Vaca Pinta 5. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 5 agosto 2018 | Edición en galego

• E S P E C I A I S : E N S I L A D O D O M I L L O | C U L T I V O S P R A T E N S E S • J U L I O L Ó P E Z ( C I A M ) D E S C Ó B R E N O S A S V A N T A X E S D O S T R E V O S D E C A T R O F O L L A S • E N T R E V I S T A M O S A V A R I O S E xpertos no C on g reso A N E M B E • C O N C U R S O S M O R F O L Ó X I C O S : C A N T A B R I A , F E I R A D E Z A , M U R T O S A E L L A N E R A • N A G R A N X A : G A N D E R Í A C A R R O ( A C O R U Ñ A )

vacapinta005_portada_galego.indd 1

20/08/2018 16:16

Referentes en xenómica o 2018

nafe Xuñ o C s a b o r P . O IC 0 XENÓM

TOP 1

PRODUCIÓN NOME

KG L.

KG G.

KG P.

IPP

ICU

NAIS

TRAZOS FUNCIO

TIPO IXT

RCS

LONX.

D.A.

GICO

FAC. PARTO

1.º CLUN 2.º RISK 3.º DONSIMON 4.º FLORIN 5.º SALVAT RED #####

6.º ##########

#.###

#,##

###

#.###

7.º EXTEN 8.º PRINCI P RED 9.º SHARAD IO

10.º SUPERMAR

vacapinta005_xeneticaFontao_paxina.indd 2

21/08/2018 10:29

sumario

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO e MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Silvia Gayoso EDICIÓN e REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA e REALIZACIÓN EN vaca TV Raquel Anido colaboran neste número Ibán Vázquez, Elena García, Roberto Lorenzana, Gonzalo Flores, María Luisa Barreal, Adela Martínez, Silvia Baizán, José Daniel Jiménez, Fernando Vicente, Consuelo González, Alfonso Carballal, Franco Llobera, Gregorio Salcedo, Marcos García, Luís Queirós, S. Pereira, N. Díaz, J. Piñeiro, D. PlataReyes, A. Gómez-Miranda, F. González-Alcántara, A. Botana, M. Veiga, J. Valladares, L. González, C. Resch, G. Flores, Manuel Fernández, Yolanda Trillo, Susana Astiz, Daniel Martínez, Francisco Sebastián, Octavi Fargas, Raquel Patrón, José Luís Pesantez, Oriol Franquesa, A. Bradley, S. de Vliegher, M. Farre, L. M. Jiménez, T. Peters, E. Schmitt-van de Leemput, T. van Werven ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es

Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

ESPECIAL: CULTIVOS PRATENSES

Canibalismo leiteiro. Xoán Ramón Alvite ......... 8

Protocolos de mostraxe para a predición do rendemento de forraxes e cultivos forraxeiros ..................................... 74

EN VACA TV

ENTREVISTA Julio López, investigador de pratenses do CIAM . ....................................... 14 Congreso Anembe 2018: o sector a ollos dos expertos .......................... 20

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Auditada por:

Produción e valor nutritivo de raigrases puros ou asociados a raigrases e leguminosas . ............................... 88

ESPECIAL: ENSILADO DO MILLO Ensilando a eficiencia produtiva .................. 106

Concurso Rexional de Gando Vacún Frisón de Cantabria ............................ 30

Novas tecnoloxías aplicadas á produción de silos: o caso particular do silo Shredlage...... 112

Concurso da Raza Frisona Feiradeza.............. 32

O sorgo como alternativa forraxeira ao cultivo do millo ....................... 116

Concurso-Exposición de Gando Vacún de Llanera ........................... 38

ACTUALIDADE Santa Comba acollerá o XXVII Concurso da Raza Frisona de Galicia ............................ 43

Gandería Carro SL. Mesía (A Coruña) ............ 46 Certificado PEFC

Explorando alternativas agrocompostadoras para a xestión de residuos............................... 84

A PÉ DE PISTA

NA GRANXA

Transmedia pertence a:

Visitamos a gandería Carro, unha explotación moi coñecida no sector pola súa participación en concursos morfolóxicos da raza frisona

OPINIÓN

Concurso Rexional da Raza Holstein Frisia de Murtosa . ........................... 36

Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISBN: 978-84-09-04145-9 Tiraxe do número actual: 18.000 exemplares

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sustentable:

Coñecemos as vantaxes que poden ofrecer os trevos de catro follas da man de Julio López, investigador do CIAM

ECONOMÍA Estrutura produtiva e económica das explotacións leiteiras cántabras no actual escenario poscotas................................ 58

Cubicar silos é comezar a facer xestión económica ....................................... 126

MANEXO Xestión do persoal: análise da situación actual nas ganderías galegas........................ 138 Transferencia de embrións in vivo como estratexia para mellorar a eficiencia reprodutiva en granxas comerciais durante épocas de estrés por calor ............................ 146

MUXIDO O custo das mamites e a saúde do ubre........ 150 Documento de consenso sobre o tratamento de secado . .............................. 156

A produción de sólidos en Galicia e a súa estacionalidade................................... 66

Distribución media no período maio-xullo de 2018: 17.209 exemplares por número

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

www.vacapinta.com

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 3

vacapinta005_sumario_galego_02.indd 3

21/08/2018 12:03

vacapinta005_editorial_galego.indd 4

19/08/2018 18:22

Anúnciate no noso taboleiro en liña! Abrimos VACAPINTA.COM/ANUNCIOS, a nova sección da web que conecta as ofertas e as demandas do sector - Comparte información dos teus animais en venda - Anuncia a túa maquinaria usada e equipamentos - Ofertas e demandas de emprego - Todo o que precises… e máis! www.vacapinta.com/anuncios

#equipotransmedia vacapinta005_editorial_galego.indd 5

19/08/2018 18:22

La l a n o i s e f o r p a m a g a t e l p m o más c Forraje

laboreo y siembra

ROTOEMPACADORAS, ENCINTADORAS Y SEGADORAS

PULVERIZADORES

EQUIPOS PARA GANADERÍA

EQUIPOS PARA GANADERÍA Y TRANSPORTE

carros mezcladores

vacaPinta005_pub_duranGama.indd 6

12/08/2018 13:10

d n a l l o R H E w S I U Ne R C E AG R O F R F A GAM e j a r r o f e d s a r o d a c i P

■■MÁXIMA CAPACIDAD. El picador más grande del sector, de 900 mm de diámetro, ofrece unos niveles de inercia excepcionalmente elevados. ■■Detección de la humedad en tiempo real. ■■El sistema INTELLFILL™ con cámara 3D detecta automáticamente el borde del remolque y supervisa el llenado. ■■La tecnología VARIFLOW™ permite cambiar la posición del soplador de acuerdo con el tipo de cultivo que se esté recolectando. La configuración del sistema puede cambiarse de maíz a hierba en menos de 2 minutos, sin ayuda y sin necesidad de ninguna herramienta. ■■Modos de trabajo automáticos para obtener la máxima productividad. ■■Guiado automático INTELLISTEER® totalmente integrado. ■■Radio de giro muy cerrado que facilita las maniobras y el aparcamiento. ■■Tecnología ADJUST-O-MATIC™ patentada de afilado automático de las cuchillas.

Síguenos en:

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vacaPinta005_pub_duranGama.indd 7

19/08/2018 18:24

opinión

Canibalismo leiteiro

O Xoán Ramón Alvite. Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

A POUCO QUE SE ANALICE O QUE PASA, RESULTA EVIDENTE QUE O PRIMEIRO PROBLEMA DO SECTOR É O PROPIO SECTOR

sector lácteo ten unha inquietante facilidade para devorarse a si mesmo. Unha estraña sorte de antropofaxia que ameaza con debilitar aínda máis un gremio que, tras un par de anos pasándoo moi mal, lle custa levantar cabeza. Porque, cando o lóxico en momentos de incerteza como o actual sería pechar filas e remar na mesma dirección, no universo leiteiro cada un adoita facer a guerra pola súa conta. Se, de paso, se pode desprestixiar o rival –que en realidade é colega–, pois faise sen ningún tipo de miramento. A pouco que se analice o que pasa, resulta evidente que o primeiro problema do sector é o propio sector. Se non, resulta imposible entender determinadas prácticas que, lonxe de beneficiar a alguén, prexudican a todos os que viven de forma directa ou indirecta da produción leiteira. Ocórrenseme multitude de exemplos para soster esta afirmación e, aínda que en moitos é o gandeiro o culpable, nalgúns outros é a propia industria a que tería que facelo mirar. Por exemplo: ten sentido que unha industria láctea que, ademais, é das que presume da orixe do seu leite e da súa implicación social, aposte pola distribución de bebidas de soia ou améndoas? Evidentemente, non hai ningunha lei que prohiba facelo. Mesmo, desde un ámbito puramente empresarial, podería ter un encaixe. Aínda que non negarán que custa entender que alguén que se dedica a recoller, transformar e vender leite de vaca, con todo o que isto leva, faga autocompetencia vendendo bebidas vexetais coas que, paradoxalmente, nalgúns casos se tenta enganar o consumidor facéndoas pasar por leite.

Non menos grave resulta o que fan outros co que deu en chamarse leite de pastoreo, a última moda da industria láctea, ás veces máis preocupada por ofrecer algo que enganche comercialmente que por obrar con lealdade cara ao conxunto do sector. Vaia por diante que nada hai que reprocharlle a calquera iniciativa que sirva para darlle maior valor engadido á produción ou, en liñas xerais, mellorar a vida do gandeiro, pero, é necesario desprestixiar o resto dos leites para enxalzar as virtudes do leite de pastoreo? Son convenientes políticas de comunicación excesivamente agresivas cando o que se pretende é proclamar as excelencias dun produto tan específico como fráxil? Escaso favor se lle faría ao leite de pastoreo se á hora de promover o resto das variedades se empezan a cuestionar aspectos como os meses nos que as vacas saen ou non a pastar ou o que varía a forraxe que comen dunhas épocas do ano a outras. Vaia, que neste tipo de cousas se pode ser infiel sen deixar de ser leal e para tentar vender ben o teu non é necesario desprestixiar o dos demais. A política debe ser a de ampliar o mercado e non a de repartilo e menos aínda usando técnicas que tan pouco axudan o sector no seu conxunto. O consumo de leite caeu durante o último ano preto dun 4 %, nunha tendencia que se vén repetindo de forma invariable desde finais do século pasado. En apenas vinte anos pasouse de consumir case cen litros por habitante e ano aos escasos ostenta actuais e, o que aínda é peor, non hai nada que convide a pensar que as cifras poidan mellorar a curto e medio prazo. Os datos deberían facer reflexionar a un sector caníbal ao que lle van ir moi mal as cousas se non consegue, dunha vez por todas, traballar de forma conxunta e coordinada. Das guerras, sobre todo das fratricidas, nunca se conseguiu nada bo.

8 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_opinion_alvite_galego.indd 8

20/08/2018 19:39

INNOvACIóN, COMPROMISO y gARANTÍA TODO LO NECESARIO PARA EL MANEJO DEL PURÍN BATIDOR CENTRÍfUgO ESpECIAl pARA ARENA EN 5,50M y 8M DE lARgO El pRECIO MáS COMpETITIvO DEl MERCADO pRUÉBAlO SIN COMpROMISO

BATIDOR DE pURÍN pARA TRABAjAR EN pARRIllAS

BATIDOR DE pURÍN ElÉCTRICO (vARIOS MODElOS)

BATIDOR DE pURÍN ESpECIAl pARA pOzOS DE ARENA

A nivel mundial se está experimentando un aumento de las explotaciones lecheras que reutilizan la fracción sólida del purín que genera la propia granja para realizar la cama. Este sistema permite ahorrar gran cantidad de dinero en la compra de productos la arena o la paja.

rENTABILIZA EL PUrÍN DE TUS VACAS Reutiliza la fracción sólida como cama y adecúa la fracción líquida para inyectar a riego y reducir el nitrógeno en función de las necesidades de tus cultivos

PURÍN SÓLIDO EN CUBÍCULO

SISTEMA DE COMPOSTAJE Y DESINFECCIÓN

BALSA DE REDUCCIÓN DE NITRÓGENO A TRAVÉS DE NDN

TÚNELES DE COMPOSTAJE Incorporan inyección de aire para un compostaje rápido de cinco días

• COSTE EQUIPO DE SEPARACIÓN PARA 150 VACAS .............................. DESDE 32.000 € • COSTE ANUAL DE HIGIENIZACIÓN DE LA CAMA PARA 150 VACAS ....... 109,20 € • COSTE ELÉCTRICO ANUAL PARA UNA EXPLOTACIÓN DE 150 VACAS ..... 584 € SOLICÍTANOS PRESUPUESTO SIN COMPROMISO: NUESTROS TÉCNICOS ESTÁN A TU DISPOSICIÓN DISTRIBUIDOR PARA GALICIA, ASTURIAS Y PORTUGAL

¡COMPrUEBA LAS VENTAJAS DE rENTABILIZAr EL PUrÍN!

www.corbarsll.com

maQUINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono Industrial O Morelle, nave 4 27614 Sarria, lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

pub_corbar.indd 9

PURÍN LÍQUIDO INYECTADO A RIEGO

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN 12/08/2018 13:52

EN VACA tv

Xornada Prima na Fin de Semana do Leite No marco da II Fin de Semana do Leite, na que tamén se celebrou o 23.º Concurso Rexional da Gando Vacún Frisón de Cantabria, o 7 de xullo Torrelavega acolleu a Xornada Prima organizada por Nanta. Nestas charlas, os representantes da compañía Manuel Rondón e José María Álvarez fixeron alusión ás vantaxes do Método Prima e a voceira de Zoetis, Manuela Jiménez, falou dos avances conseguidos polo programa Especialistas en Novillas.

Manuel Rondón durante a súa quenda

José María Álvarez

Manuela Jiménez

Kemin falou sobre nutrición en Lugo e en El Escorial A sétima edición das Xornadas Técnicas de Kemin sobre nutrición do vacún leiteiro tivo lugar a primeira semana de xullo, os días 2, 4 e 5. Arredor de trescentas persoas chegadas de todo o mundo acudiron a estas conferencias, que puxeron o foco na importancia da investigación en aminoácidos para mellorar a alimentación animal.

O luns 2 de xullo a xornada desenvolveuse en Lugo

Os días 4 e 5 as exposicións trasladáronse ao municipio madrileño

CONCESIONARIO OFICIAL NEW HOLLAND PARA LUGO, ASTURIAS Y CANTABRIA

10 | Vaca Pinta n.º 4 |06.2018

vacapinta005_envacaTV_galego_01.indd 10

19/08/2018 18:25

EN VACA tv

Conferencias ProCROSS en Lisboa A rexión de Lisboa (Portugal) foi a sede da reunión que organizou a compañía ProCROSS os días 11 e 12 de xullo e na que participaron varias ducias de gandeiros galegos. O obxectivo desta xuntanza foi presentarlles o Programa ProCROSS aos asistentes a través dunha serie de relatorios e visitas a granxas da zona que empregan este sistema, así como promover o intercambio de opinións entre distintos gandeiros europeos.

Agaca dálle difusión ao modelo cooperativo A Asociación Galega de Cooperativas Agroalimentarias (Agaca) organizou os días 30 e 31 de xullo e o 1 de agosto unha rolda de charlas nas localidades lucenses de Chantada, A Pastoriza e Sarria. Nelas, os relatores explicáronlles aos presentes como activar os posibles recursos dispoñibles nas cooperativas e enunciaron cales son as potencialidades e oportunidades que brinda o traballo cooperativo.

María Rey enunciou os novos retos das explotacións

José Pereira focalizou no uso de antibióticos

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

06.2018 | Vaca Pinta n.º 4 | 11

vacapinta005_envacaTV_galego_01.indd 11

20/08/2018 16:22

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

CINCO UN DOS OS PRIMEIR D A ORES IMPORT IN DO JOURDA MUNDO

CUBÍCULOS E CORNADIZAS

Gomas e Camas para Vacas

vacapinta002_pub_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

19/08/2018 18:32

BOX PARA EXTERIOR CON PARQUE EN POLIETILENO

NON SE DEIXE ENGANAR. ANTES DE COMPRAR, CHÁMENOS. Telf.: 671 485 702

Limpezas automáticas de cable

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁis DE 2.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN españa Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es

distribución material gandeiro

vacapinta002_pub_dismagan_galego.indd 13

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

19/08/2018 18:32

ENTREVISTA

JULIO LÓPEZ, INVESTIGADOR DE PRATENSES DO CENTRO DE INVESTIGACIÓNS AGRARIAS DE MABEGONDO (CIAM) A característica fenotípica pola que se produce este carácter é porque hai un déficit nun xene cuantitativo que o que fai é regular a división do folíolo. Canto máis xene hai, máis proteína e máis encima produce para regular esa división. Cando chega a tres corta, pero, se existe un déficit nese xene, a folla divídese incontroladamente. É o caso, é un déficit precisamente nese xene, que é o que buscamos. Por química conséguese, de feito véndenche variedades, pero tes que poñer unha substancia que contén esa encima para promover a división da folla. O difícil é logralo por xenética propia, que é o que estamos facendo.

En Vaca.tv

“As vacas prefiren a parte foliosa que a do talo e con isto estamos aumentando nun 25 % esa foliosidade” Achegámonos ao CIAM para coñecer dous proxectos de investigación ben curiosos sobre as bondades e as vantaxes que nos poden ofrecer os trevos. Ademais de boa sorte, os trevos de catro follas poden garantir, segundo o seu investigador Julio López, maior produción e tamén máis proteína. En que consiste a investigación e cal era o seu principal obxectivo? Este traballo iniciouse xa hai seis anos e está centrado nas plantas de trevo de catro follas, que en realidade é unha folla enteira, porque é unha folla dividida. O nome real, completo e científico sería trevo de catro folíolos. Nese momento, encontrabamos que de vez en cando a mesma planta producía ese tipo de folla. Entón, collemos esas plantas, transplantámolas, cruzámolas e conseguimos a primeira xeración.

Hai cinco anos, collemos a semente deses cruzamentos e atopamos que ese carácter se garantía para a xeración seguinte, co cal fixemos o mesmo. Collemos máis plantas atopadas polo campo na provincia da Coruña, transplantámolas e cruzámolas de novo. Recollemos a semente e vimos que o carácter se transmitía novamente á descendencia. Así conseguimos facer unha raza, máis ou menos, que conseguía facer trevos de catro folíolos.

Que función teñen os abellóns neste proxecto? Hai especies que se polinizan polo vento, que se chaman anemófilas, e outras que o fan por insectos, abellóns, abellas, bolboretas etc. Un destes casos é o do trevo, que necesita un vector de polinización para que sexa capaz de polinizar a planta con pole doutra flor, non da mesma planta, porque é autoincompatible, pero si doutra. Os abellóns son capaces de traer o pole doutra planta, introducilo dentro da flor, chupar o néctar e marchar, co cal levan o pole a outra flor e polinízana tamén. Cal é a finalidade da investigación? Sería un invento, porque a nivel ornamental non ten dúbida ningunha; se vendes unha semente garantida de trevos de catro follas, é evidente que cha merquen, pero tamén no que respecta á produción, porque aumentamos nun 25 % a foliosidade da planta. Hai que ter en conta que as vacas, e os ruminantes en xeral, prefiren a parte foliosa que a parte do talo, e con isto estamos aumentando nun 25 % esa foliosidade. Ao mesmo tempo aumentamos a superficie foliar, polo que, dende o punto de vista da insolación que recibe a planta, é mellor. Que beneficios podería ofrecernos na xestión gandeira? Ademais dos nutritivos, hai que ter en conta que as leguminosas introducen nitróxeno na terra, co cal aforras en fertilizantes, tes un aforro de custos.

14 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_entrevista_julioTrevos_galego.indd 14

10/08/2018 23:46

ENTREVISTA

“hai que ter en conta que as leguminosas introducen nitróxeno na terra, co cal aforras en fertilizantes, tes un aforro de custos”

Julio utiliza os abellóns como método de polinización natural

As autóctonas están máis adaptadas ás nosas condicións edafoclimáticas, que é o que nós buscabamos: procurar un ecotipo autóctono con vistas a crear unha variedade comercial con xenética autóctona adaptada ás nosas condicións.

Mostras da investigación na que compara ecotipos autóctonos con variedades comerciais

Xa se pode falar de resultados? De momento estamos facendo a variedade máis estable e máis homoxénea e que ademais sexa capaz de transmitirlle á descendencia este carácter. Cando se fai unha variedade comercial, ten que ser estable, homoxénea e distinta. Neste caso ten as tres características. Cal sería a súa recomendación futura para os gandeiros e agricultores que queiran decantarse por esta variedade de trevo? En primeiro lugar, é unha leguminosa e sempre son boas para a sementeira e para a mestura de pradeiras permanentes con gramíneas, como o raigrás, incluso en puro tamén para xardíns… En xeral, as leguminosas son boas para o campo por esa capacidade de introducir nitróxeno atmosférico na terra, co cal aforras custos e tamén fertiliza as plantas coas que se mesture. A maiores, teñen máis proteína, o raigrás pode chegar ao 9 ou ao 10 % e o trevo aumenta esa cantidade e a calidade da forraxe en proteína e noutras substancias.

AUTÓCTONO VS. COMERCIAL Julio López ten en proceso tamén outra investigación, na que compara ecotipos autóctonos de trevos con variedades comerciais para demostrar os beneficios que se obterían coa elección das plantas galegas. En que consiste estoutro proxecto? Neste caso traballamos con trevo violeta, non é trevo branco, e o que estamos a facer é un experimento: pretendemos comparar ecotipos autóctonos recollidos aquí en Galicia fronte a variedades comerciais que se venden actualmente. O que estamos vendo noutro tipo de investigacións que estamos facendo, tanto en gramíneas como en leguminosas, é que os ecotipos autóctonos se comportan mellor en condicións de low inputs, de baixas entradas, que as variedades comerciais, porque estas están menos adaptadas ás nosas condicións, están melloradas fóra e véndenas aquí. No caso dos céspedes vese claro, requiren dunha cantidade de auga enorme, son máis sensibles a enfermidades...

Ofrecería beneficios tamén en rendemento, non si? Require menos auga e menos pesticidas, porque son teoricamente máis resistentes ao estar máis adaptadas ás nosas condicións edafoclimáticas e, ademais, hai que ter en conta que é nosa, é galega. Cales son as previsións de futuro? Cando se crea unha variedade comercial é cousa de bastante tempo, porque desde que fas a primeira xeración, a segunda, a terceira, a cuarta… pasan catro anos e despois iso require dun proceso de valoración por parte da Oficina de Plantas e Viveiros. Iso leva dous anos ou tres polo menos e despois a fase de comercialización, no caso de que unha empresa estea interesada. Nós facemos a semente base para proporcionarlle á industria, pero depende dela a produción a grande escala; nós non temos esa capacidade de producir, só subministramos a semente base. Nos dous casos, nas dúas investigacións, estamos buscando a variedade estable e estamos en tempo de subministrar a semente base. Se algunha firma se interesa, sería benvida.

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 15

vacapinta005_entrevista_julioTrevos_galego.indd 15

10/08/2018 23:46

vacapinta005_publicidade_delaval.indd 16

12/08/2018 13:59

vacapinta005_publicidade_delaval.indd 17

21/08/2018 10:32

DELAVAL PRESENTA EL NUEVO ROBOT DE ORDEÑO VMS™ V300 La multinacional sueca también lanza al mercado el colocador de comida OptiDuo™ y la app DelPro™ Companion. En su línea de compromiso con la innovación enfocada a la producción sostenible de alimentos y a la automatización e integración de procesos, DeLaval presentó el pasado 26 de junio a nivel internacional tres nuevos productos que transformarán tanto la experiencia del ganadero como la de la vaca.

VMS™ V300, PRECISIÓN Y CONECTIVIDAD. MÁS QUE UN ROBOT DE ORDEÑO La nueva generación del sistema de ordeño robotizado de DeLaval responde a los principales desafíos de los ganaderos de hoy en día en cuanto a bienestar animal, rentabilidad, seguridad alimentaria y eficiencia del trabajo, haciéndolos menos dependientes de las incertidumbres del mercado laboral. RESULTADOS TESTADOS Capacidad: 3.500 kg/día (10 % más que el VMS™ Classic) Tasa de éxito del predipping: 99 % Tasa de colocación de las pezoneras: 99,8 % Coste de funcionamiento: 20 % menos que el VMS™ Classic Rapidez: 1 minuto más rápido por ordeño que el VMS™ Classic Consumo de agua: 18 % menos que el VMS™ Classic Consumo de energía: 10 % menos que el VMS™ Classic

El VMS™ V300 incorpora tres tecnologías principales: •

DeLaval InSigth™, un nuevo sistema de visión preciso, rápido e inteligente. Gracias a la incorporación de una cámara nueva, la colocación de las pezoneras es ahora más suave y un 50 % más rápida, y el predipping se hace de forma individualizada para cada pezón, con una tasa de éxito del 99 %.

•

DeLaval PureFlow™, la nueva copa transparente de preparación del pezón. Esta característica le permite al operario autoevaluar la limpieza y el correcto funcionamiento del sistema, el cual, además, proporciona una mejor estimulación de la ubre y un mejor tratamiento de la leche.

•

DeLaval InControl™, la nueva interfaz entre el robot y el usuario que permite el acceso a la información y el control del sistema de forma remota a través de dispositivos móviles.

vacapinta005_publirreportaxe_DeLaval.indd 18

19/08/2018 18:34

DELAVAL OPTIDUO™, REFRESCA Y REPOSICIONA

Cow Cooling

El colocador de comida que DeLaval acaba de lanzar al mercado tiene una doble función, ya que no solo empuja el alimento sino que lo remezcla. De esta forma se incrementa el consumo, se reduce el desperdicio y se logra un ahorro de tiempo para los ganaderos. OptiDuo™ trabaja el doble para mejorar la productividad. Con este nuevo producto las vacas tienen acceso continuo a la ración. Su tecnología basada en un sinfín giratorio de dos espirales permite remezclar la alimentación antes de empujarla hacia el comedero de un modo totalmente automatizado. El sinfín también permite redistribuir la ración, llenando los espacios vacíos y evitando la competencia en el comedero. Todo ello ayuda a garantizar la ingesta máxima de materia seca, a mi-

Creando Creando el el clima clima adecuado adecuado para para sus sus vacas vacas “Teníamos “Teníamos “Teníamosnuestra nuestra nuestrapropia propia propia solución solución soluciónde de deenfriamiento, enfriamiento, enfriamiento,pero pero pero tuvimos tuvimos tuvimosproblemas problemas problemascon con conel el eltráfico tráfico tráficode de de vacas, vacas, vacas,visitas visitas visitasal al alVMS VMS VMSyyysalud salud saludanimal. animal. animal. Después Después Despuésde de deinstalar instalar instalarel el elsistema sistema sistemade de de enfriamiento enfriamiento enfriamientode de devacas vacas vacasDeLaval, DeLaval, DeLaval,las las las visitas visitas visitashan han hanvuelto vuelto vueltoprácticamente prácticamente prácticamenteal al alnivel nivel nivel nimizar la selección de alimentos y a que cantidades yen ainvierno. distintosLo tipos de estaque que tenemos tenemos tenemosen en invierno. invierno. Lo Lo mismo mismo mismo que las vacas utilicen su tiempo de ocurre blos, con con diferentes anchos de pasillo ocurre ocurre con conla la la producción producción producción de de deleche.” leche.” leche.” una manera más eficiente, con más José y con pendientes de hasta el 5 %. José José María María María Miguel, Miguel, Miguel,ganadero. ganadero. ganadero. horas para la rumia y el descanso. OptiDuo™ también ha sido diseñado Talavera Talavera Talavera la la laNueva, Nueva, Nueva, Toledo Toledo Toledo

DeLaval OptiDuo™ se adapta a cualquier clase de alimento (ración unifeed, hierba verde, paja, heno…), a diferentes

teniendo en cuenta el mantenimiento simple y la seguridad de uso al incorporar sensores que detectan obstáculos.

DELPRO™ COMPANION, LA NUEVA APP DEL SISTEMA DE GESTIÓN DE GRANJAS DELAVAL La app DelPro™ Companion comple- entre el dispositivo móvil y el PC. El menta el programa de gestión de gran- resultado es una experiencia de usuajas de vacuno de leche DelPro™ Farm rio receptiva en la que puede consulManager y se integra dentro de la plata- tar datos registrados del ordeño, de la forma operativa DeLaval DelPro™. alimentación, del puntaje de condición DelPro™ Companion no solo le mues- corporal, de la reproducción... sin detra al ganadero información sobre los mora. Esté donde esté, el ganadero animales a través de su teléfono móvil, siempre tendrá a su alcance la inforsino que también loesta apoya sus ruti-en mación que necesita para tomar de las22°C, Sisu su explotación estaen enen un clima enelel elque quelas las temperaturas exceden de 22°C,no nonecesita necesitaque quelala lainvestigación investigación Si Si su explotación explotación esta en un un clima clima en que las temperaturas temperaturas exceden exceden de 22°C, no necesita que investigación nas diarias sobre alsobre permitirle registrar todos mejores decisiones su leinforme informe sobre lacaída caída deproducción producción enlos losdías díasen enlos lospara quelas lasgranja. temperaturasson sonaltas. altas.Cuando Cuandolala latemperatura temperatura lele informe lala caída de de producción en en los días en los que que las temperaturas temperaturas son altas. Cuando temperatura excede deimportantes 22°C,las lasvacas vacas comienzan sufrirstress stresspor porcalor. calor. Estoprovoca provocaque quecoman comanmenos menosyyyproduzcan produzcan excede excede de de 22°C, 22°C, las vacas comienzan comienzan aaasufrir sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos produzcan los eventos que ocurren a DelPro™ Companion está Esto disponible menos leche, hasta un25% 25% deperdidas. perdidas. Elstress stresspar par calor puede tambien llevaraaaíndices índicesde depreñez preñezmas masbajos bajos menos leche, leche, hasta un un 25% de perdidas. El stress par calor calor puede puede tambien tambien llevar índices de preñez mas bajos lomenos largo del día yhasta en tiempo real. de paraEl descargar desde Google Play y App llevar terneras con menos peso en el nacimiento. yyyLa aaaterneras terneras con con menos menos peso peso en en el el nacimiento. nacimiento. nueva aplicación sincroniza auto- Store desde el 6 de agosto de 2018. máticamente los sucesos recientes

Una de las presentaciones tuvo lugar en la GAEC La Motte Comté (Chémeré-le-Roi, Francia) y a ella asistieron medios de Francia, Italia, España y Portugal

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción .Tel DeLaval DeLaval DeLavalEquipos Equipos EquiposS.A. S.A. S.A. C/ C/ C/Anabel Anabel AnabelSegura, Segura, Segura,7. 7. 7.28108 28108 28108Alcobendas Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) (Madrid) Tel Tel.91 91 91490 490 49044 44 4473 73 73///62 62 62///63 63 63

¡En vídeo!

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es es esuna una unamarca marca marcaregistrada registrada registradade de deTetra Tetra TetraLaval Laval LavalHoldings Holdings Holdings&&&Finance Finance FinanceS.A. S.A. S.A. yyyDeLaval DeLaval DeLavales es esuna una unamarca marca marcacomercial comercial comercialregistrada registrada registradade de deDeLaval DeLaval DeLavalHolding Holding HoldingAB. AB. AB.ElEl Elpropietario propietario propietariose se sereserva reserva reservatodos todos todoslos los losderechos derechos derechosde de demodificación modificación modificacióndel del del diseño diseño diseño

vacapinta005_publirreportaxe_DeLaval.indd 19

19/08/2018 18:34

ENTREVISTA

CONGRESO ANEMBE 2018

O sector a ollos dos expertos

En Vaca.tv

Durante a nosa asistencia ao Congreso Internacional Anembe de Medicina Bovina tivemos ocasión de falar con investigadores de diversos campos da buiatría, que nos explicaron cales son os problemas, os desafíos e os avances que está a vivir este sector. A continuación, reunimos as súas respostas ao respecto de temas como a alimentación da recría, a saúde do ubre, a calidade do leite, o uso responsable de antibióticos e a prevención das enfermidades uterinas no posparto.

Por que é importante o crecemento predesteta e que impacto ten na vida da xovenca? O período de desteta é moi importante porque é o momento no que a xata é monogástrica. Case se parece máis a un porco que a unha vaca… Temos que alimentala con substitutivos do leite que son caros e, ao mesmo tempo, temos que axudala a converterse en ruminante. Por unha banda, hai que alimentala para que creza rápido e cun estómago animal normal e, pola outra, temos que ter en conta que se o facemos moi rápido non a deixaremos converterse nun ruminante. Trátase de atopar o equilibrio. Nos últimos vinte anos investigouse moito este tema e agora sabemos como combinar os dous factores e facelos funcionar adecuadamente.

JUD HEINRICHS

“Necesitamos facer un mellor traballo e facelo con menos diñeiro”

Cales foron os principais temas aos que fixeches alusión nas túas intervencións? Centreime na nutrición de xatas e xovencas. Na economía de hoxe en día, na que os prezos do leite son máis baixos do que foran ata o de agora, temos que poñer o foco en todos os aspectos da granxa que nos están custando diñeiro. As xovencas,

os animais de reposición da granxa, son habitualmente o segundo custo máis elevado na produción de leite (o alimento para a vaca leiteira é o primeiro), así que temos que centrarnos neses custos. Non só se trata de facer as cousas da maneira máis barata, senón tamén da máis axeitada. Necesitamos facer un mellor traballo e facelo con menos diñeiro.

Profesor da Universidade de Pensilvania (Estados Unidos). Experto en nutrición

Entón, os investigadores fixeron avances importantes neste campo, certo? Si, o certo é que si. Fixéronse moitísimos progresos no relativo a como alimentar as xovencas. Antes sabiamos como alimentalas, pero non como alimentalas correctamente para que fosen eficientes e manter os custos á baixa, o cal é moi importante.

20 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_entrevistas_Anembe_galego.indd 20

20/08/2018 16:23

ENTREVISTA

No crecemento e na produción futura, que ten máis relevancia: o consumo de leite ou o de penso de iniciación? Desde o punto de vista de conseguir que a nosa xata continúe crecendo na desteta, o mellor é o consumo de penso de iniciación. Isto está relacionado co desenvolvemento do compoñente de rume na fisioloxía da dixestión, e non co compoñente monogástrico. Aínda que sabemos que unha xata pode crecer moi rápido con leite, e de maneira eficiente, iso non a axuda cando é destetada, así que temos que ter en conta ambos os dous. Con todo, si que é certo que unha boa alimentación con penso é un pouco máis importante que a alimentación con leite nese período de desteta e, desde ese momento en diante, tamén será o máis importante. A inclusión de aditivos nesta etapa ten algún efecto positivo? Algo común para unha xata nova sería ser alimentada con oligosacáridos, que son unha gran cantidade de azucres que a axudan a manterse sa. De feito, reducen a presenza no intestino groso de bacterias que poden ocasionar algún problema de socavacións. Tamén temos estudos que nos mostran que se pode aumentar a dixestibilidade do compoñente de fibra que axuda as xatas a ser máis enérxicas. Estes animais son grandes consumidores de fibra polo que, se facemos que a que consomen a dixiran correctamente, esta daralles unha maior enerxía e crecerán máis rápido. Que podes dicirnos do uso de minerais en xatas? Estamos a aprender moito no relativo aos minerais en xatas novas e hai moitos estudos que están na procura de minerais máis accesibles para xatas e vacas. Xa hai algunhas boas leiterías que nos demostran que, se usamos minerais orgánicos en xatas recentemente nadas, o certo é que se aumenta a súa saúde, e iso é un extra. Sempre que aumentamos a saúde dun animal novo, estamos a aumentalo tamén durante o seu crecemento.

HOLM ZERBE

Profesor da Universidade de Múnic (Alemaña). Veterinario de ruminantes A túa charla neste congreso centrouse na saúde do ubre. Cal era o obxectivo do relatorio? O obxectivo era demostrar que no período seco o sistema inmune local é diferente ao sistema inmune durante a lactación. Quería amosar os diferentes mecanismos e as diferentes posibilidades para intervir e para modular este sistema. Que impacto terá a nova normativa sobre o uso responsable de antibióticos nas estratexias de saúde de ubre, sobre todo no período seco? Este é un gran problema, unha cuestión moi importante sobre a que estamos a traballar. Dámonos de conta de que as novas infeccións no período seco son importantes para

“Se garantimos unha boa saúde de ubre durante o período seco, teremos unha mellor situación nas primeiras lactacións”

a incidencia de mastite nas primeiras lactacións e, se garantimos unha boa saúde de ubre durante o período seco, teremos unha mellor situación nas primeiras lactacións, non haberá tantos casos de mastites e non necesitaremos antibióticos. Como inflúe o período de lactación no estado inmunolóxico da glándula mamaria? O período de lactación inflúe no sistema inmune. Existen diferenzas entre os distintos períodos. Por exemplo, no período seco hai unha inmunotolerancia no sistema inmune materno para protexer a xestación mentres que, nas primeiras lactacións das vacas de alta produción, hai unha situación de inmunosupresión.

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 21

vacapinta005_entrevistas_Anembe_galego.indd 21

20/08/2018 16:23

ENTREVISTA

De que forma lle afecta o uso de determinadas familias de antibióticos ao bo funcionamento do sistema inmunolóxico? Déixame contestarche aludindo a dous factores básicos. Por unha banda, un bo status inmune é esencial para reducir o uso de antibióticos; pola outra, temos que darnos de conta de que os antibióticos teñen o potencial para modular as funcións inmunes e, malia que non sabemos aínda que relevancia práctica ten isto, deberiamos empezar a dirixir as investigacións nesta dirección. Como se pode reforzar o sistema inmune do gando leiteiro? Funciona o uso de antioxidantes? Faino. Sabemos que en áreas con deficiencias en selenio este problema pode levar á incidencia de mastite. Nunha metaanálise podemos demostrar que a suplementación con vitamina E e selenio pode diminuir os casos ou a incidencia de mastite, pode reducir o reconto de células no leite e pode aumentar a calidade do leite. E o uso de sales aniónicas? En xeral, todas as actividades que se leven a cabo para previr a deficiencia de calcio na vaca de leite son boas para o sistema inmune, xa que as células o necesitan para ter unha boa reacción inmune. Que resultados deu a estimulación precoz da inmunidade innata e celular da glándula mamaria no secado por moléculas activas como as citoquinas? Non hai demasiado coñecemento respecto deste tema. Sabemos que hai un inmunomodulador, a citoquina G-CSF, que está a reducir a incidencia de mastite, incrementando o número de células dos fagocitos e a funcionalidade das células, e iso podémolo usar na industria leiteira. Pero tamén hai outros métodos que implican as citoquinas IL-2 e IL-8 e que teñen demasiados efectos secundarios, polo que neste momento estes métodos non están preparados para que poidamos empregalos nas granxas.

ANDREW BIGGS Veterinario do centro de calidade do leite Vall Veterinary Group (Reino Unido)

“Saber que eStá a paSar na túa explotación é fundamental para mellorar o manexo naS áreaS axeitadaS”

Algúns gandeiros españois dubidan da utilidade do control leiteiro. Consideras importantes os datos que proporciona, especialmente o reconto celular individual? Se non sabes os erros que hai na túa granxa, non podes mellorar, así que o reconto celular individual é moi importante, é a maneira de saber que bacteria é a que está a causar as mastites. Co reconto de células podemos calcular onde está a nova infección exactamente, cal é a cura adecuada, cantas vacas crónicas temos… Podemos aprender moito de como se comporta a bacteria nesa explotación e, entón, poderemos cambiar o manexo para controlar esas bacterias. Saber que está a pasar na túa explotación é fundamental para mellorar o manexo nas áreas axeitadas.

É a máis frustrante, a máis complicada… Empezou sendo basicamente un patóxeno ambiental, algo similar á E. coli, pero agora atopámonos con que certas cepas poden sobrevivir na vaca, poden empezar a comportarse como Staphylococcus aureus, entón vólvense difíciles de tratar e comezan a expandir a infección no rabaño. Pode ser un problema moi complicado co que tratar.

Un dos teus relatorios centrouse no Streptoccocus uberis. Cal é o papel desta bacteria actualmente no Reino Unido? Diría que o Streptoccocus uberis é probablemente unha das bacterias máis problemáticas no Reino Unido.

En España, veterinarios e gandeiros laméntanse da dificultade do tratamento das mastites causadas por S. uberis. Sucede o mesmo no Reino Unido? Si, sucede. As vacas que resultan infectadas con Staphylococcus Streptococcus uberis son moi difíciles de tratar. Hai evidencias de cepas distintas comportándose de maneira diferente, pero en termos de tratamentos creo que se trata dun problema da resistencia aos antibióticos. Estes virus teñen medios para evitar o ataque dos antibióticos e mesmo o ataque da propia vaca.

22 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_entrevistas_Anembe_galego.indd 22 22 vacapinta005_LR_galego-22-24_CORRIXIDOS.pdf

19/08/2018 22/08/2018 18:35 23:26

vacapinta005_publicidade_elanco.indd 23

12/08/2018 14:03

ENTREVISTA

A que cres que se debe a crecente resistencia deste xerme aos tratamentos antibióticos? En xeral, no mundo veterinario sempre estivemos preocupados polo uso de antibióticos. Na rama da saúde temos que tratar de ser máis responsables no relativo a este tema, sobre todo no que se refire ao Streptococcus Staphylococcus uberis. Hai algunhas evidencias de resistencias, pero o máis delicado é a susceptibilidade á penicilina. Non creo que os problemas co Streptococcus Staphylococcus uberis se deban á resistencia a antibióticos. Ten máis que ver coa necesidade de tratar máis agresivamente estas cepas difíciles e iso só é cuestión de saber máis acerca da bacteria. A situación é similar en España e no Reino Unido? Si, creo que a situación é similar. A xulgar polo que os laboratorios están a reportar en relación á sensibilidade a antibióticos ante o Streptococcus Staphylococcus uberis, non estamos a ver grandes problemas relacionados coa sensibilidade a antibióticos. Creo que é máis problemática noutras áreas que na veterinaria e supoño que para os veterinarios no día a día isto non é un gran problema, pero aínda así necesitamos ser responsables á hora de usalos. Cales son, na túa opinión, os puntos clave na prevención de mastites por S. uberis? O Staphylococcus Streptococcus uberis é un patóxeno predominante no ambiente, así que se trata de manter a hixiene. Hixiene no establo, hixiene no prado, se é o caso de que saen ao pasto; hixiene na sala de muxido, asegurarse de que os tetos están limpos… Cada vez hai máis casos de Staphylococcus Streptococcus uberis adaptándose ás vacas, volvéndose máis persistentes, polo que necesitamos aumentar o control na sala de muxido para que non se propague dunhas vacas a outras. En definitiva, trátase basicamente de coidar a hixiene e de ter en conta esas cepas persistentes e o risco de propagación entre vacas.

SARNE DE VLIEGHER

Profesor da Universidade de Gante (Bélxica). Investigador de mastites e calidade do leite Que temas abordaches na túa intervención no congreso? Falei sobre programas de mastite integrada poñendo o foco no período seco, porque é un período moi importante para todo o que vén a continuación, é dicir, a seguinte lactación. Que papel xoga a canle do teto nas infeccións intramamarias? Case todos os casos de mastite se orixinan debido a que a bacteria entra na canle do teto, así que é moi importante como parte da primeira liña de defensa, coa queratina e cos aspectos funcionais da canle do teto prohibíndolle ou permitíndolle á bacteria entrar na glándula mamaria. Que opinas sobre o uso de seladores internos do teto para a prevención de mastites durante o período seco? Deben usarse en todas as vacas? Penso que os seladores do teto foron un produto moi innovador. Levan no mercado coido que case quince anos e foron unha moi boa ferramenta que mellora o manexo das nosas vacas. Isto, de feito, quedou demostrado o ano pasado cando un gran número de persoas de toda Europa nos reunimos para falar deste tema e chegamos á conclusión de que é moi aconsellable utilizar seladores en todas as vacas.

“Se SomoS capaceS de previr novaS infecciónS durante o período Seco, teremoS unha menor incidencia de maStiteS clínicaS na Seguinte lactación”

Que problemas expón o uso inadecuado de seladores internos do teto no período seco? Cando aplicas seladores do teto tes que facelo dunha maneira moi hixiénica, iso é moi importante, e tamén tes que asegurarte de que o selador está presente no depósito e na canle do teto para que non haxa rozamento dunha parte coa outra. Eses son dous dos aspectos máis importantes. Por que é tan significativo o período seco na prevención de novas infeccións na seguinte lactación? O que aprendemos cos anos é que ocorren moitas novas infeccións no período seco das que non vemos ningún sinal clínico. Unha porcentaxe desas infeccións intramamarias ocorren durante o período seco e permanecen “durmidas” ata que, de súpeto, rexorden en forma de casos de mastites clínicas nas primeiras lactacións. Por iso, se somos capaces de previr novas infeccións durante o período seco, teremos unha menor incidencia de mastites clínicas na seguinte lactación.

24 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_entrevistas_Anembe_galego.indd 24 24 vacapinta005_LR_galego-22-24_CORRIXIDOS.pdf

20/08/2018 22/08/2018 16:24 23:26

Nissan Niagra x Oman x Convincer

3957 I CO

LI B R B R AC E D E H YS P IN

BEHI-ALDE NISSAN 6446 (BB-83) Coop. Behi-Alde - Aramaiona - Araba

• Mucha leche con muchos kilos de grasa y proteína. • Excelentes ubres y muy buenas patas • Bajo recuento de células somáticas. • Altísima fertilidad de sus hijas. • Vacas longevas. • Velocidad de ordeño.

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

alta fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com

1992-2017

25 años a su servicio

Disponible en:

Prolonga la vida del semen hasta 48 horas ? ViDa útil semen cOnVenciOnal: 24 hOras

ViDa útil semen sPermVital: 48 hOras Otros toros disponibles: www.aberekin.com/spermvital vacapinta005_escolmo_aberekin_nissan.indd 25

11/08/2018 15:37

ENTREVISTA

Que papel ten o sistema inmune en relación con todo o anterior? A parte crítica do sistema inmune durante o período de transición nos primeiros momentos posparto parece ser a inmunidade innata. A inmunidade innata é a resposta máis inmediata, rápida e robusta ás infeccións. Se esta se ve alterada dalgunha maneira, por exemplo, se non tes unha resposta inflamatoria ou tes unha resposta neutrófila inadecuada, entón hai un maior risco de padecer enfermidade uterina. Cales son os principais retos para a vaca en transición? No relativo á inmunidade, creo que o próximo reto das vacas en transición será superar a expectativa de que teñen que producir unha maior cantidade de leite, o que implicará un maior estrés metabólico, cambios fisiolóxicos e de manexo e todos estes factores combinados porán a proba o seu sistema inmune.

MARTIN SHELDON

Profesor da Universidade de Swansea (Reino Unido). Experto en enfermidades uterinas do posparto

“O próximo reto das vacas en transición será superar a expectativa de que teñen que producir unha maior cantidade de leite”

Cales serían os principais beneficios de previr enfermidades no canto de tratalas? Previr sempre é mellor que curar, iso hai tempo que o sabemos, pero no caso da enfermidade uterina no posparto isto é particularmente importante, porque unha vez que tes unha enfermidade uterina os teus animais van ser menos fértiles que os que non están enfermos, mesmo tras un tratamento exitoso. O segundo punto a ter en conta é que a enfermidade non só dana o útero: tamén afecta á función ovárica, así que hai consecuencias maiores, ademais das que podes ver como clínico.

Que recomendarías facer para previr a enfermidade uterina? Creo que temos un reto no referente a previr a enfermidade uterina. Ao redor dun corenta por cento das vacas leiteiras padecen esta enfermidade na actualidade, e isto está asociado á maneira en que as tratamos. Son animais con altas producións e están sometidos a unha gran presión, sofren moitos cambios no período de transición, padecen estrés durante a lactación… Así que temos por diante grandes desafíos: optimizar a nutrición animal, optimizar a súa saúde, maximizar a inmunidade… Hai moitas cousas que podemos facer para axudalas. Cal é o papel da fase de transición na fertilidade na primeira inseminación? O período de transición é cada vez máis importante. Determina onde se desenvolve a enfermidade uterina e iso tamén condiciona a fertilidade da vaca. Así que o que facemos no período de transición coas vacas leiteiras aféctalle directamente ao posparto e, a longo prazo, tamén afectará á fertilidade (na primeira inseminación e nas posteriores).

Que ferramentas poderemos usar para axudalas a superar eses retos? Os veterinarios que tratan de aconsellar os granxeiros no referente ás vacas en transición deberían ter en conta unha serie de factores: como manexas a vaca fisicamente, cal é a súa nutrición durante o período de transición, no período seco, no posparto… e que outras maneiras hai de axudar os animais para facelos fortes e maximizar a súa resposta inmune. Podemos axudar dalgunha maneira ao sistema inmune no período periovulatorio? O período periovulatorio e se as vacas son capaces de concibir depende da súa capacidade xestante. Agora estase teorizando sobre a idea de que o óvulo, que se estivo desenvolvendo durante uns 120 días tras ser inseminado, estivo exposto a todos os acontecementos previos ao parto (durante o período de transición) e ata a ovulación entre 90 e 120 días tras o parto, e iso inclúe o período das enfermidades uterinas posparto. Entón crese que a enfermidade nas primeiras semanas, ou nos primeiros meses, tras o parto pode ter efectos no óvulo a medida que se desenvolve no folículo.

26 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_entrevistas_Anembe_galego.indd 26

19/08/2018 18:35

Untitled-1 27

12/08/2018 12:59

VII JORNADAS TÉCNICAS KEMIN SOBRE NUTRICIÓN DE VACUNO LECHERO

Una década como referentes en la investigación en aminoácidos La compañía estadounidense Kemin Industries organizó la primera semana de julio una serie de charlas repartidas entre la ciudad de Lugo y el municipio madrileño de El Escorial en las que los ponentes pusieron el foco en la investigación y en el desarrollo de la implementación de los aminoácidos en dietas animales.

LUGO, EL PUNTO DE PARTIDA

l ciclo de jornadas arrancó el lunes 2 de julio en el hotel Santiago de Lugo en un encuentro al que asistieron unos setenta profesionales del sector del norte de España y Portugal. El encargado de inaugurar la ronda de intervenciones en esta primera jornada fue Diego Martínez del Olmo, product manager AA de Kemin. En su presentación focalizó en cuáles han sido los retos y las circunstancias para conseguir la implementación de lisina en dietas ya trabajadas con metionina y destacó que “es imprescindible para conseguir una buena eficiencia trabajar con metionina y con lisina protegidas, teniendo en cuenta, además, las tendencias europeas de reducción de excreción de nitrógeno, de producir alimentos libres de GMO y de conseguir una mejor distribución de las proteínas de origen alimentario”.

vacapinta005_pub_kemin_02.indd 28

F. VALDEZ: “Es nuestra labor que los animales elaboren productos que respondan a las necesidades de los consumidores”

Son diez años los que Kemin lleva trabajando en la nutrición aminoacídica de rumiantes y, en ese sentido, Martínez del Olmo resaltó que “no solo contamos con los mejores productos, sino con el adecuado servicio y expertis para conseguir su adecuada implementación en nuestras condiciones comerciales y lograr el mejor beneficio posible para nuestros clientes”. El profesor José Eduardo Portela Santos abordó la segunda charla con dos ideas claves: resolver cuánta proteína se debe aportar a la dieta de vacas en preparto y explicar las diferentes fuentes proteicas existentes para vacas en lactación. Una de las recomendaciones principales fue que “se debe aumentar la proteína hasta un 13 o 14 % de la materia seca, es decir, 900 gramos diarios para primerizas y 1.100 gramos diarios para vacas multíparas”.

Tras un pequeño descanso, Javier López, sales manager de Kemin, retomó la jornada con la conferencia “Aminoácidos en los nuevos modelos CNCPS 6,55 y Systali 2018”. Insistió en que estos nuevos modelos de formulación dinámicos aportan mucha más precisión que los estáticos. “El modelo Systali incrementa los requerimientos en aminoácidos con respecto al modelo INRA y nos predice mejor los aminoácidos que proceden de la proteína microbiana. El modelo CNCPS 6,55 valora los aminoácidos en función de su relación con la energía y proporciona una eficiencia para cada aminoácido”, detalló. Cerró este primer encuentro el profesor Santos, quien habló de la importancia del metabolismo del calcio para la salud y la producción de las vacas, y de los efectos y recomendaciones de uso de las dietas acidogénicas.

21/08/2018 10:18

EL ESCORIAL, SEGUNDA PARADA Las jornadas continuaron los días 4 y 5 de julio en el hotel Palacio de los Infantes de El Escorial, en donde se reunieron cerca de doscientas personas llegadas de todo el mundo. Luego de que el presidente de Kemin, Stefaan Van Dyck, hiciese la apertura del evento y tras la enumeración de objetivos de la reunión, presentados por Javier Mateos, business manager de la empresa, abrió la ronda de ponencias la profesora y miembro de Agriculture and Agro-Food Canada Hélène Lapierre, quien habló sobre la ruta de la lisina desde la absorción hasta la proteína de la leche y señaló como algunas de las corrientes de investigación actuales más importantes el llegar a conocer “cuál es el uso que hace la vaca de los aminoácidos y ser capaces de entender que la utilización eficiente que se hace de los mismos puede ser variable”. La siguieron en el estrado el profesor José Eduardo Portela Santos y el product manager de Kemin Diego Martínez del Olmo, que expusieron ante el nuevo público los resultados de sus investigaciones en materia de dietas equilibradas en proteína y aminoácidos y sobre los pasos para la confirmación de la esencialidad de la lisina, respectivamente. En su turno, Fernando Valdez, vicepresidente de Kemin, explicó el papel, el desarrollo y la implementación de la lisina ruminal protegida en dietas de vacas lecheras en América del Norte e hizo alusión a las demandas actuales de los clientes: “Se está exigiendo una mejor calidad y es nuestra labor que los animales elaboren productos que respondan a las necesidades de los consumidores”, afirmó. Para finalizar la segunda jornada de conferencias, el profesor de la Universidad de Cornell Michael Van Amburgh hizo referencia al nuevo modelo CNCPS: “Todavía tenemos un par de cosas que fijar en este modelo. Estamos trabajando en ello y espero que para mediados de 2019 tengamos una versión que ya podamos compartir con el mundo”, dijo.

Martínez del Olmo, product manager de Kemin

Van Amburgh habló de las novedades en el modelo Cornell

Santos cerró el encuentro de Lugo

El vicepresidente de Kemin Fernando Valdez

Javier López durante su intervención en Lugo

La profesora Hélène Lapierre presentó sus investigaciones en El Escorial

En el último día de charlas, el profesor Santos volvió sobre el tema del impacto de la manipulación del DCAD en el preparto y, seguidamente, el product manager de Kemin Deepak Dubey se centró en cómo las nuevas tecnologías pueden ayudar a mejorar el índice de lactaciones en las explotaciones. El representante de la Unión de Productores de Caprino (Uniproca) Manuel Romero ofreció un enfoque práctico de cómo contribuye la alimentación rica en aminoácidos al rendimiento de las cabras lecheras. Por su parte, Van Amburgh dedicó su segunda intervención a hablar de la nueva información

que aporta el modelo Cornell en relación a distintos aspectos de los aminoácidos y las proteínas, tras la cual el profesor de la Universidad de Santiago de Compostela Jaime Magdalena tomó la palabra para hablar de cuáles son las expectativas de la industria lechera. La última charla corrió a cargo de la profesora Lapierre, que disertó sobre la idea de si estamos preparados para usar un enfoque factorial para equilibrar las raciones de lácteos con aminoácidos. Finalmente, a mediodía del jueves, este completo ciclo de conferencias fue clausurado por el vicepresidente de Kemin Karl de Bruyne.

Todos los vídeos de las ponencias, aquí:

vacapinta005_pub_kemin_02.indd 29

21/08/2018 10:19

A PÉ DE PISTA

XXIII CONCURSO REXIONAL DE GANDO VACÚN FRISÓN. TORRELAVEGA (CANTABRIA)

En Vaca.tv

Terceiro podio cántabro para Llinde Ariel Jordan

Vaca gran campiona, adulta campiona e mellor ubre

Torrelavega acolleu os días 7 e 8 de xullo a vixésimo terceira edición do Concurso Rexional de Cantabria, no que este ano participaron 106 animais chegados de 24 ganderías de toda a comunidade.

Xata campiona e xovenca gran campiona

xuíz encargado de escoller nesta ocasión os mellores animais do campionato foi o galego Santiago García Souto. Ao igual que aconteceu no mes de xuño nos concursos das localidades cántabras de Renedo e Treceño, a elixida como

Mellor rabaño

vaca gran campiona foi Llinde Ariel Jordan, propiedade da SAT Ceceño, de Valdáliga, que tamén obtivo os títulos de vaca adulta campiona e mellor ubre. Pola súa banda, Llera Savior Artica, da gandería Llera Her (Valdáliga), foi nomeada vaca nova campiona,

e Tezanillos Braxton Toscana, propiedade da gandería Tezanillos (Tezanos), saíu elixida vaca intermedia campiona. Tezanillos tamén foi a explotación galardoada co premio ao mellor rabaño rexional. No campionato de xatas e xovencas, os irmáns Celis

Gutiérrez, de Los Llaos, conseguiron o premio da xovenca campiona por Celis Estela Hero e a gandería Gloria Holstein (Valdáliga) alzouse cos títulos de xata campiona e xovenca gran campiona grazas a Gloria Brady Katia.

30 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_apedepista_cantabria_galego.indd 30

10/08/2018 23:45

Genética y Valor Añadido en una

marca global

Ctra. Valdefresno, 2. 24228 Corbillos de la Sobarriba. León. Teléfono: 987 213 172 pub_genex.indd 31

19/08/2018 18:36

A PÉ DE PISTA

XXIV CONCURSO DA RAZA FRISONA FEIRADEZA. LALÍN (PONTEVEDRA)

En Vaca.tv

Vaca gran campiona

Nova vitoria para Manteiga Shottle Luna, esta vez en Feiradeza A gandería Manteiga recolleu os premios de vaca gran campiona e mellor criador da competición, na cal participaron 77 animais de 18 ganderías das comarcas de Deza e Tabeirós-Terra de Montes.

alín acolleu os días 7 e 8 de xullo unha nova edición do Concurso da Raza Frisona Feiradeza, cuxo xulgamento lle foi confiado esta vez a Pol Collell, xuíz internacional de Conafe e propietario da gandería El Campgran, en Barcelona. De entre as xatas e xovencas, Collell decantouse por Baroncelle Mallinger Soraya como gran campiona. Trátase dun exemplar de 19 meses, propiedade da gandería Rato, á que anteriormente nomeou xovenca campiona. Da mes-

ma gandería procede a xata gañadora, unha filla de Brady chamada Golondrina. Ese día Rato tamén recolleu o premio de mellor criador de xovencas. Ao día seguinte, a gandería Midón fíxose co campionato de vacas novas, Casa do Rei co de intermedias e Manteiga co de adultas. Finalmente foi a vaca adulta campiona, Manteiga Shottle Luna, a merecedora do galardón de gran campiona, un título que repite por segunda vez este ano e que se suma á vitoria acadada no concurso da Moexmu.

Xovenca gran campiona

32 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_aPeDePista_Feiradeza_galego_02.indd 32

14/08/2018 21:16

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

XATAS ATA 8 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES E XATA CAMPIONA

GAÑADORA

GANDERÍA

Carballeiras Solomon Concava 3

Carballeiras (Lalín)

Baroncelle Brady Golondrina

Rato (Rodeiro)

Carballeiras Beemer Nelly

Carballeiras (Lalín)

XATAS DE 11 A 13 MESES XOVENCAS DE 14 A 16 MESES

Midon Megadelia Leomarcos

Midón (Lalín)

XOVENCAS DE 17 A 20 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Baroncelle Mallinger Soraya

Rato (Rodeiro)

XOVENCAS DE 21 A 26 MESES

Carballeiras Beemer Niura

MELLOR CRIADOR DE XOVENCAS

Carballeiras (Lalín) Rato (Rodeiro)

VACAS ATA 30 MESES

Blanco Alizee Star

Blanco (Lalín)

VACAS DE 31 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

Midon Edurne Maximus

Midón (Lalín)

VACAS DE 3 ANOS

Baroncelle Xacobeo Paula

Rato (Rodeiro)

VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

Anila Lemos Alcira

Casa do Rei (Rodeiro)

VACAS DE 5 ANOS

Anibal Royal Tina ET

Carballeiras (Lalín)

VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS , VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Manteiga Shottle Luna

MELLOR CRIADOR

Manteiga (Vila de Cruces) Manteiga (Vila de Cruces)

A gandería Manteiga recibiu, ademais, o premio de mellor criador do certame. No concurso de novos manexadores a vitoria ab-

soluta foi para o lalinense Avelino Souto, mentres que o xermadés Abel Carballo logrou a segunda posición. Na poxa celebrada no

marco de Feiradeza puxéronse á venda tres vacas, que foron colocadas por un prezo medio de 2.333 euros. A máis cotizada foi Mantei-

ga Airlift Galaxia, unha neta de Manteiga Shottle Luna adquirida pola gandería Pena Guisande (O Páramo) por 2.550 euros.

EMBRIOVET SL es un equipo veterinario especializado en servicios de transferencia embrionaria en ganado bovino de leche y de carne Le ayudamos a desarrollar el programa genético de su explotación: Diseño del programa genómico Creación de índices genéticos personalizados Asesoramiento genético completo. Programa de acoplamientos Programa de Transferencia de embriones: Flushing y transferencia o congelación de embriones Producción de embriones in vitro: OPU-FIV Comercio de embriones: Nacional Importación/Exportación

www.embriomarket.com

administracion@embriovet.com 981 791 843 649 239 488

• 2 laboratorios móviles con base en Galicia • Servicio en toda la península e islas españolas • Veterinarios especializados en tecnologías reproductivas al más alto nivel

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 33

vacapinta005_aPeDePista_Feiradeza_galego_02.indd 33

14/08/2018 21:18

A PÉ DE PISTA

Xata campiona

Vaca nova campiona

Vaca intermedia campiona

O galardón de mellor criador de xovencas foille outorgado á gandería Rato

Manteiga fíxose co premio de mellor criador

Avelino Souto, mellor manexador

Foto de familia dos participantes no concurso de novos manexadores

Manteiga Airlift Galaxia, vendida na poxa por 2.550 euros

34 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_aPeDePista_Feiradeza_galego_02.indd 34

11/08/2018 15:31

w w w. r m h m i x e r. c o m

50 años de experiencia

■■ Modelos en autopropulsados adaptados a cada necesidad

■■ Liberty 11,12 y 13 m3 ■■ VS 18,20 y 22 m3 ■■ VSL 14, 16 y 18 m3 ■■ Megamix 18 y 20 m3 ■■ Vulcan 14, 16, 18 y 20 m3 ■■ Premium 15, 17,19 y 21 m3 ■■ Mixellent 22, 24, 26 y 30 m3 ■■ Turbomix 24, 26 y 30 m3

■■ Nº 1 en tecnología Basada en la experiencia ■■ La mejor publicidad, nuestros clientes

■■ NUEVO MODELO autopropuldado LIBERTY la mejor opción para granja individual Conservando todas las ventajas la marca, presentamos los nuevos modelos de granja individual, destado por su gran rendimiento de trabajo, su bajo mantenimiento , bajo consumo y a un precio sin competencia... y como siempre en RMH sin renunciar a la calidad de trabajo, con una homogeneidad de mezcla del 99%.

■■ DISPONEMOS DE CARROS USADOS TOTALMENTE REVISADOS Y CON GARANTÍA Distribuidor zona norte y Portugal: Chantada - Lugo. Tlfs. 982 44.14.51/ 678.465.922, www.icos.es, e-mail: mmoreiras@aira.es

Distribuidor zona sur:

vacapinta005_pub_ICOS.indd 35

Talleres Delgado Serrano, S. L. El Viso (Córdoba) Tlfns. 957 127 727 / 617 317 514 email: tdelgadoserrano@hotmail.com

12/08/2018 13:08

A PÉ DE PISTA

Podio para Manteiga V CONCURSO REXIONALShottle DA RAZALuna HOLSTEIN FRISIA DE MURTOSA (AVEIRO, PORTUGAL)

En Vaca.tv

Atwood 02210, gran vencedora en Murtosa O municipio portugués de Murtosa acolleu do 12 ao 15 de xullo a quinta edición da súa Feira Agrícola, durante a que se celebrou o Concurso Rexional da Raza Holstein Frisia, un certame no que participaron un cento de animais de 14 ganderías da comarca.

xuíz asturiano Javier Freije foi o encargado de xulgar as frisonas participantes e concedeulle o título de xata campiona a Monterey 00305, de José Luciano Fonseca O. Rodrigues (Murtosa). O de xovenca campiona foi entregado a Galaxy 00782, de PucaroMilk (Aveiro), unha frisona de 22 meses que logrou converterse na gran campiona de xovencas. Entre as vacas, Freije decantouse na final por Atwood 02210, da gandería Herdeiros

de Manuel Tavares Rebimbas Sousa (Murtosa), como vaca gran campiona e mellor ubre. A súa explotación conseguiu tamén o premio de mellor conxunto, mentres que José Luciano Fonseca O. Rodrigues recolleu o de mellor criador. O traballo de Manuel Rodrigues Tavares Rebimbas foi recoñecido co premio de mellor manexador e as futuras promesas tiveron a súa propia sección para dar a coñecer os seus dotes na pista.

Xata campiona

Xovenca gran campiona

36 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_aPeDePista_murtosa_galego_02.indd 36

19/08/2018 21:15

A PÉ DE PISTA Mellor criador

DistribuiDores PArA esPAñA y PortugAl

Alta Calidad Alemana Asegurada!

la Mancha

Mellor conxunto

Cantabria

A Coruña Mellor manexador

*FiNANCiACiÓ

ses N 0% – 24 Me

Patentado en Alemania.

el autentico arrimado en espiral, no compre imitaciones

Todos os participantes da sección xuvenil

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución Portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución españa: Formada por 25 puntos de servicio

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com 08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 37

vacapinta005_aPeDePista_murtosa_galego_02.indd 37

10/08/2018 23:59

A PÉ DE PISTA

Podio para Manteiga Shottle XLIV CONCURSO-EXPOSICIÓN DELuna GANDO VACÚN DE LLANERA (ASTURIAS)

En Vaca.tv

Vaca gran campiona

Coto Seaver Vanity Fair recibe a palmada da vitoria en Llanera O recinto feiral de Llanera acolleu do 9 ao 12 de agosto a 44.ª edición do Concurso-Exposición de Gando Vacún, xulgada polo francés Franck Delagnes. Houbo competicións da raza frisona e da raza Asturiana de los Valles de tipo normal e de dobre grupa.

Gran campiona de xatas e xovencas

oto Seaver Vanity Fair, propiedade da gandería de José Manuel Álvarez Coto, converteuse na vaca gran campiona da raza frisona e Badiola Emilio Keisi, da gandería La Peña, na gran campiona de xatas e xovencas. Ao abeiro do concurso, este ano levouse a cabo por primeira vez unha poxa de gando vacún, na que se puxeron á venda 24 lotes de animais das razas frisona e Asturiana de los Valles.

PALMARÉS CATEGORÍA

XATAS DE 8 A 12 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE XATAS E XOVENCAS XATAS DE 12 A 16 MESES XOVENCAS DE 16 A 21 MESES E XOVENCA CAMPIONA XOVENCAS DE 21 A 26 MESES VACAS DE 24 A 30 MESES VACAS DE 30 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 A 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 4 A 5 ANOS VACAS DE 5 A 6 ANOS VACAS DE 6 ANOS EN ADIANTE E VACA ADULTA CAMPIONA MELLOR RABAÑO

GAÑADORA

GANDERÍA

Badiola Emilio Keisi

La Peña (Llanes)

Badiola Solomom Kurkova El Gorgoyu Rufa Mr. Nisse Badiola Bradnick Sabia Midon Edurne Maximus

José Manuel Menéndez Menéndez (Llanera) Badiola Holstein (Gozón) El Gorgoyu SC (Villaviciosa) Badiola Holstein (Gozón) Midón (Pontevedra)

Coto Seaver Vanity Fair

José Manuel Álvarez Coto (Tineo)

Otura 2017

Pozosaa Atwood Tamara Casa Pozo (Lugo) Penaguisande Xacobeo Pena Guisande (Lugo) Manteiga Shottle Luna Manteiga (Pontevedra) Badiola Holstein (Gozón)

38 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_APeDePista_Llanera_galego.indd 38

20/08/2018 16:25

Consulte finanCiaCión hasta 12 meses sin intereses Como siempre, los primeros DesDe 1975

ventilaDores ¡no perMita que el calor disMinuYa la proDuCCión De sus vaCas!

arrimaDor mezClaDor De ComiDa

robot eMpujador de forraje robot barreDor De restos • arriMa, airea Y barre fÁCilmente • reduce Y facilita tu tieMpo de trabajo en el establo

• Mejor acceso al coMedero • Mejor ingestión siMple · intuitivo · guiado seguro

• evita la fermentaCión De la ComiDa al airearla

Consulte precios sin compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

pub_elmega.indd 39

19/08/2018 21:18

A PÉ DE PISTA

Vaca nova campiona

Vaca adulta campiona

Mellor rabaño

Penaguisande Xacobeo, vaca adulta subcampiona

Badiola Defiant Megatola, vendida na poxa por 8.000 €

Xovenca campiona

Gran campiona do concurso de Asturiana de los Valles de tipo normal

Gran campiona do concurso de Asturiana de los Valles de tipo dobre grupa

40 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_APeDePista_Llanera_galego.indd 40

20/08/2018 16:27

UNIDADE DE RECUPERACIÓN DE CAMAS

A N• p nI • R•

O LÍDER TECNOLÓXICO EN TRATAMENTO E SEPARACIÓN DE XURROS

Primeiras unidades XA INSTALADAS

AVANTAXES ECONÓMICOS

OUTRAS AVANTAXES

• Non require mercar material adicional para as camas • Incremento na producción de leite • Reducción dos custos

• • • •

vacapinta005_publicidade_farminagricola.indd 41

Mellora o cow confort Baixos niveís de microorganismos Fácil manexo Disponible cada día

12/08/2018 14:07

publirreportaxe

A gran cita da raza frisona, unha vez máis a última fin de semana de setembro O recinto feiral Luis Adaro de Xixón será o escenario dunha nova edición, a 39.ª, do Concurso Nacional da Raza Frisona, cuxos campionatos terán lugar o sábado 29 e o domingo 30. A celebración deste certame desenvolverase no marco da Agropec, a Feira Monográfica do Campo e das Industrias Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras, un evento que ten como obxectivo reforzar e mellorar o sector e ao que asisten cada ano máis de 50.000 persoas. O prato forte deste encontro, o Nacional frisón, está organizado pola Confederación de Asociacións de Frisona Española (Conafe) e pola Asociación Frisona de Asturias (Ascolaf) e conta co patrocinio da Consellería de Desenvolvemento Rural e Recursos Naturais do Principado, o Concello de Xixón e o Ministerio de

vacapinta005_publirreportaxe_nacional_galego.indd 42

Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente; a Cámara de Comercio de Xixón; Caja Rural de Asturias e Caja Rural de Gijón; Central Lechera Asturiana e Divertia. DOUS DÍAS DE CONCURSO A diferenza do ano pasado, nesta edición vólvese retomar a distribución da programación en dous días. O sábado 29 sairán á pista a partir das 15:00 h as xatas e xovencas e, tras o xulgamento destas seccións, terá lugar, sobre as 18:00 h, a celebración do XVIII Campionato Nacional de Manexadores. O enfrontamento das vacas en lactación será o domingo pola mañá, dende as 10:00 h.

Xavier Álvarez Lastra (á dereita), na última escola de xuíces celebrada en Galicia

Como novidade, esta mesma fin de semana levarase a cabo o Concurso Nacional da Raza Parda, que dará comezo ás 15:00 h do domingo. Tanto este como o da raza frisona serán xulgados polo xuíz galego Xavier Álvarez Lastra.

14/08/2018 21:13

a c t u a l i da d e

De esquerda a dereita, Rafael Méndez, Manuel Antelo, José Carlos Vega, María Pose e Carlos Pérez

O XXVII Concurso da Raza Frisona de Galicia celebrarase en Santa Comba no mes de novembro Santa Comba acolleu o día 3 de xullo a presentación da 27.ª edición do Concurso Autonómico da Raza Frisona Fefriga 2018, que terá lugar nesta localidade coruñesa os días 23, 24 e 25 de novembro.

s presidentes de Africor Lugo, Africor Coruña e Africor Pontevedra foron os encargados de dar a coñecer o programa provisional da competición. O día 23 producirase a entrada do gando, o día 24 desenvolveranse os concursos de xatas, xovencas e vacas e o día 25 competirán os novos manexadores. Na última xornada tamén terá lugar a entrega das distincións honoríficas de Fefriga.

Os tres presidentes –José Carlos Vega (A. Lugo), Manuel Antelo (A. Coruña) e Rafael Méndez (A. Pontevedra)– animaron a todos os gandeiros de Galicia a participar, se ben Antelo lles fixo unha petición especial aos coruñeses por ser esta a primeira vez que se leva a cabo nesta provincia despois de moitos anos. A alcaldesa de Santa Comba, María Pose, subliñou a grande importan-

AgroBank

cia do vacún de leite neste municipio e manifestou o apoio institucional do Concello para a organización do evento. Nesa mesma liña interveu o concelleiro de Medio Rural, Juan Carlos Pérez, quen asegurou que o obxectivo é sempre “apoiar o sector gandeiro”. Na presentación tamén se instou ás casas comerciais a que colaboren co patrocinio das diferentes seccións do certame.

A idea de Fefriga é que, a partir de agora, o Concurso da Raza Frisona de Galicia continúe celebrándose cada dous anos no marco da feira Cimag-Gandagro, tal e como teñen asinado por convenio coa Fundación Semana Verde, organizadora deste evento bianual, e os anos que non teña lugar deste xeito organizarase de maneira rotatoria nalgún concello das provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 43

vacapinta005_aPeDePista_regionalGalicia_galego.indd 43

20/08/2018 19:41

SAT CAMPÓN, PIONEIROS NO MUXIDO CON ROBOT Esta granxa, situada en Santillán, ás aforas de San Vicente de la Barquera, foi a primeira explotación cántabra na que se instalou un robot: levan dende 2003 traballando con muxido robotizado. En 2010 instalaron o segundo (o primeiro de Lely) e, tres anos despois, substituíron o máis antigo por un novo Lely, o cal lles permitiu volver unificar a granxa.

“Agora mesmo estamos batendo os nosos propios récords”, din David e José Ángel, que calculan que para finais de ano terán entregados arredor de 1,7 millóns de litros de leite. Debido a isto, contan que, se os seus fillos queren seguir co negocio, terán que pensar en ampliar, xa que están ao máximo das súas capacidades: “Estamos no tope tanto cos dous robots como coas instalacións que temos neste momento”. Ademais, falando de como está a ser a vellez do robot, dende a SAT Campón aseguran que se trata dun proceso simple: “Non é complicado. As pezas destes robots non levan moito desgaste, logo os cambios e o mantemento son sinxelos”.

A SAT Campón é propiedade dos irmáns David e José Ángel Roiz Suárez, e nela teñen a maiores dous empregados. Teñen en muxidura uns 130 animais cunha media de produción que supera os 40 litros por vaca e día. A ración ten un custo de entre 5,8 e 6 euros/vaca/día e consiste en 1 kg de palla, 10 kg de silo de raigrás, 10 kg de silo de millo, 8 kg de mestura de fariñas e 5 kg de media de concentrado no robot. Son socios de Central Lechera Asturiana, compañía á que venden o leite e á que, na actualidade, están entregando máis de 5.000 litros diarios.

A EXPERIENCIA COS LELY ASTRONAUT En Campón estiveron durante tres anos coa explotación dividida debido a que traballaban con dous robots de distintas marcas. En 2013 adquiriron o segundo robot Lely e, deste xeito, puideron deixarlles tráfico libre aos animais para que entrasen nun robot ou noutro indistintamente: “Así, as vacas están máis tranquilas, poden facer o que queiran e non teñen case necesidade de estar na sala de espera antes do muxido”, explican.

vacapinta005_publirreportaje_lely_galego.indd 44

OuTROS PRODUTOS LELY EN CAMPÓN A maiores dos dous robots de muxido, nesta granxa tamén contan con outros produtos Lely, como a báscula e os colares de ruminación e celo, e incorporan ademais o Lely Pura, “un engadido ao robot que consiste en que entre vaca e vaca entra un chorro de vapor a 168 ºC que mata todas as bacterias que haxa, polo que impides que se transmita a mamite e que haxa contaminación”, explica José Ángel. En relación ás vantaxes tras a instalación dos robots, os irmáns Roiz aluden á mellora na calidade de vida: “Non necesitas estar amarrado sempre aos mesmos horarios e, cando pasas aos tres muxidos, ese terceiro cremos que se fai con moito menos traballo e sen necesidade de man de obra extra”. Para eles, o terceiro muxido é clave porque é onde obteñen a maior rendibilidade.

A SAT Campón en vídeo, aquí:

EN RETROSPECTIVA Botando a vista atrás, destacan a fiabilidade, o servizo e o bo mantemento que recibiron ata o de agora e explican que, malia que o cambio foi grande, este resultoulles máis que satisfactorio. “A experiencia que temos é a dun muxido moi eficaz, moi rápido e co que as vacas se senten cómodas”, din e, ao respecto da produción, engaden: “Fomos aumentando progresivamente o fluxo de muxido, o que fixo que puidésemos ir traballando cada vez con máis vacas e producindo máis leite”.

12/08/2018 13:07

ES14001-DE

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes. Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

vacapinta005_publirreportaje_lely_galego.indd 45

ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

12/08/2018 13:07

31-Jan-14 09:19:30

na granxa

GANDERÍA CARRO SL. MESÍA (A CORUÑA)

En Vaca.tv

Cando o traballo deixa de ser obriga e se converte en pracer Falar da familia Carro é falar de amantes da raza frisona e da gandería de vacún de leite. De sobra coñecidos no sector pola súa participación en concursos morfolóxicos, o seu presente baséase na optimización da produción dos seus animais a través da eficiencia alimentaria e do benestar.

Localización: Boado (Mesía) N.º total de animais: 242 Vacas en muxidura: 120 Empregados: 2 Media de produción actual: 37 litros vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,75 % Porcentaxe de proteína: 3,25 % RCS: 110.000 cél./ml Bacterioloxía: < 10.000 ufc/ml ICO: 2.306 Cualificación morfolóxica: 82,6 Superficie agrícola: 52 ha IPP: 395 días Taxa de preñez: 33 % Prezo do leite: 0,29 €/kg + primas + IVE

ara visitar esta gandería hai que viaxar ata a parroquia de Boado, no concello coruñés de Mesía. Alí nos reciben José Manuel Carro; a súa muller, Flor Iglesias, e as súas fillas Vanesa, Alejandra e Cristina, que están ultimando os quefaceres da mañá para poder charlar un anaco con nós. Os seus principios de traballo aséntanse en tres piares básicos: por un lado, a xenética e o benestar do rabaño e, por outro, a eficiencia alimentaria. Para iso resúltalles fundamental conseguir forraxes de calidade e en canti-

José Manuel Carro; as súas fillas, Alejandra, Cristina e Vanesa –co seu fillo Hugo–, e a súa muller, Flor

dade, malia ter unha superficie agrícola limitada para o número de cabezas actual: 120 vacas en lactación, 102 animais menores de 24 meses e, aquel día, 20 vacas secas. A familia Carro está convencida de que para o negocio do leite a raza que mellor se adapta é a frisona. En canto ao sistema de produción, apostan polo intensivo dadas as súas circunstancias particulares e, tamén, debido ás esixencias do mercado. Desde que na década dos setenta os pais de José Manuel introduciron as primeiras frisonas –tres procedentes do Canadá e outras tres de Inglaterra–, moitas cousas cambiaron e evolucionaron: o paso do pastoreo ao intensivo, o traslado ás instalacións actuais, o incremento da calidade xenética dos animais, a volta á sala de muxido despois da experiencia co robot, o desenvolvemento da xestión técnica e económica… Ao longo destes anos tiveron a oportunidade de aprender, de superarse e de mellorar, un pro-

46 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_naGranxa_carro_galego_02.indd 46

12/08/2018 08:33

na granxa

- Ahorro de hasta un 90% en cimentación - Menor estrés térmico

Moxen nesta sala de 20 puntos en paralelo

ceso que continúa o seu curso xa coa terceira xeración –Vanesa, Alejandra e Cristina–, as cales, pese a non estar incorporadas de forma oficial, colaboran na explotación sempre que os seus respectivos empregos e estudos llelo permiten. A tempo completo traballan nela tres persoas: José Manuel e dous empregados, aínda que na actualidade un deles está de baixa.

Interior do establo de produción

DE SALA AO ROBOT E DO ROBOT Á SALA No ano 2005 iniciaban unha nova etapa coa instalación dun robot de muxido. Pensaban que esta tecnoloxía lles simplificaría as tarefas, pero non foi así. “Tiñamos que dedicarlle moitísimas horas, pola noite había avarías e polo día tiñamos que estar continuamente arrimando vacas, sen poder facer ningunha outra cousa; entón, en canto puidemos, decidimos volver á sala”, explica José Manuel. En 2015 estreaban unha nova sala de 20 puntos en paralelo e facíano con tres muxidos ao día para incrementar a produción, pero, posteriormente, debido á baixa dun dos operarios, tiveron que volver aos dous e así seguen por agora. A media de produción actual é de 37 litros por vaca e día, cun 3,75 % de graxa, un 3,25 % de proteína e un reconto celular de 110.000 cél./ml.

BENESTAR ANIMAL CERTIFICADO Este verán dábase a coñecer publicamente a noticia de que Leche Pascual obtiña o certificado Aenor de Benestar Animal para as súas 348 granxas provedoras de leite, entre as que se ato-

pa esta gandería. Este selo garante o cumprimento dos requisitos de benestar establecidos no referencial europeo Welfare Quality, que se agrupan en catro principios fundamentais: boa alimentación, bo aloxamento, bo estado de saúde e comportamento adecuado para as necesidades da especie. “Para nós este certificado é algo que che demostra que estás facendo ben as cousas no tema de benestar. Desde o punto de vista económico de momento non nos repercute en nada, pero se a empresa é capaz de vender máis leite por este motivo, mellor, así nós non teremos que andar como andamos estes últimos anos, que non podiamos producir porque non había onde vender”, reflexiona José Manuel. No contrato anual que teñen asinado con Pascual establécese un prezo base de 0,29 €/kg máis primas. Reciben 40 €/t por décima de graxa, outros 40 €/t por décima de proteína e 12 €/t por volume de entrega (neste apartado inclúese a dobre A: menos de 200.000 cél./ml e menos de 15.000 ufc/ml). A maiores está a certificación de calidade e seguridade alimentaria propia da empresa, pola que obteñen 0,90 céntimos en litro.

- Gran aislamiento y luminosidad - Ventilaciones automáticas - Mejores condiciones internas

NUEVO DISTRIBUIDOR EN ANDALUCIA

Poligono Industrial de Somonte C/Mª Glez “La Pondala” Nº 41 CP 33393 Gijón Asturias Tlfn: + 34 985 303 752 Info@easy-covering.com

www.easy-covering.com

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 47

vacapinta005_naGranxa_carro_galego_02.indd 47

20/08/2018 16:30

na granxa As vacas de leite comen 23 kg de materia seca e a eficiencia alimentaria é de 1,59

José Manuel: “Para nós este certificado é algo que che demostra que estás facendo ben as cousas no tema de benestar animal”

ATENCIÓN Á EFICIENCIA ALIMENTARIA Hai preto de dous anos tiveron un grave problema de mamite causado pola bacteria Prototheca spp., que lles causou moitas baixas no rabaño e importantes descensos na produción. Desde aquela enfocáronse cara á potenciación da inmunidade mediante a subministración de altos niveis de vitaminas tanto ás vacas secas coma ás de leite: “Empregamos correctores que teñen moita vitamina E e moito selenio, minerais quelados sempre, que son máis eficientes, xa que nós miramos moito a eficiencia alimentaria, é dicir, a relación entre os quilos de materia seca inxeridos e os quilos de leite entrega-

dos, corrixidos a un 3,5 % de graxa e a un 3,2 % de proteína”, explica Vanesa. A pesar de que fan o carro dúas veces ao día para que a ración lles resulte máis apetecible, non son capaces de que as vacas coman máis de 23 kg de materia seca, o cal lle achacan á falta de espazo, xa que non teñen cornadizas para todas. Con todo, a eficiencia alimentaria sitúase en 1,59 no que vai de 2018. Outro índice ao que lle prestan moita atención é o IOFC –en español ISGA–, que compara os ingresos sobre os gastos de alimentación. “O ideal é estar entre un 40 e un 60 % e nós estamos nun 57 %”, di. Na gandería Carro elaboran tres racións unifeed diferentes: a de vacas de produción, a de secas e a de xovencas.

A de produción leva 35 kg de silo de millo, 4 kg de alfalfa, 9 kg de bagazo de cervexa, 2 kg de fariña de millo, 2,5 kg de soia e 1,5 kg de núcleo. “O núcleo é o que leva os correctores e os minerais porque, ao traballar con materias primas e non con concentrado feito, hai que metelos á parte”, aclara Vanesa. O custo desta ración é de 4,60 €/día. A das xovencas a partir dos 8 meses leva 9 kg de silo de millo, 4 kg de palla, 4 kg de bagazo, 1,5 kg de soia e 100 gramos de corrector, e o seu custo ascende a 1,30 €/día. A ración das secas inclúe 8,5 kg de silo de millo, 6,5 kg de palla, 5 kg de bagazo, 1 kg de soia e 300 gramos de corrector. Neste caso, o seu custo é de 1,80 €/día. O seu cultivo principal é o millo. Dedican 40 hectáreas á produción deste cereal forraxeiro e obteñen entre 50 e 70 t/ha. En cambio, a produción de herba non lles chega para todo o ano para as vacas de leite –teñen 10 ha con raigrás inglés permanente– e, a fin de evitar cambiarlles a ración cada temporada, optan por mercar alfalfa. Eles mesmos se encargan das tarefas agrícolas, excepto da campaña de ensilaxe do millo, que lle contratan a unha empresa externa. Case toda a maquinaria a teñen en sociedade con outros dous gandeiros da aldea, cos que tamén se axudan mutuamente para a realización destes labores.

48 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_naGranxa_carro_galego_02.indd 48

12/08/2018 08:33

Soluciones Solucionesmodernas modernaspara para proSoluciones modernas parapropro- S fesionales fesionales de de la la cría cría de de terneros terneros fe fesionales de la cría de terneros

Ganar tiempo y flexibilidad

Más prestación

Terneros sanos

Trabajo más ligero

a r a p s a r o d a v o n n i eId as s terneros u s y www.holm-laue.com usted Ganar Ganar tiempo tiempo y y flexibilidad flexibilidad

Más Más prestación prestación

Terneros Terneros sanos sanos

Trabajo Trabajo más más ligero ligero

Reducción de gastos

Reducción Reducción de de gastos gastos

s apraara roarsap o d d a a v v o o nn IdIedaesaisnin sussutsetrenrenreorsos yy www.holm-laue.com www.holm-laue.com usutsetded

Moorweg 6 • 24784 Westerrönfeld, Alemania • Teléfono: +49 4331 20174 - 0 • Correo electrónico: info@holm-laue.de

Moorweg Moorweg 6 • 24784 6 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania • Teléfono: • Teléfono: +49+49 4331 4331 20174 20174 - 0 •-Correo 0 • Correo electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de

Delegado: Miguel Sá +351 919 028 774 • Distribuido por: Frior 981774500 / Cosmolabor +351 964 139 487

pub_holm_laue_galego.indd 49

21/08/2018 13:52

na granxa

Enfocáronse cara á potenciación da inmunidade dos animais mediante a subministración de altos niveis de vitaminas

As xatas ata os 10 meses están en cama quente de palla

MANEXO E ALIMENTACIÓN DA RECRÍA

No establo de produción limpan con arrobadeira arrastrada automática

ORGANIZACIÓN DO GANDO E BENESTAR No establo de produción, que data de 1995, teñen 115 cubículos e 82 cornadizas que, como diciamos antes, lles resultan insuficientes para o actual número de animais. Noutro establo aloxan as secas e a recría. Para as becerras ata os 10-12 meses teñen cama quente de palla. A partir desa época pasan a unha zona de estabulación libre con cubículos. Permanecen no lote de inseminar ata que lles diagnostican a preñez e logo pasan ao de preñadas ata os sete meses, momento no que se xuntan coas secas. Para os cubículos optan por cama de area, que consideran un sistema barato e óptimo para a saúde do ubre. En cambio, recoñecen que ocasiona problemas de sedimentación na fosa, que desgasta moito as arrobadeiras e que vai supoñer un problema futuro para os campos. Límpanas varias veces ao día e énchenas todos os martes.

Debido ao brote de Prototheca spp. que sufriron hai dous anos, aínda non se atreveron a implantar o secado selectivo, pero aseguran que os antimamíticos son uns dos poucos antibióticos que usan por sistema, xa que coa potenciación da inmunidade a través da alimentación evitan moitos problemas tanto no posparto como de reprodución. Para contrarrestar as altas temperaturas e a humidade relativa teñen instalados varios ventiladores con agua na nave e na sala de espera, que se activan automaticamente cando é preciso. Tamén dispoñen dun sistema de aspersión de auga enriba das cornadizas, que accionan de forma manual cando os ventiladores se poñen en funcionamento ou incluso antes. Ademais, na nave de produción tiraron varias filas de bloques, que substituíron por redes que soben e baixan para mellorar a aireación do seu interior.

A subministración do calostro no menor tempo posible, coa temperatura adecuada e sen contaminar é outro dos aspectos que máis coidan nesta explotación. Non son moi partidarios da sonda, pero se na primeira toma os animais non son capaces de mamar un mínimo de dous litros si que a empregan. Durante os catro primeiros días reciben leite da nai e logo doutras vacas. Este leite é arrefriado nun tanque intermedio e, para dárllelo, quéntano cunha resistencia a 42 °C. Desde a primeira semana ata os 3045 días proporciónanlles catro litros á mañá e catro á tarde. A partir de aí, algo antes ou algo despois en función do peso, empézanllelo a rebaixar progresivamente ata a desteta. “Estamos metidos nun programa de pesadas; entón, cando chegan aos 90 quilos de peso e aos dous quilos de consumo de penso retirámoslles o leite”, explica Vanesa. “A ganancia media diaria das xatas é de 800 gramos e a media de días á desteta, de 62. Tamén as medimos todas desde que nacen ata 15 días despois do parto”, engade. O penso téñeno a discreción desde o terceiro día de vida e a palla introdúcenllela despois da desteta. Niso consiste a súa alimentación ata os seis meses, que pasan a comer do carro das vacas de leite, e con oito empezan a consumir a súa propia ración unifeed. En canto á organización, ata a desteta permanecen en boxes individuais a carón da nave da recría. Logo vanse agrupando en diferentes lotes en función do tamaño ata que con dez meses os trasladan ao lote de inseminar. Cómpre destacar que o establo ten saída a unha zona de terra onde poden estirar as patas.

50 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_naGranxa_carro_galego_02.indd 50

20/08/2018 16:43

SOUND SYSTEM

MIRABELL SOUND SYSTEM ET TL SILVER X SUPERSIRE X SHOTTLE

GTPf +4273 GTPI +2744 GLPI +3234 eL n.º 1 aL mejor PrecIo mucha Leche con aLTas caLIdades Vacas muy LonGeVas y semen muy fÉrTIL

SNEAKER

AL. CE MERID. SNEAKER TV TL TY MERIDIAN X ATWOOD X MAC n.º 1 a TIPo Probado con 213 hIjas show TyPe con mucha Leche 1198 kG TIPo 3,54 ubres 3,29

a2a2 BeTA cASeíNA

semen muy fÉrTIL

VANHALEN

GARIONI RYL VANHALEN TV TL TY MONTROSS X MCCUTCHEN X OBSERVER

GTPI +2611 GLPI +3134

a2a2 BeTA cASeíNA

Leche, caLIdades y TIPo aLTa ferTIdad deL semen!!!

Noel Balsa 619 760 916 ~ Diego Santos 664 833 372 ~ Ivan Torrado 650 894 565 Antonio Folgueira 663 322 417

Semenzoo España vacapinta005_semenzoo_galego.indd 51

~ www.semenzooitaly.it 19/08/2018 21:20

na granxa

Vanesa: “Non vale de nada ter 15.000 litros de media se tes que meter 15 quilos de penso, xa que o que che deixa os cartos son a eficiencia e as calidades”

PRINCIPAIS DATOS REPRODUTIVOS A día de hoxe están destinando toda a recría a repoñer as baixas do rabaño, pois aínda se están recuperando do brote de mamite de 2016. Noutras épocas si que teñen vendido animais con certa regularidade, habitualmente xovencas paridas, incluso nalgunha ocasión participaron na poxa de Boimorto. A elevada taxa de reposición dos anos 2016 e 2017 fixo que empezasen a usar seme sexado, que agora empregan de forma habitual tanto en xovencas como en vacas ata a segunda cubrición. A taxa de detección de celos é do 67 %. “Desde que traballamos con niveis altos de vitaminas nas secas, o primeiro celo véselles antes e mellor. A partir de aí ímolas vixiando cada tres semanas e inseminamos a celo visto; non adoitamos usar prostaglandinas nin sincronizar nada”, manifesta Vanesa. Pero non sempre foi así. Antes sincronizaban case por rutina e facíanlles a primeira inseminación aos 55 días despois do parto; agora, dado que perdían produción nas xovencas, decidiron alongar o período de espera voluntario (xa se incrementou ata os 68 días e prevén que aumente aínda máis). “Ao inseminar tan cedo chegaban ao momento do secado con 37, con 40 litros... e por iso tomamos a decisión”, di. Ademais, os datos dos primeiros seis meses de 2018 reflicten que, ao aumentarlles os días de espera, as vacas preñan mellor; un 47 % faino á primeira inseminación.

A media de días á desteta é de 62

Estas dúas xatas competirán no concurso nacional a finais de setembro

No último ano a porcentaxe de vacas preñadas foi do 58 % e o intervalo medio entre partos, de 395 días. A taxa de preñez sitúase no 33 %. Ás xovencas practícanlles a primeira inseminación cando superan os 400 kg de peso, nunca antes, o que se vén producindo arredor dos 13 meses. Así, a idade media ao primeiro parto sitúase nos 23. A media de inseminacións por preñez é de 1,83 nas vacas e de 1,48 nas xovencas. Co implante de embrións non tiveron moita sorte e levan xa tres anos sen comprar. Non obstante, si que adoitan facer algún flushing en vacas da casa, de feito este ano xa fixeron dous, que é o tope que teñen establecido. Dunha sacaron seis embrións, colocáronos todos e empreñaron catro. Da outra sacaron nove, catro foron para a gandería Rey de Miñotelo –a femia da

que proceden foi comprada a medias nunha poxa– e os outros cinco colocáronos en vacas do seu rabaño, conseguindo catro preñeces.

XENÉTICA O gusto da familia Carro polos animais de concurso fai que aposten sempre polo tipo. Vanesa é a encargada de seleccionar os touros e na súa escolla di que non prima o ICO nin as calidades nin a produción: “En contadas ocasións podo usar algún exemplar destacado con moito ICO, pero poden ser dez doses ao ano; o 70 % das vacas son fillas de touros de tipo”. Cabe destacar que están xenotipando algunhas xatas, pero só para coñecer o seu índice de tipo.

52 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_naGranxa_carro_galego_02.indd 52

20/08/2018 16:45

Biocélula higienizadora: la alternativa real a la arena CALIDAD CONSTANTE El sistema de control electrónico de la biocélula asegura la higienización del material a través de un proceso de pasteurización.

AHORRO FINANCIERO El ahorro obtenido al reciclar y aprovechar la parte solida del purín frente a la utilización de los materiales tradicionales de encamado (arena, paja, serrín, etc), permite amortizar los gastos de inversión en pocos años. GESTIÓN MEJORADA Y ECONÓMICA DEL PURÍN La cantidad de purín que se maneja, se ve reducida debido a que se eliminan los materiales tradicionales empleados por las camas. Se facilita el cumplimiento de las nuevas normativas medioambientales.

VACAS SALUDABLES El material resultante es muy confortable y con una baja carga bacteriana consiguiéndose un elevado nivel de cow confort.

NO ES NECESARIO UN ALMACÉN El material higienizado es producido diariamente para su inmediata aplicación en las camas.

FÁCIL DE UTILIZAR La maquina es fácil de utilizar gracias a su sencillo sistema de control a través de la pantalla táctil, ordenador o teléfono móvil.

CARACTERÍSTICAS TÉCNICAS � 3 modelos: nos adaptamos a diferentes tamaños de granja. � Producción: hasta 20 Tn/día de sólido higienizado. � Higienización: se garantiza la pasteurización (1 hora a 70ºC). � Secado: entre un 40-55% de materia seca (mediante el ajuste HRT). � Bajo consumo de energía. Consumo máximo 6,5kW.

En vídeo

Un caso real: Aldapa SC (Urritzola-Galain. Navarra)

DISEÑO Y EQUIPAMIENTO DE NAVES GANADERAS El especialista en bebederos

Polígono Comarca 2 Calle A 17 31191 Barbatáin, Navarra (España) T 948 983 390 www.etxeholz.net etxeholz@etxeholz.net

vacapinta005_publicidade_etxeholz.indd 53

12/08/2018 14:10

na granxa

Vanesa: “Un ten que vir traballar contento e que che gusten os animais que tes no establo”

As irmás Carro e o cativo da familia xunto a Casa-Nova Sony McCutchen 1019, gran campiona de xovencas nacional 2015 e 2016

Non seleccionan por ICO; en cambio, teñen unha boa eficiencia alimentaria, aínda que Vanesa recoñece que “nos touros de tipo é moi difícil de encontrar”. Porén, ela ten claras as súas preferencias: “Un ten que vir traballar contento e que che gusten os animais que tes no establo. Se unha vaca dá 70 litros, pero ao ubre lle fai boa falta, é gorda, fea e redonda, non nos gusta, e hai anos xa que nos demos conta de que nunca máis produción é máis rendibilidade. Non vale de nada ter 15.000 litros de media se tes que meter 15 quilos de penso, xa que o que che deixa os cartos son a eficiencia e as calidades; por iso traballamos con aditivos na ración que nos axudan a conseguilas; e non temos altas producións, pero é que a inxestión de materia seca tamén é reducida”. Empregan unha gran cantidade de sementais. “Agora mesmo pode haber no tanque doses de 20 touros distintos, traballamos sempre así”. As empresas de seme propóñenlles acoplamentos e Vanesa tenos en conta polo tema da consanguinidade, pero logo decide se os segue ou non.

ENTUSIASMO POLOS CONCURSOS A pesar de que estas competicións non lles supoñen ningún beneficio máis alá do desfrute persoal e dos recoñecementos que poidan obter pola calidade dos seus exemplares, asegura José Manuel que participar en concursos morfolóxicos “é a segunda gratificación que recibe un gandeiro de frisón despois do ingreso que che fai a central leiteira a fin de mes”. “A motivación é ir vendo que vas na boa dirección cando elixes os touros e mais as femias para facer familias. É case como unha certificación nese sentido”, admite. “Un vai por superarse, por intentar ter mellores animais e porque, canto mellor o fagas, mellor vai ser para ti”, engade Vanesa. Preparar animais para competir en concursos cada vez máis profesionalizados require un esforzo que comeza moitos meses antes de saír á pista. Despois da desteta, Vanesa, Alejandra e Cristina elixen as xatas que máis lles gustan e apártanas do resto. “Separánse desde moi pequenas porque desde que proban o carro logo cústanos moito adelgazalas”, conta Vanesa. En realidade, estes animais teñen unha alimentación totalmente distinta á do resto. As becerras unicamente comen palla longa a discreción e 2 kg de penso ao día repartidos entre a mañá e a tarde. Ás vacas danlles 5 kg de ración unifeed, 12 kg de penso e unha mestura de avea e alfalfa longa a discreción.

O proceso de doma comeza co tractor e logo, cando xa están máis acostumadas, é Cristina quen as pasea á man para lograr esa relación de complicidade entre manexadora e animal a fin de que os resultados na pista sexan os esperados. Tamén é ela a encargada de lavalas e pelalas unha vez á semana, ou incluso máis veces a medida que se achega o encontro. A próxima cita é o concurso nacional, que se celebrará a finais de setembro en Xixón e no que participarán con dúas becerras e dúas vacas. Posteriormente, en novembro, terá lugar unha nova edición do rexional galego, para o que xa teñen separados dez exemplares. En breve saberemos os resultados de ambos os certames. O que si xa sabemos é que ganas, ilusión e agarimo polos seus animais non lles van faltar, así que desde a redacción de Vaca Pinta só nos resta desexarlles moita sorte.

O FUTURO DA GANDERÍA Non hai dúbida de que as irmás Carro son unhas apaixonadas da gandería de leite. As tres recoñecen que lles gustaría darlle continuidade á explotación familiar, pero de momento prefiren buscar a vida fóra, xa que consideran que é a única maneira de formarse e aprender. Vanesa e Alejandra xa remataron as súas carreiras e ambas teñen empregos relacionados coa súa formación; Cristina está estudando Enxeñería Agrícola e despois quere seguir os pasos das súas irmás maiores. Do que si están convencidas as tres é de que a granxa ten que manterse viva. Así o reitera Vanesa: “Non sei se comigo, con Cris, con Ale ou coas tres, pero teño claro que isto vai seguir. Aínda que teñamos outra ocupación fóra, intentaremos buscar a alguén que traballe aquí, aínda que nós veñamos apoiar, igual que o facemos agora”. A súa ilusión é facer un establo de produción novo para poder aumentar algo máis o rabaño e, sobre todo, que as vacas estean máis cómodas. Oxalá o futuro lles permita facer realidade os seus soños e que as xeracións vindeiras da familia Carro sigan sendo gandeiras.

54 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_naGranxa_carro_galego_02.indd 54

20/08/2018 16:57

GEA DairyProQ La La revolución revolución en en salas salas rotativas. rotativas. La La sala sala de de ordeño ordeño robotizada robotizada de de alto alto rendimiento rendimiento GEA. GEA. Un Un proceso proceso de de ordeño ordeño seguro, seguro, rápido, rápido, suave suave yy completo completo con con aplicación aplicación de de selllado selllado en en un un sólo sólo paso. paso. El Elsistema sistemade deordeño ordeñototalmente totalmenteautomatizado automatizadode deDairyProQ DairyProQha hasido sido específicamente específicamentediseñado diseñadopara parahacer hacersus susprocesos procesosde detrabajo trabajotan tansimples simples como comosea seaposible posiblecon conlalamínima mínimamano manode deobra obranecesaria. necesaria. Sus Susvacas vacasdisfrutan disfrutande delalacomodidad comodidaddel delordeño ordeñoautomático automáticoyyusted usted reduce reducecostes costesaumentando aumentandolalacalidad calidadde deleche leche

vacapinta005_publicidade_gea.indd 55

19/08/2018 21:25

Equipos GEA en el norte de Portugal

gea.com

Viajamos al norte de Portugal para conocer las tendencias del mercado en cuanto a equipos de ordeño y para ello hablamos con Avelino Oliveira, gerente de Gondimil, empresa distribuidora de GEA en esta parte del país. António Carreira y Jorge Azevedo son dos de sus clientes y han mejorado sus granjas con la adquisición de diferentes sistemas de ordeño. Hemos hablado con ellos para que nos cuenten su experiencia con los equipos GEA, y con Luis Reis, comercial de Gondimil, para conocer los equipos con más futuro en esta zona.

ANTÓNIO CARREIRA

ondimil ofrece a sus clientes un servicio integral, desde la planificación hasta la instalación de los equipos, además del posterior servicio posventa con asistencia y mantenimiento de sus productos. En este sentido, Oliveira destaca que “pensamos en la comodidad de nuestros clientes y en el bienestar animal, así todos conseguiremos un mayor rendimiento y la agricultura de nuestro país caminará en la buena dirección”. La profesionalización y modernización de las granjas es cada vez mayor, “desde que comenzamos a introducir la informatización en la ganadería y la agricultura vemos que la mejoría es substancial, todos los clientes confirman que empezaron a ganar más dinero, a tener más rentabilidad”, subraya. Estar en la vanguardia de este tipo de tecnología es uno de sus principales objetivos y piensa que “el futuro va a ser el robot, con los años ha evolucionado mucho y libera en gran medida al ganadero, ofrece mucha calidad de vida. El robot GEA está muy bien pensado, muy bien estructurado, y va a ser el futuro”.

vacapinta005_publirreportaxe_geaGondimil_galego.indd 56

Explotación: António Carreira Campos (Vila Nova de Famalicão) Sistema de ordeño: sala paralela 8x2 Vacas en total: 230 Vacas en producción: 100 Media de producción: 10.200 litros/vaca/año Grasa: 3,70 % Proteína: 3,20 % RCS: 150.000 Venta de leche: 0,32 €/l (precio base) ¿Qué sala tenía antes y cuándo instaló esta nueva sala? Tenía una sala de 4 puntos y hace siete años invertí en esta nueva explotación con una sala de ordeño nueva, una paralela 8x2. ¿Qué diferencias ha notado con el cambio? Sin duda, en la calidad de la leche, en el recuento de células somáticas y en temas de mamitis tuvimos una reducción drástica. La calidad del ordeño es mucho más rápida, las pezoneras ordeñan mejor, el estado general del pezón de la vaca también es mejor. Además, con la utilización de los podómetros hemos notado mejora también en los registros, hacemos control de la actividad de los animales y nos permite detectar los celos a tiempo para hacer las inseminaciones en el momento ideal. ¿Por qué se decidió por GEA? Porque es una marca de referencia y tiene mucha calidad. Con Gondimil ya había trabajado antes y por eso continuamos.

20/08/2018 17:03

JORGE AZEVEDO

Explotación: Aromas da Planície (Vila Nova de Famalicão) Sistema de ordeño: sala espina de pescado 6x2 Vacas en total: 250 Vacas en producción: 100 Media de producción: 35 litros/vaca/día Grasa: 3,60 % Proteína: 3,17 % RCS: 230.000 Venta de leche: 0,32 €/l (precio base) ¿Qué sala tenía antes y cuándo instaló esta nueva sala? Teníamos una sala de 12 puntos, cuando se estaban ordeñando las seis de un lado, lavábamos las otras seis. Nosotros iniciamos la actividad aquí hace tres años el día 9 de julio. ¿Por qué se decidió a cambiar de sala? Porque la anterior estaba muy vieja y ya nos funcionaba muy mal. ¿Por qué se decidió por GEA? Nos decidimos por esta sala porque visité una que ya estaba trabajando, me gustó mucho y decidí que era esta la que quería. Básicamente fue por eso y ahora nos cambiamos para aquí porque el establo donde estábamos no tenía las mejores condiciones e hicimos todo nuevo. Mi padre ya era cliente del distribuidor GEA en esta zona, Gondimil, siempre nos ha ido bien con ellos y entonces mantuvimos la relación. ¿Qué diferencias ha notado con el cambio? Muchas. La otra sala era oscura, apretada, los aparatos de ordeño caían continuamente. La otra sala nos daba mucho trabajo, estaba muy mal. En esta las pezoneras no caen, las vacas salen y entran muy bien. Ordeñamos cien vacas en poco más de una hora o una hora y cuarto. No tiene nada que ver, es una diferencia brutal. ¿Tiene algún equipo más GEA? Tenemos el tanque, el sistema informático que nos ofrece todos los datos que conseguimos en el ordeño y tengo cuatro boxes de alimentación. A través de los podómetros hacemos control de la cantidad de alimento que comen las vacas: a aquellas que no comen la ración máxima, según su producción les proporciona más y a las que ya han comido lo que les corresponde no les suministra nada. En cuanto al futuro, ¿piensa en crecer? Yo pienso que sí, simplemente es aumentar el tiempo en el ordeño y nada más. En la anterior sala tardaba el doble de tiempo, como es lógico.

vacapinta005_publirreportaxe_geaGondimil_galego.indd 57

Luis Reis, comercial de Gondimil, en la sala rotativa de 24 puntos de la explotación Paisagem Natural (Barcelos)

LUIS REIS ¿Cuáles son las características principales de esta sala rotativa? Con esta sala rotativa de 24 puntos se consigue un rendimiento alto del ordeño, es adecuada para aquel productor que quisiera hacer el trabajo rápido, con eficacia y para explotaciones grandes. Además de este modelo, para explotaciones mayores tenemos la alternativa a esta, que es la rotativa robotizada, el DairyProQ. ¿Cuáles son las principales diferencias y aplicaciones entre esta sala rotativa y la robotizada, DairyProQ? El DairyProQ es un robot que hace todo solo, el operador simplemente tiene que estar para colocar las pezoneras. Ya empieza a haber algunos; en España ya hay dos vendidos, en cada punto tiene un robot y cada pezonera trabaja individualmente en función de cada pezón del animal y de los parámetros de calidad que registra en el sistema. Consigue hacer explotaciones mayores y ordeñar tres veces al día con menos trabajo, pues uno de los mayores problemas del ordeño es que hay que estar todos los días, 365 días al año. Una sala robotizada puede trabajar siempre con mucha menos gente. Estamos hablando de explotaciones de 1.000 animales o más. ¿Cuál crees que será el sistema de ordeño del mercado portugués en el futuro? Yo creo que aquí en el norte de Portugal se va a usar más el Monobox, ya tenemos algunos instalados y pensamos que vamos a vender muchos más. Es una máquina fuerte en el mercado que consigue esperar la leche por pezón; por ahora es el único en hacer esto y tiene la ventaja de hacer hasta cuatro ordeños en algunos animales, siempre en función de la necesidad. Consigue tener una gestión más ajustada en cuanto al coste de eficiencia de la vaca. El robot está también preparado para no tener que parar de ordeñar a una vaca con antibióticos o con otros tratamientos, porque contiene dos unidades finales; por eso consigue un rendimiento mayor que otros robots y el brazo híbrido consigue ser más rápido y tener un consumo energético muy bajo. El futuro va a ser el robot, tanto el Monobox como la sala robotizada DairyProQ. Creemos que aquí el robot va a imperar y va a dar un salto muy importante en el mercado.

20/08/2018 19:45

ECONOMÍA

Estrutura produtiva e económica das explotacións leiteiras cántabras no actual escenario poscotas Recollemos os resultados preliminares dunhas enquisas realizadas a explotacións con vacún leiteiro en Cantabria tras a eliminación das cotas leiteiras, co fin de coñecer cal é a súa estrutura produtiva e socioeconómica.

Ibán Vázquez González, Elena García Suárez Área de Socioeconómica. Centro de Investigación e Formación Agrarias (CIFA)

INTRODUCIÓN

urante as últimas décadas o sector do vacún leiteiro en España experimentou un intenso proceso de axuste e de transformación, debido ás variacións habidas nas políticas agrarias, nos mercados e na adopción das innovacións tecnolóxicas. Como resultado produciuse un forte descenso no número de explotacións, un incremento da súa dimensión produtiva e do grao de intensificación. A cornixa cantábrica presenta unha clara especialización cara á produción de leite de vaca. Galicia, Asturias, Cantabria e País Vasco concentran o 79 %

das explotacións leiteiras, o 60 % das vacas leiteiras e o 57 % da produción de leite de España. Actualmente, en Cantabria hai algo menos de 1.300 produtores de vacún de leite (8,7 % do total de España), que converten esta rexión na terceira comunidade española en número, tan só por detrás de Galicia e de Asturias. Ademais, Cantabria é unha rexión eminentemente gandeira, especializada na produción de leite de vaca, actividade que contribúe coa metade do valor económico da produción final agraria. A eliminación das cotas leiteiras (abril de 2015) sitúa os produtores ante un novo escenario ten asociada a oportunidade de incrementar a produción, pero tamén a ameaza dunha maior volatilidade nos prezos e de inseguridade na comercialización.

MATERIAL E MÉTODOS O material utilizado forma parte dun proxecto de investigación financiado pola Consellería de Medio Rural, Pesca e Alimentación do Goberno de Cantabria titulado “Seguimiento y mejora de la eficiencia productiva del vacuno de leche en Cantabria en el actual escenario post-cuotas”, cuxo obxectivo é caracterizar a situación actual, a dinámica recente e as estratexias de adaptación das explotacións leiteiras de Cantabria en el actual escenario poscotas. A enquisa realizóuselles entre novembro de 2016 e febreiro de 2017 a un total de 86 explotacións, seleccionadas aleatoriamente segundo o volume de produción de leite durante a campaña leiteira 2015/2016: <100.000 l (8 enquisas); 100 < 250.000 l (17 enquisas); 250 < 500.000 l (19 enquisas); 500 < 1.000.000 l (15 enquisas); >= 1.000.000 l (27 enquisas). Neste traballo utilizouse a información relativa á estrutura produtiva (base territorial, gando, alimentación e traballo), familiar e económica. Os resultados preséntanse en valores medios e porcentaxe sobre o total, para os cinco estratos de produción e referidos ao conxunto da poboación (Módulo Mostras Complexas SPSS).

RESULTADOS En Cantabria había en marzo de 2016 un total de 1.392 explotacións con vacún de leite, que produciron durante a campaña 2015-2016 un total de 439 millóns de litros. Obsérvase un maior número de explotacións pertencentes

58 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_vacasCantabria_galego_01.indd 58

14/08/2018 21:24

ECONOMÍA

Táboa 1. Explotacións e produción durante a campaña 2015-2016 (en número, miles de litros e porcentaxe sobre total) Explotacións

Produción 2015-2016

Produción (miles de litros)

Número

Porcentaxe

Miles de litros

Porcentaxe

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

364 482 325 164 57 1.392

26,2 34,6 23,4 11,8 4,1 100

30.371 86.936 117.268 108.111 96.564 439.250

6,9 19,8 26,7 24,6 22,0 100

Táboa 2. Principais características da base territorial (SAU) Produción (miles de litros)

Total (ha)

Arrendada (% s. SAU)

Custo anual arrendamento (€/ha)

Pastos (% s. SAU)

Millo (% s. SAU)

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

14,6 26,5 36,2 40,6 60,8 28,6

56,8 63,8 50,1 59,3 70,3 58,6

215 289 249 271 337 263

98,7 98,2 90,1 87,5 65,4 91,3

1,3 1,8 4,8 11,6 34,0 7,0

aos estratos de menor produción; con todo, a produción concéntrase nas que teñen maior tamaño. Así, as explotacións con producións anuais iguais ou superiores aos 500.000 litros, que son o 15,9 % do total, concentran aproxi-

madamente a metade da produción (46,6 %) [táboa 1].

BASE TERRITORIAL A superficie agraria útil (SAU) media por explotación ascende a 28,6

hectáreas (ha); esta increméntase en función da produción de leite. O arrendamento é o principal réxime de tenza da superficie (59 % da SAU) e ten un custo medio anual de 263 € a hectárea. Existen variacións no valor do arrendamento en función da produción de leite; os maiores custos rexístranse nas explotacións con baixa produción (100 a 250.000 l) e moi alta produción (>= 1.000.000 l), que teñen unha maior porcentaxe de superficie arrendada, o cal pode estar a indicar unha limitación da base territorial en canto a dispoñibilidade de superficie, estrutura das parcelas etc. (táboa 2). Os pastos son o principal aproveitamento da base territorial (91,3 % da SAU), mentres que o millo forraxeiro ten un peso moi reducido (7 %), con excepción das explotacións de maior tamaño, nas que ocupa un 34 % da SAU (táboa 2); por tanto, o millo forraxeiro, que se cultiva tan só no 21 % de explotacións leiteiras de Cantabria, non ten a mesma relevancia que noutras comunidades da cornixa cantábrica, como Galicia ou Asturias.

Nuestros equipos garaNtizaN

la mejor mezcla, sus vacas se lo agradeceráN

Distribuidas por:

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 59

vacapinta005_economia_vacasCantabria_galego_01.indd 59

14/08/2018 21:24

ECONOMÍA

O MILLO FORRAXEIRO NON TEN A MESMA RELEVANCIA QUE NOUTRAS COMUNIDADES DA CORNIXA CANTÁBRICA, COMO GALICIA OU ASTURIAS

Táboa 3. Principais características do gando Vacas totais Produción (miles de litros)

Número

Secas (% s. total)

Xovencas >12 meses (% s. total)

Carga gandeira (vacas/ha SAU)

Lonxevidade (n.º de lactacións)

<100

18,5

23,0

42,6

4,5

1,6

100 <250

36,9

19,1

46,1

4,4

1,7

250 <500

50,4

14,3

32,5

4,0

2,1

500 <1.000

80,3

16,1

32,4

3,7

2,3

>= 1.000

177,7

13,4

38,4

3,0

Total

46,1

16,8

38,2

4,2

1,9

GANDO

ALIMENTACIÓN

TRABALLO

O tamaño medio das ganderías leiteiras de Cantabria ascende a 46 vacas (17 % secas), cunha carga gandeira de 1,9 vacas por ha de SAU. A taxa de recría, considerada como a porcentaxe de xovencas con máis de 12 meses, equivale ao 38 % do total dos animais, mentres que a lonxevidade das vacas no momento da súa eliminación ten un valor medio de 4,2 lactacións (táboa 3). A medida que aumenta a produción de leite, increméntanse o número de vacas e a carga gandeira; pola contra, descenden a porcentaxe de vacas secas e a lonxevidade, de tal maneira que parece observarse un maior grao de especialización e intensificación produtiva nas explotacións de maior tamaño. As granxas con produción igual ou superior ao millón de litros teñen de media 178 vacas, das cales tan só o 13,4 % están secas, o que fai indicar un bo manexo reprodutivo; a taxa de recría, que equivale ao 38,4 %, parece elevada, o cal se relaciona co maior grao de intensificación produtiva que vemos na menor lonxevidade das súas vacas (3 lactacións) e a maior carga gandeira (3 vacas por ha de SAU). Nas explotacións máis pequenas (<250.000 l), a taxa de recría é mesmo superior (43-46 %), a pesar de ter vacas máis lonxevas (4,5 lactacións); este feito é atribuíble a unha diversificación da actividade agraria cara á recría, para obter ingresos complementarios á produción de leite.

Os principais sistemas de alimentación das vacas en lactación de Cantabria son o pastoreo e o sistema unifeeder con carro mesturador. O pastoreo é realizado por un 52 % de explotacións, e hai un 21 % que o combina coa alimentación de herba fresca en presebe, mentres que a ración completa (sistema unifeeder) é realizada por un 27 % das explotacións leiteiras de Cantabria. As restantes reciben unha alimentación en presebe, baseada no consumo de herba en fresco, forraxes conservadas e concentrado (táboa 4).

As unidades de traballo ano (UTA) ascenden a 2 UTA, das que o 9,4 % son de tipo asalariado. Ambas as magnitudes increméntanse en función da produción de leite, representando o traballo asalariado máis dunha cuarta parte do total nas explotacións con produción igual ou superior aos 500.000 litros (táboa 5). Con respecto á organización do traballo, cómpre dicir que unha cuarta parte dos titulares das explotacións leiteiras de Cantabria dispón ao ano dalgún día libre para vacacións, mentres que un 55 % contrátalles labores a empresas de servizos agrarios. As explotacións de maior tamaño mostran unha mellor organización do traballo, pois case a metade das explotacións con produción igual ou superior aos 500.000 litros dispoñen de días de vacacións. En relación ás empresas de servizos agrarios, obsérvase unha maior contratación nas explotacións con baixa produción (< 100 l) e moi alta produción (>= 1.000 l); nas primeiras asóciase á non dispoñibilidade de recursos (maquinaria, traballo...), mentres que nas segundas é consecuencia do elevado volume de actividade.

Táboa 4. Principais sistemas de alimentación (porcentaxe de explotacións) Produción (miles de litros)

Pastoreo

Carro mesturador

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

87,5 52,9 42,1 6,7 7,4 52,1

0 11,8 42,1 80,0 96,3 27,3

Táboa 5. Principais características da organización do traballo Produción (miles de litros)

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

Explotacións (% sobre total)

UTA Total

Asalariada (% s. total)

Vacacións

Servizos agrarios

1,5 1,9 2,1 2,7 4,5 2,0

0,0 0,0 7,6 26,8 38,2 9,4

25,0 17,6 21,1 46,7 63,0 25,6

87,5 29,4 52,6 53,3 77,8 54,8

60 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_vacasCantabria_galego_01.indd 60

17/08/2018 07:08

ECONOMÍA

CONFORME AUMENTA A PRODUCIÓN DE LEITE, DESCENDE A IDADE DO TITULAR E increméntanse a porcentaxe DE TITULARES HOMES E A DOS QUE TEÑEN FORMACIÓN SECUNDARIA

Táboa 6. Principais características do titular e a estrutura da familia Titular ou representante

Produción (miles de litros)

Idade

Homes (% s. total)

Formación secundaria (% s. total)

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

52,4 50,7 54,4 49,1 48,6 51,7

62,5 76,5 84,2 93,3 92,6 77,3

12,5 17,7 21,1 20,0 29,6 17,9

TITULAR E SUCESIÓN En relación ás características do titular, a súa idade media ascende a 51,7 anos, dos cales un 77 % son homes e o 18 % posúe estudos secundarios. Conforme aumenta a produción de leite, descende a idade do titular e increméntanse a porcentaxe de titulares homes e a dos que teñen formación secundaria. Así, nas explotacións con maior produción (>= 1 millón de litros), os titulares teñen unha idade media de 48,6 anos, o 93 % son homes e o 29,6 % ten estudos secundarios (táboa 6). Nas ganderías leiteiras de Cantabria obsérvase un certo grao de envellecemento; a maioría dos seus titulares (54,8 %) teñen unha idade igual ou superior aos 55 anos. Ademais, existe un maior grao de envellecemento nas explotacións que teñen menor produción de leite (< 100.000 l), pois tres de cada catro titulares teñen unha idade igual ou superior aos 55 anos. Ao problema do envellecemento engádese a ausencia de sucesión a medio prazo, pois tres de cada catro ganderías cuxo titular ten unha idade igual ou superior a 55 anos di non ter sucesión. Ademais, a ausencia desta está máis presente nas explotacións con menor produción, sendo do 100 % nas de menos de 100.000 litros (táboa 7).

Táboa 7. Titular >= 55 anos e sucesión (porcentaxe de explotacións) Explotación idade Explotación sen Produción titular >= 55 anos sucesión (miles de litros) (% s. total) (% s. tit. >= 55 anos)

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

75,0 52,9 47,4 40,0 25,9 54,8

100,0 66,7 66,7 0,0 28,6 72,1

ESTRUTURA ECONÓMICA A enquisa incluía un bloque específico sobre a estrutura económica da explotación. Con estes datos pretendíase estimar a conta de resultados da explotación para o último ano de referencia (2015). A interpretación dos resultados aquí presentados debe facerse con cautela, posto que a información procede dunha enquisa; con todo, cremos que obtivemos unha aproximación non moi afastada da realidade. Considérase produto bruto a suma de todos os ingresos relacionados coa actividade agraria (venda de leite, subvencións, venda de gando e outros ingresos derivados de actividades agrarias). Nos custos totais considéranse as seguintes partidas agrupadas en catro bloques: custos específicos (alimentos comprados, alimentos producidos, sanidade, reprodución e hixiene e outros específicos do gando); custos xerais (reparación e mantemento, auga, luz, teléfono, carburantes e resto de xerais); amortizacións técnicas de maquinaria e construcións, e, en último lugar, os factores externos (arrendamento, salarios e intereses).

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 61

vacapinta005_economia_vacasCantabria_galego_01.indd 61

21/08/2018 12:07

ECONOMÍA

Táboa 8. Estimación da conta de resultados para o ano 2015 Produción (miles de litros)

<100 100 <250 250 <500 500 <1.000 >= 1.000 Total

PRODUTO BRUTO

CUSTO TOTAL

Total (euros)

Leite (% s. total)

Subvencións (% s. total)

40.646 72.792 132.286 232.574 636.425 120.168

69,1 71,3 82,3 84,3 85,7 80,0

19,7 16,8 12,1 9,3 6,5 11,9

O produto bruto por explotación ascende de media a 120.000 euros, dos cales un 80 % procede da venda de leite e un 12 %, das subvencións. O custo total medio ascende a 99.000 euros, dos que case a metade (47,5 %) se debe á compra de alimentos, principalmente concentrados. Tanto os ingresos coma os custos aumentan coa dimensión produtiva da explotación. Tamén se incrementan o peso relativo dos ingresos do leite, debido ao maior volume de produción, e os custos en alimentos comprados, pois son sistemas máis intensivos cuxa alimentación ten unha maior dependencia na achega de concentrado e de forraxes conservadas. Pola contra, descende o peso relativo dos custos xerais, debido ao maior volume de produción e á redución de custos fixos derivados das economías de escala (táboa 8). A marxe neta ou renda agraria para o ano 2015 ten un valor medio de 21.500 euros por explotación. A renda agraria medra en función do nivel de produción. Nas explotacións máis pequenas, con producións inferiores a 250.000 litros, a renda é inferior a 10.000 euros; nas que teñen producións comprendidas entre os 250.000 litros e o millón de litros, a renda media móvese na pinza dos 30 aos 40.000 euros; as máis grandes que producen máis de 1 millón de litros teñen unha renda media de 133.000 euros.

Total (euros)

Al. comprados (% s. total)

Específicos (% s. total)

Xerais (% s. total)

31.253 66.616 103.158 193.829 503.076 98.750

38,6 44,8 52,3 45,4 50,8 47,5

53,2 55,2 64,2 59,4 67,6 60,8

34,3 27,9 21,1 19,8 16,7 22,6

AS EXPLOTACIÓNS DE MENOR TAMAÑO TEÑEN UNHA MENOR RENDA AGRARIA, O QUE, UNIDO Á FALTA DE SUCESIÓN, AMOSA DÚBIDAS SOBRE A SÚA CONTINUIDADE FUTURA

CONCLUSIÓNS O traballo realizado con base nunha enquisa permitiu coñecer o sistema produtivo, o manexo, a sucesión e os principais resultados económicos das explotacións leiteiras de Cantabria. O arrendamento é o principal réxime de tenza de superficie, cun custo medio anual de 263 € a hectárea a medida que incrementa a súa importancia. O aproveitamento maioritario da base territorial son os pastos, que é compartido co millo nas ganderías de maior produción. Existe unha elevada concentración da produción de leite nas explotacións de maior tamaño, que son menos numerosas. Estas mostran un maior grao de especialización cara á produción de leite, son máis intensivas e teñen un manexo do gando máis controlado, aínda que con menor lonxevidade. Ademais, presentan unha mellor organización do traballo, da que destaca unha maior asalarización ou o feito de que os titulares dispoñen de vacacións. O seu sistema de alimentación está baseado en ración completa con carro mesturador (sistema unifeeder), e son máis dependentes da achega de concentrado.

As explotacións de menor tamaño son moito máis numerosas, aínda que teñen un carácter moito máis limitado en termos de produción. Nelas existe un menor grao de especialización cara á produción de leite, son máis extensivas e o seu sistema de alimentación no pastoreo. Ademais, presentan titulares máis envellecidos que non teñen garantida a súa sucesión a medio prazo. O prezo do leite e o do concentrado son dous factores determinantes na rendibilidade económica das explotacións; as de menor tamaño teñen unha menor renda agraria, o que, unido á falta de sucesión, amosa dúbidas sobre a súa continuidade futura.

REFERENCIAS

Arnalte E. (2007) Economía política de ajuste estructural en la agricultura de los países desarrollados. Políticas agrarias y ajuste estructural en la agricultura española, 17-54. Calcedo V. (2013) Cantabria en el sector lácteo español: un radical cambio estructura. Revista Española de Estudios Agrosociales y Pesqueros, 234, 13-48. FEGA (2018) Fondo Español de Garantía Agraria. Declaraciones obligatorias del sector vacuno de leche: noviembre de 2017. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medioambiente. https://www.fega.es/sites/default/files/Informe_vacuno_noviembre.pdf Consultado: 22 de enero de 2018. Santiso J. y Sineiro F. (2016) La política láctea europea, en cuestión. Crisis de excedentes y problemas específicos en el sector lácteo español. El sector lácteo español en la Encrucijada, 57-91. Sineiro F., Santiso J., Calcedo V. y Lorenzana R. (2010) El sector lácteo: escenarios de evolución. COVAP. I premio internacional ganadería COVAP. Pozoblanco, Córdoba. 50-53.

62 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_vacasCantabria_galego_01.indd 62

20/08/2018 19:47

PROGRAMA DE CRUZAMIENTO

La alternativa rentable

ÚNICO

programa de cruzamiento

PROBADO en el mundo

Alan y Ben Andersen

SEAGULL BAY Idaho (EE. UU.)

2.200 vacas ProCross en ordeño Criadores de Supersire, Headliner, Silver...

www.procross.info Para más información: www.procross.info www.procross.info Para más información: www.procross.info Distribuido en España por Global Genetics

Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785 | Noel Balsa: 619 760 916 Distribuido en Galicia por SERGEGA | Manuel Reixa: 610 526 785

vacapinta001_proCross_galego.indd 63

Telf: 91 637 34 78 | E-mail: procross@globalgenetics.es

12/08/2018 14:48

PROGRAMA PROGRAMA DE deCRUZAMIENTO CRUZAMIENTO PROGRAMA

ÉXITO DE LA JORNADA TÉCNICA EUROPEA PROCROSS CELEBRADA EN PORTUGAL

Un grupo de participantes durante la visita a la granja Casal de Quintanelas, en Sintra

El encuentro contó con la presencia del reconocido doctor especialista en genética e investigador de la Universidad de Minnesota (EE. UU.) Les Hansen, quien avanzó los primeros resultados del estudio científico que han llevado a cabo en la granja de investigación de la universidad y que demuestran que las vacas ProCROSS son más eficientes a nivel alimenticio que las vacas Holstein, necesitando menor ingesta de materia seca para obtener la misma producción de sólidos.

esde hace más de 15 años ProCROSS viene desarrollando encuentros a nivel internacional tanto con ganaderos como con técnicos, investigadores y periodistas especializados para mostrar los resultados de la implantación del programa en las granjas, así como para presentar los últimos resultados de los numerosos estudios e investigaciones científicas que se desarrollan en torno al Programa ProCROSS. Si en febrero fue California (EE. UU.) con las Jornadas de Puertas Abiertas celebradas en las explotaciones de los ganaderos pioneros que comenzaron con el programa hace ya 20 años, en esta ocasión el encuentro se realizó en Portugal. Los días 11 y 12 de julio ProCROSS reunió en Lisboa a productores de leche, técnicos y periodistas de España, Italia, Alemania, Suecia, Países Bajos, Francia, Inglaterra, Bélgica y el propio país luso. La delegación española fue la más numerosa, con cerca de 80 asistentes llegados principalmente de Galicia, aunque también de otras regiones como Asturias, Cantabria, Castilla y León o Cataluña. Los participantes visitaron dos explotaciones cercanas a Lisboa que llevan más de 10 años trabajando con el Programa

vacapinta005_publirreportaxe_procross_galego.indd 64

ProCROSS y asistieron a las presentaciones de las delegaciones de Inglaterra e Italia, si bien la que acaparó el máximo interés fue la llevada a cabo por el profesor Les Hansen sobre eficiencia alimenticia, en la que se expusieron los pormenores del estudio comparativo llevado a cabo en la granja de investigación de la universidad entre vacas ProCROSS (Holstein x Monbeliarde x Roja Sueca) y Holstein puras. El objetivo de esta investigación era medir la habilidad de las vacas para transformar los forrajes en leche y sólidos mediante el control y el análisis exhaustivo de la ingesta real de materia seca, además de analizar otros aspectos relevantes como la estatura, el peso o la condición corporal, aspecto este último olvidado durante años en la selección Holstein. El trabajo concluye que las vacas ProCROSS son más eficientes a nivel alimenticio que las Holstein al conseguir una producción de sólidos similar, pero con una menor ingesta de materia seca. “El mayor coste de una explotación es la alimentación, por eso, si con las vacas ProCROSS estás reduciendo la ingesta de materia seca entre un 6 % y un 8 %, entonces los números son significativos”, matiza Hansen. Otra de las conclusiones que se extraen de la investigación es que las vacas ProCROSS tienen mayor condición corporal con el mismo peso que las Holstein. “Estas vacas son más pequeñas y tienen mejor condición corporal, lo que mejora los rasgos de fertilidad y de salud”; esta es la clave “si queremos una vaca que aguante”, sentencia el profesor. Además, esta condición se mantiene más estable a lo largo de la lactación. “En vacas Holstein una alta condición corporal ocasiona problemas metabólicos, pero no en las ProCROSS, ya que aquí la condición corporal es músculo y no grasa como en las Holstein”, añadió.

20/08/2018 08:04

PROGRAMA DE CRUZAMIENTO

Minnesota sobre el Programa ProCROSS, en comparación con vacas Holstein, demostraron que: • Las vacas ProCROSS son más fértiles. • Las vacas ProCROSS tienen mejor condición corporal. • Las vacas ProCROSS tienen una mejor facilidad de parto. • Las vacas ProCROSS requieren de menos costes veterinarios y tratamientos. • Las vacas ProCROSS son más longevas. • Las vacas ProCROSS tienen mayor producción y rentabilidad vitalicia. Xabier Bermúdez Técnico de Calidad de Leche

Conferencia del profesor Les Hansen

“No conocía el sistema ProCROSS y precisamente vine aquí para tener un poco más de visión de lo que es. Las sensaciones de estas jornadas son muy buenas, es verdad que no es lo que estamos acostumbrados a ver, pero los datos hablan por sí solos y contra ellos no se pueden rebatir muchas cosas”. Ramón Lamas Propietario de la granja Condado SC (Castro de Rei, Lugo)

Grupo de vacas ProCROSS en Agroleite de Canha, cuya leche se destina a la quesería propia Montiqueijo

“En un sector lácteo tan incierto y competitivo, en el que cada céntimo es importante, incluso el más pequeño aumento en las ganancias o la más mínima reducción en los gastos pueden tener un impacto importante sobre la economía de la granja. Desde hace 20 años el Programa ProCROSS está ayudando a ganaderos de todo el mundo a mejorar su rentabilidad, reduciendo costes y optimizando sus recursos, también en el campo de la alimentación,

“Se ve que la funcionalidad de estas vacas es mejor que la de las Holstein, aparte de otras ventajas que muestran los datos que nos están proporcionando de mejor durabilidad, mejor resistencia a las enfermedades, mejor fertilidad... Y todos estos factores juntos nos llevarían a tener una mejor calidad de vida a los ganaderos. Yo ya tengo alguna vaca cruzada y la impresión, de momento, es muy grata, sobre todo a nivel reproductivo”.

Stéphane Fitamant, director general de ProCROSS

Asistentes a las presentaciones de las delegaciones de Inglaterra e Italia

Enlace al vídeo

www.procross.info Distribuido en España por Global Genetics Telf: +34 916 373 478 | E-mail: procross@globalgenetics.es Distribuido en Portugal por Ugenes Telf: +351 917 534 617 | E-mail: carlosserra@unigenes.com

vacapinta005_publirreportaxe_procross_galego.indd 65

20/08/2018 08:05

ECONOMÍA

A produción de sólidos en Galicia e a súa estacionalidade Describimos a situación actual e a dinámica recente dos contidos en graxa e proteína do leite producido na comunidade galega, así como a estacionalidade da súa produción, e comparamos estes niveis co resto de España e da UE tanto para o conxunto das razas en xeral como para a Holstein en particular. Roberto Lorenzana Fernández1, Gonzalo Flores Calvete2, María Luisa Barreal López1 1 Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (LIGAL) 2 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (INGACAL-CIAM)

INTRODUCIÓN

rodución e composición do leite son variables afectadas por múltiples factores: raza, sistema de alimentación e composición da ración, estado de lactación, xenética, sanidade, estación do ano etc. Neste artigo centrarémonos no aspecto descritivo da situación actual e na dinámica recente dos contidos en graxa e proteína do leite producido en Galicia, así como na estacionalidade da súa produción. Así mesmo, compáranse estes niveis en relación ao resto de España e da UE, tanto para o conxunto das razas coma en concreto para a raza Holstein.

OS CONTIDOS EN MATERIA GRAXA E PROTEICA Galicia é a principal zona de produción láctea de bovino de España co 38 % do total, un valor que equivale ao sumatorio das seguintes catro comunidades autónomas. Tamén é importante a súa posición en Europa ao ser a 9.ª rexión produtora da UE-28. Agora ben, que características en canto á composición en sólidos comerciais ten a nosa produción? No último ano o contido medio do leite galego en materia graxa foi de 3,81 g/100 g e o de proteína de 3,26 g/100 g. Estes valores foron superiores nun 3,6 % á media nacional para o primeiro parámetro, situándose ao mesmo nivel para o segundo. En relación ás principais rexións produtoras do Estado, Galicia rexistra un contido de materia graxa superior entre 0,4 e 1,5 décimas

comparado coas comunidades da cornixa cantábrica (Asturias e Cantabria) e por riba das 2 décimas respecto de Castela e León, Cataluña e Andalucía. Pola contra, as diferenzas nos valores medios de proteína son pouco significativos, coa excepción de Cantabria, cuxo valor medio está 0,7 décimas por baixo do valor galego (cadro 1).

Cadro 1. Produción de leite e contidos graxo e proteico nas principais comunidades autónomas (FEGA, 2017) Produción (Miles t) Galicia 2.661 Castela e León 895 Cataluña 746 Asturias 560 Andalucía 547 Cantabria 443 España 7.021 CC. AA.

Graxa (g/100 g) 3,81 3,54 3,58 3,77 3,59 3,66 3,68

Proteína (g/100 g) 3,26 3,26 3,31 3,25 3,28 3,18 3,26

A porcentaxe de sólidos no leite de Galicia e España sitúase á cola do grupo dos 10 principais países produtores da Unión Europea, especialmente debido ao contido en materia graxa. Agás Italia, os restantes países superan entre un 9 % e un 14 % (de 3 a 5 décimas) o contido graxo medio do leite en España, acadando Dinamarca e Holanda 6 e 7 décimas máis, respectivamente.

66 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_producionSolidos_galego.indd 66

20/08/2018 17:07

ECONOMÍA

En canto á proteína, as diferenzas son menores, superando case todos en 2 décimas a España, marxe que se amplía ata as 3 décimas cando se compara cos valores medios de Holanda e Dinamarca, mentres que Francia e Polonia fican nun nivel similar ao noso (cadro 2).

NO ÚLTIMO ANO O VALOR MEDIO DE SÓLIDOS DO LEITE GALEGO FOI SUPERIOR Á MEDIA NACIONAL

Cadro 2. Distribución da produción e contidos graxo e proteico nos principais países produtores da UE-28 (Eurostat, 2017)

Cadro 3. Raza Holstein: produción por animal e contidos graxo e proteico nos principais países produtores da UE-28 (ICAR, WHFF e Conafe, 2016)

Países Alemaña Francia Reino Unido Holanda Polonia Italia Irlanda España Dinamarca Bélxica UE-28

Entregas á industria (% s. UE-28) 20,6 15,8 9,7 9,2 7,5 7,3 4,8 4,5 3,5 2,6 100,0

Graxa Proteína (g/100 g) (g/100 g) 4,09 4,01 4,19 4,37 4,05 3,79 4,18 3,67 4,27 4,08 4,07

3,44 3,25 3,41 3,56 3,31 3,45 3,50 3,25 3,57 3,45 3,40

País/rexión Alemaña Francia Reino Unido Holanda Polonia Italia Irlanda España Dinamarca Bélxica Galicia

kg leite/vaca e ano (305 d) 9.127 9.129 8.687 9.859 8.055 9.536 6.631 10.049 10.612 9.206 9.991

MG (%)

MP (%)

4,04 3,87 4,03 4,31 4,09 3,69 4,10 3,62 4,09 4,07 3,76

3,39 3,28 3,28 3,53 3,36 3,26 3,50 3,20 3,42 3,44 3,20

As causas das diferenzas nos contidos graxo e proteico, así como na produción do leite, son varias. Os datos dispoñibles de control leiteiro permítennos cuantificalas para a raza Holstein/Frisona. No ano 2016 a graxa da frisona española ten unha porcentaxe similar á francesa, pero sitúase entre as 4 e 5 décimas por baixo da maioría do resto dos países, diferenza que se amplía ata as 7 con Holanda. Nesta comparación, o leite galego mostra un nivel medio de graxa superior en 1,4 décimas ao do conxunto do Estado. Polo que á proteína se refire, os valores medios de Galicia e de España son idénticos, sendo superados por unha marxe de 1 a 2 décimas na maioría dos outros países, diferencial que se amplía ata s 3 no caso de Holanda e Irlanda. Italia é o país cuxos valores medios son máis próximos aos nosos, se ben supera en 0,6-0,7 décimas a graxa e proteína do leite español (cadro 3).

RÍN:

PU ATAMIÉNTO DE

ITIVOS PARA TR

OTROS DISPOS

Trituradores

Separadores Mezcladores sumergibles en hierro y acero inoxidable

TRACTOR AUBLICO PARA

BATIDOR HIDR

• Cañón hidráulico dirigible • Combinación del agitador de hélice con la bomba centrífuga • Especial para mover la arena sedimentada en el fondo del pozo • 5 metros de largo + 2 cabezales (opcional) • 100 CV de potencia absorbida,

según densidad del purín • 540 revoluciones

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 67

vacapinta005_economia_producionSolidos_galego.indd 67

20/08/2018 19:53

ECONOMÍA

Gráfico 1. Evolución na última década (considerando os trienios 2006-08 a 2015-17) dos contidos graxo e proteico nos principais países produtores da UE-28 e en Galicia (Eurostat e LIGAL) Evolución por trienios do contido graxo MG de 2006 a 2008

MG de 2015 a 2017

4,50 4,30

OBSÉRVASE UNHA tendencia de flutuacións febles no contido graxo e un incremento do contido proteico do leite nos principais países produtores da UE

4,10 3,90 3,70

Galicia (1)

Bélxica

Dinamarca

España

Irlanda

Italia

Polonia

Holanda

Reino Unido

Francia

Alemaña

3,50

Evolución por trienios do contido proteico MP de 2006 a 2008

MP de 2015 a 2017

3,60

3,40

ESTACIONALIDADE NOS CONTIDOS DE GRAXA E PROTEÍNA

Galicia (1)

Bélxica

Dinamarca

España

Irlanda

Italia

Polonia

Holanda

Francia

Alemaña

3,00

Reino Unido

3,20

(1) Datos de Galicia como estimación con base no LIGAL e FEGA

Na última década (transcorrida entre as medias dos trienios 2006/08 a 2015/17, para evitar o efecto dun ano concreto) obsérvase, en xeral, unha tendencia de flutuacións febles no contido graxo e un incremento do contido proteico do leite nos principais países produtores da UE. En concreto, a amplitude de ganancia/perda de graxa flutúa ao redor de 1 décima (+-0,5), agás Irlanda, que incrementa 3 décimas, e España, que perde 0,8. No en-

tanto, todos os países aumentan o seu contido en proteína no leite, a maior parte por baixo da décima, sendo Dinamarca e Irlanda os que a superan ata acadar 1,2 e 1,6 décimas máis nese período, respectivamente. Polo que ao leite galego se refire, o descenso experimentado no seu contido graxo sitúase arredor das 6 centésimas, 2 menos que o do conxunto do Estado, mentres que o incremento no contido proteico é de 4 centésimas (gráfico 1).

Para analizar o efecto da estación sobre os contidos graxos e proteicos do leite analízanse en primeiro lugar os resultados medios do último quinquenio do LIGAL (de 2013 a 2017) e posteriormente compáranse cos de algúns dos principais países produtores da Unión Europea. Aínda que no caso dos datos do LIGAL os valores medios non están ponderados por volume, as diferenzas cos ofrecidos no informe do último ano do FEGA son reducidas e, en calquera caso, mantéñense ao considerar o momento do ano. Segundo podemos observar no gráfico 2, os valores medios do quinquenio son de 3,80 g/100 g para a graxa e de 3,19 g/100 g para a proteína e advírtese unha marcada estacionalidade, que presenta os valores de sólidos máis baixos nos meses de xuño a agosto. A amplitude das diferenzas (valor máximo menos mínimo) é de 2,5 décimas na graxa e un punto inferior na proteína con 1,5.

68 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_producionSolidos_galego.indd 68

20/08/2018 19:59

vacapinta001_pub_ucoga.indd 69

12/08/2018 14:57

ECONOMÍA

Gráfico 2. Estacionalidade da graxa e da proteína en Galicia (LIGAL, media de 2013 a 2017, valores non ponderados por volume) Contido graxo Media mes 2013-2017

Valor medio 2013-2017

3,95

No quinquenio 2013-2017 advírtese unha marcada estacionalidade, que presenta os valores de sólidos máis baixos nos meses de xuño a agosto

3,90 3,85 3,80 3,75 3,70 3,65 3,60

xan

feb

mar

abr

mai

xuñ

xul

ago

set

out

nov

dec

Contido proteico Media mes 2013-2017

Valor medio 2013-2017

3,26 3,24 3,22 3,20 3,18 3,16 3,14 3,12 3,10 3,08

xan

feb

mar

abr

mai

xuñ

xul

ago

set

out

nov

dec

Gráfico 3. Estacionalidade da graxa e da proteína nalgúns dos principais países da UE-28 (Eurostat, media de 2015 a 2017) Contido graxo

ALE

FRA

HOL

IRL

RAZA HOLSTEIN: VARIABILIDADE NA PRODUCIÓN E NIVEIS DE GRAXA E PROTEÍNA Para avaliar a variabilidade na produción e na composición en graxa e proteína do leite con animais de raza Holstein en diferentes situacións produtivas, revisáronse os datos de control leiteiro que facilitan información da raza, da produción normalizada a 305 días e dos contidos de graxa e proteína. Tomamos, ademais da referida a Galicia, a do conxunto de España e a de cinco países produtores da UE, aos que sumamos os relativos aos Estados Unidos e Nova Zelandia, por ser estes dous dos principais países exportadores de produtos lácteos a nivel mundial. Como pode observarse no gráfico 4, existen diferenzas significativas entre os contidos graxo e proteico do leite dos países analizados e na produción por vaca.

M_12

M_11

M_10

M_09

M_08

M_07

M_06

M_05

M_04

M_03

M_02

M_01

4,70 4,60 4,50 4,40 4,30 4,20 4,10 4,00 3,90 3,80 3,70 3,60 3,50

Este fenómeno descrito para Galicia é común no resto dos principais países produtores, sendo as diferenzas mesmo inferiores no noso caso. Así, no resto dos países analizados as variacións sitúanse próximas ás 3 décimas na materia graxa e das 2 décimas na proteína, se ben cómpre destacar Irlanda, que rexistra fortes variacións como consecuencia da súa estacionalidade moi marcada, debido ao propio sistema de produción con base en herba pastoreada e en agrupación de partos, con valores de amplitude anual de 8 décimas para a graxa e de 6 para a proteína (gráfico 3).

ESP

70 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_producionSolidos_galego.indd 70

20/08/2018 20:01

ESPECIALISTAS EN NOVILLAS

SU FUTURO ESTÁ EN NUESTRAS MANOS UNA APLICACIÓN TEMPRANA + UNA PROTECCIÓN PRECOZ VACUNACIÓN INTRANASAL FRENTE A LA ERB A PARTIR DE LOS 9 DÍAS DE VIDA

DESCUBRE LA NUEVA WEB DE ESPECIALISTAS EN NOVILLAS Y ENTRA EN EL BLOG DE EXPERTOS

www.especialistasennovillas.es blog.especialistasennovillas.es

RISPOVAL™ IntraNasal. Composición: Por dosis de 2 ml. Principio activo: Virus de la parainfluenza bovina 3 (PI3), microorganismos vivos modificados, cepa termosensible RLB103, entre 105,0 y 108,6 DICC50. Virus respiratorio sincitial bovino (VRSB), microorganismos vivos modificados, cepa 375 entre 105,0 y 107.2 DICC50. Especies a las que va destinado el medicamento: Ganado vacuno. Indicaciones de uso: Para la inmunización activa de terneros de 9 días de edad con o sin anticuerpos maternos contra los virus RSB y PI3, para reducir el titulo medio y la duración de la excreción de ambos virus. Establecimiento de la inmunidad: 5 días para el virus BRS y 10 días para el virus PI3 tras una única vacunación. Duración de la inmunidad protectora: 12 semanas tras una única dosis. La duración de la inmunidad protectora frente al virus PI3 puede reducirse en terneros con anticuerpos maternales vacunados antes de las 3 semanas de edad. Contraindicaciones: Ninguna. Precauciones especiales para su uso en animales: Vacunar solo animales sanos. Los virus se pueden transmitir de terneros vacunados a no vacunados y pueden causar una respuesta serológica sin producir signos clínicos. En estudios de laboratorio se observó diseminación de virus RS y PI3 hasta 11 y 7 días, respectivamente, tras la vacunación con una dosis que contenía el máximo título vírico. Los animales deberían vacunarse preferentemente, al menos, 10 días antes de un periodo de estrés o de alto riesgo de infección, como el agrupamiento, transporte, o el comienzo del otoño. Para obtener resultados óptimos se recomienda vacunar todos los terneros del rebaño. Uso durante la gestación, la lactancia o la incubación. No vacunar a animales gestantes ni en lactación. Tiempo de espera: Cero días. Precauciones especiales de conservación: Conservar alejada de la luz y transportar entre + 2°C y + 8°C. No congelar. Precauciones especiales que deben observarse al eliminar el medicamento veterinario no utilizado o, en su caso, sus residuos: Eliminar el material de desecho mediante ebullición, incineración o inmersión en un desinfectante adecuado de acuerdo con las leyes nacionales. Nº de Registro: 1710 ESP. Titular de la autorización de comercialización: Zoetis Spain, S.L. Requiere precripción veterinaria.

RISPOVAL_IN-NOVILLAS-ANUNCIO-A4_May2016-1.indd 1 vacapinta005_publicidade_zoetis.indd 71

6/5/16 13:03 19/08/2018 21:33

ECONOMÍA

Contido proteico

Zelandia. O nivel de sólidos é baixo debido a que as porcentaxes de graxa e proteína non compensan a menor produción unitaria por animal. • O terceiro é equilibrado e intermedio entre os dous anteriores: as tres variables compórtanse en positivo sobre a media (cor verde) ou están moi próximos. O país máis representativo é Holanda, que combina unha boa produción por vaca con contidos elevados de graxa e proteína. Alemaña e Francia tenden cara a este modelo con valores ao redor da centena en todas as variables.

3,90 3,80 3,70 3,60 3,50 3,40 3,30 3,20

ALE

FRA

A partir destes valores pódense agrupar os diferentes países, tendo en conta o rendemento medio por vaca e a concentración de sólidos do leite: • Países con altas producións por vaca e baixas concentracións de sólidos, grupo representado por Italia, España (e Galicia) e EE. UU. • Países con baixas producións por vaca pero con elevadas porcentaxes de sólidos, grupo formado por Irlanda e Nova Zelandia. • Entre ambos os grupos queda un conxunto de países cun relativo equilibrio entre produción e sólidos, nos que se encadran Holanda, Alemaña e Francia. No cadro 4 represéntase en escala de cor de verde (valores máis elevados) a vermello (valores máis reducidos) as diferenzas de cada país sobre

HOL

IRL

M_12

M_11

M_10

M_09

M_08

M_07

M_06

M_05

M_04

M_03

M_02

M_01

3,10

ESP

a media dos países analizados. As diferenzas, expresadas como porcentaxe relativa ao valor medio do conxunto, están referidas aos sólidos obtidos, á produción por vaca e ás concentracións de graxa e de proteína no leite. Permite, polo tanto, interpretar os resultados das diferentes situacións produtivas referidas aos distintos países, con relación aos parámetros citados, así como realizar un agrupamento do conxunto en tres modelos produtivos: • O primeiro pondera o volume: moi marcado en EE. UU., pero tamén en España (e Galicia) e en Italia, no cal a consecución do alto nivel de sólidos está baseado na elevada produción por vaca. • O segundo pondera a porcentaxe de sólidos: empregado en Irlanda e Nova

Gráfico 4. Raza Holstein: produción por vaca e materia graxa e proteica segundo os principais países (ICAR, WHFF; Conafe, 2016) 12

4,50 4,30

4,10

3,70 3,50

3,30 4

3,10 2,90

2,70 2,50

0 ALE

FRA

HOL

Graxa (g/100 g) Ref. España MG (g/100 g)

ITA

IRL

Kg/vaca (305 d)

GAL

USA

Proteína (g/100 g) Ref. España MP (g/100 g)

Miles kg/vaca

Sólidos (g/100 g)

3,90

Cadro 4. Modelos de obtención de sólidos na raza Holstein segundo o volume por vaca e os contidos en graxa e proteína (ICAR, WHFF; Conafe, 2016)

Alemaña Francia Holanda Italia Irlanda USA Nova Zelandia Galicia España Media

Produción por Concentración vaca (kg, 305 d) no leite (g/100 g) Sólidos Proteína Leite Graxa (MG) (MG+MP) (MP)

105 101 120 103 78 122 56 108 106 100

102 102 110 107 74 130 50 112 113 100

102 98 109 94 104 94 112 95 92 100

101 98 105 97 104 92 111 95 95 100

CONCLUSIÓNS A produción de leite por animal en Galicia e España é similar á do resto dos principais países produtores da Unión Europea; non obstante, a porcentaxe de sólidos sitúase entre as máis baixas, principalmente o contido graxo. Rexístrase unha marcada estacionalidade anual nos contidos graxos e proteicos do leite, sendo inferiores no período de primavera-verán. Esta tendencia é moi similar para diferentes países e situacións produtivas na UE, aínda que cunha menor amplitude en Galicia e España. Os distintos modelos de produción con base na raza Holstein indican unha ampla marxe de mellora en Galicia e España no relativo ao incremento do contido en sólidos, sobre todo na graxa; poden tomarse como referencia países centroeuropeos, coma Alemaña e, en particular, Holanda, que conseguen combinar unha elevada produtividade por vaca cunha alta concentración de sólidos no leite.

72 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_economia_producionSolidos_galego.indd 72

20/08/2018 17:08

IntelliBond®

Hidroxi minerales traza para ganado lechero

• x2 la biodisponibilidad. • Reducen el impacto medioambiental. • > Estabilidad en el alimento, en el rumen, en el abomaso y en el intestino.

www.trouwnutrition.es vacapinta005_publicidade_touw.indd 73

19/08/2018 21:38

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Protocolos de mostraxe para a predición do rendemento de forraxes e cultivos forraxeiros No seguinte artigo propóñense protocolos de mostraxe en campo para cada tipo de forraxe e cultivo presente na explotación (forraxe herbácea de alto porte, millo…) encamiñados a predicir os rendementos de colleita como primeiro elo na alimentación de precisión do vacún leiteiro.

Adela Martínez Fernández, Silvia Baizán González, José Daniel Jiménez Calderón, Fernando Vicente Mainar, Consuelo González García, Alfonso Carballal Samalea Programa de Investigación en Pastos e Forraxes Servicio Regional de Investigación y Desarrollo Agroalimentario (SERIDA) admartinez@serida.org

CONSIDERACIÓNS PREVIAS

camiño máis fácil para incrementar a eficiencia na alimentación do vacún leiteiro é mediante unha dieta equilibrada en enerxía e nitróxeno de acordo aos seus requirimentos (Agrabiel et al., 2010). Isto leva á utilización de sistemas de alimentación que utilicen con eficiencia os recursos forraxeiros propios, de maneira que se produza a maior cantidade de unidades de valoración enerxética por hectárea de superficie agrícola útil (SAU) da explotación.

Por iso, nun ambiente competitivo como a produción gandeira, o obxectivo primordial debe ser mellorar a eficiencia dos sistemas produtivos, para o que é fundamental a correcta xestión dos datos que se xeran día a día nas explotacións (Callejo Ramos, 2014), é dicir, faise necesaria a implementación da gandería de precisión, cuxo fundamento é a optimización do uso dos recursos do sistema para xerar modelos máis produtivos, máis eficientes, máis precisos e de maior rendibilidade (Giménez e De León, 2008). Un dos puntos clave neste proceso é o concepto

de alimentación de precisión, é dicir, o proceso de prover o animal dunha correcta achega de nutrientes producidos maioritariamente na explotación. Isto implica a integración das estratexias de xestión e manexo dos cultivos, coas de alimentación do gando, co propósito de manter a sustentabilidade económica e ambiental. Segundo Cerosaletti e Dewing (2008), a alimentación de precisión é un proceso de mellora continua que debe estar centrado en tres obxectivos: Mellorar a eficiencia dos nutrientes, a utilización de alimentos producidos na explotación e os ingresos do leite en relación co custo da alimentación. Optimizar a produción de cultivos propios e a compra de nutrientes importados. Reducir ou minimizar a sobrealimentación e a excreción e acumulación de nutrientes. Nun estudo recente realizado para avaliar a procedencia dos alimentos utilizados nos diferentes sistemas de alimentación identificados en Asturias (Santiago et al., 2015) comprobouse que as explotacións leiteiras producen maioritariamente as súas propias forraxes, mentres que a totalidade do concentrado achegado na ración é de orixe externa (figura 1).

74 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_serida_galego.indd 74

20/08/2018 20:02

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Figura 1. Procedencia dos alimentos en catro sistemas de alimentación 100 80 60 40 20 0

SNSM

% Forraxe propia % Forraxe comprada % Concentrado comprado P: pastoreo; SH: ≤20 % SAU millo; SHSM: 20-75 % SAU millo; SM: ≥75 % SAU millo

UN DOS PUNTOS CLAVE NESTE PROCESO É O CONCEPTO DE ALIMENTACIÓN DE PRECISIÓN Estes datos constitúen un avance importante no camiño cara á alimentación de precisión; con todo, aínda hai moitas lagoas de información ao redor dos rendementos reais das colleitas, as perdas de rendemento que se producen durante os procesos de conservación e estabilización dos ensilados e, por suposto, sobre o custo de produción real destas forraxes. Diversos autores estimaron os custos de produción dos ingredientes que compoñen a ración (Mangado e Ameztoy, 2005; Próspero et al., 2013). Con todo, estes cálculos son xeneralistas e están realizados a partir de rendementos medios de colleita, sen considerar aspectos tan importantes como a zona de implantación do cultivo, o ciclo vexetativo, as condicións termopluviométricas, as diminucións durante o proceso de conservación etc.

Un claro exemplo disto témolo no cultivo de millo forraxeiro en Asturias, cuxos rendementos, comportamento agronómico e contido en principios nutritivos están claramente influenciados polo efecto ambiente, zona edafoclimática, ciclo FAO e variedade (Martínez Fernández et al., 2014). Así, os rendementos de millo forraxeiro considerando as catro zonas edafoclimáticas de Asturias (zona costeira occidental, zona costeira oriental, zona interior baixa, zona interior alta) das 298 variedades avaliadas ao longo de 22 anos (1996-2017) oscilan entre 10,2 e 24,5 t MS/ha cun contido en materia seca á colleita en estado de gran pastoso vítreo de 34,7 ± 3,13 %. Neste intervalo o contido en proteína oscilou entre 5,8 e 8,6 % e o amidón entre 17,7 e 40,0 % (Carballal Samalea et al., 2018). Esta gran variabilidade debería reflectirse necesariamente nos custos de produción.

pradeiras anuais e perennes NOVIDADE 2018 VEZA SATIVA R1 - NOVI BEOGRAD • Excelente calidade • Alto potencial produtivo • Resistente ás baixas temperaturas • Semente de calibre pequeno • Tolera solos lixeiramente ácidos

Selección de variedades gramíneas e leguminosas, adaptadas ao clima e aos solos das zonas húmidas da Península Ibérica

Mesturas de pradeiras dispoñibles en envases de 10 e 25 kg

WAMESTRADA S. L. L. Zona industrial de Toedo 36680 A Estrada Pontevedra, España Telf. (0034) 986 572 445 info@semillaswam.com www.semillaswam.com

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 75

vacapinta005_especialPratenses_serida_galego.indd 75

05/09/2018 09:56

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

FACTORES COMO A TEMPERATURA, A INSOLACIÓN, A INTEGRAL TÉRMICA DO SOLO ETC. DURANTE O DESENVOLVEMENTO DO CULTIVO INFLÚEN DE MANEIRA SIGNIFICATIVA NOS RENDEMENTOS

A data de sementeira tamén ten grande influencia no rendemento final dos cultivos. Así, por exemplo, nalgunhas explotacións con sementeiras de faba forraxeira realizadas a finais de outubro pódense superan claramente as 10 t de MS por ha, diminuíndo drasticamente este rendemento con sementeiras tardías cando a temperatura do solo para a xerminación das sementes é insuficiente. Este mesmo efecto, aínda que non tan acusado, obsérvase tamén cos chícharos forraxeiros. Igualmente, obsérvanse importantes diferenzas de rendemento cando comparamos o mesmo cultivo en anos sucesivos, sendo as únicas variables diferentes a temperatura e a pluviometría do período de cultivo. González et al. (2014) e Baizán et al. (2015) obtiveron, respectivamente, rendementos teóricos de fabas forraxeiras en monocultivo de 7.030 kg MS/ha e 5.571 kg de MS/ha en dous anos consecutivos na mesma parcela, coa mesma variedade, mesma dose de sementeira, mesma fertilización e datas de sementeira e de colleita similares. En definitiva, factores como a temperatura, a insolación, a integral térmica do solo ou a cantidade de choiva caída durante o desenvolvemento do cultivo inflúen de maneira significativa nos rendementos. Por este motivo, a efectos de dispoñer de rendementos medios o máis axustados posibles á realidade, será necesario crear unha base de datos que incorpore rexistros de varios anos e diferentes zonas. Isto permitiranos mellorar as estimacións reais de colleita a partir de datos teóricos e dos obtidos a partir das mostras tomadas.

Cultivos herbáceos (1: raigrás italiano; 2: pradeira polifita). Cultivos de alto porte con sementeira a voleo (3: monocultivo de fabas forraxeiras; 4: monocultivo de chícharo forraxeiro). Cultivos de alto porte con sementeira en liña (5: millo forraxeiro)

MOSTRAXE DE FORRAXES E CULTIVOS FORRAXEIROS PARA CONTROL DE PRODUCIÓN A continuación expóñense os protocolos de mostraxe desenvolvidos para a estimación dos rendementos de colleita. Os devanditos protocolos aplicaranse inmediatamente antes de efectuar a colleita e serán sinxelos, axustados a cada tipo de cultivo e soamente requirirán para a súa execución das ferramentas básicas dispoñibles habitualmente nas explotacións (cinta métrica, cortacéspede manual, fouce, báscula, microondas para determinar a materia seca etc.). Para ese efecto establécense 3 tipos de cultivos: a) Cultivos herbáceos: considéranse como tales os cultivos que tapizan completamente a superficie do solo e non deixan espazos abertos, como o raigrás italiano, o centeo, a avea etc. Este protocolo tamén servirá para as forraxes procedentes de prados e pradarías. b) Cultivos forraxeiros de alto porte con sementeira a voleo que se aproveitan nun único corte: considéranse neste grupo as leguminosas de alto porte en monocultivo como as fabas forraxeiras, os altramuces ou o chícharo forraxeiro e as asociacións destas leguminosas con outras especies que actúan como titores nos intercultivos, como as mesturas chícharo + triticale, chícharo + raigrás, chícharo + avea, fabas + raigrás, fabas + chícharo, fabas + colza etc. c) Cultivos forraxeiros de alto porte: con sementeira en liña e aproveitados en corte único como o millo, o sorgo ou o xirasol.

CONTROIS DE PRODUCIÓN TEÓRICOS EN CULTIVOS HERBÁCEOS As parcelas móstranse en varias zonas, dependendo da superficie total considerada, utilizando un listón de 2 m de lonxitude e considerando cada zona mostreada como unha repetición (A, B, C…). Percorrerase a parcela en sentido lonxitudinal lanzando o listón 5 veces ao azar camiñando nun mesmo sentido, segando a nivel de solo unha franxa de 10 cm de ancho ao longo do listón (utilizando un cortacéspede manual de xardín de 10 cm de anchura de peite) e acumulando nunha bolsa a forraxe recollida (repetición A). Repetirase a operación en sentido perpendicular (repetición B) e así sucesivamente para cada unha das repeticións consideradas. Finalmente, teremos para cada zona de mostraxe a cantidade de forraxe acumulada correspondente a 5 lanzamentos x 2 m de lonxitude x 0,1 m de ancho de corte = 1 m2 de superficie (figuras 2 e 3).

76 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_serida_galego.indd 76

20/08/2018 17:12

consiga a Mellor produción coas fórMulas de alta eficiencia

Maxicut Maxicut trio

long power especial siega dispoñemos de ampla variedade de sementes de cereais e leguminosas anuais e plurianuais

realizamos fórmulas personalizadas, tanto de pratenses como de mesturas con cereal

Consulte co noso departamento técnico Ctra. N-VI - Km 518 . 27373 Begonte (LUGO) Tel: 982 390 052 | Fax: 982 209 653

www.cecoagro.com pub_cecoagro_galego.indd 77

12/08/2018 14:59

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Figura 2. Maneira de mostrear cultivos herbáceos

PARA FORRAXES DE MAIOR ENVERGADURA (FABAS, ALTRAMUCES…) SERÁ PRECISO ESTABLECER UNHA SUPERFICIE MÍNIMA DE MOSTRAXE QUE SEXA REPRESENTATIVA DO TOTAL DA SUPERFICIE CULTIVADA

Figura 3. Toma de mostras de cultivos herbáceos para estimar rendemento de colleita

Se queremos saber o rendemento en materia seca, será preciso determinar a porcentaxe de materia seca (% MS) de cada unha das Xi mostras. O rendemento medio de materia verde estimado por ha (kg MV/ha) corrixirase pola media dos valores de materia seca calculada para cada unha das Xi repeticións. Desta forma, teremos a estimación do kg MS/ha. Este procedemento repetirase en cada un dos aproveitamentos previstos, considerando a produción total da parcela a obtida como sumatorio dos diferentes aproveitamentos.

CONTROIS DE PRODUCIÓN TEÓRICOS EN CULTIVOS FORRAXEIROS DE ALTO PORTE CON SEMENTEIRA A VOLEO

Pesarase a forraxe acumulada dos cinco lanzamentos de cada repetición que representará a forraxe dispoñible por m2 en cada unha das zonas consideradas. A media dos valores das Xi repeticións representará o rendemento en materia verde por m2 (kg MV/m2). Esta cantidade transformarase en rendemento de materia verde dispoñible por ha multiplicado por 10.000.

Para estas forraxes de maior envergadura como as fabas, os altramuces ou o chícharo, que se sementan a voleo e se aproveitan nun único corte, será preciso establecer unha superficie mínima de mostraxe que sexa representativa do total da superficie cultivada. Neste caso, farase primeiro un recoñecemento visual da parcela para establecer os puntos de mostraxe necesarios en función da superficie a considerar e que serán representativos do rendemento medio do cultivo na devandita parcela. Consideraranse zonas en pendente, zonas chairas, zonas de escasa cobertura etc.

En cada un destes puntos establecerase unha superficie de mostraxe de 1 m2 que será considerado como unha repetición (A, B, C…). Para iso soamente necesitaremos catro variñas ríxidas que se poidan cravar no terreo, unha corda, unha cinta métrica e unha fouce. Delimitarase a superficie e cortarase toda a forraxe presente na mesma (ver figuras 4 e 5). A media dos rendementos das zonas de mostraxe consideradas representarán o rendemento en materia verde por m2 (kg MV/m2), esta cantidade transformarase en rendemento por ha multiplicado por 10.000. Determinando a media da porcentaxe de MS da forraxe recollida en cada zona, poderemos estimar os kg MS/ha. Este tipo de forraxes acumúlanse nun único aproveitamento, polo que este procedemento soamente se realizará unha vez no momento da colleita.

Figura 4. Modo de mostrear cultivos forraxeiros de alto porte con sementeira a voleo

Distribuidor de Semillas RAGT para Galicia y Asturias Venta de todo tipo de semillas para praderas, mezclas especiales para coberteras y desinfección del suelo, mostazas, habas, guisantes, colzas, alfalfa, vezas y todo tipo de cereales Polígono Lalín 2000 Ciudad del Transporte - nave A3 36500 LALÍN (Po)

gilangel@hotmail.es Tel.: 670 535 636

78 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_serida_galego.indd 78

20/08/2018 17:12

Forrajeras

RAGT

¡ LA SEMILLA que necesitas !

Cobertura vegetal Festuca alta

RAY-GRASS INGLÉS

Ray-grass italiano Dactilo

Mezcla forrajera

ALFALFA

VEZA TRÉBOL VIOLETA Y BLANCO

RAY-GRASS HÍBRIDO

www.ragt-semillas.com RAGT Iberica • Crta. Burgos km. 2,1 Apdo de Correos 612 • 34004 Palencia • España Tel : (34) 979 725 199 • Fax : (34) 979 711 807

vacapinta005_publicidade_ragt.indd 79

Contacto : bvazquez@ragt.es

Fotos credit : Fototeca RAGT Semences

19/08/2018 21:42

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Figura 5. Toma de mostras de cultivos forraxeiros de alto porte con sementeira a voleo

Figura 7. Cálculo de distancia entre liñas e mostraxe de millo forraxeiro para control de produción

Figura 6. Modo de mostrear cultivos forraxeiros de alto porte con sementeira en liña Superficie de mostraxe 3 x 2d = 3 x 12 = 3,6 m2

CONTROIS DE PRODUCIÓN TEÓRICOS EN CULTIVOS FORRAXEIROS DE ALTO PORTE CON SEMENTEIRA EN LIÑA Como nos casos anteriores, definiremos as zonas de mostraxe (ver figura 6), con suficiente separación entre elas para que cada zona constitúa unha repetición (A, B, C…). . Nas sementadoras para este tipo de cultivos, pódese axustar a vontade a distancia entre liñas e entre plantas dentro de una mesma liña ao obxecto de establecer a dose de sementeira final, de acordo coa seguinte expresión: N.º de plantas por hectárea =

10.000 distancia entre liñas (m) x distancia entre plantas (m)

Para estimar os rendementos de colleita neste tipo de cultivos, é necesario coñecer en cada caso a distancia establecida entre liñas. Para iso, medirase o espazo ocupado por 10 liñas de millo e divídese a cantidade obtida por 9. Ese proceso repetirase en dúas ou tres zonas da parcela. A media obtida indicaranos a distancia establecida entre liñas (ver figura 7). A continuación, en cada unha das zonas de mostraxe, delimítase a área correspondente a dúas liñas de millo

DETERMINANDO A MEDIA DA PORCENTAXE DE MS DA Forraxe recollida EN CADA ZONA, PODEREMOS ESTIMAR OS KG MS/HA ao longo de “n” metros, de maneira que a área de mostraxe en cada zona será “Área = n x 2d” sendo n a lonxitude en metros cultivada en cada liña e “d” a distancia entre liñas previamente establecida. Por exemplo, se o espazo ocupado por 10 liñas é de 5,4 m, definimos unha distancia entre liñas de 0,60 m (5,4/9). Para unha lonxitude de mostraxe dentro de cada liña de 3 m lineais, e considerando dúas liñas, a área de mostraxe preestablecida sería de 3 x (2 *0,60) = 3,6 m2 (ver figura 7). Establecerase tamén unha altura de corte o máis axustada posible ao corte das colleitadoras. En cada unha das zonas definidas contaranse as plantas recollidas para poder extrapolar e determinar o número de plantas cultivadas por ha. Isto daranos unha idea da diferenza entre a dose sementada e cultivada. Ademais, obterase o peso do total de plantas cultivadas en cada zona, e poderase extrapolar a partir deses datos o rendemento en kg MV/ha.

O número de plantas recollidas na superficie de mostraxe considerada e o seu peso permitirannos estimar número de plantas por ha e produción de materia verde. A determinación da materia seca no momento de colleita permitiranos estimar os rendementos teóricos de materia seca de millo por ha.

AGRADECEMENTOS Traballo financiado polo proxecto MAGRAMA (CROPFIT), ref.: 20150030003016, “Rendimiento y costes de producción de los forrajes producidos en las explotaciones del Principado de Asturias, en las condiciones de diversificación de cultivos impuestas por la PAC 2015-2020, como primer eslabón en la alimentación de precisión del vacuno lechero”.

BIBLIOGRAFÍA

A bibliografía mencionada neste artigo está a disposición das persoas interesadas no SERIDA (persoa de contacto: Adela MartínezFernández).

80 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_serida_galego.indd 80

18/08/2018 12:09

Alfalfa de secano e regadío

Mesturas Forraxeiras

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras , anuais de sega ou pastoreo

Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

pub_rocalba_galego.indd 81

secano ou regadío

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras , frescos perennes para secanos

www.rocalba.com

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para

Expresión vegetal

12/08/2018 15:00

La TECNOLOGIA que impulsará el progreso genético de su rebaño.

vacapinta001_publicidade_progenex.indd 82

web inglês.indd 1

20/08/2018 01:02 12/02/2018 14:04:33

web inglês.indd

2018 14:04:33

ABS ha terminado con el monopolio en el sexado de genética bovina, dándole acceso a la TECNOLOGIA DEL SIGLO XXI que usted se merece.

C/Rafael Bergamín, 16A local 4. 28043 Madrid Teléfono: 91 510 25 00 Fax: 91 510 09 89

vacapinta001_publicidade_progenex.indd 83 web inglês.indd 2

20/08/2018 01:02 12/02/2018 14:04:34

Foto: Manuel Redondo

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Explorando alternativas agrocompostadoras para a xestión de residuos

ensaiando a mestura de residuos urbanos (materia orgánica) con outros provenientes das diferentes actividades agrícolas ou gandeiras, e explorando a posibilidade de xerar unha renda complementaria polo servizo de tratamento dos biorresiduos de vilas e cidades.

Explicamos en que consiste a agrocompostaxe e presentamos o proxecto dun grupo operativo formado por diversos expertos na materia, cuxo obxectivo é implementar este novo modelo en diferentes comunidades do Estado, co fin VANTAXES DO MODELO de lograr maior diversificación de rendas, mellora dos solos e menos custos de As vantaxes deste modelo son moitas: permite reducirlles os custos de xesxestión dos residuos urbanos. Franco Llobera Serra Asesor da rede de municipios agroecolóxicos Terrae Asociación Economías BioRegionales Sociedad Española de Agricultura Ecológica (SEAE)

QUE É A AGROCOMPOSTAXE?

agrocompostaxe é unha modalidade de tratamento de residuos orgánicos, de diferente procedencia, incluíndo residuos urbanos, que realiza un agricultor para fertilizar os seus propios cultivos. Trátase dun termo acuñado en Austria e noutros países da UE, como Bélxica ou Francia, onde xa é unha práctica habitual.

O PROXECTO Desde un grupo operativo (GO) estatal de agrocompostaxe estamos a estudar a viabilidade da súa transferencia a diferentes localidades e comunidades autónomas de España. Neste proxecto participamos socios con experiencia práctica en compostaxe de Canarias (ADER La Palma), CastelaA Mancha (Comunidad de Residuos Vega de Henares), Euskadi (Gurpide), País Valenciano (Unió de Llauradors) e Galicia (Calfensa), e que coordina a Sociedad Española de Agricultura Ecológica (SEAE), co apoio, como axente de Innovación, da asociación Economías BioRegionales. O obxectivo deste proxecto é identificar municipios e agricultores interesados en realizar experiencias piloto,

tión dos residuos ás administracións locais, tanto na recollida como no transporte (menores desprazamentos que as plantas centralizadas), así como tamén os custos derivados do tratamento (aforro de compra de fertilizantes e emendas para o agricultor). Fronte aos custos de entre 150 e 300 €/tm de biorresiduos urbanos, a agrocompostaxe local ou de proximidade podería diminuír eses custos ata 100 €/tm, ao tempo que lle xeraría unha renda ao agricultor. Por exemplo, o tratamento dos biorresiduos dunha vila de entre 4.000 e 5.000 habitantes, que xera unhas 500 tm/ano, permitiría achegar unha renda complementaria, para 1 ou 2 agricultores locais, da orde de 50.000 €/ano, e destinaríase o resultado da compostaxe a fertilizar anualmente unha superficie aproximada de 10 hectáreas.

84 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especial_cultivosPratenses_calfensa_galego_03.indd 84

20/08/2018 17:13

Foto: Manuel Redondo

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Outra vantaxe deste modelo é que os concellos e as deputacións poderán xustificar a redución das emisións de gases de efecto invernadoiro ao reducir o transporte, osixenar e diminuír emisións do propio proceso, e mesmo fixar carbono nos solos. Para o sector agrícola ecolóxico, que require ser biointensivo, é especialmente interesante reducir a dependencia da compra de fertilizantes, e poderase producir compost conforme ás demandas da súas fincas, mellorando de modo natural a fertilidade da terra a través das propiedades probióticas do compostado. O momento é favorable: municipios buscando innovación no obsoleto mundo da xestión de residuos, a Lei de bases do réxime local e a Lei de residuos 22/2011, que confirman que a responsabilidade da xestión de residuos é dos municipios. Porén, non hai unha norma que ampare estes sistemas descentralizados en explotacións en ningunha comunidade autónoma.

Planta de compostaxe de residuos de plataneira e plátano de destrío da Cooperativa La Prosperidad en La Palma xestionada por ADER La Palma. A súa capacidade de tratamento é de 1.000 t/ano para obter unhas 300 t/ano de compost, que se aplica nas propias plantacións de plátano da illa

A AGROCOMPOSTAXE LOCAL OU DE PROXIMIDADE PODERÍA REDUCIR os CUSToS ATA 100 €/TM, AO TEMPO QUE LLE XERARÍA UNHA RENDA AO AGRICULTOR

Ningunha lei menciona o termo ‘agrocompostaxe’ e as esixencias de tratamento de biorresiduos urbanos son as mesmas para unha planta centralizada de 100.000 tm/ano que para unha de 100 tm/ano que combine con subprodutos agrarios e e que use o compost para consumo en terras propias.

CONCLUSIÓNS A agrocompostaxe é unha novidade que depende dunha adecuada articulación da demanda e da oferta: demanda por parte das administracións e oferta de proximidade de titulares de explotacións agrarias. En concreto, neste GO de agrocompostaxe entendemos que as administracións locais son a clave, pois da súa decisión depende informar e motivar os titulares de explotacións para que se preparen co fin de ofrecer este servizo. Non obstante, non será doado que os concellos se sobrepoñan ás inercias e ás presións a favor dunha xestión centralizada, que no caso de Galicia foi especialmente intensa e ineficiente. A nova pregunta para formular o reto é: por que deberiamos investir en grandes plantas e realizar longos transportes se temos unha rede de agricultores e gandeiros con necesidade de diversificar rendas e solos necesitados de carbono ou emendas orgánicas?

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 85

vacapinta005_especial_cultivosPratenses_calfensa_galego_03.indd 85

20/08/2018 20:03

FERTIPRADO, os seus 5 segredos ao descuberto FERTIPRADO é pioneira e líder en mesturas de sementes para forraxes e pastos e fomos descubrir os seus 5 segredos.

1. Exclusividade da súa actividade FERTIPRADO naceu en 1990, hai 28 anos, con base no traballo de investigación do agrónomo David Crespo, recoñecido mundialmente como experto en pastos e forraxes. Dende sempre se dedicaron exclusivamente ao desenvolvemento de mesturas de sementes, biodiversas e ricas en leguminosas, como base da alimentación animal para un sector gandeiro economicamente máis sustentable. Non se dedican a outros temas, nin a outras sementes (millo, cereais ou outras), nin a abonos e tampouco a pensos. Céntranse única e exclusivamente en sementes para pastos e forraxes. 2. Paixón polo campo Son uns apaixonados polo campo. Eles mesmos son gandeiros, co cal senten os mesmos problemas que o sector: o baixo prezo do leite, o incremento de prezos dos insumos, a falta de man de obra, os atrasos das subvencións, o clima… Aínda así, falan da súa explotación de ovinos de leite dunha forma cautivante. Parece o mellor negocio do mundo. Non o é, xa o sabemos todos. Con isto en mente, seguen desenvolvendo este sistema gandeiro baseado no aproveitamento de pastos e forraxes no día a día. Non sendo o mellor negocio do mundo, é un negocio moi interesante e segue crecendo dende hai 30 anos. Todo o seu equipo técnico acompaña aos gandeiros nas súas explotacións e fano coma se tratase das súas propias explotacións, sempre mirando a longo prazo. Buscan relacións que perduren no tempo.

vacapinta005_fertiprado_galego.indd 86

3. Investigación continua O sector de I+D é o principal investimento de FERTIPRADO. O seu obxectivo é conseguir plantas máis produtivas, con mellor valor alimenticio e con adaptación a diferentes condicións. Isto conségueno cos tradicionais métodos de selección e mellora vexetal, a aposta forte da empresa. É un proceso caro e custoso, pois para obter unha nova variedade son necesarios moitos anos, frecuentemente 5, 6 ou mesmo 11, dependendo do tipo de planta, pero o sector ten xa os seus froitos. Nos últimos anos FERTIPRADO inscribiu 10 novas variedades de distintas plantas para distintos usos e teñen en proceso de inscrición 11 máis. Falamos de variedades de trevo persa, serradelas, trevo subterráneo, trevo vesiculoso, trevo micheliano, trevo squaroso… e domesticaron un trevo moi interesante que é o trevo isthmocarpo. Este trevo, ademais de ter unha calidade alimenticia óptima, ten unha capacidade de adaptación a chans encharcados moi boa. Este é o principal segredo. Unha mellor calidade xenética leva a mellores produtos e a máis solucións para o mercado.

12/08/2018 14:31

4. Proximidade co gandeiro FERTIPRADO ten un equipo técnico cunha única misión: acompañar no campo a instalación, o desenvolvemento e o manexo dos seus produtos. Todos eles son uns verdadeiros afeccionados do campo e do seu traballo. Visitan centos de explotacións todos os anos, onde comparten o seu coñecemento e onde tamén aprenden. Toda a información recollida no campo é compartida con todo o equipo en foros técnicos que fan con bastante frecuencia. Son moitos anos de experiencia pisando o terreo de toda a península ibérica en distintas contornas. Este coñecemento permite mellorar continuamente os produtos de FERTIPRADO, adaptalos e atopar novas solucións para novos retos. 5. Dominio de dúas ferramentas imprescindibles: biodiversidade e leguminosas FERTIPRADO é pioneira no uso da biodiversidade como ferramenta para o sector agrogandeiro e no uso de leguminosas nas mesturas. Este binomio biodiversidade-leguminosa é a base do traballo desta empresa. A biodiversidade permite responder á variabilidade de condicións e usos que caracterizan o mercado agrogandeiro do mediterráneo e ofrece vantaxes múltiples en termos produtivos e cualitativos. FERTIPRADO domina esta ferramenta como ninguén. O seu traballo de selección e mellora está enfocado en conseguir novas variedades de leguminosas, pero traballa tamén en lograr mellores bacterias de rhizobium que melloren a eficiencia da fixación de nitróxeno atmosférico.

As leguminosas entran nas mesturas de FERTIPRADO normalmente en gran cantidade e isto tradúcese nunha dobre vantaxe para o gandeiro, pois as leguminosas achéganlle de forma gratuíta dous insumos que doutra maneira serían dos máis caros para a explotación: nitróxeno para o chan e proteína para os animais. Quen sabe se de aí provén o lema de FERTIPRADO “O gando meréceo, a terra agradéceo”. Por todo iso, o traballo feito por esta empresa familiar de Portugal é magnífico e están presentes na península ibérica, Italia, Francia e Uruguai. Son ao redor de 50 persoas dedicadas apaixonadamente a este tema e o seu afanado traballo é o sexto segredo de FERTIPRADO. Hoxe o mercado preséntanos distintas mesturas parecidas ás mesturas portuguesas. Son parecidas, pero por todos os segredos aquí descubertos, as verdadeiras mesturas portuguesas son as mesturas de FERTIPRADO.

www.fertiprado.pt/es/ vacapinta005_fertiprado_galego.indd 87

12/08/2018 14:31

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Mostra de forraxes (1.º corte, 18-3-2015)

Produción e valor nutritivo de raigrases puros ou asociados a raigrases e leguminosas O obxectivo deste traballo céntrase en comparar a produción e o valor nutritivo dunha colección de raigrases tetraploides ou diploides en sementeira pura ou asociados a outros raigrases ou leguminosas baixo dous sistemas de aproveitamento (1 ou 2 cortes), tomando como testemuña as asociacións chícharo-triticale e veza-avea en condicións de clima atlántico. Gregorio Salcedo Díaz CIFP La Granja, 39792 Heras (Cantabria) gregoriosalce@ono.com

INTRODUCIÓN

a actualidade a rotación máis utilizada nas explotacións leiteiras do norte de España é a formada polo millo (Zea mays L.), como o cultivo de verán indiscutible, e o raigrás italiano (Lolium multiflorum L.) asociado ou non a leguminosas no inverno, aproveitado último un ou dous cortes na primavera para ensila-

do (Fernández-Lorenzo et al., 2007). O raigrás italiano é unha forraxe importante na cornixa cantábrica, presenta un bo balance de carbohidratos solubles en auga e proteína (Flores et al., 2013), contribuíndo a sincronizar os nutrientes do rume (Edwards et al., 2007), ademais dunha elevada alta dixestibilidade e e palatabilidade. A partir dunha mostra enmarcada no proxecto INIA-RTA201-00065-C05 do 2,76 % do total de explotacións na campaña 2013/2014, evidenciouse que o 54,4 % e o 48 % das pratenses sementadas corresponden a raigrás italiano e inglés, concentrándose o 62,1 % e 55,7 % nas explotacións de Galicia; séguenlle Asturias, co 54,2 % o raigrás italiano e o 57,3 % o raigrás inglés no País Vasco (Flores et al., 2017). No

polo oposto atópase Cantabria co 7,4 % e 2,4 % para o italiano e o inglés, respectivamente. A porcentaxe de explotacións leiteiras da mostra que declaran sementar cultivos forraxeiros de inverno como o raigrás italiano é do 52 %, con máximos do 67,4 % en Asturias e mínimos de 2,0 % no País Vasco. Mentres, outras forraxeiras de inverno coma os cereais fano o 4,4 %, sendo Navarra co 16,9 % a maior porcentaxe. A elevada produtividade e o alto valor nutritivo do raigrás italiano son as causas da súa grande aceptación por parte dos produtores de leite. O sistema de aproveitamento está limitado polas condicións climáticas de primavera, as cales impiden ás veces realizar dous ou tres cortes, sendo o habitual efectuar un só para ensilado e no estado de madurez espigado. Atrasar a data de corte leva aparellados descensos significativos de 1,3 g de proteína bruta; 1,3 g e día de materia orgánica dixestible e aumentos de 1,25 g a fibra neutro deterxente desde o 1 de xaneiro ata o 18 de abril (Salcedo, 2011). Con todo, a frecuencia e a intensidade da defoliación poden modificar a cantidade de forraxe e o seu valor nutritivo (Motazedian e Sharrow, 1990; Sollenberger e Vanzant, 2011). Os traballos de Solomon et al. (2017) sinalan maiores taxas de crecemento en raigrases tetraploides que nos diploides. Estes autores sinalan que, independentemente do número de cortes, as plantas con baixa frecuencia de corte producen máis forraxe que as de cortes máis frecuentes. As diferenzas nutricionais entre raigrases tetraploides e diploides son dun menor contido en materia seca e menor fibra neutro deterxente (Wims et al., 2012). A duplicación do número de cromosomas nas variedades tetraploides está asociada ao incremento da parede celular (FND) e a alta relación de contido celular da parede celular, que ten un efecto diluínte na concentración de FND (Hageman et al., 1993). Segundo Wims et al. (2012) os raigrases tetraploides conteñen máis proteína en estados de madurez vexetativos que os diploides. Segundo Nair (2004), o maior contido de carbohidratos solubles en auga dos raigrases tetraploides ten a súa orixe no

88 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 88

20/08/2018 17:27

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

maior contido celular, asociado á súa vez á superior porcentaxe de proteína. A produción de materia seca dos tetraploides é menor que a dos diploides (Balochi e López, 2009), posiblemente polo menor contido de materia seca. Wims et al. (2012) en Irlanda e Balochi e López (2009) en Chile sinalan maior dixestibilidade para as variedades de raigrás tetraploides.

MATERIAL E MÉTODOS Situación

ca de prácticas do Centro Integrado de Formación Profesional La Granja, Heras, Cantabria (43° 24’N; 3° 45’W e a 5 m sobre o nivel do mar) durante os anos 2015 e 2016. A textura do solo onde se asenta o experimento corresde francoarxilosa. A análise do solo a 20 cm de profundidade corresponde a un tipo lixeiramente ácido (pH, 5,7); baixo en materia orgánica oxidable, 0,95 %; contidos normais de N, 0,17 %; pobre en P asimilable (Bray), 6,59 ppm; Ca, 855 ppm; ZZMg, 94 ppm; K, 87 ppm e baixa capacidade de intercambio catiónico, 16,3 mq 100 g solo. As temperaturas mínimas, máximas e pluviometría durante os dous anos do experimento, que foron proporcionadas pola Axencia Estatal de Meteoroloxía de Cantabria, veñen representa-

Figura 1. Temperaturas e precipitacións durante o experimento Ta Min

Ta Max

Ta Med

Precipitacións

300

250

200

150

100

Out Nov Dec Xan Feb Mar 2014 2015

Abr

Mai

Nov Dec Xan Feb Mar Abr 2015 2016

Precipitación mm m2

Temperatura °C

A ELEVADA PRODUTIVIDADE E O ALTO VALOR NUTRITIVO DO RAIGRÁS ITALIANO SON AS CAUSAS DA SÚA GRANDE ACEPTACIÓN POR PARTE DOS PRODUTORES DE LEITE

Mes e ano

Tratamentos e deseño experimental Os tratamentos avaliados foron trece forraxes (4 raigrases en monocultivo; 4 asociacións de raigrases puros; 3 asociacións de raigrases con leguminosas e 2 asociacións de cereal-leguminosa) e dous sistemas de aproveitamento (un e S2c), dispostos nun deseño experimental de bloques completos, con tres repeticións por tratamento durante os anos 2014-2015 e 2015-2016. A composición e características dos cultivares de raigrás puros e asociacións, así como a porcentaxe de cada un deles incluído en mestura, haploidía, tipo alternativo ou non veñen indicadas na táboa 1. Operacións de cultivo A preparación do terreo consistiu en dous pases de fresadora o 13 outubro de 2014, e un de vertedeira e fresadora o 10 de novembro de 2015. A fertilización de fondo consistiu na aplicación de 42 t de xurro de vacún leiteiro equivalentes a 104-19-106 kg de NP-K o ano 2014 e 101-20-102 o ano 2015. A sementeira realizouse con sementadora a chorro á dose de 42

kg de semente por hectárea para os raigrases puros e as súas asociacións, 100 e 60 kg a asociación chícharotriticale e 100 e 50 kg de veza-avea por hectárea os días 17 de outubro de 2014 e 13 novembro de 2015 respectivamente. As sementes foron proporcionadas por Delagro. Posterior á sementeira, pasouse un rodete cultipacker para nivelar o terreo e minimizar a posible contaminación por terra da forraxe nas mostraxes. Os raigrases puros e asociacións aproveitados en dous cortes recibiron outras tantas aplicacións de fertilizante nitroxenado de cobertoira (NAC do 27 % de N) os días 19 de decembro de 2014 e 1 de abril de 2015 a razón de 10 kg N ha-1 do primeiro ano e de 31 kg de N o 26 de febreiro de 2016; mentres, os aproveitados a un corte recibiron 31 kg de N ha-1 o 19 de novembro de 2014 e 31 kg N o 26 de febreiro de 2016, respectivamente. As datas de recolección foron o 18 de marzo e o 6 de maio de 2015 e o 25 de xaneiro e o 18 de abril do 2016 para o sistema de dous aproveitamentos. A última data de cada ano corresponde aos aproveitados nun só corte.

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 89

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 89

20/08/2018 17:27

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

OS RAIGRASES ASOCIADOS A LEGUMINOSAS ANUAIS MANIFESTARON UN ESTADO DE MADUREZ INFERIOR NO SEGUNDO CORTE DO S2C E SIMILAR ÁS SEMENTEIRAS PURAS NO SISTEMA DUN SÓ CORTE

A superficie da parcela experimental foi de 20 x 2,5 m e a útil (zona de mostraxe) de 19 x 2 m. Á súa vez, cada parcela foi dividida en dúas para realizar sobre elas un ou dous aproveitamentos e segada cunha barra gadañadora (BCS, tipo BF80/175) de 1 m de corte a 5 cm do solo, anotándose o peso da forraxe posteriormente. Antes da sega anotouse o estado de madurez dos diferentes raigrases e asociacións.

Táboa 1. Composición e características dos cultivares puros e asociacións Nome

Anos

Starter, 72 % Aramo, 20 %

Barcomet, 15% Bartigra, 10%

Agraco Salam Itaka Puigmal M1

1 2 2 1 2

Chícharo * Triticale 2 Veza * Avea 2 T: tetraploide; D: diploide

Raigrás, %

100 100 100 100 50 % Salam e 50 % Itaka Barprisma, 15 % Barelli, 15 % Bartentro, 50 % Barspectra, 20 %

R. inglés Romari, 31,3 % R. inglés Indiana, 25 % R. híbrido Lampar, 25 % Festulolium tipo Festuca, 31,3 % Festulolium tipo Raigrás, 21 % Raigrás inglés, Tardío, 21 % Raigrás híbrido Lampar, 28 % Raigrás italiano Danergo, 36 % Raigrás italiano Fox, 36% R. híbrido, 24,9 % R. híbrido Lampar, 31,3% Raigrás italiano Danergo, 31,3 % Raigrás italiano Fox, 31,3 % (Montreset - Forrimax) - Seconzal (Jose - Gravesa) - Previsión

Leguminosas, %

T. resopinatum, 2 % T. incarnatum, 8 % T. migueliano, 8 % T. alejandrino, 3 % T. incarnatum, 6 % T. resopinatum, 1 %

Haploidía

Alternativo

T D

Si Si

D T

Si Si

T T D T T-D D D T D

Si Si Si Si Si Non Non Si Si

TODAS

D T. branco Ladino, 13%

T. vermello Karin, 12,5 %

T D

Non Non

T D

Non Non

SIEGA LA COMBINACIÓN PERFECTA DE LA ELECCIÓN DE LOS MEJORES RAIGRÁS A NIVEL MUNDIAL

“Las mezclas HIBRID que combinan semillas pratenses, SIEGA leguminosas y cereales forrajeros en función de las SIEGA necesidades del agricultor”

LA CALIDAD Y LA PRODUCCIÓN ESTÁN ASEGURADAS

-pro

LA COMBINACIÓN IDEAL DE RAIGRÁS CON TRÉBOLES ANUALES DE ACTITUD FORRAGERA

-pro alternativa

LA CALIDAD HECHA FÓRMULA

TREBOL

LA MEZCLA DE TRÉBOL POR EXCELENCIA

TRITI LA MÁXIMA PRODUCCIÓN SIN DESCUIDAR LA CALIDAD NUTRITIVA

PASTO LA PRADERA DE LARGA DURACIÓN PARA SIEGA Y PASTOREO

90 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 90 afriga131_pub_soaga.indd 2-3

20/08/2018 17:27

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

OS NOSOS RESULTADOS NON CONFIRMAN UNHA MAIOR TAXA DE CRECEMENTO NOS TETRAPLOIDES RESPECTO DOS DIPLOIDES E OBTIVÉRONSE TAXAS MEDIAS DE 31,1 E 31,8 KG RESPECTIVAMENTE

RESULTADOS O establecemento dos raigrases foi satisfactorio, sen problemas de enfermidades nas sementeiras puras de raigrás, mestura de raigrases ou asociado a leguminosas anuais, excepto a avea, que sufriu un lixeiro ataque de roya nos dous anos. O encamado foi moi baixo en todas as forraxes para o sistema de dous cortes e lixeiro no sistema de dous cortes. O atraso da semente ocasionou a diferenza na sementeira de 27 días entre anos, circunstancia que favoreceu diferenzas nas datas de aproveitamento. 1. Estados de madurez entre forraxes A táboa 2 sinala os estados de madurez dos raigrases e as súas asociacións ao momento da recolección. Os raigrases máis precoces nas condicións do experimento foron Itaka, Agraco e Salam. Os estados de madurez do raigrás en sementeira pura e as súas asociacións ao momento do aproveitamento no sistema dous cortes (S2c) foron os de folludo no primeiro e desde o folludo ata o espigado no segundo; mentres, o sistema dun aproveitamento dun corte (S1c) os estados de madurez variaron desde o espigado ao comezo da floración. O inicio da floración parece máis marcado nas asociacións de M1 e M2 que nas sementeiras puras de Salam e Itaka; mentres, os estados de madurez en M5 e M6 están menos desenvolvidos, posiblemente debido ao raigrás inglés. Os raigrases asociados a leguminosas anuais manifestaron un estado de madurez inferior no segundo corte do S2c e similar ás sementeiras puras no sistema dun só corte.

Táboa 2. Estados de madurez ao momento do aproveitamento Sistema de dous aproveitamentos (S2c)

Primeiro (d1) Folludo Folludo Folludo

Agraco Salam Itaka Puigmal M1 M2

Segundo (d2) Espigado, 50 % Espigado, 10 % Espigado, 80 %

Sistema dun aproveitamento (S1c)

(d3) Espigado, 100 % Espigado, 80 % Espigado, 100 % Entalado Inicio floración, 20 % Inicio floración, 60 %

Folludo Folludo

Espigado, 60 % Entalado Espigado, 10 % (G) M3 Folludo Espigado, 100 % Floración (L) Entalado (G) M4 Folludo Espigado, 100 % Floración (L) M5 Folludo Folludo Espigado, 30 % M6 Folludo Folludo Espigado, 60 % M7 Folludo Inicio espigado (G) Espigado, 60 % M8 Folludo Inicio espigado (G) Espigado, 60 % Chícharo * Triticale Folludo Inicio floración (G) Inicio espigado (G) Veza * Avea Folludo Inicio espigado (G) Folla bandeira (G) S2c: (d1: días desde a sementeira o primeiro corte, 152); S2c: (d2: días desde o primeiro corte ao segundo, 48) S1c: [d3: días desde a sementeira ao primeiro corte (200 o primeiro ano e 156 o segundo)]

Táboa 3. Produción de biomasa e nutrientes para un ou dous aproveitamentos MS, kg ha-1

PB, kg ha-1

MOD, kg ha-1

S1c

S2c

S1c

S2c

S1c

S2c

Agraco

7.811

6.065

602

880

4.666

3.941

Salam

5.055

5.789

620

1.012

3.124

3.759

Itaka

5.693

4.957

573

1.001

2.964

4.147

Puigmal

4.475

675

2.674

6.631

6.794

991

1.309

3.974

4.411

9.160

11.100

802

1.801

5.329

6.852

6.623

7.961

872

1.439

3.991

5.332

8.045

7.172

806

1.322

4.761

6.532

5.384

8.344

643

1.171

3.131

5.076

7.666

9.018

813

1.176

4.414

5.668

5.362

6.560

600

971

3.163

4.264

5.178

6.197

599

973

3.031

3.992

G*T

6.399

868

3.722

V*A

7.913

922

4.247

Medias

6.870

6.941

718

1.201

4.041

4.622

***

F*C

d.m.s.: F

689

238

1.192

d.m.s.: C

178

870

d.m.s.: F*C 1C: un corte; 2C: dous cortes; F: forraxe; C: corte; G*T: chícharo * triticale; V*A: veza *avea d.m.s.: diferenza mínima significativa

G=guisante en castelán (nota ed.)

2. Produción de biomasa, nutrientes e composición química entre forraxes e sistema de produción A táboa 3 mostra as producións de materia seca (kg MS ha-1), proteína

bruta (kg PB ha-1) e a materia orgánica dixestible (kg MOD ha-1) para cada variedade, mesturas de raigrás en sementeira pura ou con leguminosas e a asociación cereais e leguminosas.

92 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_03.indd 92

20/08/2018 17:19

vacapinta001_pub_calfensa_galego.indd 93

19/08/2018 16:31

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Táboa 4. Composición química e contido en enerxía das diferentes forraxes para un ou dous aproveitamentos Sistema Aproveitamento Agraco Salam Itaka M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M1 G*T V*A Medias Forraxes Cortes FxC d.m.s.: F d.m.s.: C d.m.s.: F*C

MS, % S2c S2-1c S2-2c 10,6 17,0 11,1 14,7 12,3 19,7 9,64 15,6 8,4 15,5 12,3 13,3 9,33 13,5 11,4 14,4 10,2 15 12,1 14,1 13,2 14,8 11,3 15,2 0,001 0,001 0,001 2 2,1 3,4

S1c 21,4 20,4 21,7 21,5 11,6 19,7 19,8 20,5 17,8 16,2 19,6 17,6 18,8 20,2 19,6

PB, % S2c S2-1c S2-2c 24,1 11,7 23,2 11,9 19,3 11,8 22,0 13,7 26,8 12,6 19,3 13,6 26,2 12,8 20 12,9 24,1 12,2 18,3 11,3 19,8 12,7 21,1 12,5 0,001 0,001 ns 3,5 3,7 5,9

S1c 7,7 8,2 8,38 10,1 15,2 8,7 11,6 10,0 10,6 10,6 8,6 9,7 15,3 12,3 10,6

FND, % S2c S2-1c S2-2c 38,9 51,2 42,8 49,6 42,2 50,5 42,5 49,7 36,2 51,9 44,1 47,5 38,7 50,1 43,3 51,4 38,5 51,4 45,1 51,5 44,6 51,2 42,9 50,6 0,001 0,001 ns 4,1 4,7 7,6

S1c 56,8 54,7 59,0 58,0 53,0 61,7 56,8 59,1 58,8 58,8 58,4 55,2 58,2 63,3 58,7

MOD, % S2c S2-1c S2-2c 70,3 63,4 66,6 62,0 67,2 62,3 66,5 61,6 71,7 58,5 66,7 61,9 70,3 60,9 64,9 59,9 70,9 62,2 65,1 61,6 65,2 61,3 66,7 61,4 0,001 0,001 ns 3,5 3,6 5,8

S1c 59,7 60,9 57,9 58,7 59,7 58,1 59,9 59,2 57,5 57,6 58,6 58,1 58,8 55,7 58,4

EM, Mj kg-1 MS S2c S2-1c S2-2c 11,2 10,1 10,7 9,9 10,8 10,0 10,6 9,9 11,5 9,4 10,7 9,9 11,2 9,7 10,4 9,6 11,3 10,0 10,4 9,9 10,4 9,8 10,6 9,8 0,001 0,001 ns 0,5 5,8 0,9

S1c 9,6 9,7 9,3 9,4 9,6 9,3 9,6 9,5 9,2 9,2 9,4 9,3 9,4 8,9 9,3

S1c: un aproveitamento; S2c: dous aproveitamentos; S2-1c: 1.º corte sistema S2c; S2-2c: 2.º corte sistema S2c; F: forraxe; C: corte; G*T: chícharo * triticale; V*A: veza *avea; d.m.s.: diferenza mínima significativa

SUBSTITUÍR PARTE DO RAIGRÁS POR LEGUMINOSAS NON MELLOROU AS PRODUCIÓNS DE MATERIA SECA, PROTEÍNA E MATERIA ORGÁNICA DIXESTIBLE En xeral e para cada forraxe observáronse diferenzas significativas nos rendementos de MS e PB por hectárea (P<0,001) e (P<0,01) e a materia orgánica dixestible. A produción media de materia seca para o conxunto de forraxes foi de 6.870 kg MS ha-1, mínimos de 4.475 kg en Puigmal (raigrás puro) e máximos de 9.160 kg na mestura M2 (asociación de raigrases) para o sistema dun corte (S1c) e de 6.941 kg ha-1 no sistema de dous cortes (S2c), con mínimos de 4.957 kg en Itaka e máximos de 11.100 kg na mestura M2. Entre S1c e S2c non se observaron diferenzas significativas para a materia seca por hectárea (táboa 3) e si (P<0,001) o PB e MOD, incrementando o PB un 40,2 % e 12,5 % a MOD en S2c respecto ao sistema dun só corte.

Os rendementos de MS e PB aquí obtidos para o sistema S1c (táboa 3) foron similares a 7.499 e 605 kg ha-1 sinalados en Galicia por Flores et al. (2013), pero menor a materia orgánica dixestible, debido á menor porcentaxe de MOD no presente traballo de 58,4 % (táboa 4), e o 76,8 % sinalado por aqueles autores. Naquel traballo o 83,3 % dos raigrases cultivados eran tetraploides de maior dixestibilidade que os diploides (Wims et al., 2012). A produción de materia seca para un só aproveitamento da variedade Agraco neste experimento foi superior á obtida por Salcedo (2011), de 5.165 kg ha-1, imputable a datas de recolección diferentes. Pola contra, os rendementos da variedade Salam foron similares entre aquel experimento (5.248 kg MS ha-1) e o presente (táboa 3).

As concentracións de materia seca foron diferentes entre forraxes, corte e a interacción forraxe x corte (táboa 4). En xeral, a materia seca foi inferior no sistema dous cortes (S2c) respecto ao sistema un corte (S1c), táboa 4, con valores medios de 11,3±2,1 % e 15,2±1,8 % o primeiro (S2-1c) e segundo aproveitamento (S2-2c) do sistema S2c e 19,6±2,7 % o sistema un só. As porcentaxes de materia seca aquí obtidas foron similares a 19,3 % sinalado por Flores et al. (2013).

94 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_03.indd 94

20/08/2018 17:22

LITHOCAL

ECOLÓGICO

GRANULADO

CORRIGE Y FERTILIZA 100% PROCEDENTE DE ALGAS CALCÁREAS TIPO LITHOTHAMNIUM

ENMIENDA NATURAL DE ACCIÓN RÁPIDA Y ALTA PUREZA

Principales diferencias con otros enmendantes o correctores agrícolas (como

FERTILIZANTE Y calcário ENMIENDA CALCICA ORGÁNICA Corretivo de açao rápida e oalta pureza carbonatos de piedra molida, conchas de moluscos molidas cal industrial): ADUBO CORRETIVO CALCÁRIO – ENGRAI AMENDMENT CALCIQUE

acciónDE rápida ytotalmente origen marino !! ¡¡ LA ÚNICA ALGAS CALCÁREAS TIPOdensidad LITHOTHAMNIUM!! Única dePROCEDENTE origen¡¡ Demarino, MásFOSILIZADAS, volumen, menos (cubre

;WƌŽĐĞĚĞŶƚĞ ĞǆĐůƵƐŝǀĂŵĞŶƚĞ ĚĞ ůŐĂƐ ĐĂůĐĄƌĞĂƐ >ŝƚŚŽĂůŐĂƐ͕ ƟƉŽ >ŝƚŚŽƚŚĂŵŶŝƵŵͿ natural más terreno) D G Acción más rápida y más efectiva RepeleDŝĐƌŽŐƌĂŶƵůĂĚŽ insectos perjudiciales (insecti'ƌĂŶƵůĂĚŽ Lithocal tiene una riqueza por encima del 97 % cida natural) Por su textura porosa ayuda a la repor lo que se trata de un producto prácticamente tención de agua No contiene metales pesados ni sodio puro. No existe ningún otro enmendante en el mercado Mejor asimilación para las plantas Corrige la acidez (eleva el pH) y fertiliza con esta riqueza, por lo que dobla o triplica a otros ϭ Ͳ Ϯ ŵŵ apenas polvo Más soluble, incluso gran parte en agua No produce Ϯ Ͳ ϰ͕ϳ ŵŵ enmendantes. Por PrecioEĂƚƵƌĂů ŐƌĂŶƵůĂĚŽ competitivo, incluso con otros P su estructura mejora la textura del E WŽůǀŽ suelo productos de inferior calidad LithoCal es de rápidaen asimilación para las plantas: Más alto contenido en calcio y mag- Admitido agricultura ecológica supera ampliamente a los Carbonatos de piedra nesio (CE 889/2008, 2092/91, RD 506/2013) molida y también a los obtenidos deFrancia, conchasItalia, Más de 34 microelementos esenciales Exportamos a Portugal, ф ϭ ŵŵ Ϯ Ͳ ϰ͕ϳ ŵŵ Brasil, etc. ostra, vieira, etc.) que son aún de moluscos (mejillón,

LITHOCAL®

más insolubles y por tanto más lentos.

*Oferta válida hasta el 30-9-2017 para camiones de 25 tns., granel, origen, más 10 % de IVA

*Transporte (25 tns.): Lugo 450 €, A Coruña 500 es €, Ourense-Pontevedra 550fertilizante € (consúltenos sobre otrosuna destinos) LithoCal también un con aportación ¡¡FERTILIZA - CORRIGE ACIDEZ - ACCION RAPIDA - ALTA POROSIDAD!! muy importante de elementos secundarios y microele-

ͻ ŶŵŝĞŶĚĂ ĐĄůĐŝĐĂ ŽƌŐĄŶŝĐĂ ĚĞ ͻ ^Ƶ ĂůĐŝŽ Ǉ DĂŐŶĞƐŝŽ ƐŽŶ ŵƵǇ ͻ ĞďŝĚŽ Ă ƐƵ ďůĂŶĚƵƌĂ ŶŽ ͻ ĞƐďůŽƋƵĞĂ ĞůĞŵĞŶƚŽƐ ĨĞƌƚŝmentos, superando los 34. ĂĐĐŝſŶ ƌĄƉŝĚĂ͕ ƉƌŽĐĞĚĞŶƚĞ Ğǆ- COMPOSICIÓN ĂƐŝŵŝůĂďůĞƐ͕ ƉƵĞƐ ŚĂŶ ƐŝĚŽ ƉƌĞͲ ŶĞĐĞƐŝƚĂ ŵŽůĞƌƐĞ ĞŶ ĞǆĐĞƐŽ͕ Ăů ůŝǌĂŶƚĞƐ ĂŶƵůĂĚŽƐ ƉŽƌ ƵŶ Ɖ, Y PROPIEDADES FÍSICO-QUÍMICAS: ĐůƵƐŝǀĂŵĞŶƚĞ ĚĞ ůŐĂƐ ĐĂůĐĄƌĞĚŝŐĞƌŝĚŽƐ ƉŽƌ Ğů ĐŽƌĂů ĚĞů ĂůŐĂ͘ ĐŽŶƚƌĂƌŝŽ ĚĞ ůŽ ƋƵĞ ŽĐƵƌƌĞ ĐŽŶ ĄĐŝĚŽ͘ Equivalencia ................................ 1 kg = 1,54 de otros Carbonato Cálcico Orgánico (CaCO3) ........ 97 – 99 % ĂƐ ĨŽƐŝůŝǌĂĚĂƐ >ŝƚŚŽĂůŐĂƐ͕ ƚŝƉŽ Ğů ĂƌďŽŶĂƚŽ ĄůĐŝĐŽ ĚĞ ƉŝĞĚƌĂ ͻ ůĞǀĂ Ğů Ɖ, ĚĞů ƐƵĞůŽ͕ ĞǀŝƚĂ ͻ hƚŝůŝǌĂĚŽ ĞŶ ƉŽůǀŽ ĞƐ ƵŶ ďƵĞŶ >ŝƚŚŽƚŚĂŵŶŝƵŵ ĂůĐĂƌĞƵŵ͘ ŵŽůŝĚĂ Ǉ ůĂƐ ĐŽŶĐŚĂƐ ĚĞ ŵŽValor neutralizante .............................................. 70 % Óxido de Calcio (CaO ) ......................................... 58 % ŵĂůĂ ŐĞƌŵŝŶĂĐŝſŶ Ǉ ŵĞũŽƌĂ ůĂ ƌĞƉĞůĞŶƚĞ ĚĞ ŝŶƐĞĐƚŽƐ ;ƉƵůŐŽůƵƐĐŽƐ ;ŽƐƚƌĂ͕ ŵĞũŝůůſŶ͕ ǀŝĞŝƌĂ͕ Presentación: Valor neutralizante .............................. 1 kg = 0,6 CLH Óxido de Magnesio (MgO) ..................................... 3 % ͻ ůƚĂ ƐŽůƵďŝůŝĚĂĚ ĐĂƌďſŶŝĐĂ Ǉ ƚĞǆƚƵƌĂ ĚĞů ƐƵĞůŽ͘ ŶĞƐ͕ ŐĂƌƌĂƉĂƚĂƐ͕ ƉƵůŐĂƐ͕ ĞƚĐ͘Ϳ ĞƚĐ͘Ϳ ƉĂƌĂ ƋƵĞ ƉƵĞĚĂŶ ƐĞƌ ĂůŐŽ ƉŽĐĂ ĚĞŶƐŝĚĂĚ͕ ƉŽƌ ƐƵ ĞƐƚƌƵĐĂƐş ĐŽŵŽ ďƵĞŶ ĨƵŶŐŝĐŝĚĂ͘ ^ŝŵValor neutralizante ........................... 1 kg = 18 ml 1 N Caliza activa .................................................... 157 ppm * Cubetas de 5 kgs. ĂƐŝŵŝůĂďůĞƐ͘ ƚƵƌĂ ŵŝĐƌŽƉŽƌŽƐĂ͘ * Sacos de 25 kgs. ƉůĞŵĞŶƚĞ ĞƐƉŽůǀŽƌĞĂŶĚŽ ƐŽďƌĞ Basicidad útil ................................................ 97 – 99 % Oligoelementos ..................................................... + 32 ͻ &ĞƌƚŝůŝǌĂ ĂƉŽƌƚĂŶĚŽ ĂůĐŝŽ͕ ůĂ ǌŽŶĂ ĂĨĞĐƚĂĚĂ ĚĞ ůĂ ƉůĂŶƚĂ Ž * Big-bagDensidad de 500......................................... a 1.000 kgs. pH ................................................................................. 9 650 – 950 kgs./m2 DĂŐŶĞƐŝŽ͕ D͘K͘ Ǉ ŵŝĐƌŽĞůĞĂŶŝŵĂů͘ EŽ ĐŽŶƚŝĞŶĞ ĚŝŽǆŝŶĂƐ͕

¡NUEVO SISTEMA DE GRANULACIÓN COMPACT!

• 100% de pureza (sin aditivos ni aglomerantes) •55 – Mayor homogeneidad (gránulos entre 2 y 4 mm.) 56 % Color ........................................................ KXHVR PDUȴO Porosidad ...................................................... ŵĞŶƚŽƐ ƷƚŝůĞƐ͘ ĨŽƐĨĂƚŽƐ͕ ĞƚĐ͘͘ K>M'/ K ; ϴϴϵͬϮϬϴϴͿ Olor .................................................................. inodoro Solubilidad en agua ............................................. 21 % • No desliza, permanece donde cae Humedad normal ................................................. <5 % Solubilidad carbónica ........................................... 85% OTROS ACABADOS: COMPOSICIÓN Y PROPIEDADES FÍSICO QUÍMICAS: • – 250 Exento de ............................... polvo y humedad % Reservas 5 millones de toneladas Absorción agua .................................................. ĂƌďŽŶĂƚŽ ĄůĐŝĐŽ KƌŐĄŶŝĐŽ ͘ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϵϳͲϵϵ й ^ŽůƵďŝůŝĚĂĚ ĞŶ ĂŐƵĂ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ Ϯϭ й ĂƐŝĐŝĚĂĚ Ʒƚŝů ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϵϳͲϵϵ й * Polvo PRESENTACIÓN Y ENVASADO: Polvo (<1 mm y Mayor <5 mm), Microgranulado (1-2 mm), Compactado y (2-4 mm), •͗ ϴϱ й resistencia al ͗ ϵmanejo almacenamiento KǆŝĚŽ ĚĞ ĂůĐŝŽ ; ĂKͿ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϱϴ й ^ŽůƵďŝůŝĚĂĚ ĐĂƌďſŶŝĐĂ͘͘͘͘͘͘͘͘͘ Ɖ, ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ * Microgranulado (1-2 mm.) Granulado (2-4 mm), Granel, Cubetas (5 lts) Sacos (10 y 25 kgs) y Big-Bag (500-1.000 kgs)͗ŚƵĞƐŽͲŵĂƌĨŝů KǆŝĚŽ ĚĞ DĂŐŶĞƐŝƐŽ ;DŐKͿ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϯ й ďƐŽƌĐŝſŶ ĚĞ ĂŐƵĂ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ фϮϱϬ ŽůŽƌ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ * Granulado natural (2-4,7 mm.) •͗ ϭ ŬŐ с ϭ͕ϱϰ ŽƚƌŽƐ Mejor precio ĂůŝǌĂ ĂĐƚŝǀĂ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϭϱϳ ƉƉŵ esférico (2-4,7 ƋƵŝǀĂůĞŶĐŝĂ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ KůŽƌ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ŝŶŽĚŽƌŽ * Granulado mm.) * Granel

͗ ϳϬ й ,ƵŵĞĚĂĚ ŶŽƌŵĂů ͘͘͘͘ ͗ фϱ ŵŵ͘ ¡Supera en todo a sĂůŽƌ ŶĞƵƚƌĂůŝǌĂŶƚĞ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ cualquier otro producto similar y a menor precio! sĂůŽƌ ŶĞƵƚƌĂůŝǌĂŶƚĞ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϭ ŬŐ͘сϬ͕ϲ >,

KůŝŐŽĞůĞŵĞŶƚŽƐ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ н ϯϮ ĞŶƐŝĚĂĚ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϲϱϬͲϵϱϬ <ŐƐͬ͘ŵϯ WŽƌŽƐŝĚĂĚ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϱϱͲϱϲ й

¡CONSULTE NUESTRA PARA Antonio CAMAS DE(Chantada-LUGO), GANADO! Para más información consúltenos directamente o a través de GAMA nuestros distribuidores: Fernández tel. 677 406 713; Polyagro (A CORUÑA), tel. 602 642 044; Futurcamp (Tineo-ASTURIAS), tel. 626 163 839, Almacén Ganadero VGM (Casar-CÁCERES), tel. 616 503 663, etc. Ύ ZĞƐƵůƚĂĚŽƐ ŽďƚĞŶŝĚŽƐ ƐŽďƌĞ ƉƌŽĚƵĐƚŽ ƐĞĐŽ͕ ƐŝŶ ŵĞǌĐůĂƐ Ŷŝ ĂĚŝƚŝǀŽƐ͘ sĂůŽƌ ŶĞƵƚƌĂůŝǌĂŶƚĞ ͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘͘ ͗ ϭ ŬŐ͘сϭϴ ŵů ϭE

C/ Alfonso Álvarez de Miranda, 28 39408 LOS CORRALES DE BUELNA Cantabria, ESPAÑA Tel. 942 832 462 - 629 519 793 secan@secanvite.com www.secanvite.com

vacapinta005_anuncio_secan.indd 95

¡BUSCAMOS DISTRIBUIDORES Y COMERCIALES! 20/08/2018 00:32

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

A composición química foi estatisticamente diferente entre forraxes, cortes e a súa interacción (táboa 4). En xeral, as forraxes do primeiro aproveitamento (S2-1c) do sistema dous cortes (S2c) presentaron as maiores concentracións de PB 21,1 % ±4,9 % (26,8 a 18,3 %); MOD 66,7 %±5,1 % (70,9 a 64,9 %); EM 10,6±0,81 MJ kg-1 MS a EM (11,7 a 10,4 MJ) e FND inferior 42,9 %±6,3 % (45,1 a 36,2 %). Desde o primeiro aproveitamento do sistema un corte (S2-1c) ao segundo (S2-2c) as concentracións de PB, MOD e EM diminuíron un 40,7 %, 7,9 % e 7,5 % para o conxunto de forraxes; pola contra, a FND aumentou un 19,7 %. Dentro do sistema S2c e para o primeiro aproveitamento, a mestura M2 foi a forraxe de maior contido en PB, MOD, EM e menor a FND, sen diferenzas relevantes entre forraxes do segundo aproveitamento. Nas concentracións de PB, FND e MOD das diferentes forraxes do presente experimento respecto doutro realizado en Galicia por Flores et al. (2013), os cales implicaron catro raigrases italianos tetraploides e dous híbridos (un tetraploide e outro diploide), obsérvanse incrementos do 14,1 % o PB, 6,3 % a FND e descensos do 23,9 % a FND.

Detalle do estado de madurez dos raigrases (18-4-2016)

3. Produción de biomasa, nutrientes e composición química de raigrases puros en monocultivo vs. mestura de raigrases puros Os raigrases foron agrupados en monocultivos puros (Rp): Agraco, Salam, Itaka e Puigmal e as asociacións de raigrases (Ar): M1, M2, M5 e M7. As producións medias de materia seca (kg MS ha-1), proteína bruta (kg PB ha-1) e materia orgánica dixestible (kg MOD ha-1) de ambos os grupos veñen sinaladas na táboa 5. Tanto Rp como en Ar observáronse diferenzas significativas nos rendementos de MS e PB (P<0,001) e (P<0,01) a MOD. O grupo

Táboa 5. Produción e composición química de raigrases puros ou asociados a outros raigrases para un ou dous aproveitamentos Raigrás

Rp Ar

Sistema

Kg MS ha-1

Kg PB ha-1

Kg MOD ha-1

S1c

5.664

610

3.266

S2c

5.604

965

3.949

S1c

6.273

753

3.695

S2c

8.197

1.313

5.151 1.293

2.143

359

Forraxes

0,001

0,01

Sistema

0,001

F*S

Sistema/ Corte

FND

MOD

S2-1c

11,5

20,7

43,7

66,2

10,6

S2-2c

17,1

11,8

50,4

62,6

10,0

S1c

21,1

8,1

56,8

59,5

9,5

S2-1c

10,6

21,1

42,5

66,4

10,2 10,6

S2-2c

14,9

12,7

51,1

60,4

S1c

19,6

9,45

59,2

58,2

9,6

4,3

6,5

7,7

4,8

0,78

Forraxes

0,001

Sistema

0,001

F*S

S1c: un corte; S2c: dous cortes; S2-1c: 1.º corte sistema S2c; S2-2c: 2.º corte sistema S2c; Rp: raigrases puros, Ar: asociación de raigrases; sd: desviación estándar

das asociacións de raigrases foron un 19 % máis produtivos que os puros, un 19 % en materia seca equivalente a 1.353 kg ha-1; 23,4 % a proteína bruta (224 kg ha-1) e un 17,5 % (740 kg ha1 ) a materia orgánica dixestible. Entre os puros, o cultivar Agraco foi o de maior produción de materia seca, tanto para os sistemas S1c como en S2c e, a mestura M1 en Ar (táboa 3). O maior rendemento de proteína entre grupos correspondeulle ao cultivar Salam nos puros e a M2 nas asociacións. Este último evidenciou maior rendemento de MOD nos dous sistemas de aproveitamento, mentres que Agraco fíxoo en S1c e Itaka en S2c para os raigrases puros. Comparando os resultados dos raigrases puros Agraco e Salam respecto dos obtidos por Salcedo (2011) nas mesmas condicións edafoclimáticas, obsérvase maior biomasa no presente experimento que naquel, equivalente a 1.404 kg MS; -247 kg PB e +996 kg MOD por hectárea, imputable ao maior número de días de cultivo no presente traballo. Independentemente de se os raigrases se cultivasen puros ou asociados, a produción de materia seca no sistema

de dous cortes (S2c) non foi estatisticamente diferente, pero si (P<0,001), a proteína bruta e a materia orgánica dixestible (táboa 5). A nivel de conxunto MS, PB e MOD foi un 15,3 %; 40,8 % e 24,4 % superior no sistema dous cortes respecto dun corte. As diferenzas no contido de materia seca entre Rp e Ar foi significativa a nivel de forraxe e de sistema (táboa 5). Tanto nos raigrases puros como nas asociacións de raigrases e para o sistema S2c, o primeiro aproveitamento (S2-1c) presentou unha menor proporción, con valores próximos ao 11 %, incrementándose ata un 16 % no segundo corte (S2-2c) e o 20,3 % no sistema S1c. Entre forraxes, as asociacións de raigrás presentaron a menor porcentaxe de materia seca (15,09 %) fronte a 16,6 % os raigrases puros. Os contidos de proteína bruta e materia orgánica dixestible diminuíron entre aproveitamentos, rexistrándose o menor no sistema S1c, sen diferenzas entre raigrases puros ou asociacións de raigrás. A nivel de conxunto de forraxes, a proteína bruta foi un 6,2 % superior nas asociacións (14,4 % vs. 13,5 %), sen diferenzas a MOD e FND.

96 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 96

20/08/2018 17:27

publicidade_delagro pradeiras.indd 97

12/08/2018 13:01

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

A NIVEL DE CONXUNTO DE FORRAXES, A PROTEÍNA BRUTA FOI DO 6,2 % SUPERIOR NAS ASOCIACIÓNS, SEN DIFERENZAS A MOD E FND 4. Produción de biomasa, nutrientes e composición química entre raigrases en monocultivo diploides e tetraploides Compáranse catro raigrases en sementeira pura segundo a súa ploidía, tres tetraploides (Agraco, Salam e Puigmal) e un diploide (Itaka). As producións de materia seca (MS), proteína bruta (PB) e materia orgánica dixestible (MOD) non foron diferentes entre tetraploides e diploides (táboa 6). A pesar da ausencia de diferenzas estatísticas, si o foron numéricas, con aumentos porcentuais do 5,5 % a MS, 3,7 % o PB e 6,5 % a MOD nos tetraploides. Autores como Balochi e López (2009) sinalan menor produción de biomasa nos tetraploides, posiblemente debido ao seu menor contido de materia seca. Contrario ás observacións de Salomon et al. (2017), os nosos resultados non confirman unha maior taxa de crecemento (kg MS ha-1 día) nos tetraploides respecto dos diploides e obtivéronse taxas medias de 31,1 e 31,8 kg respectivamente (figura 2). O sistema de aproveitamento S2c non foi estatisticamente diferente sobre os rendementos de materia seca e si (P<0,001) o PB (P<0,001) e<P 0,05 a MOD respecto ao sistema S1c. Estas diferenzas foron do 36,7 % para o PB e 21 % a MOD e EM a favor do segundo corte, e independentemente da ploidía dos cultivares. A concentración de materia seca para S1c e S2c (S2-1c e S2-2c) neste traballo foi sempre inferior nos tetraploides (táboa 6), con reducións do 10 % para S1c. Estes resultados están de acordo co sinalado por Wims et al. (2012), os que sinalaron inferiores contidos de materia seca.

Figura 2. Taxa de crecemento diario entre forraxes para un só corte desde a data de sementeira (as barras corresponden ao erro típico) 50 45

kg MS ha-1 día

b ab

40 35

Salam

Itaka

ab a

30 25 20

Agraco

Puigmal

Detalle do raigrás italiano “cv. Salam”

Toma de mostras (18-4-2016)

Táboa 6. Produción e composición química de raigrases segundo a súa ploidía para un ou dous aproveitamentos Raigrás

Tetraploides Diploides

Sistema

Kg MS ha-1

Kg PB ha-1

Kg MOD ha-1

S1c S2c S1c S2c

5.649 5.927 5.693 4.957 1.427 ns ns ns

630 946 573 1.001 253 ns 0,001 ns

3.431 3.850 2.964 4.147 906 ns 0,05 ns

sd Ploidía Sistema P*S

Tetraploides

Diploides sd Ploidía Sistema P*S

Sistema/Corte

FND

MOD

S2-1c S2-2c S1c S2-1c S2-2c S1c

11,1 15,9 20,9 12,3 19,7 21,7 4,5 0,001 0,001 ns

21,4 11,8 7,9 19,2 11,8 8,3 5,8 ns 0,001 ns

44,4 50,4 55,7 42,2 50,5 59,0 7,1 ns 0,001 ns

65,8 62,7 60,3 67,1 62,3 57,9 4,4 ns 0,001 ns

10,5 10,0 9,6 10,7 9,9 9,2 0,70 ns 0,001 ns

S1c: un corte; S2c: dous cortes; S2-1c: 1.º corte sistema S2c; S2-2c: 2.º corte sistema S2c; P*S: interacción ploidía*sistema; sd: desviación estándar

98 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 98

20/08/2018 17:30

vacapinta005_publicidade_syngenta.indd 99

12/08/2018 14:21

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

A CONCENTRACIÓN DE MATERIA SECA PARA S1c E S2c (S2-1c e S2-2c) NESTE TRABALLO FOI SEMPRE INFERIOR NOS TETRAPLOIDES

Táboa 7. Produción e composición química da mestura de raigrases puros ou asociados a leguminosas para un ou dous aproveitamentos Raigrás

Puros Asociados a leguminosas

A composición química dos raigrases non foi diferente para o PB, MOD e EM (táboa 6) segundo a súa ploidía e si (P<0,001) respecto ao sistema de aproveitamento. A nivel de conxunto e independentemente do aproveitamento, a proteína foi numericamente maior un 6,3 % nos tetraploides, con diferenzas entre cortes e non a nivel de ploidía. O superior contido de proteína nos tetraploides pode estar asociado a unha maior concentración de carbohidratos solubles en auga (Nair, 2004). A fibra neutro deterxente só foi menor no sistema S1c. A duplicación do número de cromosomas nas variedades tetraploides está asociada a un incremento da parede celular (FND) e alta relación de contido celular a parede celular, que exerce un efecto diluínte na concentración de FND (Hageman et al., 1993). A dixestibilidade da materia orgánica só foi diferente entre sistemas de aproveitamento e non entre tetraploides e diploides, aínda que si numéricas. Autores como Wims et al. (2012) en Irlanda e Balochi e López (2009) en Chile sinalan unha maior dixestibilidade nos tetraploides que nos diploides. 5. Produción de biomasa, nutrientes e composición química de asociacións de raigrases puros ou con leguminosas Este epígrafe compara catro mesturas de raigrases puros “M1, M2, M5 e M6” e catro con leguminosas “M3, M4, M7 e M8” sinaladas na táboa 1. A porcentaxe de leguminosas varía desde o 10 % na mestura M4 ata o 18 % en M3.

Sistema

kg MS ha-1

kg PB ha-1

kg MOD ha-1

S1c S2c S1c S2c

6.273 8.197 6.552 7.587 2.173 ns 0,001 ns

753 1.313 760 1.227 353 ns 0,001 ns

3.695 5.151 3.870 4.911 1.329 ns 0,001 ns

sd Puros ou con legum. Sistema L*S

Puros

Asociados a leguminosas sd Puros ou con legum. Sistema L*S

Sistema/ Corte

FND

MOD

S2-1c S2-2c S1c S2-1c S2-2c

10,6 14,9 19,7 11,8 14,1

21,1 12,7 9,5 21,4 12,8

42,5 51,1 59,2 42,4 50,3

66,4 60,4 58,2 67,5 61,6

10,6 9,6 9,3 10,8 9,8

S1c

18,5

10,5

57,5

58,7

9,3

3,8 ns 0,001 0,05

6,0 ns 0,001 ns

8,0 ns 0,001 ns

5,2 ns 0,001 ns

0,8 ns 0,001 ns

S1c: un corte; S2c: dous cortes; S2-1c: 1.º corte sistema S2c; S2-2c: 2.º corte sistema S2c; L*S: interacción raigrás puros ou con leguminosas a diario; sd: desviación estándar

As producións de materia seca, proteína bruta, materia orgánica dixestible e enerxía metabolizable por hectárea non difiren entre mesturas con ou sen leguminosas. Os rendementos medios foron de 6.973-6.966 kg MS; 956-947 kg PB e 4.224-4.286 kg MOD para as mesturas de raigrases puros ou con leguminosas respectivamente. As diferenzas observadas foron a nivel de sistema de aproveitamento en todos os nutrientes (P<0,001), maiores con dous cortes (táboa 7), con incrementos medios do 18,8 % a MS; 40,4 % o PB e 24,9 % a MOD. Polo contario, a interacción asociación de raigrases puros ou con leguminosas polo sistema de aproveitamento non foi estatisticamente diferente (táboa 7). A produción de proteína bruta para a asociación raigrás con leguminosas foi un 24,9 % inferior respecto da obtida por Salcedo (2011) coas mesturas M3, imputable a un 25,2 % máis de leguminosas nas mesturas, forraxe menos madura (a gramínea atopábase ao 15 % do espigado vs. 87 % no presente experimento). Estas circunstancias favoreceron unha diminución de 962 kg de materia seca e 608 kg de materia orgánica dixestible por hectárea.

A composición química das asociacións de raigrases puros ou asociados a leguminosas figura a táboa 7. Dela despréndese que é o sistema de aproveitamento e non a inclusión de leguminosas na mestura o que máis afecta á composición química das forraxes (P<0,001). Na asociación raigrases puros ou asociados a leguminosas e para o sistema S1c soamente se observaron diferenzas significativas a nivel de fibra neutro deterxente (P<0,05), con porcentaxes do 59,2 % nos primeiros e de 57,5 % os segundos. Con todo, os contidos de materia seca do conxunto de raigrases asociados a leguminosas diminuíron numericamente un 20 %, incrementándose un 9,5 % a proteína bruta e un 0,85 % e a materia orgánica dixestible.

100 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 100

20/08/2018 17:30

GALICAL CALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

¡ N OVO O!

LAD GRANU AL

GRANIC DE

L GALICA

APLICACIÓN DO PRODUTO SOBRE O TERREO NOVO SISTEMA DE APLICACIÓN CON PESAXE E GPS

Redución da acidez dos solos Aumento da produtividade das colleitas EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO) Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 % EMENDA CALIZA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO) Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 % EMENDA CALIZA, CAL VIVO (80 % CaO) Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO (65 % CaO) Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 65 % EMENDA CALIZA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO) Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 83 % EMENDA CALIZA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO) Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 % EMENDA CALIZA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO) Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 % EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO) Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %

Presentadas en: • Sacos de 35 quilos • Big bag de 600 quilos • Big bag de 1.100 quilos • Camión cisterna ou camión volquete

Estendidas na propia finca Transportadas en camións a calquera punto de España e Portugal

GALICAL S.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS R/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

EMENDA CALIZA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO) Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio. Valor neutralizante: 59 % vacapinta005_publi_galical_galego.indd 101

19/08/2018 16:31

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Figura 3. Comparación de catro forraxes (raigrases puros, asociados a outros raigrases, raigrases con leguminosas e cereais con leguminosas) e un só corte

kg por hectárea

6.000

kgPB

kgMS

8.000

a a

4.000

kgMOD

2.000

Raigrases puros

Raigrases asociados a raigrases

Raigrases asociados a leguminosas

Cereais e leguminosas

Figura 4. Comparación de catro forraxes (raigrases puros, asociados a outros raigrases, raigrases con leguminosas e cereais con leguminosas) e dous cortes kg MS 10.000 kg por hectárea

6. Produción de biomasa, nutrientes e composición química de raigrases puros, asociados a outros raigrases, asociados a leguminosas e gramíneas con leguminosas para un ou dous cortes As producións de materia seca, proteína bruta e materia orgánica dixestible por hectárea de catro grupos de forraxes de inverno [raigrases puros (Rp), asociados a outros raigrases (Aor), asociados a leguminosas (Alg) e as mesturas de cereais de inverno con leguminosas (chícharo x triticale, G-T e veza x avea, V-A )] para o sistema de aproveitamento dun só corte (S1c) veñen representadas na figura 3 e na figura 4 para o sistema de dous cortes (S2c). Tomando como referencia os valores medios de G-T e V-A (7.010 kg MS ha-1) non se observaron diferenzas significativas respecto ao conxunto de mesturas (figura 3), pero si numéricas, equivalentes a -19,7 % (1.381 kg MS ha-1) para os raigrases puros (Rp); -10,5 % (736 kg MS) respecto de Aor; -6,6 % (457 kg MS) con Alg , en todos os casos sen diferenzas significativas. Do mesmo xeito a produción de proteína bruta foi inferior en Rp -32,6 % (291 kg); -15,1 % (142 kg) con Aor; -15,1 % (135 kg) respecto de Alg; todas as mesturas mostraron diferenzas significativas (P<0,05) excepto nas asociacións de raigrases puros ou asociados a leguminosas. A MOD foi numericamente superior nas asociacións de G-T e V-A un 18,4 % (733 kg) en Rp ; 7,3 % (290 kg) con Aor e 2,9 % (115 kg) respecto da asociación con leguminosas. As producións da asociación G-T e V-A no sistema dun aproveitamento (S1c) foron novamente superiores respecto da dos raigrases puros no sistema dous cortes (S2c). Pola contra, os rendementos para a materia seca, proteína e materia orgánica dixestible diminúen un 17-46,7-29,2 % (1.188418-1.166 kg) respecto de Aor e 8,237-23,2 % (578-332-926 kg) en Alg (figura 4).

kg PB

8.000 6.000

4.000 2.000

kg MOD

Raigrases asociados a raigrases

Raigrases asociados a leguminosas

0 Raigrases puros

Chícharo - Triticale (18-4-2016)

Cereais e leguminosas (S1 c)

Veza - Avea (18-4-2016)

102 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 102

21/08/2018 16:34

E S P E C I A L : C U LT I V O S P R A T E N S E S

Figura 5. Valoración nutritiva de raigrases puros ou asociacións kgMS 70

% sobre materia seca

PB a

FND

MOD

50 40 30 20

10 0

Raigrases puros

Raigrases asociados a raigrases

As concentracións de materia seca e o valor nutritivo das diferentes forraxes veñen representados na figura 5. A menor concentración de materia seca rexistrouse nos raigrases puros (Rp), sen diferenzas as asociacións de raigrases (Aor) e a asociación de cereais e leguminosas (G-T e V-A) e a menor nas asociacións de raigrases e leguminosas (Alg). A maior concentración de proteína entre forraxes rexistrouse en G-T e V-A (P <0,05), porcentaxes medias do 13,8 %, posiblemente debido ao 33,3 % de leguminosa na mestura. A menor proteína de 8,11 % en Rp; e intermedios e estatisticamente diferentes Aor e Alg de 9,54 % e 10,5 %, respectivamente. A fibra neutro deterxente (FND) oscilou desde 56,8 % en Rp a 60,7 % en G-T e V-A. As asociacións Alg e G-T e V-A foron similares e sen diferenzas significativas (figura 3), mentres Aor resulta a segunda forraxe de maior contido en fibra neutro deterxente (P<0,05). As concentracións de materia orgánica dixestible (MOD) son similares entre forraxes, aínda que diferentes (figura 5). A maior MOD localizouse en Rp (59,5±1,4 %), Alg (58,7±1,5 %), Aor (58,2±0,52 %) e, en último lugar, G-T e V-A (57,3±2,3 %).

Raigrases asociados a leguminosas

Cereais e leguminosas

CONCLUSIÓNS • En xeral, as variedades de raigrás puras e as súas asociacións estudadas evidencian unha alta produción de forraxe e valor nutritivo, sobre todo no primeiro aproveitamento. • Os raigrases en monocultivo foron menos produtivos que as asociacións con outros raigrases, destacando a mestura M2 nestas últimas. • Desde un punto de vista produtivo, non se observaron diferenzas entre raigrases puros tetraploides e diploides, pero si menor concentración de materia seca nos diploides sen diferenzas nos contidos de proteína bruta, fibra neutro deterxente e materia orgánica dixestible. • Substituír parte do raigrás por leguminosas non mellorou as producións de materia seca, proteína e materia orgánica dixestible. • A práctica de dous aproveitamentos (un en marzo e outro a finais de abril) resultou máis produtiva, mantendo a calidade nutritiva da forraxe máis uniforme, sen prexuízo da posterior a data de sementeira do millo.

AGRADECEMENTOS O autor agradécelle á Coperativa Delagro a cesión das sementes, sen cuxa axuda non fose posible realizar este experimento. Igualmente, envíolle un agradecemento moi especial a Elias Célis Sánchez.

BIBLIOGRAFÍA

Balocchi, O.A., López, I.F. 2009. Herbage production, nutritive value and grazing preference of diploid and tetraploid perennial ryegrass cultivars (Lolium perenne L.). Chilean J. Agric. Res. 69:331-339. Fernández-Lorenzo, B.; Flores, G.; González-Arráez, A.; Valladares, J.; Castro, P., 2007. Comparación de las rotaciones forrajeras guisante-triticale/maíz y raigrás italiano/maíz. Actas de la XLVII R.C. de la S.E.E.P. Vitoria-Gasteiz (Alava), 223-229. Flores, G., Díaz N., Valladares, J., Fernández-Lorenzo, B., González-Arráez, A., Bande, M.J., Pereira, S., Resch, C., Rodríguez-Diz, X., Piñeiro, J. 2011. Leguminosas anuais en asociación con raigrás italiano como cultivo invernal nas rotacións forraxeiras intensivas das explotacións de leite de Galiza. Afriga, 94, 86-98. Flores-Calvete, G., Díaz, N., Díaz, D., Valladares, J., Pereira-Crespo, S., FernándezLorenzo, B., Resch, C., Rodríguez-Diz, X., Piñeiro, J. 2013. Evaluación de cultivares de raigrás italiano e híbrid como cultivo de invierno para ensilar en primavera. Pastos. Nº 43(1): 20-34. Flores-Calvete G., Martínez-Fernández A., Doltra J., García-Rodríguez A. y Eguinoa-Ancho P. (2017). Informe estructura y sistemas de alimentación de las explotaciones lecheras de Galicia, Cornisa Cantábrica y Navarra, 52 pág. Hageman, I.W., Lantinga, E.A., Schlepers, H. and Neuteboom, J.H. 1994. Herbage intake, digestibility characteristics and milk production of a diploid and two tetraploid cultivars of perennial ryegrass. Proceedings of 17th International Grassland Congress, Palmerston, New Zealand, pp. 459-460. Motazedian, I., Sharrow, S. H. 1990. Defoliation frequency and intensity effects on pasture forage quality. Journal of Range Management, 43, 198–201. Nair, R.N. 2004. Developing tetraploid perennial ryegrass (Lolium perenne L.) populations. New Zealand Journal of Agricultural Research, 47:1, 45-49. Salcedo, G. 2011. Producción, contenido en principios nutritivos y composición en ácidos grasos del cultivo de Lolium multiflorum solo o asociado a Trifolium. Pastos, 41 (2): 191-209. Sollenberger, L. E., Vanzant, E. S. 2011. Interrelationships among forage nutritive value and quantity and individual animal performance. Crop Science, 51, 420–432. Solomon, J.K.Q., Macoon, B., Lang, D.J. 2017. Harvest management based on leaf stage of a tetraploid vs. a diploid cultivar of annual ryegrass. Grass Forage Sci.; 72:743–756. SPSS 2006. SPSS for Windows, versionn 15.0 Ed. SPSS Inc., Chicago (USA). Wims, C.M., McEvoy, M., Delaby, T.M., Boland, T.M., Donovan, M.O. 2012. Effect of perennial ryegrass (Lolium perenne L.) cultivars on the milk yield of grazing dairy cows. Animal 7: 1-12.

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 103

vacapinta005_especialPratenses_gregorioSalcedo_galego_04.indd 103

22/08/2018 08:41

RAIGRASES ABER: LA GAMA MÁS RENTABLE

Semillas Fitó ofrece a los agricultores y ganaderos los productos Aberplentiful (Lolium perenne 4n) y Aberecho (Lolium hybridum 4n), característicos por presentar un elevado contenido de azúcares en su composición nutricional. Estas variedades han sido desarrolladas con el fin de soportar temperaturas extremas y presentar una elevada resistencia al pastoreo, así como una rápida capacidad de rebrote. Además, los raigrases Aber proporcionan: MAYOR CALIDAD NUTRICIONAL Estos raigrases presentan más carbohidratos solubles en agua (CHNF) o energía azucarada, obteniéndose hasta un 17% más de CHNF (almidones, azúcares, etc.) que un raigrás estándar.

Los raigrases Aber, siendo entre el 5.0 y el 5.5% respectivamente más altos en digestibilidad en comparación con un raigrás estándar, ofrecen el potencial para que las vacas lecheras, el ganado vacuno y los corderos aumenten significativamente la producción de leche o carne.

MAYOR DIGESTIBILIDAD

BENEFICIOS AMBIENTALES

Al presentar más hidratos de carbono solubles y un menor contenido en fibras, proporcionan una mayor digestibilidad del forraje.

Los rumiantes son pobres convertidores de proteína de forraje, utilizando sólo el 20% para la producción y el resto es desperdiciado en heces y orina.

Este incremento de la digestibilidad repercute en un mayor aprovechamiento del forraje para obtener la energía metabolizable (ME) y destinarla a funciones metabólicas, de mantenimiento, crecimiento, producción de leche o carne y la reproducción. Un aumento porcentual en la digestibilidad (DOMD) equivale a 0,15 MJ/kg DM adicionales de ME.

El alto nivel de hidratos de carbono soluble en agua en los productos Aber proporciona mayor energía fermentable en el rumen. Esto aumenta la captura de proteína degradable en el rumen en proteína microbiana y reduce la cantidad de N perdida en la orina.

Los raigrases Aber tienen una digestibilidad entre un 5.0 y un 5.5% más alta que otros raigrases comerciales. Esta diferencia se calcula para producir 1.4 - 1.5 litros adicionales de leche por día de una vaca lechera.

MAYOR PRODUCTIVIDAD ANIMAL La palatabilidad incrementa debido al mayor contenido de azúcares; fomentando una mayor ingesta de materia seca, pudiendo llegar a 2 kg por cabeza/vaca/día. Un incremento en la digestibilidad del 1% permite que una vaca lechera produzca 0,28 litros adicionales por día, o que una vaca de carne pueda producir 40 gramos adicionales de carne por día y un cordero 20 gramos adicionales de carne por día.

vacapinta005_publicidade_fito.indd 104

RENTABILIDAD DE LA EXPLOTACIÓN Debido al mayor incremento de producción de leche y carne, y una mayor autosuficiencia nutricional, se consigue un incremento en la rentabilidad de la explotación.

PERSISTENCIA DURADERA Los raigrases Aber gozan de un elevado desarrollo radicular, asegurándoles una mayor persistencia en todo tipo de terrenos.

12/08/2018 14:34

GANA EN RENTABILIDAD ABERPLENTIFUL Raigrás híbrido ABERECHO Raigrás inglés

• Elevada digestibilidad • Alto contenido en azúcares • Mayor producción de leche

vacapinta005_publicidade_fito.indd 105

12/08/2018 14:34

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

Para a elección da mellor forraxe debemos ter en conta 4 parámetros: • boa dixestibilidade • suficiente fibra efectiva para a ración • inxestibilidade adecuada • unha boa conservación A cantidade de nutrientes depende en maior medida do momento do ensilado e, polo tanto, existe un momento óptimo para a recollida da forraxe. Polo tanto, canto máis nos afastemos deste punto, maior vai ser a variabilidade dos nutrientes. No ensilado do millo débese combinar o estado vexetativo da planta coa maduración do gran, primando en primeiro termo a sanidade da planta, o stay green e a dixestibilidade, e seguindo a continuación coa concentración de amidóns e produción.

Ensilando a eficiencia produtiva A eficiencia é unha cuestión fundamental á hora de ensilar e unha das máis importantes medidas de responsabilidade que temos que tomar ao longo do ano. Neste artigo reflexiono sobre ela e ofrezo algúns consellos que nos axudarán a mellorar os resultados económicos nas nosas explotacións. Marcos García Asesor agrónomo de Dekalb

sector produtor do vacún de leite en Galicia vai intimamente vinculado á utilización das forraxes ensiladas e, á súa vez, vai parella á concentración da produción nun número de explotacións que cada vez é máis pequeno. Para ser un pouco máis concretos, no conxunto das explotacións galegas de leite, no que respecta á superficie total de cultivos forraxeiros, nos que se rota habitualmente o raigrás sementado en outono co millo como cultivo de verán, nos últimos vinte anos as hectáreas dedicadas á produción de herba reduciuse á metade, mentres que a superficie dedicada á produción de millo aumentou máis dun 20 %, chegando a preto das setenta mil ha

neste último ano. Este dato pon de manifesto, dando cabida a outros sistemas, que a intensificación produtiva é paralela á intensificación forraxeira nas explotacións leiteiras galegas, onde o seu protagonista é o cultivo de millo forraxeiro para ensilado. Así mesmo, e recalando na eficiencia produtiva, todos sabemos da gran disparidade existente, a cal constitúe a maior diferenza nos custos de alimentación. Se as explotacións máis eficientes (menor custo/litro leite) son as que posúen unha maior dispoñibilidade de terras por ser máis autosuficientes, se un dos limitantes é a terra, faise necesario optimizar ese incremento no uso de forraxes de calidade e a súa eficiencia na ración das vacas. Se temos claro que debemos establecer o cultivo de millo debido á limitación no número de hectáreas por animal, débese optimizar o terreo ao máximo elixindo os ciclos máis axeitados. Para maximizar a produción, debemos sementar o ciclo FAO o máis longo posible en cada zona, sen comprometer a correcta maduración da variedade.

Senescencia temperá

Senescencia media

Stay green

Data de colleita máis tardía • É importante que a planta se recolla cun aceptable stay green • Se o híbrido ten unha senescencia temperá, debemos recollelo pronto • Maior contido de humidade nas partes baixas do talo

Non obstante, todos estes parámetros teóricos e intrínsecos ao propio cultivo debémolos combinar con outros parámetros externos, que tamén debemos ter en conta, ou seriamos pouco realistas se os pasamos por alto. Aquí é onde aparece a necesidade de man de obra cualificada; a dependencia de maquinaria externa ou as condicións climáticas distorsionarán, en maior ou menor medida, esta variabilidade no momento óptimo do ensilado, e unha mellor ou peor xestión destes últimos factores condicionarán o noso silo. Do mesmo xeito e en relación ao procesado do ensilado, debemos facernos varias preguntas á hora de xestionar a nosa produción. Co fin de acadar os mellores parámetros de calidade en consonancia co axuste de cantidade necesaria, debemos levar a cabo varios axustes, como son a lonxitude do picado, o machucado e a altura de corte.

106 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_eficiencia_galego.indd 106

19/08/2018 21:44

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

Baixo

Medio

Alto

Altura e frondosidade do híbrido

Data de colleita máis tardía

Grande/Longa

Media

Pequena/Curta

Data de colleita máis tardía • Unha mazaroca grande proporcionaranos máis amidón ca unha pequena • Un híbrido con mazaroca grande poderá recollerse nunha data máis temperá e acadar bos amidóns

No picado da forraxe debemos ter coñecemento do híbrido de millo que sementamos, posto que este ten o seu propio momento e que fundamentalmente varía en función de tres factores principais: • Stay green ao final de ciclo, xa que a senescencia de cada híbrido é diferente. Así, o uso de híbridos con boa sanidade e bo stay green a final de ciclo vainos permitir un abano de días adecuados para cultivar máis amplo fronte a híbridos cunha senescencia máis rápida. • Relación mazaroca/planta. Canto maior sexa esta relación, antes poderemos cultivar o híbrido, xa que antes se alcanzará un contido adecuado de amidón no ensilado. • A porcentaxe de materia seca da mazaroca é superior á do resto da planta. Así, os híbridos altos e con mazaroca pequena debemos esperar para cultivalos máis ca un híbrido con mazaroca grande e pouca altura de planta.

A INTENSIFICACIÓN PRODUTIVA É PARALELA Á FORRAXEIRA NAS EXPLOTACIÓNS LEITEIRAS GALEGAS, ONDE O SEU PROTAGONISTA É O CULTIVO DE MILLO PARA ENSILADO

Se queremos optimizar o rendemento do silo, tendo en conta a calidade da forraxe, o coñecemento de cada híbrido será tamén clave no momento da colleita para obter o máximo rendemento. Cada híbrido ten unhas características de altura de planta, tamaño de mazaroca e stay green, que determinarán unhas curvas de evolución da calidade do picado en función da materia seca. Cada variedade ten o seu momento óptimo de colleita.

Progetto2_Layout 1 07/05/18 17:22 Pagina 1

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 107

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_eficiencia_galego.indd 107

19/08/2018 21:45

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

DKC4621

Amidón 30 34,8 34,7

Data da colleita 25/09/2017 06/10/2017 10/10/2017

SYLD e evolución dos constituíntes da planta

40 NDF (fibras insolubles) 30 Amidón 20 SSG azucres solubles

10 PRO5 - Proteínas 25 Florecemento

30 32

% SDM

Unha vez definido o momento de colleita, a seguinte decisión a tomar é a lonxitude de picado. De igual modo que en cada zona da finca podemos cambiar a densidade de sementeira en función do potencial do solo, coa lonxitude de picado ocorre o mesmo. A medida que aumenta o contido en materia seca na planta de millo, debemos diminuír a lonxitude de picado por tres motivos: 1. Ausencia de aire nas partículas: a medida que o contido en materia seca da planta aumenta, baixa o contido de humidade desta, e este espazo é ocupado por aire e osíxeno. Canto maiores sexan as partículas de millo (lonxitude de picado máis longo), máis aire acumularemos no ensilado, cos efectos negativos que isto carrexa.

Dixestibilidade da fibra 61,4 59,6 60,4

% NDF 37,3 36,9 37,9

2. Selección de alimento no comedeiro: en silos de millo picados longos e con contidos de materia seca superiores a 35 %, é frecuente observar rexeitamentos de alimento no comedeiro. Estes correspóndense ás partículas máis longas, polo que o contido en fibra efectiva da ración non se vai corresponder coa fibra efectiva realmente inxerida pola vaca. 3. Procesado de gran: a medida que aumenta a materia seca na planta de millo, tamén aumenta a vidrosidade do gran. Canto máis vítreo estea, maior debe ser o seu procesado, polo que é necesario rompelo en partículas máis pequenas que un gran en estado máis pastoso. Se a lonxitude de picado é longa, as partículas do resto da planta van actuar como colchón do gran durante o paso polos machucadores da picadora. No procesado do millo hai que ter en conta tamén a súa importancia unha maior dixestibilidade do gran (máis “esmagado” á maior madurez) como para obter un tamaño de fibra efectiva adecuado, aínda que se pode modificar co carro mesturador. Falando de efectividade, débese picar a forraxe no momento do ensilado.

1/3 liña latte

1/2 liña latte

NON IMPORTA QUE TEÑAMOS UNHA BOA FORRAXE, CUNHA EXCELENTE CALIDADE NUTRICIONAL, SE NON ESTÁ BEN CONSERVADA

Por un lado, o solo ou a climatoloxía van determinar a altura da planta, xa que as temperaturas antes da floración afectarán, alongando os espazos entre nós, e durante a polinización afectará á porcentaxe de grans no total da MS. Deste xeito, se temos plantas altas pero na polinización houbo un tempo seco, as espigas serán pequenas e debemos subir a altura de corte para acadar unha forraxe de maior calidade. Non obstante, salvo estes casos de cultivo, que presentarán algunha anomalía ou falta de humidade ou que presentan un desenvolvemento anormal, a altura de corte en cultivos de maíz para ensilar, desde o punto da MS e enerxía por hectárea ou respecto á produción por vaca, non existen diferenzas significativas na altura de corte. Por outro lado, a altura de corte podémola usar para manexar o noso silo ou para mellorar o contido de MS, posto que elevaremos a altura de corte co fin de aumentar o contido en materia seca, dependendo do estado de madurez da planta, ou para mellorar a conservación e a estanquidade do noso silo.

2/3 liña latte

Coa altura de corte da planta de millo debemos adaptar as necesidades da nosa explotación coa produción por hectárea e, a raíz disto, podemos variar e axustar o valor nutricional e o contido en materia seca. En liñas xerais, a altura de corte sitúase ao redor dos 20 cm e, se as necesidades da explotación nos permiten recoller a 50 cm ou 60 cm, reduciremos unha cantidade importante de ensilado, pero recolleremos unha forraxe con máis materia seca e máis valor nutricional.

108 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_eficiencia_galego.indd 108

19/08/2018 21:47

902 990 020

pub_mecano.indd 109

11/08/2018 15:50

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

Por último, para ter un bo silo debemos darlle unha maior importancia ao seu conservado; desta maneira, non importa que teñamos unha boa forraxe, cunha excelente calidade nutricional, se non está ben conservada. Esta conservación dun silo avaliarémola en función do pH, da presenza de determinados ácidos e fungos, así como tamén das micotoxinas. Para avaliar a dixestibilidade dun alimento, debemos observar que cantidade deste aproveita o animal e que parte acaba defecando. No caso do silo de millo, a dixestibilidade será óptima a partir de 4–6 meses de fermentado e irá subindo a medida que pase o tempo. Continuando coa eficacia, non está de máis deixar uns baremos de producións da avaliación de híbridos de millo no último ano e os seus custos. Así, podemos ver como no último ano os custos por hectárea foron desde os 1.000 euros/ha ata os 1.800 euros/ha, e cunhas producións que varían desde os 25.000 kg/ha ata os 48.000 kg/ha. Nos custos está incluído todo: laboreo, fertilizantes, xurros, sementes, plásticos, valor da terra e diminucións, que, no caso do millo, se sitúa como media, ao redor do 7 %. Con estes valores obtidos por elaboración propia, do programa de avaliación de híbridos sitúanos nuns valores medios próximos a 35.000 kg/ha en presebe, e uns custos por hectárea ao redor dos 1.320 euros.

PARA SEGUIR AUMENTANDO A EFICIENCIA, NECESITAMOS DE NOVAS FERRAMENTAS QUE NOS AXUDEN A ISO E É ONDE AS NOVAS TÉCNICAS DA “AGRICULTURA INTELIXENTE” VAN SER IMPRESCINDIBLES PARA O AGRICULTOR

Estes custos por hectárea son bastante estables dentro de cada explotación, aínda que varían moito dependendo de cada unha delas. Non obstante, o que temos que ter claro é que o custo da tonelada de forraxe depende máis do rendemento que temos por hectárea que do custo do cultivo. Coñecendo estes parámetros en cada unha das nosas granxas, podemos coñecer os custos da nosa ración, acadando racións máis económicas con bos silos e baratos, xa que necesitamos menos penso. A profesionalidade e a innovación vivida no sector agrogandeiro nos últimos anos foi practicamente centrada no campo da gandería, con instalacións robotizadas, mellora xenética, novas instalacións, controis de manexo…, pero debemos mellorar os labores agrícolas, xa que da xestión agrícola da terra depende en gran medida a rendibilidade económica das explotacións, posto que os custos de alimentación supoñen o 50 % dos gastos dunha granxa. Con estas directrices buscamos a maior eficiencia produtiva por cada metro, nas cales temos que tomar unha serie de decisións dependendo dunha gran cantidade de variables, adaptadas a cada estado climático, de cada situación da explotación, cada estado produtivo, cada ciclo vexetativo etc. Están chegando as innovacións ao campo e as novas tecnoloxías intelixentes son ferramentas que, unha vez que as coñecemos e empezamos a utilizalas, nos traerán unha multitude de avances, oportunidades e, sobre todo, coñecementos e tratamento de datos que nos darán soporte e apoio para que esa toma de decisións sexa a máis axeitada a cada caso e a máis eficiente para a nosa explotación.

Estamos ante un sector con múltiples variables produtivas (laboreo, fertilización, sementes, rega, clima etc.), no cal as recomendacións máis adecuadas cambian en cada zona da parcela, en cada estado de desenvolvemento do cultivo e, por suposto, o condicionante da nosa climatoloxía. Polo tanto, o que ata agora considerabamos unha unidade produtiva (cada finca como unha unidade produtiva), en pouco tempo non vai ser suficiente. Cos grandes niveis de tecnificación que temos na actualidade, para seguir aumentando a eficiencia necesitamos de novas ferramentas que nos axuden a iso e é onde as novas técnicas da “agricultura intelixente” (teledetección, big data, intelixencia artificial etc.) van ser ferramentas tan imprescindibles para o agricultor como o foron no seu día outros avances.

CONCLUSIÓN Debemos adaptar, por un lado, cada proceso aos estados que presenta o cultivo en cada zona e, polo outro, incorporar ferramentas que axudarán na toma de decisións, as cales serán útiles para mellorar a eficiencia nas explotacións daqueles agricultores que as utilicen, marcando importantes diferenzas na conta de resultados da explotación.

110 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_eficiencia_galego.indd 110

19/08/2018 21:47

Solamente con alimentos de alta calidad se obtienen altas producciones en las vacas lecheras. El buen ensilado de maíz es básico para la producción

www.schaumann.info

Consiga máxima rentabilidad con los productos de ensilado de BONSILAGE MAÍZ : : 4

un 5 % más de alimento digestible un 5 % menos de pérdidas del ensilado en el frente un 10 % más de energía con BONSILAGE MAÍZ

Más energía y más leche por hectárea gracias a la estabilidad de su ensilado de maíz Con las mismas Has. más alimento y de más calidad para sus animales En momentos en los que el precio de las materias primas aumenta sobremanera, la energía adicional que aporta BONSILAGE MAÍZ es más valiosa que nunca (de 100 a 170 €/ha. de incremento de beneficios) MARAGATOS, 75 49600 BENAVENTE mga@mgasl.es 980 63 04 97

www.bonsilage.es 02 vacapinta005_pub_sersia_mga.indd 111

11/08/2018 15:51

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

A procura de novas solucións para mellorar a calidade do ensilado de millo tivo en conta esas preocupacións para propor unha nova tecnoloxía de corte e un novo procesamento de ensilado de millo: Shredlage®.

QUE É O SHREDLAGE®?

Novas tecnoloxías aplicadas á produción de silos: o caso particular do silo Shredlage® Describo as características do sistema Shredlage®, un novo procesador de acondicionamento de ensilado do millo, así como os resultados obtidos nun estudo comparativo en granxa, os cales demostran que o uso desta nova aplicación mellora a calidade do silo e, en consecuencia, aumenta o rendemento lácteo e mellora a saúde dos nosos animais. Luís Queirós Enxeñeiro agrónomo. Product manager de produtos para ensilados de Lallemand

ensilado de millo representa máis do 50 % da dieta das vacas de leite. É unha importante fonte de enerxía e de fibra efectiva.

Os gandeiros necesitan optimizar a súa ración para maximizar a súa produción e preservar o benestar animal. De acordo co investimento por hectárea (sementes, fertilizantes, produtos químicos, man de obra...), o obxectivo é cultivar a maior cantidade de nutrientes posible para obter a maior produción por unidade. Por iso, optimizando a produción de nutrientes por hectárea, será unha vía de controlar o custo de alimentación. Con todo, o uso destes nutrientes vén dado pola capacidade dos animais para acceder a eles e dixerilos. Por tanto, é importante procesar ben o gran na colleita do potencial do amidón dispoñible no campo, para optimizar a accesibilidade/dixestibilidade do amidón para os animais. Ademais, aumentar o tamaño de corte pode mellorar a actividade de ruminación, a saúde ruminal e o contido de graxa en leite.

É un procesador de acondicionamento do ensilado desenvolvido en América do Norte. Unha das razóns para o seu desenvolvemento está relacionada coa falta de adecuación entre os requisitos dos ruminantes e a concentración de nutrientes na dieta das vacas de alta produción. Como consecuencia, a falta de partículas longas na maioría das dietas de alto rendemento tende a incrementar o risco de problemas metabólicos en rexións onde a fonte de forraxes non está moi diversificada (ensilado de millo, feo de alfalfa...). O proxecto foi deseñado coa idea de aumentar a fracción de fibra da dieta sen reducir o potencial de leite por kg de materia seca inxerida; noutras palabras, aumentar o tamaño e a proporción das partículas da dieta conxuntamente coa mellora da dixestibilidade. Con este sistema o millo pódese picar cun tamaño de máis de 30 mm, comparado cos 19 mm do procesado convencional. Ademais, proporciona un rendemento de procesamento do gran moi bo, do mesmo xeito que un procesado lonxitudinal dos talos. Permite dietas cun maior contido de ensilado de millo, ao aumentar a eficiencia da fibra, promovendo un mellor perfil de ruminación e, desta maneira, substituír as fontes de fibras de baixa dixestibilidade polas de máis alta. Ademais, grazas ao maior grao de procesamento do gran, aumenta a proporción de amidón accesible no rume. A experiencia en América do Norte demostra que o procesado Shredlage® pode ser usado cun tamaño de corte de 26 a 30 mm cun rango de MS de 30 a 34 % sen ningún problema. Para un contido de MS de 36 a 40 %, o tamaño máximo de corte redúcese a 21 mm para evitar que os seleccionen no comedeiro.

112 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_lallemand_galego.indd 112

14/09/2018 13:06

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

O obxectivo é cultivar a maior cantidade de nutrientes posible para obter a maior produción por unidade

Soluciones especíﬁcas para conservar sus ensilados

- RCS Lallemand 405 720 194 - 042009.

UW Extensión

Exemplo de MCC Shredlage® de Claas con 50 % de velocidade diferencial

A TECNOLOXÍA CRAKER NO ENSILADO DE MILLO As picadoras equipadas co sistema Shredlage® teñen un rodete de procesamento que permite: • esmagar dependendo do espazo entre os crakers, • molturar grazas ás diferentes cantidades de filas de dentes e ao diferencial de velocidade, • xirar pola rañura en espiral circunferencial do rodete dianteiro e a rañura oposta do rodete traseiro. Como resultado destas accións mecánicas, as partículas grosas dos talos “dánanse” o suficiente como para permitir unha maior dixestibilidade da fibra. Ademais, o gran está moito máis procesado segundo a puntuación de procesado KPS que no sistema convencional (Ferraretto e Shaver, 2012).

• Una respuesta técnica adaptada a su forraje, • Su ensilado fresco y apetente mucho más tiempo, • Su ensilado mejor conservado y valorizado.

A cada ensilado su solución Lalsil

LALLEMAND ANIMAL BIO, SL Télf : (+34) 93 241 33 80 Email : animal-Iberia@lallemand.com

www.lallemandanimalnutrition.com

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 113

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_lallemand_galego.indd 113

13/09/2018 07:05

E S P E C I A L : E N S I L A D O D O M I L LO

ENQUISA EN GRANXA DE LEITE E PROBA DE ALIMENTACIÓN A continuación, ofrecemos os resultados do traballo de campo realizado polos autores Salvati et al., 2015; Ferraretto e Shaver, 2012, da Universidade de Wisconsin-Madison (EE. UU.), consistente nunha enquisa realizada en 69 granxas de leite e unha proba de alimentación levada a cabo en 14 lotes con 8 vacas en cada un deles:

Enquisa en granxa de leite

Autores: Salvati et al., 2015, Universidade de Wisconsin-Madison Material e método: 76 mostras de ensilado de millo co sistema Shredlage® de 69 granxas

Densidade Sen cambios

Aumenta

Diminúe

45 %

51 %

Densidade Salvati et al., 2015

Proba de alimentación Autores: Ferraretto e Shaver, 2012, Universidade de Wisconsin-Madison

Material e método • 14 lotes con 8 vacas cada un • Vacas clasificadas por raza, número de parto & MSI, asignada a lotes, e os lotes asignados aleatoriamente ao tratamento 1 dos 2 tratamentos: Shredlage® (SHRD) e procesado convencional do gran Kernel (KP) • 2 semanas de período de adaptación con todos os lotes alimentados 50:50 mestura de Shredlage® & KP en TMR • 8 semanas de período de tratamento con todas as vacas co tratamento Shredlage® ou KP de TMR asignado.

Densidade

CONCLUSIÓNS

Similar densidade de compactación: 272 kg MS/m3

Maior porcentaxe na peneira para o ensilado con sistema Shredlage®, sen selección no TMR • A materia seca inxerida tende a ser mellor co sistema Shredlage® • O leite corrixido en graxa tende a ser 1 kg superior co sistema Shredlage® • Maior puntuación no procesado do gran e maior dixestibilidade do amidón a nivel ruminal e no tracto total para o sistema Shredlage®

Separador Penn State - Mostras obtidas durante o desensilado dos silos bolsa Criba (mm)

SHRD

19 8 1,18 Fondo

31,5 % 41,5 % 26,2 % 0,8 %

5,6 % 75,6 % 18,4 % 0,4 %

O método de separación Penn State mostrou un claro aumento da lonxitude de corte, principalmente partículas maiores de 19 mm.

Puntuación de procesado do gran Kernel - Mostras obtidas durante o desensilado dos silos Porcentaxe do paso de amidón Peneira 4,75 mm

SHRD

75,0 % ±3,3

60,3 % ±3,9

MENSAXES QUE SE DEBEN RETER Aínda que o aumento do tamaño das partículas xeralmente se correlaciona cunha menor compactación, non se demostrou que os ensilados realizados co sistema Shredlage® mostren densidades máis baixas. De feito, o tratamento mecánico da fibra destrúe a estrutura da planta (non máis efecto “cigarro” do talo), que mellora o potencial de compactación en comparación con sistema clásico de cracking para unha materia seca equivalente. No contexto europeo parece que poderiamos obter algunha vantaxe no aumento da fibra efectiva (eNDF), o aumento en NDFD (datos aínda en tratamento) e a accesibilidade ao almidón (DSA).

Os procesadores Shredlage® permitiron unha maior molturación, incrementando un 15 % a cantidade de grans procesados que pasan pola peneira de 4,75 mm, o que representa un aumento dramático da dixestibilidade ruminal do amidón.

Rendemento do leite corrixido por graxa semanalmente SHRD

47,0 46,0

3,5 % FCM (kg/d)

Con este sistema o millo pódese picar cun tamaño de máis de 30 mm, comparado cos 19 mm do procesado convencional

45,0 44,0 43,0 42,0

Sem 2

Sem 4

Sem 6

Sem 8

Semana de tratamento

Estes cambios de ensilado convencional a Shredlage® deron lugar a un aumento na produción de leite corrixido en graxa semanalmente.

114 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_lallemand_galego.indd 114

13/09/2018 07:07

vacapinta005_publicidade_alledier.indd 115

19/08/2018 22:47

ESPECIAL: ENSILADO

Cultivo de sorgo var. PR84F no CIAM antes de iniciar a colleita (estado gran leitoso-pastoso, 25/09/2017)

O sorgo como alternativa forraxeira ao cultivo do millo No seguinte artigo repasamos a información existente sobre o sorgo, referida fundamentalmente aos traballos realizados no CIAM, desde o punto de vista da produtividade e do valor nutricional deste cultivo. S. Pereira-Crespo1, N. Díaz1, J. Piñeiro1, D. Plata-Reyes1,2, A. Gómez-Miranda1,2, F. González-Alcántara1,2, A. Botana1, M. Veiga1, J. Valladares1, L. González1, C. Resch1, G. Flores-Calvete1 1 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) 2 Instituto de Ciencias Agropecuarias y Rurales (ICAR). Universidad Autónoma del Estado de México

Introdución

desenvolvemento do sector produtor de vacún leiteiro en Galicia foi unido ao incremento da importancia da utilización de forraxes ensiladas na alimentación do gando, acentuada nos últimos anos paralelamente a unha rápida concentración da produción nun número cada vez máis reducido de explotacións. Comparando a información obtida en enquisas realizadas no CIAM a unha ampla mostra de explotacións leiteiras galegas nos anos 1996 e 2013 (Flores et al., 2003; Flores et al., 2017) obsérvase que, no devandito período, o número de granxas se dividiu por catro,

mentres a produción por explotación se multiplicaba por seis e a produción total de leite aumentaba en case un 70 %, consolidando a Galicia como a principal rexión produtora de leite de vaca de España. Neste forte proceso de axuste, as explotacións leiteiras galegas que permaneceron no sector non foron quen de acomodar o seu incremento produtivo co da base territorial forraxeira, o que motivou un aumento da carga gandeira e da dependencia da subministración de concentrados e materias primas alimentarias procedentes de fóra das explotacións. En paralelo produciuse unha maior intensificación forraxeira da SAU dispoñible centrada nun incremento do cultivo do millo forraxeiro (Zea mays L.), o predominio dos ensilados sobre o consumo de forraxes frescas e unha diminución do uso de herba de pradería, o cal se puxo de manifesto sobre todo nas explotacións de maior dimensión.

Segundo o Anuario de Estatística do Mapama (2017), nas explotacións leiteiras galegas sementaríase actualmente o 64 % da superficie total de España (106.000 ha) do cultivo do millo forraxeiro. Unha estimación da importancia do uso de ensilado de millo nas racións das vacas de leite da denominada “España húmida” o podemos atopar no informe Encuesta sobre estructura y sistemas de alimentación de las explotaciones lecheras de Galicia, Cornisa Cantábrica y Navarra, froito dun traballo colaborativo entre os centros públicos de investigación dependentes das comunidades autónomas de Galicia, Asturias, Cantabria, País Vasco e Navarra (Flores et al., 2017). Nel indícase que, das aproximadamente 3,8 M toneladas de leite total producido na zona norte, aproximadamente 2,5 M toneladas (o 65 % do total) proceden de explotacións que utilizan tipicamente dietas baseadas en ensilado de millo como principal ingrediente forraxeiro, o que representa o 65 % do leite total, cifra que, no caso de Galicia, ascendería ao 71 % do leite. A alta produtividade, o elevado valor enerxético e a facilidade para ensilar correctamente son razóns que explican a importancia crecente do cultivo de millo forraxeiro nas explotacións leiteiras, sendo utilizado as máis das veces en rotacións intensivas de dous cultivos por ano con raigrás italiano como cultivo de inverno. Non obstante, este sistema non está exento de riscos e dificultades derivadas do cultivo en solos inadecuados para o millo pola súa excesiva pendente e/ou pouca profundidade e, sobre todo, por razóns climáticas, nas que a realización de sementeiras tardías e a incidencia da seca estival, especialmente severa en zonas do interior, en terreos con escasa capacidade de retención de auga, limita a produtividade do millo forraxeiro. Por estas razóns nos últimos anos incrementouse o interese acerca do comportamento doutros cultivos de verán alternativos ao millo, como é o caso do sorgo cultivado para forraxe.

116 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 116

19/08/2018 22:48

ESPECIAL: ENSILADO

Descrición da planta O sorgo [nome científico: Sorghum bicolor (L.) Moench] é nativo de áreas tropicais de África. Os rexistros máis antigos do seu cultivo datan do ano 3000 A.C. en Exipto. Encadrado na familia das Poáceas (gramíneas), figura entre os cinco cultivos máis importantes do mundo, conxuntamente co trigo, a avea, o millo e a cebada. A especie é monoica (ten os órganos florais masculinos e femininos na mesma planta), como é o caso do millo, pero, a diferenza deste, a inflorescencia é hermafrodita, en forma de panícula na parte superior da planta. O peso de mil sementes do sorgo oscila aproximadamente entre 25 e 35 g, e ten un tamaño unhas dez veces inferior á do gran de millo. Orixinalmente é unha planta de porte alto, se ben as variedades melloradas para gran son de talle baixo para facilitar a recolección. A planta foi adaptada, a través da mellora xenética, a unha gran diversidade de

ambientes e aproveitamentos como é o consumo en verde, mediante ensilado ou para a produción de gran, dirixida neste caso tanto a alimentación humana como a animal. O sorgo, ao igual ca o millo, é unha planta C4, de maior eficiencia fotosintética en ambientes cálidos, comparada coa das plantas C3, máis adaptadas aos climas temperados. As necesidades térmicas do sorgo son máis exixentes que para o millo. A súa sementeira débese facer cando a media das temperaturas do solo (a 10 cm) tomadas durante cinco días acade os 14 °C. A emerxencia das plántulas nestas circunstancias acontecerá entre 3 e 5 días. As sementeiras con baixas temperaturas provocan unha nacenza desigual e unha baixa densidade de plantas. O desenvolvemento da planta actívase a partir dos 18 °C e o seu óptimo de crecemento é de aproximadamente 30 °C. Adicionalmente, adáptase a un amplo rango de solos (pH 5,5-8,5), combinando a tolerancia ao estrés hídrico cunha maior resistencia á salinidade.

SUPERABLE

T4.75 ENCILLAMENTE

NOS ÚLTIMOS ANOS INCREMENTOUSE O INTERESE ACERCA DO COMPORTAMENTO Doutros cultivos de verán ALTERNATIVOS AO MILLO, COMO É O CASO DO SORGO CULTIVADO PARA FORRAXE

O sorgo presenta unhas menores esixencias hídricas, cunha alta eficiencia no uso da auga, requirindo un 3040 % menos comparado co millo por unidade de materia seca acumulada. No entanto, a planta responde ben á rega, citándose na bibliografía incrementos de 250 a 500 kg de materia seca (MS) por hectárea por cada 10 mm de auga ata os 200-250 mm en total, se ben a resposta é sumamente variable dependendo da climatoloxía particular de cada ano.

> Motor Common Rail de 75CV > Inversor bajo el volante > TDF 540/540E conexión servoasistida > Velocidad máxima 40 km/h > Sistema hidráulico doble bomba > Elevador con Lift-O-matic y dos distribuidores hidráulicos > Cabina plana con aire acondicionado

BTS

CONSIDERACIÓNS SOBRE O CULTIVO DO SORGO

lubricantes

Consulte a concesionarios oficiales de la red New Holland. Validez hasta el 31/12/2018.

LA MEJOR PARA TU E

OLUCION PLOTACION

29.900

SERVICE 00800 64 111 111*

ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7.

IVA

*La llamada es gratuita desde teléfono fijo. Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador

www.newholland.com

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 117

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 117

20/08/2018 18:07

ESPECIAL: ENSILADO

A SEMENTEIRA DO SORGO DÉBESE FACER CANDO A MEDIA DAS TEMPERATURAS DO SOLO (A 10 CM) TOMADAS DURANTE CINCO DÍAS ACADE OS 14 °C

Cultivos de sorgo e millo no CIAM antes de iniciar a colleita (25/09/2017)

Esta tolerancia á falta de humidade atribúese a unha serie de características morfolóxicas e fisiolóxicas. As principais características que lle confiren ao sorgo unha maior resistencia á seca son (Borreani e Tabacco, 2014): • sistema radical profundo e extenso, que permite explorar unha maior profundidade dos horizontes do solo, • follas fortemente cutinizadas, cubertas dunha substancia cerosa (pruína) e con baixo número de estomas pequenos e afundidos na lámina foliar, • consumo unitario de auga reducido (200 L/kg MS vs. 450-700 L/kg MS do millo), • protoplasma capaz de soportar altas temperaturas e elevada deshidratación sen danos irreversibles, • capacidade de entrar en parada vexetativa no caso de estrés hídrico elevado ao ralentizar os procesos vitais, e recuperalos no momento no que as condicións hídricas sexan máis favorables (no millo un estres hídrico elevado é irreparable para a planta e deixa de medrar). Importancia do cultivo de sorgo en España A importancia do cultivo do sorgo en España é reducida. Segundo os datos do Anuario de Estatística Agraria do Mapama (2017), cultivábanse 8,3 mil ha para gran (68 % en regadío) cun rendemento medio de gran de 5,4 t/ha en regadío e de 2,3 t/ha en sequeiros. A superficie cultivada para forraxe era aproximadamente a metade, con 4,0 mil ha (42 % en regadío), con rendementos medios de forraxe (materia fresca) de 41 t/ha en regadío e 12 t/ ha en sequeiro. Aproximadamente un 74 % da produción aproveitábase para ensilado, un 22 % en verde, un 2 % como feo e unha proporción equivalente desecábase. En Galicia este cultivo é practicamente descoñecido, e non figura nas estatísticas oficiais de cultivos para esta comunidade.

Tipos de sorgos Botanicamente, dentro do xénero Sorghum figuran como especies o Sorghum bicolor (L.) Moench (sinónimo Sorghum vulgare Pers.) e o Pasto do Sudán Sorghum × drummondii (Steud.) Millsp. & Chas (sinónimo Sorghum sudanense (Piper) Stapf ou Sorghum bicolor (L.) Moench ssp. drummondii (Steud.) de Wet). En relación ao seu aproveitamento pódense definir tres tipos principais de sorgos: a) os cultivados para gran, aproveitados para pensos animais ou para confección de produtos industriais para consumo humano, coa particularidade de que o seu amidón non ten glute; b) os cultivados para ensilado, que inclúe variedades de dobre propósito (gran-forraxe), con maior ou menor porcentaxe de gran ou de tipo bmr (plantas co xene brown mid-rib), e c) o pasto do Sudán, de tipo forraxeiro, de follas e talos finos, alta relación folla/talo, que poden ser aproveitados en pastoreo, corte para verde, feo e ensilado. Para estes mesmos propósitos pódense usar as variedades dun cuarto grupo, constituído polos híbridos de sorgo e pasto do Sudán, de características intermedias entre ambos, se ben o secado ao sol, cando se corta para feo, se fai máis dificultoso ao teren as follas máis anchas e os talos máis grosos que o pasto do Sudán. Os tipos bmr presentan a nervadura central de folla de cor marrón e desenvolvéronse especificamente para forraxe, presentando talos e follas menos lignificados e unha maior dixestibilidade da fibra. Non obstante, as variedades bmr ás veces son menos resistentes a pragas e a enfermidades e con frecuencia presentan un maior grao de encamado e menor rendemento que as variedades estándar, o cal limita a adopción de variedades bmr polos agricultores.

Preparación do terreo e sementeira do sorgo Debido ao pequeno tamaño da semente do sorgo, a preparación do terreo debe ser coidadosa, cunha cama superficial homoxénea que asegure que a semente entra en íntimo contacto coa terra. A profundidade de sementeira recomendada é duns 4-5 cm e a densidade de sementeira pode oscilar aproximadamente entre 170-180 mil plantas/ha para sorgos de gran (7-8 kg de semente/ha), 200-230 mil plantas/ ha para sorgos de ensilado (8-10 kg de semente/ha) e ata 600-700 mil plantas/ha para os forraxeiros (18-20 kg de semente/ha). O crecemento inicial do sorgo é máis lento que o do millo debido a que a planta, unha vez xerminada, dirixe preferentemente o seu desenvolvemento a establecer o sistema radicular fronte á parte vexetativa. A partir dos 15-20 cm de altura, coas raíces xa ben establecidas, a planta comeza a absorber nutrientes de forma rápida e medra vigorosamente. Fertilización do cultivo do sorgo A dispoñibilidade de nutrientes para o cultivo depende de distintos factores, como o tipo de solo, o cultivo precedente na rotación e as condicións ambientais. A fertilización a aplicar basearase na análise do solo e no rendemento esperado. Nos aproveitamentos nun só corte para ensilar e para solos de riqueza media en fósforo e potasio e producións de 5-6 t gran/ ha ou 8-10 t MS/ha de forraxe estaría indicado aplicar uns 130-180 kg de N, 50-60 kg P2O5 e 100-150 kg de K2O por hectárea. A totalidade do fósforo e potasa e a metade do N incorporaríanse antes da sementeira e a outra metade do N cando a planta de sorgo teña 5-6 follas. Cando o aproveitamento se fai en dous ou máis cortes, recoméndase fertilizar con 35-50 kg de N/ha despois de cada corte para favorecer o rebrote, sempre e cando haxa dispoñibilidade de auga.

118 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 118

19/08/2018 22:51

NOVEDAD

Talento natural. La nueva TUCANO. La naturaleza siempre presenta nuevos retos. La nueva TUCANO está preparada con la tecnología MONTANA y DYNAMIC POWER para todos los trabajos. Un nuevo concepto de manejo incrementa la inteligencia y el confort, aumentado el rendimiento. La posibilidad de elección es aún mayor: seis nuevos modelos se unen a los ya existentes. Equipadas con motores Mercedes que cumplen con la normativa "Stage V", ofreciendo potencias entre los 245 y 381 CV. Un auténtico talento natural. tucano.claas.com

vacapinta005_publicidade_claas.indd 119

20/08/2018 08:10

ESPECIAL: ENSILADO

O CUSTO DA TONELADA DE FORRAXE DEPENDE MÁIS DO RENDEMENTO QUE TEMOS POR HECTÁREA QUE DO CUSTO DO CULTIVO

Colleita de sorgo e millo no CIAM (25/09/2017)

Táboa 1. Composición da forraxe de distintos tipos de sorgo en comparación co ensilado de millo Tipo de sorgo Aproveitamento

MS (%)

DMO (%)

Ensilado

Fresco, vexetativo

Ensilado

18 23 91 28

73 66 59 58

Ensilado

Fresco, inicio da floración Feo

PB (% MS)

Sorgo gran 7,5 Sorgo forraxeiro 6,2 Pasto do Sudán 16,8 8,8 8,0 10,8 Millo forraxeiro 8,1

EE (% MS)

Ca (% MS)

P (% MS)

K (% MS)

3,0

0,35

0,21

1,37

2,6

0,34

0,17

1,12

3,9 1,8 1,8 2,8

0,43 0,43 0,55 0,46

0,41 0,36 0,30 0,21

2,14 2,14 1,87 2,25

3,1

0,23

0,22

0,96

MS: materia seca; DMO: dixestibilidade da materia orgánica; PB: proteína bruta; EE: extracto etéreo; Ca: calcio, P: fósforo, K: potasio Fonte: adaptado de Undersander (2001)

Valor nutricional dos sorgos forraxeiros En condicións normais de cultivo, con solos de calidade media e ausencia de estrés hídrico, o rendemento do sorgo é moito menor do que ten o millo, só superando a produtividade deste en condicións límite, polo xeral de estrés hídrico e baixa dispoñibilidade de nutrientes. Na táboa 1 móstrase a composición química e dixestibilidade da forraxe de distintos tipos de sorgo en comparación co ensilado de millo. Desde un punto de vista nutricional para os ruminantes, nun estudo onde se comparou a composición nutricional de distintos tipos de sorgo en comparación co ensilado de millo, Undersander (2001) indica que o sorgo, en comparación co millo, é unha planta menos enerxética, dun valor proteico semellante (baixo en ambos os casos) e cun maior contido en calcio e fósforo (táboa 1). Aínda que todos os grans son importantes fontes de enerxía para o gando vacún na forma de amidón, existen diferenzas na composición e na súa taxa de liberación no tracto dixestivo

do animal. O amidón dos cereais de inverno (p. ex. trigo e centeo) é de rápida exposición, solubilidade e fermentación no rume. O amidón do sorgo, ao igual ca o de millo, é de fermentación ruminal máis lenta ca o dos cereais de inverno, o cal é de interese desde un punto de vista nutricional para lograr unha maior eficiencia no aproveitamento da enerxía e nitróxeno no rume e optimizar o crecemento microbiano. A fracción de amidón que escapa á fermentación ruminal é dixerida no intestino delgado, proporcionando unha interesante fonte de glicosa para o animal. Presenza de compoñentes antinutricionais na planta de sorgo Existen variedades de sorgos con alto contido en taninos, o cal é un inconveniente desde o punto de vista nutricional pola baixa apetecibilidade da forraxe para o gando, existindo no mercado variedades seleccionadas con baixos taninos. Outro factor antinutricional que está presente na planta de sorgo é a durrina. Trátase dun glicósi-

do produtor de ácido cianhídrico (ácido prúsico), potencialmente moi perigoso para a saúde dos animais. O risco depende do tipo de sorgo (moi baixo no pasto do Sudán, potencialmente alto no sorgo e intermedio nos híbridos de sorgo x pasto do Sudán), da variedade dentro de cada tipo, do momento de aproveitamento da planta e das condicións ambientais. As dificultades son maiores cando a utilización é en verde e se aproveita a capacidade de rebrote do sorgo. A durrina acumúlase en plantas novas, nos rebrotes tras un aproveitamento e en plantas que detiveron o seu desenvolvemento por condicións adversas (seca, xeada ao final do ciclo). O perigo é maior nos rebrotes novos da base, polo que se recomenda non consumir a forraxe por debaixo dos 45-60 cm de altura, ou incluso máis en condicións de estrés hídrico e tras unha forte fertilización nitroxenada. Non se debe deixar o sorgo cortado e amoreado durante a noite para alimentar o gando ao día seguinte, xa que o quecemento da forraxe causa liberación de ácido cianhídrico, o que fai a forraxe máis tóxica. En calquera caso, cando a forma de aproveitamento é mediante feo ou ensilado, particularmente cando a planta xa formou o gran, o risco de conter este factor antinutritivo é moi baixo. Uso dos sorgos forraxeiros en verde O aproveitamento en verde da planta podería ser de interese para cubrir o déficit de forraxe fresca durante o verán. Débese facer en estado foliáceo debido á perda de calidade a partir do encanado. Dentro dos distintos tipos de sorgos forraxeiros (tipo pasto do Sudán, azucrados e de baixa lignina ou bmr), os sorgos tipo Sudán producen unha gran cantidade de forraxe de calidade e teñen alta capacidade de rebrote. Un dos problemas do aproveitamento en verde é a mencionada posibilidade de intoxicación do gando pola presenza na planta de durrina en determinadas condicións. Os sorgos azucrados achegan menor cantidade de forraxe e teñen un crecemento inicial máis lento. Non son tan esixentes no manexo do pastoreo, xa que aínda

120 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 120

19/08/2018 22:53

ESPECIAL: ENSILADO

en avanzado estado de desenvolvemento non perde calidade debido ao contido de azucre nos talos. Os sorgos forraxeiros bmr ou nervadura marrón, presentan bo crecemento e alta capacidade de rebrote do mesmo xeito que os sorgos tipo Sudán. A diferenza cos outros tipos de sorgo forraxeiro radica en que presentan maior calidade, en termos de dixestibilidade, aumentando o consumo de forraxe por animal principalmente cara a fins do verán. En xeral, en pastoreo débense utilizar altas cargas instantáneas (pastoreo rotacional) con períodos curtos de estancia en cada parcela. Momento óptimo de colleita para ensilar o sorgo O momento adecuado de recoller o sorgo para ensilar aproximaríase ao do millo, en canto que o gran debería estar entre os estados de 1/2 a 3/4 da liña de leite (é dicir, que entre a metade e un cuarto do gran ten consistencia branda ou leitosa, estando o resto en estado fariñento ou vítreo), pero no caso do gran de sorgo non é posible apreciar este estado, polo que o concepto se aplica ao estado de madurez do conxunto de grans da panícula, que vai madurando desde a parte superior á inferior. Convencionalmente, por tanto, considérase o estado óptimo para ensilar o sorgo cando o terzo superior da panícula ten os grans endurecidos, o terzo medio en estado pastoso e o inferior en estado leitoso. Cando os silos se fan cubertos, en ambientes confinados, convén ser precavidos durante as 3 ou 4 primeiras semanas por canto pode haber restos de ácido prúsico no ambiente. O sorgo ensila con facilidade, de forma semellante á do millo forraxeiro, acadando rapidamente un pH de 4,0 que estabiliza de forma natural a masa de forraxe. A causa de que ás veces o sorgo se ensila cun nivel de humidade superior á do millo forraxeiro, o contido en ácido acético pode ser máis elevado, se ben ten a vantaxe de conferir unha maior estabilidade do ensilado fronte á deterioración aerobia.

CONSIDÉRASE O ESTADO ÓPTIMO PARA ENSILAR O SORGO CANDO O TERZO SUPERIOR DA PANÍCULA TEN OS GRANS ENDURECIDOS, O TERZO MEDIO EN ESTADO PASTOSO E O INFERIOR EN ESTADO LEITOSO

Resultados dos estudos realizados no CIAM que comparan o rendemento e valor nutricional do millo coN DISTINTOS TIPOS DE sorgo aproveitadoS para forraxe No CIAM realizáronse diferentes estudos acerca da utilidade destas forraxeiras de verán para ensilar, entre os que cómpre destacar o traballo de J. Lloveras (1983-1985), no que avaliou o comportamento produtivo e o valor nutricional de diferentes cultivos de verán (millo, pasto do Sudán e híbridos) nas condicións de sequeiro na zona costeira, en Mabegondo (táboa 2) e na zona interior de Lugo, na Pobra do Brollón (táboa 3). As datas de sementeira destes ensaios foron entre principios de maio e xuño, e a colleita entre finais de agosto e mediados de outubro. As precipitacións nos meses centrais do verán foron algo superiores á media de cada zona. Os resultados obtidos nestas condicións evidencian a superioridade produtiva do millo forraxeiro como cultivo de verán nas condicións de sequeiro húmido en Mabegondo, mentres que na localidade da Pobra do Brollón o pasto do Sudán e híbridos mostran uns rendementos comparables ao millo, debido á mellor adaptación destes cultivos ás temperaturas máis elevadas da Galicia interior. O valor enerxético do millo foi, de forma consistente, superior ao do pasto do Sudán e híbridos con sorgo, e a concentración proteica foi baixa en todos os cultivos, cun valor de PB por debaixo do 8 % MS.

Táboa 2. Cultivos de verán para ensilar: rendemento por hectárea, contido en proteína e dixestibilidade en Mabegondo (A Coruña), media 3 anos (1983-1985) Cultivo

Millo Pasto do Sudán Sorgo x Pasto do Sudán

PROD (t MS/ha)

PB (% MS)

FAD (% MS)

DMS (%)

15,20

6,4

24,5

71,0

7,79

5,5

37,7

55,0

9,92

6,1

37,1

53,4

MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta, FAD: fibra ácido deterxente; DMS: dixestibilidade da MS

Táboa 3. Cultivos de verán para ensilar: Rendemento por hectárea, contido en proteína e dixestibilidade na Pobra do Brollón (Lugo), media 3 anos (1983-1985) Cultivo

Millo Pasto do Sudán Sorgo x Pasto do Sudán

PROD (t MS/ha)

PB (% MS)

FAD (% MS)

DMS (%)

14,07

7,7

25,7

69,3

12,26

7,2

33,4

57,4

14,05

7,1

32,7

56,4

MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta, FAD: fibra ácido deterxente; DMS: dixestibilidade da MS Fonte: Lloveras (1990)

Posteriormente, durante os anos 2009 e 2010 J. Piñeiro e N. Díaz realizaron no CIAM dous ensaios, nos que caracterizaron a produtividade e a composición química de diversas variedades de sorgo, pasto do Sudán e híbridos de sorgo x pasto do Sudán, que incluían a variedades co xene bmr e convencionais. Na táboa 4 móstrase o resumo dos resultados obtidos no ensaio realizado no ano 2009, no que se realizou un aproveitamento en dous cortes, aos 80 e 120 días tras a sementeira nas localidades de Mabegondo e A Pobra do Brollón. No ano 2010 o ensaio repetiuse só en Mabegondo, realizando o aproveitamento para ensilar, nun só corte aos 124 días da sementeira (táboa 5). No caso de realizar o aproveitamento en 2 cortes, os rendementos medios totais foron similares para os tres cultivos, con valores que oscilaron entre 9,6 e 11 t MS/ha. Os valores medios do aproveitamento nun só corte oscilaron entre 10 e 10,5 t MS/ha para os híbridos e o sorgo, respectivamente, seguido do Pasto do Sudán (7,0 t MS/ha). Os contidos en FND foron elevados para todos os cultivos, en particular para o pasto do Sudán, que se corresponde coa especie que mostrou o valor enerxético máis baixo (55,3 %) comparado co sorgo (62,2 %) e híbridos (63,5 %).

Fonte: Lloveras (1990)

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 121

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 121

19/08/2018 22:54

ESPECIAL: ENSILADO

Táboa 4. Rendemento e composición química do cultivo de Sorgo bicolor (SB), Pasto do Sudán (SS) e híbrido de Sorgo x Pasto do Sudán (SB x SS) recollidos en dous cortes, aos 80 e 120 días tras a sementeira (medias das localidades de Mabegondo e A Pobra do Brollón, ano 2009) Especie

SB SBxSS SS

Produción (kg MS/ha)

Composición química (% MS)

1.º corte

2.º corte

Total

Altura (cm)

MS (%)

FAD

FND

CNET

CSA

7.819 8.266 5.708

1.906 2.810 3.907

9.724 11.077 9.615

142 159 120

19,4 17,9 19,2

92,7 92,3 89,9

8,2 8,1 9,4

36,5 38,0 38,0

64,8 66,4 64,8

14,9 13,0 10,3

13,9 11,9 9,3

MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; FAD: fibra ácido deterxente; CNET: carbohidratos non estruturais; CSA: carbohidratos solubles en auga. Os valores medios de altura, contido en materia seca e composición química están ponderados pola proporción de biomasa extraída nos cortes sucesivos. Fonte: resultados de J. Piñeiro e N. Díaz (2009)

Táboa 5. Rendemento, altura de plantas, contido en materia seca, composición química e dixestibilidade in vitro do cultivo de distintas variedades de sorgo bicolor (SB), pasto do Sudán (SS) e híbrido de sorgo x pasto do Sudán (SB x SS) recollidas nun só corte aos 124 días en Mabegondo (ano 2010) Composición química (% MS)

Especie

Produción (kg MS/ha)

Altura (cm)

MS (%)

FAD

FND

AMD

CNET

IVDMO (%)

SB SBxSS SS

10.523 10.095 7.029

173 205 189

25,9 26,9 30,9

95,1 95,3 94,1

6,1 5,6 5,6

33,5 32,5 35,8

60,7 58,8 64,6

3,7 3,7 4,3

19,1 21,9 13,5

62,2 63,5 55,3

MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; FAD: fibra ácido deterxente; CNET: carbohidratos non estruturais; AMD: amidón; IVDMO: dixestibilidade da materia orgánica in vitro Fonte: resultados de J. Piñeiro e N. Díaz (2010)

Táboa 6. Rendemento, altura de plantas, contido en materia seca, composición química e dixestibilidade in vitro de cultivo de variedades do xénero Sorghum con e sen o xene bmr recollidos nun só corte aos 124 días en Mabegondo Tipo

Produción (kg MS/ha)

Altura (cm)

MS (%)

non bmr bmr

10.015 9.990

199 183

27,4 24,8

MO 95,2 95,3

Composición química (%MS) PB FAD FND AMD CNET 5,7 33,1 59,7 4,1 20,5 5,9 32,2 59,6 2,1 21,4

IVDMO (%) 61,5 67,6

Táboa 7. Evolución do contido en materia seca, composición química e dixestibilidade in vivo dun híbrido de S. bicolor x S. sudanense en diferente estado fenolóxico (ano 2010) Composición química (% MS)

Estado

Data

MS (%)

FAD

FND

AMD

CSA

DMO in vivo (%)

UFL/ kg MS

Vexetativo Floración Gran pastoso

28/08 29/09 29/10

16,5 20,9 25,0

91,9 95,7 96,0

11,8 6,7 5,7

34,0 36,6 35,1

61,0 59,8 61,2

0,0 0,6 4,4

9,0 17,4 16,8

65,75 56,24 53,81

0,80 0,70 0,67

MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; FAD: fibra ácido deterxente; CSA: carbohidratos solubles en auga; AMD: amidón; DMO: dixestibilidade da materia orgánica in vivo. Variedade NutriHoney, sementada o 5 de xullo e recollida aos 54, 86 e 116 días (corte único) Fonte: resultados de G. Flores et al. (2010)

Na táboa 6 móstrase o resumo dos resultados relativos ao rendemento e valor nutricional da comparación das variedades tipo bmr vs. convencionais (non bmr). A produtividade observada en ambos os tipos foi semellante e o valor enerxético foi claramente superior nas variedades bmr, que mostraron dixestibilidade máis elevada (61,5 vs. 67,6 %) a pesar de que os contidos en fibra (FND e FAD) foron practicamente

iguais. Como se indicou anteriormente, os tipos bmr foron desenvoltos especificamente para un aproveitamento forraxeiro e presentan un menor contido de lignina na parede celular, o que condiciona un diferente nivel de dispoñibilidade para a degradación microbiana da parede celular das forraxes no rume (Deinum et al., 1968; Van Soest, 1994). Estes resultados evidencian que a estimación do valor enerxé-

tico das forraxes, realizada mediante ecuacións de regresión baseadas na concentración de fibra, ten o risco de proporcionar resultados de escasa fiabilidade con este tipo de forraxe. Noutro estudo realizado no CIAM, Flores et al. (2010) avaliaron a composición química e a dixestibilidade in vivo dun híbrido de S. bicolor x S. sudanense (variedade Nutri-Honey). O cultivo foi sementado o 5 de xullo en Mabegondo e recollido en diferentes estados fenolóxicos: vexetativo (54 días), floración (86 días) e gran pastoso (116 días). Para a determinación da dixestibilidade in vivo utilizáronse ovinos aloxados en gaiolas metabólicas seguindo a metodoloxía en uso no CIAM, conforme a normativa de experimentación animal vixente. Na táboa 7 móstrase a evolución da composición química e DMO in vivo da planta de sorgo x pasto do Sudán co avance da madurez. Como era de esperar, a calidade da planta diminúe conforme avanza a madurez da forraxe, o que se evidencia na acusada caída dos valores de PB (de 11,8 a 5,7 %MS) e da DMO in vivo (de 65,75 a 53,81 %) entre os estados vexetativo ao de gran pastoso. Unha recente aproximación á comparación dos rendementos de millo e sorgo forraxeiro en gran parcela proporciónana os resultados doutro estudo (Pereira-Crespo et al., 2018) realizado no CIAM en 2017. Neste traballo avaliáronse os cultivos de millo (cv. Sensor) e sorgo (cv. PR84F), sementados na finca experimental de Mabegondo, a mediados de maio nunha superficie de 3,5 ha cada un, seguindo un cultivo de inverno (mestura de raigrás híbrido+leguminosas anuais). A sementeira realizouse cunha sementadora de precisión, axustada a unha densidade teórica de 200.000 e 110.000 plantas ha-1 para sorgo e millo, respectivamente. A pluviometría total durante o cultivo foi algo inferior á media (182 vs. 197 mm) e as doses de fertilización foron: 195 kg de N, 120 kg de P2O5 e 220 kg de K2O/ha para o millo e 100 kg de N, 60 kg de P2O5 e 150 kg de K2O/ha para o sorgo. A floración do millo tivo lugar arredor do 1 de agosto e a do sorgo dúas semanas despois, realizándose a colleita de ambos os cultivos o 25 de setembro, coincidindo cun estado fenolóxico de 2/3 liña de leite para o millo e o estado gran leitoso-pastoso para o sorgo.

122 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 122

19/08/2018 22:54

ESPECIAL: ENSILADO

Colleita de sorgo x pasto do Sudán var. Nutri-Honey (estado vexetativo, 28/8/2010)

A composición nutricional das mostras estimouse mediante os métodos de referencia empregados no CIAM. Co obxecto de ampliar a base de datos de mostras patrón de referencia realizouse a determinación da dixestibilidade in vivo da materia orgánica das forraxes en estado fresco utilizando ovinos aloxados en gaiolas metabólicas seguindo a metodoloxía en uso no CIAM, conforme a normativa de experimentación animal vixente. Como pode observarse na táboa 8, a produción do sorgo (11,59 t MS/ha) foi lixeiramente inferior á do millo (13,46 t MS/ha). Os contidos de materia seca do millo e sorgo no momento da colleita foron de 41,7 % e 25,9 %, respectivamente. Ambas as forraxes presentaron un baixo contido de proteína bruta (PB), sendo a do millo (7,4 % MS) inferior á do sorgo (9,8 % MS). Os contidos en fibra neutra deterxente (FND) e fibra ácida deterxente (FAD) foron claramente superiores para o sorgo, cun valores para FND e FAD de 56,2 vs. 38,3 % MS e 30,7 vs. 19,0 % MS, respectivamente. Consecuentemente, o sorgo presentou unha DMO in vivo (58,3 vs. 70,1 %) e un valor enerxético (UFL: 0,74 vs. 0,94) notablemente inferiores ao millo. En canto ao contido en amidón, o millo mostrou, como era de esperar, un contido moi superior (34,9 vs. 10,4 % MS).

Integrando os valores de dixestibilidade e proteína co rendemento de MS de ambos os cultivos obsérvase que a produción por hectárea de materia orgánica dixestible (MOD) foi un 39 % superior para o millo, mentres que a de proteína foi un 13 % superior para o sorgo (6,55 vs. 9,15 t MOD/ha e 1,13 vs. 0,99 t PB/ha). Por tanto, nas condicións do experimento, o cultivo do millo presentou vantaxes significativas en comparación ao sorgo, a pesar do alto rendemento proteico desta especie.

Táboa 8. Rendemento, composición química e dixestibilidade in vivo de millo e sorgo como cultivos de verán en gran parcela (ano 2017) Millo Rendemento Produción de MS (t/ha) 13,46 Produción de MOD (t/ha) 9,15 Produción de PB (t/ha) 0,99 Composición química MS (%) 41,7 MO (% MS) 97,6 PB (% MS) 7,4 FAD (% MS) 19,0 FND (% MS) 38,3 AMD (% MS) 34,9 Valor enerxético DMO in vivo (%) 70,1 UFL 0,94

Sorgo 11,59 6,55 1,13 25,9 97,0 9,8 30,7 56,2 10,4 58,3 0,74

MS: materia seca; MO: materia orgánica; PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; FAD: fibra ácido deterxente; AMD: amidón; DMO: dixestibilidade da materia orgánica in vivo Fonte: resultados de Pereira-Crespo et al. (2018)

Ensilabilidade e deterioración aeróbica Os principios básicos da conservación das forraxes mediante ensilado son: conseguir condicións de anaerobiose (ausencia de osíxeno) o antes posible e diminuír o pH rapidamente ataun valor ideal de 4 para inhibir a actuación da flora clostrídica, mantendo posteriormente a estanquidade da forraxe evitando o acceso do aire á masa ensilada

até o momento do seu consumo polo gando. A ensilabilidade dunha forraxe é a maior ou menor facilidade para fermentar correctamente de forma natural. Os tres factores que definen a ensilabilidade dunha forraxe son: o contido en materia seca, o contido de carbohidratos solubles en auga e a capacidade tampón (resistencia á acidificación durante a fermentación). Entre as vantaxes do millo e do sorgo para a súa utilización como ensilados conta, de forma decisiva, a capacidade para fermentar correctamente, presentando habitualmente un contido en MS elevado (polo xeral maior no millo), baixo poder tampón e alto contido en carbohidratos solubles que favorecen a fermentación láctica e unha rápida caída de pH. No entanto, o relativamente alto contido en azucres residuais destes ensilados crean un medio proclive á multiplicación de lévedos e de mofos cando se produce a entrada de aire no silo por un deficiente selado ou compactación da masa de forraxe ou pola súa exposición ao aire unha vez aberto o silo. A deterioración aerobia é un dos principais problemas que afectan á conservación e á calidade hixiénica dos ensilados e, en particular, aos de millo e sorgo, o que ocasiona non só una diminución do valor nutricional, senón que, ademais, poden ter un potencial efecto negativo en casos extremos na calidade do leite e na saúde animal e humana (Driehuis e Oude Elferink, 2000). Por estas razóns en ocasións pode ser de utilidade o uso de inoculantes en cuxa composición están presentes bacterias lácticas heterofermentativas, como Lactobacillus buchneri, as cales actúan eficazmente contra a proliferación de mofos e lévedos a través da produción controlada de ácido acético durante a fermentación, mellorando a estabilidade aerobia dos ensilados (Filya, 2003).

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 123

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 123

19/08/2018 22:55

ESPECIAL: ENSILADO

A este respecto, noutro traballo realizado recentemente no CIAM, González-Alcántara et al. (2018) avaliaron o efecto da aplicación dun inoculante comercial (SORBENSYL Soluble®, STI Biotechnologie), composto por Lactobacillus buchneri, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus rhamnosus e Lactococcus lactis, sobre a calidade fermentativa e a estabilidade aerobia de silos de laboratorio de millo e de sorgo. O material vexetal procedía dos cultivos realizados en gran parcela mencionados anteriormente e recollidos a finais de setembro de 2017 no CIAM. A estabilidade aerobia avaliouse mediante tres índices propostos por O’Kiely (1993): a diferenza de temperaturas máxima (Tdif max), o tempo (h) ata que a diferenza de temperaturas, Tdif, superou 2 °C (hora Tdif > 2) e o tempo (h) ata que se alcanzou a diferenza máxima de temperaturas (hora Tdif max). Os resultados do efecto da especie e uso de inoculante sobre a calidade fermentativa e estabilidade aerobia do ensilado móstrase na táboa 9. Os ensilados non produciron efluente, en consonancia co alto contido en MS da forraxe ensilada (36,4% para o millo e 28,1 % para o sorgo) e, consecuentemente, o nivel de perdas foi baixo en ambos os casos (7,5 e 8,6% da MS total ensilada inicialmente para millo e sorgo, respectivamente). A calidade de fermentación dos ensilados foi satisfactoria, en liñas xerais, tanto no ensilado de millo coma o de sorgo, mostrando a boa ensilabilidade destes cultivos aínda en ausencia de inoculante. O ensilado de sorgo mostrou unha fermentación máis intensa, con valores superiores de ácidos láctico e acético, en consonancia co seu menor contido en materia seca e azucres solubles, comparado co ensilado de millo. Seguindo os criterios recomendados por Dulphy e Demarquilly (1981), unha correcta fermentación correspóndese con niveis de pH inferiores a 4,0 e valores de N amoniacal e N soluble (expresados en porcentaxe do N total) por debaixo do 10 % e do 50 %, respectivamente.

Táboa 9. Efecto da especie e o uso de inoculante sobre a calidade fermentativa e estabilidade aerobia do ensilado

MS pH LCT ACT N-NH3 Nsol PERDMS Hora Tdif > 2 Tdif max (°C) Hora Tmax

Cultivo

Millo 36,4 3,71 4,6 1,8 4,8 43,6 7,5 38,8 10,6 48,5

Sorgo 28,1 3,70 7,2 2,5 5,1 36,1 8,6 38,2 12,6 46,2

Uso de inoculante

CTRL 32,3 3,70 6,3 2,0 5,1 39,9 8,0 36,4 12,5 45,8

INOC 32,3 3,71 5,5 2,3 4,8 39,8 8,1 40,6 10,7 48,9

Millo

CTRL 36,3 3,71 4,7 1,6 5,0 43,7 7,2 35,4 12,4 46,1

Sorgo

INOC 36,4 3,71 4,6 2,0 4,6 43,5 7,8 42,2 8,8 50,8

CTRL 28,2 3,69 8,0 2,5 5,2 36,2 8,7 37,4 12,6 45,4

INOC 28,1 3,70 6,5 2,5 5,1 36,1 8,4 39,0 12,6 46,9

MS: materia seca; LCT: láctico (% MS); ACT: acético (% MS); N-NH3: nitróxeno amoniacal (% nitróxeno total); Nsol: nitróxeno soluble (% nitróxeno total); PERDMS: perdas de MS; CTRL: tratamento sen inoculante; INOC: tratamento con inoculante Fonte: González-Alcántara et al. (2018)

Conclusións

AS DIFERENZAS ENTRE O RENDEMENTO DE AMBOS OS CULTIVOS ATENÚANSE NO CASO DE SEQUEIROS MÁIS CÁLIDOS SEN DÉFICITS EXCESIVOS DE AUGA NO VERÁN

A concentración de ácido láctico foi superior para o tratamento control comparado co inoculante, mentres que o contido en acético foi superior para este último, en clara correspondencia co efecto da actividade dos lactobacilos heterofermentativos do produto comercial. Os valores medios de estabilidade aerobia dos ensilados de millo e de sorgo foron semellantes, sen diferenzas apreciables entre estes. Os ensilados tratados con inoculante mostraron unha estabilidade aerobia significativamente superior aos non tratados, sendo máis evidente no caso do ensilado de millo, que mostrou unha menor concentración de acético no ensilado control (non tratado con inoculante), comparado co sorgo. Os resultados corroboran en liñas xerais os efectos positivos obtidos noutros ensaios realizados no CIAM (Fernández-Lorenzo et al., 2007) cando se aplican inoculantes con bacterias lácticas homo e heterofermentativas a ensilados de millo.

• En condicións de sequeiros húmidos e temperados o cultivo do millo presenta unha clara superioridade con relación ao sorgo, en termos de rendemento de materia seca e de enerxía por hectárea, debido á maior produción e dixestibilidade do millo. • A extracción de proteína, en determinadas ocasións, pode ser superior para o sorgo ao presentar teores de proteína máis elevados ca os do millo. • As diferenzas entre o rendemento de ambos os cultivos atenúanse no caso de sequeiros máis cálidos sen déficits excesivos de auga no verán. • Unicamente en caso de veráns secos en zonas do interior os resultados produtivos do sorgo se esperan superiores aos do millo. • A capacidade de rebrote das variedades de pasto do Sudán e os seus híbridos con sorgo poden ser de utilidade para proporcionar forraxe verde no verán, sendo necesario prestarlle atención á presenza de compoñentes antinutricionais. • Cultivadas para ensilar en corte único, as variedades híbridas de sorgo e as de sorgo x pasto do Sudán foron máis produtivas en comparación coas de pasto do Sudán. • Faltan estudos locais que demostren o comportamento do sorgo en relación co millo a distintos niveis de dispoñibilidade de auga durante o verán. NOTA DOS AUTORES

A bibliografía citada neste traballo está a disposición dos lectores mediante contacto coa primeira autora: soniapereira@ciam.gal

124 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_sorgo_galego_02.indd 124

19/08/2018 22:55

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

pub_agroamb_galego.indd 125

20/08/2018 08:08

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Cubicar silos é comezar a facer xestión económica O sistema Cowsulting inclúe unha nova aplicación específica para levar a cabo unha correcta cubicación de silos e obter con máis precisión os resultados do noso proceso produtivo. Tras a lectura deste artigo, coñeceredes mellor como funciona e entenderedes por que cubicar silos é facer xestión económica.

Manuel Fernández webmaster www.cowsulting.com

INTRODUCIÓN

produción láctea é un proceso produtivo, o que quere dicir que se aproveitan uns recursos para elabora un produto que se pon á venda. Como todo proceso produtivo pode ter uns resultados positivos ou negativos. Se este proceso fai gañar diñeiro, o resultado é positivo e, se fai perder diñeiro, o resultado é negativo e temos un problema. Non todas as empresas dedican recursos suficientes a coñecer os resultados do seu proceso produtivo (contabilidade analítica), pero a gran maioría téntano. Neste sentido, o produto que se vende (o leite) debe ter un prezo que permita pagar os custos do proceso produtivo (incluído soldos), os custos de distribución e venda e unha marxe final.

Na maioría dos casos a distribución e a venda do produto final (o leite) deléganse a outros operadores (centrais leiteiras), polo que o prezo de venda do gandeiro deberá cubrir os custos do proceso (incluído soldos) e unha marxe final que ceda unha marxe suficiente e razoable á que se encarga da distribución e da venda. Neste contexto é no que están a maioría dos gandeiros. Ata que punto o gandeiro de leite coñece o resultado do seu proceso produtivo cando hai ingresos por factores alleos ao propio proceso? Máis do 90 % dos ingresos do proceso produtivo veñen dados pola venda do produto principal (o leite), pero hai producións secundarias que achegan ao redor do 3-5 % dos ingresos (venda de xatos, vacas…) e hai unha parte que adoita achegar sobre o 7 % dos ingresos totais, pero esta vez alleos ao proceso produtivo, como son as subvencións directas (de explotación).

Ademais, pode coincidir que un ano se cobre a subvención do anterior ao principio de ano e, ao final, a do ano en curso, de forma que pode parecer que tivemos un moi bo resultado do noso proceso produtivo e que o anterior foi moi malo, cando puido ser todo o contrario. Igualmente, existen subvencións “de capital” (indirectas) a bens que se compraron no seu momento, como naves, instalacións etc. e que se cobran en momentos concretos. Se non se regularizan durante o tempo de amortización do ben subvencionado, pódenos parecer que o proceso produtivo nos foi moi ben o ano que se cobrou, pero nese ingreso o proceso produtivo non tivo nada que ver. O mesmo pasa con subvencións por incorporación etc. Así mesmo, a complexidade da factura do leite fai difícil prever os ingresos que se van cobrar e, por tanto, fai difícil adecuar o proceso produtivo a ese prezo final. Non sabemos se facer máis litros con menos calidades, ou menos litros con máis calidades, ou máis litros con máis calidades e máis custo, ou os mesmos litros con máis calidade, pero con menos media e máis vacas… xa que cada operador paga eses esforzos dunha forma diferente. Despois desta pequena introdución imos supor que, a pesar de todo, ao gandeiro lle interesa saber o resultado do seu proceso produtivo (facer leite) ou, o que é o mesmo, que pasaría se non houbese ingresos ou gastos alleos a este ou se se reducisen.

126 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 126

20/08/2018 18:08

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

No contexto anteriormente exposto é no que teñen sentido as ferramentas e simuladores que achega o sistema de información www.cowsulting.com. Hai dous puntos clave no proceso produtivo de facer leite: • Máis do 90 % dos ingresos veñen pola venda de leite. • Máis do 55-60 % dos gastos totais veñen pola alimentación: nunha ración húmida cun 60 % de forraxe podemos dicir que o 36 % dos gastos totais dependen dos gastos de alimentación forraxeira. Vexamos como xestionar estes dous puntos e que ferramentas de www.cowsulting.com podemos usar: • Xa que máis do 90 % dos ingresos derivan da entrega do leite, fagamos unha simulación da factura do leite en diferentes situacións (apk en construción).

Composición ingresos/litro de leite 2017 Prezo: 306,6 = cantidade: 292,3 + calidade + penalizacións + outros 400 300 Euros / Ton

O SISTEMA COWSULTING

200 100

0 Xan

Feb

Mar

Ingresos/litro Outros

Abr

Mai Vacas Seguros

• Se o 60 % dos custos totais dependen da alimentación, sería lóxico pensar que é fundamental coñecer o noso custo de alimentación e, especialmente, o das vacas de muxido (que é o fundamental). Xa que os gastos de concentrados están reflectidos en facturas, que o seu prezo

Xun

Xul

Ago Xovencas Xatos

Set

Out

Nov

Dec

Financeiros Leite

depende do mercado e que o 36 % dos gastos totais poden vir como custos de “alimentación forraxeira” que depende de nós e non do mercado, tamén sería razoable pensar que nos interesase coñecer ese custo, ou perderiamos o control de case o 40 % dos nosos custos totais.

STOP AL OXÍGENO STOP A LAS PÉRDIDAS El film Silostop es la mejor barrera de protección frente a la entrada de oxígeno en el ensilado.

Para más información, contacte con su distribuidor Silostop: IINOGAN-TECH, SL · C/ Major, 65 · 17257 GUALTA (Girona) Tel. 972 75 88 82 · Email: info@inogan.com

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 127

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 127

11/08/2018 00:05

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Composición gasto/litro leite 2017

PARECE LÓXICO TER INTERESE EN COÑECER OS QUILOS TOTAIS CULTIVADOS PARA PODER SABER O CUSTO POR QUILO DO INSUMO […] E COMPARALO CO QUE NOS CUSTARÍA COMPRALO NO MERCADO

Prezo: 306,6 = cantidade: 292,3 + calidade + penalizacións + outros 400

Euros / Ton

300 200 100

0 Xan

Feb

Mar

Ingresos/litro Amort b Sum-Mant

Abr

Mai

Xun

Baixas AI vacas de leite Outros

En contabilidade de custos hai un principio fundamental que di que hai que esforzarse en desagregar e coñecer ben as partidas que máis porcentaxe ocupen nos custos. Se os gastos en sanidade ocupan o 5-8 % dos custos totais e nos empeñamos en diminuír esforzos nesa partida (coa repercusión que iso pode ter) reducindo vacinacións, controis de reprodución ou mamites etc., resulta paradoxal pensar que: • Cando ensilamos estamos moi ocupados como para contar os autocargadores que entran de cada finca co fin de poder sacar o rendemento aproximado por finca e dedicar as menos eficientes a outro tipo de cultivo. • Que non fagamos polo menos o esforzo de cubicar os silos de herba ou de millo que recollemos ao acabar de cultivar para poder saber os quilos totais recollidos. En realidade, recoller os custos do cultivado non é tan difícil, porque moitos están en factura e os que non o están (as horas dedicadas por nós) pódense valorar ao prezo que nos cobrarían por facelo, pero serve de moi pouco se non podemos dividilos polos quilos cultivados para saber o custo por quilo. Á fin e ao cabo só supoñen o 35-40 % dos nosos gastos totais.

Xul

Ago

Set

Amort V AI vacas secas SeR

Out

Nov

Dec

Financeiros AI recría Persoal

Hai máis razóns para tomar ese dato, como que a decisión de cultivar e ensilar silo de millo ou herba ou alfalfa non é algo obrigatorio. Suponse que eliximos os cultivos que nos dan mellor rendemento por hectárea (non podemos saber o rendemento se non coñecemos os quilos totais cultivados). Por outra parte, unha empresa que necesita un insumo no seu proceso produtivo sempre ten dúas posibilidades: • Comprala no mercado (forraxes, xovencas, unha mesa para o despacho…). • Crear un centro de custos na propia empresa e fabricalo (cultivalo nós, recriar en casa ou fabricarnos unha mesa): - Se cultivamos alfalfa ou silos a un custo superior ao de mercado estamos a provocarnos un gasto. Se fabricamos a mesa do despacho máis cara que o que nos custaría na tenda, estamos a perder diñeiro. - Ademais, temos que gastar en cultivar (sementes, fitosanitarios…) durante un ano para inmobilizar o capital ao cultivalo e ir gastándoo durante o ano seguinte. Por todas estas razóns, parece lóxico ter interese en coñecer os quilos totais cultivados para poder saber o custo por quilo do insumo, que constitúe o 35-40 % dos nosos gastos totais, e comparalo co que nos custaría compralo no mercado.

CUBICAR SILOS Ao final logreino. Vou poder explicar a cubicación de silos, xa que conseguín chamar a vosa atención sobre o interese de facelo. No fondo, cubicar silos é o mesmo que cubicar outro tipo de montóns de material; o mesmo problema téñeno para cubicar montóns de area… O que hai é que convertelo a volumes de formas máis sinxelas.

H V

Necesitamos saber o volume que ocupa (en m3) e os quilos que almacena un m3 (densidade do material almacenado en kg/m3). Multiplicando o volume pola densidade, saberemos os quilos de materia fresca almacenados. Imos ocuparnos de cada un dos puntos:

128 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 128

11/08/2018 00:05

AAFF_Anuncio_Ensilado_Vaca_Pinta_200x280_TRZ.pdf

19/7/18

12:02

CMY

vacapinta005_publicidade_delagro silo.indd 129

11/08/2018 15:53

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Volume que ocupa. Os nosos fillos seguramente teñen máis frescas ca nós as fórmulas de áreas e volumes. A forma que máis nos interesa é o prisma regular ou o cubo, en caso de ter os lados iguais, xa que podemos converter a forma dos nosos silos á suma de varios prismas regulares.

Vista de fronte

Figura 2. Silo acabado de facer visto de fronte Ancho medio do silo

3 metros

8 metros Costado

3 metros

Ancho do silo

Costado

5m 5m

Rendemento do silo en kg Pesando daquela un metro cúbico (ou coñecendo os valores habituais do seu peso hectolítrico), pódese lograr unha boa precisión de canto silo se fixo, do que se vai consumindo e do que vai quedando.

2m -c-

V = 5 m x 5 m x 2 m = 50 metros cúbicos -e-

Tomando as medidas de lado e de fronte coa maior precisión posible, pódese calcular o volume do silo: Vista lateral

Figura 1. Silo acabado de facer visto de costado 3 metros

40 metros

10 metros

-d-

-e-

As medidas son para o xemplo

De ancho mide: = 8 metros + 3 metros ao 50 % + 3 metros ao 50% = 8 metros + 1,5 metros + 1,5 metros = 11 metros

• Silo de millo (valores habituais): peso específico ou densidade: 650 a 720 kg materia fresca/mt3 (depende de canto gran teña o cultivo –con máis gran é máis pesado– e de canto pisado estea: máis pisado = máis pesado)

Cálculo do volume do silo no exemplo volume = ancho * alto * longo = 11 * 3 * 50 = 1.650 m3

1.650 mt3 * 650 kg materia fresca/ mt3 = 1.072.500 kg materia fresca de silo de millo • Silo de herba (valores habituais): peso específico ou densidade: 600 kg materia fresca/mt3 (pesado ou estimado e dependendo de canto asentado estea)

As medidas son para o exemplo

Tal como o mostra a figura, un silo recentemente feito sen paredes, visto de costado é un rectángulo máis dous triángulos, ou sexa, un rectángulo máis un cadrado, se é que de ambos os extremos é máis ou menos igual, que é o máis común. No caso dun silo con paredes, a ancha media é a distancia entre paredes. De lado mide 40 m + 10 m ao 50 % + 10 m ao 50 % = 40+5+5= 50 m; de alto mide 3 m.

ENSILADOS DE MILLO

Predición de valores de densidade en silos tipo búnker (kg MS/m3) Amidón (%) 26

-c-

31 -b-

-a-

-b-

Se o silo está comezado (coma na foto) na parte inicial non hai triángulo inicial

1.650 mt3 * 600 kg materia fresca/ mt3 = 990.000 kg materia fresca de silo de herba

Referencias de densidade dos silos e peso de bólas de feo e palla

Altura (m) 2 2,5 3 2 2,5 3 2 2,5 3 2 2,5 3

30 205 210 216 216 221 227 225 230 236 233 239 245

33 216 221 227 227 232 238 235 241 247 244 250 256

% de materia seca 36 221 227 232 232 238 243 241 246 252 250 255 261

39 221 226 232 232 237 243 241 246 252 249 255 261

42 215 221 226 226 232 237 235 241 246 244 249 255

Erro medio: 16,5 kg MS/m3 (sexa 7,1 %) 44 % de posibilidade de ter menos do 5 % de desviación e 89 % de menos de 15 % de desviación

130 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 130

11/08/2018 00:05

® ® SMARTAMINE SMARTAMINE ®®M ® M SMARTAMINE SMARTAMINE SMARTAMINE MM ® M ® MetaSMART MetaSMART ®® ® MetaSMART MetaSMART MetaSMART TM TM LysiGEM LysiGEM TM TM TM LysiGEM LysiGEM LysiGEM TM TM CholiPEARL CholiPEARL TM TM TM CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL TM TM TOXFIN TOXFIN TM TM TM TOXFIN TOXFIN TOXFIN MUCHAS COSAS ESTÁN MUCHAS COSAS ESTÁN MUCHAS MUCHAS MUCHAS COSAS COSASESTÁN ESTÁN COSAS ESTÁN CAMBIANDO ENLA LA CAMBIANDO EN CAMBIANDO CAMBIANDO CAMBIANDO ENENLA LALA EN PRODUCCIÓN DELECHE, LECHE, PRODUCCIÓN DE PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN DEDELECHE, LECHE, LECHE, DE NO SOLO ESTO... NO NONOSOLO SOLO NO SOLOESTO... ESTO... SOLO ESTO... ESTO... La nutrición lechera está evolucionando La nutrición lechera está evolucionando La Lanutrición La nutrición lechera lecheraestáestá evolucionando lechera evolucionando rápidamente. producción, no es el único rápidamente. Lanutrición producción, yaLa no es el único está yaevolucionando rápidamente. rápidamente. rápidamente. producción, La producción, ya Lano ya no es el es único ely único ya nolaessalud el único objetivo, otros objetivos como y la objetivo, otrosLaobjetivos como laproducción, salud la objetivo, objetivo, objetivo, otros otros objetivos objetivos otros como como la objetivos salud laambiente salud y lay lacomo la salud y la fertilidad de animales, o el medio ambiente fertilidad de los animales, o ellos medio fertilidad fertilidad fertilidad deigual de los los animales, animales, deigual o los elo medio el animales, medio ambiente ambiente o el medio ambiente se vuelven de importantes. se vuelven de importantes. se vuelven se vuelven seigual vuelven igual de importantes. de importantes. igual de importantes. Lasclaves palabras claves Las palabras en la actualidad son: en la actualidad son: Las Las palabras palabras Las claves palabras claves en la en actualidad la claves actualidad en la actualidad son: • Optimizaciónson:son: • Optimización •• •Optimización • Optimización Optimización • Eficiencia Eficiencia •• •Eficiencia • Eficiencia Eficiencia • de costes Ahorro de costes Ahorro •• •Ahorro • Ahorro de Ahorro costes de costes de costes • Rendimiento Rendimiento •• •Rendimiento • Rendimiento Rendimiento • Calidad Calidad •• •Calidad • Calidad Calidad • Fertilidad Fertilidad •• •Fertilidad • Fertilidad Fertilidad • Salud Salud

• •Salud • Salud Salud • Medioambiente • Medioambiente • •Medioambiente • Medioambiente Medioambiente Estasdeben palabras Estas palabras formar partedeben de nuestroformar parte de nuestro Estas Estas palabras Estas palabras deben palabras deben formar formar parte deben parte de de nuestro nuestro formar parte de nuestro y ser nuestra meta. idioma yidioma ser nuestra meta. idioma idioma idioma y ser y ser nuestra nuestra ymeta. ser meta. nuestra meta. pretende proporcionar una nueva Kemin Kemin pretende proporcionar una nueva Kemin Kemin Kemin pretende proporcionar pretende proporcionar unauna proporcionar nueva nuevay para ello una tenemos nueva visión de visión de lapretende nutrición, y la paranutrición, ello tenemos visión visión de visión de la la nutrición, nutrición, de ser ylapara y nutrición, para ello ello tenemos tenemos y para ello tenemos como principal objetivo ser sus colaboradores. como principal objetivo sus colaboradores. como como principal como principal principal objetivo seruna ser sussus colaboradores. objetivo colaboradores. colaboradores. Buscamos producción sostenible a la vez Buscamos una objetivo producción sostenible a la vezser sus Revise sus die Revise sus dietas, Kemin puede ayudarle. Buscamos Buscamos Buscamos unauna producción producción sostenible sostenible producción a laauna vez la vez sostenible a la vez que competitiva, que tenga como resultado una que competitiva, que tengauna como resultado Revise Revise sus sus dietas, dietas, Kemin Kemin puede puede Revise ayudarle. ayudarle.sus dieta Ibérica Kemin Ibérica Tel 977 25 41 88 Kemin queque competitiva, que competitiva, competitiva, que que tenga tenga como resultado que resultado tenga unauna como resultado una alimentación más eficiente y rentable. alimentación más eficiente ycomo rentable. Kemin Ibérica Ibérica TelTel 977977 25 25 41 41 88 88 Kemin Ibérica T alimentación alimentación alimentación másmás eficiente eficiente y rentable. más y rentable. eficiente yKemin rentable.

© Kemin Industries, © Kemin Inc. and its Industries, group of companies Inc. 2016. and All rights its group reserved. ® of™companies Trademarks of Kemin 2016. Industries, AllInc., rights U.S.A. reserved. MetaSmart® is a ® Trademark ™ Trademarks of Adisseo France S.A.S. of Kemin Industries, Inc., U.S.A.

® ® © Kemin © Kemin Industries, ©Industries, Kemin Inc. and Inc. Industries, itsand group its group of companies ofInc. companies 2016. and2016. Allits rights All group rights reserved. reserved. of ®companies ™ Trademarks ® ™ Trademarks of 2016. Kemin of Kemin Industries, All Industries, rights Inc., U.S.A. Inc., reserved. U.S.A. MetaSmart MetaSmart ® is a Trademark ™ is aTrademarks Trademark of Adisseo of Adisseo France of France Kemin S.A.S.S.A.S. Industries, Inc., U.S.A. Met

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1

vacapinta001_publicidade_kemin.indd 131 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1 1 1

08/02/16 17:23

20/08/2018 08:10 08/02/16 08/02/16 17:2317:23

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Silos de millo tipo pila (kg MS /m3) % gran → € amidón → Altura (m) ↓ 27 29 31 33 TAXA 35 DE MS 37 39 41 43

0,90 163 164 166 167 167 176 179 183 178

43 26 1,30 166 168 171 172 172 183 185 190 185

1,70 171 173 176 177 177 189 191 198 192

0,90 172 174 177 178 179 190 193 199 194

55 31 1,30 175 178 181 183 184 197 199 206 202

1,70 180 184 187 189 190 204 206 215 211

51 35 1,30 182 186 190 192 193 208 209 219 215

0,90 178 182 185 187 188 202 203 212 208

Peso por m3 de remolque de ensilado na recollida 26 32 93 94

Taxa de MS en % kg de MS/m3 variación máis ou menos 13 kg

1,70 186 190 194 197 199 214 215 226 222

0,90 186 190 193 196 198 213 214 225 221

36 114

55 39 1,30 190 194 198 201 203 219 220 232 228

1,70 193 198 203 206 208 226 226 239 236

38 123

ENSILADOS DE HERBA

Densidade de ensilados de herba de corte fino en silo de obra (en kg de MS/m3) Altura do silo 0,6 m 0,8 m 1m 1,2 m 1,4 m

20 % MS 153 156 159 162 165

24 % MS 177 180 184 187 191

28 % MS 196 200 205 209 213

32 % MS 210 215 219 224 229

36 % MS 216 222 227 233 238

Densidade do silo de herba, corte fino en silo de pila (en kg de MS/m3) Altura do silo 1,0 m 1,5 m 2,0 m

20 % MS 135 140 145

24 % MS 156 162 169

28 % MS 171 179 186

32 % MS 181 190 199

36 % MS 185 196 206

OUTROS ENSILADOS Densidade en silo de obra (kg bruto/m3) Follas e talos de remolacha 650 a 700 kg/m3 600 a 650 kg/m3 Polpas húmidas (de 5 a 9 % de MS) 850 kg/m3 Polpa prensada (de 15 a 20 % de MS) 900 kg/m3 Remolacha

Centeo Trigo inmaduro Millo mazaroca húmido Millo gran húmido

Bólas redondas de 1,2 m de alto

Henolaje. Peso/bóla en kg MS (kg bruto entre parénteses)

Feo e palla Diámetro (m) 0,90 1,20 1,50 1,80

Peso/Bóla (kg) 100 - 125 180 - 220 250 - 300 380-500

DETERMINACIÓN DO RENDEMENTO AGRÍCOLA

Por hectárea • 1.072.500 kg materia fresca de silo de millo /30 ha cultivadas = 35.750 kg de millo por hectárea > 35,7 toneladas/ha • 990.000 kg materia fresca de silo de herba/35 ha cultivadas = 28.285 kg de herba por hectárea > 28 toneladas/ha

Altura das bólas 120x120 120x150

30 % 170 (560) 270 (900)

DETERMINACIÓN DO CONSUMO

Bolas de ensilado 35 % 185 (530) 290 (830)

Por día • 1.072.500 kg materia fresca de silo de millo/365 días = 2.938,35 kg de silo millo/día • 990.000 kg materia fresca de silo de herba/365 días = 2.712,33 kg de silo herba/día

Consigue a aplicación para cubicar os teus silos! Cálculo real do alimento dispoñible nos teus silos

750 a 900 kg/m3 750 a 900 kg/m3 1.000 kg/m3 650 a 750 kg/m3

40 % 195 (490) 300 (70)

45 % 205 (455) 320 (210)

Por vaca e día • 2.938,35 kg de silo de millo/día dividido por 100 vacas = 29,38 kg de silo de millo por vaca e día • 2.712,33 kg de silo de herba/día dividido por 100 vacas = 27,12 kg de silo herba por vaca e día

Descárgaa xa en:

vacapinta.com App Vaca Pinta consuvet.com

132 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 132

21/08/2018 10:30

2019 www.figan.es

19 -22

marzo | march

Zaragoza (SPAIN)

14ÂŞ Feria internacional para la ProducciĂłn Animal 14th International Animal Production Show

vacapinta005_publicidade_fima.indd 133

21/08/2018 12:13

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Que, ademais, ten un segmento circular na cima: Alm. lateral

Alto cima Alto pila Ancho cima

Longo

Longo rampa enchido

Se queremos facelo ben, a fórmula complícase. Podemos usar a apk para solucionalo ou simplemente simplificar a ollo as medidas e convertelas a prismas regulares, coma no primeiro exemplo.

h s c

Longo rampa traseira

Anchura total

Diámetro

Alm. por detrás

Silo chourizo Outros exemplos máis sinxelos son o cálculo de volumes de silos chourizo, como os de pastone, no cal a forma a simplificamos a un cilindro: Neste caso as fórmulas xa son algo máis complexas, pero non hai problema, porque podemos usar a aplicación Android > Cowsulting > “Silos”, que nos solucionará o cálculo.

r L Volume V = πr2h

Altura cima

Altura muro

Ancho alto Anchura media

Longo rampa Longo muro Longo rampa

Silo pila Se falamos dun silo pila, o máis común é que o ancho da parte de arriba sexa diferente ao da parte de abaixo e nos atopemos entón cun prisma irregular.

Cilindro

Bólas de silo O mesmo facemos para cubicar as bólas de silo, aínda que neste caso debemos acordarnos de multiplicar os quilos de cada bóla polo número de bólas para saber os quilos totais.

h r

Prisma irregular

Corpo

COÑECER OS QUILOS CULTIVADOS É IMPRESCINDIBLE PARA COÑECER O CUSTO UNITARIO DA FORRAXE

Fardos ou pacas No caso de fardos ou pacas volvemos ter un prisma regular. A fórmula para o volume dun prisma é V = Bh, onde B é a área da base e h é a altura. A base do prisma é un rectángulo, co cal V=lonxitude x profundidade x altura. Tamén temos que acordarnos de multiplicar os quilos de cada paca polo número delas.

altura

Silo Burker Se queremos complicar un pouco máis as fórmulas, podemos pensar que os silos teñen unha cima que realmente se corresponde cun segmento circular (imaxinade un barril cheo nunha parte con auga):

Lonxitude

Profundidade

En Play Store podemos buscar Cowsulting e elixir entre as aplicacións que aparecen a de “cubicar silos”. Unha vez cubicados, imos tentar responder á pregunta “Por que cubicar silos é unha forma de empezar a facer xestión económica?”. Como xa dixemos, preto do 40 % dos gastos totais dunha granxa que use racións húmidas corresponden á forraxe. Coñecer os quilos cultivados é imprescindible para coñecer o custo unitario da forraxe. Sumando as facturas e gastos correspondentes (ver cadro “Custos do silo”, páx. seg.) e dividíndoos polos quilos cultivados, coñecemos nada menos que o custo do 40 % dos nosos gastos totais. Xa que decidimos producir a nosa forraxe no canto de comprala (centro de custos de forraxes) podemos incorporar o custo á nosa ración (non sen antes comparalo co prezo de mercado). Por tanto, non nos resultará difícil calcular o noso custo de alimentación por vaca e día engadindo ao custo da ración forraxeira o custo do concentrado: Exemplo: Gastos de alimentación por vaca lactante e día 1,47+0,462+3,45 = 5,38 € 30 kg silo de millo *0,049 €/kg =1,47 € 11 kg silo de herba *0,042 €/kg = 0,462 € 11 kg penso *0,314 €/kg = 3,45 € *Os custos por quilo son só un exemplo

134 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 134

20/08/2018 18:26

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Custos do silo Fracción Custo Subtotal LABORES PREPARATORIOS Arado Grade Encalado Fertilizado Fresadora Outros SEMENTEIRA Semente Sementadora MANTEMENTO Fitosanitarios Fertilizado Xurros e estercos SEGADO Corte Colleitadora CARREXADO Tractor Remolque Tractor - Camión ENSILADO Tractor Plásticos Conservantes MAQUINARIA Amortización Reparación Mantemento Gasoil - Aceites OUTROS Seguros Rendas fincas Soldos asalariados Comidas Soldos fixos Outros (t) TOTAL GASTOS

/Ha

Fracción AXUDA POR SUPERFICIE (ax.) TOTAL GASTOS DESCONTANDO AXUDA (g) RENDEMENTO (a) SUPERFICIE (ha) (b) KG TOTAIS RECOLLIDOS * (c ) KG MATERIA SECA Rendemento / ha (m. fresca) (d) EUROS/1.000 kg m. fresca (e) EUROS/1.000 kg m. seca

pts./kg m. fresca pts./kg m. seca

Custo

Necesitamos o prezo ao que cobramos o litro de leite e a produción por vaca lactante e día: por exemplo, produción por vaca lactante e día: 32 litros; pezo do litro de leite: 0,31.

(t-ax.)

(b*f/100) (b/a) (g/b) (g/c)*1.000 (d*166,386) /1.000 (e*166,386) /1.000

(f) MATERIA SECA (% segundo analítica) * Pesado pola colleitadora en campo, remolques ou cubicando o silo Considerar un 10 % de perdas (diminución) tras o ensilado

O dato de 5,38 é xa en si moi valioso, porque nos pode achegar a información de Ingresos sobre gastos de alimentación. Imos definir o que son os “Ingresos sobre gastos de alimentación” (en adiante ISGA) como o que nos queda ao quitarlles aos ingresos os gastos de alimentación ou, dito doutro modo, os que nos queda para pagar os gastos que “non” son de alimentación.

Como se calcula? Ingresos por vaca e día: 32 litros * 0,31 €/litro = 9,92 €/vaca/día Ingresos sobre gastos de alimentación (ISGA): 9,92 -5,38 = 4,54 € por vaca e día que me quedan para pagar todo o que “non é alimentación”. ISGA en porcentaxe: 4,54/9,92 = 45,76 %, ou dito doutra forma, quédame o 45,76 % do que me pagan de leite por vaca e día para pagar todo o que non é alimentación. Soamente ese dato é moi interesante xa que, se nos quedase un 40 % ou menos dos ingresos para pagar o que non é alimentación, é moi difícil que nos saian as contas; 45 % ou máis sería o ideal. No gráfico 1 vemos en vermello os valores superiores ao 43 %, polo que podemos concluír que cun prezo de 310 e un custo de alimentación de 5,38 euros/vaca/día deberiamos facer polo menos 31 litros de leite para poder soster ese valor.

Gráfico 1. Ingresos sobre gastos de alimentación (ISGA) en porcentaxes Litros 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45

280 -13,45 -1,5 8,16 16,15 22,86 28,57 33,5 37,79 41,56 44,9 47,88 50,55 55,15 52,96 57,14

285 -11,46 0,28 9,77 7,62 24,21 29,82 34,66 38,88 42,58 45,86 48,67 51,42 55,94 53,79 57,89

290 -9,53 2 11,33 19,04 25,52 31,03 35,79 39,93 43,57 46,8 49,67 52,25 56,7 54,58 58,62

295 -7,68 3,66 12,83 20,41 26,78 32,2 36,88 40,95 44,53 47,7 50,53 53,85 57,43 55,35 59,32

300 -5,88 5,26 14,29 21,74 28 33,33 37,93 41,94 45,45 48,57 51,35 53,06 58,14 56,1 60

305 -4,15 6,82 15,69 23,02 29,18 34,43 38,95 42,89 46,35 49,41 52,15 54,6 58,83 56,82 60,66

310 -2,47 8,32 17,05 24,26 30,32 35,48 39,93 43,81 47,21 50,23 52,92 55,33 59,49 57,51 61,29

315 -0,84 9,77 18,37 25,47 31,43 36,51 40,89 44,7 48,05 51,02 53,67 56,04 60,13 58,19 61,9

320 0,74 11,18 19,64 26,63 32,5 37,5 41,81 45,56 48,65 51,79 54,39 56,73 60,76 58,84 62,5

325 2,26 12,55 20,88 27,76 33,54 38,46 42,71 46,4 49,65 52,53 55,09 57,4 61,36 59,47 63,08

330 3,74 13,88 22,08 29,95 34,55 39,39 43,57 47,21 50,41 53,25 55,77 58,04 61,95 60,09 63,64

335 5,18 15,16 23,24 29,92 35,52 40,3 44,42 48 51,15 53,94 56,43 58,67 62,51 60,68 64,18

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 135

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 135

11/08/2018 00:05

E S P E C I A L : E N S I L A D O D o M I L LO

Gráfico 2. Limiar ISGA (€/vaca/día) Litros 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45

280 285 290 295 300 1,66 1,75 1,83 1,92 2 2,22 2,32 2,41 2,51 2,6 2,78 2,89 2,99 3,1 3,2 3,34 3,46 3,57 3,69 3,8 3,9 4,03 4,15 4,28 4,4 4,46 4,6 4,73 4,87 5 5,02 5,17 5,31 5,46 5,6 5,58 5,74 5,89 6,05 6,2 6,14 6,31 6,47 6,64 6,8 6,7 6,88 7,05 7,23 7,4 7,82 8,02 8,21 8,41 8,6 7,82 8,02 8,21 8,41 8,6 8,38 8,59 8,79 9 9,2 8,94 9,16 9,37 9,59 9,8 95 9,73 9,95 19,18 10,4

305 310 315 320 325 330 335 2,09 2,17 2,26 2,34 2,43 2,51 2,6 2,7 2,79 2,89 2,98 3,08 3,17 3,27 3,31 3,41 3,52 3,62 3,73 3,83 3,94 3,92 4,03 4,15 4,26 4,38 4,49 4,61 4,53 4,65 4,78 4,9 5,03 5,15 5,28 5,14 5,27 5,41 5,54 5,68 5,81 5,95 5,75 5,89 6,04 6,18 6,33 6,47 6,62 6,36 6,51 6,67 6,82 6,98 7,13 7,29 5,97 7,13 7,3 7,46 7,63 7,79 7,96 7,58 7,75 7,93 8,1 8,28 8,45 8,63 8,8 8,99 9,19 9,38 9,58 9,77 9,3 8,8 8,99 9,19 9,38 9,58 11,09 11,31 9,41 9,61 9,82 10,02 10,23 10,43 10,64 10,02 10,23 10,45 10,66 10,88 11,09 11,31 10,63 10,85 11,08 11,3 11,53 11,75 11,98

Gráfico 3. Histórico de ingresos sobre o custo da forraxe en relación aos puntos de referencia

Gráfico 4. Histórico de ingresos sobre o custo da forraxe en relación aos puntos de referencia

A ESTAS GRÁFICAS E AOS DATOS SON AOS QUE RENUNCIAMOS CANDO NON FACEMOS O ESFORZO DE CUBICAR OS NOSOS SILOS

Como di o título do artigo, non é facer xestión económica, pero é unha forma de empezar. Se fixésemos xestión económica, saberiamos os nosos custos totais e, sabéndoos, poderiamos saber os custos totais por vaca e día. Ese dato tamén nos achegaría información interesante como a do gráfico 2, no cal vemos que cobrando o leite a 310 euros/tonelada e cun custo total por vaca e día de, por exemplo, 8,5 euros, se queremos ter unha produción de 31 litros, deberemos gastarnos como máximo 6,51 euros por vaca e día e, se queremos ter unha produción de 35 litros, teremos que gastar como máximo 7,75 euros por vaca e día. Evidentemente, esa gráfica non sería posible sen coñecer o custo por quilo das forraxes e este non sería posible sen coñecer os quilos cultivados. Noutros países coñecer o ISGA é fundamental para modelizar a granxa e compararse con outras granxas, como se ve nos gráficos 3 e 4, nos cales os datos propios se comparan coas granxas con ISGA alto e as de ISGA baixo mes a mes. Se o resto de granxas o conseguen, por que non vou conseguilo eu? Como evolucionan os ingresos sobre os gastos de alimentación respecto ao valor limiar? A estas gráficas e aos datos son aos que renunciamos cando non facemos o esforzo de cubicar os nosos silos. Os simuladores económicos de cowsulting poden resolver estas dúbidas con datos inventados, pero o mellor sería ter datos reais.

REFERENCIAS

https://consuvet.com/cowsulting/cowsulting/pages/alimentos/cubicasilos.php https://consuvet.com/cowsulting/simula/ simuladorapk.php (apk en construción)

136 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_especialEnsiladoMillo_cowsuvet_galego_02.indd 136

21/08/2018 12:06

www.indusagri.es indusagri@indusagri.es

pub_indusagri.indd 137

11/08/2018 16:02

M A N E XO

Xestión do persoal: análise da situación actual nas ganderías galegas A continuación, preséntase un estudo realizado en diversas explotacións galegas no que se pretenden coñecer as dificultades que acontecen ao redor da xestión de persoal no sector gandeiro. Descríbense as principais trabas na busca de traballadores e a posterior xestión destes por parte dos gandeiros. Yolanda Trillo Veterinaria responsable da plataforma www.lideresenbienestar.com

íderes en Bienestar é unha plataforma de formación e divulgación dos valores que deben xirar ao redor do benestar animal e persoal para contribuír á eficiencia no manexo da gandería.

Entendemos que a xestión do persoal nas ganderías engloba os seguintes termos: o liderado, a organización do traballo e coordinación de equipos, a selección e contratación de traballadores, a formación e motivación do persoal (mediación de conflitos) e a monitorización do traballo para asegurar a continuidade do equipo de traballo. Partimos dunha hipótese inicial que abarca unha situación social e outra individual, as cales se están retroalimentando continuamente:

1. Situación social. A falta de sensibilización polo medio rural e as súas profesións (peóns, técnicos de campo, veterinarios, enxeñeiros etc.) fai que se desvalorice o sector e a percepción do seu impacto sexa mínima (inadecuada xestión política e escasa educación social?). 2. Situación individual. A devandita infravaloración polo sector xera unha actitude pesimista e un sentimento marxinal a nivel individual nos seus profesionais, reflectíndose frustración e xestións pouco axeitadas por parte do empresario-gandeiro (escasa visión empresarial e falta de liderado). Para coñecer a demanda do sector e a problemática que xira ao redor da xestión do persoal en gandería realizamos dúas testaxes, unha enquisa e un estudo a nivel de campo. Na fase de enquisas realizamos: • Unha enquisa anónima a nivel social (n=292) sobre a percepción do sector gandeiro para coñecer os niveis de atracción polo campo, afán polos animais, comprensión da terminoloxía básica (ex.: animal de produción vs. animal de compañía), coñecemento dos labores, benestar animal (percepción mediante exemplos do coidado de animais) e a orientación educativa cara ao traballo de campo e a vida do rural.

138 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_manexo_xestionPersoal_galego.indd 138

20/08/2018 20:19

M A N E XO

A INFRAVALORACIÓN SOCIO-POLÍTICA POLO SECTOR XERA UNHA ACTITUDE PESIMISTA E UN SENTIMENTO MARXINAL A NIVEL INDIVIDUAL NOS SEUS PROFESIONAIS

• Outra enquisa anónima dirixida a empresarios-gandeiros (n=383) en canto á xestión que realizaban do cadro de persoal: cuestións básicas de manexo para coñecer as debilidades na organización do traballo, organigrama das tarefas e horarios, estrutura salarial, vías de incentivar a motivación dos traballadores, sucesos destacados cos traballadores (despedimentos, abandonos, tipo de conflitos etc.), cuestións relativas ao orgullo pola profesión e onde avistan oportunidades de mellora.

Na fase de estudo (de marzo de 2017 a marzo de 2018), apoiados na plataforma www.lideresenbienestar.com, anunciouse en distintos medios de comunicación o noso labor profesional de cara aos empresarios-gandeiros e a oferta de recrutamento e selección de persoal para traballar en ganderías por medio de distintas plataformas on line de emprego. As probas de selección do persoal realizáronselles a persoas cun alto interese inicial polo sector e sen experiencia previa neste, xa que o obxectivo era incorporar persoal novo. Os candidatos superaron unha serie de fases: cuestionario da situación persoal actual (dispoñibilidade e aspiracións na vida), avaliación dos currículos (temporalidade nos traballos e formato da súa presentación), test de personalidade (orientativo sobre a actitude e existencia dun perfil común para o éxito ou fracaso) e dúas probas teóricas tras recibir un temario de formación básica (como proba de atención e interese). Ademais, a permanencia en lista de espera polo menos

dúas semanas demostraba o seu interese polo posto antes de atopar outras opcións. Unha vez superadas as fases, a persoa incorporábase ao período de formación na gandería (15 días), durante o cal se realizaron, polo menos, dúas visitas para resolver as dúbidas e explicar conceptos de manexo (comprender o porqué das tarefas), resolver diferenzas entre personalidades/ posibles conflitos e monitorizar o progreso do candidato e a satisfacción de ambas as partes. A escasa demanda por este sector pode deberse aos resultados que atopamos na testaxe: • Tal e como cuestionamos nunha hipotese inicial, unha baixa percepción do sector gandeiro a nivel social (85 % dos enquisados), destacando que a formación escolar non está orientada de xeito suficiente cara ao sector primario. Ademais, descoñécese a función dos profesionais a nivel de campo, así como a tarefa do veterinario involucrado na inspección e trazabilidade dos alimentos que consumimos. Así mesmo, existe

19 y 20 de octubre de 2018

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 139

vacapinta005_manexo_xestionPersoal_galego.indd 139

20/08/2018 00:23

M A N E XO

unha confusión de termos ou malinterpretación destes (ex.: animais de produción, vinculados á explotación animal e carentes de benestar). • Dificultades de traballar no rural: escasa capacidade de vivenda próxima (adosada ou preto da gandería), desprazamentos en coche á gandería (baixos recursos económicos) que ás veces xera un trato de excesiva confianza entre o empresario e o traballador que pode ser prexudicial (recollida do candidato na súa casa, préstamo dun coche etc.) e as posibilidades de aloxar e desprazar a familia do traballador con el (lonxe ou con baixas posibilidades de traela ao lugar de residencia de traballo). • Barreiras legais: apoio por parte do Goberno aos estranxeiros (RISGA, axuda familiar, prestacións etc.), situación favorable na que a suma das axudas iguala ou supera un salario propio do sector servizos, motivo polo cal rexeitan traballar. Ademais, no caso de que o empresario decida contratar man de obra estranxeira residente noutro país sen convenio con España, supón un procedemento longo e tedioso (rexeitar os candidatos propostos polo INEM xustificando que ningún é válido para o posto; posteriormente, pagaríase unha taxa arredor de 200 euros en Estranxeiría presentado os datos do candidato proposto e, finalmente, esperar polos trámites un mínimo de 6 meses a risco de que o país de orixe non permita migrar ao candidato).

Figura 1. Resultados da enquisa a gandeiros. Demanda inmediata do sector en 2018 9,3 %

Selección e contratación de persoal

23,3 %

Monitorización e motivación para garantir a estabilidade do traballador

27,9 %

Organización e coordinación de equipos

30,2 % 9,3 %

Asignación de tarefas segundo o perfil do persoal

Mediación de conflitos Liderado: como debo posicionarme ante os meus empregados

Os resultados e as observacións da testaxe en referencia ao empresariogandeiro indicaron o seguinte: O contratador prioriza a procura dun empregado (no 75 % dos casos esixindo inicialmente que sexa cualificado) sen cuestionarse previamente a súa propia preparación para xestionar o persoal. A figura 1 amosa que a demanda do gandeiro non está en liña coas que consideramos que deberan ser as súas prioridades de cara á xestión da súa empresa: 1. Formarse en liderado 2. Elaborar un plan de traballo organizado e coordinado para coñecer as súas necesidades 3. Seleccionar e contratar personal coas cualidades requeridas para o posto 4. Motivar ao persoal e formalo co obxetivo de evitar conflitos 5. Monitorizar o traballo e incentivalo (por medio de auditorias periódicas e benchmarking). Enfocando o funcionamento da empresa gandeira na orde descrita anteriormente, poderase garantir altos rendementos no traballo desenvolvido.

O EMPRESARIO IDENTIFICA UNHA NECESIDADE PRIMORDIAL Á CONTRATACIÓN de persoal sen cuestionarse previamente a súa propia preparación para xestionar ese persoal Xa na fase de estudo, con respecto aos empresarios-gandeiros, contactaron 54 ganderías (30-420 vacas en muxido: 2 a 6 traballadores), das cales: • Tres gandeiros pertencentes a SAT solicitaron axuda en xestión de persoal, pero non todos os socios estaban de acordo. • Un gandeiro recoñeceu posibles problemas relacionados coa motivación dos traballadores, xa que non atopaba outra explicación para o abandono precipitado destes. Con todo, ao noso xuízo, tamén o número de horas, a inxusta repartición de tarefas e a dificultade destas ao comezo da contratación, usadas como método de testaxe da validez dos traballadores, influían na súa fuga.

140 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_manexo_xestionPersoal_galego.indd 140

20/08/2018 18:30

Visítanos en Gijón del 28 al 30 de septiembre, en CONAFE 2018 y obtén más información sobre nuestro programa

Su Su bienestar, bienestar, tu tu rentabilidad rentabilidad El Programa de recría Prima de NANTA mejora la rentabilidad El Programa de recría Prima de NANTA mejorade la rentabilidad de las explotaciones a través del bienestar las terneras. de las explotaciones a través del bienestar de las terneras.

Prima trabaja sobre los cuatro conceptos esenciales para el bienestar de los animales: el calostro, Prima trabaja sobre de los distintas cuatro conceptos para el bienestar los animales: el calostro, la lactancia, el destete y el cuidado variablesesenciales como el medioambiente, la de sanidad o el entorno social. la lactancia, el destete y el cuidado de distintas variables como el medioambiente, la sanidad o el entorno social. Nuestro programa ofrece beneficios comprobados para el ganadero: mayor desarrollo de las terneras, Nuestro programa ofrece beneficios comprobados paraaleldestete, ganadero: mayoradesarrollo las terneras, mejora de su sistema inmune, reducción del estrés adelanto la primeradeinseminación mejora de su sistema inmune, reducción del estrés al destete, adelanto a la primera inseminación y de la edad al primer parto, mayor producción de leche y mayor vida productiva de la vaca. y de la edad al primer parto, mayor producción de leche y mayor vida productiva de la vaca. Con Prima las terneras son más felices, y el ganadero también. Con Prima las terneras son más felices, y el ganadero también.

www.programaprima.es www.programaprima.es

pub_nanta.indd 141

20/08/2018 18:33

M A N E XO

O NÚMERO DE HORAS, A INXUSTA REPARTICIÓN DE TAREFAS E A DIFICULTADE DESTAS AO COMEZO DA CONTRATACIÓN INFLUÍAN NA FUGA DOS TRABALLADORES

• A maioría (n=50) solicitaba polo menos un traballador: –– Só se auditaron 32 ganderías ante a posibilidade de incorporar un candidato e non se puido cumprir a demanda de todas elas, ben por falta de persoal (n=14) ou ben polo rexeitamento do gandeiro por reformular a organización do traballo e/ou unha fase de motivación cando xa existía un traballador na gandería con máis de tres anos de experiencia (n=8). –– As restantes 18 ganderías non foron auditadas por falta de candidatos que se axustasen ao perfil solicitado: traballador con experiencia (n=12) ou condicións laborais precarias inicialmente: < 750 €, > 10 h de traballo (n=6). Na figura 2 descríbese o perfil (experiencia previa, orixe, idade...) dos 3.832 candidatos-traballadores contactando co interese de coñecer a oferta de traballo.

Figura 2. Datos dos candidatos-traballadores que contactaron coa plataforma www.lideresenbienestar.com [os tres gráficos seguintes] Perfil da experiencia dos candidatos 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Sector servizos

Sen experiencia

Estudos superiores

Orixe dos candidatos 60 50 40 30 20 10 0

España

Resto de Europa

Marrocos

Rango de idade dos candidatos 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

18 - 25

25 - 35

35 - 45

> 45

142 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_manexo_xestionPersoal_galego.indd 142

20/08/2018 00:23

pub_nual.indd 143

20/08/2018 01:41

M A N E XO

A INCORPORACIÓN DE novo PERSOAL E O MANTEMENTO DO EXISTENTE SUPÓN HOXE EN DÍA UNHA NECESIDADE PRIMORDIAL DAS GANDERÍAS

Figura 3. Número de candidatos (n=90) que iniciaron o proceso de selección ao longo dos 12 meses da fase de estudo 35 30 25 20

Finalmente, contratáronse 10 candidatos dos cales fracasaron 6, ben por dificultades físicas e/ou psicolóxicas para desempeñar o traballo (n=3), ben por un trato inadecuado por parte do empresario-gandeiro (queixas continuas, insultos; n=3). Nos 4 casos de éxito, os candidatos que continuaron no posto tiñan o mesmo perfil: situación de necesidade familiar. Con todo, tamén se mediu o grao de satisfacción do traballador por medio do interese de aprendizaxe (técnica de inseminación, e manexo de vacas, diagnóstico e tratamento de enfermidades), a eficiencia (incremento en rapidez e calidade do muxido), o cumprimento de horarios, así como a comunicación continua co empregador e a nosa plataforma, informando do seu estado, positivo en dous dos casos e baixo-moderado nos outros dous.

15 10 5

o Ma rz

rei ro Fe b

eir o Xa n

bro

cem

ro tub

No ve m

bro

tem

os to

Xu ll

o Xu ñ

Ma io

ril Ab

Ma rz

Só 90 candidatos-traballadores comezaron o proceso de selección (figura 3): • O 73 % (n=66) abandonou o proceso tras superar algunha das fases. • O 27 % (n=24) superou todas as fases: 14 non foron contratados por diversas limitacións, destacando a incapacidade económica de desprazarse á entrevista (n=8).

CONCLUSIÓNS

SOLUCIÓNS

• A incorporación de novo persoal e o mantemento do existente supón hoxe en día unha necesidade primordial das ganderías. Con todo, o gandeiro demostra unha falta de coñecementos para xestionar o cadro de personal da súa empresa. • De todos os procesos involucrados na xestión de persoal (segundo www.lideresenbienestar.com), a contratación de traballadores foi a máis demandada polo gandeiro, sen apenas considerar en primeiro lugar a súa preparación para liderar un equipo de traballo. • A incorporación de persoal fracasou na maioría dos casos por unha baixa demanda do posto (escaso atractivo social), que se retroalimenta negativamente coa precariedade das condicións da oferta (actitude do gandeiro). • Ningún dos gandeiros pertencentes ao estudo demostrou actitude de líder por si mesmo (unicamente no momento da nosa intervención), senón máis ben de xefe, mediante a cal conseguiron que os candidatos incorporados na granxa desexasen abandonar o posto nalgún momento e os que non o fixeron foi por necesidade familiar.

• Promover a formación do gandeiro en xestión de persoal (www.lideres enbienestar.com oferta cursos de diferentes modalidades para grupos). • Colaborar na divulgación dos valores do sector gandeiro para España e o valor da vida no rural para incentivar a incorporación de novos traballadores. • Formar e motivar a traballadores actuais. • Recrutar novos candidatos con alto interese polo sector gandeiro.

144 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_manexo_xestionPersoal_galego.indd 144

20/08/2018 00:23

centro

RECRIA

Prioridade de acceso a gandeiros da provincia

2,39 €/día con todos os custos incluidos:

alimentación, transporte, control sanitario, tratamento de fertilidade, revisións veterinarias...

máis información: www.deputacionlugo.gAL TFNO.: 606 362 014 / 650 664 776 vacapinta005_deputacion.indd 145

TFNO.: 606 362 014 / 650 664 776

12/08/2018 14:24

M A N E XO

Transferencia de embrións in vivo como estratexia para mellorar a eficiencia reprodutiva en granxas comerciais durante épocas de estrés por calor Compartimos as conclusións extraídas dunha experiencia práctica na que comparamos os resultados da transferencia de embrións obtidos in vivo en épocas frescas para conseguir a primeira xestación posparto, respecto dunha estratexia baseada na primeira inseminación artificial programada a tempo fixo. Susana Astiz1, Daniel Martínez2, Francisco Sebastián3, Octavi Fargas4, Raquel Patrón5, José Luís Pesantez1 1 Instituto Nacional de Investigación e Tecnoloxía Agraria e Alimentaria (INIA) 2 Embriovet SL 3 Cowvet SL 4 Vapl SL 5 Trialvet SL

n vacas de leite, as altas temperaturas relaciónanse directamente con niveis baixos de eficiencia reprodutiva (Lucy, 2001; López-Gatius, 2003; Roelofs et al., 2010). Índices que se ven afectados son o aumento dos días abertos, a redución da taxa de concepción, a elevación da porcentaxe de vacas en anestro en momentos nos que xa deberían ciclar, a presenza de folículos anovulatorios ou persistentes e a maior frecuencia de quistes ováricos (Caraviello et al., 2006; Colazo et al., 2014; López-Helguera et al., 2012).

En calquera fase da vida produtiva da vaca, o estrés por calor é negativo, pero durante o posparto, momento crítico para garantir o rendemento reprodutivo, éo aínda máis, xa que eleva drasticamente a porcentaxe de animais non cíclicos unha vez superado o período de espera voluntaria (PEV) (Galvao et al., 2007). A incidencia deste tipo de animais faise máis patente nas últimas décadas nas granxas leiteiras (Bartolomé et al., 2009). Os mecanismos polos que o estrés por calor reduce a fertilidade das vacas son diversos. Entre eles inclúense unha menor produción de estradiol por parte dos folículos nos ovarios e o atraso da selección dos folículos, alterando a cronoloxía das ondas foliculares, o que prexudica a calidade e, polo tanto, a capacidade de producir un embrión viable por parte dos ovocitos (Astiz e Fargas, 2013; Colazo et al., 2015; Yousuf et al., 2016). O estrés calórico tamén altera a zona uterina (DeKruif, 1978; De Rensis et al., 2017), acelera a luteólise e reduce a produción de proxesterona, hormona

vital para o mantemento da xestación e para asegurar a calidade do ovocito do ciclo seguinte (Roman-Ponce et al., 1978). Estes mecanismos, observados especificamente nas fases temperás posparto, poden atrasar a primeira ovulación posparto ao afectarlle ao desenvolvemento folicular e ao reducir a produción de estradiol (De Rensis e Scaramuzzi, 2003). Ademais, poden afectar a viabilidade do corpo lúteo e o nivel de proxesterona (Kornmatitsuk et al., 2008). O alivio do estrés por calor téntase mediante estratexias de refrixeración ou cooling que se implantan nas granxas e constitúen xa ferramentas habituais nas nosas explotacións en España, que inclúen combinación do uso de ventiladores e irrigadores con ciclos alternados de duración determinada (Flamenbaum e Galon, 2010). Con todo, e a pesar de reducir en parte estes efectos deletéreos na eficiencia reprodutiva dos nosos rabaños, hai niveis de estrés por calor que non lo-

146 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_manexo_embrions_galego_02.indd 146

20/08/2018 18:37

M A N E XO

as estratexias de refrixeración débense unir a outras de manexo especificamente reprodutivo

Bolos ruminales para terneros recién nacidos Prevención de las diarreas neonatales por Cryptosporidios y Coccidios

gramos controlar, especialmente nas vacas de alta produción. Así pois, as estratexias de refrixeración débense unir a outras de manexo especificamente reprodutivo, entre as que se inclúen sistemas de inseminación artificial programada (AI) a tempo fixo ou a realización da transferencia embrionaria de embrións recollidos durante a estación fría e implantados en fases de estrés por calor en animais nos que os seus ovocitos aínda se verían afectados polo estrés por calor sufrido previamente (Ambrose et al., 1999; Flamenbaum e Galon, 2010). En última instancia xa se valora a identificación da base xenética que favoreza a resistencia á calor en vacas individuais, que serían as máis adecuadas para ser seleccionadas como reprodutoras (Hansen, 2007).

DESCRICIÓN DO ESTUDO Nesta experiencia práctica que plasmamos no presente artigo e que se realizou nunha granxa comercial española en fases de estrés por calor, comparamos a eficiencia reprodutiva para conseguir a primeira xestación posparto segundo realizamos transferencia de embrións obtidos in vivo en épocas frescas, respecto dunha estratexia baseada na primeira IA a tempo fixo.

Distribuidores interesados enviar mail a

info@greenchemical.es Tlf. 628 117 577

TECHNOLOGY

GREEN CHEMICAL C/ Naranjo de Bulnes, Nº 23 1º B 33211 Gijón (Asturias) 08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 147

vacapinta005_manexo_embrions_galego_02.indd 147

12/08/2018 08:19

M A N E XO

A día 28-34 postovulación efectuouse o diagnóstico de xestación primeiro (DX), tamén por ecografía, e as vacas preñadas confirmáronse a día 56-63 (DX-2) para detectar a taxa de perda de xestación ou fetal temperá.

A OBTENCIÓN DE EMBRIÓNS FOI EFECTUADA SETE DÍAS DESPOIS DOS CELOS, TODAS O MESMO DÍA E POLO MESMO EQUIPO DE ET

RESULTADOS E DISCUSIÓN

Para iso elixíronse 11 xovencas que se superovularon cun protocolo clásico segundo bibliografía (Bó et al., 2010), utilizando seme dun mesmo touro (Gerard, ABS) que tamén se utilizou para efectuar as inseminacións. A obtención de embrións foi efectuada sete días despois dos celos, todas o mesmo día e polo mesmo equipo de ET (Nr. ES11ET05B). Unicamente se conxelaron en etilenglicol e se utilizaron no estudo os embrións de calidade 1. A continuación, un total de 170 vacas primíparas (DIM = 158 ± 17,9) sincronizáronse para o seu primeiro ciclo co protocolo G6G segundo Bello et al. (2006). Este protocolo consiste en prostaglandina a día 0, GnRH a días 2 e 8, prostaglandina a días 15 e 16, GnRH a día 17 (pola tarde) e, finalmente, inseminación a tempo fixo a día 18 en caso de inseminarse e ovulación a día 18 pola tarde. Destas vacas, as incluídas no Grupo AI, cunha n = 82 (DIM = 159 ± 16,3), recibiron inseminación artificial a tempo fixo no momento indicado e as vacas do Grupo ET, con n = 88 (DIM = 157 ± 19,4), sometéronse a exploración ecográfica (transdutor lineal de 7,5 MHz, Ibex®Prol) e se se observaba, polo menos, corpo lúteo (CL) cun diámetro ≥ 18 mm recibían a implantación dun embrión 7 días tras a sincronización da ovulación. Os días en leite medios dos dous grupos non diferiron estatisticamente entre si (P = 0,402), o que é importante para poder comparar os resultados de fertilidade entre grupos.

Os datos globais reprodutivos obtidos foron os seguintes: O número de embrións calidade 1/ doante foi de 5,36. Un total de 32,9 % das vacas foron rexeitadas como receptoras. A superficie luteal media foi de 460 ± 223,5 mm2 e non lle afectou á probabilidade de xestación. Dous doantes produciron embrións máis fértiles [fertilidade = 88,9 % (8/9) e = 75 % (6/8)] e dous deron embrións menos fértiles [0 % (0/4) e 14,3 % (1/7), P = 0,009], aínda que estas diferenzas individuais non introduciron sesgo no studo comparativo entre grupos de vacas AI vs. ET. A distribución de embrións máis ou menos fértiles foi do 28 % (17/59), de alta fertilidade; 19 % (11/59), de baixa fertilidade, e 52 % (31/59), de fertilidade media. A perda de xestación temperá entre os animais xestantes do grupo ET (tras un DX positivo) non se diferenciou segundo doantes de embrións (P = 0,114). Os días en leite non lle afectaron á taxa de concepción (P = 0,7) e esta foi, ademais, similar entre grupos que foron comparados e para vacas xestantes e non xestantes (DO xestantes = 158,8 ± vs. DO non xestantes = 157,5 ± 18,1).

A taxa de concepción foi maior nas vacas do grupo ET [45,8 % (27/59)] que nas vacas inseminadas [24,4 % (20/82), P = 0,009]. Con todo, se dentro do grupo ET as vacas rexeitadas tras a ecografía por non ter un CL adecuado se incluísen como non preñadas, a fertilidade non variaría entre grupos [24,4 % (20/82) en IA e 30,7 % (27/88) no grupo ET; P = 0,39]. En realidade, a capacidade de concepción nestas vacas revélase igual, variando realmente a diferenza en ciclicidade ovárica. No grupo ET somos capaces de rexeitar os animais que non ciclan de maneira normal nese momento, o que resalta a relevancia da actividade ovárica temperá en fases de estrés por calor, de maneira que descartar receptoras significa rexeitar vacas cunha funcionalidade ovárica aínda alterada nese momento e que non serán capaces de manter unha xestación normal, aínda cando os seus ovocitos xa sexan competentes. Por tanto, esta afección reprodutiva demóstrase superada mediante a implantación dun programa de ET.

Figura 1. Comparativa entre grupos de vacas (inseminadas ou ET)* P = 0,011 50 %

Primíparas ET Primíparas inseminadas Primíparas ET + rexeitadas

45, 8 %

40 % 30,7 %

30 % 24, 4 % 20 % 10 %

P > 0,5

11,0 % 5, 0 %

0 Taxa de concepción a primeiro DX

Taxa de perda fetal temperá

! *Taxa de concepción a primeiro diagnóstico de xestación e taxa de perda de xestación comparada de vacas primíparas (de primeiro parto) segundo recibiron un embrión (primíparas ET), inseminadas (primíparas inseminadas) ou agrupando todas as vacas destinadas a ET, as que recibiron embrión e as rexeitadas por non ter corpo lúteo (primíparas ET + rexeitadas)

148 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_manexo_embrions_galego_02.indd 148

20/08/2018 20:12

M A N E XO

Hai estudos que corroboran a afección da fertilidade por redución da calidade ovocitaria (Roth, 2008), o que neste caso parece non observarse. Debemos facer notar que os elevados días en leite de cada grupo implican que se deixou transcorrer un intervalo amplo tras o comezo da época de estrés por calor (máis de dous meses). Por experiencia nestas granxas, desde finais de xuño ata mediados de setembro non se aborda ningún protocolo de manexo reprodutivo, o cal comeza en outubro-novembro, cando xa se asegura unha fertilidade aceptable. Isto é o que pode explicar que no noso estudo xa non comprobemos unha redución da fertilidade vía ovocitaria no grupo das vacas inseminadas. De feito, xa se publicou noutros traballos que a estratexia reprodutiva global debe ser específica de granxa, combinando as diferentes posibilidades reprodutivas e incluíndo as diferentes biotecnoloxías dispoñibles (Heikkilä e Peippo, 2012). No caso dos animais inseminados, non podemos avaliar se a vaca ciclará ou non de maneira normal nese ciclo, de maneira que se inclúen todos. Ata ratificar un DX negativo, non poderemos levar a cabo tratamentos ou medidas para facer recuperar a ciclicidade a estes. No noso estudo supoñen un 75,6 % das vacas inseminadas as que se atopan nesta situación; polo tanto, poderemos comezar a traballar sobre estes animais a día 28, tras a ovulación inducida co protocolo de sincronización. Con todo, no grupo ET, entre as receptoras rexeitadas, que foron un 32,9 % dos animais deste grupo, estas podíanse xa tratar especificamente a día 7 tras a ovulación inducida co protocolo de sincronización. No noso estudo non consideramos os efectos de acelerar o ritmo reprodutivo dos animais non xestantes ou rexeitados como receptores, pero é de esperar que teña un impacto positivo na taxa de preñez (no ritmo reprodutivo do grupo) e que aumente o beneficio da implantación do programa de ET aplicado para a primeira IA. A perda de xestación temperá non diferiu entre os grupos [5 % (1/20) en IA vs. 11 % (3/27) en ET; P = 0,63], de acordo con traballos previos que mostran unha perda de xestación tras un DX positivo previo similar (figura 1).

conclusión Nesta experiencia que mostramos, a implantación dunha estratexia de ET para a primeira xestación posparto en épocas de estrés por calor resultou nunha maior eficiencia reprodutiva por vaca e nunha taxa de preñez esperada mellor, e non por mellorar a fertilidade individual das vacas que recibiron embrións, senón pola capacidade de excluír da estratexia reprodutiva os animais que aínda non están ciclando e que non poderán manter unha xestación, aínda cando teñan un embrión viable.

BIBLIOGRAFÍA

Ambrose JD1, Drost M, Monson RL, Rutledge JJ, Leibfried-Rutledge ML, Thatcher MJ, Kassa T, Binelli M, Hansen PJ, Chenoweth PJ, Thatcher WW. Efficacy of timed embryo transfer with fresh and frozen in vitro produced embryos to increase pregnancy rates in heat-stressed dairy cattle. J Dairy Sci. 1999 Nov;82(11):2369-76. Astiz S, Fargas O. Pregnancy per AI differences between primiparous and multiparous high-yield dairy cows after using Double Ovsynch or G6G synchronization protocols. Theriogenology. 2013;79:1065-70. Bartolome JA, van Leeuwen JJ, Thieme M, Sa’filho OG, Melendez P, Archbald LF, et al. Synchronization and resynchronization of inseminations in lactating dairy cows with the CIDR insert and the Ovsynch protocol. Theriogenology. 2009;72:869- 78. Bello NM, Steibel JP, Pursley JR. Optimizing ovulation to first GnRH improved outcomes to each hormonal injection of ovsynch in lactating dairy cows. J Dairy Sci. 2006;89:3413-24. Bó GA, Carballo Guerrero D, Tríbulo A, Tríbulo H, Tríbulo R, Rogan D and Mapletoft RJ. New approaches to superovulation in the cow. Reprod Fertil Dev. 2010;22(1):106-12. doi: 10.1071/RD09226. Caraviello DZ, Weigel KA, Fricke PM, Wiltbank MC, Florent MJ, Cook NB, et al. Survey of management practices on reproductive performance of dairy cattle on large US commercial farms. J Dairy Sci. 2006;89:4723-35. Colazo MG, Ambrose DJ. Effect of initial GnRH and duration of progesterone insert treatment on the fertility of lactating dairy cows. Reprod Domest Anim. 2015;50:497-504. Colazo MG, Mapletoft RJ. A review of current timed-AI (TAI) programs for beef and dairy cattle. Can Vet J. 2014;55:772-80. De Kruif A. Factors influencing the fertility of a cattle population. J Reprod Fertil. 1978;54:507-18. De Rensis F, Lopez-Gatius F, GarcíaIspierto I, Morini G, Scaramuzzi RJ. Causes of declining fertility in dairy cows during the warm season. Theriogenology. 2017 Mar 15;91:145-153. doi: 10.1016/j.theriogenology.2016.12.024. Epub 2016 Dec 24. Review. Flamenbaum I1, Galon N. Management of heat stress to improve fertility in dairy cows in Israel. J Reprod Dev. 2010 Jan;56 Suppl:S36-41.

A IMPLANTACIÓN DUNHA ESTRATEXIA DE ET PARA A PRIMEIRA XESTACIÓN POSPARTO EN ÉPOCAS DE ESTRÉS POR CALOR RESULTOU NUNHA MAIOR EFICIENCIA REPRODUTIVA POR VACA

Galvao KN, Santos JE, Cerri RL, Chebel RC, Rutigliano HM, Bruno RG, et al. Evaluation of methods of resynchronization for insemination in cows of unknown pregnancy status. J Dairy Sci. 2007;90:4240-52. Hansen PJ. Exploitation of genetic and physiological determinants of embryonic resistance to elevated temperature to improve embryonic survival in dairy cattle during heat stress. Theriogenology. 2007 Sep 1;68 Suppl 1:S242-9. Epub 2007 May 7. Heikkilä AM, Peippo J. Optimal utilization of modern reproductive technologies to maximize the gross margin of milk production. Anim Reprod Sci. 2012 Jun;132(3-4):129-38. doi: 10.1016/j.anireprosci.2012.05.004. Epub 2012 May 15. Kornmatitsuk B, Chantaraprateep P, Kornmatitsuk S, Kindahl H. Different types of postpartum luteal activity affected by the exposure of heat stress and subsequent reproductive performance in Holstein lactating cows. Reprod Domest Anim 2008; 43:515-9. doi: 10.1111/j.1439-0531.2007.00945.x. Lopez-Gatius F. Is fertility declining in dairy cattle? A retrospective study in northeastern Spain. Theriogenology. 2003;60:89-99. Lopez-Helguera I, Lopez-Gatius F, GarciaIspierto I. The influence of genital tract status in postpartum period on the subsequent reproductive performance in high producing dairy cows. Theriogenology. 2012;77:1334-42. Lucy MC. Reproductive loss in high-producing dairy cattle: where will it end? J Dairy Sci. 2001;84:1277-93. Roelofs J, Lopez-Gatius F, Hunter RH, van Eerdenburg FJ, Hanzen C. When is a cow in estrus? Clinical and practical aspects. Theriogenology. 2010;74:327-44. Roman-Ponce H, Thatcher WW, Caton D, Barron DH, Wilcox CJ. Thermal stress effects on uterine blood flow in dairy cows. J Anim Sci. 1978;46:175-80. Roth Z. Heat stress, the follicle, and its enclosed oocyte: mechanisms and potential strategies to improve fertility in dairy cows. Reprod Domest Anim. 2008 Jul;43 Suppl 2:238-44. doi: 10.1111/j.14390531.2008.01168.x. Yousuf MR, Martins JP, Ahmad N, Nobis K, Pursley JR. Presynchronization of lactating dairy cows with PGF2alpha and GnRH simultaneously, 7 days before Ovsynch have similar outcomes compared to G6G. Theriogenology. 2016;86:1607-14.

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 149

vacapinta005_manexo_embrions_galego_02.indd 149

12/08/2018 08:19

muxido

CUSTOS DUNHA MALA SAÚDE DO UBRE

O custo das mamites e a saúde do ubre A miúdo oímos que a mamite clínica, e en xeral os problemas de saúde do ubre, é a patoloxía que supón un maior custo para calquera explotación, pero, de que magnitudes estamos a falar? Ten o mesmo custo para todas as vacas? Ten en todas as explotacións o mesmo custo? O obxectivo deste artigo é tratar de resolver todas estas cuestións. Oriol Franquesa Q-LLET SLP

INTRODUCIÓN

National Mastitis Council (NMC) estimaba hai uns anos que o custo da mamite e a calidade de leite nos Estados Unidos superaba os 2.000 millóns de dólares e algúns outros autores (L. Smith ou J.S. Hogan) situaban o custo nuns 200 dolares/animal/ano. Son unhas magnitudes alarmantes, certamente, pero non todo é tan simple como dar un número que iguale todas as vacas ou todas as explotacións. No presente artigo enume-

ramos os diferentes inputs que afectan o custo da mamite e poñemos de manifesto a dificultade de cuantificar economicamente cada un deles. É importante destacar que cando falamos de custos de saúde do ubre sufrimos o que chamamos o “efecto Iceberg”, é dicir, só vemos unha pequena parte que sae á superficie, mentres que a maior parte deste custo queda invisible aos nosos ollos. Por tanto, o obxectivo do presente traballo será aflorar todos estes custos dos que non somos conscientes para definir o escenario económico no que se atopa a saúde do ubre na explotación, co fin de poder ofrecerlle ao noso cliente as mellores solucións e, sobre todo, as máis economicamente rendibles.

En primeiro lugar, imos establecer dous grandes grupos: por unha banda, os custos directos, aqueles que derivan directamente do animal enfermo; pola outra, os custos indirectos, que son aqueles que derivan de producir un produto de peor calidade, ou ben que lles poden afectar a outros aspectos da fisioloxía do animal. Custos directos 1. Tratamentos Este é o primeiro custo do cal é consciente o gandeiro. Este gasto variará en función dos produtos recomendados polo veterinario (antibiótico intramamario, antibiótico parenteral, AINE, fluidoterapia…) e pola duración do tratamento, que adoita variar entre tres e sete días. Trátase dun custo fácil de cuantificar en calquera explotación, xa que pagamos por estes produtos e podemos consultar as facturas. 2. Servizos veterinarios Aínda que na maior parte dos casos de mamites non son necesarios, naqueles casos de mamites hiperagudas, nas que cómpre a aplicación de soro hipertónico, é posible que teñamos que requirir os servizos do veterinario, o que tamén suporá un custo engadido.

150 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_muxido_saudeUbre_galego.indd 150

20/08/2018 19:07

muxido

A PERDA DE PRODUCIÓN É, CON DIFERENZA, O FACTOR DE MAIOR PERDA ECONÓMICA EN CANTO A CALIDADE DE LEITE 3. Leite descartado En función da gravidade da mastite clínica (maior ou menor perda de produción), dos días que debamos aplicar o tratamento e do período de retirada dos produtos aplicados, este custo terá maior ou menor contía. En xeral, é un custo que non coñecemos á perfección, pero do que nalgunhas explotacións podemos chegar a ter un valor medio aproximado. 4. Traballo extra Tratar animais require un tempo de execución (aplicar tubos intramamarios, inxectar antibiótico intramuscular etc.) e tamén un tempo en retirar o seu leite. Este tempo extra de traballo será maior en casos de mamites hiperagudas, debido ás cales podemos ter un animal que non se levanta, por exemplo. Este custo é, de novo, difícil de cuantificar.

5. Perda de produción Neste apartado debemos diferenciar dous grupos; por unha banda, o custo en perda de produción que nos causou a mamite clínica. Trátase dun custo moi variable, que vai depender de moitos factores, como os días en leite en que se atopa o animal, o número de lactación, a severidade do caso de mamite etc.; pola outra, o custo en perda de produción da mamite subclínica, é dicir, animais con alto reconto celular que están a producir menos leite do que poderían producir se o ubre estivese en bo estado de saúde. Para avaliar este custo existen unhas estimacións teóricas de canto leite deixa de producir un animal en función do reconto celular individual (táboa 1). Aquí atopamos un punto de discusión entre veterinarios de calidade de leite: a este leite que a vaca con alto reconto celular non produciu,

Táboa 1. Perdas de produción por RCS (en kg) Media de RCS durante a lactación 12,5 25 50 100 200 400 800 1.600

1.ª lact. ------90 182 273 364 454

2.ª lact. ou superior ------182 364 545 727 909

aplicámoslle un prezo de mercado ou debemos restarlle o custo de alimentación?, é dicir, o animal comeu por este leite que non produciu? Pode parecer unha pregunta un tanto rebuscada, pero pode implicar unha gran diferenza á hora de calcular este custo. A perda de produción é, con diferenza, o factor de maior perda económica en canto a calidade de leite, aínda que, de novo, é moi difícil de valorar con exactitude.

ABS adquire a división de xenética e coidado de ubres de Progenex en España O novo negocio coñecerase como ABS Progenex, todos os empregados serán transferidos a ABS e permanecerán na sede actual de Madrid. O líder mundial na provisión de xenética bovina ABS acaba de comprar a división de xenética e coidado de ubres de Progenex en España. O xerente de operacións de Progenex, Salvador Rodríguez Martínez, asegura que “o equipo está satisfeito con esta adquisición, xa que lles proporcionará moitos beneficios aos nosos distribuidores e clientes. ABS está á vangarda das novas tecnoloxías na nosa industria e continúan desenvolvendo solucións pioneiras, como Sexcel™ e DeNovo, co obxectivo de cumprir cos requisitos cambiantes dos nosos clientes. Pola nosa banda, nós somos uns apaixonados deste negocio e estamos comprometidos a axudar e a servirlles aos nosos clientes, polo que desexamos seguir xuntos no futuro”.

Tamén o director rexional de ABS, Andrew Thompson, se amosou moi satisfeito tras a compra: “Estou encantado de levar a nosa asociación con Progenex ao seguinte nivel. Esta adquisición fará posible que lles deamos acceso aos nosos clientes a unha gama aínda maior de xenética e innovacións que nos permitirán axudar a acelerar o seu progreso xenético”, afirmou Thompson. A unión dos dous negocios lévase a cabo tras máis de cincuenta anos de traballo, nos que Progenex destacou como un exitoso distribuidor dos produtos de ABS.

C/Rafael Bergamín, 16 A, local 4 - 28043 MADRID Tel.: 91 5102500 | Fax: 91 5100989 | progenex@progenex.es

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 151

vacapinta005_muxido_saudeUbre_galego.indd 151

20/08/2018 19:08

muxido

6. Incremento na reposición Por último, podemos ter animais que morran debido a unha mamite clínica ou ben animais que destinemos a matadoiro antes do previsto por un alto reconto celular. Isto implicará que necesitaremos máis xovencas para manter o censo e, por tanto, un aumento en custos de reposición. Se queremos ser máis precisos, hai que ter en conta que este pode ser un custo moi variable. Por exemplo, non representa o mesmo custo un animal morto por unha mamite hiperaguda na primeira semana posparto da súa primeira lactación que un que mandamos ao matadoiro por alto reconto celular cando este xa está a acabar a súa cuarta lactación. Hai que ter en conta o custo de producir unha xovenca, o grao de amortización de cada animal que se elimina por mamite ou un alto reconto celular, e se obtivemos uns ingresos polo seu valor no matadoiro ou ben o animal morreu na granxa. Este é un custo que podemos chegar a calcular nas explotacións, aínda que non sempre é fácil. Como se distribúen estes custos? Cando lle preguntamos a un gandeiro de onde veñen os custos da mamite, poderemos comprobar que é moi consciente dos que proveñen de medicamentos e de leite descartado, pero non repara nos dous custos máis importantes: a perda de produción e o aumento de reposición. O National Mastitis Council publicou unha distribución dos diferentes factores que lle afectan ao gasto da mamite clínica e a súa importancia dentro deste custo (táboa 2).

Táboa 2. Distribución de custos na mamite clínica Perdas de produción Aumento de reposición Leite descartado Tratamentos Servizos veterinarios Traballo extra Current Concepts in Bovine Mastitis, 1996 National Mastitis Council

66,0 % 22,6 % 5,7 % 4,1 % 1,5 % 0,1 %

Podemos ver como os dous principais factores, a perda de produción e o custo de reposición (que suman o 88,6 % dos custos), son precisamente os máis ignorados por parte do gandeiro. Non obstante, non só temos estes custos directos, senón que existen outras fontes de perdas económicas e entramos no seguinte bloque: Custos indirectos 1. Aumento de RCS de tanque Entre outros factores, o nivel de reconto celular do leite de tanque vai determinar o prezo que obteremos por este leite. Moitas das centrais leiteiras priman os produtores por estar por baixo de certo límite, normalmente 200.000 ou 250.000 células somáticas, con entre 6 e 9 € por tonelada. Da mesma maneira, penalizan o prezo con descontos de entre 12 e 15 € por tonelada se se superan as 400.000 células somáticas, por non mencionar que se unha explotación supera este límite durante tres meses seguidos pode ver como o seu leite non é apto para o consumo humano como marcan as directivas europeas. Por exemplo, unha explotación de 100 animais en muxido a unha media de 30 litros por vaca e día pode ter un diferencial de 1.620 € ao mes entre producir un leite por baixo das 200.000 células somáticas ou producilo por riba de 400.000. As primas e as penalizacións supoñen un importante incentivo económico na mellora da calidade de leite das explotacións. 2. Redución das porcentaxes de graxa e proteína do leite Este é un custo que normalmente non se ten en conta, pero o leite con alto reconto celular presenta niveis máis baixos de graxa e de caseína que un con baixo reconto celular. A graxa pode chegar a reducirse en 2 ou 3 décimas, co custo que leva no prezo do leite. O caso da proteína é un pouco diferente. A proteína total apenas se modifica, pero vemos como baixa o nivel de caseína (ata 5 décimas), que é a que determina o rendemento queixeiro, mentres que aumenta o nivel de proteínas séricas, que non son de ningunha utilidade. Este é un factor que os queixeiros teñen moi en conta.

AS PRIMAS E AS PENALIZACIÓNS SUPOÑEN UN IMPORTANTE INCENTIVO ECONÓMICO NA MELLORA DA CALIDADE DE LEITE DAS EXPLOTACIÓNS

3. Risco de residuos en leite Aínda que este non é un custo tan frecuente como os anteriores, a maior cantidade de animais en tratamento, máis posibilidades existen de que alguén na explotación cometa un erro. Os custos derivados dun positivo en antibiótico no tanque poden ser moi elevados, tanto pola penalización da industria leiteira coma polo bloqueo do tanque por parte das autoridades ata que se certifique que o leite está de novo en condicións. 4. Peor rendemento reprodutivo A relación entre mamite clínica e rendemento reprodutivo está moi ben documentada na literatura científica. Os animais con mamite clínica poden aumentar os días abertos entre 25 e 40 e diminuír a fertilidade entre 7 e 19 puntos (Santos et al., 2003). 5. Maior probabilidade de diseminar a enfermidade Por último, un animal co ubre infectado por unha bacteria contaxiosa (Streptococcus agalactiae, Staphylococcus aureus, Mycoplasma, Prototheca etc.) non soamente presenta unhas perdas económicas pola súa propia infección senón que, ademais, poderá transmitirlles a enfermidade a outras compañeiras do rabaño, multiplicando as perdas na explotación. Canto custa un caso de mamite clínica? Despois de toda esta longa enumeración de factores que implican perdas económicas debido a unha mala saúde do ubre chegamos á pregunta que todos nos facemos: “Canto custa un caso de mamite clínica?”. A resposta é tan clara como inútil: “Non o sabemos”, máis concretamente, “non o sabemos con exactitude”.

152 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_muxido_saudeUbre_galego.indd 152

20/08/2018 19:10

Q-Bed, el nuevo rey de la cama animal

Recomendada por los expertos

"El descanso en una buena cama con Q-Bed, seca e higiénica, es fundamental para la salud y rentabilidad de las vacas. Yo también la uso".

Ven a conocer Q-Bed, la revolución en la cama animal y más novedades de Erimsa en el mundo de los áridos para construcción.

Feria Salamaq

Pabellón central • Stand 146

Q-Bed

Q-Play Las arenas Q-Bed han recibido el premio de innovación en la Feria de Muestras de Vegadeo y mención en la Feria GandAgro de Silleda.

vacapinta005_publicidade_erimsa.indd 153

Q-Golf

acciden

Ctra. a Piedrahita Km. 4, 9 • Bóveda del Río Almar - Salamanca Tel: 923 167 101 • www.erimsa.com Ctra. N-VI, Km. 524 • Begonte - Lugo • Tel: 982 160 322

12/08/2018 14:27

muxido

Táboa 3. Recompilación de diferentes estudos sobre o custo da mamite clínica Mamites

Mamites clínicas

Autor Nielsen et al. (2009) Nielsen et al. (2009) Bar et al. (2008) Huijps et al. (2008) Wolfova et al. (2006) Ostergaard et al. (2005) Kossaibati & Esslemont (1997) Sandgren & Emanuelson (1994) Miller et al. (1993) Belotti (1991) Nielsen et al. (2009) Steeneveld et al. (2007) Swinkels et al. (2005a) Swinkels et al. (2005b)

País de estudo Suecia Suecia EE. UU. Holanda República Checa Dinamarca Reino Unido Suecia EE. UU. Suecia Suecia Holanda Holanda Holanda

Custo por caso (€) 275 413 146 205 71 360 519 350 142 420 60 115 116 130

TODAS AS INDICACIÓNS OU CONSELLOS QUE proPÓN O VETERINARIO DEBEN TER UNHA BASE ECONÓMICA

Fonte: Dr. Alfonso Lago

Como comentabamos anteriormente, non ten o mesmo custo unha mamite nun animal de primeira lactación que nun de quinto parto. Non ten o mesmo custo unha mamite hiperaguda coa morte do animal que unha leve con apenas diminución na produción de leite. Non ten o mesmo custo unha mamite na primeira semana de lactación que unha no último terzo da lactación… Na táboa 3 podemos ver unha recompilación de diferentes estudos sobre o custo da mamite clínica realizada polo doutor Alfonso Lago. Podemos apreciar as grandes diferenzas respecto ao custo das mamites clínicas e subclínicas nos diversos estudos publicados. Esta diversidade de resultados podería levarnos a confusión ou, peor aínda, á inacción, a non tomar decisións nas explotacións leiteiras. A nivel práctico, para poder tomar decisións e avaliar resultados, debemos adquirir un compromiso e establecer un valor medio razoable das mamites clínicas. Podemos dicir que a maioría dos veterinarios especialistas en calidade de leite sitúan este valor medio entre os 200 e os 300 € por caso. É este un valor real para todos os casos? Claro que non, pero será o que nos permita tomar decisións e avaliar resultados.

O obxectivo en calquera explotación é ter unha boa rendibilidade. Por tanto, todas as indicacións ou consellos que propón o veterinario deben ter unha base económica; en caso contrario, non son bos consellos para a explotación. Traballar cun valor medio estimado do custo das mamites clínicas, cun custo por perdas de produción a partir do reconto celular individual e cun custo por primas e penalizacións ao prezo do leite, permitiranos establecer un escenario de custos no cal poderemos valorar a magnitude do problema en termos económicos. Así mesmo, deberemos valorar o custo de intervención das nosas indicacións, xa sexan a introdución dun selador interno, un aumento de encamado, establecer un plan de vacinación contra a mamite, modificacións na sala de muxido, contratar máis persoal na granxa etc., e deberemos tamén facer unha previsión de resultados que podemos esperar a raíz do cambio proposto. A partir deste punto poderemos ver se o cambio que lle expuxemos ao gandeiro, cos seus custos e coa expectativa de mellora na explotación, é razoable. Poderemos tomar unha decisión sobre se debemos aplicar ou non o cambio que propón o veterinario, e o que é máis importante, ao cabo dun determinado período de tempo poderemos medir os resultados en termos

económicos. Se a proposta foi rendible quedará fixada na explotación. Se, pola contra, non observamos un rendemento económico, teremos que propor novos pasos para alcanzar os obxectivos en calidade de leite para esa explotación.

CONCLUSIÓNS As mamites clínicas e a calidade de leite nunha explotación supoñen a maior fonte de perdas económicas se non as temos baixo control. Aínda que non sexamos capaces de coñecer o valor exacto destes custos, isto non debe ser un impedimento para definir un valor aproximado de maneira razoable que nos permita establecer un escenario económico a partir do cal poidamos tomar decisións e avaliar resultados.

BIBLIOGRAFÍA

Pathogen transmission and the cost of clinical mastitis. Peter M. Down, Chris Hudson, Martin J. Green. NMC Annual Meeting Proceedings 2013 Culling cows with mastitis: an economic perspective. Tariq Halasa, Henk Hogeveen. NMC Annual Meeting proceedings 2018 Mastitis effects on reproduction. Ricardo C. Chebel. NMC Rexional Meeting Proceedings 2007 Economics of measuring costs due to mastitis related milk loss. JK Holland, JC Hadrich. AAEA annual meeting 2015 Mastitis is an economic problem. Henk Hogeveen. British Mastitis Conference Proceedings 2005 Economic impact of mastitis in dairy cows. Christel Nielsen. Doutoral Thesis, Swedish University of Agricultural Sciences, Upssala 2009

154 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_muxido_saudeUbre_galego.indd 154

20/08/2018 19:11

ProquiDeza, especialistas en hixiene gandeira A empresa ProquiDeza, afincada en Lalín dende o ano 2000, dedícase fundamentalEntrevistamos ao director xeral de Proquideza coñecer que mente ao deseño, desenvolvemento e fabricación de produtos para químicos de limpeza e desinfección a gandería e para a industria produtospara podemos empregar para alimentaria. previr a mastite. Lalín, 18 de maio de 2017

Javier Polo é o director xeral en Proquideza, S.L., unha empresa galega ubicada en Lalín que, dende o ano 2000 de- seña, fabrica e principal característica que os distingue no Javier Polo, laboratorio de ProquiDeza comercializa produtos químicos para a hixiene e desinfección especialmente nono sector gandeiro, aínda que tamén se dedica a mercado é a calidade, a eficiencia dos seus outros sectores como colectividades ou a industria alimentaria.

produtos e a súa aposta por ser respetuocóntanos ¿que fai Neste a Proquideza diferente no direcmundo da sos coJavier, medio ambiente. senso, o seu gandaría? tor xeral, Javier Polo, “buscamos En Proquideza un dossubliña principais que valores é a innovaciónque continua e adaptada ás as materias primas sexan o menos contaminantes necesidades actuais dos clientes. Qui-zais o deseño de produtos que cumpran as normas regulamentarias comunitarias, sexan máis posible co medio, cos animais e coasque persoas queefectivos, fáciles no emprego e o máis respectuosos posibles co medioambiente as utilizan. Traballamos coas materias primas que sexa a nosa prinfonte de diferenciación. sexancipal menos dañinas e mesmo, ultimamente, con produtos de orixe natural”. ¿Cales son as vosas principais especialidades?

Unha das nosas especialidades é a prevención da mamite no gando. Esta infec-

ción é ados máispezuños, común e custosa para o gando leiteiro maior parte do mundo, A limpeza a desinfección dos na equipor iso consideramos primordial o deseño de produtos que preveñan e combapos de muxido e os tratamentos de augas de contan esta infección. EN VÍDEO sumo son algunas das súas liñas de negocio, pero “a hixiene dos tetos, antes eatopar despois do muxido, é axuden a ¿Que produtos nos podemos en Proquideza que nos previrnosas a mastite? unha das maiores especialidades”, destaca. Oxilact e Lactox son algúns dos nosos produtos estrela para previr a mastite, unha ampla gama de xeles e espumas para un especialmente a de orixe ambiental. Son produtos que levan case unha década no mercado, durante a cal experimentaron pequeFabricantes de produtos con rexistro desinfec- mellor coidado dos tetos das vacas e unha conas variacións para adaptarse ás novas necesidades. Hoxe en día poderiamos dicir que son os produtos con maior efectividade en rrecta prevención das mamites. tante canto e propios, Proquideza mantén á prevención e cun manexo por parteno do mercado gandeiro sinxelo e sen riscos. Oxilact e Lactox cumpren a norma EN 1656:2010 que valida a súa efectividade fronte ás cepas de referencia Escherichia coli, Staphilococcus aureus, Streptococcus uberis. ¿Qué os diferenza doutros produtos que pode haber no mercado?

principal diferenza reside na PARA maior concentración de DOS principio activo (dióxido de cloro) e de dermoprotectores. Isto fai que se OSAPRODUTOS ESTRELA A HIXIENE TETOS

Oxilact e Lactox

Hygi-Foam

• Mestura sinxela de ácido láctico e clorito sódico, que libera dióxido de cloro durante máis de 21 días • Con capacidade de espantar aos insectos • Gran dermoprotector con aloe vera

• Espuma activa hixienizante con ácido láctico e clorhexidina • Con moi bos resultados de desinfección • Garante a total eliminación dos residuos antes do muxido

Phytodip • Elaborado a base de ácido láctico, extractos naturais e aditivos alimentarios • Con elevada concentración de dermoprotectores para a defensa natural da pel • Eficacia moi alta como desinfectante para despois do muxido

Pol. Ind. Lalín 2000, Parcela C42/43 - 36500, Lalín, Po - España

info@proquideza.com - www.proquideza.com

vacapinta005_publirreportaxe_proquideza_galego.indd 155

20/08/2018 08:09

muxido

Documento de consenso sobre o tratamento de secado Presentamos o documento sobre o tratamento de secado, cuxa finalidade é a optimización do uso prudente de antibióticos para garantir a saúde e o benestar do animal tendo en conta a complexidade do manexo de cada vaca e de cada explotación. A. Bradley1, S. de Vliegher2, M. Farre3, L. M. Jimenez4, T. Peters5, E. Schmitt-van de Leemput6 , T. van Werven7 1 QMMS e Universidade de Nottingham, Gran Bretaña 2 Universidade de Gante, Bélxica 3 SEGES, Dinamarca 4 Servet Talavera Solomamitis, España 5 MBFG Wunstorf, Alemaña 6 Vetformance, Villaines la Juhel, Francia 7 Universidade de Utrecht, Holanda

INTRODUCIÓN

ste escrito xorde como resultado da Reunión Anual do National Mastitis Council promovida por Boehringer Ingelheim e levada a cabo en Wiesbaden (Alemaña) o día 21 de febreiro de 2017. As recomendacións que se recollen nel están baseadas na experiencia dos autores, todos eles expertos en calidade de leite. O obxectivo desta reunión foi conseguir un consenso sobre as circunstancias nas que se debe recomendar unha terapia de secado con antibiótico, así como cando

se debería recomendar a utilización de seladores internos de teto. Por tanto, a finalidade deste documento de consenso é a optimización do uso prudente de antibióticos para garantir a saúde e o benestar do animal tendo en conta a complexidade do manexo de cada vaca e de cada explotación. O propósito deste documento de consenso é: • Ser unha guía práctica para veterinarios e gandeiros de vacún sobre o uso de tratamentos antibióticos de secado, secado selectivo e uso de seladores. • Ofrecerlle ao veterinario unha referencia sólida na que soster as súas recomendacións para diminuír a utilización da terapia antibiótica sistemática. • Enfatizar no uso responsable de antibióticos no momento do secado.

156 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_muxido_consensoSecado_galego_01.indd 156

20/08/2018 18:13

muxido

CONSIDERACIÓNS XERAIS A administración sistemática de antimicrobianos intramamarios para o secado foi durante moito tempo unha estratexia importante para o manexo da mastite. O secado sistemático con antibióticos foi unha das pedras angulares tanto do Plan de Cinco Puntos (National Institute for Resarch into Dairying; NIRD, GB[1]) como do máis recentemente desenvolvido Plan de Dez Puntos da Mastite (National Mastitis Council[2]). O período seco é un momento crucial para a vaca, xa que existe un gran risco de novas infeccións intramamarias. Ademais, existe unha maior probabilidade de curación das infeccións existentes, comparado cos tratamentos levados a cabo durante a lactación[3]. Por este motivo, o tratamento sistemático de secado con antibióticos utilizouse cumpridamente como ferramenta de prevención e tratamento de infeccións intramamarias durante o período de secado e, consecuentemente, o tratamento de secado sistemático con antibióticos contribuíu de forma exitosa ao control das mastites clínicas e subclínicas da seguinte lactación[4].

ESTE DOCUMENTO QUERE SER UNHA GUÍA PARA QUE OS GANDEIROS DE VACÚN DE LEITE, CONTANDO CO ADECUADO CONSELLO DO SEU VETERINARIO, POIDAN TOMAR UNHA DECISIÓN PARA CALQUERA TIPO DE EXPLOTACIÓN

Na actualidade hai moito debate sobre a aparición de resistencias aos antimicrobianos e sobre o uso prudente de antibióticos en medicina humana e veterinaria. Neste contexto, aínda que o sector de vacún de leite, en comparación con outros sistemas de produción, usa relativamente poucos antibióticos, tamén debe cumprir cos requirimentos do seu uso responsable. A maioría dos antibióticos utilizados nos rabaños de vacún de leite están relacionados con aspectos da saúde do ubre e unha porcentaxe significativa deles utilízanse no secado. Por este motivo substituír o tratamento sistemático con antibióticos de secado por unha estratexia de secado selectivo pode contribuír significativamente á redución do consumo de antibióticos nas explotacións de vacún de leite[5], [6]. A calidade do leite e o control das mastites contaxiosas evolucionaron moito desde que se desenvolvese na década dos 60 o Plan de Cinco Puntos[4]. Os cocientes de mastites clínicas e subclínicas descenderon e agora hai menos vacas con infeccións no ubre no momento do secado[7]. Ademais, superáronse retos zootécnicos e melloraron as necesidades da vaca durante o período seco, o que contribuíu a unha mellora do status inmune xeneral e da saúde do ubre das vacas secas. O resultado de todo iso é que as mastites contaxiosas están mellor controladas cambiando a énfase da utilización da terapia antibiótica de secado (ADCT) da curación á prevención[4].

As investigacións realizadas insisten en que, a pesar do progreso alcanzado, o período seco xoga aínda un importante rol na epidemioloxía da mastite, especialmente durante o inicio e o final deste período, en que as vacas poden infectarse máis facilmente[8]. Como consecuencia destas infeccións, as vacas padecen máis mastites clínicas durante a lactación, o que non só compromete o benestar animal, senón que, ademais, pode aumentar a presión de infección na granxa e con iso o uso de antibióticos con fins curativos[9]. Indubidablemente, existe a necesidade de adoptar unha estratexia contra as novas infeccións intramamarias durante o período seco en todas as explotacións de vacún de leite[9]. De todos os xeitos, ademais dos tratamentos de secado con antibióticos, os seladores internos son unha moi efectiva solución na prevención de novas infeccións durante o período seco, xa que son unha barreira física contra os microorganismos invasores[10].

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 157

vacapinta005_muxido_consensoSecado_galego_01.indd 157

20/08/2018 18:16

muxido

Definición de rabaños de alto risco 1. Granxas cun reconto de células somáticas en tanque superiores ás 250.000 células /ml (durante, polo menos, 2 meses dos últimos 6)

Polas razóns anteriormente mencionadas, con frecuencia recoméndase un uso máis selectivo da terapia antibiótica de secado e, como consecuencia, é absolutamente necesario dispor dunhas directrices claras para a aplicación sistemática desta terapia antibiótica, a súa aplicación selectiva e/ou o uso de seladores internos. A posta en funcionamento do uso responsable de antibióticos está a diferente nivel de desenvolvemento segundo a rexión ou o país do mundo que se trate. Nalgúns, o uso sistemático de antibióticos no secado está prohibido, ou ben pola lei, ou ben pola propia industria láctea, mentres que noutros os gandeiros e veterinarios gozan de maior liberdade. Así mesmo, as explotacións gandeiras son diferentes dunhas rexións a outras, polo que son necesarias diferentes aproximacións precisamente por estas diferenzas entre países. • Este documento de consenso tenta ter en conta estas diferenzas e dar recomendacións aplicables para cada rabaño en calquera país. Por suposto, isto non significa que teña a ambición ou a intención de pór en dúbida ningunha lexislación local. • Recomendamos o uso de seladores internos de tetos no momento do secado, en todas as vacas e en todas as explotacións. • Naqueles animais nos que exista unha maior probabilidade de infección necesitarase un tratamento de secado con antibiótico, ademais do selador interno de tetos. • No que respecta ao rabaño, cada explotación debe clasificarse nalgunha destas dúas categorías en función do status de saúde do ubre: explotacións de alto risco e de baixo risco. O enfoque dado a cada un destes dous tipos debe ser distinto. • En última instancia, calquera rabaño é candidato ao secado selectivo

2. Rabaños con problemas de S. agalactiae • Reconto de células somáticas de tanque en aumento (por riba de 250.000 células/ml) • Presenza confirmada de S. agalactiae • Explotación aberta

con antibióticos. Os rabaños clasificados como de alto risco deben pasar por un proceso de mellora de todo o manexo e da saúde do ubre. Cremos que os veterinarios deben tentar que os seus clientes se comprometan neste primeiro paso. (ver a figura 2 como exemplo de boas prácticas no secado). • Os veterinarios deben garantir a formación en secado selectivo con antibióticos do persoal que traballa na explotación, así como na aplicación hixiénica dos seladores internos.

RABAÑOS DE ALTO RISCO • Nestes rabaños a prioridade é mellorar a saúde do ubre e o manexo tanto durante a lactación coma durante o período seco. • O secado selectivo con antibióticos pode implementarse nestes rabaños, aínda que o seu uso debe realizarse con precaución. Debe contarse sempre cun adecuado asesoramento, así como coa correspondente análise de risco/beneficio. • Debe usarse de forma prudente a terapia de secado sistemática con antibiótico ata que non mellorase a saúde do ubre. A terapia de secado sistemática con antibióticos debe ser un punto máis nas recomendacións, xa que debe terse en conta tamén a rutina de muxido, as condicións de aloxamento dos animais, a nutrición, o mantemento da máquina de muxido, as condicións de bioseguridade internas e calquera outro cambio no manexo cuxo obxectivo sexa mellorar a saúde do ubre.

3. Cando aparezan períodos de risco excepcionais e inevitables na explotación (p. ex. problemas de persoal que impacten na explotación, novo edificio, nova instalación dun sistema de robot de muxido etc.)

RABAÑOS DE BAIXO RISCO • Nestes rabaños o veterinario pode marcarse como obxectivo que os seus gandeiros cambien da terapia de secado sistemática con antibióticos á terapia de secado selectiva. • O cambio á terapia de secado selectiva debe realizarse de acordo cos obxectivos da explotación. O criterio de elección das vacas candidatas ao secado selectivo debe estar baseado en parámetros de saúde do ubre (por exemplo, se o reconto de células somáticas en leite de tanque aumenta ou diminúe) e en factores de manexo como a frecuencia en que se realiza a análise individual do reconto de células somáticas. • Débeselle presentar especial atención á motivación do gandeiro, así como á do resto do persoal de sala, a cambiar a un modelo de secado selectivo. • Nestes rabaños, as vacas que teñen maior probabilidade de seren infectadas por un patóxeno importante deberían ser tratadas con antibióticos de secado, ademais de cun selador interno. Aínda que existen outros, os métodos para definir a probabilidade de infección poden ser un cultivo bacteriolóxico positivo, un reconto de células somáticas por riba do limiar dado ou un resultado positivo a PCR.

Definición de rabaños de baixo risco Explotacións cuxo reconto de células somáticas estea por baixo das 250.000 células /ml (durante, polo menos, 4 meses dos últimos 6)

158 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_muxido_consensoSecado_galego_01.indd 158

20/08/2018 20:45

muxido

CREMOS QUE O RECONTO INDIVIDUAL DE CÉLULAS SOMÁTICAS É A FERRAMENTA DE DECISIÓN MÁIS ESTENDIDA

Figura 1. Proposta de árbore de decisión[1] para o uso de secado selectivo con antibióticos ou secado sistemático con antibióticos en explotacións con alto e baixo risco* Selador interno de tetos a todas as vacas

Compromiso do veterinario

Mellora da saúde do ubre

EXPLOTACIÓN DE ALTO RISCO Reconto de células somáticas en tanque de leite superior a 250.000 células/ml

CRITERIOS PARA DETERMINAR A EXISTENCIA DE MASTITES Propoñemos os seguintes criterios para indicar que as vacas probablemente estean infectadas por un patóxeno principal e deban considerarse como candidatos para secarse utilizando terapia antibiótica de secado, ademais dun selador interno de tetos. Entendemos que o reconto individual de células somáticas é só un indicativo que define a infección intramamaria; non obstante, trátase dun sistema fácil de manexar. Nalgúns países requírese a identificación do patóxeno antes de que se permita o tratamento de secado con antibióticos. Non nos opomos a estes criterios de decisión, pero cremos que o reconto individual de células somáticas é a ferramenta de decisión máis estendida. • Vacas que teñan máis de 200.000 células/ml en polo menos un dos recontos dos tres últimos días antes do secado. O reconto do último día debe ser planificado durante as catro últimas semanas antes do secado para poder ter información óptima. • Vacas con mastites clínicas no intervalo dos últimos tres días antes do secado. É esencial que se recollan de forma sistemática os casos de mastites para poder tomar decisións con base neste criterio.

EXPLOTACIÓN DE BAIXO RISCO Reconto de células somáticas en tanque de leite inferior a 250.000 células/ml Ter especial coidado

Secado sistemático con antibióticos

Compromiso do gandeiro

Secado selectivo con antibióticos Diagnóstico

Terapia de secado con antibiótico

Terapia de secado sen antibiótico. Solo selador de tetos interno

Vacas con probabilidade de infección

Vacas sen probabilidade de infección

*Nalgúns países requírese evidencia da existencia de infección mediante unha técnica específica previa ao uso de terapia de secado antibiótico en calquera animal, por exemplo mediante PCR ou cultivo bacteriolóxico, independentemente do status de risco deste rabaño. Este documento de consenso non ten nin a ambición nin a intención de poñer en dúbida ningunha lexislación local.

• Se non temos dispoñibles os recontos dos últimos tres días, pódese tomar a decisión baseándose no reconto do último día. Este reconto debe ser feito dentro das catro últimas semanas antes do secado. Neste caso recoméndase baixar o limiar ata as 100.000 células/ml en leite para manter aproximadamente o mesmo nivel de sensibilidade. • Os criterios poden variar en función dos resultados da explotación (p. ex. recoméndase baixar o limiar do reconto de células somáticas do individuo se se detecta que o nivel de células somáticas está a aumentar). En calquera caso recoméndase que unha vaca cun reconto de células somáticas superior ás 250.000 células debe ser secada utilizando terapia antibiótica.

APÉNDICE: FERRAMENTAS DE CONTROL Pódense utilizar as seguintes ferramentas para: • Asesorar sobre as melloras no manexo antes de implantar o uso selectivo de antibióticos para o secado. • Monitorar o éxito do secado selectivo con antibióticos. • Axustar os limiares dos criterios utilizados para a utilización da terapia con antibióticos para o secado en función do obxectivo da granxa. • Decidir que cánula de tratamento antibiótico utilizar no secado.

08.2018 | Vaca Pinta n.º 5 | 159

vacapinta005_muxido_consensoSecado_galego_01.indd 159

20/08/2018 19:13

muxido

Figura 2. Resumo dos puntos que se deben ter en conta durante os períodos de secado e transición SECADO

Nutrición, xestión e aloxamento

Medicación

Diagnóstico

INVOLUCIÓN

Máximo 12 kg leite/día

ESTABILIZACIÓN

TRANSICIÓN

Condición corporal óptima Nutrición equilibrada en proteínas e enerxía, Recorte de pezuños suplementada con vitaminas e minerais Aloxamento seco e limpo. Evitar o amoreamento e o estrés Ectoparasiticidas Prevención Ectoparasiticidas da cetose Vacinación Prevención da (BVD, diarreas neonatais) hipocalcemia Seladores de tetos (+terapia antibiótica de secado) Cetose Hipocalcemia Reconto de células Vitamina E/ somáticas (bacteriolóxicas) Selenio

Datos para analizar A información descrita a continuación pode servir para avaliar o status sanitario do ubre na explotación gandeira: • Reconto de células somáticas en tanque de leite • Reconto individual de células somáticas para avaliar o status individual de saúde do ubre, preferiblemente cada catro semanas • Rexistro pormenorizado das mastites clínicas da explotación • Cultivos bacteriolóxicos da explotación con datos de sensibilidade a antimicrobianos para os patóxenos máis relevantes. Sobre todo, interesa ter mostraxes de: –– Vacas con mastite clínica na última lactación –– Vacas con casos repetidos de mastite clínica –– Elevado reconto de células somáticas ao final da lactación. • Cando non se dispón de información individual do estado de saúde do ubre: –– Realizar un único reconto de células somáticas no momento do secado (considerar un limiar baixo) e monitorar mediante un Test de California tras o parto. –– Promover recontos de células somáticas individuais. • Produción de leite no momento do secado e perda de produción de leite na próxima lactación.

PARTO

Cambio máximo de 1 punto en condición corporal

Calidade do Calostro Cetosis Vitamina E/ Selenio

Obxectivos e limiares Con estas ferramentas, pódense definir os seguintes obxectivos e limiares para mellorar ou comparar o estado de saúde do ubre do período seco na granxa. Rexistros de mastitis clínicas Definición A proporción de vacas afectadas por mastite clínica (nunha ou máis ocasións). Obxectivo Por baixo do 25 % anual Definición Cociente de mastite clínica durante o primeiro mes de lactación Obxectivo Menos do 8 % de vacas afectadas por mastite clínica nos primeiros 30 días Cociente de curación no secado Definición Vacas con recontos celulares que evolucionan desde máis de 200.000 células/ml ata menos de 200.000 células/ ml entre o último test antes do secado e o primeiro despois do parto. Obxectivo Por riba de 80 %

Cociente de novas infeccións tras os períodos de secado Definición Vacas con recontos celulares que evolucionan desde menos de 200.000 células/ml a máis de 200.000 células/ml entre o último test antes do secado e o primeiro despois do parto Obxectivo Menos do 10 % Porcentaxe de vacas que chegan infectadas ao secado Definición Animais con recontos de células somáticas superiores a 200.000 células/ml no último rexistro antes do secado Obxectivo Menos do 20 %

BIBLIOGRAFÍA

1. Dodd, F.H., et al., Mastitis—The Strategy of Control. Journal of Dairy Science, 1969. 52(5): p. 689-695. 2. (NMC), N.M.C., NMC Recommended Mastitis Control Program – International version. 3. Royster, E. and S. Wagner, Treatment of Mastitis in Cattle. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice, 2015. 31(1): p. 17-46. 4. Bradley, A.J., Bovine Mastitis: An Evolving Disease. The Veterinary Journal, 2002. 164(2): p. 116-128. 5. Scherpenzeel, C.G.M., et al., Effect of different scenarios for selective dry-cow therapy on udder health, antimicrobial usage, and economics. Journal of Dairy Science, 2016. 99(5): p. 3753-3764. 6. Stevens, M., et al., Quantification of antimicrobial consumption in adult cattle on dairy herds in Flanders, Belgium, and associations with udder health, milk quality, and production performance. Journal of Dairy Science, 2016. 99(3): p. 2118-2130. 7. Bramley, A.J. and F.H. Dodd, Reviews of the progress of Dairy Science: Mastitis control – progress and prospects. Journal of Dairy Research, 2009. 51(3): p. 481-512. 8. Bradley, A.J., et al., An investigation of the dynamics of intramammary infections acquired during the dry period on European dairy farms. J Dairy Sci, 2015. 98: p. 1-19. 9. Halasa, T., et al., Meta-analysis of dry cow management for dairy cattle. Part 1. Protection against new intramammary infections. Journal of Dairy Science, 2009. 92(7): p. 3134-3149. 10. Rabiee, A.R. and I.J. Lean, The effect of internal teat sealant products (Teatseal and Orbeseal) on intramammary infection, clinical mastitis, and somatic cell counts in lactating dairy cows: A meta-analysis. Journal of Dairy Science, 2013. 96(11): p. 6915-6931.

O contido deste artigo foi publicado no libro de relatorios da Reunión Anual do National Mastitis Council (2018)

160 | Vaca Pinta n.º 5 | 08.2018

vacapinta005_muxido_consensoSecado_galego_01.indd 160

20/08/2018 19:16

XVI XORNADAS TÉCNICAS DE VACÚN DE LEITE

“Unha gandería de precisión para as novas demandas”

FACULTADE DE VETERINARIA DE LUGO

8 e 9 de novembro de 2018 vacapinta005_publicidadeSeragro.indd 161

20/08/2018 20:18

solomamitis.com

Ir á web

Solomamitis é un servizo de consultoría e asesoría en saúde de ubre da compañía Boehringer Ingelheim que pretende axudar ao veterinario á hora de tomar decisións mediante unha serie de indicadores e gráficas de fácil comprensión e visualización.

WEB Ir á web

Convertida nun referente en calidade do leite, a plataforma Solomamitis ofrece agora o Servizo de Consultoría e Asesoría en Saúde do Ubre. Mediante esta iniciativa, Boehringer Ingelheim reforza o seu apoio ao labor de asesoría do veterinario de vacún de leite. Este servizo, exclusivo e personalizado, permítelle ao veterinario unha mellor toma de decisións mediante unha serie de indicadores e gráficas de fácil visualización e entendemento. Deste xeito, o profesional conta con datos do control leiteiro que achegan información de gran valor e á que, con frecuencia, non se lle saca todo o potencial posible.

O funcionamento da Consultoría e Asesoría en Saúde do Ubre é moi sinxelo. O veterinario solicita o servizo a través do correo electrónico solomamitisbi@gmail.com e o equipo de Solomamitis ponse en contacto con el para proporcionarlle o nome de usuario e o contrasinal de cliente. Cos datos facilitados, o equipo de expertos nacionais en calidade do leite de Solomamitis xera un completo informe sobre a explotación e o seu estado sanitario. Neste documento indícase, entre outras cousas, que vacas achegan máis RCS ao tanque e recóllense análises por grupo de risco e con datos específicos do grupo de secado; todo isto, cun amplo desagregado de datos e informacións que, sen dúbida, suporán unha ferramenta de gran valor para o cliente.

QUE É? É un servizo de Asesoría e Consultoría en Calidade de Leite

COMO FUNCIONA?

Exclusivo Personalizado Facilmente visualizable e entendible Os datos do control leiteiro achegan moita información, á que con frecuencia non se lle saca todo o seu potencial. Mediante este servizo Boehringer Ingelheim Animal Health quere darlle apoio ao labor de asesoría do veterinario de vacún de leite.

O veterinario solicita o servizo a través de:

1 2

solomamitisbi@gmail.com

2. O equipo de SOLOMAMITIS ponse en contacto co solicitante

3. Proporciónalle o usuario

e o contrasinal de cliente

4. Os expertos en calidade do

PARA QUE SERVE?

leite de SOLOMAMITIS analizan os datos facilitados e xeran un informe

5. O informe remíteselle ao solicitante

4 5

Permite unha mellor toma de decisións cos teus clientes mediante unha serie de indicadores e gráficas.

vacapinta005_publirreportaxe_Boehringer_galego.indd 162

12/08/2018 14:37

Durante o período seco, o ubre ten un risco 10 veces superior de sufrir infeccións intramamarias que durante a lactación1. As mastites xeradas no período seco maniféstanse tras o parto e súmanse ás infeccións propias do inicio da lactación, que son especialmente importantes durante as primeiras semanas. En consecuencia, nos primeiros momentos tras o parto a probabilidade de padecer un proceso de mastite é sempre considerable e xera cuantiosas perdas. Estudos recentes estimaron que cada episodio de mastite supón de media un custo non inferior a 357 €/vaca2. Por tanto, non é estraño que o Panel Internacional de Expertos en Calidade de Leite3 elaborase un Documento de Consenso no que se recomenda o uso de seladores internos de tetos, en TODAS as vacas e en TODAS as explotacións leiteiras. O obxectivo é diminuír as infeccións sucedidas durante o secado e ,con iso, os seus elevados custos. A elección correcta dun selador de tetos é agora máis sinxela coa introdución de UBROSEAL® de Boehringer Ingelheim, líder mundial na saúde do ubre. UBROSEAL® posúe un sistema Flexicap® mellorado que facilita a súa aplicación sen riscos para o teto, ademais de poñer á disposición dos usuarios o máis completo servizo técnico que puidesen esperar. Polo tanto, síntete seguro e non dubides en recomendar UBROSEAL® como selador interno intramamario na protección rutineira das explotacións gandeiras dos teus clientes.

Para cada vaca. En cada secado. Ubroseal® Vacas en Secado 2,6 g suspensión intramamaria para bovino. Composición: Cada jeringa intramamaria de 4 g contiene: Subnitrato de bismuto, pesado 2,6 g. Indicaciones: Prevención de nuevas infecciones intramamarias durante el período de secado. En las vacas que se considera que están libres de mastitis subclínica, el medicamento veterinario puede usarse solo en el manejo de la vaca seca y control de la mastitis. Especies de destino: Bovino (vacas lecheras en el secado). Posología: Sólo por vía intramamaria. Introducir el contenido de una jeringa del medicamento veterinario en cada cuarterón de la ubre inmediatamente después del último ordeño de la lactancia (en el momento del secado). Contraindicaciones: No usar en vacas en lactación. No usar el medicamento veterinario solo en vacas con mastitis subclínica en el momento del secado. No usar en vacas con mastitis clínica en el momento del secado. No usar en casos conocidos de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. Tiempos de espera: Carne: 0 días. Leche: 0 horas. Presentación: Caja con 20 jeringas y 20 toallitas limpiadoras. Cubo con 120 jeringas y 120 toallitas limpiadoras. Reg. nº: 3628 ESP. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Titular: Univet Ltd. Representante Local: Boehringer Ingelheim Animal Health España, S.A.U. Bibliografía: 1. Crispie et al., 2004. Ir. Vet. J. 57, 412-418. 2. Rollins et al., 2015. Prev. Vet. Med.122, 257-264. 3. Andrew Bradley, QMMSand University of Nottingham, UK; Sarne De Vliegher Ghent University, Belgium; Michael Farre SEGES, Denmark; Luis Miguel JimenezServet, Spain; Thomas Peters, MBFG Wunstorf, Germany; Ellen Schmitt-van de Leemput, Vetformance, Villaines la Juhel, France; Tine van Werven, Utrecht University, The Netherlands. Date of Preparation: Oct 2017

vacapinta005_publirreportaxe_Boehringer_galego.indd 163

12/08/2018 14:38

VERSARIO I N A

, 1998-2018

Vinte anos ao teu servizo

Descontos especiais do 1 de setembro ao 30 de novembro *Consulta coa tĂşa Africor ou co teu distribuidor

Fontao - Esperante - 27210 LUGO Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 www.xeneticafontao.com

vacapinta005_xeneticaFontao_paxina 164.indd 164

12/08/2018 14:36