Φλεβάρης 2015

ΝΤΟΥΦΕΣ ΠΑΝΤΟΥ! Ένα λιβαδιώτικο έθιμο του οποίου οι ρίζες χάνονται στο βάθος του χρόνου, ένα έθιμο μοναδικό και πρωτότυπο, χαρακτηριστικό της πλούσιας παράδοσής μας, φαίνεται ότι καλά κρατεί ακόμη και στις μέρες μας. Στο Λιβάδι και στις περισσότερες πόλεις όπου υπάρχουν λιβαδιώτικες παροικίες, στη Θεσ-

Δυναμική αναβίωση του εθίμου από τις Λιβαδιώτισσες

σαλονίκη, την Κατερίνη, την Ελασσόνα, τη Λάρισα, οι Λιβαδιώτισσες, όπως κάθε χρονιά, αναβίωσαν και εφέτος τις «Ντούφες». Το έθιμο χρονολογείται πριν από το 1700 και συνδέεται άμεσα με τους αγώνες της γυναίκας για ισότητα και σεβασμό. Οι Λιβαδιώτισσες σε εποχές ανδροκρατούμενες, μία φορά το χρόνο, τις παραμονές των Αγίων Θεοδώρων, απελευθερωμένες από την παρουσία συζύγων, πατεράδων και αδερφών, περνούσαν λίγες ώρες με χορούς, τραγούδια, πολύ κέφι και σάτιρα. Αλίμονο σε όποιους άνδρες πλησίαζαν... Τους κυνηγούσαν και τους αλεύρωναν. Οι Λιβαδιώτισσες, διαμαρτυρόμενες, έδειχναν την αγανάκτησή τους στον αυταρχισμό των ανδρών. Με το τραγούδι και τη σάτιρα διαλαλούσαν την ισότητα των δύο φύλων και έστελναν σοβαρά μηνύματα. Ίσως, και σήμερα, η θερμή ανταπόκριση των γυναικών στην αναβίωση του εθίμου να στέλνει τα δικά της μηνύματα, που καλά θα κάνουμε να τα ακούσουμε καλά εμείς του δήθεν «ισχυρού» φύλλου. Αναλυτικό ρεπορτάζ στις σελ. 5, 6 και 7

ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ Για άλλη μια χρονιά με αρκετό κρύο και λίγους επισκέπτες οι Απόκριες στο Λιβάδι. Την Κυριακή το βράδυ ένας μόνο «φανός» άναψε στην αλάνα πίσω από την Αγία Παρασκευή, στη γειτονιά των Αγίων Αναργύρων. Τα σπινθηροβόλα κέδρα

του φωταγώγησαν τη γειτονιά, τις τρεις βρύσες και τις πευκόφυτες πλαγιές κάτω απ' τις μπιστηριές. Όπως φαίνεται, όμως, το έθιμο του φανού κινδυνεύει να εκλείψει, και το να ενταχθεί κι αυτό στη λίστα των εθίμων που διασώζει ο Εξωραϊστικός σύλλογος, δε θα είναι μια καλή εξέλιξη. Την Καθαρή Δευτέρα, για άλλη μια χρονιά, ο Εξωραϊστικός Σύλλογος «έπλεξε» το γαϊτανάκι με τα χορευτικά του τμήματα, αλλά ένας κούκος δεν μπορεί να φέρει την άνοιξη, καθώς μαζί με τα δυο καζάνια φασολάδας και βραστής πατάτας, σίγουρα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν… αποκριάτικες εκδηλώσεις.

ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΣ

Για ένα τουλάχιστον χρόνο λύση στο πρόβλημα της ιατρικής περίθαλψης Μετά από μία μεγάλη περίοδο με ελλιπή υγειονομική κάλυψη, για να μην πούμε μηδαμινή, το Λιβάδι απέκτησε μια κάποια ιατρική περίθαλψη σε μόνιμη βάση. Με αγροτικό γιατρό λειτουργεί από τις αρχές Μαρτίου το πολυδύναμο, κατ΄ όνομα, ιατρείο του Λιβαδίου. Λύνεται έτσι προσωρινά αλλά όχι επαρκώς το μεγάλο πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, με το ιατρείο να λειτουργεί μόνο δύο με τρείς φορές το μήνα. Ωστόσο, η γιατρός απουσιάζει για κάποιες ώρες από το ιατρείο, καθώς πρέπει να παρευρίσκεται και στο Κέντρο Υγείας Ελασσόνας, με συνέπεια το συνωστισμό και τις ουρές στο ιατρείο. Η γιατρός κ. Κατερίνα Παντζιά, που ανέλαβε καθήκοντα αγροτικού γιατρού και εγκαταστάθηκε ήδη στο χωριό, επωμίζεται έργο σίγουρα μεγαλύτερο από όσο της αντιστοιχεί. Ας βοηθηθεί λοιπόν από όλους στο έργο της. Από τώρα ας αρχίσουν οι αρμόδιοι να μεριμνούν για επιπλέον στελέχωση του ιατρείου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με τις αυξημένες ανάγκες. Ευχής έργον και αίτημα όλων των Λιβαδιωτών αλλά και της εφημερίδας, η στελέχωση με ανθρώπινο δυναμικό αλλά και ο εξοπλισμός με υλικοτεχνική υποδομή του πολύπαθου, κατά την επιγραφή, «Πολυδύναμου Ιατρείου». Ευχόμαστε στη νέα αγροτική ιατρό καλή διαμονή και ανώδυνο έργο στο λειτούργημά της.

Γιατί μπαμπά…;

Μπαµπά, πρέπει να περιµένουµε την Ανάσταση, για να τσουγκρίσουµε αυγά...; Λόγια και πράξεις Στους δυο μήνες που έχει διανύσει η κυβέρνηση αντιληφθήκαμε ότι για πρώτη φορά γίνονται πραγματικά διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους. Ξέρουν όλοι πως έχουμε χρεοκοπήσει και πως γι’ αυτό ευθύνονται όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις, από τη μεταπολίτευση και μετά, καθώς επίσης και οι πολιτικές που ασκήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις οποίες ακολουθήσαμε τυφλά. Μας βάλανε στην Ευρωζώνη σαν τον φτωχό συγγενή και συνεχίζουν να μας θέλουν έτσι. Πανηγυρίζαμε μάλιστα τότε επί Σημίτη, θυμάστε; Δεν βλέπαμε την καταιγίδα που έρχεται. Μας ρίξανε λίγο τυρί στη φάκα, το τσιμπήσαμε και να τώρα που γίναμε μια χώρα υποταγμένη και στην ουσία χωρίς εθνική ανεξαρτησία. Αποφασίζουν οι άλλοι για μας, καθώς αφενός μεν η κυβέρνηση προσπαθεί να αναλάβει τα ηνία, αφετέρου πέφτει πάνω σε τοίχο και συνέχεια αναδιπλώνεται. Το τι θα καταφέρει θα φανεί τους επόμενους μήνες και θα εξαρτηθεί από το πού θέλουμε να φτάσουμε στις διαπραγματεύσεις. Κι ενώ οι Ευρωπαίοι συνέχεια μας απειλούν κι ενώ τους κοστίζουμε υποτίθεται σε χρήμα - μας δανείζουν με λεφτά που δανείζονται - και μας δείχνουν ως το «κακό παιδί» της Ευρώπης, φαίνεται πως τελικά δεν θέλουν να μας διώξουν όπως συχνά διατείνονται ότι θα κάνουν. Μας θέλουν, αλλά ελεγχόμενους, ημιανεξάρτητους και υπόδουλους. Με το «μαρτύριο της σταγόνας», δίνω τόσα όσα για να φυτοζωείτε θα μας έχουν έτσι για πολύ καιρό, μέχρι να η συνέχεια στη σελίδα 3

& μεγάλα σχόλια και νέα

φία ολόκληρης της τάξης και να το δημοσιεύMini Cooper στο Λιβάδι σουμε, έτσι ώστε να το διαβάσουν όλοι οι Η παρέα φίλων και κατόχων Mini Cooper Λιβαδιώτες. της Βόρειας Ελλάδος (MININORTH.gr) επέλεξε το Λιβάδι για ημερήσια εκδρομή, την Μας το σφύριξαν Επικίνδυνη φθίνουσα πορεία Με μεγάλη χαρά μάθαμε πως Λιβαδιώτες Κυριακή στις 22 Μάρτη 2015. Δεκάδες αυτοΟ διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου μουσικοί ή αλλιώς «Λιβαδιώτες Εραστές της κίνητα Μini ανηφόρισαν από κάθε κατεύθυνΛιβαδίου, κος Καψάλης Δ. Κων/νος, δημοσιο- Τέχνης» σε συνεργασία με τον Εξωραϊστικό Σύλλογο ετοιμάζουν εκδήλωση-αφιέρωμα &#!" στον μεγάλο «Σερ» του ελληνικού τραγουδι&!!" ού. %#!" Κρίνοντας από το προηγούμενο, άρτιο και %!!" ,-./012"3"4/5607869" επιτυχημένο αφιέρωμα στον Σταύρο Κουγι$#!" ,-./012":"4/5607869" ουμτζή, περιμένουμε όλοι με μεγάλη ανυπο$!!" μονησία την συνέχεια…

Μικρά

#!"

Παινεύουμε το σπίτι μας!

!" $'#!" $'(!" $')!" $'*!" $''!" %!!!" %!$!" %!$+"

ποίησε μια άκρως ενδιαφέρουσα κατάσταση με την πορεία του αριθμού των μαθητών των δύο Δημοτικών Σχολείων Λιβαδίου από το 1950 έως το 2014. Καθώς δείχνουν τα στοιχεία, το 1950 υπήρχανε στο Λιβάδι 258 μαθητές στο Α΄ Δημοτικό και 165 στο Β΄ Δημοτικό, στο σύνολο 523 μαθητές. Το 2014 υπήρξαν μόνο 75 μαθητές στο ένα και μοναδικό Δημοτικό που έμεινε ανοικτό. Τα συμπεράσματα δικά σας…

Λένε πως αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει. Η εφημερίδα σπάνια και σχεδόν ποτέ δεν «διαφήμισε-πρόβαλε » το έργο της. Όταν όμως η δικιά μας συνεργάτης, Γλυκερία Γκρέκου, καταφέρνει να είναι στις βραχείες λίστες των Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου, στην κατηγορία εφηβικού-νεανικού βιβλίου, με την «Η Mοναξιά των Συνόρων», οφείλουμε τουλάχιστον να το αναφέρουμε. Αισθανόμαστε μεγάλη χαρά και τιμή που είναι συνεργάτης μας και της ευχόμαστε πάντα επιτυχίες.

ση και συγκεντρώθηκαν στο Κιόσκι, κάτω από το άγαλμα του ήρωα Γεωργάκη Ολυμπίου. Mini-κουπεράδες ήρθαν από Θεσσαλονίκη, Ξάνθη, Καβάλα, Κιλκίς, Λάρισα, Βόλο για να απολαύσουν τη διαδρομή και να γνωρίσουν τον τόπο μας. Ευχάριστη ανοιξιάτικη έκπληξη για τους Λιβαδιώτες η θέα των όμορφων αυτοκινήτων.

Kαλή αρχή

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΕΙΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΓΑΛΑΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΡΝΑΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΡΑΣΟΥΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΤΑΞΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΤΑΞΙΩΤΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΠΡΟΚΟΒΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΑΠΕΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΟΣΧΗ ΝΙΚΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΦΑΡΜΑΚΙΩΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΧΑΤΖΗΑΔΑΜΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΧΡΥΣΙΚΟΥ-ΖΙΩΓΑ ΜΑΡΙΑ ΤΕΡΖΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΥΛΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΘΗΝΑ ΤΖΟΒΑΡΙΔΗΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΜΕΖΙΛΗ-ΤΣΑΚΟΥ ΟΛΓΑ

Στον φίλο της εφημερίδας Θανάση Πεζή Αποκλειστικό που άνοιξε κατάστημα πώλησης καφέ «cofΜε ελάχιστα, σχεδόν καθόλου, καρναβάΜε πρωτοβουλία του Συλλόγου Γονέων ΤΣΑΡΙΤΣΑΝΗ και Κηδεμόνων συγκεντρώθηκαν και παραδό- λια έγιναν οι εκδηλώσεις της Καθαράς Δευτέ- feedeal» στην Κατερίνη, ευχόμαστε ολόψυχα καλές δουλειές και καλή αρχή στο εγχείρημα. ΚΑΡΑΝΙΚΑ ΣΟΦΙΑ θηκαν είδη πρώτης ανάγκης και τρόφιμα στο «Χαμόγελο του παιδιού» . Συμπαραστάτες στην κίνηση ο ΣυνεταιριΓΙΑ ΝΑ ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΕΤΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΑΣ σμός «ΒΟΣΚΟΣ», που παραχώρησε το φορΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΜΑΣ τηγό – ψυγείο για τη μεταφορά, αλλά και ο Λιβάδι: Καραΐσκος Βαγγέλης (Φούρνος πλατείας) τηλ.: 6977941165 ή 24930 41914, Καψάλης Νίκος Κτηνοτροφικός Σύλλογος που προσέφερε 15 τηλ.: 6972 424 090, Μεταξιώτης Αντώνης «Αρχοντικό» τηλ.: 6974 593 556, Ψαλλίδας Κώστας τηλ.: αρνιά.

6973 859 199. Μια κίνηση ανθρωπιάς αλλά και προσφοΚατερίνη: Γαζέτης Γιάννης τηλ.: 6974 708 344, Καπέτης Βαγγέλης τηλ.: 6972 303 903, Καρανίκας Τάκης τηλ.: 6977 306 830, Κοντοφάκας Αθανάσιος τηλ.: 6944 593 547, Καψάλης Θάνος τηλ: 6976 264 ράς που ελπίζουμε να συνεχιστεί και να βρει 150, Μαρώσης Γιώργος τηλ.: 6972 333 938, Ντάμπου Κατερίνα τηλ.: 6976 719 462, Σαλαβέρης Λάζαμιμητές. ΜΠΡΑΒΟ! ρος τηλ.: 6973 320 387, Τζέβος Κώστας τηλ.: 6979 960 782.

Αλληλεγγύη σε δύσκολους καιρούς.

Πίτες με καλαμαράκια

Έφτασαν και στο Λιβάδι και κάνουν θραύση οι νηστίσιμες «καλαμαρολιχουδιές». Κεντρικό γυράδικο του χωριού μας, στην περίοδο της νηστείας, δοκίμασε μια νέα εκδοχή του γνωστού μας γύρου. Στη θέση του χοιρινού κρέατος τοποθέτησε το τηγανιτό καλαμαράκι (νηστίσιμο), και το προϊόν έκανε πάταγο. Μικροί και μεγάλοι αναζήτησαν και έφαγαν τον καλαμαροπιτόγυρο. ρας. Τα δύο που έκαναν την εμφάνισή τους, όμως, τα απαθανάτισε η εφημερίδα μας. Σχολική Εφημερίδα Το 2ο (Αποκριάτικο) τεύχος της σχολικής Η εφημερίδα μας ταξιδεύει στον εφημερίδας της Στ΄ τάξης του Δημοτικού σχο- κόσμο… λείου είναι γεγονός. Οι μαθητές της Στ΄ τάξης, Τα κείμενα της εφημερίδας αποτελούν με την καθοδήγηση του δασκάλου τους, στο κατά κύριο λόγο πρωτόλειο – αδημοσίευτο πλαίσιο του μαθήματος της γλώσσας, ετοίμα- υλικό. Καταξιωμένοι επιστήμονες, συγγρασαν και εξέδωσαν δύο φύλλα εφημερίδας. Οι φείς, ιστορικοί αλλά και ερασιτέχνες της γρααυριανοί συνεχιστές μας ήδη αποκτούν σημα- φής, εμπιστεύονται και δημοσιεύουν το έργο ντική εμπειρία μέσα στη συλλογική διαδικασία τους στις σελίδες μας. Καμαρώνουμε λοιπόν μιας έκδοσης. Ένα μεγάλο μπράβο για την όταν εκτός από όλους εσάς που μας διαβάζεαξιόλογη προσπάθειά τους. Η εφημερίδα τε, κείμενά μας αναδημοσιεύονται και αλλού. Λιβάδι προτείνει στους μελλοντικούς δημοΈτσι, με χαρά και ικανοποίηση μάθαμε πως σιογράφους του Λιβαδίου να επιλέξουν ένα το κείμενο με τίτλο «Τα έρημα τα ξένα… ωχ δικό τους θέμα και με μια όμορφη φωτογρα- αμάν» από τη στήλη μας «Ιστορίες για Αγρίους» του Γιώργου Αθ. Μητώνα, αναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Αυστραλίας «Ο κόσμος της τρίτης ηλικίας» στο τεύχος της ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΑ από 15-2-2015 - έως 15-3-2015 7ης Μαΐου 2014. ΘΑΝΑΤΟΙ Λάππας Νικόλαος Γκούμας Βασίλειος Μπατζογιάννης Αθανάσιος Μπαζούκης Χριστόφορος Γκατζούνης Βασίλειος Σύσσιλα - Αντωνίου Βασιλική

Καθαριότητα…

Η καθαριότητα, μας μάθανε στο σχολείο είναι μισή αρχοντιά… Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, οι άρχοντες του Δήμου θα λείπανε σε εκείνο το μάθημα. Τα σκουπίδια σε διάφορα σημεία του χωριού αλλά και εν γένει το ζήτημα της καθαριότητας νομίζουμε πως πρέπει να το προσέξουν λίγο οι αρμόδιοι.

Εφημερίδα «Λιβάδι»

2

Ιδιοκτήτης: oΕξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου Τηλ./Fax: 24930 41281 Δ/νση: Λιβάδι Ελασσόνας Τ.Κ. 40002 Εκδότης: Δημήτρης Καψάλης (ο/η εκάστοτε πρόεδρος του Ε.Σ.Λ.) Συντακτική Eπιτροπή: Κιτσούλης Δημήτρης, Μητώνας Γιώργος, Τσαχαλίνα Γλυκερία, Γιάγκου Γλυκερία, Λάζαρος Μπάμπας. lΦωτογραφία: Κώστας Ψαλλίδας. Φιλολογική Επιμέλεια: Κιτσούλης Δημήτρης, Kαπέτης Δημήτρης. Συνεργάτες: Mητώνας Αθ. Γιώργος, Μπάμπας Λάζαρος, Γκρέκου Γλύκα, Ψαλλίδας Θεόδωρος, Καψάλη Μαρία, Καψάλης Θάνος, Ψαλλίδας Κώστας, Καπέτης Ευριπίδης, Κοντοφάκας Αθανάσιος, Γκατζούνης Γιάννης, Πάππας Λάζαρος, Προκόβας Kώστας, Τσαχαλίνα Γλυκερία και Μητώνας Αθ. Μπάμπης, Συνεφάκης Γιώργος. Κατασκευή-Ενημέρωση ιστοσελίδας: Ζήσκος Βασίλης, Σελιδοποίηση: Γραφικές Τέχνες «deonarts» Θεόδωρος Ψαλλίδας, Ερμού 15 Κατερίνη Τηλ.: 6938 245714, www.deonarts.com, e-mail: info@deonarts.com Ετήσιες Συνδρομές: Εσωτερικού 20 €, oΕξωτερικού 30 €. Ηλεκτρονική Δ/νση: www.exsylogos.gr • e-mail: exsylogos@exsylogos.gr

Λάρισα: Γαλάνη Αυγή τηλ.: 6978 748 402, Σαλαβέρης Κώστας τηλ.: 6974 629 258 Ελασσόνα: Πάππας Λάζαρος τηλ.: 6973 201 477. Θεσ/νίκη : Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: 6974 595 197, Παμπέρης Βαγγέλης τηλ.: 6977 957 800 Για οποιοδήποτε άλλο θέμα που αφορά την εφημερίδα: διαφημίσεις, ανακοινώσεις, αλλαγές διευθύνσεων ή παράπονα, απευθυνθείτε στην Οικονομική επιτροπή: Γαζέτη Ξανθή 6976123615, Πάπας Λάζαρος 6973201477, Καψάλης Δημήτριος 6979420202 ή στα e-mail: atzias@yahoo.com και dimkaps@hotmail.com είτε στην Συντακτική Επιτροπή.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

Οι συνδρομητές μας του εξωτερικού (αλλά και του εσωτερικού) μπορούν να καταθέτουν τις συνδρομές τους στον ΑΡΙΘΜΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ της Α.Τ.Ε.

2500102962239 με IBAN:GR5604305210002500102962239. Θα πρέπει οπωσδήποτε στην εντολή μέσω τράπεζας, να αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του καταθέτη.

Πωλείται διώροφο σπίτι (50 τ.μ. έκαστος), πέτρινο, ανακαινισμένο και πλήρως επιπλωμένο, με μεγάλη αυλή και με εξαιρετική θέα στον Όλυμπο, στην περιοχή της Παναγίας στο Λιβάδι. Τηλ.: 6979 405 132 Πωλείται Οικία στο κέντρο του χωριού δίπλα στο Δημαρχείο. κ. Παπαδημητρίου Τηλ: 6932 643 011 Πωλείται σπίτι με οικόπεδο στην περιοχή Φωστήρα. Τηλ.: 24930 41432 & 41346

Πωλείται οικόπεδο 420 τ.μ., με οικία προ του 1955 στο Λιβάδι Ολύμπου με ανεμπόδιστη θέα στον Όλυμπο. Περιοχή Κιόσκι. Τηλ.: 6973 596 365

Πωλείται οίκημα, μαγαζί και σπίτι στο Λιβάδι. Τηλ.: 6973 309 916 ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Δημ. Κοιν.: 24933 50400 - Κ.Ε.Π.: 24930 41 917 - A/T Λιβαδίου: 24930 41 11, Ιατρείο: 24930 41 205 - Φαρμακεία: 24930 41 120 & 24930 41 909 - Γ.Π.Σ.: 24930 41 237 Λύκειο: 24930 41 394 - Γυμνάσιο: 24930 41 049 - Δημ. Σχολείο: 24930 41 172

συνέχεια από τη σελίδα 1

ικανοποιήσουν τους απώτερους Και στα δυο μέτωπα τα πράγματα στόχους τους, την πλήρη υποταγή είναι δύσκολα. Για τα εκτός γνωρίκαι έλεγχο. ζουμε ότι μας την έχουν στημένη, θα Βλέπετε είμαστε φιλέτο γωνία, γίνουν υποχωρήσεις εκατέρωθεν και ήλιος, ουρανός, θάλασσα, πετρέλαιο, στο τέλος μάλλον θα τα βρούνε. Στα φυσικό αέριο, νερό, εντός τι γίνεται; Η σταυροδρόμι Ευρώ- Πρώτη φορά αριστερά Ελπίδα καλή αλλά δεν πης – Ασίας. Ερίζουν τρώγεται. Να δείξουπάνω μας Ευρωπαίοι, Αμερικανοί, με υπομονή ναι αλλά με στενό ορίζοΡώσοι, Κινέζοι. Κι εμείς έχουμε ντα δε. Η αλήθεια είναι ότι πολλά πάντοτε το ίδιο πρόβλημα, πότε και μπορούν να γίνουν και τα περιμέμε ποιους να πάμε! Δύσκολα πράγ- νουμε. Περιμένουμε να ασκηθεί ματα δηλαδή. Απαιτείται οξυδέρκεια, πολιτική ουσίας, δηλαδή Παιδείας, όραμα, βούληση, πολιτική ικανότη- Υγείας, Δικαιοσύνης, τα θεμέλια τα. Ζητούμενα δηλαδή από το 1821 δηλαδή ενός σύγχρονου κράτους. και μέχρι σήμερα. Τόσα χρόνια προ- Τόσο δύσκολο είναι; σπαθεί η χώρα να βρει την ταυτότηΩς πότε θα πληρώνουν πάντα οι τά της, να γίνει σύγχρονο κράτος. ίδιοι, ως πότε θα την βγάζουν «λάδι» Λέτε οι ξένοι να το θέλουν; Εμείς; οι παράνομοι, οι μιζαδόροι. «Πάρε το αυγό και κούρευτο». Ως πότε θα αλωνίζουν και θα Γίνεται; Να μας κουρέψουν οι άλλοι ασκούν πολιτική η διαπλοκή και τα το χρέος, να κουρέψουμε κι εμείς όλα Μ.Μ.Ε. τα κακώς κείμενα που μας κατατρύΩς πότε οι πολιτικοί θα έχουν χουν τόσα χρόνια. Αυτό θέλουμε ή τι ασυλία, θα πέφτουν στα μαλακά για τέλος πάντων θέλουμε; κάθε ατασθαλία και ρουσφέτι. Στις 25 Ιανουαρίου ο λαός ζήτησε Ως πότε η δικαιοσύνη θα είναι να αλλάξουμε ως χώρα σελίδα. Δεν δέσμια των πολιτικών. είπε πώς, δεν ξέρει πώς, απλά θέλει Ως πότε η παιδεία θα είναι ανύένα καλύτερο αύριο. Ξέρει πώς παρκτη. υπάρχουν δυσκολίες, δεν τον ενδιαΩς πότε η υγεία θα αποτελεί φέρουν ίσως τι δυσκολίες, θέλει όμως ζητούμενο. αποτελέσματα. Κι εδώ καλείται η Ιδού η Ρόδος και ιδού και το πήδηκυβέρνηση να αποφασίσει να βρει τι μα κ. κ. πρωθυπουργέ. θέλουμε ή να μας δείξει τι μπορεί να Οι θεωρίες περισσεύουν. Πράξεις χρειάζεται να θέλουμε. Το σίγουρο θέλουμε. Εξάλλου, γι’ αυτό εκλέχτηείναι πως από τα λόγια πρέπει να κε η αριστερά, να βγάλει τα κάστανα περάσει στις πράξεις. Από τις αντι- από τη φωτιά, αλλιώς να μην τα πολιτευτικές προθέσεις -προτάσεις έπιανε. στα έργα. Από τα προγράμματα επί Ένα κομμάτι από το καρβέλι του χάρτου, στην άσκηση ουσιαστικής ήλιου ζητάμε! πολιτικής. Τόσο εκτός όσο κι εντός Συμβιώτης χώρας.

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΜΕΖΙΛΗΣ ΕΛΛΙΣΑΒΕΤ ΜΕΖΙΛΗ-ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ Έφυγε πλήρης ημερών, το Γενάρη του 2015, η αιωνόβια Ελισάβετ Μεζίλη, σύζυγος του Αχιλλέα Μεζίλη, το γένος Δεσποτόπουλου, που κατοικούσε στην Αθήνα. Ήταν η αγαπημένη θεία του αξέχαστου Λευθεράκου Μεζίλη. Παντρεμένη με τον Αχιλλέα Μεζίλη, γιατρό, και μια κόρη, τη Στέλλα. Είχε δυο αδέλφια, εξαίρετους επιστήμονες, που υπηρέτησαν τα γράμματα και την ελληνική παιδεία σε υπέρμετρο βαθμό. Ο Αλέξανδρος, ο οποίος απεβίωσε πριν λίγα χρόνια, ιστορικός, συγγραφέας, καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πολυγραφότατος ερευνητής. Ο άλλος αδελφός, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι ακαδημαϊκός, με σημαντικές δραστηριότητες ακόμα σήμερα σε ηλικία 102 ετών! Υπηρέτησε ως υπουργός τα τελευταία χρόνια σε υπηρεσιακές κυβερνήσεις. Στη νεκρολογία για την αδελφή του στην εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στις 16 του Γενάρη του 2015, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι η αδελφή τους «αποτε- Ο Αχιλλέας Μεζίλης με τη λούσε μια πηγή χαράς και υπερηφάνειας των γονιών τους, σύζυγό του. Αρχείο Λ.Ο. υπήρξε το αγλάισμα της οικογένειας… Ευτύχησε δε να έχει έναν εξαίρετο σύζυγο, τον Αχιλλέα Μεζίλη, γιατρό, ανθυπίατρο στη μάχη της Πίνδου, σπουδαίο άνθρωπο, επιστήμονα και οικογενειάρχη». Παρά την απουσία του Αχιλλέα -πέθανε πολύ νωρίς, το 1959, νεότατος- ποτέ δεν έπαψε να παρακολουθεί και να ενδιαφέρεται για τα τεκταινόμενα στην πατρίδα του συζύγου της. Επισκεπτόταν συχνά τα ανίψια της, περνούσε πολλές φορές τις γιορτές στο Λιβάδι. Ο Αχιλλέας Μεζίλης ήταν αδελφός των Λεωνίδα, Νίκου, Γλυκερίας Παμπέρη, και Γιώργου που ήταν στην Αμερική. Σπούδασε την Ιατρική, έγινε εξαιρετικός γιατρός, που τιμούσε με ανθρωπιά τον όρκο του. Αγαπούσε και περιέθαλπε κάθε πονεμένο και φτωχό άνθρωπο, προπάντων τους συμπατριώτες του, χωρίς εξαίρεση. Υπήρξε ξένος με το χρήμα, το οποίο διέθετε τις περισσότερες φορές για τους ασθενείς του, που την εποχή εκείνη δυστυχούσαν. Δεν ξεχώριζε τους ανθρώπους, και μέχρι το τέλος της ζωής του, που ήλθε πολύ νωρίς, πρόσφερε τις ιατρικές υπηρεσίες σε εκείνους που τις είχαν ανάγκη. Υπήρξε για τους συμπατριώτες του ο Ανάργυρος των φτωχών. Ήταν προοδευτικός άνθρωπος, αγαπούσε την πατρίδα του, το έδειξε περίτρανα αυτό κατά την περίοδο της φασιστικής και ναζιστικής εποχής. Πολέμησε στη μάχη της Πίνδου, στο Αλβανικό μέτωπο, με το βαθμό του ανθυπίατρου. Από εκεί πήρε τα ανώτερα παράσημα του ελληνικού κράτους. Στη συνέχεια μπήκε με τους πρώτους αντάρτες στον ΕΛΑΣΕΑΜ του Ολύμπου, ως αρχίατρος στο ορεινό νοσοκομείο της πρώτης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, μέχρι το τέλος του 1944, που τελείωσε η κατοχή. Η πληρωμή του ήταν η εξορία του στη Μακρόνησο όπου και εκεί δεν μπορούσε να μη δείξει την αγάπη του στους συντρόφους του που «παραθέριζαν» παρά τη θέλησή τους. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΚΑΠΕΤΗΣ

γράφει ο Ντι Λιβάδι

ΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα υπήρχε ανάγκη να γίνεται μεταφορά ειδήσεων και πληροφοριών από τόπο σε τόπο. Αυτό γινόταν με διάφορους τρόπους. Τη δουλειά αυτή την έκαναν οι ταχυδρόμοι, που λέγονταν αγγελιαφόροι, γραμματοκομιστές. Ακόμη και θεός του Ολύμπου υπήρξε, ο Ερμής, για τη συγκεκριμένη δουλειά. Η επιστήμη όμως αργότερα έδωσε άλλη διάσταση σε αυτό που λέμε πληροφορία. Ο Αμερικανός Σαμουήλ Μορς το 1837 ανακάλυψε την ηλεκτρομηχανική συσκευή τηλεγράφου για την εκπομπή και λήψη επικοινωνίας με τον κώδικα Μορς. Έτσι δημιουργήθηκε η υπηρεσία τηλεγράφου. Το 1876 ο Σκοτσέζος Γκράχαμ Μπελ ανακάλυψε στην Αμερική το τηλέφωνο, που στηρίχθηκε στην καταγραφή και αναπαραγωγή του ήχου. Στην εποχή της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα υπήρχε οργανωμένη υπηρεσία των ταχυδρομείων. Αργότερα, μετά την απελευθέρωση, δημιουργήθηκε η λεγόμενη τριατατική υπηρεσία, ΤΤΤ, ταχυδρομείο, τηλεγραφείο, τηλεφωνείο. Πάντως, από τις αρχές του αιώνα, οργανώθηκαν καλά τα ταχυδρομεία, παρά τις σχετικές δυσκολίες στην κυκλοφορία των ταχυδρόμων από τόπο σε τόπο, διότι δεν υπήρχαν συγκοινωνίες. Πριν τον πόλεμο, ήδη από τις αρχές του αιώνα, υπήρχε στο Λιβάδι οργανωμένη ταχυδρομική υπηρεσία (εφημερίδα ΛΙΒΑΔΙ ΟΛΥΜΠΟΥ Νικ. Καραΐσκος). Η υπηρεσία είχε τέσσερις υπαλλήλους. Ο προϊστάμενος όλων ήταν εγκατεστημένος σε γραφείο με λιγοστές εγκαταστάσεις. Εκεί ακούστηκε πρώτη φορά στο χωριό η λέξη «προϊστάμενος». Από το 1925 μέχρι το 1940 υπηρετούσε ο γνωστός από τους παλιότερους Γιάννης Παντούλης από τον Τύρναβο, και ήταν εκείνος που διάβασε το τηλεγράφημα της έναρξης του ελληνοϊταλικού πολέμου. Ήταν εξαιρετικός άνθρωπος, έκανε παρέα με τους ντόπιους γραμματιζούμενους, άνθρωπος της παρέας και τσιπουρολάτρης. Υπέστη βέβαια και αυτός τις διώξεις του λόγω αριστερής «μιασματομόλυνσης». Ο Νικήτας Τυρναβίτης εργάστηκε στο ταχυδρομείο από μικρό παιδί ως εσωτερικός διανομέας. Αργότερα, προϊστάμενος πλέον ο ίδιος μετά το 1948, έβγαινε στη βεράντα του ταχυδρομείου συγκεκριμένη ώρα και φώναζε στους συγκεντρωμένους από κάτω χωριανούς τα ονόματα όσων είχαν αλληλογραφία και μοίραζε τα γράμματα στο χωριό. Εξελέγη πρόεδρος της κοινότητας στις εκλογές του 1959, μετά τον Θανασάκη Μπίκια και αντικαταστάθηκε από το Γιώργο Καραούλη. Για αρκετά χρόνια κάθε απόγεμα, όσοι περίμεναν γράμματα ήταν στημένοι έξω από την κοινότητα. Ένας υπάλληλος, κάτοχος υποχρεωτικά μεταφορικού μέσου, αλόγου συνήθως, μετέφερε τα γράμματα στο χωριό που ήταν κέντρο συλλογής. Τα γράμματα έρχονταν με το αυτοκίνητο της γραμμής (ιδιοκτησία Βέλιου), στο χάνι του Νίτση ή του Χατζηγώγου, που περνούσε ο δημόσιος αμαξιτός Κοζάνης-Ελασσόνας. Σ’ αυτή την υπηρεσία πέρασαν ο Τάκης Καπέτης πριν τον πόλεμο, ο Γιάννης Δαμαλής (ταχυδρόμος, Σακαράκας) και για λίγο ο γιος του Τάκης (1948-1960), ο Σωτήρης Γαζέτης (γιος του μπάρμπα Λάζια) και ο Μάκης Μαγιάκας. Την έπαιρναν τη δουλειά με δημοπρασία, καθώς έπρεπε ο διαγωνιζόμενος να διαθέτει καλό άλογο για το καθημερινό δρομολόγιο Λιβάδι-χάνι, σε δύσκολες καιρικές συνθήκες χειμώνα –καλοκαίρι. Την εποχή εκείνη και παλιότερα κυκλοφορούσαν και δρούσαν ληστές και κλέφτες στην ύπαιθρο, που ήσαν αρκετά επικίνδυνοι. Τα γράμματα στέλνονταν και με τους κιρατζήδες, όπως αναφέρθηκε σε άλλο άρθρο. Αργότερα δρομολογήθηκε το πρώτο λεωφορείο, νομίζω το 1963, ιδιοκτησίας Γιώργου Γκούμα (Γκουγκούλη) και Κωστάκη Πάππα, με οδηγό τον Τένη Μεταξιώτη, και η μεταφορά γινόταν σε καθημερινή βάση πλέον από την Ελασσόνα. Αξίζει να αναφερθούμε με δυο λόγια για το λεωφορείο που ανέφερα. Ήταν έτσι κατασκευασμένο, σκεπασμένο, με θέσεις μέσα -καθίσματα, στα πλαϊνά, όπου έμπαιναν άνθρωποι και πράματα. Μεγάλη η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, προσφορά ανεκτίμητη για την εποχή, κυρίως γιατί εκτελούσε το δρομολόγιο Ελασσόνας-Λιβαδίου.

Ο δεύτερος ταχυδρόμος μοίραζε τα γράμματα στα γύρω χωριά που ανήκαν στο ταχυδρομικό κέντρο του Λιβαδίου: Δολίχη, Σέλος-Πύθιο, Δεμεράδες-Κοκκινόγη, Άγιος Δημήτριος, Βούρμπα-Μηλέα, Φαρμάκη. Για αρκετά χρόνια αυτή τη δουλειά την έκανε ο Λάμπρος Ζουζούκης, από την επαρχία μας, σύζυγος της θείτσα - Όπης του Τσιόκα, χαρακτηριστικής φιγούρας της εποχής μας, γνωστή για την αθυροστομία της. Ήταν κανονικός ταχυδρόμος, με το πηλήκιο και την ταχυδρομική ντουντούκα. Ο ταχυδρόμοςυπάλληλος που αγαπήθηκε σ’ ολόκληρη τη χώρα. Γνώριμη φιγούρα, ξεμύτιζε από το βάθος του δρόμου και έφερνε τη χαρά και την ελπίδα με τα νέα που κουβαλούσε. Εχέμυθος και συνεπής με το λειτούργημά του, ερχόταν σε επαφή και δενόταν συναισθηματικά με την κάθε οικογένεια τόσο στις χαρές όσο και στις στενοχώριες της ζωής. Αντίκριζε δακρυσμένα και βουρκωμένα μάτια, καθημερινά ερχόταν σε επαφή με τη λαχτάρα και τον πόθο του νόστου. Έκανε τον παρηγορητή λέγοντας δυο λόγια ελπίδας για να απαλύνει τον πόνο των μανάδων. Αντιμέτωπος με τις ταλαιπωρίες και τους κινδύνους, διαβαίνοντας λασπωμένους και χιονισμένους κακοτράχαλους δρόμους μέσα στα κρύα και σε αφόρητη ζέστη, ταβανιασμένος από τον ήλιο, περνώντας από στάνες και μαντριά, προσηλωμένος στο καθήκον να μεταφέρει το άγγελμα. Μαζί του περιποιημένο άλογο, σύντροφος καθημερινά με τον ταχυδρομικό σάκο. Έφερνε και τα νέα από τα διπλανά χωριά. Σε περίοδο πολέμου χειροτέρευε η αποστολή του, φέρνοντας κακά μαντάτα στους συγγενείς. Τρίτος υπάλληλος ήταν ο ελεγκτής-φύλακας των γραμμών, τηλεφωνικών και τηλεγραφόξυλων. Ένας απ’ αυτούς ήταν κάποιος Τσίπης, ξενομερίτης, ο οποίος τελικά συγγένεψε στο χωριό. Τις γραμμές τις έκοβαν συνήθως ληστέςκλέφτες όταν χτυπούσαν κάτι συγκεκριμένο και ήθελαν να δυσκολέψουν την επικοινωνία. Γνωστός γι’ αυτά ο λήσταρχος Γιαγκούλας με την ομάδα του από το γειτονικό χωριό Μεταξά, που έδρασε στα μέρη μας, με πολλές ιστορίες στο Λιβάδι. Εκείνο που μας εντυπωσίαζε όταν ήμασταν μικρά παιδιά ήταν ο βόμβος που ακουγόταν όταν βάζαμε το αυτί στο τηλεγραφόξυλο. ήταν και αυτό πρωτόγνωρο και από τα παράξενα. Έτσι δημιουργήθηκαν και διάφορες ιστορίες. Ο γνωστός Αντούλας, αφουγκραζόμενος σε τηλεγραφόξυλο, ειδοποιούσε τον αδελφό του που έλειπε από το χωριό, ότι την κοπέλα που ήθελε και αγαπούσε την αρραβωνιάζουν με άλλον (Όπια ου ντά λα Γανώση). Στους δε ψηλούς, αμέσως, κολλήσανε το προσωνύμιο «τηλεγραφόξυλο». Τα γραφεία του ταχυδρομείου στεγάζονταν σε οίκημα του Γιάγκου Καρά στην πλατεία, σημερινό σπίτι Τσίρκου. Μετά τον πόλεμο μεταφέρθηκε (το 1948) στο σπίτι του Λ. Μπόλη πίσω από το 2ο δημοτικό σχολείο. Θυμάμαι ακόμη το γραμματοκιβώτιο κρεμασμένο απ’ έξω. Το 1958 το ταχυδρομείο μεταφέρθηκε στο κτήριο της κοινότητας, με πράκτορα πάλι τον Νικήτα. Το κοινοτικό κατάστημα κτίστηκε και τελείωσε το 1958 επί προεδρίας Θανασάκη Μπίκια. Το 1956-57 διορίστηκε μόνιμος υπάλληλος ο Καραούλης Γιώργος, ο οποίος κάνει πλέον διανομή κατ’ οίκον σε όλο το χωριό, αργότερα όμως η διανομή γίνεται έξω από το ταχυδρομείο. Την εποχή εκείνη, μάλιστα, ήταν συχνή η αλληλογραφία με μετανάστες στην Αμερική, Γερμανία, Ολλανδία, Αυστραλία κι έτσι πολλοί Λιβαδιώτες περίμεναν χαμπέρια (βίνι β’-ρχ’μπάρι) από τα ξενιτεμένα παιδιά τους. Τα γράμματα και τα δέματα έρχονται πια με τη συγκοινωνία, με το φορτηγό – λεωφορείο του Κων/νου Πάπα. Το ταχυδρομείο λειτουργεί πια και σαν τράπεζα, ταχυδρομικό ταμιευτήριο. Δέκα χρόνια μετά, το 1968, διορίζεται στο ταχυδρομείο ως υπάλληλος του ΟΤΕ, ο Βαγγέλης Τσίρκος, ο οποίος χειρίζεται το 1ο τηλεφωνικό κέντρο που τίθεται τότε σε λειτουργία. Η δουλειά του ήταν να συνδέεται με εμπορικά καταστήματα που είχαν τότε τα πρώτα τηλέφωνα. Παράλληλα, αναλαμβάνει και καθήκοντα διανομέα κατ’ οίκον. Περίπου το 1972 – 73 η υπηρεσία μεταφέρεται στο κτήριο που υπήρχε ως σήμερα, όπου και λειτουργεί κανονικά. Το 1980 σταματάει η συνεργασία με τον ΟΤΕ. Διορίζεται μόνιμος υπάλληλος ο Κώστας Ντάμπος και μαζί του εργάζονται και έκτακτοι υπάλληλοι ως διανομείς. Δυστυχώς από το 2014 παύει να λειτουργεί το ταχυδρομείο.

3

Ιστορίες για αγρίους «Πέτρες (κέτσ’ρι)» Γράφει ο Γιώργος Αθ. Μητώνας - http://istorieslivadi.blogspot.com

4

«O τόπος που μεγάλωσα κρυφό παράπονο έχει... που η θάλασσα δε δέχτηκε το χώμα του να βρέχει…» λέει ένα τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Το χωριό μας δεν ξέρω αν έχει παράπονο που δε βρέχεται από θάλασσα, αλλά σίγουρα είναι ένας τόπος κρεμασμένος θαρρείς πάνω στα κατσάβραχα. Τόπος σκληρός, απλός, λιτός, χωρίς φκιασίδια, όπου ο άνθρωπος δεν ξεκουράζεται εύκολα. Εδώ θα παλέψει θέλει δε θέλει, πρέπει να δαμάσει τα στοιχεία της φύσης και τον τόπο.

φιξέσκου (λάμπουν) και έχουν δημιουργήσει μια από εκείνες τις εικόνες που με το πέρασμα των χρόνων μπορεί πλέον να μην υπάρχουν στο σήμερα, αλλά μένουν αναλλοίωτες στην καρδιά των παιδικών μας αναμνήσεων. Η πέτρα ήταν ό,τι πιο πλούσιο και σε περίσσευμα είχε ο τόπος μας. Με πέτρες και χώμα χτίσανε οι άνθρωποι τα σπίτια τους για να προστατευθούν, έστρωσαν τους δρόμους για να περπατούν, φτιάξανε αναβαθμίδες στα αμπέλια και τα χωράφια για να έχουν περισσότερη γη για να τραφούν. Κάνανε

Ο ήλιος, ο αγέρας και προπαντός το χιόνι μοιάζουν να τον χτυπούν αλύπητα με δύναμη και ορμή, μιας και δεν προφυλάσσεται από το ανάγλυφο του εδάφους. Για να μερέψουν αυτή τη γη παίρνουν οι άνθρωποι την πέτρα και χτίζουν σπίτια, δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα, «ανταμικά», το ένα κολλημένο με το άλλο, για να προστατευθούν κάπως από τα βορίσματα του χιονιά αλλά και την κάψα του ήλιου τα μικρά καλοκαίρια. Αχ αυτή η πέτρα! Πόσες φορές την έπιασε στα χέρια για να κάνει τον τοίχο του (ουμπόρλου-στίζμα ) στο σπίτι ή στο αμπέλι. Πόσες πλουάτσες (ίσιες λεπτές πέτρες-πλάκες) έστρωσε στο πάτωμα του σπιτιού, στην αυλή, στο καλντερίμι (κουσιτσίκα) και πόσες ακόμη ανέβασε πάνω στην σκεπή. Όλες μπήκαν από χέρι μαστορικό με τάξη και αρμονία, η μία πάνω στην άλλη, η μία δίπλα στην άλλη με σφήνες ή χωρίς, δεμένες μεταξύ τους με χώμα, ξύλο, σίδερο, αλλά και υπακούοντας στους νόμους της βαρύτητας. Πόση περισσότερη εύφορη γη απέκτησαν οι παππούδες μας με τα ουμπουάρια και τα στίζματα στα χωράφια από εκεί που το μέρος ήταν μόνο για να σπέρνεις λαμπογυάλια! Πόσες γουστουρίτσες (σαύρες) χάθηκαν μέσα στα ανοίγματα των τοίχων και πόσα πολύτιμα μυστικά, κρύφτηκαν μέσα στις φουρίδες! Πόσο χιόνι σήκωσαν αυτές οι γκρίζες πέτρες της σκεπής, πόσες χαρές και λύπες άραγε να κράτησαν μέσα τους αυτά τα κτίσματα για να μην γίνουμε πιργέλιου (περίγελος) στο χωριό! Κανείς μας ποτέ δε θα το μάθει. Τι ωραία που γυάλιζαν μετά το ξέπλυμα της βροχής οι γκρίζες πέτρες, έχοντας μέσα τους εκείνους τους μικρούς κόκκους σαν γυαλί, να λαμπιρίζουν με το λίγο φως του ήλιου. Τα σοκάκια και οι στέγες στολισμένες κου πούσκα αλι κ΄τουσ’ (ξίδι της γάτας –είδος φυτού)

όμως και βρύσες για να ξαποσταίνουν και εκκλησιές για να προσεύχονται. Όλα γίνανε μ’ αυτό που η φύση χάριζε απλόχερα μα και με κόπο, μιας και ήθελε νίλα για να βγει από τα σπλάχνα του βουνού. Κι οι Λιβαδιώτες την τίμησαν όμως την πέτρα. Της έδωσαν όνομα για την κάθε της μορφή, σχήμα και χρήση. Δεν ξέρω αν μπορούν να μεταφραστούν όλων των ειδών οι πέτρες από τα βλάχικα στα ελληνικά. Βλέπετε έχουμε την κιάτρα (πέτρα), το τρόχαλο, το μπιζμπίλιο, το στουρνάρι, την πλουάτσα. Ολόκληρη γειτονιά, το κιτραμάνου, πήρε την ονομασία του από την πετρώδη περιοχή όπου βρίσκεται, και τα πιο επιβλητικά βράχια πάνω από το χωριό τα δώσανε και αυτά όνομα, Μπιστιριές. Ο ακούραστος και εκλεκτός συμπατριώτης μας καθηγητής κ. Κώστας Προκόβας, στο βιβλίο του «Τα τοπωνύμια του Λιβαδίου», κατέγραψε τις περιοχές Κιάτρα αλι Αρινάκ, λα κιάτρα τσι αρόσα , κιάτρα τσια πιτρούμτα, κιάτρα τσια λάια, και μερικές ακόμα. Η πέτρα, ως το πιο πρόσφορο και σε αφθονία υλικό, χρησιμοποιήθηκε για πλήθος άλλες χρήσεις. Τι θα κρατήσει την μπλάνα (φέτα) από τυρί στο δοχείο μέσα στο γάρου (άλμη), τι θα πιέσει τις μελιτζάνες για το τουρσί; Μα φυσικά μια πλουάτσα. Ποιος θα κρατήσει μια πόρτα να μην τη σπάσει ο αέρας, ένα τρόχαλο. Από τι άλλο θα μπορούσε να φτιαχτεί το τουμπέκι μιας άλλης εποχής για το στούμπισμα, παρά μόνο από μια καλοσχηματισμένη πέτρα; Μα και για τα παιδικά παιχνίδια, τι πιο προσιτό και ευτελές θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εκτός από τις πέτρες. Πετροπόλεμος ανάμεσα σε γειτονιές, μάζευες από τριγύρω σου άφθονα πολεμοφόδια στη στιγμή. Μάλωσες με κάποιον ή διαφώνησες στο παιχνίδι, σκύβεις έτσι απλά, βουτάς ένα μπιζμπίλιου και τρέχει ο άλλος με ενθύμιο μια μπίσκα (καρούμπαλο) στην κουρκουμπέτα

(κεφάλι). Πέτρες για τα «πίλια», μια πέτρα για το «φίτσιου», πέτρες για τα επιτραπέζια της εποχής πάνω στο τσιμέντο όπως η «τριάδα» οι «κλέφτες και αστυνόμοι» ή τα «σκυλιά και λύκοι». Και η παιδική σφεντόνα με τι άλλο θα μπορούσε να κάνει βολή εκτός από μια μικρή στρογγυλεμένη κιτριτσίκα (πετρούλα)! Και για το αγαπημένο ποδόσφαιρο οι πέτρες θα επιστρατευθούν να παίξουν το ρόλο των δοκαριών και της εστίας. Ένα υλικό όπως η πέτρα, με το οποίο έρχεσαι σε καθημερινή επαφή, τι ανγκιάδιτσι ντι ν΄σ (σκοντάφτεις από αυτή) και σε τόσες μεγάλες ποσότητες, δε θα μπορούσε να μη χρησιμοποιηθεί για να προσδώσει και κάποια από τις ιδιότητές της για τους χαρακτήρες και τη φύση των ανθρώπων. Ιάστι τρόχαλου (είναι πέτρα-δεν καταλαβαίνει), κάπου ντι τρόχαλου (κεφάλι από πέτρα-αγύριστο κεφάλι), νου αρίκ τρουάχαλι (μην λες βλακείες), νου αρίκ κέτσρι του ζουρβάλ (μην πετάς πέτρες στην λίμνη με νερό – μην λες χαζομάρες), μάντζα ν κ τζού κα κιάτρ πρ στουμάχι (το φαγητό μου έπεσε σαν πέτρα στο στομάχι), τσούπλου-όμλου ιάστι κα κιτρτσίκ (το μωρό-άνθρωπος είναι σαν πετρούλα-σφιχτό όχι πλαδαρό), νου λια ντι χμπάρι ιάστι στουρνάρι (δεν καταλαβαίνει είναι στουρνάρι), είναι μόνο κάποιες από τις εκφράσεις σε σχέση με την πέτρα που μπορούν να περιγράψουν τι σόι είναι ένας από τους ανθρώπους του χωριού. Οι πέτρες για τα μικρά παιδιά έχουν και μεταφυσικές και παγανιστικές ιδιότητες. Αν οι σταγόνες τις βροχής διακόψουν το παιχνίδι τότε κάνοντας πολλά «καλυβάκια» από πέτρες όρθιες που η μια στηρίζει την άλλη, η βροχή είναι σίγουρο πως θα υπακούσει στα κελεύσματα και τις λιτανείες των μικρών μάγων και θα αποχωρήσει αφήνοντάς τους να συνεχίσουν το όποιο παιχνίδι ξεκίνησαν. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία την τίμησαν και την τραγούδησαν. «Στην πέτρα κάθεται ο γαμπρός… » τραγουδάει ο κουρέας όταν ξεκινά του ξύρισμα του γαμπρού. Σέρνουν το χορό στα τρία καλοτυχίζοντας τον Γιαννάκη να χει καλή γυναίκα να χει και αδερφή «Κάτω στην άσπρη πέτρα…». Κάποτε ένα καλοκαιρινό βράδυ βολτάρουμε στο πλακόστρωτο του Κιόσκι με την παρέα. Ο πιο φευγάτος της παρέας λέει: - Κάθε τόπος έχει τα στολίδια του, την προίκα του και αυτά φροντίζει να αναδεικνύει. Το Παρίσι έχει τον πύργο του Άιφελ, η Αθήνα την Ακρόπολη, η Θεσσαλονίκη τα κάστρα και τον Λευκό Πύργο, και αυτά τα αξιοθέατα τα φωτίζουν για να τα θαυμάζει ο κόσμος και τη νύχτα. Εμείς τι έχουμε; Τρόχαλα, κέτς΄ρ! Έ αυτές και φωτίζουμε, και δείχνει τις Μπιστιριές!!! Πάντα ο νους μου θα γυρίζει εκεί, στον πιο όμορφο τόπο, στον τόπο μου!

«Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.» Γιώργος Σεφέρης

Συλλογή Αρχειακού Υλικού Η Εφημερίδα «Λιβάδι» έκλεισε αισίως τα δέκα χρόνια παρουσίας στην ενημέρωση των Λιβαδιωτών και ανηφορίζει… Το αρχειακό υλικό, το οποίο συγκεντρώνεται με τη συνδρομή όλων των Λιβαδιωτών, ντόπιων και αποδήμων, ψηφιοποιείται και καταχωρίζεται. Αποτελεί, βεβαίως, συνέχεια του τεράστιου, μια γεμάτη τριακονταετία, έργου και αρχειακού υλικού του Νίκου Καραΐσκου. Έως τα σήμερα υπάρχουν ψηφιοποιημένα, χιλιάδες αρχεία φωτογραφιών, εκατοντάδες ώρες βίντεο με εκδηλώσεις και γεγονότα του χωριού μας καθώς και παλιά έγγραφα που αφορούν το Λιβάδι. Η ιστορία του τόπου μας μέσα από καθημερινά έντυπα και έγγραφα. Παμπάλαια πωλητήρια ακινήτων, προσκλητήρια, απολυτήρια, έγγραφα υπηρεσιακά, αλληλογραφίες, κάρτες, συμβόλαια κ.τ.λ. Λιβαδιωτών από το 1850 και μετά. Σ’ όλο αυτό το διάστημα υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση από ολόκληρη τη Λιβαδιώτικη Παροικία σε κάθε πόλη της χώρας μας και όχι μόνο. Υπάρχουν επίσης ψηφιοποιημένα έντυπα (εφημερίδες, περιοδικά) που εκδίδονταν παλιότερα στο Λιβάδι. Το αρχείο περιέχει ήδη τα 250 φύλλα της εφημερίδας Λιβάδι Ολύμπου (1973-2002) και τα 85 φύλλα της εφημερίδας Λιβαδιώτικος Παλμός (19882002). Σήμερα το αρχείο μας εμπλουτίστηκε και με το μεγαλύτερο τμήμα της εφημερίδας Λιβαδιώτικα Νέα (1979-1985). Ο επί σειρά ετών συνεργάτης μας, Πλάτανος Βασίλης, μετά από επίμονες και επίπονες έρευνες, κατάφερε και συγκέντρωσε 58 φύλλα της εφημερίδας και τα παρέδωσε στο αρχείο της εφημερίδας για ψηφιοποίηση. Ο ΕΣΛ τον ευχαριστεί από καρδιάς και τον προτρέπει να συνεχίσει να σκαλίζει… Χαρακτηριστικό παράδειγμα φίλου, που ευαισθητοποιούμενος συνέβαλε τα μέγιστα, με ένα αρχείο εφημερίδων που μας εστάλη σε μια καφέ βαλίτσα, είναι ο λιβαδιώτης γαμπρός και πατέρας της γνωστής μας Πελαγίας Δεληκωστίδη – Σαλαβάτη, κος Θεόφιλος Δεληκωστίδης. Ο ΕΣΛ και η εφημερίδα ΛΙΒΑΔΙ ευχαριστεί θερμά και συγχαίρει τον κύριο Δεληκωστίδη Θεόφιλο για την αποστολή ενός πραγματικά πολύτιμου αρχείου με παλιές Λιβαδιώτικες Εφημερίδες. «Ήταν κρατημένα από τον αείμνηστο Ζήσκο Σωτήρη που ήταν φανατικός Λιβαδιώτης, όπως εξάλλου όλοι οι Λιβαδιώτες που αγαπούν με πάθος την γενέτειρά τους» γράφει σε ιδιόχειρη επιστολή ο αποστολέας. Ως επίλογο, παραφράζοντας λιγάκι τον ποιητή, θα λέγαμε : Διαβάζοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να διαβάζεις και ένα κομμάτι του μέλλοντος. Ας διαβάσουμε, λοιπόν, όλοι μας ένα ξεχασμένο κομμάτι από το … μέλλον μας. Λ.Μ Kόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη δωσ’ της κλώτσο να γυρίσει παραμύθι να αρχινήσει

τσ᾽νλ νούμα... σ᾽ γίνου! - (κράτα του το όνομα... κι έρχομαι) Νεαρή κοπέλα, νύφη καινούρια, κάνει δουλειές στο σπίτι, ενώ ο άντρας της λείπει για δουλειά. Καθώς λοιπόν σκουπίζει, πετάγεται ένα ποντίκι. Εκείνη κατατρομαγμένη φωνάζει τον πεθερό της: -Πατέρα, πατέρα, ούν σουάρικου λα ουντέ, έλα κουγία. (-Πατέρα, πατέρα, ένα ποντίκι στο δωμάτιο, έλα γρήγορα).

-Τσ΄νλ νούμα σ΄γίνου! (Κράτα του το όνομα -τα στοιχεία κι έρχομαι!) ιαράμου σι όου ακό

ΝΕΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

σαν, αναβιώνοντας το παραδοσιακό έθιμο Ντούφες. Παρέα, φαγητό, μουσική και μπόλικος χορός. Η βραδιά είχε και μια συμβολική χροιά, μιας και ξημέρωνε η Γιορτή

Κίπουρλι Ανιουάστρι (Τα δικά μας κουδούνια)

Ο σύλλογός μας απέκτησε δικά του Κουδούνια. Με αφορμή το γεγονός της εμφάνισής του στη 2η πομπή Κωδωνοφόρων, αγοράστηκαν 5 μεγάλα Κυπριά (τύπου

της Γυναίκας. Αναβίωση, λοιπόν, γυναικείου εθίμου παραμονές της σύγχρονης γιορτής με γλέντι και κέφι. Ό,τι καλύτερο. Η αντρική παρουσία διακριτική. Ευτυχώς ο κυλικειάρχης και ο δάσκαλος μουσικής με την κομπανία του δεν αλευρώθηκαν. Σύμφωνα με το έθιμο θα ‘πρεπε να είναι ντυμένοι με γυναικεία ρούχα.

Η Ελληνική Γλώσσα

Παραμυθιάς). Έτσι ο σύλλογος δεν θα αναγκάζεται να δανείζεται κουδούνια για το έθιμο «Μπαμπαλιούρια». Το κόστος της αγοράς καλύφθηκε από τον κουμπαρά της βασιλόπιτας και από την ευγενική δωρεά των 16 ατόμων – μελών της Παρασκευής.

2η Πομπή Κωδωνοφόρων

Ζωηρή και ενθουσιώδης η παρουσία των Λιβαδιώτικων Μπαμπαλιουριών στην εκδήλωση «Οι Δρόμοι του Κουδουνιού» την Κυριακή 8 Φεβ 2015. Από τον Λευκό Πύργο έως την πλατεία Αριστοτέλους τα λιβαδιώτικα νιάτα παρουσίασαν με ηχηρό και όμορφο τρόπο το πρωτοχρονιάτικο έθιμο του χωριού μας. Πλήθος κόσμου συνόδευσε τα Μπαμπαλιούρια, παρά τον νεφελώδη – βροχερό καιρό. Το ΔΣ ευχαριστεί θερμά όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, που συμμετείχαν στη εκδήλωση.

Το τσίκνισμα ήτανε υπέροχο

Η οδός Σχολαρίου μύρισε τσίκνα. Τα κάρβουνα από νωρίς, το απόγευμα της Πέμπτης 12 Φεβ 15, καπνίζανε. Τα σουβλάκια, οι πανσέτες και τα λουκάνικα ευωδιάσανε τη γειτονιά. Η λέσχη μας γέμισε ασφυκτικά με νέο κόσμο. Μικρά και μεγάλα καρναβάλια διασκεδάσανε και απολαύσανε τα τσικνισμένα. Ευχάριστη έκπληξη, η παρουσία παλιών μελών των χορευτικών τμημάτων του συλλόγου, οι οποίοι με τα παιδιά τους συμμετείχαν στην Τσικνοπέμπτη μας. Η φίλη μας η Κατερίνα Αλεξίου, όπως κάθε χρόνο, εμφανίστηκε και φέτος καρναβάλι και έπαιξε με τα παιδιά. Δημιουργικά παιχνίδια, χορός, τραγούδι και μπόλικη σερπαντίνα. Τα καρναβαλάκια το καταχάρηκαν. Έπεσε πολύ κλάμα την ώρα της αποχώρησης, κανένα τους δεν ήθελε να αφήσει την παρέα.

Στην αίθουσα της Λέσχης, την Κυριακή 1 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε διάλεξη από τον φιλόλογο καθηγητή κ. Κώστα Προκόβα με θέμα: Η Ελληνική γλώσσα και οι Ελληνικές σπουδές στο σημερινό κόσμο. Μια εξαιρετική διάλεξη. Γίναμε «σοφότεροι» όσοι παρακολουθήσαμε την παρουσίαση. Πλήθος κόσμου, μέλη και φίλοι του συλλόγου μας, μαγεύτηκαν ακούγοντας τον ακούραστο και ανεξάντλητο δάσκαλο, αγαπητό κ. Κώστα Προκόβα, να αναφέρεται στις ρίζες της Ελληνικής γλώσσας ανά την υφήλιο και στην πορεία της μέσα στο χρόνο. Ευχαριστούμε τον κ. Κώστα που απλόχερα και ανιδιοτελώς μοιράζεται τις γνώσεις και την εμπειρία του με μας τους νεότερους. «Δέξου ποιος είσαι… Σκάψε στον ίδιο σου τον τόπο να τα βρεις» Δεν υπάρχει ούριος άνεμος για κείνους που δεν ξέρουν σε ποιο λιμάνι κατευθύνονται.

Για τη Βιβλιοθήκη του Συλλόγου Βλάχων Νάουσας

Μεταξύ άλλων, τη διάλεξη του κου Προκόβα παρακολούθησε και ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων Νάουσας, κος Σιλιγκούνας Στέργιος. Το ΔΣ του συλλόγου μας χάρισε στον αντιπρόεδρο, ως ένα μικρό συμβολικό δώρο, μια σειρά βιβλίων (όλες τις εκδόσεις του) για τη βιβλιοθήκη του συλλόγου τους. Ο πρόεδρος, κος Κουτσιάης Αλέξιος, έδωσε τα βιβλία στον κύριο Σιλιγκούνα, αφήνοντας όμως την αφιέρωση για τον πρώην πρόεδρό μας, Συνεφάκη Γιώργο.

Δραστηριότητες Χορευτικού

Στο 23ο Φεστιβάλ Παιδικών Χορευτικών Συγκροτημάτων συμμετείχε το παιδικό χορευτικό τμήμα του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης και φέτος, στις 14 Μαρτίου 2015. Με υπομονή και όρεξη, εδώ και χρόνια, η συμπατριώτισσα γυμνάστρια και δασκάλα ελληνικών χορών, κα Τσανούσα Ευθαλία (Λίτσα), εκπαιδεύει τα παιδιά του συλλόγου μας και κάθε τους παρουσία στο κοινό πάντα αρέσει.

Παρουσίαση νέου βιβλίου

Το απόγευμα της Δευτέρας, 23 Μαρ 2015, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, παρουσία φίλων και μελών του συλλόγου μας πραγματο-

Το Ψηφιοποιημένο Αρχείο

Ξεκίνησε η ψηφιοποίηση εγγράφων (επιστολές, πρακτικά, αλληλογραφία, προσκλήσεις, αποδείξεις κτλ.) του Συλλόγου μας. Η σύγχρονη ιστορία του χωριού μας συνδεδεμένη με την πορεία του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης. Το Μπλόκ του συλλόγου μας θα δημοσιοποιεί, σε τακτά χρονικά διαστήματα, ορισμένα από τα σημαντικότερα έγγραφα – ντοκουμέντα.

Ξεφάντωμα στις Ντούφες

Η αίθουσα του συλλόγου μας για μια ακόμη φορά ζωντάνεψε. Γυναίκες κάθε ηλικίας, ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα του συλλόγου, συγκεντρώθηκαν και διασκέδα-

ποιήθηκε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του κου Γρ. Βέλκου «Το άδοξο τέλος της οικογενείας του Γεωργάκη Ολύμπιου», τα δικαιώματα του οποίου ο συγγραφέας παραχώρησε στο ΣΛΘ. Την παρουσίαση του βιβλίου έκαναν οι πολύπειροι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι κ.κ.° Βαρμάζης Νίκος και Συνεφάκης Γιώργος.

Τάσος Μπέλλης Μαρτίου 90 - Κ. Καραμανλή• τηλ.: 2310 308 465, 308 455 www.ariane.gr

5

ΝΕΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ EΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΟΥ Δεύτερη πομπή Κωδωνοφόρων

Την Κυριακή 8 Φεβρουαρίου, ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου μαζί με τον Σύλλογο Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης συμμετείχαν, για δεύτερη συνεχή χρονιά, στη δεύτερη πομπή Κωδωνοφόρων, στην οποία συμμετείχαν οχτώ μπαμπαλιούρια και περίπου είκοσι βλάχες και κιρατζήδες καθώς και πάρα πολλοί συγχωριανοί μας, οι οποίοι παρευρέθησαν στη Θεσσαλονίκη για να συνοδεύσουν τη συμμετοχή μας στην πομπή. Ο πολύς κόσμος που παρακολούθησε αλλά και συμμετείχε στην εκδήλωση αλλά και ο θόρυβος από τους δεκάδες κωδωνοφόρους έδωσαν έναν ευχάριστο τόνο. Επίσης, η καλή διάθεση των συμμετεχόντων, το όμορφο κλίμα από την αρχή μέχρι το τέλος και οι μελωδικοί ήχοι από τα κουδούνια που φορούσαν τα «ΜΠΑΜΠΑΛΙΟΥΡΙΑ» μας, παρά την κούραση, έκαναν την εκδρομή μας ξεχωριστή.

Μπράβο, λοιπόν, στα Μπαμπαλιούρια μας που με το κούνημά τους ταρακούνησαν την παραλία της Θεσσαλονίκης. Μπράβο στους συμμετέχοντες, στις Βλάχες και στους Κιρατζίδες που πλαισίωσαν την εκδήλωση με χαρά και κυρίως όμορφα χαμόγελα!! Τέλος, μπράβο στο Σύλλογο Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης για την κοινή μαζική συμμετοχή μας στους «δρόμους του κουδουνιού»!!!

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ • Σε κλίμα ενθουσιασμού πραγματοποιήθηκε στις 14-02-2015, στο κέντρο δεξιώσεων «ΕΛΙΑ», ο ετήσιος χορός του Συλλόγου μας. Ο ετήσιος χορός αναζωογόνησε το

Σύλλογό μας, καθώς είχε περίπου δύο χρόνια να πραγματοποιηθεί και τα χορευτικά μας τμήματα στην κυριολεξία «έκλεψαν την παράσταση». Πολλοί οι χορηγοί και οι δωρητές, πολλοί και οι τυχεροί. Με τους ήχους της μουσικής παρέας του Βαγγέλη Γεωργούλη και τη Στέλλα Γκούμα να ανοίγει την εκδήλωση με ένα βλαχόφωνο τραγούδι, το κέφι διατηρήθηκε αμείωτο από την αρχή έως το τέλος. Ευχαριστούμε όσους μας τίμησαν με την παρουσία τους και κυρίως τους οργανοπαίκτες, τους χορευτές, μικρούς και μεγάλους, και τους γονείς των παιδιών του χορευτικού που συνεργάστηκαν για ένα άψογο αποτέλεσμα.

• 72 χρόνια μετά την εκτέλεση των Λιβαδιωτών Πατριωτών στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Κατερίνης από τους Γερμανούς, στις 15-02-2015, ο Σύλλογος παρευρέθηκε

Καθαρά Δευτέρα

Την Καθαρά Δευτέρα, τα παιδιά του χορευτικού έπλεξαν το «γαϊτανάκι», αναβιώνοντας αυτό το όμορφο και χρωματιστό μας έθιμο. Ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου συγχαίρει και ευχαριστεί τα παιδιά του χορευτικού. Ανέκαθεν, τα παιδιά του συλλόγου αλλά και η νεολαία του χωριού συμμετείχε σε αποκριάτικα δρώμενα βάζοντας το χωριό στο ρυθμό της Αποκριάς και δημιουργώντας έτσι ένα καρναβαλίστικο κλίμα. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια δεν βλέπουμε να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η σύγχρονη νεολαία δεν επιθυμεί πλέον να συμμετέχει σε «καρναβάλι» με αποτέλεσμα το έθιμο να φθίνει με το πέρασμα των χρόνων. Είναι ένα γεγονός που μας λυπεί ιδιαίτερα...

στην επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες και κατέθεσε στεφάνι ως ελάχιστο φόρο τιμής για τα θύματα της Ναζιστικής θηριωδίας. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν πολλοί συγγενείς απόγονοι των θυμάτων, έως και τέταρτης γενιάς, κρατώντας λουλούδια και με έκδηλη τη συγκίνηση • Ανήμερα των Αγίων Θεοδώρων, όπως απαιτεί το έθιμο, στη Λέσχη του Συλλόγου μας αναβίωσαν και φέτος οι Ντούφες. Σε μια βραδιά αυστηρά γυναικεία, με το

«Νότες και χρώματα»

6

Το Σάββατο 14/2, ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου πραγματοποίησε τη μουσική εκδήλωση με τίτλο «Νότες και χρώματα». Για μία φορά ακόμη τα παιδιά απέδειξαν ότι η μουσική είναι ένας τρόπος διαμόρφωσης του χαρακτήρα τους, ότι μαθαίνουν, προοδεύουν στη ζωή τους. Το μουσικό τμήμα του συλλόγου, με τους μουσικούς και τη χορωδία, παρουσίασε ένα μικρό κομμάτι της προσπάθειας που καταβάλλουν κατά τη διάρκεια της χρονιάς για να έχουν ένα σπουδαίο αποτέλεσμα. Με αυτόν τον τρόπο έδωσαν χρώμα και χαρά σε όσους είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την εκδήλωση. Ένα ευχαριστώ στους δασκάλους της μουσικής Μπίσμπα Λάζαρο και Τσιαπλέ Ευάγγελο, καθώς και σε όλα τα παιδιά για την προσπάθεια και το όμορφο αποτέλεσμα.

αλεύρι σε θέση περιωπής, με παραδοσιακά εδέσματα, άφθονο κέφι και καλή μουσική, γυναίκες κάθε ηλικίας μάς τίμησαν με την παρουσία τους και τις ευχαριστούμε. Δεν έλειψαν τα πειράγματα, οι παλιές ιστορίες, τα παλιά Λιβαδιώτικα τραγούδια της ημέρας. Ευχαριστούμε τους μουσικούς Βαγγέλη Γεωργούλη, Αντώνη Λάππα και Νίκο Λάππα και τον Γιώργο Καρανίκα για την εθελοντική προσφορά τους στην εκδήλωση. Και του χρόνου!

• Η 25η Μαρτίου τιμήθηκε και φέτος με κατάθεση στεφάνων στο άγαλμα του Γ. Ολυμπίου στην Κατερίνη από το Δ.Σ. και τα μέλη του. Δυστυχώς ο καιρός δεν επέτρεψε τη διεξαγωγή της παρέλασης στη πόλη μας, ωστόσο τα πιτσιρίκια από νωρίς το πρωί φόρεσαν τις παραδοσιακές φορεσιές τους και συνόδευσαν το Δ.Σ. στην κατάθεση.

• Ευχαριστούμε πολύ τη Βούλα Πεζή για την οικονομική ενίσχυση στη μνήμη της μητέρας της Ελένης. Τα χρήματα θα αξιοποιηθούν για τη συντήρηση και φύλαξη των παραδοσιακών φορεσιών όπως ήταν η επιθυμία της.

• Τα χορευτικά τμήματα του Συλλόγου θα πραγματοποιήσουν τις πρόβες τους κανονικά έως το Σάββατο 4-4-2015, και θα πραγματοποιήσουν την τελευταία τους πρόβα μετά τις εορτές του Πάσχα το Σάββατο 24-4-2015. Ευχαριστούμε πολύ το χοροδιδάσκαλο Δημόπουλο Γιώργο, τους γονείς των παιδιών που στήριξαν την προσπάθεια της ανασύστασης των χορευτικών τμημάτων του Συλλόγου με συνέπεια και κυρίως τους χορευτές. Καλό Πάσχα!

ΝΕΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΦΛΕΒΑΡΗΣ 2015

Ένας «φτωχός» μήνας σε ημέρες… μα «πλούσιος» σε δραστηριότητες στο τέλος ενός Χειμώνα δημιουργικού, για τα μέλη, τους φίλους και το Δ.Σ. του Συλλόγου Λιβαδιωτών Λάρισας.Τέσσερις μεγάλες πολιτιστικές διοργανώσεις ... σε ένα μήνα. Οι Βλάχοι είμαστε φορείς μιας διαχρονικής παράδοσης. Δεν αποτελούμε απλά ένα ιστορικό, αλλά ένα από τα πιο δυναμικά στοιχεία της σύγχρονης Ελλάδας.

14 ΦΛΕΒΑΡΗ 2015 ΕΤΗΣΙΟΣ ΧΟΡΟΣ -ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ.

Μια μέρα γιορτινή... μια βραδιά μοναδική, κατά την οποία πολύ αγαπημένα πρόσωπα, γνωστά και άγνωστα μεταξύ τους, αντάμωσαν και έγιναν όλοι μαζί μια υπέροχη παρέα , «ταξιδεύοντας» σε δρόμους της παράδοσης... με τα ηχοχρώματα τής λαϊκοδημοτικής ορχήστρας χάλκινων - πνευστών «Παύλος Μελάς» από τη Σιάτιστα Κοζάνης.

Η μεγάλη προσέλευση και η τιμητική παρουσία Αξιοσέβαστων γυναικών ξεπέρασε κάθε προσδοκία της οργανωτικής επιτροπής. Οι γυναίκες κάθε ηλικίας απόλαυσαν το πολύ καλό φαγητό... το κέφι και ο χορός αμείωτα μέχρι πολύ αργά. Δεν έλειψε βέβαια και το καθιερωμένο αλεύρωμα στον Ταμία και στον Πρόεδρο του Σ.Λ.Λ. που «τόλμησαν» να πλησιάσουν και να χαιρετίσουν την εκδήλωση. Όλες μαζί, μια μεγάλη χορευτική παρέα… που κράτησε ως τα μεσάνυχτα. Το Δ.Σ. ευχαριστεί τις Αξιότιμες κυρίες, Λιβαδιώτισες και μη, για την οικονομική ενίσχυση του Σ.Λ.Λ.

28 ΦΛΕΒΑΡΗ 2015 ΠΡΩΤΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ ΛΙΒΑΔΙΩΤΙΣΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΥ και ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ κ. ΓΛΥΚΕΡΙΑΣ ΓΚΡΕΚΟΥ «ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΟΥΤΙ».

Σε ένα χώρο αισθητικά προσεγμένο και με διακόσμηση ανάλογη της γιορτινής ατμόσφαιρας, η απρόσμενη και πολυπληθή προσέλευση των Λιβαδιωτών της Λάρισας, των Αξιότιμων μελών και Φίλων του Συλλόγου, των Λιβαδιωτών φίλων που ήρθαν από την ιστορική μας γενέτειρά, το Λιβάδι Ολύμπου, καθώς και μελών από το Δ.Σ του αδελφού Συλλόγου Ελασσόνας, επισφράγισαν με τον πιο ικανοποιητικό τρόπο τους ...κόπους για την πραγματοποίηση τής κατά γενική ομολογία πετυχημένης εκδήλωσής μας. Ιδιαίτερες προσκλήσεις σε Θεσμικούς παράγοντες δεν είχαν σταλεί, μα την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η Λιβαδιώτισα Αντιπεριφερειάρχης κα. Μ. Μαμάρα, ο Δήμαρχος Ελλασόνας κ.Ν.Ευαγγέλου, ο Βουλευτής κ.Χ. Κέλλας, ο πρόεδρος του Δ.Σ του Δ. Ελλασόνας κ.Α. Μπίσμπας, ο πρόεδρος της Δ.Ε.Υ.Α.ΕΛ. κ.Φ. Καραγκόγκος , ο Δ. Σύμβουλος κ.Δ. Αντωνίου καθώς και ο πρώην Δήμαρχος Κιλελέρ κ. Ρ. Κομίτσας. Η ορχήστρα Χάλκινων - Πνευστών μας «ταξίδεψε» σε δρόμους μουσικούς των Βαλκανίων, της Ηπειρωτικής Ελλάδας και της Μακεδονικής γης, με ήχους γηγενείς. Κατάφερε να συγκινήσει, να ξεσηκώσει, να τραγουδήσει σε ήχους γνώριμους νοσταλγικούς, παραδοσιακούς και λαϊκούς. Η άρτια εμφάνιση 36 Χορευτών (νηπιακό - παιδικό τμήμα) καθήλωσε τα βλέμματα όλων μας πάνω στους συνεχιστές της Παράδοσής μας. Η συγκίνηση περίσσευε..., το χειροκρότημα δυνατό για την άψογη εμφάνιση, ενδυματολογική και χορευτική. Στα παιδιά των χορευτικών τμημάτων απονεμήθηκαν ΕΠΑΙΝΟΙ για την συνεισφορά του κάθε χορευτή στην ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και τη συμβολή του στην διατήρηση της Ιστορικής μνήμης της γενέτειράς του, ΛΙΒΑΔΙ ΟΛΥΜΠΟΥ και της τοπικής κοινωνίας της Λάρισας. Τα δημοτικά τραγούδια του Έρωτα και της Αγάπης είναι το καταστάλαγμα της ευγενικής ψυχής του Ελληνικού λαού που αγαπά και ερωτεύεται, που δεν κρύβει τα συναισθήματά του και τα μετατρέπει σε χορό. Το Δ.Σ. του Σ.Λ.Λ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ από καρδιάς όλους όσους ΤΙΜΗΣΑΝ με την παρουσία τους την εκδήλωση,τους ΧΟΡΗΓΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ από το Λιβάδι,τη Λάρισα και αλλού καθώς και τους Αξιότιμους γονείς των παιδιών που πλαισιώνουν τα χορευτικά... την Ελπίδα του Σ.Λ.Λ.

19 ΦΛΕΒΑΡΗ 2015 ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΠΑΡΤΥ.

Παιδιά και γονείς φόρεσαν τις πιο πρωτότυπες και εντυπωσιακές αποκριάτικες στολές και τίμησαν με την παρουσία τους την όμορφη εκδήλωση στη Λέσχη του Σ.Λ.Λ. Τα παιδιά χόρεψαν το παραδοσιακό «Γαιτανάκι»,διαγωνίστηκαν σε παιχνίδια δημιουργικής έκφρασης και στο «Άμ χάσκα» με πολύ κέφι και χαρά. Οι γονείς έφεραν εδέσματα και υπέροχα γλυκίσματα από το σπίτι τους, απόλαυσαν τον απογευματινό καφέ και συμμετείχαν με τους μικρούς μας φίλους σε...ρυθμούς LATIN και παραδοσιακούς με αμείωτο κέφι.

27 ΦΛΕΒΑΡΗ 2015 ΝΤΟΥΦΕΣ στην ΛΑΡΙΣΑ.

Με μεγάλη επιτυχία την παραμονή της εορτής των Αγίων Θεοδώρων, ως είθισται, πραγματοποιήθηκε η αναβίωση του εθίμου «ΝΤΟΥΦΕΣ». Πατροπαράδοτη λιβαδιώτικη μάζωξη Χορός, από τις γυναίκες μέλη και Φίλες του Σ.Λ.Λ. για πρώτη φορά μετά την επανίδρυση του Ιστορικού συλλόγου.

Το Σάββατο 28 του Φλεβάρη στις 6.μμ στην Λέσχη του Σ.Λ.Λ. οι Λιβαδιώτες και οι Φίλοι τους, Συνάδελφοι Εκπαιδευτικοί, και πολλά παιδιά, υποδέχθηκαν με μια ζεστή αγκαλιά τη Λιβαδιώτισα Παιδαγωγό και Συγγραφέα, κ. Γλυκερία Γκρέκου, στην πρώτη πανελλήνια παρουσίαση του νέου της παιδικού βιβλίου με τίτλο «Το κόκκινο κουτί». Συνδιοργανωτής της εκδήλωσης μαζί με τον Σ.Λ.Λ. ήταν και το Βιβλιοπωλείο «Βιβλιογνώση» (με καταγωγή από το Λιβάδι). Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός . Πρόκειται για ένα εξειδικευμένο ως προς το θέμα του παιδικό βιβλίο, σταθμό και αφετηρία στην επιστημονική προσέγγιση - διερεύνηση της ΔΕΠΥ (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής Υπερκινητικότητα των παιδιών) με τον μοναδικό αφηγηματικό και γραπτό λόγο της Γλυκερίας Γκρέκου. Σε μια έντονη συγκινησιακή ατμόσφαιρα τόσο για την ίδια τη συγγραφέα (μιας και η Λάρισα αποτελεί κομμάτι της φοιτητικής ζωής της), όσο και για όλους τους καλεσμένους στην Λάρισα, ξεκίνησε το αφηγηματικό ταξίδι μας για να γνωρίσουμε τον ήρωα μας, τον μικρό Νικόλα και την συμμαθήτριά του την ΝΤΕΠΥ ή ΔΕΠΥ... που τον επισκέπτεται «απρόσκλητη» και τον ταλαιπωρεί ...όποτε θέλει εκείνη. Πού κρύβεται η ΝΤΕΠΥ ή ΔΕΠΥ…Τι χρώμα να έχει άραγε το καταφύγιο της… Η φωλιά της...Γιατί ταλαιπωρεί την ψυχούλα του μικρού Νικόλα... Ποιός θα το βοηθήσει ....Εμείς ...Εσείς όλοι...γονείς, εκπαιδευτικοί, φιλαναγνώστες μαθητές... Πώς... μα με τον ίδιο σας τον εαυτό και την απίστευτη δύναμή του...με τα όνειρά σας ...με τα ταξίδια της ψυχής σας ...και της Νιότης σας. Με ό,τι ακριβώς πραγματεύεται...το Μοναδικό αυτό βιβλίο... Και εάν όλοι μαζί βρούμε την ΝΤΕΠΥ ή ΔΕΠΥ... ένας τρόπος υπάρχει να μην μας ταλαιπωρεί ... Να την κλείσουμε στο «ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΟΥΤΙ» και η ψυχούλα μας να ηρεμήσει ... και ο Νικόλας να γίνει το πιο υπάκουο και ήρεμο παιδί... Να Λυτρωθεί. Την εκδήλωση τίμησαν και παρουσίασαν με τον μοναδικό επιστημονικό -αφηγηματικό λόγο δύο καταξιώμενες συναδέλφισσες τής συγγραφέως η κα. Πατέρη Γεωργία, Εκπαιδευτικός και η κα. Αργύρη Βασιλική, Σχολική σύμβουλος της 4ης Περιφέρειας Ν. Μαγνησίας. Πολύ τιμητική για τη συγγραφέα και για τα Μέλη και τους Φίλους του Σ.Λ.Λ. η παρουσία δύο πολύ γνωστών συγγραφέων της Λάρισας, των κυριών, Χρυσάνθης Τσιαμπαλή και Ζωής Καλαφάτη -Δερβένη. Ο συνταξιούχος δάσκαλος κ. Α. Ρούντος εξήρε το συγγραφικό έργο της Γλυκερίας. Η συγγραφέας, η «δικιά μας» Γλυκερία, αφού συνομίλησε με το κοινό και τους γονείς και εξομολογήθηκε πως η κεντρική ιδέα και ο ήρωας του βιβλίου, βασίζεται σε αληθινή, βιωματική της επαγγελματική εμπειρία, υπέγραψε τα βιβλία. Ακολούθησε απασχόληση των παιδιών με φιλαναγνωστικές δραστηριότητες, απογευματινός καφές για τους μεγάλους και γλυκίσματα, χυμοί για τους μικρούς μας φίλους που κατέκλυσαν την Λέσχη. Ο Σ.Λ.Λ. απένειμε στην συγγραφέα, τις ομιλήτριες και την υπεύθυνη του Βιβλιοπωλείου «Βιβλιογνώση» , τιμητικές πλακέτες για τη συμβολή τους στην φιλαναγνωσία. Ο πρόεδρος του Σ.Λ.Λ. χάρισε στη Γλυκερία ένα πίνακα ζωγραφικής με θέμα τον ήρωα του βιβλίου, ως ελάχιστο δείγμα τιμής και ευγνωμοσύνης για την αποδοχή της πρόσκλησης. Το βιβλιοπωλείο «Βιβλιογνώση» είχε αναλάβει την καλαίσθητη παρουσίαση του βιβλίου και τα υλικά δραστηριότητας των παιδιών. Το Δ.Σ. του Σ.Λ.Λ. ευχαριστεί από καρδιάς την Γλυκερία Γκρέκου για τη μεγάλη τιμή να πραγματοποιηθεί η επίσημη Πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στη Λάρισα της ...νιότης της. ΤΟ Δ.Σ. του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ ευχαριστεί από Καρδιάς ΟΛΟΥΣ, όσοι τίμησαν με την παρουσία τους και τις τέσσερις Πολιτιστικές Εκδηλώσεις . Με Εκτίμηση εκ μέρους του Δ.Σ. Ο Πρόεδρος: ΓΚΑΤΖΟΥΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

7

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ Γράφει ο Ευριπίδης Καπέτης

(5o μέρος)

Η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ - ΤΟ ΜΟΥΑΜΠΕΤΙ - ΟΙ ΒΕΓΓΕΡΕΣ ΟΙ ΝΤΟΥΦΕΣ

Όλος ο κόσμος έκλαιγε για την ομορφιά Και από πιο παλιά το γνωστό βλάχικο τραγούδι Ντούφα λάι ντούφα Ντούφα καημένη Νούφα Πρι λα Πουάρτα σι τρέκου Από την πόρτα σου περν Ες σι μι βετζ Βγες να με δεις Νου μι αλάς μούμα Δεν μ’ αφήνει η μάνα μου Αχτάρι λάι σ’ κόρμπ’ Τέτοια μαύρη κι ελεεινή Αχτάρι λάι σ’ ουρούτ’ Τέτοια μαύρη και ιδιότροπη Τσι σι φιάτσι αχτάρι Που να μη γινόταν τέτοια Βρε χασάπη δώσ’ μας κρέας, δώσ’ μας και καλή μερίδα Και μου δίνει μια κοκκάλα και τη βάζω στην τσουκάλα Πέντε μέρες τηνε βράζω στις οκτώ την κατεβάζω Και μου έρχεται ένας φίλος της γειτόνισσας ο σκύλος Και μ’ αρπάζει την κοκκάλα και μ’ αφήνει την τσουκάλα Δω τον έχω κει τον έχω στις οκτώ τον πετυχαίνω Τον αρπάζω από τα αυτιά του και του σπάζω τα μυαλά του.

Η προετοιμασία για τις γιορτές ήταν μια μεγάλη φασαρία και κούραση για τη γυναίκα. Έπρεπε όλο το σπίτι να ξεσηκωθεί για την καθαριότητα, αλλά, έχοντας τα οικονομικά του σπιτιού, δεν το έβαζε κάτω και φρόντιζε να ανταποκριθεί. Ήθελε να μπει η χαρά στο σπίτι και να διώξει τη μιζέρια τής εποχής. Οι πλούσιοι έχουν τα φλουριά - Έχει ο φτωχός τα γλέντια, έλεγε. Οι γιορτές ήταν μέρες ξεκούρασης. Τρόποι διαφυγής από το σπίτι ήσαν Βαγγελιώ πολύ λίγοι. Στις ονομαστικές γιορτές, Μη μα -καλέ- μη μαράθηκαν τα κλαριά μόνο των ανδρών βέβαια, -οι γυναίκες Μη μαράθηκαν τα χόρτα μες της Βαγγελιώς την πόρτα δεν επιτρεπόταν να γιορτάσουν- μετά Κι η Βα -καλέ- κι η Βαγγελιώ καθότανε την εκκλησία, μαζεύονταν σε παρέες Ε-στην άκρη στο ποτάμι, συλλογιέται τι να κάνει συγγενικές ή μη και «γύριζαν» σε σπίτια Με το -καλέ- με το ποτάμι μάλωνε, αχ το πετροβολούσε που γιόρταζαν οι άνδρες. Το λικέρ από Μα αυτό δεν σταματούσε το τσίπουρο (χάμκω) και τα γλυκά Ποτα -καλέ ποτάμι για λιγόστεψε για γύρνα λίγο πίσω κουταλιού στο φόρτε. Το απόγευμα Τον καλό μου να συναντήσω γίνονταν οι επισκέψεις των ανδρών. Για να περάσω αντίπερα, στα κλέφτικα λημέρια Τις καθημερινές γίνονταν επισκέψεις Τον Κίτσο μας τον πιάσανε, στις φυλακές τον πάνε σε συγγενικά σπίτια και φιλικά, Βαγγελούδα μ’ δεν ρωτάνε πάντοτε με δουλειά στο χέρι (ουσπέτου Χίλια φλουριά έχει η τσέπη μου, όλα θα τα παραδώσω κου σκουφούνια). Χαρακτηριστική η Και τον Κίτσο θα γλιτώσω στιχομυθία. Κι αν δεν μου φτάσουνε αυτά, και την προίκα μου θα βάλω -Βινίτς κ’τα’ λα νόι κου σκουφούνια Και τον Κίτσο μου θα βγάλω (ελάτε σ’ εμάς με το πλέξιμο μάλλινης κάλτσας) Ο πύργος γυάλινος -Τώρα βινίμου (θα έρθουμε γρήγοΠέρα σε κείνο το βουνό, πέρα σ’ εκείνη τη ράχη ρα) Εκεί είναι πύργος γυάλινος με κρυσταλλένια τζάμια Θεωρούνταν ντροπή οι μεγάλες Εκεί κοιμάται μια ξυπνήσουμε, απ’ τον γλυκό τον ύπνο γυναίκες να περάσουν από την πλαΞύπνα καημένη Αναστασιά ξύπνα και μην κοιμάσαι τεία προς θέα των ανδρών. Έβγαιναν Ξύπνα ν’ ανάψεις τη φωτιά ν’ ανάψεις το λυχνάρι από το σπίτι τις Κυριακές και γιορτές Γιατί μας πήρε η χαραυγή κι η Πούλια πάει σε γιόμα για την εκκλησία. Ανταπέδιδαν τις εθιΤο πώς να σηκωθώ λεβέντη απ’ τον γλυκό τον ύπνο Ντούφες 1960, Λιβάδι . μοτυπικές επισκέψεις στις ονομαστικές Αχ μπερδεύτηκαν τα μαλλάκια μου, μαζί με τα δικά σου Από αριστερά, Άντρες πάνω: Στέφανος Μητώνας, Τάκης Παπαλεξίου, γιορτές στα σπίτια των γιορταστήδων Στέργιος Μαρώσης Γυναίκες πάνω σειρά: Φταλούσα Μπέλλη, Άγνωστη, Και πώς να τα ξεμπλέξουμε το πρωί μετά την εκκλησία. Βέβαια, Λόλα Καρανίκα-Μπαζούκη, Μαργαρίτα Μπέλλη (Καφαντάρη), Λίζα Αρχοντογιός παντρεύεται Μακρή Σαλαβάτη, Μαίρη Φακαλή – Σαλαβάτη, Φανούλα Μόκκα. Γυναίστους γάμους και αρραβώνες των συγΑρχοντογιός παντρεύεται και παίρνει προσφυγούλα γενών, φίλων και γειτόνων συμμετεί- κες μεσαία σειρά: Ολυμπία (Μπίτσα) Τσανούσα, Νίτσα Δαμκαούτη, Σούλα Ελευθερία Μαρώση, Φανούλα και Λένα Μητώνα Γυναίκες 1η Προσφυγούλα μαυρομάτα μου σου κλαιν τα μάτια σου χαν σε όλη τη διαδικασία βοηθώντας Μάντζιου, σειρά: Αννέτα Κυλώνη (Σιαπέρα), Κατίνα Ζυγούρη, Πολυξένη (Σένη) ΚαραΚι η πεθερά σαν τα’ άκουσε, καρδιά της φαρμακώθει στις απαραίτητες δουλειές. Όταν γίνο- τζίκα, Κλεονίκη(Νίκη) Καπέτη – Μπόλη, Μαρίκα Παμπέρη, Λάζαρος ΤζηΠιάνει δυο φίδια ζωντανά, οχιές με δυο κεφάλια νταν γάμοι, ακόμη και ξένοι, έβγαιναν μαγιώργης Βάζει και τα τηγανίζει σ’ ένα βαθύ τηγάνι στο χάζι για να πάρουν μάτι τη νύφη (η Ο μπόμπιρας μπροστά είναι ο γνωστός σε όλους μας Μπάμπης ΚαρανίΈλα νύφη, να φας φαΐ, ψάρια τηγανισμένα νύφη πάντα είναι το επίκεντρο) και το κας (Ραπατσάκος) και ο ακορντεονίστας είναι κάποιος από το διπλανό Και με την πρώτη πιρουνιά, καρδιά της φαρμακωθεί γαμπρό, πράγμα που γίνεται μέχρι και χωριό, Άγιο Δημήτριο. Να πεθερά λίγο νερό, να σβήσει το φαρμάκι σήμερα. Οι ελεύθερες κοπέλες, κατά τις Εδώ νερό δεν βρίσκεται ούτε κρασί πουλιέται γιορτές του Πάσχα, έβγαιναν στους χορούς και αργότερα όλες τις Κυριακές στη «βόλτα», στο Κιόσκι. Με την πάροδο του χρόνου και με την επίδραση των παραθεριστών, σιγά – Στον Άδη θα κατέβω σιγά έβγαιναν στο παζάρι, στα καφενεία, περισσότερες φορές οι αρραβωνιασμένοι. Στον Άδη θα κατέβω και στον παράδεισο Την πρώτη βδομάδα μετά τις Αποκριές -στη γιορτή του Θεοδώρου του ΤήρωνοςΤον χάρο ν’ ανταμώσω δυο λόγια να του πω διοργάνωναν τις γνωστές σε όλους μας «ντούφες», ένα έθιμο γυναικοκρατίας που καλά Χάρε για χάρισε μου, σαΐτες κοφτερές κρατεί από πολύ παλιά (μάλλον από την Τουρκοκρατία) μέχρι σήμερα. Στις ντούφες Να πάω να σαϊτέψω, δυο τρεις μελαχρινές οργάνωναν οι ίδιες το γλέντι φέρνοντας καλούδια - ετοιμασίες από το σπίτι. Ήταν Τη μια τη λεν Ελένη, την άλλη Βαγγελιώ καθαρά διασκέδαση γυναικών με μοναδικό άντρα τον οργανοπαίκτη, όχι απαραίτητα, Την Τρίτη τη μικρότερη, τη λεν Αναστασία τραγουδούσαν και μόνες τους ή με γραμμόφωνο ή κάποια που γνώριζε νταϊρέ. Ήταν η Α πο’ χουν στα χείλη βάμμα, στο μάγουλο ελιά μέρα της γυναικοκρατίας, αλλά ήταν και ευκαιρία για προξενιές. Από έξω βέβαια φύλαΚι ανάμεσα στα φρύδια χρυσή πορτοκαλιά γαν σαν μαντρόσκυλα, οι κρυφά αρραβωνιασμένοι και οι ερωτιάρηδες, που προσπαθούΠου τρων τα παλικάρια και δεν μαραίνουν σαν να μπούνε μέσα και να χαλάσουν το γλέντι. Τα τραγούδια της βραδιάς, χαρακτηριΜια παπαδιά απ’ τα Γρεβενά στικά ερωτιάρικα, σκωπτικά για το άλλο φύλο και πολλά χορευτικά, κατάλληλα για τη Μια παπαδιά απ’ τα Γρεβενά κι οι κλέφτες απ’ τα ψηλά βουνά σύναξη. Την πόρτα παν και βρόντηξαν, άνοιξε μας ρε παπαδιά, είμαστε φίλοι του παπά Το μάθατε τι έχει γίνει στης Λάρσας τα χωριά -Δεν σας ανοίγω βρε παιδιά γιατ’ είσαστε κλεφτόπαιδα Εφόρεσε η Ανδρονίκη ανδρίσια φορεσιά -Εμείς κλέφτες δεν είμαστε, είμαστε φίλοι του παπά Ο έρωτας την πήρε και πάει στον καφενέ -Κι αν δεν πιστεύεις παπαδιά, να το μαντήλι του παπά Τον καφετζή προστάζει καφέ και ναργιλέ Κι η παπαδιά γελάστηκε την πόρτα πάει κι άνοιξε Δυο φίλοι του Βαγγέλη πήγαν στον καφενέ Απ’ τα μαλλιά την άρπαξαν και στο βουνό την πήγανε Βλέπουν την Ανδρονίκη φουμάρει ναργιλέ -Μαζέψτε ξύλα βρε παιδιά, να κάψουμε την παπαδιά Τι κάθεσαι Βαγγέλη δεν πας στον καφενέ να κάψουμε την παπαδιά για να μας δείξει τα φλουριά. Να δεις την Ανδρονίκη φουμάρει ναργιλέ Άσε με αδελφέ μου να παίξω στα χαρτιά ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ. Όλα αυτά που γράφονται αποτελούν προϊόντα αναμνήσεών μου Ίσως και τον κερδίσω τον παλιοκερατά στον τόπο που μεγάλωσα, μια γλυκιά αναπόληση περασμένων καλών εποχών, γλυΔυο μαχαιριές της δίνει στον κάτασπρο λαιμό κιά ενθύμηση των περασμένων. Προϊόντα και άλλων αφηγήσεων από συγγενείς και Το αίμα της εχύθη σα νάταν ποταμός φίλους, κομμάτι της ζωντανής μου παρουσίας στον τόπο. Όταν την επαιρνούσαν από τη γειτονιά

8

(Φεβρουάριος – Μάρτιος 2015) γράφει ο Λάζαρος Mπάμπας

Αθλητικά Δρώμενα Φεβρουάριος – Μάρτιος 2015 Αποτελέσματα Ποδοσφαίρου

! Βοσκότοποι… ένας καταρροϊκός πυρετός !BC/D) E-.+D) F-(>.G) !9:%D) H'I+.+)) Σε έκτακτη σύσκεψη που έγινε στην περιφέρεια Θεσσαλίας, πολυμελής αντιπρο$ "# !! "%&'&'("%! )*+*,-./0123!4!52-670/!! (!4!"! !!!! σωπεία κτηνοτρόφων συζήτησε με τον περιφερειάρχη τα φλέγοντα θέματα του κλά$ "8 !! "&#&'("%! !9:3;<=!4!)*+*,!!! "!4!'! >*!?@A/B-CA$=!D'E!!! δου της κτηνοτροφίας. Τα θέματα των βοσκοτόπων και του καταρροϊκού πυρετού $ "% !!

F&#&'("%! )*+*,!G!?@H2IC:-!!

4! )J/.26K!6<LM!N/-:2O!! μονοπώλησαν τη συζήτηση. Στη συνάντηση παραβρέθηκε και ο συμπατριώτης μας $ "P !! "8&#&'("%!

5/6O.-/!4!)*+*,!!! '!4!"!

Q*!RA@:L-CA$=!! Αντωνίου Τάσος με την ιδιότητα του προέδρου του Συλλόγου Κτηνοτρόφων Ελασ$ ?@A/B-CA$=W!)JAMJ123W!>N:1X2=D'EW! σόνας.

"S !! '"&#&'("%! )*+*,*!G!T:2;$UV/=!!

S!4!#!

RA@:-CA$=W!5/AH1N$=D'E! Είναι σχεδόν βέβαιο ότι με το νέο σχέδιο χαρακτηρισμού η αποχαρακτηρισμού των $ "F !! 'F&#&'("%!

92;VJ-N2!G!)+,-./0123!! #!4!'! >*!?@A/B-CA$=!D'E! επιλέξιμων βοσκήσιμων εκτάσεων το ποσό των ενισχύσεων των κτηνοτρόφων της ! χώρας μας θα μειωθεί δραστικά. Συνυπολογίζοντας και τις υπόλοιπες απώλειες κεφαΗ ομάδα στα μέσα της 2ης περιόδου (18η αγωνιστική ) κατάφερε να συλλέξει 24 λαίου από ασθένειες και αυξήσεις σε φορολογία η φετινή χρονιά θα είναι ακόμη χειβαθμούς και να βρίσκεται σταθερά στην 6η θέση της βαθμολογίας. Έχει σκοράρει ρότερη. μέχρι στιγμής 34 φορές και έχει δεχθεί 28 τέρματα από τους αντιπάλους.

Συνεργεία «κουράς των αμνών»

«Κουρνιαχτός» εναντίον «Μπούβουλα» Ποιος θα το φανταζότανε προ κάποιων ετών ότι στο Λιβάδι, μια κατεξοχήν κτηΣτο γήπεδο της Δολίχης, το καλοκαίρι του 1980, οι Σύλλογοι Λιβαδιωτών Κατενοτροφική περιοχή με έμπειρους κτηνοτρόφους, το κούρεμα των προβάτων θα γινότανε από εξειδικευμένα συνεργεία. Κι όμως, εδώ και λίγο καιρό στο χωριό μας έχει ρίνης και Θεσσαλονίκης συναντιούνται σε μια φιλική ποδοσφαιρική αναμέτρηση. Η συσταθεί «συνεργείο» με γνώστες, που αναλαμβάνουν το κούρεμα των αιγοπροβά- ομάδα της Κατερίνης, με ονομασία «Κουρνιαχτός», φορά μπλε στολή ενώ η ομάδα της Θεσσαλονίτων. Μια ανοιξιάτικη εργασία, ένας μόνιμος βραχνάς των κτηνοτρόφων με ομολοκης, με ονομασία γουμένως αρκετή κούραση, η οποία παλιότερα γινότανε με την συγκέντρωση συγ«Μπούβουλας», γενών, φίλων και γειτόνων, τώρα ανατίθεται σε συνεργείο. Μάλιστα τείνει να γίνει φορά άσπρα. Το μόδα. είναι παιχνίδι αρκετά θεαματικό Δασεργάτες Λιβαδίου με πολλά γκολ και Σύμφωνα με το ν.4056/2012 όλες οι σταβλικές εγκαταστάσεις υποχρεούνται να περίτεχνες ενέρέχουν άδεια εγκατάστασης. Η άδεια εγκατάστασης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεγειες. Νικητής, ση για να μπορούν οι κάτοχοι να συμμετέχουν στα διάφορα επιδοτούμενα περισύμφωνα με αυτόβαλλοντικά και επενδυτικά προγράμματα, στις δηλώσεις της Ενιαίας Ενίσχυσης πτες μάρτυρες, (ΟΣΔΕ), κ.λπ. μιας και δεν κραΟι Λιβαδιώτες αγωγιάτες (κιρατζήδες), κάτοχοι ιπποειδών, που εδώ και χρόνια φύλλο τήθηκε έχουν μεταφέρει τα ζώα τους σε στάβλους έξω από το χωριό, αντιμετωπίζουν δυσκοαγώνος, ήταν η λίες στη νομιμοποίηση αυτών των στάβλων. Έτσι, φέτος, κινδυνεύουν να χάσουν το ποσό των ενισχύσεων που ελάμβαναν για τα άλογα και τα μουλάρια. Στο θέμα αυτό ομάδα Κουρνιαχτός. Το έπαθλο της νίκης ήταν ένα γεύμα με αρνάκι ψητό και τσίπουρο στην πλατεία του χωριού. θα υπάρξει και συνέχεια σε επόμενο φύλλο. Παγωμένος Μάρτης

Προβλήματα σε δεντροκομικές καλλιέργειες και στην παραγωγή γάλακτος προκάλεσαν στην περιοχής μας οι έντονοι παγετοί του Μαρτίου 2015 και οι συνεχείς βροχοπτώσεις Φεβρουαρίου και Μαρτίου. Αμυγδαλεώνες της ευρύτερης περιοχής υπέστησαν καθολική ζημιά, λόγω παγετού στο άνθος τους, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να χάνουν μεγάλο μέρος της αναμενόμενης φετινής σοδειάς. Επίσης, από μαρτυρίες έμπειρων κτηνοτρόφων, τα κοπάδια λόγω βροχών και κρύου «έριξαν», μείωσαν την παραγωγή γάλακτος. Το μόνο ευχάριστο και θετικό γεγονός στην περίπτωση είναι ότι υπάρχει μεγάλο απόθεμα νερού και οι κτηνοτρόφοι ευελπιστούν ότι, μόλις η θερμοκρασία ανέβει και η φυσική χλόη φουντώσει, να καλύψουν την απώλεια σε παραγωγή γάλακτος.

Από αριστερά πάνω: Τζιάτζιος Τάσος, Άγνωστος, Καρασούλης Σάκης, Φακαλής Γιάννης, Τσανούσας Νίκος, Λάππας Νίκος, Θεοδωρής Νίκος, Μπέλλης Σωτήρης, Τζημαγιώργης Γιώργος, Κατσίκης Γιώργος, Φακαλής Θωμάς, Γαλάνης Σάκης, Προκόβας Μήτσιος, Γκρίζος Κων/νος, Κιτσούλης Κώστας Κάτω : Κιτσούλης Νίκος, Άγνωστος, Άγνωστος, Παλιογιάννης Σάκης, Κοκκινοπλίτης Αντώνης, Άγνωστος, Μπρατζιώτης Ευάγγελος, Γκούμας Γιάννης, Πούλιος Κωνσταντίνος (Η φωτογραφία αλιεύτηκε από την προσωπική διαδικτυακή σελίδα του κ. Γιώργου Ν. Λάππα και τον ευχαριστούμε που τη δημοσίευσε).

Παγκόσμια Ημέρα Νερού

Το 1992, στη Βραζιλία, καθιερώθηκε η 22α Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Νερού από τον ΟΗΕ. Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF και του ΟΗΕ, σήμερα, σχεδόν 750 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν επαρκές πόσιμο νερό, περίπου 1.000 παιδιά, κατά μέσο όρο, πεθαίνουν κάθε μέρα από ασθένειες που συνδέονται με το επισφαλές πόσιμο νερό και 300 σημεία σ' όλο τον πλανήτη είναι δυνητικά πεδία πολεμικών συγκρούσεων σχετικά με το νερό. Ένα σοβαρό παγκόσμιο πρόβλημά μας. Στη χώρα μας ακόμη δεν αντιμετωπίζουμε έντονα προβλήματα στο πόσιμο νερό, όμως διαφαίνονται προβλήματα στα υδάτινα αποθέματα λόγω υπερκατανάλωσης, ακατάλληλων πρακτικών διαχείρισης και έντονων μολύνσεων από αγροτικές και βιομηχανικές λειτουργίες. Στην περιοχή μας, το Λιβάδι, γίνονται κάποιες προσπάθειες χρηστής διαχείρισης του νερού (φράγμα Μαρούλι, δημοτικές πομώνες), όμως κατά καιρούς εμφανίζονται προβλήματα έλλειψης νερού, κυρίως σε κτηνοτροφικές μονάδες, τους άνυδρους μήνες. Εκεί θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Ως καλοί νοικοκυραίοι θα πρέπει να προνοήσουμε για το μέλλον. Αποφεύγουμε να μολύνουμε τα ρέματα με απόβλητα και σκουπίδια, δεν ξοδεύουμε άσκοπα νερό, αποταμιεύουμε νερό για τις ξερές μέρες, διορθώνουμε άμεσα οποιεσδήποτε βλάβες στο δίκτυο νερού και αποχέτευσης. Το πολύτιμο αγαθό, το νερό μας, εμείς το έχουμε άφθονο αλλά σε κάποιες γωνιές του πλανήτη λείπει. Ας το σεβαστούμε και ας το προσέχουμε για να συνεχίσουμε να το έχουμε.

9

ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ No 26 επιμέλεια Γκατζούνη̋ Γιάννη̋ johgatz@yahoo.gr

10

δουράκι και ένα μουλάρι κουβαλούσα πατάτες στο χωριό από το χωράφι. Στο δρόμο συναντούσα πολλούς που έκαναν την ίδια δουλειά. Όλοι οι λιβαδιώτες είχαν πατατοχώραφα. Ένας απ’ αυτούς με ωραίο ανάστημα, με πουκάμισο ανοικτό και μανίκια διπλωμένα, δεν ήταν ποτέ καβάλα σε άλογο ή μουλάρι. Πήγαινε στο χωράφι και γύριζε πίσω πάντα πεζός. Και πάντα στο γυρισμό κρατούσε στο χέρι ένα …………… Εικόνα που μόνο σε σινεμά τη βλέπεις. Ήταν ο Βασίλης ο Γκούμας, αιωνία του η μνήμη και συλλυπητήρια στους δικούς του, που θα τον θυμάμαι να τραγουδάει κάτω απ’ τον πλάτανο πανέμορφα παραδοσιακά τραγούδια.

17. (οριζόντια) Υπουργείο Χρεοκοπίας. Καρέκλα είναι και αυτή. Σκοτώνονται ποιος θα την πάρει 17 (κάθετα) Έγραψε μεγάλη ιστορία στον Ολυμπιακό ο ……….. Τριαντάφυλλος.

18. Τα ………… κόποις κτώνται, μας μάθαιναν στο σχολείο. Σ νόι λουκράμου ντι ταχιάουα π’ν’ σιάρα σ χ’ίρι νου βιτζούμου. Άλτσ’ αφουρά σ αφούρ’ νίκα και εις υγείαν τα κορόϊδα 19. (οριζόντια) Αντα τι τόρνι ντι μπ’ζάρι ………… λα χ’σάπου σι λιάι μάτσ’ σι αβέμου τ’ μπ’τζ’βούσ’λι 19.(κάθετα) Φρ’ντζλι ντι ακακίι στι κούμου λι μ’κ’ ………….. (ελλ). Σ’ σκουάτι μπούνου λάπτι 20. Πέθανε κι ο τελευταίος απ’ τους π’τ’ρούσηδες. Ο θείος Βασίλης, 95 χρονών, σχεδόν όρθιος. Κάθε μέρα κατέβαινε με τα πόδια από το κιτραμάνου. Τον είχα ρωτήσει πριν μερικά χρόνια που ζούσαν και τα’ αδέρφια του, τι νέα από το κιτραμάνου. Εκει ήταν μαζεμένοι οι Γκατζούνηδες. Να, μου είχε πει, χαριτολογώντας, έχουμε ετοιμάσει όλοι τις βαλίτσες και περιμένουμε να περάσει το ………. για τα Γρεβενά. Στο τρένο ανέβηκε κι αυτός προχτές. Έμεινε μόνο η θεία Λόλα να τους κλαίει όλους.

21. (oριζόντια) Δεν είμαστε άξιοι να προστατέψουμε την κληρονομιά μας. Αφήσαμε να πάρουν τα ορμητικά νερά το ………….. της Πλάκας στην Ήπειρο. Δεν εκτιμήσαμε ποτέ τη μεγαλοσύνη ενός γεφυριού. Τέχνη μαστόρων μοναδική, την αφήσαμε να τη ρημάξει η οργή της φύσης που να μας πάρει και να μας πνίξει. Στη φωτογραφία φαίνεται ένα μοναδικής ομορφιάς τρίτοξο γεφύρι και ευχόμαστε αυτό να είναι πιο τυχερό.

νόητο. Αχρείαστος να είναι 27. Μια φορά ………… έναν καιρό στο Λιβάδι υπήρχαν 23 μπακάλικα! Η εγκατάλειψη της υπαίθρου είναι το μεγαλύτερο έγκλημα του αιώνα 28. (οριζόντια) Είναι μέσα στο λάδι 28.(κάθετα). Το χτυπάει αλύπητα ο σιδεράς (αντίστρ) 29.(οριζόντια) Τύχη κι αυτή του Παυλόπουλου. Να μην έχεις εκλεγεί ούτε βου-

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: 1. ΦΙΛΙΙ, 2. ΡΕ. 3. ΤΡΟΙΚΑ, 4. ΖΟΥΜ, 5. ΜΙΟ, 6. ΟΡΥΓ, 7. ΣΦΥΡΙ, 8. ΦΡΙΤΖΕΜΟΥ, 9. ΑΣ-ΑΙΦΑΡ, 10. ΟΧΙ, 11. ΙΕ, 12. ΡΟ, 13. ΙΡ, 14. ΔΕΝ, 15. ΦΟ, 16. ΛΟΥΛΟΥΔΙ, 17. ΥΧ-ΥΒ, 18. ΑΓΑΘΑ, 19. ΙΜ-ΓΙΔΑ, 20. ΤΡΕΝΟ, 21. ΓΕΦΥΡΙ-ΤΟ, 22. ΙΑΓΚ, 23. ΤΤ-ΤΣΕ, 24. ΝΑΒΙ-ΣΠΙΡΤΟ, 25. ΠΑΡΕΛΑΣΗ, 26. ΓΙΑΤΡΟΣ, 27. ΚΙ, 28. ΑΔ-ΙΝΟΜΑ, 29. ΣΕ-ΓΡΑΜΜΑ, 30. ΠΟ, 31. ΚΑ-ΤΣΙΑΠΑ, 32. ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ, 33. ΤΙΡ-ΙΑ, 34. ΝΑ, 35. ΡΑΙΣ, 36. ΑΠΩ, 37. ΝΤΟ 38. ΗΙ, , 39. ΟΑΡ, 40. ΙΟΣ, 41. ΑΙΑΛ, 42. ΜΝΗΜΟΝΙΟ, 43. ΑΠΑ-ΟΡ, 44. ΑΤΙΜΑ, 45. ΟΠΩΣ, 46. ΑΡΙΣΤΕΡΑ

1. Τριάμπουρ’ τσουάρλι τσι τσ’νου πριάσινι. Σι τριάκ’ τζ’λιλι σι μ’κου ουν’ ………… ντι κάρνι σι αμπρουστέτζου 2. Τα 751 ευρουδάκια θα είναι ο βασικός μισθός σε βάθος χρόνου. Τι λε ………… φίλε, έτσι κανονίσαμε; 3. Πάντως σ’ ένα πράγμα παραδέχομαι τη νέα κυβέρνηση. Έδιωξε αμέσως την επαίσχυντη …………….. Και ήρθαν και στρογγυλοκάθισαν οι θεσμοί. Μόνο που η θειτσα-Νάκου δε μπορεί να καταλάβει τη διαφορά.

4. Πατώντας ………….. μεγεθύνεις μια φωτογραφία 5. Αμόρε ……….. εμείς οι δύο και το φεγγάρι, μαργαριτάρι, ακούγεται η Αφροδίτη Μάνου απ’ το ραδιοφωνάκι της αυλής και γαληνεύει η ψυχούλα μας 6. Όλοι οι τουρίστες με το που φτάνουν στην Ελλάδα παραγγέλνουν μια πίτα με ……………(αντίστρ). Έχει γίνει το εθνικό μας φαγητό. Και η νεολαία μας το ίδιο Φανατικοί του φαστ-φουντ. Μόνο εμείς οι παλιότεροι , οι συντηρητικοί, επιμένουμε σε κάτι γιαπράκια, κάτι μπατζαβούσiα και άλλα σιχαμερά σπιτικά φαγητά 7. Τσόκου (ελλ) 8. Άνου νου φρίψιμου τσιβά κ’τσέ νου αβιάμου π’ράτζ. Έστανου κου ατσιάλι τσι ν’ ντιάντι Τσίπρα βα …………….. νέλου. Είναι θέμα ψυχολογίας 9. (οριζόντια) Τον τσαμπουκά τον πούλησε ο Βαρουφάκης στην Ευρώπη, τις φωτογραφίσεις σε περιοδικά λάιφ-στάιλ τις έκανε, …………… στρωθεί στη δουλειά επιτέλους. Η μόστρα δε μαγειρεύεται.

9 (κάθετα) Κι όσο βλέπω τα ………… (αντίστρ) στα σούπερ-μάρκετ να έχουν ταμπέλες με ίδιες ή μεγαλύτερες τιμές από πέρσι με πιάνει τρέλα 10. Τι, αν μετανιώσαμε που ψηφίσαμε Τσίπρα και όχι Σαμαρά; ………….. βέβαια!

11. Ο αριθμός δεκαπέντε 12. Χωρίζει το Π με το Σ 13. Τάχει στη μέση της η λίρα 14. Μέχρι στιγμής …………… υπάρχουν σημάδια που να μας πείθουν ότι η κυβέρνηση είχε σχέδιο έτοιμο για να βγάλει τη χώρα από την πολλαπλή κρίση. Βολευόταν με εκείνη την ασάφεια, που το ονόμασαν πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και μετά άρχισαν τα είπα ξείπα.

15. Ντάριο …………. , Ιταλός θεατράνθρωπος 16. Παιδική μου ανάμνηση. Ήμουν περίπου έντεκα δώδεκα χρονών και με ένα γαϊ-

21.(κάθετα) Μείναμε με την απορία: Τελικά τόσκισε ……….. μνημόνιο ο Τσίπρας; Πλανιέται γύρω μας μια δημιουργική ασάφεια 22. Με ένα «του» μπροστά γίνεται βέργα (βλαχ) 23. (οριζόντια) Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο 23.(κάθετα) Πολλοί Συριζαίοι στο δωμάτιό τους δίπλα στη φωτογραφία του ……….. Γκεβάρα έβαλαν και αυτή του αντιμνημονιακού αγωνιστή κομαντάντε Πάνου Καμμένου!

24(οριζόντια) Δεν ξέρω γιατί, αλλά η Πρόεδρος της βουλής μου θυμίζει λίγο τον …………. (αντίστρ) τον τρομερό 24.(κάθετα) Πουρνάρια, τσάχνα και κλαδιά πεύκων στοιβάζονται όμορφα και φτιάχνεται ένας περίφημος φανός. Τον ποτίζεις με πετρέλαιο, ρίχνεις ένα ………… αναμμένο και έτοιμος ο ντουνταμπρές 25. Μέχρι πέρυσι η ………….. ήταν κατάλοιπο της Μεταξικής δικτατορίας και οι σημερινοί κυβερνώντες στη διάρκειά της πετούσαν αυγά στους επίσημους και φώναζαν να καταργηθεί. Φέτος με πιο φρέσκο μυαλό είχαν τη πρωτοποριακή ιδέα να γίνει η παρέλαση και στη συνέχεια οι μπάντες να παίξουν παραδοσιακούς χορούς και ο λαός να το γιορτάσει χορεύοντας. Έτσι μετά την παρέλαση βούιζε η Ελλάδα. Αλλού η Παπαλάμπραινα, αλλού η Τασιά και η Νταϊλιάνα και αλλού η Σβαρνιάρα στα χοντρά τόνωσαν το εθνικό αίσθημα της φυλής. Άντε και του χρόνου να υψώσουμε σημαία στην Πόλη, όπως μας φώναξαν κατάμουτρα τα περίφημα ΟΥΚ. Κι όλα αυτά με Αριστερή κυβέρνηση!

26. Απίστευτο κι όμως αληθινό. Υπάρχει μόνιμος …………… στο Λιβάδι. Που ζει και διανυκτερεύει στο χωριό. Μπράβο σ’ όλους όσους φρόντισαν να γίνει το αυτο-

λευτής και να ………… κάνουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Τύχια μπουάλ’ 29.(κάθετα) Πιτρκούι λα μούμα ούν’ …………. (ελλ) σ’ λ’ τζ’σου κ’ νου τρέκου γκίνι σ βα μι τόρνου νχουάρ’. Τα ξένα δεν υποφέρονται 30. Δύο έχει ο ποπός 31.(οριζόντια) ………. ντι Λιβάδι ιουβά.

31. (κάθετα) Βασικό συστατικό για τα μπατζαβούσια είναι το φρέσκο ………….. (βλαχ), από τους μπαξέδες του Λιβαδίου.

32. Πολύ ωραίος ο Γκίκας Χαρδούβελης. Έβγαλε τα λεφτά του στις ξένες τράπεζες και προσπαθούσε να πείσει εμάς τους …………….. να σφίξουμε το ζωνάρι και να εφαρμόσουμε το ανόητο πρόγραμμά του. Άλλωστε, έχει παιδιά έξω και θέλει να τα σπουδάσει, γι αυτό έβγαλε καναδυό εκατομμύρια ευρουδάκια ώστε να μη στερηθούν τίποτε.. Αυτή την τακτική λέει διδάσκει και στους φοιτητές του!

33.(οριζόντια) Σήμα φορτηγών για διεθνείς οδικές μεταφορές 33.(κάθετα) Ούτε απ’ αυτό το σταυρόλεξο λείπουν τα λουλουδάκια 34. ………. ήταν τα νιάτα δυό φορές, τα γηρατειά καμία.

35. Κοντολίζα ………… Υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ επί προεδρίας Μπους 36. Και αν δε μας δανείσει ο Σόϊμπλε με τον Ντάιζεμπλουμ θα ζητήσουμε βοήθεια από χώρες της ……….. Ανατολής 37. Η πρώτη στη σειρά νότα 38. Ομόηχα φωνήεντα 39. Η σύζυγος στην Ομηρική εποχή 40. Φοβερός ……….. γρίπης όλο το χειμώνα ταλαιπώρησε πολύ κόσμο 41. Ντι που Ανάσταση λιά μούλα τσια ………….. (αντίστρ) σι αντούτσι φέξι λα Γιουμόδιστρου. Τήρα βα ι ντούκ’ λα Γιουλιά σ’ Βάκη λα Γιουνικόλα.

42. Γιατί ζορίζεστε να δεχτείτε, κακοπροαίρετοι, ότι ο Βαρουφάκης υπέγραψε συμβόλαιο, συμφωνία γέφυρα, ενδιάμεση συμφωνία και όχι ………….; Δε βλέπετε τις μεγάλες διαφορές: Στραβοί είστε; 43. (οριζόντια) Δεν είχαμε καλή παραγωγή τσίπουρου φέτος στο Λιβάδι. Χαρά που έκαναν οι γυναίκες να δείτε. Μπέτς ……….. αλου ντουμνιτζό σι νου β αντράτς κα κλουκουτίτς.. Και λύσεις στα μεγάλα προβλήματα πως θα βρούμε χωρίς τσίπουρο κυρίες έξυπνες; 43.(κάθετα) Έτσι ξεκινάει το όργωμα 44. Όλοι συμφωνούμε ότι το χρήμα δε φέρνει την ευτυχία. Αυτό δε σημαίνει κατ’ ανάγκη πως φέρνει τη δυστυχία. Γιατί τα …………. τα ευρουδάκια μπορεί να μη σου εξασφαλίζουν την ευτυχία, σου εξασφαλίζουν όμως όλα τα’ άλλα.

45.Σι πουτιά σι αντάρ’ μπάνα απλό …………(ελλ) ιαρά του βέκλιλι άνι, κάστι κούτου γκίνι βα ιαράμου 46. Τα μέτρα που θα πάρει ο Τσίπρας και οι θεσμικές αλλαγές που θα προωθήσει θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να καταλάβει ο κοσμάκης ότι τον συμφέρει να είναι στην εξουσία η …………….. Πρέπει να νοιώσει τη μεγάλη ποιοτική διαφορά. Αμήν.

Η µουσική, δίνει ψυχή στον κόσµο, φτερά στο µυαλό, πτήση στη φαντασία και ζωή σε όλα. Γράφει ο Θανάσης Κοντοφάκας και ο ∆ώρυς ∆ώρυς Ψαλλίδας Ψαλλίδας

στο μυαλό μου, φέρνοντας στα μάτια μου εικόνες από την Ανατολία», αναφέρει. Η συνθέτης ισχυρίζεται πως οτιδήποτε βλέπει ή βιώνει στη ζωή της συμβάλλει στη μουσική της. «Εκτός από τα έργα που μου ανατέθηκε να συνθέσω (όπως είναι οι ταινίες), πάντα βάζω τον εαυτό μου στην κεντρική σκηνή όταν γράφω μουσική». Όσο αφορά στη μουσική για ταινίες η Ρεμπούτσικα προσθέτει: «Όταν γράφω τη μουσική για μια ταινία, ζω

Ευανθία Ρεμπούτσικα «Birleşen Gönüller» (Δύο καρδιές σαν Μία) ΟST Η Ευανθία Ρεμπούτσικα, η Ελληνίδα, συνέθεσε τη μουσική για την πρόσφατη Τουρκική Ταινία «Birleşen Gönüller» (Δύο Καρδιές Σαν Μια). Όχι μόνο το εύχεται αλλά είναι σίγουρη πως η ταινία θα χρησι"Κάθε λουλούδι μεύσει ως κινηματογραφική γέφυρα που θα ενώσει τους λαούς από έχει τη θέση του στον ήλιο, διαφορετικές χώρες, σε αντίθεση με τους πολιτικούς που διαιρούν και βασιλεύουν χώρες και λαούς για τα προσωπικά τους συμφέροντα. κάθε άνθρωπος Η ταινία «Birleşen Gönüller», που έκανε πρεμιέρα στις 24 Οκτωέχει ένα όνειρο. βρίου, αφηγείται την ιστορία δυο ανθρώπων που χώρισε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, για να συναντηθούν ξανά πέντε δεκαετίες Κάθε άνθρωπος αργότερα. έχει έναν ουρανό πάνου από «Ακόμα και τώρα που μιλάμε, υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω, σε εμπόλεμες ζώνες, που σκοτώνονται μεταξύ τους. Οι πολιτικοί και η την πληγή του, πολιτική εξακολουθούν να χωρίζουν τους ανθρώπους ανάλογα με τα κι ένα μικρό παράνομο συμφέροντά τους, αλλά η τέχνη έχει τη δύναμη να ενώνει. Πιστεύω ότι κάναμε μια καλή δουλειά που θα εξυπηρετήσει αυτό το σκοπό», είπε η σημείωμα της άνοιξης μέσα Ρεμπούτσικα. Η Ελληνο-Τουρκική συμπαραγωγή του 2003 «Πολίτικη Κουζίνα», στην τσέπη του" (Γιάννης Ρίτσος) που αποτέλεσε τη συμμετοχή της Ελλάδας στα Βραβεία Όσκαρ το 2004 στην κατηγορία καλύτερη ξενόγλωσση ταινία, έχει μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της Ρεμπούτσικα. Είναι το πάτημά της ή καλύτερα τα θεμέλια μιας ακόμη διεθνούς εμβέλειας μουσικής επιτυχίας. Σύμφωνα με τη συνθέτρια, αυτή η ταινία που γυρίστηκε στην Κωνσταντινούπολη, ήταν η πρώτη φορά που της δόθηκε η ευκαιρία να δείξει όλα όσα έμαθε από τον πατέρα της και τον πολιτισμό της περιοχής από την οποία κατάγεται. «Μπόρεσα να παρουσιάσω τη μουσική της περιοχής μου (το Αιγαίο) ιδιαιτέρως σε αυτή την ταινία. Τώρα μου αρέσει πολύ να συνθέτω μουσική με την ατμόσφαιρα της Ανατολίας

Γράφει η Γλυκερία Γκρέκου

Το χρώμα της Άνοιξης στο Λιβάδι Ξεκινούσε με το χρώμα της χαραυγής… Σκοτεινό, αλλά όλο και προσθέταμε μια στιγμούλα φως. Της ανακούφισης πως ο χειμώνας πέρασε κι ας ήταν μόνο στα λόγια… «Κι από Μάρτη καλοκαίρι…» Εδώ ψηλά, το κρύο καλά κρατούσε, ο καπνός από τις καπνοδόχους για καιρό θα γέμιζε τον ουρανό του κι ας έδειχνε άλλα το ημερολόγιο. «Από πάνω σαν τηγάνι κι από κάτω σα μπαμπάκι!» Τι είναι μας ρωτούσαν οι δάσκαλοι σαν ήμασταν παιδιά. «Το χελιδόνι!!!» απαντούσαμε με μια φωνή. Ακόμα και οι συμμαθητές μας που, τυχαία, κάθονταν στα σχολικά θρανία βαριεστημένοι, ξυπνούσαν θαρρείς ξαφνικά, γελούσε η ματιά τους, θα έπαιζαν με τις ώρες στα σοκάκια χωρίς να κρυώνουν. Μα το χελιδόνι προτιμούσε πιο ζεστούς τόπους, στην αρχή τουλάχιστον, κι έτσι εμείς με το μολύβι μας ζωγραφίζαμε χελιδονάκια στο χαρτί, κεντούσαμε χελιδόνια, ή τα αγόρια με το πριονάκι προσπαθούσαν να ζωντανέψουν αυτό το πουλί παρότι προτιμούσαν άλογα… Σιγά σιγά αναθαρρεύαμε και βάζαμε το χρώμα της σχολικής γιορτής. Άσπρα πουκάμισα, μπλε πλισέ φουστίτσες και παντελόνια τα αγόρια. Και τα χρώματα της λιβαδιώτικης στολής, με λίγο βυσσινί και καφέ , πράσινο, μπλε ταφτά για τη φούστα. Και μαύρο «Κάμελ» για μουστάκι, για μέρες αχνοφαινόταν το σημάδι πάνω στα αμούστακα αγόρια. «Λουκούμι; Εσύ πήρες;» Ρωτούσε ο επιστάτης, μπάρμπα- Χαραμπούλης, μετά την παρέλαση. «Όοχι» έλεγε το αγόρι και η άχνη άσπριζε το πανωχείλι του. Και αμέσως ξεκινούσαν «Τα χαιρονύφια». Κάθε Παρασκευή γινόμασταν μικροί ψαλτάδες. «Θα πεις το Άσπιλε;» «Χαίρε αστραπή τας ψυχάς καταλάμπουσα» Κι εμείς χαιρόμασταν που το Πάσχα πλησίαζε και φορώντας «Μάρτσου» στο χέρι μας βάζαμε τα ρούχα στη ναφθαλίνη, ονειρευόμασταν τις διακοπές. Επιτέλους η άνοιξη μάς έπαιρνε από το χέρι και μας προετοίμαζε για τη μεγάλη γιορτή. Η Μεγάλη βδομάδα είχε αντιφατικά συναισθήματα και χρώματα! Ξεκινούσε την Κυριακή των Βαΐων. Το απόγευμα βολτάραμε πάνω κάτω πάνω κάτω από το Κιόσκι ως την αρχή της πλατείας. Μόλις πλησιάζαμε στον Άγιο Κωνσταντίνο είχαμε το νου μας! Ο παπα- Δημήτρης άφηνε τους ψαλτάδες μέσα στο ναό κι έβγαινε στα σκαλοπάτια. Αδύνατος με βλέμμα δοσμένο στα πάθη που θα ακολουθούσαν, στα πάθη της ζωής του θαρρείς… «Ελάτε στην εκκλησία, αφήστε τις βόλτες!» Ύψωνε τα χέρια του, άστραφτε η ματιά του… κάπως έτσι μας καλούσε. Ως τη Μ. Τετάρτη απόγευμα, στο ευχέλαιο, τα συναισθήματα δεν είχαν αποκτήσει ακόμα το βάρος των ημερών. Μα τη Μ. Πέμπτη, παίρναμε τις σκούρες λαμπάδες από το σπίτι και

μέσα σε αυτή την ταινία, γίνομαι μέρος της ιστορίας… Όμως η μουσική προκύπτει ως αποτέλεσμα αυτού που είμαι, του τρόπου ζωής μου. Μερικές φορές ένα κομμάτι που έχω συνθέσει χωρίς να έχω στο μυαλό μου κάποια συγκεκριμένη ταινία, ταιριάζει τόσο πολύ στην ταινία που είναι σαν να γράφτηκε ειδικά για αυτή» . Το πρώτο μας άκουσμα μάς καθήλωσε, το δεύτερο μάς συνεπήρε στο ταξίδι της, και το τρίτο έκανε τη μουσική της ταινίας τόσο δική μας και τόσο οικεία, που μας απέδειξε για μια ακόμη φορά πόσο ωραίοι μπορεί να ήμαστε ή να γίνουμε ως ΕΛΛΗΝΕΣ…! Αναζητήστε το, ΑΞΙΖΕΙ!

πηγαίναμε από τους πρώτους στην εκκλησιά. Τότε τα μανουάλια ήταν τοποθετημένα μέσα στο ναό. Δίπλα έκαιγαν δεκάδες κεριά. Η εκκλησία μεγάλη, ο ένας από τον άλλον σε απόσταση αναπνοής. Πολύς κόσμος! Οι λιγοθυμιές από τη νηστεία, την ορθοστασία, τα κεριά που έκαιγαν το οξυγόνο, σύνηθες φαινόμενο! Ξαφνικά ακουγόταν ένας γδούπος, σούσουρο, «Ποιος , ποιος; Έξω, έξω να πάρει αέρα!» Τον ή την έβγαζαν έξω στο προαύλιο, τραβούσαν με διακριτικότητα τη φούστα… λίγη κολόνια στα ρουθούνια και η περιπέτεια τέλειωνε εκεί. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, εκεί στο έκτο ευαγγέλιο, που έσβηναν τα φώτα. Σιωπή κατανυκτική… Ο αγαπημένος μας παπάς σήκωνε στην πλάτη του το Σταυρό. Από πίσω και ο ψάλτης, ο Βάντης. Το άλλο αηδόνι… «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…». Πόσο το ζούσε… Ποτέ, όσο κι αν προσπάθησα, δεν έχω ξαναδεί - ακούσει τέτοια βιωματική Σταύρωση. Έτρεμε η φωνή, τα χέρια, τα μανίκια του ράσου του. Πολλοί δακρύζαμε, μα ευτυχώς είχε σκοτάδι. Ο ήχος των καρφιών ακόμα ηχεί στο νου μου. Ξαφνικά, άναβαν τα φώτα, με την ανάποδη του χεριού μας σφουγγίζαμε τα μάτια μας. Το βράδυ, αργά, οι γυναίκες στα σκούρα, ξενυχτούσαν τον Εσταυρωμένο, εμείς τελειώναμε το στόλισμα του Επιταφίου. «Ο δικός μας είναι ο καλύτερος!» λέγαμε αναμεταξύ μας. Το ίδιο, φυσικά, έλεγαν και τα κορίτσια των άλλων ενοριών. Την επομένη, μετά την Ταφή, οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα σε όλο το χωριό. Αντιφατικά συναισθήματα, χρώματα και γεγονότα… Φορούσαμε τα καινούργια μας, πολύχρωμα, ανοιξιάτικα ρούχα, λεπτά, τις περισσότερες φορές ακατάλληλα για τις συνθήκες του βουνού. Λινά και πέδιλα, άσπρα και κόκκινα και σομόν και κίτρινα. Περπατούσαμε κρατώντας λουλούδια από τις ενορίες που είχαμε επισκεφτεί. «Ψωμί του κούκου, και κάτι ταπεινά κίτρινα». Το βράδυ, στην περιφορά, συναντιόμασταν στην πλατεία. Αξιολογούσαμε τους επιταφίους και η κατήφεια απομακρυνόταν με το «Καλή Ανάσταση!» Σάββατο πρωί και η ατμόσφαιρα άλλαζε! Η Ανάσταση προ των πυλών, ετοιμασίες, «μπατζαβούσα», γιαούρτι από γάλα των κτηνοτρόφων μας, το αρνί, (έχω σαν όνειρο μια εικόνα κτηνοτρόφων με ζωντανά τα αρνιά, έξω από το περίπτερο της γιαγιάς μου, μου έφερνε στενοχώρια αυτή η εικόνα, με στενοχωρεί αυτή η καταγραφή στο μυαλό μου κι ας έχουν περάσει δεκάδες χρόνια, ποτέ δεν λαχταρούσα το ψητό αρνί από τότε, ποιος ξέρει… χορταίνω, ως και σήμερα, με κόκκινα αβγά τη μέρα του Πάσχα. Η μέρα αυτή θύμιζε Πρωτομαγιά! Μουσικές από ραδιόφωνα στα σοκάκια του χωριού, τσίπουρα, τσίκνα, γέλια, χορός. Το Πάσχα για μένα τέλειωνε κάπου εκεί… Σειρά είχε το κόκκινο της Πρωτομαγιάς! Καρότσες γεμάτες μικρούς και μεγάλους κατηφόριζαν στον κάμπο, εκεί η άνοιξη είχε στρωθεί για τα καλά! Φτιάχναμε στεφάνια, γελάγαμε, τραγουδούσαμε, σαν μεγαλώσαμε από το κασετόφωνο και δίπλα στα στρωσίδια σιγοτραγουδούσαμε «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες…» Το κόκκινο είχε μπει κι αυτό πια στη ζωή μας. Από τα αβγά μετοίκησε στο «Κόκκινο τριαντάφυλλο, κόκκινο το δειλινό…» Και πέρασαν κι άλλα χρόνια, χάσαμε δικούς μας ανθρώπους και φίλους, είδαμε τις μάνες τους σαν Παναγιές να θρηνούν και τίποτα δεν είναι πια το ίδιο… «Καλή άνοιξη, σε όλους!»

11

Γυμνάσιο Ελασσόνας 1956-1958

χρυσά φλουριά, που αντιστοιχούν στο κολοσσιαίο ποσό των 65-70.000 δραχμών του νεόκοπου ελληνικού κράτους). Περιγράφεται η τραυματική πορεία της οικογένειας, που ξεκινάει από το σπίτι τους στο Κίμπουλουκ, πρώτα στη μονή του Σέκου για να συλλέξουν τα όποια εναπομείναντα οστά του Ήρωα, μετά στην Βεσσαραβία, στο Βουκουρέστι, μετά στη Ρωσία, όπου όντως βρήκαν περίθαλψη και θαλπωρή, σε συνεργασία και με το Προξενείο της Οδησσού και μετά, με προπομπό τον Μιλάνο, στην Αθήνα το 1842 σε ηλικίες, η Στάνα 50 ετών, ο Μιλάνος 27, ο Αλέξανδρος 26 ετών και η Ευφροσύνη 21 ετών. Ο Βέλκος περιγράφει την τραγική συμπεριφορά του κράτους απέναντι στην οικογένεια, τους εξευτελισμούς που υπέστη ο Μιλάνος στο στράτευμα, το μηνιαίο βοήθημα ύψους 140 δραχμών στην Στάνα, ποσόν ανεπαρκέστατο για την επιβίωσή τους, έως ότου ήθελε διευθετηθεί το θέμα της επιστροφής του δανείου των 65-70.000 δραχμών. Παράλληλα, αναφέρει και τα ραγδαία πολιτικά γεγονότα, την απώλεια της εξουσίας από τον Μαυροκορδάτο (νονός των δύο τέκνων της Στάνας) και τα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, που ανέτρεψαν όλες τις ελπίδες της οικογένειας, για την ουσιαστική αναγνώριση του Αγώνα τους και για μία αξιοπρεπή αποκατάστασή τους. Στην τρίτη ενότητα, περιγράφεται με συγκλονιστικό τρόπο η τραγική κατάληξη όλων των μελών της οικογένειας και διαφαίνεται σε όλο της το μεγαλείο η υποκρισία, η αγνωμοσύνη και η αχαριστία του κράτους. Ο Γρηγόρης Βέλκος, κατάφερε να μεταφέρει με την Οι μαθητές φωτογραφίζονται με τους καθηγητές τους. Ανάμεσα τους και αρκετοί Λιβαδιώτες. Εκείνη γραφή του, την αποπνικτική πολιτική και κοινωνική ατμότην περίοδο δεν υπήρχε γυμνάσιο στο χωριό μας. Όσα παιδιά θέλανε να συνεχίσουν τις σπουδές τους έπρε- σφαιρα της εποχής του 19ου αιώνα του νεόκοπο ελληνικού και να δημιουργήσει, ηθελημένα ή άθελά του, ένα πε να κατεβαίνουν στην Ελασσόνα. Ονόματα μαθητών: Μπίζιος Πελοπίδας, Γεωργούλας Τάκης, Κισκίνης κράτους εκπληκτικό κινηματογραφικό σενάριο, που ενδεχομένως θα Ζήσης (πάνω τελευταίος). Ονόματα μαθητριών: Μπαλούκα Νίκη, Βούβαρη Κατίνα, Αράπη Αγγέλα, Μακρή το ζήλευε και θα το αξιοποιούσε με τον καλύτερο δυνατό Σούλα, Παπαγιάννη Μαίρη, Κυριακού Βέτα, Τσαβέ Ζωή, Αδαμούλα Μαρίκα, Πάκα Ρίτα, Μπέλλη Μαργα- τρόπο ο συγχωρεμένος Θόδωρος Αγγελόπουλος. Η πολιτιρίτα (συζ Φαρμακιώτη), Δήμου Νίκη (συζ Κυλώνη Πολ.) κή νοσηρότητα της εποχής και οι μικροπολιτικές ωφελιμιΚαθηγητές από αριστερά: Λαζάρου Αχιλλέας (Φιλόλογος), Παπαγεωργίου (Φιλόλογος), Γεωργούλης στικές σκοπιμότητες, δεν ορρωδούσαν κάν προ των ιερών εθνικών συνειδήσεων των λεγομένων ετεροχθόνων από τους Θανάσης (Φυσικός) . Φωτογραφία από αρχείο ΕΣΛ (Μπέλλη). Πληροφορίες Δήμου Νίκη (συζ Κυλώνη Πολυφώντα) δήθεν ακραιφνείς αυτόχθονες, οι οποίοι αντιμετώπιζαν εμμέσως πλην σαφώς ως μιάσματα, τους μετακινηθέντες Ο φίλτατος Γρηγόρης Βέλκος, ο εξαίρετος αυτός εκπαιδευτικός, ο γνωστός και ακού- εντός των εθνικών συνόρων από τα ακόμη μη απελευθερωμένα εδάφη Έλληνες. Όλα αυτά, ραστος ερευνητής των σπλάχνων της ελληνικής ιστορίας, συνέγραψε το τελευταίο του αποτυπώνονται γλαφυρά από την γραφίδα του Βέλκου. Η ατμόσφαιρα αυτή, δικαιολογεί πόνημα «Το άδοξο τέλος της οικογένειας του Γεωργάκη Ολυμπίου». Το βιβλίο είναι μια πλήρως την εξ αρχής σχέση μεταξύ κράτους και πολίτη, η οποία κατά τη γνώμη μου, στην όμορφη έκδοση, 140 σελίδων. Τα συγγραφικά δικαιώματα ο συγγραφέας τα εδώρισε στον καλύτερη περίπτωση είναι μία σχέση αμοιβαίας δυσπιστίας και καχυποψίας και στην χει-

Γρηγόρη Βέλκου: «Το άδοξο τέλος της οικογένειας του Γεωργάκη Ολυμπίου» Μία προσέγγιση σε ένα εξαίρετο μορφωτικό προϊόν ενδελεχούς έρευνας του Γιώργου Συνεφάκη τέως Πρόεδρου του Σ. Λ. Θ. Σύλλογο Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος’, ο οποίος είναι και ο εκδότης. Η έκδοση αυτή κατέστη εφικτή χάρις και στην ευγενή συμπαράσταση του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης και ειδικότερα του πρώην Υπουργού Γεωργίου Ορφανού. Στο βιβλίο είναι ενσωματωμένες πολύ εύστοχα και κάποιες χαρακτηριστικές ιστορικές εικόνες της εποχής του 1821, καθώς και φωτογραφίες των περιοχών που διαδραματίστηκαν τα τότε συγκλονιστικά γεγονότα. Επίσης στο τελευταίο σκέλος του, υπάρχει μία σειρά από ντοκουμέντα της εποχής, βασιλικά διατάγματα, αποκόμματα εφημερίδων και άλλα κείμενα, τιμαλφή, ως παρακαταθήκη της μεγάλης ιστορικής έρευνας του συγγραφέα. Ο Βέλκος χρησιμοποίησε και μελέτησε (και πολύ καλά έκανε), εκτός των βασιλικών διαταγμάτων και τον τότε τύπο της εποχής. Διότι ο Τύπος δεν είναι απλώς αντιγραφέας. Εμπλέκεται πρωταγωνιστικά σε πολιτικές διαμάχες, υποστηρίζει καθεστώτα ή στρατεύεται εναντίον τους, προάγει τον πολιτισμό κάθε τόπου ή λειτουργεί αναχαιτιστικά. Διαβάζοντας το βιβλίο, ένοιωσα μία έμφυτη τάση να διαφωνήσω με τον τίτλο του. Θεωρώ ότι πιο εύστοχος θα ήταν ως τίτλος: «Ο δεύτερος θάνατος του Γεωργάκη Ολυμπίου» και με υπότιτλο «Ουδείς αχαριστότερος του ευεργετηθέντος και της αχαριστίας επακόλουθον η αναισχυντία εστί». Στα 14 κεφάλαια του βιβλίου, ο Βέλκος περιγράφει με εντυπωσιακά λεπτομερή τρόπο τις τελευταίες ημέρες του Ήρωα και την μετέπειτα Οδύσσεια της οικογένειάς του, της συζύγου Στάνας και των τριών παιδιών του, Αλέξανδρου, Μιλάνου και Ευφροσύνης, τους εμπαιγμούς και εξευτελισμούς που υπέστη η οικογένεια από την συμπεριφορά του ελληνικού κράτους, έως τον άδοξο και τραγικό θάνατό τους, Το βιβλίο είναι δομημένο σε τρεις ενότητες. Η πρώτη αφορά κυρίως στην τελευταία περίοδο της ζωής του Γεωργάκη Ολυμπίου. Αναφέρεται λεπτομερώς η πορεία του Ήρωα, η στρατιωτική του καριέρα, η καταξίωσή του ως πολέμαρχου, η αναγνώριση των ικανοτήτων του από την Ρωσία, ο γάμος του με την Στάνα, η γέννηση των παιδιών του και ο ηρωικός του θάνατος. Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στις ταλαιπωρίες που υπέστη η οικογένεια, κατά την μετακίνησή της και την διαμονή της στην Ελλάδα. Περιγράφονται λεπτομερώς η απίστευτη οδύσσεια της οικογένειας. Η Στάνα, όταν έσβησε η επανάσταση στην Μολδοβλαχία, είχε να αντιμετωπίσει, εκτός των Οθωμανών και των διαφόρων εχθρών του Ήρωα, την ένδεια και την πείνα, μια που όλη της την περιουσία την είχε προσφέρει στον Αγώνα (5.500

ρότερη, αμοιβαίας υπονόμευσης και αντιπαλότητας. Και δυστυχώς, αυτό ισχύει μέχρι σήμερα, ως προϊόν αέναης συμπεριφοράς ενός αναξιόπιστου κράτους προς τους πολίτες του. Διαβάζοντας κανείς αυτά τα κείμενα της εποχής, νομίζει ότι πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας και όχι για πραγματική ιστορία. Οι απίστευτοι διάλογοι μεταξύ των μελών της Εθνοσυνέλευσης, η αντιπαράθεση μεταξύ των αυτοχθόνων της 1ης φάσης του ελληνικού κράτους και των δήθεν ετεροχθόνων, αλλά αυτοχθόνων Ελλήνων της τότε ας πούμε διασποράς, δείχνουν στην πραγματικότητα τις βαθειές ρίζες της έλλειψης ενιαίου εθνικού φρονήματος στην κορυφή της πυραμίδας του κράτους. Είναι κατά τη γνώμη μου, μια που μιλάμε για τους τότε κορυφαίους εκπροσώπους της Ελλάδας, η απαρχή όλων των μετέπειτα δεινών και διχασμών του έθνους, που με άλλη μορφή συνεχίστηκαν και συνεχίζονται. Τελικά η ζωή της Στάνας είναι ένα αρνητικό φιλμ της Οδύσσειας, μια αντίστροφή πορεία της, ένα περίεργο παιγνίδι της μοίρας, με ανεστραμμένους ρόλους και χώρους. Ξεκινάει το μεγάλο ταξίδι από την Τροία του σπιτικού της για την Ιθάκη-Ελλάδα, περιπλανάται επί πολλά χρόνια σε όλα τα Βαλκάνια, περνάει από Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες, από Λωτοφάγους, από Κίρκες και Σειρήνες, από Σκύλλες και Χαρύβδεις, χωρίς στάση στη χώρα των Φαιάκων. Μόνο που οι ρόλοι και η διαδρομή αντεστράφησαν. Τελικά η Ιθάκη ήταν το αρχικό σπιτικό της. Οι Λαιστρυγόνες, οι Κύκλωπες, οι Κίρκες, οι Σειρήνες, οι Σκύλλες και οι Χαρύβδεις που βρήκε στο δρόμο της, κατάφεραν να την εμποδίσουν να ολοκληρώσει το όνειρό της και να το μεταμορφώσουν σε εφιάλτη. Ο πηγαιμός της για την Ιθάκη, που λέει και ο Καβάφης, ήταν δυστυχώς γεμάτος από διπρόσωπες Κίρκες, θυμωμένους Ποσειδώνες και βίαιους Λαιστρυγόνες. Την Στάνα τη νίκησε κατά κράτος, το Κράτος των αμνημόνων Λωτοφάγων. Το βιβλίο του Βέλκου, είναι ένα δείγμα δωρικής γραφής, διανθισμένης περιοδικά με ορισμένες σωστές επικολυρικές εξάρσεις. Ο αναγνώστης μαθαίνει πολλά πράγματα από αυτό και νοιώθει ακόμη περισσότερα. Κυρίως για την διαχρονικότητα της ελληνικής συγκρουσιακής λογικής των πραγμάτων, μεταξύ της ιδιοτελούς μικροπολιτικής σκέψης και των εθνικών οραμάτων, μεταξύ των κοτσαμπάσηδων και του λαού, μεταξύ ηρώων και αγνωμόνων καιροσκόπων, μεταξύ τελικά της μνήμης και της λήθης. Το βιβλίο προβάλλει σε όλες τις διαστάσεις και όλες τις λεπτές γραμμές που χωρίζουν το μεγαλείο από τα τάρταρα αυτού που λέγεται ελληνική ψυχή. Συστήνω ανεπιφύλακτα το βιβλίο να το διαβάσουν όλοι, οι δε Σύλλογοι των απανταχού Λιβαδιωτών να οργανώσουν κατά τόπους την δημόσια παρουσίασή του.