ElektroTrendy 03/2013 by ELEKTROTRENDY

Cena: 9,99 w tym 8% VAT

w w w . e l e k t r o t r e n d y. p l

Trends Today Tomorrow

yn i n dl ie a E ty le lk k o. try .. k

ów

ElektroTrendy 03/2013 (10)

20 made in polo

w 20 lat PIGE w Polak potrafi w Kwadratura koła w HKG zamiast NYC w Go east - 58 idea EUEW

w AB wabi światłem w Action Actis w AKS liga Q w Chint wszechstronny w ELV001 elektryk z Mielca w EcoEnergy zegarmistrz światła w Eti CAD projektant i.e. w Exta Free control system w Jean Müller daje 10 w NEO strażnik BHP w Pasja Ogrody w ZeXtPRess PROmotion2

1993 weszli do gry

od redakcji

WSTĘP

Szanowny Czytelniku, Jeśli to czytasz, to znaczy że trzymasz w swoich rękach już DZIESIĄTY, można powiedzieć że jubileuszowy WOLUMIN 2-miesięcznika „ElektroTrendy”, Magazynu dla Elektryków i nie tylko…, jednocześnie jest to TRZECI NUMER w 2013 roku. Ten numer chcieliśmy potraktować bardziej ulgowo, wakacyjnie, nawet tematy techniczne, na ile można było, próbowaliśmy dobrać pod aktualną porę roku. Jak na sezon ogórkowy przystało, nie chcieliśmy poruszać tematów o kryzysie, zadłużeniach, braku wolnych środków obrotowych, czy globalizacji, ale niestety, ten zamysł nie do końca nam się udał (np. patrz. „Kwadratura koła” - materiał poruszający temat Jednolitego Patentu Europejskiego, projektu niezwykle niekorzystnego dla Polski i Polaków). Jak jest, każdy widzi i lepiej na razie nie będzie. Ale dobra wiadomość jest taka, że kiedyś ten słabszy okres się skończy. W tym numerze każdy znajdzie „coś” dla siebie. Począwszy od łamania stereotypów „Zamiast do Nowego Jorku poleć do Hong Kongu”, przez relacje z 20.tych Jubileuszy - tak się historycznie ułożyło - marki POLO i Polskiej Izby Gospodarczej Elektrotechniki, poprzez europejską Konwencję EUEW, czyli Europejski Związek Hurtowników Elektrycznych zorganizowanej po raz 58, ale po pierwszy (1) w Polsce, tradycyjnie – technowinki ze świata, aż po przypomnienie, jak duży wkład w historię świata wnieśli polscy uczeni, wynalazcy, konstruktorzy, studenci, a nawet osoby które na co dzień zajmowały się zupełnie czym innym, a dokonane przez nich odkrycia były czystym przypadkiem lub zbiegiem okoliczności.

współpracę z osobą lub osobami zajmującymi się na co dzień technicznym lub kończącymi studia dziennikarskie, lub mającymi smykałkę dziennikarską.

Dla przypomnienia lub dla tych osób, które mają po raz pierwszy: „ElektroTrendy”, Magazyn dla Elektryków i nie tylko…, to czasopismo, które ma ambicje być poradnikiem dla (prawie) każdego czytelnika, także takiego, który nie dysponuje nadmiarem czasu, a poszukuje rożnych informacji podanych w pigułce. Magazyn ma w łatwy, przystępny i zrozumiały sposób, ale „…zawsze z pieprzykiem” przybliżać to co się dzieje w branży lub komentować to, co się ostatnio w niej lub w dookoła niej działo. Jednocześnie

jest typowym „czytadłem” skierowanym nie tylko do osób czynnych zawodowo, ale również do osób uczących się w szkołach i/lub na budowach lub właśnie zmieniających z różnych przyczyn życiowych swoje dotychczasowe zajęcie, na profesję elektryka. „ElektroTrendy” skierowane jest do tych Wszystkich, którzy chcą w sposób przystępny i „bezbolesny” uporządkować i/lub uzupełnić swoją wiedzę o produktach, firmach, trendach i historii branży elektrotechnicznej. Magazyn zawiera dużo „żywych” informacji z kraju i ze świata gospodarki oraz z pogranicza polityki, tej polityki, która ma istotny wpływ na rozwój, bądź wyhamowania naszej branży. „ElektroTrendy” co dwa miesiące oferują wszystkiego po trochu, trochę publicystyki, trochę techniki, trochę porad praktycznych, trochę historii elektrotechniki, krótkie opowieści o znanych i nieznanych wynalazcach, również „coś” dla duszy i ciała, i intelektu, czyli dla każdego coś miłego. „ElektroTrendy” ZAPRASZAJĄ wszystkie te osoby i firmy, które chcą na łamach Magazynu podzielić się swoją wiedzą z innymi. Zainteresowani współpracą powinni potraktować część publicystyczną (felietony) oraz merytoryczną (Porady Eksperta, w tym: Czy wiesz, że…, Dom w budowie, Porady Praktyczne), jak swoisty Hyde Park, tyle tylko, że na gruncie elektrotechniki. Zgłoszenia prosimy przysyłać na adres mailowy: redakcja@elektrotrendy.pl

Jednocześnie, równolegle z wersją drukowaną, funkcjonuje wersja internetowa www.elektrotrendy.pl, ogólnie dostępna, która żyje własnym e-rytmem. Wszystkim życzymy miłej lektury Zapraszamy do współpracy. Zespół Redakcyjny „ElektroTrendy”

WYDAWCA: Idea Electric Sp. z o.o. ul. Sieradzka 3 01-263 Warszawa MARKETING i PR: pr@elektrotrendy.pl REKLAMA: Zapytania reklamowe reklama@elektrotrendy.pl

REDAKCJA: ul. Sieradzka 3 01-263 Warszawa redakcja@elektrotrendy.pl tel.: (22) 250 10 10 fax: (22) 250 10 75 Barbara Grad Sekretarz redakcji: b.grad@elektrotrendy.pl

ElektroTrendy nr 3/2013

PRENUMERATA: Zapytania związane ze sprzedażą prenumeraty oraz pojedynczych egzemplarzy prenumerata@elektrotrendy.pl

PROJEKT GRAFICZNY I SKŁAD: Katarzyna Płońska www.plonskapress.pl

FOTOGRAF: (sesja pod prądem) Artur Bonkowicz

DRUK I OPRAWA: Drukarnia ArtDruk ul. Napoleona 4, 05-624 Kobyłka www.artdruk.com

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń oraz za teksty w dziale aktualności, prezentacje i gadżety. Nie zwracamy też materiałów niezamówionych oraz zastrzegamy sobie prawo do skrótów tekstów przyjętych do druku. Prawa autorskie zastrzeżone, przedruk i wykorzystanie materiałów możliwe tylko po uzyskaniu pisemnej zgody Wydawcy.

Wabimy Światłem

Oświetlenie LED www.tbenergy.eu

spis treści

60 NA DOBRY POCZĄTEK 4 6

Od Redakcji Spis treści

Na dobry początek 8 Inspiracja światłem energooszczędnym Kalejdoskop 10 Budowa gazoportu w Świnoujściu 10 Kościół ogrzewany ciepłem z OZE 11 Prostowniki ABB dla linii tramwajowej w Tours 11 Portugalska ulica wytwarza energię elektryczną 11 Samowystarczalny pływający ekologiczny dom 12 Ładowarka działająca na wodę 13 Nowe modele tabletów K&M 13 Sieć ciepłownicza zasilana Słońcem 14 Across America 2013 i „Solar Impulse” samolot o napędzie słonecznym Relacje 16 Obalamy stereotypy. Zamiast do Nowego Jorku poleć do Hong Kongu Podsłuchane 22 Złote Medale Expopower 22 Złota „7” Branży Energetycznej 23 Zmiany w Schneider Electric 23 Hurtownicy z trudem płacą Dostawcom 23 Polska powinna w ciągu 7 lat wydać na OZE 200 mld zł 23 Samochody, które ze sobą rozmawiają 24 Bill Shocker, nowy szkodnik atakujący Androida 24 UE chce wyłączać lodówki i zamrażarki w domach 25 UWAGA! Niebezpieczne żarówki! MASTER LEDspot MV PHILIPS 25 Innowacyjne oświetlenie LED 26 Niezwykla elektrociepłownia w krajach bałtyckich 26 Inteligentna sieć energetyczna na Florydzie 27 Polska liderem sprzedaży i produkcji kolektorów słonecznych 27 Hybrydowy motocykl Schneider Electric

ElektroTrendy nr 3/2013

8 Konwencja EUEW po raz pierwszy w Polsce 28 Go east - 58. europejska Konwencja EUEW Polska Izba Gospodarcza Gospodarcza 30 XX-lecie PIGE i III Walne Zgromadzenie PIGE

BRUNCH Z BIZNESEM Raporty biznesowe 32 Coraz więcej bankructw polskich producentów Paprykarz gospodarczy 35 KWADRATURA KOŁA, czyli Jednolity Patent Europejski

WIEDZA I TECHNIKA 38 ETI CAD - Nowoczesne projektowanie instalacji elektrycznych 42 EcoEnergy - Zaplanuj oświetlenie mieszkania... z głową! 46 CHINT - Aparatura niskiego napięcia 52 JEAN MÜLLER - Ogranicznik przepięć B+C+D z 10 letnią gwarancją

TECHNIKA NA CO DZIEŃ 54 ZeXtPRess PROmotion2 56 AKS ZIELONKA - System RL 58 MEGAMAN - Ściemnianie ledów - kolejne wyzwanie 60 JON VPhase VX1 - Vphase - jednostka oszczędności energii elektrycznej

NARZĘDZIA 64 65 66

Stanley FatMax - mocny akord elektronarzędzi Black&Decker - MT300KA - nowa jakość Topex - Super Brands

spis treści

102

108

BHP 68 78

NEO BHP – pewność i bezpieczeństwo DELTA PLUS - extra ubrania ochronne

PORADY EksPERTA 70 71

Vademecum elektryka Vademecum oświetleniowca

Reportaże Dolina przedsiębiorczości 96 IMPULS – najszybszy polski pociąg elektryczny Z pogranicza branży 100 Targi EXPOPOWER 2013 101 Jubileusz 20.lecia Polo

Z ARCHIWUM ET

Czy wiesz, że 72 Kanlux - GEVO LED14 SMD E27-WW 72 Kanlux - PEGASI LED 73 EcoEnergy poszerza swoją ofertę 73 Oprawa dekoracyjna HOROZ HL815L 74 EcoEnergy - Naświetlacze 75 PY-GPS7007 - Udoskonalona nawigacja na Androidzie 76 Blaupunkt - Multimedialna stacja do samochodów 77 EcoEnergy - Lampy LED albo ledówki - jak kto woli 78 QUER - Bezprzewodowa mikroklawiatura 79 Grupa Topex otworzyła pierwsze centrum narzedziowe 80 JSL news - Listwy do rur FLUIDLINE 81 JSL news - Puszki do cegły

Historia firmy 102 POLO made in Europe

Dom w budowie 82 Galeco - Systemy rynnowe 84 Pasja Ogrody - Automatyczne nawadnianie naturalnych dywanów

Krzyżówka nr 1 129 Krzyżówka - ZeXt

Porady Praktyczne 86 Honda - Agregat prądotwórczy bezpiecznym źródłem prądu 89 Action - Actis, twarda podstawa oświetlenia 89 Hong Kong i HKTDC - Zaproszenie 90 Dospel - Centrala wentylacyjna LUNA 92 Luxbud - Marmurowe grzejniki 94 Zamel - EXTA FREE - system bezprzewodowego sterowania instalacją budynkową

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy 108 Badacze i Wynalazcy, czyli Polak potrafi

CZAS RELAKSU Ekologia 122 Smart - pojazdy elektryczne: rower i samochód 124 ELV1 - elektryczny samochód z Mieca 127 Renault COT - Chwilowe Ogródki Twizy

Pod prądem 130 Malwina Krzyżówka nr 2 136 Krzyżówka - EcoEnergy Informacja 136 Konkurs Orły Polskiego Budownictwa

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

na dobry początek

panorama

Energooszczędne źródła światła. Światło będące twoją inspiracją. Siłę i jakość naszych źródeł światła wyznacza eklektyzm łączący w sobie: Klasycyzm, funkcjonalność i możliwość długiej i satysfakcjonującej żywotności zakupionych produktów. R obert Pawelec

Kilka merytoryczny faktów.

Drodzy Państwo. Jeżeli w tym momencie natknęliście się na artykuł sygnowany marką ZeXt, cieszymy się że nasz biznesowy przekaz trafia na kolejne grona odbiorców. Goszczenie na łamach magazynu „ElektroTrendy” jest dla nas swoistym wyróżnieniem, dzięki któremu czujemy pełną integralność z klientem i możliwość ciągłej z nim komunikacji. Obecne wydanie magazynu jest wydaniem wakacyjnym dlatego też chcielibyśmy by jego leitmotywem były „Wakacje w pięknym nastroju” podczas których lektura „ElektroTrendów” będzie dla Państwa chwilą relaksu i możliwością poznania naszej oferty.

Czy wiecie Państwo że 19% światowego zużycia energii pochłania oświetlenie. Około 63% Polaków zapomina wyłączyć światło, wychodząc z pokoju. Tym oto sposobem tracimy rocznie 630 mln złotych. W przypadku zwykłej żarówki, jedynie 5% energii elektrycznej przetwarzane jest na światło, pozostała jej część uchodzi w postaci ciepła; żarówki energooszczędne na światło przetwarzają 25% energii elektrycznej. By odwołać się w tym przypadku do empirycznych faktów, warto dodać, iż 38 mln ton CO2, ta liczba działa z pewnością na wyobraźnię osób niepozostających obojętnych wobec środowiska. Wymieniając żarówki na ich energooszczędne zamienniki, cała Europa mogła by zaoszczędzić równowartość energii generowanej przy emisji 38 ton dwutlenku węgla, lub 156 baryłek ropy czy 52 elektrownie. Dodajmy jeszcze, że w okresie trwałości użytkowej jedna 20-watowa świetlówka energooszczędna wprowadzona w miejsce 100-watowej żarówki tradycyjnej może zapewnić oszczędności w granicach około 230zł. Natomiast

W niniejszym artykule chcielibyśmy przedstawić krótką i opisową prezentacje naszego asortymentu, skupiając się na półce z „energooszczędnymi żarówkami halogenowymi”. ZeXt proponuje szeroki wybór funkcjonalnych energooszczędnych źródeł światła, które powstały dzięki dostępnym dziś najnowocześniejszym technologiom: najoszczędniejsze na świecie żarówki halogenowe i najwyższej jakości świetlówki kompaktowe. Nasz bogata kolekcja energooszczędnych źródeł światła obejmuje szeroki wachlarz przyjaznych dla środowiska alternatyw dla zwykłych żarówek używanych w domu. Wybierając nasz produkt podejmujecie Państwo korzystną i inteligentną decyzję oszczędnościową. Otrzymujecie energooszczędny hit generujący falę kojącego i nieszablonowego strumienia świetlnego. A co najważniejsze oszczędzacie pieniądze i przyczyniacie się do ochrony środowiska naturalnego.

ElektroTrendy nr 3/2013

zaznaczyć trzeba że cena żarówek energooszczędnych od początku jest wyższa od żarówek tradycyjnych, gdyż ich proces produkcyjny jest bardziej złożony i skomplikowany. Ponieważ rachunki za energię elektryczną stanowią dziś dość ważną pozycję w domowym budżecie, chcielibyśmy Państwu przedstawić sposoby które ułatwią komfortowe oświetlenie Waszego domowego wnętrza przy zachowania racjonalnych wydatków. Nie owijając w biznesową bawełnę przejdźmy zatem do konkretów. Proponujemy Państwu skierowanie wektoru na naszą półkę sprzedażową na której znajdziemy: ŻARÓWKI ENERGOOSZCZĘDNE • Energooszczędne żarówki halogenowe w kształcie tradycyjnej żarówki o symbolach A55GE27, G45GE27, C35GE14 – z wkładem G9. Bańka szklana przezroczysta. Żywotność naszych żarówek sięga do 2.000 godzin, zasilanie 230V, strumień świetlny: 190, 360, 625 [lm], barwa światła 2700 K. Obecnie dostępne modele w naszej półce sprzedażowej to: 18W = 25W, 28W = 40W, 42W = 60W Żarówka może być też bezpośrednim zamiennikiem lamp żarowych. Żarówkę charakteryzuje wyjątkowo piękne wzornictwo, piękne i barwne światło. • Energooszczędna żarówka SPR o mocy: 5, 7, 9, 11, 20 [W] Strumień

panorama świetlny: 180, 290, 430, 540,1220 [lm], zużywa do 80% mniej energii. Strumień 8000g godzin nieprzerwalnego, wysokiej jakości światła, barwa światła: 2700K. ŚWIETLÓWKI ENERGOOSZCZĘDNE • Świetlówka energooszczędna 2 U, 3 U o mocy 5, 9, 11, 13, 18 [W] Barwa światła - 2700K, mały rozmiar, nowoczesny kształt, ciepłe światło – 8000 godzin żywotności. Produkty firmy ZeXt posiadają wszelkie niezbędne unijne certyfikaty. Strumień świetlny - 200, 420, 540, 690,1070 [lm], barwa światła – 2700K Zasilanie: 230V/50 Hz • Świetlówka energooszczędna 3 U o mocy 9, 13, 15, 20, 23 [W] Barwa światła - 430, 700, 840, 1200, 1410 [lm], dużo więcej światła, miękkie relaksujące światło. 8000 godzin pełnej gwarancji, pięknego emitującego światła. Kupując ta pozycję dostajesz energooszczędny hit za niską cenę. • Świetlówka energooszczędna TWE, o mocy: 7, 9, 11 [W], Strumień świetlny: 315, 420, 550 [lm], barwa światła: 2700K Zaprezentowane powyżej energooszczędne żarówki ZeXt zostały zaprojektowane z myślą o funkcjonalności i pięknym wyglądzie domowego wnętrza, stając się dla niego atrakcyjną dekoracją dopełniającą obraz i estetykę naszych czterech ścian. Nasze rozwiązania inspirują do wyrażania indywidualnego charakteru przydomowej przestrzeni, która dzięki adekwatnie dobranemu oświetleniu stanie się jeszcze bardziej kolorowa, powodując kojące i falujące wibracje naszych zmysłów.

Kolejne z pozycji asortymentowych to: ŚWIETLÓWKI KOMPAKTOWE. Na początek sięgnijmy do annałów historycznych świetlówki. Po raz pierwszy wprowadzono ją do sprzedaży w latach 80. ubiegłego wieku. Od tamtego czasu znane są z tego że charakteryzują się długą żywotnością i wysoką efektywnością energetyczną. Zużywają od 60 do 75% energii mniej, niż tradycyjna żarówka emitująca taki sam strumień świetlny. Świetlówki kompaktowe zawierają bardzo niewielkie i odpowiednio zabezpieczone ilości rtęci. Rtęć stanowi niezbędny składnik każdego rodzaju świetlówki, ponieważ jest jej nieodzowny elementem i bez niego świetlówka nie mogłaby świecić. Świetlówki są całkowicie bezpieczne

dla zdrowia, ponieważ rtęć nie jest wydzielana w żaden sposób. • Świetlówka kompaktowa PLS G23 o mocy: 9, 11 [W], barwa światła 9W – 2700, 4000, 6400, 2700 [K], 11W – 2700, 4000, 6400 [K], strumień świetlny 9W – 500 [lm] 11W – 780 [lm] Trwałość godzinowa – 5000 h, do stosowania wewnątrz. • Świetlówka kompaktowa PLC G24 o mocy: 13, 18, 26 [W] z trzonkiem 2P, o mocy:13, 18, 26 [W] z trzonkiem 4P. Trwałość godzinowa – 4000 godzin. Strumień świetlny: 900, 1180, 1750 [lm].

na dobry początek

ZeXt producent oświetlenia

Żarówka halogenowa

ZeXt posiada bardzo duży wybór świetlówek energooszczędnych o różnych kształtach, dlatego pasują one niemal do każdej oprawy. Nasze świetlówki zaczynają świecić z pełną jasnością w przeciągu kliku sekund. ŚWIETLÓWKA LINIOWA T4 o mocy 8, 12 [W] , barwa światła: 2700, 4000, 6400 [K], strumień świetlny: 645, 725 [lm], wymiary: 340/12, 367/12. Trwałość godzinowa – 5000 godzin. Szanowni Państwo, konkludując jeszcze raz podsumujmy, iż przestawienie się na energooszczędne źródła światła oznacza nie tylko oszczędność dla domowego budżetu. Ale pozwala zmniejszyć emisję dwutlenku węgla do atmosfery o bagatela 14 mln ton. A więc zanim sięgniemy po kolejną tradycyjną żarówkę, pomyślmy przez chwilę co jest bardziej opłacalne – kupno tradycyjnej żarówki, drogiej w eksploatacji czy może kilkukrotnie droższej świetlówki energooszczędnej wykorzystującej zaledwie 1/5 prądu zużywanego przez zwykłą żarówkę. Nie pozostańmy obojętni wobec środowiska. Reasumując, żegnamy się z Państwem i życzymy wszystkim Czytelnikom ElektroTrendów, pięknych, gorących, tropikalnie słonecznych i wypełnionych harmonią wakacji. Jeżeli przyłożymy tylko swą małą cegiełkę do Państwa wakacyjnej atmosfery będziemy w pełni zadowoleni z naszych powinności wobec Państwa oczekiwań, które staramy się zawsze wypełnić . Niech każda chwila spędzona z oświetleniem ZeXt nabiera blasku. n

Energooszczędna żarówka halogenowa kształt tradycyjnej żarówki C35 E14 moc odpowiednio: 18W= 25W, 28W=40W, 42W=60W temperatura barwowa: 2700k trwałość: 2000h strumień świetlny odpowiednio: 190lm, 369lm, 625lm

www.zext.com.pl nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Kalejdoskop

OP K S LEJDO

01. Budowa gazoportu w Świnoujściu Statki długości trzech boisk do piłki nożnej będą dostarczały skroplony gaz ziemny (LNG) do gazoportu w Świnoujściu. Z nabrzeża będzie on tłoczony do dwóch gigantycznych zbiorników w głębi lądu. Statki będą wpływały do osłoniętego (trzykilometrowej długości falochronem) miejsca przy nabrzeżu, na którym będą rozładowywane. Gaz na statkach jest w postaci ciekłej, co osiąga się dzięki schodzeniu go do temperatury -163°C. Na świnoujskim nabrzeżu zamontowane będą długie na 26 metrów „ramiona”, którymi gaz będzie odbierany ze statku. Gazociągiem leżącym na estakadzie trafi do dwóch gigantycznych zbiorników położonych około 800 metrów dalej. Na dwóch zbiornikach, które pomieszczą 160 000 m³ gazu każdy i wysokich na 50 metrów, ponad stu robotników wylewa ostatnią warstwę betonu na zewnętrznej kopule. Kilkudziesięciu kolejnych pracuje wewnątrz obu zbiorników, gdzie montują izolacje gazoszczelne i termiczne. Na przełomie maja/czerwca ruszyła budowa wewnętrznego zbiornika na gaz, który swą konstrukcją przypomina termos. Wewnątrz istniejącej już żelbetowej konstrukcji powstanie właściwy zbiornik na gaz, który będzie wykonany ze specjalnych blach odpornych na niskie temperatury,

ponieważ gaz magazynowany będzie w temperaturze -163°C. Równolegle z budową zbiorników trwają prace budowlane w pozostałych częściach terminalu. Zakończono m.in. montaż ponad 60-metrowej konstrukcji stalowej wieży wydmuchów i ukończono betonowanie ostatnich elementów żelbetowych pięciu tzw. basenów SCV. Na obszarze terminalu ułożonych jest już ponad 15 km bieżących rur oraz zainstalowano 349 studzienek kanalizacyjnych. Terminal LNG w Świnoujściu ma zostać, według planów, oddany do użytku w 2014 r. Dzięki niemu Polska będzie mogła importować gaz w postaci płynnej, następnie gazyfikować go w Świnoujściu, skąd będzie trafiał do sieci przesyłowej. Zmiana stanu skupienia z cieczy ponownie w gaz odbywa się w systemie rur, które zanurzone są w podgrzewanej wodzie. W pierwszym etapie eksploatacji terminal LNG pozwoli na odbiór 5 mld m³ gazu ziemnego rocznie. Na placu budowy działa 40 polskich firm i cztery zagraniczne. Wszystkich pracowników jest około 900. Najwięcej wśród nich jest Polaków, głównie z centralnej i południowej części kraju. Jest także 150 cudzoziemców, głównie z Włoch i Holandii, ale są i osoby z Rumunii, Turcji i Bułgarii. Źródło: www.msp.gov.pl

02. K ościół będzie ogrzewany ciepłem z OZE Budynek kościoła w Biskupcu Reszelskim będzie miał ogrzewanie oparte o technologię pomp ciepła. Inwestycja pochłonie około 1,13 mln zł. Projekt współfinansuje WFOŚiGW w Olsztynie. Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Biskupcu Reszelskim zyska węzeł cieplny na pompie ciepła zasilającej budynek kościoła. Od początku powstania budynek reszelskiego kościoła nie posiadał ogrzewania. Wpływa to negatywnie na jego stan. Zawilgocenia, spowodowane zimnem

ElektroTrendy nr 3/2013

przyczyniają się do zagrzybiania starych murów. Parafia od lat boryka się z problemami ogrzewania kościoła. Zagadnienie jest o tyle trudne, ponieważ budynki sakralne są obiektami wysokimi o dużych kubaturach, z reguły nieocieplanymi. Teraz ten stan rzeczy ma się zmienić. W kościele zostanie zamontowana izolacja termiczna pod posadzką, instalacja rurowa, a także zestawy pomp ciepła o mocy 60 kW i 40 kW. Oprócz tego na zewnątrz budynku wywiercone zostaną otwory dla osadzenia 16 sond pionowych. Prace mają pochłonąć 1,13 mln zł z czego 850 tys. zł pochodzić będzie z dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. Inną ciekawą inwestycją w OZE w budynku kościoła jest instalacja fotowoltaiczna na dachu kościoła parafialnego Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie. Powstała ona już w 2011 r. Instalacja składa się z 312 modułów o łącznej mocy 71 kW. Pozyskana dzięki temu energia słoneczna w pełni wystarcza na zaspokojenie potrzeb energetycznych parafii. Ciepło również zapewnia energia ze Słońca. Kościół posiada nawet ogrzewane grzałkami elektrycznymi ławki. Wciąż jednak pozostawały nadwyżki energii, której parafia nie była w stanie spożytkować. W takiej sytuacji parafia podpi-

Kalejdoskop

sała umowę z Tauronem o sprzedaży nadwyżek energii koncernowi. Źródło: wfosigw.olsztyn.pl/ wfosigw.katowice.pl

03. Prostowniki ABB dla nowej linii tramwajowej we francuskim Tours Dziewięć prostowników wyprodukowanych w zakładzie ABB w Aleksandrowie Łódzkim będzie zasilać nową linię tramwajową w Tours we Francji. Klientem jest firma Colas Rail, jeden z największych w Europie dostawców usług dla infrastruktury kolejowej, który w projekcie nowej linii odpowiada za budowę podstacji trakcyjnych. Na każdej z tych podstacji zainstalowane zostały prostowniki ABB. Prostowniki dostosowano do specyficznych wymagań francuskiej infrastruktury. W ramach dodatkowego wyposażenia posiadają diagnostykę diod oraz sterownik z panelem dotykowym, monitorujący pracę prostownika. Urządzenie jest nadzorowane z głównego centrum sterownia na podstacji. System opracowany przez ABB umożliwia w tym przypadku zdalne sterowanie, kontrolę oraz diagnostykę prostownika, co zwiększa niezawodność całej linii tramwajowej i minimalizuje czas reakcji w przypadku awarii. Dla operatora linii był to istotny czynnik. Tram de Tours to bowiem pierwszy tak prestiżowy projekt budowy od podstaw linii tramwajowej od czasu jej likwidacji po zniszczeniach II wojny światowej. 15-kilometrowa trasa liczy 29 przystanków i według szacunków będzie obsługiwać około 55 tysięcy pasażerów dziennie. W jed-

Linia tramwajowa będzie przebiegać m.in. przez XVIII-wieczny most

NA DOBRY POCZĄTEK

nym tramwaju zmieści się 291 osób, czyli tyle ile mieści się w trzech standardowych autobusach oraz statystycznie jeździ w 200 samochodach. Obecnie linia jest testowana. Jej otwarcie ma nastąpić jeszcze w 2013 roku. Francja to kolejny kraj, w którym pojawią się prostowniki produkowane w Zakładzie Energoelektroniki, Napędów SN i Urządzeń Trakcyjnych ABB w Aleksandrowie Łódzkim. Urządzenia te stosowane są obecnie na czterech kontynentach i w kilkunastu państwach świata. Źródło: abb.pl

04. W Portugalii powstała ulica wytwarzająca energię elektryczną Wynalazek był juz testowany na świecie, jednak to ten portugalski wytwarza aż trzy razy więcej prądu. Portugalczycy na różne sposoby starają się walczyć z kryzysem. Czy budowa ulicy z wykładziną przetwarzającą nacisk kół pojazdów na energię elektryczną to dobry sposób? Od strony technicznej projekt wygląda dość interesująco. Po zakończeniu testów projektodawcy liczą na uruchomienie sprzedaży. W portugalskim mieście Covilha dobiega końca budowa ulicy, która wytwarza energię elektryczną, wykorzystując nacisk poruszających się po niej pojazdów i pieszych. Do końca maja 2013 r. podobne rozwiązania pojawiły się również w innych portugalskich miastach: Guimaraes i Lizbonie. W Covilha i Guimaraes energia elektryczna wytwarzana jest na jednym z pasów jezdni oraz na przejściu dla pieszych, zaś w stolicy Portugalii na jednym z chodników sąsiadującym z największym lizbońskim centrum handlowym Colombo. Wynalazek został opracowany przez Francisco Duarte i innego portugalskiego naukowca z UBI, Felipe Casimiro, w ramach projektu o nazwie Waynergy. Pierwsza nowatorska nawierzchnia jest już praktycznie gotowa do użytku. Znajduje się ona w pobliżu szpitala miejskiego w Covilha przy alei Alameda Pero, która pokryta została

Zdjęcia: archiwum ElektroTrendy

specjalnym tworzywem. Wykładzinę, która generuje energię elektryczną, gdy przechodzą po niej ludzie wynalazcy po raz pierwszy zaprezentowali na jesieni 2011 r. Od tego czasu ich wynalazek przeszedł dodatkowe testy i został udoskonalony. W portugalskich miastach takie wykładziny będą służyć do zasilania sygnalizacji świetlnej oraz przydrożnych znaków informacyjnych. Źródło: glob energia

05. Samowystarczalny pływający ekologiczny dom W Rotterdamie Holendrzy testują pływający dom z plastiku. Ma on być samowystarczalny energetycznie i sam oczyszczać swoje ścieki.

Zdjęcie: www.flickr.com

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Kalejdoskop

rozpoczęto testy jednego budynku, jego pomysłodawcy myślą już o budowie całego pływającego osiedla. W planach jest by do 2040 r. stworzyć 1200 tego typu pływających mieszkań. Źródło: inhabitat.com/ rotterdamclimateinitiative.nl

Zdjęcie: www.flickr.com

Holendrzy są znani ze swoich dokonań w wydzieraniu ziemi morzu. Teraz postanowili odpowiedzieć na problem jakim dla ich kraju może okazać się podnoszący się poziom mórz. W Rotterdamie trwają już testy pływającego, ekologicznego budynku. Składa się on z trzech połączonych ze sobą półkul. Ich powłoki zbudowane są ze specjalnego, wzmocnionego i odpornego na korozję plastiku ETFE. Dzięki temu cała struktura jest dużo lżejsza niż w przypadku użycia szkła. Konstrukcja ma 40 stóp wysokości (ok. 12,2 m). Powierzchnia zaś równa jest czterem kortom tenisowym. Kort tenisowy ma zaś długość 23,77 i szerokość 10,97 m. Grubość pływającej podstawy tej „wyspy” wynosi 2,25 m. Sama podłoga znajduje się natomiast 80 cm nad powierzchnią wody. Projekt pływającego domu z plastiku opracowała firma Deltasync & PublicDomain Architects. Konstruktorzy przyjęli, że budynek powinien być samowystarczalny energetycznie w jak największym stopniu. Dlatego system klimatyzacyjny oraz ogrzewanie podłogowe wykorzystują tylko energię słoneczną dzięki zainstalowanym kolektorom. Woda na potrzeby konstrukcji jest natomiast pobierana z miejsca, w którym się ona „zacumowana”. Dodatkowo zainstalowany został system oczyszczający wodę zużywaną w budynku m.in. w toaletach. W razie potrzeby budynek może być przeholowany w inne miejsce. Testy w Rotterdamie mają potrwać aż do 2015 r. Konstruktorzy chcą dzięki temu sprawdzić wytrzymałość budynku oraz jak zachowa się on wobec intensywnej eksploatacji. Następnie ma on trafić na testy na bardziej niespokojnych wodach niż te w rotterdamskim porcie. Mimo, że dopiero

ElektroTrendy nr 3/2013

06. Ładowarka działająca na wodę Urządzenie zwane PowerTrekk wykorzystuje technologię mikroogniw paliwowych. Szwedzcy naukowcy skonstruowali niezwykłą ładowarkę do komórki. Do jej pracy potrzebna jest tylko odrobina wody. Zespół badaczy pracuje w Królewskim Instytucie Technologii w Sztokholmie. W oparciu o technologię użytą przy konstrukcji ładowarki, szwedzka firma MyFC opracowała urządzenie zwane PowerTrekk. Wykorzystuje ono technologię mikroogniw paliwowych. Wynalazek opiera się na użyciu wody, która pozwala na przedłużenie czasu działania baterii w urządzeniach o mocy do trzech watów. Nie ma żadnych specjalnych restrykcji dot. jakości wody, może ona być zarówno słodka, jak i słona, a nawet niekoniecznie musi być czysta. Istnieją regiony, w których brak elektryczności, mimo to telefony komórkowe odgrywają coraz to większą rolę, na przykład w dostępie do informacji pogodowych czy przy elektronicznych płatnościach. Wynalazek wykorzystuje technologię mikroogniw paliwowych. Ładowarka jest podłączana do telefonu dzięki łączom USB. Po wlaniu wody na metalowy dysk (jest to wymienna, szybko zużywająca się część), wewnątrz urządzenia następuje jej rozpad na

wodór i tlen. Są one następnie konwertowane na energię elektryczną. Para wodna to jedyny produkt uboczny tego procesu. Naukowcy mówią, iż już po jednym napełnieniu zbiornika wodą, możliwe jest naładowanie baterii iPhone’a od 25% do nawet 100%.

W najbliższym czasie szwedzka firma zamierza otworzyć sklep internetowy, gdzie będzie można kupić PowerTrekk. Plany MyFC są jednak jeszcze bardziej ambitne. Po udostępnieniu do sprzedaży ładowarki do telefonów, zamierzają skonstruować ogniwa paliwowe dla laptopów i innych większych urządzeń. Źródło: http://consciouslifenews.com

Kalejdoskop

Kruger&Matz wprowadził na rynek dwa modele tabletów opartych o system Android 4.1 oraz szybki dwurdzeniowy procesor Rockchip RK3066 Cortex-A9 połączonym z czterordzeniowym układem graficznym Mali-400. Obydwa tablety posiadają najnowszej generacji ekran IPS, który w zależności od modelu różni przekątna i rozdzielczość.

Zdjęcie: Tablety model: KM1010 i KM0793

Wkrótce w ofercie Kruger&Matz dostępne będą także dwa nowe tablety z dwurdzeniowym procesorem i ekranem IPS o przekątnej 9,7 cala. Jeden z modeli wyposażony będzie także w slot na kartę SIM, dzięki czemu umożliwi korzystanie z Internetu za pośrednictwem wbudowanego modemu 3G. Więcej informacji na www.krugermatz.com/pl

08. S ieć ciepłownicza zasilana Słońcem Ciepło sieciowe kojarzy się nam przede wszystkim z siecią rur ciągnących się od ciepłowni i elektrociepłowni. Tymczasem na popularności w Europie zyskuje ciepło sieciowe zasilane energią ze Słońca. W Polsce farmy solarne dopiero się rozwijają. Wykorzystywane są już instalacje zapewniające prywatnym domom ciepło ze Słońca. Nie ma u nas jednak instalacji solarnej, która zasilałaby sieć ciepłowniczą. Tymcza-

sem Unia Europejska wspiera rozwój tego typu instalacji w ramach programu SDH Plus. Wykorzystanie energii słonecznej do zapewnienia ciepła sieciowego jest rozwijane już od ponad 20 lat. Takie projekty pojawiły się w Skandynawii, a także u naszych zachodnich sąsiadów. Słoneczne systemy ciepłownicze (ang. solar district heating - SDH) są to wielkoskalowe instalacje kolektorów słonecznych dostarczające odnawialne, czyste ciepło przez sieć ciepłowniczą do odbiorców indywidualnych i przemysłowych. Instalacja działa w sposób podobny do kolektorów montowanych na dachach domów by zapewnić ciepłą wodę. W projektach SDH skala wykorzystania energii słonecznej jest oczywiście dużo większa. Tego typu projekty najpopularniejsze są w Danii, Szwecji, Niemczech i Austrii. W wykorzystaniu technologii SDH przoduje jednak Dania. Na 10 największych w Europie instalacji SDH połowa znajduje się właśnie w tym kraju. Obecnie największy jest słoneczny system ciepłowniczy w Braedstrup (około 40 km od miasta Aarhus). Tamtejsza farma solarna posiada kolektory słoneczne o łącznej powierzchni 18 600 m² Pozwala to na wyprodukowanie 500 MWh energii cieplnej rocznie. Zaspokaja to zapotrzebowanie gminy na ciepło w 20 % Drugim co do wielkości systemem jest również duński Marstal. Tamtejsza farma ma kolektory o łącznej powierzchni 18 365 m². Ciepło z kolektorów w Braedstrup podgrzewa wodę do temperatury 65°C. Ciepła woda trafia do specjalnych zbiorników. Zainstalowane pompy ciepła podgrzewają ją dodatkowo do ok. 80°C. Następnie trafia ona do sieci ciepłowniczej. Farma może produkować także prąd. Dysponuje ona mocą elektryczną na poziomie 10 MW.

Zdjęcie: Tablet KM1010

Nowe tablety posiadają 1GB pamięci RAM oraz dużą pamięć wewnętrzną 8GB, którą dodatkowo można powiększyć za pomocą karty microSD. Dzięki szerokiemu dostępowi do Google Play, tablety pozwalają niemal w każdym miejscu spędzić wolny czas czytając książki elektroniczne, grając w gry, słuchając muzyki, oglądając filmy, bądź też prowadząc rozmowy ze znajomymi za pośrednictwem komunikatorów czy serwisów społecznościowych. Tablet KM1010 to profesjonalne urządzenie, które umożliwia szybki dostęp do Internetu za pośrednictwem Wi-Fi, a także opcjonalnie poprzez zewnętrzny moduł 3G. Produkt posiada ekran IPS o przekątnej 10,1 cala i rozdzielczości 1280x800, dzięki czemu nawet pod różnym kątem zapewni

doskonałą widoczność oglądanych zdjęć czy filmów. Dodatkowo urządzenie wyposażone zostało w gniazdo słuchawkowe mini Jack 3,5 mm, port USB oraz wyjście HDMI. Do fotografowania i prowadzenia wideorozmów służą dwie kamery o rozdzielczości 2Mpix. Tablet KM0793 to 7 calowy tablet wyposażony w ekran IPS o rozdzielczości 1024x600. Dużą zaletą tego modelu jest płynne odtwarzanie plików multimedialnych. Wbudowane 8GB pamięci wewnętrznej pozwala na zapisanie sporej ilości gier, filmów, zdjęć i innych informacji. Dopełnieniem wyposażenia są dwie kamery. Pierwsza o rozdzielczości 2Mpix nadaje się do nagrywania i fotografowania, a druga o rozdzielczości 0,3Mpix, umożliwia prowadzenie wideorozmów. Tablet Kruger&Matz dzięki swojej kompaktowej budowie doskonale sprawdzi się zarówno w domu, jak i też w pracy.

Zdjęcie: Tablet KM0793

07. Nowe modele tabletów K&M

NA DOBRY POCZĄTEK

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Kalejdoskop

Jeśli system w Braedstrup spełni pokładane w nim nadzieje, zostanie on rozbudowany. W planach jest rozbudowanie powierzchni kolektorów do 50 000 m². Farma zaspokoiłaby wtedy zapotrzebowanie gminy na ciepło w 50 %. Źródło: solar-district-heating.eu/solarge.org/ estif.org

09. Across America 2013 „Solar Impulse” samolot o napędzie słonecznym bije rekord długości lotu nad terytorium USA

„Wszyscy wielcy pionierzy XX wieku próbowali przelecieć w poprzek Ameryki od wybrzeża do wybrzeża. Dlatego dzisiaj próbujemy zrobić to samo, ale korzystając wyłącznie z energii Słońca” - powiedział Bertrand Piccard, pilot maszyny i jeden z fundatorów projektu. Pobicie tego rekordu stanowi część wyzwania, jakie postawili przed sobą dwaj piloci, pionierzy lotów solarnych, Andre Borschberg i Bertrand Piccard, którzy postanowili przelecieć trasę 5 000 km, jakie dzielą San Francisco na zachodnim wybrzeżu od Nowego Jorku na wybrzeżu wschodnim USA. Realizacja projektu rozpoczęta w 2004 roku pochłonęła dotąd ponad 100 milionów euro. Konstruktorzy są

ElektroTrendy nr 3/2013

świadomi, że samoloty o napędzie słonecznym nie zastąpią tradycyjnych napędzanych ciekłym paliwem, chcą jednak zbadać potencjalne możliwości zastosowania czystego, odnawialnego źródła energii. Szwajcarski Solar Impulse jest jednoosobowym, wolnonośnym samolotem napędzanym czterema silnikami elektrycznymi. Na skrzydłach i stateczniku pionowym maszyny zamontowano ponad 11,6 tys. monokrystalicznych ogniw słonecznych. Zapewnia to ok. 250W energii dostarczanej przez słońce na każdy metr kwadratowy samolotu Samolot o napędzie słonecznym Solar Impulse uważany za najbardziej zaawansowaną technicznie maszynę czerpiącą energię z wyłącznie baterii słonecznych wyposażony jest w ponad 12 000 ogniw fotowoltaicznych, umieszczonych na jego skrzydłach o rozpiętości 64 metrów, które ładują akumulatory napędzające śmigła.

Zmagazynowana w nich energia elektryczna pozwala na lot także po zachodzie słońca. Solar Impulse rozwija prędkość około 64 km/godz i jest bardzo lekki. Waży tyle, co przeciętny samochód i dlatego jest bardzo narażony na kaprysy pogody i prądy powietrza. Jest zdolny do lotu zarówno w dzień jak i w nocy. Do Stanów Zjednoczonych, rozmontowany Solar Impulse przewieziono na pokładzie samolotu transportowego w marcu 2013 roku. Skrzydła samolotu stanowią połowę jego całkowitej wagi (1,6 tony) i są pokryte panelami fotowoltaicznymi. Po ponownym zmontowaniu na amerykańskim lotnisku Solar Impulse odbył kilka lotów próbnych. Do Szwajcarii ma powrócić we wrześniu 2013 roku. Cała amerykańska podróż podzielona została na 4, a właściwie na 5 etapów, chociaż z technicznego punktu widzenia można by to zrobić bez śródlądowania. Jednak byłoby to

Kalejdoskop

Zdjęcie: Prototyp HB-SIA

zbyt trudne dla pojedynczego lotnika, ponieważ samolot nie jest wyposażony w automatycznego pilota. Pierwszy próbny lot amerykańskiej trasy od zachodniego do wschodniego wybrzeża USA, to etap z San Francisco w Kalifornii do Phoenix w Arizonie (03.05.2013). Następnie z Phoenix do Dallas-Fort Worth w Teksasie – 1 337 km (23.05.2013), trzeci cel, to St. Louis w Missouri, czwarty – Waszyngton stolica USA w Dystrykcie Kolumbii (Washington D.C.) i piąty Nowy Jork (stan Nowy Jork). Założono, że lot na każdym z etapów wyniesie od 19 do 25 godzin. Samolot o napędzie słonecznym Solar Impulse lot próbny z Mountain View w stanie Kalifornia do Phoenix odbył z 3 na 4 maja 2013 roku. Lot z Phoenix do Dallas (22-24 maja 2013), pilotowany przez Andre Borschberga, trwał 18 godzin. Solar Impulse przeleciał bez lądowania rekordową odległość 1.337 kilometrów,

NA DOBRY POCZĄTEK

czym pokonał ubiegłoroczny własny rekord 1.116 kilometrów lotu bez kropli paliwa i bez śródlądowania z Payerne w Szwajcarii do Madrytu, stolicy Hiszpanii. Kolejny etap z Dallas do St. Louis zakończył się 4 czerwca 2013 na lotnisku Lambert-St.Louis International Airport. Lot trwa rekordowo długo, bo 21 godzin i 22 minuty. Pozostały jeszcze dwa odcinki do pokonania. St. Louis – Waszyngton i Waszyngton - Nowy Jork. Ostatecznie ACROSS AMERICA 2013 z głównym aktorem Solar Impulse, samolotem o napędzie słonecznym powinien zakończyć się na przełomie lipca i sierpnia 2013 roku, aby ostatecznie w połowie września wrócić do Szwajcarii. Wtedy przyjdzie czas na podsumowanie eksperymentu i wyciągnięcie wniosków na przyszłość. Źródło: www.solarimpulse.com, Reuters Zdjęcia: www.solarimpulse.com, Jean-Revillard

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

relacje

Zamiast do Nowego Jorku

poleć do Hong Kongu Nie znasz Chin. Nigdy tam nie byłeś, powtarzasz komunały i powielasz schematy, ale CHCESZ wiedzieć i MIEĆ własne zdanie, to ODWIEDŹ Chiny, ZOBACZ je na własne oczy, chociaż w „pigułce”. Chcesz poznać smak Chin - odwiedź JE, chociaż ich „przedmurze” i do tego bez wizy, czyli „Zamiast do Nowego Jorku poleć do Hong Kongu”. Hong Kong była kolonia brytyjska, to połączenie Wschodu z Zachodem. Jest bezpieczniej niż w Ameryce, na Wyspach Brytyjskich czy w Egipcie. Na miejscu przekonasz się, że w zasięgu wzroku jest jeszcze Macau, była kolonia portugalska, którą potraktujesz jako premię za odwagę, a co ważniejsze odwiedzisz je również bez wizy. Takie dwa w jednym (2w1). Sławomir Dębowski

Zdjęcie: autor Diliff

Chiny. Kraj nieskończonych możliwości, widziany z naszej polskiej, czy też europejskiej perspektywy, w krzywym zwierciadle. Fascynujący kulturowo, kontrowersyjny politycznie, o silnym potencjale gospodarczym i o zróżnicowanym poziomie życia, gdzie różnica czasu w stosunku do Polski wynosi plus 6-7 godzin. Chiny, tak jak i pozostałe kraje azjatyckie wymagają cierpliwości. Tutaj nie robi się interesów telefonicznie i mailowo, a faktury to wymysł białego człowieka. To nie świat Zachodu. To Azja. To zupełnie inna mentalność. My, jako na-

ElektroTrendy nr 3/2013

cja, nie jesteśmy do tego przygotowani w ogóle. Nie jesteśmy nawet gotowi. O chęciach nie wspominając. Chińska cywilizacja trwa nieprzerwanie od około 5 000 lat. Żeby zrozumieć, to znaczy… próbować zrozumieć – trzeba tam być, i to być osobiście, i do tego kilkakrotnie… Dlatego zamiast do Nowego Jorku można polecieć do Hong Kongu i to bez wizy. Do Stanów, jak wiemy, potrzebna jest wiza, płatna, którą na domiar złego, trzeba jeszcze wyprosić. Przygotowując pobyt w Hongkongu należy zaplanować wyjazd na

minimum tydzień (po 1 dniu w każda stronę), pozostałe 5 dni na aklimatyzację i zwiedzanie. Hongkong zwiedza się jeżdżąc lub chodząc. W City preferowane jest chodzenie, szczególnie w dzielnicy Finansowej znajdującej się na wyspie, gdzie większość odległości pokonuje się ciągami kładek, zawieszonymi pomiędzy wieżowcami na wysokości 3-4 pietra. Tylko mniej ciekawe lub męczące odcinki trasy należy pokonywać wybranym transportem miejskim. Natomiast do miejsc odległych, a wartych odwiedzenia dociera się przy pomocy taksówki, auto-

relacje

busu, tramwaju lub promu. W trakcie wędrówki pieszej należy niezwykle uważać na pojazdy poruszające się po ulicach Hongkongu w ruchu lewostronnym. Ponieważ mamy od dziecka wyrobione odruchy bezwarunkowe dla ruchu prawostronnego, musimy mocno pilnować się, aby nie wejść pod przejeżdżający samochód, autobus, czy rower. Również w czasie zwiedzania – jak to w krajach podzwrotnikowych – niezbędne jest uzupełnianie wody w organizmie, a jeść można w zasadzie w wszędzie, choć białemu człowiekowi nie zaleca się korzystania z barów ulicznych. Komu natomiast znudzi się kuchnia chińska, ma do wyboru w zasadzie wszystko, od knajpek japońskich, koreańskich, europejskich i amerykańskich, aż po fast foody znanych sieci światowych. To naprawdę jest proste i nie wcale nie tak kosztowne jak powszechnie się sądzi. Wystarczy się tylko odważyć. Koszt porównywalny jest z innymi kierunkami. Najdroższy jest przelot samolotem. Lata się przez Amsterdam, Paryż, jedno z wybranych lotnisk niemieckich, Helsinki i Moskwę. A ostatnio przez Dubaj (Emiraty Arabskie). Najszybciej i najkrócej jest przez Moskwę, a rosyjski Aerofłot zapewnia miły i przyzwoity standard. Pierwszy stereotyp złamany. Oszczędza się minimum 2 godziny tam i 2 godziny z powrotem, czyli łącznie 4 godziny. Przy kilkugodzinnym locie to sporo.

Godło Hong Kongu

NA DOBRY POCZĄTEK

Flaga Hong Kongu

Na początek przylatujemy na hongkońskie lotnisko, położone na jednej z wysp (w trakcie prac budowlanych w 1998 roku połączono 3 małe wysepki i wyrównano je do celów awiacyjnych), w prowincji Hong Kong. TAK, Hong Kong (pol. Hongkong) położony jest na kilku wyspach (m.in. Lantau (147,16 km²), Hong Kong (80,5 km²) oraz Lamma (13,55 km²), i ponad 30 wysepkach oraz Kowloon, części kontynentu azjatyckiego w południowozachodniej części Chin – Chin administracyjnych (tzw. Mailand), a nie – tak jak większość sądzi - na jakieś tam marnej wysepce. Jeżeli do tego dodamy tzw. Nowe Terytoria, to uzbiera się ponad 200 przybrzeżnych wysp i wysepek. Cała prowincja Hong Kong liczy 234 wyspy leżących przy ujściu Rzeki Perłowej (Zhu Jiang). W Hongkong znajdziemy wszystko to co lubimy i to w zasięgu ręki: morze, rzeki, doliny i góry. W krajobrazie Hongkongu dominują pagórki, często ze stromymi zboczami. Najwyższym szczytem jest Tai Mo Shan (958 m n.p.m.), natomiast niziny zajmują północno-zachodnią część prowincji Hong Kong.

Zdjęcie: topforeignstocks Na całej powierzchni 1104 km² mniej niż 25% jest zajętych przez zabudowę. Resztę zajmują parki i rezerwaty przyrody. Klimat Hongkongu jest zwrotnikowy, monsunowy. W zimie jest zimno i sucho, latem gorąco i wilgotno, a jesienią ciepło, słonecznie i sucho. Sporadycznie występują tajfuny. Zanim ruszymy w miasto (na Victorię czy Kowloon) i dotrzemy do „naszego” hotelu najlepiej odświeżyć się w lotniskowych toaletach, i można z góry założyć, że wielu zaskoczy niezwykła czystość, o którą nawet w Europie trudno.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

relacje

metra i kolei oraz osobne dla komunikacji samochodowej oraz niezliczone wiadukty, mosty i kładki. Wszystko to warto zobaczyć na własne oczy. Zdjęcie: mtrmap Z lotniska do centrum Hongkongu można dostać się drogą lądową na pięć najpopularniejszych sposobów: metrem, taksówką, autobusem miejskim, busem hotelowym albo wynajętą limuzyną lub busem z kierowcą (w tym przypadku nie chodzi o luksusowe samochody w myśleniu europejskim, ale również jest nieźle). Przykładowe ceny przy średnim kursie – 1 dolar hongkoński (1 HKD = 100 centów) równa się 45 groszy. Jednak w praktyce, dla ułatwienia dzieli się cenę w HKD na pół. I tak: metro (MTR – Airport Express, 36,5 km, 5 stacji) – 100 HKD od osoby, taksówka (z reguły jest to Toyota Crown TAXI w czerwonym kolorze z „bladojasnym” - kremowym, jasno szarym lub białym – dachem) – 250-400 HKD, autobus miejski (piętrowy) – 100-200 HKD

ElektroTrendy nr 3/2013

od osoby, bus hotelowy – darmowy (o ile mamy rezerwację w hotelu do którego on należy), limuzyna lub bus z kierowcą – 150 HKD w górę od osoby, w zależności od odległości. Dla ułatwienia wewnętrznej komunikacji pomiędzy wyspami i lądem wybudowano tunele podwodne dla

Hongkong to również międzynarodowy węzeł komunikacji morskiej, posiada 9 portów, z których największy (port Victoria) należy też do największych portów w południowo-wschodniej Azji – średnio przyjmuje 220 000 statków pasażerskich i towarowych rocznie. Od jesieni 1979 roku nieusta-

relacje

z londyńskich ulic. Są również w Polsce, gdzie służą za atrakcję turystyczną. Pomiędzy wyspą Hong Kong (dzielnica Victoria) a kontynentem (dzielnica Kowloon) można przemieszczać się tramwajami wodnymi pływającymi na regularnych liniach przedsiębiorstwa „Star Ferry”.

nie budowane jest metro – MTR, które obecnie liczy 10 linii, ponad 200 km i blisko 100 stacji i dalej jest rozbudowywane. Po Hongkongu (właściwie po wyspie Hong Kong) na 6 liniach liczących łącznie 30 km, kursują 163 – pięknie wymalowane przeróżnymi reklamami - piętrowe tramwaje, będące ikoną Hongkongu. To właśnie tutaj znajduje się ich najwięcej na świecie. Jeżdżą one wzdłuż nabrzeża Hong Kong Island od ponad 100 lat. Przejazd tramwajem od Central przez Happy Valley do Shau Kei Wan to niezwykły sposób na zwiedzenie wyspy. Jest to jedyne miejsce na świecie, gdzie tramwaj piętrowy wykorzystywany jest masowo. Poza Hongkongiem tramwaje piętrowe używane są w Blackpool w Anglii i w Aleksandrii w Egipcie. Oczywiście po Hongkongu jeszcze jeżdżą autobusy-piętrusy, ale te znamy chociażby

Co warto zobaczyć w Hongkongu? • pokaz laserowy nad zatoką „Symphony of Lights” zawsze o godz. 20:00 • promenada nadmorska w Tsim Sha Tsui (Kowloon), skąd rozciąga się wspaniały widok na podświetloną panoramę wyspy Hong Kong • góra Victoria Peak, z której rozciągają się piękne widoki na Hong Kong • Peak Tram – antyczny linowy tramwaj górski kursujący na górę Victoria Peak pokonujący odcinek 1400 m • Soho, dzielnica/strefa rozrywki (restauracje, bary, kluby nocne, kluby komediowe, galerie sztuki i sklepy z antykami)

NA DOBRY POCZĄTEK

• dzielnica czerwonych lampionów • Stanley to wieloznaczne hasło: plaża, bazar, wiktoriańskie budynki, bary i restauracje, i Pat Kan Uk - rząd ośmiu zabytkowych dziś domów, wyglądających na opuszczone, ale będące do dziś domami lokalnej starszyzny • Ladies Market (odzież i pochodne) w dzielnicy Mong Kok i inne wszechobecne uliczne bazary • Temple Street Night Market - barwny nocny targ w dzielnicy Yau Ma Tei • plaża Repulse Bay • wioska rybacka, w której czas się zatrzymał wiele lat temu • Wielki Budda, posąg znajdujący się na terenie klasztoru Po Lin na wyspie Lantau, który ma 34 metry wysokości i waży 250 ton. Aby go obejrzeć z bliska, należy najpierw wspiąć się po 268-stopniowych schodach • klasztor Po Lin • panoramiczna kolejka linowa Ngong Ping 360 – trasa długości 5,6 km, pokonywana jest w 25 minut, jest doskonałą okazją do podziwiania z góry

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

relacje

hongkońskiego lotniska, wieżowców dzielnicy Tung Chung i wiejskich krajobrazów wyspy Lantau • Science and Technology Park oraz CyberPort kompleks o powierzchni 220 000m² z ponad 100 firmami technologicznych, głównie z branży elektroniki, biotechnologii, inżynierii precyzyjnej, zielonych technologii, informatyki i telekomunikacji • InnoCentre dla firm zajmujących się designem. Warta obejrzenia jest architektura kampusu z wewnętrznym jeziorem, design, wyposażenie obiektów i laboratoriów • Centrum Wystawiennicze Hong Kong Convention and Exhibition Centre; • Centrum Finansowe, dzielnica finansowa • Najwyższe budynki Hongkongu: Międzynarodowe Centrum Handlu, (2010), 118 kondygnacji, 484 m wysokości Międzynarodowe Centrum Finansowe II, (2003), 90 kondygnacji, 406,9 m wysokości Nina, (2006), 80 kondygnacji, 318,8 m wysokości Central Plaza, (1992), 78 kondygnacji, 309 m wysokości Bank of China, (1990), 72 kondygnacji, 305 m wysokości Centrum, (1998), 73 kondygnacji, 292 m wysokości Centrum Cheung Kong, (1999), 63 kondygnacji, 282,9 m wysokości Sorrento, (2003), 74 kondygnacji, 256,3 m wysokości Langham, (2004), 59 kondygnacji, 255,1 m wysokości HarbourSide, (2003), 74 kondygnacji, 255 m wysokości HighCliff, (2003), 73 kondygnacji, 252,4 m wysokości • Hong Kong International Lighting Fair - największe w Azji targi oświetlenia, edycja wiosenna i jesienna .

ElektroTrendy nr 3/2013

relacje

Godło Macau

NA DOBRY POCZĄTEK

Flaga Macau

Sąsiedzi Hong Kongu:  Ci co uzyskali w kraju wizę mogą udać się na północ od Hongkongu, gdzie po drugiej stronie chińskiej granicy w prowincji Guangdong leży 12 mln miasto Shenzhen, na prawach, no właśnie, jakich? …coś pomiędzy gminą a powiatem. Shenzen i miasta satelitarne to chińskie centrum produkcji oświetlenia, w tym źródeł światła produkowanych w technologii ledowej.  Będąc w Hongkongu, centrum chińskiego handlu trudno nie zajrzeć do pobliskiego centrum chińskiego i azjatyckiego hazardu, bo oddalonego o 60 km – Macau.

MAKAU lub Makao (Macau), chińska nazwa Aomen ( ; dosł. „Bramy Zatoki”, to niewielka enklawa położona zaledwie 60 km od Hongkongu (na przeciwległym brzegu ujścia rzeki Perłowej), do niedawna kolonia portugalska, stanowi niezwykłe połączenie Wschodu i Zachodu, tradycji i nowo-

czesności. Miasto barokowych kościołów, portugalskich fortec, chińskich świątyń i … kasyn. Współczesne Makao, porównywane do Las Vegas, jest dziś azjatycką stolicą hazardu. Co warto zobaczyć w Makau? • stare miasto • ruiny kościoła Św. Pawła • twierdza portugalska • świątynia Ma, pochodząca z czasów dynastii Ming • Lizboa - najstarsze kasyno w Makau • piękny park miejski • latarnia morska • trasę Grand Prix Makau Formuły 3 odbywającej się w Makau • dzielnica rozrywki w replikach europejskich budynków • wyspa Tajpa, centrum kasyn

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Podsłuchane

e n a h c u dsł

01. Złote Medale targów Expopower

Złoty Medal MTP, to jedna z najbardziej prestiżowych i cenionych nagród na polskim rynku, o najdłuższej, bo ponad trzydziestoletniej tradycji. Wyróżnienie to jest niewątpliwie potwierdzeniem jakości produktu i w konsekwencji elementem jego promocji na rynku. W tym roku, jury konkursu pod przewodnictwem dr hab. inż. Aleksandry Rakowskiej – profesor Politechniki Poznańskiej, Instytut Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej, przyznało Złoty Medal MTP sześciu produktom. Wszystkie można było zobaczyć między 14 a 16 maja 2013 r. na specjalnie oznaczonych stoiskach, na targach EXPOPOWER.

ElektroTrendy nr 3/2013

Rozłącznik napowietrzny typ SRNkp-24/400. INSTYTUT ENERGETYKI – Zakład Doświadczalny w Białymstoku.

Oto nagrodzone produkty targów Expopower 2013: 1. S ystem cyfrowych zabezpieczeń, automatyki, pomiarów, sterowania, rejestracji i komunikacji CZIP-PRO. RELPOL SA, Żary 2. L ampa przemysłowa Sun Tech High Bay LED 140W. SUN ELECTRO Sp. z o.o., Wrocław 3. P refabrykowane ekologiczne stanowisko transformatora mocy. ATLAS sp. z o.o., Przybysławice 4. R ozłącznik napowietrzny typ SRNkp-24/400. INSTYTUT ENERGETYKI – Zakład Doświadczalny w Białymstoku, Białystok 5. O granicznik przepięć wysokiego napięcia PROXAR IIN. PROTEKTEL – Z. Achciński, D. Stempiń, J. Turkowski sp.j., Przasnysz 6. Przewód dla linii napowietrznych z rdzeniem kompozytowym i dru-

tami ze stopów aluminium LoSag™ Aero-Z. NEXANS Benelux SA, Belgia, zgłaszający: Centrum Elektryczne ANIA Boguccy i Spółka sp.j., Wieluń Źródło: mtp.pl

02. Złota Siódemka Branży Energetycznej Zakłady Kablowe BITNER Celina Bitner w gronie „Złotej Siódemki Branży Energetycznej”. Laureatami są firmy wyróżnione za innowacyjność oraz najwyższą jakość oferowanych

Podsłuchane

NA DOBRY POCZĄTEK

został ustalony na zbyt wysokim poziomie.

produktów. Poza wspomnianą firmą BITNER producenta kabli i przewodów, w gronie laureatów znalazły się firmy: KAMPA - domy energooszczędne, CLIMA KOMFORT - pompy ciepła, GALMAR - uziemienia i ochrona odgromowa, IDEAL ELEKTRO - oświetlenie energooszczędne, BIO POWER - biogazownie i ENERIA - energia elektryczna i cieplna. Informacje o fakcie zobaczyć można było w spotach na kanale TVP INFO.

03. Zmiany w Schneider Electric

Michał Pyter objął funkcję Dyrektora Sprzedaży działu Enterprise IT Business w Schneider Electric Polska. Na nowym stanowisku jest odpowiedzialny za opracowywanie strategii i planów sprzedaży oraz nadzór nad ich realizacją, kompleksowe działania marketingowe, inicjowanie i rozwój nowych możliwości sprzedaży technologii. Do obowiązków Michała Pytera należą także odpowiedzialność za wynik finansowy procesów sprzedaży, nadzór nad organizacją i przebiegiem przetargów, analiza konkurencji i trendów rozwoju w obszarze sprzedaży, nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z kluczowymi klientami, prowadzenie skutecznych negocjacji i prezentacji handlowych, a także godne reprezentowanie firmy jako prelegent. Źródło: Schneider Electric

04. Hurtownicy z trudem płacą dostawcom

Sytuacja rynkowa właścicieli hurtowni jest bardzo trudna, popyt generalnie słabszy niż w 2012 roku, płatności od Klientów końcowych spływają coraz wolniej. Terminowy spływ należności własnych zmniejszył się do 63,5% wartości należności na koniec marca 2013 r. W związku z tym marża spada, a zwiększenie sprzedaży, jak się wydaje leży w pozyskaniu jak najlepszych warunków handlowych. Ale czy będzie komu sprzedać towary nawet w niższej cenie? Źródło: Euler Hermes

05. Polska powinna wydać na OZE 200 mld zł w ciągu 7 lat Zgodnie z unijnymi ustaleniami, Polska powinna przekazać 20% przyznanego jej unijnego budżetu na OZE. Cała Unia Europejska ma do 2020 r. wydać na odnawialne źródła energii około 200 mld euro. Prawdopodobnie poziom inwestycji w OZE w Polsce

Unia Europejska jako jeden ze swoich głównych celów w polityce energetycznej stawia sobie rozwój odnawialnych źródeł energii. Na ten cel w ciągu najbliższych lat UE ma przeznaczyć około 200 mld euro. Polska z przyznanych jej w ramach nowego unijnego budżetu z puli pieniędzy miałaby przeznaczyć 20% na OZE. Nie wiadomo czy nasz kraj nie będzie w stanie przeznaczyć tak dużych pieniędzy na OZE w tak krótkim czasie. Polska ma dostać ponad 300 mld zł w funduszach strukturalnych, z których musimy przeznaczyć na cele klimatyczne 60 mld zł oraz 50% udziału własnego, tzn. będzie to około 120 mld zł plus wewnętrzne finansowanie poprzez zielone certyfikaty i różnego rodzaju dotacje z funduszy ochrony środowiska na poziomie 60-70 mld zł. Na politykę klimatyczną przeznaczymy zatem w Polsce do roku 2020 około 200 mld złotych Polska nie ma na co wydać tak dużych pieniędzy, dalsze duże inwestycje w elektrownie słoneczne czy wiatrowe stoją pod znakiem zapytania. Przyczyną takiego stanu rzeczy są nie tylko kwestie formalno-prawne i przedłużające się prace na pakietem nowych przepisów dotyczących OZE i prawa energetycznego. Ogólnokrajowa sieć elektroenergetyczna nie jest przygotowana na podłączanie dużych ilości farm słonecznych i wiatrowych. Już teraz zbliżamy się do granicy możliwości przyłączania nowych mocy z takich źródeł do systemu. Jednak Unia stawia warunek, że musimy te pieniądze przeznaczyć na politykę klimatyczną, bo jeżeli ich nie wykorzystamy, nie otrzymamy na fundusze strukturalne, na drogi i na koleje. Dlatego też z 300 mld zł spożytkowane zostanie maksymalnie 150-200 mld zł. Źródło: newseria.pl

06. Samochody, które ze sobą rozmawiają • Samochód poinformuje kierowcę o wypadku na trasie przed nim i zaproponuje wybór innej drogi, a podczas zbliżania się do zjazdu na autostradzie sam zacznie zwalniać.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Podsłuchane

• Renault prowadzić będzie półroczne testy z użyciem 12 samochodów – komunikujących się zarówno z infrastrukturą na drodze, jak i ze sobą wzajemnie. Nad eksperymentalnym systemem SCORE@F (French Experimental Cooperative Road System) pracują członkowie zespołu „Drive C2X”, powołanego do życia w 2010 roku. Wyprodukowanie samochodu, komunikującego się z otoczeniem i innymi samochodami, staje się realne dzięki inteligentnym systemom transportowym. Komunikacja między samochodami będzie możliwa dzięki sieciom radiowym. Auta, wyposażone w ulepszone Wi-Fi i specjalne tablety, będą też odbierać komunikaty nadawane przez terminale umieszczone na trasach testowych. Źródło: media.renault

07. Bill Shocker, nowy szkodnik atakujący Androida W Państwie Środka wykryty został nowy szkodnik atakujący urządzenia działające pod kontrolą mobilnego systemu Google’a. Bill Shocker, bo tak nazwano złośliwy kod, zaatakował już ponad 620 tysięcy posiadaczy smartfonów z Androidem. Nowy szkodnik to dość wyrafinowane zagrożenie. Zainfekowany telefon rozpoczyna wysyłanie SMS-owe-

ElektroTrendy nr 3/2013

go spamu (oczywiście na drogie numery i bez wiedzy właściciela telefonu), umożliwia zdalną kontrolę nad urządzeniem agresorowi, zbiera prywatne dane użytkownika smartfonu, a także sam się aktualizuje przez sieć i uzupełnia o nowe funkcje. Zagrożenie zostało wykryte przez firmę zajmującą się analizą zabezpieczeń NQ Mobile, która za pomocą swojej chmury RiskRanker namierzyła nowe zagrożenie. Bill Shocker został opracowany w ten sposób, że infekuje popularne wśród chińskich użytkowników aplikacje na platformę Android (m.in. Sohu News czy Tencent QQ Messenger). Zainfekowane wersje tych aplikacji są następnie rozsyłane za pośrednictwem alternatywnych do Google Play sklepów z programami na platformę Android. Instalacja zainfekowanej aplikacji powoduje uruchomienie automatycznej procedury pobierania w tle Bill Shockera. Twórcy tego malware’u mogą zdalnie przejrzeć listę kontaktów zainfekowanego smartfona, listę połączeń, mogą też zarządzać połączeniami z siecią, telefonicznymi, czy wysyłaniem SMS-ów. Rady jakie należy stosować są standardowe: instalować aplikacje wyłącznie z zaufanych źródeł (inna sprawa że nawet w przypadku Google Play zdarzały się przypadki zainfekowanego oprogramowania), nigdy nie akceptować żądań aplikacji z nieznanych źródeł i zainstalować oprogramowanie ochronne sprawdzonego producenta. Jedno jest pewne: im więcej smartonów z konkretną platformą, tym częściej będzie się ona stawać obiektem ataków. Źródło: The Next Web

08. UE chce wyłączać lodówki i zamrażarki w domach Wraz z wprowadzeniem sieci Smart Grid dostawcy energii dla rynków unijnych zamierzają uszczęśliwić użytkowników systemem zdalnego zarządzania ich sprzętem AGD włączonego w domach. Brzmi doskonale, inteligentne sterowanie zmniejszy opłaty za energię... Tylko, że wraz z zapisem pozwoli to producentom na zdalne wyłączanie pralek, lodówek i innych urządzeń w szczycie poboru energii.

Dotychczas producent energii elektrycznej był zobowiązany do dostarczenia prądu, zgodnie z wymaganiami użytkownika. Niedługo sytuacja może ulec drobnej, ale istotnej dla gospodarstw domowych modyfikacji. Inteligentne sieci przesyłowe będą mogły sterować inteligentnymi urządzeniami w gospodarstwach domowych. Orędownikami tego rozwiązania są podmioty skupione w Europejskiej Sieci Operatorów Przesyłu Energii Elektrycznej. Lobbystom udało się przekonać do projektu organy zajmujące się regulacją rynku energetycznego UE. Rośnie więc prawdopodobieństwo, że producenci sprzętu AGD, aby dostosować się do regulacji będą zmuszeni wyposażyć w specjalne chipy każdy nowy sprzęt domowy. Będą one miały możliwość wyłączać urządzenia w krajowych lub europejskich szczytach poboru mocy. Rozwiązania, które mogą pomóc po wprowadzeniu takiej ustawy, to zasilacze awaryjne, do których można przyłączyć wrażliwy na spadki zasilania sprzęt elektryczny. Powszechnie stosowane są systemy awaryjnego podtrzymania zasilania w komputerach stacjonarnych, niedługo może okazać się, że podobne urządzenie uratuje żywność w zamrażalce przed zepsuciem się. Dzięki zasilaczom awaryjnym można uratować nie tylko żywność i dane w PC, wiele osób korzysta z zasilaczy do podłączenia urządzeń filtrujących i napowietrzających akwaria i ocieplających terraria. Takie rozwiązania mogą chronić sprzęt AGD. Najlepiej zastosować bezprzerwowy zasilacz do elektronicznie sterowanych pieców C.O., np. o mocy 200 W pracy ciągłej i 400 W pracy chwilowej podtrzymujący pracę pieca nawet przez kilkanaście godzin. Źródło: everpowersystem

Podsłuchane

09. UWAGA! Niebezpieczne żarówki! MASTER LEDspot MV PHILIPS Philips Lighting Poland S.A. za pośrednictwem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował, iż niektóre modele źródeł światła LED MASTER LEDspot MV GU10 8-50W, czyli po prostu 50W ledówek z trzonkiem GU10 - mogą zagrażać ludzkiemu życiu.

Istnieje ryzyko upływu prądu z ww. źródeł światła (wyprodukowanych na zlecenie Philipsa), po upływie około trzydziestu minut od momentu ich włączenia, dlatego dotknięcie rozgrzanej żarówki grozi porażeniem energią elektryczną. Na szczęście producent nie odnotował jeszcze żadnej informacji na temat nieszczęśliwego wypadku spowodowanego przez wyprodukowane oświetlenie. Sprzedaż MASTER LEDspot MV GU10 8-50W prowadzona jest jedynie w ilości hurtowej, tylko dla firm. Bezpośredni konsument nie jest w stanie zakupić produktu.

Wymienione poniżej modele mogą stanowić zagrożenie dla człowieka. Na rynku dostępnych jest 3.122 sztuk takich żarówek: - MASTER LEDspot MV 8-50W DimTone GU10 2700K 25D 929000228202 - MASTER LEDspot MV 8-50W DimTone GU10 2700K 40D 929000228302 - MASTER LEDspot MV D 8-50W CRI90 GU10 2700K 25D 929000213402 - MASTER LEDspot MV D 8-50W CRI90 GU10 2700K 40D 929000213502 - MASTER LEDspot MV D 8-50W+ GU10 2700K 40D 929000213702 - MASTER LEDspot MV D 8-50W+ GU10 2700K 25D 929000213602 - MASTER LEDspot MV D 8-50W+ GU10 3000K 40D 929000213902 - MASTER LEDspot MV D 8-50W+ GU10 3000K 25D 929000213802 - MASTER LEDspot MV D 8-50W+ GU10 4000K 40D 929000214102 - MASTER LEDspot MV D 8-50W+ GU10 4000K 25D 929000214002 Wszystkim klientom, którzy zakupili przynajmniej jeden wadliwy egzemplarz, Philips Lighting Poland S.A. bezpłatnie wymienia wyżej wymienione modele żarówek na nowe. Działanie producenta wynika z nałożonych na niego obowiązków wynikających z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275, ze zm.). Źródło: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

NA DOBRY POCZĄTEK

10. Innowacja w oświetleniu LED Nowe urządzenie półprzewodnikowe, które są w stanie emitować dwa różne kolory, zostały stworzone przez grupę naukowców w Stanach Zjednoczonych. Otwiera to potencjalnie możliwości zastosowania oświetlenia LED w tańszy i wydajniejszy sposób, niż dotychczas. Urządzenie wykorzystuje najnowsze nanomateriały i procesy, które pozwalają na emisję zielonego i czerwonego światła w oddzielnych falach o długości w zakresie 97nm. Zapewnia o wiele większą przepustowość niż dotychczas używane półprzewodniki. Co więcej, jest bardziej energooszczędne niż tradycyjne diody LED. Ich światło jest skupione w podobny sposób, jak plamka lasera. Jedną z głównych właściwości półprzewodników jest to, że emitują światło o określonej długości fali. To właśnie ta właściwość doprowadziła do szerokiego zastosowania diody

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Podsłuchane

LED. Zakres długości fali, w którym dany półprzewodnik może emitować światło, znany również jako przepustowość, zazwyczaj ogranicza się do zaledwie kilkudziesięciu nanometrów. Dla wielu zastosowań, takich jak oświetlenie, zakres ten powinien mieścić w zakresie całego światła widzialnego, tj. 300nm. Pojedyncze elementy półprzewodnikowe nie mogą emitować światła w całym spektrum światła widzialnego. Dlatego muszą być grupowane, by się wzajemnie uzupełniać. Jest to drogie rozwiązanie i jest w dużej mierze powodem, przez który nie są jeszcze stosowane powszechnie w oświetleniu. Naukowcy z Arizona State University wykorzystali proces zwany osadzaniem z fazy gazowej, który pozwolił na utworzenie szablonów o długości 41nm wykonanych z siarczku kadmu proszków selenku kadmu. Według naukowców z Arizona State University emisja wielu wielokolorowego światła z pojedynczego nanodrutu miała miejsce już w przeszłości. Na podstawie analiz stworzyli dwa lasery emitujące różne kolory. Aby zrealizować tego typu mieszankę z pojedynczych LED-ów, trzeba by było dużych nakładów finansowych. Dlatego nowa metoda jest bardzo interesująca i potencjalne ważna technologicznie. Oprócz oświetlenia, w przyszłości może zostać użyta w zastosowaniach fluoroscencyjnych oraz do wykrywania substancji chemicznych. Źródło: phys.org

11. Jedyna taka elektrociepłownia w republikach nadbałtyckich Na Litwie zbudowano elektrociepłownię i spalarnię odpadów w jednym. W litewskiej Kłajpedzie fiński koncern Fortum uruchomił pierwszą w republikach nadbałtyckich

elektrociepłownię opalaną odpadami i biomasą. Zakład będzie spalał rocznie 230 000 ton posortowanych odpadów komunalnych i biomasy. Wykorzystywanie posortowanych odpadów jako paliwa do produkcji ciepła i energii elektrycznej w skojarzeniu, stanowi zrównoważone rozwiązanie dla obszarów miejskich. Przyczynia się do znacznego zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w porównaniu do deponowania odpadów na składowiskach. Jest to pierwsza tego typu elektrociepłownia w republikach nadbałtyckich. Dysponuje ona mocą elektryczną na poziomie 20 MWe i cieplną rzędu 50 MWt. Zakład wyposażony jest w skraplacze gazów spalinowych, które umożliwiają odzyskanie dodatkowych 15 MW ciepła w okresach szczytowego zapotrzebowania. Litewska elektrociepłownia ma produkować rocznie około 140 GWh energii elektrycznej i około 400 GWh ciepła. Zakład będzie w stanie zaspokoić około 40% zapotrzebowania na ciepło Kłajpedy. Ciepło wytwarzane w elektrociepłowni będzie natomiast sprzedawane przedsiębiorstwu AB Klaipėdos energija, które posiada 5% udziałów w zakładzie. Nowa elektrociepłownia zastąpi dotychczasową ciepłownię w Kłajpedzie, która jest opalana gazem. Budowa ruszyła w 2011 roku. Inwestycja pochłonęła 130 mln euro. Otwarcie elektrociepłowni na Litwie to pierwsza z czterech planowanych przez Fortum inauguracji w krajach bałtyckich i nordyckich w tym roku. Źródło: fortum.pl

12. Na Florydzie ruszyła inteligentna sieć energetyczna Kosztem 800 mln dolarów amerykańska spółka Florida Power & Light zbudowała i oddała do użytku inteligentną sieć elektroenergetyczną (tzw. smart grid) na Florydzie. Co prawda w wielu miejscach już stosuje się elementy smart gridu, jednak do tej pory nikt nie skonstruował takiej sieci w całości. Zwykle instaluje się tzw. inteligentne liczniki lub elektronicznie urządzenia monitorujące

ElektroTrendy nr 3/2013

pracę sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych. Amerykańskie rozwiązanie łączy wszystkie niezbędne elementy i składa się z 4,5 mln inteligentnych liczników oraz ponad 10 tys. innych urządzeń zainstalowanych w sieci przesyłowej i dystrybucyjnej. To przede wszystkim detektory i analizatory pracy systemu umiejscowione w kluczowych miejscach systemu elektroenergetycznego: podstacjach, transformatorach, liniach dystrybucyjnych oraz przesyłowych. Wszystkie elementy mogą wymieniać dane między sobą i przesyłać je do operatora. Na razie za wcześnie, by mówić o efektach działalności sieci (została uruchomiona stosunkowo niedawno), jednak jej składowe już dają wyobrażenie o potencjalnych korzyściach. Przykładowo, operatorzy są w stanie zdalnie naprawić usterki – główną przyczyną braków zasilania są lokalne, często dotyczące pojedynczych gospodarstw domowych, awarie. Zwykle ich skutkiem jest wyłączenie bezpieczników. W regionie z rozproszonym budownictwem wezwanie serwisu wiązało się z wielogodzinnym oczekiwaniem na przyjazd ekipy naprawczej – urządzenia smart grid umożliwiają dokonywanie napraw zdalnych lub zdalnej diagnozy problemu (i np. podania rozwiązania odbiorcy bez konieczności wysyłania serwisu). Każdy odbiorca może na stronie internetowej kontrolować swój profil obciążenia – już okazało się, że dzięki takim informacjom jeden z odbiorców rozpoznał problemy z zainstalowaną klimatyzacją. Według przedstawicieli Florida Power & Light smart grid doprowadzi do oszczędności energii elektrycznej, ograniczy czas rocznych przerw w dostawach, ułatwi odbiorcom zarządzenie zużyciem elektryczności, a operatorowi zarządzanie pracą sieci i źródeł, coraz częściej pracujących niestabilnie (elektrownie wiatrowe

Podsłuchane

NA DOBRY POCZĄTEK

i słoneczne), a dodatkowo umożliwi szybkie reakcje na problemy i zagrożenie awariami (dzięki danym napływającym w czasie rzeczywistym). Źródło: e-gospodarka, gazownictwo i energetyka

13. Polska liderem sprzedaży i produkcji kolektorów słonecznych

Szacuje się, że w Polsce ponad 100 tysięcy użytkowników korzysta z instalacji słonecznych, takich jak, np. kolektory. Rzecznik NFOŚiGW poinformował, że w porównaniu z 2010 rokiem, w 2011 r. produkcja i sprzedaż kolektorów w Polsce wzrosła o ok. 70%. Rynek kolektorów słonecznych, jako jedyny w Polsce segment energetyki odnawialnej, zanotował tak duży wzrost. Wraz ze wzrostem produkcji kolektorów w naszym kraju, powstały nowe zakłady pracy, które zatrudniły dodatkowych pracowników. Laureatami projektu GreenEvo, promującego polskie zielone technologie zostały cztery firmy z tej branży. NFOŚiGW od 2010 roku prowadzi program dopłat do kredytów przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych. Budżet programu to 450 mln zł. Dofinansowywana jest m.in. instalacja kolektorów słonecznych w celu pozyskania ciepłej wody użytkowej. Beneficjentami programu są osoby fizyczne i wspólnoty mieszkaniowe. Rzecznik Funduszu ocenia, że dobre przygotowanie Programu, współpraca z bankami, które przyznają kredyty na kolektory słoneczne oraz właściwa organizacja obsługi wniosków skutkuje krótkim czasem między realizacją inwestycji a otrzymaniem przez beneficjenta dopłaty na konto. Średnio trwa to 59 dni. Celem programu jest także ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2, poprzez zwiększenie produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych. Przewiduje się,

że po zakończeniu programu, czyli w 2015 roku taka redukcja wyniesie 65,1 tys. Mg CO2 rocznie. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej liczy, że dzięki Programowi w Polsce uda się zainstalować kolektory o powierzchni 420 000 m² na 60-67 000 budynkach mieszkalnych. Źródło: NFOiGW

14. Hybrydowy motocykl Schneider Electric Owocem współpracy Schneider Electric, globalnego specjalisty w zarządzaniu energią elektryczną, z firmą Orange County Choppers jest pierwszy na świecie hybrydowy motocykl custom napędzany silnikiem V-2. Hybrydowy motocykl został zaprojektowany zgodnie z ideą Schneider Electric Korzystaj w pełni ze swojej energii i wykorzystuje najnowsze “zielone” technologie. Posiada inteligentny system zarządzania energią, na bieżąco analizuje dane i dokonuje wyboru optymalnego źródła energii. Taka kombinacja rozwiązań prowadzi do istotnych oszczędności energii.

Motocykl firmy Schneider Electric został zaprojektowany jako seryjny pojazd hybrydowy umożliwiający ładowanie prądem z domowej sieci energetycznej. W trybie elektrycznym pojazd może pokonać ponad 60 kilometrów. W trybie hybrydowym praca silnik spalinowy generuje energię dla elektrycznej jednostki o mocy 48 KM. Dzięki obecności systemu odzyskującego energię podczas hamowania, prąd trafia do akumulatorów także podczas wytracania prędkości. Za kontrolę obrotów silnika oraz położenie przepustnicy odpowiada sterownik PLC, natomiast tradycyjna manetka na kierownicy to jedynie potencjometr, informujący komputer o prędkości, z jaką chce podróżować kierowca. Gdy zajdzie potrzeba dostarczenia pełnej mocy, elektronika dostarcza prąd obu silnikom elektrycznym. Wówczas całkowity moment obrotowy osiąga wartość 400 Nm. Według deklaracji konstruktorów w cyklu mieszanym pojazd o masie 430 kilogramów zużyje niecałe 4 l/100 km. Projektowanie i budowa elektrycznego motocykla zajęło tylko 60 dni. Hybrydowy jednoślad pokazywany jest w USA i Europie. Za: Schneider Electric

Schneider Electric OCC

Zdjecie: Schneider Electric

Według Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Polska jest jednym z liderów sprzedaży i produkcji kolektorów słonecznych w Europie. W rankingu sprzedaży Polska awansowała z 9. miejsca w 2009 roku na 3. w 2012 roku.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Konwencja EUEW po raz pierwszy w Polsce

„Go east”

58. europejska Konwencja EUEW Na początku czerwca 2013 roku, do Polski zjechali dystrybutorzy i producenci z całej Europy, od Portugalii po Rosję, od Norwegii po Włochy oraz USA.

Po co? Co się stało? No właśnie… Po raz pierwszy w Polsce zostało zorganizowane, i co ważne sprawnie przeprowadzone, coroczne spotkanie przedstawicieli rynku hurtowego operujących na rynkach rodzimych lub mających swoje oddziały w kilku krajach europejskich. W spotkaniu, tradycyjnie, wzięli udział producenci europejscy i globalni. To cykliczne wydarzenie nosi nazwę: Europejska Konwencja EUEW. W Polsce odbyła się jej 58 edycja, której hasłem było „Go east” – „Na wschód”. Całe spotkanie poświęcono zmianom i nadal istniejącym możliwościom w Europie Centralnej i Wschodniej. Więcej na stronie: www.euew2013.org 58. europejska Konwencja EUEW odbyła się w dniach 6-8 czerwca 2013 roku w Sopocie i zgromadziła rekordową (w swojej historii) ilość uczestników. Zarejestrowało się ponad 270 osób, z którymi przyjechało ponad 50 osób towarzyszących. Przyjechali z takich krajów, jak (alfabetycznie): Austria, Belgia, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia,Francja, Hiszpania, Holandia,

ElektroTrendy nr 3/2013

Litwa, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Polska, USA, Wielka Brytania i Włochy. Organizacją i logistyką Konwencji 2013 zajął się SHE Związek Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki z siedzibą w Katowicach, a siłą napędową całego przedsięwzięcia był Ryszard D’Antoni. Organizatorzy nie mają odwagi oceniać imprezy, ale zdecydowana większość opinii potwierdza, że była ona bardzo udana. Można było zapoznać się (obejrzeć i wysłuchać) z wieloma ciekawymi prezentacjami, zarówno dotyczącymi branży elektrotechnicznej, jak i spraw bardziej ogólnych. Było także wiele okazji do bezpośrednich spotkań i rozmów. Bardzo liczny udział (około 53%) przedstawicieli firm polskich – ku zaskoczeniu niektórych gości zagranicznych reprezentujących 21 krajów – potwierdził potencjał i dynamikę krajowego rynku. Można oszacować, pół żartem, pół serio, że na 58. Konwecji EUEW zorganizowanej w Polsce, w jednym miejscu znalazło się około 100 miliardów euro

rocznej sprzedaży, w tym dystrybucja to około 38 miliardów euro, a część pozostała to producenci, których trudno oszacować, może 50, a może 60 miliardów euro, a może i więcej. Oficjalna część Konwencji trwała od 9:00 do 16:30. Otworzyli ją Christof Bonn, prezes EUEW i Ryszard D’Antoni, dyrektor zarządzający SHE Związek Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki. Wiodącym tematem były zmiany, które zaszły w Polsce i całym regionie w czasie ostatnich 20 lat po upadku komunizmu oraz perspektywy na najbliższe lata. Mówcy starali się opisać sytuację gospodarczą i polityczną, ale także własne doświadczenia i wynikające z nich wnioski. Trzech mówców reprezentowało środowisko akademickie i publicystyczne. Ich wystąpienia były z natury bardziej ogólne i syntetyczne, których

Konwencja EUEW po raz pierwszy w Polsce

celem było przybliżenie tematów mających ogromny wpływ na nasze życie i biznes, a o których nie myślimy na co dzień. Jednym z nich był profesor Witold Orłowski, szeroko znany ekonomista, wieloletni doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Anne Applebaum, pisarka i dziennikarka amerykańska, nagrodzona nagrodą Pulitzera, prywatnie żona ministra RP Radosława Sikorskiego i Piotr Perkowski, historyk z Uniwersytetu Gdańskiego. Przedstawiciele 5 największych europejskich grup dystrybucyjnych zaprezentowali własne doświadczenia, zarówno wynikające z wchodzenia na nowe rynki, jaki i te dotyczące nowych technologii oraz współpracy z producentami: Franck Bruel, dyrektor generalny SONEPAR Group (Francja), Claudio Christensen, dyrektor sprzedaży i marketingu Solar Group (Dania), David Garrat, dyrektor zarządzający FEGIME (Niemcy), Urlich Liedtke, dyrektor generalny Würth Hurtownie Elektryczne, Europa Centralna i Wschodnia i Timo Manty, dyrektor generalny Onninen Group (Finlandia). Reprezentacja producentów, czyli Andreas Bettermann, dyrektor generalny OBO Bettermann (Niemcy), Jan Poelman, Philips Lighting (Holandia), Tomaz Berginc, dyrektor generalny ETI Group (Słowenia), Mariusz Ejsmont, Wiceprezes LUG (Polska) i Jean-Philippe Machon, Wiceprezes Nexans, Europa - Dystrybutorzy i Instalatorzy (Francja), podzielili się własnymi problemami i doświadczeniami. Wszystkie wystąpienia były w języku angielskim, z tłumaczeniem symultanicznym na język polski. Natomiast

Hager Polo z ramienia Hager Group skupił się na przekazie niewerbalnym, wyrażonym w uniwersalnym języku pantomimicznym z elementami abstrakcji i absurdu, zakończonym zaskakującą puenta i przesłaniem, a zaprezentowanym przez Ireneusza Krosnego, specjalizującego się w pantomimie komicznej. Kolejna 59 europejska Konwencja EUEW odbędzie się w dniach 12-14 czerwca 2014 roku w Kopenhadze. Tak dla informacji, podobne spotkania odbywają się również w odniesieniu do rynku polskiego. Było już 5 krajowych Konwencji Rynku Elektrotechnicznego organizowanych przez SHE Związek Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki. Kolejna 6. Konwencja Rynku Elektrotechnicznego odbędzie się 15 i 16 maja 2014 roku w Józefowie pod Warszawą. Wydaje się, że wiodącym tematem powinno być zagadnienie dotyczące zagrożenia finansowania klientów na poszczególnych ogniwach sprzedaży i braku współpracy, w tym zakresie pomiędzy dostawcami i dystrybutorami oraz przyczyny zróżnicowanego podejścia (nie dotyczy to tylko obrotu) do tradycyjnej dystrybucji i do wielko powierzchniowych sklepów budowlanych i technicznych przez dostawców (producentów, importerów i oferentów), co jest zjawiskiem bardzo niekorzystnym dla tych pierwszych, w wyniku którego w przyszłości może zostać wyeliminowanych z życia gospodarczego wiele krajowych firm, w szczególności firm rodzinnych i koleżeńskich. A może „Go West”?

NA DOBRY POCZĄTEK

O EUEW EUROPEAN UNION OF ELECTRICAL WHOLESALERS (EUEW), czyli Europejski Związek Hurtowników Elektrycznych jest organizacją grupującą związki i federacje hurtowników z 15 krajów, reprezentującą interesy profesjonalnej dystrybucji sprzedającej domowe i przemysłowe wyroby, w tym źródła światła, oprawy oświetleniowe, aparaturę i osprzęt elektryczny, przewody i kable dla elektrotechniki i elektroniki, AGD i komponenty elektroniczne. Do federacji członkowskich EUEW należy ponad 1 300 firm mających 5 200 oddziałów i zatrudniających 65 000 osób. Setki tysięcy wyrobów dystrybuowanych przez te firmy jest produkowana przez wiodących krajowych i ponadnarodowych producentów branży elektrycznej. Hurtownicy w większości wyposażeni są w systemy elektroniczne, umożliwiające wymianę informacji z dostawcami i klientami. Klienci dystrybucji to mali i duzi instalatorzy, detaliści, firmy energetyczne, zarządy miast, zakłady przemysłowe i końcowi użytkownicy wyrobów. Rola profesjonalnej dystrybucji zmieniała się z czasem i dzisiaj działalność osiągnęła znaczny stopień skomplikowania w zakresie marketingu, logistyki i usług dla klientów, włącznie ze wsparciem technicznym, rozwiniętym planowaniem dostaw do klienta lub na plac budowy, a także kredytowaniem i wsparciem finansowym. Ten poziom profesjonalizmu zapewnia właściwy stosunek jakości i zakresu usług do ich ceny. Wartość dodana tworzona przez dystrybutorów jest jednym z ważniejszych elementów całego łańcucha dostaw.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

NA DOBRY POCZĄTEK

Polska Izba Gospodarcza Elektrotechniki

W dniach 17-18 czerwca 2013 roku w Centrum PROMENADA w Ryni, odbyły się uroczyste obchody XX-lecia Polskiej Izby Gospodarczej Elektrotechniki dawniej Izby Gospodarczej Przemysłu Elektrotechnicznego, połączone z III Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniem Członków PIGE.

anim rozpoczęły się główne obchody XX-lecia Izby Gospodarczej Elektrotechniki, jako „support” odbyło się Walne Zgromadzenie Członków PIGE. Obrady rozpoczęto wręczeniem członkom PIGE - honorowych odznak organizacji PIGE, a następnie podjęto prace przewidziane programem III Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Członków PIGE. Omawiano, m.in. rozporządzenie parlamentu europejskiego (UE) nr 305/2011 z dn. 9 marca 2011

datkowo wzmocnić. Dyskutowano również o szansach i zagrożeniach wprowadzenia oznakowania towarów wg metodologii ETIM dla polskich producentów. Zaproszeni goście przedstawili zasady metodyki Rankingu Firm Elektrotechnicznych autorstwa Wydawnictwa Publikatech, W przerwach można było zapoznać się z dokonaniami firmy IZO-ERG oferującej materiały elektroizolacyjne. Z jedną z istotnych uchwał III Zwyczajnego Walnego Zgromadze-

1. samochód elektryczny, zbudowany na bazie Fiata Pandy przez firmę KOMEL z Katowic i jej biuro konstrukcyjne z Sosnowca, Uczestnicy i zaproszeni goście mieli możliwość osobistego testu „elektryka” . Proszę wierzyć, była to wielka przyjemność; wygoda i cisza, zwrotność i ten moment obrotowy… - taka mała, fajna „wiertarka”. 2. całkowicie elektryczny pojazd użytkowy UTV z napędem na 4 koła, o szerokim zakresie zastosowań,

roku ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych CPR - nowe wymogi wobec wyrobów kablowych, bezpieczeństwo budynkowych instalacji elektrycznych a Fundacja NOBE, informację o realizacji projektu europejskiego ELEVET – transparentność kształcenia elektryków w Europie. Zauważono wzrost znaczenia PIGE w środowisku elektrotechnicznym i zastanawiano się jak je jeszcze do-

nia Członków PIGE. było przyznanie Złotych Honorowych Odznak PIGE osobom zasłużonym dla polskiej elektrotechniki.

sprawdzający się w każdych warunkach drogowych (homologowany i dopuszczony do ruchu na drogach publicznych). Umożliwia jazdę w terenie bez uciążliwości typowych dla napędów spalinowych 3. użytkowa hybryda bimodalna elektryczno-spalinowa Passagon (dawny Lublin), posiadająca niezależne dwa napędy: elektryczny i spalinowy, na co dzień samochód dostawczy

ElektroTrendy nr 3/2013

W godzinach popołudniowych przecięto symboliczną wstęgę otwierającą obchody XX – lecia PIGE. Nieoficjalnym rozpoczęciem było zaprezentowanie 3 samochodów ekologicznych: dwóch elektrycznych i jednego hybrydowego.

Polska Izba Gospodarcza Elektrotechniki

NA DOBRY POCZĄTEK

Więcej na http://www.auto-elektryczne.pl/

Oficjalny Program obchodów XX-lecia PIGE przedstawiał się następująco: Tło historyczne powstania Izby przedstawili: prof. Jerzy Pustoła, Prezes Marian Germata, Jan Szlachetka Działalność Polskiej Izby Gospodarczej Elektrotechniki, Prezes Zarządu Janusz Nowak Kierunki działania Krajowej Izby Gospodarczej, Sekretarz Generalny Marek Kłoczko Wystąpienia zaproszonych gości: • Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Sekretarz Generalny Andrzej Boroń • Instytut Elektrotechniki, Dyrektor Wiesław Wilczyński • KIGEiT, Izba Elektroniki i Telekomunikacji, Prezes Stefan Kamiński • CECED, Polska Organizacja Pracodawców Producentów Sprzętu AGD, Dyrektor Wojciech Konecki • SOMA, organizacja targów, m.in. ŚWIATŁO, ELEKTROTECHNIKA, Prezes Marek Orłowski 5. Wręczenie Złotych Honorowych Odznak PIGE 1. 2. 3. 4.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

brunch z biznesem

Raporty biznesowe

Raporty biznesowe W Polsce coraz więcej u pada firm produkcyjnych Sądy poinformowały o upadłości 70 firm (wobec 95 w maju 2012 roku). Od początku roku opublikowano informację o upadłości 398 przedsiębiorstw, tj. zbliżoną liczbę do upadłości opublikowanych w tym samym okresie roku ubiegłego – 395. Mamy więc do czynienia z dynamiką liczby upadłości, nawet w stosunku do poprzedniego kwartału charakteryzującego się dużą liczbą ogłoszeń o upadłości. Nie jest to jednak przełom – o czym świadczyć może rekordowo duża jednocześnie liczba postanowień zmieniających postępowanie układowe na likwidacyjne. Szanse na ugodowe rozwiązanie kłopotów spółek są obecnie zdecydowanie mniejsze niż przed rokiem.

• Mniejsza liczba ogłoszeń o upadłościach – spadek po dużej ich liczbie w kwietniu a także w pewnym stopniu efekt dwóch długich weekendów w tym miesiącu. • Dużo mniej sprzyjający klimat dla postępowań układowych, działań naprawczych – kilkukrotnie częściej niż w ubiegłym roku postępowania układowe kończą się niepowodzeniem… • Od początku roku wciąż większa jest niż w tym samym okresie 2012 r. liczba opublikowanych upad-

łości firm produkcyjnych, usługowych oraz dystrybutorów hurtowych. • W większości województw – liczba opublikowanych upadłości jest zbliżona do tej z ubiegłego roku, wzrost liczby upadłości w kilku województwach, a znaczący spadek – na Mazowszu. W ubiegłym roku liczba opublikowanych ogłoszeń o upadłości była trochę bardziej równomiernie rozłożona w podziale na poszczególne miesiące. W bieżącym roku, ich szczyty występują w miesiącach po podsumowaniu

roku (kalendarzowego czy finansowego), a w kolejnych miesiącach jest ich mniej. Według Euler Hermes Collections wynika to z gorszych obecnie nastrojów przedsiębiorców, większej nerwowości i słabszych rokowań odnośnie koniunktury w kolejnych miesiącach, podczas gdy rok temu decyzje te były w mniejszym stopniu obciążone aktualnymi nastrojami. Pewien, może nie decydujący, ale jednak wpływ na mniejszą liczbę ogłaszanych w maju upadłości miała kumulacja w tym miesiącu dwóch długich weekendów, co wpłynęło także na proces ich publikacji (oraz zapewne orzekania). Brak w najbliższej perspektywie poprawy kondycji przedsiębiorstw ytuacja nie poprawia się – nie tylko z powodu liczby opublikowanych upadłości, która jest zbliżona do ubiegłorocznej. Pierwszy od kilku lat spadek skumulowanego przychodu spółek giełdowych (a więc najsilniejszych, radzących sobie i tak zdecydowanie lepiej niż pozostałe, mniejsze podmioty) jest kolejnym wskaźnikiem kondycji firm, który ulega po-

Źródło: Monitor Sądowy i Gospodarczy, dane przeanalizowane przez Euler Hermes Collections z Grupy Allianz

ElektroTrendy nr 3/2013

niu sumowa d o p o p ci rosną Upadłoś roku cach h miesią c y n n i st w nie. natomia ychczas

Raporty biznesowe

jak dot

gorszeniu. Spadł też ich zysk netto, zysk operacyjny czy przeciętna rentowność sprzedaży. Firmy równocześnie gromadziły gotówkę (oczywiście te, które mogły sobie na to pozwolić), nie były skłonne do realizowania relatywnie tanich obecnie inwestycji. Ale jak ta skłonność do gromadzenia środków na trudne czasy, jakich wciąż spodziewają się firmy wpływa na proces upadłościowy? Kilkukrotnie częściej niż w ubiegłym roku postępowania układowe kończą się niepowodzeniem… ierzyciele są obecnie zdecydowanie mniej skłonni do pobłażliwego traktowania dłużników. Korzyści z układu (takie jak wyższy odsetek odzyskanych należności niż przy upadłości likwidacyjnej) wciąż są doceniane – liczba ogłoszonych układów w okresie styczeń-maj 2013 roku była niższa tylko o 8% niż w tym samym okresie 2012 roku (64 ogłoszone postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu wobec 70 w 2012 roku). Jednak obecnie, w okresie styczeń-maj ogłoszono cztero (a nawet blisko pięciokrotnie)

więcej zmian wcześniejszych postępowań układowych na likwidacyjne niż w tym samym okresie ubiegłego roku. W ubiegłym roku w okresie styczeń-maj ogłoszono osiem przypadków, gdy proces upadłości układowej nie powiódł się i został zmieniony na upadłość likwidacyjną. W obecnym roku w samym tylko maju było osiem przypadków zmiany takiego postanowienia (przypadki te, jako zmiana wcześniejszego orzeczenia nie były liczone do wspomnianych 70 ogłoszeń o upadłościach w maju, dotyczących

brunch z biznesem

pierwszych publikacji o upadłości danego podmiotu). Od początku roku zmian z układu na likwidację było 33 plus dodatkowo 5 innych przypadków (odrzucenie wniosku o zmianę postępowania likwidacyjnego na układowe i ponowne orzeczenie likwidacji czy orzeczenie o likwidacji w przypadku dłużników, których proces układowy zakończył się w latach ubiegłych). Łącznie więc 38 zmian publikacji orzeczenia na upadłość likwidacyjną jak dotychczas w tym roku wobec 8 takich przypadków w tym samym okresie 2012 roku. Nie powinno zaskakiwać, że wierzyciele woleli więc szybsze odzyskanie nawet niewielkiej części środków (poprzez licytację majątku dłużnika w procesie likwidacji) w obliczu różnych perturbacji z bieżącym realizowaniem układu, niż cierpliwe czekanie na jego efekty. Gorsza bieżąca koniunktura utrudnia proces naprawczy, nie pozwala na wygospodarowanie zakładanych nadwyżek przez będących w układzie dłużników. Pojawiają się więc coraz częstsze wnioski o rewizję ich warunków, które są generalnie odrzucane przez wierzycieli – nie widzących perspektyw na ich realizację. Analiza wyników trzydziestu firm o największym obrocie spośród tych, których upadłość opublikowano w maju pozwala m.in. zauważyć, iż bieżący wskaźnik ich ogólnego zadłużenia był zdecydowanie za wysoki – tylko w trzech przypadkach nie przekraczał zalecanego poziomu (czyli

Źródło: Monitor Sądowy i Gospodarczy, dane przeanalizowane przez Euler Hermes Collections z Grupy Allianz

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

brunch z biznesem

Raporty biznesowe

Źródło: Monitor Sądowy i Gospodarczy, dane przeanalizowane przez Euler Hermes Collections z Grupy Allianz

firmy te nie miały zaburzonej relacji zobowiązań do majątku). Największa liczba upadłości wśród firm produkcyjnych d początku roku wciąż większa jest niż w tym samym okresie 2012 r. liczba opublikowanych upadłości firm produkcyjnych, usługowych oraz dystrybutorów hurtowych. Podobny wciąż, nieznacznie niższy jest poziom upadłości w budownictwie, zdecydowanie mniej jest zaś ich w handlu detalicznym. Nie jest to jednak paradoks – nie świadczy to o poprawie rentowności handlu czy rosnącym popycie Na rynku pozostało bowiem już zdecydowanie mniej w miarę dużych detalistów, mogących pojawić się z racji swojego majątku w orzeczeniach sądowych. Zdecydowana obecnie większość sklepów, które kończą

ElektroTrendy nr 3/2013

działalność jest na to za mała, znikają więc one poza sądową statystyką. Miejsce większych detalistów, o regionalnej nierzadko skali działalności, zajmują zaś sieci handlowe. Budownictwo, mimo iż nie dzierży już „palmy pierwszeństwa” w bezwzględnej liczbie upadłości, nie może zaliczać wiosny do udanej. Produkcja budowlana była mniejsza o kilkanaście procent niż w roku ubiegłym, dlatego nie powinno dziwić, iż wśród dziesięciu największych pod względem realizowanego obrotu bankrutów w maju było aż sześć firm budowlanych, a dwie kolejne dotyczyły zaopatrujących je firm (wyr. drewniane oraz stalowe). Wyraźnie mniejsza niż przed rokiem liczba opublikowanych upadłości, bo o 34% jest w woj. mazo-

wieckim. Największa liczba publikacji o upadłościach dotyczyła w maju województw mazowieckiego (12) oraz dolnośląskiego (11). W obydwu tych województwach dotyczyły one zarówno firm budowlanych (na Mazowszu ponad połowa – sześć przypadków) jak i produkcyjnych (co na Mazowszu dotychczas było raczej rzadkością), a w mniejszym zakresie usługowych i handlowych. Odmiennej grupy niż dotychczas dotyczyły także majowe publikacje o upadłościach firm z województwa śląskiego – wśród siedmiu przypadków trzy dotyczyły wspomnianych aptek, nie było za to wśród nich żadnej firmy produkcyjnej. Źródło: Euler Hermes Collections

Paprykarz gospodarczy

„Paprykarz” gospodarczy

A R ATU ATENT

R Y D T I A L KW EDNO J i l czy

rzejrzyste, szybkie i niskokosztowe procedury uzyskiwania ochrony patentowej są ważnym elementem rozwoju przedsiębiorstw i osiągania przewagi konkurencyjnej nie tylko na rynku krajowym, ale i międzynarodowym. Krajowa Izba Gospodarcza docenia działania Komisji Europejskiej, mające na celu stworzenie lepszych ram prawnych dla ochrony wynalazków na terenie UE, jednak w obecnym kształcie stanowią one istotne zagrożenie dla słabszych ekonomicznie podmiotów, zwłaszcza z krajów, które w ostatnich latach stały się członkami UE. Jednolita ochrona patentowa ma być ustanowiona następującymi aktami prawnymi: - rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady, wprowadzającym wzmocnioną współpracę w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej; - rozporządzeniem Rady, wprowadzającym wzmocnioną współpracę - w dziedzinie jednolitego systemu ochrony patentowej w odniesieniu do odpowiednich ustaleń dotyczących tłumaczeń; - umową międzynarodową o Jednolitym Sądzie Patentowym, zawartą przez państwa członkowskie Unii (na dzień dzisiejszy umowa nie została podpisana przez Hiszpanię, Bułgarię i Polskę), której stroną nie będzie jednak sama UE.

brunch z biznesem

, A Ł KO EJSKI P

EURO

Rozwiązania prawne gwarantujące ochronę własności intelektualnej mają kluczowe znaczenie dla zachowania przewagi konkurencyjnej oraz uczciwych relacji miedzy przedsiębiorstwami działającymi na rynku globalnym. Przykładem tego jak trudno stworzyć przepisy gwarantujące odpowiednie relacje między przedsiębiorcami na rynku europejskim była dyskusja dotycząca zasad funkcjonowania jednolitej ochrony patentowej, która zakończyła się brakiem zgody na implementację nowych regulacji w części państw członkowskich.

W kontekście nowego systemu europejskiej ochrony patentowej, który ma zostać wprowadzony na mocy wskazanych powyżej aktów prawnych, pojawia się pytanie, czy nowe rozwiązania okażą się dla polskich przedsiębiorców zagrożeniem czy szansą, biorąc pod uwagę niską innowacyjność polskiej gospodarki i niską liczbę zgłoszeń patentowych, w porównaniu z wiodącymi gospodarkami światowymi. W ocenie KIG regulacje europejskie w przypadku pełnej implementacji w Polsce mogą doprowadzić do

sytuacji, w której polski przedsiębiorca stanie się odtwórcą, korzystającym z obcych wynalazków kosztem ponoszenia opłat licencyjnych. Wynikać to będzie przede wszystkim z przeniesienia ryzyka prawnego, związanego z domniemanym naruszeniem praw z patentu na polskich przedsiębiorców, w rezultacie czego mogą wzrosnąć koszty prowadzenia działalności, a zmaleć zdolności konkurowania z podmiotami zagranicznymi również we własnym kraju. Negatywny skutek wdrożenia jednolitego patentu europejskiego dotyczyć

Negatywny skutek wdrożenia jednolitego patentu europejskiego dotyczyć będzie wszystkich polskich firm bez względu na ich wielkość, skalę produkcji lub zasięg działania, bowiem rozwiązanie to ma obowiązywać na terenie wszystkich państw członkowskich.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

brunch z biznesem

Paprykarz gospodarczy

będzie wszystkich polskich firm bez względu na ich wielkość, skalę produkcji lub zasięg działania, bowiem rozwiązanie to ma obowiązywać na terenie wszystkich państw członkowskich. Dlatego w dniu 12 czerwca 2013 roku w siedzibie Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie, przy ul. Trębackiej 4 odbyła się konferencja poświęcona powyższym zagadnieniom, pt. „Własność intelektualna i własność przemysłowa. Naruszenie własności intelektualnej, a czyn nieuczciwej konkurencji i globalne wojny patentowe – perspektywa europejska i amerykańska”, którą otworzył Andrzej Arendarski, Prezes KIG. Uczestnicy konferencji starali się przedstawić zasady funkcjonowania nowego systemu patentowego oraz związane z nim zagadnienia dotyczące barier językowych, wyboru jurysdykcji i dostępnych środków ochrony na drodze sądowej, a także wskazać potencjalne ryzyka, korzyści i wyzwania związane z nowym systemem. PIERWSZA CZĘŚĆ konferencji pt. „Patent jednolity – nierówna konkurencyjność” W pierwszej części konferencji dr Mieczysław Bąk, Zastępca sekretarza Generalnego KIG zaprezentował „Stanowisko przedsiębiorców w sprawie Jednolitego Patentu Europejskiego oraz przystąpienia do

ElektroTrendy nr 3/2013

umowy o Jednolitym Sądzie Patentowym”. Następnie dr Rafał Sikorski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w referacie „Gąszcze patentowe, a Jednolity Patent Europejski. Zagrożenia z perspektywy polskich przedsiębiorstw”, zwrócił uwagę na zagadnienie tzw. „gąszczów patentowych”, które w Polsce są stosunkowo mało znane ze względu na małą Innowacyjność naszej gospodarki. Tłumaczy to początkową politykę polskich władz wobec rozwiązań proponowanych przez Unię Europejską. Rafał Sikorski podkreślił również, że uprzywilejowanie trzech języków w kwestii jednolitego patentu będzie jeszcze pogłębiało i tak widoczne już zróżnicowanie europejskich gospodarek. Ponadto znacznie podwyższy to koszty funkcjonowania przedsiębiorstw, zwłaszcza tych innowacyjnych. W kontekście nadchodzących zmian w europejskiej ochronie patentowej omówiono również nasilające się w ostatnich latach zjawisko wojen patentowych na rynkach globalnych i ich konsekwencji. Gośćmi specjalnymi konferencji byli Trevor Cook, partner w londyńskim biurze Bird&Bird, wielokrotnie nagradzany w rankingach prawniczych specjalista w zakresie sporów patentowych oraz Richard Vary, Szef Działu Sporów Patentowych w Nokia. Pan Trevor Cook przedstawił uczestnikom konferencji wady i zalety założeń jednolitego patentu europejskiego podkreślając, iż szereg rozwią-

zań pozostaje nadal tematem otwartym, głównie w zakresie sądownictwa. Niewątpliwie przyjęte rozwiązania przyniosą utrudnienia po stronie przedsiębiorstw z krajów, których języki nie będą językami urzędowymi Sądu. W kontekście nadchodzących zmian w europejskiej ochronie patentowej omówione zostało również nasilające się w ostatnich latach zjawisko wojen patentowych na rynkach globalnych i ich konsekwencji. Richard Vary, reprezentujący firmę Nokia, która prowadzi obecnie około 200 sporów patentowych, uważa, że Jednolity Patent pozwoli Europie ubezpieczyć się przed zalewem nielegalnych rozwiązań spoza kontynentu, a także ustalić standardy i tak wspólnie tworzonych w tej chwili produktów. Podkreślił, iż jego zdaniem Polska gospodarka jest innowacyjna i w jego ocenie nie powinniśmy określać się jako rynek odtwórczy. Prezes Adamed Pharma SA, Maciej Adamkiewicz, wskazał, iż główną obawę wiąże z przejściem ochrony patentowej na stronę kazuistyki i oparcia jej o wyniki sporów sądowych Jedną z konkluzji konferencji był postulat stworzenia w sądach cywilnych odpowiednich jednostek, specjalizujących się w ochronie własności intelektualnej, w tym przemysłowej. Prelegenci podkreślili, iż wejście Polski do systemu Jednolitego Patentu Europejskiego wymaga czasu i z pewnością nie może zostać wdrożone w obecnej chwili.

Własność intelektualna i własność przemysłowa. Naruszenie własności intelektualnej, a czyn nieuczciwej konkurencji i globalne wojny patentowe – perspektywa europejska i amerykańska.

Paprykarz gospodarczy

DRUGA CZĘŚĆ konferencji, pt. „Jednolity Patent i wojny patentowe” W drugiej części konferencji prelegenci i uczestnicy panelu „Ochrona własności intelektualnej w Europie i Ameryce vs czyny nieuczciwej konkurencji”, który moderował Piotr Marczuk z Microsoft Polska, zastanawiali się nad sensownością wprowadzenia do prawa polskiego określenia czynu nieuczciwej konkurencji w sytuacji używania przez firmy nielegalnego oprogramowania. Dyskusja służyła porównaniu rozwiązań prawnych stosowanych w USA i ich skuteczności, a także możliwości przeniesienia ich na rynek europejski. Prelegenci podkreślali potrzebę dostosowywania prawa do zmieniającego się otoczenia gospodarczego i rozwoju technologii, przy jednoczesnym ograniczaniu rozwiązań kazuistycznych. Zdaniem wielu z nich należy położyć szczególny nacisk na odpowiednie szkolenia w zakresie ograniczania liczby nielegalnego oprogramowania, nie tylko wśród pracowników organów ścigania, ale i urzędników opracowujących specyfikacje w zamówieniach publicznych. Ważna jest również edukacja studentów w zakresie ochrony praw autorskich.

brunch z biznesem

W pierwszej części Konferencji:  Referaty wygłosili: • dr Mieczysław Bąk, Zastępca sekretarza Generalnego KIG • Rafał Sikorski, Zakład Prawa Europejskiego, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza; Partner Kancelarii Sójka&Maciak Adwokaci Sp. k.  W debacie udział wzięli: • Maciej Gawroński, jako moderator Szef polskiego biura Bird & Bird • Trevor Cook, Partner Bird & Bird LPP • Richard Vary, Director European Litigation, Nokia • Marcin Gędłek, Zastępca Dyrektora Departamentu Promocji i Wspierania Innowacyjności Urzędu Patentowego RP • Maciej Adamkiewicz, Prezes Zarządu Adamed Pharma S.A. • prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer, Kierownik Katedry Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsiębiorstw Szkoły Głównej Handlowej W drugiej części Konferencji:  Referaty wygłosili: • Szymon Syp, Doradztwo prawne • Jakub Bojanowski, Partner w Deloitte Polska • dr hab. Marcin Wojtysiak -Kotlarski, Zakład Analizy Przedsiębiorstwa Instytutu Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej W dyskusji udział wzięli: • Piotr Marczuk, jako moderator Dyrektor ds. Polityki Korporacyjnej Microsoft Polska • Szymon Syp, Doradztwo prawne • Mikołaj Sowiński, Partner w kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak • Jakub Bojanowski, Partner w Deloitte Polska • Sebastian Strzech, Prezes Compnet • Małgorzata Darowska, Polskie biuro Bird & Bird • prof. dr hab. Stanisław Ka siewicz, Kierownik Zakładu Analizy Przedsiębiorstwa w Instytucie Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej Opracowano na podstawie materiałów prasowych KIG (Krajowa Izba Gospodarcza)

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

ETI-CAD

Nowoczesne projektowanie instalacji elektrycznych A dam Budzik

Wstęp ETI-CAD to nowoczesna i profesjonalna aplikacja CAD wspomagająca projektowanie instalacji elektrycznych wraz z rozdzielnicami elektrycznymi. Dedykowana jest ona specjalnie dla projektantów instalacji elektrycznych. ETI-CAD jest bezpłatny i działa jako nakładka na programy: AutoCAD, AutoCAD LT, Bricscad, ZWCAD, IntelliCAD, Arcadia, ProgeCAD, CADopia, GtarCAD, 4M CAD i inne. Udostępniając projektantom ETI-CADa firma ETI Polam podkreśla swój udział w dziedzinie oprogramowania dla projektantów i jednocześnie umacnia swą pozycję na rynku polskim i europejskim (wkrótce dostępne wersje obcojęzyczne). ETI-CAD jest do pobrania na stronie: www.etipolam.com.pl.

Biblioteka ETI-CADa Sercem aplikacji jest bogata biblioteka symboli oraz widoków aparatów elektrycznych. ETI Polam w swojej ofercie posiada prawie 9 tysięcy pozycji i dla każdego aparatu zostały utworzone: symbole jedno i wielokreskowe, zarówno w wersji poziomej jak i pionowej, a także widoki aparatów w skali 1:1. Jednocześnie cała biblioteka posiada tzw. ciągłość logiczną która, umożliwia łatwe rozróżnienie aparatów (Rys.1). Rys. 1 przedstawia przykładowe symbole jednokreskowe w kolejności: 1. wyłącznik nadmiarowo-prądowy jednobiegunowy wyposażony w wyzwalacz przeciążeniowy (termobimetalowy), wyzwalacz zwarciowy (elektromagnetyczny), napęd ręczny stabilizowany

Rys.1. Przykłady symboli jednokreskowych z ETI-CADa

ElektroTrendy nr 3/2013

2. wyłącznik nadmiarowo-prądowy trójbiegunowy wyposażony j.w., 3. wyłącznik nnadmiarowo-prądowyselektywny jednobiegunowy wyposażony j.w., 4. ogranicznik mocy trójbiegunowy wyposażony w wyzwalacz przeciążeniowy (termobimetalowy), napęd ręczny stabilizowany, 5. wyłącznik różnicowoprądowy czterobiegunowy wyposażony w przekładnik sumujący, przekaźnik różnicowoprądowy, zamek o napędzie elektromagnetycznym, 6. wyłącznik różnicowoprądowy dwubiegunowy z członem nadprądowym wyposażony w przekładnik sumujący, przekaźnik różnicowoprądowy, zamek o napędzie elektromagnetycznym, wyzwalacz przeciążeniowy (termobimetalowy), wyzwalacz zwarciowy (elektromagnetyczny), 7. rozłącznik z bezpiecznikami lub rozłącznik bezpiecznikowy, 8. wyłącznik LIMAT DN wyposażony patrz punkt 6 oraz dodatkowe wyzwalacze napięciowe, 9. wyłącznik silnikowy trójbiegunowy wyposażony w wyzwalacz przeciążeniowy (termobimetalowy), wyzwalacz zwarciowy (elektromagnetyczny), zamek o napędzie elektromagnetycznym, 10. wyłącznik mocy trójbiegunowy wyposażony w wyzwalacz przeciążeniowy (termobimetalowy), wyzwalacz zwarciowy (elektromagnetyczny), zamek o napędzie elektromagnetycznym,

Artykuły techniczne WIEDZA I TECHNIKA

11. rozłącznik mocy o napędzie elektromagnetycznym wyposażony opcjonalnie w wyzwalacz wzrostowy (napięciowy), 12. przełącznik czterobiegunowy 1-0-2, 13. ogranicznik przepięć typ T1+T2 (klasa B+C) do sieci TT wyposażony w trzy warystory i jeden iskiernik, 14. ogranicznik przepięć typ T2 (klasa C) wyposażony w cztery warystory do sieci TN-S, 15. automat zmierzchowy, 16. zegar astronomiczny dwukanałowy, 17. przekaźnik czasowy opóźniony start (zwłoka czasowa przy wzbudzeniu), 18. przekaźnik czasowy opóźnione wyłączanie (zwłoka czasowa przy odwzbudzeniu) również symbol automatu schodowego, 19. przekaźnik czasowy wielofunkcyjny, 20. stycznik kondensatorowy, 21. przekaźnik zaniku i asymetrii napięcia, 22. rozłącznik izolacyjny czterobiegunowy wyposażony w napęd ręczny stabilizowany, 23. rozłącznik izolacyjny trójbiegunowy wyposażony w napęd ręczny pokrętny, 24. przełącznik jednobiegunowy 1-0-2, 25. łącznik podświetlany (z lampką kontrolną), 26. przekaźnik impulsowy (bistabilny), 27. gniazdo wtyczkowe na szynę TH-35, 28. ściemniacz. Przykładowe rysunki dla wersji wielobiegunowych przedstawia rys. 2a. Odległości między biegunami we wszystkich rysunkach wielokreskowych są takie same, dzięki czemu projektant nie będzie miał problemu rozrysować schemat połączeń instalacji sterowania. Kolejnym udogodnieniem jest wstawianie symboli w wersji poziomej. Przykładowe symbole przedstawia rys.2b. Widoki aparatów i obudów rozdzielnic elektrycznych zostały przygotowane w skali 1:1 w związku z czym projektant ma możliwość zaprojektowania elewacji rozdzielnicy (Rys.3).

Rys. 2. Przykłady symboli z ETI-CADa: a) wielokreskowych; b) jednokreskowych poziomych

Rys. 3. Przykładowe widoki aparatów z ETI-CADa

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

a) funkcja magnes, b) funkcja wielokrotnego łączenia modułów, c) funkcja generowania widoku z symbolu (oraz odwrotnie), d) funkcja edycji atrybutów i opisów, e) funkcja przerywania przewodu, f) funkcja generowania zestawień, g) funkcja wymiany danych z programem cennikowym ETI-CENNIK.

Rys.4: a) interfejs ETI-CADa, b) pasek narzędziowy ETI-CADa.

Interfejs Interfejs ETI-CADa został zaprojektowany w sposób ergonomiczny. W lewej części znajduje się drzewo klasyfikacji wg nazewnictwa ogólnie przyjętego przez branżę elektryczną, pod nim rysunek CAD wstawiany do projektu. W górnej środkowej części jest pole „Szukaj” z dwoma przyciskami: lupa – „Szukaj wszędzie” (również działa przy użyciu klawisza Enter), lornetka –„Szukaj w wybranej gałęzi”. W centralnej części interfejsu znajduje się okno wyboru z którego aparat do projektu dodaje się poprzez podwójne klikniecie (dwuklik), lub użycie przycisku „OK”. Na górnej belce interfejsu znajdują się przyciski „Dane techniczne” i „Opis”. Używając tych przycisków mamy podgląd do skróconej informacji technicznej oraz katalogu pdf.

ElektroTrendy nr 3/2013

Funkcje ETI-CADa Aplikacja oprócz wstawiania do projektu rysunków z biblioteki posiada automatyczne funkcje, które skracają czas pracy projektanta z danym projektem. Funkcje te to:

Wybraną funkcje uruchamiamy poprzez kliknięcie odpowiedniego przycisku z paska narzędzi ETI-CADa (Rys. 4b) lub rozwijając z menu górnego belki narzędziowej programu CAD nazwę okna ETI-CAD. Wstawiając obok siebie aparaty modułowe (przy włączonym przycisku CAD „OBJECT”) następuje licowanie aparatów modułowych (Rys. 5a) – tak działa funkcja magnes. Nieco podobne zastosowanie ma funkcja wielokrotnego łączenia modułów. Mianowicie, wybierając aparaty modułowe z okna wyboru poprzez podwójne kliknięcie (dwuklik) dodajemy je seryjnie do okna w prawej części interfejsu (przycisk „Ok” zmienia nam się w przycisk „Wstaw z listy”). Następnie poprzez uruchomienie przycisku „Wstaw z listy” wstawiamy serie aparatów modułowych do projektu (Rys.5b). Używając przycisku „Wstaw: 2D/3D, Symbole, Opisy” z paska narzędzi ETI-CADa (Rys.4b-generowanie widoku) a następnie wskazując kursorem symbol w automatyczny sposób otrzymamy jego widok. Funkcja ta działa również w drugą stronę (Rys.5c).

Rys. 5. Przykładowe wykorzystanie funkcji: a) magnes; b) wielokrotnego łączenia modułów; c) generowania widoku z symbolu (oraz odwrotnie)

Artykuły techniczne WIEDZA I TECHNIKA

Rysując linie a następnie wstawiając symbol z biblioteki ETI-CADa w bliskiej okolicy linii następuje automatyczne przerwanie linii (Rys.6a). Linia w projekcie oznacza obwód niezabezpieczony. Wykorzystując tę funkcję jednym ruchem zabezpieczamy dany obwód dowolnym aparatem. Używając przycisku do edycji atrybutów i opisów z paska narzędzi (Rys. 4b) można dokonywać zmian wartości atrybutów danego aparatu oraz dodać kilka własnych. Np. jeśli w polu funkcja dopiszemy tekst „funkcja” a w polu inne tekst „inne” i użyjemy przycisku „Zapisz atrybuty” to otrzymamy efekt widoczny na rysunku 6b. W ten sposób możemy podać wartości oraz charakterystyki wkładek bezpiecznikowych w rozłącznikach STV D02 lub w innych rozłącznikach z bezpiecznikami. Jeżeli wstawiany jest symbol poziomy to atrybuty są niewidoczne. By dodać atrybuty do aparatu uruchamiamy funkcje do edycji atrybutów i opisów, zaznaczamy atrybuty, które mają być wstawione (klawisz Shift+kursor myszy) i uruchamiamy przycisk „Wstaw tekst”. Bardzo przydatną funkcją jest możliwość automatycznego generowania zestawień aparatów z projektu. Zestawienie może być w formie specyfikacji, legendy, umieszczone w projekcie obok schematu, jak również wyeksportowane do pliku csv, którego można edytować dowolnym arkuszem kalkulacyjnym typu Excel. Tę funkcję uruchamiamy używają przycisku „Zestawienia” z paska narzędzi. Dodatkowo aplikacja ETI-CENNIK umożliwia import zestawienia z pliku csv. W ten sposób automatycznie można wycenić cały projekt lub poszczególne rozdzielnice z projektu. ETI-CENNIK do pobrania dostępny jest na stronie: www.etipolam.com.pl Włączanie i wyłączanie ETI-CADa Po pobraniu ze strony www.etipolam. com.pl ETI-CADa w postaci pliku eti-cad.exe uruchamiamy plik. Po zainstalowaniu aplikacji mamy możliwość ETI-CADa dopasować do danego programu CAD. Wystarczy uruchomić z pulpitu lub z paska zadań menu start

Rys. 6. Przykładowe wykorzystanie funkcji: a) przerywania przewodu; b) edycji atrybutów i opisów-symbole po dodaniu wolnych atrybutów.

-aplikacje ETI-CAD 2012 i użyć przycisku „Dopasuj CAD”. By przywrócić poprzednie nastawy (czyli wyłączyć ETI-CADa) uruchamiamy przycisk „Przywróć CAD”. Należy dodać że program nie zostanie odinstalowany a jedynie „wyłączony”. Podsumowanie Dzięki swojej funkcjonalności ETI-CAD to jedno z lepszych narzędzi tego typu na rynku. Podsumowując ETI-CAD to: • Bogata biblioteka – prawie 9 tys. aparatów. • Dokładność wykonania symboli – ciągłość logiczna całej oferty. • Symbole jednokreskowe, wielokreskowe, elewacje, symbole poziome. • Funkcje: przerywania przewodu, magnes, automatyczne łączenie modułów, generowanie zestawień z exportem do ETI-CENNIK, generowanie widoku z symboli i odwrotnie. • Przejrzyste drzewo klasyfikacji. • Podgląd do krótkiej informacji o produkcie i podgląd katalogu w pdf. • Proste wyłączenie i włączanie ustawień ETI-CADa. • Możliwość pracy praktycznie we wszystkich popularnych programach

CAD, tj. AutoCAD, Bricscad, GstarCAD, IntelliCAD, ProgeCAD, ZWCAD i innych. • Wersja darmowa: do pobrania ze strony: www.etipolam.com.pl z rejestracją dobrowolną. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do korzystania z ETI-CADa. Aplikacja jest pierwszą udostępnioną wersją szerokiemu gronu projektantów. Niebawem będą dostępne kolejne wersje uwzględniające zarówno poprawki jak i funkcjonalność, dlatego przy uruchamianiu ETI-CADa warto zarejestrować się (rejestracja dobrowolna), co pozwoli na wysłanie informacji o kolejnych wersjach. Jednocześnie ETI Polam zachęca do wysyłania e-mailem sugestii dotyczących działania i funkcjonalności ETI-CADa. mgr inż. Adam Budzik Autor pracuje jako Kierownik ds. Kluczowych Klientów w firmie ETI Polam e-mail: budzika@etipolam.com.pl

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

Zaplanuj oświetlenie mieszkania... z głową! Piotr Turalski

Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jak duży wpływ na nasze życie ma oświetlenie. Od sztucznego światła może zależeć samopoczucie, a nawet zdrowie! Rozsądnie operując światłem, możemy osiągnąć zdumiewające efekty. Warto pamiętać, że źródła światła mogą m.in. spełniać rolę dekoracyjną i budować atmosferę pomieszczenia. Ostatnio w ofertach producentów pojawia się coraz większy wybór źródeł światła, które wykorzystują technologię LED i to właśnie one doskonale nadają się do tworzenia niepowtarzalnych kompozycji świetlnych, przy okazji zachowując niski koszt eksploatacji.

Przedstawiamy kilka ciekawych rozwiązań, jak w łatwy sposób sprawić, by nasza sypialnia, kuchnia i łazienka robiły większe wrażenie.

Nastrojowe światło (sypialnia, kącik wypoczynkowy...): Przy oświetlaniu tego typu pomieszczeń ważne jest, by wybrać źródła światła o ciepłej, białej barwie (2700-3000 K). Kolejną sprawą na jaką należy zwrócić uwagę, jest równomierne ich rozmieszczenie: tak, żeby nie tworzyć zbędnych cieni. Moc poszczególnych źródeł jest nie tyle ważna co ich ilość. Popularnym rozwiązaniem jest zamontowanie do nich mechanizmów ściemniających, podłączonych do systemu sterowania światłem.

ElektroTrendy nr 3/2013

Artykuły techniczne WIEDZA I TECHNIKA

ZASTOSOWANIE

PRODUKT

OPIS

Dekoracyjne

ee-03-030; ee-03-011

świeczka

Dekoracyjne

ee-03-102

kulka

Dekoracyjne/ ośw. mebli

ee-07-104

Taśma LED

Oświetlenie miejscowe

ee-01-060

Źródło światła punktowe

Źródło światła ściemniane

ee-02-050

Zamiennik standardowej żarówki

Żeby nie szpecić wnętrza włącznikami, można użyć odpowiedniego przekaźnika i skrętki komputerowej. Zaplanowanie i wdrożenie takiego systemu nie jest tanie, ale daje dosko-

nałe efekty. Przy pomocy inteligentnych wyłączników możemy sterować oświetleniem nawet przez telefon komórkowy (używając domowego Wi-Fi).

Ważne jest także samo rozłożenie świateł. Warto zamontować oprawy boczne, sytuując źródła światła na ścianach. Ciekawym pomysłem jest zastosowanie oświetlenia bezpośrednio w meblach (szafka, barek, rama łóżka). Diody LED oddają stosunkowo mało ciepła, dzięki czemu nie niszczą elementów drewnianych. Ostatnio modne jest też montowanie profili świetlnych przy samej podłodze – efekt jest bardzo dekoracyjny! Jeżeli mamy w mieszkaniu podwieszany sufit, możemy zastosować jeszcze jedno interesujące rozwiązanie – wnęki (mogą być także w ścianach), w których zamontujemy źródła światła doskonale uzupełniają się z przyciemnionym oświetleniem. W tym przypadku zastosujemy taśmy lub listwy ledowe. Co ważne, użycie dużej ilości źródeł światła o niskiej mocy nie wyklucza przygotowania głównego oświetlenia, choćby służącego do sprzątania w pomieszczeniu. Światło funkcjonalne Ważne by dobrze doświetlić miejsca krytyczne – blat w kuchni, czy lustro w łazience. Te miejsca zwykle stano-

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

wią spore wyzwanie dla planujących oświetlenie, gdyż od tych decyzji często zależy, komfort pracy i użytkowania. Światło w łazience czy kuchni wciąż może spełniać funkcję dekoracyjną, jednak nie można zapomnieć o tym, że przede wszystkim ma być funkcjonalnie. Wybierając źródło światła w technologii LED powinniśmy przede wszystkim skupić się na ich IP (klasa szczelności). Warto również pamiętać, że LEDowe źródła światła już same w sobie rozwiązują problem częstego zapalania i gaszenia światła. LEDowe diody poprzez szereg rozwiązań technologicznych są odporne na skoki napięcia. Żeby dobrze oświetlić kabinę prysznicową, należy wykorzystać źródła światła o małej mocy i wysokiej klasie szczelności. Przy wskaźniku IP powyżej 65 źródło światła jest odporne na działanie bieżącej wody. Ciekawym pomysłem jest podświetlana ściana łazienkowa wykonana ze szklanych pustaków. Nie musimy używać do tego luksfer (czyli już gotowych produktów) – wystarczy użyć taśmy LED i samemu zaprojektować rozkład świateł. Najpowszechniejszym błędem przy oświetlaniu luster jest zastosowanie jednego i zbyt wysoko zawieszonego punktu świetlnego. W ten

ElektroTrendy nr 3/2013

sposób doprowadzamy do pojawiania się bardzo utrudniających codzienne użytkowanie (makijaż, golenie) cieni. Można tego uniknąć, montując dwa źródła światła po obu bokach lustra nieznacznie powyżej linii wzroku (tak by nas nie raziły). Jeżeli nie mamy takiej możliwości, warto umiejscowić oba nad lustrem w takiej odległości od

siebie, żeby promienie krzyżowały się na twarzy. Zarówno w kuchni jak i w łazience możemy zastosować oprawy wpuszczone w podwieszony sufit. Równomierne ich rozmieszczenie wpłynie pozytywnie na doświetlenie wnętrza. Dobrym pomysłem jest też wpuszczenie w szafki nad blatem kuchennym małych źródeł światła o wąskim strumieniu świetlnym. Wyglądać będą bardzo dekoracyjnie, a przy okazji wesprą doświetlenie blatów. Nowatorskim pomysłem jest użycie pasków ledowych do podświetlenia, coraz częściej stosowanych szklanych powierzchni nad blatem, zastępujących popularną glazurę. Dzięki wykorzystaniu powyższych metod w prosty sposób możemy odmienić wnętrza naszego mieszkania. Warto pamiętać, by przy dobieraniu ledowych źródeł światła kierować się jakością produktów. W naszych testach używaliśmy produktów rodzimej firmy EcoEnergy. Ich projekty i realizacje doskonale wpasowywały się w zastosowane przez nas metody doświetlania wnętrz.

Więcej informacji o przykładowych źródłach światła LED na stronie www.e-energy.com

Od jakości do radości! Pełna gama najwyższej jakości źródeł światła w technologii LED

• Własna fabryka w Chinach, w Prowincji Guangdong – centrum przemysłu LED, ze specjalistyczną linią produkcyjną • Laboratoria badawcze EcoEnergy • Wysoka jakość i wydajność produktów • Poszanowanie środowiska naturalnego

EcoEnergy Sp. z o.o. Sp. k. Cieśle 42 56-400 Oleśnica, Poland tel.: +48 71 72 300 04

www.eenergy.com.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

Aparatura niskiego

napięcia firmy CHINT R yszar d Świetlicki

oncern Chint to czołowy producent aparatów elektrycznych na rynku azjatyckim. Od kilku lat cieszy się coraz większym uznaniem w Europie i ma świecie, w tym również na rynku polskim. Produkty firmy Chint zostały przebadane przez największe światowe laboratoria uzyskując odpowiednie certyfikaty, dodatkowo firma Chint Poland zleciła przeprowadzenie testów kontrolnych wybranej aparatury przez Polską instytucję certyfikującą - Instytut Elektrotechniki w Warszawie uzyskując odpowiednie atesty (więcej informacji na stronie www.ChintPoland. pl). Dbałość o wysoką jakość produktów zapewnia ścisła kontrola produkcji na każdym etapie jego wytworzenia. Temu procesowi towarzyszy również kontrola dostaw surowców. Wiele produktów firmy Chint spełnia dyrektywę 2002/95/CE dotyczącą ograniczenia stosowania szkodliwych substancji w niektórych produktach elektrycznych i elektronicznych RoHS (Restriction of Hazarduos Substances). W ofercie firmy Chint Poland znajduje: aparatura modułowa, styczniki, przekaźniki, wyłączniki silnikowe, aparatura pulpitowa oraz wyłączniki mocy.

ElektroTrendy nr 3/2013

Gama produktów aparatury modułowej dedykowanej na rynek polski zawiera: • wyłączniki nadmiarowo-prądowe NB1-63 oraz NB1-63H, • wyłączniki różnicowoprądowe NL1, • wyłączniki różnicowoprądowe z członem nadprądowym NB1L, • rozłączniki izolacyjne NH4, • wyłączniki silnikowe, • styczniki modułowe NCH8, • przyciski NP9, • lampki ND9, • przekaźniki czasowe NTE8, • szyny widelcowe, • styki pomocnicze XF9, • styki sygnalizacyjne XF9J, • wyzwalacz napięciowe S9, • wyzwalacz podnapięciowe V9. Wyłączniki nadmiarowo-prądowe NB-1 Wyłączniki nadmiarowo-prądowe serii NB1 przeznaczone są do ochrony obwodów elektrycznych w budownictwie przemysłowym i komercyjnym. Aparaty dostępne są w wersjach jedno-. dwu-, trzy- i czterobiegunowych. Zakres prądów znamionowych od 1 do 63 A przy napięciu znamionowym 230/400V AC 50/60 Hz w charakterystyce B, C, D. Dla tych charakterystyk wyzwalanie członu zwarciowego

następuje odpowiednio przy wartości „B” 3–5xIn; „C” 5-10xIn; „D” 10-14xIn. Oferta zawiera wyłączniki nadprądowe o zwarciowej zdolność wyłączania: NB1-63 – 6kA oraz NB1-63H – 10kA. Wyłączniki serii NB1 posiaddają szeroką gamę akcesoriów: styki pomocnicze, styki alarmowe oraz wyzwalacze podnapięciowe i wzrostowe. Wyłączniki NB-1 posiadają kilka cech użytkowych na które należy zwrócić uwagę, m.in.: • klips do zapinania na szynie TH35 umożliwiający prosty montaż i demontaż bez konieczności odkręcania całej grupy aparatów, • okienko rewizyjne jednoznacznie opisujące stan styków wyłącznika oraz oznaczenie na dźwigni wskazujące stan wyłącznika, • szczeliny dylatacyjne, których funkcją polepszenie cyrkulacji powietrza w rozdzielnicy, • zacisk z przysłoną ochronną zapieniającą większe bezpieczeństwo przy okablowaniu.

Artykuły techniczne WIEDZA I TECHNIKA

Wyłączniki różnicowoprądowe NL1-63 Wyłączniki różnicowoprądowe NL1 produkowane są w wersjach dwubiegunowych oraz czterobiegunowych typu A, AC, A-S oraz AC-S o zwarciowej zdolność wyłączania 6kA oraz 10kA. Są to nowoczesne aparaty których prąd znamionowy w zależności od typu wynosi 25A; 40A; 63A; 100A. Każdy z tych aparatów dostępny jest w trzech wartościach prądu różnicowego 0,03A; 0,1A; 0,3A. Na uwagę zasługuje tu umieszczenie N po lewej stronie wyłącznika co w znaczny sposób ułatwia wykonanie połączeń w rozdzielnicy.

Wyłączniki różnicowoprądowe z członem nadprądowym NB1L (kombinowane) Wyłączniki kombinowane NB1L produkowane są w dwóch typach. Typ AC (tańszy, najczęściej używany) oraz typ A (droższy). W czym tkwi różnica? Typ AC gwarantuje działanie dla prądów upływu przyziemnych, sinusoidalnych nagłych lub stałych narastających. Typ A również gwarantuje działanie w warunkach takich jak w przypadku typu AC lecz ponad to gwarantuje zadziałanie dla prądów zawierających składową stałą (wyprostowane jedno- lub dwu- połówkowo lub pulsujące). Przy tego typu prądach wyłącznik kombinowany typu AC nie zadziała. Bardzo często, ze względu na wyższy koszt wyłącznika typu A klienci decydują się na stosowanie wyłącznika typu AC. Prowadzi to do nie pełnej ochrony przed skutkami prądów zwarcio-

optyczny oraz akcesoria w postaci: styków pomocniczych, alarmowych oraz wyzwalaczy podnapięciowych i wzrostowych. Cechą wyróżniającą te aparaty jest zastosowanie dźwigni, której człony różnicowoprądowy i nadmiarowo-prądowy nie są ze sobą scalone co pozwala określenie przyczyny zadziałania wyłącznika.

Wyłączniki silnikowe NS2 Wszystkie wykonania wyłącznika silnikowego spełniają stopień ochrony IP2O.

wych i przeciążeniowych naszych drogich urządzeń elektronicznych, nie pełnej ochrony osobistej i pożarowej. Wyłączniki NB1L produkowane są o prądach znamionowych od 1 A do 25 A w charakterystykach B oraz C. Znamionowa zdolność wyłączania 6kA w konfiguracji 1P+N oraz prądzie różnicowoprądowym 0,03A. W celu propagowania rozwiązań zapewniających pełną ochronę dla wszystkich naszych Klientów firma Chint Poland wprowadziła na rynek polski wyłączniki kombinowane wyłącznie typu A w cenie wyłączników typu AC. Podobnie jak inne aparaty są one wyposażone są we wskaźnik

Szeroka gama akcesoriów dostępna do tego wyłącznika zapewnia wszechstronność ich zastosowań. Akcesoria do wyłącznika NS2 montowane są w zależności od ich rodzaju z prawej lub lewej strony. Gama dodatkowych akcesoriów do wyłącznika NS2 zawiera: • wyzwalacz podnapięciowy NS2-UV • wyzwalacz napięciowy NS2-SH • bezzwłoczne styki pomocnicze czołowe NS2 AE • styki pomocnicze boczne NS2-AU • styk sygnalizacyjny i bezzwłoczny styk pomocniczy NS2-FA • obudowa instalacyjna NS2-MC bez przycisku awaryjnego zapewniająca stopień ochrony IP55

Rysunek Wyłącznik silnikowy NS2 z zamontowanymi akcesoriami: a) styk sygnalizacyjny i bezzwłoczny styk pomocniczy, b) bezzwłoczny styk pomocniczy czołowy, c) wyzwalacz napięciowy

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

i 690V oraz prądach znamionowych do 6300A. Są wykorzystywane do rozdziału energii i ochrony instalacji oraz urządzeń przed skutkami przeciążeń, zwarć, zbyt niskim napięciem oraz doziemieniami w jednej fazie. Dzięki inteligencji modułów zabezpieczeniowych i możliwości dokonywania nastaw w szerokim zakresie wyłączniki NA1 poprawiają pewność zasilania i pomagają unik-

w obudowie kasety. Każda pozycja wyłącznika jest jednoznacznie sygnalizowana przez odpowiedni wskaźnik położenia. Do wyłączników NA1 firmy Chint dostępna jest cała gama akcesoriów pozwalająca użytkownikowi na optymalne konfigurowanie wyłącznika dla własnych potrzeb.

nąć niepotrzebnych przerw w dostawach prądu. Wszystkie rozmiary wyłączników powietrznych NA1 produkowane są w typie stacjonarnym jak i wysuwnym, w wersjach z trzema lub czteroma biegunami.. Ze względu na komfort użytkowania przy wersji wysuwnej wyłącznika na szczególną uwagę zasługuje niezawodny mechanizm wysuwu wyłącznika. Wsuwu i wysuwu dokonuje się za pomocą łamanej korby, która przechowywana jest w specjalnie dla tego celu zaprojektowanym gnieździe

Na długą listę akcesoriów składają się: • Wyzwalacz podnapięciowy. W przypadku gdy na zaciskach wyzwalacza brak jest napięcia sterującego nie pozwala on załączyć wyłącznika. Dostępny w wersji bezzwłocznej oraz z nastawianym opóźnieniem. Dostępne czasy opóźnienia: 0,1s,2s,3s,4s,5s,6s,7s dla NA1-1000 oraz: 1s,3s,5s dla NA12000, 3200, 4000 oraz 6300. W czasie krótszym niż 0,5 nastawionego opóźnienia, wyłącznik nie zadziała gdy napięcie sterujące powróci oraz będzie większe niż 85% Ue;

• obudowa instalacyjna NS2-MC01 z przyciskiem instalacyjnym zapewniająca stopień ochrony IP55

Wyłączniki mocy NA1 i NM8 Oferta na rynek polski to bogata gama wyłączników powietrznych NA1 oraz kompaktowych NM8. Wyłączniki powietrzne serii NA1 przystosowane są do pracy w sieci prądu przemiennego 50Hz/60Hz przy napięciu znamionowym 400V

5 rozmiarów wyłączników NA1:

Symbol wyłącznika

NA1-1000

NA1-2000

NA1-3200, 4000

NA1-6300

Prąd znamionowy

200A – 1000A

630A – 2000A

2000A – 4000A

4000A – 6300A

ElektroTrendy nr 3/2013

Artykuły techniczne WIEDZA I TECHNIKA

towanymi względem siebie poziomo lub pionowo; • Blokada mechaniczna z prętami. Za pomocą tej blokady możliwe jest zrealizowanie blokady pomiędzy trzema wyłącznikami zamocowanymi względem siebie pionowo; • Zabezpieczenie przed wsunięciem niewłaściwego wyłącznika do kasety. Szczegóły i parametry wymienionych akcesoriów dostępne są z opisami w katalogu produktów, który dostępny jest w języku polskim, do pobrania na stronie www.chintpoland.pl

• Wyzwalacz wyłączający. Wykorzystywany do zdalnego wyłączania aparatu;

być stosowana w przypadku wyłącznika stacjonarnego jak i jego wersji wysuwnej;

• Wyzwalacz załączający. Umożliwia zdalne załączanie aparatu jeśli sprężyna napędu wyłącznika została wcześniej naciągnięta;

• Blokada za pomocą kłódki. Tego typu blokada stanowi zabezpieczenie wyłącznika typu wysuwnego przed wsunięciem do kasety. Uniemożliwia wsunięcie aparatu do pozycji „test” lub „podłączony”;

• Napęd elektryczny sprężyny. Dzięki napędowi elektrycznemu napinającemu sprężynę oraz jego automatycznemu działaniu możliwe jest bardzo szybkie załączenie wyłącznika po wcześniejszym jego wyłączeniu; • Styki pomocnicze. Standardowo 4NO (normalnie otwarte) lub 4NC (normalnie zamknięte) oraz wersja 6NC (normalnie zamknięte); • Kołnierz na drzwi rozdzielnicy. Instalowany na drzwiach rozdzielnicy w celu uszczelnienia pozwala na uzyskanie stopnia ochrony IP40; • Osłony międzybiegunowe. Instalowane pomiędzy szynami torów prądowych zapewniają wyższą ich izolację; • Blokada przycisków wyłącznika. Za pomocą tej blokady możliwe jest zablokowanie przycisków załączania i wyłączania aparatu za pomocą kłódki; • Przezroczysta osłona panelu dla wyłącznika NA1-2000. Zainstalowana na kołnierzu drzwi zapewnia stopień ochrony IP54. Osłona tego typu może

• Blokada z kluczykiem. Pozwala na zabezpieczenie wyłącznika w pozycji „wyłączony”; • Blokada mechaniczna z linkami. Pozwala na zrealizowanie blokady pomiędzy dwoma wyłącznikami zamon-

Wyłączniki kompaktowe serii NM8 Zakres prądów znamionowych oferowanych wyłączników mieści się w przedziale 16-1250A Funkcją zabezpieczeń jest ochrona przed skutkami prądów zwarciowych oraz przeciążeniowych. Ze względu na rodzaj wyzwalacza oferta obejmuje wyłączniki z wyzwalaczem termomagnetycznym NM8, elektronicznym NM8S oraz magnetycznym NM8M. Wszystkie typy wyłączników serii NM8 oferowane są w trzech lub sześciu rozmiarach w zależności od prądów znamionowych oraz typu wyzwalacza. Zakres nastaw prądu znamionowego (In) wyłącznika w zależności od

Tabela danych znamionowych lp

Parametr wyłączników typu NM8 i NM8S*

Zakres parametru

uwagi

Prąd znamionowy In

AC 16A - 1250A DC 16A - 500A

wg. IEC60947-2 EN60947-2

Napięcie znamionowe Izolacji Ui

750V

Napięcie znamionowe udarowe Uimp

8kV

Napięcie znamionowe pracy

AC 50/60Hz-690V DC 500V

Prąd zwarciowy wyłączalny graniczny Icu (RMS)

do 150kA

Dla poszczególnych napięć, wg. Katalogu

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

typu wyzwalacza przedstawia poniższe zestawienie. • Wyłącznik z wyzwalaczem magnetycznym; • Zakres nastaw wyzwalacza termicznego: 0,8-1,0 In; • Zakres nastaw wyzwalacza magnetycznego: 5,0-10,0 In; • Wyłącznik z wyzwalaczem elektronicznym; • Zakres nastaw wyzwalacza termicznego: 0,4 - 1,0 In’ • Zakres nastaw wyzwalacza magnetycznego: 1,5-12,0 In Pozycja montażu wyłączników firmy Chint jest dopuszczalna we wszystkich płaszczyznach za pomocą śrub do płyt montażowych oraz szyn, specjalny adapter umożliwia montaż na szynie TH-35 (dla wyłączników NM8(S)-125,250 w wersji stacjonarnej). Wyłączniki kompaktowe firmy Chint produkowane są zarówno w wersji stacjonarnej jak i wtykowej.

ElektroTrendy nr 3/2013

Zaletą wyłączników serii NM8(S) jest możliwość zarówno dolnego jak i górnego podłączenia zasilania. Oferta firmy Chint Poland zawiera również bardzo szeroki zakres akcesoriów zewnętrznych jak i wewnętrznych do oferowanych wyłączników. • Rączki obrotowe mocowane na wyłączniku oraz wydłużone do montażu na drzwiach rozdzielnicy; • Napędy silnikowe umożliwiające ręczne lub zdalne załączenie lub wyłączenie wyłącznika. Posiadają one wskaźniki stanu położenia aparatu; • Blokada na kłódkę umożliwiającą za pomocą do trzech kłódek blokadę wyłącznika w pozycji wyłączonej; • Osłony zacisków; • Podstawy wtykowe; • Adapter do szyny TH-35; • Zaciski przyłączeniowe; • Wyzwalacze napięciowe; • Wyzwalacze podnapięciowe; • Styki pomocnicze (lewe, środkowe oraz prawe);

• Styki alarmowe; • Blokady mechaniczne; • Zaciski umożliwiające podłączenie bezpośrednie kabli do wyłącznika; Za pomocą wyłączników firmy Chint możliwe jest realizowanie układów selektywnych. Selektywność jest realizowana za pomocą odpowiednio dobranych charakterystyk zabezpieczeń wyłączników. Wystąpienie warunków przeciążeniowych w jakimkolwiek punkcie instalacji elektrycznej jest natychmiast wykrywane przez najbliższe urządzenie zabezpieczające umiejscowione powyżej tego punktu. Podczas, gdy cała reszta odbiorników oraz innych urządzeń zabezpieczających pozostaje bez zmian i zapewnia ciągłość zasilania w pozostałych liniach instalacji. Ryszard Świetlicki Dyrektor Techniczny Chint Poland

Quality out of Dedication

Serię aparatów elektrycznych niskiego napięcia wyróżniają takie cechy jak: sprawdzona niezawodność działania, wszechstronność zastosowań w instalacjach elektrycznych, modułowa konstrukcja, wysoka trwałość, małe wymiary, oraz pełna gama akcesoriów. Te cechy zapewniają bezpieczeństwo działania i obsługi każdego systemu dostarczania energii elektrycznej. Ze względu na kilkudziesięcioletnie doświadczenie na rynku elektrycznym, Chint Electric specjalizuje się w rozwoju oraz produkcji aparatów elektrycznych. Opierając się na obszernej liczbie linii produktowych oraz rozbudowanej sieci marketingowej na całym świecie, produkty Chint znajdują szerokie zastosowania w instalacjach oraz różnych urządzeniach elektrycznych w gałęziach przemysłu w ponad 90 krajach na całym świecie.

Chint Poland Sp. z o.o. 91-212 Łódź ul. Wersalska 47/75 lok. 406 www.chintpoland.pl

WIEDZA I TECHNIKA

Artykuły techniczne

Ogranicznik przepięć B+C+D z 10 letnią gwarancją

Technologia VG w ogranicznikach przepięć Zbigniew Błażejewski

roku 2000 francuska Firma CITEL opatentowała innowacyjną technologię VG do zastosowań w produkcji ograniczników przepięć. Polega ona ogólnie mówiąc na szeregowym połączeniu warystora i iskiernika gazowego z zastosowaniem galwanicznego odseparowania między nimi oraz termicznego zabezpieczenia. Podstawowe zalety technologii VG: warystory nie podlegają procesowi starzenia, nie występują

prądy upływu, prąd następczy i prąd roboczy, zapewniają bardzo dobry poziom ochrony. Technologia ta umożliwiła budowanie ograniczników trzystopniowych zgodnych z normą IEC EN 61643-11 typu 1+2+3 czyli (B+C+D), które przeszły pozytywnie badania typu w wielu laboratoriach i mają odpowiednie międzynarodowe certyfikaty.

ElektroTrendy nr 3/2013

Wśród kilkuset typów ograniczników przepięć będących w ofercie firmy CITEL, wyróżnia się szczególnie model DS250VG-300. Jest to trzystopniowy zespolony ogranicznik przepięć typu 1+2+3 czyli B+C+D do montażu na szynę TH35 o bardzo dobrych właściwościach odprowadzania prądów udarowych wyładowania piorunowego. Przeznaczony jest on o do pracy w temperaturach od -40 do o +85 C w sieci 230/400V AC z największym trwałym napięciem pracy Uc=255V Ac i maksymalnym zabezpieczeniem wstępnym wkładką 315A gG. Może też pracować w sieciach

Artykuły techniczne WIEDZA I TECHNIKA

W latach 90-tych ub. wieku firma CITEL przejęła francuskiego producenta iskierników CLAUDE i holenderskiego producenta ograniczników przepięć SuperSafe. Firma CITEL jest największym francuskim producentem ograniczników przepięć, sprzedaje swoje wyroby w ponad 50 krajach, jest m.in. największym europejskim dostawcą ograniczników na rynek USA. Oferta firmy CITEL obejmuje ograniczniki przepięć dla energetyki, fotowoltaiki, telekomunikacji (ISDN, ADSL, GSM, UMTS, TETRA), sieci komputerowych, sieci automatyki (Ethernet, Profibus, LONworks, Fieldbus i inne), anten telewizyjnych i satelitarnych czy telewizji przemysłowej. Oddzielną grupą produktów stanowią lampy OBSTA do oświetlania wysokich obiektów jak budynki, dźwigi, maszty, elektrownie wiatrowe, linie wysokiego napięcia. Firma CITEL jest też drugim na świecie producentem iskierników gazowych.

• Dzięki galwanicznemu odseparowaniu warystora nie występuje prąd upływu. • Nie występuje też prąd następczy w przypadku zadziałania ogranicznika (nieskończona zdolność gaszenia prądu następczego). • Nie wymaga dobezpieczenia wkładką topikową. • Łatwy montaż, nieistotna jest długość przewodów ani nie trzeba stosować dodatkowo cewki odsprzęgającej (indukcyjnej). • W przypadku uszkodzenia ogranicznika VG całe szeregowe połączenie warystora i iskiernika zostaje przerwane przez termiczny bezpiecznik, co gwarantuje bezpieczeństwo układu. • Powyżej przedstawione zostały parametry dla ogranicznika przepięć jednopolowego, w ofercie oczywiście znajdują się też inne wykonania tego aparatu, co przedstawia poniższa tabela: Ogranicznik przepięć DS250VG-300 uzyskał certyfikaty z przeprowadzonych badań typu, które potwierdzają podane wyżej parametry – jako pierwszy

Iimp kA

Imax kA

Iin kA

DS254VG-300/G

TT (3+1)

100

150

DS254VG-300

TNS (4+0)

100

280

120

DS253VG-300/G

TT (2+1)

150

DS253VG-300

TNC (3+0)

210

DS252VG-300/G

TT (1+1)

140

DS252VG-300

TN (2+0)

140

L/N L/N

Ft t°

GSG

ogranicznik na świecie przeszedł pełne badania w VDE w Niemczech, ma też certyfikaty Austriackiego Związku Elektrotechniki ÖVE i akredytowanego laboratorium CTI w Wiedniu oraz amerykańskie badania UL. W ofercie znajdują się też inne produkty o zbliżonych parametrach wykonane w technologii VG jak np. 2 razy mniejszy 4-polowy DUT250VG, czy też wykonania B+C+D i B+C na mniejsze prądy znamionowe.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

Układ sieci

Paryżem, a zakład produkujący ograniczniki przepięć we wschodniej Francji w Reims.

Typ ogranicznika

Firma CITEL została założona we Francji w 1937 roku, w 1944 roku rozpoczęła produkcję iskierników gazowych. Obecnie siedziba główna firmy znajduje się w Sevres pod

DC oraz AC do 100 Hz. Umożliwia on odprowadzanie prądów udarowych Iimp o wartości 25kA (10/350 μs) na 1 biegun o szerokości 36 mm, jak też równocześnie maksymalnych prądów wyładowczych Imax do 70kA (8/20 μs). Znamionowy prąd wyładowczy In wynosi dla 1 modułu 30kA. Ograniczniki przepięć DS250VG-300 dzięki bardzo krótkiemu czasowi zadziałania tA <20 ns zapewniają bardzo dobry napięciowy poziom ochrony: przy In=30kA (8/20 μs) jest to <1,1kV, przy In= 12,5kA wynosi <0,8kV, natomiast przy prądzie wyładowczym 5kA jest to <0,65kV. Producent podaje jeszcze jeden parametr związany ze specyficzną budową tego ogranicznika przepięć, mianowicie poziom ochrony <1,5kV dla udaru kombinowanego Uoc równego 20kV. Przepięcie dorywcze UT (tzw. TOV) dla toru L-N wynosi 450V/5 sekund, natomiast dla N-PE 1200V/200ms/300A, a dla L-PE jest to 1454V/200ms/300A. Zaciski umożliwiają podłączenie przewodów od 6 do 50 mm². Ograniczniki te są oczywiście standardowo wyposażone w sygnalizację zadziałania w samym aparacie oraz w gniazdo do zdalnej sygnalizacji. Niezależnie od podanych powyżej bardzo dobrych parametrów technicznych ogranicznik przepięć DS250VG-300 ma dodatkowe zalety wynikające z zastosowania technologii VG. • Warystor nie podlega procesowi „starzenia” dzięki szeregowemu połączeniu z iskiernikiem gazowym, co ma miejsce przy zwykłych warystorowych ogranicznikach przepięć. Dlatego CITEL udziela 10 lat gwarancji (liczone od daty produkcji)

Zapraszamy na wiosenne zakupy

Lista Hurtowni: A&K Hurtownia ElektrycznoBudowlana ul. Żurawia 6 33-103 TARNÓW Tel.: 14 628 33 18

AMPER sp. z o.o. Hurtownia Elektryczna ul. Górska 3 20-863 LUBLIN Tel.: 81 741 31 77

AVIS Hurtownia ElektrycznoBudowlana ul. Obuwnicza 8 26-110 SKARŻYSKOKAMIENNA Tel.: 41 252 02 04

DOMET Hurtownia Artkułów Przemysłowych i AGD ul. Kolejowa 51 22-500 HRUBIESZÓW Tel.:84 697 22 73

EL-BUD ul. Rynek 27-28 38-700 USTRZYKI DOLNE Tel.: 13 471 18 76

ELEKTRO-MAD Hurtownia Artykułów Elektrycznych ul. Żabia 19 E 42-400 ZAWIERCIE Tel.: 32 670 90 38

A&K Hurtownia ElektrycznoBudowlana ul. 1 maja 26 33-230 SZCZUCIN Tel.: 14 656 18 29

AMPEREK Artykuły Instalacji Elektrycznej ul. Kraszewskiego 12 34-300 ŻYWIEC Tel.: 81 741 31 77

BAXTOM Hurtownia Elektryczna ul. Browarna 4 06-500 MŁAWA Tel.: 23 652 01 90

DOMET ul. Sutki 28 22-500 HRUBIESZÓW Tel.: 84 696 20 58

ELDOR Hurtownia Elektryczna ul. Poznańska 125 18-400 ŁOMŻA Tel.: 86 473 01 08

ELEKTROSTAN Hurtownia Elektryczna ul. Tadeusza Boya Żeleńskiego 1 85-858 BYDGOSZCZ Tel.: 52 375 35 23

A&K Hurtownia ElektrycznoBudowlana ul. Kolejowa 27 32-820 KAZIMIERZA WIELKA Tel.: 664 938 670

APIN Artykuły Elektryczne ul. Moniuszki 8 07-202 WYSZKÓW Tel.: 29 742 50 66

BAXTOM Hurtownia Elektryczna ul. Sportowa 25 13-200 DZIAŁDOWO Tel.: 23 697 83 59

DUET Hurtownia Elektrotechniczna ul. Towarowa 26 28-200 STASZÓW Tel.: 15 864 14 79

ELEKTRO-CENTRUM Hurtownia Elektryczna ul. Bohaterów Warszawy 4 75-211 KOSZALIN Tel.: 94 340 44 44

EL-MAK Hurtownia Elektryczna Aleja Jana Pawła II 25 87-800 WŁOCŁAWEK Tel.: 54 413 24 02

www.zext.com.pl

Zapraszamy na wiosenne zakupy Zapraszamy do zapoznania się z naszą najnowszą ofertą dostępną w hurtowniach Grupy ElektroUnion.

Lista Hurtowni: ELKOR Hurtownia Elektryczna ul. Batorego 4 05-250 RADZYMIN Tel.: 22 786 54 35

KIM Hurtownia Elektryczna ul. Pruchnicka 15 A 37-500 JAROSŁAW Tel.: 16 621 32 32

MATEL Hurtownia Elektryczna ul. Spółdzielcza 8 37-300 LEŻAJSK Tel.: 17 242 64 04

PORTOWA Hurtownia Art. Elektrycznych Aleja Wojska Polskiego 497 82-200 MALBORK Tel.: 55 272 39 00

TOP ELEKTRO Hurtownia Art. Elektrycznych ul. 3 Maja 8 62-800 KALISZ Tel.: 62 767 32 30

GRAMEL Hurtownia Elektryczna ul. Dojazdowa 7 62-600 KOŁO Tel.: 63 262 82 10

ESSE Hurtownia Elektryczna ul. Słoneczna 202A 05-506 KOLONIA LESZNOWOLA Tel.: 22 750 26 51

KK KWANT Hurtownia Elektryczna ul. Kościuszki 43 A 44-240 ŻORY Tel.: 32 434 26 57

MEGALUX Hurtownia Elektryczna ul. Stefana Starzyńskiego 26 72-010 POLICE Tel.: 91 312 38 75

PROJEKT Hurtownia Art. Elektrycznych ul. Wspólna 9 45-831 OPOLE Tel.: 77 451 54 50

GIMPEX Hurtownia Elektryczna ul. Mickiewicza 39 A 86-300 GRUDZIĄDZ Tel.: 56 462 36 48

KABLEX Hurtownia Elektryczna ul. Warszawska 178/180 42-200 CZĘSTOCHOWA Tel.: 34 368 28 42

HUZAR Hurtownia Elektryczna ul. Młodzianowska 63/65 26-600 RADOM Tel.: 48 362 43 08

KPB Materiały Elektryczne ul. Pużaka 14 B 38-400 KROSNO Tel.: 13 436 86 54

PIANKA ELECTRONCS Hurtownia Elektryczna ul. Kościuszki 36 A 05-270 MARKI Tel.: 22 771 42 98

EL-CITY Hurtownia Art. Elektrycznych ul. Budowlanych 16 45-121 OPOLE Tel.: 77 456 59 06

GIMPEX Hurtownia Elektryczna ul. 1-go Maja 40 87-200 WĄBRZEŹNO Tel.: 22 423 83 76

ELMAR Hurtownia Elektryczna ul. Rynkowa 30 62 -081 PRZEŹMIEROWO Tel.: 61 814 25 53

www.zext.com.pl

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

Artykuły techniczne

SYSTEM RL od AKS ZIELONKA Hubert Skwierczyński Piotr Prażmowski

obecnych czasach, gdy na rynku, głównym wyznacznikiem wartości produktu jest jego cena, polski rynek zalewa masa niskiej jakości wyrobów importowanych, albo produkowanych z niewiadomego pochodzenia tworzyw – firma AKS Zielonka jest wyjątkiem. Założona w 1984 roku firma stawia na innowacyjność w technologii produkcji, najwyższą jakość wyrobów i rzetelne spełnianie warunków określonych we wszelkich normach. Jednocześnie mając na uwadze realia rynku i stan naszej polskiej gospodarki wyroby AKS stanowią rozsądny kompromis pomiędzy jakością a ceną. Jako jedyny polski producent posiada w ofercie kompletne systemy kanałowe z pełnym osprzętem, prawnie chronionymi w urzędzie patentowym Rzeczypospolitej Polskiej rozwiązaniami technicznymi i tylko z surowców pierwotnych. Te same zasady stosowane są w każdej oferowanej przez AKS Zielonka grupie asortymentowej. Te standardy zastosowano również przygotowując nową rodzinę produktów, czyli popularne i powszechnie stosowane rurki typu RL.

ElektroTrendy nr 3/2013

W początkowej fazie projektowej założono kilka podstawowych parametrów, które muszą cechować każdy nowy, jak i udoskonalany w kolejnych latach produkcji wyrób. Były to jakość, innowacyjność i oszczędność. JAKOŚĆ. Do procesu produkcji AKS Zielonka stosuje tylko i wyłącznie tworzywo pierwotne, kupowane w Polsce, od sprawdzonych i rzetelnych dostawców. Stosowane tworzywo musi spełniać normy – ROHS, odporność na UV oraz nierozprzestrzeniania płomienia. Monitorowane są na bieżąco wszystkie podzespoły maszyn, doświadczeni pracownicy nadzorują cały cykl technologiczny przy pomocy najnowocześniejszych urządzeń. Każda wyprodukowana partia wyrobów jest oznakowana indywidualnym kodowanym numerem, aby można było sprawdzić kiedy i z którego tworzywa wyprodukowano konkretny wyrób, oraz który z pracowników obsługiwał maszynę. Nie ma możliwości, by którykolwiek z produktów wykazywał niedopuszczalne odchylenie od zadanych parametrów. Wszystkie elementy składowe tej grupy asortymentowej są tak spasowane, aby podczas ich

montażu nie wynikły absolutnie żadne problemy. INNOWACYJNOŚĆ. Tu na początku wystąpił drobny kłopot. Jak poprawić coś, co jest powszechnie używane od lat, zdawałoby się dopracowane i w gruncie rzeczy stosunkowo proste? Lepsze jest wrogiem dobrego – mówi stare przysłowie, instalatorzy dodatkowo to dość konserwatywni ludzie i są sceptycznie nastawieni do wszelkich nowości. W podstawowych parametrach tej grupy produktowej niewiele można było zmienić. Oprócz poprawienia pewnych drobnych, ale istotnych detali postawiono na nowy sposób opakowań i dystrybucji tych wyrobów. W AKS Zielonka produkowany jest tylko jeden typ uniwersalnych uchwytów z zamknięciem. Zostały one tak zaprojektowane by element zatrzaskowy można było w razie potrzeby łatwo usunąć, a uchwyt mógł, pomimo tego, nadal spełniać swoją funkcję, pewnie mocując instalację do podłoża. Uchwyty można łatwo i estetycznie łączyć w zestawy, tak by zamocować kilka rurek (dowolnej średnicy) jedną nad drugą. Dzięki uniwersalności

Artykuły techniczne

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

dwumetrowe z kielichem. Planowano produkować tylko te ostatnie, które według specjalistów są przyszłością i produktem docelowym. Ale jak zwykle potrzebna jest cierpliwość i trochę czasu w dotarciu z tym wyrobem do szerszego grona odbiorców. Rurki dwumetrowe zapewniają dużo łatwiejszy transport – tak od producenta do dystrybutorów, jak i od dystrybutora do elektroinstalatorów i/lub na miejsce wykonywanych prac montażowych. Kilka opakowań rurek dwumetrowych z pewnością łatwiej zmieści się do większości samochodów osobowych, a instalator nie musi ich wyginać, przycinać czy też niezgodnie z przepisami drogowymi przewozić przymocowane do dachu lub do boku pojazdu. Nie musi też korzystać z samochodu dostawczego. Magazynowanie produktów też zdecydowanie jest mniej kłopotliwe, ponieważ nie ma potrzeby konstruowania specjalnych stojaków, można je poukładać na standardowej palecie, zabezpieczyć taśmą lub folią albo AKS-owskich uchwytów, ograniczono w znacznym stopniu wymagane u dystrybutorów optymalne stany magazynowe – często w hurtowniach zapasy były podwójne – uchwyty w wersji otwartej i zamkniętej. Pokazane na zdjęciu obok opakowania złączek do rur stanowią najciekawszą i najodważniejszą zmianę w podejściu do tematu opakowań tych wyrobów. Kartonowe pudełka ze specjalnymi perforacjami umożliwiają uporządkowanie magazynów, działów sprzedaży w hurtowniach i zapewniają wygodę podczas wykonywania instalacji elektrycznej. Kartonowe opakowania eliminują też efekt „elektryzacji” złączek. Złączka wyjmowana z foliowego worka zostaje naładowana elektrostatycznie, przyciąga pył i kurz o który przecież, przy pracach instalacyjnych, nietrudno. W samych złączkach przedłużono nieznacznie długość elastycznej „harmonijki”, aby przy połączeniu dwóch rurek pod kątem, zwłaszcza przy montażu dużych średnic, mak-

symalnie ułatwić odpowiednie ich wyprofilowanie. Do produkcji złączek i rurek używa się tego samego wysokojakościowego surowca, co pozwala producentowi uzyskać jednakową odporność omawianych wyrobów na działanie promieni UV – cechy która w dzisiejszych czasach jest nieodzowna i bezwarunkowo oczekiwana przez inwestorów i użytkowników. W obecnej ofercie polskiego producenta znajdują się aż trzy wersje rurek. Standardowe trzymetrowe, standardowe w wersji dwumetrowej oraz

przechowywać w regałach wysokiego składowania. W najbliższym czasie producent planuje uzupełnić tą grupę produktów o złączki kątowe sztywne, które są coraz częściej wymagane w instalacjach w których używane są rurki RL.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

Artykuły techniczne

Ściemnianie ledów – kolejne wyzwanie Waldemar Urbaniak

Prostota instalacji i uzyskiwane efekty stawiają to rozwiązanie na czele listy technologii oszczędzających energię elektryczną w domach

ozwój technologiczny ledowych źródeł światła spowodował, że są one wykorzystywane do profesjonalnego oświetlania budynków. Jednak źródła LED nie mają już służyć tylko do zapewnienia odpowiedniego poziomu oświetlenia. Są one coraz częściej stosowane do tworzenia nastroju oraz budowania scen świetlnych. Takie zastosowania stawiają przed źródłami LED nowe wymagania. Muszą w pełni umożliwiać sterowanie strumieniem świetlnym. Charakterystyka prądowo-napięciowa lampy LED jest podobna do charakterystyki tradycyjnych diod, tzn. prąd lampy jest wykładniczo zależny od napięcia. Oznacza to, że nawet małej zmianie wartości napięcia towarzyszy duża zmiana wartości prądu. Jeśli przekroczona zostanie maksymalna wartość napięcia nawet o niewielką wartość spowoduje to znaczny wzrost wartości prądu, co może doprowadzić do uszkodzenia lub nawet zniszczenia lampy LED. Szczególne znaczenie

ElektroTrendy nr 3/2013

ma to przy lampach LED z regulacją strumienia świetlnego (ściemnianych). Aby uniknąć niebezpieczeństwa przesterowania należy wykorzystywać sterowniki do lamp LED zapewniające stabilną pracę. W ten sposób możliwa będzie precyzyjna kontrola prądu diody LED. Dzięki temu strumień światła emitowany przez diodę LED będzie właściwie regulowany a zmiana strumienia będzie płynna. Takie właśnie rozwiązania proponuje firma Megaman w swoich źródłach światła LED z funkcją ściemniania. Źródła te pozwalają na liniową regulację strumienia świetlnego w zakresie od 100% do 10%. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych układów zasilających, źródła zapewniają stabilną pracę bez migotania nawet przy zmianach napięcia zasilającego. Do regulacji źródeł LED Megaman można używać większości tradycyjnych

Artykuły techniczne

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

Schematy możliwych połączeń źródeł LED 12V przedstawione są poniżej:

ściemniaczy przeznaczonych do żarówek i halogenów (lista rekomendowanych ściemniaczy znajduje się na www.megaman.cc). W przypadku źródeł LED istotna jest również moc źródeł podłączanych do ściemniacza. Dla LED-ów należy przestrzegać następujących zasad: • minimalna moc źródeł LED podłączonych do ściemniacza powinna wynosić 1/6 minimalnej mocy ściemniacza • maksymalna moc źródeł LED podłączonych do ściemniacza powinna wynosić 1/5 maksymalnej mocy ściemniacza

Przykład: Ściemniacz o zakresie mocy 60 300W • minimalna moc źródeł LED 60 * 1/6 = 10W • maksymalna moc źródeł LED 300 * 1/5 = 60W Kolejnym rozwiązaniem proponowanym przez firmę Megaman do regulacji strumienia świetlnego źródeł LED jest zastosowanie źródeł współpracujących z zewnętrznymi układami zasilającymi (driver). Takie rozwiązanie umożliwia liniową regulację strumienia światła w zakresie od 100% do

1%. Do sterowania driverem używane jest napięcie stałe DC 1 – 10V. W tym przypadku należy stosować ściemniacze posiadające sygnał wyjściowy DC 1 – 10V. Inny problem może pojawić się w przypadku niskonapięciowych źródeł LED (12V). Produkty te posiadają zintegrowane zasilacze przeznaczone do pracy przy napięciu 12V AC/DC z transformatora. W tym przypadku należy zadbać, aby transformator zasilający źródła LED miał zapewnione właściwe obciążenie. Oznacza to, że jedno źródło LED podłączone do transformatora może nie zapewnić dostatecznego obciążenia, aby transformator pracował. Dlatego przy doborze transformatora należy zawsze zwracać uwagę zarówno na maksymalną, jak i minimalną moc jaką można podłączyć do transformatora. W swojej ofercie Megaman proponuje również niskonapięciowe źródła LED z możliwością ściemniania. Dla tych źródeł konieczne jest zastosowanie transformatora 12V umożliwiającego ściemnianie źródeł (DIMMABLE). Do ściemniania używa się ściemniaczy przeznaczonych dla żarówek lub halogenów. Lista rekomendowanych ściemniaczy oraz transformatorów znajduje się na www.megaman.cc

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

Artykuły techniczne

JON VPhase VX1

Prostota instalacji i uzyskiwane efekty stawiają to rozwiązanie na czele listy technologii oszczędzających energię elektryczną w domach

JON VPhase VX1 VPhase VX1 – to efektywne wykorzystanie napięcia, które gwarantuje obniżenie rachunków za energię elektryczną do 20%. JON VPhase do 20% oszczędności energii Prawie wszystkie gospodarstwa domowe i małe firmy przepłacają rachunki za prąd. Optymalizator napięcia JON VPhase redukuje koszty energii elektrycznej przeciętnie od 12% do 17%. Jest to małe cudo techniki, które każdy bez kłopotu może zamontować w swojej domowej instalacji. Jak funkcjonuje Jednostka Optymalizacji Napięcia JON VPhase VX1? JON VPhase model VX1 jest urządzeniem, które na poziomie 220 V optymalizuje napięcie prądu używanego w domach, mieszkaniach i małych lokalach użytkowych. Dla sprzętu zasilanego z domowej instalacji, jest to idealna wartość napięcia, która pozwala: • Zmniejszyć zużycie i tym samym koszty energii elektrycznej – powyżej 10%; • Przedłużyć okres użytkowania domowych urządzeń elektrycznych i elektronicznych, przy jednoczesnym obniżeniu ich awaryjności; • Zminimalizować emisję gazów cieplarnianych.

ElektroTrendy nr 3/2013

Vphase – jednostka oszczędności energii elektrycznej Wahania napięcia powodują, że urządzenia elektryczne zużywają więcej energii niż konieczne, częściej się psują i krócej funkcjonują. Jednostka Optymalizacji Napięcia JON VPhase zapobiega tym negatywnym zjawiskom, obniżając napięcie prądu dostarczanego z publicznej sieci do idealnych 220 V. Dotychczas technologię optymalizacji napięcia stosowano głównie w przemyśle i budynkach publicznych. JON VPhase VX1 jest jednym z pierwszych optymalizatorów napięcia, który

daje gospodarstwom domowym i małym lokalom użytkowym możliwość znacznego zmniejszenia rachunków za prąd. Wystarczy montaż jednego optymalizatora napięcia, aby wszystkie urządzenia podłączone do lokalnej instalacji natychmiast zaczęły „oszczędzać” energię elektryczną. Warto przypomnieć, że aż 67% energii elektrycznej w gospodarstwach domowych zużywają właśnie urządzenia elektryczne oraz oświetlenie, dlatego optymalizator napięcia tak skutecznie redukuje koszty prądu.

Artykuły techniczne

rozwiązań w tej dziedzinie. VPhase VX1 pozwala obniżać i regulować wchodzące napięcie elektryczne do wielkości 220 V, dając właścicielom domów natychmiastową obniżkę kosztów energii elektrycznej i zmniejszenie przez to emisji CO2. Urządzenie musi być zainstalowane w domu przez wykwalifikowanego elektryka z uprawnieniami. • VPhase VX1 wyjście: Nominalne napięcie zasilania 230 V (+/-10%) • Maksymalne napięcie zasilania 264 V • VPhase VX1 wyjście – tryb pracy: Pojedyncza faza 220 V (+/-1.5%) (maks. 27V poniżej napięcia zasilania) • VPhase VX1 wyjście – tryb obejścia: Wejście bezpośrednio połączone z wyjściem • VPhase VX1 maks. prąd: – 80A dla trybu pracy powyżej 4,5 kW – 20A dla trybu pracy 2-4,5 kW – 8A typowy tryb pracy (0-2 kW)

Jak można sprawdzić, że JON VPhase przynosi wymierne korzyści? Najprostszym sposobem jest porównanie rachunków za prąd z okresu sprzed i po instalacji optymalizatora. VPhase VX1 – to efektywne wykorzystanie napięcia, które gwarantuje obniżenie rachunków za energię elektryczną o ponad 13% Optymalizacja napięcia jest nowoczesną technologią, którą sprawdzono w przemyśle, a teraz stosuje się również w gospodarstwach domowych i małych przedsiębiorstwach. VPhase VX1 jest jednym z najlepszych rozwiązań w tej dziedzinie. VPhase VX1 pozwala obniżać i regulować wchodzące napięcie elektryczne do wielkości 220 V, dając właścicielom domów natychmiastową obniżkę kosztów energii elektrycznej i zmniejszenie przez to emisji CO2. Urządzenie musi być zainstalowane w domu przez wykwalifikowanego elektryka z uprawnieniami.

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

Panel użytkownika:

• Zielona kontrolka – System sprawny • Czerwona kontrolka – System niesprawny (mruga przy włączeniu) Specyfikacja fizyczna: • Wymiary: 345 mm × 180 mm × 115 mm • Waga: 4.3kg • Temperatura pracy: -5ºC do 40ºC • Zgodność: Bezpieczeństwo/normy: – EN 60730-1:2000 – EN 61000-6-1:2007 – EN 55022:2006+A1:2007 VPhase – zalety • Łatwość montażu i podłączenia do istniejących instalacji • 5 lat gwarancji • Daje oszczędności powyżej 10% kosztów energii elektrycznej • Wydłuża czas żywotności eksploatowanych urządzeń domowych • Umożliwia uzyskanie „białych certyfikatów”

VPhase – zastosowanie i uzyskane efekty • ‚A’ zamrażarka - 17% oszczędności energii • ‚A’ lodówka - 16% oszczędności energii • 3-stopniowa pompa do CO - 15% do 18% oszczędności energii • Żarówki CFL - 11% oszczędności energii • Jarzeniówki - 5% oszczędności energii • Halogeny niskiego napięcia - 15% oszczędności energii • Radio - 5% oszczędności energii • Telefon bezprzewodowy - stacja bazowa - 30% oszczędności energii • Modem i router radiowy - 5% oszczędności energii • Komputer osobisty - 4% oszczędności energii • Sprzęt Hi-Fi - 13% oszczędności energii

Informacje o produkcie Optymalizacja napięcia jest nowoczesną technologią, którą sprawdzono w przemyśle, a teraz stosuje się ją również w gospodarstwach domowych i małych przedsiębiorstwach. VPhase VX1 jest jednym z najlepszych

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

Artykuły techniczne

Pytania i odpowiedzi: 1. Jak funkcjonuje Jednostka Optymalizacji Napięcia JON VPhase VX1?

2. Co to jest JON VPhase? JON VPhase model VX1 jest urządzeniem, które na poziomie 220 V optymalizuje napięcie prądu używanego w domach, mieszkaniach i małych lokalach użytkowych. Dla sprzętu zasilanego z domowej instalacji, jest to idealna wartość napięcia, która pozwala: • Zmniejszyć zużycie i tym samym koszty energii elektrycznej – powyżej 10%; • Przedłużyć okres użytkowania domowych urządzeń elektrycznych i elektronicznych, przy jednoczesnym obniżeniu ich awaryjności; • Zminimalizować emisję gazów cieplarnianych. Wahania napięcia powodują, że urządzenia elektryczne zużywają więcej energii niż konieczne, częściej się psują i krócej funkcjonują. Jednostka Optymalizacji Napięcia JON VPhase zapobiega tym negatywnym zjawiskom, obniżając napięcie prądu dostarczanego z publicznej sieci do idealnych 220 V. Dotychczas technologię optymalizacji napięcia stosowano głównie w przemyśle i budynkach publicznych. JON VPhase VX1 jest jednym z pierwszych optymalizatorów napięcia, który daje gospodarstwom domowym i małym lokalom użytkowym możliwość znacznego zmniejszenia rachunków za prąd. Wystarczy montaż jednego optymalizatora napięcia, aby wszystkie urządzenia podłączone do lokalnej instalacji natychmiast zaczęły „oszczędzać” energię elektryczną. Warto przypomnieć, że aż 67% energii elektrycznej w gospodarstwach domowych zużywają właśnie urządzenia elektryczne oraz oświetlenie, dlatego optymalizator napięcia tak skutecznie redukuje koszty prądu. Jak można sprawdzić, że JON VPhase przynosi wymierne korzyści? Najprostszym sposobem jest porównanie rachunków za prąd z okresu przed i po instalacji optymalizatora.

ElektroTrendy nr 3/2013

3. Jakie korzyści daje JON VPhase? Ponad 90 % gospodarstw domowych zużywa więcej energii elektrycznej niż faktycznie potrzebuje. Wynika to z prostego faktu, że napięcie prądu dostarczanego z publicznej sieci wynosi przeciętnie 240-245 V, podczas gdy domowe urządzenia potrzebują jedynie zasilania o napięciu 220 V. Stałe nadnapięcie nie tylko zwiększa koszty energii elektrycznej, lecz również niszczy elektryczny i przede wszystkim czuły elektroniczny sprzęt. JON VPhase VX1 redukując napięcie do idealnego i stałego poziomu 220 V: • Zmniejsza rachunki za energię elektryczną powyżej 10%. W przypadku konkretnych urządzeń redukcja zużycia i kosztów prądu wynosi: dla lodówek i zamrażarek – 17%, normalnych żarówek – 15%, żarówek ekologicznych – 10%, telefonów komórkowych – 44%. Spore oszczędności można osiągnąć podczas eksploatacji pralek, suszarek, zmywarek do naczyń, pieców elektrycznych, kuchenek mikrofalowych, komputerów oraz sprzętu audio-video. • Chroni przed awariami i przedłuża okres użytkowania urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu audio-video i elektroniki. Prawie wszystkie elektryczne i elektroniczne urządzenia fabrycznie zaprojektowano na zasilanie energią elektryczną o napięciu 220 V. Tymczasem, w gospodarstwach domowych przeważnie pracują w nadnapięciu 240-245 V. JON VPhase utrzymując idealne parametry prądu, eliminuje niekorzystne efekty wahań napięcia, w tym również wibracje i zbędne ciepło, co ostatecznie przekłada się na dłuższy okres eksploatacji i mniejszą awaryjność użytkowego sprzętu. • Redukuje emisję gazów cieplarnianych (tak zwanego śladu węglowego), co jest oczywiście prostą konsekwencją zmniejszenia zużycia energii elektrycznej przez elektryczne i elektroniczne urządzenia używane w domu i przedsiębiorstwie.

Ogromne znacznie ma również fakt, że dzięki JON VPhase oszczędności kosztów energii elektrycznej, zmniejszenie emisji dwutlenku węgla i lepsze warunki pracy dla domowych urządzeń elektrycznych można osiągnąć bez konieczności zmiany stylu życia, kosztownych inwestycji lub żmudnych negocjacji z dostawcą prądu. 4. Ile można zaoszczędzić na rachunkach za prąd? Po podłączeniu Jednostki Optymalizacji Napięcia JON VPhase VX1 do instalacji elektrycznej, faktyczna wielkość oszczędności zależy przede wszystkim od następujących czynników: • Liczby i rodzaju urządzeń elektrycznych używanych w domu lub lokalu użytkowym, • Liczby mieszkańców lub użytkowników danego obiektu, • Poziomu wchodzącego napięcia (wielkości nadnapięcia). Innymi słowy, czym większe zużycie i wartość napięcia prądu z publicznej sieci, tym większe oszczędności po montażu JON VPhase. Na podstawie badań domowych instalacji elektrycznych, do których podłączono optymalizator napięcia, można stwierdzić, że JON VPhase przeciętnie pozwala zaoszczędzić od 10% do 16% dotychczasowych kosztów zużycia energii elektrycznej. Na podstawie badań konkretnego sprzętu elektrycznego, który jest zasilany z instalacji optymalizowanych przez JON VPhase, można podać następujące, szczegółowe wartości oszczędności kosztów energii elektrycznej: Urządzenia z silnikami i pompami:

• Zamrażarki klasy energetycznej A = 17% • Lodówki klasy energetycznej A = 16% • 3-prędkościowe pompy centralnego ogrzewania = 15 – 18%

Artykuły techniczne

Oświetlenie • Świetlówki kompaktowe = 11% • Tradycyjne żarówki = 15% • Niskonapięciowe lampy halogenowe = 15% Elektronika użytkowa (sprzęt audio/video, komputery) • Radia = 5% • Bezprzewodowe bazy telefonów = 30% • Modemy i routery = 5% • Komputery osobiste (PC) = 4% • Sprzęt Hi-Fi = 13%

lub lokalu użytkowego, czyli wszystkich urządzeń elektrycznych i elektronicznych, które są do niej podłączone. • Żadne inne czasomierze, nastawniki i napędy nie są potrzebne, aby zoptymalizować i ustabilizować napięcie w domowej sieci na idealnym poziomie 220 V. • Użytkownik łatwo może stwierdzić, kiedy JON VPhase redukuje nadnapięcie do idealnego poziomu 220 V. W tym czasie, pali się bowiem zielona dioda urządzenia.

5. Czy montaż JON VPhase VX1 jest skomplikowany? Jednostka Optymalizacji Napięcia JON VPhase jest poręcznym urządzeniem niewielkich rozmiarów (34,5 x 18 x 12,5 cm) i malej wagi (4,3 kg), które: • Można bez większych problemów zainstalować obok skrzynki bezpiecznikowej w każdym domu, mieszkaniu i lokalu użytkowym. Montaż urządzenia trwa przeciętnie 2 godziny. • Mimo, że montaż jest prosty i nie wymaga ani specjalistycznego sprzętu, ani dużego nakładu pracy, musi być jednak przeprowadzony przez wykwalifikowanego elektryka. • Żadna wymiana przewodów lub innych części istniejącej instalacji elektrycznej nie jest konieczna. • Instalacja i ekploatacja optymalizatora napięcia odbywa się bez specjalnej zgody dostawcy energii elektrycznej lub operatora publicznej sieci energetycznej.

7. Czy JON VPhase jest wydajny w każdych warunkach i dla wszystkich urządzeń? Na podstawie szczegółowych badań obiektów i instalacji, w których zastosowano JON VPhase VX1, może stwierdzić, że optymalizator napięcia: • Wydajnie pracuje we wszystkich obiektach mieszkalnych i użytkowych, niezależnie od ich wielkości. Wszędzie tam, gdzie zainstalowano JON VPhase, zużycie i koszty energii elektrycznej spadły w przedziale ok. 10 do 16%. • Sprawdza się również w biurach, mniejszych sklepach, jednostkach usługowych i warsztatach naprawczych, z zastrzeżeniem, że 3-fazowe silniki nie mogą być obsługiwane przez Jednostkę Optymalizacji JON VPhase. • Gwarantuje oszczędności niezależnie od tego, czy do instalacji podłączone są najnowsze urządzenia elektryczne, czy sprzęt starszej generacji. • Świetnie współpracuje z ekologicznymi systemami, w tym z zasilanymi energią fotowoltaiczną. • Wydatnie zmniejsza zużycie prądu również w przypadku energooszczędnych żarówek oraz lodówek, zamrażarek, klimatyzatorów i innych urządzeń klasy energetycznej A. • Może być stosowany jednocześnie z innymi systemami oszczędzania i optymalizowania energii elektrycznej.

6. Czy obsługa JON VPhase jest skomplikowana? JON VPhase jest urządzeniem typu „zamontuj i zapomnij”. To znaczy, że po instalacji, optymalizator napięcia: • Pracuje bez kosztownych przeglądów i konserwacji. • Nie potrzebuje żadnych specjalnych warunków w rodzaju chłodzenia lub wentylacji. • Posiada obejście bezpieczeństwa, które gwarantuje, że w żadnym wypadku urządzenie nie spowoduje przerw w dostawie prądu. • Jeden optymalizator wystarcza do obsługi całej instalacji domu, mieszkania

8. Czym JON VPhase różni się od stabilizatorów, transformatorów i inteligentnych liczników? • Stabilizatory napięcia, transformatory i autotransformatory używają konwencjonalnych i przeważnie przestarzałych rozwiązań technologicznych. Wprawdzie redukują napięcie, ale nie dokładnie do poziomu 220 V. Tym samym, w znacznie mniejszym stopniu niż JON VPhase VX1 zapobiegają nadmiernemu zużyciu energii elektrycznej. Poza tym, stabilizatory i transformatory są drogie w eksploatacji, przegrzewają się i potrzebują stałej, fachowej konserwacji. W przeciwieństwie do tych rozwiązań, Jednostka Optymalizacji Napięcia JON VPhase jest urządzeniem typu „zainstaluj i zapomnij”, które funkcjonuje bez monitoringu i konserwacji. • Tak zwane „inteligentne liczniki” często wymagają kosztownych inwestycji

TECHNIKA NA CO DZIEŃ

w istniejącą instalację elektryczną, a w wielu wypadkach częściowego przestawienia się na energię uzyskiwaną z ekologicznych źródeł. Natomiast, JON VPhase jest wygodną i prostą przystawką do montażu w każdym domu i mieszkaniu, bez konieczności przebudowy lub innych zmian istniejącej instalacji. • Nie można również stwierdzić, że wszystkie optymalizatory napięcia są takie same. Zdecydowana większość tego typu urządzeń została zaprojektowana dla obiektów przemysłowych i dużych budynków publicznych. Natomiast, JON VPhase jest przeznaczony dla prywatnych domów i mieszkań oraz małych lokali użytkowych. Tych dwóch rodzajów urządzeń nie można używać wymiennie. Przemysłowe optymalizatory nie zastąpią domowych i odwrotnie 9. Czy JON VPhase używa sprawdzonej technologii? Optymalizacja napięcia jest wypróbowaną technologią, którą stosuje się od kilkunastu lat głównie w obiektach przemysłowych, usługowych i publicznych. Jest to popularne i sprawdzone rozwiązanie w Europie Zachodniej, USA i Japonii. W ten sposób firmy i różnego rodzaju instytucje publiczne oszczędzają miliardy na rachunkach za prąd. JON VPhase VX1 jest jednym z pierwszych urządzeń służących do optymalizacji napięcia, które stworzono z myślą o oszczędzaniu kosztów energii elektrycznej w prywatnych domach i mieszkaniach oraz w małych lokalach użytkowych. Pierwsze optymalizatory napięcia JON VPhase trafiły na zachodnioeuropejskie rynki w roku 2008. Od tego czasu zainstalowano dziesiątki tysięcy tych urządzeń. Dotychczas żaden z operatorów sieci elektrycznych nie zgłosił zastrzeżeń do Jednostek Optymalizacji Napięcia JON VPhase. Z regularnych badań użytkowników urządzenia wynika, że optymalizatory spełniają ich oczekiwania, pracują bezawaryjnie i nie wymagają dodatkowych nakładów na serwis lub konserwację.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

narzędzia

Stanley FatMax

mocny akord w gamie elektronarzędzi Firma Stanley poszerza swoją ofertę o premierową linię elektronarzędzi Stanley FatMax. Znana z wysokiej jakości narzędzi ręcznych marka wkracza w kolejny segment rynku.

łaśnie trafiły na rynek elektronarzędzia z premierowej linii Stanley FatMax. W nowej lini znajdą się: wiertarki i zakrętarki udarowe, pilarki, wyrzynarki, szlifierki oraz przecinarki, opalarki i oscylacyjne urządzenia wielofunkcyjne. Wyróżniają się one wysoką jakością i wydajnością, komfortem użytkowania oraz bardzo przystępną ceną. Wszystkie narzędzia cechuje unikatowa konstrukcja – kompaktowa i lekka, a jednocześnie wytrzymała i odporna na ciężkie warunki panujące na placu budowy. Elektronarzędzia linii Stanley FatMax charakteryzują też bardzo dobre parametry techniczne. Wyposażono je m.in. we wpełni metalowe przekładnie oaz w silniki pozwalające na długotrwałą pracę. Użytkownicy docenią także bardzo szybki czas ładowania (maksymalnie do 30 minut), długie gumowe przewody zasilające (4 metry) oraz diody LED oświetlające pole pracy. Wszystkie elektronarzędzia dostarczane są w mocnych kuferkach transportowych. W skład gamy elektronarzędzi Stanley FatMax wchodzi 6 narzędzi akumulatorowych i 11 sieciowych oraz

ElektroTrendy nr 3/2013

zestawy praktycznych akcesoriów – bitów, wierteł i brzeszczotów. W ofercie narzędzi akumulatorowych znajdują się: wiertarko-wkrętarki (o napięciu 10,8 V oraz udarowe o napięciu 18 V), zakrętarki udarowe (10,8 V i 18 V), pilarki szablowe oraz latarka LED. Z kolei elektronarzędzia sieciowe to: 1- i 2-biegowe wiertarki udarowe, młotowiertarki SDS-Plus, strugi 2,0 mm, wyrzynarki, pilarki szablowe z funkcją podrzynania, oscylacyjne narzędzia wielofunkcyjne, szlifierki kątowe 115 mm i 125 mm, przecinarki ściernicowe 355 mm i opalarki o 2 zakresach pracy.

Wszystkie opisy i prezentacje dotyczące narzędzi Stanley dostępne są na nowej stronie internetowej http:// www.stanleyworks.pl/ oraz kanale Youtube pod adresem http://www.youtube.com/user/polskastanley. Elektronarzędzia linii Stanley FatMax objęte są rozszerzoną 3-letnią bezpłatną gwarancją na wady produkcyjne i materiałowe. Aby ją otrzymać, należy jedynie zarejestrować swoje narzędzie na stronie internetowej www.stanley.eu/3 w terminie do 4 tygodni od jego zakupu.

narzędzia

MT300KA od Black&Decker nowa jakość na rynku wielofunkcyjnych urządzeń oscylacyjnych Firma Black&Decker wprowadziła na rynek nową wersję wielofunkcyjnego urządzenia oscylacyjnego - MT300KA. Dodatkowe funkcje i jeszcze większa wydajność spełnią oczekiwania nawet najbardziej wymagających użytkowników.

owe urządzenie wielofunkcyjne marki Black&Decker idealnie sprawdzi się podczas wykonywania większości prac wykończeniowych, zarówno przez domowych majsterkowiczów, jak i profesjonalne ekipy remontowo-wykończeniowe. Produkt umożliwia precyzyjne cięcie, szlifowanie i zdrapywanie powłok z materiałów, a jego kompaktowa budowa ułatwia manewrowanie w trudno dostępnych miejscach. Model MT300KA posiada funkcję beznarzędziowego mocowania akcesoriów Superlok™, stworzoną dla prostej i szybkiej wymiany oprzyrządowania. Istotną zaletą urządzenia jest osiągana moc – 300W, jak również zmienna prędkość w zakresie 10 000-22 000 osc/min Dodatkowo dołączona podkładka szlifująca została wyposażona w system odcią-

gu pyłu, który utrzymuje czystość pola pracy podczas wygładzania powierzchni. Komfort użytkowania narzędzia został także zwiększony poprzez zastosowanie ergonomicznie ukształtowanej, wąskiej i ogumowanej rękojeści głównej. Kolejną zaletą modelu MTK300KA jest trzymetrowy przewód zasilający.

Dane techniczne Moc pobierana

300 W

Napięcie zasilania

230 V

Prędkość ruchu oscylacyjnego

10,000 - 22.000 osc/min

Typ włącznika

Suwakowy

Włącznik z funkcją blokowania

Tak

Budowa

Chwyt za korpus

Beznarzędziowe mocowanie akcesoriów

Tak

Ogumowanie

Tak

Długość przewodu zasilającego

Adapter do mocowania akcesoriów innych marek

Tak

Walizka

Tak

W wyposażeniu standardowym, znalazły się: stopa szlifierska, 6 papierów ściernych (o ziarnistości 60, 80 i 120), brzeszczot do cięci wgłębnego, piła segmentowa a także sztywny oraz elastyczny skrobak. Na tle wielofunkcyjnych urządzeń oscylacyjnych nowe narzędzie Black&Decker wyróżnia się bogactwem atrakcyjnych akcesoriów wchodzących w skład wyposażenia standardowego. Należą do nich miedzy innymi walizka gwarantująca komfort przechowywania oraz adapter narzędziowy pozwalający na mocowanie akcesoriów innych producentów.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

TOPE

   

najbardziej znana polska marka narzędzi ręcznych* najczęściej kupowana marka narzędzi ręcznych w Polsce* ponad 1500 solidnych produktów laureat „SUPERBRANDS Created in Poland” – marka godna polecenia w opinii konsumentów

www.Facebook.com/SprytnyTOPEX * badanie omnibusowe IIBR GO96!; kwiecień 2013; reprezentatywna próba Polaków n=800

EX. Nr 1 w Polsce ! *

BHP

NEO BHP – pewność i bezpieczeństwo W ofercie NEO pojawiła się nowa grupa produktów z linii NEO BHP. Seria składa się głównie z ubrań roboczych dostępnych do różnego rodzaju wykonywanych prac oraz akcesoria chroniące użytkownika przed urazami.

owa grupa produktów z linii NEO BHP to zaawansowany system odzieży roboczej umożliwiającej optymalne dostosowanie stroju do wykonywanych prac (Advanced Workwear System). W asortymencie

ElektroTrendy nr 3/2013

znajdują się zarówno rozwiązania sprawdzające się podczas upalnych, letnich dni (lekkie i oddychające), jak również zapewniające ochronę termiczną podczas pracy w warunkach zimowych. Wszystkie ubrania NEO BHP łączą wysokiej jakości materiały oraz innowacyjne i funkcjonalne rozwiązania. O ich trwałości świadczy znak jakości QUALITY APPROVAL. Jest on symbolem wieloetapowej kontroli jakości, jaką przechodzą wszystkie produkty marki NEO. Proces ten obejmuje cały cykl produkcji odzieży: od momentu zlecenia w fabryce, przez produkcję, po kontrolę dostawy w magazynie. Z kolei funkcjonalność przejawia się w przemyślanych rozwiązaniach, takich jak SMARTPHONE POCKET (kieszonka przystosowana do przechowywania smartphonów), odpinane nogawki, szelki i rękawy czy zaczepy na narzędzia. Producent zadbał także o atrakcyjny design, stosując kolorystykę sprawiającą, że zabrudzenia są mniej widoczne. W nowej ofercie znalazły się między innymi spodnie robocze, ogrodniczki, kurtki, t-shirty, bezrękawnik, kombinezon oraz akcesoria, takie jak zatyczki do uszu czy nakolanniki. Ubrania podzielono na serie letnią oraz serię Heavy Duty, przeznaczoną do najcięższych zadań. Co istotne, ubrania dostępne są w szerokiej

BHP

ofercie rozmiarowej. Dzięki czytelnym metkom w łatwy sposób można dowiedzieć się o ich funkcjonalnościach, materiałach z których zostały wykonane czy przeznaczeniu. Odzież robocza jest rozszerzeniem dotychczasowej oferty NEO BHP, na którą składała się gama wygodnych i trwałych rękawic ochronnych oraz okularów, wykonanych z wysokiej jakości kompozytów. Nowe pozycje NEO BHP pojawią się w polskich sklepach już tego lata. Cała oferta NEO BHP dostępna jest na stronie www.neo-tools.com

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

czy wiesz, że

Vademecum elektryka Jakakolwiek ingerencja w instalację elektryczną wymaga przynajmniej podstawowej wiedzy...

Napięcie - różnica potencjałów pomiędzy przewodem lub punktem w instalacji elektrycznej a innym przewodem lub punktem albo ziemią. Potencjał ziemi przyjmuje się równy zeru. W instalacji napięcie między przewodem każdej z faz a ziemią wynosi 230 V (Voltów), a między przewodami różnych faz 400 V (Voltów). Przewód fazowy, zwany też roboczym - przewód w normalnych warunkach znajdujący się pod napięciem i przewodzący prąd roboczy - oznaczany dużą literą L i cyframi od 1 do 3: L1, L2, L3. Przewód neutralny - (dawna nazwa „zerowy”) przewód w normalnych warunkach mogący znaleźć się pod napięciem; przewodzący prąd roboczy w obwodach jednofazowych; oznacza się dużą literą N. Przewód ochronny - przewód w normalnych warunkach nie będący pod napięciem i nie przewodzący prądu - oznacza się dużymi literami PE. Przewód ochronno-neutralny - przewód spełniający jednocześnie funkcję przewodu neutralnego i ochronnego oznacza się dużymi literami PEN. Prąd zwarcia - prąd płynący w instalacji, gdy uszkodzona jest izolacja przewodów, osprzęt lub urządzenie elektryczne. Styk ochronny - element gniazdka wtyczkowego lub innego urządzenia elektrycznego, służący do przyłączenia przewodu ochronnego lub ochronno-neutralnego. Połączenie wyrównawcze - zespół przewodów i zacisków służący do wzajemnego połączenia ze sobą i z uziemieniem oraz z punktem zerowym tablicy rozdzielczej wszystkich metalowych przedmiotów. Zasilanie jednofazowe - linia zasilająca przy napięciu 230 V 50 Hz wykonana jako 3-przewodowa - L, N, PE. Zasilanie trójfazowe - linia zasilająca przy napięciu 230/400 V 50 Hz wykonana jako 5-przewodowa - L1, L2, L3, N, PE.

ElektroTrendy nr 3/2013

Przyłącze - odcinek lub element sieci służący do połączenia urządzeń odbiorcy z siecią przedsiębiorstwa świadczącego usługi przesyłowe. Zgodnie z nowym Prawem energetycznym nie musi on być dostawcą energii. Złącze - punkt połączenia przyłącza z siecią lub instalacją, zawierający zabezpieczenia główne oraz często także licznik. Moc przyłączeniowa - moc czynna, którą zamierza pobierać odbiorca, jest to moc mniejsza od sumy mocy posiadanych odbiorników. Odbiorca określa ją we wniosku o przyłączenie. Bezpiecznik topikowy - (popularny „korek” - wyrażenie niepoprawne, naganne) zabezpieczenie chroniące stare instalacje przed skutkami zwarć oraz przeciążeniami - ponowne użycie wymaga wymiany wkładki topikowej na nową o takim samym prądzie znamionowym właściwym dla wkładki danej wielkości, np. 10, 16 A itd. Przepalenie się bezpiecznika jest sygnalizowanie odpadnięciem kolorowego oczka widocznego przez szybkę w główce. Wkładka topikowa - rodzaj bezpiecznika elektrycznego, w którym przez stopienie się jednego z jego elementów następuje przerwanie ciągłości obwodu elektrycznego Im wyższa wartość prądu, tym szybciej dochodzi do nagrzania i stopienia topika. Bezpiecznik automatyczny wkręcany - zabezpieczenie spełniające te same funkcje co bezpiecznik topikowy; włącza się ponownie przez wciśnięcie przycisku. Jest on wkręcany w takie samo gniazdo, jak główka bezpiecznika topikowego. Wyposażony jest w dwa przyciski. Centralny, większy, po wciśnięciu do oporu załącza obwód, zaś umieszczony obok (mały) po naciśnięciu powoduje wyłączenie obwodu. Optycznie jest to sygnalizowane „wyskoczeniem” przycisku centralnego. W przypadku zwarcia lub przeciążenia występującego w chronionym obwodzie, przycisk centralny „wyskakuje” samoczynnie. Stara konstrukcja charakterystyki prądowej L oraz rzadko występująca K.

Wyłącznik nadprądowy - (popularna „eska”- wyrażenie niepoprawne, naganne) aparat chroniący instalację przed skutkami zwarć; ponowne włączenie nie wymaga wymiany elementów, stara konstrukcja charakterystyk prądowych L, U, K dopuszczająca przeciążenia do 20-25% w stosunku do wyskalowania. Obecnie niezalecany. Zadziałanie wyłącznika nadprądowego powoduje rozłączenie chronionego obwodu. Optycznie jest to sygnalizowane „przeskoczeniem” dźwigienki umieszczonej na przedniej stronie jego obudowy - z położenia załączone (górne) w położenie wyłączone (dolne). Ponowne włączenie następuje poprzez przesunięcie dźwigienki do góry. Wyłącznik nadmiarowo-prądowy (popularna „eska”- wyrażenie niepoprawne, naganne) aparat chroniący instalację przed przeciążeniem i skutkami zwarć; występują w wersjach jedno-, dwu-, trzy- i czterobiegunowe ponowne włączenie nie wymaga wymiany elementów, nowa konstrukcja charakterystyk prądowych B, C, D nie dopuszczająca przeciążeń w stosunku do wyskalowania. Obecnie stosowany. Zadziałanie wyłącznika nadmiarowo-prądowego powoduje rozłączenie chronionego obwodu. Optycznie jest to sygnalizowane „przeskoczeniem” dźwigienki umieszczonej na przedniej stronie jego obudowy - z położenia załączone (górne) w położenie wyłączone (dolne). Ponowne włączenie następuje poprzez przesunięcie dźwigienki do góry. Wyłącznik różnicowoprądowy aparat chroniący przed porażeniem elektrycznym; ponowne włączenie nie wymaga wymiany elementów, najpopularniejsze typy: AC, A i ostatnio B. Zadziałanie wyłącznika różnicowoprądowego powoduje rozłączenie chronionego obwodu. Optycznie jest to sygnalizowane „przeskoczeniem” dźwigienki umieszczonej na przedniej stronie jego obudowy - z położenia załączone (górne) w położenie wyłączone (dolne). Ponowne włączenie następuje poprzez przesunięcie dźwigienki do góry.

czy wiesz, że

PORADY EKSPERTA

Vademecum oświetleniowca LUMEN – najbardziej obiektywna jednostka miary ilości emitowanego światła. W związku z pojawieniem się na rynku różnych typów ledówek, w celu ujednolicenia łatwych do porównania parametrów ilości emitowanego światła (jasności), zaczęto określać ją w lumenach [lm]. Lumen to jednostka określająca ilość emitowanego światła przez dane źródło światła (niezależnie od jego mocy). Co to oznacza w praktyce? Każda lampa LED emituje określoną ilość światła – za przykład może posłużyć ledówka 900 lm. Przy tej wartości emitowanego światła tradycyjna żarówka pobiera 75 W energii, natomiast ledówka jedynie 10 W. Obie emitują zbliżoną ilość światła, różnica pojawia się przy zużyciu energii – lampa LED pobiera około 7,5 razy mniej energii. Lampa LED ma wydajność na poziomie 90 lm z 1 W, natomiast tradycyjna jedynie około 12 lm z 1 W. Kolejnym problemem przy ocenie żywotności lampy LED i ilości emitowanego światła jest klasa zastosowanych diod LED. Wielu producentów w celu osiągnięcia większej ilości światła z jak najtańszych diod, zasila je prądem wyższym od znamionowego, co skutkuje skróceniem ich żywotności i szybką zmianą temperatury światła na zimniejszą w wyniku degradacji luminoforu pod wpływem temperatury. Jeszcze częstszym przekłamaniem jest podawanie czasu życia ledówki w ilości 50 000 godzin, co jest czasem życia dla diody LED w optymalnych warunkach laboratoryjnych, a nie w warunkach pracy w gotowym urządzeniu. Realny czas życia diody LED w warunkach „domowych” wynosi do 35 000 godzin. Temperatura barwy światła i CRI Technologia LED w przeciwieństwie do tradycyjnych żarówek pozwala na dobór koloru emitowanego światła. Temperaturę barwy światła określa się w stopniach Kelvina. Przedział od 2500°K do 3000°K należy interpretować jako światło „ciepłe”, przedział od 3000°K do 3500°K należy interpretować jako światło „neutralne” lub światło dzienne, światło powyżej 5000°K uznaje się już za światło „zimne”. Niemniej jednak postrzeganie temperatury barwy światła jest po części kwestią indywidualną.

Współczynnik oddawania barw (CRI) dla źródeł światła wykonanych w technologii LED waha się w skali od 60-90 CRI (RA), im wyższy jest współczynnik oddawania barw, tym bardziej światło odpowiada naturalnemu (słonecznemu).

Najpopularniejsze trzonki:

Kąt rozsyłu światła Najprościej rzecz biorąc, kąt rozsyłu światła to nic innego jak szerokość rozchodzenia się światła na boki względem źródła światła. Obrazuje to poniższy rysunek:

Stopień ochrony IP Kod IP (stopień ochrony), to międzynarodowy system oznaczeń informujący użytkownika o ochronie zapewnionej przez obudowę przed wnikaniem do urządzenia części niebezpiecznych i ciał obcych w postaci stałej i cieczy. Kod IP składa się z dwóch liter „IP” i dwóch cyfr. Pierwsza cyfra oznacza zabezpieczenie przed ciałami obcymi stałymi:

Przykładowo kod IP63 oznacza, że urządzenie jest całkowicie zabezpieczone przed wnikaniem pyłu do jego wnętrza (informuje nas o tym pierwsza cyfra kodu - 6) oraz jest odporne przed drobnymi kroplami wody padającymi na jego obudowę pod kątem 60° od pionu (woda rozpylana) – (informuje nas o tym druga cyfra kodu - 3).

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

czy wiesz, że

GEVO LED14 SMD E27-WW – LED’owy zamiennik tradycyjnej żarówki 40 W

KANLUX S.A. wprowadził do swojej oferty lamp LED serii Classic, nowy model GEVO LED14 SMD E27-WW o ciepłobiałej barwie świecenia. GEVO LED14 SMD to nowoczesne źródło światła pozwalające na obniżenie kosztów energii o 85% i jest odpowiedzią na wciąż rosnące zapotrzebowanie rynku na większą wydajność połączoną z energooszczędnością. Nowość została zaprojektowana na kształt tradycyjnej żarówki, jej

strumień świetlny wynosi 540 lumenów dzięki czemu z powodzeniem może ona zastąpić klasyczną żarówkę o mocy 40W w większości opraw domowych. Konstrukcja GEVO LED14 SMD opierająca się na diodach LED SMD 5630 to wysoce zaawansowana technologia LED odznaczająca się trwałością wynosząca 20 000h zapewniającą wieloletnią możliwość użytkowania bez konieczności jej wymiany.

Cechy produktu: • zasilanie: 220-240 V~; 50/60 Hz • moc: 6,4 W • ekwiwalent: 6,4-44 W • źródło światła: 14 LED SMD 5630 • strumień świetlny: 540 lm • Tc: 2700-3200 K • trwałość: 20 000 h • kąt świecenia: 120˚ • nie zawiera rtęci i materiałów niebezpiecznych Emitowane przez GEVO LED14 SMD E27-WW bardzo przytulne ciepłobiałe światło dając poczucie komfortu i jest odwzorowaniem światła emitowanego przez tradycyjne żarówki matowe.

Oprawy ogrodowe PEGASI LED KANLUX S.A. wprowadził do swojej oferty opraw ogrodowych serii PEGASI LED EL dostępnych w kolorze grafitowym, model mocowany do stropu PEGASI LED EL-26-DOWN. Jednocześnie wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów seria opraw ogrodowych PEGASI LED zyskała nowy, jasnoszary kolor. Nowy odcień zaspokoi potrzeby użytkowników budynków posiadających jasną elewację, która z grafitową oprawą może zbyt mocno kontrastować z podłożem. Nowe modele dostępne w kolorze jasnoszarym to trzy oprawy: • PEGASI LED 26-DOWN-GR – montowany do stropu • PEGASI LED 26L-UP-GR – kinkiet mocowany do ściany • PEGASI LED 60-GR – słupek Oprawy te doskonale nadają się do dekoracyjnego oświetlenia domów, altan czy biurowców, a ich nowoczesny oraz elegancki design podkreśli charakter miejsc, w których zostaną umieszczone.

ElektroTrendy nr 3/2013

Cechy produktów: • zasilanie: 220-240 V~; 50/60 Hz • moc: 2 W • obudowa: stop aluminium / klosz: tworzywo sztuczne • źródło światła: 32 diody LED • Tc: 4000-4500 K • Trwałość: 20 000 h • współczynnik odporności na wnikanie pyłu i wilgoci: IP44 • pierwsza klasa ochronności przed porażeniem elektrycznym • dopuszczenie do montażu na powierzchniach normalnie palnych

czy wiesz, że

PORADY EKSPERTA

EcoEnergy poszerza swoją ofertę

Firma EcoEnergy Sp. z o.o. Sp. K poszerzyła swoją ofertę o nowy produkt o nazwie SPOT-LIGHT LED GU10, tzn. o nowe źródła światła LED o mocy 5,5W (odpowiednik starej żarówki halogenowej 35W). Produkty EcoEnergy typu SPOT-LIGHT należą do serii ALU-TECH-A. Charakteryzują się wąskim kątem rozsyłu światła (30°). Sprawia to, że nadają się zarówno do oświetlenia ogólnego jak i punktowego. Należy zwrócić uwagę, że zastosowano tu diody nowej generacji: POWER LED Lumen Max®, które zapewniają zwiększoną wydajność

– nawet 69lm/W. Wpływa na nią też specjalnie zaprojektowany radiator, który odprowadza ciepło z diod LED. Dzięki zastosowaniu tych technologii, produkt firmy EcoEnergy zużywa około 7 razy mniej energii, niż jej starsze odpowiedniki. Ponadto cena zakupu jest jedną z najbardziej przyjaznych cen na rynku dla kieszeni przyszłego użytkownika.

Gwint

GU 10

Moc

5,5W

Odpowiednik tradycyjnej żarówki

35W

Barwa

Biała ciepła (WW) 3000 K

Jasność

380 lm

Napięcie wejściowe

230 V

Rodzaj diod

Power LED

Wymiary

49,7 x 58,3 mm

Gwarancja

24 miesięcy

Oprawa dekoracyjna HOROZ HL815L Oferta handlowa firmy IDEUS wzbogacona została o oprawę sufitową HL815L marki Horoz. HL815L jako źródło światła wykorzystuje diodę POWER LED o barwie zimnobiałej. Nowy wyrób znajdzie zastosowanie przede wszystkim jako oświetlenie dekoracyjne. Dedykowany do oprawy zasilacz znajduje się w komplecie. Specyfikacja: Sufitowa oprawa punktowa POWER LED Marka produktu: HOROZ Nazwa produktu: HL815L 6400K Indeks Ideus: 02272 Zasilanie: 220-240V~ Kolor: matowy chrom Moc: 1 W Dedykowane źródło światła: 1 POWER LED, w komplecie Barwa światła: zimnobiała Strumień świetlny: 60 lm Trwałość źródła światła: 50000 h

Włącznik: nie Możliwość regulacji kierunku świecenia: nie IP: 20 Klasa ochronności przed porażeniem elektrycznym: 2 Materiał: odlew stopu aluminium, szkło Wymiary (mm): wys. 70, średnica 55 Uwagi: zasilacz w komplecie Więcej informacji na temat produktów marek Horoz oraz Strühm znaleźć można na stronie internetowej www.ideus.pl

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

czy wiesz, że

PORADY EKSPERTA

PY-GPS7007 – udoskonalona wersja nawigacji na Androidzie Na rynku dostępna jest udoskonalona wersja nawigacji GPS Peiyinga, oparta na systemie Android 4.0 i procesor Telechip TCC8925 1GHz, wspomagany przez 1GB pamięci RAM oraz 4GB pamięci wewnętrznej. Produkt ten jest odpowiedzią na zmieniające się potrzeby użytkowników technologii mobilnych. Urządzenie dzięki rozbudowanym funkcjom przyda się niemalże w każdym miejscu – zarówno w podróży, jak też w pracy, a nawet w domu. PY-GPS7007 z serii Exclusive przyda się zarówno kierowcom, jak też pieszym, którzy potrzebują dotrzeć w nieznane im miejsce, ponieważ posiada wbudowany odbiornik GPS. Nawigacja umożliwia także łącze z internetem poprzez Wi-Fi. Dzięki temu pełni ona także funkcje tabletu, na którym bez problemu można przejrzeć strony www, sprawdzić pocztę e-mail czy czatować ze znajomymi za pośrednictwem komunikatorów i portali społecznościowych. Dodatkowo system

oglądania filmów, programów TV, czy grania w gry, wyświetlane obrazy zachowają doskonałą wyrazistość obrazu oraz odwzorowanie koloru. Kolejną zaletą nawigacji PY-GPS7007 jest wbudowany tuner DVB-T MPEG4.

zora, dzięki czemu użytkownicy mogą na dużym ekranie oglądać programy telewizyjne oraz filmy i zdjęcia zapisane w pamięci urządzenia lub na karcie microSD.

Więcej informacji na: www.peiying.eu

Android 4.0 ze Sklepem Play umożliwia dostęp do tysięcy przydatnych aplikacji, w tym gier, muzyki i filmów. Urządzenie posiada 7 calowy dotykowy ekran pojemnościowy LCD o rozdzielczości 800x480. Dlatego zarówno podczas korzystania z nawigacji, jak też funkcji multimedialnych np.

Dzięki niemu urządzenie może pełnić funkcję przenośnego telewizorka. W odróżnieniu od modelu z 2012 roku, PY-GPS7007 odbiera kanały naziemnej telewizji cyfrowej w jakości HD. Dodatkowo złącze HDMI umożliwia podłączenie nawigacji np. do telewi-

Peiying to producent sprzętu car audio, na rynku europejskim obecny jest od 2002 roku. W ofercie marki Peiying znajdują się urządzenia, tj.: nawigacje, radia samochodowe, głośniki, wzmacniacze, monitory multimedialne. Ze względu na różne upodobania i potrzeby konsumentów Peiying stworzył trzy segmenty produktów: Peiying Basic, Peiying Alien oraz Peiying Exclusive.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

czy wiesz, że

Stacja multimedialna do samochodów Nie masz, to sobie kup Wreszcie masz wolne ręce podczas jazdy

rupa Volkswagena wprowadziła do samochodów swoich marek (VW, Skoda, Seat) nowy model stacji multimedialnej Blaupunkt Philadelphia 835 AMEU, który charakteryzuje się ciekawym wyglądem, czytelnym oraz prostym w obsłudze interfejsem oraz szeroką gamą oferowanych możliwości. Kształt urządzenia jest taki sam, jak fabrycznych stacji multimedialnych aut, które wyjeżdżają prosto z salonu. System podłączeń pasuje do fabrycznego okablowania FAKRA. Interfejs CAN umożliwia szybkie podłączenie stacji do większości modeli Volkswagen, Skoda oraz Seat. Nowy model stacji multimedialnej wzbogacono w system nawigacyjny AutoMapa, który jest wyposażony w mapy Europy. Wykorzystując bogatą gamę dostępnych mediów można w przyjemny sposób spędzać podróż. Interfejs CAN umożliwia sterowanie klima-

tyzacją, obsługę czujników parkowania oraz współpracę z wielofunkcyjną kierownicą. Urządzenie posiada siedmiocalowy antyrefleksyjny ekran o wysokiej rozdzielczości 800 x 480 pikseli. Produkt umożliwia podłączenie różnego rodzaju pamięci zewnętrznych, wypo-

sażono go w odtwarzacz DVD, gniazdo kart pamięci SDHC (pojemność kart nie może przekraczać 32 GB), dwa wejścia USB 2.0 oraz dwa wejścia AV. Czytelnie ułożone menu oraz duże ikony pozwalają na łatwą oraz szybką obsługę urządzenia. Produkt można zsynchronizować z dowolnym telefonem, który jest wyposażony w technologię Bluetooth. Dzięki temu można będzie prowadzić rozmowy telefoniczne czy przeglądać wiadomości bez potrzeby odrywania rąk od kierownicy. Blaupunkt Philadelphia 835 AMEU posiada wbudowany mikrofon, do zestawu dołączony jest również mikrofon zewnętrzny. Użytkownik ma możliwość wyboru jednego spośród 256 podświetleń przycisków, dzięki czemu będzie można idealnie dopasować go do własnych preferencji oraz wnętrza samochodu. Źródło: Blaupunkt informacja prasowa

ElektroTrendy nr 3/2013

Lampa LED E27 12 W

PROFI LINE

Gwint E27 3000˚K (biały ciepły) 4000˚K (biały neutralny) Moc 12 W Odpowiednik 75 W

HOME LINE

Lampa LED MR16 5 W

Jasność 1100 lm Zasilanie 230 V

Gwint MR16 3000˚K (biały ciepły) 4000˚K (biały neutralny) Moc 5 W Odpowiednik 35 W Jasność 380 lm

HOME LINE

Lampa LED GU10 5,5 W

Zasilanie 12 V

Gwint GU10 3000˚K (biały ciepły) 4000˚K (biały neutralny) Moc 5,5 W Odpowiednik 35 W Jasność 380 lm Zasilanie 230 V

www.e-energy.com.pl

PORADY EKSPERTA

czy wiesz, że

Bezprzewodowa mikroklawiatura Marka Quer posiada w swojej ofercie bezprzewodową mikroklawiaturę KOM 0331, która polecana jest między innymi do wygodnej obsługi większości urządzeń z systemem Android. Za jej pomocą można prowadzić prezentację: zmieniać slajdy, pisać na ekranie, podkreślać słowa i przedmioty, swobodnie korzystać z Internetu poprzez telewizor: przeglądać strony i grać. Elegancka, niewielka i lekka KOM 0331 to elegancka i wygodna w użyciu mała klawiatura bezprzewodowa, m.in. do Smart TV Android Dongle. Poza standardowymi przyciskami posiada 18 klawiszy dodatkowych, które zapewniają swobodne poruszanie się po Internecie i sterowanie dźwiękiem (przejście do poczty e-mail, odtwarzanie plików, regulacja głośności) Dzięki funkcji URL możliwe jest natychmiastowe uruchomienie przeglądarki internetowej. Bezprzewodowej mikroklawiatury Quer można używać do wysyłania wiadomości e-mail, czatowania i grania. Jest ona kompatybilna z systemem Windows, Linux, Android oraz oraz Windows Mobile. Obsługuje również konsole Play Station 3 czy XBox. Nie ma nic przyjemniejszego niż usiąść na wygodnym fotelu lub na kanapie i pograć w ulubioną grę. Zintegrowany Touchpad z funkcją przewijania Do KOM 0331 mysz jest niepotrzebna, bo jej funkcje spełnia wbudowany Touchpad, który pozwala także na intuicyjne przewijanie w pionie i w poziomie. Nawigacja w menu staje się dziecinnie prosta! Nowa klawiatura Quer to świetna alternatywa dla drogich pilotów komputerowych, od których posiada znacznie większe możliwości. Bezprzewodowe połączenie Klawiatura łączy się z komputerem bezprzewodowo za pomocą maleńkiego odbiornika. W schowku na baterię znajduje się dodatkowe miejsce, gdzie można go włożyć w przypadku konieczności przeniesienia klawiatury. Nie ma wówczas obawy, że odbiornik się zgubi. Zasięg działania klawiatury wynosi do 10 m, co pozwala na wygodną obsługę urządzeń. Mikroklawiatura Quer jest idealnym wsparciem dla komputera stanowiącego domowe centrum multimedialne. Pozwala na wszechstronne korzystanie z bogatego systemu i produktów Google. 78

ElektroTrendy nr 3/2013

Quer - marka obecna na rynku polskim i europejskim oferuje między innymi: płyty CD i DVD, karty pamięci, pamięci przenośne flash, przenośne dyski danych o dużej pojemności, odtwarzacze MP3 i MP4. Mimo stosunkowo krótkiego czasu istnienia produkty Quera już znalazły licznych odbiorców. Quer stawia na niezawodność swoich produktów ponieważ wie, jak cenne są wspomnienia i informacje, które chce się zachować na dłużej. Więcej informacji na: www.quer.pl

czy wiesz, że

PORADY EKSPERTA

Grupa Topex otworzyła pierwsze Centrum Narzędziowe Największa polska firma narzędziowa – Grupa Topex, otworzyła dwa pierwsze nowoczesne Centra Narzędziowe w Nowym Mieście Lubawskim i w Brodnicy. Nowe centra są kolejnym elementem strategii biznesowej firmy i początkiem szeroko zakrojonego projektu wsparcia punktów sprzedaży tradycyjnej.

Pilotażowe Centrum Narzędziowe powstało w Nowym Mieście Lubawskim przy współpracy z lokalnym partnerem – firmą Szlifmar. Ideą nowego centrum jest kompetentna i kompleksowa obsługa w zakresie wyboru narzędzi. Jedną z najciekawszych innowacji jest udostępnienie klientom specjalnego miejsca dedykowanego testowaniu narzędzi przed ich zakupem. Dodatkowo, w oparciu o rozwiązania IT zapewnione przez Grupę Topex, Centrum Narzędziowe będzie mogło oferować usługi z zakresu wypożyczania narzędzi. Jednak to nie koniec nowości. Grupa Topex wyposażyła centrum w nowoczesne systemy ekspozycyjne, a przestrzeń sklepowa została

zaaranżowana przy współpracy z architektami wnętrz specjalizującymi się w projektowaniu przestrzeni sprzedażowych. Dzięki pomocy specjalistów Grupy Topex centrum jest jednym z najnowocześniejszych tego typu punktów w kraju, dostosowanym do potrzeb i wymagań zarówno rynku, jak i konsumentów.

Nowe Centrum Narzędziowe pod patronatem Grupy Topex to początek ambitnych planów na wsparcie punktów sprzedaży detalicznej. Podobne punkty już niebawem pojawią się na terenie całego kraju. Według planów do końca 2014 roku ma ich powstać kilkaset. Wg Grzegorza Łastowieckiego, dyrektora sprzedaży Grupy Topex, inwestycja w dobre relacje handlowe z detalistami wpływa korzystnie na rozwój sieci sprzedaży oraz samej Grupy Topex. Dlatego zdecydowano się na rozpoczęcie nowatorskiego w branży projektu Centrów Narzędziowych, które będą w stanie sprostać oczekiwaniom rynku i konsumentów. Nowatorski koncept wsparcia punktów sprzedaży tradycyjnej został opracowany przez dedykowany zespół specjalistów Grupy Topex w oparciu o kompleksowe badania rynku i zachowań konsumenckich. W kolejnych latach Centra Narzędziowe będą uruchamiane również za granicą.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

czy wiesz, że

JSL news informuje FLUIDLINE, listwy do rur Wśród gamy produktów JSL, nową propozycją są listwy przeznaczone do ukrycia rur zarówno gazowych jak i klimatyzacyjnych, grzewczych czy wodnych, noszące piękną nazwę Fluidline. Fluidline występuje w różnych rozmiarach: 1. Pokrywka (T): • T3535 – 35x35mm • T7040 – 70x40mm • T7040Plus – 70x41mm • T7060 – 70x60mm • T10060 – 100x60mm 2. Baza (B): • B7040 • B7040 Plus • B7060 • B10060 Oprócz tego są akcesoria: 1. Zaślepka (TT) 2. Narożniki zewnętrzne (AE) 3. Narożniki wewnętrzne (AI) 4. Trójnik (GT) 5. Łącze (GU) 6. Narożniki proste (AP)

ElektroTrendy nr 3/2013

Do listwy 70x40 zastosować można trójnik podwyższony (GT7040E1) do wody. Do wymiarów 70x40, 70x40 Plus i 70x60 można również stosować reduktor (R604540) Stosując uchwyty JSL z serii 4014 i 4015 (przeznaczone są do tempera-

tury 115ºC) potrzebne są tylko pokrywy do listwy. Są one bardzo łatwe w montażu, gdyż nie wymagają użycia podkładu, tylko samej pokrywy mocowanej zaciskiem.

czy wiesz, że

PORADY EKSPERTA

JSL news informuje Nowość! PUSZKI DO CEGŁY W roku 2013 portugalska firma JSL z siedzibą w Lizbonie, posiadająca od lat swój oddział w Polsce, wprowadziła na rynek polski - Nowość! PUSZKI DO CEGŁY – multifunkcjonalne, bezhalogenowe, o nowoczesnym wyglądzie, przystosowane do rur o średnicy 16 i 20. Nowy produkt nosi symbol: 430 70x70x50 mm i 431 70x70x66 mm.

Więcej informacji na stronie: www.jsl-polska.pl Kontakt: Raul Machado – raul.machado@jsl-online.net

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

porady eksperta

Dom w budowie

Systemy rynnowe Galeco Efektywne odprowadzanie wody deszczowej z obiektów przemysłowych Poprawnie działający system rynnowy zamontowany na obiektach przemysłowych zbiera wodę deszczową z dachu, odpowiadając za jej odprowadzenie do kanalizacji deszczowej lub do gruntu i tym samym zapobiegając zalaniu. Jest to szczególnie ważne w związku z przechowywaniem cennych produktów w halach magazynowych czy też drogiego sprzętu w zakładach produkcyjnych. W ofercie wiodącego producenta systemów rynnowych – firmy Galeco – znajdziemy pełną gamę orynnowania, które z powodzeniem może być montowane w budynkach przemysłowych.

obór orynnowania jest uzależniony od wielkości połaci dachowej. Obiekty przemysłowe zazwyczaj posiadają dach o dużej połaci, dlatego tak ważny jest właściwy wybór systemu, który zapewni efektywne odprowadzanie wody deszczowej. Wybrane systemy rynnowe firmy Galeco, często stosowane w wielorodzinnych domach mieszkalnych i obiektach użyteczności publicznej, są również dosto-

sowane do wymagań różnego rodzaju budynków przemysłowych. Sztandarowe systemy ze stali Jednym z systemów dedykowanych obiektom przemysłowym jest system Galeco STAL. Posiada on głęboki profil tzw. kontynentalny, dlatego też jego wydajność jest wyższa niż wydajność systemów o tzw. profilu skandynawskim. Warto zaznaczyć, że system Galeco

Niezawodny system rynnowy Galeco STAL Zdjęcie: Galeco

ElektroTrendy nr 3/2013

STAL w rozmiarze 135 jest równie efektywny jak system z rynnami o profilu skandynawskim w rozmiarze 150, który to montowany jest na obiektach przemysłowych czy budynkach wielorodzinnych. System Galeco STAL wykonany jest z najlepszej jakości stali powlekanej. Dodatkowo jest on zabezpieczony czterema warstwami ochronnymi: cynkiem, podkładem oraz powłokami: organiczną oraz pasywacyjną. Charakterystyczny dla Galeco kształt rynny z wywinięciem do wewnątrz stanowi znak rozpoznawczy produktu. Duża rozpiętość rozmiarów rynien i rur spustowych systemu Galeco STAL powoduje, że jest to rozwiązanie chętnie wybierane przez profesjonalistów nie tylko do domów jednorodzinnych, ale także hal magazynowych czy też zakładów produkcyjnych. Duża powierzchnia dachowa warunkuje bowiem zastosowanie efektywnej instalacji odprowadzającej wodę deszczową, a system Galeco STAL dostępny aż w 3 rozmiarach: 120, 135 lub 150 gwarantuje wybór rozwiązania idealnie dopasowanego do potrzeb. Drugim systemem rynnowym oferowanym do zastosowań w obiektach przemysłowych jest Galeco LUXOCYNK. Jest on dostępny w rozmiarach 135/100, 150/100 oraz 150/120, a jego kształtki i elementy długie mają

Dom w budowie

Bezokapowy system rynnowy firmy Galeco Zdjęcie: Galeco rozmiar analogiczny do sprawdzonego systemu Galeco STAL. Rynny systemu Galeco LUXOCYNK w największym rozmiarze mają tradycyjny profil o rozwinięciu aż 333 mm. Tego rodzaju konstrukcja pozwala na jeszcze szybsze i bardziej efektywne odprowadzanie wody deszczowej. Warto podkreślić, że największy rozmiar rynien systemu Galeco LUXOCYNK został opracowany właśnie z myślą o dużych obiektach przemysłowych oraz wielkogabarytowym budownictwie mieszkalnym. Poszczególne elementy systemu Galeco LUXOCYNK produkowane są z najwyższej jakości stali ocynkowanej powleczonej organiczną warstwą zabezpieczającą oraz chromem. Dzięki temu tworzą one stałą, solidną i zwartą powłokę, chroniącą stal przed korozją, a sam cynk przed patynowaniem.

Nowe rozwiązanie dla przemysłu Nie wszystkie budynki przemysłowe posiadają tradycyjny okap. Innowacyjnym rozwiązaniem w ofercie Galeco jest system BEZOKAPOWY, który został przystosowany do montażu w ociepleniu budynków, które nie posiadają tradycyjnego okapu. System BEZOKAPOWY Galeco przeznaczony jest do orynnowania wielorodzinnych budynków mieszkalnych i małych obiektów przemysłowych. Na system BEZOKAPOWY Galeco składają się stalowe rynny o prostokątnym profilu o szerokości 125 mm i rury spustowe wykonanej z PVC o wymiarze 70 x 80 mm. Rynny, stanowiące podstawę innowacyjnego systemu, powstały z połączenia najwyższej jakości rdzenia stalowego pokrytego cynkiem z powłoką polimerową tworzącą stałą, solidną i zwartą warstwę, chroniącą stal przed korozją. Dzięki prostokątnemu profilowi rynna jest bardziej wydajana niż konkurencyjne rynny 125 mm o profilu okrągłym. Co ważne, prostokątna rura została zaprojektowane tak, aby schować cały spust w ociepleniu budynku. Rozwiązania firmy Galeco są chętnie wybierane przez zarządców zakładów produkcyjnych, hal magazynowych czy obiektów przemysłowych. Walory warte docenienia to przede wszystkim stabilna konstrukcja systemu, długoletnie funkcjonowanie instalacji oraz różnorodność dostępnych rozmiarów. Doświadczenie firmy Galeco pokazuje, że oferta skrojona na miarę potrzeb klientów procentuje ich zadowoleniem oraz dalszymi rekomendacjami polecającymi produkty

porady eksperta

Galeco osobom poszukującym niezawodnych systemów odprowadzających wodę deszczową. www.galeco.pl

Galeco Sp. z o.o. to polski producent systemów rynnowych ze STALI POWLEKANEJ oraz PVC. Działa w ramach polskiej grupy biznesowej Galeco Rainwater Technology. Projektuje, produkuje i dystrybuuje systemy odprowadzania wody deszczowej od 1996 roku. Pionierskie rozwiązania, jak choćby opatentowany kształt rynny, z wywinięciem do wewnątrz, czynią z firmy Galeco lidera innowacyjności. Charakterystyczny kształt rynny stanowi jednocześnie element logo firmy – uśmiechu zgodnego z obowiązującą w firmie maksymą: uśmiech na deszcz. Z uśmiechem dąży do sukcesów rynkowych, w czym aktywnie uczestniczy szeroko rozumiana promocja.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

porady eksperta

Dom w budowie

Automatyczne nawadnianie

ElektroTrendy nr 3/2013

i ciśnienie źródła wody, a także specyfikę posiadanych roślin. Właśnie parametry źródła wody określą, ile niezależnych sekcji musimy przygotować, aby system zadziałał, ile zraszaczy (i jakiego typu) możemy zainstalować w jednej sekcji. Prawidłowe dobranie tych wartości jest podstawą skutecznej pracy systemu, dlatego polecam zlecenie projektu firmie specjalistycznej. Nie oznacza to konieczności płacenia za projekt – wielu dystrybutorów systemów nawadniania oferuje darmowe wyceny materiałów wraz z projektem. Centralnym elementem systemu jest skrzynka z elektrozaworami. Powinna znajdować się w miejscu niewidocznym dla użytkowników ogrodu.

fot. Gardena

nstalacja systemu automatycznego z reguły pozwala ograniczyć ilość wody potrzebną do podlewania ogrodu poprzez precyzyjne dopasowanie do wymagań posiadanych roślin. Zlecając profesjonalnej firmie ogrodniczej zaprojektowanie i wykonanie ogrodu, zakładamy, że system nawadniania jest jednym z elementów projektu. Jeżeli jednak sami budujemy nasz zielony zakątek, również sami podejmujemy decyzję, czy warto zainwestować w instalację automatyczną. Niezależnie od tego, czy zlecimy ją profesjonalnej firmie, czy wykonamy własnymi siłami, najważniejszą rzeczą jest dobry projekt. Projekt musi odwzorowywać specyfikę naszej działki, szczególnie wydajność

fot. Gardena

System automatycznego nawadniania jest tym udogodnieniem, które pozwala zaoszczędzić dużo czasu, jednocześnie polepszając kondycję roślin w ogrodzie. Dobrze zaprojektowany dostarcza dokładnie tyle wody, ile potrzeba, unikając nadmiernego podlewana lub przesuszania roślin, co często zdarza się przy podlewaniu ręcznym.

Nawadnianie trawników odbywa się za pomocą zraszaczy wynurzalnych. Odpowiednio rozstawione pokrywają swoim zasięgiem całą powierzchnię trawnika. Gdy zraszacze nie pracują, głowice zraszające chowają się w korpusach zakopanych w ziemi, umożliwiając koszenie trawy.

Dom w budowie

porady eksperta

fot. Gardena

W środku instalujemy sterowane elektrycznie zawory, które w zależności od ustawienia będą załączały poszczególne sekcje systemu nawadniania. Elektrozawory połączone są bezpośrednio główną rurą ze źródłem wody i rozdzielają ją na poszczególne sekcje. Najczęściej średnice rur linii nawadniających wynoszą od 16 do 32 mm. Rury te układa się w ziemi na głębokości 30–40 centymetrów. Do tak przygotowanej magistrali wodnej podłącza się właściwe elementy dostarczające wodę do roślin. W przypadku instalacji nawadniającej dla trawnika, podstawowym elementem są zraszacze wynurzalne. Do kupienia mamy m.in. zraszacze statyczne, czyli takie, które natryskują wodę całą powierzchnią głowicy.

Są to proste urządzenia, tanie i w zasadzie bezawaryjne. Ten typ z reguły charakteryzuje się dużym apetytem na wodę. Polecane są do trawników o małej powierzchni. W przypadku większych powierzchni stosuje się zraszacze rotacyjne, które zgodnie z nazwą po wynurzeniu obracają się, kierując w określoną stronę strumień wody. Są droższe niż statyczne, jednak z uwagi na możliwość pokrycia większej powierzchni, można ograniczyć ich liczbę. Na potrzeby nawodnienia roślin rabatowych, krzewów oraz drzewek stosuje się linie kroplujące w postaci rury z emiterami. Możliwe jest użycie linii z zatopionymi w niej fabryczne kroplownikami lub samodzielny montaż emiterów na rurze w pobliżu roślin. W przypadku tej grupy roślin stosuje się również mikrozraszacze. Bardzo interesującym rozwiązaniem w przypadku drzewek jest system nawadniania dokorzeniowego, który umożliwia dostarczenie wody bezpośrednio w strefę korzeni drzewa lub krzewu. Za prawidłową, automatyczną pracę systemu odpowiada sterownik. W urządzeniu tym ustawiamy czas włączenia poszczególnych sekcji oraz

Wodę można dostarczać do poszczególnych części ogrodu w takiej ilości jaka jest faktycznie potrzebna, a dzięki umieszczeniu większej części systemu pod ziemią nie przeszkadza on w codziennym użytkowaniu ogrodu.

fot. Gardena

Elektrozawory połączone są bezpośrednio główną rurą ze źródłem wody i rozdzielają ją na poszczególne sekcje.

Rośliny na rabatach podlewane są przy pomocy linii kroplującej. Odpowiednie jej rozłożenie pod roślinami umożliwia dużą oszczędność wody, dzięki dostarczaniu jej bezpośrednio do stref korzeniowych roślin. określamy przez ile każda sekcja ma pracować. Sterownik musi zostać połączony przewodami z elektrozaworami – to właśnie za ich pomocą uruchamiania i zamyka poszczególne sekcje. Dodatkowym elementem połączonym ze sterownikiem, o którym warto pomyśleć, jest czujnik deszczu. W zależności od warunków pogodowych zablokuje on włączanie systemu lub dopuści do jego uruchomienia, co znacznie wpłynie na zużycie wody. Mając dobry projekt oraz podstawową wiedzę na temat składników systemu, warto zastanowić się czy zlecić instalację firmie, czy podjąć się wykonania tej pracy samemu. Zaletą tego pierwszego jest to, że bazujemy na wiedzy i doświadczeniu, dzięki któremu otrzymamy w pełni sprawny, poprawnie zaprogramowany system. Jednak tych, którzy lubią wykonywać prace w ogrodzie samemu zachęcam do podjęcia wyzwania. Instalacja typowego systemu nie jest szczególne skomplikowana, porównuję ją czasami do klocków lego dla dorosłych. Samodzielna instalacja oprócz tego, że daje dużo satysfakcji, pozwala zaoszczędzić czasami nawet do 50% wartości inwestycji.

Tekst: inż. Tomasz Płoński, fot. Gardena. Pasja Ogrody nr 3/2012

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

Porady Praktyczne

AGREGAT PRĄDOTWORCZY – BEZPIECZNE ŹRÓDŁO PRĄDU

nergia elektryczna zapewnia nam wygodne życie - dzięki niej mamy w domu światło, ogrzewanie i ciepłą wodę. Dzięki niej funkcjonują nasze lodówki, odbiorniki TV i radio, laptopy czy sprzęt do prac budowlanych i majsterkowania. Ryzyko awarii sieci energetycznej istnieje praktycznie przez cały rok, ale najbardziej dokuczliwe bywa zimą. W sytuacji niespodziewanego braku prądu z reguły stajemy się bezradni, ponieważ właściwie nic nie działa. Dodatkowo, tego typu awarie narażają na uszkodzenia urządzenia elektroniczne i sprzęt gospodarstwa domowego, co może generować dodatkowe koszty. Skutecznym rozwiązaniem w takich sytuacjach jest zastosowanie agregatu prądotwórczego – własnego źródła prądu, które daje poczucie bezpieczeństwa i niezależności w każdych okolicznościach.

Agregat prądotwórczy jest autonomicznym zespołem do wytwarzania energii elektrycznej z paliw płynnych. Jest wiele typów i modeli agregatów prądotwórczych. Wśród nich są m.in. z silnikami benzynowymi i diesla, 1-fazowe o napięciu 230V, 3-fazowe z napięciem 400V, spawalnicze i z autostartem. Wybór odpowiedniego urządzenia zależy od celu przeznaczenia i indywidualnych potrzeb. Rodzaje odbiorników Przed nabyciem agregatu należy określić które odbiorniki chcemy podłączyć do agregatu, ponieważ moc agregatu musi pokrywać całkowite zapotrzebowanie na moc wszystkich zasilanych odbiorników. Każdy odbiornik energii elektrycznej podczas uruchamiania pobiera większą moc, niż w czasie „normalnej” ciągłej pracy. Z tego powodu moc agregatu musi

być odpowiednio przewymiarowana. Nie może być za mała, bo odbiorniki, np. nie uruchomią się, ani za duża – bo, choć w tym przypadku odbiorniki zapewne będą pracować, to narażeni będziemy na poniesienie niepotrzebnych kosztów. Z punktu widzenia zasilania wyodrębniamy odbiorniki jednofazowe (1~ 230V) jak, np.: sprzęt RTV/AGD, elektronarzędzia czy oświetlenie oraz odbiorniki trójfazowe (3~ 400V) jak np.: hydrofory, pompy ciepła, sprzęt budowlany. Natomiast, biorąc pod uwagę budowę urządzeń, wyróżniamy trzy rodzaje odbiorników: • te o charakterze opornościowym - odbiorniki rezystancyjne, o stabilnym poborze mocy jak oświetlenie, grzejniki elektryczne, czajniki elektryczne itp.; • o charakterze indukcyjnym, czyli urządzenia z silnikami elektrycznymi, których działanie w znacznej mierze zależy od jakości parametrów źródła

ElektroTrendy nr 3/2013

Porady Praktyczne

zasilania. Brak stabilności napięcia i częstotliwości jest przyczyną nierównomiernej pracy odbiornika czego skutkiem jest niska wydajność silnika. Odbiornikami indukcyjnymi są np. elektronarzędzia, lodówka, zamrażarka czy klimatyzatory; • elektroniczne – odbiorniki, nieliniowe, które są bardzo czułe na jakość parametrów źródła zasilania i powinny być zasilane agregatami gwarantującymi stabilne parametry częstotliwości i napięcia. Są to np. telewizory, komputery, sprzęt Hi-Fi, RTV/AGD;

Stabilizacja napięcia – bezpieczeństwo sprzętu Istotny wpływ na bezpieczeństwo, wydajność i czas eksploatacji naszych odbiorników ma stabilizacja napięcia. Do najlepszych rozwiązań tego typu dostępnych na rynku należą: inwerter, cyklokonwerter, i-AVR czy D-AVR. Inwerter to najbardziej zaawansowany technologicznie system stabilizacji. Dostarcza energię elektryczną optymalną dla odbiorników o charakterze indukcyjnym i elektronicznych. Bardzo szybko reaguje na częste

PORADY EKSPERTA

zmiany obciążenia, podczas których wręcz idealnie utrzymuje znamionowe wartości napięcia i częstotliwości. Dodatkowo pracuje przy zmiennej prędkości obrotowej silnika. Dzięki temu pojawiają się dodatkowe korzyści takie jak niższy poziom hałasu, mniejsza waga agregatu oraz niższe zużycie paliwa w porównaniu z tradycyjnymi modelami agregatów. Podobną efektywność działania osiąga cyklokonwerter pracujący przy stałej prędkości obrotowej silnika. Inteligentny automatyczny regulator napięcia i-AVR stabilizuje parametry wyjściowe napięcia i częstotliwości, dzięki czemu napięcie wyjściowe w mniejszym stopniu zależy od wielkości obciążenia. W sposób ciągły kontroluje prędkość obrotową silnika. Zapewnia wysoką jakość dostarczanego prądu, przez co znacznie poprawia działanie i żywotność odbiorników o charakterze indukcyjnym. System stabilizacji parametrów wyjściowych napięcia i-AVR w połączeniu z silnikiem nowej generacji iGX390 ma jeszcze jedną zaletę: uzyskanie dodatkowej krótkotrwałej mocy powyżej mocy maksymalnej agregatu! D-AVR czyli cyfrowy automatyczny regulator napięcia jest udoskonaloną wersją tradycyjnego AVR - stale, szybciej oraz bardziej efektywnie kontroluje i koryguje wahania napięcia wyjściowego, zapewniając energię elektryczną wysokiej jakości. Zakup agregatu prądotwórczego powinien być przemyślany, optymalny dla naszych potrzeb i odbiorników – model uniwersalny lub wyposażony w automatykę. Jest kilka ważnych aspektów doboru agregatu prądotwórczego do konkretnych odbiorników, na które należy zwrócić uwagę. • Moc elektryczna – należy określić moc elektryczną, której potrzebujemy, czyli sprawdzić ile urządzeń i o jakiej mocy chcemy zasilać agregatem. Następnie trzeba zsumować moce odbiorników, które mają być włączone jednocześnie (oddzielnie moc jednofazowych i trójfazowych) i wyznaczyć moc agregatu, która musi być większa od obliczonej łącznej sumy mocy odbiorników. Obliczeń dokonujemy np. na podstawie mocy podanej na tabliczce znamionowej umieszczonej na odbiorniku. Dokładnym sposobem poznania całkowitej

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

Porady Praktyczne

mocy zapotrzebowania wszystkich odbiorników jest posłużenie się miernikiem elektrycznym, ale najlepiej i najprościej jest poradzić się Autoryzowanego Sprzedawcy. • Stabilizacja napięcia – inwerter, cyklokonwerter, i-AVR czy D-AVR - to ważny element agregatu jeśli chcemy zasilać sprzęt elektroniczny, czuły na jakość dostarczanego prądu. Od rodzaju zastosowanej stabilizacji napięcia zależy nasza pewność, iż zasilane odbiorniki nie będą narażone na uszkodzenia, a ich żywotność nie zostanie skrócona. • Tryb pracy ekonomicznej (ECO) – opcja pracy w trybie ekonomicznym zmniejsza zużycie paliwa, wydłuża czas maksymalny pracy bez przerw, zwiększa żywotność silnika i wycisza urządzenie. • Cicha praca agregatu – dla wielu osób cicha praca urządzenia jest najważniejszym kryterium. W tym przypadku warto wybrać urządzenie z dźwiękoszczelną obudową, specjalnie zaprojektowanym tłumikiem oraz systemem antywibracyjnym. Dodatkowe wyciszenie gwarantuje praca agregatu w trybie ekonomicznym (ECO). • Waga i łatwość transportu – jeżeli zamierzamy korzystać z agregatu w różnych miejscach warto zwrócić uwagę na lekkie urządzenia walizkowe lub wyposażone w zestaw transportowy, np.: waga agregatu jednofazowego „walizkowego” Honda EU20i o mocy 2 kW wynosi około 21 kg., natomiast standardowe agregaty w ramie o tej samej mocy ważą od 35 do 40 kg. • Autosynchronizacja – połączenie za pomocą specjalnego kabla dwóch agregatów tego samego typu w celu podwojenia mocy wyjściowej. W praktyce oznacza to możliwość

zasilania odbiornika, którego moc przekracza moc maksymalną jednego agregatu. Agregat uniwersalny Agregat uniwersalny spełnia różnorodne potrzeby – zapewnia bezpieczne funkcjonowanie urządzeń domowych, w tym tych czułych na jakość zasilanego prądu, i jest odpowiedni do wszelkich prac wokół domu, majsterkowania czy na budowie. Takimi uniwersalnymi urządzeniami są agregaty Honda z serii EG - EG3600CL, EG4500CL i najmocniejszy EG5500CL, umożliwiające zasilanie najpopularniejszych odbiorników jednofazowych. Wyposażone są w technologię D-AVR czyli cyfrowy automatyczny regulator napięcia, który stale kontroluje i koryguje wahania napięcia wyjściowego i zapewnia energię elektryczną bardzo dobrej jakości. Dzięki temu można nimi zasilać elektronarzędzia, oświetlenie, telewizory LCD/LED/PLAZMA, laptopy, wzmacniacze, kamery, sterowniki pieców C.O. Generatory EG wyposażone są też m.in. w powiększony 24-litrowy zbiornik paliwa, v-amortyzatory, czyli gumowe elementy zmniejszające ryzyko zerwania zespołu silnik-prądnica od ramy podczas pracy w ciężkich warunkach oraz lepiej tłumiące drgania niż amortyzatory standardowe. Mają też unikalne funkcje chroniące zasilane odbiorniki przed ewentualnym uszkodzeniem - zatrzymują silnik agregatu w przypadku zbyt dużych obrotów lub gdy dojdzie do wykrycia nieprawidłowego napięcia. Obsługa tych agregatów jest bardzo łatwa, ponieważ wszystkie elementy sterujące znajdują się „pod ręką”, czyli na panelu przednim i w centralnej części urządzenia. Niskie zużycie paliwa, zmniejszona emisję spalin i obniżony poziom hałasu zapewnia silnik Honda GX, nad którego prawidłową pracą czuwa system alarmu olejowego, który odcina zapłon, gdy poziom oleju jest zbyt niski. Agregaty z automatyką Najwygodniejszym rozwiązaniem zabezpieczającym nasz dom przed nagłymi przerwami w dostawie prądu o każdej porze dnia i nocy są modele z automatyką podłączoną do sieci elektrycznej budynku. Automatyka monitoruje zaniki napięcia w sieci i w razie potrzeby samoczynnie włą-

ElektroTrendy nr 3/2013

cza agregat, bez dodatkowych czynności z naszej strony. W sytuacji awarii sieci energetycznej agregat automatycznie zasila odbiorniki, na których nam najbardziej zależy np. sterownik pieca C.O., bramę garażową, oświetlenie, system alarmowy. Automatyka wyposażona jest w szereg przydatnych funkcji: wyświetlacz pokazuje m.in. napięcie sieci, częstotliwość agregatu, napięcie akumulatora, liczbę przepracowanych motogodzin, informacje o braku ładowania akumulatora, wezwaniu serwisu, braku napięcia agregatu, załączeniu stycznika agregatowego, czy załączaniu stycznika sieciowego. Do zasilania odbiorników wrażliwych na jakość parametrów źródła prądu, czyli wszechobecnego sprzętu elektronicznego przeznaczone są nowoczesne i bezpieczne dla wszelkich urządzeń domowego użytku agregaty z automatyką Honda EM 4500CXS AUTO, EM5500CXS AUTO o mocy od 4,5 kVA do 5,5 kVA. Agregaty te wyposażone są w silnik nowej generacji iGX390, który gwarantuje cichą pracę i mniejsze zużycie paliwa oraz pełną synchronizację pracy z układem stabilizacji napięcia. Wysoka jakość prądu jest zagwarantowana przez inteligentny automatyczny regulator napięcia (i-AVR), stabilizujący parametry wyjściowe napięcia i częstotliwości. Nowoczesna prądnica umożliwia uzyskanie do 7 kW dodatkowej mocy, powyżej mocy maksymalnej agregatu w czasie do 10 sekund! Rozwiązanie to zapewnia bezawaryjne działanie agregatu nawet przy chwilowych przeciążeniach spowodowanych dużym początkowym poborem prądu przez zasilane odbiorniki. Cechą wspólną wszystkich modeli agregatów z serii EM jest duży zbiornik paliwa i wydłużony czas pracy. W przypadku agregatu Honda EM4500CXS-AUTO wynosi 9 h 12 min, EM5500CXS-AUTO – do 7h 42 min. Więcej informacji na www.mojahonda.pl

Porady Praktyczne

PORADY EKSPERTA

Twarda podstawa oświetlenia to produkty bazowe jakimi są oprawy hermetyczne Andrzej Wiewióra

Mówiąc

o niezawodności

musimy

mieć na względzie bezpieczeństwo jakie mają zapewnić nam oprawy oświetlenia

awaryjnego w sytuacjach kryzysowych.

irma ACTION S.A. posiada serię

Wielokrotnie każdy miał okazję zobaczyć

opraw HERMESA o podwyższo-

oprawy na dworcach lub innych miejscach

nym stopniu szczelności

użyteczności publicznej, których pożółkłe

IP65,

dzięki czemu oprawy odporne są

klosze mówią o swojej jakości i cenie (brak

na znaczne zapylenie oraz wilgoć. Oprawa

dodatku UV lub niskiej klasy Poliwęglan

HERMESA dostępna jest ze świetlówkami

z recyclingu). Każdy instalator dobiera-

trójpasmowymi T8, w dwóch wersjach ze

jący oprawy do danej inwestycji lub cha-

statecznikiem magnetycznym KVG klasy

rakterystyki środowiskowej pomieszczeń

EEI=B2 a także statecznikiem elektronicz-

powinien zwracać uwagę na tworzywo

nym klasy EEI=A2. Każda z opraw charak-

z jakiego wykonana jest oprawa (na ryn-

teryzuje się podstawą z tworzywa ABS z wy-

ku Polskim możemy znaleźć oprawy z PC,

laną uszczelką oraz kloszem z poliwęglanu

PMMA, PVC, PS) każde z tych tworzyw ina-

(wytrzymałość na wysokie temperatury do

czej zachowuje się w danych warunkach

120°C, samogasnący po 30 sekundach,

termicznych oraz mechanicznych. Idąc

odporność mechaniczna na uszkodzenia

dalej dowiemy się, że powyższe tworzywa

zewnętrzne IK10) i zestawem akcesoriów

zawierają bądź nie dodatek UV i dodatek

montażowych wraz z dławnicami, a także

niepalny (oprawa z dodatkiem niepalnym

systemem zapięć które dzięki odpowiednie-

po przyłożeniu ognia i zapłonie powinna

mu rozmieszczeniu zatrzasków zapewniają

zgasnąć po 30 sekundach).

odpowiedni docisk i szczelność IP65.

Następnym

kryterium

jest

szczel-

Płyta montażowa oprawy jest malo-

ność i temperatura w jakich pracuje dana

wana proszkowo, wyposażona w miejsca

oprawa, należy pamiętać, że oprawy te

montażowe dla oprawek G13 oraz statecz-

są szczelne i nie przepływa przez nie po-

nika, a zarazem spełnia funkcję odbłyśnika.

wietrze, tak jak w innych oprawach także

Kształt oprawy sprawia, że podczas testów

oddawanie ciepła jest znacznie słabsze.

związanych ze szczelnością (napływ stru-

Dlaczego ciepło jest tutaj ważnym czynni-

mienia wody pod różnym kątem) powoduje

kiem, a to dlatego, że każda z opraw jest

iż woda nie jest w stanie przeniknąć do wnę-

zasilana przez statecznik magnetyczny

trza oprawy a dodatkowo jest łatwy w utrzy-

lub elektroniczny, który charakteryzuje się

maniu czystości. Seria tych opraw to ideal-

maksymalną temperaturą pracy oznaczo-

ne rozwiązanie do budynków o charaktery-

nej symbolem Tc lub D, gdzie producent

styce przemysłowej, garaży podziemnych,

wskazuje jakie maksymalne temperatury

warsztatów, miejsc gdzie występuje ryzyko

wytrzymuje statecznik. I tutaj należy roz-

uszkodzenia mechanicznego na które opra-

począć od statecznika elektronicznego,

wy są odporne. Instalacja oprawy odbywa

gdzie jedynym najbardziej newralgicznym

się na podłożu normalnie palnym. Dodatko-

elementem

wo firma ACTION S.A. planuje wprowadzić

tyczne, które jako pierwsze kończą swoją

do oferty wersję HERMESA SA z modułem

żywotność poprzez wysychanie. W przy-

awaryjnym wykonaną całkowicie z wysokiej

padku stateczników magnetycznych spra-

klasy poliwęglanu z dodatkami UV, dzięki

wa wygląda prościej, każdy z drutów na-

czemu kolorystyka klosza oprawy przez lata

wojowych pokryty jest emalią izolującą

pozostaje niezmieniona. HERMESA SA jest

i grubość tej emalii sprawia, że w wysokiej

produktem, który spełnia rygorystyczne wy-

temperaturze dany statecznik wytrzymu-

mogi norm oświetlenia awaryjnego związa-

je przeciążenia (bądź w tzw. warunkach

ne z odpornością na wysokie temperatury

nienormalnych, kiedy następuje skokowe

i niezawodnością.

napięcie w sieci).

są

kondensatory

elektroli-

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

Porady Praktyczne

Centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła

LUNA 200 firmy DOSPEL

perfekcyjna wentylacja nie z tej ziemi Częste otwieranie okien i wietrzenie pomieszczeń nie pozwala uzyskać optymalnych parametrów świeżego i oczyszczonego powietrza. Mikroorganizmy, kurz oraz pyłki kwiatów będą przedostawać się do wnętrz i tym samym wywoływać dyskomfort osób w nich przebywających. Skuteczniejszym sposobem dostarczania oczyszczonego powietrza jest wentylacja mechaniczna. Firma DOSPEL, lider wentylacji, przedstawia nowoczesną centralę nawiewnowywiewną LUNA 200, która gwarantuje doprowadzenie świeżego powietrza z zewnątrz, z jednoczesnym odzyskiem ciepła.

LUNA 200 firmy DOSPEL - świeże powietrze w domu, biurze i szkole Centrala wentylacyjna LUNA 200 firmy DOSPEL została skonstruowana z myślą o zapewnieniu wymiany powietrza w budynkach mieszkalnych oraz użyteczności publicznej. Podstawowym zadaniem centrali jest doprowadzenie świeżego powietrza z zewnątrz oraz odprowadzenie powietrza zużytego z pomieszczeń z jednoczesnym odzyskiem ciepła. Parametr

ten pozwala na znaczne obniżenie rachunków za ogrzewanie. Dzieje się tak, gdyż centrala LUNA 200 wyposażona jest w rekuperator, który zimne powietrze czerpane z zewnątrz ogrzewa w wymienniku ciepła. Dzięki temu ilość energii potrzebna do utrzymania odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach jest znacznie niższa. Co więcej, centrala standardowo wyposażona jest w bypass, który pozwala uruchomić cały mechanizm bez konieczności otwierania obudowy. Jest

Dane techniczne centrali wentylacyjnej LUNA 200 firmy DOSPEL Nazwa parametru

LUNA 200

Wymiary (DxWxSZ)

1108 mm x 560 mm x 560 mm

Średnica przyłączy wentylacyjnych

150 mm

Wydatek powietrza (100 Pa)

200 m³/h

Spręż dyspozycyjny

0-350 Pa

Pobór mocy

max. 120W

Sprawność odzysku Ciepła

max. 95%

Napięcie zasilania

230 VAC/50 Hz

Napięcie zasilania silnika

2x58 W 230 VAC

Prędkość obrotowa silnika

2400 obr/min.

Typ łożyska silnika

toczne

Ciśnienie akustyczne

51 dB(A)/1m

Klasa Izolacji

Stopień ochrony

IP 44

Waga

20 kg

ElektroTrendy nr 3/2013

on uruchamiany przy pomocy dźwigni znajdującej się na obudowie. W momencie, gdy bypass jest otwarty nie następuje wymiana ciepła w wymienniku. Aby go otworzyć należy obrócić dźwignię o ok. 90 stopni w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Bypass zastosowany w centrali LUNA 200 firmy DOPSEL służy do swobodnego chłodzenia pomieszczeń wentylowanych przy pomocy chłodnego powietrza np. z GWC. Centrala wentylacyjna LUNA 200 firmy DOSPEL dostarczana jest wraz

Porady Praktyczne

z syfonem oraz rurką, która służy do przyłączenia syfonu do centrali. Do prawidłowego działania urządzenia konieczne jest połączenie rurki odprowadzającej skropliny przez odpowiednie jej prowadzenie oraz zasyfonowanie. Warto zaznaczyć, że centrala LUNA 200 posiada pilot zdalnego sterowania z wyświetlaczem LCD. Dzięki temu użytkownicy mogą zdalnie uruchamiać mechanizm i programować go zgodnie ze swoimi potrzebami. Producent zaleca, aby centralę montować w pomieszczeniach suchych i zadaszonych takich jak poddasze, piwnica czy pomieszczenie gospodarcze. Urządzenie powinno być zamontowane tak, by umożliwić zasyfonowanie i swobodny odpływ konden-

satu z wanny. Usytuowanie powinno uwzględniać możliwość swobodnego dostępu do centrali w celu naprawy lub wykonania standardowych czynności serwisowych. Inwestorzy coraz częściej poszukują skutecznych systemów wentylacyjnych gwarantujących efektywną wymianę powietrza. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klienta firma DOSPEL proponuje centralę wentylacyjną LUNA 200, która znajdzie zastosowanie w budownictwie jednorodzinnym, budynkach biurowych, małej przedsiębiorczości oraz w obiektach użyteczności publicznej. Niekwestionowaną zaletą tego urządzenia jest odzyskiwanie znacznej ilości ciepła z powietrza usuwanego z pomiesz-

PORADY EKSPERTA

czeń. Z kolei zastosowane filtry w centrali wentylacyjnej, zatrzymują dostające się do domu z zewnątrz zanieczyszczenia, stwarzając w ten sposób komfortowe warunki dla domowników, w szczególności dla alergików.

Przykładowa wy

cena:

Centrala wentyla z odzyskiem ciecyjna LUNA 200 firmy pła DOSPEL

cena netto 1.500

zł

Firma DOSPEL z powodzeniem funkcjonuje na rynku od 1974 roku. Pierwszy zakład usługowy specjalizujący się w naprawach silników został otwarty w Konopiska k/ Częstochowy. Rosnące zaufanie do produktów i usług firmy stało się podstawą do poszerzenia działalności o produkcję wanien galwanizacyjnych, prostowników, zgrzewarek oraz żyrandoli mosiężnych. Krokiem milowym w rozwoju firmy było wejście na rynek produktów AGD. W 1980 r. przedsiębiorstwo, jako jedno z pierwszych w Polsce, rozpoczęło produkcję lokówek elektrycznych. Dynamiczne wkroczenie w ten segment rynku pozwoliło na dalsze inwestycje i sukcesywne poszerzenia wachlarza produktów. Sześć lat później w 1985 r. DOSPEL rozpoczął produkcje wentylatorów, która w latach 90-tych stała się główną osią przemysłu firmy. Z chwilą zakupienia i otwarcia nowego zakładu produkcyjnego w Częstochowie powstały 2 linie produkcyjne, DOSPEL Comfort i DOSPEL Professional, które do dziś zapewniają szeroki asortyment wentylatorów domowych, przemysłowych, zakończeń wentylacyjnych, systemów wentylacji z odzyskiem ciepła oraz central wentylacyjno-klimatyzacyjnych odznaczonych międzynarodowym certyfikatem poświadczającym jakość i bezpieczeństwo.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

Porady Praktyczne

Marmurowe Grzejniki wykorzystują właściwości naturalnego kamienia

do akumulacji ciepła

armurowe grzejniki radiacyjne CG-MR przewidziane są do stosowania zarówno w budynkach użyteczności publicznej (recepcje, hole, biura) jak również w typowych pomieszczeniach mieszkalnych, w tym wilgotnych typu łazienki. Grzejnik przewidziany jest do montażu na ścianie za pomocą dołączonych uchwytów. Zainstalowane na

ElektroTrendy nr 3/2013

tylnej ścianie grzejnika bolce umożliwiają mocowanie uchwytów zarówno na dłuższym jak i krótszym boku. Powierzchnia grzejna wykonana jest z masywnej, polerowanej płyty marmurowej o grubości 3 cm. W płycie zabudowany jest element grzejny oraz bezpiecznik termiczny ograniczający temperaturę elementu grzejnego. Do sterowania temperaturą w miejscu zainstalowania grzejnika

Porady Praktyczne

należy stosować zewnętrzny termostat z pomiarem temperatury otoczenia. Na tylnej ścianie grzejnika wyprowadzony jest 2-żyłowy przewód zasilający umożliwiający podłączenie grzejnika do puszki zasilającej. Dostępne jest 5 wersji kolorystycznych płyty marmurowej (Madurabeżowy, Kashmir-kremowy, Volakas-biały, Rosa-różowy, Verde-zielony). Ponieważ materiał płyty jest naturalny mogą pojawiać się na nim różnice w kolorystyce i strukturze powierzchni.

PORADY EKSPERTA

TABELA DOBORU Marmurowy grzejnik radiacyjny Moc [W] 300 CG-MR o kolor, wg palety 500 CG-MR o kolor, wg palety 800 CG-MR o kolor, wg palety 1000 CG-MR o kolor, wg palety 1200 CG-MR o kolor, wg palety 1500 CG-MR o kolor, wg palety Posiadają szereg zalet: • Stopień ochrony IP44 • II klasa ochronności • 5 wersji kolorystycznych • Montaż na ścianie za pomocą dołączonych uchwytów • Uchwyty na dłuższym lub krótszym boku • Zabudowany bezpiecznik termiczny

Więcej informacji na www.luxbud.com.pl

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

PORADY EKSPERTA

Porady Praktyczne

Bezprzewodowe sterowanie instalacją budynkową system EXTA FREE firmy ZAMEL Łukasz Roj

System EXTA FREE to propozycja bezprzewodowego sterowania pozwalająca na realizację nowoczesnych instalacji elektrycznych za przystępną cenę. Dzięki bezprzewodowej strukturze, system można zainstalować niemalże w każdym budynku bez konieczności modyfikacji istniejącego okablowania. Duży zasięg działania oraz niezawodność, to cechy bezprzewodowej instalacji pracującej na częstotliwości 868MHz.

Urządzenia dzielą się na dwie grupy: 1. Radiowe nadajniki – odpowiedzialne za wysyłanie sygnałów sterujących, 2. Radiowe odbiorniki – odpowiedzialne za przełączenia obwodów. System EXTA FREE posiada pełną gamę nadajników i odbiorników radiowych cechujących się unikalnymi właściwościami. Urządzenia instalowane są do puszki 60, na szynę TH-35 lub natynkowo. Wśród nadajników można wyróżnić: • nadajniki klawiszowe montowane natynkowo, nie wymagające okablowania, • nadajniki dopuszkowe mogące współpracować z osprzętem dowolnego producenta, • bezprzewodowy czujnik ruchu RCR-01, • piloty radiowe – wygodna i ergonomiczna forma kontroli nad instalacją. Odbiorniki systemu EXTA FREE to między innymi: • odbiorniki dopuszkowe 1- i 2- kanałowe pracujące w trybie bistabilnym, monostabilnym i czasowym, • odbiorniki na szynę TH-35, • sterowniki rolet pracujące w trybie lokalnym, centralnym i grupowym, • sterowanie SMS (GRG-01 i GRM-10) oraz poprzez sieć LAN (GRL-01).

ElektroTrendy nr 3/2013

Sterowanie roletami Dzięki sterownikom rolet systemu EXTA FREE możliwe jest sterowanie każdą z rolet indywidualnie za pomocą łączników dowolnego producenta (przewodowo). Możliwe jest także sterowanie indywidualne, bezprzewodowe z każdego z nadajników systemu EXTA FREE. Jeżeli pojedynczy nadajnik zostanie wpisany do grupy urządzeń, będzie on powodował

pracę grupową zaprogramowanych odbiorników SRP-02. Dodatkowo każdy ze sterowników rolet posiada tryb pracy centralnej oraz dwa tryby ustawień komfortowych. Sprzęgając w rozdzielnicy nadajnik modułowy RNM-10 z programatorem czasowym 2-kanałowym ZCM-12, możliwe jest automatyczne sterowanie wszystkimi roletami w budynku, zgodnie z zadaną godziną w cyklu tygodniowym.

Porady Praktyczne

Sceny świetlne Właściwie dobrane oświetlenie wpływa korzystnie zarówno na estetykę wnętrza, jak i komfort osób, które w nim przybywają. Bez wątpienia możliwość zaprogramowania scen świetlnych, zgodnie z indywidualnymi wymaganiami użytkownika, to najpopularniejsza funkcjonalność systemu. Oświetlenie może być sterowane indywidualnie lub grupowo. Ściemniacze EXTA FREE pozwalają na płynne dostosowanie oświetlenia do wymaganego poziomu. Zaprogramowane sceny świetlne można wywołać za pomocą pilota radiowego, pilota TV, a także nadajnika klawiszowego. Wykorzystując bezprzewodowy czujnik ruchu serii EXTA FREE, można automatycznie zapalić światło w dowolnym miejscu. Wchodząc po schodach, przechodząc

do garażu czy łazienki oświetlenie uruchomi się automatycznie. Sterowanie GSM Sterownik GSM GRM-10 to nowość w ofercie ZAMEL. Sterownik GRM-10 pozwala na zdalne uruchamianie ogrzewania, oświetlenia, a także sterowanie pracą napędów rolet oraz innych obwodów automatyki budynkowej za pomocą wiadomości SMS lub sygnałów dzwonienia CLIP. Do wejść sterownika można także podłączyć aparaturę monitorującą stan instalacji lub budynku. Szczególnym zastosowaniem GRM-10 jest sterowanie napędami bram wjazdowych. Sterownik GSM pozwala na niezależne sterowanie dwoma wyjściami 16 A poprzez SMS lub sygnałami dzwonienia CLIP. Możliwe jest sterowanie bistabilne

PORADY EKSPERTA

oraz czasowe. Dodatkowe wejścia pozwalają na podłączenie łączników zwiernych lub integrację z systemami bezpieczeństwa i pomiarowymi. Urządzenie zostało wyposażone w port USB. Proste i przejrzyste oprogramowanie na PC ułatwia użytkownikom konfigurację urządzenia. Software pozwala na nadanie hasła zabezpieczającego dostęp do sterowania GRM-10, tworzenie oraz łatwe edytowanie bazy użytkowników oraz konfigurację komunikacji z RXM-01 (MODBUS). Użytkownicy otrzymują uprawnienia zezwalające na sterowanie GRM-10 oraz otrzymywanie informacji SMS.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

reportaże

Dolina przedsiębiorczości

IMPULS – najszybszy polski pociąg elektryczny z Nowosądeckiego NEWAG-u

EWAG firma z Nowego Sącza wyprodukowała najszybszy elektryczny pociąg pasażerski w Polsce. „IMPULS”, bo tak nazywa się nowosądecki elektryk. Podczas testów na Centralnej Magistrali Kolejowej, pomiędzy Psarami a Górą Włodowską, osiągnął prędkość 211,6 km/godz. i tym samym jako pierwszy skonstruowany w Polsce pociąg przekroczył prędkość 200 km/

ElektroTrendy nr 3/2013

godz. Celem tego testu było zbadanie zachowania systemów i podzespołów pojazdu, głównie układu jezdnego, a także stabilności, sposobu prowadzenia i jazdy na łukach o dużych promieniach. Rekordzista, to czteroczłonowy elektryczny zespół trakcyjny z rodziny „Impuls” zaprojektowany z firmą EC Engineering z Krakowa i wyprodukowany na zamówienie Kolei Dol-

nośląskich. W normalnej eksploatacji pociąg będzie osiągał zaplanowaną maksymalną prędkość 160 km/godz. Rekord prędkości na polskich torach należy do włoskiego pociągu Pendolino (po włosku: wahadełko), który testowany przez PKP S.A., osiągnął na Centralnej Magistrali Kolejowej prędkość 250,1 km/godz. Kolejne testy przejdzie w 2013 roku,

reportaże

by w grudniu 2014 r. jako Express InterCity Premium znaleźć się wreszcie na polskich torach.

Zdjęcia: Archiwum ElektroTrendy

Zdjęcia: Newag

Dolina przedsiębiorczości

Sześcioczłonową wersję pojazdu zamówiła w ubiegłym roku warszawska Szybka Kolej Miejska. SKM Warszawa ma na swym stanie sześć składów, a w najbliższych miesiącach wzbogaci się o kolejne trzy.

Zdjęcia: Newag

Newag jest jedną z największych polskich grup kapitałowych, która zajmuje się produkcją, modernizacją oraz naprawami taboru kolejowego. Spółka działa w segmentach: produkcji, modernizacji i napraw pojazdów pasażerskich, modernizacji i napraw lokomotyw spalinowych oraz modernizacji i napraw wagonów osobowych. Produkcją, modernizacją i naprawami lokomotyw elektrycznych zajmuje się spółka zależna Newag Gliwice.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

reportaże

Dolina przedsiębiorczości

W roku 1869 Rada Miasta Nowego Sącza postanawia wysłać do Wiednia delegację (z udziałem przedstawicieli władz Tarnowa) w celu pozyskania wpływowych polityków – Franciszka Smólka i Juliana Dunajewskiego dla lokalizacji kolei przez Nowy Sącz. W 1873 roku w Wiedniu Parlament Austro-Węgier decyduje o budowie kolei Tarnowsko – Lwowskiej o długości 145,7 km o szlaku przebiegającym przez Nowy Sącz. W 1876 roku dla nowo wybudowanej kolei powstaje w Nowym Sączu zaplecze techniczno - remontowe o nazwie Cesarsko - Królewskie Warsztaty Kolei – dzisiejszy NEWAG. 1880 - 1912 stopniowa rozbudowa Warsztatów. Podczas pierwszej wojny światowej Warsztaty nie uległy zniszczeniu. W jej trakcie uzyskały nową specjalność związaną z naprawą i produkcją pociągów pancernych dla potrzeb armii Austro-Węgierskiej. 1918 Pierwszy wyremontowany w niepodległej Polsce parowóz, to maszyna serii 308. 1922 Zmiana nazwy sądeckich „Warsztatów” na „Warsztaty Główne I klasy Nowy Sącz”, które zatrudniały ok. 1800 osób. Przedsiębiorstwo podzielono na wydziały: parowozowy, wagonowy i mechaniczny. 1939 Uprzedzając wydarzenia września 1939 roku przeprowadzono ewakuację części personelu i urządzeń warsztatowych do Stanisławowa. 1945 Odgruzowywanie i odbudowa warsztatów oraz uruchomienie produkcji. Powołano warsztaty Już 19 kwietnia 1945 roku oddano do eksploatacji pierwszy parowóz serii Ty2. 1950 Zmiana nazwy na Przedsiębiorstwo Polskie Koleje Państwowe, Warsztaty Mechaniczne Nr 3 w Nowym Sączu. 1951 Zmiana nazwy na „Zakłady Naprawcze Parowozowo - Wagonowe Nr 3 w Nowym Sączu”. 1952 Warsztaty zostają przekształcone w samodzielne przedsiębiorstwo po wyłączeniu ze struktur PKP i uzyskują nową nazwę „Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Nowy Sącz” w Nowym Sączu. 98

ElektroTrendy nr 3/2013

HISTORIA 1963 Uchwałą Rady Ministrów „Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Nowy Sącz” zostają wytypowane do napraw taboru spalinowego. 1967 W „ZNTK Nowy Sącz” rozpoczęto naprawy lokomotyw spalinowych serii SM30. 1972 W czerwcu uroczyście pożegnano ostatni naprawiony parowóz TKt48-166. W tym samym roku naprawiono pierwszą lokomotywę spalinową serii SM42. 1976 Rok jubileuszowy (100-lecie firmy). 1977 Rozpoczęto przygotowania do uruchomienia napraw lokomotyw SP42, SM48 i SM31. 1982 Ponowne wcielenie zakładów do struktur PKP. 1991 Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Nowym Sączu stają się ponownie samodzielnym przedsiębiorstwem państwowym podległym Ministerstwu Transportu. 1994 Aktem Notarialnym z dnia 6 września 1994 roku Minister Przekształceń Własnościowych przekształca zakłady w jednoosobową Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa. 1995 Akcje Spółki zostają wniesione do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, a pakiet większościowy do X NFI Foksal. 2001 Napięta sytuacja w Zakładach wynikająca z trudnej sytuacji finansowej i ograniczonej liczby zamówień. 2001 w czerwcu decyzją Rady Nadzorczej następuje zmiana Zarządu Spółki i rozpoczyna się proces restrukturyzacji. Tego samego roku oddano do eksploatacji pierwszą naprawioną w ZNTK „Nowy Sącz” S.A. lokomotywę elektryczną serii EU07 nr 379. 2003 Nabycie akcji Spółki przez prywatnego inwestora krajowego. Wdrożenie systemu zapewniania jakości ISO 9001:2001.

Dolina przedsiębiorczości

2004 Oddanie do eksploatacji EN57 nr 1806 – pierwszego naprawionego i zmodernizowanego w sądeckich Zakładach elektrycznego zespołu trakcyjnego. 2005 Następuje zmiana nazwy Spółki z dotychczasowej „Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Nowy Sącz” S.A. na NEWAG Spółka Akcyjna.

reportaże

2009 Otrzymanie świadectwa typu dla nowego pojazdu 19WE wyprodukowanego w NEWAG S.A. 2010 Przekazanie pierwszej zmodernizowanej lokomotywy 16D (SM48) do eksploatacji w LHS Sp z o.o. – Przekazanie zmodernizowanej lokomotywy 6Dg do eksploatacji w PKP Cargo.

2005 Przekazanie do eksploatacji pierwszego naprawionego w Nowym Sączu elektrycznego zespołu trakcyjnego serii EN71.

– Dostawa 4 pojazdów 19 WE do SKM Warszawa Sp z o.o.

Uroczyste przekazanie do eksploatacji nowo wyprodukowanego w naszej firmie elektrycznego zespołu trakcyjnego serii 14WE nr 01 Szybkiej Kolei Miejskiej Sp z o.o. w Warszawie.

– Produkcja i dostawa pierwszych spalinowych zespołów trakcyjnych SA137, SA138 na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.

2006 W maju podczas pierwszej pielgrzymki do Polski papież Benedykt XVI pobłogosławił wyprodukowany przez NEWAG „Pociąg Papieski” będący podziękowaniem kolejarzy za pontyfikat Jana Pawła II.

– Otrzymanie tytułu Firmy 20-lecia od Polskiego Klubu Biznesu.

2006 Rok jubileuszowy – 130 lecie działalności. 2007 Przekazanie pierwszej zmodernizowanej lokomotywy 311D w oparciu o technologię GE do eksploatacji w LHS Sp z o.o.

2013 IMPULS osiągnął prędkość 211,6 km/godzinę 2013 Dostawa 5 zespołów trakcyjnych IMPULS 31 dla Kolei Dolnośląskich. Wartość kontraktu: 99 999 000 zł.

Źródło: Newag, Koleje Dolnośląskie

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

reportaże

Z pogranicza branży

Targi EXPOPOWER 2013

dniach 14-16 maja 2013 r. w Poznaniu odbyły się kolejne targi EXPOPOWER i GREEPOWER na których, m.in. pokazano szereg najnowszych rozwiązań z zakresu energii konwencjonalnej i odnawialnej. Tegoroczne targi Expopower i Greenpower obfitowały w wydarzenia dedykowane specjalistom - odbyło się 20 konferencji, warsztatów i szkoleń. Podczas konferencji eksperci omawiali m.in. inteligentne rozwiązania do zastosowania w mieszkaniach, domach, biurowcach i hotelach, zwracali uwagę, że automatyzacja kilku systemów w budynku maksymalizuje ilość zaoszczędzonej energii oraz porównywali nową technologię LED do konwencjonalnych źródeł oświetlenia. Na ekspozycjach EXPOPOWER 2013 można było zobaczyć nowinki,

100

ElektroTrendy nr 3/2013

m.in. z zakresu: osprzętu elektroinstalacyjnego, automatyki budynków, cyfrowych systemów zabezpieczeń, rozdziału energii, systemów prowadzenia przewodów, systemów informatycznych i elektronicznych dla przemysłu, ochrony odgromowej, czy systemów nadzoru nad infrastrukturą techniczną obiektów IT. Wystawcy prezentowali nowe domowe i przemysłowe systemy wodooszczędne, baterie hybrydowe, czy najnowsze lampy LED. Nowości można było zobaczyć na stoiskach takich firm, jak: ABB, Hager Polo, Jean Mueller Polska, Relpol, Mikronika,. Energobud, Enea Operator, Drut Plast, TIM SA, Phoenix Contact oraz innych. Ze swoją ofertą nowych produktów oraz rozwiązań technologicznych z zakresu energetyki i elektrotechniki, budownictwa energetycznego i tech-

nologii energooszczędnych, energii cieplnej, elektrycznych urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym, urządzenia do pomiarów i automatyki oraz detekcji gazów i wycieków, oświetlenia LED, telekomunikacji energetycznej, smart grids czy energii odnawialnej, wystawiło się blisko 250 wystawców i firm reprezentowanych z Austrii, Chin, Czech, Litwy, Niemiec, Polski i Turcji z którą zapoznało się 9.147 zwiedzających z Polski, Arabii Saudyjskiej, Austrii, Belgii, Białorusi, Czech, Chin, Danii, Hiszpanii, Holandii, Kazachstanu, Korei Południowej, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Niemiec, Włoch oraz Pakistanu. Kolejna edycja targów: 13-15 maja 2014 roku. Więcej na www.expopower.pl

Z pogranicza branży

reportaże

Jubileusz 20.lecia POLO

a poznańskich targach EXPOPOWER 2013 odbyły się uroczyste obchody poświecone Jubileuszowi marki POLO, bo właśnie w tym roku POLO obchodzi swoje 20 urodziny. Marka POLO jest młoda, jak na historię branży elektrotechnicznej, ale dojrzała jak na upływ czasu po zmianie systemu politycznego i razem z nim, systemu gospodarczego w Polsce. Wymyśliło ją dwoje zapaleńców, Jacek i Katarzyna Lubeccy. Sukces (lub porażka) zawsze zależy od doboru zespołu współpracowników. A dzięki temu, że pomysłodawcy zawsze stawiali na ludzi, a atmosfera w firmie od początku była rodzinna i w gruncie rzeczy taka też została do dnia dzisiejszego, to dzisiaj możemy zanucimy szlagwort z lekką trawestacją – „20 lat minęło, jak jeden dzień…”. Tradycyjnie, jak na tego Jubilata przystało, święto przygotowano precyzyjnie, dzieląc je na trzy odsłony: pierwszą targową - z nową ciekawą ofertą handlową i z nowym pomysłem na stoisko targowe, drugą konferencyjną - z nutą nostalgii oraz trzecią relaksacyjną z Australian Pink Floyd Show w tle i Piotrem Bałtroczykiem na deser. Firma zaprosiła do Poznania swoich najlepszych Klientów, swoją niezawodną ekipę oraz dyrektora generalnego Hager Group, p. Daniela Hagera, prywatnie syna i bratanka założycieli firmy Hager z siedzibą w Alzacji/Kraj Saary (cytat: „Wierzymy w moc równania = kreatywność x komunikacja”). Na jubileuszowej konferencji Zarząd Hager Polo, jak zwykle w niekonwencjonalny sposób, przedstawił zaproszonym gościom historię firmy i marki POLO, chwalił się dokonaniami, ale i nie ukrywał „ostrych zakrętów” które musiał pokonać w tej przygodzie. Uwypuklił pionierskie lata 90. oraz zmiany na plus, jakie nastąpiły po wejściu firmy w struktury Hager Group. Niektórym uczestnikom spotkania, pod wpływem wspomnień, zakręciła się łezka w oku, aż szkoda, że firma z takimi dokonaniami nie ostała się w 100% polska. Jednak nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło, ponieważ Hager Group bardzo mocno inwestuje w polski rynek i poważnie

traktuje polskie fabryki, które produkują wytypowany asortyment dla wielu firm Grupy Hager na całym świecie. Fabryki w Polsce są jednymi z trzech, najważniejszych ośrodków produkcyjnych w całej Grupie Hager. Jak tak dalej pójdzie, to będzie można zaryzykować stwierdzenie, że marka Hager tak bardzo się spolonizowała, że należałoby ją traktować jak naszą, czyli najlepiej, jak tylko można.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

101

Z ARCHIWUM ET

Historia firmy

POLO – made in Europe 20 lat pielęgnowania dobrych kontaktów W 1993 roku, na polskim runku, na fali zmian politycznych i gospodarczych, niewiadomo skąd (dzisiaj wiemy że z miasta Tychy) pojawiła się prężna firma „POLO – Systemy Elektroinstalacyjne Sp. z o. o.”, a wraz z nią marka POLO. Pomysłodawcami i założycielami firmy byli Panowie Jacek Lubecki, Jan Gall i Mathias Poschmann. To właśnie wtedy opierając się o zakupioną w Niemczech, a udoskonaloną w Polsce technologię, rozpoczęto w fabryce w Tychach produkcję osprzętu elektroinstalacyjnego typu gniazda i łączniki, a pierwszymi seriami były: LUMINA, osprzęt podtynkowy i HERMETICA, osprzęt natynkowy. Równolegle do Spółki POLO – Systemy Elektroinstalacyjne, która zajęła się dystrybucją osprzętu elektroinstalacyjnego - utworzona została druga Spółka, tym razem produkcyjna - P.V.P.

krótce marka POLO (w Niemczech VEDDER) stała się rozpoznawalna nie tylko na rynku polskim, ale i również w innych krajach Europy Centralnej i Wschodniej. Hasło przewodnie firmy „Pielęgnuj dobre kontakty” z promującymi je dwoma sympatycznymi „polozaurami” zdobyło swą popularność nie tylko wśród bezpośrednich klientów firmy, ale i całej branży elektrycznej. Seria LUMINA jako jedna z pierwszych sprzedawanych w Polsce serii umożliwiająca montaż swoich wyrobów do ramek wielokrotnych stała się najlepiej rozpoznawalnym i wybieranym osprzętem inwestycyjnym na rynkach Europy wschodniej. Dynamiczny rozwój i umacnianie swojej pozycji na rynku spowodowały zainteresowanie inwestorów zagranicznych firmą POLO, a kolejne serie osprzętowe REGINA, REGINA+, OPTIMA i MINIMA potwierdzały tylko jej właściwy kierunek rozwoju.

102

ElektroTrendy nr 3/2013

Historia firmy

Z ARCHIWUM ET

Asortyment POLO • LUMINA - Seria gniazd i łączników podtynkowych montowanych w systemie ramek wielokrotnych.

• OPTIMA - To pełny asortyment wysokiej jakości gniazd i łączników podtynkowych. Wyroby tej serii wykonywane były z uszlachetnionych termoplastów ASA, z których usunięto Butadien, przyczyniający się do braku stabilności koloru w tworzywach;

• REGINA - To wówczas najwyższej jakości gniazda i łączniki podtynkowe, o charakterystycznej, nowoczesnej, a jednocześnie subtelnej linii wzorniczej. Zewnętrzne elementy serii REGINA wykonywane były z duroplastów (tworzyw mocznikowych), które z powodzeniem mogą być stosowane tam, gdzie przepisy pożarowe wymagają najwyższego bezpieczeństwa – klasy palności V= 0;

• MINIMA - To pełna, szeroka kolekcja gniazd i łączników o zminiaturyzowanych wymiarach (60 mm x 60 mm), będąca odpowiedzią na potrzeby montażu osprzętu elektrycznego, np. w przyczepach kempingowych, meblach – biurowych, i domowych, jak również na statkach i jachtach;

• HERMETICA - To wyroby o klasie szczelności IP 44, natynkowe, o wysokim stopniu wytrzymałości termicznej, zdające egzamin w najtrudniejszych warunkach; • W bogatej ofercie firmy POLO – Systemy Elektroinstalacyjne Sp. z o.o. znajdowały się również grupy gniazd specjalistycznych, łączników specjalnych oraz łączników żaluzjowych.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

103

Z ARCHIWUM ET

Historia firmy

Osiągnięty w Polsce sukces, otworzył firmie drzwi do Europy, a tym samym umożliwił utworzenie na tamtych rynkach firm - córek. Od tej pory firma Polo wraz ze swoimi produktami zaistniała na lokalnych rynkach: Rosji, Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Czech, Słowacji, Węgier, Rumuni oraz Bośni i Hercegowiny. Głównym założeniem

przedstawicieli

POLO,

było osiągnięcie renomy sięgającej ówczesnym liderom tej gałęzi przemysłu, co wymagało dużo wysiłku i zaangażowania. Początek XXI wieku postawił przed POLO pytanie czy kontynuować swój dalszy rozwój samodzielnie, czy też wspomóc się branżowym inwestorem strategicznym. Odpowiedzią za zadane sobie pytanie było poszukiwanie

odpowiedniego

inwestora

strategicznego, który przyczyniłby się

104

ElektroTrendy nr 3/2013

Historia firmy

Z ARCHIWUM ET

do kolejnego wielkiego kroku marki POLO. Tym samym zwrócono uwagę na prężnie działająca na polskim i zagranicznym rynku elektrotechniczną firmę HAGER, której produkty w postaci rozdzielnic wraz z zabezpieczającą i sterującą aparatura modułową, mogłyby stać się doskonałym uzupełnieniem proponowanego przez firmę POLO asortymentu. W tym samym czasie również firma HAGER założona w 1955 roku w Alzacji/Kraj Saary, poszukiwała

producenta

osprzętu

elektroinstalacyjnego zajmującego się osprzętem elektroinstalacyjnym, czyli popularnymi „pstrykami”, a których dotychczas, nie posiadała w swojej ofercie. Tak więc pomysł na połączenie obu firm nastąpił równocześnie. W lipcu 2004 roku nastąpiło oficjalne połączenie działów handlowych firm: POLO – Systemy Elektroinstalacyjne Sp. z o.o. i HAGER Elektro Sp. z o.o. W ten sposób z połączenia dwóch niezależnych spółek powstała firma HAGER POLO Sp. z o.o. która rozpoczęła dystrybucję nie tylko osprzętu

elektroinstalacyjnego,

ale

i również innych wyrobów z branży elektrycznej produkowanej przez HAGER GROUP, głównie kanałów elektroinstalacyjnych, obudów i aparatury modułowej. Fuzja dwóch wiodących marek spowodowała również inwestycje HAGER GROUP w produkcję i montaż aparatury modułowej w fabryce w Tychach. Końcówka pierwszej dekady XXI wieku do dalsze inwestycje osprzętowe HAGER GROUP. Najpierw wprowadzenie na rynek Europy Zachodniej własnych serii osprzętowych KALLYSTA i KALLYSTO, a później przejęcie jed-

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

105

Z ARCHIWUM ET

Historia firmy

nego z pięciu największych producen-

mi na swoich terenach fabryki HAGER

cji jakości i innowacyjności, posiadają-

tów

GROUP.

ce rozwiązania odpowiadające wszel-

osprzętu

elektroinstalacyjnego

Dzisiaj HAGER GROUP w Polsce

kiego

Dołączenie do HAGER GROUP kolej-

kilkadziesiąt

pracujących

Każde otoczenie stawia inne, indywi-

nej mocnej marki pociągnęło za sobą

bezpośrednio z klientami w terenie,

dualne wymagania. Niezależnie od

kolejną reorganizację firmy w Pol-

to kilkaset osób zatrudnionych przy

tego, czy jest to mieszkanie czy dom

sce. Centrum Dystrybucyjne zostało

produkcji oraz niezachwiana pozycja

jednorodzinny, biurowiec czy zakład

przeniesione do miejscowości Gądki

jednego z liderów w produkcji i dystry-

przemysłowy – wszędzie zastosowa-

koło Poznania, a struktury handlowe,

bucji osprzętu elektroinstalacyjnego.

nie znajdują dokładnie określone roz-

na rynku niemieckim firmy BERKER.

106

osób

rodzaju

zapotrzebowaniom.

HAGER POLO i BERKERA zostały po-

Dzisiaj Hager, Polo oraz Tehalit

wiązania techniczne, przeznaczone

łączone, a Tychy i Kórnik zostały mia-

to trzy europejskie marki produktów

dla klientów, którzy stawiają na „Made

stami bratnimi - miastami posiadający-

HAGER GROUP, o wspólnej koncep-

in Europe”.

ElektroTrendy nr 3/2013

Historia firmy

Grupa Hager oferuje odpowiedni kompletny system „z jednej ręki” dla każdego rodzaju prac instalacyjnych: od zasilania elektrycznego oraz przesyłania danych do wnętrza budynku po gniazda oraz różnego rodzaju przyłącza w poszczególnych pomieszczeniach. Bliski kontakt z instalatorami,

Z ARCHIWUM ET

projektantami i architektami jest dla marek Hager, Polo i Tehalit swoistym kierunkowskazem prowadzącym do odniesienia sukcesu na rynku pod wspólną banderą HAGER GROUP, banderą kontynuującą tradycję Pielęgnowania Dobrych Kontaktów.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

107

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Badacze i wynalazcy, czyli Polak potrafi Dziś wiedza większości ludzi sprowadza się do pamiętania o lampie naftowej Ignacego Łukasiewicza, o nagrodach Nobla Marii Skłodowskiej-Curie i ewentualnie o złamaniu szyfru Enigmy. Szkoda. Inna sprawa, że nasza wynalazczość miała świetne lata dawno temu. Dziś ciężko o rewolucyjne odkrycie. Ale mamy co wspominać.

iększość z nas pamięta reklamę telewizyjną, w której lektor mówi, że to Polak wynalazł spinacz do papieru i wycieraczki samochodowe. Ci co widzieli reklamę po raz pierwszy byli zdziwieni i potraktowali ją jako żart marketingowy o podłożu podprogowym. Ale nie, faktycznie wymyślił je Polak, znakomity pianista i kompozytor Józef Hofmann (1876-1957), który - jak podaje Mini-

108

ElektroTrendy nr 3/2013

sterstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego - opatentował blisko 100 wynalazków! Oprócz spinaczy (ok.1890 roku) i wycieraczek (1911 roku) wymyślił, m.in. podwyższany stołek do fortepianu, teleskopy samochodowe, motorówkę, zegar elektryczny, maszynkę elektryczną do gotowania (spiralną grzałkę), piec na ropę oraz rozwiązania konstrukcyjne w fortepianach, balonach i samolotach).

A lista naszych, polskich wynalazków jest dużo, dużo dłuższa. Kamera, komputer, niezniszczalny samochód, rower bez łańcucha, podwodny samolot, elektroniczna kostka, itd. itd. Jakie jeszcze wynalazki wymyślili nasi rodacy? Niektórzy mówią: „w świecie Chiny, a w Europie Polska”. Z niektórymi z nich można zapoznać się poniżej.

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Z ARCHIWUM ET

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

109

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Biorąc pod uwagę wynalazki mniejszej lub większej wagi albo wręcz przełomowe dla światowej nauki, warto zwrócić uwagę, że zawsze udział w nich mieli Polacy, często zapomniani z powodu zaborów, wojen czy komunizmu. A często też z powodu zwykłej ludzkiej chciwości lub zawiści. Polacy mają swoje sukcesy w dziedzinie innowacji i to od wielu lat. Mamy swój udział w powstaniu pierwszej kamery, projektu pierwszego telewizora czy minikomputera osobistego o mocy obliczeniowej wyprzedzającej swoich rywali o ponad dekadę. Z wynalazków bardziej współczesnych możemy pochwalić się zderzakiem, który pochłania energię minimalizując efekty zderzenia, czy rowerem, który jeździ bez łańcucha, a także podwodnym samolotem, czy wreszcie elektroniczną kostką do gry, która może namieszać w świecie gier. A to tylko nieliczne z przykładów. To wszystko projekty polskich naukowców i wynalazców. Pomysły często przerastające swoje epoki, konstruowane z prawdziwą pasją i pozytywną energią. Polak potrafi? To brzmi dumnie. Powinniśmy jak najwięcej wiedzieć o polskich badaczach i wynalazcach oraz ich odkryciach. Po pierwsze dlatego, że takimi wiadomościami buduje się tożsamość narodową. A my w tej dziedzinie mamy powody do dumy. I pod drugie, aby choć w niewielkim stopniu obalić mit, że postęp szedł zawsze z Zachodu na Wschód. Jednak patrząc na poniższą (i to wybiórczą) listę naszych polskich dokonań widać, że często było odwrotnie.

Księżyc, Słońce i planety. Gdy zmarł, pozostawił w swym dziele „O obrotach ciał niebieskich” podstawy systemu, który nie tylko odrzucał błędy tej nauki, ale też stał się punktem wyjścia wszystkich znanych dziś odkryć dotyczących budowy wszechświata. Przykład 2. Kazimierz Siemienowicz (1600-1651) – inżynier wojskowy, teoretyk artylerii. Polski inżynier Kazimierz Siemienowicz był prekursorem artylerii wojskowej w Europie. W 1650 roku opublikował dzieło „Artis Magnae pars prima” („Wielkiej sztuki artylerii część pierwsza”), które było przez kolejnych 200 lat podstawowym podręcznikiem artylerii w Europie i przyczyniło się do rozpowszechnienia broni palnej na starym kontynencie. Kazimierz Siemionowicz omawia w nim między innymi technologię wytwarzania rakiet, podejmuje tematykę charakterystyki balistycznej rakiet czy użycie wielu rakiet naraz. To on jest autorem, tzw.

skrzydło delta, kształtu samolotów ponaddźwiękowych. Patrząc na nie z dołu lub z góry, można zauważyć, że są niemal jednym, wielki trójkątem. Taką budowę przewidywał i proponował Kazimierz Siemienowicz. I to już w XVII wieku!, gdy samoloty były mglistym marzeniem… Przykład 3. Józef Bożek (17821835) – konstruktor-mechanik i wynalazca pochodzący ze Śląska Cieszyńskiego, nazywany „polsko-czeskim Stephensonem”. Zbudował pierwszy na kontynencie europejskim powóz z napędem parowym (1815 r.) oraz łódź z silnikiem na parę (1817 r.). Stworzył również precyzyjny zegar dla Instytutu Astronomicznego, automatyczny warsztat tkacki, a także liczne protezy nóg i rąk dla inwalidów wojennych. Wynalazł także elewator, potrójnie złożoną dźwignię i katapultę okrętową.

Przykład 1. Mikołaj Kopernik (1473-1543) – astronom urodził się w czasach, kiedy uważano, że Ziemia jest płaską tarczą osadzoną w centrum wszechświata, a wokół niej krążą

Replika pojazdu parowego Józefa Bożka z 1815 roku

110

ElektroTrendy nr 3/2013

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Wszystkie te wynalazki nie zapewniły mu jednak uznania i pamięci. Zmarł w biedzie i zapomnieniu w 1835 roku, w Pradze. Przykład 4. Ignacy Łukasiewicz (1822-1882) – chemik, farmaceuta i przedsiębiorca, wynalazca lampy naftowej, twórca przemysłu naftowego na terenach polskich. W roku 1853, prowadząc pracę nad destylacją ropy, skonstruował on pierwszą lampę naftową. Dziś, w dobie technologii ledówek i świetlówek, łatwo wyśmiać jego wynalazek. Ale 1853 r. było to wielkie odkrycie. Lampa naftowa w krótkim czasie przebojem zdobyła cały świat, bo była tańsza w eksploatacji od olejów i oświetlenia gazowego i wydajniejsza od zwykłych świec. W ciągu następnych 10 lat weszła do powszechnego użytku w całej Europie. To zaś poprzedziło bezpośrednio powstanie przemysłu naftowego, najpierw jako mniejszych spółek, które później przerodziły się w ogromne kompanie naftowe. Światowa gospodarka jak nigdy wcześniej zależna jest dzisiaj od rynku naftowego i dostępu

do tego surowca. Rozwój przemysłu naftowego zapoczątkował nasz Rodak, Ignacy Łukasiewicz. Do dziś niektórzy mają w domach czy na strychach egzemplarze, które na pewno dałyby radę oświetlić niejeden pomieszczenie. Ignacy Łukasiewicz, 1854 roku mówi o nafcie: „Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obfite zrodzi owoce:. Przykład 5. Maria Skłodowska– Curie (1867-1934) – wybitna fizyczka i chemiczka, która pracowała we Francji. Pierwsza kobieta w historii, która została profesorem Sorbony, obejmując katedrę po swoim mężu. Prowadziła pionierskie badania nad zjawiskiem promieniotwórczości naturalnej. W 1903 r. Królewska Akademia Nauk w Sztokholmie nagrodziła ją nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycia i badania nad promieniotwórczością. W 1911 r. Maria Skłodowska-Curie otrzymała drugą nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii, za odkrycie polonu i radu. Polka była też jedyną kobietą wśród laureatów nagrody naukowej do 1935 roku.

Z ARCHIWUM ET

Przykład 6. Kazimierz Żegleń (1869-1910) i kamizelka kuloodporna. Kazimierz Żegleń polski zakonnik, który w 1890 roku znalazł się w USA, a konkretnie w Chicago, wymyślił i opatentował pierwszą kamizelkę kuloodporną, złożoną z kilku warstw gęsto tkanego jedwabiu. To wystarczyło, by ubrany w nią człowiek mógł przeżyć strzał z pistoletu. Kula, przebijając kolejne warstwy materiału, wytracała prędkość i nie raniła ciała. Prace nad swoją kamizelką rozpoczął w 1893 roku, a pierwsze pomyślne testy przeszła ona w 1897 roku.

Przykład 7. Jan Szczepanik (1872-1926) i Polska telewizja. Jan Szczepanik – nauczyciel, genialny samouk i tytan pracy wynalazca, zwany „polskim Edisonem”, „galicyjskim geniuszem” lub „da Vincim z Galicji”. O jego wynalazkach mówiono w całej Europie. Szczepanik był autorem 50 wynalazków i kilkuset patentów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, telewizji czy barwnego tkactwa. Wszyscy zachwycali się zaprojektowanymi przez niego wynalazkami – barwnym tkactwem, telewizją, fotografią barwną i kamizelką kuloodporną. W swoich

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

111

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

stalowymi. Kamizelka obroniła przed zamachem króla hiszpańskiego Alfonsa XIII, który w dowód wdzięczności udekorował Szczepanika wysokim odznaczeniem państwowym. Podobnie zamierzał uczynić Mikołaj II, jednakże Szczepanik z pobudek patriotycznych odmówił przyjęcia orderu. Zamiast orderu otrzymał złoty zegarek wysadzany brylantami. Od 1902 r. Szczepanik był związany z Tarnowem. Posiadał swoje pracownie m.in. w Wiedniu, Berlinie i w Dreźnie.

Pierwsza na świecie kamizelka kuloodporna podczas testów (1901 r.) – dyr. wiedeńskiej pracowni J. Szczepanika − p. Borzykowski strzela do służącego Jana (rewolwer 7 mm, odległość 3 kroki)

tekstach pisał o nim nawet Mark Twain, który specjalnie przyjechał do jego pracowni, aby poznać twórcę, który go zafascynował. Na kilka lat przed wynalezieniem telewizora, w 1897 roku Jan Szczepaniak opatentował w Wielkiej Brytanii telektroskop – „aparat do reprodukowania obrazów na odległość za pomocą elektryczności” wraz z dźwiękiem, czyli mówiąc w krótko protoplastę dzisiejszej telewizji. Po latach amerykański uczony, Albert Abramson uznał Szczepańskiego za jednego z trzech osób, które w sposób znaczący przyczyniły się do powstania telewizji. Miał też swój udział, m.in. w wynalezieniu kolorowej kliszy, na podstawie jego odkryć firma Kodak wyprodukowała filmy do aparatów. Odkrycie barwoczułego papieru fotograficznego oraz udoskonalenie kolorymetru - przyrządu do pomiaru intensywności barw to również zasługa Jana Szczepanika. W roku 1900 Szczepanik przedstawił na Wystawie światowej w Paryżu udoskonalone urządzenie do przenoszenia obrazu na odległość – „telefot”. Na l-szej Polskiej Wystawie Fotograficznej w Krakowie w 1901 r. pokazał, m.in. aparat fotograficzny i rzutnik do zdjęć w naturalnych kolorach. Wśród jego wynalazków na uwagę zasługują także: fotosculptor, czyli urządzenie do rzeźbienia z możliwością kontroli optycznej, projekt elektrycznego

112

ElektroTrendy nr 3/2013

karabinu, który w ciągu minuty mógł oddać kilkanaście strzałów, telegraf bez drutu (iskrowy). W latach 1918-1925 opracował system filmu barwnego, wysoko ceniony za bliskie realizmowi oddawanie kolorów. Pracował także nad odtwarzaniem filmu dźwiękowego. Używając w kamerze i aparacie projekcyjnym trzech filtrów (czerwonego, zielonego i niebieskiego) oraz czarno-białej taśmy, uzyskał znakomite, naturalne kolory… i to dało początek barwnemu filmowi małoobrazkowemu. Uznanie zdobył dzięki kamizelce kuloodpornej (opatentował ją niemal w tym samym czasie inny Polak - Kazimierz Żegleń), wykonanej z jedwabnej tkaniny z cienkimi blachami

Przykład 8. Stefan Drzewiecki (1844-1938) – inżynier, wynalazca, pionier lotnictwa i żeglugi podwodnej. Absolwent paryskiej École Centrale. W 1872 roku dokonał dwóch wynalazków, nagrodzonych na Wystawie Powszechnej w Wiedniu (1873 r.): specjalnego cyrkla do wykreślania przekrojów stożkowych oraz parabolicznego regulatora silników parowych. Jest wynalazcą dromografu – przyrządu automatycznie kreślącego kurs płynącego statku. Wynalazek ten zainteresował Rosjan, którzy zaproponowali Drzewieckiemu pracę w przemyśle okrętowym. Po wyjeździe do Rosji zajął się konstrukcją okrętów podwodnych. Jako pierwszy na świecie, już w roku 1888 konstruował okręty podwodne o napędzie elektrycznym. Również jako pierwszy rozpoczął budowę okrętów podwodnych wyposażonych w peryskopy. W 1892 roku przeniósł się na stałe do Francji, a już 6 lat później został laureatem nagrody ministerstwa za konstrukcję silnika hybrydowego (parowo-elektrycznego) oraz za konstrukcję wyrzutnie torpedowych na sprężone powietrze, które wprowadziły prawie wszystkie marynarki świata. W 1908 w Rosji zbudowano, według projektu Drzewieckiego, okręt podwodny z napędem spalinowym o wyporności 350 t. Zajmował się badaniem lotu ptaków, a na podstawie swoich obserwacji sformułował ogólną teorię napędów śmigłowych i tworzył teoretyczne konstrukcje samolotów. Jeszcze przed lotem braci Wright wyraził poparte licznymi dowodami i konstrukcjami przekonanie, że możliwy jest lot maszyny cięższej od powietrza. Skonstruował m.in. płatowiec Canard, wyposażony w tylne śmigło i samoczynne urządzenia stabilizacyjne. Z jego inicjatywy

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Przykład 9. Kazimierz Noiszewski (1859-1930) – wybitny lekarz okulista, który kształcił się w Krakowie, Wiedniu i Paryżu, docent Wojskowej Akademii Medycznej w Sankt Petersburgu, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Warszawskiego, wynalazca elektroftalmu, członek rzeczywisty TNW (Towarzystwa Naukowe Warszawskie). Przez długi czas pracował w Rosji, tam też założył słynną na cały kraj klinikę okulistyczną. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił do kraju.

powstały w Paryżu pierwsze tunele aerodynamiczne. Lista wynalazków i czynów prekursorskich Drzewieckiego • kilometromierz dla pojazdów konnych (1867 r.), • cyrkiel do przekrojów stożkowych, • regulator silników parowych i hydraulicznych, • automatyczny sprzęg do wagonów, • rejestrator prędkości pociągów, • dromograf – urządzenie kreślące kurs płynącego statku, • pierwszy okręt podwodny napędzany siłą ludzkich mięśni, • pierwsze zastosowanie peryskopu w okręcie podwodnym, • pierwszy okręt podwodny o napędzie elektrycznym, • okręt podwodny z pancerzem wodnym, • ogólna teoria napędów śmigłowych, • śmigło o łopatkach nastawnych, • samolot z samoczynnym urządzeniem stabilizującym.

Kazimierz Noiszewski opracował zasady działania sztucznego oka, tzw. elektroftalmu, oparte na występowaniu zmienności przewodnictwa selenu i wyzyskaniu tej cechy w przetwarzaniu bodźców świetlnych na dotykowe i dźwiękowe (1889), czyli przetwarzały bodźce optyczne na czuciowe. Było to pierwsze na świecie urządzenie tego typu, które pozwalało niewidomym na podstawie natężenia dźwięku określać, gdzie znajdują się źródła światła. Uchodzi za wynalazcę trychestozjometru do badania wrażliwości czuciowej oka oraz innych przyrządów stosowanych w okulistyce. Pozostawił około 180 oryginalnych prac w języku polskim, rosyjskim, niemieckim i francuskim. Przykład 10. Adam Ostaszewski herbu Ostoja (1860-1934) – naukowiec, wielki ekscentryk, podróżnik, filozof i wynalazca nazywany „Leonardem ze Wzdowa”. Konstruktor lotniczy, pionier

Z ARCHIWUM ET

polskiej awiacji – jako pierwszy Polak skonstruował szereg modeli samolotów, w tym płatowiec nawiązujący do konstrukcji braci Wright. Działacz gospodarczy i społeczny, pisarz, dramatopisarz, poeta i tłumacz poezji niemal z całego świata, znawca ponad dwudziestu języków obcych, twórca języka zbliżonego do esperanto i słownika, doktor prawa i filozofii, ziemianin, właściciel Wzdowa, w dworskim parku, we Wzdowie zbudował obserwatorium astronomiczne (drewnianą budowlę w kształcie walca, z ruchomą kopułą dachu), miejscowi nazwali to miejsce „Cyrklem”. Zaprojektował i skonstruował także helikopter, sterowiec oraz... automat do gry w szachy. Stworzył również uniwersalny język (taki, który może być wykorzystany w różnych obszarach zastosowania). Przykład 11. Karol Adamiecki (1866-1933) – teoretyk zarządzania i jego Harmonogram. Obok Fryderyka Winslowa Taylora i Henry’ego Fayola jeden z twórców nauki o organizacji i kierowaniu. Karol Adamiecki sformułował prawa: harmonii doboru, harmonii działania organów pracy zbiorowej, optymalnej produkcji, które obok praw podziału pracy i koncentracji stały się teoretycznymi podstawami nauki organizacji i kierownictwa. Kolejną szerzej nieznaną ciekawostką, która dzisiaj ma ogromny wpływ na nasze życie jest pomysł na który wpadł w 1896 roku, jednak nie opublikował go aż do roku 1931. Pierwszy raz zaprezentował go w pracy „wymyślna metoda organizowania pracy zbiorowej w walcowniach”. Wprowadził w niej nieznane wcześniej pojęcia harmonizacji pracy w czasie. Nadając swojemu pomysłowi formę graficzną, stworzył pierwszy „harmonogram”. Jego odpowiednikiem był Henry Gantt (1861-1919), amerykański inżynier mechanik i naukowiec, jeden z prekursorów nauki o organizacji i zarządzania projektami. Henry Gantt do-

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

113

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Kto był pierwszy? Karol Adamiecki vs. Henry Gantt Pytanie dotyczy tego czy metodę harmonogramowania wymyślił Henry Gantt czy Karol Adamiecki. Rzućmy okiem na ich osiągnięcia i subiektywnie odpowiedzmy sobie sami.

Zdjęcie: Aeroscop

1. Karol Adamiecki: Źródło: http://www.przegladorganizacji.pl/teksty/prek.pdf

projektowane przez niego urządzenie, było w stanie wykonać ok. 50 zdjęć na sekundę. Prószyński jest także odpowiedzialny za wynalazki takie jak – biopleograf (1898 r.), „obturator” - przyrząd służący do migotania obrazów na ekranie filmowym (1902), „kinofon” – metoda synchronizacji dźwięku i obrazu filmowego (1907), kamerę-projektor (1909 r.), a przede wszystkim – ręczna kamera zdjęciowa, tzw. aeroskop (1909 r.). Urządzenie to pozwalało na rejestrację zdjęć w dowolnym miejscu i czasie. Stworzył ją z myślą o pracy reporterskiej. Produkcja aeroskopu rozpoczęła się w Londynie w 1911 roku. Kamera napędzana była sprężonym powietrzem, co niwelowało potrzebę ręcznego kręcenia korbką. Powietrze takie wtłaczano do urządze-

konał wdrożenia czasowo-premiowego systemu prac i sporządzenia karty instrukcyjnej. Na przełomie wieków w 1910 roku opracował dla fabryki Bethlehem Steel System Zadań i Premii (The Task and Bonus System) i opublikował go następnie w „Engineering Magazine”. Opracowany schemat został nazwany „diagramem Gantta”. Dzisiaj nie wyobrażamy sobie życia bez harmonogramów czy diagramów – czy to w formie planu lekcji, rozkładu jazdy czy planowania pracy grupowej. 114

ElektroTrendy nr 3/2013

Przykład 12. Kazimierz Prószyński (1857-1945) wynalazca, konstruktor pionierskich aparatów kinematograficznych, jeszcze przed patentem braci Lumière, nazywany „pionierem telewizji”. Jednym z jego wynalazków był pleograf, czyli jedna z pierwszych kamer filmowych na świecie, który powstał w roku 1894, czyli rok wcześniej, zanim bracia Lumière zgłosili swój patent. Pleograf służył do – jak się wyraził sam Prószyński – „odzwierciedlania ruchu w naturze za pomocą fotografii”. Za-

Zdjęcie: kamera

2. Henry Gantt: http://www.ganttchart.com/OrganizingforWork.pdf

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

nia zwykłą pompką do rowerów. Raz napompowana kamera mogła nagrywać przez 10 minut. Pierwsza przenośna kamera filmowa była jedynym urządzeniem, jakie posłużyło do rejestracji działań wojennych na frontach I wojny światowej oraz do wykonywania pierwszych kronik lotniczych. Wynalazek ten był używany do 1935, aż do wprowadzenia filmu dźwiękowego. Z czasem wynalazek zyskał sobie miano kamery śmierci, ze względu na jej powszechne stosowanie przez korespondentów w czasie I wojny światowej. Kolejnym genialnym pomysłem Prószyńskiego był „telefot”, urządzenie do przesyłania obrazu na odległość. Był też prekursorem nowoczesnego teatru – w 1903 r. podczas premierowego spektaklu opery „Walkiria” Richarda Wagnera w Teatrze Wielkim w Warszawie połączono sztukę sceniczną i filmową, prezentując na 20-metrowym ekranie film, zrealizowany przez Prószyńskiego, ukazujący lecące w obłokach walkirie, czyli panny wojowniczki, które, uzbrojone w hełmy, tarcze i włócznie służyły Odynowi na polu bitwy. Opracował także ręczną kamerę filmową do wykonywania zdjęć lotniczych. Naukowiec nie miał szansy, aby dokończyć większość swoich dzieł i wynalazków. Aresztowano go w roku 1944, a w marcu 1945 zginął w obozie koncentracyjnym w KL Mauthausen-Gusen. Przykład 13. Tadeusz Tański (1892-1941) – wybitny polski inżynier mechanik, konstruktor samochodowy, wynalazca. W roku 1916 zaprojektował i zbudował 12 cylindrowy silnik o mocy 520 KM, a dwa lata później silnik gwiaździsty do napędu lekkich samolotów. Opracował konstrukcję samochodu pancernego Ford FT-B, który został później wykorzystany w Wojnie Polsko-Bolszewickiej. Projektował także pojazdy cywilne.

Z ARCHIWUM ET

Armii Krajowej. W 1943 roku aresztowano go wraz z rodziną i rozstrzelano w egzekucji ulicznej u zbiegu ulic Puławskiej i Rakowieckiej w Warszawie.

W 1940 roku, w ramach akcji AB (skierowanej przeciwko polskiej inteligencji) został aresztowany przez hitlerowców i przewieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. 26 marca 1941 roku został w bestialski sposób zamordowany. W akcji AB zginęli też: Kazimierz Bartel (premier II RP), Tadeusz Boy-Żeleński (lekarz i literat), Stefan Bryła (inżynier), Stefan Kopeć (profesor UW), Janusz Kusy Kusociński (olimpijczyk), Mieczysław Niedziałkowski (działacz polityczny), Maciej Rataj (marszałek sejmu), Kazimierz Zakrzewski (profesor UW). Akcja trwała od wiosny 1940 roku do końca okupacji. Przykład 14. Stefan Bryła (18861943) polski konstruktor i inżynier budowlany, pionier spawalnictwa. Twórca pierwszego w Europie spawanego mostu drogowego (na Słudwi kolo Łowicza, 1928) oraz m.in. wieżowca „Prudential” (obecnie hotel „Warszawa”) w Warszawie (1932) i nowego gmachu Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie (1937). W czasie okupacji niemieckiej dziekan tajnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, członek

Przykład 15. Jan Czochralski (1885-1953) polski chemik, metaloznawca, metalurg, wynalazca powszechnie stosowanej do dzisiaj metody otrzymywania monokryształów krzemu, nazwanej później metodą Czochralskiego, podstawy procesu produkcji mikroprocesorów. Opracował szereg nowych metod badawczych, patentów itp. Na świecie wymieniany jednym tchem z Mikołajem Kopernikiem i Marią Skłodowską-Curie.

Niewiele osób o nim słyszało, a jest to wybitna osobistość i zdecydowanie warta poznania. Wystarczy powiedzieć, że jest to najczęściej wymieniany i cytowany polski uczony we współczesnym świecie techniki, a bez niego nie powstałby żaden komputer ani sprzęt elektroniczny jakim teraz dysponujemy. Jego wkład w rozwój światowej techniki polega przede wszystkim na wynalezieniu metody otrzymywania monokryształów krzemu, którą stosuje się ją do dzisiaj na skalę przemysłową do produkcji monokryształów krzemu, np. przy produkcji półprzewodników, które jak wiadomo są używane do budowy mikroprocesorów. Została ona nawet nazwana metodą Czochralskiego. Oczywiście nie jest to jedyny wynalazek polskiego uczonego. W Frankfurcie nad Menem, gdzie pracował, w 1924 roku opatentował bezcynowy stop B łożyskowy dla kolejnictwa. Stop zwany był w Polsce metalem B i produkował go Ursus. Stop spowodował rewolucję w kolejnictwie, dając oszczędności i niezawodność. Rok 2013 ogłoszono Rokiem Jana Czochralskiego, genialnego polskiego wynalazcy.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

115

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Zdjecie: Niels Elgaard Larsen – EnigmaMachine Warszawa Zdjęcie: polski czołg 7TP z peryskopem R.Gundlacha

Zdjęcie: peryskop R. Gundlacha

Przykład 16. Rudolf Gundlach (1892-1957) polski wojskowy, inżynier, konstruktor broni pancernej. W 1934 roku zaprojektował i skonstruował odwracalny peryskop czołgowy, który bez zmiany pozycji obejmował pole widzenia o wartości 360 stopni. Jego wynalazek jest do dzisiaj stosowany we Francji, Wielkiej Brytanii i Szwecji. Plany peryskopu stworzonego przez Gundlacha wykradli Niemcy i Rosjanie. Wynalazek polskiego konstruktora znalazł zastosowywanie w polskich czołgach TKS i 7TP, a następnie, po sprzedaży patentu firmie Vickers, produkowany jako „Tank periscope Mk IV” był stosowany w większości czołgów angielskich oraz po skopiowaniu w ZSRR, w czołgach radzieckich. Uznaje się także, iż wynalazek ten dał początek podobnym rozwiązaniom amerykańskim (peryskop M6 w czołgach M3/M5 Stuart, M4 Sherman i innych). Przykład 17. Deszyfrator Enigmy (1933). Kryptolodzy Marian Rejewski (1905-1980), Jerzy Różycki (19091942) i Henryk Zygalski (1908-1978),

116

ElektroTrendy nr 3/2013

opracowali i zbudowali w 1933 roku, tzw. bombę kryptologiczną, czyli automat do łamania zaszyfrowanych depesz niemieckich, szyfrowanych przez legendarną niemiecką Enigmę. Według wielu ekspertów, w ten sposób skrócili wojnę o kilka lat. • Marian Rejewski (1905-1980), genialny matematyk i kryptolog. Wkład Rejewskiego w złamanie kodu Enigmy polegał na opracowaniu katalogu kart i cyklometru, a po zmianie sposobu kodowania w 1938 roku w zaprojektowaniu bomby kryptologicznej. Po wojnie zatrudniony był w bydgoskiej fabryce kabli, z której zwolniono go w roku 1950. Był permanentnie inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. • Jerzy Różycki (1909-1942), genialny matematyk i kryptolog, pracował przy tzw. metodzie zegara, pozwalającą określić wybór i ustawienie wirnika w maszynie Enigma. Zginał na początku 1942 roku na Morzu Śródziemnym, podczas powrotu z Algieru do ośrodka dekryptażu „Kadyks” w Państwie Vichy.

Zdjęcie: Bob Lord - Ułożenie wirników Enigmy. Trzy obrotowe bębenki są zamontowane między dwoma nieruchomymi: walcem wstępnym i walcem odwracającym (oznaczonym literą „B”) po lewej stronie

• Henryk Zygalski (1908-1978), genialny matematyk i kryptolog, wynalazca koncepcji, tzw. płacht Zygalskiego. Po wojnie został na emigracji w Anglii, gdzie nauczał w prowincjonalniej szkole. Przykład 18. Henryk Magnuski (1909-1978), inżynier telekomunikacji, pracownik amerykańskiego koncernu telekomunikacyjnego Motorola, twórca jednego z pierwszych walkie-talkie. Urodził się w Warszawie, w 1934 roku ukończył studia na Politechnice Warszawskiej i rozpoczął pracę w Państwowych Zakładach Tele i Radiotechnicznych. W czerwcu 1939 został wysłany do Nowego Jorku. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu powrót do kraju. W 1940 roku rozpoczął pracę w Motoroli (do 1947 roku firma nazywała się Galvin Manufacturing Corporation). Opracował m.in. projekt nowoczesnej plecakowej radiostacji, tzw. radia walkie-talkie model Motorola SCR-300, powszechnie używanego przez amerykańskie siły zbrojne w Europie. Dane techniczne: masa

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

14 kg, częstotliwość 40–48 MHz (po dziś dzień wojsko używa pasma częstotliwości 30-87MHz), modulacja FM (częstotliwości) – w owym czasie absolutna nowość, zasięg 15-30 km. Przykład 19. Józef Kosacki (19091990) i Andrzej Garboś (pseud.wojenny Adam Galb) i wykrywacz min. Nieodłącznym elementem wojennego krajobrazu jest ektromagnetyczny wykrywacz min skonstruowany został również przez Polaków, Dokonali tego w latach 1941/1942, w czasie II wojny

światowej, dwaj porucznicy: Józef Kosacki i Andrzej Garboś. Wynalazek ten nie został opatentowany, ale nieodpłatnie przekazany armii brytyjskiej. Konstrukcji używano przez kolejnych 50 lat. Urządzenie było bezkonkurencyjne. Dokładne i łatwe w użyciu. Tak dobre, że – oczywiście uwzględniając zmiany i ulepszenia – jego nowe modele były stosowane podczas wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku i używane aż do 1995 roku. Przykład 20. Stefan Feliks Manczarski (1899-1979) – wybitny inżynier i uczony, radioelektryk, geofizyk i biofizyk, konstruktor, wizjoner i organizator ba-

dań w wielu dziedzinach nauki i techniki. Był jednym z pierwszych na świecie twórców telewizji. W 1929 roku skonstruował pierwszy polski telewizor, demonstrowany na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Skonstruowany i wymyślony przez polskiego wynalazcę odbiornik był bardzo ekonomiczny, kosztował jedynie 65 zł. Telewizor był później produkowany przez Polskie Zakłady Radiotechniczne w Warszawie. Przed wojną pracował w przemyśle radiotechnicznym, a następnie, a w latach 1927-39 w Warszawskiej Dyrekcji i Ministerstwa Poczt i Telegrafów jako ekspert, radca i naczelnik Wydziału Radiokomunikacji, współpracował także z Polskim Radiem. Jemu w szczególności zawdzięczamy pierwsze polskie rozwiązania i konstrukcje antenowe, konstrukcje radioodbiorników oraz prace nad początkami telewizji. Opracował wiele opatentowanych anten radiowych, wykorzystanych przez resort poczt i telegrafów oraz Polskie Radio. Zaprojektował i wykonał kilka typów lampowych odbiorników radiowych, m.in. radioodbiornik prostej budowy (w latach 1925-26), lecz dużej czułości (jednolampowy, bez kondensatora obrotowego), produkowany w kilku wytwórniach. Następnie opracował radioodbiornik z anteną ramową do odbioru sygnałów czasu i komunikatów prasowych na falach długich – stosowany przez agencje prasowe i Obserwatorium Geofizyczne w Świdrze pod Warszawą. Podczas wojny walnie przyczynił się do utrzymania łączności Polskiego Ruchu Oporu z zagranicą. Pod okupacją niemiecką pracował w tajnym nauczaniu. Był doradcą technicznym podziemnej służby łączności Armii Krajowej w zakresie stosowania odpowiednich anten radiowych dla radiostacji konspiracyjnych, opracował specjalny typ anteny kompensacyjnej, uniemożliwiającej lokalizację radiostacji przez goniometry. W czasie Powstania Warszawskiego zmontował rozgłośnię lokalną na Sta-

Z ARCHIWUM ET

rym Mieście. Po wojnie przystąpił do pracy w Państwowych Zakładach Tele-Radiotechnicznych i w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Telekomunikacji. Rozpoczął organizację krajowych badań sztucznych satelitów Ziemi i utworzył dział budowy aparatury geofizycznej. Prowadził wykłady zlecone z zakresu teorii anten i rozchodzenia się fal elektromagnetycznych na Politechnice Warszawskiej (1946-66) i w Wojskowej Akademii Technicznej (1951-79). Przykład 21. Jacek Trzmiel vel Jack Tramiel (1928-2012) komputery Commodore i Atari. Warto pamiętać, że Polacy dzielnie tworzyli podwaliny amerykańskiej Doliny Krzemowej. Jednym z nich był

Jack Tramiel, twórca i założyciel Commodore oraz właściciel Atari. Człowiek, którego życiorys starczyłby na dzieje kilku osób. Tramiel naprawdę nazywał się Jacek Trzmiel (lub Idek Tramielski lub Idek Trzmiel) i pochodził z Łodzi. Miał szczęście, przeżył getto, obóz koncentracyjny i II wojnę światową. W 1947 roku, mając 19, lat emigrował do USA gdzie z powodzeniem rozkręcał różne biznesy. Najpierw pracował jako mechanik w sklepie, potem służył w armii amerykańskiej (od 1948 r.), następnie serwisował sprzęt biurowy (Commodore Portable Typewriter), importował z Czechosłowacji maszy-

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

117

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

ny do pisania, (Commodore Business Machines International), w połowie lat 70. pierwszy komputer PET, następnie VIC-20, w 1982 Commodore 64, później założył Tramel Technology, Ltd., w 1984 roku kupił Atari Inc. To podobno on, po odejściu z „Commodore”, wypowiedział słowa: „biznes to wojna” (ang. „business is war”). Przykład 22. Jacek Karpiński (1927-2010) i komputer K-202. Takiego szczęścia nie miał Jacek Karpiński, kolejny genialny polski informatyk, urodzony w 1927 roku w Turynie inżynier, elektronik i informatyk. Służył w Batalionie Zośka, brał udział w powstaniu warszawskim, był wielokrotnie odznaczany Krzyżem Walecznych. W czasie powstania warszawskiego został ciężko ranny w kręgosłup. Sparaliżowany, po kapitulacji powstania został ewakuowany z miasta. Pracę naukową rozpoczął w 1951, po uzyskaniu dyplomu na Politechnice Warszawskiej (wcześniej studiował w Łodzi). Konstruował nadajniki, aparaty do USG, maszyny do długoterminowych prognoz pogody, a także perceptron uczącą się maszynę, która rozpoznawała otoczenie przy użyciu kamery. Przede wszystkim jednak, w roku 1969 zaprojektował komputer K-202, którego prototyp był gotowy w 1970 roku, a w 1971 wystawiono go na targach w Poznaniu i Londynie. Był to pierwszy na świecie modularny mikrokomputer 16-bitowy minikomputer, z możliwością rozszerzania pamięci, działający na polsko-angielskich układach scalonych tworzonych przez zakłady MERA i Metroneks, o możliwościach adresowania pamięci RAM do 8MB i o możliwościach rozbudowy do bardzo dużych systemów. K-202 był prekursorem wielozadaniowości i przewyższał swoich ówczesnych konkurentów z IBM. Wszystkie inne ówczesne minikomputery miały adresowanie do 64 KB. Na komputer K-202 przygotowany był system ope-

Zdjecie: Reklama K-202

118

ElektroTrendy nr 3/2013

Zdjecie: K-202 racyjny SOK, assembler ASSK, Algol, Fortran, Most i wiele programów użytkowych. Gwoli przypomnienia – w roku 1969 IBM wyprodukował kość pamięci o rozmiarze 1KB. W roku 1977 Apple wyprodukowało komputer z pamięcią 4KB. Przyjmuje się, że wynalazek Jacka Karpińskiego wyprzedził o 10 lat swoją epokę. Niestety, twórca był szykanowany za swoją przeszłość w Armii Krajowej, komunistyczne PRL-owskie władze robiły cały czas problemy. Projekt torpedowano, sprzedało się jedynie 30 sztuk, aż wreszcie informatyk musiał szukać innych źródeł zarobku. Jacek Karpiński pod koniec tych samych lat 70., które zaczął od ogromnego sukcesu K-202, wyjechał na Mazury i zajął się hodowlą trzody chlewnej. Dopiero po kilku latach dostał propozycję wyjazdu do Szwajcarii, gdzie dalej mógł tworzyć kolejne wynalazki (m.in. robot sterowany głosem i skaner tekstu pen-reader). Przykład 23. MELEX – pojazd elektryczny (1971-2004). Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego „WSK-Mielec”, od jesieni 2004 roku jako „Melex A&D Tyszkiewicz”. Świat powoli wchodzi w erę samochodów elektrycznych. Napęd spalinowy zastępują silniki elektryczne. W Mielcu powstała wtedy firma Melex, która rozpoczęła produkcję wózków elektrycznych. W 1970 roku na podstawie wymagań importera z USA, opracowano

Melex – pierwsze modele

Melex typ 212 Zdjecie: Paweł Grzywocz w Zakładzie Doświadczalnym w Mielcu dokumentację techniczną i wykonano pierwszą próbą partię 10 sztuk pojazdów elektrycznych Melex i wysłano do zleceniodawcy celem przeprowadzenia prób eksploatacyjnych. To, co dzisiaj jest nowinką, w Polsce stało się faktem już w 1971 roku w nowo utworzonym wydziale fabryki samolotów WSK Mielec. Pojazd zyskał uznanie na całym świecie i produkowany jest do dziś. Zyskał on taką popularność, że nawet na inne pojazdy tego typu przyjęło się mówić „Melex”. Przykład 24. Lucjan Łągiewka (ur. 1949) wynalazca i konstruktor, i EPAR – wynalazek dekady. W połowie lat 90. świat obiegła wiadomość o rewolucyjnym polskim wynalazku. Polski konstruktor stworzył pochłaniacz energii, pewien rodzaj zderzaka, który dzięki umiejętnie zastosowanym

przekładniom jest w stanie wyłapywać energię kinetyczną pędzącą na nas w ruch obrotowy. Ma on zapobiegać potencjalnym skutkom nawet groźnego wypadku samochodowego. Można sobie wyobrazić, że pędzi na nas samochód, a my mamy przed sobą taki pochłaniacz i w momencie zderzenia nic nam się nie dzieje, ponieważ impet przekładany jest na ruch przekładni, którą możemy sobie przedstawić w głowie jak wariujący od prędkości wiatraczek. Urządzenie to nazwano EPAR (Energetyczny Przetwornik Akumulacyjno-Rozpraszający). I na tym jego historia się zakończyła. Rewolucyjne rozwiązanie nie spotkało się z uznaniem środowiska nauko-

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

wego, wojsko stwierdziło, że musi zastrzec informacje na jego temat, ponieważ technologia może mieć znaczenie strategiczne i… tyle. Twórca wynalazku przez lata walczył o uznanie dorobku i pomoc w kontynuowaniu badań. W Polsce trafił jednak na mur szyderstw i kpin. Po dziesięciu latach uznanie znalazł na Zachodzie, gdzie ostatnio otrzymuje nagrody i wyróżnienia od różnych prestiżowych instytucji naukowych. Na forach w sieci można trafić na rozmaite dyskusje na temat skuteczności technologii EPAR i podobno ma być montowana w barierach drogowych w Szwajcarii. System został nagrodzony dwoma złotymi medalami na IV Międzynarodowych Targach Wynalazczych Bliskiego Wschodu IIFME (odbywały się w listopadzie 2011 r.) za odpowiednio: odbojnice portowe oraz bariery mostowo-drogowe. Został uznany najlepszym wynalazcą pierwszej dekady XXI wieku przez Międzynarodową Federację Organizacji Wynalazczych. Opieszałość polskiej strony wobec zaakceptowania wynalazku Lucjana Łągiewki skutkuje na razie jedynie tym, że za podobny patent wzięli się naukowcy z Cambridge i aktualnie toczy się postępowanie przed Europejskim Urzędem Patentowym. Przykład 25. Polski niebieski laser (2001-2002) – Instytut (dawniej Centrum) Badań Wysokociśnieniowych Polskiej Akademii Nauk. Prace nad „Półprzewodnikową diodą laserową z azotku galu, emitującą niebieskie światło„ realizowane były w ramach rządowego programu rozwoju niebieskiej optoelektroniki, nakreślonych pod koniec 1998 roku,

kiedy Rada Ministrów ustanowiła strategiczny program „Rozwój niebieskiej optoelektroniki”, od lutego 2000 r. przekształcony w program wieloletni. Polski niebieski laser został zademonstrowany w grudniu 2001 r. i od tego czasu trwają prace nad optymalizacją lasera oraz budowana jest linia produkcyjna. Niebieski laser półprzewodnikowy to potoczna nazwa diody laserowej a nazwa pochodzi od koloru światła, które emituje dioda. Pierwszy niebieski laser półprzewodnikowy na podłożu szafirowym (stąd kolor światła) został wytworzony na przełomie roku 1995 i 1996 przez japończyka Shuji Nakamurę. Trudno szukać porównań technologicznych między wynalazkami Japończyka i polskich naukowców.

Różnica występuje w podłożu – japoński oparty na podłożu szafirowym a polski – na azotku galu GaN. Jest to półprzewodnik idealnie dopasowany do generowania światła niebieskiego. Nie występuje on jednak w przyrodzie, a jego synteza i krystalizacja wymaga ekstremalnych warunków. Z uwagi na te trudności, Japończycy zastosowali kryształy szafiru, na których zdołali zbudować aktywną część lasera z azotku galu. Szczególnie ważna jest opatentowana przez polskich naukowców możliwość uzyskiwania struktur laserowych metodą MBE (epitaksja z wiązek molekularnych), co uniezależnia nas od patentów japońskich. Jednak, na razie publikacji o dalszych sukcesach „polskiego niebieskiego lasera” – brak.

Z ARCHIWUM ET

kompaktowy sposób składania roweru. Prostota konstrukcji, łatwość prowadzenia, poręczność, a przy tym przyzwoity komfort podróży – tak w skrócie zdefiniować można Easy Rider Bike. Podczas pierwszych jazd może odrobinę niewygodny i lekko niestabilny, ale rower jeździ, działa i składa się do bagażników wszystkich aut oraz mieści w windach (mimo sporych 29-calowych kół). Według wynalazcy zastosowanie przedniego napędu, czyli pedałów bezpośrednio w przednim kole, zmniejszają się opory, a rower traci mniej energii. Określany mianem najdziwniejszego składaka na świecie, jest przy tym najciekawszą konstrukcją tego typu. Konstruktor Marek Jurek zrezygnował zupełnie z łańcucha oraz tradycyjnej sztywnej ramy. Zamiast tego zastosował pedały napędzające bezpośrednio piastę przedniego koła oraz łamany przegub łączący przednią i tylną część. Przy tym wszystkim rower można jednym ruchem ręki (bez potrzeby odblokowywania zatrzasków czy odkręcaniu blokad) złożyć i z łatwością wrzucić do bagażnika samochodu czy wnieść do windy. Jest także jednym z nielicznych przełomów w świecie jednośladów od czasu zaprezentowania pierwszej przerzutki w 1902 roku. Rower został

Przykład 26. Marek Jurek i jego składany rower bez łańcucha (2011). O sukces swojego wynalazku nie musi się martwić Marek Jurek, konstruktor roweru bez łańcucha. Rower bez wad. Pierwsza myśl, to „najdziwniejszy rower na świecie”. Bliższe zapoznanie z pomysłem szybko zdziwienie przeradza w zachwyt. Niby proste rozwiązanie, ale wcześniej nikt nie wpadł na tak

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

119

Z ARCHIWUM ET

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

nagrodzony złotym medalem podczas 63. Międzynarodowych Targów „Pomysły, Wynalazki, Nowe Produkty” (iENA) w Norymberdze w 2011 r. Przykład 27. Grafen z ITME w Warszawie (2011). Nowe technologie także szturmują świat prosto z Polski. Nasi naukowcy z Wydziału Fizyki UW oraz Instytutu Technologii Materiałów Elektronicznych zaproponowali rewolucyjne zastosowanie grafenu, jednej z alotropowych odmian węgla. Tajemniczy grafen pojawił się w naukowym świecie za sprawą odkrycia w 2004 r. grupy brytyjsko-rosyjskich badaczy. Wynalazek był na tyle epokowy, że zasłużył na Nobla, ale wciąż próbowano znaleźć przemysłowe zastosowanie do tego wyjątkowego w swojej formie materiału. To z Polski poszła w świat optymistyczna wiadomość – udało się. Pojedyncze warstwy atomów węgla można teraz nakładać na płytki urządzeń elektronicznych, które dzięki temu są tańsze w produkcji, bardziej wytrzymałe i dodatkowo odporne na zginanie. Przykład 28. Kosmiczny łazik Magma2 (2011) – Politechnika Białostocka MAGMA2 to łazik marsjański zbudowany przez czterech studentów i absolwenta Politechniki Białostockiej, waży 38 kg, posiada 6 kół, wyposażony jest w manipulator kartezjański, manipulator przegubowy oraz heksakopter (obiekt latający z 6 śmigłami). Celem projektu MAGMA2 było stworzenie systemu składającego się z robota mobilnego (łazika) wraz z wymiennym oprzyrządowaniem, zdolnego do jak najlepszego wykonania zadań przewi-

dzianych w regulaminie zawodów University Rover Challenge 2011 w USA. Polski projekt pokonał amerykańskich i kanadyjskich rywali, którzy korzystali z pomocy NASA. Warto dodać, że czwarte i szóste miejsce w tym konkursie trafiło także do Polaków (IV miejsce – SCORPIO, Politechnika Wrocławska i VI miejsce – COPERNICUS, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika, Toruń). W skład zespołu MAGMA2 wchodzili: absolwent PB i jednocześnie koordynator projektu MAGMA2 - Wojciech Głażewski oraz studenci Wydziału Mechanicznego PB – Piotr Ciura, Emil Błoński i Bartosz Solnik oraz Wydziału Elektrycznego PB – Szymon Zimnoch. Wspomagali ich studenci Wydziału Mechanicznego PB (kierunek: automatyka i robotyka) Jacek Wojdyła, Paweł Krzywosz, Krzysztof Pisowacki oraz Paweł Solnik (spoza uczelni). Opiekę ze

Zdjęcie: Magma2 strony Wydziału Mechanicznego Politechniki Białostockiej sprawowali: dr inż. Kazimierz Dzierżek, Prodziekan ds. Promocji i Współpracy WM PB oraz dr inż. Justyna Tołstoj-Sienkiewicz sprawująca pieczę nad Kołem Naukowym Robotyków WM PB. Przykład 29. Proteza ręki sterowaną myślami (2011) – Politechnika Wrocławska. Jedyny w Polsce i jeden z najnowocześniejszych w Europie prototyp protezy ręki, kierowanej impulsami akustycznymi wysyłanymi z mięśni, powstał w Polsce na Politechnice Wrocławskiej. Osoba używająca tej niezwykle nowoczesnej, trójpalcowej konstrukcji będzie mogła wykonywać ręką wszystkie podstawowe ruchy, w tym przede wszystkim chwytać i opuszczać przedmioty i do tego! wpływając na ruch jedynie wyobrażając sobie daną czynność. Zakład Inżynierii Biomedycznej z Wrocławia opracował proto-

120

ElektroTrendy nr 3/2013

typ trzykrotnie tańszy od niemieckich produkcji. Według polskich naukowców to rewolucyjne wykorzystanie znanej wcześniej technologii. Przykład 30. Michał Latacz i podwodny samolot (2012). Najwyższe wyróżnienie na targach innowacji, ale tym razem w Brukseli

Zdjęcie: arch. TVP dostał podwodny samolot Michała Latacza. Wszystko zaczęło się od projektu wzorowanego na zasadzie poruszania się kalmara. Według młodego konstruktora, gdyby natura wierzyła w tradycyjny napęd śrubowy, na pewno by go zastosowała w jakimś żywym organizmie. Dlatego swoje dzieło Michał Latacz wyposażył w tak zwane pędniki falowe (powierzchnie przypominające ogromne błono-skrzydło-płetwy), które są znacznie wydajniejsze od tradycyjnych śrub, a ponadto są ciche. Po kalmarze przyszedł czas na płaszczkę – nowy wynalazek będzie nazywał się na cześć tego morskiego zwierzaka Stingray. Podobno będzie nim można wykonywać pod wodą ewolucje niczym w normalnym samolocie. Pomysł jest bardzo na czasie, ponieważ ostatnio pojawiła się informacja, że Richard Branson, wynalazca i wizjoner planujący podróże w kosmos, sprawił sobie taki podwodny samolot, ale wyposażony w napęd śrubowy, za 450.000 funtów. Wynalazek Michała Latacza jest chroniony międzynarodowym prawem patentowym i rozwijany przez firmę DELTA PROTOTYPES . Przykład 31. DICE+ elektroniczna kostka do gry (2013) i jej twórcy Patryk Strzelewicz i Michał Bąk. Współtwórcy DICE+ nie maja powodów do narzekań. Stworzony przez nich gadżet ma szansę poważnie namieszać w świecie zapalonych graczy. Dzięki pomysłowości młodych Polaków stara, teoretycznie niezmienna i skończona forma, dostała nowe ży-

Odkrywcy, Badacze, Wynalazcy

Zdjecie: Michał Latacz Delta Prototypes – Kalmar

Zdjecie: Michał Latacz Delta Prototypes – Stingray cie. Kostka do gry, taka zwykła o sześciu ściankach i sumie oczek 21, jest dostępna w formie nowoczesnego, bielutkiego sześcianika. Oczek nie ma, zamiast tego wyświetlany cyfrowo wynik ukaże się dopiero po rzucie. Wbudowany akcelerometr sprawdza, czy rzut został wykonany poprawnie. Jeżeli nie, system anti-cheat wyświetla rezultat na czerwono. Kostki nie da się oszukać, a to ważne, ponieważ ma służyć do gry na tablecie czy smartfonie. Można sobie wyobrazić, że gramy w Chińczyka czy Backgammona na takim mobilnym urządzeniu i zamiast losowania rzutów przez kliknięcie, możemy sami pobawić się taką cyfrową kostką. Jeżeli rezultat oczek zaświeci się na zielono, wtedy wynik zostanie przesłany do urządzenia przy pomocy Bluetooth. DICE+ było prezentowane na E3 w Los Angeles, największych światowych targach gier elektronicznych, gdzie został oceniony bardzo wysoko. Do tej pory firma Q-Workshop.com należąca do Patryka Strzelewicza zarabia na produkcji i sprzedaży kostek do gier RPG (Role Playing Games - gry planszowe z rozbudowanymi scenariuszami i światami, w których gracz wciela się w jakąś postać, podróżuje, walczy, przeżywa coraz to nowe przygody), które produkowane są w podpoznańskiej fabryce. Patryk Strzelewicz, w swojej branży jest w światowej czołówce - rocznie wysyła za granicę ponad 90.000 sztuk kostek. Podbił już

rynek niemiecki, brytyjski, a teraz przymierza się do Stanów Zjednoczonych. Ciekawe jak rozwinie się podbój światowych rynków przez elektroniczną kostkę do gry, DICE+, którą na hanowerskich targach elektroniki CEBIT 2013 grali przywódcy rządów Polski i Niemiec. Prawdopodobnie kostka DICE+ wytwarzana będzie w piotrkowskim Centrum Logistycznym Logistic City przez firmę Game Technologies. W pierwszej fazie produkcji miesięcznie produkowanych ma być 250 tysięcy DICE+. Do 2014 roku produkcja ma się podwoić. Światową premierę kostki „Dice+” zaplanowano na sierpień 2013. Gadżet będzie można kupić w sklepach stacjonarnych i za pośrednictwem Internetu. Globalna cena kostki będzie oscylować wokół 39 dolarów. Postscriptum Przed II wojną światową Polska zajmowała 5 miejsce w Europie pod względem liczby patentów rejestrowanych rocznie. Dziś naszego miejsca statystyki nie uwzględniają. Z jednego prostego powodu – uzyskujemy patenty na około 30 wynalazków rocznie, co stanowi około 0,003% całości wynalazków w Europie. Nasi południowi sąsiedzi, Czesi, mają około stu razy więcej patentów w ciągu roku. Podobnie Węgrzy. Powodów takiego stanu rzeczy można byłoby szukać długo. Przede wszystkim byłoby to zbyt niskie nakłady na edukację, a także blisko 45 lat komunizmu, który skutecznie tępił wszelkie indywidualne osiągnięcia polskich naukowców. Nie tylko jednak komunizm jest winny tej sytuacji. Równie wiele ofiar, co zbrodniczy reżim narzucony nam po wojnie, mają na swoim koncie naziści. Strach pomyśleć, jak wielu wybitnych Polaków, wspaniałych naukowców zginęło w niemieckich obozach koncentracyjnych. Błędem byłoby jednak zrzucenie całej winy na nazistów i komunistów. Jak wcześniej wspomniano, na chwilę

Z ARCHIWUM ET

obecną daleko lepiej radzą sobie na polu naukowym Węgrzy czy Czesi, którzy w wielu elementach swojej najnowszej historii są nam podobni. Dlatego można zaryzykować tezę, iż nie udało się w Polsce wytworzyć „etosu naukowca” i szacunku dla pracy wynalazców. Za to wszystko - dużą winę ponosimy my sami, jako społeczeństwo. Co bowiem spowodowało, iż przez wiele lat Ci, którzy przed wojną wyznaczali trendy, podążając często nie odkrytymi jeszcze przez nikogo szlakami myśli ludzkiej, zostali nagle przez Polskę zapomniani? Dlaczego pozwoliliśmy komunistycznej propagandzie zakłamać historię polskiej nauki i dlaczego sami nie uczyniliśmy tych, którzy godni są najwyższych laurów, bohaterami masowej wyobraźni? Mówi się często, iż żyjemy w świecie pozbawionym autorytetów. Nie jest to prawda. Nasz świat jest raczej światem zapomnianych autorytetów. Dlatego warto było przypomnieć i „odkurzyć” wybitnych myślicieli, wynalazców i naukowców, o których – z różnych przyczyn – Polska zapomniała. Pamiętajmy i naśladujmy. Bądźmy dumni z naszych badaczy i wynalazców. Opublikowano za: wikipedia,technowinki.pl, wykop.pl, Rafał Tomański, i inne ogólnodostępne publikacje

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

121

CZAS RELAKSU

Ekologia

Elektryczny rower Smarta

Szał na ekologię trwa. Najpierw samochodem roku został elektryczny Nissan później ten sam tytuł wśród aut dostawczych zdobyło Renault. Teraz przyszła pora na elektryczne rowery. Od razu idealne dwa kółka pokazało Audi, teraz swoją wersję e-roweru zaprezentował Smart

ak można poprawić i tak ekologiczny środek transportu, jakim jest rower? Napędzany siłą mięśni kolarza powoduje, co prawda emisję szkodliwego CO2, jednak w dawkach minimalnych. Silnik elektryczny ma tą emisję jeszcze ograniczyć. Rower Smarta wygląda niemal tak samo, jak tysiące poruszających się po naszych drogach, tylko bardziej nowocześnie. Posiada oryginalny de-

sign, a zabudowana puszka na tylnej piaście oraz znaczna masa (26 kg) wskazują pewną odmienność, ale prawdziwą różnicę można poczuć dopiero podczas jazdy. Gdy na dużym wyświetlaczu ustawimy jeden z czterech trybów „asystenta pomocy” i określimy wielkość rekuperacji jazda

122

ElektroTrendy nr 3/2013

Ekologia

CZAS RELAKSU

Elektryczny rower Audi Elektryczny rower Smart

nawet pod górkę okazuje się dziecinnie prosta. Rower dostaje nagłego przyspieszenia, a rowerzysta niezłego kopa w plecy. Ten efekt to działanie pakietu napędowego Pedelec (Pedal Electric Cycle), który uruchamia silnik elektryczny. Cały układ działa do prędkości 25 km/h. Powyżej asystent przestaje

wspierać rowerzystę, dając mu możliwość spalenia kilku kalorii. Napęd wystarcza do pokonania 100 km i można go ładować z gniazdka. Czy rower Smarta to kolejna szpanerska zabawka? Być może, ale na pewno jest to droga zabawka wyceniona na 2 849 euro, czyli około 12 000 zł.

A jak przy e-rowerze wypada elektryczny Smart? Krótki zasięg i duża masa powodują, że auto nadaje się wyłącznie do jazdy po mieście. Silnik dysponuje maksymalnym momentem obrotowym dostępnym praktycznie od zera, co przekłada się na przyspieszenie od 0 do 60 km/h w 4,8 sekundy. To spora przewaga nad wersjami spalinowymi. Elektryczny Smart kosztuje w Niemczech 23 680 Euro lub 18 910 Euro plus 69 Euro miesięcznie za wynajmowanie baterii.

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

123

CZAS RELAKSU

Ekologia

ELV001 elektryczny samochód z Mielca Czy wejdzie do produkcji? Koszt pokonania 100 km ma wynosić tylko 4 złote. Chociaż auto jeździ na prąd, osiągami może zawstydzić nawet auta sportowe. Projekt i budowa prototypu samochodu z napędem elektrycznym były realizowane w ramach projektu „Budowa rynku pojazdów elektrycznych, infrastruktury ich ładowania – podstawą bezpieczeństwa energetycznego” dofinansowanego z funduszy UE w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka, Działanie 5.1.

Co i jak? Budowa samochodu elektrycznego ELV001 trwała 20 miesięcy, realizowana była przez konsorcjum pięciu firm, koordynowanych przez Agencję Rozwoju Regionalnego MARR w Mielcu. ELV001 to samochód

124

ElektroTrendy nr 3/2013

w pełni polski, 90% podzespołów zaprojektowano i zbudowano w kraju. Oprócz nadwozia i układu jezdnego, są to m.in. dwa silniki elektryczne oraz elektroniczny układ sterowania napędem wraz z oprogramowaniem, równocześnie tworzący, tzw. elektroniczny mechanizm różnicowy. Pozostałe 10% części pochodzi spoza Polski, głównie są to konstrukcje, których ze względu na duże koszty i charakter projektu, nie byłoby sensu samodzielnie konstruować. Dotyczy to np. obręczy kół, opon, klocków hamulcowych czy akumulatorów.

Kształty nowoczesnego nadwozia są dziełem Michała Kracika, doktoranta Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Natomiast budową zajęły się polskie firmy, m.in. „Car Technology Production”, „KOMEL” i produkujący luksusowe samochody sportowe, mielecki „Leopard”, którego siedziba była bazą ostatecznego montażu samochodu. Proces tworzenia trwał trzy lata. Bez kompleksów Linia 3-drzwiowego nadwozia ELV001 jest bardzo nowoczesna. Nowoczesne kształty nadwozia (wielkości Forda

Zdjęcie: MARR S.A.

rototypowy elektryczny samochód, roboczo nazwany ELV001, powstał dzięki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej, ale z inicjatywy polskich pomysłodawców. Za ponad 19 mln zł, jakie udało się pozyskać z UE w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka, firmy z całego kraju stworzyły grupę pracującą nad wszelkimi zagadnieniami związanymi z napędem elektrycznym w motoryzacji. W ramach projektu prowadzono badania związane z eksploatacją samochodów z napędem elektrycznym oraz infrastruktury ich ładowania, powstało 200 stacji ładowania pojazdów elektrycznych, zlokalizowanych m.in. w Krakowie, Warszawie, Mielcu, Katowicach i Trójmieście. Na potrzeby testów powstał także przykładowy serwis dla samochodów elektrycznych. Do testów na potrzeby programu kupiono 14 seryjnych małych samochodów zasilanych prądem, a sześć samochodów z tradycyjnym napędem spalinowym zostało przerobionych na napęd elektryczny.

Ekologia

Focusa 1-generacji) nie tylko nie odbiegają od światowego wzornictwa, a wręcz przeciwnie, opływowe linie mogą być wzorem do naśladowania. Auto po prostu jest bardzo ładne. Samochód jest 4-osobowy (w wersji towarowej 2-osobowy), waży 1,3 tony (masa bez baterii wynosi 800 kg). Napędzany jest dwoma jednostkami elektrycznych, o mocy nominalnej 15 kW każda (łącznie około 41 KM), przyspieszenie do 100 km/h wynosi niecałe 6 sekund, co jest wynikiem nieosiągalnym dla wielu samochodów sportowych z silnikiem spalinowym, o mocy, często powyżej lub blisko 300 KM. Ładowanie akumulatorów trwa od sześciu do ośmiu godzin. Samochód w zależności od warunków może przejechać do 150 km. Deklarowany zasięg jest osiągany podczas jazdy ze średnią prędkością 50 km/h i w temperaturze otoczenia na poziomie około 10°C. W zależności od taryfy energetycznej koszt pokonania 100 km wynosi ok. 4-5 zł. To wyniki na poziomie konkurencyjnych modeli uznanych światowych producentów. Ponadto ELV001 standardowo wyposażony jest w m.in. w elektryczne wspomaganie układu kierowniczego, komputer pokładowy i kamerę cofania.

ich nawet kilkanaście. Dopiero mając gotowy model można instalować linię produkcyjną. A na to potrzeba ogromnych funduszy. Konsorcjum razem z Agencją Rozwoju Regionalnego MARR na czele, aby kontynuować prace musi mieć lub musi pozyskać inwestorów lub inwestora strategicznego, który w projekt zainwestuje minimum 20 mln Euro. Najlepszym partnerem byłoby państwo polskie, które w ten sposób pomogłoby (w kolejnej próbie) reanimacji polskiej motoryzacji, tym razem w wersji ekologicznej – w produkcji pojazdów elektrycznych, bo w nich jest przyszłość. Póki co, w okresie przejściowym będą królować pojazdy hybrydowe. I jest to proces naturalny. Tak naprawdę nie jest ważne, czy przy reanimacji skorzystamy z pomocy finansowej i myśli technicznej niemieckiej, amerykańskiej, koreańskiej czy chińskiej, ważne jest żeby wreszcie zacząć. Początek już jest. Dalej damy radę. Polak potrafi. Tylko trzeba wskazać cel i nadać tempo. Po okresie dekoniunktury i przy rosnących kosztach energii elektrycznej (poza taką Kanadą, gdzie prąd jest tani jak przysłowiowy barszcz), nastąpi wzrost zapotrzebowania na pojazdy ekologiczne. A my wtedy będziemy gotowi…

Czy wejdzie do produkcji? Głównym założeniem projektu było stworzenie możliwości krajowym małym i średnim firmom z branży motoryzacyjnej zdobycia doświadczenia przy projektowaniu i wytwarzaniu podzespołów dla samochodu z napędem elektrycznym, drugoplanowa była ewentualna produkcja. Firmy miały dostać możliwość sprawdzenia własnych pomysłów i konstrukcji w tym zakresie. Uczestniczące w projekcie firmy już zyskały, ponieważ współpracują lub zyskały możliwość kooperowania z największymi producentami samochodów w Europie. Zbudowanie prototypu ELV001 kosztowało około 8 mln zł, teraz służy on do badań firmom zaangażowanym w projekt. Obecnie wraz z dokumentacją udostępniony jest mieleckiej spółce Leopard, gdzie jest poddawany kolejnym pracom i badaniom. Aby samochód mógł wyjechać na ulice, koniecznością jest długie, mozolne i kosztowne dopracowywanie projektu, budowa kolejnych prototypów i wreszcie uzyskanie homologacji. Nierzadko, aby zacząć produkcję trzeba wykonać

Co prawda zarzuca się projektowi ELV001, że jest łudząco podobny do szwajcarskiego BELENOS ELV2, prototypu realizowanego w latach

CZAS RELAKSU

2008-2011 (na podstawie technologii opracowanej przez szwajcarski „Paul Scherrer Institute”) przez Swatch Group i Green GT. Kompaktowe auto BELENOS ELV2 miało podobno posiadać silnik elektryczny o mocy 40kW (54 KM), baterie litowo-jonowe 12kWh oraz 25 kW ogniwa paliwowe (ogniwa wodorowe), czyli urządzenie elektrochemiczne potrzebne do wytworzenia energii zasilającej silnik elektryczny. Ale być może polski projekt jest rozwinięciem szwajcarskiej konstrukcji. W końcu postęp rodzi się w bólach. A tak przy okazji – zasadę działania ogniw wodorowych odkrył w 1838 roku (nomen omen) szwajcarski chemik Christian Friedrich Schönbein. Opublikował ją w 1839 roku w styczniowym wydaniu „Philosophical Magazine” (Magazynu Filozoficznego) i na podstawie tej pracy walijski naukowiec sir William Grove stworzył pierwsze działające ogniwo paliwowe. Ogniwa te nie znalazły jednak praktycznego zastosowania aż do lat sześćdziesiątych XX wieku, kiedy to Stany Zjednoczone wykorzystały ogniwa z membranami polimerowymi, albo ASC jako źródło elektryczności i wody w swoim programie kosmicznym. W ogniwa paliwowe zostały wyposażone takie statki jak np. Gemini 5 a także seria Apollo, czy stacja kosmiczna Skylab. Dodatkowym atutem ogniw była produkcja wody pitnej.

Zdjęcie: Swatch_Belenos_elv2 http://www.technologicvehicles.com/en/actualite-mobilite-verte/1560/leswatch-group-veut-sa-smart-belenos-elv2-un

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

125

CZAS RELAKSU

Ekologia

ELV001 w liczbach:

Zdjęcie: MARR S.A.

Wymiary (dł./szer./wys.): ............... 3890/1770/1550 mm Pojemność bagażnika: ................. 310 l Ładowność: ................................. 550 kg Waga: . .......................................... 1300 kg (800 kg bez baterii) Liczba miejsc: ............................... 4 (2 w wersji dostawczej) Układ kierowniczy: ....................... wspomagany elektryczne Napęd: .......................................... elektryczny, dwusilnikowy na przednie koła Typ silnika:..................................... 2 silniki synchronicznie PMSM Napięcie i prąd: ............................ 105 V DC, 160 A Moc 1 silnika: . .............................. 15 kW przy 3400 obr/min Moc maksymalna: ........................ 25 kW Max. obroty: . ................................ 7000 obr/min Przyspieszenie 0-100 km/h: ......... 5,5 sek. Prędkość maksymalna: ................ 110 km/h Zasięg na jednym ładowaniu: ...... do 150 km (przy średniej prędkości: 50 km/h i temperaturze otoczenia: 10° C) Zużycie energii: ............................ 130 Wh/km Koszt ładowania: .......................... około 4 zł/100 km (w zależności od taryfy energetycznej) Typ baterii: .................................... Li-polimer Napięcie: . ..................................... 129.6 V Pojemność: . ................................. 159 Ah Energia:......................................... 21 kWh Napięcie zasilania: . ...................... 230-400 V AC Napięcie ładowania: ..................... 2x 150 V DC Czas ładowania: ........................... do 6-8 h Komputer pokładowy: .................. diagnostyka i monitorowanie zdalne Kontrola prędkości: ...................... elektroniczna Tryby jazdy: .................................. ekonomiczny, miejski, sportowy Maksymalne nachylenie:............... 30% Lusterka wsteczne: . ..................... kamery i monitory LCD Opony i felgi: ................................ 195/55 R16

126

ElektroTrendy nr 2/2013

Ekologia

CZAS RELAKSU

CHWILOWE OGRÓDKI TWIZY

Renault wprowadza na polski rynek pojazd elektryczny Twizy Renault wprowadza na polski rynek pojazd elektryczny, Twizy, zaprezentował go w oryginalnych tymczasowych ogródkach. W każdy weekend, od 22 czerwca do 7 lipca 2013 roku pojawiały się w Warszawie tzw. Chwilowe Ogródki Twizy. Zaprojektowane przez architekta krajobrazu, Krzysztofa Hermana, symbolizujące zieloną wizję miasta – łatwego przemieszczania się oraz minimalistycznego parkowania, bez spalin i hałasu. Te oryginalne ekoogródki można było nie tylko obejrzeć, ale także w nich wypocząć korzystając z przygotowanych miejsc do siedzenia. Pierwszy ekoogródek został zaprezentowany 22 czerwca przed Zamkiem Ujazdowskim.

ażdy ogródek zajmował powierzchnię porównywalną do dwóch miejsc parkingowych, a stojący w nich pojazd Twizy zajmuje zaledwie jedną czwartą tej przestrzeni. Twizy daje początek nowej epoce pojazdów elektrycznych, które odmienią nasze miasta. • Zero spalin podczas jazdy. • Zero hałasu. • Maksimum designu. Twizy to ultramobilny, w 100% elektryczny pojazd dla dwóch osób, który można ładować w zwykłym gniazdku elektrycznym, intuicyjny i prosty w użyciu, bezpieczny i komfortowy. Twizy, zaprojektowane przez Renault Sport, jest już dostępne w Polsce. Pierwszy chwilowy ogródek stanąl przed Zamkiem Ujazdowskim w dniach 22-23 czerwca i był elementem inauguracji tegorocznej edycji Zielonego Jazdowa. Była to także okazja dla mieszkańców Warszawy do przetestowania kilku modeli samochodów elektrycznych Renault: Twizy, Fluence Z.E. i Kangoo Z.E.

Ekspozycje chwilowego ogródka Twizy odbyły się: • 22-23 czerwca, ul. Jazdów 2, przed Zamkiem Ujazdowskim • 27-30 czerwca, ul. Krucza 47, przy restauracji La Tomatina • 5-7 lipca, ul. Nowy Świat 6/12, przy restauracji La Bodega

Projekty ogródków i zdjęcia z ich realizacji można obejrzeć na facebook.com/RenaultPolska. Na tym samym profilu do zdobycia koszulki Twizy, zaprojektowane przez Monikę Błędowską, która stworzyła markę Col Claudine oraz do wygrania Twizy na kilkudniowe testy.

nr 2/2013 www.elektrotrendy.pl

127

Zapraszamy do zapoznania się z naszą najnowszą ofertą dostępną w hurtowniach Grupy ElektroUnion.

www.zext.com.pl

Super nagrody!

Krzyżówka

CZAS RELAKSU

Sponsorem nagród do naszej krzyżówki jest firma ZeXt, która przeznaczyła wyjątkowe nagrody dla pierwszych 5 osób, które nadeślą nam prawidłowe rozwiązanie. Adres redakcji: ElektroTrendy, ul. Sieradzka 3, 01-263 Warszawa, z dopiskiem: krzyżówka. Wysłanie rozwiązania krzyżówki traktowane jest jako jednoczesne wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych, zgodnie z ustawą.

Nazwiska zwycięzców krzyżówki nr 1 – EcoEnergy- z ET nr 02/2013, hasło: chevrolet cruze 1. Andrzej Domidzki, Piła, 2. Krzysztof Wiśniewski, Warszawa 3. Lucyna Zabłotna, Siedlce, 4. Maria Popławska, Bielsko-Biała, 5. Stefan Zawadzki, Opole,

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

129

CZAS RELAKSU

130

ElektroTrendy nr 3/2013

Pod prądem m a l w i n a

Pod prÄ&#x2026;dem m a l w i n a

CZAS RELAKSU

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

131

CZAS RELAKSU

132

ElektroTrendy nr 3/2013

Pod prądem m a l w i n a

Pod prÄ&#x2026;dem m a l w i n a

CZAS RELAKSU

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

133

CZAS RELAKSU

134

ElektroTrendy nr 3/2013

Pod prądem m a l w i n a

Pod prÄ&#x2026;dem m a l w i n a

CZAS RELAKSU

nr 3/2013 www.elektrotrendy.pl

135

CZAS RELAKSU

Krzyżówka

Super nagrody!

Sponsorem nagród do naszej krzyżówki jest firma EcoEnergy, która przeznaczyła wyjątkowe nagrody dla pierwszych 5 osób, które nadeślą nam prawidłowe rozwiązanie. Adres redakcji: ElektroTrendy, ul. Sieradzka 3, 01-263 Warszawa, z dopiskiem krzyżówka Wysłanie rozwiązania krzyżówki traktowane jest jako jednoczesne wyrażenie zgody na przetwarzania danych osobowych zgodnie z ustawą

136

ElektroTrendy nr 3/2013

Nazwiska zwycięzców krzyżówki nr 2 – ZeXt - z ET nr 02/2013, hasło: letnie przesilenie 1. Aneta Budzion, Katowice, 2. Bożena Laskowiec, Kołobrzeg, 3. Jacek Banach, Poznań, 4. Michał Skwara, Kraków, 5. Zofia Duda, Kalisz,

www.e-energy.com.pl

Świetlna promocja CENA OD

9,99

zł

PROMOCJA DO WYCZERPANIA ASORTYMENTU

Lampa LED GU10 3 W 230 V SMD 24 x 5050 2800°K, 145°, 270 lm GLOSSY STAR

CENA OD

9,99

zł

PROMOCJA DO WYCZERPANIA ASORTYMENTU

Lampa LED GU10 3 W 230 V SMD 24 x 5050 2800°K, 145°, 270 lm SANDSTORM

Produkt dostępny w punktach sprzedaży:

www.elektrounion.pl

*Sugerowana cena netto, należy doliczyć 23% podatek VAT. Producent zastrzega sobie prawo do wstrzymania akcji promocyjnej bez podawania przyczyny. Ilość produktów objętych promocją jest ograniczona.

Zapraszamy do VII edycji konkursu

Konkurs realizowany w ramach Narodowego Programu Promocji

Polska Przedsiębiorczość 2020

ElektroUnion wspiera studentów Politechniki Warszawskiej

Rozwiń żagle