Λιβάδι Ολύμπου: Δεκαετια του 50

Νίκος Καραΐσκος Ηλεκτρονικθ επεξεργαςία: Γαζέτησ Γιάννησ

ΛΛ

ΛΙΒΑΓΙ ΟΛΤΜΠΟΤ

[ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 50: ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ]

ΓΔΚΑΔΣΙΑ ΣΟΤ 50: ΜΙΑ Ι΢ΣΟΡΙΚΗ ΓΔΚΑΔΣΙΑ Μόιηο είρε ηειεηώζεη ν εκθύιηνο πόιεκνο, αθνύ πξώηα ε Διιάδα ειεπζεξώζεθε από ηελ Γεξκαληθή θαηνρή. ΢ηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 50 ε θαηάζηαζε ζην Ληβάδη, αιιά θαη ζε όιε ηελ Διιάδα ζρεδόλ, ήηαλ δξακαηηθή. Πείλα, θαθνκνηξηά, αζιηόηεηα. Λίγν γάια από ζθόλε, έλα θνκκαηάθη θίηξηλν ακεξηθάληθν ηπξί θαη ιίγε ζηαθηδέληα ήηαλ ε βαζηθή ηξνθή ησλ παηδηώλ πνπ δίδνληαλ ζην ζρνιείν. (΢ρέδην Μάξζαι). Η παηάηα θαη ε θηελνηξνθία κνλαδηθέο θαη δύζθνιεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηόηεηεο. Σα θηελνηξνθηθά πξντόληα δίδνληαλ ζε ληόπηνπο ή άιινπο ρνλδξέκπνξνπο ζε πνιύ ρακειέο ηηκέο. Οη Ληβαδηώηεο κεηαλάζηεο ηηο Ακεξηθήο θηίδνπλ ηα ζρνιεία θαη νη ιηγνζηνί δάζθαινη πξνζπαζνύλ λα κάζνπλ γξάκκαηα ζε πάξα πνιιά παηδηά. Οη ιεγόκελνη … «εζληθόθξνλεο» πεξηνξίδνπλ ηελ ειεπζεξία, ηελ έθθξαζε θαη άιια πνιιά. Θιηβεξή πξαγκαηηθόηεηα. Γύξσ από ην Ληβάδη ην ηνπίν γπκλό. Κξαλίνπ ηόπνο. Μνλαδηθά δέληξα ηα πιαηάληα ζηηο πιαηείεο θαη ζην ΢άιηζη. Υώκα θαη πέηξεο. Πάληα απνξνύζα πώο ζώζεθαλ ηα πεύθα ζην Κηόζθη. Σα δέληξα πνπ βιέπνπκε ζήκεξα γύξσ από ηελ θσκόπνιε θπηεύηεθαλ ζηε δεθαεηία ηνπ 50’ κε πνιιέο δπζθνιίεο θαη αληηδξάζεηο ησλ θαηνίθσλ πνπ δελ ήζειαλ ηα δέληξα. Ήζειαλ ηνλ ηόπν απηόλ ζαλ βνζθόηνπν θαη ηίπνηα πεξηζζόηεξν. Σν δαζαξρείν κε πνιινύο θόπνπο θαη αγώλεο θαηάθεξε λα δεληξνθπηέςεη ηελ πεξηνρή, παξά ηηο αληηδξάζεηο. ΢εκαληηθό ξόιν ζηε θύιαμε θαη κεγάισκα ηνπ δάζνπο έπαημε ν αείκλεζηνο ΢ηέθαλνο Σδεκαγηώξγεο. Η πιαηεία κηθξή θαη γξαθηθή κε ηνπο όξζηνπο ζπδεηεηέο θαη ηα θαθελεία ηνπ Γηάλλε Μνπζέλα, ηνπ ΢σηήξε Μνπζέλα, ηνπ Σάθε Ράπηε θ.α πάληα γεκάηα. Φπζηθά ην θαγάδηθν ηνπ Λάδνπ Πξνθόβα κε ηνλ ππέξνρν παηζά θαη ηε λόζηηκε βξαζκέλε θνηιίηζα από αξλί. Πεξηέξγσο ζηελ πιαηεία δελ ππήξραλ πνηέ παληνπσιεία. Απηά ήηαλ δηαζθνξπηζκέλα ζε δηάθνξα ζεκεία ηνπ Ληβαδηνύ. ΢ηελ πιαηεία Αγίσλ Αλαξγύξσλ είρακε ηα καγαδηά ηνπ Λάδαξνπ Υαιθίδε, ηεο Λόιαο Μάληδηνπ, ηνπ Σάθε Μπίζκπα θαη ηνπ Αλη. Νάθα (Ράπηε). Κνληά ζηελ Παλαγία βξηζθόηαλ ην γλσζηό καγαδί ηνπ Νίθνπ Παηζίθα θαη ιίγν παξαθάησ ηα καγαδηά ηνπ Λεσλίδα Μεδίιε θαη Αληώλε Πάπα. Αθόκε: Σν καγαδί ηνπ Γ. Πακπέξε δίπια από ηνλ Άγην Κσλζηαληίλν. Τπήξραλ θπζηθά θαη άιια καγαδηά ηύπνπ παληνπσιείνπ θαη παξνρήο ππεξεζηώλ πνπ έπαημαλ ζεκαληηθό ξόιν ζηελ δσή ησλ Ληβαδησηώλ. Θπκάκαη ηα ζηδεξνπξγεία ηνπ Ισάλλε Μέλνπ, ηνπ Κ. Μέλνπ, ην ξαθείν ηνπ

Υαιθηά, ηνπο κύινπο ηνπ Πνιύδσξα Πνύιηνπ, ην παληνπσιείν ηνπ Φώληα Σαδέ, ην επηπινπνηείν ηνπ Μεηαμηώηε, ην θαλνπνηείνλ ηνπ ΢άθε Σζαλνύζα, ηα ζαγκαηνπνηεία ηνπ Φαιίδα θαη πνιιά άιια πνπ δελ έξρνληαη ζην κπαιό κνπ. Η ζπγθνηλσλία πξνο Καηεξίλε θαη Διαζζόλα γίλνληαλ δύζθνια γηαηί νη δξόκνη ήηαλ ζε άζιηα θαηάζηαζε. Σν θύξην κέζν ζπγθνηλσλίαο γηα Διαζζόλα ήηαλ ην πεξίθεκν επηβαηηθό θαη ζπγρξόλσο θνξηεγό ησλ αείκλεζησλ Γηώξγνπ Γθνύκα θαη Κ. Πάπα. Οδεγόο ν επίζεο αείκλεζηνο Γεκνζζέλεο Μεηαμηώηεο. Η γξακκή πξνο Καηεξίλε ήηαλ πην δύζθνιε. Γίλνληαλ κε ηαμί (ηνπ Παλαγηώηε, ηνπ Καζζηκάηε θιπ) θαη κεξηθέο θνξέο κε ιεσθνξείν. Ηιεθηξηθό ξεύκα δελ ππήξρε βέβαηα. Απηό ήξζε ην 1966. Σν θαινθαίξη έξρνληαλ ζην Ληβάδη ηνπξίζηεο θπξίσο από Θεζζαινλίθε, Διαζζόλα, Καηεξίλε θαη Λάξηζα. Οη πεξηζζόηεξνη από απηνύο ήηαλ μεληηεκέλνη Ληβαδηώηεο. Ολνκάδνληαλ γθαγθάλνη ήηαλ δηαθνξεηηθά ληπκέλνη (επξσπατθά) θαη ζηηο παξέεο ηνπο είραλ ην ζηνηρείν ηεο απνκόλσζεο. Ο Λάδαξνο Βάληεο, πξόεδξνο ζήκεξα (2007) ηνπ ζπιιόγνπ Ληβαδησηώλ Ακεξηθήο θσηνγξάθεζε ην Ληβάδη ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50’. Οη θσηνγξαθίεο απηέο κνλαδηθά έξγα ηέρλεο, παξνπζηάδνπλ κε απίζηεπην ξεαιηζκό ηελ πξαγκαηηθόηεηα ηνπ Ληβαδίνπ ζηε δύζθνιε απηή πεξίνδν. Γπκλά ηνπία, ζαλ θακέλε γε, άλζξσπνη ηηο ζθιεξήο δνπιεηάο, παξαζεξηζηέο, ηα πάληα. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη νη θσηνγξαθίεο ηνπ ΢ηαπξίδε (ζπληαγκαηάξρνπ ηεο ρσξνθπιαθήο) πξσηεξγάηε ηνπ γλσζηνύ Λεπθώκαηνο ΢ηαπξίδε. Σηο θσηνγξαθίεο απηέο ηηο παξέδσζε ζηνλ ηόηε πξόεδξν ηηο θνηλόηεηαο Ισάλλε Νίηζε θαη όηαλ απηόο πέζαλε ε γπλαίθα ηνπ Μαξγαξίηα Νίηζε ηεο παξέδσζε ζηελ εθεκεξίδα Ληβάδη Οιύκπνπ. Φπζηθά ππάξρνπλ θσηνγξαθίεο ηεο επνρήο απηήο θαη από άιινπο εξαζηηέρλεο ή επαγγεικαηίεο θσηνγξάθνπο. Δπαγγεικαηηθέο θσηνγξαθίεο ηηο επνρήο απηήο έβγαιε ην ΦΧΣΟ ΙΧΑΚΔΙΜ ηεο Κνδάλεο θαη ην ΦΧΣΟ ΒΔΡΓΑ ηεο Καηεξίλεο. Πνιιέο από ηηο θσηνγξαθίεο απηέο θαη ρηιηάδεο άιιεο βξίζθνληαη ζην αξρείν ηεο εθεκεξίδαο Ληβάδη Οιύκπνπ.

Η ΠΡΩΣΗ ΑΠΟΠΔΙΡΑ ΚΑΛΛΙΣΔΥΝΙΚΗ΢ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙ΢Η΢ ΢ΣΟ ΛΙΒΑΓΙ ΢ηηο αξρέο ηνπ Γεθέκβξε ηνπ 1997 πήξα από ην Λάδαξν Βάληε (Πξόεδξν ηνπ ΢πιιόγνπ Ληβαδησηώλ ΗΠΑ) έλα θάθειν κε αζπξόκαπξεο θσηνγξαθίεο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950! Φπζηθά ηα ζέκαηα ησλ θσηνγξαθηώλ είλαη όια από ην Ληβάδη. Φηιηθά θαη ζπγγεληθά πξόζσπα ηνπ θσηνγξάθνπ, αιιά θαη ηνπνγξαθίεο πνπ ζπγθινλίδνπλ! Οη θσηνγξαθίεο είλαη κηθξνύ ζρήκαηνο (11,5Υ8cm), ηππσκέλεο ζε γπαιηζηεξό ραξηί ζην θσηνγξαθηθό εξγαζηήξην ηνπ κεγάινπ (ηνπ κεγαιύηεξνπ ζηε Θεζζαιία) θσηνγξάθνπ Σάθε Σινύπα. Πξόθεηηαη πξάγκαηη γηα έλαλ θαιιηηερληθό ζεζαπξό. Έλα ζεζαπξό πνπ, εθηόο από ηελ ηζηνξηθόηεηα ηεο ζεκαηνινγίαο, πξνζθέξεη πςεινύ επηπέδνπ καζήκαηα θαιιηηερληθήο θσηνγξαθίαο! Ο Λάδαξνο Βάληεο μέξεη λα ρεηξίδεηαη πνιύ θαιά ηε θσηνγξαθηθή κεραλή ηνπ (κε όιεο ηηο δπζθνιίεο ησλ κεραλώλ ηεο επνρήο εθείλεο), λα βιέπεη ηα ζέκαηα από ηε ζσζηή γσλία θαη ην θπξηόηεξν, λα «εηζέξρεηαη» ζηε ζεκαηνινγία κε επαηζζεζία, ζθέςε θαη ρξήζηκεο επηζεκάλζεηο. Σν θνληξάζη (αληίζεζε) ζην γθξη θαη πέηξηλν ηνπίν, πνίεκα πξαγκαηηθό κε ζθιεξή νκνξθηά, δηαηζζεηηθή αλαδήηεζε θαη κελύκαηα πξνο ην κέιινλ. Καη ζα πξέπεη λα επηζεκάλνπκε εδώ πσο ην ιηβαδηώηηθν ηνπίν είλαη «γπκλό» ηελ επνρή απηή, ρσξίο ηα δέληξα πνπ βιέπνπκε ηώξα. Σν βάζνο πεδίνπ θαη ε πξννπηηθή κνλαδηθή. Σν βιέπνπκε απηό πεληαθάζαξα ζηηο θσηνγξαθίεο κε ζέκα ηνλ Πξνθήηε Ηιία. Ο επξπγώληνο θαθόο ηνπ θαιιηηέρλε θάλεη ζαύκαηα. ΢ηε θσηνγξάθεζε ησλ πξνζώπσλ ζέβεηαη απόιπηα ηηο ηερληθέο ηεο «θαζαξήο εηθόλαο» θαη ηνπ θσηηζκνύ, ρσξίο λα αγλνεί ηηο ζσζηέο γσλίεο ιήςεο πνπ δίλνπλ «ην θάηη άιιν» ζην ηειηθό απνηέιεζκα.

Υαξαθηεξηζηηθό παξάδεηγκα ε πιάγηα θσηνγξαθία ζην Κηόζθη, κπξνζηά ζηελ παιηά κεηαιιηθή είζνδν ηνπ ζπληξηβαληνύ. Δίλαη θξίκα πνπ ιείπνπλ ηα ζέκαηα κε θαζεκεξηλέο ζθελέο ζηνπο δξόκνπο ηνπ Ληβαδίνπ, νη άλζξσπνη ηεο θηελνηξνθίαο θαη ηεο γεσξγίαο, νη «ζθιεξέο» πξνζσπνγξαθίεο ησλ Ληβαδησηώλ ηεο δύζθνιεο βηνπάιεο. Αλ ην επηρεηξνύζε απηό ν Λάδ. Βάληεο, ζα είρακε ζήκεξα θσηνγξαθηθά αξηζηνπξγήκαηα. Ίζσο λα ην επηρείξεζε θαη λα κελ ην μέξνπκε. Πάλησο ε έιιεηςε απηή είλαη γεληθή θαη ζηηο πην παιηέο θσηνγξαθίζεηο. ΢πλήζσο θσηνγξαθίδνληαλ ε «πηάηζα», νη παξαζεξηζηέο, ην Κηόζθη, ην ΢άιηζη, ν Πξνθήηεο Ηιίαο, ε βξύζε ηεο Αγίαο Σξηάδαο θιπ. Σν γεγνλόο απηό πάλησο δελ ππνβαζκίδεη ζε θακηά πεξίπησζε ηηο θαιιηηερληθέο αξεηέο ηνπ Λάδ. Βάληε θαη ηα ζαπκάζηα θσηνγξαθηθά απνηειέζκαηα. Σέινο ζα πξέπεη λα πνύκε πσο νη θσηνγξαθίεο απηέο καο δίλνπλ πνιύηηκα ζηνηρεία γηα ην Ληβάδη ηεο δεθαεηίαο ηνπ ΄50. Νίθνο Καξατζθνο

ΓΙΑΦΟΡΔ΢ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΔ΢ ΣΗ΢ ΓΔΚΑΔΣΙΑ΢ ΣΟΤ 50

Νίκος Καραΐσκος Ηλεκτρονικθ επεξεργαςία: Γαζέτησ Γιάννησ

ΛΙΒΑΓΙ ΟΛΤΜΠΟΤ

[ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 50: ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ]