Men Only in Georgië
De jarenlange ervaring van Ab Polak Tirso Tromp over Aruba
Datum
Grand Hotel Huis ter Duin Datum
Zaterdag 25 januari 2025
Do ja
Zaterdag 25 januari 2025 Locatie
Locatie
Grand Hotel Huis ter Duin
In deze editie van Travelpro vind je diverse interviews, specials en reportages met diverse reisprofessionals.
Al jaren kom ik Ab Polak (eigenaar van NOVA Tours) tegen tijdens evenementen. Hij gaf mij een inkijk in hoe hij door de jaren heen actief is in de reiswereld. Hoe het reisbedrijf is ontstaan, hoe hij tegen verschillende zaken aankijkt. Zijn reisbedrijf is opgericht in 1969. Ab is continu met de tijd meegegaan, waarbij zijn achtergrond in IT en zijn scherpe analytische blik een cruciale rol hebben gespeeld.
Daarnaast interviewen Judith Tersteeg en Theo Hoving elkaar, twee bekende gezichten uit de reisbranche, die hun perspectief delen op de juridische en technische uitdagingen in de sector. Judith (advocaat bij DT Advocaten) staat bekend om haar duidelijke uitleg van complexe juridische kwesties in de reissector, terwijl Theo (algemeen directeur en mede-eigenaar van Fadiro) een toonaangevend IT-bedrijf in de reisbranche, het belang van administratieve efficiëntie en innovatie benadrukt. Ze hebben het over de veranderende regelgeving en de impact daarvan op reisondernemingen, met een speciale focus op de Wet op de Pakketreizen en de technische ontwikkelingen binnen de reisindustrie.
Op Aruba hebben we een exclusief interview gehouden met Tirso Tromp (Area Director Europe bij de Aruba Tourism Authority). Hij vertelt hoe Aruba zich steeds meer richt op regeneratief toerisme, waarbij de balans tussen toerisme en natuurbehoud centraal staat. Met nieuwe hotels, zoals het St. Regis Aruba Resort en het Iberostar Joja-concept, investeert het eiland in hoogwaardige accommodaties die gericht zijn op duurzaam toerisme. Aruba kiest ervoor om kwaliteit boven kwantiteit te plaatsen, met een visie die zowel toeristen als de lokale bevolking ten goede komt.
In Travelpro Research onderzoeken we wat reisprofessionals vinden van het aanbod van treinreizen in Europa. Het debat over de toekomst van treinreizen in Europa komt ook terug in reacties van professionals, zoals Kees Bikker van Travel Counsellors en André van den Berg van TravelAxion. Beiden zien het potentieel voor groei, maar benadrukken dat samenwerking tussen spoorwegmaatschappijen en betere boekingssystemen cruciaal zijn om treinreizen echt te laten doorbreken als een volwaardig alternatief voor korte vluchten.
In de reportage van de Men Only lees je meer over Georgië en de mogelijkheden die dit land te bieden heeft voor toeristen. Met de rechtstreekse vluchten van Transavia zijn er in ieder geval mogelijkheden genoeg. Met veertien mannen op pad door dit land op de grens van Oost-Europa en West-Azië was een mooie ervaring. Wat zij van de bestemming vonden en wat zij hebben bezocht? Je leest het in deze editie.
Ook in deze editie ontbreekt de column van VvKR-voorzitter Kim Nooyens niet én je maakt kans op een interessant boek. Hoe je dat kan winnen? Dat lees je op pagina ??. Maar ook zonder het winnen van het mooie boek is deze editie sowieso weer het lezen meer dan waard.
Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl
06. THEO HOVING (FADIRO/BAS) EN JUDITH TERSTEEG (DT ADVOCATEN) INTERVIEWEN ELKAAR
MEER
03. Voorwoord van de hoofdredacteur
SPECIALS
14. Wereldwijde stedentrips 52. Azië
20. TIRSO TROMP OVER DE ONTWIKKELINGEN OP ARUBA
26. ANVR-CONGRES: WINNEN!
34. COLUMN VvKR-voorzitter Kim Nooyen
Tom van Apeldoorn - Uitgever
T.J. van Apeldoorn - Commercieel Directeur
Arjen Lutgendorff - Hoofdredacteur
Sharon Evers - Eindredacteur
Dylan Cinjee - Redacteur
Rahanna van Stapele – Redacteur
Theo de Reus - Redacteur
Tijn Kramer - Redacteur
Judith Wetselaar - (Web)redacteur
Dennis de Groot - Sales Manager
Dennis Ebbers - Sales Manager
Danielle van Ewijk – Event Manager
Liset Rodriguez - Event Support
Tina Bakker - Account Manager
Iris Beenen - Graphic Design
Seb van Apeldoorn - Manager Digital & Graphics
Kantooradres:
Arendstraat 33A, 1223 RE Hilversum
Tel: +31(0)35-2005481
E-mail: redactie@travelpro.nl
Internet: www.travelpro.nl
Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V.
Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 7.218
Digitaal via issuu.com
Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees
Social media: 12.500+ volgers
Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland
Postbus 20, 1910 AA Uitgeest
Tel. +31(0)251-25 79 24
Fax +31(0)251-31 04 05
Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.
Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.
Prijswijzigingen voorbehouden.
Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl
Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.
Vragen? redactie@travelpro.nl
Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.
Hij wilde met iemand in gesprek gaan die geen directe connectie heeft met Fadiro/BAS, maar waarmee hij wel een raakvlak heeft. Toen kwam Theo Hoving (algemeen directeur en mede-eigenaar Fadiro) uit op Judith Tersteeg (advocate bij DT Advocaten), omdat zij net als hij te maken heeft met wet- en regelgeving. Maar wie zijn deze twee bevlogen en bekende gezichten uit de branche?
DOOR: SHARON EVERS
Theo: “We komen elkaar regelmatig tegen op evenementen en meetings en ik weet wat je zoal voor de sector doet in jouw rol als advocaat, maar wie ben je daarachter?”
Judith: “Als advocaat vind ik het heel leuk om de branche te informeren over actuele zaken. Ik hoor vaak terug dat ik dat op een begrijpelijke manier doe en daar ben ik best trots op, ons kantoor staat daar ook voor. Ik probeer juridische taal juist begrijpelijk te maken en ik schroom ook niet om mijn eigen mening te geven. Op kantoor hebben we eens zo’n kleurentest gedaan die meer zegt over je persoonlijkheid. Daar kwam uit dat ik doelen wil behalen en dat graag samen met anderen doe. Dat klopt helemaal. Ik vind het heel leuk om samen te werken, twee weten altijd meer dan één. Ik hecht veel waarde aan langdurige samenwerkingen en relaties, en vind het ook fijn als ik begrijp wat mijn cliënten belangrijk vinden bij het runnen van hun business. Dat is voor mij ook nodig om er juridisch iets mee te kunnen. En privé, ik woon samen met Sander en onze twee kinderen, Casper (zeven jaar) en Mirthe (bijna vijf jaar), in Utrecht.”
Theo: “Als ik aan jouw familie en vrienden vraag wie Judith is, wat zeggen ze dan?”
Judith: “Ik denk dat ze zullen zeggen dat ik ondernemend ben. Een doorzetter, want het hoeft voor mij niet altijd makkelijk te gaan. Ze zullen ook zeggen dat ik sportief ben en altijd in ben voor een uitdaging. En dat ik van gezelligheid houd. Ik vind het ook heel belangrijk om mijn sociale leven te blijven onderhouden, al schiet dat er in drukke periodes heus wel eens bij in. Mijn beste vriendin ken ik al vanaf mijn vijfde, ik heb nog steeds contact met de meiden van turnen dat ik op de lagere school deed en ook de meiden
van de middelbare school, van mijn studie en de jaarclub zie ik nog steeds. Ik vind het belangrijk om te horen hoe het met een ander gaat.”
Theo: “Hoe ben je als advocaat in de reisbranche terechtgekomen?”
Judith: “Ik ben in de advocatuur gestart op een kantoor in Alphen aan de Rijn waar Nick de Leeuw (voormalig juridisch adviseur/huisadvocaat ANVR, nu bestuurder bij SGR, red.) ook werkte en ik was net als hij gespecialiseerd in het arbeidsrecht. Nick deed daarnaast ook zaken die betrekking hebben op reisrecht. Op een gegeven moment vroeg hij of ik reisrecht leuk zou vinden om erbij te doen. Ik vind reizen én recht leuk, dat leek me dus wel wat. Ik ben dus gaan meewerken aan dossiers op het gebied van het reisrecht, aanvankelijk vooral op de achtergrond. Hij ging met pensioen en ik besloot om niet bij dat kantoor te blijven, maar mijn eigen weg te gaan. Ik ben bij een kleiner kantoor in Utrecht gaan werken, waar ik me vooral bezighield met arbeidsrecht en ook met reisrecht. Dat kantoor ging na een jaar samen met een ander kantoor, maar ik besloot om niet mee te gaan. In mijn zwangerschapsverlof heb ik een businessplan geschreven en startte ik net voor corona voor mezelf, gespecialiseerd in arbeids-, algemeen contract- en reisrecht, in Utrecht. Heel spannend, ik wist natuurlijk niet wat de toekomst zou brengen. Ik had SGR als klant, later kwam daar de ANVR bij, en ik had werk genoeg; coronavouchers waren een nieuw juridisch fenomeen en er waren veel interessante juridische vragen rondom de pandemie. Op een gegeven moment ben ik mijn krachten gaan bundelen met mijn oud-kantoorgenoot Charlotte van den Dungen en zo ontstond DT Advocaten met een vestiging in Den Bosch en Utrecht en dat is een hele goede keuze gebleken. Ik heb nu collega’s om me heen met wie ik kan sparren, overleggen en grote zaken kan je gezamenlijk oppakken.
Mijn kantoorruimte in Utrecht heb ik aangehouden, en ik werk deels in Den Bosch en deels in Utrecht.”
Theo: “Wat vind je over het algemeen van de toepassing van de Wet op de Pakketreizen en overig reisrecht, en kom je daarin verrassende zaken tegen?”
Judith: “Contract- en reisrecht is een heel breed begrip en veel hangt samen met de Richtlijn Pakketreizen, Wet op de Reisovereenkomst en de DBC-verordening maar daarnaast heb je nog veel meer rechten en plichten. Denk bijvoorbeeld aan de Wet oneerlijke handelspraktijken in combinatie met de Reclame Code Reisaanbieding. Ik snap dan ook heel goed dat ondernemers met al die regels soms door de bomen het bos niet meer zien. Het valt mij op dat er soms rechterlijke uitspraken worden gedaan die mij dan verrassen, in die zin dat ik de uitkomst zo logisch vind dat ik niet snap dat daarover wordt geprocedeerd. Dan veronderstel ik dus dat de rechtsregel waar het om gaat inmiddels algemeen bekend is, maar dat blijkt dan dus niet zo te zijn. Dat houdt mij ook scherp: ook het herhalen van bestaande juridische uitgangspunten blijft dus van belang. Natuurlijk snap ik dat bij ondernemers de juridische kanten niet altijd even scherp op het netvlies staan en dat er soms zaken tussendoor glippen. Van groot belang blijft dat de boekingssystemen kloppen dat er helder en duidelijk wordt gemaakt wie je bent en in welke hoedanigheid je
je reisdiensten aanbiedt en onder welke voorwaarden et cetera. Vroeger was je óf reisagent, óf touroperator. Dat loopt nu door elkaar. Daarom moet je richting de consument helder en duidelijk communiceren wie je bent en wat je doet. Dat blijft enorm belangrijk. Maar ook dat de juiste algemene reisvoorwaarden tijdig van toepassing worden verklaard voorafgaand aan de boeking en niet pas op de boekingsbevestiging.”
Vanaf mijn zestiende had ik een eigen auto ‘‘
Theo: “Voor de consument zijn de algemene reisvoorwaarden vaak veel te ingewikkeld.”
Judith: “Zeker, en wie leest ze eigenlijk? Men pakt de voorwaarden er pas bij als er iets mis is. Ook als de reisondernemer alle voorwaarden correct van toepassing heeft verklaard, dan moet je als consument wel heel goed zijn ingevoerd om het allemaal te begrijpen. Het is ook
lastig om het simpeler te maken, want de wet en de richtlijn schrijven nu eenmaal voor dat de reiziger heel veel informatie standaard moeten ontvangen. Waar ik soms wel wat moeite mee heb, is de steeds verdergaande consumentenbescherming. Die gaat volgens mij soms te ver in die zin dat het averechts gaat werken. Zo zouden de discussies over dynamic pricing er bijvoorbeeld toe kunnen leiden dat organisatoren zich gedwongen voelen om hogere vaste prijzen te gaan hanteren. Daar lijkt de consument mij niet bij gebaat. Er worden problemen opgelost die in mijn optiek geen problemen zijn, en daar loop ik dan een beetje spaak. Ik vind dat je juridisch problemen moet oplossen als er ook daadwerkelijk een probleem is. Natuurlijk vind ik dat reisondernemers transparant moeten zijn en dat consumenten moeten weten waar ze aan toe zijn, maar de hoge bescherming van de consument kent ook een kantelpunt.”
Theo: “Een gevoelig onderwerp is milieu en vliegen. Ik ben ervan overtuigd dat de ontwikkelingen naar een schoner milieu blijven doorgaan, maar dat reizen over de wereld ook altijd zal blijven bestaan. Hoe kijk jij daar tegenaan?”
Judith: “Ik ben het volledig met je eens. Mensen gaan bewustere keuzes maken, zullen bijvoorbeeld minder snel het vliegtuig pakken als de trein een goed alternatief biedt. Maar ik denk dat er nog een hele wereld te winnen
is als het gaat om betere treinverbindingen. En in de luchtvaart zal het gebruik van zuinigere vliegtuigen, duurzamere brandstof (SAF) en andere CO2-vriendelijke ontwikkelingen ongetwijfeld ook doorzetten. Maar mensen zullen nooit stoppen met reizen.”
Theo: “Er zijn ook veel economieën afhankelijk van toerisme. Als het in die landen wegvalt, dan hebben we te maken met hele andere uitdagingen. Natuurlijk moet er wel iets gebeuren met het milieu, maar je kan niet op één sector de zwarte Piet leggen.”
Judith: “Ik ben natuurlijk ook heel erg benieuwd naar jouw achtergrond. Wie is Theo Hoving?”
Theo: “Ik ben een echte Drent en ben er ook niet zo snel weg te krijgen. Ik ben geboren in een klein dorpje vlakbij Emmen en woon nu in Meppel. Ik heb mijn vrouw, Debora, 39 jaar geleden ontmoet en zij is ook een echte Drent, geboren en getogen in Meppel. We hebben samen drie kinderen: Bastiaan, Ilona en Cynthia. Bastiaan woont samen met zijn vriendin en zoon Kjeld van vier zo’n 400 meter van ons vandaan en werkt ook bij Fadiro, waar hij de administratieve dienstverleningen voor klanten volledig verzorgt. Ilona heeft net samen met haar vriend een huis gekocht, ook in Meppel, en werkt als begeleider in de gehandicapte zorg. Ze is daar echt voor in de wieg gelegd, dat doet ze fantastisch. Cynthia woont met haar man, met wie ze in juni is getrouwd, en zoontje Milo ook in Meppel. Zij heeft in de stad een eigen beautysalon en dat doet ze heel erg goed. Wat mij als Drent typeert, is denk ik ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ en ik ben ook een aanpakker.”
Judith: “Volgens mij ben je ook heel nuchter, bescheiden en je zal jezelf niet snel op de voorgrond plaatsen, toch?
Theo: “Klopt, ik ben geen luidruchtig persoon. Ik ben niet zo van het van de daken schreeuwen hoe goed wij met Fadiro zijn, maar meer van: laten we maar gewoon ons werk doen, en dat moet ook goed gebeuren.”
Judith: “Als ik aan jouw familie en vrienden vraag wie Theo is, wat zeggen zij?”
Theo: “Dat ik een perfectionist ben. Ik heb bijvoorbeeld net een veranda aan ons huis gebouwd, dat doe ik dan liever bewust zelf want het moet goed worden gedaan.”
Judith: “Wat voor een opa ben je?”
Theo: “De kleinkinderen zijn drie dagen in de week bij ons, mijn vrouw past dan op ze, en dat is geweldig. Dat is denk ik ook wel het voordeel als je zo dichtbij elkaar woont, het gaat ons en de kinderen niet eens om Meppel, maar wel om het bij elkaar zijn en om het snel naar elkaar toe kunnen gaan. We zijn heel hecht met elkaar en daar geniet ik enorm van. Onze kinderen, aanhang en kleinkinderen komen bijna elke vrijdag bij ons eten. Dat is uiteraard geen verplichting, maar ze komen graag en dat is heel leuk.”
Judith: “Speelt perfectionisme en het dan maar zelf willen doen mee toen je met Fadiro begon, omdat je vond dat eerdere systemen niet goed in elkaar zaten?”
Theo: “Ik heb een administratieve achtergrond en heb vóór Fadiro onder andere op een groot
accountantskantoor gewerkt. Later ben ik parttime gaan werken bij een notariskantoor waar ik me onder meer bezighield met de automatisering van de administratie. We hebben het nu over de jaren ’80 en dat speelde destijds heel erg. Tijdens mijn werk op het notariskantoor ben ik parttime gaan werken op het reisbureau van Erik en Gerda Land in Zwolle, waar automatisering destijds ook in opkomst kwam. In die jaren heb ik de parttimebaan bij het notariskantoor verruild voor een baan bij een bedrijf in administratieve software voor het notariaat. Het systeem waarmee op het reisbureau vanaf het jaar 2000 werd gewerkt, deugde van geen kanten en deed niet wat het moest doen. Toen zijn we, Erik, Gerda, Paul Bokel (Toerkoop Reisbureau Bokel, red.) en ik, het zelf gaan ontwikkelen, iedereen had zijn eigen inbreng. Erik, Gerda en Paul zaten aan de voorkant en ik wist hoe het eraan de achterkant moest uitzien. Er zaten best veel overeenkomsten met mijn werk in het notariaat en de reissector. Bij zowel de verkoop van een huis als bij reizen is sprake van een dossier waarin administratieve taken worden vastgelegd. Met die gedachte en vanuit die basis hebben we BAS ontwikkeld. Niet eens met de gedachte om met Fadiro zo groot te worden zoals we nu zijn, maar meer als een handige, geautomatiseerde administratieve oplossing.”
Judith: “Je kan nu niet meer zeggen dat Fadiro met BAS kleinschalig is…”
Theo: “Haha, nee het is behoorlijk uit de hand gelopen. We hebben een pakket ontwikkeld dat doet wat het moet doen, en dat kregen veel reisbureaus snel door. Inmiddels gebruikt 90% van alle ANVR-reisbureaus BAS.”
Judith: “Er is dus nauwelijks concurrentie. Hoe daag je jezelf uit?”
Theo: “Ik moet hierbij de credits geven aan ons team, met z’n allen vinden we het hartstikke leuk om het pakket te onderhouden en uit te breiden. We zijn continu bezig om BAS te verbeteren en dat is megaleuk om te doen. Daar liggen ook onze kracht en passie, we zorgen ervoor dat we altijd actueel zijn en blijven. Maar ook zaken die ook bij jou passen, zoals de juridische teksten over de soort reizen, die moeten helemaal kloppen. Daarin ligt ook onze kracht.”
Judith: “Reageren jullie met BAS op de vraag vanuit de markt of bedenken jullie zelf ook oplossingen?”
Theo: “Beide. De administratie willen we steeds meer automatiseren. We hebben bijvoorbeeld onlangs een gesprek gehad met de Rabobank over een koppeling met BAS zodat data automatisch erin komt. Daar reageerde de bank enthousiast op en dat gaan we nu ook
bouwen. Dat scheelt de reisadviseur veel handelingen en hierdoor kan hij of zij zo efficiënt mogelijk werken. Er komen ook steeds meer ZRA’s die behoefte hebben aan administratieve ondersteuning, dat hebben we vorig jaar toegevoegd aan onze dienstverlening. Dit soort initiatieven komen vanuit onszelf. Natuurlijk staan we ook open voor verzoeken en wensen vanuit onze gebruikers. We ontzorgen de reisbureaus, maken het hen zo gemakkelijk mogelijk en er liggen genoeg uitdagingen.”
Ik ben een echte Drent en ben er ook niet zo snel weg te krijgen
Judith: “Dus je blijft voorlopig nog bij Fadiro werken?”
Theo: “Zeker, ik ben dan wel 62 jaar, maar ik vind het nog steeds veel te leuk om te doen. Op woensdag ‘werk’ ik thuis, maar dan is onze jongste kleinzoon bij ons en met hem spelen is dan misschien ietsjes leuker.”
Judith: “Wat is naast je werk en na je gezin jouw grootste passie?”
Theo: “Auto’s, maar ik moet eerlijk zeggen dat het de
laatste tijd wel minder wordt. Als kind speelde ik altijd met autootjes, later zette ik auto-bouwpakketten in elkaar en vanaf mijn zestiende had ik een eigen auto. Dat was een oude Kever, gekregen van de buren die ‘m al een aantal jaren ongebruikt op het erf had staan. Ik heb er veel in gereden rondom de woning van mijn ouders, dat kon toen nog.”
Judith: “Waarom is de hobby de laatste tijd iets minder geworden?”
Theo: “De meeste huidige moderne auto’s spreken mij minder aan. Maar rijden in onze cabrio, een Fiat 124 Spider, is wat mijn vrouw en ik graag doen. Ik ben lid van de club van dit type, waarvoor ik - hoe kan het bijna anders - de administratie en de website doe.”
Theo: “Heb je een echte hobby naast het werk?”
Judith: “Ik ben heel erg van het sporten, houd enorm van wielrennen. Ik zit ook in de disciplinaire Commissie van de Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie, maar ik heb nog geen zaak gehad. Als we op vakantie gaan, gaat de fiets altijd mee. Ik vind hardlopen ook leuk om te doen, maar dat is niet zo heel goed voor me omdat ik kamp met een blessure. Maar wandelen vind ik ook heerlijk. Ik houd enorm van het zoeken naar uitdagingen, ook op het sportieve vlak. Zo heb ik een keer toen ik nog jonger en fitter was, haha - een marathon gelopen, de Nijmeegse Vierdaagse gewandeld, maar Sander en ik hebben ook ooit heel spontaan bedacht om de Kilimanjaro in Tanzania te gaan beklimmen. We dachten dat we dat wel konden, het lukte ook, maar de hoogte en een buikgriep braken mij wel een beetje op.”
Theo: “Zo sportief ben ik niet, alhoewel ik wel veel heb
gefietst op de mountainbike. Die hangt nu aan de muur, en heel af en toe haal ik ‘m er van af. Maar tegenwoordig fiets ik vaker op de e-bike, zelfs weleens naar kantoor en dat is toch zo’n 30 kilometer.”
Op vakantie wil ik dingen doen en beleven: zo heb ik ooit de Kilimanjaro in Tanzania beklommen
Theo: “Zijn jullie vakanties na de komst van de kinderen veranderd?”
Judith: “Ja, vroeger gingen we op fietsvakantie richting de Mont Ventoux of de Alpe d’Huez, dat gaat nu even niet meer, los van de vraag of ik nu die berg nog wel op kom, haha Nu gaat de fiets dus wel mee en stap ik om de dag voor het ontbijt erop, fiets ik zo’n 40 kilometer en als ik terug ben gaan we verder met leuke dingen doen. Ik kan niet goed stilzitten. Je moet mij geen strandvakantie naar een all-inclusive resort aanbieden, daar word ik heel ongelukkig van.”
Theo: “Haha, kan je geen dagje op het strand zitten?”
Judith: “Een half dagje lukt nog wel, maar daarna moeten ik wel iets gaan doen. Ik wil de omgeving verkennen, wandelen, fietsen, culturele dingen zien, iets doen. Voor de geboorte van de kinderen hebben Sander en ik veel avontuurlijke reizen gemaakt, maar nu gaan we naar de camping in Frankrijk. En dat is ook heel erg leuk. We kiezen vaak kleinschalige campings uit in een mooie omgeving waar genoeg te beleven is.”
Theo: “We gaan binnenkort met de cabrio naar Denemarken en trekken dan rond om zoveel mogelijk te zien en te doen. We vinden een goed hotel met een lekker ontbijt wel belangrijk, maar je moet mijn vrouw en mij ook niet op één plek laten zetten. De wandelschoenen gaan ook altijd mee. Daarnaast gaan mijn vrouw en ik elk jaar op stedentrip, maar dat hebben we na corona nog niet opgepakt. We zijn vorig jaar wel met het hele team van Fadiro naar Lissabon geweest, dat was heel leuk. BAS bestond twintig jaar en dat was wel een stedentrip waard.”
Judith: “Daar heb je helemaal gelijk in. Ik houd ook van stedentrips, die maak ik vaak met vriendinnen. We gaan elk jaar naar een stad waar nog niemand is geweest, maar dat wordt wel steeds lastiger.”
Judith: “Welke vakantie is jou het meeste bijgebleven?”
Theo: “We zijn twee keer met onze kinderen naar Amerika geweest, daar hebben we met zeven personen
rondgereisd in een ruime vijftien personenbus. De eerste keer - toen we 25 jaar waren getrouwd - zijn we eerst een paar dagen in New York geweest en daarna doorgereden naar Florida en de tweede keer - toen we 30 jaar waren getrouwd - zijn we door Californië met onder meer San Francisco en Las Vegas gereden. Dat was geweldig. Tijdens de coronaperiode waren we 35 jaar getrouwd en wilden we eigenlijk weer met z’n allen op reis, maar dat is er door de pandemie nog niet van gekomen. Maar over twee jaar zijn we 40 jaar getrouwd en zijn we twee/ drie kleinkinderen rijker, het zal dan een ander soort reis worden, maar we gaan zeker weer iets leuks doen.”
Betrouwbaar partnership
loont
In een wereld die digitaal versnelt, blijft het eenvoudiger boeken van internationale treinreizen een belofte die de verschillende carriers samen nog moeten waarmaken. Ondertussen blijft NS International jouw spin in het web die alle eindjes aan elkaar knoopt. Met ons B-to-B team, Benerail en onze 24/7 klantenservice staan we altijd voor je klaar.
Caroline Bik, Accountmanager Leisure Travel
Stedentrips zijn de perfecte manier om kort en krachtig nieuwe culturen te ontdekken, lokale gerechten te proeven en jezelf onder te dompelen in een ander werelddeel. Of je nu kiest voor een klassieker of liever naar een verborgen parel gaat, er is een eindeloze variëteit aan steden wereldwijd die wachten om bezocht te worden.
DOOR: ARJEN LUTGENDORFF
Cartagena, Colombia. ©Gary C. Tognoni/Shutterstock.com.
Krakau, gelegen in het zuiden van Polen, is een stad die doordrenkt is van geschiedenis. Hoewel het ongeveer twaalf uur rijden is vanuit Nederland, is deze stad zeker de moeite waard voor wie de tijd heeft om een langere roadtrip te maken. Krakau staat bekend om zijn prachtige middeleeuwse oude stad, die op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat, evenals het indrukwekkende Wawel-kasteel dat uitkijkt over de stad. Daarnaast biedt de stad een breed scala aan musea, zoals het Oskar Schindler’s Factory Museum, dat de geschiedenis van de Holocaust vertelt vanuit een lokaal perspectief. Een ander belangrijk kenmerk van Krakau is de nabijheid van Auschwitz-Birkenau, het voormalige concentratiekamp dat nu een museum
en gedenkplaats is. Een bezoek aan deze plek is emotioneel en diepgaand, maar belangrijk voor het begrijpen van de geschiedenis van Europa. De stad zelf heeft een levendige sfeer, met gezellige cafés, straatartiesten en een drukke marktplaats. Krakau biedt zowel een rijke historische ervaring als een bruisend modern stadsleven.
Ljubljana is de hoofdstad van Slovenië en ligt op ongeveer twaalf tot veertien uur rijden van Nederland, afhankelijk van de route die je neemt. Voor veel reizigers is de weg ernaartoe al een avontuur, aangezien je door verschillende landen zoals Duitsland, Oostenrijk en Italië kunt rijden. Ljubljana zelf is een relatief kleine stad, maar zit vol
charme en heeft een uitstekend bewaard gebleven historisch centrum. De autovrije binnenstad van Ljubljana, met zijn geplaveide straten en bruggen over de Ljubljana-rivier, is een genot om te voet te verkennen. De stad biedt tal van gezellige cafés aan de rivier, waar je kunt genieten van Sloveense specialiteiten en lokale wijnen. Het kasteel van Ljubljana, dat hoog op een heuvel ligt, biedt een prachtig uitzicht over de stad en de omliggende bergen. Voor natuurliefhebbers is Ljubljana ook de ideale uitvalsbasis om de Sloveense Alpen te verkennen, of een bezoek te brengen aan het nabijgelegen Meer van Bled, dat bekendstaat om zijn sprookjesachtige eiland en kerk. Ljubljana is een verrassende bestemming die zowel culturele als natuurlijke hoogtepunten biedt.
Bilbao ligt in het noorden van Spanje, in het hart van de Baskische regio, en is een stad die een mix van traditionele en moderne elementen biedt. Het is ongeveer dertien uur rijden vanuit Nederland, maar de route voert je door prachtige landschappen, vooral als je ervoor kiest om door de Franse Pyreneeën te rijden. Bilbao is de laatste decennia sterk veranderd van een industriële havenstad naar een cultureel epicentrum, mede dankzij het beroemde Guggenheim Museum, ontworpen door Frank Gehry. Het Guggenheim Museum is een van de meest indrukwekkende architecturale prestaties van de moderne tijd, en de collectie binnenin is net zo indrukwekkend als het gebouw zelf. Buiten het museum vind je talloze sculpturen en kunstwerken die de omgeving tot een openluchtmuseum maken. Maar Bilbao heeft meer te bieden dan alleen het Guggenheim; de stad is ook beroemd om zijn Baskische keuken, vooral de pintxos (Baskische tapas) die je in elke bar kunt vinden. De oude stad, Casco Viejo, is charmant met zijn smalle straatjes, traditionele winkels en levendige markten. Bilbao biedt ook toegang tot de Baskische kust, waar je schilderachtige vissersdorpjes en ongerepte stranden kunt verkennen.
Hoewel veel mensen Marrakech bereiken per vliegtuig, biedt de trein een fantastische manier om deze stad te verkennen als onderdeel van een bredere reis door Marokko. De hogesnelheidstreinen van Marokko zijn modern en comfortabel, en verbinden de belangrijkste steden van het land, waaronder Casablanca, Rabat en Tanger, met Marrakech. Eenmaal in Marrakech word je direct ondergedompeld in de rijke cultuur en geschiedenis van deze betoverende stad. De oude medina van Marrakech is een labyrint van smalle straatjes vol winkels, markten en straatartiesten. Het beroemde plein Djemaa el Fna komt 's avonds tot leven met eetkraampjes, muzikanten en slangenbezweerders, wat een magische sfeer creëert. Bezoek ook de Majorelletuin, een serene plek vol exotische planten en helderblauwe gebouwen. Voor een adembenemend uitzicht over de stad en de omliggende bergen kun je een rit maken naar de top van het Atlasgebergte, dat op slechts een korte afstand van Marrakech ligt. De treinreis naar Marrakech biedt niet alleen de kans om deze iconische stad te verkennen, maar ook om meer van Marokko te ontdekken.
Kyoto, de voormalige keizerlijke hoofdstad van Japan, is een stad die doordrenkt is van geschiedenis en traditie. Hoewel Japan bekendstaat om zijn futuristische technologie en
steden zoals Tokyo, biedt Kyoto een blik op het oude Japan, met zijn duizenden tempels, weelderige tuinen en traditionele theehuizen. De beste manier om Kyoto te bereiken is per Shinkansen (hogesnelheidstrein), die je in slechts een paar uur van Tokyo naar Kyoto brengt. Een van de meest iconische bezienswaardigheden in Kyoto is het Kinkaku-ji, het Gouden Paviljoen, een schitterende tempel die weerspiegeld wordt in een serene vijver. Andere hoogtepunten zijn de Fushimi Inarischrijn met zijn duizenden rode torii-poorten, en de Arashiyama-bamboebossen, waar je kunt wandelen door de torenhoge bamboestengels. Kyoto biedt ook een culinaire ervaring, met gerechten zoals kaiseki (traditionele Japanse haute cuisine) en matcha-groene thee uit de nabijgelegen Ujiregio. De treinreis naar Kyoto is een hoogtepunt op zich, met prachtig uitzicht op het platteland van Japan en de kans om het beroemde Japanse punctualiteitssysteem te ervaren.
Hoewel Buenos Aires zelf niet per trein bereikbaar is vanuit Nederland, biedt deze bruisende hoofdstad van Argentinië wel toegang tot enkele van de meest spectaculaire treinreizen in ZuidAmerika. Een van de meest iconische treinreizen is de ‘Tren a las Nubes’ (Trein naar de Wolken), die vertrekt vanuit Salta, in het noordwesten van Argentinië. Deze trein voert je door het dramatische Andesgebergte, langs diepe kloven en over hoge viaducten, en biedt adembenemende uitzichten op het ruige landschap. Buenos Aires zelf is een stad vol contrasten, met brede boulevards en Europese architectuur die doen denken aan Parijs, maar ook met levendige wijken zoals La Boca, bekend om zijn kleurrijke huizen en tangodansers.
De stad heeft een rijk cultureel leven, met talloze theaters, musea en galeries. Breng een bezoek aan de beroemde begraafplaats van Recoleta, waar Eva Perón begraven ligt, of geniet van een traditionele Argentijnse asado (barbecue) in een van de vele restaurants. De stad is ook een ideale uitvalsbasis voor uitstapjes naar de nabijgelegen pampa’s en watervallen van Iguazú. Een stedentrip naar Buenos Aires biedt een fascinerende mix van cultuur, natuur en geschiedenis, en is een perfecte aanvulling op een langere reis door Argentinië.
Seoul is een van de meest dynamische en futuristische steden in Azië, met een mix van hypermoderne wolkenkrabbers en eeuwenoude tempels. De stad biedt een fascinerende blik op de snelle modernisering van Zuid-Korea, terwijl het traditionele elementen behoudt die diep geworteld zijn in de cultuur. Bezoek het Gyeongbokgungpaleis, waar je getuige kunt zijn van de traditionele wisseling van de wacht, of ontdek de hippe wijk Hongdae, bekend om zijn kunstgalerijen en nachtleven. Een van de unieke aspecten van Seoul is de combinatie van natuurlijke schoonheid en stedelijke ontwikkeling. Je kunt een wandeling maken op de Namsanberg, die midden in de stad ligt en een adembenemend uitzicht biedt over Seoul, of een bezoek brengen aan de nabijgelegen Bukhansanberg voor een pittige hike. Daarnaast is de Koreaanse keuken een van de grootste trekpleisters van de stad, met gerechten zoals bibimbap, bulgogi en het beroemde kimchi, dat in vrijwel elk gerecht wordt geserveerd. Seoul is gemakkelijk bereikbaar per directe vlucht vanuit Nederland, en biedt een stedentripervaring die het traditionele met het moderne combineert.
✔ Keuze uit
meer dan 40 steden
✔ Combinatie van lijndienst- en low cost vluchten
✔ Ook vertrek vanuit regionale luchthavens
✔ Ruim aanbod accommodaties uit eigen inkoop
Rio de Janeiro, de stad van samba, carnaval en adembenemende landschappen, is een van de meest iconische steden in Zuid-Amerika. Met directe vluchten vanuit Amsterdam is Rio relatief eenvoudig te bereiken, en eenmaal daar zul je versteld staan van de schoonheid van de stad. Van het wereldberoemde Christus de Verlosserbeeld tot de Suikerbroodberg, Rio biedt een ongeëvenaard uitzicht op zowel de stad als de omliggende stranden. Een van de hoogtepunten van een bezoek aan Rio is het verkennen van de levendige wijken zoals Santa Teresa, met zijn geplaveide straten en bohemien sfeer, en Lapa, waar je de hele nacht kunt dansen op de ritmes van samba. Rio's stranden, zoals Copacabana en Ipanema, zijn wereldberoemd, en een dag aan het strand is een essentieel onderdeel van elke stedentrip naar deze stad. Naast cultuur en natuur biedt Rio ook een rijk culinair landschap, met gerechten zoals feijoada (een traditionele bonenstoofpot) en tal van verse vruchtensappen en tropische vruchten. Rio de Janeiro is een stad die energie uitstraalt, en die perfect is voor een stedentrip vol avontuur, zon en muziek.
Vancouver, gelegen aan de westkust van Canada, is een stad die natuur en stedelijke luxe naadloos met elkaar verbindt. Omringd door bergen en oceaan, biedt Vancouver zowel de drukte van een kosmopolitische stad als de rust van de
natuur. Met directe vluchten vanuit Nederland kun je in ongeveer negen uur vliegen in deze adembenemende stad aankomen. Stanley Park, een van de grootste stadsparken ter wereld, biedt kilometers aan wandel- en fietspaden die langs de kustlijn slingeren, met uitzicht op de skyline van de stad en de omliggende bergen. Vancouver heeft ook een bruisende culinaire scene, met een grote nadruk op zeevruchten, vooral in de wijk Granville Island, waar je verse producten en ambachtelijke markten kunt vinden. De nabijheid van Vancouver tot wereldberoemde skigebieden zoals Whistler en de prachtige eilanden van de Canadese Pacific maakt het een veelzijdige bestemming. Of je nu wilt hiken, skiën, kajakken of gewoon genieten van het stadsleven, Vancouver biedt een perfecte balans tussen natuur en cultuur.
Cartagena, gelegen aan de Caribische kust van Colombia, is een stad die bekend staat om zijn kleurrijke koloniale architectuur en levendige sfeer. De oude binnenstad, die op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat, is een labyrint van geplaveide straatjes, omringd door kleurrijke huizen en gezellige pleinen. Cartagena is een stad vol geschiedenis, met talloze forten en kerken die dateren uit de tijd van de Spaanse kolonisatie. Een van de hoogtepunten van een bezoek aan Cartagena is het verkennen van de omliggende eilanden, zoals de Rosario-eilanden, waar je kunt snorkelen en duiken in kristalhelder water. De stad biedt ook een rijk culinair landschap, met
Marrakech, Marokko. ©danm12/Shutterstock.com.
Reykjavik. ©melissamn/Shutterstock.com.
een mix van Caribische en Colombiaanse smaken. Cartagena is een ideale bestemming voor wie op zoek is naar een stedentrip vol zon, zee en cultuur, ver weg van de drukte van de grote toeristische hotspots.
Perth, gelegen aan de westkust van Australië, is een stad die vaak wordt overschaduwd door Sydney en Melbourne, maar het verdient zeker een plek op je bucketlist. Met directe vluchten vanuit Europa biedt Perth een unieke combinatie van stedelijke verfijning en natuurlijke schoonheid. De stad ligt aan de Swan River en heeft een ontspannen sfeer, met tal van groene parken en stranden binnen handbereik. Kings Park biedt een prachtig uitzicht over de stad en de rivier, en is een ideale plek om te wandelen of te picknicken. Voor wie geïnteresseerd is in de Australische wijncultuur, ligt de Swan Valley, een van de oudste wijnregio's van Australië, op korte afstand van Perth. De nabijgelegen stranden, zoals Cottesloe Beach, bieden de perfecte plek om te ontspannen en te genieten van de zonsondergang. Daarnaast is Perth de toegangspoort tot de natuurlijke wonderen van West-Australië, zoals het Ningaloo Reef en de Pinnacles Desert. Of je nu houdt van avontuur of liever ontspant, Perth biedt een stedentripervaring die je niet snel zult vergeten.
Austin, de hoofdstad van Texas, is een van de snelst groeiende steden in de Verenigde Staten en staat bekend als de "Live Music Capital of the World." Het is een stad vol energie en creativiteit, met een levendige muziekscene die bijna elke avond liveoptredens biedt in bars, theaters en concertzalen. Elk jaar vindt het beroemde South by Southwest (SXSW) festival hier plaats, waar technologie, muziek en film samenkomen. Naast muziek staat Austin bekend om zijn foodtrucks, barbecuerestaurants en Tex-Mex-gerechten.
Een bezoek aan Franklin Barbecue, een van de bekendste barbecuerestaurants in de VS, is een must voor vleesliefhebbers. De stad heeft ook een opkomende tech-industrie en wordt vaak het "Silicon Hills" genoemd vanwege de vele startups die er zijn gevestigd. Maar Austin heeft meer te bieden dan alleen cultuur en technologie. Voor natuurliefhebbers is het uitgestrekte Zilker Park een geweldige plek om te wandelen of fietsen, en de nabijgelegen Barton Springs Pool is perfect voor een verfrissende duik. Daarnaast kun je op korte afstand van de stad een kajaktocht maken op Lady Bird Lake of de uitgestrekte Texas Hill Country verkennen.
Reykjavík, de hoofdstad van IJsland, is een bestemming die perfect is voor reizigers die de ruige natuur en avontuurlijke activiteiten willen combineren met een stedentrip. Hoewel Reykjavík een compacte stad is, biedt het een levendige cultuur, een bloeiende kunstscene en een verrassend divers culinair landschap. De stad is gemakkelijk te bereiken met directe vluchten vanuit Nederland, en eenmaal daar biedt Reykjavík een uitstekende uitvalsbasis om de indrukwekkende natuur van IJsland te verkennen. In de stad zelf kun je genieten van moderne architectuur, zoals het opvallende Harpa Concert Hall, of een bezoek brengen aan de iconische Hallgrímskirkja, de grootste kerk van IJsland, waar je een panoramisch uitzicht hebt over de stad. Wandel door de kleurrijke straatjes van het centrum, bezoek de lokale markten en ontdek de IJslandse kunst in musea zoals het Nationaal Museum van IJsland. Maar wat Reykjavík echt uniek maakt, is de nabijheid van enkele van de meest spectaculaire natuurwonderen ter wereld. Vanuit de stad kun je dagtochten maken naar adembenemende locaties zoals de Blue Lagoon, de Golden Circle (met bezienswaardigheden zoals de Gullfoss-waterval en het Geysir-geothermische gebied), en de Thingvellir-nationale park. In de wintermaanden is Reykjavík ook een van de beste plekken ter wereld om het noorderlicht te zien. Reykjavík biedt een bijzondere combinatie van moderne cultuur en ongerepte natuur, waardoor het een unieke bestemming is voor een stedentrip. Het is de perfecte stad voor wie de drukte van grote wereldsteden wil inruilen voor de rust en schoonheid van het hoge noorden.
De Aruba Global Travel Conference werd medio september gehouden; een week waarbij het One happy island nieuwe strategieën presenteerde om vol in te zetten op regeneratief toerisme.
DOOR: DENNIS DE GROOT
Een zeer nobel streven waarbij de lokale bevolking en het behoud van de flora en fauna op het eiland voor toekomstige generaties centraal staat. Tirso Tromp (Area Director Europe bij de Aruba Tourism Authority en verantwoordelijk voor de Europese markt) vertelt.
Hoe gaat het op dit moment met het toerisme op Aruba en dan met name vanuit Nederland?
“Vanuit Nederland zien we dat het aantal bezoekers nagenoeg gelijk blijft. Na de pandemie zagen we een enorme stijging. Ook omdat wij samen met Bonaire en Curaçao de enige verre bestemmingen waren waar iedereen naartoe kon gaan. Dat is inmiddels voorbij. Dat neemt niet weg dat Nederland een stabiele markt is en blijft.”
Kan je ons bijpraten over de nieuwe accommodaties op het eiland?
“Er komen drie hotels bij: het St. Regis Aruba Resort van de Marriott Group, waarvan de opening voor januari 2025 gepland staat. Daarnaast komt Iberostar met een nieuw concept, de Joja, een accommodatie gericht op de adults-only markt. Dit hotel opent met 240 kamers aan Eagle Beach. Het is een heel uniek product waar we heel enthousiast over zijn. Het is in Europa en zeker ook in Nederland een bekend merk en dat is voor ons erg fijn. Aan de andere kant van Aruba komt in San Nicolas het vijfsterrenhotel Secrets Baby Beach Aruba. Het hotel heeft een all inclusive-formule en is eveneens adults-only. Hierdoor zie je dat het eiland zich steeds meer op een volwassen publiek richt, al zijn er nog steeds talloze goede gezinsvriendelijke hotels op Aruba. Divi en Tamarijn, beide all inclusive en bekend in Nederland bijvoorbeeld. Op Palm Beach staan het Hyatt Regency en het Holiday Inn hotel en beiden beschikken over kidsclubs. Vlakbij Palm Beach, op loopafstand van het strand, vind je het kleinschalige
en volledig gerenoveerde Courtyard Aruba Resort met eveneens een hele leuke kidsclub.”
Wat is er bij Iberostar Tierra del Sol gaande?
“Iberostar heeft Tierra del Sol en daarmee de golfbaan overgenomen. Rondom de baan vind je allerlei villa’s. De hotelgroep heeft nog de mogelijkheid om op het terrein een Iberostar resort te bouwen. Indien dit plaatsvindt zal het om een resort met 200 kamers gaan.”
Aruba heeft na de pandemie in 2023 een recordaantal toeristen verwelkomd. Kun je wat meer vertellen over de huidige trends en verwachtingen?
“In 2023 zat het eiland op een record van ongeveer 1,2 miljoen toeristen wereldwijd. Daarvan kwam bijna 900.000 uit Noord-Amerika. Vanuit Nederland noteren wij altijd een gemiddelde van ongeveer 40.000 bezoekers. In het piekjaar, 2022, verwelkomden wij iets meer dan 46.000 toeristen”
Hoeveel toeristen wil Aruba idealiter ongeveer ontvangen?
“Met de komst van nieuwe hotels krijg je nieuwe inventarissen. Tegelijkertijd wordt volop ingezet op het bevorderen van het kwaliteitstoerisme om ervoor te zorgen dat het eiland voldoende inkomsten binnenkrijgt zonder dat dit ten koste gaat van de natuur en de infrastructuur. Ons target ligt daarom rond de 1,4 miljoen toeristen per jaar wereldwijd. Zo blijft het voor de hotels ook behapbaar en kunnen zij topservice blijven leveren. Wat Nederland betreft is het natuurlijk zo dat wij alle vluchten delen, zoals bijvoorbeeld de KLM-vlucht, die wij delen met Bonaire. De TUI-vlucht delen wij met Curaçao. Voor ons is het van belang om binnen de huidige vluchtcapaciteit meer stoelen te verkrijgen. Dan zouden wij vanuit Nederland groei kunnen realiseren.”
Zijn er qua airlift mogelijkheden om te groeien?
Of zijn er extra vluchten vanuit Amerika nodig in 2025, 2026 om de aantallen te verhogen?
“We kijken met betrekking tot nieuwe vluchten met name naar Zuid-Amerika. Daar valt nog groei te behalen. Vanuit Europa wordt het wat lastiger, omdat we op korte termijn geen nieuwe vluchten zullen krijgen, maar vanuit Zuid-Amerika wel. Zo is er vanaf december een rechtstreekse vlucht vanuit São Paulo naar Aruba en sinds vorig jaar november ook vanuit Lima. Daar willen wij vanuit Europa meer op inspelen door combinatiereizen te promoten. Het idee is dat je eerst een rondreis door bijvoorbeeld Peru maakt om je vakantie daarna heerlijk op het strand van Aruba af te sluiten.”
Het budget van de Aruba Tourism Authority is afkomstig uit de kamerbelasting die toeristen aan de hotels afdragen. In hoeverre heeft een mogelijk lagere bezetting doordat er meer hotels zijn invloed op de strategie?
“Het heeft geen invloed op de strategie, omdat wij kwaliteit boven kwantiteit verkiezen. Ons marketingbudget komt inderdaad uit de kamerbelasting en dat is een percentage van het tarief per kamer. We zien in de laatste drie jaar dat de gemiddelde tarieven flink zijn gestegen. De hotels geven ook aan dat zij zich met hun strategie op de ADR (Average Daily Rate) richten. Dus zolang het tarief goed is haal je met een lagere bezetting alsnog je omzettarget. Een redelijk goede bezettingsgraad zorgt er al voor dat de strategie niet hoeft te veranderen.”
Dan iets heel anders: Er zijn protesten door lokalen geweest. Hoe gaan jullie hiermee om?
“Door vooral te luisteren. Toen wij in 2011 werden opgericht waren wij een DMO (Destination Marketing Organisation) met als voornaamste doel om marketingactiviteiten in het buitenland te ontplooien en zoveel mogelijk mensen naar het eiland te krijgen. We zijn inmiddels een DMMO (Destination Marketing en Management Organisation) geworden en onze rol is niet alleen om meer mensen op het eiland te krijgen, maar ook goed in kaart te brengen hoe wij de juiste balans tussen de leefbaarheid op het eiland en het bevorderen van kwaliteitstoerisme kunnen vinden. Dat betekent dat we ook in gesprek gaan met de lokale bevolking, want het is wel belangrijk dat, zoals we in het Papiaments zeggen, ‘Un Aruba dushi pa biba, ta un Aruba dushi pa bishita’ is. Dat als mensen hier goed wonen, het ook fijn is om op bezoek te komen. Daarom hebben we dit jaar een heel groot onderzoek gedaan onder de lokale bevolking waarbij we het lokale sentiment goed in kaart hebben gebracht en gevraagd hebben welk effect het toerisme op mensen heeft. Daaruit blijkt dat mensen over het algemeen nog steeds positief tegenover het toerisme staan, mede omdat zij vaak direct of indirect bij het toerisme op Aruba betrokken zijn. Uiteraard wel met de vraag hoe we de balans goed kunnen bewaken en wat wij als organisatie doen m.b.t. de nieuwe hotels en programma’s die gericht zijn op het bevorderen van duurzaam toerisme. Voor dat laatste zijn wij een strategisch partnerschap aangegaan met de Aruba Conservation Foundation.
Zij begeleiden ons in het communicatieproces omtrent het behoud van de flora en fauna op het eiland. Het voornaamste is dat wij altijd de dialoog met mensen aangaan en dat wij blijven luisteren. Aruba is een klein eiland dus het is van belang dat wij met iedereen goed samenwerken.”
Welke specifieke maatregelen heeft Aruba getroffen met betrekking tot duurzaamheid? We hebben deze week gehoord dat regeneratief toerisme een belangrijke pijler is. Dat betekent dat je weer een nieuwe stap op het gebied van duurzaamheid zet.
Hoe ontwikkelt zich dit en hoe gaan jullie hiermee om op de langere termijn?
“Het is een partnership, iedereen heeft zijn eigen rol. De overheid met wetgeving en handhaving en de privésector die ook allerlei duurzame processen moet doorvoeren in hun businessmodellen. Denk aan inzetten op duurzame energie, zonnepanelen, recycling, geen wegwerpplastic gebruiken et cetera. Vanuit de ATA proberen we dat ook te stimuleren door daar veel meer aandacht aan te geven. Vervolgens is het ook belangrijk om goede initiatieven te erkennen en te ondersteunen. Hier zullen we ook meer over communiceren, omdat de consument wil weten wat wij aan duurzaamheid doen. Door ons partnership met de Aruba Conservation Foundation worden meer workshops en trainingen op scholen gegeven. Bewustwording is en blijft heel belangrijk.”
Hoe zit het met de betaalbaarheid van het eiland?
“Wie naar Aruba op vakantie wil, moet wel wat te besteden hebben. Op Aruba is de levensstandaard in vergelijking met andere soortgelijke bestemming ook relatief hoog. Het voordeel daarvan is dat het eiland veilig is. Er is bijna geen werkloosheid. Alles is goed geregeld en in dat opzicht vergelijkbaar met Nederland. Iedereen heeft een goede ziektekostenverzekering. Het onderwijs is goed geregeld en dat kost ook wat. Daarnaast worden veel producten geïmporteerd en veel dingen zijn wereldwijd duurder geworden. Dat heeft ook effect op ons eiland. Dat neemt niet weg dat Aruba met een veelzijdig accommodatie-aanbod wel degelijk diverse doelgroepen aanspreekt. Zo zijn vakantiehuizen, appartementen en villa’s soms de helft van een hotelprijs. Spotgoedkoop zal Aruba echter niet worden, omdat we de goede infrastructuur, het hoge serviceniveau en de goede levensstandaard op het eiland vast willen houden.”
Waar zie jij de grootste groeimogelijkheden voor Aruba en dan met name voor de Nederlandse markt?
“Iedereen kent Aruba als zon-, zee- en strandbestemming, maar we hebben veel meer te bieden. Daar zetten wij met onze nichemarketingstrategie al een tijd op in. Dit doen wij op verschillende vlakken, onder meer door goede
content creatormarketing waarbij wij met mensen samenwerken die in een bepaald segment en een bepaalde niche de juiste doelgroep weten aan te spreken. Zo zetten wij volop in op twee belangrijke niches, culinair en wellness, omdat wij zien dat hier een bovengemiddelde interesse voor is en wij ons hiermee kunnen onderscheiden. Bij wellness draait het overigens niet alleen om een massage op het strand of een yogasessie, maar ook om eenwording met de natuur waar steeds meer mensen behoefte aan hebben, evenals het veelzijdige aanbod aan sportieve activiteiten voor mensen die tijdens hun vakantie graag actief bezig zijn. Daar hoort gezond eten ook bij en dat kan ook volop op Aruba. Op het eiland vind je steeds meer vegetarische en plantaardige restaurants of restaurants die hun menu met vegetarische en veganistische gerechten hebben verrijkt. Daarnaast beschikt het eiland over steeds meer fine dining en chefs table restaurants waar je op hoog niveau van culinaire hoogstandjes geniet. Hiermee kunnen wij vanuit Nederland ook meer groei realiseren en de juiste doelgroep bereiken.”
“ECHT
- TRAVEL COUNSELLOR
MADELON GESTART IN 2020
Scan de QR-code voor meer informatie
Het ANVR-congres vindt van 13 tot en met 17 november plaats in Oman. Van Thijs van der Wijk van Hubby Esim, die alle congresgangers een gratis Esim aanbiedt tijdens het verblijf in Oman, kregen wij een leuke tip voor wie al
DOOR: ARJEN LUTGENDORFF
Of je nu wel of niet meegaat of nog twijfelt, de tip van Thijs is een absolute aanrader. Luister naar de aflevering van ‘De Grote Podcastlas’ over het sultanaat.
De Grote Podcastlas
De Grote Podcastlas is de grootste aardrijkskundige podcast van Nederland. Elke week behandelen sociaalgeografen Max Gerritsen, Hugo Noordman en Leon Boelens een ander land op alle facetten. Het is in ‘De Grote Podcastlas’ ook al over Oman gegaan. Ga naar grotepodcastlas.nl/aflevering/oman om de aflevering te beluisteren of ga naar je favoriete app en zoek op ‘De Grote Podcastlas’.
Win het boek
Win ‘De wereld: het boek’, het perfecte cadeau voor wereldreizigers! Wat moet je doen om te winnen? Geef ons het antwoord op de vraag: Over welke Nederlandse bondscoach was van een nationaal team van Oman hebben de podcastmakers het? Mail je antwoord naar redactie@travelpro.nl. Wil je vriend worden van ‘De Grote Podcastlas’? Scan dan de QR-code.
In de podcast gaan Max, Hugo en Leon in op de mensen, de geschiedenis en de politiek van een land. Daarnaast bespreken ze de natuur, economie en toerisme en tot slot de kunst, muziek, keuken en sport.
De Grote Podcastlas wordt opgenomen in de minihuiskamerstudio in Utrecht. De eindmontage wordt gedaan door Jonas van Impe.
Het perfecte cadeau voor wereldreizigers
Naast de podcast hebben de makers van ‘De Grote Podcastlas’ in samenwerking met De Speld het boek ‘De Wereld: het boek’ geschreven, uitgegeven door Unieboek | Het Spectrum. Laat je meevoeren op een wereldreis vol wetenswaardigheden over de natuur, het klimaat, de wereldbevolking en meer van dat soort randzaken. De wereld: het boek is met afstand het beste boek om nooit te mogen gebruiken bij een eindexamen aardrijkskunde. Het is niet alleen het perfecte cadeau voor wereldreizigers, maar ook het ultieme koffietafelboek voor iedereen die een koffietafel op de wc heeft.
Stof tot nadenken? De wereld: het boek bevat een objectieve recensie van elke vlag ter wereld. Daarnaast staat er in het boek alles wat je altijd al had willen weten over de inwoners van elk land, bedekt met de mantel der liefde, gevolgd door harde en nietsontziende feiten over de natuur. Een must-have voor iedereen die op de wereld leeft.
Voor wie nog niet bekend is met De Speld. De Speld brengt al meer dan vijftien jaar betrouwbaar nieuws en is het grootste satirische platform van het land. Naast actuele satire, schrijven de redacteuren van De Speld ook beschouwende boeken, zoals over de Nederlandse geschiedenis (Nederland: het boek) en over de toekomst (De toekomst: het boek). In 2022 verscheen bij Spectrum De Speld Sport winnende WK-gids, over het WK Voetbal in Qatar.
Je dagen vullen zich vanzelf in het schitterende landschap van deze Portugese eilandengroep.
Een bestemming voor op je bucketlist
Zoek je zon, zee, én geweldige natuur? Dan zit je goed op de Azoren! Deze Portugese archipel wordt ook wel ‘het Hawaï van Europa’ genoemd en heeft vier seizoenen per jaar voor elk wat wils. Prachtige natuurparken bezoeken, walvissen spotten of sporten in de natuur: het kan allemaal op de Azoren.
Voor de actieve natuurliefhebber
Sportieve natuurliefhebbers komen aan hun trekken op de Azoren. De vele grotten, watervallen en warmwaterbronnen maken een bezoek aan deze eilandengroep onvergetelijk. Ontdek smaragdgroene lagunes, kleurrijke bloemenvelden, authentieke dorpjes en spot walvissen en dolfijnen. Wandel of fiets langs de grillige kustlijn en over de heuvels tussen de wijngaarden. Zin om te surfen of duiken? De wateren van het eiland Santa María zijn zeer geschikt voor deze en andere watersporten.
Het hele jaar door lekker weer
De Azoren liggen midden in de Atlantische Oceaan en staan bekend om het heerlijke klimaat. Hoewel de eilandengroep regenachtig kan zijn door de continue invloed van hogedrukgebieden boven de oceaan en effecten van koude poolwind en warme tropische wind,
is de temperatuur verbazingwekkend constant en het hele jaar door erg aangenaam. De eilanden hebben een zeeklimaat, met een vrij hoge vochtigheidsgraad en vaak licht bewolkte luchten.
Anders dan Madeira
In tegenstelling tot het oostelijker gelegen Madeira vind je op de Azoren geen subtropische plaatjes. Hier domineert een vulkanisch landschap met grotten en kratermeren. De prachtige bergtoppen lenen zich uitstekend voor de sportievelingen. Omdat de Azoren wat minder toeristisch zijn, geniet je hier volop van het rustige eilandleven.
Ponta Delgada
Op São Miguel, het grootste eiland van de Azoren, ligt Ponta Delgada. In deze stad kun je je tussen de witgekalkte herenhuizen, fraaie pleinen en eeuwenoude kerken eindeloos vergapen aan de architectuur. Ook vind je er een lagune, thermen en warmwaterbronnen.
“Zolang ik er plezier in heb, blijf ik doorgaan”, aldus Ab Polak, eigenaar van van NOVA Tours, een van de oudste reisbureaus van Nederland en vandaag de dag groot in consolidating. Zijn reisbedrijf, dat hij overnam van zijn schoonvader, bestaat al sinds 1969 en heeft vestigingen in Amsterdam en Amstelveen.
DOOR: ARJEN LUTGENDORFF
Ab groeide op in Amsterdam-Oost. “Vanaf het balkon keken we op de Amstel en zolang ik mij kan herinneren ga ik al naar Ajax. Ik heb nog steeds een seizoenkaart en ga naar de wedstrijden met mijn broer. Een klantenkring heb ik er niet. Ajax is privé en dat houd ik graag gescheiden van het zakelijke.”
Hoe is NOVA begonnen?
“Mijn schoonvader startte NOVA en mijn vrouw werkte er ook. Tijdens mijn studie wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam hielp ik er al mee. Soms een dag, twee dagen, drie dagen, het werd steeds meer. Op een gegeven moment heb ik besloten helemaal over te stappen en ben ik het reisbureau gaan runnen. Dan heb je het over de jaren ‘80 van de vorige eeuw.”
Heeft het altijd NOVA geheten? En waar bevond het reisbureau van je schoonvader zich?
“Ja, het heeft altijd NOVA geheten en hij begon met het reisbureau in de Oosterparkstraat in Amsterdam, waar zich nog steeds een vestiging van ons bevindt.”
Wat deed je precies voordat je fulltime aan de slag ging bij het reisbureau?
“Ik werkte met computers bij SARA, Stichting Academisch Rekencentrum Amsterdam. Er waren daar veel psychologen die allemaal testen moesten afnemen en wij konden statistisch bepaalde gegevens dan voor ze berekenen. Heel ander werk.”
‘‘
Als de som al is opgelost, is die niet meer interessant
Ben je opgegroeid in een reislustig gezin?
“We gingen wel naar Italië en dergelijke, dus niet dat er continu heen en weer werd gereisd. Er was wel familie die ook in andere landen woonde, daar ging ik wel eens naartoe. Maar het reizen kwam echt via de schoonfamilie.”
Wat voor vakanties maak je zelf graag?
"Nou, ik ga binnenkort naar New York waar mijn dochter woont. Onze vakanties gaan meestal op familiebezoek. Voor het werk komen we ook op veel verschillende bestemmingen.”
Je hebt twee dochters. Gaan zij de onderneming overnemen in de toekomst?
“Eén zit er dus in Amerika, in New York. Die zit in de fintech. De andere zit in de medicijnen, dus die zijn
niet altijd van plan om de reiswereld in te gaan. Nee, als het overgaat, dan gaat het naar Sandra Garib. Zij is sinds 1998 in dienst.”
Is zij de medewerkster die je het langst in dienst hebt?
“Nee, er werkt ook iemand in Amsterdam-Zuidoost en die is zelfs nog langer in dienst. We hebben een aantal mensen die al behoorlijk lang bij NOVA werken en we hebben een nieuwe lichting. We hebben medewerkers die al lang bij NOVA werken, maar ook een nieuwe lichting. En tegenwoordig is het ook niet zo dat mensen meer dan 20 of 25 jaar bij een bedrijf blijven. Dat was vroeger nog wel het geval.”
Er is veel discussie over hoe interessant de reissector is om in te werken. Hoe bekijk jij dat?
“Ik denk dat de reissector heel interessant is. Er automatiseert veel en er zijn allerlei zaken die veranderen. De reissector is niet een wereld waarin je elke dag van tevoren weet wat er gaat gebeuren.”
Maar, je zou de jeugd wel aanmoedigen om in de reissector te gaan werken?
“Ja, want het is heel afwisselend. Je hebt de commerciële kant, je hebt IT, denk aan de ontwikkelingen op het gebied van NDC. Het traditionele baliewerk is wezenlijk veranderd . De informatievoorziening is gewijzigd, omdat de klant via internet al over de nodige informatie beschikt.”
Computers/IT hebben jouw interesse. Ben je een computernerd?
“Als ik niet in de reissector was beland, was ik misschien wel een computernerd geworden. Al zijn er nog zoveel ontwikkelingen, bepaalde zaken, zoals de wijze van denken, de wijze waarin programma's gemaakt zijn, dat spreekt me aan. Dus ik kan makkelijk overschakelen als er nieuwe systemen zijn, omdat ik er voor opensta.
Hoe werkt NDC wat jou betreft, naar tevredenheid?
“We hebben nu een systeem gemaakt waarin zowel de gegevens uit de GDS'en als uit de NDC van de airlines samenstromen. De reisbureaus die van onze consolidating-services gebruikmaken kunnen bijvoorbeeld gemakkelijk zien aan de logo’s of een tarief uit het GDS of NDC komt, en er zijn veel andere variabelen te filteren.”
Dat klinkt erg enthousiast als ik het vergelijk met andere reacties die ik weleens hoor.
“Wat ik jammer vind in de automatisering is dat het de bedoeling was dat het een taal, een softwarepakket zou worden, maar dat iedereen op een ander niveau bezig is. Sommige dingen kunnen wel bij de ene airline en niet bij de andere airline. Dit kan wel, dat kan niet, dit kan wel, dit kan niet, dat zorgt ervoor dat je zelf meer moet gaan bouwen. Onze klanten moeten niet worden geconfronteerd met allemaal ingewikkelde zaken. De ontwikkelingen gaan snel, maar niet elke airline is even snel met het doorvoeren van die veranderingen. Ik kan
het me wel voorstellen dat er reisprofessionals zijn die zich ergeren aan hoe het vandaag de dag werkt. Vroeger had je natuurlijk alleen de GDS’en, alle informatie in een systeem. Wij kunnen via onze B2B Booking Engine ook weer regelen dat alle noodzakelijke informatie via een verbinding beschikbaar is. "Daarnaast kunnen we de Booking Engine ook per reisbureau personaliseren, aanpassen aan de wens van het reisbureau.”
Wat zijn de specialiteiten van NOVA?
“Als het gaat om onze consolidatie-activiteiten zijn onze randvoorwaarden meer dan voldoende. Onze IT is echt top en we hebben de tarieven. Wat ons, als consolidator echt onderscheidt, is de service en de kennis en ervaring van de mensen. Dat zijn de mensen die al tien, vijftien jaar in IATA werken en wij zijn groot genoeg zodat we alles kunnen bieden en per klant weten wat de voorkeuren zijn, zodat we kunnen meedenken. Het is dus niet alleen tickets printen, maar echt meedenken en kijken hoe we wensen kunnen realiseren. Wat voor tarieven kunnen worden gebruikt. Mocht er iets fout zijn gegaan bij een bij ons onze aangesloten reisbureaus dan proberen wij in samenspraak met de airline een redelijke oplossing te vinden. Kortom, het echt begeleiden. De reisbureaus mogen ook zo vaak bellen als ze willen. Wij gaan niet bijhouden hoe vaak je belt of hoeveel vragen je stelt. Het is het ontzorgen van de IATA-technische zaken voor het reisbureau. We moedigen altijd aan om geen terughoudendheid te hebben om ons te bellen.”
Hoe volg je de ontwikkelingen in de reissector? Je zit al heel lang in de sector. Kan het je nog boeien? “Er verandert veel. NOVA is totaal niet meer het bedrijf dat het tien, twintig, 50 jaar geleden was. Je moet ook wel de ontwikkelingen blijven volgen. Er zijn
ontwikkelingen op vele gebieden, en niet alleen op ITgebied. Dus ja, dan vind ik het wel interessant om bij te houden. Als je toch je vak doet, moet je op de hoogte zijn van wat er gebeurt.”
Maar je zou kunnen stoppen?
Dat klopt, maar ik heb er gewoon plezier in om te werken. Er heerst een goede sfeer bij NOVA, de mensen kennen elkaar al lang, het contact met de reisbureaus is goed, dus ik doe het met plezier.”
Hoe zit het met het verhaal van Ebookers?
“Wij zijn op een gegeven moment benaderd door Ebookers. Zij namen NOVA over, waarop ik Ebookers heb opgezet in Nederland. Dat was écht in de begintijd van internet. Zoals altijd met investeerders wilden ze snel een groot marktaandeel hebben in Europa. Ze waren dan ook in meerdere landen in Europa actief. Overigens ging het destijds meer om marktaandeel, winst was minder van belang. Op een gegeven moment liepen de boekingen via Ebookers erg goed. Vanuit Ebookers kwam het nieuws dat ze de NOVA-tak wilden verkopen. Daarop heb ik gezegd: ‘Dan ga ik de NOVA terugkopen. Nog voordat Ebookers zich terugtrok naar Engeland, heb ik NOVA weer van ze overgenomen. Later hebben ze Ebookers aan Expedia verkocht en daarmee flink gecasht.”
Klinkt als een spannende film: in het begin van internet meegaan in het opzetten van een Europese boekingssite, geleid door een Indische zakenman. “Ja, wij moesten echt kijken naar wat we wel en niet deden en hoe we mensen op onze website moesten krijgen. Er waren natuurlijk qua techniek dingen niet mogelijk.”
Jij deed ook de marketing van Ebookers in Nederland?
“Ebookers Nederland viel onder NOVA, het was eigenlijk de tak die de internetboekingen deed. Het was een hele opwindende, leuke en interessante tijd, omdat we in meerdere landen tegelijkertijd bezig waren. We hadden interessante vergaderingen met tien, vijftien mensen tegelijkertijd. We waren continu aan het kijken wat we met de technologie konden. Ebookers liep ontzettend goed, op een gegeven moment werkten we in Nederland met 40 tot 50 man.”
Hoe kwamen ze eigenlijk bij jou terecht?
“Ze wilden samenwerken met een bedrijf dat dé tarieven had én goede contacten met de airlines. Het bedrijf moest gezond zijn, ze moesten vertrouwen hebben in het management en er moest voldoende IT-kennis zijn. Op een gegeven moment hebben ze contact opgenomen en zo is de samenwerking van start gegaan.”
Gingen jullie online de concurrentie aan met de grote bekende bedrijven, zoals TUI en Thomas Cook?
“Wij gingen online, maar de huidige grote online reisbedrijven waren toen nog niet online. De airlines waren er wel mee bezig. Wij waren niet met concurrentie bezig, maar met de vraag hoe mensen gerust thuis konden boeken.”
Je bent van een reisorganisatie naar een OTA uiteindelijk weer naar een reisorganisatie gegaan.
“Onze reisorganisatie is natuurlijk voor een groot gedeelte ook online, onze booking engines worden goed gebruikt. Tevens hebben we nog steeds twee ‘ouderwetse’ reisbureaus. Mensen vinden het ook prettig dat ze binnen kunnen lopen. Ook tijdens corona vonden mensen het fijn dat ze ons konden zien en spreken.”
Hoe zit het met de reisbureaus in Amsterdam?
“We zijn met onze eigen reisbureaus bezig en kijken niet zo naar wat er in Amsterdam gebeurt op het gebied van reisbureaus. Vroeger had je in de stad bij elk winkelcentrum wel een reisbureau. Langzamerhand zie je ze verdwijnen. Tegenwoordig is TUI de uitzondering, want TUI opent zo nu en dan nog weleens een reisbureau. Nu ook op het Gelderlandplein in Amsterdam. Ik heb toch altijd wel het idee dat mensen het prettig vinden om binnen te komen, want het is altijd druk in onze reisbureaus.”
Het verdwijnt dus toch een beetje?
“Als er vroeger 1.000 mensen naar het reisbureau gingen en er waren op dat moment 200 reisbureaus. Nu gaan er nog steeds mensen naar het reisbureau, maar doordat er minder reisbureaus zijn is het nog steeds druk op de reisbureaus. Er is nog steeds interesse. Onze reisbureaus zijn bekend in de buurt waar ze zitten en die functioneren goed. Dat kan ook,
omdat we er tijd en moeite in steken om ze goed te laten functioneren. De snelste ontwikkeling en groei zit ‘m bij ons overigens in de consolidating.”
Wat vind jij van een vliegticket garantiefonds?
“Het is op zich logisch als je redeneert vanuit het feit dat alles wordt gegarandeerd. Het is niet zo gek dat als je allemaal garantiefondsen hebt, dat je er ook een voor vliegtickets hebt. Het probleem is dat er airlines én airlines zijn. Er zijn airlines die altijd worden gesteund als het moeilijk wordt en als dat gebeurt dan krijg je mensen die zeggen dat je dat soort dingen niet hoeft te verzekeren. Qua logica en inzicht vind ik het een goed idee. Alles wordt verzekerd, maar airlines niet, en er is toch een flink aantal failliet gegaan.”
Je begon in de jaren ‘80. Wat is er al die jaren bepalend geweest voor NOVA?
“Wij hadden vrij snel door dat wij iets willen voorstellen binnen de reiswereld. Willen wij voor de airlines interessant zijn, willen wij als consolidator echt kunnen functioneren en dergelijke, dan moesten we groeien. Je moet zowel voor de leverancier als voor de afnemer interessant zijn. En je moet er dus voor zorgen dat je vooroploopt in mogelijkheden die er zijn en dat je het maximale kan leveren aan de agent. Het beleid moet vooroplopen op datgene van wat er op dat moment is. Je moet kijken welke kant je op moet gaan. Daar heb ik vanaf het moment dat ik erbij betrokken was naar gekeken. Hoe gaat het? Wat zijn de mogelijkheden? Wat zie ik dat er gaat gebeuren? Waarin moeten we dan investeren? Waar moeten we de tijd in stoppen.”
Hoe maak je die keuze?
“Het is een combinatie waar je informatie vandaan haalt. Je praat, leest, denkt en analyseert. Zeker waar ik vandaan kom, was ik gewend om met variabelen te werken. Je kan niet alles in een formule gooien, maar ik ben het gewend om te kijken hoe dingen zich ontwikkelen en wat de mogelijkheden zijn. Ik vind getallen prettig om mee te werken, omdat je op een bepaalde manier kan kijken hoe groot een kans is. Het is natuurlijk niet alleen een formule, want dan zou iedereen dat kunnen gebruiken. Maar het is wel zo dat je mede kan kijken naar de getallen en de mogelijkheden die er zijn en dan daar een zekere mate van model voor kan bouwen waar altijd een zekere mate van onbekendheid, onduidelijkheid of waarschijnlijkheidsfactor in moet zitten.”
Ben je weleens meegegaan op de congressen van de ANVR?
Nee, maar wel naar de internationale bijeenkomsten. Ik vind het interessant om te weten wat er in andere landen wel en niet speelt. Wat werkt daar wel en wat niet.”
Waarom is er voor de naam NOVA gekozen?
“ NOVA is Latijns voor nieuw. Mijn schoonvader
begon iets heel nieuws, toen heeft hij het zo genoemd. Het is een goede naam, want het is kort, duidelijk en blijft hangen.”
Hoe kijk je naar websites van reisbedrijven?
“Ik kijk regelmatig naar wat anderen doen. Bijvoorbeeld hoe goed je informatie kan vinden, hoeveel stappen je nodig hebt, dat heet dan de ‘customer journey’ tegenwoordig. Hoe zitten ze met de betaalpagina, kan je wel of niet terug. Als wij iets veranderen vragen we ook aan de reisbureaus om te kijken wat ze er van vinden, of ze het gemakkelijk vinden of niet.”
Wat vind je van airlines die vluchten eruit halen?
“Het is natuurlijk lastig. Dan kan er weer iets wel, dan weer niet. Ik kan het mij voorstellen dat het voor de airlines noodzakelijk is, de vliegtuigen moeten op tijd klaar zijn. Natuurlijk is het van belang dat je het heel goed moet communiceren en moet aangeven hoe het komt. Voor de reisbureaus is het natuurlijk ook lastig, het extra werk enzovoorts. Ik kan voor beide kanten begrip opbrengen, maar het is wel lastig dat het steeds weer gebeurt.”
En de ontwikkelingen rondom Schiphol?
“Schiphol is natuurlijk belangrijk voor Nederland, ook als er wat minder vluchten vandaan vertrekken. Maar je ziet tegenwoordig dat we voor of tegen zijn. Het compromis is moeilijk te vinden, men is zo snel of helemaal voor of helemaal tegen. Natuurlijk zijn er op een gegeven moment ontwikkelingen nodig in het leven, maar dan moet je wel vliegtuigen die minder vervuilend zijn en minder lawaai maken meenemen in je overwegingen. Niet minder omdat het minder moet, maar minder van datgene waar je last van hebt.”
Jij woont je hele leven al in de buurt van Schiphol. Moet je niet zeuren over vliegtuiglawaai als je daar gaat wonen?
“Je weet ook dat het druk is als je vlakbij de Kalverstraat of het Leidseplein gaat wonen.”
Hoe volg je de duurzaamheidsdiscussie?
“Sommige dingen zijn feitelijk bewezen, dat er invloed is door het doen en laten van mensen op de natuur. Daar hebben we nu met overstromingen last van. Daar moeten we rekening mee houden en we moeten het ook niet ontkennen. Aan de andere kant moeten we kijken hoe snel en ten koste van wat en op welke wijze we er iets aan doen. Je moet een bepaald eindpunt halen, maar wel zonder dat je zodanig veel overhoop haalt en het eindpunt haalt, maar economisch volledig in puin ligt. Het moet ook niet zo zijn dat omdat iedereen het zegt, iedereen het blijft zeggen en iedereen zichzelf blijft herhalen, waardoor het opeens énorm van belang wordt en bijna niemand er wat mee kan en doet. XR is té extreem. Het is wel zo dat sommige groepen een waardevolle inbreng hebben, omdat het door hen op de agenda komt. Maar hoe lang blijf je op de weg plakken en blijf je het doen, terwijl het al op de agenda staat?”
Wat voor reisondernemer was jij? Ging je volop voor het geld, voor het plezier,…?
“Geld is natuurlijk belangrijk. Een bedrijf kan niet zonder financiën en zonder dat het financieel goed gaat. Je wil ook niet afhankelijk zijn van banken. Wij zullen nooit een ‘alles of niets’ stap doen. De continuïteit is enorm van belang. Ik volg altijd de ontwikkelingen, gebruik mijn kennis om analytisch te denken en welke mogelijkheden er wel en niet zijn en om tot oplossingen te komen die misschien ook niet voor de hand liggen.”
Hoe lang ben je van plan om nog door te gaan met NOVA?
“Zolang ik er plezier in heb. Alles is geregeld voor het moment dat ik een stapje terug doe. Voor de continuïteit en stabiliteit is dat allemaal geregeld. Alles gaat in overleg met Sandra. Het beleid doen we samen. Het is niet zo dat ik nu alleen in een kamertje zit en alles beslis. Kijk, aan alles komt een eind. Nu heb ik volop energie en alles is geregeld voor het moment dat ik een stapje terug doe.”
Ik begrijp dat je naast het ondernemen ook tijd maakt om van het leven te genieten, zoals het bezoeken van familie en Ajax-wedstrijden.
“Het is niet het aantal uur dat je werkt of op kantoor zit. Je zit ook na te denken op momenten dat je officieel niet aan het werk bent. Maar je moet natuurlijk van het leven genieten en dat doe ik ook.”
Je hebt allemaal verschillende websites. Had je nog wel meer kunnen maken?
“Er zijn altijd mogelijkheden en overwegingen. Je moet tevens de mogelijkheden scheppen om het te ondersteunen. Er ligt ook nog heel wat op de plank. Onze IT zal daar een belangrijke rol in spelen. Het leuke van ondernemen is dat je onderneemt, dat je gaat nadenken wat je nog meer kan ondernemen en hoe je kan verbeteren wat je onderneemt.”
Zon, zee en strand zijn dé kenmerken van Curaçao. Zowel in de zomerals in de wintermaanden is het hier goed vertoeven. Stap op een wit zandstrand, voel de verkoeling van de intens blauwe zee, terwijl de palmbomen op de achtergrond wuiven. De onderwaterwereld is op Curaçao ook prachtig.
Van Curaçao naar een ander Caribisch vakantie-eiland: Bonaire! Dit eiland staat bekend om zijn fascinerende onderwaterwereld en adembenemende koraalriffen. Het is een van de populairste duikbestemmingen ter wereld. Maar ook boven water is Bonaire schitterend. Bewonder de roze flamingo’s bij het Gotomeer of bezoek Kralendijk en struin door de straatjes. Curaçao en Bonaire zijn kleine paradijsjes!
Vlieg nu extra comfortabel naar Curaçao of Bonaire Corendon Comfort plus
Een van de mooiste overnachtingsplekken in de Zuid-Afrikaanse provincie Limpopo vind ik Leshiba Wilderness. Deze prachtige accommodatie ligt boven op het Soutpangebergte. Je rijdt in anderhalf uur omhoog en na elke bocht denk je: ‘waar ben ik, gaan we wel goed?’. Maar dan kom je boven op een prachtig groen plateau en zie je vogels en giraffen. Dat laatste stukje rijd je gegarandeerd met open mond; het is hier bijna té mooi.
Waarschijnlijk was ik hier nooit gekomen als ik niet samen met Marjolein op studiereis was geweest. Zij biedt net als ik safarireizen naar Afrika aan; je zou ons concurrenten kunnen noemen, maar zo zien we dat niet. Met enige regelmaat gaan we namelijk samen in een huurauto op pad. Vooraf spreken we dan af welke plekken we willen zien voor onze eigen bedrijven en dan gieten we dat in een mooie route. Een stuk gezelliger en goedkoper, want je deelt alle kosten door twee en je leert ook nog eens onwijs veel van elkaar. Driedubbel winst vind ik dat, want samen sta je sterker.
Dat is natuurlijk een open deur van jewelste, maar clichés zijn meestal waar. Voor kleine reisondernemingen, zoals die van VvKR, is samenwerken misschien nog wel waardevoller dan wanneer je in een grote, ronkende ‘corporate’ werkt met vijftig man personeel alleen al bij de HR-afdeling. Als kleine organisatie doe je veel zelf, van salarisadministratie tot studiereizen, van marketing tot risicoanalyses en van businessplannen tot jaarrapportages. En natúúrlijk heb je een kliek goede collega’s, externe experts en fijne freelancers naast je staan, neem ik zo aan, maar feit is dat er voor een kleine ondernemer veel borden zijn om op te schakelen.
Maar wat nou als we elkaar eens nog veel meer zouden opzoeken? Als we onze kansen om samen te werken veel meer benutten dan we nu doen? En trouwens, benutten wij de digitale kansen van generatieve AI eigenlijk al wel? Hoe zit het met onze efficiëntie?
Door bijvoorbeeld gezamenlijk in te kopen, de salarisadministratie te laten doen door hetzelfde bureau, een social media-expert in te zetten op diverse merken, één dtp-er te verzekeren van genoeg opdrachten, of door elkaar op de hoogte te stellen wanneer een gezamenlijke agent in het land blijkt te zijn, verbeter je je eigen efficiëntie. Wie in je omgeving heeft eigenlijk óók behoefte aan een marketeer voor één dag in de week? Of iemand die jouw Instagram of LinkedIn onder handen wil nemen? En zou het eens niet fijn zijn om een dagje op kantoor bij een collega te gaan werken? Wie weet kun je meekijken in de keuken en kunnen jullie ervaringen uitwisselen over CRM-systemen, boekingssystemen of consolidators die worden gebruikt. Hoe ziet jouw offertesysteem eruit? Hoe heb jij je boekhouding ingericht? Wedden dat je na één dag al met een boel ideeën en inspiratie naar huis gaat! Trouwens, je kunt ook samen met een aantal (kleine) reisondernemers de faciliteiten, bureaus en het koffieapparaat delen van een heus kantoorgebouw. Zo kan je elke dag van elkaar leren en misschien wel samen een event opzetten voor gezamenlijke klanten.
En als we het dan toch over efficiëntie hebben, hoe zit het met jouw toepassingen van AI? Welke systemen voor generatieve AI gebruik jij? En welke prompts gebruik je? Ook in deze nieuwe, snelle technologische ontwikkelingen zeg ik: vind niet elk opnieuw het wiel uit, maar zoek de samenwerking op en leer van elkaar.
Dus om terug te komen op de vraag: ‘wat als we elkaar nog meer opzochten?’. Dan zouden we meer tijd overhouden voor de klant. We zouden ons verder verdiepen in studiereizen, of het meten van onze impact. Dat ene verbeterplan, die vijfjarenstrategie, de implementatie van een chatbot, dat gesprek met die expert dat al jaren op de agenda staat; allemaal komt het binnen handbereik als we slimmer met elkaar samenwerken.
Heb jij ideeën? Laat van je horen! Ga ik Marjolein snel weer bellen.
EXPERIENCE THE EXTRAORDINARY IN THE ARCTIC AND ANTARCTICA
Your clients will enjoy savings of €3,000 per suite plus a 15% reduced deposit on more than 520 voyages exploring all 7 continents from late 2024 through 2026. This exclusive offer is available on our Door-to-Door and Port-to-Port All-Inclusive fares.
To take advantage of this limited-time offer, invite your clients to book their suite with our best All-Inclusive fares by 31 October 2024.
OUR ALL-INCLUSIVE DOOR-TO-DOOR FARES INCLUDE:
• Private executive transfers (between home and airport)
• Economy Class Air/Business Class upgrades at reduced rates
• Shore excursions (one per port, per day)
• Butler service in every suite category
• Premium beverages in-suite and throughout the ship
• Multiple restaurants serving diverse cuisine and an in-suite 24-hour dining service
• Unlimited Wi-Fi
• Onboard gratuities
DOOR: ARJEN LUTGENDORFF
De Men Only-reis, inmiddels een jarenlange traditie, bezocht dit jaar Georgië. Waarom dit een land is voor Nederlanders die eens iets anders willen? Dat vertellen we je graag.
Arjan Kastelein (Managing Director Personal Touch Travel) had voorafgaand aan de reis veel contact met Visit Georgia. Hij organiseerde in samenwerking met deze Georgische DMC een schitterende reis door het, voor veel Nederlanders, onbekende land dat sinds dit voorjaar ook bereikbaar is middels een directe Transavia-vlucht. De uitstekende voorbereiding, de Privium ClubLounge West op Schiphol en een gezellige Transavia-crew zorgden voor een perfect begin van de reis. In Georgië werd de groep begeleid door gids Luca, die door de mannen aan het eind van de reis met luid gejuich werd bedankt.
De reis startte in Tbilisi, waar werd overnacht in het grand hotel Courtyard by Marriott Tbilisi dat zich aan het grote Vrijheidsplein in het centrum van de stad
bevindt. En zoals dat gaat bij de Men Only: inchecken en tien minuten later melden bij de receptie om vervolgens binnen vijf minuten een prima restaurant te vinden waar de hele avond werd getafeld. ANVR-directeur Frank Radstake probeerde overigens zonder succes de gehele week een 0.0%-biertje te bestellen in restaurants (in een supermarkt vond hij het uiteindelijk wel), maar had tijdens de eerste avond al kunnen weten dat dat niet ging lukken in Georgië. De ober: “0.0% beer? No, this is Georgia brother.”
“Ik was verrast door Tbilisi en vond het boven verwachting leuk en interessant. Het is anders dan een citytrip à la Valencia. Tbilisi was een hele leuke verrassing, een compacte, gezellige stad met goede restaurants en barretjes”, aldus Arjan. “Als je door het
land rijdt, zie je dat er onderhoud nodig is, maar Georgië voelt niet als een Oostblokland. Er zijn niet veel chique hotels, maar het Courtyard by Marriott Tbilisi was prachtig, met een goed ontbijt.” Arjan ziet Georgië niet alleen als een rondreisbestemming, maar ook als een interessante incentivebestemming met voldoende mogelijkheden voor activiteiten, zoals de warmwaterbaden buiten Tbilisi en raften op de Aragvi-rivier. “Het Kaukasus-gebergte is bijzonder mooi met zijn groene gloed.” De groep verbleef in het gebied in het Gudauri Marco Polo Hotel, dat een ideale ligging heeft voor hiken of wintersport. Arjan deed mee aan de hike van Stepantsminda naar de Gergeti Drievuldigheidskerk, een populaire toeristische plek. “De hike was geweldig en geschikt voor iedereen, want je kunt kiezen om alleen omhoog of omlaag te lopen. Het uitzicht bovenop de berg was magnifiek.”
Alexander Mamulashvili (Managing Director Visit Georgia) en Tamuna Kharshiladze (Head of Product France and Benelux Visit Georgia) ontvingen de groep op kantoor, waar de mannen werden bijgepraat over de toeristische mogelijkheden in het land en de huidige staat van het toerisme. “De Nederlandse markt groeit na de pandemie, maar we zien nog steeds niet heel veel Nederlanders. Voor de pandemie kwamen er ongeveer 2.000 Nederlanders, maar dat aantal is nu kleiner. Tijdens de pandemie, toen er geen toeristen waren, hebben we gps-routes gemaakt voor reizigers, zodat ze zelfstandig kunnen navigeren zonder een gids nodig te hebben. Met onze kaarten en gidsen kunnen ze dagtochten maken of van de ene plaats naar de andere reizen. Het programma Wie is de Mol? heeft ons veel bekendheid gegeven en zorgde voor een enorme populariteit, maar tegenwoordig is dat minder. De oorlog tussen Oekraïne en Rusland zorgt ervoor dat er minder interesse is vanuit Nederland. Dat is momenteel ons grootste probleem: het aantrekken van meer toeristen uit Europa of andere delen van de wereld.” Alexander: “Twee dagen geleden kwam ik terug uit Amsterdam, en ik was verbaasd hoe vol het vliegtuig zat met Nederlanders.” Alexander zat overigens, zonder dat hij het wist, op dezelfde vlucht van Schiphol naar Georgië als de deelnemers van de Men Only.
Voor Takis Panagopoulos, oprichter van Face2Face in 2007 en verkoper van het bedrijf in 2023, had het bezoek aan Georgië een persoonlijke betekenis, omdat zijn moeder daar is geboren. "Dat was voor mij een bijzonder moment, want ik had het land nog nooit bezocht. Mijn familie vertrok van hier naar Noord-Griekenland, en ik zie overeenkomsten in de natuur. De dorpen omringd door natuur en de valleien, net als in Noord-Griekenland. Ik begrijp nu waarom mijn familie zich daar vestigde in 1926.”
“Het is geen makkelijk product, maar ik zie wel perspectief. Ik denk overigens dat we een van de leukste gedeeltes
Arjan levert een perfecte churchkhela af bij Manana’s guesthouse in
Transavia voerde halverwege april van dit jaar de eerste vlucht uit naar de Georgische hoofdstad Tbilisi. Afgelopen zomerseizoen werd vanaf Schiphol twee keer per week naar en vanuit de hoofdstad van Georgië gevlogen. De vluchten staan op woensdag en zaterdag gepland.
van Georgië, de kust, niet hebben gezien. Voor wandelaars biedt het land heel veel mogelijkheden en de temperatuur was in deze tijd van het jaar nog heerlijk”, aldus Leo van der Hoeven (Reisburo Apollo). “Natuurlijk zit je een paar kilometer van de grens van Rusland, maar dat is in Finland hetzelfde. Overigens vond ik het erg mooi dat van onze groep iedereen bijna overal is geweest, maar nog niemand was in Georgië geweest.”
Alexander en Tamuna vertellen dat hun seizoen meestal eind april begint en doorloopt tot halverwege oktober. “In deze periode kun je bijna alle regio’s van Georgië bereiken, al zijn bergachtige gebieden soms onbereikbaar door sneeuw en wegafsluitingen. In
Enkele van de Men Only-deelnemers maakten gebruik van Hubby eSIM, dat internettoegang biedt in meer dan 200 landen en regio's. Door een vrij eenvoudige installatie gebruik je apps als Google Maps, WhatsApp om contact te houden met familie en vrienden of TripAdvisor zonder onverwachte kosten.
De Men Only begon erg relaxed met een bezoek aan de Privium ClubLounge West. Deze bevindt zich op de Holland Boulevard bij Pier E. De lounge biedt uitgebreide zakelijke faciliteiten, zoals belen werkcabines, maar ook comfortabele zit- en relaxruimtes. Daarnaast geniet je er van een luxe buffet met gezonde, biologische snacks en gerechten, inclusief vegetarische, glutenvrije en vegan opties.
Tbilisi en het zuiden kun je echter het hele jaar door reizen. De omstandigheden zijn dan optimaal. We hebben skigebieden die steeds bekender worden, al is het skiën nog niet heel populair. De meeste klanten komen in de zomer, maar we zijn ook begonnen met sneeuwschoentochten, vooral populair op de Duitse markt.”
“Ik vind Georgië een heel mooi land qua natuur. De Kaukasus is echt superindrukwekkend en Tbilisi vond ik een hele leuke en levendige stad met een gezellig uitgaansleven, met veel terrassen. Daarnaast zijn de mensen supervriendelijk. De hotels zijn ook prima”, aldus Paul van Laarhoven (de Jong Intra Vakanties). “Ik denk dat het voor Nederlanders iets te dicht bij Rusland ligt en dat dat mensen een beetje afschrikt. Dat is ook vaak de eerste reactie die je krijgtals je zegt dat je naar Georgië gaat: ‘Georgië, is dat wel veilig?’. Het is volgens mij superveilig. Waar wij nu lopen, zit je 25 kilometer van Rusland af. Dat is wel heel bizar.” Paul laat weten dat hij voor Covid Georgië overwoog voor het aanbod van de Jong Intra Vakanties. “We hebben de gok destijds niet durven nemen. Misschien volgend jaar wel. In eerste instantie geloofden we met z’n allen ook niet in Albanië en dat is inmiddels een groot succes.”
Op visite bij Visit Georgia
Interesse in ons aanbod en de mogelijkheden? Neem contact op met beleefreizen@tui.nl
• Maatwerk, volledig afgestemd op de wensen van de klant
• Hoge service en kwaliteit
• Goede bereikbaarheid
• Snel en efficiënt
• Flexibiliteit; niks is onmogelijk
• Inspirerende offertes
Giorgi Ghvardzelashvili vertelt over de oorspronkelijke manier van wijn maken in Georgië bij zijn wijnmakerij Ghvardzelashvilis Marani
“Het lijkt wel een beetje op het Turkije van 30 jaar geleden”, aldus Cem Dal (Mimosareizen.nl). “Ik vond het verrassend leuk. Aardige mensen, lekker eten. Met meer promotie kan je het toerisme er op een mooi niveau krijgen. Een combireis Turkije-Georgië? Dat ga ik op dit moment niet doen. Nederlanders weten Georgië overigens wel te vinden, want de Transavia-vlucht zat goed vol. En, op dit moment is Georgië nog heel betaalbaar.”
Op verschillende intercontinentale vluchten van KLM kan jouw klant al kiezen voor extra comfort in een aparte Premium Comfort Class cabine, gescheiden van Economy Class en World Business Class. Hier geniet je klant van meer ruimte, een groter beeldscherm voor entertainment en een uitgebreid aanbod aan heerlijke maaltijden. Beschikbaar op diverse KLM vluchten.
DOOR: ARJEN LUTGENDORFF
Treinreizen binnen Europa zijn een onderwerp van toenemende discussie, zowel onder reisprofessionals als onder reizigers. De interesse in duurzamer reizen groeit, maar veel professionals en consumenten stuiten op obstakels, zoals hoge kosten, een beperkt aanbod en ingewikkelde boekingssystemen.
Hoewel treinreizen een veelbelovende oplossing bieden voor reizen op korte afstanden binnen Europa, zijn de voordelen nog niet volledig tot hun recht gekomen. Wat zijn de standpunten van reisprofessionals over deze kwestie? En wat zijn de verwachtingen voor de toekomst?
Te duur en te beperkt
Rike van den Beld (ZRA, Travel Counsellors) vindt dat treinreizen momenteel te duur zijn en dat het aanbod in Europa te beperkt is. Volgens haar bieden touroperators nog te weinig treinopties binnen Europa. Toch verwacht ze dat de trein op korte afstanden het vliegtuig in de toekomst kan vervangen, mits de randvoorwaarden verbeteren. “Echte groei kan pas komen als de verschillende spoorwegmaatschappijen beter gaan samenwerken en er een overkoepelend systeem komt voor alle treinreizen. Daarbij is het belangrijk dat reizigers direct worden geïnformeerd wanneer treinen worden gewijzigd of geannuleerd.”
Zie je een toename in de verkoop van treinreizen in Europa?
Zelf reisde Rike met de trein naar Berlijn en met de nachttrein naar Praag, wat ze als positief ervoer. “Maar de reis naar Praag duurde onnodig lang door het veelvuldig stilstaan voor ander treinverkeer.”
Stimuleer je klanten om een treinreis te boeken in plaats van te vliegen? “Ja, maar vooral voor directe verbindingen, zoals naar Parijs of Duitse steden met de ICE. Er is wel vraag naar treinreizen, maar nog niet heel veel.” Heb je tips voor treinreisorganisaties om de verkoop te stimuleren? “Verbeter de infrastructuur, zorg voor een overkoepelend boekingssysteem met waarschuwingsfuncties en houd de prijzen concurrerend. Mensen kiezen niet sneller voor de trein als die duurder is dan vliegen. En maak treinreizen langer van tevoren boekbaar, niet slechts drie maanden.”
Lissy de Wit (ZRA, Travel Counsellors) merkt dat klanten steeds vaker vragen naar de mogelijkheid om per trein te reizen, en ze ziet een lichte toename in de verkoop van treinreizen in Europa. Ze verwacht tegen 2030 een verdere stijging, mits er niet te veel problemen zijn met stakingen en werkzaamheden in de omliggende landen. Zelf is Lissy een grote fan van treinreizen: “Het is me dit voorjaar in Zwitserland en deze zomer richting Spanje zeer goed bevallen.” Op de vraag of ze tips heeft voor treinreisorganisaties om de verkoop te stimuleren, zegt ze: “Sluit de wederverkoper niet buiten door geen of te lage marges te bieden. Werk met eerlijke verdiensten.” Daarnaast vindt ze dat het treinaanbod van touroperators binnen Europa nog veel te beperkt is.
Arnolda Teunissen (Manager Reisburo Avanti) ziet een lichte toename in de vraag naar treinreizen in Europa, maar merkt geen stijging in het aantal
boekingen. Volgens haar komt dit vaak door de te hoge prijzen. Ze stimuleert klanten dan ook niet om een treinreis te boeken: “Nee, het is te omslachtig om te boeken en te duur.” Ze reisde onlangs met de trein door Zwitserland, wat ze fantastisch vond, maar in Duitsland ervoer ze veel vertragingen. Haar tips voor verbetering: “Betere verbindingen, meer aanbod en gemakkelijker boekbaar. Maar dit ligt niet aan de touroperators, maar aan de spoorwegen.” Ze merkt op dat vliegen vaak voordeliger en eenvoudiger is. “Daarnaast is het ook gemakkelijker.” Het treinaanbod van touroperators in Europa noemt ze beperkt. “We boeken het wel bij stedenreizen van Sunair, maar ook daar zijn niet alle bestemmingen mogelijk.”
Niels Rustenhoven (medewerker SNP Natuurreizen) ziet een lichte toename in de verkoop van treinreizen in Europa en verwacht een aanzienlijke groei tot 2023. “De lichte stijging heeft ook te maken met het feit dat we ons treinaanbod hebben uitgebreid. We blijven ons aanbod verder uitbreiden in lijn met onze doelen voor 2030.” Niels is zelf een groot liefhebber van treinreizen: “Alles wat binnen een dag of nacht per trein te doen is in Europa, doe ik met de trein. Pas bij een reis van twee dagen of langer overweeg ik ander vervoer.”
Hij moedigt klanten aan om een treinreis te boeken in plaats van te vliegen. “Ja, bij alle reizen binnen 900 kilometer van Nederland bieden we actief de trein aan en geen vluchten.” Zowel het sales-team
als in de enquêtes krijgt SNP Natuurreizen regelmatig vragen over treinreizen, ook naar bestemmingen die de touroperator nog niet aanbiedt.
Niels erkent dat treinreizen momenteel duur zijn, maar nuanceert het. “Ja, maar het antwoord is niet zwartwit. Als je een treinreis op tijd boekt, is de prijs vaak heel redelijk. De vergelijking met het vliegtuig wordt vaak gemaakt op basis van de kale prijs, zonder de bijkomende kosten mee te nemen. Dit zorgt ervoor dat een treinreis soms onterecht duurder lijkt. Toch ben ik een voorstander van maatregelen om de trein goedkoper te maken, of vliegen duurder.”
Over het treinaanbod van touroperators binnen Europa zegt hij: “Duitsland en Oostenrijk worden veel aangeboden, mede door de RIT-tarieven. Engeland en Frankrijk blijven echter blinde vlekken. Uit eigen ervaring weet ik dat deze bestemmingen lastig te regelen zijn voor de klant. Het tekort aan treinaanbod komt deels door de touroperators zelf, maar ook door de beperkte mogelijkheden die ze krijgen. Zo kunnen de verbindingen naar Spanje worden verbeterd, en zou SNCF het traject tussen Brussel en Parijs beter kunnen beheren om de prijs te drukken en meer treinen in te zetten. Soms is er wel aanbod, maar dat weet je niet omdat niet alle dienstregelingen openbaar zijn. En zelfs als dat wel het geval is, kun je de tickets niet altijd overal boeken omdat je ze verplicht bij de aanbieder zelf moet afnemen.” Niels is optimistisch over de toekomst van treinreizen en verwacht dat de trein op korte trajecten in Europa het vliegtuig zal vervangen. “Ik ben een optimist.”
Saskia Griep (Better Places) reist zelf regelmatig met de trein. In de afgelopen jaren reisde ze onder andere naar Kopenhagen, Zweden, Bilbao, Madrid, Slovenië, Tsjechië en binnenkort naar Roemenië. Ze ziet een aanzienlijke toename in de verkoop van treinreizen in Europa en verwacht dat deze trend zal aanhouden tot 2030. “Niet voor alle bestemmingen, maar zeker ook voor goed bereikbare plekken zoals Slovenië, Tsjechië, Spanje en Zweden.” Op de vraag of ze met Better Places klanten stimuleert om een treinreis te boeken in plaats van te vliegen, antwoordt ze: “Ja, dat doen we zeker. Kijk maar op onze site. We laten ook het verschil in CO2-uitstoot zien, zoals in de visual op betterplaces. nl/rondreis-spanje. Wist je dat je Noordwest-Spanje heel goed kunt bereiken zonder te vliegen? In 2023 reisde meer dan de helft (56%) van de vakantiegangers naar Noordwest-Spanje met de auto, en bijna een kwart (24%) met de trein.”
Volgens Saskia vragen klanten ook actief naar treinreizen: “De blogs over reizen met de trein worden goed gelezen, zie onderaan op betterplaces.nl/metde-trein-door-europa.” Ze heeft ook suggesties voor treinreisorganisaties: “Maak het gemakkelijker om een treinreis te boeken en verspreid minder horrorverhalen. Als je een beetje avontuurlijk en flexibel bent, is het prima te doen. Waarom zitten mensen wel twaalf uur opgepropt in een vliegtuig naar Indonesië, maar vinden ze het gek als iemand met de trein naar NoordSpanje gaat? Handige websites zijn seat61.com en raileurope.com. Als je helemaal niets zelf wil regelen, is thetraintraveller.nl een goede optie.”
Op de vraag of treinreizen te duur zijn, antwoordt ze: “Nee, vliegreizen zijn te goedkoop. Er wordt geen BTW geheven op vliegtickets, en luchtvaartmaatschappijen betalen geen accijns op kerosine. Als je handig bent en op tijd boekt, is een treinreis niet veel duurder dan een vlucht. Een treinreis naar Roemenië kost ongeveer hetzelfde als een vlucht.” Saskia vindt dat er op dit moment voldoende aanbod is voor treinreizen in Europa. “Er is steeds meer vraag, dus het aanbod zal ook groeien. Ik verwacht echter niet dat treinreizen voor de massa worden. Op kortere afstanden, zoals naar Londen, Parijs en Berlijn, is de trein een prima optie. Ik denk dat de trein op korte trajecten in Europa het vliegtuig zal vervangen, al zal de elektrische auto waarschijnlijk een grotere rol spelen.”
Duurder dan een vliegticket
Pascall van Mastrigt (Reismetpassie, Kupers) ziet een afname in de verkoop van treinreizen in Europa. “Er is altijd al een zeer kleine vraag naar treinreizen, en ik verwacht dat het aantal treinreizen binnen Europa dat ik verkoop tot 2030 stabiel zal blijven.” Pascall is zelf geen liefhebber van treinreizen, haar klanten vragen er zelden of nooit naar, en ze stimuleert hen ook niet om de trein te nemen in plaats van het vliegtuig: “Zeker als je door Duitsland moet reizen is het geen fijne optie, er is zoveel uitval en vertragingen.” Op de vraag hoe de verkoop van treinreizen gestimuleerd
Verwacht je tot 2030 een toename van het aantal treinreizen in Europa dat je verkoopt?
kan worden, antwoordt ze: “Een betrouwbaarder netwerk en compensatie voor uitval. Er is vaak geen compensatie en geen verantwoordelijkheid zoals bij de luchtvaart.”
Pascall vindt treinreizen bovendien te duur: “Ze zijn vaak duurder dan een vliegticket, zeker als je niet op tijd boekt. Ik verwacht niet dat de trein het vliegtuig zal vervangen op korte trajecten binnen Europa. Veel mensen zullen blijven vliegen. Daarnaast moeten veel mensen een behoorlijk stuk reizen naar een station in Nederland. De dekking van het openbaar vervoer is niet goed genoeg. Te veel gedoe: eerst een bus, dan een trein, en er is te weinig parkeergelegenheid bij stations, et cetera, et cetera.”
Mari Temminck (eigenaar TravelXL Reisburo Astra) geeft aan dat treinreizen moeilijk te boeken zijn en dat de verdiensten slecht zijn. Hij ziet dan ook een afname in de verkoop van treinreizen in Europa. “Zolang er geen beter product komt dat eenvoudig en met interesse boekbaar is, zal er geen actieve verkoop volgen.” Omdat de verdiensten vrijwel nihil zijn, stimuleert hij klanten niet om te kiezen voor een treinreis in plaats van een vliegreis. Op de vraag of hij zelf een liefhebber is van treinreizen, zegt hij: “Treinreizen zijn mooi en ontspannen, maar te duur en te langzaam.” Over het treinaanbod binnen Europa van touroperators is hij duidelijk: “Praag is een uur vliegen, maar met de trein ben je twaalf uur onderweg. Dat noem ik geen aanbod.”
André van den Berg (werkzaam bij meerdere bedrijven via zijn adviesbureau TravelAxion, voorheen oprichter van Impaction en Xcentive) ziet momenteel een lichte toename in het aantal treinreizen in Europa en verwacht tot 2030 een aanzienlijke groei. “Dit is afhankelijk van de prijsniveaus tussen vliegen en de trein, regelgeving, internationale samenwerking en verbeteringen in online reserveringen.” Op de vraag of hij zelf een liefhebber is van treinreizen, zegt hij: “Tot nu toe alleen op korte afstanden. Het is comfortabel, ik kan onderweg werken, en het is beter voor het milieu. Langere treinreizen zijn echter nog te complex en te duur.”
Treinreizen zijn op dit moment te duur.
Als suggestie voor de ontwikkeling van treinreizen geeft André: “Ontwikkel een marketing- en communicatieplan. Geef frequente informatie over de voor- en nadelen van treinreizen aan zowel de zakelijke als de particuliere markt. Informeer ook over de milieuaspecten van treinreizen versus vliegen en eigen vervoer. Communiceer opvallende noviteiten en betrek specialisten erbij, zoals Carbon Travels, Choo Choo en De Treinwinkel. Lange campagnes zijn nodig, want dit vergt tijd. Zorg daarnaast voor aantrekkelijk treinreisaanbod op trade events, en niet alleen gericht op prijs.”
Marleen Siers (reisproduct designer & online marketeer bij Greentale) is een groot liefhebber van treinreizen binnen Europa. “Je komt langs prachtige plekken die je anders niet zou zien. Ik stimuleer klanten om voor een treinreis te kiezen in plaats van een vliegreis, maar vanwege de kosten wordt toch meestal voor het vliegtuig gekozen.” Haar suggestie: “Eén website met alle actuele trajecten, waar je kunt afrekenen en filteren op bijvoorbeeld comfortniveau, en waar je minstens een jaar van tevoren kunt boeken. Op dit moment zijn treinreizen een luxeproduct, maar zonder het bijbehorende comfort en de efficiëntie. Het is eigenlijk alleen interessant voor mensen die duurzaamheid belangrijk vinden of een avontuurlijke reis binnen Europa zoeken. Verder speelt het nauwelijks een rol in serieuze reisoverwegingen.” Marleen verwacht niet dat de trein op korte trajecten in Europa het vliegtuig zal vervangen. “Het zou moeten, maar als het al gebeurt dan praten we over twintig tot 30 jaar. De infrastructuur, ook online, voor het hele aankoop- en reisproces is veel te ingewikkeld.”
Er is op dit moment genoeg aanbod als het gaat om treinreizen in Europa
Marjan Rintel (CEO KLM) schreef onlangs op haar LinkedIn over het Europese spoornetwerk: “Een goed verbonden Nederland met Europa en de rest van de wereld is in het belang van ons allemaal. Daar dragen wij al ruim een eeuw aan bij in de lucht, maar ook over het spoor. Ons Europese spoornetwerk verder versterken is niet alleen cruciaal voor (inter)nationale reizigers, maar ook voor KLM. Juist daarom werken we samen met Eurostar om lucht-spoorverbindingen te ontwikkelen die een alternatief kunnen vormen voor korte vluchten. De waarschuwing van Eurostar moeten we daarom heel serieus nemen. Ieder bedrijf dat wil investeren in ons land heeft behoefte aan duidelijkheid en betrouwbaarheid over de toekomst. Als Eurostar dat niet heeft in ons land, verliezen we enorm belangrijke treinverbindingen met de rest van de wereld.” Een week nadat Rintel dit bericht plaatste werd bekend dat Eurostar en SkyTeam, de wereldwijde alliantie van luchtvaartmaatschappijen waarvan KLM lid is, een memorandum van overeenstemming hebben ondertekend dat de weg vrijmaakt voor geïntegreerde intermodale reizen via lucht en spoor voor miljoenen klanten.
Kees Bikker (ZRA, Travel Counsellors) ziet een aanzienlijke toename in de verkoop van treinreizen binnen Europa en verwacht dat dit tot 2030 verder zal groeien. “Een aantal overheidsinstanties, die ik als klant heb, moet intern beleid volgen waarbij ze voor korte afstanden niet meer het vliegtuig mag gebruiken. Ook particuliere klanten komen steeds vaker met vragen over treinreizen.” Kees is een groot liefhebber van treinreizen in Europa: “Ja, ik zie de reis als onderdeel van de vakantie. Met de trein sta je meer in contact met je medepassagiers en de omgeving, en het is een meer ontspannen manier
In de toekomst zal de trein het vliegtuig op korte trajecten in Europa gaan vervangen.
van reizen. Je hebt geen last van wachttijden op luchthavens, gedoe met bagage en het regelen van vervoer van de luchthaven naar je eindbestemming. Als ik merk dat de reis geschikt is, draag ik altijd spontaan de trein aan als alternatief voor de vliegreis.”
Op de vraag of zijn klanten specifiek naar treinreizen vragen, zegt Kees: “Ik krijg vooral nieuwe klanten die interesse hebben in een treinreis, maar niet weten hoe ze dat moeten aanpakken. Vaak hebben ze al andere reisbureaus geprobeerd, maar daar te horen gekregen dat ze geen treinreizen boeken.” Hij vindt treinreizen momenteel echter te duur: “Een klant wilde naar Londen en boekte drie weken voor vertrek. Voor twee personen kostte dat met de Eurostar 800 euro retour. De vliegtickets waren 350 euro.”
Over het treinaanbod binnen Europa van touroperators zegt Kees: “Ik mis pakketreizen met de trein. Nergens kan ik ze vinden. Meer vakantietreinen, zoals de European Sleeper, zouden welkom zijn. De overheid kan hier ook een rol in spelen door dit te stimuleren met subsidies et cetera. Ik verwacht niet dat de trein het vliegtuig op korte trajecten in Europa gaat vervangen, was het maar zo simpel. Er is niet genoeg samenwerking tussen de nationale spoorwegmaatschappijen.”
Onbetrouwbaar
Rick ter Laak (Ilios Reizen en Topo-Aktief) zegt dat de verkoop van treinreizen stabiel is gebleven. “Het speelt alleen bij onze wandelreizen. Er is een kleine, fanatieke groep die uit idealisme met de trein reist. Een grotere groep klanten die wel interesse heeft, haakt af zodra ze het proberen te boeken.” Door alle media-aandacht ziet Rick dat de idealistische groep iets groeit, maar zelf is hij geen liefhebber van treinreizen binnen Europa: “Nee,
het is onbetrouwbaar, er is te weinig concurrentie en geen alternatieven bij calamiteiten.” Vragen klanten van Rick naar treinreizen? “Ja, voor de wandelvakanties in Frankrijk en Engeland.” Zijn tips: “Er is technisch gezien nog veel te verbeteren, en vroegboeken zou mogelijk moeten zijn. Maar er is te weinig concurrentie op het spoor, waardoor het nooit echt de massa zal bereiken.” Wat vindt hij van het treinaanbod binnen Europa van touroperators? “Het is zo minimalistisch. Het wordt eigenlijk ‘misbruikt’ als marketinginstrument om een antwoord te krijgen op de groene trend. Transavia heeft al te weinig concurrentie, waardoor hun dienstverlening verschraalt, en we zien dagelijks wat er dan gebeurt. Op het spoor is er eigenlijk geen concurrentie. Hierdoor zal het nooit betaalbaar en professioneel genoeg worden om als pakketreis aan te bieden.”
Helmut Brall (directeur/groot aandeelhouder Treinreiswinkel) ziet een aanzienlijke toename van de verkoop van treinreizen in Europa en hij verwacht dat dit blijft doorgaan tot 2030. “Treinreizen heeft tot 100% minder CO2-uitstoot dan vliegen. Bij ANVR en touroperators is het een zeer ondergeschoven kindje”, aldus Helmut, die vindt dat er op dit moment niet genoeg aanbod is als het gaat om treinreizen in Europa.
Monique de Wildt (ZRA, TUI at Home) zegt dat de verkoop van treinreizen in Europa stabiel is gebleven, maar ze verwacht een lichte toename in de toekomst. “Als de apps en betere treinregelingen komen, wat volgens de berichten gaat gebeuren, dan zal er waarschijnlijk meer gebruik van gemaakt worden.”
Monique beschrijft zichzelf soms als een liefhebber van treinreizen binnen Europa: “Het is comfortabel, met voldoende zit- en loopruimte, of in de slaapwagen naar de wintersport.” Haar klanten vragen momenteel echter niet naar treinreizen. Volgens Monique zijn treinreizen op dit moment niet te duur: “Als je op tijd boekt, is het niet duur, maar bijvoorbeeld naar Londen is vliegen soms wel voordeliger.”
Toekomst
Hoewel treinreizen binnen Europa duidelijke voordelen hebben als duurzaam alternatief voor vliegen, zijn er nog veel obstakels die moeten worden overwonnen voordat de trein een serieuze concurrent kan worden. Te hoge prijzen, een beperkt aanbod en een ingewikkeld boekingssysteem houden veel reizigers tegen om voor de trein te kiezen. Vooralsnog een nichemarkt, maar met potentie…?
ADVERTORIAL
Voor de wereldreizigers en levensgenieters! Een cruise op de schepen van NCL is een eersteklas ervaring.
Of het nu Japan, Europa, het Caribisch gebied of Hawaï is, NCL biedt cruises over de hele wereld.
Tijdens een cruise met Norwegian Cruise Line® (NCL) is de reis zelf het doel – altijd in een ontspannen en luxueuze stijl. Ontspan in de infinity pools of geniet van de beste restaurants op volle zee – elke dag is een belevenis. Degenen die willen onderduiken in een oceaan van mogelijkheden en tegelijkertijd de wereld willen ontdekken, zijn in goede handen aan boord van een van de twintig stijlvolle schepen van NCL®.
Eersteklas service, ruime hutten, magische momenten in de luxueuze spa, spectaculair entertainment en een breed culinair aanbod, inclusief street food op volle zee. Een genot voor alle zintuigen!
Ga voor meer informatie naar ncl.com of neem contact op met uw lokale cruisespecialist.
Experience MORE at sea – het motto van NCL.
Clean Chic: een modern en hoogwaardig design is overal terug te vinden op alle NCL-schepen.
FOX-tip: Ga op zoek naar lekkernijen in lokale restaurantjes in Vietnam en proef de lekkerste gerechtjes
Een verre rondreis maak je niet elke dag. Daarom moet alles kloppen voor een zorgeloos en onvergetelijk avontuur. Bij Fox is iedere reis goed geregeld.
De dagprogramma’s bij onze groepsreizen in Azië hebben een mooie mix van inbegrepen excursies, bezienswaardigheden en vrije tijd om te ontspannen of optionele excursies te beleven. Ga op jeepsafari in natuurpark Wilpattu of Vaar door Halong Bay.
Wil je alles weten over de Fox reizen naar Vietnam? Meld je dan aan voor onze webinar over deze bestemming op woensdagochtend 4 december 2024.
Vanaf
€ 2.119,p.p.*
17-daagse rondreis
• Treinreis langs theeplantages in de hooglanden
• Jeepsafari Wilpattu NP en mogelijkheid tot strandverlenging
• Cultureel werelderfgoed in Anuradhapura, Sigiriya, Dambulla en Kandy
*Op basis van 2 volwassenen bij vertrek op 12-09-2025
Vanaf
€ 1.799,p.p.*
19-daagse rondreis
• Zeer veelzijdige route over Java
• spectaculaire treinreis door de rijstvelden
• Vijfsterrenresort aan het strand op Bali
• Incl. Pandu ereveld, het tempelcomplex Borobudur en de smaragdgroene rijstvelden
*Op basis van 2 volwassenen bij vertrek op 03-12-2024
17-daagse rondreis
• Uniek verblijf tussen de rijstterrassen en bergstammen van Pu Luong
• Vaar door mystiek Halong Bay en struin door pittoresk Hoi An
• Excursies naar Cu Chi tunnels, Mekong Delta en de waterwereld van Tam Coc
*Op basis van 2 volwassenen bij vertrek op 11-06-2025
18-daagse groepsreis voor de soloreiziger
• Relaxte rondreis langs de prachtige stranden en eilanden van Thailand
• Keuze uit kamer op indeling of kamer voor alleengebruik en evt. verlengen in Phuket
• Fietsen in Bangkok, snorkelen bij Koh Tao en kajakken in Krabi
*Op basis van 2 volwassenen bij vertrek op 16-09-2025
Er zijn zoveel landen in Azië dat het kiezen van een vakantiebestemming een hele opgave is. Elk land heeft zijn eigen geschiedenis, cultuur en bezienswaardigheden. Maar wie zegt dat je het bij één land moet houden? We geven enkele tips van west naar oost.
DOOR: SHARON EVERS
Geen reis naar India is compleet zonder een bezoek aan de Taj Mahal, een van de zeven wereldwonderen. Dit witte marmeren mausoleum, gebouwd door keizer Shah Jahan als eerbetoon aan zijn geliefde vrouw Mumtaz Mahal, staat symbool voor eeuwige liefde. De sierlijke koepels, ingelegde edelstenen en de reflectie van de Taj in de waterpartijen maken het een betoverende ervaring, vooral bij zonsopgang of zonsondergang. Jaipur, de ‘Roze Stad’, is de hoofdstad van Rajasthan en beroemd om zijn koninklijke paleizen en historische forten. Het Hawa Mahal (Paleis van de Winden), het indrukwekkende Amber Fort en het City Palace zijn enkele van de must-see bezienswaardigheden. Jaipur biedt ook levendige markten, waar je handgemaakte sieraden, textiel en specerijen kunt kopen, en de stad is een perfecte plek om de rijke Rajasthani-cultuur te ervaren. Bezoek ook eens de backwaters van Kerala die met de rustige en schilderachtige vormen een groot contrast zijn met de bruisende steden van India. Een tocht met een traditionele houseboat door de kanalen van Alappuzha (Alleppey) geeft je de kans om door het rustige platteland te glijden, langs rijstvelden, kokospalmen en dorpen waar het dagelijkse leven zich afspeelt. Het is een serene ontsnapping en biedt een kijkje in het lokale leven van Zuid-India. Een andere tip is Varanasi, dit is een van de oudste bewoonde steden ter wereld en de spirituele hoofdstad van India. De stad, gelegen aan de heilige rivier de Ganges, trekt pelgrims van over de hele wereld aan die komen voor rituele baden en om ceremonies bij te wonen. De dagelijkse Ganga Aarti, waarbij de rivier met vuur en gezangen wordt geëerd, is een mystieke ervaring die je zeker niet mag missen. Bekend om zijn gouden stranden en ontspannen sfeer, is Goa een populaire bestemming voor strandliefhebbers en feestgangers. Naast het ontspannen aan stranden zoals Palolem en Anjuna, biedt Goa ook een mix van Portugese koloniale architectuur, kleurrijke markten en een levendig nachtleven. Het is de ideale plek om tot rust te komen of deel te nemen aan avontuurlijke watersporten, zoals duiken en parasailen. Voor avonturiers is Ladakh een droom die uitkomt. Dit ruige en afgelegen berglandschap in het noorden van India biedt adembenemende uitzichten op de Himalaya, eeuwenoude boeddhistische kloosters en kristalheldere meren zoals Pangong Tso. Ladakh is perfect voor trektochten, motorritten over de hoogste bergpassen en het ontdekken van de unieke Tibetaanse cultuur.
Nepal is wereldberoemd om de hoogste berg ter wereld, Mount Everest. Voor avontuurlijke reizigers is een trektocht naar het Everest Base Camp
een van de ultieme ervaringen. Het biedt een ongeëvenaarde kans om door adembenemende Himalaya-landschappen te wandelen, langs traditionele Sherpa-dorpen en spectaculaire uitzichten op Everest en andere iconische toppen. De reis biedt zowel fysieke uitdagingen als culturele ontdekkingen, zoals een bezoek aan het klooster van Tengboche, een spiritueel centrum in de regio. Bezoek ook de hoofdstad van Nepal, Kathmandu. Dit is een bruisende stad vol geschiedenis en cultuur. Het oude Durbar Square, dat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat, herbergt prachtige paleizen, tempels en binnenplaatsen die de gloriedagen van de Malla-dynastie laten zien. Ook de heilige Swayambhunath-tempel, bekend als de ‘apentempel’, biedt een fantastisch uitzicht over de stad en is een belangrijke boeddhistische bedevaartplaats. De stad is een fascinerende mengelmoes van religies, architectuur en kleurrijke markten. Ook doen: Bhaktapur, gelegen in de Kathmandu-vallei, is een goed bewaard gebleven middeleeuwse stad die je het gevoel geeft dat je terug in de tijd stapt. Het staat bekend om zijn architectonische meesterwerken, zoals de 55-vensterige paleispoort en de Nyatapola-tempel, een van de hoogste tempels in Nepal. De stad is beroemd om zijn aardewerk, houtsnijwerk en traditionele festivals. Het is een geweldige plek om de authentieke Newari-cultuur te ervaren. Pokhara, gelegen aan de voet van het Annapurnagebergte, is een vredige stad die bekendstaat om zijn prachtige natuurlijke omgeving. Het serene Phewa-meer, omringd door groene heuvels en met een uitzicht op de besneeuwde pieken van de Annapurna Range, is een van de hoogtepunten. Pokhara is ook het startpunt voor de beroemde Annapurna Circuit Trek en andere populaire wandelroutes. Voor avonturiers biedt de stad ook paragliden, ziplining en boottochten op het meer. Voor een heel andere ervaring dan de bergen biedt Chitwan National Park in het laagland van Nepal een kans om de rijke flora en fauna van het land te ontdekken. Het park staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO en is de thuisbasis van wilde dieren zoals de Bengaalse tijger, de Indische neushoorn, luipaarden, olifanten en verschillende vogelsoorten. Je kunt het park verkennen via jeep- of bootsafari's, en het biedt een fascinerende kans om de biodiversiteit van Nepal van dichtbij te zien.
Wist je dat de Sundarbans het grootste mangrovebos ter wereld en een UNESCOWerelderfgoedlijst is? Het park is beroemd als het thuis van de zeldzame Bengaalse tijger en een verscheidenheid aan wilde dieren, waaronder krokodillen, herten, apen en honderden vogelsoorten. Een boottocht door de kronkelende kanalen van de Sundarbans biedt een unieke
kans om de serene schoonheid van de natuur te ervaren en mogelijk een glimp op te vangen van een tijger in zijn natuurlijke habitat. Wil je juist levendigheid en reuring? Bezoek dat de bruisende hoofdstad van Bangladesh, Dhaka. De stad biedt een fascinerende mix van oud en nieuw, met hoogtepunten zoals de historische Lalbagh Fort, een Mughal-fort dat teruggaat tot de 17e eeuw, en de levendige Ahsan Manzil, het voormalige paleis van de Nawab van Dhaka. De stad staat ook bekend om zijn kleurrijke riksja's, en een rit door de chaotische straten is een ervaring op zich. Bezoek ook de Sadarghat rivierhaven, een van de grootste en drukste rivierhavens ter wereld. Ook leuk is Cox’s Bazar, met een kustlijn van meer dan 120 kilometer, is het langste natuurlijke zandstrand ter wereld en een populaire strandbestemming in Bangladesh. De combinatie van gouden zandstranden en de turquoise wateren van de Golf van Bengalen maakt het een ideale plek voor ontspanning. In de omgeving zijn er ook vissersdorpjes en boeddhistische tempels die je kunt bezoeken, zoals de Aggameda Khuang-tempel. Sri Mangal, gelegen in het noordoosten van Bangladesh, is de theehoofdstad van het land. Het heuvelachtige landschap met uitgestrekte theeplantages en weelderige groene velden is perfect voor natuur- en
rustliefhebbers. Bezoekers kunnen theeplantages verkennen, de lokale theeboeren ontmoeten en natuurlijk de beroemde ‘seven-layer tea’ proeven, een unieke mix van verschillende theelagen. Sri Mangal is ook de thuisbasis van Lawachara National Park, waar je kunt wandelen door tropisch regenwoud en zeldzame diersoorten zoals de hoeloks gibbon kunt spotten. Wil je iets unieks beleven? Chittagong Hill Tracts is een afgelegen en heuvelachtig gebied in het zuidoosten van Bangladesh en is de thuisbasis van verschillende inheemse stammen en biedt een ander gezicht van het land. De Chittagong Hill Tracts zijn perfect voor avontuurlijke reizigers die willen wandelen door ongerepte bossen, varen op de Kaptai-meer, en de cultuur van de lokale stammen willen ontdekken. Het gebied heeft een rijke biodiversiteit en biedt spectaculaire uitzichten over de heuvels en valleien.
Bagan is ongetwijfeld een van de meest iconische bestemmingen in Myanmar. Dit uitgestrekte tempelcomplex, met meer dan 2.000 tempels en pagodes verspreid over de Bagan-vlakte, biedt een magisch uitzicht, vooral tijdens zonsopgang of zonsondergang. Een ballonvaart over Bagan is een onvergetelijke ervaring en biedt een panoramisch uitzicht op de eeuwenoude tempels en het omliggende landschap. Het is een plek waar je uren kunt dwalen en de rijkdom van de boeddhistische architectuur kunt bewonderen. Inle Lake, gelegen in het Shan-gebergte, staat bekend om zijn drijvende dorpen en tuinen. De lokale bevolking, de Intha, staan bekend om hun unieke roeistijl waarbij ze met één been roeien terwijl ze met hun handen hun vissersnetten hanteren. Een boottocht over het meer brengt je langs traditionele paalwoningen, kleurrijke markten en boeddhistische kloosters. Bezoek ook de Phaung Daw Oo Pagode, een belangrijk religieus centrum in de regio, en verken de ambachtelijke werkplaatsen waar zijde wordt geweven en sigaren met de hand worden gerold. De Shwedagon Pagoda in Yangon is het spirituele hart van Myanmar en een van de meest heilige boeddhistische plaatsen ter wereld. Deze 2.500 jaar oude pagode is bekleed met goud en versierd met duizenden edelstenen. De Shwedagon is vooral indrukwekkend bij zonsondergang, wanneer de gouden stoepa oplicht tegen de donkere hemel. Het is een plek van diepe devotie, waar boeddhistische pelgrims kaarsen branden en offers brengen. De sfeer van rust en spiritualiteit is hier tastbaar. Mandalay, de voormalige koninklijke hoofdstad van Myanmar, is een stad rijk aan cultuur en geschiedenis. Bezoek het Mandalay Palace, het laatste koninklijke paleis van Birma, en klim naar de top van Mandalay Hill voor een uitzicht over de stad. Andere bezienswaardigheden zijn de Mahamuni Pagoda, die een van de meest vereerde Boeddhabeelden van het land herbergt,
Nieuw in 2024-2025: Nashville, Halifax, Pittsburgh en de Faeröer
Tel. 020 – 521 3955 nlagents@icelandair.is agents.icelandair.com
Economy
• Keuze uit Economy Light, Standard en Flex
• Stopover in IJsland mogelijk
• Gratis stoelreservering (m.u.v. Economy Light)
• 1x 10kg handbagage + klein, persoonlijk item
• 1x 23kg ruimbagage (m.u.v. Economy Light)
• Gratis non-alcoholische dranken
• In-Flight Entertainment Systeem
Saga Premium
• Keuze uit Saga Premium en Saga Premium Flex
• Business Class Check-in, Fast Lane en Lounges
• Bredere stoelen, meer beenruimte
• 1x 10kg handbagage + klein, persoonlijk item
• 2x 32kg ruimbagage
• Alle dranken en maaltijden inbegrepen
• In-Flight Entertainment Systeem + WiFi
en het Kuthodaw Pagoda, dat bekendstaat als het ‘grootste boek ter wereld’ vanwege de 729 marmeren stenen platen die boeddhistische geschriften bevatten. Voor wie op zoek is naar ontspanning en prachtige stranden, is Ngapali Beach de perfecte bestemming. Dit ongerepte strand, gelegen aan de Golf van Bengalen, biedt witte zandstranden, helderblauw water en een serene sfeer, ver weg van de drukte. Ngapali is de ideale plek om te ontspannen, te snorkelen, of verse zeevruchten te proeven in een van de lokale restaurants. De nabijgelegen vissersdorpen bieden ook een authentieke kijk op het lokale leven.
Ha Long Bay, een UNESCO-Werelderfgoedlocatie, is een van de meest iconische plekken in Vietnam. Deze baai staat bekend om zijn duizenden kalkstenen eilanden en rotsformaties die uit het smaragdgroene water oprijzen. Een boottocht door Ha Long Bay is een must-do, waarbij je langs spectaculaire grotten, verborgen lagunes en drijvende vissersdorpen vaart. Voor een nog uniekere ervaring kun je overnachten op een traditionele jonk en de zonsondergang over de baai zien. De hoofdstad van Vietnam, Hanoi, is een stad waar oude tradities en moderniteit elkaar ontmoeten. Het historische centrum, de Old Quarter, is een doolhof van smalle straatjes vol met lokale markten, straatvoedselstalletjes en ambachtelijke winkels. Bezoek het Ho Chi Minh-
mausoleum, een eerbetoon aan de stichter van modern Vietnam, en de Tempel van de Literatuur, een van de oudste universiteiten van ZuidoostAzië. Hanoi is ook een uitstekende plek om de beroemde Vietnamese koffie te proeven en de rijke culinaire tradities van het land te ontdekken. In het noorden van Vietnam, dicht bij de grens met China, ligt Sapa, een gebied dat bekend staat om zijn spectaculaire rijstterrassen en de kleurrijke etnische minderheden die er wonen. Sapa is een geweldige bestemming voor wandelliefhebbers, met routes die door pittoreske valleien, langs watervallen en traditionele dorpen lopen. Bezoekers kunnen ook de cultuur van de Hmong, Dao en Tay gemeenschappen leren kennen en overnachten bij lokale families voor een authentieke ervaring. Hoi An is een charmante oude stad die bekend staat om zijn goed bewaarde historische gebouwen, kleurrijke lantaarns en rustige sfeer. Het stadje staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en biedt een unieke mix van Chinese, Japanse en Europese invloeden. Hoi An is beroemd om zijn kleermakers, waar je op maat gemaakte kleding kunt laten maken, en de nabijgelegen stranden bieden de perfecte gelegenheid om te ontspannen. Bezoek ook de My Son-tempels, een oud hindoeïstisch tempelcomplex, gelegen net buiten de stad. Ho Chi Minh City, het economische hart van Vietnam, is een levendige metropool waar traditie en moderniteit hand in hand gaan. Bezienswaardigheden zoals het Oorlogsmuseum
en het Reunification Palace bieden een fascinerend inzicht in de recente geschiedenis van het land. De stad is ook beroemd om zijn bruisende markten, zoals de Ben Thanh Market, en zijn levendige straatvoedselcultuur. Voor een panoramisch uitzicht over de stad kun je naar de top van de Bitexco Financial Tower gaan. De Mekong Delta in het zuiden van Vietnam is een netwerk van rivieren, kanalen en eilanden dat bekend staat om zijn drijvende markten en vruchtbare landbouwgrond. Een boottocht door de delta biedt een kijkje in het traditionele plattelandsleven van Vietnam, waar rijstvelden, fruitboomgaarden en kleine dorpen de omgeving domineren. Bezoek de drijvende markten van Cai Rang of Phong Dien, waar lokale boeren hun producten direct vanaf hun boten verkopen. Da Nang is een snelgroeiende stad aan de centrale kust van Vietnam en staat bekend om zijn mooie stranden en moderne uitstraling. Het is de perfecte uitvalsbasis voor het verkennen van nabijgelegen attracties, zoals de Marble Mountains en de beroemde Gouden Brug (Golden Bridge), een unieke brug die wordt gedragen door gigantische stenen handen. De stad zelf biedt een relaxte sfeer en uitstekende eetgelegenheden, en My Khe Beach is een geweldige plek om te ontspannen aan zee.
Tokyo is een stad die nooit slaapt en biedt een fascinerende mix van traditionele cultuur en hypermoderne technologie. Bezoek de historische wijk Asakusa met de beroemde Senso-ji-tempel en wandel door de levendige Nakamiseshoppingstraat. Shibuya, met het iconische Shibuya Crossing, en Shinjuku zijn ideale plekken voor winkelen en uitgaan. Vergeet niet om Odaiba, een futuristisch eiland in de baai van Tokyo, te bezoeken en de indrukwekkende skyline van de stad te bewonderen vanaf de Tokyo Tower of het Tokyo Skytree-observatorium. Kyoto is het culturele hart
van Japan en staat bekend om zijn goed bewaarde tempels, zen-tuinen en traditionele houten huizen. Een van de hoogtepunten is de Fushimi Inarischrijn, beroemd om zijn duizendenrode toriipoorten die een pad door de beboste heuvels vormen. De Kinkaku-ji (Gouden Paviljoen) en de serene Ryoan-ji Zen-tuin zijn prachtige plekken om tot rust te komen. Kyoto is ook de plek om traditionele theeceremonies bij te wonen en geisha’s te spotten in de historische wijk Gion. Mount Fuji, de iconische symboolberg van Japan, trekt jaarlijks duizenden bezoekers. Het beklimmen van de berg is een populaire activiteit in de zomermaanden, maar voor wie niet van wandelen houdt, biedt het nabijgelegen Kawaguchiko-meer prachtige uitzichten op de met sneeuw bedekte piek. Rond het gebied kun je ook genieten van onsen (hete bronnen) en pittoreske wandelingen maken langs het meer en de omliggende heuvels. Osaka is de culinaire hoofdstad van Japan en staat bekend om zijn levendige sfeer en heerlijke streetfood. Probeer lokale specialiteiten zoals takoyaki (octopusballetjes) en okonomiyaki (hartige pannenkoek). Bezoek het historische Osaka Castle en verken het moderne uitgaansgebied Dotonbori, waar neonlichten en gigantische reclameborden een dynamische sfeer creëren. Voor gezinnen is Universal Studios Japan een populaire trekpleister. Okinawa, een eilandengroep in het zuiden van Japan, heeft een unieke cultuur en tropische sfeer die anders is dan de rest van Japan. De stranden van Okinawa zijn paradijselijk en ideaal voor duiken en snorkelen, met kleurrijke koraalriffen en een rijk onderwaterleven. Bezoek Shuri Castle, het voormalige paleis van het Ryukyu-koninkrijk, en leer meer over de fascinerende geschiedenis van de eilandengroep. De relaxte levensstijl en het warme klimaat maken Okinawa tot een perfecte strandbestemming.
DOOR: SHARON EVERS
Voor wie het niet wist, leek het wel alsof hij op een beachparty op Curaçao was beland, in plaats van in het Brabantse Loon op Zand. De zon, het water, de gezelligheid, het eten en het drinken - de hele ambiance deed direct denken aan het altijd aangename Curaçao. Het was dan ook tijd voor het event: Curaçao Connect.
Scan de QR-code en kijk de video mét interview met Susan Vrolijk (Regional Manager Europe voor Curaçao Tourist Board Europe)
DOOR:
ARJEN LUTGENDORFF
FOTO'S:
© DAVE KROET / KEEPFOCUS PHOTOGRAPHY
Marc van der Hulst (Google), Arjen van Hijum (excap), Eric Schouten (Dyami) en Rebecca den Ridder (Prijsvrij Vakanties/D-reizen) trapten de najaarseditie van TravDay af tijdens het TRAVELNEXT Kennistheater, dat voor de tweede keer (en dit keer in een grotere ruimte) werd georganiseerd in De Rijtuigenloods in Amersfoort.
‘The early bird catches the worm’ Marc van der Hulst (Google)
‘Zorg dat je een zebra bent die wel onderscheidend is’
Arjen van Hijum (excap)
Marc van der Hulst (Industry Manager Travel bij Google) was de eerste spreker en besprak in zijn presentatie de recente trends in zoekvolumes binnen de reisindustrie en de kansen voor het aankomende vroegboekseizoen. Hij benadrukte de groeiende populariteit van Black Friday en Cyber Monday voor reisgerelateerde zoekopdrachten en het belang van goed getimede marketingstrategieën. “The early bird catches the worm”, aldus Van der Hulst, wijzend op de voordelen van vroeg inspelen op de vraag. Hij benadrukte ook de kracht van AI-tools, zoals Performance Max en Broad match, om zoekopdrachten te optimaliseren en conversies te verhogen.
Arjen van Hijum (algemeen directeur van excap) gaf een inspirerende presentatie over klantbeleving en het optimaliseren van de klantreis. Hij deelde zeven tips om de klantreis te verbeteren, met nadruk op het creëren van memorabele momenten en het pieken op cruciale punten. Van Hijum stelde dat bedrijven vaak op elkaar lijken, maar juist moeten opvallen door hun unieke aanpak. “Zorg dat je een zebra bent die wel onderscheidend is”, aldus Van Hijum. Door gebruik te maken van eenvoudige, maar effectieve strategieën, zoals het goed managen van verwachtingen en het creëren van positieve afsluitingen van klantcontact, kunnen bedrijven volgens hem loyalere klanten genereren en hun impact vergroten.
Eric Schouten (oprichter van Dyami, dat zich specialiseert in veilig reizen en organisaties ontzorgt in het omgaan met reisrisico’s) had het in zijn presentatie over de dringende noodzaak van reisveiligheid en crisisvoorbereiding. Hij waarschuwde dat de wereld aanzienlijk is veranderd en dat veel reisorganisaties dit nog niet volledig
beseffen. “Hoping for the best is not a strategy”, aldus Schouten, die reisbedrijven opriep tot meer aandacht voor geopolitieke kennis binnen bedrijven. Hij gaf voorbeelden van recente evacuaties die zijn team coördineerde, waaronder uit Kabul en Libanon, en benadrukte dat veiligheid en voorbereiding niet langer genegeerd kunnen worden. De wereld zit immers midden in een ‘Derde Wereldoorlog’, volgens Schouten. “Niet zichtbaar door tanks in de straten, maar door onconventionele oorlogsvoering, zoals cyberaanvallen en desinformatie.”
Rebecca den Ridder (Manager HR & Recruitment bij Prijsvrij Vakanties en D-reizen) ging in op de toekomst en trends binnen HR, met een sterke focus op flexibiliteit, welzijn en technologie. Ze had het daarbij over onder andere het belang van een goede werkprivébalans en hoe hybride werken steeds meer de norm wordt. “HR is en blijft mensenwerk”, stelde Den Ridder, ondanks de toenemende rol van technologie, zoals AI en chatbots. Ze wees erop dat welzijn steeds centraler staat, met initiatieven zoals abonnementen op de sportschool en coaching om medewerkers te ondersteunen. Ook benadrukte ze de mogelijkheden tot het behoud van talent in de reisbranche.
Kijk voor meer over het TRAVELNEXT Kennistheater op TRAVELNEXT.nl
Partners
Henry Martijn is al jaren actief in het toerisme op Curaçao. Hij werkt er als Chief Operating Officer (COO) van ACOYA Curaçao Resort, Villas & Spa. In gesprek met Travelpro vertelt hij over zijn loopbaan en wat het resort uniek maakt.
Henry heeft maar liefst 33 jaar ervaring in het toerisme en begon zijn carrière in 1991 bij Van der Valk Curaçao. "Ik begon als ober en gedurende die negentien jaren heb ik alles gedaan. Van afwassen, bedden opmaken en toiletten schoonmaken tot sales en marketingdirecteur." Na bijna twee decennia bij Van der Valk kwam er een nieuw hoofdstuk in zijn carrière bij ACOYA. "In 2013 was ik de eerste persoon die officieel in dienst werd genomen bij ACOYA”, vertelt Henry. “Het was een uitdagende start, aangezien het
resort destijds nog een bouwput was. Het concept was ook anders dan wat ik gewend was", zegt Henry. "Ik kwam uit de traditionele hotellerie en moest nu leren werken met een resort dat villa’s, appartementen en hotelkamers combineert."
Groei en ontwikkeling bij ACOYA
"Ik begon bij ACOYA als Sales Manager en groeide door naar COO. We hebben als resort een positieve ontwikkeling doorgemaakt, net als het toerisme op Curaçao”, vertelt hij enthousiast.
ACOYA biedt een unieke ervaring op Curaçao, met een mix van villa’s, appartementen en hotelkamers. "Wat ons echt uniek maakt, zijn de 29 villa’s die allemaal een eigen plunge pool hebben", legt Henry uit. "Daarnaast hebben we drie restaurants (waarvan momenteel twee operationeel), een spa, een duikcentrum en zelfs een fonteinshow elke avond om 20.00 uur, net als in Las Vegas."
ACOYA ligt vlakbij Willemstad. Het ontbreken van een directe strandligging is geen probleem voor haar gasten, aangezien het resort een shuttle service biedt naar Mambo Beach, een van de populairste stranden van het eiland. "Onze gasten krijgen een strandbed en gratis toegang tot Madeira Ocean Club, de grootste beachclub op Mambo Beach", legt Henry uit.
Nieuwe projecten
Het resort staat niet stil en er zijn grote plannen voor de toekomst. Henry deelt met enthousiasme de details van twee nieuwe projecten die binnenkort op Curaçao van start gaan. "Het eerste project heet Blue Ocean Pearl", vertelt hij. "Het is een enorm project met 484 accommodaties, waaronder 200 hotelkamers en 284 condo's."
Wat dit project extra bijzonder maakt, is de jachthaven die wordt aangelegd. "Het wordt de grootste jachthaven van Curaçao en een van de grootste in het Caribisch gebied, met ruimte voor 120 jachten, waaronder megajachten", aldus Henry uit. De jachthaven zal in 2025 operationeel zijn, gevolgd door de accommodaties die in fases worden opgeleverd, met een geplande voltooiing in 2026.
Naast Blue Ocean Pearl komt er ook een nieuw residentieel project genaamd Metro Residences. Dit project zal bestaan uit 96 appartementen die puur voor verkoop zijn bedoeld. Dit toont aan dat er volop vertrouwen is in de groei van het toerisme en de vastgoedmarkt op Curaçao.
Duurzaamheid en lokale betrokkenheid
Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol binnen het toerisme, en ACOYA heeft er vanaf de oprichting focus op. "We hebben veel aandacht voor duurzaamheid, vooral in onze omgang met water", zegt Henry. "Het gebruikte water wordt gefilterd en hergebruikt voor het besproeien van de planten op ons resort." Daarnaast is er een sterke focus op de lokale gemeenschap. "95 procent van onze medewerkers zijn lokaal, en dat is iets waar we trots op zijn", benadrukt Henry. ACOYA biedt ook stageplaatsen aan voor Nederlandse studenten, wat aantoont dat het resort zich inzet voor het bieden van kansen aan jong talent.
Een resort voor Iedereen
Met een breed scala aan accommodaties is ACOYA een populaire keuze voor allerlei soorten reizigers. "We ontvangen veel stellen, maar ook gezinnen en zakenreizigers", vertelt Henry. "Curaçao is een populaire bestemming voor sportevenementen en culturele bijeenkomsten, en wij bieden de perfecte accommodatie voor groepen."
De veelzijdigheid van het resort wordt verder versterkt door de faciliteiten die het biedt voor conferenties en vergaderingen. "We hebben vier vergaderzalen die plaats bieden aan maximaal 225 personen", legt Henry uit. Dit maakt ACOYA ook een ideale bestemming voor bedrijven die hun evenementen willen organiseren in een inspirerende omgeving.
Toerisme op Curaçao
"Als het om toerisme naar Curaçao gaat, is nog steeds ruimte voor groei", aldus Henry. Nederland blijft de grootste markt, gevolgd door Canada, de Verenigde
Staten en de lokale markt van de Dutch Caribbean, waaronder Aruba, Bonaire en Sint Maarten. Met de komst van nieuwe projecten en de voortdurende uitbreiding van het resort, ziet de toekomst van ACOYA er rooskleurig uit. "We zijn bezig met het plannen van een grootschalige renovatie van onze villa’s, die in fases zal plaatsvinden", deelt Henry. "Dit zal ongeveer een jaar duren, maar andere gasten zullen er geen hinder van ondervinden.”
De ACOYA-ervaring
Wat maakt ACOYA uniek? Volgens Henry draait het ervaring(en), luxe, comfort en een persoonlijke benadering. "Onze gasten zijn enthousiast over de ruime opzet van het resort, de thema-avonden , elke avond live muziek (achtergrondmuziek), maar ook de shuttleservice naar het strand, de shuttle van de supermarkt, maar ook over de mogelijkheid om bij ons een auto te huren. ACOYA, dat in Nederland wordt vertegenwoordigd door GlobActive, verhuurt 25 auto’s en je kan de auto op het resort parkeren. Maar misschien wel het belangrijkste is het dat onze gasten echt het Curaçao-gevoel krijgen met lokale medewerkers die in meerdere talen kunnen communiceren, wat voor een warme en gastvrije sfeer zorgt."
Wil jij een verblijf van vijf nachten bij ACOYA winnen? Bekijk dan via de QR-code of op travelpro.nl de video die Henry heeft opgenomen op het resort waarin hij vertelt over de verschillende USP’s van ACOY en mail de antwoorden op de vragen die je bij de video vindt naar info@globactive.nl.
Kijk voor meer ACOYA op acoyacuracao.com of volg ACOYA via facebook.com/acoyacuracao, instagram.com/acoyacuracao/ of x.com/ acoyacuracao.
GEEN BOEKINGSKOSTEN • CRUISE ONLY & PAKKETREIZEN • GEHEEL WHITELABEL
B2B ONLY • CRUISE ACADEMY • INTEGRATIE MOGELIJKHEDEN MET BAS BY FADIRO
7 DAGEN IN DE WEEK, 365 DAGEN PER JAAR ONDERSTEUNING