BERLIJN

EEN NIEUWE REIS

Een gedurfde transformatie van de luchthaven Berlijn Tempelhof krijgt nu vorm, zodat bezoekers deel kunnen nemen aan historische rondleidingen en zich kunnen uitleven op de overtollige landingsbanen.

Hoeveel sleutels heb je nodig om een luchthaven te runnen? In het geval van Berlijn Tempelhof 44.000. Dat is het aantal sleutels dat aan de stadsambtenaren werd overhandig toen dit gigantische complex in 2008 werd gesloten. Gebouwd door de nazi’s in 1936 tot ’41 (en nooit afgebouwd), Het blijft met 1,2 is het nog steeds een van de grootste gebouwen km lengte en 7.266 ter wereld, met een lengte van 1,2 km en 7266 ruimtes een van de kamer, 300 schuilkelders en 70.000 stopcontacten. Dit zijn de tot nadenken stemmende statistieken grootste gebouwen die aanmoedigen tot een rondleiding door deze ter wereld rijkelijk historische luchthaven, die pre-pandemie 70.000 bezoekers per jaar trok. Op 20 minuten met de U-Bahn van het stadscentrum, heeft Tempelhof een respecteerde plaats in de geboorte van het vliegen – de Amerikaanse vlieger Orville Wright maakte hier experimentele vluchten en in 1909 zagen 300.000 Berlijners een baanbrekende Zeppelin-cruise boven hun hoofd. Deutsche Luft Hansa, de voorloper van Lufthansa, begon in 1926 met lijndiensten vanaf het vliegveld en exploiteerde binnen zes jaar een wereldwijd netwerk met een vloot van 155 vliegtuigen. De noordwestelijke hoek van Tempelhof domineert met een kolossaal gebogen terminal die de belichaming was van nazi-pracht met strakke façades die nog steeds zijn versierd met hooghartige adelaars. De donkere kant van dit verhaal kan niet worden genegeerd – in de jaren dertig was het de locatie van een militaire gevangenis en concentratiekamp, en tijdens de oorlog werden hier gevechtsvliegtuigen gebouwd met behulp van dwangarbeid. Tegelijkertijd wordt Berlijn Tempelhof

gevierd als een mijlpaal in luchthavenontwerp met zijn speciale ruimtes voor aankomst, vertrek en vracht, plus bijbehorende hotels, restaurants en congrescentrum. Sir Norman Foster, de productieve Britse architect die de luchthavens van Londen Stansted en Hong Kong ontwierp, heeft Tempelhof beschreven als ‘een van de werkelijk geweldige gebouwen van de moderne tijd’, waarbij hij de vrijdragende structuur prees als ‘techniek die echt de geest opheft’.

Het vliegveld is een uitgestrekt, vlak recreatiegebied geworden waar bijen en vlinder gedijen

GEBIED VAN EXPERIMENTATIE

Maar wat nu? Dat is de uitdaging voor Tempelhof Projekt, de organisatie die belast is met het herbestemmingen van een enorm, verouderd gebouw met daarin alles, van een basketbalveld dat door de Amerikaanse luchtmacht is geïnstalleerd tot de parkeerplaatsen. ‘Ons doel is om iets terug te geven aan de stad’, legt Al Aljoscha Hofmann uit, lid van het ontwikkelingsteam. ‘Een derde van de gebouwen is nu in gebruik’, meldt hij, en zo’n 80 bedrijven en instellingen hebben een ruimte ingenomen, waaronder muzikanten, digitale agentschappen en de Berlijnse politie. De terminal is ook gebruikt als filmlocatie en verscheen in hits als Indiana Jones en The Hunger Games. Avgeeks – modernde term voor vliegtuig-liefhebbers – die door de vertrekhal toeren, kunnen beslissen of de namen van de luchtvaartmaatschappijen die boven de incheckbalis hangen echt of fictief zijn. Heeft iemand met Cirrus

Airlines, SkyFly of Air Bourbon gevlogen?

Tegen volgend voorjaar zullen bezoekers de luchtverkeersleidingtoren kunnen beklimmen en zijn er plannen om enkele van de gigantische hangars in culturele attracties te veranderen. Deze omvatten de verhuizing van het Geallieerde Museum van Berlijn in Dahlem, dat de geschiedenis van de westerse mogendheden in de stad documenteert, inclusief de cruciale rol die Tempelhof speelde in de Berlijnse luchtbrug van 1948 tot ’49, toen 1.000 militaire vliegtuigen per dan landden. Nu bekend als Tempelhofer Feld, is het vliegveld een uitgestrekt, vlak recreatiegebied geworden waar bijen en vlinders gedijen en er is een weide met bedreigde Skudde-schapen. Het is iets groter dan Central Park in New York en kan het beste op de fiets worden verkend, hoewel het vreemd ondeugend aanvoelt om over de brede landingsbanen te trappen. Voorbij de vrolijke stoet van hondenuitlaters, joggers, skaters en gekke avonturier die windsurfen op skateboards, is het ongetwijfeld een zegen dat Berlijners de plannen om de site te ontwikkelen afwezen, en in plaats daarvan ‘een experimenteerveld voor hernieuwde harmonie’ creëerden. Het is een gedurfde transformatie die gehoor geeft aan de bijbelse oproep om zwaarden in ploegscharen te veranderen; en dat is een boodschap die nog net zo belangrijk is als altijd. BT

LINKSBOVEN: Tempelhof Berlijn bagagehal LINKSONDER: Een bezoekje brengen aan de luchtverkeersleiding

RECHTSBOVEN:

Skateboarden over de landingsbanen

46

52

46 I VICTORIA FALLS De mooiste watervallen ter wereld

52 I CRUISE BAHAMAS Genieten op een privé-eiland

60 I SENEGAL Een waanzinnige winterzonbestemming