bieån vaø gaây khoâng ít thaùch thöùc vaø khoù khaên khi thöïc thi yù töôûng thieát keá. Baõi bieån tröôùc ñaây ñöôïc taän duïng laøm baõi ñoã xe. Nhoùm thieát keá ñaõ tìm caùch laáy laïi khoâng gian ven bieån baèng vieäc ñeà xuaát dôõ boû baõi ñoã xe vaø thay theá

≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝

baèng khoâng gian ñi boä keát hôïp trung taâm giaûi trí thöông maïi. Vieäc öùng phoù vôùi Nöôùc bieån daâng ñoøi hoûi ñoäi nguõ thieát keá phaûi ñeå xuaát caùc giaûi phaùp thieát keá tieän ích coâng coäng keát hôïp vôùi cöùu hoä vaø phoøng choáng thieân tai. Baøi hoïc kinh nghieäm töø Australia: Quy trình Thieát keá Ñoâ thò Ven bieån Caùch tieáp caän chung ñoái vôùi thieát keá ñoâ thò taïi nhöõng khu vöïc ven bieån ñoøi hoûi xem xeùt toång theå caùc yeáu toá moâi tröôøng, con ngöôøi vaø ñaàu tö ôû caáp ñoä chieán löôïc (vó moâ), ñieàu naøy seõ daãn ñeán laäp quy hoaïch cho khu vöïc kyõ löôõng hôn, nhö sau: 1. Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng chieán löôïc 2. Laäp quy hoaïch khung chöùc naêng cho caùc baõi bieån 3. Xaùc ñònh caùc ñòa ñieåm hoaëc khu vöïc hoaït ñoäng 4. Xaùc ñònh haønh lang baõi bieån ‘coâng coäng’ 5. Laäp quy hoaïch cho töøng khu vöïc 6. Soå tay höôùng daãn thieát keá caùc ñòa ñieåm ñaàu tö. Kinh nghieäm taïi Hawaii Hawaii coù bôø bieån du lòch ñöôïc thieát keá raát toát, söû duïng nhieàu tieän ích vaø dòch vuï coâng coäng ñeå phuïc vuï toái ña nhu caàu cuûa khaùch du lòch, nhöng vaãn ñaûm baûo moâi tröôøng ñöôïc baûo veä vaø phaùt huy toái ña veà maët caûnh quan. Ñaëc bieät, Hawaii quy ñònh raát roõ veà quyeàn söû duïng khu vöïc coâng coäng vaø khu vöïc tö nhaân treân baõi bieån, nhaèm ñaûm baûo quyeàn lôïi cuûa caû chuû ñaàu tö laãn du khaùch vaø cö daân baûn ñòa. Baõi bieån ôû Hawaii laø cuûa moïi ngöôøi. Taát caû khu vöïc baõi bieån duø ôû tröôùc maët caùc khu resort cao caáp, cuõng ñeàu laø taøi saûn coâng coäng, vaø ai cuõng coù theå tôùi tham quan. Chính quyeàn Hawaii qui ñònh moïi resort vaø khaùch saïn ñeàu phaûi cho pheùp ngöôøi daân duø khoâng phaûi laø khaùch haøng coù quyeàn vaøo khu ñaát cuûa resort vaø khaùch saïn ñeå tieáp caän vôùi khoâng gian ven bieån chaïy doïc theo caùc coâng vieân ven bieån. Baøi hoïc kinh nghieäm töø Hawaii chính laø caùc quy ñònh quaûn lí veà söû duïng khoâng gian coâng coäng vaø tö nhaân ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi toái ña cuûa ngöôøi daân vaø khaùch du lòch trong vieäc tieáp caän khoâng gian ven bieån. Khoâng gian ven bieån phaûi laø khoâng gian coâng coäng vaø cho taát caû moïi ngöôøi.

Keát luaän

coù theå toång keát thaønh moät soá phöông phaùp thieát keá khoâng gian coâng coäng ven bieån ñaûm baûo tieáp caän vaø öùng phoù bieán ñoåi khí haäu nhö sau: Quy hoaïch vaø caûi taïo khoâng gian coâng coäng ven bieån theo höôùng tích hôïp caùc tính toaùn veà nöôùc bieån daâng vaø caùc taùc ñoäng baát lôïi khaùc cuûa bieán ñoåi khí haäu. Vieäc döï baùo, löôøng tröôùc ñöôïc caùc khaû naêng taùc ñoäng cuûa bieån ñoåi khí haäu ngaén haïn vaø daøi haïn ñeå töø ñoù xaùc ñònh caùc khu vöïc vaø möùc ñoä nguy hieåm, khaû naêng deã bò toån thöông vaø ruûi ro ñeå xaây döïng tröôùc caùc keá hoaïch öùng phoù trong caùc quy hoaïch, caùc döï aùn xaây döïng khoâng gian coâng coäng ven bieån seõ ñaûm baûo cho caùc hoaït ñoäng hieän taïi cuûa khu vöïc ñoàng thôøi cuõng hoaït ñoäng toát trong töông lai. Quy hoaïch vaø caûi taïo khoâng gian coâng coäng ven bieån theo höôùng tieáp caän vaø chaáp nhaän caùc ruûi ro do bieån ñoåi khí haäu vaø nöôùc bieån daâng. Loaïi boû nhöõng khu vöïc coù nguy cô cao töø nhöõng moái nguy hieåm do bieán ñoåi khí haäu khi quy hoaïch khoâng gian coâng coäng, caûi taïo caùc khu vöïc coù nguy cô töø nhöõng moái nguy hieåm do bieán ñoåi khí haäu baèng caùc giaûi phaùp coâng trình keát hôïp vôùi giaûi phaùp phi coâng trình. Söû duïng vaät lieäu, coâng trình choáng chòu toát vôùi nhöõng thay ñoåi baát thöôøng vaø caùc moái nguy hieåm do bieán ñoåi khí haäu taïi caùc khu vöïc coù nguy cô ñeå giaûm thieåu thieät haïi coù theå xaûy ra laø vieäc laøm caàn thieát nhöng söï thaønh coâng seõ phuï thuoäc phaàn lôùn vaøo vieäc chaêm soùc ñònh kyø, giaùm saùt chaët cheõ caùc thay ñoåi veà ñieàu kieän töï nhieân khu vöïc khoâng gian coâng coäng ven bieån vaø vieäc chuaãn bò saün saøng caùc phöông aùn öùng phoù vaø khaéc phuïc thieät haïi sau khi khu vöïc chòu taùc ñoäng töø caùc nguy cô. Quaûn lyù vaø giaùm saùt caùc hoaït ñoäng ven bieån nhö caùc hoaït ñoäng kinh teá vaø xaây döïng nhaèm giaûm thieåu ruûi ro töø Bieán ñoåi khí haäu vaø traùnh toån thöông ñeán moâi tröôøng bieån baèng coâng cuï quaûn lyù tích hôïp ña ngaønh. Vôùi muïc tieâu khoâng gian coâng coäng ven bieån deã daøng tieáp caän vaø öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu thì Quy hoaïch vaø thieát keá ñoâ thò ñang laø coâng cuï maïnh nhaát ñeå quaûn lyù caûnh quan khoâng gian coâng coäng ven bieån. Tuy nhieân coâng cuï naøy môùi döøng ôû muïc tieâu caûnh quan vaø moâi tröôøng. Neáu ñöôïc hoã trôï baèng caùc chính saùch khaùc veà ñaát ñai, veà ñaàu tö, veà cheá taøi…Coâng cuï naøy seõ coù theå trôû thaønh moät coâng cuï quaûn lyù toång hôïp khoâng gian coâng coäng ven bieån tích hôïp vaø haøi hoaø nhieàu yeáu toá Caûnh quan-Xaõ hoäi - Moâi tröôøng- Kinh teá.

Taøi lieäu tham khaûo 1. Luaät “Hoaït ñoäng ôû khu vöïc bôø bieån” cuûa Cuba

Quy ñònh veà haønh lang khoâng gian coâng coäng taïi moät khu vöïc bôø bieån taïi Hawaii. (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia)

Caùc döï aùn veà thieát keá quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån treân theá giôùi thöôøng khoâng phaûi laø caùc döï aùn rieâng leû maø gaén lieàn luoân gaén lieàn vôùi caùc giaûi phaùp chung cuûa toaøn ñoâ thò. Tuy vaäy, chuùng laø caùc giaûi phaùp chi tieát nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuï theå töø caùc taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu tuøy theo ñòa ñieåm vaø khu vöïc coù tính chaát bôø bieån vaø khí haäu khaùc nhau. Döïa treân caùc kinh nghieäm töø caùc döï aùn,

2. Craig Czarny, Lawrie Wilson, Hansen Partnership - Thieát keá ñoâ thò taïi khu vöïc ven bieån (2014). 3. Ibis Meneùndez-Cuesta Gonzaùlez, Lic Armando Muñiz Gonzaùlez, Adriana García Gonzaùlez, IPF - Döï aùn Hôïp taùc quoác teá VIUP vaø IPF:Giaûi phaùp thieát keá vaø quy hoaïch khoâng gian coâng coäng ven bieån cho caùc ñoâ thò du lòch nhaèm taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän vaø thích öùng vôùi bieán ñoåi khí haäu (2014). 5. Kæ yeáu hoäi thaûo “Khoâng gian coâng coäng ven bieån” cuûa Vieän Qui hoaïch ñoâ thò vaø noâng thoân quoác gia naêm 2011 4. Caùc trang web chuyeân ngaønh treân Internet

SË 74 . 2015

Thieá t keá

Thieát keá ñoâ thò

ñoâ thò

vôùi Khoâng gian coâng coäng

ThS. KTS. Nguyeãn Hoàng Dieäp

oâ thò noùi chung vaø khoâng gian coâng coäng noùi rieâng laø nhöõng khoâng gian maø nhöõng doøng chaûy kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoùa lòch söû ñöôïc phaùt trieån vaø ñònh hình. Moâi tröôøng khoâng gian ñoâ thò vaø nhöõng hình thaùi kieán truùc cuûa noù ñaïi dieän cho caû tieán trình taùi taïo - thay ñoåi vaø tieán trình töø sô khai ñeán giaø coãi cuûa ñoâ thò ñoù. Chính vì vaäy, moãi moät khoâng gian coâng coäng cuûa ñoâ thò mang trong mình moät söï toång hoøa cuûa nhöõng giaù trò vaø nhöõng haïn cheá cuûa ñoâ thò ñoù. Muoán taïo döïng khoâng gian coâng coäng haáp daãn, thaân thieän, coù giaù trò caàn phaûi hoäi tuï nhieàu yeáu toá Vaên hoùa - Xaõ hoäi - Kinh teá.

Vai troø cuûa khoâng gian coâng coäng

Khoâng gian coâng coäng (Public Realm) laø moät thaønh phaàn voâ cuøng quan troïng cuûa ñoâ thò. Moät thaønh phoá phaùt trieån thaønh coâng vaø beàn vöõng phaûi laø moät thaønh phoá coù heä thoáng khoâng gian coâng coäng vôùi chaát löôïng cao, caûnh quan ñeïp vaø beàn vöõng veà maët moâi tröôøng. Khoâng gian coâng coäng cuûa moät ñoâ thò goùp phaàn raát lôùn vaøo vieäc taïo ra hình aûnh cho thaønh phoá, ñoàng thôøi mang laïi nhöõng traûi nghieäm soáng cho con ngöôøi. Söï thaân thieän vôùi ngöôøi ñi boä vaø vieäc chuù troïng ñeán ñoái töôïng söû duïng cuoái cuøng (end – users) ñöôïc coi laø nhöõng yeáu toá chuû choát cho moät thaønh phoá haáp daãn vaø thu huùt khaùch du lòch. ÔÛ quy moâ khu ôû, khoâng gian coâng coäng caàn ñöôïc nhìn nhaän nhö moät yeáu toá quyeát ñònh trong vieäc mang laïi chaát löôïng cuoäc soáng cho moät khu ñoâ thò, bieán khu ñoâ thò trôû thaønh moät moâi tröôøng soáng toát nôi con ngöôøi caûm thaáy thaät söï gaén boù. Ñoàng thôøi, khoâng gian coâng coäng cuõng mang laïi giaù trò gia taêng cho caùc khu vöïc xung quanh. Do ñoù, vieäc taïo ra moät heä thoáng khoâng gian coâng coäng toát coù yù nghóa voâ cuøng quan troïng vôùi moät thaønh phoá noùi chung, cuõng nhö töøng khu ñoâ thò noùi rieâng.

SË 74 . 2015

Thi’t k’

Phaân loaïi cuûa khoâng gian coâng coäng

Chuùng ta coù theå thaáy, khoâng gian coâng coäng trong ñoâ thò raát ña daïng, phong phuù, chuùng coù theå laø caùc quaûng tröôøng lôùn, saân vaän ñoäng, coâng vieân do quoác gia hay thaønh phoá quaûn lyù, moät ngoâi chuøa, moät nhaø thôø cuûa coäng ñoàng, nhöng noù cuõng coù theå chæ laø nhöõng vöôøn daïo nho nhoû ôû khu daân cö, moät khoaûng saân nhoû giöõa hai block chung cö, thaäm chí chæ laø nhöõng gheá ñaù ñaët treân væa heø. Trong nhieàu tröôøng hôïp thì quaùn caét toùc væa heø, quaùn caø pheâ coùc, chôï coùc cuõng ñöôïc coi laø nôi giao tieáp coâng coäng, mieãn nôi ñoù laø tuï ñieåm cho moïi ngöôøi thích ñeán ñeå gaëp gôõ nhau troø chuyeän, chia seû moïi noãi vui buoàn thöôøng ngaøy moät caùch töï do (khoâng coù baát cöù söï kieåm soaùt naøo) vaø hôn theá khoâng phaûi boû chi phí (maát tieàn mua veù vaøo coång,…), töø ñoù chuùng ta coù theå phaân loaïi khoâng gian coâng coäng theo 2 loaïi: theo chöùc naêng; theo taàm aûnh höôûng vaø quy moâ: n Chöùc naêng giao thoâng: bao goàm caùc dieän tích giao thoâng tónh nhö quaûng tröôøng, baõi ñoã xe… n Chöùc naêng nghæ ngôi giaûi trí vaø caûi thieän ñieàu kieän moâi tröôøng: bao goàm caùc coâng vieân, vöôøn hoa, caây xanh, maët nöôùc vôùi tyû leä thích hôïp nhaèm phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí, nghæ ngôi thö giaõn vaø caûi taïo ñieàu kieän vi khí haäu. n Chöùc naêng thaåm myõ: khoâng gian coâng coäng hình thaønh giöõa caùc coâng trình, thieân nhieân taïo neân boá cuïc khoâng gian kieán truùc quy hoaïch vaø ngheä thuaät cuûa khu ôû. Trong khoâng gian naøy con ngöôøi coù theå caûm nhaän ñöôïc khoâng gian – hình thaùi kieán truùc, caây xanh, maët nöôùc, caùc coâng trình kieán truùc nhoû, coâng trình ñieâu khaéc ngheä thuaät, caûnh quan ñoâ thò (nhöõng yeáu toá chính taïo neân giaù trò ngheä thuaät cuûa ñoâ thò). Phaân loaïi khoâng gian coâng coäng theo taàm aûnh höôûng vaø quy moâ: Trong moät khu ñoâ thò môùi hoaëc moät khu ôû, khoâng gian môû coâng coäng toàn taïi theo caùc caáp ñoä raát ña daïng. n Khoâng gian keá caän ngoâi nhaø (khoâng gian baùn rieâng tö): khoaûng khoâng gian ôû taàng 1 coâng trình ôû, nhö loái ra vaøo, saân tröôùc, saân sau caên hoä, ñöôïc toå chöùc vôùi caùc daïng nhaø ôû thaáp taàng nhö nhaø lieàn keà, bieät thöï…, nhaø chung cö 4–5 taàng. Khoâng gian naøy laø söï môû roäng cuûa caùc caên hoä ra vôùi coäng ñoàng. Thöôøng ñöôïc ngaên caùch vôùi khoâng gian baùn coâng coäng baèng haøng raøo hoaëc daûi caây xanh… n Khoâng gian môû coâng coäng giöõa caùc coâng trình (khoâng gian baùn coâng coäng): Laø khoaûng khoâng gian nhoû naèm giöõa caùc nhoùm nhaø, ñoù coù theå laø moät saân chôi nhoû ñöôïc moät nhoùm ngöôøi söû duïng; noù khoâng phaûi laø taøi saûn coâng vì nhöõng ai khoâng sôû höõu noù coù theå khoâng ñöôïc söû duïng, ñoàng thôøi, noù cuõng khoâng phaûi laø taøi saûn tö nhaân vì nhieàu ngöôøi cuøng ñöôïc söû duïng. Noù ñöôïc hình thaønh döôùi daïng khoâng gian chuyeån tieáp giöõa hai hay nhieàu nhoùm nhaø, thöôøng phuïc vuï nhu caàu giao tieáp, nghæ ngôi haøng ngaøy cuûa nhöõng ngöôøi soáng trong phaïm vi xoùm ôû nhö saân chôi cho treû em, nôi tuï hoïp, troø chuyeän, giao tieáp cuûa ngöôøi lôùn, caùc hoaït ñoäng theå duïc theå thao quy moâ nhoû, ít ngöôøi trong quan heä haøng xoùm laùng gieàng. n Khoâng gian môû coâng coäng ñôn vò ôû (khoâng gian coâng coäng caáp phöôøng, khu): Bao goàm caùc quaûng tröôøng, vöôøn hoa, saân chôi, thaûm coû trung taâm hay coâng vieân ñôn vò ôû, coù kích côõ trung bình duøng vaøo nhöõng hoaït ñoäng giaûi trí töï do vaø ñöôïc bao quanh coù theå laø nhöõng coâng trình coâng coäng, ñöôøng giao thoâng khu vöïc. Chuùng cung caáp choã cho caùc hoaït ñoäng daân söï, thöông maïi, taäp theå ngoaøi trôøi, laø nôi ñaët caùc quaày haøng taïp hoùa, nôi tröng baøy

Æ´ thﬁ

nhaân ngaøy leã, nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng leã hoäi cuõng laø nôi cho treû vui chôi, cho caùc cuoäc gaëp gôõ, tuï taäp cuûa moïi löùa tuoåi ôû quy moâ coäng ñoàng lôùn hôn. n Khoâng gian môû coâng coäng cuûa coäng ñoàng lôùn (khoâng gian coâng coäng): Moät khu môû ñöôïc thieát keá vaø daønh rieâng cho nhöõng hoaït ñoäng giaûi trí quy moâ lôùn vaø coù toå chöùc ñöôïc hình thaønh döôùi daïng coâng vieân khu ôû, ñöôïc moät cô quan coâng coäng naém giöõ vaø quaûn lyù, phuïc vuï cho ñoâng ñaûo cö daân trong khu ôû, lieân khu hay toaøn thaønh phoá.

Phaân caáp quaûn lyù khoâng gian sinh hoaït coäng ñoàng

Khaùi nieäm khoâng gian coâng coäng luoân bieán ñoåi theo thôøi gian vaø khoâng gian bôûi nhöõng khoâng gian ñoù gaén vôùi nhieàu caùch khaùc nhau chöù khoâng theo moät khuoân maãu coá ñònh, töø ñoù taïo neân söï tieáp noái cuûa khoâng gian ñoâ thò. Maët khaùc, vai troø, yù nghóa cuûa khoâng gian coâng coäng cuõng thay ñoåi giöõa caùc vuøng mieàn hay chaâu luïc khaùc nhau nhö chaâu AÂu, chaâu AÙ, Baéc Myõ hay Trung Ñoâng. Chaúng haïn, caùc ñoâ thò ôû chaâu AÂu luoân daønh cho khoâng gian coâng coäng moät yù nghóa ñaëc bieät, thaäm chí laø ngoaïi leä. Do vaäy, nhieàu thaønh phoá cuûa chaâu AÂu trôû neân noåi tieáng nhôø veû ñeïp vaø boá cuïc khoâng gian haøi hoaø maø hai ñaëc ñieåm ñoù ñöôïc hình thaønh khoâng chæ nhôø vaøo chaát löôïng kieán truùc maø caû chaát löôïng cuûa caùc khoâng gian coâng coäng. Dieän maïo cuûa nhöõng khoâng gian ñoù raát ña daïng vaø phong phuù tuyø thuoäc vaøo baûn chaát vaø chöùc naêng cuûa chuùng nhö quaûng tröôøng, coâng vieân, vöôøn hoa coâng coäng, ñaïi loä hay ñöôøng phoá. Do vaäy, chuùng khoâng gaén vôùi moät hình thaùi ñoâ thò chính xaùc naøo, thaäm chí coøn thay ñoåi tuyø theo vò trí cuûa chuùng trong khoâng gian ñoâ thò, töø ñoù daãn ñeán söï phaân caáp khaù roõ neùt giöõa nhöõng khoâng gian naøy. Coù nhöõng khoâng gian coâng coäng trung taâm coù tính bieåu töôïng cao theå hieän söùc maïnh cuûa chính quyeàn cuõng nhö söï thoáng nhaát trong ña daïng cuûa xaõ hoäi, nhöng beân caïnh ñoù cuõng coù nhöõng khoâng gian coâng coäng lieàn keà chuû yeáu chæ phuïc vuï nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi daân soáng xung quanh. Töø ñoù khoâng gian coâng coäng ñoâ thò coù theå phaân caáp thaønh nhöõng caáp sau: n Caáp thaønh phoá: Ñaây laø caùc quaûng tröôøng ñoâ thò, khoâng gian môû ñoâ thò, khoâng gian môû tröôùc caùc coâng trình coâng coäng caáp ñoâ thò nhö: trung taâm haønh chaùnh, trung taâm thöông maïi lôùn, nhaø haùt, töôïng ñaøi… ÔÛ caùc quoác gia Chaâu AÂu caùc khoâng gian naøy ñöôïc nghieân cöùu toå chöùc raát toát vôùi nhieàu hoaït ñoäng sinh ñoäng haáp daãn nhö: giao löu, saân chôi thanh thieáu nieân, ñi daïo ngöøôi lôùn tuoåi, veõ tranh, baùn tranh aûnh ngheä thuaät, laøm töôïng, bieåu dieãn aâm nhaïc… n Caáp khu vöïc: Ñaây laø caùc khoâng gian môû tröôùc caùc coâng trình caáp khu vöïc, caùc coâng vieân caáp khu vöïc. Taïi caùc khoâng gian naøy thöôøng laø nôi taém naéng, vui chôi daõ ngoaïi cuûa caùc gia ñình, nôi thö giaõn, taäp theå duïc cuûa ngöôøi daân. Caùc khoâng gian naøy thöôøng laø baõi coû lôùn keát hôïp vôùi caây xanh vaø choã treû em vui ñuøa. n Caáp khu ôû, ñôn vò ôû: Trong caùc khu ôû, ñôn vò ôû luoân coù caùc khoâng gian môû, caùc maûng caây xanh phuïc vuï cho daân cö trong chính khu ôû, ñôn vò ñoù. Ñaây laø nôi hoaït ñoäng sinh hoaït coäng ñoàng dieãn ra thöôøng xuyeân nhaát. Quan heä xaõ hoäi cuûa caùc daân cö trong khu ôû cuõng dieãn ra nhieàu nhaát taïi caùc khoâng gian naøy… Ñaây cuõng coù theå laø khoâng gian tröôùc, sau trong loõi caùc khu chung cö. SË 74 . 2015

Nguyeân taéc thieát keá KGCC

Tuøy vaøo töøng loaïi tính chaát cuûa KGCC khaùc nhau, caùc nguyeân taéc thieát keá aùp duïng cuõng khaùc nhau. Tuy nhieân, caàn chuù yù tôùi caùc nguyeân taéc thieát keá chung sao cho caùc KGCC coù ñöôïc söï thaân thieän vôùi ngöôøi söû duïng: thieát keá phuø hôïp vôùi tæ leä con ngöôøi, caùc yeáu toá mang laïi tieän nghi cho ngöôøi söû duïng, khuyeán khích ñi boä. Toång quan khi thieát keá KGCC caàn tuaân theo caùc nguyeân taéc sau ñaây: n Nguyeân taéc 1: Ñaûm baûo khaû naêng tieáp caän caùc khoâng gian coâng coäng moät caùch ñaày ñuû, toaøn dieän vaø phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng dieãn ra. n Nguyeân taéc 2: Hieåu ñöôïc ñaëc tröng ñòa phöông laø chìa khoùa cho vieäc taïo döïng moät khoâng gian thaønh coâng. n Nguyeân taéc 3: Ñònh roõ tuyeán phoá bôûi boái caûnh moâi tröôøng vaø xaõ hoäi, chöù khoâng phaûi baèng chöùc naêng löu thoâng. n Nguyeân taéc 4: Naâng cao yù thöùc veà tính an toaøn, an ninh trong khu vöïc tuyeán phoá nghieân cöùu n Nguyeân taéc 5: Ñaûm baûo caùc khu vöïc coâng coäng coù moâi tröôøng vaø kinh teá beàn vöõng.

Söï keát noái cuûa KGCC

Khoâng gian coâng coäng trong ñoâ thò toát laø khoâng gian ñöôïc lieân keát thuaän tieän baèng caû lieân keát giao thoâng vaø lieân keát khoâng gian. n Lieân keát khoâng gian coâng coäng: khoâng gian deã daøng ñöôïc nhaän bieát töø beân ngoaøi cuõng nhö coù söï höôùng daãn hôïp lí, coù söï lieân keát hôïp lí giöõa khoâng gian naøy vôùi khoâng gian khaùc. n Lieân keát giao thoâng: taïo khaû naêng tieáp caän khoâng gian baèng caùc phöông tieän giao thoâng caù nhaân vaø coâng coäng toát. Nhöõng khoâng gian quan troïng caàn coù tuyeán xe buyùt xe ñieän, thaäm chí laø tuyeán taøu ñieän ngaàm daãn tôùi. Keát noái ñöôøng phoá. Muïc tieâu cuûa vieäc keát noái ñöôøng phoá ñoù laø taïo ñöôïc söï keát noái veà maët giao thoâng giöõa khu vöïc khoâng gian môû vôùi caùc khu vöïc khaùc cuûa ñoâ thò. ÔÛ ñaây bao goàm giao thoâng ñoái ngoaïi vaø giao thoâng noäi boä, ñöôøng ñi daïo trong khu vöïc khoâng gian môû. Söï keát noái veà giao thoâng bao goàm caùc yeáu toá sau:

Keát noái trung taâm thaønh phoá vôùi caùc khoâng gian coäng khaùc trong thaønh phoá

SË 74 . 2015

Thi’t k’

n Maïng

löôùi giao thoâng chính. n Söï hôïp lí cuûa vieäc boá trí baõi ñaäu xe vaø loái vaøo caùc baõi ñaäu xe. n Boá trí hôïp lí caùc dòch vuï chung. Moät trong nhöõng yeâu caàu quan troïng khaùc cuûa vieäc keát noái ñöôøng phoá ñoù laø quy hoaïch heä thoáng giao thoâng coâng coäng. Khi boá trí heä thoáng giao thoâng coâng coäng caàn ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau: n Vò trí cuûa ñieåm döøng ñoã giao thoâng coâng coäng neân ñöôïc boá trí taïi vò trí hôïp lí. n Boá trí tuyeán giao thoâng coâng coäng phaûi keát hôïp vôùi caùc truïc ñöôøng ñi boä. Tieáp caän ñi boä, an toaøn vaø thuaän tieän Ñi boä laø moät laø moät trong nhöõng hình thöùc di chuyeån chính taïi caùc khoâng gian môû. Vì theá nhu caàu ñoái vôùi ngöôøi ñi boä caàn phaûi ñöôïc xem xeùt caån thaän vaø phaûi xem laø öu tieân trong nhöõng söï boá trí cho söï phaùt trieån nhaèm taïo ra moät moâi tröôøng thaân thieän, an toaøn cho khaùch boä haønh. Khi thieát keá moâi tröôøng cho khaùch boä haønh caàn löu yù caùc nguyeân taéc sau (5C): n Keát noái (Connection): Caùc tuyeán ñöôøng daønh cho ngöôøi ñi boä phaûi ñöôïc keát noái thaønh heä thoáng, traùnh bò caét ngang bôûi caùc phöông tieän giao thoâng cô giôùi hay caùc chöôùng ngaïi vaät caûn ñöôøng, caûn taàm nhìn. n Thuaän tieän (Convenience): Caùc tuyeán ñöôøng daønh cho ngöôøi ñi boä phaûi thuaän tieän trong di chuyeån. Trong tröôøng hôïp phaûi giao nhau vôùi giao thoâng cô giôùi thì phaûi löu yù toå chöùc cho ngöôøi ñi boä ñi qua deã daøng, traùnh tröôøng hôïp khaùch boä haønh ñôïi laâu hôn 10 giaây ñeå baêng qua ñöôøng. n Thaân thieän (Convivial): Nhöõng con ñöôøng cho khaùch boä haønh naøy phaûi cho ngöôøi ñi boä caûm giaùc an toaøn vaø aám cuùng, phaûi ñöôïc chieáu saùng ñaày ñuû. n Thoaûi maùi (Comfortable): Chaát löôïng vaø beà roäng cuûa con ñöôøng phaûi ñem laïi cho khaùch boä haønh söï thoaûi maùi. n Thu huùt söï chuù yù (Conspicuousness): Moät tuyeán ñöôøng ñi boä caàn deã nhaän bieát, caùc tín hieäu höôùng daãn phaûi roõ raøng, deã thaáy. Ngoaøi ra, khi toå chöùc caùc ñöôøng ñi boä caàn löu yù caùc yeáu toá sau: n Ngöôøi ta thích ñi boä doïc theo nhöõng khu vöïc maø hoï caûm giaùc ñöôïc nhìn thaáy bôûi nhöõng ngöôøi khaùc nhö: taøi xeá, cö daân vaø nhöõng khaùch boä haønh. n Neáu phaûi xaây döïng nhöõng con ñöôøng daønh rieâng cho ngöôøi ñi boä thì chuùng caàn

Æ´ thﬁ

ñöôïc phaûi noái lieàn vaø phaûi ñöôïc nhìn thaáy töø caùc ngoâi nhaø vaø caùc toøa nhaø cao taàng. n Beà maët con ñöôøng söû duïng chung caàn ñöôïc thieát keá caån thaän ñeå traùnh ñöôïc nhöõng söï va chaïm trong khi di chuyeån, vaø nhö vaäy noù seõ cho pheùp nhieàu hoaït ñoäng khaùc dieãn ra. n Ñöôøng ñi boä phaûi daãn ngöôøi ta ñeán ñöôïc nhöõng nôi muoán ñeán, chöù khoâng phaûi theo caùch thieát keá hình hoïc ñöôïc ñònh saün. n Khaùch boä haønh, nhöõng ngöôøi ñi xe ñaïp vaø caùc loaïi xe coä khaùc cuõng coù theå ñi chung treân moät con ñöôøng neáu nhö noù ñöôïc thieát keá cho vieäc di chuyeån ôû toác ñoä chaäm.

An toaøn vaø caûm giaùc anh ninh

Taïo döïng söï an toaøn Caàn coù ba nguyeân taéc chính ñeå taïo döïng trong söï an toaøn, ñoù laø: ñaûm baûo söï giaùm saùt töï nhieân vaø söï hieän dieän cuûa con ngöôøi, Vieäc naøy ñaït ñöôïc baèng caùch: n Xaây döïng caùc coâng trình höôùng ra caùc khu coâng coäng n Coù ñöôïc taàm nhìn ra ngoaøi phoá vaø giaûm thieåu nhöõng maët tieàn ñeå troáng n Thieát keá maïng löôùi ñöôøng phoá lieân thoâng, giam bôùt caùc ñöôøng ngoõ phoá cuït n Thieát keá baõi ñeå xe coù vò trí tröôùc maët ñöôøng, toøa nhaø hay ôû nhöõng saân nhoû trang bò an ninh ñaày ñuû; n Thieát keá caây xanh khoâng ñeå caây moïc quaù cao hoaëc quaù daày, vöøa phaûi ñeå coù theå nhìn qua ôû nhöõng vò trí nhaát ñònh. Giaûm thieåu xung ñoät, baèng caùch taïo ra nhöõng tuyeán ñöôøng an toaøn khi ñi boä hay ñi xe

caûm giaùc chuû sôû höõu, cuøng nhau baûo veä vaø gìn giöõ Ngaên chaën toäi phaïm trong khu vöïc coâng coäng Neáu caàn coù haøng raøo baûo veä, thì vieäc thieât keá cuõng neân laøm nhö ñieâu khaéc – haøng raøo öôùc leä Caùc toøa nhaø vaø khoaûng khoâng rieâng coù ñöôïc ñöôïc giöõ an ninh hôn maø khoâng caàn phaûi söû duïng ñeán nhöõng haøng raøo daây theùp gai, coïc buoäc, caùnh cöûa chaén vaø caùc bieän phaùp giöõ gìn an ninh khaùc. Vieäc taïo ra nhöõng khoâng gian naøy neáu khoâng ñöôïc theát keá môû seõ taïo neân söï thaát baïi; thöôøng huûy hoaïi chaát löôïng ñoâ thò. Nhöõng ñoaïn phoá xaây döïng ñoàng boä ñi doïc theo ñoaïn ñöôøng daøi ñöôïc baûo veä baèng nhöõng haøng raøo thuùc ñaåy söï an ninh, nhöng neáu nhö ñöôïc chi tieát ñöôïc kheùo leùo, nhöõng duïng cuï naøy coù theå bieán thaønh nhöõng coâng trình ngheä thuaät, nhö haøng raøo öôùc leä. Nhìn thaúng ra ñöôøng chính Ñöôøng ra vaøo töø taát caû caùc toøa nhaø neân ñöôïc giaùm saùt thích hôïp vaø roõ raøng. Trong tröôøng hôïp nhöõng coång ra vaøo chính tôùi caùc ñòa ñieåm laøm vieäc, toøa nhaø thöông maïi vaø khu coâng coäng, thì caàn coù ñöôïc söï keát hôïp ñaày ñuû giöõa con ngöôøi vaø caùc coâng ngheä laép ñaët, cuøng vôùi heä thoáng aùnh saùng, giao thoâng coâng coäng, nôi ñoã xe vaø tuyeán ñöôøng thuaän tieän nhìn ra ñöôïc töø toøa nhaø chính.

Tieän ích ñoâ thò

Ñeå taïo khoâng gian coâng coäng thaân thieän höõu ích cho coäng ñoàng daân cö ngoaøi nhöõng vaán ñeà ñaõ ñeà caäp treân caàn boå sung caùc yeáu toá tieän ích ñoâ thò trong caùc khoâng gian nhö: gheá ngoài, traïm ñieän thoaïi, nhaø veä sinh coâng coäng, caùc choøi nghæ, maùi che, ñeøn chieáu saùng thaåm myõ, töôïng ñieâu khaéc ngheä thuaät,khu vöïc aên uoáng moät caùch hôïp lyù,…Nhöõng vaät duïng naøy seõ ñöôïc thieát keá phuø hôïp cho töøng chöùc naêng khoâng gian coâng coäng.

Khoâng gian giao tieáp coäng ñoàng

Thieát keá KGCC vaø vôùi söï tham gia chung cuûa coäng ñoàng xung quanh Khi moïi ngöôøi nhìn vaøo moät khoâng gian coâng coäng nhö laø khoâng gian cuûa chính hoï, hoï baét ñaàu coù traùch nhieäm veà khoâng gian ñoù. Nhöõng ñòa ñieåm ñöôïc thieát keá taïo neân SË 74 . 2015

Thieá t keá

ñoâ thò

Tuyeán ñi boä treân cao Khu du lòch

Baõi Chaùy - Haï Long

giaûi phaùp thieát keá ñoâ thò cho KGCC

“ YÙ töôûng taïo döïng moät khu vöïc coù baûn saéc thu huùt khaùch du lòch ñeán vaø löu truù taïi Haï Long noùi chung vaø Baõi Chaùy noùi rieâng, goùp phaàn xaây döïng Thaønh phoá du lòch vôùi traùi tim laø khu vöïc Baõi Chaùy khoâng nguû”

haønh phoá Haï Long naèm trong daûi haønh lang ven bieån cuûa Vònh Baéc Boä, laø moät cöïc quan troïng trong tam giaùc taêng tröôûng Haø Noäi – Haûi Phoøng – Quaûng Ninh, vôùi nhieàu lôïi theá ñeå coù theå phaùt trieån trong töông lai trong ñoù phaùt trieån du lòch kinh teá bieån laø moät ngaønh muõi nhoïn. Baõi Chaùy hieän nay laø khu vöïc taäp trung caùc coâng trình dòch vuï du lòch, caùc khaùch saïn coù hình thöùc kieán truùc ñeïp. Tuy nhieân, xeùt veà khía caïnh toång theå caùc coâng trình khaùch saïn cao caáp taïi ñaây chöa taïo neân moät quaàn theå kieán truùc caûnh quan ñoàng nhaát vaø ña daïng taïi khu vöïc “ñaéc ñòa” – traùi tim du lòch cuûa thaønh phoá Haï Long.

AÛnh treân: Maët baèng toång theå yù töôûng Thieát keá ñoâ thò tuyeán ñi boä treân cao Baõi Chaùy - Haï Long

Caùc coâng trình khaùch saïn vaø dòch vuï raát phaùt trieån nhaèm ñaùp öùng nhu caàu veà dòch vuï du lòch ngaøy moät taêng, hieän Baõi Chaùy ñaõ coù theâm nhieàu khaùch saïn môùi töø 1 - 5 sao (nhö khaùch saïn môùi: Möôøng Thanh, Grand, Plaza, Novotel, Dream…) coù hình thöùc kieán truùc ñeïp, uoán löôïn, uyeån chuyeån, trong quaù trình xaây döïng khaùch saïn ñaõ chuù yù ñeán tính keát noái vôùi heä thoáng khaùch saïn cuõ (khaùch saïn Coâng Ñoaøn, Ñòa Chaát, Grown, Baïch Ñaèng, Vaân Haûi, vaø haøng loaït nhaø nghæ mini…). Tuy nhieân, moät nhöôïc ñieåm deã daøng nhaän thaáy taïi khu vöïc “troïng taâm” du lòch naøy chính laø tính thieáu gaén keát giöõa khu vöïc dòch vuï vaø khu vöïc baõi taém, ñieàu naøy voâ hình chung taïo tính öùc cheá cuïc boä ñoái vôùi taâm lyù khaùch du lòch. Ngoaøi ra, caùc daõy cöûa haøng phuïc vuï tö nhaân ven bieån coù hình thöùc kieán truùc khoâng ñeïp laøm aûnh höôûng ñeán thaåm myõ chung cuûa toaøn boä trung taâm du lòch ven bieån Baõi Chaùy. SË 74 . 2015

Ths. KTS. Nguyeãn Ñaïi Thaéng *

Caùc khu vöïc khaùch saïn vaø nhaø nghæ töông ñoái ñoàng boä vaø hieän ñaïi tuy nhieân thieáu tính keát noái vôùi khu vöïc baõi bieån, trong hình laø khaùch saïn Coâng Ñoaøn vôùi khoâng gian taùch bieät vôùi khu vöïc bôø bieån.

Taïi ñaây thieáu caùc tieän ích ñoâ thò, caùc trung taâm coâng coäng, quaûng tröôøng, khu vui chôi, trung taâm thöông maïi cuõng nhö caùc khoâng gian môû ra phía bieån, ñieàu naøy laø nguyeân nhaân chính daãn ñeán tính thieáu “soâi ñoäng” vaø “söùc soáng” veà ñeâm cuûa haït nhaân du lòch Baõi Chaùy noùi rieâng vaø thaønh phoá du lòch Haï Long noùi chung. Ñöôïc trôøi phuù taøi nguyeân bieån ña daïng vaø caûnh ñeïp neân thô, tröõ tình cuûa Vònh Haï Long. Tuy nhieân, Baõi Chaùy vaãn chöa khai thaùc ñöôïc tieàm naêng naøy cuûa mình, khaûo saùt moät voøng hieän traïng coù theå thaáy moät söï thieáu huït lôùn caùc coâng trình hay ñieåm nhaán coù taàm nhìn ñeïp vaø bao quaùt toaøn boä vuøng Vònh.

Thi’t k’

Æ´ thﬁ

Phoái caûnh Tuyeán ñi boä Baõi Chaùy (ñöôøng Haï Long – 2km)

Döï ñoaùn tröôùc ñöôïc caùc nhöôïc ñieåm ñoù, trong Quy hoaïch chung Thaønh phoá Haï Long – Tænh Quaûng Ninh ñeán naêm 2030, taàm nhìn ngoaøi naêm 2050 ñaõ ñöôïc UBND Tænh Quaûng Ninh pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 2725/QÑ-UBND Quyeát ñònh cuûa UBND Tænh Quaûng Ninh ngaøy 09/10/2013 ñaõ boå sung theâm thieát keá caùc tuyeán ñi boä bao goàm 7 tuyeán, trong ñoù tuyeán ñi boä Baõi Chaùy (ñöôøng Haï Long – 2km) gaén vôùi trung taâm du lòch, nhaèm: Taêng tính lieân keát giöõa khaùch saïn, caùc tieän ích ñoâ thò, khu vöïc coâng coäng (coâng vieân, quaûng tröôøng, ñieåm nhaán – landmark…) vôùi khu vöïc baõi bieån nhaèm ñaûm baûo quan heä khoâng gian hai chieàu: taàm nhìn cuûa “haït nhaân” du lòch Baõi Chaùy caàn xaùc ñònh thoâng qua taàm nhìn hai chieàu, chieàu thöù nhaát töø ñaát lieàn nhìn ra bieån vaø chieàu thöù hai töø bieån nhìn vaøo ñaát lieàn. Vì vaäy giaûi quyeát baát kyø coâng trình kieán truùc naøo thuoäc khu vöïc naøy cuõng phaûi caân nhaéc vaø tính ñoaùn ñeán yeáu toá “taàm nhìn hai chieàu” - töø khu du lòch Baõi Chaùy ra bieån vaø töø bieån vaøo khu vöïc Baõi Chaùy. Phaân taùch ñöôïc tuyeán giao thoâng cô giôùi vaø tuyeán ñi boä, ñieàu naøy vöøa goùp phaàn taêng myõ quan ñoâ thò, vöøa giuùp boå sung maïng löôùi heä thoáng trung taâm thöông maïi, dòch vuï, khu vui chôi, giaûi trí, nhö laø moät yeáu toá khoâng theå thieáu ñeå thu huùt vaø níu chaân khaùch du lòch taïi moät trong nhöõng “haït nhaân” ñoâ thò naøy cuûa Thaønh phoá Haï Long, xoùa nhoøa ñi nhöõng aán töôïng tröôùc ñaây veà moät ñieåm ñeán keùm haáp daãn vaø thuù vò ñoái vôùi du khaùch caû trong vaø ngoaøi nöôùc, höôùng tôùi moät khu du lòch “khoâng nguû” ñaày kyø thuù vaø naùo nhieät.

Ngoaøi ra, moät vai troø to lôùn vaø khoâng theå phuû nhaän cuûa tuyeán ñi boä: thaät tuyeät vôøi khi vöøa thaû mình döôùi baàu trôøi roäng lôùn, vôùi nhöõng côn gioù bieån vaø chieâm ngöôõng leã hoäi Carnaval thöôøng nieân cuûa Thaønh phoá Haï Long. Treân tuyeán ñi boä seõ boá trí theâm caùc khoâng gian coâng coäng: Coâng vieân, khu vui chôi, giaûi trí, dòch vuï ñeå thu huùt khaùch boä haønh cuõng nhö nhöõng ñieåm nhaán – landmark nhaèm taêng tính soâi ñoäng vaø naêng löôïng cho khu du lòch veà ñeâm. YÙ töôûng thieát keá ñoâ thò tuyeán ñi boä treân cao ôû Khu vöïc Baõi Chaùy ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû sau: + Taêng cöôøng, taïo döïng moät khu vöïc coù baûn saéc thu huùt khaùch du lòch ñeán vaø löu truù taïi Haï Long noùi chung vaø Baõi Chaùy noùi rieâng, goùp phaàn xaây döïng “Thaønh phoá du lòch vôùi traùi tim laø khu vöïc Baõi Chaùy khoâng nguû”. + Taïo döïng tính lieân keát giöõa caùc khu dòch vuï du lòch vaø baõi taém (giöõa caùc khaùch saïn hieän coù vaø khoâng gian troáng). + Phaân taùch ñöôïc giao thoâng cô giôùi taïi ñaây vôùi caùc hoaït ñoäng du lòch (ñi boä, mua saém). + Taêng cöôøng caùc ñieåm dòch vuï mua saém haáp daãn, ña daïng cho du khaùch tôùi ñaây.

* Vieän Nghieân cöùu Thieát keá ñoâ thò Vieän Quy hoaïch ñoâ thò - noâng thoân Quoác gia - BXD

Boá trí theâm caùc trung taâm thöông maïi – dòch vuï beân döôùi tuyeán ñi boä nhaèm taêng tính soâi ñoäng vaø naêng löôïng cho khu du lòch “khoâng nguû”

SË 74 . 2015

Nh˜ng toilet c´ng cÈng QUY HOAÏ C H

THEÁ GIÔÍ

ñoäc ñaùo treân theá giôùi

& KIEÁN TRUÙC HUY THUÏC

hoâng chæ laø nôi giaûi quyeát “noãi buoàn”, nhieàu nhaø veä sinh treân theá giôùi coøn ñöôïc thieát keá saùng taïo, deùcor hieän ñaïi, thaåm myõ, tieän ích vaø coù hieäu quaû cao. Quan troïng hôn nöõa, ñoù laø yù thöùc vaø haønh xöû vaên minh cuûa ngöôøi söû duïng giuùp cho khoâng gian coâng coäng naøy luoân saïch ñeïp. Trong suy nghó cuûa nhieàu ngöôøi, nhaø veä sinh coâng coäng thöôøng coù thieát keá vaø ñoä beàn khoâng toát. Tuy nhieân, baïn seõ nghó khaùc khi xem nhöõng hình aûnh sau.

1. Toilet hình voû tröùng – London - Anh

Vôùi daùng veû beân ngoaøi nhö voû cuûa nhöõng quaû tröùng, chuùng troâng cuõng gioáng nhö caùc phoøng thí nghieäm ngoaøi haønh tinh. Nhaø veä sinh naøy naèm trong moät quaùn bia Phaùp coù teân Sketch treân ñöôøng Conduit taïi London.

2. Khu veä sinh gaàn 40.000m2 taïi Truøng Khaùnh - Trung Quoác

Coâng vieân mang teân Yangren Jie hay Foreigner Street coù dieän tích 3,5km2. Nôi ñaây thu huùt du khaùch bôûi hình aûnh noåi tieáng ôû New York, Venice,... hoaëc ngay caû töôïng Chuùa cöùu theá ôû Brazil, vaø caû Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh ôû Trung Quoác. Nhaø veä sinh lôùn naøy naèm trong khuoân vieân coù hôn 1.000 beä xí, ñöôïc thieát keá theo nhieàu hình thuø khaùc nhau. Thi thoaûng, taïi khu vöïc naøy, ngöôøi ta coøn caøi ñaët caû chöông trình truyeàn hình vaø phaùt caùc chöông trình aâm nhaïc.

SË 74 . 2015

Quy hoπch & ki’n trÛc th’ giÌi

6. Khu veä sinh Chung Yo taïi Ñaøi Trung, Ñaøi Loan

Trong trung taâm thöông maïi Chung Yo coù 15 nhaø veä sinh theo caùc chuû ñeà nhö Phuø thuûy xöù Oz, Khu vöôøn bí maät, Ñi tìm Nemo... Ngoaøi ra, ôû ñaây coøn coù moät nhaø veä sinh ñaët ñaày bia trong tuû vaø khi uoáng vaøi chai ôû ñaây, baïn seõ khoâng maát nhieàu thôøi gian ñi tìm nôi “giaûi quyeát”.

3. Toilet Graben ôû Vienna - AÙo

Tuy thieát keá ñôn giaûn, nhöng nhaø veä sinh naøy ñöôïc ví nhö moät taùc phaåm ngheä thuaät. Bôûi noù ñöôïc thieát keá vôùi nhöõng böùc töôøng baèng ñaù caåm thaïch, cöûa kính oáp goã vaø caùc vaät duïng baèng ñoàng thau. Du khaùch chæ maát moät xu ñeå söû duïng nhaø veä sinh naøy.

4. Toilet treân ñænh nuùi McKinley taïi Alaska – Myõ

7. Toilet Itabu taïi Ichibara – Nhaät Baûn

Ñi boä moät chaëng daøi treân nuùi McKinley thöïc khoâng phaûi chuyeän ñuøa. Ñeå traùnh tình traïng du khaùch “ñi baäy” trong suoát thôøi gian leo nuùi khoaûng 3 tuaàn, ngöôøi ta ñaõ ñaët nhöõng chieác hoäp chuyeân duïng saïch seõ quanh khu vöïc naøy. Ñaây laø nhaø veä sinh di ñoäng coù ñoä beàn vaø nheï coù theå ñöôïc söû duïng leân ñeán 10-14 laàn, bao goàm caû vieäc boû giaáy. Ñieàu thuù vò laø du khaùch coøn coù theå deã daøng chuïp aûnh “töï söôùng” toaøn caûnh khi ngoài trong nhaø veä sinh maùt meû naøy.

Itabu ñöôïc thieát keá bôûi kieán truùc sö Sou Fujimoto. Ñaây laø moät trong nhöõng nhaø veä sinh coâng coäng coù dieän tích khuoân vieân lôùn nhaát treân theá giôùi. Tuy chæ coù moät beä xí, nhöng noù ñöôïc ñaët trong moät khu vöôøn roäng 200m2. Taïi ñaây, du khaùch coù theå ngaém nhìn caûnh quan töôi ñeïp cuûa nhöõng caây maän, ñaøo, sakura khi ñang “thö giaõn” trong moät nhaø veä sinh baèng kính cao 2m.

5. Hundertwasser Toilets ôû Kawakawa - New Zealand

Naêm 1998, Hoäi ñoàng thò traán Kawakawa quyeát ñònh caûi taïo nhaø veä sinh 40 tuoåi taïi khu vöïc trung taâm. Khi ñoù, ngheä só Frederick Hundertwasser ñaõ ñeà xuaát thieát keá cuûa mình leân hoäi ñoàng thò traán vaø ñöôïc chaáp nhaän. OÂng taän duïng goám söù, chai loï, gaïch vaø nhieàu vaät lieäu khaùc ñeå taïo thaønh caùc taùc phaåm ngheä thuaät beân trong toilet. Cuoái cuøng, nhaø veä sinh cuûa thò traán trôû thaønh moät kieät taùc khaûm gaïch, maùi lôïp coû vaø boàn caàu, chaäu röûa maët maï ñoàng.

SË 74 . 2015

Khu veä sinh Kumutoto taïi Wellington - New Zealand

8. Khu veä sinh Kumutoto taïi Wellington - New Zealand

Toilet naøy troâng gioáng nhö moät sinh vaät laï ñang ngoi voøi leân khoûi maët ñaát. Noù ñöôïc thieát keá bôûi caùc kieán truùc sö cuûa Studio Pacific. Hai khoái caáu truùc nhö hai chieác voøi naøy laïi chæ chöùa moät nhaø veä sinh duy nhaát. Neáu baïn nghó raèng ñieàu naøy laõng phí khoâng gian, thì khi ñi vaøo beân trong baïn seõ hieåu lyù do taïi sao noù laïi ñöôïc laøm nhö vaäy. Thieát keá naøy giuùp giaûi phoùng caùc muøi ueá taïp khoûi nhaø veä sinh vaø khoâng khí beân ngoaøi coù theå deã daøng löu thoâng vaøo trong.

9. Nhaø veä sinh döïng baèng vaùch taïi Austin – Texas – Myõ

Nhaø veä sinh naøy ñöôïc taïo neân töø 49 taám theùp daøy coù ñoä cao khaùc nhau, vaø chuùng ñöôïc döïng thaúng ñöùng. Nhôø ñoù, aùnh saùng töï nhieân coù theå deã daøng xuyeân qua. Tuy nhieân, vôùi caùch xaây döïng naøy thì vieäc thoâng gioù chöa thöïc söï toát. Nhaø veä sinh ñoäc ñaùo naøy ñöôïc thieát keá bôûi kieán truùc sö Miroù Rivera, toïa laïc taïi bôø bieån phía Baéc cuûa Lady Bird Lake.

10. Nhaø veä sinh taïi coâng vieân Hiroshima Hiroshima – Nhaät Baûn

Kieán truùc sö Nhaät Baûn cuûa Future Studio ñaõ thieát keá 17 nhaø veä sinh ôû coâng vieân Hiroshima troâng gioáng nhö nhöõng con haïc. Moãi nhaø veä sinh ñeàu coù caùc cöûa soå troøn, nhoû vaø maøu saéc rieâng.

Nhaø veä sinh döïng baèng vaùch taïi Austin – Texas – Myõ

SË 74 . 2015

Nghieân cöùu xöû lyù

nhöõng thaùch thöùc trong coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò taïi TP. HCM vôùi vieäc hieåu vaø thöïc hieän ñuùng noäi quy qHPK theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò PGS. TS. Nguyeãn Troïng Hoøa

Vieän Nghieân cöùu phaùt trieån TP. HCM

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

naêm sau ngaøy Giaûi phoùng Mieàn Nam - Thoáng nhaát Ñaát nöôùc, TP. HCM ñaõ ñaït thaønh tích to lôùn trong phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi, ñaëc bieät laø trong caûi taïo vaø phaùt trieån ñoâ thò, baûo veä moâi tröôøng. Ñeå coù ñöôïc nhöõng keát quaû nhö hoâm nay, coù theå nhaän thaáy vai troø lôùn lao cuûa coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng trong nhöõng naêm qua. Tuy vaäy, qua thöïc teá coù theå thaáy nhöõng baát caäp coøn toàn ñoïng caàn ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu xöû lyù ñeå höôùng tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng trong töông lai. Baøi vieát naøy nhaèm phaân tích vaø nghieân cöùu xöû lyù nhöõng thaùch thöùc trong coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò taïi TP.HCM vôùi vieäc hieåu vaø thöïc hieän ñuùng noäi dung quy hoaïch phaân khu theo Luaät Quy hoaïch ñoâ thò. Coù theå nhaän xeùt moät caùch khaùch quan raèng, taïi TP.HCM caùc caáp Laõnh ñaïo thaønh phoá, caùc sôû ban ngaønh, caùc quaän, huyeän trong nhieàu nhieäm kyø vöøa qua, ñaëc bieät laø nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ luoân quan taâm vaø daønh moïi nguoàn löïc cho coâng taùc laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò. Vôùi vieäc Thuû töôùng pheâ duyeät ñoà aùn “Ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng TP. HCM ñeán naêm 2025” naêm 2010, TP.HCM ñaõ laäp vaø pheâ duyeät ñöôïc moät heä thoáng caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò ñoà soä vaøo loaïi nhaát caû nöôùc. Ñoù laø ñoà aùn “Ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá ñeán naêm 2025”, caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng ñoâ thò taïi 22/24 caùc quaän, huyeän, caùc ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng caùc Khu ñoâ thò môùi, caùc Khu ñoâ thò coù chöùc naêng ñaëc bieät…. Beân caïnh ñoù laø maáy traêm caùc ñoà aùn quy hoaïch chi tieát xaây döïng ñoâ thò tyû leä 1/2000 haàu nhö phuû kín caùc khu vöïc ñaõ, ñang vaø döï kieán phaùt trieån ñoâ thò. Khoái löôïng thì lôùn nhö vaäy, xong chaát löôïng cuûa caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò, nhaát laø caùc ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng quaän, huyeän coøn coù khaù nhieàu vaán ñeà caàn phaûi xem xeùt. Caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng quaän, huyeän taïi TP.HCM ñöôïc trieån khai theo NÑ-08/2005/NÑ-CP. Theo ñoù “Quy hoaïch chung xaây döïng ñoâ thò ñöôïc laäp cho caùc ñoâ thò loaïi ñaëc bieät, loaïi 1, loaïi 2, loaïi 3, loaïi 4, loaïi 5, caùc quaän cuûa thaønh phoá tröïc thuoäc Trung öông, caùc ñoâ thò môùi lieân tænh, ñoâ thò môùi coù quy moâ daân soá töông ñööông vôùi ñoâ thò loaïi 5 trôû leân, caùc khu coâng ngheä cao vaø khu kinh teá coù chöùc naêng ñaëc bieät”. Chính vì vaäy, neân xeùt veà maët noäi dung nghieân cöùu vaø theå hieän, ngoaøi ranh giôùi vaø quy moâ dieän tích, caùc ñoà aùn naøy khoâng khaùc gì nhieàu so vôùi ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá.

SË 74 . 2015

Qu y h oπc h &

t ∏c gi ∂

soá quaän, huyeän naøy tuy ñaõ ñöôïc pheâ duyeät nhöng tính hieäu quaû cuûa noù trong vieäc quaûn lyù ñoâ thò chæ coù theå ñaït ñöôïc phaàn nhaát ñònh naøo ñoù chöù hieäu quaû khoâng cao vaø nhaát laø thieáu tính phaùt trieån beàn vöõng. Töø nhöõng phaân tích ôû treân cho chuùng ta thaáy heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò taïi TP.HCM, trong ñoù ñaëc bieät laø caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng caùc quaän, huyeän coù ñieåm chung laø tính khoa hoïc vaø tính khaû thi chöa cao vì vaäy aûnh höôûng tôùi vieäc nghieân cöùu caùc ñoà aùn quy hoaïch ñoâ thò tieáp theo neáu cöù ñöa vaøo quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò maø thieáu söï nghieân cöùu boå sung vaø ñieàu chænh nhaát ñònh. Caàn phaân tích cho roõ theâm raèng: Luaät Xaây döïng vaø NÑ-08/2005/NÑ-CP quy ñònh veà coâng taùc laäp quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá vaø quy hoaïch chung xaây döïng quaän, huyeän trong tröôøng hôïp TP.HCM vôùi cuøng caùc noäi dung nghieân cöùu ñaõ taïo ra söï luùng tuùng cho TP.HCM trong quaù trình trieån khai laäp caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng caùc quaän, huyeän. Ñuùng ra taïi thôøi ñieåm ñoù, TP.HCM caàn baùo caùo vaø trao ñoåi ñeå cuøng vôùi Boä Xaây döïng nghieân cöùu moät noäi dung rieâng cho coâng taùc laäp ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng caùc quaän, huyeän taïi caùc thaønh phoá lôùn. thaäm trí noäi dung naøy cuõng caàn nghieân cöùu rieâng cho caùc quaän noäi thaønh, caùc huyeän ngoaïi thaønh, caùc khu vöïc môùi phaùt trieån ñoâ thò. Coù khaùc chaêng laø khi nghieân cöùu caùc ñoà aùn naøy, ngay töø khaâu laäp nhieäm vuï vaø nhaát laø khi laäp ñoà aùn quy hoaïch, “baøi toaùn phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi” cuûa caùc quaän, huyeän ñaõ ñöôïc loàng gheùp vaøo, maø trong khaù nhieàu tröôøng hôïp mang tính chuû quan, cöôõng böùc. Ñieàu naøy theå hieän quyeát taâm phaùt trieån cuûa caùc quaän, huyeän. tuy nhieân, laïi thieáu cô sôû khoa hoïc, thaäm chí daãn tôùi söï sai leäch so vôùi quy hoaïch xaây döïng chung thaønh phoá ñaõ ñöôïc pheâ duyeät nhö quy moâ daân soá taïi caùc quaän, huyeân… thaäm chí, moät soá khu chöùc naêng caáp thaønh phoá ñaõ nghieân cöùu boá trí trong quy hoaïch chung maø quaän, huyeän naøo cuõng muoán “ñaåy ñi”. Moät trong nhöõng chæ tieâu quan troïng nhaát trong caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung quaän, huyeän laàn naøy laø veà daân soá vaø phaân boá daân cö ñoâ thò. Vì chính chæ tieâu daân soá ñoâ thò naøy seõ quyeát ñònh ñeán chæ tieâu, dieän tích ñaát vaø caùc vaán ñeà veà phuùc lôïi xaõ hoäi… Haàu nhö caùc quaän thì ñeàu muoán taêng

SË 74 . 2015

daân soá, thöïc teá con soá daân soá hieän höõu cuûa caùc quaän, huyeän chöa phaûi cao, theá nhöng quaän, huyeän naøo cuõng muoán naâng daân soá leân cao vaø cho raèng vieäc naâng chæ tieâu daân soá chính laø thöôùc ño möùc ñoä phaùt trieån cuûa quaän, huyeän ñoù trong thôøi gian tôùi. Chính baøi toaùn caân ñoái daân soá naøy ñaõ laøm cho ñoà aùn quy hoaïch quaän, huyeän khi ñöôïc pheâ duyeät trôû neân khoù hoaëc khoâng khaû thi. Taïi moät soá caùc quaän, huyeän coù ñieàu kieän töï nhieân khoâng thuaän lôïi nhö neàn ñaát töï nhieân thaáp, khaû naêng chòu taûi yeáu, laïi bò aûnh höôûng bôûi bieán ñoåi khí haäu…, vieäc taêng daân soá naøy ñaõ ñaët ra vaán ñeà lôùn cho caùc döï aùn phaùt trieån nhaø ôû ñoâ thò vì khoù thu huùt ñaàu tö, thaäm chí neáu cöù göôïng eùp ñaàu tö nhö trong thôøi gian vöøa qua thì caùc döï aùn cuõng seõ ñem laïi hieäu suaát ñaàu tö khoâng cao, ñoù laø chöa noùi ñeán tính an toaøn trong töông lai. Chính vì vaäy maø ngay töø baây giôø chuùng ta ñaõ coù theå nhaän thaáy raèng, caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng taïi moät

Ñöùng tröôùc thöïc teá nhö vaäy, laø moät ngöôøi coù nhöõng hieåu bieát nhaát ñònh veà quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò vaø coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò taïi TP.HCM, toâi thöïc söï ñoùn chôø söï ra ñôøi cuûa Luaät Quy hoaïch ñoâ thò. Theo ñaùnh giaù rieâng cuûa toâi, ñaây laø moät boä luaät maø söï ra ñôøi mang tính “caùch maïng trong coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò taïi Vieät Nam trong quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc”. Vieäc ñöa noäi dung quy hoaïch phaân khu vaøo trong Luaät Quy hoaïch ñoâ thò cho thaáy chuùng ta ñaõ tieáp caän caùch laäp vaø quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò cuûa khu vöïc vaø treân theá giôùi. Phaàn lôùn caùc nöôùc treân theá giôùi ngaøy nay khoâng coøn thöïc hieän caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò theo ranh giôùi haønh chính cöùng nhaéc maø laäp quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò theo caùc tieâu chí ñeå quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò. Do vaäy, sau khi laäp quy hoaïch chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò, hoï baét ñaàu nghieân cöùu caùc

ñoà aùn quy hoaïch phaân khu ñoâ thò, roài nghieân cöùu tieáp caùc döï aùn cuï theå phaùt trieån ñoâ thò taïi caùc khu vöïc thöïc söï coù nhu caàu theo khaû naêng vaø nguoàn löïc coù theå huy ñoäng ñöôïc. Chính vì vaäy hoï ñaõ tieát kieäm ñöôïc ñaát ñai vaø nhaát laø taäp trung ñöôïc moïi nguoàn löïc cho coâng taùc phaùt trieån ñoâ thò. nhö vaäy, tính khaû thi quy hoaïch raát roõ raøng. Ñoái vôùi nhöõng khu vöïc chöa caàn phaùt trieån ñoâ thò ngay thì hoï cuõng chöa caàn laøm quy hoaïch ôû möùc ñoä chi tieát nhö chuùng ta, nhöng boä xöông ñoâ thò luoân luoân ñöôïc thieát laäp ngay trong quy hoaïch chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò. Caâu hoûi ñaët ra laø khi Luaät quy hoaïch ñoâ thò böôùc vaøo cuoäc soáng thì chuùng ta thöïc hieän quy hoaïch phaân khu nhö theá naøo? Caøng quan troïng ñoái vôùi TP.HCM khi trong moät thôøi gian daøi, thaønh phoá ñaõ xaây döïng ñöôïc moät heä thoáng caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò töø quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá ñeán caùc ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng caùc quaän, huyeän vaø caùc ñoà aùn quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/2000 ñaõ vaø ñang ñöôïc pheâ duyeät. Luaät Quy hoaïch ñoâ thò laàn naøy ñaõ ñöa ra noäi dung quy hoaïch phaân khu. theo ñoù sau khi laøm ñoà aùn quy hoaïch chung thaønh phoá, chuùng ta tieán haønh laøm quy hoaïch phaân khu. Veà noäi dung, quy hoaïch chung thaønh phoá phaûi höôùng tôùi quy hoaïch mang tính chieán löôïc chöù khoâng ñi quaù cuï theå, vaø nhaát laø khoâng ñöôïc laøm nhö TP.HCM vöøa qua ñaõ laïm duïng caùc ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng caùc quaän, huyeän ñang trong quaù trình ñieàu chænh ñeå laøm pheùp tính “gheùp noái” laïi thaønh ñoà aùn ñieàu chænh quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá, maø phaûi nghieân cöùu quy hoaïch mang tính chieán löôïc phuû kín toaøn ñoâ thò. Trong ñoù chuùng ta xaùc ñònh nhöõng chæ tieâu chính phaùt trieån ñoâ thò treân cô sôû boä khung giao thoâng caáp ñoâ thò ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. Treân cô sôû quy hoaïch chung xaây döïng ñoâ thò ñaõ ñöôïc pheâ duyeät, chuùng ta laøm tieáp quy hoaïch phaân khu. Taïi TP.HCM hieän nay vôùi heä thoáng ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng quaän, huyeän, ñoà aùn quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/2000 ñaõ ñöôïc trieån khai theo NÑ-08/2005/NÑ-CP ñaõ vaø ñang ñöôïc pheâ duyeät nhö vaäy, thì vieäc ñöa noäi dung quy hoaïch phaân khu vaøo ñang ñöôïc tranh luaän raát nhieàu. Coù yù kieán cho raèng chæ caàn ñoåi teân caùc ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng quaän, huyeän, haøng maáy traêm caùc ñoà aùn quy hoaïch chi tieát

tyû leä 1/2000 thaønh caùc ñoà aùn quy hoaïch phaân khu, nghóa laø thaønh phoá coù 24 quaän, huyeän thì seõ chuyeån thaønh “24 ñoà aùn quy hoaïch phaân khu”... vaø cuõng theo caùch naøy ñeå xöû lyù caùc ñoà aùn quy hoaïch chi tieát tyû leä 1/2000. Laøm nhö vaäy chæ laø thay teân chöù khoâng thay ñoåi ñöôïc noäi dung quaûn lyù cuûa caùc ñoà aùn naøy voán ñaõ chöùa ñöïng nhieàu baát caäp nhö phaân tích ôû phaàn treân. Ñaây laø moät vaán ñeà lôùn, thaäm chí laø moät thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi TP.HCM trong coâng taùc quaûn lyù quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò trong thôøi gian tôùi. Theo toâi, TP.HCM nhaát thieát phaûi cho trieån khai ngay coâng taùc nghieân cöùu laäp quy hoaïch phaân khu theo tinh thaàn cuûa Luaät Quy hoaïch ñoâ thò. Tuy nhieân, vieäc nghieân cöùu laäp boå sung caùc ñoà aùn quy hoaïch phaân khu vaøo heä thoáng caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng cuûa TP.HCM laø moät vieäc laøm caàn thieát nhöng ñoøi hoûi phaûi ñöôïc nghieân cöùu raát kyõ döïa treân cô sôû khoa hoïc veà quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò vaø heä thoáng caùc ñoà aùn quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò ñaõ ñöôïc laäp vaø pheâ duyeät. Trong khuoân khoå cuûa Luaät quy hoaïch ñoâ thò laàn naøy, chuùng ta phaûi hieåu vaø thöïc hieän cho ñuùng vai troø cuõng nhö noäi dung cuûa quy hoaïch phaân khu. Quy hoaïch tröôùc ñaây chuùng ta laøm hoaøn toaøn theo ranh haønh chính, vieäc thöïc hieän quy hoaïch naøy coøn mang tính cuïc boä ñòa phöông. Taát nhieân veà maët lyù thuyeát, ñoà aùn quy hoaïch chung xaây döïng thaønh phoá ñöôïc pheâ duyeät laøm ñònh höôùng cho caùc quaän, huyeän veà keát noái haï taàng, phaân khu chöùc naêng caùc ñoâ thò… Do quyeát taâm phaùt trieån ñoâ thò taïi nhieàu ñòa phöông ñöôïc ñaët ra quaù maùy moùc neân nhieàu luùc chuùng ta ñaõ baát chaáp caû caùc ñieàu kieän töï nhieân, ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi khoâng cho pheùp vaø thaäm chí caû caùc thaùch thöùc mang tính thôøi ñaïi. Ñaây laø ñieåm haïn cheá cuûa heä thoáng quy hoaïch theo ranh haønh chính hieän nay. Cuõng khoâng ñuùng neáu khaúng ñònh laäp quy hoaïch xaây döïng ñoâ thò theo caùch tröôùc ñaây

laø khoâng toát. tuy nhieân, noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi thöïc hieän moät caùch raát khoa hoïc, hay coøn coù theå noùi raèng chuùng ta caàn ñoåi môùi trong phöông phaùp nghieân cöùu quy hoaïch, phaûi coâng taâm, chuùng ta phaûi vì nhöõng lôïi ích phaùt trieån chung cuûa ñoâ thò, vì lôïi ích cuûa phaùt trieån beàn vöõng… Chuùng ta phaûi bieát chaáp nhaän hi sinh ôû nhöõng lónh vöïc cuûa ñoâ thò nhaát ñònh ñeå taäp trung nguoàn löïc cho phaùt trieån beàn vöõng toát hôn. Nhöng vì ranh giôùi haønh chính cuûa chuùng ta hieän nay phuû kín 24 quaän huyeän, neân haàu nhö nôi naøo chuùng ta cuõng coù nhu caàu phaùt trieån ñoâ thò, thaäm chí nhöõng khu vöïc chuùng ta haïn cheá caùc ñieàu kieän phaùt trieån ñoâ thò thì thöôøng gaây böùc xuùc cho chính quyeàn ñòa phöông. Veà cô sôû khoa hoïc phaûi thoáng nhaát raèng: ñaây laø coâng vieäc raát phöùc taïp neân caàn nghieân cöùu kyõ ñeå xaây döïng ñöôïc caùc tieâu chí veà ranh caùc ñoà aùn phaân khu, caùc tieâu chí chung vaø rieâng cho vieäc nghieân cöùu xaây döïng nhieäm vuï cuõng nhö thieát keá cuûa töøng loaïi ñoà aùn. Vieäc naøy caàn thôøi gian chöù khoâng ñöôïc noùng voäi. Trong quy hoaïch phaân khu laàn naøy chuùng ta phaûi ñöa vaøo caùc yeáu toá mang tính chieán löôïc, ñaùp öùng ñöôïc nhöõng thaùch thöùc veà phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi trong thôøi gian tôùi nhö: phaân boá daân cö-vieäc laøm, baûo veä moâi tröôøng, thích öùng vôùi nhöõng taùc ñoäng cuûa bieán ñoåi khí haäu… Laøm toát coâng taùc naøy khoâng nhöõng giaûi quyeát toát baøi toaùn caân ñoái veà maët phaân boá daân cö ôû caùc quaän, huyeän, ñaàu tö phaùt trieån maø coøn giaûi quyeát ñöôïc baøi toaùn moâ hình quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò nhö: nhöõng moâ hình quaûn lyù caùc coâng trình xaây döïng ôû nhöõng khu vöïc coù cao ñoä khaùc nhau coù khaû naêng bò ngaäp nöôùc trong töông lai khi maø caùc kòch baûn veà bieán ñoåi khí haäu ñaõ ñöôïc coâng boá. Ñieàu ñaùng tieác nhaát laø hieän nay TP.HCM ñaõ pheâ haàu nhö toaøn boä caùc ñoà aùn quy hoaïch phaân khu, ñaëc bieät laø caùc ñoà aùn quy hoaïch phaân khu tyû leä 1/2000 theo caùch thöùc treân neân caùc thaùch thöùc veà phaùt trieån beàn vöõng coøn ñang ôû phía tröôùc.

SË 74 . 2015

HIEÄN TRAÏNG QUY HOAÏCH VAØ CÔ SÔÛ ñeà xuaát

moät soá noäi dung nhieäm vuï trieån khai quy hoaïch Ñoâ thò Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi taïi Hoøa Laïc theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng

he article introduces the basic contents of detailed planning schemes 1: 2000, Vietnam National University, Hanoi in Hoa Lac, analyze the shotcomings of this plan in accordance with criteria and indicators sustainable urban planning for college and the unique natural conditions of the project. On that basis proposed some content main task of urban planning in Hoa Lac VNU towards sustainable development.

QUY HOAÏCH

& TAÙC GIAÛ

Nhoùm taùc giaû *

SË 74 . 2015

Phoái caûnh khu ñoâ thò ÑHQG Haø Noäi

Môû ñaàu

Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi laø nôi taäp hôïp nhieàu tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu ñaàu ngaønh Quoác gia treân caùc lónh vöïc veà khoa hoïc cô baûn, xaõ hoäi nhaân vaên; nôi coù nhöõng ñaëc tröng rieâng bieät veà nghieân cöùu vaø ñaøo taïo khaùc vôùi nhieàu ñaïi hoïc lôùn khaùc trong nöôùc vaø quoác teá. Khu ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi taïi Hoaø Laïc döï kieán xaây döïng theo moâ hình ÑOÂ THÒ ÑAÏI HOÏC, laø thaønh phoá trí thöùc trong töông lai, ôû ñoù moâi tröôøng vaên hoùa ñaëc tröng vaø soáng ñoäng trong moät “ñoâ thò ñaïi hoïc” ñöôïc taïo döïng, lieân quan ñeán nhieàu lónh vöïc töø quy hoaïch khoâng gian, kieán truùc caûnh quan, thieát keá ñoâ thò,... ñeán nghieân cöùu khoa hoïc, giaùo duïc ñaïi hoïc, quaûn lyù giaùo duïc, toå chöùc hoaït ñoäng cho sinh vieân - thanh nieân. Trong ñoâ thò ñaïi hoïc, khoâng chæ söû duïng khoâng gian vaät chaát treân maët ñaát ñeå khuyeán khích con ngöôøi giao tieáp vaø tham gia caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng, maø caû khoâng gian ngaàm ñeå toái öu hoaù daây truyeàn hoaït ñoäng ñaùp öùng toát nhaát yeâu caàu ñaøo taïo vaø nghieân cöùu ñaëc thuø. Ñaïi hoïc khoâng chæ laø nôi chuyeån giao trí thöùc, ñaïi hoïc phaûi laø nôi taïo ra tri thöùc. Xaây döïng moâ hình ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng laø nhu caàu thöïc teá hieän nay cuûa caùc nöôùc coù neàn giaùo duïc ñaïi hoïc phaùt trieån. Ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng phaûi baét ñaàu baèng quy hoaïch beàn vöõng. Phaân tích hieän traïng quy hoaïch chi tieát 1:2000 ñoâ thò Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi (ÑHQGHN) taïi Hoøa Laïc

treân cô sôû nhöõng nguyeân taéc vaø tieâu chí xaây döïng moâ hình quy hoaïch ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng, baøi baùo chæ ra moät soá toàn taïi trong quaù trình trieån khai xaây döïng vaø ñeà xuaát nhöõng noäi dung nhieäm vuï trieån khai quy hoaïch toång theå xaây döïng ÑHQGHN.

Ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá - xaõ hoäi khu ñoâ thò ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc

Khu ñoâ thò ÑHQGHN thuoäc xaõ Thaïch Hoøa, huyeän Thaïch Thaát, thaønh phoá Haø Noäi roäng 1000ha coù ñaëc tröng sau: n Ñieàu kieän töï nhieân: Ñaây laø vuøng baùn sôn ñòa, ñòa hình coù daïng goø ñoài thaáp, xen laãn caùc daûi ruoäng truõng vaø khe suoái. Höôùng doác daàn töø Taây sang Ñoâng, töø Taây Nam xuoáng Ñoâng Baéc, cao ñoä thaáp nhaát laø +12, cao ñoä cao nhaát laø +43 (tröø nuùi Muùc coù cao ñoä +99,81m), cao ñoä bình quaân laø +25m. Khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa, muøa ñoâng laïnh vaø ít möa, cuoái muøa aåm öôùt vôùi hieän töôïng möa phuøn vaø muøa heø noùng aåm. Khu vöïc coù cheá ñoä thuyû vaên thuoäc löu vöïc soâng Tích, moät nhaùnh cuûa soâng Hoàng, baét nguoàn töø nuùi Taûn Vieân thuoäc daõy nuùi Ba Vì. Ñoä doác cuûa soâng raát thaáp, nhöng ñoä doác cuûa caùc nhaùnh suoái laïi khaù cao, neân nöôùc luõ soâng Tích taäp trung khaù nhanh, nhöng laïi leäch pha treân caùc soâng nhaùnh. Khu vöïc coù boán con suoái chính vaø nhieàu suoái nhoû vaø hoà

Q u y h oπc h &

t ∏c gi ∂

lôùn nhoû. Nöôùc ngaàm naèm ôû ñoä saâu 30-50m nhöng tröõ löôïng quaù nhoû ñeå ñaùp öùng nhu caàu. Caáu truùc ñòa chaát: thaønh phaàn hoãn hôïp goàm: cuoäi, soûi, saïn, caùt, boät, seùt coù nguoàn goác soâng, hoà ñaàm laày hoaëc phong hoùa töø caùt, boät, seùt keát heä, chieàu daày trung bình 10 - 20m, phía döôùi laø ñaù caùt, boät, seùt keát nöùt neû. n Hieän traïng söû duïng ñaát: Khu vöïc thuoäc noâng tröôøng quaân ñoäi 1A cuõ neân chöa coù caùc haï taàng xaõ hoäi thieát yeáu. Ñaát ñai chuû yeáu troàng luùa, cheø vaø caây aên quaû. n Hieän traïng haï taàng kyõ thuaät: caùc tuyeán quoác loä noái trung taâm Haø Noäi vôùi ÑHQGHN coù ñaïi loä Thaêng Long vaø Quoác loä 21A, heä thoáng thoaùt nöôùc theo ñòa hình töï nhieân.

Moâ hình hoaït ñoäng, nguyeân taéc vaø tieâu chí thieát keá

Moâ hình toå chöùc hoaït ñoäng: ÑHQGHN laø trung taâm ñaïi hoïc nghieân cöùu ña ngaønh, ña lónh vöïc trong nhoùm caùc ñaïi hoïc tieân tieán cuûa theá giôùi, ñoùng goùp quan troïng vaøo söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Moâ hình toå chöùc ÑHQGHN ñeán naêm 2020, goàm: Vaên phoøng ÑHQGHN vaø caùc ban chöùc naêng; Caùc tröôøng ñaïi hoïc thaønh vieân: 7 (trong ñoù tröôøng Ñaïi hoïc Vieät – Nhaät môùi coù quyeát ñònh thaønh laäp thaùng 7/2014); Caùc khoa tröïc thuoäc: 5; Caùc vieän vaø trung taâm nghieân cöùu tröïc thuoäc: 9; Caùc ñôn vò phuïc vuï ñaøo taïo vaø nghieân cöùu khoa hoïc: 14 vaø Moät soá doanh nghieäp khoa hoïc – coâng ngheä. Nguyeân taéc quy hoaïch moâ hình ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng: Laáy sinh vieân laøm trung taâm: Taïo thuaän lôïi vaø tieän nghi cho sinh vieân laø cô sôû phaân boá caùc khu vöïc chöùc naêng, taïo söï keát noái, lieân keát giöõa caùc khu vöïc trong ñoâ thò ñaïi hoïc.

Toå chöùc khoâng gian kieán truùc ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc

Tieâu chí quaûn lyù: Caûnh quan ñoâ thò phaûi roõ raøng, deã quaûn lyù, khoâng phaùt sinh caùc giaûi phaùp laøm phaù vôõ khoâng gian ñoâ thò theo ñònh höôùng chung.

Hieän traïng quy hoaïch vaø xaây döïng ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc

Caùc tieâu chuaån söû duïng: Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi treân quy moâ 1000ha, giai ñoaïn ñeán naêm 2020 ñaït 60.000 sinh vieân vaø sau naêm 2020 ñaït khoaûng 100.000 sinh vieân. Caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät aùp duïng theo caùc tieâu chuaån quoác gia, quoác teá coù lieân quan vaø thöïc teá quy hoaïch cuûa moät soá ñoâ thò ñaïi hoïc lôùn treân theá giôùi.

Beàn vöõng veà kinh teá - xaõ hoäi: Ñaûm baûo cho chi phí vaän haønh ít nhaát vôùi söï tham gia cuûa xaõ hoäi, giaûm thieåu chi phí ñaàu tö, vaø thu huùt nguoàn löïc ñaàu tö, taïo moâi tröôøng giaùo duïc nhaân caùch, kyõ naêng soáng cho sinh vieân.

Toå chöùc khoâng gian kieán truùc caûnh quan: Toå chöùc khoâng gian toång theå: Khoâng gian ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc phaùt trieån theo moâ hình höôùng taâm vôùi caùc lôùp khoâng gian theo caùc vaønh ñai bao quanh khu trung taâm. Khu trung taâm bao goàm caùc coâng trình coâng coäng chung cuûa toaøn khu ñaïi hoïc ñöôïc boá trí bao quanh khu vöïc hoà Ña Laùt, quaûng tröôøng taïi nhöõng vò trí caùc nuùt giao caét vôùi caùc tuyeán giao thoâng höôùng taâm vaø caùc truïc caûnh quan. Vaønh ñai thöù nhaát goàm caùc khoa tröôøng ÑHKHTN, ÑHKHXHNV, ÑH Coâng ngheä, ÑH Ngoaïi ngöõ, ÑH Kinh teá, ÑH Giaùo duïc, vaø moät soá Khoa, tröôøng khaùc xung quanh khu vöïc trung taâm. Vaønh ñai tieáp theo laø heä thoáng caùc Vieän, trung taâm nghieân cöùu, ñan xen laø caùc khu KTX vaø moät soá khu chöùc naêng chính khaùc.

Quaûn lyù vaän haønh thuaän lôïi, an toaøn: Toå chöùc khoâng gian ñoâ thò ñaïi hoïc caàn gaén phöông aùn quaûn lyù vaän haønh treân cô sôû lieân keát giöõa caùc cô sôû trong khu ñoâ thò ñaïi hoïc.

Maïng löôùi khoâng gian xanh ñöôïc toå chöùc lieân hoaøn, keát noái vôùi heä thoáng khoâng gian chung cuûa ñoâ thò Hoøa Laïc, ñaëc bieät laø vuøng nuùi Ba Vì vaø khu du lòch sinh thaùi Hoà Ñoàng Moâ.

Tieâu chí: n Tieâu chí moâi tröôøng: Haïn cheá toái ña caùc taùc ñoäng tieâu cöïc veà moâi tröôøng nhö: giaûm khoái löôïng ñaøo ñaép, san gaït, giaûm toái ña caùc nguoàn xaû thaûi ra moâi tröôøng, taêng cöôøng caùc giaûi phaùp tieát kieäm naêng löôïng, kieán truùc xanh. n Tieâu chí kyõ thuaät: Tuaân thuû caùc quy chuaån, tieâu chuaån trong nöôùc vaø quoác teá töông öùng. n Tieâu chí kinh teá: Ñaûm baûo tính khaû thi cuûa döï aùn.

Phaùt trieån khu ñaïi hoïc vôùi maät ñoä xaây döïng thaáp, taïi caùc khu chöùc naêng ñöôïc xaây döïng neùn, hôïp khoái ñeå taïo khoâng gian vaø ñaùp öùng yeâu caàu ñi boä cuûa sinh vieân .

Trieát lyù phaùt trieån ñoâ thò ñaïi hoïc: Moãi ñoâ thò ñaïi hoïc caàn phaûi coù trieát lyù phaùt trieån roõ raøng ngay töø ban ñaàu vaø ñöôïc thöïc hieän xuyeân suoát quaù trình phaùt trieån ñoâ thò. Beàn vöõng veà moâi tröôøng: Ñoâ thò ñaïi hoïc phaûi haøi hoøa vôùi moâi tröôøng caûnh quan sinh thaùi, haïn cheá caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng töï nhieân, haïn cheá toái ña caùc nguoàn xaû thaûi, söû duïng coâng trình tieát kieäm naêng löôïng.

Taàng cao coâng trình chuû yeáu töø 3 – 5 taàng, taïi caùc khu vöïc cöûa ngoõ, khu trung taâm vaø ñieåm choát caùc truïc khoâng gian phaùt trieån caùc coâng trình cao taàng laøm ñieåm nhaán khoâng gian vaø ñònh höôùng kieán truùc cho toaøn khu ñaïi hoïc. SË 74 . 2015

Heä thoáng caùc phoá ñaïi hoïc quaûn lyù theo nhöõng nguyeân taéc chung, thoáng nhaát veà maät ñoä, taàng cao, hình thaùi kieán truùc, vaät lieäu, maøu saéc, kyù hieäu kieán truùc. Caùc tuyeán truïc chính: Caùc truïc höôùng taâm keát noái töø giao thoâng ñoái ngoaïi ñeán khu trung taâm ñöôïc toå chöùc theo chuû ñeà gaén vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc, nhö: truïc khoa hoïc töï nhieân, truïc xaõ hoäi nhaân vaên, truïc hôïp taùc quoác teá vôùi caùc khoâng gian ñi boä, giao tieáp, quaûng tröôøng, coâng trình duøng chung vaø caùc tieän ích ñoâ thò. Caùc truïc vaønh ñai: söû duïng cho caùc hoaït ñoäng giao thoâng coâng coäng, giao thoâng ñi boä, ñaëc bieät laø vaønh ñai 2 ñöôïc boá trí heä thoáng beán baõi ñoã xe, dòch vuï thöông maïi, nhaø chôø, ñieåm ñoã xe buyùt vaø coång vaøo cuûa caùc khu chöùc naêng. Khu vöïc cöûa ngoõ ñöôïc quan taâm xöû lyù ñaëc bieät taïo aán töôïng cho toaøn khu ñaïi hoïc. Söû duïng khoâng gian xanh, coâng trình cao taàng vaø kieán truùc ñaëc bieät ñeå taïo neân hình kieán truùc theo caùc khu vöïc. Khu trung taâm khoaûng 62,8ha, laø toå hôïp kieán truùc haønh chính, vaên hoaù, dòch vuï coâng coäng söû duïng cho caùc tröôøng ñaïi hoïc, vieän nghieân cöùu vaø cö daân ñoâ thò Hoaø Laïc. Caùc coâng trình hoaø nhaäp vôùi khung caûnh töï nhieân vaø taïo hình aûnh noåi baät taïi khu ñoâ thò ñaïi hoïc. Coâng trình cao nhaát khoaûng 20 taàng. Khu caùc khoa, tröôøng ñaïi hoïc thaønh vieân khoaûng 345,5ha, MÑXD 25%, cao trung bình laø 4 - 5 taàng, cao toái ña 15 taàng. Daønh khoaûng 30 - 40% quyõ ñaát döï tröõ laâu daøi, tröôùc maét söû duïng laøm saân baõi vaø coâng vieân caây xanh. Khu kyù tuùc xaù khoaûng 101,32ha, goàm 6 khu, ñaùp öùng 100% sinh vieân, MÑXD 40%, taàng cao 4-15 taàng. Khu nhaø ôû coâng vuï khoaûng 26,7ha, MÑXD 30%, cao 5 taàng, laø khoâng gian ôû tieän nghi, chaát löôïng cao cho caùc chuyeân gia, giaùo vieân thænh giaûng ñeán coâng taùc taïi khu ñaïi hoïc. Khu Vieän vaø trung taâm nghieân cöùu khoaûng 147,3ha, goàm 5 khu taäp trung, MÑXD 25% vaø cao 5 taàng. Caùc phoøng thí nghieäm ñaëc thuø seõ coù kieåm soaùt xaây döïng rieâng bieät. Khu TTTDTT khoaûng 40,6ha, goàm caùc coâng trình thi ñaáu trong nhaø, saân baõi chaát löôïng cao, MÑXD 20%, cao 1-3 taàng. Quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät Giao thoâng: Khung giao thoâng chính theo

SË 74 . 2015

daïng truïc chính höôùng taâm keát hôïp maïng voøng, vaønh ñai, maät ñoä maïng löôùi ñöôøng 6,4km/km2. Söû duïng xe buyùt hoaëc xe ñieän laøm phöông tieän giao thoâng coâng coäng trong khu. Taïi 2 coång chính giao vôùi ñöôøng cao toác Hoaø Laïc - Hoøa Bình vaø quoác loä 21A döï kieán boá trí ga taøu vaø beán xe buyùt trung chuyeån. Vieäc ñi laïi cuûa sinh vieân tôùi caùc tröôøng seõ söû duïng xe coâng coäng, xe ñaïp vaø ñi boä. Thoaùt nöôùc maët: theo caùc truïc tieâu chính goàm 4 nhaùnh suoái chaûy ñöôïc naïo veùt, keø bôø ñaûm baûo löu thoâng doøng chaûy toát. Caáp nöôùc: laáy töø teâ chôø D600mm treân tuyeán ñöôøng Laùng Hoøa Laïc vaø tuyeán oáng D800mm treân ñöôøng 21 töø NMN soâng Ñaø. Caáp ñieän: Nguoàn ñieän vaø tuyeán ñieän 110KV ñeán 2020 döï kieán maùy bieán aùp chính ñaët laø 2x40MVA; ñeán 2050 naâng coâng suaát ñaët thaønh 110/22kV (1x63+1x40)MVA. Chieáu saùng ñoâ thò toaøn boä tuyeán chieáu saùng duøng caùp caùch ñieän XLPE boïc theùp 0,6kV ñi trong haøo caùp hoaëc tuynel theo baûn ñoà coâng trình ngaàm. Thoâng tin lieân laïc: Maïng ñieän thoaïi, maïng LAN, maïng truyeàn hình, maïng truyeàn thanh noäi boä, maïng ngoaïi vi ñaùp öùng ñaày ñuû cho caùc yeâu caàu hoïc taäp, nghieân cöùu, hoäi thaûo, hoäi nghò trong nöôùc vaø quoác teá. Thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi ñaët taïi khu taäp trung phía Baéc gaén vôùi khu xöû lyù vaø trung chuyeån CTR taäp trung ñeå quaûn lyù veà moâi tröôøng. Caùc phoøng thí nghieäm trong thaønh phaàn xaû thaûi coù chöùa caùc chaát ñoäc haïi phaûi coù traùch nhieäm thu gom, xöû lyù, trung hoøa caùc thaønh phaàn ñoäc haïi tröôùc khi xaû ra heä thoáng chung. Thieát keá ñoâ thò Coâng trình ñieåm nhaán: thaùp Ghi Danh trong khu trung taâm; Nhaø haùt, Quaûng tröôøng giao löu, Baûo taøng töï nhieân trong Khoái xaõ hoäi nhaân vaên; Toaø nhaø trieån laõm trong Khoái coâng ngheä vaø hôïp taùc quoác teá; Toaø nhaø thö vieän trung taâm, caùc phoøng thí nghieäm lôùn trong Khoái khoa hoïc töï nhieân.

Nhöõng vaán ñeà toàn taïi trieån khai xaây döïng ñoâ thò ñaïi hoïc taïi Hoøa Laïc theo höôùng ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng

Veà ñaùnh giaù toång hôïp hieän traïng: Ñeà aùn chöa thöïc söï laøm roõ nhöõng lôïi theá veà ñòa hình, caây xanh vaø maët nöôùc, chöa phaùt huy heát nhöõng lôïi theá veà naéng, gioù trong thieát keá ñoâ thò, thieát keá caûnh quan caùc toaø nhaø

cho nhöõng muïc ñích naêng löôïng saïch, chieáu saùng, thoâng gioù; chöa ñaùnh giaù caùc tai bieán (ngaäp luït, xoùi moøn, boài laéng loøng hoà,…) vaø bieán ñoåi khí haäu ñeå coù nhöõng quy hoaïch loàng gheùp; chöa quan taâm ñuùng möùc ñeán khoâng gian ngaàm, ñaëc bieät laø caùc coâng trình ngaàm phuïc vuï cho caùc phoøng thí nghieäm ñoøi hoûi coù ñoä oån ñònh cao ñoä aåm, nhieät ñoä, rung ñoäng. Veà muïc tieâu vaø quan ñieåm thieát keá: Ñeå ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc xöùng taàm laø trung taâm ñaøo taïo, nghieân cöùu ña ngaønh, ña lónh vöïc chaát löôïng cao, tieâu bieåu cho caû nöôùc, mang taàm côõ khu vöïc vaø quoác teá, phaûn aùnh baûn saéc vaên hoaù Vieät Nam; caùc nghieân cöùu quy hoaïch, thieát keá ñoâ thò, thieát keá caûnh quan caàn ñaùp öùng hôn nöõa caùc yeâu caàu: Khoâng gian ÑHQGHN laø khoâng gian Khoa hoïc Coâng ngheä cao, khoâng gian xanh, thaân thieän moâi tröôøng vaø coù chaát löôïng thaåm myõ cao. Veà quy hoaïch khu ñoâ thò ñaïi hoïc Caàn nghieân cöùu saâu hôn veà moái lieân heä höõu cô, coäng sinh giöõa khu ÑHQGHN vaø caùc khu vöïc laân caän nhö Khu coâng ngheä cao Hoaø Laïc vaø caùc khu ñoâ thò lieàn keà, ñeå khu ñoâ thò ÑHQGHN trôû neân soáng ñoäng, haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö. Caàn nghieân cöùu khaûo saùt vaø nghieân cöùu khai thaùc khoâng gian ngaàm, boá trí maïng löôùi caùc phoøng thí nghieäm ñoøi hoûi coù ñoä oån ñònh cao ñoä aåm, nhieät ñoä, rung ñoäng, keát noái ñoàng boä khoâng gian ngaàm vaø khoâng gian noåi. Caàn nghieân cöùu saâu hôn nhöõng lôïi theá veà ñòa hình, caây xanh vaø maët nöôùc, ñaëc bieät laø nhöõng lôïi theá veà naéng, gioù ñeå ñeà xuaát caùc nguyeân taéc söû duïng vaät lieäu, boá trí khoâng gian beân trong vaø beân ngoaøi toaø nhaø coù chöùc naêng khaùc nhau (nhaø hieäu boä, giaûng daïy vaø hoïc taäp, dòch vuï, hoaït ñoäng coäng ñoàng, vaên hoaù, theå chaát, kyù tuùc xaù…) cho nhöõng muïc ñích naêng löôïng saïch, chieáu saùng, thoâng gioù. Nghieân cöùu chuûng loaïi caây xanh phuø hôïp troàng trong ñoâ thò ñaïi hoïc, thoå nhöôõng. Quy hoaïch haï taàng kyõ thuaät Caàn thieát keá colecter kyõ thuaät ñeå haï ngaàm toaøn boä caùc heä thoáng caáp ñieän, caáp nöôùc, thoâng tin lieân laïc. Caáp ñieän, neân boå sung nguoàn naêng löôïng pin maët trôøi. Caàn xem laïi thieát keá caùc hoà ñaøo, neân môû roäng hoà töï nhieân thay cho ñaøo hoà treân caùc khu vöïc coù ñòa hình cao. Ñaùnh giaù taùc ñoäng vaø xöû lyù moâi tröôøng Nghieân cöùu ñaùnh giaù caùc tai bieán thieân nhieân

khu vöïc Hoaø Laïc (ngaäp luït, xoùi moøn, boài laéng loøng hoà,…) taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán caùc khu vöïc trong ñoâ thò ñaïi hoïc, töø ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khai thaùc quyõ ñaát vaø phoøng choáng thieân tai hieäu quaû. Caàn ñaùnh giaù nguy cô ngaäp luït, ngaäp uùng cuïc boä vaø thieát keá boå sung caùc heä thoáng coáng, ngaàm traøn taïi caùc vò trí coù caùc doøng chaûy. Thoaùt nöôùc möa caàn xem xeùt phöông aùn thoaùt chaäm, taêng beà maët thaám nöôùc töï nhieân; tính khaû thi cuûa phöông aùn xaây döïng tuyeán möông hôû bao quanh haøng raøo ranh giôùi ÑHQGHN, vì ñòa hình khoâng baèng phaúng, phaûi ñaøo ñaép raát nhieàu ñeå taïo ñoä doác thích hôïp cho nöôùc töï chaûy vaøo neân vöøa toán keùm laïi vöøa phaù vôõ caûnh quan. Maët khaùc, phaàn lôùn dieän tích ñaát cuûa döï aùn coù cao ñoä töï nhieân thaáp hôn khu vöïc beân ngoaøi, do ñoù möông hôû coù theå laïi ñoùn nöôùc töø ngoaøi döï aùn. Caàn coù ñònh höôùng khai thaùc söû duïng khoâng gian ngaàm vaø taùi söû duïng nöôùc thaûi ñeå töôùi vaø baûo veä ñoä aåm cuûa ñaát.

Ñeà xuaát moät soá noäi dung nhieäm vuï trieån khai quy hoaïch döï aùn toång theå xaây döïng ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc tyû leä 1: 2000 theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng:

Phaân tích vaø ñaùnh giaù boå sung hieän traïng khu vöïc: Khaûo saùt chuyeân saâu ñòa chaát, thuyû vaên vaø caùc yeáu toá moâi tröôøng töï nhieân khaùc trong khu vöïc 1000ha xaây döïng ñoâ thò ñaïi hoïc.

nhieân khaùc phaûi chính xaùc vaø ñoàng boä, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp kyõ thuaät hieäu quaû, tieát kieäm, an toaøn, phuø hôïp vôùi caùc giai ñoaïn ngaén haïn vaø daøi haïn xaây döïng khoâng gian ñaïi hoïc quoác gia Haø Noäi laø khoâng gian Khoa hoïc - Coâng ngheä cao, khoâng gian xanh, thaân thieän moâi tröôøng vaø coù chaát löôïng thaåm myõ cao. b) Quy hoaïch, kieán truùc vaø caûnh quan. Nghieân cöùu caùc lieân keát giöõa khu ÑHQGHN vaø caùc khu vöïc laân caän nhö Khu coâng ngheä cao Hoaø Laïc vaø caùc khu ñoâ thò lieàn keà baèng caùc giaûi phaùp veà kieán truùc, caûnh quan ñeå khu ñoâ thò ÑHQGHN trôû neân soáng ñoäng, haáp daãn caùc nhaø ñaàu tö. Khai thaùc khoâng gian ngaàm, boá trí maïng löôùi caùc phoøng thí nghieäm ñoøi hoûi coù ñoä oån ñònh cao ñoä aåm, nhieät ñoä, rung ñoäng. Keát noái heä thoáng phoøng thí nghieäm vôùi caùc trung taâm nghieân cöùu vaø caùc trung taâm ñaøo taïo khoa hoïc. Keát noái heä thoáng phoøng thí nghieäm vôùi haï taàng chính cuûa ñoâ thò ñaïi hoïc. Nghieân cöùu ñeà xuaát söû duïng vaät lieäu xaây döïng truyeàn thoáng, öùng duïng coâng ngheä kyõ thuaät cao ñaûm baûo muïc ñích tieát kieäm naêng löôïng, giaù thaønh haï vaø taïo baûn saéc rieâng cho ñoâ thò ñaïi hoïc. Nghieân cöùu ñeà xuaát caùc nguyeân taéc thieát keá khoâng gian beân trong vaø beân ngoaøi toaø nhaø (nhaø hieäu boä, giaûng daïy vaø hoïc taäp, dòch vuï, hoaït ñoäng coäng ñoàng, vaên hoaù, theå chaát, kyù tuùc xaù…), ñaûm baûo muïc ñích khai thaùc naêng löôïng saïch, chieáu saùng, thoâng gioù.

Khaûo saùt hieän traïng thoå döôõng vaø thoáng keâ caùc loaïi caây phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân taïi Hoaø laïc vaø phuø hôïp vôùi moâi tröôøng giaùo duïc.

Thieát keá caûnh quan vaø löïa choïn trong caây xanh toång theå, caùc khoâng gian môû, caùc tuyeán ñöôøng chính, caùc quaûng tröôøng sinh vieân, loái vaøo khu ñoâ thò ñaïi hoïc, caùc khoâng gian coâng coäng söû duïng chung cuûa caùc tröôøng, haøng raøo caùc tröôøng vaø haøng roõ khuoân vieân ÑHQGHN.

Khaûo saùt caùc vaät lieäu ñòa phöông truyeàn thoáng coù theå khai thaùc xaây döïng caùc toaø nhaø trong ñoâ thò ñaïi hoïc.

Ñeà xuaát nghieân cöùu öùng duïng vaên hoaù baûn ñòa trong thieát keá caùc toaø nhaø taïi khu ñoâ thò ñaïi hoïc.

Nghieân cöùu caùc ñaëc ñieåm vaên hoaù baûn ñòa, khaû naêng öùng duïng vaên hoaù baûn ñòa trong nghieân cöùu khoâng gian kieán truùc caûnh quan khu ñoâ thò ñaïi hoïc.

c) Haï taàng kyõ thuaät vaø moâi tröôøng Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù ruûi ro khi gaëp söï coá thieân tai, bieán ñoåi khí haäu.

Khoanh vuøng khu vöïc oån ñònh ñòa chaát ñeå khai thaùc xaây döïng khoâng gian ngaàm.

Danh muïc caùc moâ hình thí nghieäm döï kieán xaây döïng trong ñoâ thò ñaïi hoïc. Quy hoaïch phaùt trieån ñoâ thò: a) Nguyeân taéc nghieân cöùu. Ñaûm baûo tính khoa hoïc vaø tính khaû thi: Caùc khaûo saùt ñòa chaát, thuyû vaên vaø caùc yeáu toá töï

Ñeà xuaát quaûn lyù nguoàn nöôùc maët ñaûm baûo khoâng gaây oâ nhieãm, vaø taïo döïng moâi tröôøng sinh thaùi caûnh quan khu ñoâ thò ñaïi hoïc.

Keát luaän:

Ñeà aùn quy hoaïch chi tieát 1: 2000 ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc ñaõ theå hieän taàm nhìn chieán löôïc cho xaây döïng vaø phaùt trieån ÑHQGHN, caùc

döï aùn thaønh phaàn cuõng theå hieän ñöôïc söï lieân keát giöõa caùc toå hôïp coâng trình cuûa töøng ñôn vò thoâng qua heä thoáng cô sôû haï taàng duøng chung, caùc khu khoâng gian duøng chung, caùc coâng trình ña daïng duøng chung (kyù tuùc xaù, saân vaän ñoäng, nhaø thi ñaáu, thö vieän, nhaø ñieàu haønh…) vaø bao truøm leân tính thoáng nhaát trong ña daïng, thaân thieän vôùi moâi tröôøng, haøi hoøa vôùi töï nhieân. Xeùt theo caùc nguyeân taéc, tieâu chí quy hoaïch ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng vaø phaân tích hieän traïng quy hoaïch chi tieát 1: 2000 ñoâ thò ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc coù theå chæ ra moät soá vaán ñeà coøn toàn taïi chuû yeáu, bao goàm: Chöa thöïc söï laøm roõ ñeå phaùt huy nhöõng lôïi theá, haïn cheá nhöõng baát lôïi veà ñieàu kieän töï nhieân (ñòa hình, caây xanh, maët nöôùc, naéng, gioù, moâi tröôøng ñòa chaát, tai bieán, bieán ñoåi khí haäu) trong quy hoaïch loàng gheùp cho nhöõng muïc ñích naêng löôïng saïch, chieáu saùng, thoâng gioù, caây xanh baûn ñòa, khoâng gian ngaàm vaø söû duïng pin maët trôøi. Ñoù laø nhöõng cô sôû ñeà xuaát nhöõng nhieäm vuï trieån khai quy hoaïch ñoâ thò ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng. Lôøi caûm ôn: Baøi baùo söû duïng keát quaû vaø hoã trôï cuûa Ñeà taøi KHCN caáp Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi (Maõ soá: QG.TÑ.11.07): “Nghieân cöùu xaùc laäp cô sôû khoa hoïc cho xaây döïng Ñoâ thò ñaïi hoïc phaùt trieån beàn vöõng, ñeà xuaát aùp duïng cho döï aùn xaây döïng ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc”; ñeà taøi KHCN caáp nhaø nöôùc (maõ soá BÑKH. 32) “Nghieân cöùu vaø xaây döïng moâ hình ñoâ thò ven bieån coù khaû naêng thích öùng voái bieán ñoåi khí haäu” * PGS. TSKH. Traàn Maïnh Lieåu, Th.S Hoaøng Ñình Thieän, Th.S Tröông Vaên Thònh, KS. Nguyeãn Vaên Thöông thuoäc Trung taâm Nghieân cöùu Ñoâ thò, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi Th.S.KTS. Leâ Hoaøng Phöông, KTS. Phaïm Thò Nhaâm thuoäc Vieän quy hoaïch Ñoâ thò vaø Noâng thoân Quoác gia, Boä Xaây döïng. Th.S. Nguyeãn Quang Huy, thuoäc Ban xaây döïng, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi TS. Nguyeãn Ngoïc Tröïc, thuoäc tröôøng ÑH Khoa hoïc Töï nhieân, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Chieán löôïc phaùt trieån ÑHQGHN ñeán naêm 2020 vaø taàm nhìn ñeán 2050, ÑHQGHN, 2014. 2. Ngoâ Leâ Minh, Ñoâ thò ñaïi hoïc - Goùc nhìn töø caùc nhaø thieát keá ñoâ thò Trung Quoác. Taïp chí Quy hoaïch Xaây döïng, soá 52, 2011. 3. Nguyeãn Minh Hoøa, Phaùt trieån ñoâ thò ñaïi hoïc: Kinh nghieäm quoác teá. Kieán truùc Vieät Nam, 2011(3). 4. Thuyeát minh “Ñieàu chænh Quy hoaïch chung xaây döïng ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc ñeán naêm 2020 vaø taàm nhìn ñeán naêm 2050”, Boä Xaây döïng, 2010. 5. Thuyeát minh toång hôïp Quy hoaïch chi tieát tyû leä 1:2000 ÑHQGHN taïi Hoøa Laïc, 2011.

SË 74 . 2015

Nghieân cöùu haønh ñoäng trong quy hoaïch ñoâ thò

Höôùng tôùi söï tham gia maïnh meõ hôn nöõa cuûa coäng ñoàng TS. KTS. Ngoâ Leâ Minh

Tröôøng Ñaïi hoïc Toân Ñöùc Thaéng - TP. HCM *

QUY HOAÏCH

& TAÙ C GIAÛ

ghieân cöùu haønh ñoäng khoâng tuaân theo trình töï cuûa moät nghieân cöùu haøn laâm thoâng thöôøng, ñoù laø moät quaù trình khoâng keát thuùc, neáu khoâng ñöôïc thöïc hieän noù seõ töï ñoåi môùi sang moät höôùng khaùc, vôùi moät muïc tieâu vaø keát quaû khaùc. Moät ñeà taøi NCHÑ thöôøng coù söï tham gia cuûa nhieàu ñoái taùc nhö chính quyeàn, nhaø quaûn lyù, caùc toå chöùc xaõ hoäi, caùc nhaø chuyeân moân, nhaø xaõ hoäi hoïc vaø caû coäng ñoàng ngöôøi daân. Vôùi söï tham gia cuûa ngöôøi daân vaø caùc ñoaøn theå xaõ hoäi khaùc trong quaù trình nghieân cöùu, NCHÑ môùi coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu daân chuû vaø coâng baèng trong caùc hoaït ñoäng chung cuûa coäng ñoàng. Baøi vieát naøy trình baøy veà nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa phöông phaùp NCHÑ, caùc böôùc tieán haønh NCHÑ vaø moät ví duï thöïc teá trong vieäc vaän duïng phöông phaùp NCHÑ vaøo thöïc tieãn cuûa Vieät Nam.

Giôùi thieäu

Nghieân cöùu haønh ñoäng (recherche-action) laø phöông phaùp thöôøng gaëp trong caùc lónh vöïc khoa hoïc nhaân vaên vaø khoa hoïc xaõ hoäi, ñaëc bieät trong lónh vöïc nghieân cöùu veà taâm lyù hoïc. Nghieân cöùu haønh ñoäng (NCHÑ) coù khuynh höôùng gaén keát nhöõng vaán ñeà: lyù thuyeát vaø thöïc tieãn, taâm lyù vaø xaõ hoäi, tình caûm vaø tri thöùc, söï hieåu bieát trong töôûng töôïng vaø nhöõng ñieàu ñang dieãn ra trong thöïc teá [2]. NCHÑ ñaõ ñöôïc phaùt trieån vaø aùp duïng töø ñaàu thaäp kyû 70 cuûa theá kyû 20 ôû caùc nöôùc phöông Taây. Phöông phaùp naøy khoâng chæ taäp trung nghieân cöùu vaø tìm hieåu caën keõ moät vaán ñeà cuûa xaõ hoäi maø coøn phaûi ñöa ra giaûi phaùp cuï theå. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, nghieân cöùu khoa hoïc (NCKH) noùi chung laø hoaït ñoäng trí tueä cuûa con ngöôøi nhaèm tìm hieåu caùc hieän töôïng, quy luaät cuûa töï nhieân, cuûa xaõ hoäi vaø tö duy saùng taïo cuõng nhö tìm ra caùc giaûi phaùp cho thöïc tieãn cuoäc soáng. Trong moät ñeà taøi nghieân cöùu, böôùc ñaàu tieân laø xaùc ñònh vaø giaûi trình veà vaán ñeà caàn nghieân cöùu, tieáp theo laø tìm hieåu nhöõng cô sôû khoa hoïc vaø lyù luaän cuûa ñeà taøi, trong ñoù bao goàm nhöõng khaùi nieäm cô baûn, luaän ñeà, luaän ñieåm, caùc tieâu chuaån vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi vaán ñeà nghieân cöùu; tieáp theo laø söï phaân tích, kieåm tra vaø khaúng ñònh caùc giaû thuyeát ñaõ ñaët ra trong quaù trình nghieân cöùu nhaèm ñöa ra nhöùng giaûi phaùp

SË 74 . 2015

Quy h oπc h &

t ∏c gi ∂

mang tính khoa hoïc. Cuoái cuøng laø keát luaän vaø ñeà xuaát höôùng nghieân cöùu môùi trong töông lai. Phöông phaùp “Nghieân cöùu haønh ñoäng” laø moät phöông phaùp khaùc haún vôùi “Phöông phaùp haøn laâm” keå treân. Noù ñöôïc ñeà xuaát töø naêm 1943 bôûi nhaø taâm lyù hoïc Kurt Lewin cuûa Myõ, phöông phaùp naøy ñöôïc phaùt trieån maïnh ôû tröôøng MIT roài sau ñoù ñöôïc aùp duïng ôû Myõ, ôû Na Uy, Thuïy Syõ, Nhaät vaø Canada trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Nhoùm nghieân cöùu haønh ñoäng bao goàm caùc nhaø nghieân cöùu haøn laâm chuyeân nghieäp, caùc thaønh vieân cuûa coäng ñoàng (nhöõng ngöôøi khoâng coù ngheà) vaø nhöõng nhaø ñaàu tö giaøu kinh nghieäm. Söï tham gia ñoù bình ñaúng, daân chuû trong suoát quaù trình thöïc hieän. Nghieân cöùu haønh ñoäng coù öu ñieåm laø keát quaû khoâng chæ döøng laïi ôû maët lyù thuyeát, ñoä ruûi ro cuûa phöông phaùp naøy raát ít. Ñaây laø moät quaù trình khoâng keát thuùc, neáu khoâng ñöôïc thöïc hieän noù seõ töï ñoåi môùi sang moät höôùng khaùc. Khoâng theo trình töï cuûa moät nghieân cöùu haøn laâm thoâng thöôøng… song phöông phaùp naøy laïi luoân nhaém ñeán moät caùi ñích khaû thi. Nhö vaäy, söï khaùc bieät quan troïng giöõa moät ñeà taøi NCKH thoâng thöôøng vaø moät ñeà taøi NCHÑ laø söï xuaát hieän nhöõng giaûi phaùp cuï theå ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà thöïc tieãn, maø nhöõng vaán ñeà naøy chæ coù ñöôïc khi coù söï tham gia trao ñoåi, goùp yù kieán töø thöïc tieãn cuoäc soáng. Ngoaøi ra, moät ñeà taøi NCKH thoâng thöôøng coù theå ñöôïc tieán haønh bôûi moät hoaëc moät nhoùm nhaø khoa hoïc, chuyeân gia nghieân cöùu, trong khi ñoù moät ñeà taøi NCHÑ ñoøi hoûi söï tham gia cuûa nhieàu ñoái taùc nhö chính quyeàn, nhaø quaûn lyù, caùc toå chöùc xaõ hoäi, caùc nhaø chuyeân moân, nhaø xaõ hoäi hoïc vaø caû coäng ñoàng daân cö. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa phöông phaùp NCHÑ laø: n Coâng vieäc nghieân cöùu taän duïng söï hieåu bieát cuûa taát caû moïi ngöôøi, moïi thaønh vieân; n Nhöõng hieåu bieát thöïc teá ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi keát quaû cuoái cuøng cuûa döï aùn; n Ngöôøi daân laø ñoái töôïng nghieân cöùu nhöng cuõng ñöôïc tham gia vaø thu nhaäp ñöôïc nhöõng hieåu bieát môùi veà moâi tröôøng mình ñang sinh soáng; n Ngöôøi daân coù quyeàn lôïi khaùc nhau seõ tham gia ôû möùc ñoä khaùc nhau, nhöng ñeàu chung muïc ñích cuûa döï aùn vaø cuûa coäng ñoàng; n Söï phaûn hoài ñeå caäp nhaät thoâng tin môùi trong khi tieán haønh nghieân cöùu coù theå thay ñoåi giaù trò ban ñaàu hoaëc phaùt hieän nhöõng giaù trò môùi cho döï aùn; Vì theá, voøng quay Laäp keá hoaïch - Haønh ñoäng - Phaûn hoài dieãn ra lieân tuïc vaø mang yù nghóa tìm toøi phaùt hieän nhöõng giaù trò phuø hôïp nhaát, toát nhaát cho döï aùn (Hình 1). Tieán trình thöïc hieän phöông phaùp NCHÑ ñeà cao söï tham gia töø nhieàu phía, nhieàu ñoái taùc vaø ñöôïc thöïc hieän qua nhieàu giai ñoaïn, nhaèm phaân bieät roõ raøng söï tham gia tích cöïc mang tính chaát coäng ñoàng vaø söï tham gia chæ mang tính caù nhaân ít hieäu quaû. Caùc böôùc tieán haønh NCHÑ bao goàm: 1. Xaùc ñònh vaán ñeà caàn nghieân cöùu hay caàn giaûi quyeát, phöông phaùp luaän nghieân cöùu; 2. Löïa choïn ñòa ñieåm vaø phaïm vi nghieân cöùu; caùc thuaän lôïi, khoù khaên coù theå gaëp phaûi trong quaù trình nghieân cöùu.

Hình 1. Voøng quay Laäp keá hoaïch - Haønh ñoäng - Phaûn hoài cuûa Verspieren, M.R. (2000)

Caùc vaán ñeà caàn xem xeùt trong giai ñoaïn naøy: n Xaõ hoäi (cô caáu daân cö, ñôøi soáng vaên hoaù, sinh hoaït coäng ñoàng, thoùi quen - taäp quaùn, caùc hoaït ñoäng vui chôi giaûi trí…); n Kinh teá: loaïi hình kinh teá buoân baùn trong khu vöïc, caùc ñieåm/ khu thöông maïi, khaû naêng phaùt trieån veà dòch vuï hay du lòch… n Moâi tröôøng soáng: vò trí vaø dieän tích caây xanh, khoâng gian coâng coäng, caùc yeáu toá oâ nhieãm moâi tröôøng, caûnh quan… 3. Xaùc ñònh muïc tieâu nghieân cöùu vaø giaû thuyeát ban ñaàu: Caùc muïc tieâu vaø ñònh höôùng phaùt trieån phaûi xuaát phaùt töø nhu caàu thöïc tieãn cuûa khu vöïc nghieân cöùu vaø ñöôïc thoâng qua HÑND vaø chính quyeàn cô sôû, cuõng nhö coäng ñoàng daân cö. Khi caàn phaûi toå chöùc laáy yù kieán cuûa ñoâng ñaûo quaàn chuùng nhaân daân veà coâng vieäc cuûa döï aùn. Caùc muïc tieâu vaø giaû thuyeát ban ñaàu coù theå ñöôïc chænh söûa theo nguyeän voïng chính ñaùng cuûa ngöôøi daân. 4. Soaïn thaûo nhöõng caùch thöùc vaø tieán trình tham gia. Xaùc ñònh cô sôû khoa hoïc vaø laäp döï truø kinh phí. Giai ñoaïn naøy thöôøng ñöôïc chia thaønh hai böôùc: Thöù nhaát, xaùc ñònh keá hoaïch haønh ñoäng cuï theå cuûa döï aùn trong ñoù giôùi haïn phaïm vi, quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa caùc beân tham gia coâng vieäc döï aùn . Thöù hai, xaùc ñònh caùc cô sôû khoa hoïc cuûa vieäc nghieân cöùu cuõng nhö döï truø kinh phí (ñaây laø phaàn coâng vieäc cuûa caùc nhaø nghieân cöùu vaø chuû trì döï aùn). Nguoàn kinh phí ñöôïc tính toaùn cho hoaït ñoäng cuûa döï aùn nghieân cöùu vaø daønh moät phaàn cho vieäc thöû nghieäm thöïc teá nhöõng keát quaû nghieân cöùu vaøo moät ñòa baøn cuï theå. 5. Coâng boá coâng khai nhöõng ñeà xuaát hoaëc kieán nghò. Ñaùnh giaù keát quaû töø nhieàu phía vaø nhieàu ñoái taùc. Phoå bieán vaø giôùi thieäu coâng khai keá hoaïch haønh ñoäng, muïc tieâu vaø keát quaû töøng giai ñoaïn cuûa döï aùn. Cung caáp ñaày ñuû soá lieäu vaø caùc keânh lieân laïc thuaän lôïi nhaèm thu thaäp trôû laïi caùc yù kieán ñoùng goùp töø moïi ñoái töôïng, laáy ñoù laøm cô sôû quan troïng cho nhöõng chænh söûa cuûa giai ñoaïn sau. SË 74 . 2015

Nhö ñaõ trình baøy ôû treân, söï thay ñoåi vaø ñieàu chænh muïc tieâu hay giaûi phaùp trong quaù trình nghieân cöùu laø moät ñaëc ñieåm cuûa NCHÑ. Qua nhöõng quan saùt ban ñaàu, ngöôøi nghieân cöùu nhaän thaáy nhöõng vaán ñeà môùi cho döï aùn, hoaëc cho ñoái töôïng nghieân cöùu thì caàn thieát phaûi baøn baïc vaø caäp nhaät nhöõng thoâng tin môùi. Do vaäy quaù trình nghieân cöùu seõ ñöôïc phaân chia thaønh töøng giai ñoaïn vaø giai ñoaïn sau luoân laø söï keá thöøa vaø phaùt trieån cuûa giai ñoaïn tröôùc. Ñaëc bieät vai troø vaø quyeàn lôïi cuûa ngöôøi daân (ñoái töôïng nghieân cöùu) luoân ñöôïc ñeà caäp ñeán trong quaù trình tieán haønh nghieân cöùu.

Vaän duïng NCHÑ vaøo thöïc tieãn taïi Vieät Nam

Vieäc vaän duïng phöông phaùp NCHÑ vaøo thöïc tieãn cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc tieán haønh trong Döï aùn nghieân cöùu hôïp taùc ñaøo taïo ôû moät tröôøng ñaïi hoïc cuûa Vieät Nam.

Döôùi söï hoã trôï cuûa Chính phuû Canada, döï aùn nghieân cöùu veà Maät ñoä trong caùc khu ôû trung taâm cuûa Haø Noäi laáy NCHÑ laøm phöông phaùp chuû ñaïo trong thôøi gian 5 naêm (2000-2005), khu phoá Buøi Thò Xuaân (Haø Noäi) ñaõ ñöôïc löïa choïn laøm ñòa ñieåm nghieân cöùu. Vôùi nhöõng giaù trò ñaäm neùt baûn saéc, khu phoá cuõ naøy ñaõ khaúng ñònh vò trí, vai troø trung taâm lòch söû, vaên hoùa cuûa mình trong ñôøi soáng ñoâ thò Haø Noäi. Ñaùng tieác, khu vöïc naøy cuõng gioáng nhö bao khu ôû khaùc vaãn ñang phaùt trieån moät caùch töï phaùt, thieáu kieåm soaùt vaø höôùng daãn. Di saûn kieán truùc cuûa caùc khu phoá lòch söû ñang daàn daàn bieán maát tröôùc söùc eùp cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Thôøi ñieåm ñoù, ñaõ coù nhieàu hoäi thaûo trong vaø ngoaøi nöôùc, nhieàu ñeà aùn cuûa caùc kieán truùc sö baøn veà vaán ñeà caûi taïo vaø baûo toàn khu vöïc naøy nhöng nhöõng ñeà xuaát vaãn chæ toàn taïi döôùi daïng yù töôûng. Taïi sao nhöõng yù töôûng ñoù laïi khoâng theå aùp duïng vaøo thöïc tieãn? Nguyeân nhaân chính laø ôû Vieät Nam, cô cheá quaûn lyù ñoâ thò vôùi moâ hình quaûn lyù truyeàn thoáng “Töø treân xuoáng” – Top to Down – ñaõ quaù quen thuoäc, moâ hình naøy khoâng coù söï quan taâm ñuùng möùc nhöõng ñaëc ñieåm vaø söï taùc ñoäng gheâ gôùm cuûa neàn kinh teá thò tröôøng vaø kinh teá tö nhaân. Vai troø cuûa ngöôøi daân, maø cuï theå laø nhöõng chuû nhaân thöïc söï cuûa nhöõng ngoâi nhaø – baát ñoäng saûn coù giaù trò lôùn, ñaõ khoâng ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù ñoâ thò chuù yù trong quaù trình thieát keá ñoâ thò.

Hình 2. Sô ñoà nghieân cöùu haønh ñoäng cuûa Kemmis & McTaggert (1988)

Hình 3. Sô ñoà nghieân cöùu haønh ñoäng cuûa Susman, G.I. (1983)

SË 74 . 2015

Döï aùn hôïp taùc vôùi Canada ñaõ ñeà xuaát phöông phaùp laøm vieäc môùi - phöông phaùp nghieân cöùu – haønh ñoäng. Vôùi phöông phaùp naøy, ngöôøi daân trong töøng ngoâi nhaø, töøng cuïm nhaø seõ trao ñoåi baøn baïc, dung hoøa quyeàn lôïi vôùi nhau trong vieäc caûi taïo, xaây döïng vaø quaûn lyù khu ôû cuûa mình. Caùc nhaø chuyeân moân, quaûn lyù seõ giöõ vai troø cuûa ngöôøi höôùng daãn, tö vaán giuùp ngöôøi daân thöïc hieän caùc döï aùn mong muoán. Trong quaù trình hôn 5 naêm laøm vieäc, caùc nhoùm nghieân cöùu luoân höôùng ñeán moät trong nhöõng muïc tieâu chính laø naâng cao ñieàu kieän soáng cuûa ngöôøi daân trong khu vöïc BTX. Tuy nhieân, khi ñi vaøo cuï theå, ñaõ coù moät soá thay ñoåi vaø ñieàu chænh trong töøng giai ñoaïn cuûa döï aùn treân cô sôû nhöõng ñoùng goùp töø phía ngöôøi daân. Nhöõng söï ñieàu chænh ñoù laø: n Caùch tieáp caän khu vöïc vaø ñòa ñieåm nghieân cöùu: ban ñaàu, vieäc nghieân cöùu thöïc hieän giöõa

caùc chuyeân gia Canada - Vieät Nam treân caùc taøi lieäu coù saün, sau ñoù tröïc tieáp nghieân cöùu treân caùc tuyeán phoá cuûa khu BTX vaø trong töøng caên nhaø ñaõ ñöôïc löïa choïn. Trong giai ñoaïn cuoái cuûa döï aùn, vieäc baùo caùo vaø trình baøy caùc keát quaû nghieân cöùu cuõng ñöôïc thöïc hieän taïi truï sôû cuûa UBND phöôøng BTX. Muïc tieâu chính laø khuyeán khích söï tham gia nhieät tình cuûa coäng ñoàng trong khu vöïc, ñoàng thôøi keát quaû nghieân cöùu cuõng thieát thöïc vaø coù söùc thuyeát phuïc hôn. n Caùch tieáp caän ngöôøi daân: Giai ñoaïn ñaàu, tieáp xuùc thoâng qua caùn boä cuûa UBND phöôøng, caùn boä ñòa chính; Giai ñoaïn tieáp theo, tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi töøng hoä gia ñình - nôi coù vaán ñeà caàn nghieân cöùu; Giai ñoaïn cuoái, quay trôû laïi tieáp xuùc vôùi UBND phöôøng, Maët traän Toå quoác phöôøng ñeå trieån khai caùc giaûi phaùp toång theå treân quy moâ toaøn phöôøng BTX; n Giaûi phaùp kieán truùc - quy hoaïch: Giai ñoaïn ñaàu xaùc ñònh seõ ñeà xuaát caùc phöông aùn quy hoaïch - kieán truùc cho caùc loâ phoá, nhaèm ñem laïi caûnh quan haøi hoaø thoáng nhaát trong töøng khu vöïc. Giai ñoaïn tieáp theo, xaùc ñònh nhöõng giaûi phaùp cuï theå veà maët kieán truùc cho töøng loaïi nhaø nhaát ñònh, coi ñoù nhö nhöõng giaûi phaùp maãu vôùi nhieàu öu ñieåm veà maët hình thöùc, caáu truùc, caûnh quan, thoâng hôi thoâng gioù… Trong giai ñoaïn cuoái cuøng, vôùi söï tham gia goùp yù cuûa ñòa phöông, döï aùn ñi saâu nghieân cöùu vaø ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp rieâng leû veà töøng vaán ñeà: toå chöùc saân trong, toå chöùc vaø boá trí beáp, taän duïng khoâng gian troáng laøm khoâng gian xanh, caùc giaûi phaùp che möa che naéng, giaûi phaùp thoâng gioù töï nhieân, giaûi phaùp taän duïng væa heø loøng ñöôøng cho caùc hoaït ñoäng coäng ñoàng… Taát caû nhöõng giaûi phaùp treân ñöôïc saép xeáp, phaân loaïi vaø trình baøy döôùi daïng nhöõng taøi lieäu höôùng daãn, cung caáp tôùi UBND phöôøng vaø ngöôøi daân. n Veà maët phöông phaùp luaän, thôøi gian ñaàu cuûa caùc döï aùn, caùc thaønh vieân tham gia ñöôïc cung caáp thoâng tin veà phöông phaùp laøm vieäc töø caùc giaùo sö vaø chuyeân gia Vieät Nam - Canada. Caùc böôùc tieáp theo, moïi nghieân cöùu tìm toøi vaø giaûi phaùp ñeàu ñöôïc thöïc hieän treân thöïc ñòa ngay taïi phöôøng BTX. n Nhö vaäy, quaù trình nghieân cöùu vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp mang tính linh hoaït raát cao, ñaëc bieät khi coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng, vai troø vaø quyeàn lôïi cuûa ngöôøi daân (ñoái töôïng nghieân cöùu) luoân ñöôïc ñeà caäp trong quaù trình tieán haønh nghieân cöùu. Moïi söï ñieàu chænh, thay ñoåi caùch tieáp caän, höôùng nghieân cöùu vaø keát quaû nghieân cöùu phaûi ñaët muïc tieâu vì

Qu y h oπc h &

quyeàn lôïi cuûa ngöôøi daân leân haøng ñaàu. Neáu trong caùc döï aùn thieát keá caûi taïo, taùi ñònh cö cuûa thaønh phoá maø moãi moät ñôn vò tö vaán thieát keá ñöôïc phuï traùch moät khu vöïc vaø thöïc hieän theo phöông phaùp naøy, chaéc chaén keát quaû nghieân cöùu lyù thuyeát seõ ñöôïc aùp duïng moät caùch hieäu quaû vaøo thöïc tieãn.

t ∏c gi ∂

Keát luaän

Saùng taïo laø baûn chaát veà ngheà nghieäp cuûa caùc kieán truùc sö vaø nhaø thieát keá ñoâ thò, song nhieàu khi söï saùng taïo aáy vaãn mang tính “vieãn töôûng”, vaø thaäm chí laø thieáu thöïc teá. Ngöôïc laïi, ngöôøi daân khoâng coù ngheà laïi coù khaû naêng ñöa ra nhöõng yù ñoà thieát keá hieän thöïc vaø khaû thi. Trong nghieân cöùu naøy, taùc giaû trình baøy laïi phöông phaùp NCHÑ nhö moät giaûi phaùp ñôn giaûn, hieäu quaû nhöng chöa ñöôïc coi troïng vaø ñaùnh giaù ñuùng möùc. Trong ñieàu kieän neàn kinh teá ñang phaùt trieån maïnh meõ vaø coù nhieàu vaán ñeà nhö ôû Vieät Nam, NCHÑ thöïc söï laø moät phöông phaùp höõu ích ñeå gaén keát giöõa lyù thuyeát vaø thöïc tieãn , nhaèm ñöa ra nhöõng giaûi phaùp cuï theå veà quy hoaïchkieán truùc coù tính khaû thi ñoái vôùi coäng ñoàng.

Hình 4. Sô ñoà nghieân cöùu haønh ñoäng aùp duïng vaøo moät döï aùn thöïc teá taïi Vieät Nam, 2005 (Nguoàn: taùc giaû)

Hình 5. Saûn phaåm cuûa nhoùm nghieân cöùu khi coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân (Nguoàn: taùc giaû)

Hình 6. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng vaøo quaù trình thieát keá ñoâ thò

Ñaëc bieät, vôùi söï tham gia cuûa ngöôøi daân vaø caùc ñoaøn theå xaõ hoäi khaùc trong quaù trình nghieân cöùu, NCHÑ môùi coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu daân chuû vaø coâng baèng trong caùc hoaït ñoäng chung cuûa coäng ñoàng, bôûi nhöõng vaán ñeà phöùc taïp trong quy hoaïch - kieán truùc nhö xaây döïng heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät, caûnh quan kieán truùc, baûo toàn di saûn kieán truùc chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc khi coù söï tham gia vaø ñoàng thuaän töø coäng ñoàng daân cö. Nghieân cöùu mong nhaän ñöôïc söï chia seû cuûa caùc baïn ñoàng nghieäp. * Tröôøng Ñaïi hoïc Toân Ñöùc Thaéng. - Soá 19 ñöôøng Nguyeãn Höõu Thoï, P. Taân Phong,Quaän 7, TP. HCM - Email: ngoleminh@tdt.edu.vn

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1] Barbier, R.(1977). La recherche-action dans l’institution educative. Paris, Gauthier-Villars [2] Bolle de Bal, M.(1981). “Nouvelles alliances et reliance: deux enjeux strategiques de la recherche- action”. Revue de linstitut de sociologie, no 3, pp.573-585 [3] GOYETTE G., LESSARD-HEBERT M.(1987). La rechercheaction, ses fonctions, ses fondements et son instrumention. Quebec: Presses de l’Universite du Quebec [4] Marquis, D. et L. Lavoie (1996). La recherche-action. Theùorie et pratique. Manuel d’autoformation. Sainte-Foy : Presses de l’Universiteù du Queùbec [5] Kemmis, S. & R. McTaggert (1988). The Action Research Planner. Victoria, BC : Deakin University Press. DOI : 10.1007/978-9814560-67-2 [6] Susman, G.I. (1983). Action Research : A Sociotechnical Systems Perspective. G. Morgan (ed). London: Sage Publications [7] Verspieren, M.R. (2000). Recherche-action de type strateùgique et science(s) de l’eùducation. Paris: L’Harmattan.

SË 74 . 2015

ÑA NGAØNH

T≠ duy ÆÈt ph∏

Caùnh cöûa môùi cho phaùt trieån saûn phaåm du lòch taïi Vieät Nam TS. Nguyeãn Thu Haïnh

Chuû tòch Lieân hieäp Khoa hoïc Phaùt trieån Du lòch Beàn vöõng (STDe)

Theá naøo laø “Tö duy ñoät phaù”?

“Tö duy ñoät phaù” laø loái tö duy vöôït khung, thaäm chí phaù boû hoaøn toaøn loái tö duy cuõ (ñaõ trôû thaønh loái moøn) trong caùc giai ñoaïn kinh teá - xaõ hoäi tröôùc ñaây. Theá giôùi hieän nay laø moät theá giôùi phaùt trieån hoãn ñoän, ñaày nhöõng bieán ñoäng phöùc hôïp cuûa thieân nhieân vaø xaõ hoäi, con ngöôøi neáu khoâng chòu trang bò cho mình moät tö duy hoaøn toaøn môùi, seõ khoù maø thích öùng ñeå toàn taïi…

Vì sao Vieät Nam raát caàn “Tö duy ñoät phaù” trong phaùt trieån saûn phaåm du lòch?

Nhìn vaøo böùc tranh thöïc traïng phaùt trieån saûn phaåm du lòch ôû Vieät Nam, nhieàu chuyeân gia du lòch coù chung moät ñaùnh giaù raèng: Taøi nguyeân du lòch cuûa Vieät Nam coù nhieàu theá maïnh noåi troäi, nhöng saûn phaåm du lòch cuûa chuùng ta laïi khaù ngheøo naøn, thieáu tính ñaëc tröng, ñoäc ñaùo vaø khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu, thò hieáu ña daïng cuûa khaùch du lòch. So saùnh vôùi moät soá quoác gia khaùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ nhö: Singapore, Malaysia hay Thaùi Lan,… maëc duø taøi nguyeân saün coù khoâng nhieàu, nhöng vì sao hoï ñaõ taïo ra nhieàu ñoät phaù trong phaùt trieån saûn phaåm du lòch?

SË 74 . 2015

Coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán thöïc traïng ñaùng buoàn naøy: Töø khaâu quaûn lyù, hoaïch ñònh chieán löôïc vaø lieân keát phaùt trieån saûn phaåm du lòch cho ñeán khaâu trieån khai vaøo thöïc teá,… caùi khoù töø taøi chính, caùi khoù töø con ngöôøi,… vaø treân heát laø caùi khoù trong raøo caûn veà TÖ DUY NHAÄN THÖÙC. Tö duy cuõ, kinh nghieäm cuõ, duø ñaõ laïc haäu nhöng laø caùch nghó an toaøn cuûa soá ñoâng xaõ hoäi. Ñieàu naøy khieán cho Vieät Nam vaãn maõi laø quoác gia ngheøo vaø chaïy theo caùc quoác gia khaùc maø khoâng coù ñöôïc con ñöôøng saùng taïo cuûa rieâng mình. Theá maïnh seõ trôû thaønh ñieåm yeáu khi chuùng ta khoâng coù taàm nhìn roäng vaø tri thöùc saâu saéc trong vieäc nhìn nhaän vaø ñaùnh giaù giaù trò cuûa nguoàn taøi nguyeân. Tö duy aên saün vôùi “neàn kinh teá cô baép” döïa nhieàu vaøo nhaân coâng giaù reû vaø “neàn kinh teá ñaøo moû” döïa nhieàu vaøo vieäc khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân, vôùi taàm nhìn ngaén haïn ñaõ khieán cho caùc nguoàn taøi nguyeân cuûa Vieät Nam nhanh choùng caïn kieät. Chuùng ta ñaõ phaûi chöùng kieán veû ñeïp cuûa di saûn thieân nhieân Haï Long ñang bieán maát töøng ngaøy döôùi baøn tay khai thaùc thoâ baïo cuûa con ngöôøi. Coøn di saûn vaên hoùa thì sao? Di tích, ñeàn

ß a

ñaøi, leã hoäi, laøng coå,... cuõng seõ maõi laø veû ñeïp tieàm aån neáu nhö chuùng ta khoâng bieát caùch ñeå baûo toàn, toân vinh vaø thoåi hoàn ñeå giaù trò di saûn coù theå “soáng laïi” vaø thích nghi vôùi nhu caàu cuûa thôøi ñaïi... Vôùi hôn 3000km bôø bieån, chuùng ta ñang sôû höõu moät kho baùu taøi nguyeân doài daøo vôùi nhieàu baõi caùt daøi, ñeïp vaø raát nhieàu caûnh quan, di saûn vaên hoùa coù ñaúng caáp quoác teá nhö: Haï Long, Hueá, Hoäi An,… Nhöõng taøi nguyeân ñoù coù khoaûng möôøi giaù trò thì chuùng ta môùi chæ khai thaùc ñöôïc khoaûng hai, ñeán ba giaù trò beà noåi thoâi. Coøn nhieàu giaù trò tieàm aån khaùc, ñoøi hoûi phaûi coù goùc nhìn toaøn dieän, saâu saéc vaø tinh teá hôn, mang nhieàu tö duy khoa hoïc hôn, chöa ñöôïc chuùng ta quan taâm ñaàu tö thích ñaùng… Haïn cheá naøy phaàn nhieàu do chaát xaùm chöa ñöôïc öùng duïng vaø söû duïng moät caùch hieäu quaû vaøo quaù trình khai thaùc taøi nguyeân, hay noùi moät caùch khaùc laø taïi Vieät Nam chöa coù moät neàn kinh teá saùng taïo, neàn kinh teá mang haøm löôïng chaát xaùm cao vôùi caùc “Tö duy ñoät phaù” trong phaùt trieån du lòch.

Giaù trò cuûa “Tö duy ñoät phaù” trong phaùt trieån du lòch n Giaù trò tö duy: “Tö

duy ñoät phaù” giuùp cho vieäc thay ñoåi hoaøn toaøn loái tö duy cuõ (ñaõ laïc haäu) trong vaán ñeà khai thaùc taøi nguyeân. Taïo ra goùc nhìn roäng, saâu saéc, mang tính heä thoáng vaø lieân ngaønh veà caùc giaù trò cuûa taøi nguyeân (ñaëc bieät laø caùc giaù trò coøn tieàm aån). n Giaù trò kinh teá: “Tö duy ñoät phaù” laøm taêng chuoãi giaù trò cho taøi nguyeân, saùng taïo theâm nhieàu saûn phaåm du lòch ña daïng ñoäc ñaùo vôùi chi phí vaät lieäu raát thaáp. Laøm taêng doanh thu du lòch vaø lôïi nhuaän leân gaáp nhieàu laàn. n Giaù trò xaõ hoäi: “Tö duy ñoät phaù” thu huùt ñöôïc nguoàn löïc cuûa toaøn xaõ hoäi vì chi phí ñaàu tö thaáp do söû duïng vaät lieäu ñòa phöông saün coù vaø coâng ngheä khoâng ñoøi hoûi cao. n Giaù trò moâi tröôøng: “Tö duy ñoät phaù” goùp phaàn giaûm thieåu raát nhieàu taùc haïi ñeán moâi tröôøng do khai thaùc ñöôïc caùc nguoàn naêng löôïng saïch vaø caùc nguoàn taøi nguyeân taùi taïo. n Giaù trò beàn vöõng: Nhôø caùc giaù trò kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng noùi treân maø “Tö duy ñoät phaù” laø neàn taûng ñeå taïo ra caùc giaù trò laâu daøi vaø beàn vöõng cho ngaønh du lòch.

n g µ n h

traûi nghieäm hoaøn toaøn môùi vaø taïo ñöôïc doanh thu cho du lòch. Döï aùn naøy ñöôïc trao taëng giaûi thöôûng coáng hieán cuûa cuoäc thi “YÙ töôûng Kinh teá Xanh 2011” vaø ñaõ kyù ñöôïc hôïp ñoàng chuyeån giao coâng ngheä cho 3 doanh nghieäp taïi Hoäi chôï Techmart Quoác teá 2012. Gaàn ñaây STDe ñang ñaàu tö trieån khai döï aùn “Saûn phaåm du lòch töø Rôm Ñöôøng Laâm”, giuùp ngöôøi daân laøng coå Ñöôøng Laâm khai thaùc taän duïng rôm ñeå laøm ra nhieàu saûn phaåm du lòch khaùc nhau nhö: Nhaø nghæ baèng Rôm, ñoà löu nieäm rôm, thôøi trang rôm,… Giaûm thieåu ñöôïc vieäc ñoát rôm gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø khai thaùc hieäu quaû hôn caùc giaù trò cuûa caùnh ñoàng. Hieän nay, döï aùn naøy ñang ñöôïc phoái hôïp vôùi ngöôøi daân Ñöôøng Laâm ñeå trieån khai vaøo thöïc teá, döï kieán seõ ñi vaøo hoaït ñoäng trong thaùng 9/2015. Moät döï aùn gaây nhieàu baát ngôø trong vieäc khai thaùc nhöõng giaù trò voâ hình laø “Saûn phaåm Du lòch töø gioù Baïc Lieâu”. Vôùi döï aùn naøy, STDe ñaõ giuùp cho nhaø maùy ñieän gioù Baïc Lieâu coù moät höôùng phaùt trieån môùi ñeå gia taêng chuoãi saûn phaåm du lòch töø Gioù, taïo theâm nguoàn thu nhaäp lôùn töø vieäc khai thaùc “caùnh ñoàng ñieän gioù Baïc Lieâu”... Döï aùn ñang ñöôïc UBND Tænh Baïc Lieâu heát söùc uûng hoä vaø ñöùng ra keát noái caùc doanh nghieäp trong Tænh vôùi STDe ñeå trieån khai vaøo thöïc teá trong naêm 2015. Vôùi moät 15 döï aùn du lòch ñoät phaù ñaõ coâng boá trong thôøi gian qua, “Tö duy ñoät phaù” cuûa caùc nhaø khoa hoïc STDe ñaõ vaø ñang daàn môû ra moät caùnh cöûa môùi, hoaøn toaøn khaùc bieät cho con ñöôøng saùng taïo vaø phaùt trieån saûn phaåm du lòch taïi Vieät Nam.

Keát luaän:

Trong dòp kyû nieäm 55 ngaøy thaønh laäp ngaønh du lòch Vieät Nam naøy, STDe raát muoán chia seû con ñöôøng saùng taïo cuûa mình vôùi caùc nhaø quaûn lyù, caùc nhaø khoa hoïc vaø doanh nghieäp du lòch taâm huyeát. Hy voïng seõ tìm ñöôïc tieáng noùi chung trong vieäc lieân keát, thuùc ñaåy vaø lan toûa caùc döï aùn du lòch mang “Tö duy ñoät phaù” caøng ngaøy caøng saâu roäng trong xaõ hoäi, goùp phaàn ñöa ngaønh du lòch nöôùc nhaø leân moät taàm cao môùi, xöùng ñaùng vôùi nhöõng gì maø thieân nhieân vaø di saûn cha oâng ñaõ trao taëng...

Khôûi ñaàu cuûa caùc saûn phaåm du lòch mang “Tö duy ñoät phaù”

Xu höôùng nghieân cöùu vaø phaùt trieån saûn phaåm du lòch mang “Tö duy ñoät phaù” ñaõ ñöôïc hình thaønh caùch ñaây 5 naêm khi Lieân hieäp Khoa hoïc Phaùt trieån Du lòch Beàn vöõng (STDe) coâng boá boä saûn phaåm du lòch ñaàu tieân coù teân: “Bieán möa, baõo, luït mieàn Trung thaønh saûn phaåm Du lòch”. Ñaây laø döï aùn thay ñoåi hoaøn toaøn tö duy öùng xöû vôùi bieán ñoåi khí haäu. Thay cho “troán chaïy” vaø “choáng laïi” caùc yeáu toá thôøi tieát baát lôïi, döï aùn ñeà xuaát caùc saûn phaåm du lòch môùi, mang tính ñoät phaù, ñeå du lòch coù theå “soáng chung” vaø tìm kieám cô hoäi töø chính nhöõng yeáu toá baát lôïi ñoù. Khi môùi ra ñôøi, döï aùn ñaõ gaây nhieàu tranh caõi, nhöng hieän nay ñaõ ñöôïc caùc doanh nghieäp taïi Hueá vaø Hoäi An trieån khai öùng duïng vaø tieáp tuïc hoaøn thieän. Moät boä saûn phaåm du lòch ñoät phaù nöõa ñöôïc STDe coâng boá trong naêm 2011 laø döï aùn “Moâ hình khaùch saïn boùng ñeâm”. Ñaây laø moâ hình khaùch saïn tieát kieäm naêng löôïng ñieän ôû möùc toái ña nhöng laïi khai thaùc ñöôïc nhieàu giaù trò vaø veû ñeïp cuûa boùng toái ñeå giuùp khaùch du lòch coù nhöõng

Leã kyù hôïp ñoàng chuyeån giao coâng ngheä döï aùn “Moâ hình khaùch saïn boùng ñeâm” thaùng 10/2012 SË 74 . 2015

ñoà aùn toát nghieäp kieán tr Quy hoaïch noâng thoân môùi xaõ Phuù Nghóa, huyeän Chöông Myõ, Tp Haø Noäi tyû leä 1/5000. khu daân cö phía Nam soâng Caàn Thô

Sinh Vieân: Leâ Thò Hoàng Ngoïc - Vuõ Quyeát Tieán Giaùo vieân höôùng daãn: PGS. TS. Phaïm Huøng Cöôøng

ThS. KS. Nguyeãn Phöông Thaûo

huù Nghóa laø moät xaõ coù dieän tích lôùn (821.63ha) vaø daân soá ñoâng cuûa huyeän Chöông Myõ. Taïi ñaây coøn coù khu coâng nghieäp Phuù Nghóa lôùn nhaát trong vuøng, hoaït ñoäng laøng ngheà thuû coâng maây tre ñan – saûn xuaát noâng nghieäp cuøng ñoàng thôøi dieãn ra ñoøi hoûi caàn coù quy hoaïch phaùt trieån ñaûm baûo ñònh höôùng laâu daøi vaø toaøn dieän cho xaõ. Phöông aùn quy hoaïch: Ñaát coâng trình coâng coäng: xaây döïng môùi vaø caûi taïo moät soá heä thoáng coâng trình coâng coäng ôû hai caáp phuïc vuï laø caáp xaõ vaø caáp thoân. Môû roäng quy moâ dieän tích ñoái vôùi moät soá chöùc naêng haønh chính coâng coäng, xaây döïng boå sung caùc chöùc naêng coøn thieáu taïo boä maët thoâng thoân môùi ñoàng boä. Ñaát ôû daân cö noâng thoân: Phaùt trieån döïa treân laøng xoùm hieän traïng, môû roäng vaø naâng caáp chaát löôïng ñöôøng laøng ngoõ xoùm cuõ. Môû roäng theâm khu vöïc ñaát ôû môùi ñaùp öùng nhu caàu môû roäng ñaát ôû, chuyeån ñoåi chöùc naêng laø caùc khu ñaát ruoäng xen keït ôû caùc khu daân cö cuõ, caùc khu ñaát coù hieäu quaû saûn xuaát thaáp. Ñaát saûn xuaát kinh doanh, coâng nghieäp, noâng nghieäp phaùt trieån treân cô sôû hình thaønh caùc vuøng saûn xuaát taäp trung theo quy hoaïch caáp cao hôn, töøng böôùc xaây döïng haï taàng cô sôû ñaùp öùng cho nhu caàu phaùt trieån CN - TTCN - TMDV… Quy hoaïch xaõ theo caùc tieâu chí noâng thoân môùi, nhaán maïnh vaøo moät soá tieâu chí troïng taâm phuø hôïp vôùi tình hình phaùt trieån cuûa xaõ. Môû roäng caùc chöùc naêng coâng coäng, tieän ích xaõ hoäi, nhaèm naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi daân caû, giuùp gaén keát - baûo toàn caùc giaù trò vaên hoùa laøng xaõ laâu ñôøi. Ñònh höôùng caûnh quan noâng thoân coù baûn saéc, gaén keát vôùi phaùt trieån kinh teá laøng ngheà vôùi phaùt trieån du lòch tham quan, traûi nghieäm, tìm hieåu vaên hoùa… keøm theo laø caùc dòch vuï thöông maïi cho khaùch tham quan. Coù ñònh höôùng caûi taïo, quaûn lyù xaây döïng chung ñoái vôùi coâng trình kieán truùc theo höôùng ñoàng boä goùp phaàn taïo döïng caûnh quan chung cho moâi tröôøng noâng thoân môùi.

SË 74 . 2015

uùc sö Quy hoaïch naêm 2015 Thieát keá chi tieát trung taâm trieån laõm laøng ngheà maây tre ñan Phuù Vinh Sinh Vieân: Leâ Thò Hoàng Ngoïc (9,9 ñieåm)

Coâng trình xaây döïng naèm ôû ñaàu laøng Phuù Vinh coù dieän tích 2,5ha. YÙ töôûng quy hoaïch: Toå hôïp coâng trình trung taâm laøng ngheà laáy yù töôûng töø hình aûnh buïi tre ven ao, chieàu chieàu treû nhoû ra chuïp caù, caát voù, khi gioù thoåi hình aûnh khi laù tre rôi xuoáng maët nöôùc taïo neân söï lieân töôûng moät toå hôïp coâng trình tre treân maët nöôùc, maùi coâng trình trung taâm laáy hình töôïng töø laù tre cuõng khieán ta lieân töôûng ñeán caùnh dieàu ñang bay leân gioáng nhö söï bay leân cuûa tinh hoa laøng ngheà, mong muoán söï phaùt trieån phoàn thònh hôn nöõa. Coâng trình baûo taøng noâng cuï

moâ phoûng hình chieác nôm uùp caù, hình chieác ñoù ñang ñan coøn dang dôû… taïo hình, thaåm myõ vaø aán töôïng thò giaùc. Toaøn boä coâng trình ñöôïc xaây döïng baèng tre, caùc yeáu toá caûnh quan tuaân theo caùc nguyeân taéc truyeàn thoáng, caùc loaïi caây troàng nhö caây gaïo, caây ña, muoàng, cau, tre, truùc, daønh daønh, bìm bìm… caây xanh daãn höôùng vaø ñieåm nhaán, mang tính ñaëc tröng, ñöôøng daïo laùt ñaù ong,… taïo caûnh quan laøng queâ baéc boä, cuõng nhö taïo neân thöông hieäu laøng tre Vieät.

Döï aùn toå hôïp hoà caâu laøng tre Phuù Vinh vaø khu chôï nguyeân lieäu maây tre ñan. Sinh Vieân: Vuõ Quyeát Tieán (9,7 ñieåm)

Döï aùn laø moät toå hôïp bao goàm khu dòch vuï du lòch vaø chôï nguyeân lieäu phucï vuï cho laøng ngheà vôùi quy moâ 7,5ha, trong ñoù, hoà caâu laø 5,4ha, chô nguyeân lieäu laø 2,1ha. Muïc tieâu döï aùn: Taùi hieän laïi khung caûnh laøng ngheà truyeàn thoáng cuûa Ñoàng Baèng Baéc Boä. Phuïc hoài, naâng taàm laøng ngheä truyeàn thoáng ñang bò mai moät Giao löu hoäi tuï vôùi nhöõng laøng ngheà truyeàn thoáng, quaûng baù hình aûnh Vieät Nam ra theá giôùi. Xuùc tieán ñaàu tö taïo ra thu nhaäp cho ngöôøi daân SË 74 . 2015

ñoà aùn toát nghieäp kieán tr Quy hoaïch du lòch laøng ngheà theâu ren thoân Vaên Laâm - Ninh Haûi - Hoa Lö - Ninh Bình

hoân Vaên Laâm thuoäc xaõ Ninh Haûi, huyeän Hoa Lö, tænh Ninh Bình, nôi coù laøng ngheà theâu ren truyeàn thoáng, nhöõng saûn phaåm gaén vôùi hoïa tieát theâu ren cuûa ngöôøi laøng ngheà thoân Vaên Laâm khoâng chæ tieâu thuï trong nöôùc maø coøn ñöôïc xuaát khaåu ñi khaép theá giôùi trong gaàn moät traêm naêm qua. Nhöng ñeán nay laøng ngheà thoân Vaên Laâm khoâng coøn giöõ ñöôïc nguyeân veïn truyeàn thoáng laøng ngheà nhö tröôùc kia. Ngoaøi nhöõng yeáu toá nhö ñaàu ra cho saûn phaåm, söï caïnh tranh cuûa caùc saûn phaåm theâu khaùc thì moät yeáu toá quan troïng nöõa laøm cho soá löôïng ngheä nhaân, thôï theâu trong laøng giaûm ñi ñaùng keå ñoù laø ñieåm du lòch thuyeàn Tam Coác naèm gaàn nhö troïn veïn trong khu vöïc thoân Vaên Laâm. Ñieåm du lòch naøy phaùt trieån ñoàng thôøi thu huùt nguoàn lao ñoäng hoaït ñoäng dòch vuï du lòch, ñem laïi nguoàn thu nhanh khieán cho ngheà theâu ren ngaøy caøng bò laõng queân. Chính vì vaäy, caàn phaûi coù moät giaûi phaùp ñeå giuùp laøng ngheà theâu ren Vaên Laâm khoâi phuïc laïi giaù trò truyeàn thoáng voán coù vaø tieáp tuïc phaùt trieån beàn vöõng.

100

SË 74 . 2015

Sinh Vieân: Ñaëng Xuaân Maïnh - Phaïm Ñöùc Trí Giaùo vieân höôùng daãn: PGS. TS. KTS. Phaïm Huøng Cöôøng

TS. KTS. Phuøng Thò Myõ Haïnh

uùc sö Quy hoaïch naêm 2015 Thieát keá khu tröng baøy saûn phaåm laøng ngheà Sinh Vieân: Ñaëng Xuaân Maïnh (9,3 ñieåm)

Khu ñaát roäng 3.42ha, naèm ôû khu vöïc khoâng aûnh höôûng tôùi taàm nhìn vaø caûnh quan tuyeán du lòch soâng Tam Coác. YÙ töôûng thieát keá: baét nguoàn töø caâu chuyeän veà ñoâi baøn tay. Ñoâi baøn tay cuûa ngöôøi thoân Vaên Laâm gaén vôùi ñaëc tröng cuûa moät laøng ngheà truyeàn thoáng, gaén vôùi hoaït ñoäng du lòch cuûa ñòa phöông. Qua caâu chuyeän, du khaùch seõ hieåu phaàn naøo veà vuøng ñaát veà con ngöôøi nôi ñaây, hieåu ñöôïc söï vaát vaû, kieân trì trong töøng khaâu ñeå laøm ra moät böùc tranh theâu, töø ñoù tôùi khoâng gian traûi nghieäm, tröng baøy saûn phaåm hoï seõ chieâm ngöôõng saûn phaåm theâu ren moät caùch thaáu ñaùo nhaát. Toång maët baèng ñöôïc laáy yù töôûng töø linh vaät Ninh Bình vaø hình aûnh boâng luùa nhìn töø treân choøi Voïng Caûnh du khaùch seõ hình dung khoâng gian beán döôùi nhö moät böùc tranh theâu veõ veà moät mieàn queâ luùa nöôùc, ñeïp neân thô. Quy hoaïch toång maët baèng phuø hôïp vôùi hình thaùi chung trong khu vöïc, khoâng phaù vôõ 3 lôùp khoâng gian: maët nöôùc, ruoäng luùa vaø ñoài nuùi

Thieát keá caûi taïo khu beán thuyeàn Tam Coác Sinh Vieân: Phaïm Ñöùc Trí (9,3 ñieåm)

Beán thuyeàn Tam Coác naèm ôû trung taâm cuûa thoân laø nôi tieáp ñoùn khu du khaùch ñeán vôùi khu du lòch Tam Coác Bích Ñoäng, cuõng laø nôi thôø toå ngheà vaø dieãn ra leã hoäi vaên hoùa haøng naêm. - Dieän tích khu ñaát: 5794m2 - Dieän tích caûi taïo khu vöïc xung quanh: 6710m2

SË 74 . 2015

101

Vónh Töôøng

vöõng böôùc treân ñöôøng phaùt trieån Ñöôïc taùi thaønh laäp naêm 1996, Vónh Töôøng laø huyeän coù soá löôïng ñôn vò haønh chính lôùn cuûa tænh Vónh Phuùc, goàm 03 thò traán vaø 26 xaõ. Trong tieán trình “ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp” cuûa ñaát nöôùc, cuøng vôùi ñaø phaùt trieån maïnh meõ cuûa tænh Vónh Phuùc, huyeän Vónh Töôøng ñaõ nhanh choùng chuû ñoäng phaùt huy söùc maïnh, vöõng vaøng ñi leân, cuøng nhau xaây döïng vaø phaùt trieån vuøng phía Nam naêng ñoäng cuûa tænh Vónh Phuùc. Traûi qua thôøi gian daøi lieân tuïc phaán ñaáu vaø thöïc hieän coâng cuoäc ñoåi môùi, ñeán nay, huyeän Vónh Töôøng ñaõ coù dieän maïo môùi veà kinh teá - xaõ hoäi. Cô caáu kinh teá tieáp tuïc chuyeån dòch ñuùng höôùng. Trong 6 thaùng ñaàu naêm 2015, huyeän Vónh Töôøng ñaõ taäp trung thöïc hieän toát caùc nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá, ñaûm baûo an sinh xaõ hoäi, giöõ vöõng quoác phoøng an ninh, oån ñònh chính trò treân ñòa baøn. Kinh teá - xaõ hoäi tieáp tuïc phaùt trieån oån ñònh vaø coù böôùc taêng tröôûng khaù. Toång giaù trò saûn xuaát öôùc ñaït 4.657.990 tyû ñoäng, taêng 11,16% so vôùi cuøng kyø. Trong ñoù NN-LN-TS: 1.105.609 tyû ñoàng; CN-XD: 1.815.301 tyû ñoàng; Dòch vuï: 1.737.080 tyû ñoàng. Ñeán nay, toaøn huyeän Vónh Töôøng ñaõ hình thaønh moät soá cuïm coâng nghieäp, khu ñoâ thò gaén lieàn vôùi toång theå quy hoaïch chung cuûa huyeän nhö: Cuïm KT-XH Taân Tieán, Ñaïi Ñoàng, cuïm coâng nghieäp Ñoàng Soùc, Chaán Höng, cuïm coâng nghieäp laøng ngheà raén Vónh Sôn, laøng ngheà reøn Lyù Nhaân, moäc An Töôøng, khu du lòch sinh thaùi Ñaàm Röng. Naêm 2015, caùc xaõ Vuõ Di, Taân Cöông, Bình Döông ñaõ hoaøn thaønh 19 tieâu chí xaây döïng noâng thoân môùi. Caùc xaõ Cao Ñaïi, Boà Sao, Vónh Ninh, Vónh Sôn, Tuaân Chính, Lyù Nhaân ñaêng kyù hoaøn thaønh xaây döïng noâng thoân môùi naêm 2015. Theo Quy hoaïch xaây döïng vuøng phía Nam ñoâ thò Vónh Phuùc, tænh Vónh Phuùc ñeán naêm 2030, taàm nhìn ñeán naêm 2050, thò xaõ Vónh Töôøng seõ laø ñoâ thò trung taâm gaén keát vôùi chuøm ñoâ thò veä tinh goàm thò traán Tam Hoàng, thò traán Lieân Chaâu vaø thò traán Nguyeät Ñöùc trong töông lai. Xaây döïng heä thoáng caùc ñieåm daân cö noâng thoân môùi keát noái vôùi heä thoáng ñoâ thò vaø caùc vuøng saûn xuaát noâng nghieäp.

SË 74 . 2015