ELEITORAL WA

ROM KUNẼ KMÃKWAMÃRI TÂKÃ NẼHÃ ROMMÃDKÂ WAMHÃ

(ROM KUNẼ KMÃKWAMÃRI ĨSMĨKRA CÓDIGO ELEITORAL WA)

1. Sipi tê rmẽ wa rommãdâ dasiwawi mnõ zem kwãiba hêmba wa

Art. 344. Sõrmẽ wa kãtô dure rmẽ wa aisipi mãrĩ am hêmba kõ snã: Ĩwakrbâ ze: nõkwa za srẽn aimõ tô ponkwanẽ wa kmã nẽmr snã are tanẽ kõwa tô tê wakrbâ pibumã 90 hawi 120 ku dias-multa. Tâkãnẽ rom kunẽ kmãkwamãr kwa tô aimõ dasiwawi mnõ wa sipi tkrê kmãkwamãr mnõ kãtô dure kãhã siwakru akwe ĩsiwawi nẽhã aimõ Justiça Eleitoral tê zaihrâ sipi pibumã (dasiwawi zanãmrkwa, dawaihkâkwa, târa wra kmãmbakwa, kãtô ĩwadi mnõ) aimõ sipi tê sormẽ nẽhã kãtô dure sipi tê rmẽ nẽhã mãrĩ tmã hêmba kõ snã.

2. “Dasiwawi zem wa danĩwari” kãtô danĩm rom krãikrda wasku

Rom kunẽ kmã kwamãrĩ dasiwawize nĩm bdâ nã, za nõkwa srẽn, aimõ 6 nã wa kmã nẽmr snã hawi smĩsi wahum ku, aimõ dat tmã hri snã kbure mã aimõ sipi pibumã tô tahã dat tmã hri zem nẽ, kãtô dure aimõ tê wakrbâ pibumã cinco mil hawi quinze mil ku. Kmã dkâ pêsê nhãnẽ multa si ssakra.

3. Ĩsiwawi nẽhã sikrãikrtõ wa

Art. 302. Bdâ si hri nã dasiwawi mnõ pibumã, nõkwa tê da kakrãikrtõ wa, aimõ tê dawẽkõ pibumã, tê dakwakru pibumã kãtô dure tê dawẽkõ wa aimõ nõkwa siwawi kõ pibumã, kãtô dure aimõ nmãhã mãsi dasiwawi mnõ pibumã aimõ dasaze tê damr sõmr mnõ wa kãtô dure târa wra zawre dakâhâ snã da durze tê sõmr wa wakrbâ kõ snã, aimõ tare simã ĩsiwawi mnõ simã tê kakburõi pibumã. Ĩwakrbâ ze – dat srẽpê aimõ 4 (sikwãipsê) hawi 6 nã wahum ku watbro kõ snã kãtô dure tê wakrbâ pibumã 200 hawi 300 ku dias-multa.

4. Rom kâri romkmãdkâ psê kupanã dasiwawi mnõ zem pibumã ro sikrãiptẽ wa

Art. 299. Ĩsõmrĩ, dam wasku tê sõmr snã, zahã tê sõmr nã siwasku, danĩwari kãtô dure romkâri, nõkwa simã kãtô tanẽ kõwa dawadi mã: Ktâprezu, danĩmzari, kãtô dure rom wadi mnõ, aimõ dat tmã wawi mnõ pibumã tê da kakburõi pibumã, tmã dasiwawi mnõ pibumã, kãtô dure aimõ tê dakakburõ tanẽ damã tsi wasku za hã tê da kakburõinã za hã dasiwawi mnõ kõ pibumã, aimõ dat kmã sazêĩ kõ nãre. Ĩwakrbâ ze – dat srẽpê aimõ tô sikwãipsê wahu kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 5 hawi 15 ku dias-multa.

TMÃ ROPIBUI KWABA!

Aimõ tâkãhã rom kunẽ tkrê kmã kwamãr mnõ tô, aimõ nõkwa tê damr wakâ dat tmã wawi pibumã (corrupção ativa nã ĩwamtrẽ) kãtô dure aimõ kãhã krĩ siwawi mnõ tê damr somrĩ siprdê dat tmã wakrbâ snã siwawi pibumã (corrupção passiva nã ĩwamtre).

5. Dawasku kunẽ aimõ rom kunẽ nõkwa tê kmãkwamãr nã, dawamtrẽ kunẽ zawre, dakmãddkâ kunẽ aimõ nõkwa sĩm rom krãikrda tê wasku snã kmã mrmẽ wa (rom kunẽ kmãkwamãri ĩsmĩkra Código Eleitoral wa)

Calúnia = tô aimõ nõkwa tê dawasku kunẽ mnõ wa aimõ rom kunẽ tê kmãnãr nã, aimõ dat kmãdkâ kunẽ pibumã, twa tâkãhã dawasku kunẽ aimõ hêmba bdâ ssõre nã aimõ danĩmr romkrãikrda dat wasku mnõ pibumã. Art. 324. Nõkwa tê dawasku kunẽ, bdâ ssõre nã aimõ danĩmr rom krãikrda dat wasku mnõ pibumã, romkare snã aimõ tare nõkwa dat kmãdkâ kune pibumã, tô rom kunẽ kmãkwamãrĩ: ĩwakrbâ ze – nõkwa za srẽn aimõ 6 nã wa kmã nẽmr hawi ponkwane wahu kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 10 hawi 40 ku dias-multa.

Difamação = tâkãnẽ hã ro hêmba wa zatô aimõ nõkwa kmã tsi wasku sisize tê sakra mnõ kwãiba aimõ ĩsipi ze tê tmã sãmr wẽ kõnã, tô aimõ tâkãnẽ wa dasipkẽ nã krda siwawi mnõ pra, are nõkwa sisize tê hri nẽhã aimõ tê wamrĩ wawẽ wa, aimo tmã mrmẽ kunẽ zawra snã tô dure rom kunẽ kmãkwamãrĩ.

Art. 325. Nãkwa aimõ tê dawamtrẽ kunẽ zawre mnõ wa, aimõ bdâ ssõre nã rom krãikrda si wasku pibumã, aimõ dat kmãdkâ kunẽ pibumã, tô dure rom kunẽ kmãkwamãrĩ: ĩwakrbâ ze - nõkwa za srẽn aimõ mrẽpranẽ wa kmã nẽmr hawi smĩsi wahu kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 5 hawi 30 ku dias-multa. Kãnẽ mnõ ze mba târa mrmẽ hêmba tô aimõ dat waihku pê tâkãnẽ hã dawamtrẽ kunẽ pibumã aimõ dat kdur mnõ, twa tanẽ mbã sipi tkrê kmãkwamãr mnõ zatô aimõ siwasku pibumã tmã sisdâhuin sipkẽ nã mrmẽ pibumã, are sipkẽ nã nõkwa mrmẽ pibumã kbure dat tmã sdâhui kõdi, aimõ kãnẽ TSE tê sakra te mnõ zemr nã.

Injúria = dakmãdkâ kunẽ kwãiba hã aimõ rommãdâ tê sakra mnõ pibumã tô aimõ Justiça Eleitoral tê hã, tô aimõ nõkwa dat kmãdkâ kunẽ tô sisize tê hri kõ nãre. Art. 326. Dakmãdkâ kunẽ nã kmã dasiwasku aimõ danĩmr rom krãikrda si wasku re nõkwa tê kãpus mnõ nẽhã tô dure rom kunẽ kmãkwamãrĩ. Ĩwakrbâ ze - nõkwa za srẽn aimõ 6 nã wa kmã nẽmr pibumã are tane kõwa tô tê wakrbâ pibumã 30 hawi 60 ku dias-multa.

Dazazêĩkõ

Art. 347. Nõkwa sõrmẽ wa aimõ mãrĩ da tem kru kmãnãr pibumã kãtô dure dazazêĩ kõwa aimõ mãrĩ kmãnãr pibumã, aimõ Justiça Eleitoral tem kru kãtô dure kmã kwakru wa ĩkmãkwamãr ze. Ĩwakrbâ ze - nõkwa za srẽn aimõ mrẽpranẽ wa kmã nẽmr hawi smĩsi wahu kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 10 hawi 20 ku dias-multa.

Dasimãzaĩ snã dasiwasku

Dasimãzaĩ snã dasiwasku aimõ tô ĩkwãĩba hã rommãdâ tê smĩkur snã tâkã nẽhã dasiwawi mnõ pibumã ro sikrãiptẽ re ptâ ssõre nã siwasku wa tô dure rom kunẽ kmãkwamãrĩ. Art. 350. Nõkwa tê wasku kõwa, hêsuka aimõ kbure tê wa kãtô dure aimõ smĩ hêsuka wa, arknẽ romwasku nwa nmrõ pibumã kãtô arknẽ tê nwa hri pibumã, kãtô arknẽ nwa siwasku pibumã kãtõ adu arknẽ romwasku tê nwa kuĩkre pibumã, tê nwa sakra psê mnõ kõwa aimõ simã tê da kakburõi pibumã tmã dasiwawi mnõ pibumã tô dure rom kunẽ kmãkwamãrĩ.

romkwakru

Tô aimõ nõkwa sikuzur wa aimõ za ĩsiwawi mnõ tê kwakru

pibumã kãtô dure dasiwawi zanãmrkwa tê kwakru pibumã aimõ danĩpi mpê tê kwakru snã. Art. 296. Ro nõkwa tê kmãkwamãr wa aimõ danĩpi tâkãnẽ hã ro sikrãiptẽ wa aimõ dasiwawi mnõ pibumã tê dakwakru wa; Ĩwakrbâ ze - nõkwa za srẽn aimõ ponkwanẽ wa kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 60 hawi 90 ku dias-multa.

Tê damr wẽkõ kãtô tanẽ kõwa tê dakwakru aimõ nõkwa siwawi kõ pibumã

Mãtô aimõ dat wam sakra pês aimõ wasipkẽ nã wasiwawi mnõ pibumã. Twa psêd aimõ siwasku psê wa aimõ rom kunẽ kmãkwamãrĩ tâkãnẽ aimõ rommãdâ smĩkra mnõ wamsi, bdâ si hri zem nã dasiwawi mnõ pibumã kãtô dure aimõ bdâ dasiwawi mnõ re hã. Art. 297. Nõkwa tê damr wẽkõ wa kãtô dure aimõ tê dakwakru wa aimõ nõkwa siwawi pibumã. Ĩwakrbâ ze - nõkwa za srẽn aimõ 6 nã wa kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 60 hawi 100 ku dias-multa.

Dasaze sõmrĩ kãtô târa wra zawre dakahâ snã da durze sõmrĩ krĩ siwawi nõrai mã (rom kunẽ kmãkwamãri dasiwawi mnõ pibumã rom krãiptẽ wa ĩsmĩkra Lei nº 6.091/1974 wa)

Art. 10. Aimõ dat wẽ kõdi sisize tê sakra mnõ kãtô aimõ rommãdkâ nã sĩpko mnõ nõrĩ kãtô dure siwakru akwẽ, aimõ târa wra da durze kãtô dasaze tê sõmr pibumã ĩsiwawi nõrai mã krikahâ mba hã mã. Art. 11. Tô rom kunẽ kmãkwamãrĩ tâkã nẽhã dasiwawi mnõ pibumã ro sikrãiptẽ wa: (...) III – tê sazêĩ kõwa aimõ dat wẽkõ ĩsanãmrĩ 5º, 8º kãtô 10 wamhã; Ĩwakrbâ ze – dat srẽpê aimõ tô sikwãipsê wahum hawi 6

nã wahu kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ 200 hawi 300 ku dias-multa.

TMÃ ROPIBUI KWABA!

Rom kunẽ dasiwawi mnõ pibumã ro sikrãiptẽ wa aimõ nẽsi sikmã kwamãr psê krtabi: • Dawadi nõkwakrê dasiwawi. • Kahâ snã dasiwawi. • Ktâprezu wasku aimõ tmã dasiwawi pibumã. • Ktâprezu kâri aimõ siwawi pibumã. • Rom sõmrĩ dasiwawi mnõ pibumã. • Rom kunẽ zakra aimõ tê dakwakru pibumã.

6 - Danĩnãrĩ aimõ tâkãnẽhã ro sikrãiptẽ wa aimõ nẽsi sikmã kwamãr psê krtabi: • WABZATÔ SIKUZA HÂIKRTURÊ RE ĨSIWAWI, HÊSUKA TOMRÊ KÃTÔ TANẼ KÕWA SIKUZA SISIZE TÊ SAKRA MNÕ TÊ RE ĨSIWAWI?

Zatô aimõ nõkwa tsi wawi tanẽ snã, aimõ bdâ si hri nã, twa tô siwaprosi kãtô dure tê ropraka kõ snã, zatô simã tê krmẽ wamtrẽ nẽhã sisize tê sakra mnõ nnĩwi nã tsiwasku aimõ sikuza ware, kãtô rom tomrê dahêmba nã tsi wasku aimõ nmã hã nnĩwi mnã (art. 39-A da Lei nº 9.504/1997).

• Wabzatô hêsuka warerê sisize tê sakra mnõ hêmba re hã ĩt sõmr aimõ dasiwawi mnõ re?

Ãre. Tanẽhã hêsuka warerê dahêmba re hã kãtô dure rom wadi mnõ aimõ rom krãikrda siwasku re hã tô aimõ 22 horas nã bdâ nmrõ zahã dasiwawi mnõ pibumã wanãre si zatô aimõ tanẽhã ro tsi ssõmr. Twa aimõ rommãdâ smĩkra

mnõ tô aimõ mãrĩ si ssõmr kõ pibumã dasiwawi mnõ zem nĩm btâ nã.

• Aimõ bdâ si hri zem nã nõkwa za hã ĩsiwawi mnõ târa wra wa tê dakadur wa ptô rom kunẽ kmãkwamãrĩ?

Ĩhĩ, tô tanẽ. Dat wẽ kõdi nõkwa bdâ si hri zem wa tare snã za hã ĩsiwawi mnõ tê kadur pibumã, aimõ ĩsiwawi mnõ zem ku, kãtô dure aimõ dasaze tê sõmr mnõ pibumã dure dat wẽ kõdi, tanẽhã tê kmãkwamãr wa, za aimõ nõkwa srẽ psên samr pibumã 6 nã wahu kmã nẽmr snã kãtô dure ĩwakrbâ ktâprezum nã (art. 302 Código Eleitoral kãtô Resolução TSE nº 9.641/1974 wam hã).

• Twa nha nẽhã târa wra wabza sahã kmẽ kâ dasiwawi pibumã bdâ si hri nã aimõ rom kunẽ kmãkwamãr nã dat ĩkmã kâr kõ pibumã?

Nõkwa rom kunẽ tê kmãnãr kõdi aimõ kãnẽ wa: - aimõ târa wra justiça eleitoral mã sipi tê kmãkwamãr wa; - târa wra zawre aimõ dakahâ snã da dur zem wa, aimõ nẽs ssakrê smĩ bdâdi mba kãtô dure aimã siwakrba kõwa aimõ tê da dur pibumã dasiwawi mnõ pibumã. - târa wra nõkwai tê wa aimõ nwa mõr pibumã siwawi da kãtô aimõ siwadi tê nwa dur pibumã siwawi mnõ pibumã.

• Bzatô aimõ nõkwa srẽn bdâ dasiwawi mnõ pibumã krtam rê aimõ rom kunẽ tê kmakwamãr wa?

Rom psê zakrai kwa nõrĩ kãtô surta nõrĩ aimõ 5 nã bdâ ssõre wi zahã dasiwawi mnõ pibumã kãtô 48 horas sikutõr pari dasiwawi mnõ ze, aimõ nõkwa dat srẽ kõdi, zatô nõkwa srẽn aimõ nõkwa dat srãr wamsi rom kunẽ tê kmãkwamãr re kãtô dure aimõ romprê zakra kwa aimõ tê hri wa aimõ nõkwa dat srẽ pibumã kãtô dure nõkwa krnẽmr psê mnõ

kõwa smĩ zazêĩkõ snã.

• Dasiwawi zem wa danĩwari ptô rom kunẽ kmãkwamãrĩ dasiwawi mnõ re si?

Tanẽhã rom kunẽ kmãkwamãrĩ tô aimõ sikmã kwamãr wamsi bdâ si hri zem nãsi aimõ dasiwawi mnõ pibumã, twa dasiwawi mnõ re si kõdi, are tô kbure ptâ romzakrã re hawi rowahâm rê ku, tô aimõ rommãdâ smĩkra mnõ nmẽ psê snã aimõ si kmã krãinistu mnõ pibumã rom krãiptẽ dasiwawi mnõ pibumã ptâ si hri zem nã (art. 39, § 5º, incisos II kãtô III, kãtô § 9º, Lei nº 9.504/1997 wam hã).

• Wabzatô rom krãikrta wasku re hã ro ĩtdamr ssõmr aimõ bdâ dasiwawi mnõ pibumã si hri zem nã?

Ãre, dat wẽ kõdi. Rom kunẽ kmãkwamãrĩ aimõ bdâ si hri zem nã kãtô ĩsiwawi mnõ nõkwa tê kakburõi wa tô rom kunẽ kmãkwamãrĩ, twa za nõkwa srẽn aimõ 6 nã wa kmã nẽmr snã tô smĩsi wahum ku.

• Twa aimõ dat wẽ kõdi zahã ĩsiwawi mnõ dat dur pibumã târa wra wa, are tanẽ wa tôp sahã mãr aimõ nõkwa tê duri za ĩsiwawi mnõ aimõ tê wakrbâ kõ snã?

Ĩhĩ, mãr di. Tô Justiça Eleitoral zatô tmã ropibu aimõ bdâ si hri zem nã zahã ĩsiwawi mnõ tê dur pibumã, are tôtahã târa wra tô aimõ krikâhâ kupanã krĩ nmrõ mnõ mãsi, aimõ rom prê zakra kwa kmã siwar zem nã.