Business Life Polska 1 2024

ISSN 2450-9612

NUMER 48 • LUTY / MARZEC 2024

CENA 19,90 ZŁ (+ 8% VAT) 772450 99 772450

26 PODRÓŻE DELTA OKAWANGO

46 GAMEDEV CD PROJEKT RED 3 LATA PO WPADCE

961248 961248

62 TRANSPORT CZY CPK POWINIEN POWSTAĆ?

QUIET QUITTING WENEZUELA: HISTORIA UPADKU RYNEK MIESZKANIOWY W 2024 ROKU

FUNDUSZ NAFTOWY NORWEGII ZABEZPIECZENIE PRZYSZŁYCH POKOLEŃ

BIZNES • SYLWETKA • LIFESTYLE • FINANSE • GADŻETY • JEDZENIE • PODRÓŻE

02 02

WYDAWNICTWO MAJERMEDIA ul. Warszawska 13 21-500 Biała Podlaska Tel. 535 089 641

REDAKCJA SZANOWNI PAŃSTWO!

REDAKTOR NACZELNY: Szymon Lach

Spotykamy się w nowym roku oraz w najnowszym wydaniu magazynu „Business Life Polska”.

REDAKTOR PROWADZĄCY: Maciej Majerczak

W tym numerze przyglądamy się kilku fascynującym tematom, które kształtują oblicze współczesnego biznesu i gospodarki. Jeden z wielu interesujących wątków to Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny, znany również jako Narodowy Fundusz Naftowy. Stanowi on nie tylko unikalny przykład zarządzania zasobami naturalnymi, ale także inspirujący model inwestycji dla państw i instytucji na całym świecie.

Nie zabraknie również analizy obecnej sytuacji na rynku mieszkaniowym.

W 2024 roku sektor nieruchomości stoi przed szeregiem wyzwań, począwszy od zmieniających się preferencji i potrzeb konsumentów, przez wpływ zmian klimatycznych na projektowanie i lokalizację budynków, aż po dynamiczne przemiany w sposobie finansowania i dostępu do mieszkań. Jakie trendy i strategie będą kluczowe dla branży w nadchodzących miesiącach?

Równie istotnym tematem naszego wydania jest rola kobiet w świecie biznesu. Choć postępy w zakresie równouprawnienia są coraz bardziej zauważalne, to wciąż wiele wyzwań stoi przed kobietami na każdym szczeblu kariery zawodowej. Przyglądamy się nie tylko ich osiągnięciom i sukcesom w różnych dziedzinach biznesu, ale także trudnościom, z jakimi nadal muszą się mierzyć, oraz sposobom, w jakie można wspierać ich rozwój i awans.

Zapraszam do lektury, która – mam nadzieję – będzie nie tylko źródłem wiedzy, ale także inspiracją do refleksji nad aktualnymi wyzwaniami i możliwościami w biznesie i życiu zawodowym.

Z ukłonami

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Katarzyna Jaszczuk, Konrad Jaszczuk, Rafał Nowicki WSPÓŁPRACA: Krzysztof Kotlarski, Mikołaj Buczyński KOREKTA: Anna Nalikowska

REKLAMA DYREKTOR DS. SPRZEDAŻY: Jakub Kleszcz Projekt: Piotr Pyczek Skład: Paweł Ilczuk Fotografowie: Bartek Kuczer, Łukasz Kuczyński

WWW www.majermedia.com

E-MAIL redakcja@majermedia.com reklama@majermedia.com prenumerata@majermedia.com Zdjęcie na okładce: Elisabeth Sahl, Jonny Engelsvoll / Equinor

Szymon Lach Redaktor naczelny

WYDAWNICTWO MAJERMEDIA JEST CZŁONKIEM IZBY WYDAWCÓW PRASY Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam.

Kosiarki automatyczne OD LAT SPEŁNIAJĄ oczekiwania najbardziej wymagających klientów

6 lat gwarancji RATY 0% Wyłączny przedstawiciel Zucchetti Centro Sistemi w Polsce.

Wieloletnie doświadczenie w instalacji i serwisie robotów koszących na terenie całej Polski.

Skontaktuj się z nami i przetestuj robota w swoim ogrodzie.

602 225 260 - www.robofarma.com - info@robofarma.com Zucchetti Centro Sistemi to włoski koncern z siedzibą w Valdarno, eksportujący najbardziej zaawansowane i innowacyjne technologie do ponad 50 krajów. Od 20 lat produkuje roboty koszące o niezwrównanych parametrach wydajności pracy, wytrzymałości oraz mocy.

SPIS TREŚCI 26 PODRÓŻE:

DELTA OKAWANGO

20 TEMAT NUMERU

FUNDUSZ NAFTOWY NORWEGII Newsy ze świata ���������������������������������������������������������������12 Gadżety ������������������������������������������������������������������������������16 Fundusz Naftowy Norwegii ���������������������������������������������� 20 Podróże: delta Okawango ������������������������������������������������ 26 Przewodnik hotelowy ������������������������������������������������������� 30 Wenezuela: historia upadku �������������������������������������������� 36 CD Projekt RED 3 lata po wpadce ������������������������������������ 46

46 CD PROJEKT RED

3 LATA PO WPADCE

8

Business Life Polska

36 WENEZUELA:

HISTORIA UPADKU

Architecturally impressive property in the heart of Warsaw Imponująca architektonicznie nieruchomość w sercu Warszawy

Only 23 apartments Tylko 23 apartamenty

www.rotundadynasy.pl | +48 22 275 52 36

SPIS TREŚCI

56 RYNEK MIESZKANIOWY W 2024 ROKU Rynek mieszkaniowy w 2024 roku ��������������������������������� 56 Centralny Port Komunikacyjny ���������������������������������������� 62 Kobiety w świecie biznesu ���������������������������������������������� 72 Home staging �������������������������������������������������������������������� 78 Quiet quitting �������������������������������������������������������������������� 82 Auto: Subaru ��������������������������������������������������������������������� 86

62 CENTRALNY PORT

KOMUNIKACYJNY

10

Business Life Polska

68 QUIET QUITTING

AKTUALNOŚCI ZE ŚWIATA RUSZA WIELKI PROJEKT WIATROWY NA BAŁTYKU FOTO: JESSE DE MEULENAERE, UNSPLASH

Grupa PGE i Ørsted A/S podpisały umowę na budowę infrastruktury niezbędnej do wyprowadzenia mocy z projektu Baltica 2. Będzie to kosztowało 2,26 mld zł. Baltica 2 jest jednym z dwóch – obok Baltica 3 – etapów Morskiej Farmy Wiatrowej Baltica. Zakończenie budowy etapu Baltica 2 o mocy ok. 1,5 GW ma nastąpić do końca 2027 roku, natomiast etapu Baltica 3 o mocy ok. 1 GW do 2030 roku. Baltica 2 i Baltica 3 utworzą Morską Farmę Wiatrową Baltica o łącznej mocy 2,5 GW. Prace budowlane rozpoczną się jeszcze w 2024 roku. Testowanie i uruchomienie lądowej stacji zaplanowano na lata 2026 i 2027. Termin realizacji umowy to 1 lutego 2028 roku.

INŻYNIEROWIE TRACĄ PRACĘ W GOOGLE PRZEZ SZTUCZNĄ INTELIGENCJĘ

FOTO: JONNY GIOS, UNSPLASH

Pracę straciły już setki osób w zespołach asystentów cyfrowych i zespołach sprzętowych. Powodem są działania mające ograniczyć koszty funkcjonowania firmy, która chce skoncentrować się na rozwijaniu AI. Ostatnio zwolniono ponad 600 pracowników stacjonujących w Kalifornii, wśród nich znalazło się aż 25 dyrektorów działów. Pracownicy firmy oferującej najpopularniejszą wyszukiwarkę internetową funkcjonują w nieustannym napięciu od stycznia 2023 roku. Wówczas to spółka Alphabet (właściciel Google) zdradziła, że planuje zwolnić przeszło 12 tys. pracowników, co stanowi 6 proc. całego personelu.

Najnowsze dane potwierdzają, że amerykańska gospodarka trzyma się mocno mimo najwyższych od dwóch dekad stóp procentowych. Jak wynika z danych Departamentu Handlu, sprzedaż detaliczna w USA (nieskorygowana o inflację) w grudniu 2023 roku wzrosła o 0,6 proc. (miesiąc do miesiąca) wobec zakładanego wzrostu o 0,4 proc. To oznacza przyspieszenie z 0,3 proc. w listopadzie i pokazuje, że wydatki konsumenckie w dalszym ciągu rosną. Okazało się, że w grudniu 2023 roku urosła też produkcja przemysłowa – w ujęciu miesięcznym o 0,1 proc., przy prognozowanej zerowej dynamice. Silniejsze dane makroekonomiczne dają amerykańskiemu bankowi centralnemu (FED) więcej czasu na utrzymywanie najwyższych od 20 lat stóp procentowych w celu skutecznego obniżenia inflacji do zakładanych 2 procent.

12

FOTO: KYLE MILLS, UNSPLASH

AMERYKAŃSKA GOSPODARKA W LEPSZEJ KONDYCJI NIŻ PROGNOZOWANO

ELEKTRYCZNE POWIETRZNE TAXI W 2028 ROKU

ZDJĘCIA: MAT. PRASOWE HYUNDAI

Na targach CES 2024 Hyundai zaprezentował elektryczną latającą taksówkę Supernal S-A2.

Pierwsze loty komercyjne mają odbyć się za kilka lat. Koreańska firma pracuje nad pojazdem typu eVTOL (z ang. electric Vertical Takeoff and Landing – elektryczne pionowe startowanie i lądowanie) już od kilku lat. S-A2 oferuje miejsce dla czterech pasażerów, ich bagażu i pilota. Pojazd może startować z helipadu, co czyni go idealnym do działania w miastach, gdzie może startować i lądować na dachach. Hyundai szacuje, że średni lot będzie wynosić od 40 do 65 kilometrów z maksymalną prędkością 200 km na godzinę.

Firma dodaje, że eVTOL nie ma zastąpić linii lotniczych, ale je uzupełniać. Jego wydajność jest wystarczająco dobra na krótkie dystanse, np. przelot z zatłoczonego centrum miasta na lotnisko na obrzeżach w ciągu kilku minut.

GRUPA AIR FRANCE KLM – NAJWIĘKSZYM UŻYTKOWNIKIEM ZRÓWNOWAŻONYCH PALIW LOTNICZYCH NA ŚWIECIE

FOTO: AIR FRANCE

W 2023 roku linie wykorzystały około 80 tysięcy ton metrycznych SAF, co stanowi 17% światowej produkcji – to prawie dwukrotnie więcej niż w 2022. Aktualnie przewoźnik pracuje nad kontraktowaniem przyszłych dostaw, inwestuje w produkcję, rozwój technologii i upowszechnianie paliw zrównoważonych. Do 2030 roku udział SAF w całości wykorzystywanego paliwa przez Air France KLM ma wynosić minimum 10%. W porównaniu z konwencjonalnym paliwem SAF pozwala obniżyć emisję CO2 o co najmniej 75% w całym cyklu życia.

Mieszkańcy karaibskiej wyspy Bonaire oraz Greenpeace pozwali państwo holenderskie do sądu — przekazała w oświadczeniu organizacja ekologiczna. Zarzucają oni rządowi w Hadze, że robi zbyt mało, aby chronić mieszkańców wyspy przed zmianami klimatycznymi. Bonaire to należąca do Holandii wyspa na Morzu Karaibskim u wybrzeży Wenezueli. Razem z wyspami Arubą i Curacao tworzą grupę wysp ABC. Wprawdzie w listopadzie 2023 roku gabinet premiera Marka Ruttego ogłosił, że Bonaire będzie miała w 2024 roku własny plan klimatyczny, jednak zdaniem powodów potrzebne są pilne działania, gdyż dotychczasowe są niewystarczające. Ostatnie badania przeprowadzone przez amsterdamski Vrije Universiteit wykazały, że część wyspy może zniknąć z powodu podniesienia się poziomu morza.

FOTO: ARNO SENONER, UNSPLASH

MIESZKAŃCY TONĄCEJ WYSPY POZYWAJĄ HOLANDIĘ

13

AKTUALNOŚCI ZE ŚWIATA Na wiosnę zapowiedziano start serwisu streamingowego Max, zastępującego HBO Max. Polski oddział Warner Bros.

Discovery już szykuje się do debiutu, choć dokładna data na razie jeszcze nie jest znana. Zmiana HBO Max na Max nie będzie natomiast prostym rebrandingiem. Poza treściami HBO i Max Original pojawią się tam również produkcje z TVN i Playera, a także z Eurosportu. Serwis Max działa na rynku amerykańskim od maja 2023 roku. Wprowadzone zmiany wynikały m.in. z potrzeby lepszego konkurowania z Amazon Prime Video czy Netflixem.

FOTO: MACIEJ DRĄŻKIEWICZ, UNSPLASH

NOWA PLATFORMA STREAMINGOWA W POLSCE

FOTO: ARTUR VOZNENKO, UNSPLASH

WIZZ AIR NAJBARDZIEJ EKOLOGICZNYM WYBOREM PODRÓŻY LOTNICZYCH W 2023 ROKU Wizz Air, najszybciej rozwijająca się w Europie i najbardziej ekologicznie zrównoważona linia lotnicza na świecie (według CAPA – Centre for Aviation Awards for Excellence 2022), informuje, że jej średnia emisja dwutlenku węgla w 2023 roku wyniosła 51,5 grama na pasażera/km, czyli o 6,8% mniej niż w 2022 roku. Stanowi to najniższy w historii średni roczny wynik linii w zakresie intensywności emisji, odnotowany w ciągu jednego roku kalendarzowego. W lutym 2023 roku Wizz Air osiągnął najniższy w historii odnotowany poziom emisji dwutlenku węgla na pasażera/km w ciągu jednego miesiąca, który wyniósł 48,9 grama, co oznacza redukcję o 8,3% w porównaniu z tym samym miesiącem 2022 roku. Wizz Air zobowiązał się do dalszego zmniejszenia intensywności emisji CO2 o 25% do roku 2030. Integralnym elementem strategii zrównoważonego rozwoju linii jest odnowa floty – dodano do niej w 2023 roku 32 nowe i najbardziej ekologiczne samoloty Airbus A321neo. Obecnie linia posiada w użyciu 195 samolotów typu Airbus o średnim wieku 4,3 roku, znacznie poniżej średniego wieku samolotów w Europie, który wynosi około 10 lat. W ramach strategii zrównoważonego rozwoju Wizz Air w 2023 roku nawiązał współpracę z dwoma producentami zrównoważonego paliwa lotniczego (SAF): Neste i Cepsa. W maju 2023 roku Wizz Air jako pierwsza linia lotnicza na Węgrzech przeprowadziła komercyjne testy dostaw SAF wspólnie z MOL, obsługując pięć lotów z lotniska w Budapeszcie z dodatkiem 35% SAF.

Firma Accor zamierza wprowadzić do Polski hotelową markę Tribe. To młody brand (powstał w australijskim Perth w 2017 roku), który ma obecnie lokalizację w zaledwie kilku krajach świata. m.in. we Francji, w Kambodży, Niemczech, Wielkiej Brytanii czy na Węgrzech. Jak podkreślają założyciele, Tribe oferuje designerskie i wygodne hotelowe przestrzenie w rozsądnych cenach. Na razie nie wiadomo, gdzie powstanie pierwszy polski hotel Tribe.

14

FOTO: MAT. PRASOWE ACCOR

POLSKI DEBIUT NOWEJ MARKI HOTELOWEJ

CZARTER PRYWATNYCH SAMOLOTÓW O GLOBALNYM ZASIĘGU Zapewniamy najwyższa jakość usług w zakresie czarteru prywatnych odrzutowców.

Wybierz swoj styl podróży i latania.

JETPARTNER.PL | +48 512 308 935, +48 512 227 030 | SALES@JETPARTNER.PL

GADŻETY Vinyl complete Zorganizuj swój winylowy muzyczny świat za pomocą szafki na gramofon HRDL The Vinyl Table. Oryginalny mebel oferuje miejsce do wystawienia gramofonu i kolekcji płyt (mieści do 200 płyt). Dodatkowo zapewnia dużo miejsca na wzmacniacz, kable itp. Wykonany z drewna mebel nawiązuje do ponadczasowej stylistyki mid-century. Jest robiony na zamówienie, a na odbiór czeka się około miesiąca.

Cena: 1790 dolarów hrdl.no

Przenośna wanna Przenośna wanna Edge Tub Elite oferuje komfortową kąpiel, a przy tym po złożeniu mieści się w plecaku. Dzięki standardowemu połączeniu elektrycznemu 110 V jej instalacja nie wymaga profesjonalnych narzędzi ani elektryka. Wanna wyposażona jest w dwustopniowy system filtracji i środek dezynfekujący niezawierający chloru. Może być obsługiwana przez aplikację Bluetooth.

Cena: 5490 dolarów edgetheorylabs.com

Designed by Pininfarina Niezwykły „antystresowy” fotel OSIM uLove 3 powstał w renomowanym włoskim studiu projektowym. Aktywując współczulny układ nerwowy, fotel zwalcza stres dzięki precyzyjnym reakcjom, łagodząc napięcie i sprzyjając relaksowi. Tworzy spersonalizowane programy, obejmujące muzykę i formuły masażu zapewniające doznania terapeutyczne.

Cena: 7999 dolarów us.osim.com

Rower z... drewna Drewniany rower szutrowy Ornus stanowi połączenie piękna, funkcjonalności i zrównoważonego rzemiosła.

Proces produkcyjny przekształca drewno w niezwykle lekkie skorupy, które są łączone i wzmacniane za pomocą opatentowanych łączeń membranowych.

Efektem tego pionierskiego procesu jest rama roweru wykonana z naturalnych materiałów.

Cena: 7477 dolarów thegadgetflow.com

16

Dystrybutor w Polsce:

PBS Connect Polska Sp. z o.o. www.pbspolska.eu

GADŻETY Na kemping i nie tylko Dzięki kompaktowej konstrukcji przyczepa USHI nadaje się do niemal każdego celu. Zabierz ją na kempig, na spływ kajakowy lub do pracy w terenie. Ta uniwersalna przyczepa jest przy tym tak lekka, że może ją holować prawie każdy pojazd. Waga i kompaktowe wymiary sprawiają, że nie zajmuje wiele miejsca, a jednocześnie mieści wszystko, co niezbędne poza domem: lodówkę, namiot, przybory do parzenia kawy, składany stół i krzesła i wiele innych.

Cena: 9960 dolarów ushioutdoors.com

Elektryczne łyżworolki Elektryczne łyżworolki Shift Moonwalkers AI to nowy wymiar przemieszczania się. Korzystanie z nich jest tak proste, jak chodzenie w sposób naturalny. Technologia AI dostosowuje się do twojego kroku, dzięki czemu możesz kontrolować prędkość. Co więcej, możesz przełączać się między trybem SHIFT umożliwiającym poruszanie się a trybem LOCK umożliwiającym stanie w miejscu za pomocą ruchów stopą. W trybie LOCK możesz poruszać się po schodach, wsiadać do pociągu czy autobusu lub stać nieruchomo na przejściu dla pieszych. Maksymalna prędkość poruszania się na rolkach to ok. 11 km na godzinę.

Cena: 1399 dolarów shiftrobotics.io

Nitkowanie nie musi być trudne!

Codzienne nitkowanie zębów może być uciążliwe i czasochłonne. Dzięki GUM EASY-FLOSSERS zrobisz to łatwiej i szybciej! Wygodny jednorazowy uchwyt z fragmentem wytrzymałej, woskowanej nici dentystycznej pozwoli ci wygodnie oczyścić przestrzenie pomiędzy zębami w domu i w podróży. Jego ergonomiczna konstrukcja pozwala łatwo dotrzeć do tylnych zębów. Przyjemny aromat mięty zapewni dodatkowe uczucie odświeżenia. Produkt jest dostępny w dobrych aptekach i drogeriach!

Cena: 12,99 zł za opakowanie 30 sztuk sunstargum.pl

Zegarek Oris Big Crown Pointer Date Kolekcja zegarków Oris Big Crown Pointer Date jest w ciągłej produkcji od 1938 roku. To najdłużej produkowana seria, która stała się ikoną szwajcarskiego zegarmistrzostwa.

Powiększona koronka, wskazówka zakończona czerwonym półksiężycem i żłobkowana ramka jest sygnaturą marki Oris i synonimem ponadczasowego designu zegarków.

Cena: 2950 euro oris.ch 18

Dystrybutor w Polsce:

PBS Connect Polska Sp. z o.o. www.pbspolska.eu

TEMAT NUMERU

FUNDUSZ NAFTOWY NORWEGII ZABEZPIECZENIE PRZYSZŁYCH POKOLEŃ TEKST RAFAŁ NOWICKI

Fundusz Naftowy (Oljefondet), a właściwie Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny, to największa na świecie instytucja finansowa tego typu. Obecnie jego wartość sięga astronomicznej kwoty 1,5 bln dolarów! Gdyby Fundusz chciał rozdać to bogactwo norweskim obywatelom, każdy z nich dostałby ok. 270 tys. dolarów. Kiedy i dlaczego powstała koncepcja gromadzenia kapitału na potrzeby przyszłych pokoleń tego skandynawskiego kraju?

20

Business Life Polska

weski Bank Inwestycyjny, choć formalnie jego właścicielem jest Ministerstwo Finansów, które w porozumieniu z bankiem zajmuje się określaniem strategii inwestycyjnej funduszu.

Część tych pieniędzy wykorzystywana jest co roku na wydatki budżetowe na podstawie zasady stanowiącej, że rząd może użyć na finansowanie programów polityki redystrybucyjnej i utrzymanie wysokiej jakości usług publicznych do czterech procent wartości funduszu – obecnie to ok.

60 mld dolarów. Na początku 2016 roku rząd norweski po raz pierwszy w swojej historii sięgnął po środki ulokowane w funduszu naftowym, w związku ze spadającymi cenami ropy i gazu: 780 mln dolarów zostało przeznaczone na bieżące wydatki socjalne. Uruchomienie tych pieniędzy było decyzją bezprecedensową. Wcześniej żaden minister finansów nie zdecydował się sięgnąć do rezerw. Stopy zwrotu z funduszu na przestrzeni lat jego funkcjonowania zmieniały swoją wartość, choć jasno wskazują, że prowadzona polityka inwestycyjna przynosi bardzo dobre rezultaty. Wyniki finansowe Funduszu Norweskiego wynikają głównie z inwestycji w akcje; to właśnie one szczególnie kształtują wskaźnik zwrotu.

FOTO: BO B. RANDULFF, EVEN KLEPPA / EQUINOR

H

istoria najbogatszego funduszu emerytalnego świata zaczęła się w drugiej połowie lat 60. XX wieku, gdy na Morzu Północnym odkryto ogromne złoża ropy. Lata 70. upłynęły Norwegii na inwestycjach w moce wydobywcze – w tym celu w 1972 roku powołano państwowy koncern naftowy Statoil. Lata nakładów opłaciły się sowicie, bo od lat 80. przedsięwzięcie zaczęło przynosić regularne dochody. Co zrobili Norwegowie z płynącym nieprzerwanie strumieniem pieniędzy? Postanowiono, że nadwyżki ze sprzedaży ropy powinny być wykorzystywane ostrożnie, by nie destabilizować gospodarki. W związku z tym rząd w oczekiwaniu na ewentualne spadki produkcji tego surowca utworzył specjalny fundusz majątkowy, nazywany funduszem naftowym lub emerytalnym. Powstał on w 1990 roku jako Rządowy Fundusz Naftowy, zaś w 2006 roku zmieniono jego nazwę na Globalny Rządowy Fundusz Emerytalny. W ten sposób zaznaczono, iż gromadzone oszczędności mają za zadanie ochronę przyszłości obywateli. Pieniądze z funduszu mają być finansowym zabezpieczeniem dla starzejącego się społeczeństwa i zapewnić wypłaty emerytur, gdy norweskie złoża ropy się wyczerpią. Fundusz zarządzany jest przez Nor-

21

FOTO: JAN ARNE WOLD, ØYVIND GRAVÅS / EQUINOR

TEMAT NUMERU

Fundusz Naftowy podzielony jest na dwie części: • Globalny Państwowy Fundusz Emerytalny (Statens pensjonsfond – Utland), • Norweski Państwowy Fundusz Emery talny (Folketrygdfondet).

Zadaniem Folketrygdfondet jest długofalowe zarządzanie inwestycjami Funduszu Naftowego w Norwegii i państwach nordyckich: 85% przeznaczonego na ten cel kapitału lokowane jest w kraju fiordów, a pozostałe 15% za granicą. Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny to największy instytucjonalny inwestor na Giełdzie Papierów Wartościowych w Oslo. W wolnym obrocie posiada około 10% dostępnych akcji.

Z kolei za działania na międzynarodowych rynkach finansowych Globalnego Państwowego Funduszu Emerytalnego odpowiadają menedżerowie Norges Banku. Instytucja rozpoczęła inwestowanie kapitału płynącego ze sprzedaży ropy naftowej w 1996 roku. Od tamtej pory Norweski Państwowy Fundusz Emerytalny posiada dwa źródła dochodu: kapitał z tytułu sprzedaży surowców oraz kapitał z tytułu zwrotu zainwestowanych środków.

22

Business Life Polska

W czerwcu 2015 roku norweski parlament (Storting) podjął decyzję, że kapitał Oljefondet nie będzie inwestowany w spółki, w których ponad 30% przychodów pochodzi z działalności opartej na węglu. Od tamtej pory większość zysków funduszu pochodzi ze środków powierzonych na rozwój przedsiębiorstw zajmujących się odnawialnymi źródłami energii, spółek giełdowych oraz nieruchomości. Część pieniędzy uzyskanych z tytułu sprzedaży ropy naftowej zainwestowano w Polsce, choć na razie są to kwoty symboliczne w odniesieniu do ogólnej wartości Oljefondet. Na koniec 2022 roku polskie aktywa w norweskim funduszu opiewały na kwotę jedynie 7,1 mld zł (najmniej od 2011 roku). Są to głównie akcje i obligacje, od 2013 roku Norwegowie inwestują też w nieruchomości nad Wisłą. Ta część ich polskiego portfela w 2022 roku była warta niecałe 2 mld koron i obejmowała 26 pozycji.

W 2022 roku do funduszu dodano rekordowo dużą ilość pieniędzy ze sprzedaży ropy naftowej – 1085 mld koron norweskich, co przyczyniło się do ustanowienia kolejnego rekordu. Również w 2022 roku (luty) Oljefondet dołączył do grona uczestników rynku, którzy nałożyli biznesowe sankcje na Rosję w związku z wojną w Ukrainie. Zdecydowano o zamrożeniu inwestycji funduszu (w Rosji) i wyprzedaży rosyjskich

Oferowane przez firmę MBB lifty (wciągarki) to zaawansowane technicznie, lecz proste w obsłudze urządzenia do opuszczania i podnoszenia oświetlenia, dekoracji, i banerów reklamowych.

Do 20 m

Znajdują zastosowanie w takich obiektach jak: domy, centra handlowe, sklepy, kina, teatry, lotniska, stacje kolejowe, hotele, obiekty sakralne, hale produkcyjne, hale wystawiennicze, magazyny, obiekty sportowe, szkoły, aule, kluby, dyskoteki salony samochodowe...

MBB s.c. Autoryzowany dystrybutor firmy LuxLift ul. Pileckiego 67, 02-781 Warszawa tel. 22 840 15 54, kom. 501 550 439 www.mbb.pl mbb@mbb.pl

Do 70 kg

TEMAT NUMERU

aktywów. Największymi z nich były pakiety akcji Sberbanku, Gazpromu i Łukoilu.

Ubiegły rok nie był dla funduszu najlepszy, odnotował on stratę w wysokości 374 mld koron (ok. 33,80 mld dolarów). Było to konsekwencją spadku wartości wszystkich klas aktywów. Rynek akcji odnotował słabszy kwartał w porównaniu do dwóch poprzednich. Negatywny wpływ na stopę zwrotu miały zwłaszcza sektory technologiczny, przemysłowy i konsumencki.

Od 1998 roku średnia roczna stopa zwrotu to ok. 6,5%, a po uwzględnieniu inflacji i kosztów zarządzania – to ok. 4,5%.

Wydawałoby się – szału nie ma. Jeśli jednak przeanalizować wyniki finansowe na przestrzeni tych lat, wówczas widać, co zdziałała „magia” procenta składanego. Mimo różnych rynkowych zawirowań i regularnego zasilania w ostatnich latach norweskiego budżetu ze środków Oljefondet jego aktywa rosną i rosną. Przez ćwierć wieku (1996-2021) fundusz został zasilony kwotą 3,5 biliona koron. Jednak tylko zyski z akcji w tym czasie przyniosły 6,5 biliona koron.

Pieniądze inwestowane rok w rok procentowały i dzisiaj stanowią wielokrotność tego, czego nie skonsumowano od razu – to wspomniane na początku zawrotne 1,5 bln dolarów.

A licznik – pokazujący stan Oljefondet w czasie rzeczywistym (www.nbim.no) – cały czas bije... ⚫

FOTO: MICHAŁ WACHUCIK / EQUINOR

Fundusz posiada udziały w ponad 9,2 tys. spółek na całym świecie i należy do niego 1,5% wszystkich akcji notowanych na światowych giełdach. Do końca września 2023 fundusz zainwestował 70,6% swojej wartości w akcje, w porównaniu do 71,3% trzy miesiące wcześniej. Instrumenty o stałym dochodzie (głównie obligacje – skarbowe i korporacyjne) stanowiły 27,1% wartości w porównaniu do 26,4% w poprzednim kwartale. Trzecie są nieruchomości – w nich norweski fundusz emerytalny trzyma jednak już tylko ok.

2,3% pieniędzy, a portfel domyka nowość, czyli infrastruktura związana z odnawialnymi źródłami energii (ropa się kiedyś skończy), która jednak na razie odpowiada za śladowe 0,1-0,2% portfela.W które zakątki świata trafiają norweskie

pieniądze? Jeśli chodzi o akcje, to najwięcej ulokowano na Wall Street, co nie jest zaskoczeniem. Cztery największe pozycje to technologiczne giganty: Apple, Microsoft, Alphabet (właściciel Google’a) i Amazon. Na piątym miejscu znalazła się największa europejska korporacja, szwajcarski koncern spożywczy Nestle.

24

Business Life Polska

PrEZENTACJA PArTNErA

FITNESS AUTHORITY ®

SUPLEMENTACJA TO CZĘŚĆ SPORTU Profesjonalne uprawianie sportu to lata ciężkiej pracy, wyrzeczeń i kontrolowania swojego ciała.

Na tej ścieżce nie ma drogi na skróty, co nie znaczy jednak, że nie można ułatwić sobie marszu naprzód. W tym celu tworzy się innowacyjne, najwyższej jakości suplementy. Jednym z liderów w tej dziedzinie jest Fitness Authority®.

I

stotność odpowiedniej suplementacji diety obecnie nie podlega dyskusji, niezależnie od tego, jaki sport uprawiamy oraz czy robimy to profesjonalnie, czy jesteśmy zapalonym amatorem.

Każdy suplement dopuszczony do sprzedaży jest dogłębnie testowany i analizowany laboratoryjnie, a następnie przez wewnętrzny zespół i profesjonalnych zawodników.

AKTYWNY ROZWÓJ BRANŻY

Produkty marki Fitness Authority® to sprawdzone receptury, powstałe na bazie wieloletniej obecności producenta w branży suplementów i fitness, a także oparte na doświadczeniu korzystających z nich sportowców.

To właśnie dzięki ciężkiej pracy i dbałości o detale Fitness Authority® w ciągu 20 lat przeszło drogę od pomysłu w głowie założyciela, Tadeusza Zarębskiego, do lidera rynku, dystrybuującego swoje produkty do 85 krajów świata.

NAJWAŻNIEJSZE JEST BEZPIECZEŃSTWO

Wybierając jakiekolwiek suplementy diety, powinniśmy zwracać uwagę przede wszystkim na ich odpowiedni skład oraz bezpieczeństwo stosowania. Dlatego nigdy nie należy korzystać z odżywek pochodzących z nieznanych źródeł, a jedynie z takich wyposażonych w odpowiednie certyfikaty.

W przypadku Fitness Authority® wszystkie suplementy posiadają niezbędne certyfikaty potwierdzające, że produkty spełniają najwyższe standardy w zakresie produkcji i konfekcjonowania środków spożywczych.

Przez ponad dwie dekady obecności na rynku Fitness Authority® nie ogranicza się wyłącznie do produkcji suplementów, lecz wspiera branżę fitness także na inne sposoby.

Przez osiem lat firma była wydawcą poczytnego magazynu „Muscular Development”, a także współorganizowała jedne z pierwszych zawodów sylwetkowych w Polsce. Dziś marka obecna jest co roku na kilkudziesięciu imprezach i targach fitness w Polsce i za granicą. Jest również sponsorem wielu wydarzeń sportowych, takich jak Runmageddon, Orlen Lange Team Race czy Tour De Pologne, oraz uczestniczy w akcjach charytatywnych.

CO DALEJ?

W 2022 roku firma uruchomiła zakład produkcyjny w Rusocinie, jeden z najnowocześniejszych w branży. Marka Fitness Authority® trafiła do sieci Super-Pharm, Hebe, Frisco i Żabka.

W międzyczasie została laureatem wielu nagród, jak choćby: Dobra Marka 2024, Corporate LivesWire's Global Awards 2022/2023 czy Diamenty Forbesa 2023. Przed nią jednak wciąż wiele szczytów do zdobycia, zarówno na rynku krajowym, jak i na całym świecie. Branża suplementów podlega bowiem ciągłym zmianom, a klienci poszukują coraz bardziej innowacyjnych i nowatorskich produktów. Fitness Authority® od początku swej działalności przeciera szlaki w tym zakresie i w kolejnych dekadach zamierza pozostać wyznacznikiem jakości dla konkurencji. ⚫ ZDJĘCIA: FITNESS AUTHORITY

Fitness Authority® posiada już ponad 20-letnią historię dostarczania najwyższej jakości suplementów i odżywek na całym świecie. Klienci od lat identyfikują markę z wysoką klasą składników, innowacyjnością stosowanych rozwiązań, dostosowaniem do potrzeb różnych grup odbiorców oraz skutecznością.

25

podróże

SAFARI W DELCIE RZEKI

OKAWANGO

TEKST KATARZYNA JASZCZUK ZDJĘCIA MACIEJ MAJERCZAK

Safari to przeżycie, które marzy się chyba każdemu miłośnikowi podróży.

Ja miałam już to szczęście doświadczyć prawdziwego safari w niesamowitych parkach narodowych Tanzanii, ale tym razem miało być jeszcze lepiej.

Postanowiliśmy się wybrać na safari w delcie Okawango.

26

Business Life Polska

FOTO: KATARZYNA JASZCZUK

WYJĄTKOWOŚĆ DELTY

Leżąca na terenie Botswany delta Okawango to największa śródlądowa delta rzeki na świecie, uznawana za jeden z Siedmiu Naturalnych Cudów Afryki. Tworzy ją rzeka Okawango, kiedyś uchodząca do leżącego na północy Botswany jeziora Makgadikgadi, które wyschło ok. 10 tysięcy lat temu. W jego miejscu powstała pustynia Kalahari, która jest nawadniana właśnie za pomocą wód pochodzących z delty Okawango. Jest to więc naprawdę swoisty cud natury – woda na terytorium pustyni.

Jak każdą deltę, miejsce to charakteryzują ogromne rozlewiska i podmokłe wyspy porośnięte typową dla takiego terenu roślinnością – trzcinami i trawami. W miarę oddalania się od delty krajobraz zmienia się, teren staje się mniej grząski i przechodzi w pustynno-stepowy. W 2014 roku delta Okawango została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako jedna z kilku na świecie delt śródlądowych, której wody nie wpływają do oceanu lub morza i której system mokradeł jest praktycznie nienaruszony. Część wód powodziowych wpływa do jeziora Ngami, ale sto procent wód, które docierają w rejon delty, jest odparowywane i transpirowane.

Warunki panujące w rejonie delty sprawiają, że mieszka tu ogromna liczba zwierząt, począwszy od ptaków, płazów, gadów, poprzez zwierzęta stepowe aż po typowe ssaki sawanny.

Najlepszym czasem do odwiedzenia rejonu delty Okawango są miesiące od czerwca do października. Podczas botswańskiej zimy, czyli między czerwcem a sierpniem, poziom wody w rzece Okawango jest największy, co skutkuje trzykrotnym powiększeniem obszaru delty. Wtedy też następuje tu jedna z największych w Afryce koncentracji zwierząt, które pokonują kilometry sawanny, skuszone doskonałymi warunkami.

Ale tak naprawdę jest to kierunek całoroczny, gdyż delta nigdy w całości nie wysycha. My byliśmy w lutym i udało nam się podziwiać zarówno piękny krajobraz delty, jak i mnóstwo zwierząt i roślin.

Mimo że delta Okawango to bardzo ważny obszar życia dzikich zwierząt oraz roślinności i jest częściowo chroniona przez rząd Botswany (Park Narodowy Moremi Game Reserve we wschodniej części delty), to niestety i tak jest zagrożona.

Rzeka Okawango przepływa przez terytorium Namibii, której rząd planuje budowę zapory w celu uregulowania jej przepływu, co może bezpowrotnie zniszczyć bogate życie fauny i flory w rejonie delty i doprowadzić do powstania półpustyni. Mam nadzieję, że do tego nie dojdzie, ale jeśli mój tekst zachęci kogoś do odwiedzenia tego miejsca, to jednak lepiej, żeby się pospieszył. To mogą być ostatnie lata, w których będzie można podziwiać to niesamowite miejsce.

27

podróże

POŁOŻENIE I CHARAKTERYSTYKA

Jak wspomniałam wcześniej, delta leży na terytorium Botswany, państwa w południowej Afryce. Jej obszar rozciąga się na przestrzeni ok. 16 000 km2. Podczas zimowych miesięcy napływające wody tworzą niezwykły labirynt bagien, płytkich lagun i małych, porośniętych roślinnością wysepek. Delta jest domem dla ok. 1068 roślin. Główne gatunki porastające wieczne bagna to cibora papirusowa, miskant, trzcina pospolita oraz pałka, jednak na mnie największe wrażenie zrobiły ogromne skupiska kwitnących lilii wodnych.

Na obszarze delty można spotkać stada majestatycznie kroczących przez płytkie wody słoni, żyraf, zebr oraz sitatungi sawannowej (rodzaj antylopy), która zamieszkuje tereny podmokłe i dla której największym zagrożeniem, oprócz drapieżników, takich jak lwy, gepardy czy lamparty, jest osuszanie terenów podmokłych przez człowieka. Jak nietrudno się domyślić, mieszkają tu też hipopotamy, których odgłosy można usłyszeć już z daleka. Przy odrobinie szczęścia można się też natknąć na niezwykle rzadkiego i niestety jednego z najbardziej zagrożonych drapieżnika, jakim jest likaon, zwany też potocznie dzikim psem. Wody delty zamieszkuje też wiele gatunków ryb oraz… krokodyle.

Ten zapierający dech w piersiach krajobraz zmienia się i adaptuje wraz z odpływem i przypływem wód powodziowych, które go sezonowo zalewają. Najpiękniejsze widoki dostajemy już na samym początku podróży po delcie, podczas lotu małą awionetką, bo właśnie to jest najszybszy i najbardziej popularny rodzaj transportu na tym terenie i tylko w taki

28

Business Life Polska

sposób możemy się dostać do jednego z prywatnych hoteli, tzw. lodge'ów, ulokowanych w delcie Okawango. Co prawda dzisiejsza technologia w postaci dronów umożliwia nam rejestrowanie zdjęć i filmów z lotu ptaka, ale moim zdaniem to jednak nie to samo, co podziwianie ich własnymi oczami.

DZIEŃ W DELCIE OKAWANGO

Gdy już uda nam się dotrzeć w ten piękny rejon Afryki, trzeba wykorzystać czas do maksimum. Dlatego też w lodge’ach, w których się zatrzymamy, mamy do wyboru mnóstwo atrakcji, a plan dnia i posiłków dostosowany jest właśnie do nich. Nie ma czasu na nudę i odpoczywanie, zwłaszcza jeśli spędzamy tu tylko dwa czy trzy dni (a zazwyczaj tyle właśnie dni goście tutaj przebywają, i my również tyle wybraliśmy). Pobudka o 5:30 rano, szybkie śniadanie i wyjeżdżamy na poranne safari, by obserwować budzące się zwierzęta. Później szybki lunch, krótki odpoczynek i ruszamy na wodne safari łodzią lub kajakami. Wieczorem, po kolacji, czas na nocne safari, co jest również niesamowitym doświadczeniem. Wiele zwierząt uaktywnia się po zachodzie słońca, gdy upał zelżeje. Właśnie nocą najbardziej prawdopodobne jest, że spotkamy lamparta.

Następnego dnia poranne piesze safari – dla odważnych.

Polecam tę aktywność każdemu, bo zupełnie inaczej odbiera się przyrodę z poziomu własnych nóg niż z samochodu.

Chętni mogą też łowić ryby, które potem spożyją na kolację.

Oczywiście we wszystkich wędrówkach towarzyszy nam doświadczony przewodnik. Nasz przewodnik, Robbie, okazał się kopalnią wiedzy o zwierzętach oraz ich wielkim pasjonatem, z cierpliwością odpowiadał na wszystkie nasze pytania i niczym nie dało się go zaskoczyć.

Warto dodać, że oprócz tych wszystkich pasjonujących aktywności już sam pobyt w takim lodge’u jest niesamowitym przeżyciem. Nocleg w namiotach, gdy wokół ciebie harcują dzikie afrykańskie zwierzęta, jest doświadczeniem, które zostanie z nami na całe życie. My na pewno zapamiętamy noc, podczas której pod nasz namiot zawitał… hipopotam.

O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ?

Mimo że to Afryka, to dobowe wahania temperatury zimą (czyli naszym latem) są spore, warto więc spakować cieplejsze ubrania.

Większość awionetek do hoteli startuje z lotnisk w Maun lub Kasane, a z Kasane już rzut beretem do Wodospadów Wiktorii… aż żal by było nie zahaczyć!

My nie przegapiliśmy takiej okazji, ale to już temat na inny artykuł. ⚫

29

PRZEWODNIK HOTELOWY

POMYSŁ NA NARCIARSKI WEEKEND! TEKST RENATA NAWROCKA

ZDJĘCIA: HOTEL MANALI

Zima w kalendarzu trzyma się mocno, zatem kontynuujemy wątek „śnieżnego” wypoczynku w pięknym miejscu. Tym razem proponujemy wizytę w Alpach Francuskich, a konkretnie w uroczym kurorcie narciarskim Courchevel.

30

Business Life Polska

W

łaśnie tutaj znajduje się kameralny butikowy Hotel Manali. Liczący 37 pokoi i apartamentów pięciogwiazdkowy obiekt jest położony w otoczeniu górskich szczytów. Może się on pochwalić bezpośrednim dostępem do tras narciarstwa biegowego, ponadto dysponuje sauną, łaźnią turecką, siłownią oraz krytym basenem z podgrzewaną wodą (dostępnym bez ograniczeń dla gości).

W wolnej chwili i przy sprzyjającej aurze można się też zrelaksować przy drinku na słonecznym tarasie.

– to chyba najlepsze określenie. Niektóre pokoje nawiązują stylistyką do górskiej (oczywiście alpejskiej) chaty, inne bardziej przypominają wnętrza nepalskich domostw, choć w wydaniu komfortowym. Z kolei przestrzenie „publiczne” (restauracja, recepcja) to wyraźne nawiązanie do klimatów orientalno-indyjskich. Ten pozorny wizualny miszmasz posiada jednak swój klucz – wnętrza mają bowiem symbolicznie odwoływać się do najwspanialszych na świecie regionów górskich.

Ale wróćmy do interesującego nas hotelu. Pewną ciekawostką jest informacja, że pokoje i apartamenty są... dźwiękoszczelne. Rzecz niewarta wspomnienia? Wprost przeciwnie. Turyści odwiedzający hotele w różnych częściach świata wiedzą, że niedostateczne wytłumianie pomieszczeń dotyczy wielu hoteli o zróżnicowanym standardzie. O tym, jak irytujące potrafią być dźwięki pracującej windy albo głośne rozmowy przechodzących co chwilę korytarzem ludzi, chyba nikogo nie trzeba przekonywać.

W zimie hotel zaprasza do eleganckiej restauracji La Table du Manali na sezonowe specjały kuchni francuskiej serwowane w porze lunchu i kolacji. Codziennie rano w lokalu podawane jest śniadanie w formie bufetu. Natomiast w hotelowej herbaciarni przyrządzane są rozmaite napary ziołowe, znakomicie orzeźwiające i wzmacniające po szaleństwach na stokach.

Przy tej okazji warto dodać kilka słów na temat wystroju hotelowych wnętrz. Są one dość mocno zróżnicowane

Sprzęt narciarski można wypożyczyć na miejscu. Hotel Manali udostępnia też gościom przechowalnię sprzętu narciarskiego. Obiekt jest oddalony o mniej więcej 1,5 km od kompleksu basenów Aquamotion, do którego można dojechać kolejką. ⚫

31

PRZEWODNIK HOTELOWY

PRAWIE JAK W IGLOO TEKST ROBERT NIENACKI

32

Business Life Polska

ZDJĘCIA: HOTEL WHITEPOD

Interesujące hotele w niebanalnej scenerii można znaleźć w wielu rejonach świata, ale tylko nieliczne wyróżniają się naprawdę oryginalnym wyglądem. Jedną z takich hotelowych ciekawostek jest położony w Szwajcarii hotel Whitepod.

Z

pewnej odległości kompleks hotelowy przypomina zbiór ogromnych... piłek do golfa lub igloo. Domki/ kapsuły to rodzaj namiotów, ale w wersji high-tech.

Owe „kapsuły” (to określenie chyba najlepiej oddaje nietypowy charakter budowli) umieszczono na drewnianych platformach na wysokości 1400 m n.p.m. Z wielkich okien roztaczają się wspaniałe i niczym nieprzysłonięte widoki na Alpy oraz Jezioro Genewskie.

Trzeba przyznać, że hotel zlokalizowany w kantonie Valais (ok.

1 godziny jazdy z Lozanny i ok. 1,5 godziny z lotniska w Genewie) w udany sposób łączy komfort i ekologię. Namioty zwane podami zapewniają wszystko, co niezbędne do wypoczynku w scenerii szwajcarskich Alp. Na terenie kompleksu znajduje się recepcja, bar, w którym można się ogrzać po zimowych szaleństwach, restauracja, strefa wellness. Do ośrodka należą dwa prywatne wyciągi i 7 km tras narciarskich. Dla bardziej wymagających narciarzy w odległości 30 km znajduje się 400 km tras o różnym stopniu trudności. Oprócz jazdy na nartach można wypróbować przejażdżki na snowscootach, psimi zaprzęgami czy spacerów w rakietach śnieżnych.

W sezonie letnim miejsce zamienia się w raj dla paralotniarzy.

Wnętrza podów urządzono w nowoczesnym stylu, z akcentami lokalnej kultury i tradycji. Budowle (w każdej może mieszkać od 2 do 4 osób) zostały wyposażone w łóżka typu king, łazienki z toaletą i prysznicem, piece na drewno, niewielkie, ale funkcjonalne kuchnie, krzesła i stoły oraz tarasy. Dzięki temu są komfortowe jak pokoje w konwencjonalnym hotelu, a do tego posiadają zapierający dech w piersiach widok na Alpy, które można podziwiać z tarasu. „Namiotowy” charakter podów sprawia, że podczas śnieżnych zimowych wieczorów ciepłe i nastrojowo oświetlone wnętrza robią się naprawdę przytulne. ⚫

33

PREZENTACJA PARTNERA

ROZPOCZNIJ NOWY ROK OD CYFROWYCH PORZĄDKÓW Nowy rok warto rozpocząć od przyjrzenia się swojemu życiu cyfrowemu i zrobieniu w nim porządków. Zaowocuje to większą wygodą i efektywnością korzystania z zasobów oraz urządzeń cyfrowych, a przede wszystkim poprawą ogólnego bezpieczeństwa naszych danych.

1. USUŃ NIEPOTRZEBNE PLIKI

3. USUŃ NIEUŻYWANE APLIKACJE MOBILNE

Najlepiej rozpocząć od podstaw, czyli od pozbycia się plików, których już nie potrzebujemy. Z pozoru jest to łatwe zadanie, jednak w rzeczywistości może ono zająć sporo czasu, choćby dlatego, że każdy z nas przechowuje olbrzymie ilości danych.

Ważne jest zatem, by już na starcie to zadanie nas nie przytłoczyło. Warto podzielić je na etapy – możemy na przykład zacząć od usuwania 10, 20 czy 50 plików każdego dnia.

Chyba każdy posiada na swoim smartfonie aplikacje, które nie były używane od roku. Być może nawet są tam aplikacje, których nigdy nie uruchomiliśmy. Nie tylko pożerają one pamięć telefonu, ale mogą również zużywać dane mobilne oraz baterię, a nawet spowalniać działanie telefonu. Co więcej, niektóre z nich mogą gromadzić informacje o urządzeniu oraz jego użytkowniku.

4. USUŃ NIEUŻYWANE KONTA

Niemal każda usługa online oferuje obecnie jakąś formę płatnej subskrypcji. Mają one to do siebie, że z czasem gromadzą się i dochodzimy do sytuacji, w której tak naprawdę nie wiemy, ile płacimy za wszystkie abonamenty. Dlatego warto poświęcić nieco czasu, by przeanalizować wszystkie aktywne subskrypcje i pozostawić te, które faktycznie są dla nas wartościowe.

Konta usług online – nawet te mniej istotne – zawsze stwarzają potencjalne ryzyko. Gdy takie konto zostanie zhakowane, może dojść do wycieku danych, a nawet całych tożsamości użytkowników. Jeżeli do danego konta podpięta jest karta płatnicza, konsekwencje mogą mieć także wymiar finansowy.

Dlatego lepiej nie pozostawiać tej sytuacji losowi – jeżeli nie potrzebujemy danego konta, najlepiej po prostu je usunąć.

FOTO: SHUTTERSTOCK

2. ANULUJ NIEPOTRZEBNE SUBSKRYPCJE

34

Business Life Polska

ZDJĘCIA: GETTYIMAGES

5. ZMIEŃ STARE I NIEWYSTARCZAJĄCO BEZPIECZNE HASŁA

Miejmy to z głowy – korzystanie ze słabych haseł jest obecnie proszeniem się o problemy. Cyberprzestępcy korzystają z wszelkich sposobności, by wykradać dane – niezależnie od tego, kim jesteśmy. Problem może się jednak także pojawić w wyniku ataku na usługę online i wycieku danych użytkowników – łącznie z hasłami. Dlatego warto przyjrzeć się wszystkim kontom online i profilaktycznie zmienić stare hasła, nawet jeżeli są długie i skomplikowane.

W zadbaniu o poprawę higieny cyfrowej niezmiernie pomocna będzie asysta dobrego rozwiązania cyberbezpieczeństwa, takiego jak Kaspersky Small Office Security – pakietu zaprojektowanego specjalnie z myślą o małych i średnich firmach. Łączy on łatwość obsługi i światowej klasy ochronę przed wszelkimi zagrożeniami z wieloma dodatkowymi funkcjami, takimi jak menedżer haseł, VPN, szyfrowanie informacji czy ochrona transakcji finansowych online. Więcej informacji znajduje się na stronie www.kaspersky.com.pl/ksos. ⚫

35

GEOPOLITYKA

WENEZUELA HISTORIA UPADKU TEKST WOJCIECH KONDRACIUK

FOTO: ROGER KUZNA, UNSPLASH

Z czym kojarzy się nam Wenezuela?

Z hiperinflacją, ubóstwem i bezprawnymi rządami Nicolása Maduro. Całkiem niedawno do tej puli dołączyły jeszcze roszczenia terytorialne względem sąsiadującej z Wenezuelą Gujany, które mogą w każdej chwili przerodzić się w konflikt zbrojny. Jednak jeszcze kilkanaście lat temu Wenezuela była krajem zupełnie innym niż teraz.

36

Business Life Polska

B

oliwariańska Republika Wenezueli leży na północnym krańcu Ameryki Południowej. Drogę do powstania tego kraju utorował Simón Bolívar, od którego nazwiska wziął się nie tylko pierwszy człon oficjalnej nazwy kraju, ale też nazwa tutejszej waluty – boliwara. Samo słowo „Wenezuela” oznacza po hiszpańsku „mała Wenecja”. Wzięło się to od skojarzeń hiszpańskich żeglarzy, którzy ze statków widzieli domy tubylców stojące na palach nad powierzchnią wody.

Poleganie wyłącznie na złożach ropy było ogromnym błędem, bowiem inne gałęzie gospodarki, takie jak kluczowe dla każdego kraju rolnictwo, były poważnie zaniedbywane. W latach 70. Wenezuela masowo importowała żywność i nikomu to nie przeszkadzało – aż do roku 1982, kiedy kraj dotknęły długofalowe skutki amerykańskiego kryzysu naftowego.

Miał wtedy miejsce kryzys zadłużeniowy, który dotknął w szczególności kraje Ameryki Łacińskiej.

Pod dowództwem Simóna Bolívara wybuchło kilka powstań niepodległościowych, które miały wyzwolić północ kontynentu spod władania Hiszpanii. Wicekrólestwo Nowej Granady zajmowało tereny dzisiejszej Wenezueli, Gujany, Kolumbii, Panamy, Ekwadoru oraz Trynidadu i Tobago. Udane ruchy narodowowyzwoleńcze poskutkowały stworzeniem w 1821 roku nowego państwa – Wielkiej Kolumbii, której prezydentem został oczywiście Simón Bolívar. Historia tego państwa jest jednak krótka, bowiem już w roku 1830 Wenezuela stała się odrębną republiką, a rok później, czyli tuż po śmierci Bolívara, federacyjna Republika Kolumbii rozpadła się na poszczególne kraje. Przez kolejne dziesięciolecia Wenezuela była targana wojną domową między federalistami a unitarystami, a także sporem z Gujaną Brytyjską, który już w 1895 roku stał się zarzewiem trwających dzisiaj roszczeń terytorialnych. O tym jednak opowiem bardziej szczegółowo w dalszej części artykułu.

Dobrobyt obywateli Wenezueli skończył się niemal natychmiast. Gdy w 1989 roku prezydentem został Carlos Andrés Pérez, zajął się ratowaniem gospodarki. Do tego konieczne były istotne reformy, które ograniczyły m.in. wydatki socjalne.

To z kolei pchnęło uboższych obywateli w prawdziwą nędzę, której skutkiem były największe zamieszki w historii – tak wielkie, że zyskały własną nazwę – Caracazo.

2013 rok przyniósł Wenezueli kolejny kryzys, wywołany m.in. przez spadek cen ropy naftowej. To z kolei przyniosło braki na półkach sklepowych i pogorszenie warunków życia obywateli.

Sprawiło to, że w wyborach parlamentarnych z 2015 roku partia Maduro przegrała. On sam jednak postanowił zupełnie ten fakt ignorować i wraz ze swoim rządem dalej sprawował

FOTO: JORGE SALVADOR, UNSPLASH

W XX wieku Wenezuela rozwijała się nadzwyczaj prężnie – przynajmniej pod względem gospodarczym, bo tamtejsza polityka była niezwykle burzliwa. Kolejne zmiany władz państwowych wiązały się zwykle z zamachami stanu i protestami.

Wenezuela, jako wciąż stosunkowo młody kraj, po prostu nie potrafiła znaleźć dla siebie odpowiedniej drogi politycznego rozwoju. Prawdziwy gniew narodu miał jednak dopiero nadejść.

W roku 1998 wybory wygrał Hugo Chávez, który próbował obalić swojego poprzednika jeszcze w roku 1992. Za jego czasów udało się nieco opanować inflację oraz wprowadzić nową konstytucję. Mimo udanego zamachu stanu z 2002 roku Chávez pozostał prezydentem aż do swojej śmierci w 2013 roku. Jego następcą i duchowym spadkobiercą został rządzący do dziś Nicolás Maduro. Obaj prezydenci wierzyli w ideę socjalizmu XXI wieku i twardą, niemal dyktatorską ręką prowadzili Wenezuelę do odzyskania stabilności gospodarczej – która nigdy nie nadeszła.

37

FOTO: JORGE SALVADOR, UNSPLASH

FOTO: JIM ROMERO, UNSPLASH

GEOPOLITYKA

władzę. W jaki sposób? Chociażby nie dopuszczając do referendum w sprawie odwołania prezydenta, delegalizując parlament za pośrednictwem Sądu Najwyższego w 2017 roku i wreszcie całkowicie dezorganizując wybory prezydenckie w 2018 roku. Maduro ponownie został prezydentem dzięki zablokowaniu startu pozostałych kandydatów.

Rządy Maduro doprowadziły do emigracji kilku milionów Wenezuelczyków, którzy nie byli w stanie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb. Ci, którzy zostali, wciąż borykają się ze skrajnym ubóstwem, hiperinflacją oraz niedoborami wody i pożywienia. Jednocześnie rząd wciąż odmawia jakiejkolwiek pomocy humanitarnej, traktując ją jako niepotrzebną jałmużnę i próbę zewnętrznej ingerencji w sprawy państwa.

SPÓR O ESSEQUIBO

Gdy w 1879 roku na pograniczu Wenezueli i Gujany Brytyjskiej znaleziono złoża złota, rozgorzał spór terytorialny o obfitujące w złoto terytoria. W 1899 roku przeprowadzono międzynarodowy arbitraż, który przyznał prawa do spornych terytoriów Wielkiej Brytanii. Wenezuela nie uznała takiego rozwiązania sporu, uznając je za krzywdzące. Zdaniem Wenezuelczyków naturalna granica pomiędzy państwami powinna przebiegać wzdłuż rzeki Essequibo – tak jak miało to miejsce jeszcze w czasach kolonialnych, gdy rzeka oddzielała posiadłości hiszpańskie na zachodzie od holenderskich na wschodzie.

Arbitraż z 1899 roku przyznał prawa do około 160 000 km2 ziem na zachód od rzeki Essequibo imperium brytyjskiemu.

W kolejnych latach okazało się, że oprócz złota region skrywa też inne bogactwa – w tym ropę naftową.

Do sprawy powrócono w roku 1966. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Genewie ustalił dla regionu Essequibo status quo, zalecając stronom, czyli Wenezueli

38

Business Life Polska

i Wielkiej Brytanii, by poczekać z rozstrzygnięciem tego sporu na decyzję ONZ lub do czasu zaproponowania innego rozwiązania. W tym samym roku Gujana uzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii i ratyfikowała traktat, stając się stroną sporu. W 1970 roku wszystkie trzy zamieszane w spór państwa podpisały protokół o zawieszeniu konfliktu na 12 lat, który w 1982 roku nie został przedłużony przez Wenezuelę. Kraj wciąż uważał się za poszkodowany i zamierzał dochodzić swoich spraw za pośrednictwem sekretarza ONZ – jak wiemy – bezskutecznie. Choć cały ten spór trwa już ponad 100 lat, jego rozciągnięcie w czasie sprawiło, że jest on aktualny również dla obecnych pokoleń. Dla pogrążonych w biedzie mieszkańców Wenezueli Essequibo może jawić się jak ziemia obiecana lub raczej El Dorado (które nomen omen jest wenezuelskim miasteczkiem leżącym nieopodal spornej granicy). Wierzą, że aneksja tego terytorium może odwrócić ich los i prawdopodobnie dlatego poparli ten pomysł w referendum. Dostając jasny sygnał, że na uczciwe wybory nie mają co liczyć, mogą chętniej zgadzać się na tak desperackie pomysły.

W grudniu 2023 miało miejsce ogólnokrajowe referendum, w którym aż 95% mieszkańców Wenezueli miało wyrazić poparcie dla aneksji regionu Essequibo. Choć siły zbrojne Wenezueli można określić jako skromne, są zdecydowanie wystarczające do pokonania sił Gujany w bezpośrednim starciu. Jedyne, co tak naprawdę mogłoby powstrzymać Wenezuelę przed podbiciem regionu Essequibo, byłoby samo terytorium – w znacznej większości porośnięte dżunglą, a do tego częściowo górzyste. W grę wchodzi także atak od strony wybrzeża, co jednak wiązałoby się z naruszeniem wód terytorialnych wokół krajów karaibskich silnie związanych z USA. Inną alternatywą byłoby przejście przez terytorium Brazylii, jednak obecny rząd z pewnością nie wyrazi na to zgody.

GEOPOLITYKA

Warto wspomnieć, że Wenezuela utrzymuje dobre stosunki z Rosją, co może mieć ogromne znaczenie w przypadku rozpoczęcia konfliktu zbrojnego. Oba państwa mają na koncie kilka kontraktów na zakup broni oraz wspólne manewry wojskowe. Wojna tak blisko Stanów Zjednoczonych z pewnością odwróciłaby ich uwagę od wojny w Ukrainie, jednocześnie osłabiając ich wsparcie. USA z pewnością interweniowałyby w tym potencjalnym konflikcie, zwłaszcza z uwagi na to, że amerykańskie korporacje biorą czynny udział w eksploatacji należących do Gujany złóż ropy naftowej – jak na razie tylko w szelfie przybrzeżnym. Ta ścisła współpraca zapewniła Gujanie ogromny wzrost gospodarczy, a amerykańska branża paliwowa zyskała kolejne zasoby, pomagające jej prosperować na rynku paliw kopalnych. Ma to ogromne znaczenie geopolityczne w świetle odwrócenia się świata od zakupu paliw z Rosji.

Stany Zjednoczone starają się wywrzeć presję na reżimie Nicolása Maduro, by kolejne wybory prezydenckie w kraju odbyły się w sposób wolny i przejrzysty. W zamian USA miałyby znieść część ciążących na Wenezueli sankcji – w tym uwolnienie 3 mld dolarów zamrożonych wenezuelskich aktywów, które miałyby zostać przeznaczone na pomoc humanitarną dla mieszkańców. Oprócz tego padła też oferta ze strony koncernu Chevron, który wykazał gotowość do poszukiwania i wydobywania ropy naftowej w Wenezueli, co mogłoby jej pomóc w powrocie do czasów prosperity. Jedynymi dodatkowymi wymaganiami była możliwość sprawdzenia potencjalnych kandydatów oraz uwolnienie wenezuelskich więźniów politycznych i niesprawiedliwie zatrzymanych obywateli USA. Początkowo rząd w Caracas zgodził się na ten układ, wierząc w swoje zwycięstwo. Prawybory z listopada 2023, mające wyłonić kontrkandydata dla panującego prezydenta, pokazały jednak, że Maduro nie ma żadnych szans na reelekcję. María Corina Machado zdobyła 93% spośród 2 milionów oddanych głosów.

Choć to niewiele w skali 28-milionowego kraju, widocznie dało to do myślenia samemu Maduro i jego poplecznikom. Wskutek decyzji Sądu Najwyższego prawybory zostały unieważnione.

Na ten moment nie wiadomo, kto miałby kandydować w tegorocznych wyborach i czy w ogóle się one odbędą. Wszystkie te kwestie zostały przykryte widmem mogącej nadejść wojny. ⚫

FOTO: RONAL LABRADOR, UNSPLASH

Z ekonomicznego punktu widzenia cała ta operacja nie ma zbyt dobrego uzasadnienia. Wenezueli brakuje technologii i środków do eksploatacji nawet własnych złóż węglowodorów. Brakuje im też przede wszystkim rynków zbytu, gdzie mogliby je sprzedawać. Jakie jest więc uzasadnienie?

Przede wszystkim aneksja Essequibo jest pomysłem typowo populistycznym i nacjonalistycznym, który mógłby pomóc Maduro zjednać do siebie wyborców i odsunąć w czasie kolejne wybory.

WYBORY PREZYDENCKIE 2024

40

Business Life Polska

PREZENTACJA PARTNERA

KLASA BIZNES W QATAR AIRWAYS DOSKONAŁOŚĆ W PODRÓŻY TEKST SZYMON LACH ZDJĘCIA QATAR AIRWAYS

Qatar Airways, jedna z wiodących linii lotniczych na świecie, zyskała reputację za luksus, doskonałą obsługę i innowacyjność. Linia ta jest szczególnie znana z oferowania niezrównanego doświadczenia podróżowania w klasie biznesowej. W artykule tym przyjrzymy się, dlaczego klasa biznes w Qatar Airways jest uznawana za najlepszą na świecie, biorąc pod uwagę komfort, wyjątkowość usług i nowoczesne udogodnienia.

42

Business Life Polska

LUKSUS I KOMFORT

WYJĄTKOWE DOŚWIADCZENIA PODCZAS LOTU

Przestronność i prywatność Klasa biznes w Qatar Airways oferuje pasażerom wyjątkową przestrzeń i prywatność. Wygodne siedzenia, które można łatwo przekształcić w pełne łóżka, pozwalają podróżującym na relaks w komfortowych warunkach. Każde siedzenie zostało starannie zaprojektowane, aby zapewnić maksymalną prywatność, jak również dostęp do korytarza dla wygody poruszania się.

Menu i kulinaria Jednym z najbardziej wyróżniających się elementów klasy biznes w Qatar Airways jest wyśmienita kuchnia. Pasażerowie mogą wybierać spośród różnorodnych dań przygotowywanych przez doświadczonych szefów kuchni. Menu często obejmuje dania inspirowane kuchniami różnych regionów świata, aby zaspokoić różnorodne gusta podróżnych.

Doskonała obsługa pasażerów Personel pokładowy w klasie biznesowej Qatar Airways jest znany z doskonałej obsługi. Serwis jest spersonalizowany, dba o potrzeby podróżnych na najwyższym poziomie. Od chwili wejścia na pokład do momentu lądowania personel jest gotów spełnić wszelkie oczekiwania pasażerów. Doskonałej obsługi można doświadczyć, będąc już na lotnisku w Dosze.

Po przylocie do Hamad International Airport, gdy wyszedłem z samolotu, czekała już na mnie pani z imienną tabliczką w ręku. Zostałem zaproszony do samochodu, który zawiózł mnie do prywatnej odprawy paszportowej w eleganckiej strefie. Bagaże zostały dostarczone bezpośrednio do business lounge, gdzie pasażerowie mogą się odświeżyć po przylocie.

Ekskluzywne wina i napoje Linia lotnicza jest również znana z imponującej kolekcji szampanów, win i napojów dostępnych dla pasażerów klasy biznes.

Eksperci ds. win dobierają specjalnie wyselekcjonowane trunki, aby umożliwić podróżującym prawdziwie zmysłowe doświadczenie.

Rozrywka na wysokim poziomie Podróżowanie w klasie biznes Qatar Airways to nie tylko luksusowe doznania kulinarne, ale także bogactwo opcji rozrywkowych. Duże ekrany dotykowe, najnowsze filmy, muzyka, gry i szeroki wybór programów telewizyjnych sprawiają, że czas spędzony na pokładzie staje się przyjemnością.

43

PREZENTACJA PARTNERA

INNOWACYJNE UDOGODNIENIA

Connectivity Qatar Airways zdaje sobie sprawę, jak ważne jest umożliwienie podłączenia różnych urządzeń podczas podróży.

Dlatego też w klasie biznesowej oferuje zaawansowane udogodnienia z zakresu łączności, umożliwiające pasażerom pracę, rozrywkę lub kontakt ze światem z dowolnego miejsca na świecie.

Przestrzeń do pracy Tym, którzy podróżują w celach biznesowych, linia lotnicza zapewnia specjalnie zaprojektowane przestrzenie do pracy na pokładzie. Wszystko, co potrzebne, aby podróżny mógł efektywnie pracować w trakcie lotu, jest dostępne na wyciągnięcie ręki.

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

Zobowiązanie do ochrony środowiska Qatar Airways angażuje się w zrównoważony rozwój i dbałość o środowisko. Nowoczesne samoloty linii są wyposażone w technologie, które redukują emisję dwutlenku węgla, co sprawia, że podróżowanie z tą linią staje się bardziej ekologiczne.

Innowacje technologiczne Linia lotnicza nieustannie inwestuje w nowoczesne technologie, aby poprawić efektywność swojej floty. To nie tylko

44

Business Life Polska

wpływa korzystnie na środowisko, ale także gwarantuje pasażerom bezpieczeństwo i komfort podróży.

Rozszerzone usługi Podróżni, którzy lecą dalej na wschód, do Azji czy Australii, mogą zatrzymać się w Dosze na 2-3 dni i skorzystać z bogatej oferty firmy Discover Qatar, dzięki czemu pobyt w stolicy Kataru będzie wypełniony ciekawymi atrakcjami.

Można wybrać się na wycieczkę na wydmy, poznać zakamarki lokalnego, najstarszego targu w Dosze czy poznać historię kraju, odwiedzając Narodowe Muzeum Kataru, które jest bardzo ciekawym miejscem do zobaczenia zarówno dla dzieci, jak i dorosłych.

PODSUMOWANIE

Klasa biznes w Qatar Airways to wyjątkowe doświadczenie podróżowania, które łączy w sobie luksus, komfort i nowoczesność. Linia ta nie tylko sprostała oczekiwaniom pasażerów, ale także wprowadziła innowacje, które uczyniły podróż biznesową niezapomnianą. Zobowiązanie do obsługi na najwyższym poziomie, wykwintne posiłki, bogactwo rozrywki i innowacyjne udogodnienia sprawiają, że Qatar Airways zasłużenie zajmuje miejsce w czołówce linii lotniczych oferujących najwyższy standard podróży biznesowej. Dla tych, którzy cenią sobie nie tylko cel podróży, ale także samą podróż, klasa biznes w Qatar Airways stanowi doskonały wybór. ⚫

GAMEDEV

CD PROJEKT RED 3 LATA PO WPADCE CZY UDAŁO SIĘ ODZYSKAĆ ZAUFANIE GRACZY? TEKST ADAM SOBCZYŃSKI

To była naprawdę głośna sprawa. Z ośmiomiesięcznym opóźnieniem, 10 grudnia 2020 roku, ukazała się ta, na którą czekali wszyscy – „Cyberpunk 2077”. Zapowiedziana 10 stycznia 2013 roku gra była murowanym sukcesem. W końcu polskie studio znane z serii „Wiedźmin” nie mogło nawalić. Prawda? No nieprawda…

46

Business Life Polska

ROZDMUCHANE OCZEKIWANIA

Rewolucyjna gra w świecie dystopijnej przyszłości. Zaprojektowana na podstawie znakomitej serii „papierowych” gier RPG we współpracy z ich twórcą. Jednym z głównych bohaterów będzie kochany przez wszystkich Keanu Reeves. Całość wyprodukują twórcy genialnego „Wiedźmina 3”. Pierwszy raz w życiu złożyłem preorder na grę komputerową i czekałem na nią z wypiekami na twarzy. Kampania marketingowa była poprowadzona wręcz brawurowo i z radością wpadłem w jej sidła – podobnie jak 8 milionów innych graczy, którzy kupili grę na długo przed premierą.

ROZDMUCHANE PROBLEMY

„Wiedźmin 3” jest jedną z najlepszych gier w historii (i nie jest to moja subiektywna opinia) i jedną z najbardziej uznanych gier ostatniej dekady. Dziennikarze zajmujący się grami na całym świecie są w tej kwestii jednogłośni. „Cyberpunk 2077” powstawał na nowszej wersji tego samego silnika, czyli REDengine 4. Okazało się, że nie był on idealnym wyborem do gry tak skrajnie różnej od „Wiedźmina”, który zresztą w dniu premiery również nie był wolny od błędów. To zupełnie normalne w świecie gier.

Na stan gry najmniej narzekali użytkownicy komputerów, zaś najbardziej użytkownicy konsol. Z perspektywy czasu programiści CD Projektu przyznali, że wykorzystanie autorskiego silnika było sporym błędem. Skorzystanie z gotowego rozwiązania, takiego jak Unreal Engine, pozwoliłoby przyspieszyć pracę nad grą i uniknąć mnóstwa błędów. Co ciekawe, za większość rażących błędów na komputerach odpowiedzialne były zazwyczaj nieaktualne sterowniki starszych kart graficznych. Doświadczył tego jeden z moich kolegów, który też początkowo wieszał psy na grze razem z internetowym chórem, zamiast poszukać rozwiązania problemu.

ZDJĘCIA: MAT. PRASOWE CD PROJEKT RED

Zainstalowałem grę 10 grudnia i spędzałem przy niej dosłownie całe noce, wyciskając siódme poty ze średniej klasy laptopa. Po blisko stu niezapomnianych godzinach spędzonych w Night City odwiedziłem stary dobry internet (który w roku 2077 już nie istniał). Byłem ciekaw przemyśleń innych graczy dotyczących tej niezwykłej historii, którą przeżyłem.

Czekał mnie zimny prysznic, bo zamiast zachwytów trafiłem na szereg artykułów, wątków na forach i memów, które nie tyle wyśmiewały, co masakrowały grę. Okazało się, że moje doświadczenie z polską superprodukcją były skrajnie różne od tego, co działo się na całym świecie. Komiczne błędy, tragiczny wygląd, liczne zwroty i wycofanie gry ze sklepu Playstation Store to tylko niektóre z problemów. Dobry PR CD Projekt RED legł w gruzach, podobnie jak ceny ich akcji. Wiadomo przecież, że głosy krytyki są zawsze lepiej słyszane niż pochwały. Choć zamieszanie było głośne, z możliwości zwrotu gry skorzystało zaledwie 1% z ponad 13 milionów graczy,

którzy kupili grę w początkowym okresie sprzedaży. Wygląda więc na to, że zamieszanie wokół gry było niewspółmierne do jej faktycznego stanu. Była to jednak proporcjonalna odpowiedź na głośny marketing i napompowane oczekiwania.

Duże obietnice spowodowały ogromny hejt i rozczarowanie – ale nie u wszystkich.

47

IDRIS ELBA JAKO SOLOMON REED Największym błędem CD Projektu było wydanie „Cyberpunka” na konsole starszej generacji, ale przecież trudno odpuścić sobie dziesiątki milionów potencjalnych graczy. Zapowiadając grę nowej generacji, która ma działać na leciwych konsolach, trzeba iść na pewne ustępstwa. Bazowe wersje Playstation 4 i Xbox One były zwyczajnie za słabe, by poradzić sobie z grą. „Cyberpunk” wyglądał i działał na nich po prostu tragicznie.

Choć – jak się okazuje – to trochę wymówka, bowiem późniejsze aktualizacje znacząco usprawniły rozgrywkę na starszym sprzęcie. Z czasem wyszło na jaw, że winę za sporą część problemów ponosili testerzy, którzy rzekomo wprowadzali deweloperów w błąd. Testy gry powierzono zewnętrznej firmie, która nie wywiązała się z zadania i nie podeszła do sprawy rzetelnie. W chwili gdy gra trafiła do szerszej publiczności, to właśnie gracze stali się prawdziwymi testerami. Ich uwagi były cierpliwie wysłuchiwane i implementowane do gry w formie kolejnych poprawek.

DROGA DO ODKUPIENIA

Przez ostatnie 3 lata programiści CD Projekt RED bez przerwy ulepszali grę, eliminując kolejne błędy. Wracając do gry po kilku miesiącach przerwy, zauważyłem m.in., że pojazdy prowadzą się dużo przyjemniej, a jakiekolwiek błędy były trudne do znalezienia. Wreszcie we wrześniu 2023 roku nastąpiły dwie potężne przemiany, które dały grze nowy start. Pierwszą z nich była aktualizacja 2.0, która wprowadziła niezliczone zmiany w każdym aspekcie gry.

Drugie z wielkich wydarzeń wokół gry to premiera płatnego rozszerzenia fabularnego o podtytule „Widmo wolności”. To rewelacyjna opowieść w klimacie szpiegowskiego thrillera, która dodała do gry wiele godzin doskonałej fabuły, nową

48

Business Life Polska

ZDJĘCIA: MAT. PRASOWE CD PROJEKT RED

GAMEDEV

KEANU REEVES JAKO JOHNNY SILVERHAND

dzielnicę miasta oraz zupełnie nowe zakończenie całej gry.

Twarzą „Widma wolności” stał się kolejny uwielbiany aktor i muzyk, czyli Idris Elba. Sam dodatek jest zauważalnie lepszy od podstawowej gry, ale udało się go świetnie połączyć ze znaną wcześniej historią.

Oba te wydarzenia sprawiły, że „Cyberpunk 2077” znów stał się bestsellerem i zaczął zbierać świetne recenzje. Potrzeba było aż 3 lat, by gra spełniła rozdmuchane oczekiwania graczy i stała się tym, na co naprawdę czekaliśmy – jedną z najlepszych gier w historii.

Ostatnią dużą aktualizacją gry był patch 2.1, który dodał m.in. obiecywaną od początku możliwość podróży miejską koleją.

Dlaczego to takie ważne? Podróż pociągiem widzieliśmy na jednym z pierwszych zwiastunów gry. Potem gracze wytykali twórcom brak takiej możliwości – rzekomo było to zbyt trudne i czasochłonne do umieszczenia w grze. Spełnienie tej obietnicy stało się klamrą zamykającą dalszy rozwój „Cyberpunka”, jego kropką nad i oraz dowodem na to, że CD Projekt RED lubi wywiązywać się ze swoich obietnic.

Wszystkie opisane w tej części tekstu zmiany przyczyniły się do tego, że „Cyberpunk 2077” otrzymał tytuł najlepszej wciąż rozwijanej gry w prestiżowym plebiscycie The Game Awards 2023. Były także 3 zasłużone nominacje: za najlepsze wsparcie społeczności, najlepszą narrację (w „Widmie wolności”) oraz najlepszą rolę aktorską dla wspomnianego Idrisa Elby. Życzyłbym Spółce Kapitałowej CD Projekt RED, aby ten sukces znalazł odzwierciedlenie w cenach akcji, ale niestety tak nie jest. Być może uda się dzięki któremuś z nowych projektów, o których opowiem w dalszej części tekstu.

WYOBRAŹ SOBIE CZAS SPĘDZONY W PRACY

BEZ BÓLU PLECÓW… Teraz jest to możliwe dzięki rewolucyjnym krzesłom zdrowotnym SPINALIS z ruchomym siedziskiem na sprężynie.

Skontaktuj się z nami aby bezpłatnie przetestować krzesła w swoim miejscu pracy.

INFOLINIA (+ 48) 602–420–109 www.krzesla-zdrowotne.pl

SALON WARSZAWA Centrum zdrowego siedzenia ul. Puławska 228, lok. S05 02-670 Warszawa

SIEDŹ AKTYWNIE I ZDROWO. ZAPOMNIJ O BÓLU PLECÓW!

INNE SALONY FIRMOWE INNE SALONY FIRMOWE Wrocław | Szczecin | Gliwice | Białystok | Toruń|| Ełk | Tczew | Kraków Wrocław | Szczecin | Gliwice | Katowice Poznań | Białystok

GAMEDEV

NIE TYLKO „CYBERPUNK”

Historia odkupienia CD Projektu to nie tylko „Cyberpunk”.

W międzyczasie, a konkretnie 14 grudnia 2022, ukazała się ogromna aktualizacja do „Wiedźmina 3”. Tak zwany next gen patch zmieniał siedmioletnią grę niemal nie do poznania.

Odświeżony „Wiedźmin” zyskał przede wszystkim wizualnie, dzięki implementacji technologii Ray Tracing oraz poprawie jakości tekstur i efektów. Nie zabrakło też kilku małych usprawnień, o których marzyli długoletni fani gry. Wszystko to trafiło w ręce graczy zupełnie bezpłatnie, dając wciąż popularnej grze drugą młodość.

po prostu odpychająca pod względem grafiki i grywalności, a przecież opowiada fascynującą historię.

Poinformowano nas także o pracach nad drugą grą w uniwersum „Cyberpunka”, czyli projekcie Orion. Na horyzoncie jest także zupełnie nowa, jeszcze nieujawniona gra, nazywana projektem Hadar. Gra znajduje się obecnie w fazie koncepcyjnej i może ukazać się pod koniec obecnej dekady. Ma to być zupełnie nowa franczyza. Plany są więc bardzo ambitne.

Będą wymagały utworzenia nowych zespołów programistów i twórców, co dzieje się już w Vancouver i Bostonie.

PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ

W planach jest także kilka projektów spoza świata gier wideo, w tym pełnometrażowy film w świecie „Cyberpunka”, który ma szansę stać się podobnym sukcesem, jak popularny serial anime „Edgerunners”. Takie produkcje dają grom świetny rozgłos, co udowodnił „Wiedźmin” od Netflixa. Choć sam serial pozostawia wiele do życzenia, wywindował sprzedaż „Wiedźmina 3” do rekordowego poziomu. Możliwe więc, że wyniki sprzedaży „Cyberpunka”, przekraczające obecnie 25 milionów kopii, jeszcze się poprawią.

Po stronie studia tych szans ma być w najbliższych latach nawet kilka. Mowa tu o kolejnej części „Wiedźmina”, nazywanej roboczo projektem Polaris, która ma być początkiem kolejnej trylogii. Oprócz tego zapowiedziano projekt Sirius, mający być produkcją dla wielu graczy, a także Canis Majoris, czyli stworzonego od nowa „Wiedźmina 1” – pierwsze dziecko studia, które dziś trzeba nazwać raczej dziadkiem. Gra z 2007 roku w pełni zasługuje na odświeżenie, bo dla wielu graczy jest dziś

Choć lista nowych gier jest naprawdę długa, a pierwsza z nich ukaże się najwcześniej w 2025 roku, już teraz wiem, że będę grał w każdą z nich. Ostatnie poczynania CD Projektu napełniają optymizmem i pewnością, że tym razem nikt nie będzie zawiedziony. Studio z pewnością będzie w przyszłości ostrożniejsze i nie nadużyje po raz kolejny zaufania, jakim darzą je fani. ⚫

FOTO: MAT. PRASOWE CD PROJEKT RED

Sam CD Projekt RED również przeszedł ogromną przemianę.

Widać to chociażby po tym, jak wyglądały prace nad wspomnianym „Widmem wolności”. Lepsza komunikacja pomiędzy zespołami i bardziej skrupulatne testy to tylko niektóre z usprawnień. Z pewnością wpadka sprzed 3 lat wyjdzie im w przyszłości na dobre i wygląda na to, że większość fanów jest w stanie dać RED-om jeszcze jedną szansę.

50

Business Life Polska

R EK L A M A

PREZENTACJA PARTNERA

PIERWSZE AUTA SĄ JUŻ PRODUKOWANE POD ZGORZELCEM

Rozmawiamy z Albertem Gryszczukiem – prezesem Innovation AG S.A., twórcą pierwszego polskiego vana elektrycznego.

52

Business Life Polska

ZDJĘCIA: INNOVATION AG

ŚRODKI Z KPO POZWOLĄ NA BUDOWĘ FABRYKI POLSKIEGO E-VANA

Jakub Kleszcz: Jakie znaczenie dla Polski ma powstanie takiego auta jak eVanPL? Albert Gryszczuk: Polska ma obecnie ogromną szansę, aby stać się europejską potęgą w sektorze nowej mobilności.

Autorskie technologie, jakie opracowaliśmy dla e-Vana, dają niespotykane dotąd możliwości naszemu rynkowi. Można powiedzieć, że przykładamy się do przekształcenia Polski w wiodący hub produkcyjny w sektorze elektromobilności. Bardzo ważne dla rozwoju nowoczesnego przemysłu w Polsce będą środki z KPO, których uruchomienie jest już

tylko kwestią czasu. W dokumentach rządowych widnieją deklaracje osiągnięcia mocy produkcyjnych na poziomie 100 tys. aut elektrycznych, w 2026 roku. Biorąc pod uwagę poziom zaawansowania różnych polskich projektów, eVanPL ma największe szanse na wprowadzenie do masowej produkcji. Naszym niewątpliwym atutem jest w 100% polski kapitał oraz aż 75% tzw. local content. Nie można również pominąć dużego potencjału, jaki ma obszar powiatu zgorzeleckiego i Turowa, będącego zagłębiem wysoko wykwalifikowanej siły roboczej.

ZESPÓŁ INNOVATION AG ORAZ CZŁONKOWIE OFICJALNEJ DELEGACJI RZĄDU ARABII SAUDYJSKIEJ PODCZAS FORUM EKONOMICZNEGO W KARPACZU 53

PREZENTACJA PARTNERA

Czy osiągi e-Vana ze Zgorzelca są faktycznie najlepsze na świecie?

Zacznijmy może od tego, że osiągi eVanaPL sprawdziliśmy w trudnych warunkach normalnego ruchu ulicznego, a nie w sterylnych warunkach laboratoryjnych. W czerwcu, jeszcze przed optymalizacją parametrów, nasze pojazdy przejechały 400 km na jednym ładowaniu. Nie słyszeliśmy do tej pory, aby ktokolwiek na świecie osiągnął lepszy wynik, oczywiście w klasie aut dostawczych. Nasz eVanPL przeszedł również śpiewająco wyśrubowane testy NCBiR. Z toną załadunku przejechaliśmy ponad 360 km.

54

Od początku spodziewaliśmy się, że auta będą w stanie przejechać odległość niedostępną dla innych elektrycznych dostawczaków na świecie. Wskazywały na to nasze obliczenia. Zaprojektowaliśmy całkowicie nowe auto, z własną ramą, własną kabiną i własnym zawieszaniem. Nasi konstruktorzy opracowali też autorski system zarządzania pojazdem. Można powiedzieć, że zgorzelecki start-up z tłem rajdowym i klastrowym, przy wsparciu NCBiR, stworzył projekt, z którego może być dumna cała Polska. Tajemnicą tak dobrych parametrów jest nasza platforma EAGLE, czyli kręgosłup i ośrodek wszystkich systemów auta. Została ona stworzona od podstaw w naszym hubie innowacji.

układ steer-by-wire [wirtualnie połączony z kołami, aktywny układ kierowniczy – red.], vehicle-to-grid (V2G), vehicle-to-vehicle (V2V) oraz vehicle-to-infrastracture (V2I) . Jednak największym osiągnięciem Innovation AG jest właśnie stworzenie autorskiej platformy dla pojazdów elektrycznych – EAGLE. EAGLE to angielski akronim, złożony z pierwszych liter haseł opisujących podstawowe cechy polskiej platformy. Nie bez powodu w zespole Innovation AG zdecydowaliśmy się nadać platformie taką właśnie nazwę.

• E – electric – platforma jest przeznaczona dla elektrycznych vanów.

• A – automotive / autonomous – mimo przeznaczenia dla pojazdów dostawczych (N1) bez problemu może być dostosowana także do cięższych pojazdów z kategorii N2 oraz do napędu 4 x 4. Jest przygotowana do jazdy autonomicznej.

• G – General – uniwersalna konstrukcja pozwala na zbudowanie na niej dowolnego pojazdu zadaniowgo.

• L – Light – wyjątkowo niska masa własna ramy, której konstrukcja została opatentowana.

• E-platform – oznacza zastosowanie najnowszych inteligentnych technologii, jak odwracalna pompa ciepła, chłodząca latem i ogrzewająca pojazd zimą (HVAC ang. heating, ventilation, air conditioning) oraz system EVACT.

Co charakteryzuje pojazdy Innovation AG oraz platformę EAGLE? Chcemy być liderem w swojej branży. W projektach Innovation AG pojawią się systemy, jakimi mogą się pochwalić tylko największe światowe koncerny. Takie jak chociażby

Jednak najważniejszą cechą platformy EAGLE jest to, że powstała całkowicie dzięki polskiej myśli technicznej, jej tzw. local content wynosi 100%. Wszystkie kluczowe elementy, jak również cały projekt techniczny, są autorstwem polskich inżynierów i mechaników.

Business Life Polska

ZDJĘCIA: INNOVATION AG

Można zatem powiedzieć, że za sukcesem eVanaPL stoi orzeł?

Platforma pojazdu jest najbardziej skomplikowaną architekturą w świecie automotive. Ktoś ostatecznie musi mieć nad nią kontrolę i nie jest to, wbrew pozorom, ostateczny producent samochodu. Nie przez przypadek największe koncerny motoryzacyjne wykorzystują często jedną platformę dla wielu modeli, a nawet różnych marek aut. Jak już wspomniałem, dzięki platformie EAGLE w Polsce może ruszyć produkcja elektrycznych samochodów dostawczych w wielu wariantach zabudów.

Możemy skorzystać z tych samych komponentów, co oczywiście pozwala na zmniejszenie kosztów produkcji i zapewnia większą efektywność.

Zgorzelecka platforma dołącza tym samym do listy produktów, na której są już światowi giganci – Volkswagen Group MQB, Ford Global C Platform czy Toyota New Global Architecture (TNGA). ⚫

Spółka Innovation AG ma ponad 20 lat doświadczenia na rynku motoryzacyjnym, a zrobiło się o niej głośno pod koniec 2018 roku, kiedy to zaprezentowała samochód Sokół 4 × 4 – pierwszy polski, w pełni elektryczny pojazd stworzony metodą ekokonwersji – oraz ogłosiła plany startu zbudowanym przez siebie elektrycznym autem w Rajdzie Dakar. Mimo że pandemia pokrzyżowała sportowe plany, to inżynierowie ze Zgorzelca czasu nie zmarnowali. Na bazie ekokonwersji stworzyli samochody, które znalazły zastosowanie w kopalniach oraz w pracy na „ostatniej mili” dla największej polskiej firmy kurierskiej. Pod koniec 2020 roku, w Hubie Innowacji Innovation AG, powstało pierwsze w Polsce elektryczne pogotowie energetyczne, które już obsługuje jedną z największych farm fotowoltaicznych. Następne lata przyniosły kolejne sukcesy. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju wyłoniło firmy, które przeszły do finałowego etapu programu E-VAN, mającego wspierać produkcję polskich nowoczesnych samochodów dostawczych. Innovation AG uzyskała najlepsze oceny na wszystkich etapach projektu. Finalnie, na początku tego roku, w Zgorzelcu powstał eVanPL – elektryczny pojazd dostawczy o najlepszych osiągach na świecie.

55

FOTO: IWONA CASTIELLO D'ANTONIO, UNSPLASH

NIERUCHOMOŚCI

JAKIE WYZWANIA CZEKAJĄ RYNEK MIESZKANIOWY W 2024 ROKU Jakie zmiany będziemy obserwować w sektorze w tym roku? Jakie trendy będą kształtować rynek mieszkaniowy w 2024 roku? Sondę przygotował serwis nieruchomości dompress.pl.

ZBIGNIEW JUROSZEK, PREZES ATAL

Na koniunkturę na rynku nieruchomości wpływa wiele parametrów ekonomicznych, a także otoczenie formalno-prawne, w tym działania rządowe. Rok 2023 pokazał to bardzo wyraźnie, więc trzeba to brać pod uwagę, prognozując trendy na 2024 rok. Spodziewam się utrzymania podobnej sprzedaży, jak w bieżącym roku. Możliwe są wzrosty kontraktacji dla najlepiej przygotowanych firm, które stale uruchamiają nowe projekty.

Na dynamikę cen ogromny wpływ mają rozbudowane procedury administracyjne, które wydłużają proces inwestycyjny, oraz niewystarczająca podaż związana m.in. z kurczącymi się zasobami gruntów w dużych miastach. Dlatego wyzwaniem dla branży będzie pozyskanie gruntów pod inwestycje. Atal jest o tyle w lepszej sytuacji, że dysponuje dużymi możliwościami finansowymi, które pozwalają zakupić duże parcele pod wieloetapowe projekty. W powyższym kontekście należy też wspomnieć o specustawie Lex deweloper. Teoretycznie jest to narzędzie do przekształcania terenów usługowych pod tereny mieszkaniowe, lecz praktyka pokazuje, że to bardzo żmudny, wieloletni i ryzykowny proces.

Jestem zdania, że duże firmy będą uruchamiać kolejne inwestycje i projekty. Mniejsze firmy wciąż będą mieć problemy z dostępnością do gruntów i atrakcyjnego finansowania swojej działalności. W scenariuszu na 2024 rok zakładam obniżkę stóp procentowych, lecz może to nastąpić dopiero w III/IV kwartale. Dałoby to kolejny impuls po stronie popytowej.

56

Business Life Polska

W tym kontekście czekamy również na konkretne propozycje nowego rządu. Wyższa kontraktacja będzie możliwa za sprawą rządowego wsparcia dla nabywców.

Mieszkania aktualnie są towarem deficytowym. To m.in. efekt wyhamowania nowych budów na rynku za sprawą wysokich kosztów finansowania. Odczuwalna luka podażowa, a do tego szybkie tempo upłynniania bieżącej oferty oraz pojawiająca się presja płacowa tworzą otoczenie, w którym można zakładać kilkuprocentowe podwyżki cen mieszkań w 2024 roku.

Przewiduję, że główną siłą popytową na rynku nieruchomości w 2024 roku nadal będą osoby zaspokajające własne potrzeby mieszkaniowe i osoby indywidualne, które inwestują w lokale na wynajem lub po prostu w celu ochrony kapitału.

ANNA BIEŃKO, DYREKTOR SPRZEDAŻY W WAWEL SERVICE

Przewidujemy, że rynek będzie musiał się zmierzyć z kilkoma istotnymi wyzwaniami i dostosować się do nowych trendów oraz przepisów. Na pewno trzeba tu wymienić obserwowane już zjawisko wzrostu cen nieruchomości, które prawdopodobnie utrzyma się w 2024 roku. To stanowi wyzwanie dla przyszłych nabywców, zwłaszcza dla młodych osób planujących zakup pierwszego mieszkania. Deweloperzy będę starali się sprostać wyzwaniu dostarczenia większej liczby mieszkań dostępnych cenowo.

Ponadto nowe przepisy regulujące rynek nieruchomości wprowadzą zmiany w praktykach i procesach branżowych.

Firmy deweloperskie będą musiały dostosować się do nowych wymogów prawnych, co z kolei może wpłynąć na tempo realizacji inwestycji oraz standardy oferowanych nieruchomości. Idąc dalej, coraz większe trudności w pozyskiwaniu odpowiednich terenów pod nowe inwestycje mieszkaniowe mogą ograniczyć dostępność nowych ofert na rynku, co z kolei będzie prowadziło do zwiększenia konkurencji przy pozyskiwaniu terenów, a to wpłynie na kształtowanie się cen nieruchomości.

Rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa już kieruje rynek w stronę zrównoważonych i ekologicznych rozwiązań w budownictwie. Wawel Service jest liderem w tym obszarze i oczekuje się, że inni deweloperzy będą też bardziej skłonni inwestować w energooszczędne budynki i ekologiczne rozwiązania, aby sprostać oczekiwaniom klientów.

Trendem, który będzie się nasilał, jest rosnące zainteresowanie technologią smart home. Klienci coraz bardziej oczekują, że nowe mieszkania będą wyposażone w rozwiązania umożliwiające zdalne zarządzanie różnymi aspektami życia domowego, takie jak oświetlenie, ogrzewanie czy bezpieczeństwo.

Warto również podkreślić prognozy dotyczące ogólnej kondycji gospodarki krajowej. Jeśli utrzymają się prognozy sprzyjających warunków inwestycyjnych, to można się spodziewać dalszego rozwoju sektora deweloperskiego.

ANDRZEJ OŚLIZŁO, PREZES ZARZĄDU DEVELIA S.A.

Po intensywnym dla branży nieruchomości 2023 roku, w którym popyt istotnie przewyższał podaż, w 2024 roku spodziewamy się stabilizacji. Od września obserwujemy stopniową odbudowę podaży, dzięki zwiększonej aktywności deweloperów, którzy w reakcji na wzmożony popyt związany m.in. z programem Bezpieczny Kredyt 2 proc. zaczęli wprowadzać większą liczbę nowych inwestycji. Mimo to oferta w największych miastach w Polsce, w Warszawie, Krakowie, Trójmieście i we Wrocławiu wciąż jest na niskim poziomie, a na dwóch pierwszych – na jednym z najniższych w historii.

Spodziewamy się, że poziom liczby dostępnych mieszkań nie powinien się już zmniejszać, natomiast osiągnięcie względnej równowagi pomiędzy popytem a podażą na rynku pierwotnym potrwa kilka kwartałów. Nie widać zapasu pozwoleń na budowę, a dodatkowo w 2023 roku ich liczba spadła o mniej więcej 25 proc. wobec 2022 roku. Może się okazać, że po oczekiwanym w najbliższych miesiącach wzroście wprowadzanych do oferty nowych projektów już w drugiej połowie 2024 roku część deweloperów będzie miała ograniczone możliwości zwiększania podaży kolejnych inwestycji.

Wygranymi będą te firmy, które mają zabezpieczony bank ziemi z projektami, jakie można szybko uruchomić, elastycznie reagując na sytuację na rynku.

Zakładamy, że w pierwszym kwartale 2024 roku deweloperzy nadal będą finalizować transakcje wspierane programem Bezpieczny Kredyt 2 proc., co pozytywnie przełoży się na wyniki sprzedaży. Przewidujemy, że w najbliższym czasie do biur sprzedaży wrócą osoby, które wstrzymywały się z zakupem mieszkania ze względu na bardzo ograniczony wybór lokali dostępnych na rynku. Aktywni pozostaną

również klienci gotówkowi, którzy poszukują alternatyw inwestycyjnych w związku ze spadkiem stóp procentowych i atrakcyjności lokat.

W tym roku, ze względu na możliwe wzrosty kosztów realizacji inwestycji w kontekście poprawy sytuacji gospodarczej, w tym również oczekiwania cenowe dotyczące zakupu atrakcyjnych gruntów, nie widzimy przestrzeni na spadek cen mieszkań.

Spodziewamy się jednak, że ich wzrost będzie wolniejszy niż w ostatnich kilkunastu miesiącach.

CEZARY GRABOWSKI, DYREKTOR SPRZEDAŻY I MARKETINGU BOUYGUES IMMOBLIER POLSKA

Sytuacja na rynku w 2024 roku to wypadkowa kilku czynników.

Przede wszystkim wpływ będzie miała tu sytuacja gospodarcza i takie zmienne jak stopa bezrobocia i poziom wynagrodzeń.

Nie bez znaczenia są także wysokości stóp procentowych, ich spodziewane obniżenie w 2024 roku na pewno zaktywizuje klientów na rynku. Wielką niewiadomą jest jednak program Bezpieczny Kredyt 2 proc, który wpłynął na wzrost popytu w tym roku. Jego popularność spowodowała jednak, że pula pieniędzy przeznaczona na ten cel na lata 2023-2024 została skonsumowana w całości w drugiej połowie tego roku. Oczywiście branża będzie musiała także odpowiedzieć na nowelizację warunków technicznych, które mogą doprowadzić do obniżenia podaży i w konsekwencji wzrostu cen mieszkań. Warto również pamiętać, że na działalność deweloperów wpływa sytuacja w Ukrainie, która kształtuje popyt na mieszkania w Polsce. Nie jest to już taka skala jak rok temu, ale Ukraińcy nadal odgrywają ważną rolę, szczególnie na rynku najmu.

Na to wszystko nakładają się jeszcze zmiany preferencji klientów. Obecnie kupujący zwracają większą uwagę na jakość i standard mieszkań, zastosowanie ekologicznych rozwiązań i kompaktowy metraż, w szczególności uwzględniający większą liczbę osobnych pokoi na jak najmniejszej powierzchni.

Dodatkowo, co jest widoczne w stolicy, na rynek wpływa także działalność zagranicznych funduszy, które wykupują mieszkania na wynajem długoterminowy. Konsekwencją tych działań jest spadek dostępnej oferty mieszkaniowej.

MAŁGORZATA OSTROWSKA, DYREKTORKA PIONU MARKETINGU I SPRZEDAŻY W J.W. CONSTRUCTION

Póki co 2024 rok jest dla naszej branży sporą niewiadomą.

Jesteśmy w momencie, gdy władzę przejął nowy rząd, nikt nie wie, czy obietnice i pomysły wyborcze przełożą się na konkretne rozwiązania dla rynku mieszkaniowego. To w dużej mierze od działań i zmian wprowadzanych przez rząd zależeć będzie, jak kształtowana będzie podaż oraz popyt na rynku nieruchomości.

Myślę, że wciąż będziemy się borykać z luką mieszkaniową, niedoborem gruntów i nie ominą nas z pewnością podwyżki cen nieruchomości. Cieszą nas z kolei zmiany świadomościowe oraz regulacje, które przekładają się na rosnącą odpowiedzialność branży budowlanej względem środowiska. Sektor budowlany będzie z pewnością żył w nadchodzących miesiącach tematem zrównoważonego budownictwa i transformacji energetycznej.

57

FOTO: ISAAC QUESADA, UNSPLASH

NIERUCHOMOŚCI

MARIOLA ŻAK, DYREKTOR SPRZEDAŻY I MARKETINGU W AUREC HOME

Rynek mieszkaniowy w Polsce, szczególnie w ostatnich latach, podlega dynamicznym przekształceniom. Rok 2024 także będzie dla deweloperów sporym wyzwaniem.

Nie ulega wątpliwości, że Kredyt 2 proc. mocno wstrząsnął rynkiem nieruchomości. Popyt na kredyty wystrzelił, liczba ofert spadła, a ceny w większości miast szybowały w górę i z każdym miesiącem padały rekordowe stawki za metr kwadratowy. Najbardziej zdrożały te mieszkania, które można było sfinansować z pomocą rządu.

Obecnie największym wyzwaniem dla rynku nieruchomości jest zrównoważenie popytu i podaży, czyli kształtowanie takiej polityki mieszkaniowej, która zaspokoi potrzeby wszystkich grup społecznych, ale także zapewni większą stabilność rynku mieszkaniowego dla wszystkich jego uczestników. Ponadto deweloperzy potrzebują dostępu do gruntów nadających się pod zabudowę mieszkaniową, czyli terenów po niszczejących biurowcach czy sklepach wielkopowierzchniowych oraz gruntów będących w rękach Krajowego Zasobu Nieruchomości i spółek Skarbu Państwa.

W 2024 roku czeka nas wysyp mieszkań, bo deweloperzy na fali zwiększonego popytu szybko kończyli zaczęte projekty, jednak lokale wyprzedają się błyskawicznie i jeśli sytuacja rynkowa nie ulegnie zmianie, skutki braku mieszkań i horrendalnych cen mocno odczujemy już w 2025 roku. Szacunkowe prognozy mówią, że średnie ceny transakcyjne mieszkań tylko do połowy 2024 roku wzrosną nawet o 15 proc. Jeśli chodzi o transformację sektora nieruchomości, to zdecydowanie zmierza on w kierunku dobrze znanych trendów: nowoczesnego budownictwa, ekologicznych rozwiązań stosowanych w osiedlach oraz miast 15-minutowych.

EYAL KELTSH, PREZES ZARZĄDU GRUPY ROBYG I VANTAGE

Kwestie kluczowe na 2024 rok są podobne do tych poruszanych w roku minionym, a więc ustabilizowanie otoczenia makroekonomicznego, zmniejszenie inflacji i stopniowe obniżanie stóp procentowych. To powinno pozytywnie wpłynąć na sektor nieruchomości mieszkaniowych. Drugim elementem jest przyspieszenie procedur administracyjnych, związanych z wydawaniem pozwoleń na budowę. Nadal trwają one za długo, co utrudnia uruchamianie nowych inwestycji i zmniejsza podaż mieszkań na rynku.

Zarówno administracja państwowa, jak i samorządowa powinny maksymalnie ułatwiać procedury, tak aby budowy mogły być realizowane jak najsprawniej. To jest przestrzeń, która na pewno musi być poprawiona. Oczywiście rząd powinien również maksymalnie ułatwiać obywatelom nabycie swojego pierwszego mieszkania. To element niezbędny dla poczucia bezpieczeństwa, wspierania przyrostu naturalnego i wzrostu gospodarczego.

Dlatego wszelkie programy, obejmujące również łatwo dostępne i nisko oprocentowane kredyty, powinny być stałym elementem wspierania swoich obywateli i programów rządowych.

Popyt na mieszkania cały czas jest duży, także wśród obcokrajowców, którzy coraz częściej wybierają Polskę jako swoje miejsce docelowe do życia. Z pewnością program

58

Business Life Polska

Bezpieczny Kredyt pozwoli na lepszą dostępność mieszkań dla ludzi młodych, często niemogących sobie pozwolić na finansowanie na warunkach rynkowych.

KAROLINA BRONSZEWSKA, CZŁONEK ZARZĄDU, DYREKTOR MARKETINGU I INNOWACJI RONSON DEVELOPMENT

Zaobserwowanym przez nas zjawiskiem jest rosnące zainteresowanie klientów aspektami zrównoważonego budownictwa.

Nabywcy poszukują inwestycji uwzględniających rozwiązania ekologiczne i przynoszących oszczędności energetyczne. Coraz więcej banków zaczęło także wspierać ekologiczne rozwiązania.

Wprowadzają one do swojej oferty kredyty na cele ekologiczne, o niższej marży, zwane ekokredytami. Ten rosnący trend zainteresowania ekologią, obserwowany już w poprzednich latach, może utrzymać się i rozwijać również w 2024 roku.

Jesteśmy gotowi, by odpowiedzieć na rosnące zapotrzebowanie, gdyż niezmiennie w naszej strategii kładziemy nacisk na zrównoważone budownictwo mieszkaniowe, wdrażając innowacyjne i ekologiczne rozwiązania w ramach naszych projektów. Nasze działania mają na celu ograniczenie zużycia wody i energii, zwłaszcza w obszarze obsługi części wspólnych nieruchomości. W przypadku inwestycji wielorodzinnych wprowadzamy rozwiązania, takie jak zbiorniki retencyjne, panele fotowoltaiczne, systemy rekuperacji, oraz oświetlenie LED w częściach wspólnych budynków. W naszych domach jednorodzinnych wykorzystujemy panele fotowoltaiczne, hybrydowe systemy grzewcze, łączące pompę ciepła, rekuperację oraz piec gazowy, co zmniejsza zapotrzebowanie na ogrzewanie o mniej więcej 50 proc. Zrównoważone budownictwo to także wdrażane przez nas rozwiązania biofiliczne, które są harmonijnym połączeniem przestrzeni mieszkaniowej z naturą.

DOROTA GDANIEC, SPECJALISTA DS. SPRZEDAŻY GRUNTÓW ALTER INVESTMENT

Po minionym 2023 roku, kiedy rynek mieszkaniowy przeżył swój renesans za sprawą Bezpiecznego Kredytu 2 proc., w 2024 roku wzrost cen nie powinien być już tak drastyczny.

Jednak ze względu na planowane przedłużenie obowiązywania tego programu w tym roku popyt na rynku mieszkaniowym nadal będzie sprzyjał podwyżkom. Skutkiem tego Polaków stać na coraz mniejsze mieszkania, a deweloperzy dostosowują ofertę do klientów, projektując najczęściej lokale o powierzchni 30-40 m2. Alternatywą dla ciasnych mieszkań w mieście pozostają domy i działki za miastem, gdzie w podobnej cenie można wybudować swój własny dom z ogrodem. Idąc tym tropem, w ostatnim miesiącu nasza firma uzyskała 3 pozwolenia na budowę niedaleko Gdańska, w otoczeniu lasów i jezior. ⚫

PREZENTACJA PARTNERA

POMOCNA DŁOŃ W FINANSOWYCH SPRAWACH

Zmiany sektora bankowego, jakie następują w ciągu ostatnich 5 lat, bardzo wyraźnie wpłynęły na rozwój sektora pozabankowego.

Istnieje na tym rynku bardzo szeroka gama rozwiązań finansowych dla firm, zarówno zabezpieczonych, jak i niezabezpieczonych hipotecznie.

Instrumenty niezabezpieczone hipotecznie to pożyczki „pod obroty na koncie”, pożyczki „pod kontrakt”, faktoring jawny, cichy, odwrotny itp.

Jeśli chodzi o produkty hipoteczne, to poza leasingiem i leasingiem zwrotnym nieruchomości istnieje na rynku bardzo bogata oferta pożyczek hipotecznych oraz pożyczek dla deweloperów.

Tym bardziej że nawet najlepszy klient coraz częściej dostaje odmowę w banku: czy to z powodu zbyt krótkiego – zdaniem banków – okresu prowadzenia działalności, zbyt ryzykownej branży, czy kierunku ekspansji.

Galeria Finansowa Sp. z o.o. potrafi znaleźć rozwiązanie w sytuacjach na pozór bez wyjścia.

Często w takich sytuacjach są osoby nieprowadzące działalności gospodarczej oraz takie, które popadły w spiralę zadłużenia.

Im też potrafimy pomóc znaleźć wyjście. Wystarczy zrobić pierwszy krok i zadzwonić lub napisać maila. ⚫ FOTO: GALERIA FINANSOWA SP. Z O.O.

G

aleria Finansowa sp. z o.o. od 2011 roku z powodzeniem zajmuje się doradztwem dla firm w zakresie finansowania w sektorze bankowym i pozabankowym. Tworzą ją ludzie z ponad 20 letnim doświadczeniem w finansach dla firm, ale służymy pomocą również rolnikom oraz osobom nieprowadzącym działalności gospodarczej.

60

Business Life Polska

ZDJĘCIA: ŁUKASZ RADZIEJEWSKI, UNSPLASH

Pozabankowe pożyczki hipoteczne to doskonała alternatywa dla przedsiębiorcy, który szuka finansowania na rozwój firmy, spłatę zobowiązań wobec ZUS/US, poprawienie płynności w relacjach z kontrahentami, szczególnie w przypadku gdy liczy się czas.

NIE WIESZ KTÓRY PRODUKT FINANSOWY JEST NAJLEPSZY DLA CIEBIE? • Kredyty gotówkowe

• Leasing

• Notarialne pożyczki hipoteczne

• Faktoring

• Kredyty firmowe

• Bez BIK/KRD/US/ZUS

Zbigniew Lewandowski Prokurent Galeria Finansowa Sp. z o.o.

00-831 Warszawa ul. Twarda 44

+48

605 905 602

zbyszeklewandowski@wp.pl

TRANSPORT

CENTRALNY PORT KOMUNIKACYJNY TEKST MARCIN GOMÓŁKA

To miała być sztandarowa inwestycja rządu Prawa i Sprawiedliwości. Wielu widziało w niej tylko wyraz megalomanii i barejowskiego „Misia” na miarę naszych możliwości.

Teraz, gdy przyszłość Centralnego Portu Komunikacyjnego stoi pod znakiem zapytania, coraz częściej słyszy się głosy obrońców tego projektu.

62

Business Life Polska

FOTO: ROCKER STA, UNSPLASH

CZY POWINIEN POWSTAĆ?

ZAŁOŻENIA I KOSZTY

Centralny Port Komunikacyjny to odważny projekt, łączący w sobie nie tylko potężne lotnisko, ale też szereg inwestycji pobocznych, takich jak budowa dróg dojazdowych oraz prawie 500 km linii kolejowych. Miałyby one umożliwić szybki dojazd do lotniska z każdego zakątka Polski i połączenie wszystkich rodzajów transportu osobowego i towarowego w jednym miejscu. Port ma dysponować powierzchnią 2150 ha z możliwością rozszerzenia nawet do 3900 ha. Program zakłada budowę dwóch pasów startowych i obsługę nawet do 30 milionów pasażerów rocznie już w 2030 roku. Docelowa przepustowość lotniska mogłaby wynieść nawet 65 milionów osób.

Słowo „Centralny” ma tutaj znaczenie nie tylko logistyczne, ale też geograficzne. Aby ułatwić korzystanie z portu jak największej liczbie obywateli, postanowiono ulokować go jak najbliżej centrum naszego kraju, pomiędzy Warszawą a Łodzią. Wybór padł na miejscowość Stanisławów w gminie Baranów, nieopodal Grodziska Mazowieckiego. W rzeczywistości położony 37 km od Warszawy port mógłby zająć nawet kilkanaście miejscowości, czyli niemal połowę powierzchni gminy. Dojazd pociągiem do tego miejsca z centrum Warszawy miałby w przyszłości potrwać zaledwie 15 minut, czyli mniej niż dojazd do Lotniska Chopina pociągiem SKM.

A co, gdyby Lotnisko Chopina przestało być potrzebne?

Jego likwidacja zwolniłaby 8,5 km2 obszaru, który mógłby zostać sprzedany i zagospodarowany. Przychody z takiej transakcji zasiliłyby budżet Warszawy kilkoma miliardami złotych. Dodatkowo taka decyzja przyczyniłaby się do rozwoju miasta oraz pozwoliłaby zmniejszyć hałas i zanieczyszczenie powietrza. Podobny scenariusz miał miejsce w Berlinie.

W 2008 roku zamknięto lotnisko Tempelhof, leżące zaledwie 4 km od centrum miasta. Teraz znajduje się tam miejski park i muzeum lotnictwa. W 2020 roku zlikwidowano dwa kolejne lotniska: Berlin-Tegel i Berlin-Schönefeld. Rolę wszystkich trzech lotnisk przejął port lotniczy Berlin-Brandenburg, dysponujący obecnie przepustowością do 34 milionów pasażerów rocznie. Planowane jest dalsze zwiększenie przepustowości do poziomu 58 milionów pasażerów w roku 2035.

FOTO: MAT. PRASOWE CPK SP. Z O.O.

Lotnisko Chopina jest de facto jednym z głównych powodów, dla których CPK miałby powstać. Najważniejsze lotnisko Polski jest położone w zasadzie w obrębie miasta, co rodzi spore problemy. Już teraz wykorzystuje ono swoją maksymalną

przepustowość, wynoszącą 600 operacji startów i lądowań na dobę. Dalsza rozbudowa tego lotniska jest praktycznie niemożliwa, a przy powierzchni 850 ha jest to jedno z najmniejszych głównych lotnisk w Europie. Co prawda na południe od lotniska znajdują się grunty, które można wykorzystać do rozbudowy lotniska, jednak ich wykup wiązałby się z ogromnymi kosztami. Nie wspominając już o kosztach samej rozbudowy i przeniesieniem nowo wybudowanej drogi S2. Do tego doszłyby także straty związane z ograniczeniem lub całkowitym wstrzymaniem pracy Lotniska Chopina na czas przebudowy. Wszystko to przekroczyłoby znacznie wartość budowy CPK, a osiągnięte w ten sposób efekty mogłyby wkrótce okazać się niewystarczające.

63

FOTO: MAT. PRASOWE CPK SP. Z O.O.

TRANSPORT

PROBLEMY I KONTROWERSJE

Oczywiście żadna duża inwestycja nie może się obyć bez kontrowersji. Pierwszą z nich są koszty, które już teraz generuje Centralny Port Komunikacyjny Sp. z o.o. Pierwotne plany zakładały, że nowe lotnisko ma zostać oddane do użytku już w 2028 roku i obecnie trudno w to uwierzyć.

W świadomości opinii społecznej jedyne, co robi wspomniana spółka zatrudniająca kilkaset osób, to wypłacanie sobie wynagrodzeń i wykupowanie gruntów. Poniesione dotąd koszty to około 5 miliardów złotych z szacowanych 155 miliardów. Znaleźli się już inwestorzy, którzy mogą pokryć nawet połowę z tych kosztów.

To właśnie wykup gruntów jest drugą z poważnych kontrowersji wokół CPK. Cały proces, jak to zwykle bywa w przypadku podobnych inwestycji, był przeprowadzony dosyć chaotycznie. Nie obeszło się też bez protestów. Mimo tego do Programu Dobrowolnych Nabyć zgłosiło się ponad 1300 właścicieli, dysponujących terenami o łącznej wielkości 3600 ha. Warunki wykupu są teoretycznie dosyć korzystne, bowiem za grunty rolne można otrzymać nawet 120% wartości, a za nieruchomości nawet 140% wartości. Pojawiły się jednak głosy, że mimo tych obietnic finalne wyceny okazały się niezadowalające. Proces wykupowania gruntów wciąż trwa. Spółka CPK wykupiła już ponad 1100 ha ziem.

Przeciwnicy budowy CPK uważają także, że lepszym rozwiązaniem byłoby rozwijanie już istniejących lotnisk, w tym

64

Business Life Polska

tzw. duoportu Okęcie-Modlin. W każdym przypadku będzie się to jednak wiązało z kolejnymi problemami i pozbawi nas możliwości stworzenia centrali transportowej z prawdziwego zdarzenia. Dodatkowo transfer pasażerów między jednym a drugim lotniskiem jest naprawdę niewygodny i problematyczny, przez co pomysł lądowania i przesiadki w Polsce w niektórych sytuacjach wręcz odstrasza. Pasażerowie zdecydowanie woleliby wygodniejsze rozwiązanie.

Wydawać by się mogło, że to lotnisko w Modlinie powinno stać się tym domyślnym i przejąć rolę głównego. Jest to jednak praktycznie nierealne. Dziś Modlin ma limit zaledwie 66 operacji na dobę, więc jakiekolwiek sensowne zwiększenie jego przepustowości oznaczałoby w zasadzie budowę lotniska od zera. Jednak jego przebudowa również byłaby bardzo utrudniona. Modlin ma powierzchnię zaledwie 290 ha i jest praktycznie otoczony licznymi obszarami chronionymi.

Mówi się, że CPK doprowadziłby do upadku mniejsze lotniska regionalne, obsługiwane głównie przez przewoźników niskokosztowych. To jednak nie do końca prawda. Przy obecnym wzroście zainteresowania Polaków lataniem na rynku wystarczy miejsca na rozwój tych mniejszych lotnisk.

Największy hub transportowy w Europie Centralnej, wysunięty daleko na wschód, uderzyłby raczej w inne największe lotniska Europy, stanowiąc dla nich konkurencję. To szansa na znaczne skrócenie dalekich podróży nie tylko dla Polaków, ale też dla obywateli wszystkich krajów ościennych.

TRANSPORT

Statystycznie każdy mieszkaniec Łotwy lub Chorwacji lata samolotem 3 razy do roku. W Polsce ten odsetek wynosi zaledwie 1,2 lotu na mieszkańca i szybko rośnie – a właściwie chciałby rosnąć. Nasze możliwości w tej materii są znacząco ograniczone przez przepustowość lotnisk.

NIE TAK ŁATWO ZREZYGNOWAĆ

CPK nie będzie jednak wyłącznie pasażerskim portem lotniczym. Wedle założeń miałby też stać się jednym z największych portów przeładunkowych w Europie. Obecnie większość wytwarzanych w Polsce produktów, które mają być transportowane drogą powietrzną, jest przeładowywana w Niemczech. W 2022 roku Polska wygenerowała ponad milion ton lotniczego cargo, czyli ładunków towarowych, z czego zaledwie 17% zostało przeładowane w Polsce. Gdyby CPK mógł przejąć choćby kolejne 50% z tego wolumenu, zarabiałby ponad 10 miliardów złotych rocznie na samym przeładunku towarów.

Rozważaniem wszystkich wad i zalet CPK zajmie się obecny rząd. W nowym rządzie mówi się m.in. o tym, że spółka CPK powinna zająć się budową kolei wysokich prędkości, a nowe lotnisko, jeśli w ogóle powstanie, będzie znacznie mniejsze niż początkowo zakładano. Jeśli politycy koalicji rządzącej postanowią pogrzebać projekt swoich poprzedników, może się to okazać dosyć kosztowne. Kary umowne za zerwanie obowiązujących nas umów z inwestorami i wykonawcami będą co prawda niższe niż koszty budowy, ale w zamian nie dostaniemy zupełnie nic. Sprzedaż wykupionych gruntów raczej nie miałaby miejsca, a nawet jeśli – przychody ze sprzedaży byłyby znacznie niższe od poniesionych wydatków. Bardziej prawdopodobne, że grunty będą stały ugorem i czekały na powrót idei CPK.

Powstanie CPK byłoby równoznaczne z uczynieniem go głównym hubem dla PLL LOT. Zdaniem niektórych nasz rodzimy LOT nie byłby w stanie wykorzystać potencjału tak dużego lotniska, jednak trzeba mieć na uwadze, że polski przewoźnik trudne czasy zdecydowanie ma już za sobą. Lotnisko Chopina jest właściwie jedyną przeszkodą ku temu, by LOT mógł dalej się rozwijać, tworzyć nowe połączenia i zdobywać klientów.

Hub transportowy z prawdziwego zdarzenia będzie nam prędzej czy później potrzebny. Nowe główne lotnisko pozwoli Polakom latać częściej, wygodniej i taniej. Warto więc podejść do tego projektu obiektywnie i dać mu szansę. To opłaci się nie tylko polskiej gospodarce, ale też przeciętnemu obywatelowi.

Miejmy więc nadzieję, że uda się stanąć ponad podziałami i dokończyć budowę portu lotniczego. ⚫

BOEING 787-8 DREAMLINER PLL LOT

66

Zdaniem pomysłodawców projektu budowa CPK zwróciłaby się w ciągu kilkunastu lat. Pierwsze 30 lat działalności portu miałoby zapewnić przychody rzędu 200 miliardów złotych.

Business Life Polska

FOTO: KAMIL WRZOSEK, MAT. PRASOWE PLL LOT

SZANSE I KORZYŚCI

Przyjemność i zdrowie Poznaj zdrowe kawy Chi-Cafe balans oraz ReiChi Cafe. Mają one wszystkie zalety zwykłej kawy, ale nie mają jej wad! Wybornie smakują, a dzięki kofeinie z kawy i guarany pobudzają przyjemnie i na długo. Zwykła kawa zakwasza i prowadzi do utraty magnezu i wapnia, Chi-Cafe balans oraz ReiChi Cafe wręcz odwrotnie – są ich źródłem! Są łagodne dla żołądka i jelit, nie wywołują uderzeń gorąca i zmian akcji serca.

Chi-Cafe balans to harmonijna kompozycja kawy zielonej i palonej, rozpuszczalnego błonnika z akacji, magnezu, wapnia, guarany, polifenoli z granatu, żeńszenia i odrobiny kakao.

Sekret ReiChi Cafe łączy delikatnie cierpki smak adaptogenu – grzyba reishi, kawy espresso, naturalnej guarany i żeńszenia z kremową łagodnością mleka kokosowego.

Zamów bezpłatne próbki – biuro@drjacobs.pl lub tel. 22 490 94 30.

ChiCafe.pl

Silne nerwy Różeniec górski, grzyb reishi, ashwagandha oraz witaminy B1 i B5 dla nerwów, psychiki, sprawności umysłowej, redukcji poczucia zmęczenia i prawidłowej syntezy i metabolizmu neuroprzekaźników.

DHA-EPA

Żelazo liposomalne

Wegańskie kwasy Omega-3 DHA i EPA dla funkcji mózgu, dobrego widzenia, pracy serca, funkcji poznawczych, koncentracji, pamięci i odporności.

Ważne w czasie ciąży dla rozwoju układu nerwowego i oczu dziecka.

Żelazo połączone z fosfolipidami dla większej bioprzyswajalności. Proszek podjęzykowy o przyjemnym smaku mango. Wchłania się już w ustach! Dla tworzenia krwi, odporności, energii, funkcji poznawczych.

Najwyższej jakości suplementy diety Dr. Jacob’s tworzą doktorzy nauk medycznych.

Są one produkowane z najlepszych składników naturalnych i standaryzowane.

Pytaj w swojej aptece lub sklepie natura albo zamów wysyłkowo na

Sklep.DrJacobs.pl

Witamina D 3 K 2 Forte

Aż 640 porcji po 50 μg (2000 j.m.) D3 i 50 μg K 2 MK-7. Dla zdrowia zębów i kości, funkcji mięśni, odporności, witalności. Witaminy rozpuszczone w oleju MCT – wchłaniają się już w ustach! Pełna bioaktywność.

PREZENTACJA PARTNERA

WDROŻENIE MODELU BIZNESOWEGO ULCC UMOCNIŁO POZYCJĘ WIZZ AIR JAKO LIDERA NA RYNKU LOTNICZYM Czym jest niskokosztowy model biznesowy oraz jakie realne korzyści daje pasażerom, w rozmowie z redakcją wyjaśnia Sasha Vislaus, managerka ds komunikacji korporacyjnej w WizzAir.

68

Business Life Polska

ZDJĘCIA: WIZZ AIR

Maciej Majerczak: Czym tak naprawdę jest niskokosztowy model biznesowy i jak wpisuje się w niego Wizz Air? Sasha Vislaus: Wizz Air na tle branży lotniczej wyróżnia wdrożenie modelu biznesowego przewoźnika ultraniskokosztowego (ULCC), który opiera się na efektywności kosztowej, co umożliwia tworzenie oferty przystępnych cen podróży lotniczych. Przyjęcie takiego modelu pozwala również na umacnianie pozycji lidera w obszarach modernizacji floty, obsługi klienta i zrównoważonego rozwoju środowiska.

Zaangażowanie Wizz Air w prowadzenie modelu biznesowego ULCC przejawia się w podejściu strategicznym do zarządzania wydatkami. Minimalizując zbędne koszty (takie jak klasa biznes), optymalizując efektywność operacyjną i nie zapewniając dodatkowych usług, linia z powodzeniem obniża swoje koszty operacyjne. To z kolei umożliwia Wizz Air przeniesienie oszczędności na pasażerów i oferowanie niezwykle konkurencyjnych cen biletów, które zrewolucjonizowały rynek podróżniczy.

Jakie realne korzyści daje pasażerom model ULCC? To dobre pytanie! Zatem postaram się nieco przybliżyć kontekst. Wizz Air jest doskonałym dowodem na to, jak model biznesowy przewoźnika ultraniskokosztowego (ULCC) pozwala na sprawne połączenie przystępności cenowej z wysokiej jakości usługami, nowoczesną flotą i przyjaznym personelem.

Analiza sukcesu Wizz Air pozwala uzyskać wgląd w różnorodne korzyści, z jakich korzystają pasażerowie w ramach modelu biznesowego ULCC. Co więcej, pasażer podróżujący liniami Wizz Air pozostawia średnio o 50% mniejszy ślad węglowy w porównaniu z pasażerem podróżującym tą samą trasą obsługiwanymi przez starsze linie lotnicze.

Czy możesz wymienić główne zalety Wizz Air, z których pasażerowie mogą korzystać na co dzień?

Oczywiście! Oto kluczowe obszary, które wyraźnie wyróżniają WIZZ na tle konkurencji: 1. Przystępność cenowa bez kompromisów: Wizz Air na nowo zdefiniował podróżowanie budżetowe, konsekwentnie zapewniając pasażerom niskie ceny. Przystępność cenowa nie obniża jednak jakości usług, co pokazuje, że opłacalność i jakość mogą współistnieć. Wdrażając proste podejście i optymalizując efektywność operacyjną, Wizz Air sprawia, że podróże lotnicze są dostępne dla szerokiej grupy pasażerów, bez szkody dla jakości usług.

2. Jakość usług: Wbrew popularnej opinii, że przewoźnicy niskokosztowi idą na kompromis, jeśli chodzi o jakość usług, Wizz Air kładzie duży nacisk na zapewnianie pasażerom doskonałych wrażeń i najwyższego poziomu obsługi. Linia wykorzystuje nowoczesne technologie, aby ulepszać proces na każdym etapie, zaczynając od rezerwacji, poprzez usługi na pokładzie do kontaktu z klientami.

3. Nowoczesność i wydajność paliwowa floty: Jedną z kluczowych mocnych stron Wizz Air jest nowoczesna i młoda flota. Linia stale inwestuje w najnowsze modele samolotów, takie jak Airbus A320neo i A321neo, charakteryzujące się wydajnością paliwową i zaawansowaną technologią. Korzystanie z młodszej floty nie tylko zwiększa niezawodność i pomaga redukować ślad węglowy pasażerów, ale także zapewnia naszym klientom poczucie bezpieczeństwa i doskonałe wrażenia z podróży dzięki najnowocześniejszym udogodnieniom.

69

PREZENTACJA PARTNERA

Wizz Air stale rozwija swoją flotę, zastępując starsze samoloty najnowszymi technologicznie maszynami, i tak w 2023 roku do floty dodaliśmy 32 nowe i najbardziej ekologiczne samoloty Airbus A321neo. Obecnie linia ma w użyciu 196 samolotów typu Airbus o średnim wieku 4,3 roku, znacznie poniżej średniego wieku samolotów w Europie, który wynosi około 10 lat. Inwestycja w młodą flotę nie tylko zwiększa komfort pasażerów, ale także jest zgodna z naszymi celami zrównoważonego rozwoju, przyczyniając się do zmniejszenia zużycia paliwa, emisji dwutlenku węgla i hałasu.

4. Personel dbający o klienta: Obsługa klienta to ważny aspekt działalności Wizz Air, co udowadnia przyjazny i zaangażowany personel. Od pracowników biurowych po stewardesy – personel linii przechodzi specjalistyczne szkolenia, aby zapewnić doskonałą obsługę.

Koncentracja na zadowoleniu klienta przekłada się na ogólne pozytywne doświadczenia z podróży, budując jednocześnie lojalność klientów i wzmacniając promocję linii drogą rekomendacji. Pasażerowie doceniają przyjazną atmosferę na pokładzie, co jest dowodem na to, że ultraniskokosztowy przewoźnik priorytetowo traktuje i dba o samopoczucie swoich pasażerów.

5. Efektywność operacyjna: Zaangażowanie Wizz Air w wydajność swoich działań przekłada się na punktualność odlotów, minimalizowanie opóźnień i optymalizację tras. Ta doskonałość operacyjna przyczynia się do zapewnienia pasażerom niezawodnych i terminowych podróży. Umiejętne zarządzanie zasobami i najnowocześniejszymi technologiami operacyjnymi jeszcze bardziej zwiększa efektywność operacji.

Dużo mówicie o zrównoważonym rozwoju, jak to się przekłada na wyniki osiągane przez Wizz Air w zakresie ekologii?

Niedawno informowaliśmy, że średnia emisja dwutlenku węgla w Wizz Air w 2023 roku wyniosła 51,5 grama na pasażera/km, czyli o 6,8% mniej niż w 2022 roku. Stanowi to najniższy w historii średni roczny wynik linii w zakresie intensywności emisji, odnotowany w ciągu jednego roku kalendarzowego, co potwierdza wiodącą pozycję WIZZ w zakresie redukcji intensywności emisji CO 2 wśród konkurencyjnych linii lotniczych. Wizz Air cały czas zobowiązuje się do dalszego zmniejszenia intensywności emisji CO 2 o 25% do roku 2030. Inwestując w najnowocześniejsze technologie i zrównoważone paliwo lotnicze, a także współpracując ze swoimi partnerami branżowymi, przodujemy w działaniach na rzecz bardziej zrównoważonej przyszłości lotnictwa.

Czy Wizz Air w najbliższej przyszłości będzie kontynuował model ULCC, czy może zastanawiacie się nad połączeniem różnego rodzaju biznesów z tradycyjnymi przewoźnikami?

W przypadku Wizz Air model biznesowy ULCC to nie tylko strategia obniżania kosztów, ale holistyczne podejście, które łączy przystępność cenową z usługami na najwyższym poziomie, młodą i oszczędną flotą oraz załogą dbającą o klienta.

Wizz Air stanowi doskonały przykład sukcesu modelu ULCC w stale zmieniającym się sektorze lotniczym, ponieważ jego pasażerowie czerpią korzyści z symbiozy jakości i opłacalności.

Podsumowując, sukces Wizz Air polega nie tylko na atrakcyjności cen, ale wynika z jego niezachwianego zaangażowania w jakość usług, nowoczesną flotę i zrównoważony rozwój środowiska. W miarę ciągłego rozwoju branży lotniczej Wizz Air daje świadectwo możliwości i korzyści modelu biznesowego ULCC w połączeniu z dążeniem do doskonałości i odpowiedzialności. ⚫ FOTO: WIZZ AIR

6. Większa dostępność: Wizz Air obsługuje połączenia z głównych i regionalnych lotnisk, zwiększając dostępność różnych miejsc docelowych. Takie podejście rozszerza siatkę połączeń i zapewnia pasażerom większy wybór możliwości podróżowania. Zwiększona dostępność podkreśla zaangażowanie modelu ULCC w udostępnianie niskokosztowych podróży lotniczych szerszej grupie odbiorców zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

7. Odpowiedzialność środowiskowa – najniższe zużycie paliwa/ redukcja emisji CO2: W czasach, gdy zrównoważony rozwój środowiska jest priorytetem, Wizz Air poczynił znaczne postępy w celu zmniejszenia intensywności emisji dwutlenku węgla. Wizz Air charakteryzuje się najniższym wśród swoich konkurentów śladem CO2 na pasażera/km, co jest wynikiem naszych inwestycji w najbardziej oszczędne samoloty i optymalizację operacyjną.

70

Business Life Polska

KOBIETY W ŚWIECIE BIZNESU TEKST MIKOŁAJ BUCZYŃSKI

Kobiety coraz śmielej zaznaczają swoją pozycję w świecie biznesu. Wciąż jednak walczą ze stereotypami. A jak pokazuje neuronauka – mają wszelkie predyspozycje do bycia wspaniałymi liderkami.

72

Business Life Polska

FOTO: OLGA ZABEGINA, UNSPLASH

Biznes

Z

godnie z raportem „Kobiety w biznesie 2023” autorstwa Transparent Data, bazującym na danych z KRS i CEIDG, prawie milion kobiet było właścicielkami jednoosobowych działalności gospodarczych w pierwszym kwartale 2023 roku, co stanowi 34% ogółem. To jednak nie jest najlepszy wskaźnik, ponieważ, jak wiemy, czasem prowadzenie JDG znaczy tyle, że pracownik nie jest zatrudniony na umowę o pracę. Jednocześnie możemy wyczytać, że w tym samym czasie w zarządach spółek zasiadało niemal 200 tys. pań (ogółem 25%).

Z kolei jak wskazuje „Dziennik Gazeta Prawna” w ślad za Polskim Instytutem Ekonomicznym w artykule z marca 2023 roku: „udział kobiet na stanowiskach kierowniczych w Polsce wynosi 43%, a średnia w Unii Europejskiej to 35%” . ŚWIAT MĘŻCZYZN?

Mężczyźni statystycznie są częściej u sterów, co raczej nie jest zaskoczeniem. W końcu jeszcze do niedawna obraz robiącej karierę kobiety kłócił się ze światopoglądem wielu osób, które chętniej widziałyby kobiety prowadzące gospodarstwo domowe niż podmiot gospodarczy. Oczywiście czas mija i statystyki się wyrównują, jak pokazują to chociażby przytoczone na początku artykułu dane. Poziom trudności w zakładaniu firmy jest równy dla kobiet i mężczyzn. W korporacjach zaś, poza niechlubnymi wyjątkami, zaczyna rządzić merytokracja i awanse są uzależnione od faktycznych umiejętności, a nie od płci. Wciąż jednak kobiety muszą walczyć z panującymi w społeczeństwie uproszczeniami.

FOTO: GUILLE-ALVAREZ, UNSPLASH

Jak wskazuje Ewelina Furtak, mentorka, trenerka biznesu, dyrektorka marketingu w Cloudware Polska, w wypowiedzi dla naszego magazynu: „Tworzymy i kreujemy różne trendy, które potem stają się pewnego rodzaju modą. W dynamicznie

zmieniającym się świecie nauczyliśmy się żyć wraz z nieustannie towarzyszącymi nam zmianami, co może wydawać się korzystne, bo świadczy o pewnego rodzaju rozwoju. Niestety, w tym samym czasie pewne stereotypy – mimo że staramy się z nimi walczyć – są w nas silnie zakorzenione. Faktem jest, iż kobiety nadal są w pewnym sensie »zmuszane« do udowadniania światu, a przede wszystkim mężczyznom, że się do »czegoś« nadają i potrafią z równie dużą odwagą, jak i sukcesami zajmować wysokie stanowiska w organizacjach.

Tym samym można powiedzieć, iż rola kobiet w szeroko rozumianym biznesie jest nadal niedoceniana. Często słyszy się, że my kobiety mamy naturalną tendencję do umniejszania sobie i z natury mniej wierzymy we własne kompetencje.

Dlaczego? Odpowiedzi na to pytanie jest wiele, od głęboko zakorzenionych w nas stereotypów, po kwestie związane z tym, w jakim otoczeniu wzrastałyśmy, kończąc na tym, jakiej postawy oczekuje od nas społeczeństwo. Niemniej w obliczu ostatnich kryzysów i wydarzeń na świecie coraz więcej kobiet przejmuje przywódcze role w organizacjach, co niewątpliwie cieszy i wskazuje na pozytywny kierunek zmian kulturowych, jak i społecznych”.

MACIERZYŃSTWO

Wciąż dużym utrudnieniem w prowadzeniu firm przez kobiety może być macierzyństwo. Jednoczesne zarządzanie firmą czy działem oraz wychowywanie dzieci wydaje się trudnym zadaniem, szczególnie jeżeli przełożeni oczekują przesiadywania długimi godzinami w biurze lub też specyfika pracy wymaga częstych wyjazdów służbowych. Z drugiej strony kobiety, które skupiają się intensywniej na karierze, często stają się ofiarami ostracyzmu społecznego. Menedżerowie mogą też wstrzymywać awans na kierownicze stanowisko, kiedy mają na względzie obawy związane z urlopem wychowawczym.

73

FOTO: SEMINA PSICHOGIOPOULOU, UNSPLASH

Biznes

Firmy powinny pomagać kobietom i mieć na względzie ich potrzeby, jednak wielu przedsiębiorców niepokoi się o interes ekonomiczny. Wszystko jednak się zmienia, kiedy zrozumiemy, dlaczego nie stwarzając odpowiednich, przyjaznych warunków pracy, możemy stracić niezwykle cenny wkład. Należy w tym momencie odwołać się do… neurobiologii.

RÓŻNICE NEUROBIOLOGICZNE (NIE KAŻDY JEST TAKI SAM)

Jak wskazuje Friederike Fabritius – ekspertka w dziedzinie neuroprzywództwa tworząca programy rozwoju dla firm z listy Fortune 500: „Osobowość człowieka kształtują cztery silnie działające związki chemiczne – dwa neuroprzekaźniki: dopamina i serotonina, i dwa hormony: testosteron i estrogen.

Razem tworzą one cztery odrębne systemy – dopaminowy, serotoninowy, estrogenowy i testosteronowy – które pobudzają konkretne obszary naszego mózgu” . W zależności od dominującej roli aktywności systemu zmienia się również sposób myślenia i budowania więzi społecznych oraz odporność na stres.

Dopaminowy profil neurobehawioralny cechuje kreatywność, pomysłowość, ciekawość, poszukiwanie nowości i frajdy, silna motywacja wewnętrzna. Serotoninowy: zachowawczość, dążenie do stabilności i spokoju, ostrożność, staranność, towarzyskość i cierpliwość. Testosteronowy zaś cechuje myślenie systemowe (linearne, logiczne, analityczne), duże zdolności techniczne, ambicja i nastawienie na realizację, duża odporność na stres, z kolei estrogenowy nastawienie na współpracę, altruizm, kreatywność, empatia i troska, komunikatywność oraz umiejętność myślenia nielinio-

74

Business Life Polska

wego, lateralnego, pozwalającego na kojarzenie pozornie odległych idei.

Jak się łatwo domyślić, u mężczyzn częściej zauważymy profil dopaminowy i testosteronowy, a u kobiet serotoninowy i estrogenowy, ale nie jest to regułą. Należy również pamiętać, że nie ma czystych typów. W każdym razie dotychczasowy system i kultura pracy, w której bezsenność jest powodem do dumy, a wczesne wychodzenie z pracy (nawet jeżeli się świetnie wypełniło wszystkie obowiązku) do wstydu; nastawienie na częste wyjazdy służbowe, praca pod presją – w dużym stopniu predysponują mężczyzn do piastowania wyższych stanowisk. I faktycznie w zarządach częściej spotkamy ludzi cechujących się wysokim poziomem dopaminy lub testosteronu. Należy jednak odpowiedzieć sobie na dwa pytania.

KU ZROZUMIENIU PRZYWÓDZTWA

Po pierwsze: czy nie są lekceważone zasoby, umiejętności i cechy osób o bardziej „kobiecych” profilach neurobehawioralnych. Po drugie: czy dotychczasowy system i kultura pracy są efektywne.

Odpowiedź na pierwsze pytanie pojawia się sama. Są lekceważone. Same szkolenia biznesowe, nawet kierowane głównie do kobiet, często uczą zachowań typowo męskich, zamiast szlifować umiejętności kobiet. A przecież empatia i komunikatywność, wrażliwość, staranność, rzetelność są typowymi cechami wspaniałych liderów. Z kolei myślenie lateralne ułatwia wyprzedzenie konkurencji oraz umożliwia dostrzeżenie tego, co nie jest widoczne na pierwszy rzut oka.

Focus 50 Twój kompletny, bezprzewodowy system.

Wyobraź sobie możliwości... połącz się ze wszystkimi dostępnymi usługami streamingu.

Z internetowym radiem, twoim telewizorem, a nawet z gramofonem. Teraz możesz doświadczyć nieograniczonej muzyki w jakości audiofilskiej, bez kabli. Natychmiastowo.

Napędzane są Duńską elektroniką firmy Pascal znaną z najwyższej serii profesjonalnych monitorów studyjnych Core. Wsparcie DSP dopasuje głośniki do indywidualnych potrzeb, a jeśli chcemy przenieść kalibrację na wyższy poziom mamy dostęp do Dirac Live® czyli najnowocześniejszej cyfrowej technologii korekcji pomieszczenia.

www.dynaudio.pl

Biznes

sukcesu zawodowego, który osiąga, a wręcz elementem budującym i umacniającym jej osobowość”.

Wracając do kultury pracy – ta powoli ewoluuje w stronę „kultury rezultatów”, w której nie liczy się to, ile czasu poświęcisz na daną czynność, ale to, jak jesteś skuteczny. Częste wyjazdy są zastępowane przez spotkania na Zoomie czy Teamsach, a elastyczne godziny pracy ułatwiają pogodzenie obowiązków domowych i służbowych.

PODSUMOWANIE

Coraz więcej kobiet obejmuje stanowiska menedżerskie, coraz więcej kobiet prowadzi firmy. To dobre wskaźniki, szczególnie że kobiety potrafią być świetnymi menedżerkami, nierzadko lepszymi niż mężczyźni. Z kolei podczas obsadzania stanowisk warto patrzeć nie tylko przez pryzmat „męskiej” kultury pracy, która zresztą traci na znaczeniu, ale i wkład, jaki mogą dać kobiety.

Finalnie to poszczególne cechy osobowościowe, wiedza i umiejętności powinny dyktować, kto będzie u sterów firmy.

Nie płeć, nie kolor skóry, nie wyznanie i nie kraj, w którym ktoś się urodził. Jeżeli będziemy o tym pamiętać, zwiększymy szansę na kreowanie skutecznych organizacji. ⚫

FOTO: COWOMEN, UNSPLASH

Rozmawiałem na ten temat z Dagmarą Tarką – psycholożką, ekspertką w dziedzinie PR-u i influencer marketingu, wykładowczynią na Uniwersytecie Warszawskim. Świetnie podsumowała kwestię kobiecego przywództwa: „Dla mnie przywództwo wśród kobiet to umiejętność pracy z ludźmi, to zdolność nie tylko do słyszenia, ale także słuchania i prowadzenia empatycznego dialogu. To również inspirowanie współpracowników do rozwoju. Bycie ich wsparciem, drogowskazem. A z drugiej strony to świadomość własnego ja, swoich dobrych i słabszych stron, autentyczność, przebojowość, charyzma… oraz wychodzenie ze strefy komfortu, pokonywanie własnych barier. Przywództwo łączy w sobie cechy dobrej liderki, za którą idą tłumy, i kobiety, która potrafi sprawnie podejmować decyzje, ale i ryzyko. Ponadto po wielu rozmowach z najpopularniejszymi influencerkami w Polsce (w ramach cyklu wywiadów „Na backstage’u”, który współtworzę z dr Emilią Zakrzewską), zawodowych doświadczeniach jako prowadząca własny biznes i współpracująca z wieloma podmiotami i kreatywnymi teamami, a przy tym z wykształcenia psycholożka, wiem, że kobieta-przywódczyni ufa sobie, ma przepracowane swoje problemy, traumy, kompleksy czy nieudane relacje.

Wie doskonale, że występujące kłopoty, kryzysy są czymś naturalnym w drodze do rozwoju, są immanentną cechą

76

Business Life Polska

PrEZENTACJA PArTNErA

KOBIECE PRZYWÓDZTWO W BIZNESIE Współczesny świat biznesu nie jest już domeną mężczyzn. Coraz częściej w zarządach organizacji zasiadają kobiety. O tym, czy biznes zaakceptował kobiety na wysokich stanowiskach oraz jak można je wspomóc w rozwoju kariery zawodowej, rozmawiamy z Beatą Karasińską, Dyrektorką Generalną Baxter CEE&I. Uważa się, że kobiece przywództwo łączy w sobie zarówno miękkie elementy, tj. empatię i elastyczność, jak i twarde: kompetencję i wiedzę. Czy takie połączenie wpływa pozytywnie na biznes firmy i pracowników?

Widzę, jak reprezentacja kobiet na stanowiskach kierowniczych wpływa na rozwój całej struktury organizacyjnej. Liderki posiadają wszystkie niezbędne kwalifikacje, a dodatkowo także świeże spojrzenie na biznes. Niejednokrotnie są przykładem dla swoich kolegów, jak na nowo podejść do wielu zagadnień, oraz inspiracją dla koleżanek. Tworzy to bardziej otwarte środowisko pracy, a tam, gdzie jest przestrzeń na nowe pomysły, rodzą się innowacje.

FOTO: BAXTER

Co można zrobić, aby dodatkowo wspomóc kobiety w procesie zmian?

Przede wszystkim wprowadzać politykę równości w strategii firmy. W Baxter odgórnie zaplanowano zwiększenie reprezentacji kobiet na stanowiskach przywódczych do co najmniej 40%.

W Polsce osiągnęliśmy wynik aż 50%. Stało się tak głównie dzięki ambicji i aktywnemu działaniu kobiet, ponieważ polityka równości zakłada, że to kompetencje decydują o przyznawa-

nym stanowisku, a nie płeć. Uważam, że wpływ na to miały również nasze koleżanki z całego świata, które należą do grupy Alliance for Baxter Women i chętnie wskazują innym drogę do rozwoju. W Baxter dbamy jednak o wyrównanie szans nie tylko pod względem płci i mamy liczne inicjatywy skierowane do wszystkich pracowników. Jestem dumna, że mogę zarządzać miejscem pełnym tak wielu możliwości. Potwierdzeniem tego jest, otrzymana kolejny rok z rzędu, certyfikacja Top Employer.

Jakie są dalsze wyzwania dla kobiet w biznesie?

Mimo zauważalnego postępu wiem, że przed kobietami wciąż jeszcze długa droga. Nie we wszystkich organizacjach wprowadzono politykę równości, co jest jednym z kluczowych elementów w walce ze stereotypami. Przykład musi iść z góry. Firmy powinny zrozumieć, że tylko w różnorodnej grupie i w otwartości na drugiego człowieka jesteśmy w stanie dbać o dobrostan pracowników i, co za tym idzie, skuteczniej osiągać cele biznesowe. Wierzę jednak, że mówienie o tym głośno może pomóc i nasilić ten trend, a także umocnić przekonanie, jak ważna jest równość – nie tylko w miejscu pracy, ale również w innych aspektach życia.

Beata Karasińska, General Manager Central Eastern Europe & Israel w Baxter Pasjonatka zaangażowana w poprawę jakości życia pacjentów i odnosząca sukcesy liderka w branży medycznej. Może pochwalić się wieloma sukcesami w zakresie zwiększania udziałów w rynku i rentowności firm, w których pracowała.

Posiada dyplom MBA Akademii Leona Koźmińskiego oraz wykształcenie lekarskie WUM.

75

NIERUCHOMOŚCI

HOME STAGING,

CZYLI DOBRE WRAŻENIE ROBI SIĘ TYLKO RAZ

FOTO: JOSH HEMSLEY, UNSPLASH

TEKST RAFAŁ NOWICKI

Home staging to termin pochodzący z języka angielskiego, oznaczający profesjonalne przygotowanie nieruchomości do sprzedaży lub wynajmu. Innymi słowy jest to zaaranżowanie wnętrza w sposób, który ma pokreślić jego charakter, zwiększyć atrakcyjność, a tym samym zainteresować jak największą liczbę oglądających nieruchomość i przyspieszyć sprzedaż lub wynajem.

78

Business Life Polska

H

ome staging to przede wszystkim umiejętne zastosowanie dekoracji i dodatków, ale nie tylko. Obejmuje też zakres takich czynności, jak proste naprawy i renowacje, czyli odmalowanie ścian czy przykręcenie listew i karniszy, ale już nie wymianę okien czy płytek w łazience. W przeciwieństwie do remontu home staging opiera się na szybkich, doraźnych i niskokosztowych rozwiązaniach.

Również w Polsce home staging zyskuje na popularności, szczególnie wśród właścicieli oferujących do sprzedaży lub wynajmu swoje mieszkania. Usługa home staging jest też coraz częściej proponowana jako część pakietu współpracy z agencją obrotu nieruchomościami.

Dobre pierwsze wrażenie to podstawowy cel home stagingu oraz – nomen omen – klucz do korzystnej sprzedaży lub wynajmu oferowanej nieruchomości. Co więc należy zrobić, aby ów cel osiągnąć?

FOTO: ZAC GUDAKOV, UNSPLASH

Za „kolebkę” home stagingu uznawane są Stany Zjednoczone.

W USA pośrednicy w obrocie nieruchomościami traktują to jako jedno z narzędzi marketingowych już od początku lat 70. Dziś zdecydowana większość nieruchomości wystawianych na sprzedaż w tym kraju jest przygotowywana przez profesjonalnych home stagerów lub przeszkolonych w tej dziedzinie pośredników nieruchomości. Jak wynika z badań

przeprowadzonych w USA i Kanadzie, zastosowanie home stagingu wpływa przeciętnie na 10-procentowy wzrost wartości nieruchomości oraz skraca czas jej sprzedaży średnio o 40%.

Zatem gra jest warta świeczki.

USUŃMY USTERKI I ODMALUJMY ŚCIANY

Przed wprowadzeniem pierwszych oglądających koniecznie trzeba usunąć wszelkie braki. Wypadająca klamka w drzwiach, zacinający się zamek, przepalone żarówki, niedziałający włącznik światła czy kapiący kran potrafią skutecznie zniechęcić potencjalnych kupujących. W home stagingu nie chodzi o zakamuflowanie wad – wszystko to, co wymaga napraw lub odświeżenia, powinno zostać zrobione. Tym bardziej że

zwykle są to drobiazgi, których usunięcie nie kosztuje zbyt wiele, a ich pozostawienie może nas drogo kosztować. Na odmalowanie wnętrz warto się zdecydować zwłaszcza wtedy, gdy kolory w pomieszczeniach są nasycone lub ciemne. Najlepiej sprawdza się stonowana, jasna kolorystyka. Ponadczasowa biel optycznie rozjaśni i powiększy przestrzeń, ale równie dobrze będą wyglądały jasne beże czy odcienie szarości. Koszt zakupu farby nie jest duży, a efekt będzie doskonały.

79

NIERUCHOMOŚCI

ZADBAJMY O OKNA I PODŁOGI

Wbrew pozorom okna należą do najważniejszych elementów wyposażenia mieszkania. Nie można pokazać zwiedzającym brudnych okien z brzydkimi smugami na szkle. Zatem konieczne jest ich dokładne umycie, łącznie z ościeżnicami i parapetami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Żeby optycznie powiększyć okna i rozświetlić całe wnętrze, a przy okazji wpuścić jak najwięcej naturalnego światła, warto powiesić lekkie firany i zasłony w neutralnej i stonowanej kolorystyce. Najlepiej usunąć z parapetu duże rośliny doniczkowe, które mogą utrudniać dostęp do naturalnego światła.

MIESZKANIE MUSI BYĆ CZYSTE I „NEUTRALNE ZAPACHOWO”

Tu nie ma kompromisów. Przed prezentacją mieszkania warto wykonać generalne porządki, zwłaszcza w łazience i kuchni, gdzie niedopuszczalne są brud na fugach czy rdza. Łazienka, podobnie jak kuchnia, często odgrywa decydującą rolę przy wyborze konkretnej nieruchomości. Klienci lub najemcy zwracają uwagę na jej funkcjonalność, wielkość, możliwości aranżacyjne, ale przede wszystkim na czystość. Glazura musi lśnić świeżością, podobnie jak lustra, oświetlenie i armatura.

Jeśli obicia krzeseł czy tapicerka mebli wypoczynkowych jest

FOTO: ALEXANDER FIFE, UNSPLASH

Podłogi także muszą być odkurzone i czyste. Jeśli w mieszkaniu jest parkiet, ale dawno nie był odświeżany, to idealny moment, by się tym zająć. A jeśli są płytki PVC, warto rozważyć montaż paneli podłogowych. To stosunkowo niewielki koszt, który może spektakularnie odmienić wnętrze. Dywany również powinny

być dobrze wyprane. Jeśli mają przetarcia lub są przestarzałe, najlepiej na czas prezentacji usunąć je z domu. Drewniana podłoga czy panele same wyglądają na tyle dobrze, że nie trzeba ich zasłaniać. Bez ciężkich tekstyliów wnętrze wydaje się przestronniejsze.

80

Business Life Polska

zabrudzona albo pełna psiej czy kociej sierści, bezwzględnie trzeba je skrupulatnie doczyścić. A gdy nie mamy czasu na samodzielną pracę, warto skorzystać z usług profesjonalnej ekipy sprzątającej.

Przed przyjściem potencjalnych nabywców dokładnie wywietrzmy mieszkanie i unikajmy palenia w pomieszczeniach.

Godnym uwagi sposobem na pozbycie się dokuczliwych woni jest ozonowanie mieszkania. Przyjemny zapach zapewnią odświeżacze powietrza lub świeże kwiaty w wazonie. Rozpylmy odświeżacz we wnętrzu na kilka godzin przed spotkaniem i wywietrzmy wnętrze. Ciekawym patentem na „zapraszający” zapach jest uprażenie kawy: garść ziaren lub kilka łyżeczek zmielonej kawy należy umieścić w piekarniku na rozgrzanej blasze do pieczenia na 10-15 minut przed przyjściem gości.

FOTO: JOSH HEMSLEY, UNSPLASH

Układ mieszkania i jego aranżacja powinny dawać wrażenie przestronności, funkcjonalności i komfortu. Wszystko, co zajmuje niepotrzebnie przestrzeń i nie ma swojej określonej funkcji, powinno być usunięte, przynajmniej na czas prezentacji.

W mieszkaniu dobrze jest pozostawić te meble, które pokażą jego dobrą ustawność i wygodę. W środku szaf powinno być wszystko skrupulatnie ułożone. Lepiej nie zapełniać ich aż po brzegi. Pozostawienie ok. 1/3 otwartej przestrzeni w szafie da wrażenie przestronności.

FOTO: HUTOMO ABRIANTO, UNSPLASH

USUŃMY ZBĘDNE MEBLE, ZRÓBMY PORZĄDEK W SZAFIE

ODPERSONALIZUJMY WNĘTRZA

Przed prezentacją mieszkania potencjalnym nabywcom trzeba zadbać o usunięcie i pochowanie wszystkich indywidualizujących dom elementów wystroju. Ze ścian powinny zniknąć dyplomy i plakaty, z półek zdjęcia i pamiątki. Wnętrza powinny mieć neutralny charakter i uniwersalny styl, podkreślony elementami aranżacyjnymi. Stół będzie lepiej wyglądać, gdy rozłoży się na nim bieżnik i postawi wazon z żywymi kwiatami. Natomiast na kuchennym blacie dobrze będzie się prezentować kosz z jabłkami lub pomarańczami. Unikajmy wieszania przesadnej ilości obrazów czy plakatów. Każdy nadmiar jest niewskazany, a w tym przypadku spowoduje tylko niepotrzebny chaos wizualny.

PAMIĘTAJMY O BALKONIE

To istotna, aczkolwiek niedoceniana część mieszkania. Widząc nawet mały balkon, oglądający nie powinni myśleć o jego wielkości, ale o możliwościach, jakie stwarza taka przestrzeń.

Umyta posadzka, kilka doniczek z ziołami lub kwiatami, do tego niewielki zestaw mebli ogrodowych, a na stoliku dwie filiżanki.

Tyle wystarczy, by pokazać, że to świetne miejsce na poranną kawę czy śniadanie. ⚫

81

KARIERA

QUIET QUITTING NA RYNKU PRACY

BUNT CZY ZDROWY BALANS? TEKST MIKOŁAJ BUCZYŃSKI

FOTO: JEREMY THOMAS, UNSPLASH

Ponad połowa zatrudnionych na świecie jest w trybie quiet quitting. Finalnie „ciche odejście” nie ma (przynajmniej w teorii) tak dużo wspólnego z odchodzeniem z pracy.

Niektórzy uważają, że jest ono problemem, inni – że nawet nie wypada go krytykować.

82

Business Life Polska

J

ak wskazuje badanie Gallupa „State of the Global Workplace: 2022 Report”, tylko 14% Europejczyków jest zaangażowanych w swoją pracę. Nie jest to powalający wynik. Z kolei badanie Gallupa z 2023 roku mówi o tym, że 59% światowej siły roboczej jest w trybie quiet quitting. Nie do końca chodzi tutaj, jak by wskazywała nazwa, na odchodzenie z pracy.

PRACA, KTÓRĄ MOŻNA WYKONAĆ GDZIEKOLWIEK

„Ciche odejście” polega na braku angażowania w pracę zawodową; pracowanie tylko w wyznaczonych godzinach (brak zgody na nadgodziny) i trzymanie się sztywno ustalonej listy obowiązków.

W pewnym sensie na wzrost znaczenia omawianego trendu ma praca zdalna. Pamiętajmy, że firma jest organizacją, którą tworzą ludzie i kultura organizacyjna (w tym symbole, rytuały, pewien sposób patrzenia na świat). Jeżeli człowiek przebywa w biurze, nawiązuje relacje z kolegami i koleżankami z pracy, wspólnie świętuje sukcesy – firma przybiera w jego życiu na znaczeniu. Jednak w sytuacji, kiedy kontakt z firmą się ulotni, okazuje się, że człowiek nie wykonuje pracy w jakimś celu (poza zarobkiem). Układa cegły, zwozi piasek. Ale nie widzi całej wizji. Układać cegły i zwozić piasek można w każdym miejscu i dla każdego, zależy kto więcej zapłaci.

Dopiero co pisałem na łamach „Business Life Polska” o work-life blendingu, żeby teraz omówić zupełnie inny trend. Czy to oznacza, że mieszanie pracy i życia prywatnego się zdezaktualizowało, a teraz nadchodzi nowe, czy też że nigdy tak naprawdę nie było aktualne? W zarządzaniu bardzo częstą i tak naprawdę właściwą odpowiedzią jest: „to zależy”. Ludzie są różni, stanowiska też; różne są pokolenia i oczekiwania. Dlatego aktualne mogą być jednocześnie różne podejścia.

CZYM JEST QUIET QUITTING?

Tak jak już wskazałem, chodzi tutaj o bardzo sztywne trzymanie się ram pracy. W gruncie rzeczy wygląda to zdrowo (balans między pracą a życiem prywatnym, czas na rodzinę, odpoczynek, swoje hobby) i uczciwie – „robię dokładnie to, po co jestem zatrudniony i za co jestem wynagradzany”. Stoi w kontrze do kultury, w której przesiadywanie do późnych godzin w pracy, jest powodem największej dumy, a powiedzenie, że jest się wypoczętym (i ma się czas na prywatne sprawy), jest uznawane prawie za faux pas.

Pracownik w trybie quiet quitting robi to, co jest wymagane, zgodnie z prawem pracy oraz umową o pracę i nic ponadto.

Nie angażuje się i nie przejawia inicjatywy, często nie zawiązuje więzi na tle służbowym. W skrajnych przypadkach nadmiernie korzysta ze zwolnień chorobowych – w końcu się należą.

CZY QUIET QUITTING TO PROBLEM?

Wszyscy wiemy, jak czasami bezduszne bywają korporacje czy menedżerowie, dla których liczą się tylko rezultaty. Nie jest rzadkością, że nadgodziny nie są opłacane, podobnie jak czynności wykraczające poza obowiązki; czasem nawet nie są doceniane.

Młodsze pokolenia nie widzą w pracy nadrzędnej wartości; nie chcą, by była całym życiem. Każdy w końcu ma prawo do tego, żeby nie być wykorzystywanym trybikiem w bezdusznej machinie.

Należy jednak stanowczo rozgraniczyć podejście quiet quitting i wypalenie zawodowe. To dwie odmienne sprawy, chociaż symptomy mogą być podobne.

Był taki żart (czy też przypowieść), zresztą często przytaczany, w różnych wersjach, na szkoleniach dla menedżerów, ponieważ wiedza z niego płynąca jest nie do przecenienia.

W skrócie: pewien mędrzec pyta trzech robotników, co robią.

Jeden, mówi że zwozi piasek. Drugi, że układa cegły. Trzeci zaś oznajmia: „Ja katedrę buduję”.

QUIET QUITTING A PRACODAWCY

Inaczej sprawa wygląda z punktu widzenia pracodawcy czy menedżera. „Ciche odejście” powoduje szereg problemów organizacyjnych: • pracownik nie dba o dobro firmy (na przykład kurier czy magazynier rzucający paczkami i mówiący „w końcu to nie moje”); • spada wydajność – nie tylko przez brak nadgodzin, ale po prostu: jeżeli ktoś w coś się nie angażuje, nie osiągnie dobrych wyników, nie będzie też coraz lepszy ani nie osiągnie stanu pełnego skupienia, określanego jako flow; • pracodawca ma związane ręce, jeżeli chodzi o awanse i rekrutacje wewnętrzne na stanowiska kierownicze – w końcu komu zaufać, kiedy każdy wykonuje swoje obowiązki pod linijkę, • zwiększa się rotacja; • brak pozytywnej atmosfery i dobrych relacji, co później powoduje konflikty, niezadowolenie i stres.

CO DALEJ?

Nadchodzi (albo już nadeszła) nowa era pracy. Na dobrą sprawę jesteśmy w stanie dane zadanie wykonać szybciej, korzystając z technologii. Ponadto pracodawcy (na szczęście) zaczynają rozumieć, że nie liczy się czas wykonywania, a efekt, co być może w przypadku wielu stanowisk pozwoli na ograniczenie godzin pracy. Bunt wobec, jak to niektórzy ładnie określają „kultury zapieprzu” (lub jeszcze gorzej), jest zrozumiały. Jednak warto zadać sobie pytanie nie tylko o to, czy quiet quitting to przypadkiem nie przesada, ale również o to, komu naprawdę robimy krzywdę.

ZALETY ZAANGAŻOWANIA

Trochę boję się optować za zaangażowaniem, ponieważ w dobie poprawności politycznej mogę zostać uznany za bezdusznego kapitalistę, jak to już bywało w polskiej przestrzeni medialnej. Jednak zaryzykuję.

83

FOTO: ALEXANDR PODVALNY, UNSPLASH

KARIERA

Wszyscy chyba znamy słowa Thomasa Edisona, kiedy to przyznaje, że w życiu nie przepracował ani jednego dnia – w końcu wszystko, co robił, dostarczało mu przyjemności.

Dokładnie tak działa zaangażowanie. Jeżeli coś lubisz, czymś żyjesz – sprawia to przyjemność. Ponadto osiągasz wspomniany wcześniej stan flow, w którym twoja wydajność rośnie.

Myślę, że czytelnicy „Business Life Polska” sami dostrzegają różnicę między osobą, jaką byli, kiedy stawiali pierwsze zawodowe kroki, a osobą, którą są dzisiaj. Praca zawodowa rozwija.

Nabywamy umiejętności twarde, zdolności interpersonalne oraz kierownicze, poznajemy ludzi. Aby osiągnąć sukces, trzeba się wiele nauczyć, wiele przeżyć i stawić czoła niekiedy trudnym sytuacjom. To wszystko powoduje, że stajemy się lepszą wersję siebie.

Dochodzimy do awansów. O tym, że niełatwo awansować osobę, która nie przejmuje inicjatywy, już mówiłem. Ale też trudno sprawdzić, czy dana osoba ma umiejętności, jakich oczekujemy, skoro każda prośba o zrobienie czegoś „więcej”, zostaje storpedowana.

84

oraz atmosferę w biurze. Wtedy nic dziwnego, że pracownicy się buntują. Jednocześnie należy sobie odpowiedzieć na pytanie, czy jeżeli nie pojawia się żadna ze wspomnianych powyżej patologii, bunt jest właściwym podejściem.

PODSUMOWANIE

Jeszcze raz napiszę – quiet quitting to nie wypalenie zawodowe. To dwie odrębne kwestie, a ja piszę tylko o tej pierwszej, dlatego jeżeli kogoś praca przerasta, ma już dość – niech nie bierze do siebie moich słów.

To jak jest z tym cichym odchodzeniem? Uważam, że czym innym jest harówka ponad swoje siły, czym innym zgodzenie się na szarą egzystencję. Życie bez pasji jest stracone.

W pracy spędza się (nawet bez nadgodzin) tak wiele czasu, że szkoda nie być zaangażowanym w tak ważną część swojego życia.

SZEFOWIE, KTÓRZY PSUJĄ

Mimo wszystko każdy ma prawo przeżyć swoje życie jak chce.

Z tym że finalnie nadchodzi czas wypłaty. Zastanówmy się, czy osoba, która robiła minimum, może wymagać podwyżki?

Czy może wymagać awansu? Czy to by było uczciwe? Jeżeli nic od siebie nie damy, nie oczekujmy nic w zamian.

Oczywiście osobne rozważania możemy poczynić nad menedżerami, którzy sami powodują, że ludzie rezygnują. Jeżeli pracownik wykonuje pracę w wymiarze nadliczbowym – należy nie tylko to docenić, ale i zapłacić. Jeżeli pracownik wykazuje inicjatywę i się angażuje – należy pokazać mu, że jest to ważne i mile widziane. Trzeba dawać dodatkową szansę tym, którzy tego chcą. Nie ma nic gorszego niż kierownik, który podcina skrzydła, pomiata pracownikami i nie dba o relację

Jeszcze raz powiem – każdy niech żyje jak chce. Osobiście nie wyobrażam sobie pracować bez radości, pasji, zaangażowania.

Czułbym, że tracę swój czas. Jak powiedział Jacek Walkiewicz podczas swojego przemówienia (pt. „Pełna MOC możliwości) na konferencji TEDx: „Profesjonalizm nigdy nie jest dziełem przypadku. Pasja rodzi profesjonalizm. Profesjonalizm daje jakość. A jakość to jest luksus w życiu”. ⚫

Business Life Polska

Dbaj o jakość życia

DOSTĘPNY W APTEKACH I ZIELARNIACH

ODKRYJ, JAK WIELKĄ MOC MA KOLAGEN! Piękna, gładka skóra, sprawne stawy i kolana bez bólu – to zasługa „włókien młodości’”. Jednak po 26 roku życia tracimy zdolność ich odbudowy. Na szczęście na rynku są doskonałe preparaty, które pomogą nam uzupełnić ubytki cennego kolagenu. Znakomitym wyborem jest dobroczynny KolagenCito!

Adwertorial

P

iękno zaczyna się od wewnątrz – chyba każdy słyszał o tej zasadzie. Ale czy pamiętamy o jej przestrzeganiu? Nawet najlepszy krem może nie przynieść zadowalających efektów, jeśli cennych składników nie dostarczymy organizmowi od środka. Jednym z najlepszych przykładów jest kolagen. Jego nazwa wywodzi się od greckiego słowa „kolla”, które oznacza„klej”. Dzięki swym niezwykłym właściwościom tworzy swego rodzaju rusztowanie dla skóry. Bywa też nazywany strażnikiem napięcia, bo to właśnie kolagen trzyma naszą skórę w ryzach, odpowiadając za jej sprężystość. Pielęgnuje i sprawia, że jest gładka, dobrze napięta i nawilżona. Kolagen pozwala też na sprawne gojenie się ran i zrastanie złamanych kości. Korzystnie wpływa również na układ krwionośny. Dzięki obecnej w nim prolinie ściany tętnic są oczyszczane z tłuszczu. Pełni także funkcję obronną w układzie odpornościowym – chroni go przed ingerencją drobnoustrojów i toksyn.

Gdy mi ciebie zabraknie

Po 26. roku życia organizm traci zdolność do odbudowy kolagenu, średnio o ok. 2 proc. rocznie. Objawy jego niedoboru to spadek napięcia skóry i jej wiotczenie, osłabienie włosów i paznokci, powstawanie zmarszczek oraz gorsza regeneracja organizmu.

Ubytek kolagenu odczujemy również w postaci sztywności stawów, bólu kręgosłupa, kolan, łydek, bioder czy nadgarstków. Jego brak sprzyja też powstawaniu cellulitu i rozstępów, opadają powieki.

Procesy te są postępujące, ale możemy je jednak starać się opóźniać i odbudowywać organizm. Jedną z najważniejszych zasad jest prawidłowa i zróżnicowana dieta, bogata w mikroelementy, witaminy A,C,E, kwasy tłuszczowe omega-3 i 6 oraz związki siarki, które bezpośrednio uczestniczą w produkcji kolagenu.

Najlepszy wybór – kolagen w małej pastylce

klientów marki Reutter, który w swoim składzie ma także odpowiednio dobraną dawkę witaminy C, wspierającą proces odbudowy włókien kolagenowych. Każda pastylka zawiera aż 400 mg cennego kolagenu. Należy systematycznie ssać do trzech pastylek dziennie. Regularne stosowanie KolagenCito wspomaga utrzymanie aksamitnie gładkiej skóry, łagodzi zmarszczki oraz cellulit.

Działa też korzystnie np. na stawy – kolagen pomaga w regeneracji chrząstki, stymuluje wytwarzanie płynu maziowego.

Jednak dieta to za mało. Czy istnieje zatem skuteczny sposób na korzystne rekompensowanie organizmowi ubytków kolagenu? Owszem! Za pomocą odbudowy organizmu kolagenem. Ważne jednak, by Dobroczynny KolagenCito to produkt chroniony sięgać po produkty wysokiej jakości, z opatentowaną prawem patentowym na świecie. KolagenCito jest formułą i idealnym składem. Takim wysokogatunko- rekomendowany dla osób dbających o siebie. wym produktem jest KolagenCito, znanej z doskona- Można go kupić w aptekach i sklepach medycznoKolagenCito – bestseller! łej niemieckiej technologii produkcji i cenionej przez -zielarskich w korzystnej cenie za ok. 43 zł.

Dobry, bo oryginalny!

Znakomity, niemiecki, opatentowany produkt – postaw na jakość!

Kolagen to ważny, sprężysty budulec, m.in.: ścięgien, kości, stawów, chrząstki, dziąseł, naczyń krwionośnych.

Kolagen czynnie wspomaga jędrność skóry, łagodzi zmarszczki oraz cellulit.

Znakomity dla uprawiających sport.

DOSTĘPNY W APTEKACH I ZIELARNIACH

1 pastylka KolagenCito zawiera aż 400 mg kolagenu

– ponad 100 lat zaufania! Perfekcja tkwi w detalach i recepturze!

AUTO: PREZENTACJA

KIEROWCY SUBARU UWIELBIAJĄ ŚNIEG!

86

Business Life Polska

ZDJĘCIA: SUBARU ZDJĘCIA: SUBARU

Jeżeli chociaż raz przejedziesz się samochodem Subaru w zimowych warunkach, od razu zrozumiesz, o co w tym chodzi. Pewność prowadzenia, bezpieczeństwo jazdy i możliwość pokonania w zasadzie każdej śnieżnej pułapki – to zalety każdego Subaru z napędem S-AWD.

D

roga numer 47, czyli słynna Zakopianka, często bywa przyprószona śniegiem. Dla większości kierowców to najgorszy możliwy scenariusz. Ciemno, gęste opady, a także świeży śnieg zalegający na drogach, nawet na autostradowej obwodnicy Krakowa i na ekspresowych odcinkach Zakopianki – w takich warunkach jazda jest koszmarem.

Oczywiście nie dla kierowców Subaru – właściciele aut spod znaku Plejad w takich warunkach po prostu jadą przed siebie bez stresu i obaw.

KIERUNEK – ZAŚNIEŻONE TATRY!

No dobrze, przyznajemy, że nocna trasa autostradą przysypaną śniegiem to nic przyjemnego, nawet siedząc w Outbacku.

Aktywne reflektory LED bardzo skutecznie oświetlały drogę, duże przeszklenia pozwalały zmaksymalizować widoczność w tych trudnych warunkach, napęd S-AWD dodał nam pewności siebie, a technologia EyeSight widziała więcej niż zmęczone oczy kierowcy. Mimo to warunki nadal były koszmarne.

Prawdziwa zabawa zaczęła się natomiast kolejnego dnia.

Poranek na Podhalu. Otwieramy drewniane okiennice i naszym oczom ukazuje się gęsta mgła i opady śniegu. To warunki, w których większość kierowców woli nie wychodzić z domu, jednak właściciele Subaru nawet przez moment nie myślą o tym jak o przeszkodzie. Ciepłe ubranie, herbata w termosie i jedziemy w poszukiwaniu zaśnieżonych leśnych dróg. Outback,

czekający na nas pod pensjonatem, został przez noc dosłownie zasypany. Około 20 centymetrów śniegu, rewelacja, to oznacza, że w górach krajobraz jest wybitnie zimowy.

Szybkie odśnieżanie i rzut oka na Outbacka. Wynoszący 21,3 centymetra prześwit, duże koła z oponami Pirelli Sottozero, bojowo wyglądające ochronne nakładki zderzaków, progów oraz nadkoli, a także solidne i praktyczne relingi dachowe. Z daleka widać, że to samochód przygotowany do czerpania frajdy z podróżowania poza utartymi szlakami.

Jednak gwiazdą dzisiejszego dnia będzie napęd Symmetrical AWD, czyli koronne rozwiązanie techniczne w samochodach Subaru. Zaraz zrozumiecie dlaczego.

SYMETRYCZNY NAPĘD NA WSZYSTKIE KOŁA – CO TO OZNACZA?

Nazwa nie mówi o symetrycznym podziale siły napędowej, czyli 50 do 50 między osiami. Chodzi o symetryczny układ mechanicznych elementów napędu, co przekłada się na pewność prowadzenia i świetne wrażenia z jazdy. Mimo to taki podział momentu obrotowego między osie jest możliwy, kiedy tak zdecyduje moduł sterujący napędem. Subaru S-AWD to inteligentnie sterowany napęd na wszystkie koła, ale co ważne – stały napęd na wszystkie koła! W każdych warunkach, nawet podczas miejskiej jazdy, do tylnych kół trafia około 40% siły napędowej.

87

ZDJĘCIA: SUBARU

ZDJĘCIA: SUBARU

AUTO: PREZENTACJA

W skrajnych sytuacjach elektronika kieruje większość momentu obrotowego do tego koła, które będzie w stanie najlepiej przenieść je na nawierzchnię, aby pokonać przeszkodę lub bezpiecznie przejechać śliski fragment drogi.

W rezultacie podczas kilku testów Subaru w różnych warunkach – modelu Subaru XV, Crosstreka, Forestera, Outbacka, a nawet Solterry – napęd nigdy się nie poddał i wyciągnął nas z zaspy, z zaśnieżonego rowu, z zasysającej opony błotnistej drogi i pozwolił pokonać wyczynowy tor terenowy. Nic, dosłownie nic, nie stanęło dotąd na drodze duetowi Subaru i S-AWD. Czy zrobi to… zaśnieżone Podhale?

Dojeżdżamy do celu podróży. Jesteśmy w okolicach Małego Cichego, u granic Tatrzańskiego Parku Narodowego i znaleźliśmy idealną śnieżną drogę. Podczas jazdy drogą z bandami śnieżnymi jak na kole podbiegunowym, zobaczyliśmy odbijającą w prawo i stromo prowadzącą drogę w las. Co ważne, tego dnia nikt tędy nie jechał, warstwa śniegu była nienaruszona. Idealnie, jedziemy!

PRZED SIEBIE, CZYLI W STRONĘ TATRZAŃSKICH SZCZYTÓW

Uruchamiamy funkcję terenowej jazdy X-MODE, wybieramy tryb na głęboki śnieg i błoto. Wtedy samochód usypia układy stabilizujące tor jazdy, a auto może swobodnie buksować kołami, aż dokopie się do przyczepnej warstwy, która pozwoli pognać przed siebie. Gaz! Outback rusza początkowo bez najmniejszego uślizgu opon, elektronika systemu X-MODE spisuje się na medal, samochód przecina świeży puch z precyzją skalpela.

88

Business Life Polska

Pomimo śnieżnych przeszkód Subaru Outback z napędem S-AWD radzi sobie doskonale i po kilku minutach – bez zakopania się w śniegu, nawet mimo zatrzymywania się do zdjęć i ruszania ponownie pod strome wzniesienie – pokonujemy leśną drogę, którą dojeżdżamy do pobliskiej miejscowości.

Jako jedyni tego dnia wybraliśmy nie drogę asfaltową, ale skrót przez las. No cóż, logo na kierownicy zobowiązuje.

Misja zaliczona, kierowca musiał się natrudzić, fotograf ma buty pełne śniegu, a Subaru… ech, jego zaśnieżony zderzak wygląda tak, jakby Outback po takiej zabawie miał uśmiech od lusterka do lusterka. ⚫

WYPRZEDAŻ MODELI Z ROCZNIKA 2023 SPRAWDŹ WARUNKI U DEALERÓW

SAMOCHODY Z ROCZNIKA 2023 SĄ OBJĘTE 8-LETNIĄ GWARANCJĄ SUBARU SAFE8 WIĘCEJ NA SAFE8.SUBARU.PL

SUBARU ZALECA PRODUKTY

PRODUCENT PŁYTEK na ściany | podłogi | tarasy | schody | parapety

!#$ $ 9MEAEHDHDN;@AEQ CDNA9MFOMDJFG;Q= MODH=EDBFMXG z]gcdf{hd`^[fgbh

Z[\]^`abcde[fgbh

%[}dgk{d&\h'gbh

j^k]f[ephuk|uxZdexj^[m^d}[f]r

j^]k]glmnop[q[ogbh]rt]e]^durhj^k]eghv\h[^unf hj^du[edfunfwj^k]eghv\h[^uxyqo

j^]k]g(dk[fh]ubh]m[)^k]gk]phd *dpeo+,j^k]}xgc+h.gc+m

FMODH=EDBFMEA

9:;<=>@ABC;D:=EFGDHAG CDJD@K LDMFNFG;OF9MFOMDJP9MFJF@Q=

9F:>RD9ME;N>=S<=FM@EFUV

tel. +48 46 856 40 40 | tel. +48 602 292 707 biuro@elkaminodom.pl | www.elkaminodom.pl

9DBMFHDB=G>WXYWMD@D

0123

4567879 4"- -/-670971/26038" 56 7670787

MASERATI GRECALE CODZIENNIE WYJĄTKOWE