ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΓΑΛΑΤΟΣ Παγίδες και εκβιασμοί των εμπόρων διέσπασαν τους κτηνοτρόφους μας. Χαμηλότερες φέτος οι τιμές.
Οι καλές τιμές στο γάλα, αποτέλεσμα της συντονισμένης δράσης του Κτηνοτροφικού Συλλόγου, κατά τα τελευταία τρία χρόνια, φαίνεται ότι φέτος μπαίνουν στο δρόμο της ανατροπής. Ενώ η ενιαία διαπραγμάτευση και η πιο ενεργή συμμετοχή των κτηνοτρόφων στις επιτροπές διεκδίκησης είχε
Μετά από 2 χρόνια υποδειγματικής λειτουργίας του Συλλόγου μας ΕΚΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΝΕΟΥ Δ.Σ. ΚΑΙ ΝΕΑΣ Σ.Ε. Πέρασαν, κιόλας, δύο χρόνια από τις τελευταίες εκλογές στον Εξωραϊστικό Σύλλογο και σίγουρα ήταν από τα καλύτερα και πιο δημιουργικά χρόνια του Συλλόγου. Ένα Διοικητικό Συμβούλιο αποτελούμενο, στο σύνολό του, από μόνιμους κατοίκους Λιβαδίου, νέες γυναίκες κυρίως, προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή του χωριού. Χορευτικά συγκροτήματα, μουσική, θέατρο, χοροί και πολλές άλλες εκδηλώσεις, αλλά και εξωραϊστικές παρεμβάσεις, όπως η αποκάλυψη της λιθοδομής του Πολιτιστικού Κέντρου, πραγματοποιήθηκαν σεμνά και «αθόρυβα», μ’ αυτό, τον γνωστό πια τρόπο, που χαρακτηρίζει τον Σύλλογο. Λίγα λόγια και πολύ περισσότερα έργα και πράξεις. Η συνεργασία με την εφημερίδα, του απερχόμενου Δ.Σ., υπήρξε άψογη. Το Εντευκτήριο ήταν πάντα πανέτοιμο, ζεστό (απ’ την ανθρώπινη παρουσία κιόλας) και πεντακάθαρο, για να φιλοξενήσει συναντήσεις με περιεκτικές και γόνιμες συζητήσεις, συγκεντρώσεις και γενικές συνελεύσεις. Η αποδοχή από το ευρύ κοινό του Ε.Σ.Λ. διευρύνθηκε κι άλλο. Εκλογές λοιπόν τα Χριστούγεννα και ίσως είναι η πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, που δε σκέπτεται κανείς ποιοι θα είναι κι αν θα βρεθούν οι υποψήφιοι! Βέβαια όσο περισσότεροι ψηφίσουν και όσο περισσότερα νέα μέλη εγγραφούν τόσο το καλύτερο. Ευχή μας το πετυχημένο αυτό έργο να συνεχιστεί από το νέο Δ.Σ., που ελπίζουμε να βοηθηθεί και να υποστηριχτεί πολύ περισσότερο από την προηγούμενη διετία. Στους δύσκολους καιρούς που περνάμε η αξία της κοινής δράσης και προσπάθειας μέσα από ενωτικούς φορείς, όπως ο Εξωραϊστικός Σύλλογος, γίνεται ολοένα πιο φανερή.
αρχίσει να αποδίδει, πετυχαίνοντας καλύτερες τιμές, έγκαιρη καταβολή των συμφωνηθέντων και δημιουργία ισχυρού αισθήματος ασφάλειας και σιγουριάς, φέτος η κατάσταση άλλαξε. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του Δ.Σ. του Συλλόγου, να διατηρηθούν τα περσινά κεκτημένα, οι έμποροι γάλατος κατάφεραν να διασπάσουν τη συλλογική διαπραγμάτευση εκμεταλλευόμενοι το φόβο που εμπνέει η οικονομική κρίση. Οι έμποροι καθυστέρησαν τις διαπραγματεύσεις με αποτέλεσμα στα τέλη Νοεμβρίου και ενώ τα γεννητούρια των αιγοπροβάτων είχαν αρχίσει, και το άρμεγμά τους επίσης, η συμφωνία για την τιμή του γάλατος να παραμένει μετέωρη. Τελικά, μετά από πιέσεις και ανατροπές αρχικών συμφωνιών, το μέτωπο έσπασε παρασέρνοντας τις τιμές προς τα κάτω. Για το πρόβειο γάλα η τιμή διαμορφώθηκε από 90 λεπτά ως 1ευρώ ανά λίτρο, ενώ για το γίδινο 54 ως 60 λεπτά ανά λίτρο. Αυτοί που είχαν ανάγκη προκαταβολής πήραν μικρότερες τιμές και μάλιστα οι προκαταβολές τους δόθηκαν σε επιταγές κι όχι σε μετρητά. Για το μεγαλύτερο ποσοστό των κτηνοτρόφων εκτιμάται μια μείωση των εσόδων τους κατά 5-10 %.
ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΚΑΙ ΕΡΗΜΩΣΗ Θλιβερή η εικόνα των άδειων γραφείων του Κοινοτικού μας Καταστήματος Ξεπέρασε τα όρια και της πιο δυσοίωνης πρόβλεψης η σημερινή εικόνα της παντελούς υποβάθμισης του Κοινοτικού/Δημοτικού μας Καταστήματος. Σαν να μην υπήρχε μέση, λογική οδός, του μέτρου και των πραγματικών αναγκών, περάσαμε κατευθείαν από το Δημαρχείο των οκτώ, δέκα και περισσότερων απασχολούμενων, ημιαπασχολούμενων και stage-ήδων στην απέραντη μοναξιά και ανεπάρκεια των δύο Δημοτικών υπαλλήλων και μιας του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ). Εδώ κατρακυλήσαμε ραγδαία, μέσα σε λίγα μόνο χρόνια, όταν, με το ΦΕΚ 1036/3-6-1997, οι φωστήρες αναμορφωτές μας της Τοπικής μας Αυτοδιοίκησης εκείνης της περιόδου, εκτιμούσαν τις ανάγκες του τότε Δήμου μας και νυν Δημοτικής κοινότητας σε 3 θέσεις μόνιμων υπαλλήλων Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, 2 θέσεις υπαλλήλων Τεχνολογικής, 8 Δευτεροβάθμιας και 5 Υποχρεωτικής εκπαίδευσης! Πέντε χρόνια μετά ζητήθηκαν και εγκρίθηκε να προκηρυχτούν από τον ΑΣΕΠ άλλες 3 θέσεις μόνιμων διοικητικών και υπαλλήλων καθαριότητας! Δεν … προκάμαμε! Η προκήρυξη δεν προχώρησε, οι σημερινοί ανανεωτές φωστήρες (κατά σύμπτωση οι ίδιοι ακριβώς με τους προηγούμενους) αποφάσισαν ότι όλοι οι παραπάνω υπάλληλοι περίσσευαν κι έτσι φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση.
Γιατί μπαμπά…;
Μπαμπά τα κάνατε μούσκεμα... Ο «τρίτος» δρόμος που ακολούθησες ήταν αδιέξοδος, τέταρτος δεν υπάρχει, οπότε μία λύση σου μένει, να βγεις κυριολεκτικά στο... δρόμο. Καλά κάλαντα ...Ένα παιδί...
ΝΑ ΣΗΚΩΘΟΥΜΕ, ΝΑ ΣΗΚΩΘΟΥΜΕ ΛΙΓΟ ΨΗΛΟΤΕΡΑ Γύρω μου… βλέπω φτωχούς ανθρώπους με πληγωμένο εγωισμό, με πληγωμένη υπερηφάνεια και καταβαραθρωμένο ηθικό να κουβαλούν ακόμη στις πλάτες και τα χέρια τους ένα σάπιο πολιτικό σύστημα. Ως άλλοι Γαλάτες να κρατούν στην «ασπίδα» τους ανθρώπους πολιτικά ανίκανους: Παπανδρέηδες, Σαμαράδες, Βενιζέλους, Καρατζαφέρηδες, Αβραμοπουλαίους και άλλους μπαταξήδες και διεφθαρμένους. Και φυσικά κι αυτοί φοβούνται, όπως και ο Ματζέστικ -ο αρχηγός των Γαλατών-, να μην πέσει ο ουρανός πάνω στο κεφάλι τους και τους πλακώσει. Μόνο που οι δικοί μας αρχηγοί φοβούνται μη χάσουν και τις καρέκλες τους ή καλύτερα τις πολυθρόνες τους, τη δόξα και το χρήμα και κυρίως την εξουσία. Αλλά αλήθεια δεν καταλαβαίνουν ότι τα γόνατά μας θα λυγίσουν, θα πέσουμε και μαζί μας θα γκρεμιστεί κι οτιδήποτε σηκώνουμε; Εύχομαι μόνο να είναι δυνατό το χτύπημα και να μην ξανασηκωθούν απ’ τη γη. Φτάνει πια. Χρειαζόμαστε καινούριο αίμα, καινούριους πολιτικούς, ανθρώπους ικανούς, άφθαρτους και προπαντός νέους με άλλες ιδέες και αρχές. Εξαιρέσεις μπορεί να υπάρχουν, αλλά χρειαζόμαστε καινούρια θεμέλια, γερά όχι σάπια. Το πολύ πολύ να κρατήσουμε κανά δυο αγκωνάρια όπως λεν και οι παλιοί σοφοί για να ξαναχτίσουμε. Και ως πολίτες του κόσμου θέλουμε και καινούρια Ευρώπη κι όχι « ιερά εξέταση» και Τροϊκανούς, που ως άλλοι Πάπες ζητούν, μόνο ζητούν. Ξέρουν μόνο να παίρνουν και δίνουν για «ανταμοιβή» ψίχουλα και «συγχωροχάρτια»…, οι αλάθητοι, οι ομιλούντες με το «θείο», σαν τους Γάλλους και τους Γερμανούς που κάποτε τους διώξαμε από την πόρτα και τώρα μας ήρθαν από το παράθυρο. Η συνέχεια στη σελίδα 3
μεγάλα & σχόλια και νέα
Μικρά
Δυο «σημάδια» Ο Συνεταιρισμός Βοσκών Λιβαδίου, λόγω αυξημένης ζήτησης των γαλακτοκομικών του προϊόντων, φέτος θα τυροκομήσει περισσότερο γάλα από την περσινή ποσότητα. Όπως χαρακτηριστικά μας ανέφερε μέλος του συνεταιρισμού, δυο «σημάδια» γάλα έκλεισε για την προσεχή χρονιά ο ΒΟΣΚΟΣ. Ευχή μας είναι να δεκαπλασιαστεί η ποσότητα του γάλατος. Επίσης από πληροφορίες που έχουμε και οι ιδιώτες επαγγελματίες στα είδη τυροκομίας αυξήσανε τις πωλήσεις τους. Είναι γνωστό ότι το Λιβάδι και η περιοχή μας γενικότερα διαθέτει άριστα τυροκομικά προϊόντα. Είναι ευκαιρία λοιπόν να λειτουργήσει το χωριό μας ως πόλος έλξης για αγορά τέτοιων τροφίμων. Χαράτσι μέσω ΔΕΗ Ούτε η ορεινότητα της περιοχής ούτε οι δυσκολίες της υπαίθρου δεν απέτρεψαν τους ιθύνοντες να στείλουν χαράτσια και στο Λιβάδι. Μέσω του λογαριασμού ρεύματος παρέλαβαν οι μόνιμοι κάτοικοι το πανελλαδικό χαράτσι. Η τιμή ζώνης για το χωριό μας ανέρχεται στα 3€ το τ.μ. Εγκληματίες... Στα γεροντάκια του Λιβαδίου όπως και σε όλους τους Έλληνες χαμηλοσυνταξιούχους έβαλε χέρι η κυβέρνηση μόρφωμα, περιορίζοντας το ήδη πενιχρό εισόδημά τους. Μείωση και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, των χαμηλών συντάξεων τόσο του ΙΚΑ όσο και του ΟΑΕΕ δημιούργησε αναστάτωση σε γριούλες και γέροντες ολόκληρης της επικράτειας. Αίσχος και Αηδία. Οικόπεδα Όπως γνωρίζουμε, εδώ και αρκετό διάστημα, έχει συσταθεί μια επιτροπή διαχείρισης του διαχρονικά άλυτου προβλήματος σχετικά με την νομιμοποίηση των περίφημων πλέον οικοπέδων. Ίσως είναι
καιρός να μας ενημερώσουν, τα μέλη της επιτροπής, για το τι συμβαίνει με το θέμα. Υπάρχει φως στο τούνελ; Θα δοθεί κάποια λύση ή δεν γίνεται τίποτα. Μια νέα τηλεοπτική παραγωγή Για τα επαγγέλματα που χάνονται έγιναν το διάστημα του Οκτώβρη γυρίσματα στο Λιβάδι από ομάδα παραγωγής τηλεοπτικών εκπομπών. Η ομάδα της παραγωγής ενθουσιάστηκε με το φυσικό κάλλος της περιοχής, τη ζεστή φιλοξενία, τη χαρακτηριστική γραφικότητα του οικισμού αλλά και με τη νοστιμιά όλων των τοπικών παραδοσιακών εδεσμάτων. Για
Πετάλωμα για τις ανάγκες του Ντοκιμαντέρ αυτό και δεν σταμάτησαν να τραβάνε πλάνα από όλο το χωριό με στόχο την εξ ολοκλήρου προβολή του Λιβαδιού μέσω του ντοκιμαντέρ. Οι καβαλάρηδες Λιβαδίου ήταν εκείνοι που συμβάλανε με την ενεργή τους συμμετοχή στα γυρίσματα. Μέλη των καβαλάρηδων στήθηκαν μπροστά στις κάμερες για τα απαραίτητα πλάνα υπό την καθοδήγηση των σκηνοθετών. Η τηλεοπτική αυτή παραγωγή απευθύνεται στα διεθνή δίκτυα, και θα προβληθεί από κανάλια του εξωτερικού. Προφανώς και ο πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου Λιβαδίου, μόλις ολοκληρωθούν τα γυρίσματα, θα λάβει ένα αντίγραφο. Ζυμαρικά – Τυριά Όπως συμβαίνει εδώ και αρκετά χρόνια, τρόφιμα προερχόμενα από την περιφέρεια Θεσσαλίας, μοιράστηκαν, στα μέσα του Νοέμβρη, στους μόνιμους κάτοικους
ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΓΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΕΙΣ - ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Λιβάδι: Καραΐσκος Βαγγέλης (Φούρνος πλατείας) τηλ.: 6977941165 ή 24930 41914, Καψάλης Νίκος τηλ.: 6972 424 090, Μεταξιώτης Αντώνης «Αρχοντικό» τηλ.: 6974 593 556, Ψαλλίδας Κώστας τηλ.: 6973 859 199. Κατερίνη: Γαζέτης Γιάννης τηλ.: 6974 708 344, Καπέτης Βαγγέλης τηλ.: 6972 303 903, Καρανίκας Τάκης τηλ.: 6977 306 830, Κοντοφάκας Αθανάσιος τηλ.: 6944 593 547, Καψάλης Θάνος τηλ: 6976 264 150, Μαρώσης Γιώργος τηλ.: 6972 333 938, Ντάμπου Κατερίνα τηλ.: 6976 719 462, Σαλαβέρης Λάζαρος τηλ.: 6973 320 387, Τζέβος Κώστας τηλ.: 6979 960 782. Λάρισα: Γαλάνη Αυγή τηλ.: 6978 748 402, Σαλαβέρης Κώστας τηλ.: 6974 629 258 Ελασσόνα: Πάππας Λάζαρος τηλ.: 6973 201 477. Θεσ/νίκη : Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: 6974 595 197, Παμπέρης Βαγγέλης τηλ.: 6977 957 800 Αθήνα: Γαζέτη Άννα τηλ.: 6973 966 340 Για οποιοδήποτε θέμα που αφορά την εφημερίδα: συνδρομές, ανανεώσεις, διαφημίσεις, ανακοινώσεις, αλλαγές διευθύνσεων ή παράπονα, απευθυνθείτε στην οικονομική επιτροπή και στα τηλέφωνα των: Πάππας Λάζαρος τηλ.: 6973 201 477, Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: 6974 595 197 Μαρώση Γιώργο τηλ.: 6972 333 938, Σαλαβέρης Λάζαρος τηλ.: 6973 320 387 ή στα e-mail: atzias@yahoo.com και gmarosis@yahoo.gr ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Δημ. Κοιν.: 24933 50400 - Κ.Ε.Π.: 24930 41 917 - A/T Λιβαδίου: 24930 41 111 Ιατρείο: 24930 41 205 - Φαρμακείο: 24930 41 120 - Δημ. Ξενώνας: 24930 41 377 - Γ.Π.Σ.: 24930 41 237 - ΕΛΤΑ: 24930 41 099 - Λύκειο: 24930 41 394 - Γυμνάσιο: 24930 41 049 - Δημ. Σχολείο: 24930 41 172
2
Εφημερίδα «Λιβάδι» Ιδιοκτήτης: \Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου Τηλ./Fax: 24930 41281 Δ/νση: Λιβάδι Ελασσόνας Τ.Κ. 40002 \Εκδότης: Παρτάλα Ολυμπία (ο/η εκάστοτε πρόεδρος του Ε.Σ.Λ.) Συντακτική Eπιτροπή: Κιτσούλης Δημήτρης, Καπέτης Βαγγέλης, Μπάμπας Λάζαρος, Τζέβος Κώστας. \Φωτογραφία: Κώστας Ψαλλίδας \Φιλολογική Επιμέλεια: Κιτσούλης Δημήτρης, Koντοφάκα Πόπη Συνεργάτες: Mητώνας Αθ. Γιώργος, Μπάμπας Λάζαρος, Γκρέκου Γλύκα, Ψαλλίδας Θεόδωρος, Καψάλη Μαρία, Γαλάνη Αυγή, Kαπέτη Bούλα, Δαμαλή Μαρία, Καψάλης Θάνος, Καψάλης Νίκος, Μητώνας Χαρ. Γεώργιος, Σαλαβέρης Kώστας, Ψαλλίδας Κώστας, Nτάμπου Kατερίνα, Κοντοφάκα Πόπη, Σαλαβέρης Λάζαρος, Καπέτης Ευριπίδης, Γαζέτη Άννα, Γαλάνη Μαρία, Καπέτη Ευγενία, Γαλάνη Ντίνα, Γαζέτης Γιάννης, Aντωνίου Γιάννης, Φαρδής Γιώργος, Παμπέρης Δήμος, Γκρίζου Ελένη, Παπαστεργίου Γρηγόρης, Παμπέρης Βαγγέλης, Καρανίκας Δημήτρης, Τζέβος Κων/νος, Κοντοφάκας Αθανάσιος, Γκατζούνης Γιάννης, Βασίλης Πλάτανος. Κατασκευή-Ενημέρωση ιστοσελίδας: Ζήσκος Βασίλης Εκτύπωση: Τυπογρ. ΔΩΔΩΝΗ Γρ. Λαμπράκη 195, Θεσ/νίκη Τηλ.: 2310 925159 Σελιδοποίηση: Γραφικές Τέχνες «ΔΕΟΝ» Θεόδωρος Ψαλλίδας, Ερμού 15 Κατερίνη Τηλ.:23510 77296 Ετήσιες Συνδρομές: Εσωτερικού 20 €, \Εξωτερικού 30 € Ηλεκτρονική Δ/νση: www.exsylogos.gr / e-mail: exsylogos@exsylogos.gr
Λιβαδίου. Μακαρόνια και κριθαράκι δόθηκαν την μια μέρα και τυριά μοιράστηκαν την επομένη, σε πλειάδα δικαιούχων. Επειδή φέτος η λίστα με τους δικαιούχους ήρθε έτοιμη από τον κεντρικό δήμο, βάσει της φορολογικής δήλωσης του καθενός, υπήρξαν ορισμένα παρατράγουδα λόγω αποκλεισμού κάποιων περσινών δικαιούχων. Η περίφημη πλέον μοιρασιά αποτέλεσε το σοβαρότερο θέμα για την τοπική κοινωνία του χωριού μας, για περισσότερο από μια εβδομάδα. Η δίκη του Δεσπότη Στις 23/11/2011, στο πενταμελές εφετείο Λάρισας, ήταν προγραμματισμένη η εκδίκαση της έφεσης της υπόθεσης του δεσπότη Ελασσόνας για το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος και όχι μόνο. Λόγω φόρτου υποθέσεων αναβλήθηκε τελικά το δικαστήριο για αρχές Δεκέμβρη. Εντύπωση όμως προκάλεσε η από νωρίςνωρίς παρουσία πρώην και νυν πολιτικών αρχόντων και συμβούλων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιερέων και πολιτών οι οποίοι δεν είχαν καμιά εμπλοκή στην αρχική δίκη. Μόνο αυθόρμητη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί η κατά τα άλλα νόμιμη και σεβαστή παρουσία τους σε μια δημόσια δίκη. Λίγο αργότερα κατέφτασε και ο δεσπότης Ελασσόνας. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι... Οι πρόεδροι των συλλόγων μας, οι οποίοι σήκωσαν ένα τεράστιο βάρος υπεράσπισης των αυτονόητων, θα έπρεπε να έχουν τους δημάρχους και κοινοτάρχες δίπλα τους και μάλιστα μπροστάρηδες και όχι απέναντί τους. Δεν θέλω να πιστεύω ότι κάποιοι προσπαθούν να επηρεάσουν τη δικαιοσύνη επειδή ο κατηγορούμενος φοράει ράσα! Στις 2/12/2011 η δίκη αναβλήθηκε ξανά, λόγω απουσίας του δεσπότη στο εξωτερικό. Με τόσες αναβολές μήπως πρέπει να περιμένουμε την παραγραφή; Λ.Μ. Τα τσεκούρια ξανά στο χέρι Νεαροί λιβαδιώτες επέλεξαν έναν ξεχασμένο τρόπο να βγάλουν χαρτζιλίκι εν μέσω σοβαρότατης οικονομικής κρίσης. Ξαναπιάσανε τα τσεκούρια και σκίσανε τα καυσόξυλα των συγχωριανών μας. Μια εργασία, η οποία τα τελευταία δέκα χρόνια είχε περάσει στα χέρια αλλοδαπών εργατών, φέτος διεκδικήθηκε από πολλά συνεργεία νεαρών μαθητών και
ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΕΙΣ-ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΑΘΗΝΑ ΣΤΑΘΑΚΗ ΑΚΤΙΝΑ ΜΟΥΤΑΦΤΣΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ ΤΣΑΧΑΛΙΝΑ - ΤΣΙΑΜΠΑΛΗ ΕΛΕΝΗ ΚΑΨΑΛΗ ΦΙΛΙΩ ΔΕΡΒΕΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΑΠΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΦΑΝΗ ΛΑΡΙΣΑ ΧΑΡΙΣΗ ΣΟΦΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗ: ΧΡΥΣΙΚΟΥ-ΖΙΩΓΑ ΜΑΡΙΑ ΓΚΡΙΖΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΛΕΞΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΙΒΑΔΙ ΚΑΡΑΤΖΗΚΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΥΛΩΝΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΓΡ. ΣΥΝ/ΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ «ΣΟΦΡΑΣ» ΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗΣ ΖΗΣΗΣ ΘΕΟΔΩΡΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΓΑΛΑΝΗ ΣΟΦΙΑ ΒΑΡΒΑΡΕΖΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ τ. ΝΙΚ. ΒΟΛΟΣ ΓΚΡΙΖΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΜΦΙΣΣΑ ΤΣΑΝΟΥΣΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 50 € ανέργων. Επίσης το δύσκολο φόρτωμα των ξύλων στα δάσος, φέτος πραγματοποιήθηκε από ντόπιους εργάτες. Αυτό μας έλειπε Λίγο πριν κλείσει το φὐλλο της εφημερίδας και ενώ δημοσιεύουμε επιστολή - ενημέρωση από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου για την πορεία του Βιολογικού, πληροφορηθήκαμε ότι στο Λιβάδι ο βιολογικός έπιασε φωτιά λόγω βραχυκυλώματος. Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μεγάλη ζημιά που θα καθυστερήσει την παράδοση του έργου κατά πολύ. Στο επόμενο φύλλο θα επανέλθουμε με αναλυτικότερο ρεπορτάζ.
Στις 8 Ιανουαρίου 2012 η νέα αιµοδοσία για την τράπ εζα αίµατος του Ε.Σ.Λ.
ANAKOIΝΩΣΗ
Μετά την ομόφωνη απόφαση του Τοπικού Συμβουλίου και στη συνέχεια την ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, και αφού εγκρίθηκε από την Οικονομική Επιτροπή, αποφασίστηκε να δημοπραττηθεί το Δημοτικό Αναψυκτήριο Κιόσκι, στις αρχές του 2012. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με τον Πρόεδρο της Κοινότητας στο τηλέφωνο 6972 191 333. Το Τ. Σ.
Ενημέρωση για το Βιολογικό Από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου λάβαμε την παρακάτω ενημέρωση για το θέμα του Βιολογικού. «Η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων (Ε.Ε.Λ.) στο χωριό μας μπήκε στη φάση της δοκιμαστικής λειτουργίας από τον ανάδοχο του έργου το καλοκαίρι που μας πέρασε. Διαπιστώθηκαν αρκετά και σημαντικά προβλήματα και τέθηκε η μονάδα εκτός λειτουργίας. Αυτήν την περίοδο ο ανάδοχος ήδη έχει ξεκινήσει εργασίες στην εγκατάσταση, οι οποίες εκτιμούμε ότι θα έχουν ολοκληρωθεί το επόμενο τρίμηνο».
EYΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ
Ο Διευθυντής και οι δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου Λιβαδίου ευχαριστούν το δικηγόρο κ. Θεόδωρο Φράγκο για την προσφορά σειράς βοηθητικών βιβλίων για τις τάξεις του Δημοτικού. Ο Διευθυντής Καψάλης Κων/νος 31/10/2011
συνέχεια από την 1η σελίδα
Στα ραβασάκια τους γράφονται μόνο προέκυψε ερήμην του ελληνικού λαού. μνημόνια: το 1ο, το 2ο, το 3ο. Μόνο αριθΚαι σε όλα αυτά τα τραγελαφικά δεν μούς βλέπουν. Ανθρώπους και ψυχές αδυνα- υπάρχει στιβαρός αντίλογος από την αντιτούν να δουν. Κι αντί με όλα πολίτευση. Ακόμη κι η αριστετα μέτρα που παίρνουν για ΝΑ ΣΗΚΩΘΟΥΜΕ, ρά χαζεύει τις εξελίξεις και μας και χωρίς εμάς και κάθε ΝΑ ΣΗΚΩΘΟΥΜΕ παραμένει στα έδρανα απέναλίγο τ’ αλλάζουν, να ομολοντι από κυβερνήσεις «μαριογήσουν την αποτυχία τους, ΛΙΓΟ ΨΗΛΟΤΕΡΑ νέτα» με κάθε λογής ιδεολοζητούν και τα ρέστα. Δυστυχώς, όμως, μας γίες από φιλελεύθερες ως φασίζουσες, αντί τελείωσαν κι αυτά και η ασπίδα μας που να σηκωθεί να φύγει, να ζητήσει εκλογές στην ουσία είναι διπλή και κουβαλάει κι εδώ και τώρα και να βάλει ένα χεράκι να αυτούς -Μέρκελ, Σαρκοζί, Γιούνκερ, Μπα- ξεμπερδεύουμε γρηγορότερα από όλον ρόζο-, θα πέσει και τότε θα γκρεμιστεί και αυτόν το συρφετό που προέκυψε. όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν πρόκειται Δεν το βλέπουν τάχα; Πιστέψτε με, να σωθούμε από Παπανδρέου, Σαμαρά, ξέρουν πως και το μνημόνιό τους θα περά- Καρατζαφέρη. Είναι οι ίδιοι που μας έφεραν σει και θα πτωχεύσουμε. Το βλέπουν αλλά ως εδώ και περιμένουμε από αυτούς τη δε θέλουν να μας γονατίσουν μόνο οικονο- σωτηρία; Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα μικά, θέλουν και ψυχικά, ηθικά, γι’ αυτό ρούχα του αλλιώς. Ρε, αυτοί βάλανε την ζητάν τις υπογραφές μας κι ας μην τις χρει- «ιερή συμμαχία» -εποχής Μέττερνιχ θυμάάζονται. Ειρωνεία όμως, κάποτε ζητούσαν στε;– το Λύκο να φυλάει τα πρόβατα. Όπου από τους αριστερούς να υπογράψουν, να Λύκος, τραπεζίτης Παπαδήμος, όπου πρόαποκηρύξουν τις ιδέες τους για να σώσουν βατα εμείς κι οι οικονομίες μας. Αλλά όσα τη ζωή τους. Τώρα ο κύκλος της ιστορίας το πρόβατα κι αν φάει ο λύκος είμαστε αμέζητάει κι απ’ τους άλλους, δεξιούς, κεντρώ- τρητα. Έχουν περάσει απ’ το πετσί μας και ους, φασίστες. Όλοι μαζί σ’ ένα «μπουκάλι Φραγκοκρατία και Τουρκοκρατία και κατορούμι» -λάθος ήθελα να πω σ’ ένα τσουβάλι χή κι όμως αντέξαμε. Κι αν έχουμε μολυνθεί μπούρδα- για να σώσουν όλοι αυτοί τάχα τι; λιγάκι θα την πετάξουμε τη μόλυνση σαν Μήπως όλοι μας δε γίναμε – γινόμαστε σπυρί ακμής. Κουβαλάμε πάνω μας «τρεις «Αλβανοί» και πολλοί ευρωπαίοι…πολίτες χιλιάδες κεριά», την αλμύρα του Αιγαίου, επίσης; «Αλβανοί» στη φτώχια, στη μιζέρια. τον αέρα του Ολύμπου. Θα σηκωθούμε και Δεν ξαναπαίρνουμε κι εμείς το δρόμο της θα σηκωθούμε ψηλότερα γιατί μας ακολουμετανάστευσης; Τον είχαμε ξεχάσει ε; Τα θεί το δίκαιο, γιατί πολεμάμε για το ψωμί βάζαμε με τους φουκαράδες τους γείτονές μας. μας και τους κατηγορούσαμε κιόλας για Και τώρα μάλλον που τους έχουμε πάρει πάρα πολλά. Αλλάζει όμως ο καιρός και το χαμπάρι εγχώριους και μη, είναι ώρα όχι να θύμα γίνεται θύτης, το αφεντικό δούλος ξεκουμπιστούν απλά, όχι δε φτάνει αυτό. Αν (εσείς κύριε Καρατζαφέρη κι όλοι εμείς τα το καταλάβαμε καλά, πρέπει να τους Καρατζαφεράκια τι έχουμε τώρα να πούμε;). «ξεκουμπίσουμε», να τους σκουπίσουμε, να Κι όμως κάτω από τα αστέρια του ουρα- τους σαρώσουμε ή να τους σουρώσουμε νού είμαστε όλοι μετανάστες, όλοι τον ίδιο ακόμα. Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσβαουρανό κοιτάμε, τον ίδιο ήλιο, το ίδιο φεγ- τος, αλλά ως άλλοι Ηρακλήδες θα περάσουγάρι. με τις συμπληγάδες πέτρες, θα προσπεράΑλήθεια εσείς οι «σοσιαλιστές» του σουμε τη Λερναία Ύδρα που μας τυραννά. ΠΑΣΟΚ πώς καταντήσατε να τα βρίσκετε Ας κρατήσουμε την ελπίδα ζωντανή κι η με τους Βορίδηδες και τους Γεωργιάδηδες, μόνη ελπίδα, αλήθεια κατά την ταπεινή μου χαριεντιζόσαστε κιόλας. Θα μου πεις αφού γνώμη, είναι το παιδί, το μέλλον. Ας το κραγίνατε «κώλος και βρακί», γιατί όχι; Ε, ρε τήσουμε ζωντανό, ας ξαναζεστάνουμε τις ξεφτίλα!!! καρδιές μας και ας σκεφθούμε μαζί τα λόγια Αλλά τι να περιμένει κανείς από ανθρώ- του ποιητή πους που φτάσανε στο έσχατο σημείο να Κάποτε θα 'ρθουν γνωστικοί, / λογάδες πετσοκόβουν τις συντάξεις των τετρακο- και γραμματικοί / για να σε πείσουν / Έχε σίων και τριακοσίων ευρώ κάνοντας μάλι- το νου σου στο παιδί / κλείσε την πόρτα με στα και πραξικοπήματα. Το πρώτο με τον κλειδί,/ θα σε πουλήσουν / Και όταν θα πρώην υπουργό οικονομίας τον κ. Παπα- 'ρθουν οι καιροί / που θα 'χει σβήσει το κερί κωνσταντίνου που υπόγραψε αντί των τρια- / στην καταιγίδα / Υπερασπίσου το παιδί / κοσίων της Βουλής και το δεύτερο με την γιατί αν γλιτώσει το παιδί / υπάρχει ελπίδα καινούρια κυβέρνηση - συνονθύλευμα που Συμβιώτης
EYΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ
Ευχαριστούμε θερμά για την ενίσχυση της εφημερίδας με 50€ τον κ. Νίκο Καραΐσκο. Η Σ.Ε.
EΦΥΓE ΝΩΡΙΣ
Ένας φίλος και λάτρης του Λιβαδίου μάς άφησε για το μεγάλο ταξίδι. Ο Γκαρώ Μπισδικιάν εργάστηκε στο Λιβάδι ως φυσικός και ήταν ο πρωτεργάτης στην είσοδο των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο Γυμνάσιο Λιβαδίου στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Ήταν ο πρώτος που οργάνωσε μαθήματα για την εκμάθηση των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στους μαθητές του χωριού. Ήταν πάντα υποστηρικτής και φίλος του χωριού καθώς και των μαθητών του. Θα τον θυμόμαστε πάντα με αγάπη ως ένα φωτεινό παράδειγμα εκπαιδευτικού που ξεχώριζε για την αγάπη του προς τα παιδιά, την εργατικότητά του, και τη συνεργατική του διάθεση. Ήταν ένας πραγματικός δάσκαλος. Καλό ταξίδι Γκαρώ. Οι παλιοί σου μαθητές
γράφει ο Ντι Λιβάδι
ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΛΗΡΩΤΟΙ
Από τις αρχές του ο 20ος αιώνας υπήρξε πολύ δύσκολος για τον ελληνικό λαό, περισσότερο δε για τον ανδρικό πληθυσμό. Ταλαιπωρήθηκαν οι παππούδες μας, οι γονείς μας, και κατ’ επέκταση ελαφρώς «πήρε η μπάλα» και εμάς. Η Ιστορία ξεκινάει με το Μακεδονικό Αγώνα, την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1912-13, την άσκοπη και αναποτελεσματική εκστρατεία το1919-1923 στη Μικρά Ασία, διάφορα κινήματα στρατιωτικο-πολιτικά, εισβολή των Ιταλών και ναζιστική κατοχή το 1940, Εμφύλιος πόλεμος. Όλα αυτά κρατούσαν τον ανδρικό πληθυσμό σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Διαφορετική, βέβαια, εξίσου δύσκολη, ήταν η συμμετοχή των γυναικών. Τα αρσενικά παιδιά λοιπόν στρατεύονταν να υπηρετήσουν την πατρίδα για δύο ή και περισσότερα χρόνια. Η κλάση του 1919 υπηρέτησε πέντε χρόνια. Το αποτέλεσμα όλων αυτών, εκτός από τις απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό το οποίο βέβαια και το σοβαρότερο, δημιούργησε και δυσκολίες στις οικονομίες των οικογενειών. Δημιουργήθηκε μια φοβία στον πληθυσμό η οποία παρέμεινε και για αρκετά χρόνια. Οι καμπάνες των εκκλησιών σε ανύποπτο χρόνο προειδοποιούσαν το κακό. Με το διαφορετικό τους ηχόχρωμα που έδειχνε το κίνδυνο έκαναν το ντελάλη (ακόμη και οι πυρκαγιές έτσι γίνονταν γνωστές). Προάγγελος άλλοτε χαρμόσυνων και άλλοτε δυσάρεστων γεγονότων, σημείο αναφοράς, ήχος σμιλευμένος. Η χρήση της καμπάνας χάνεται στους αιώνες, σε χρόνους και τόπους που δύσκολα προσδιορίζονται ιστορικά. Μετά τον πόλεμο παρέμεινε η συνήθεια να κτυπούν οι καμπάνες όταν έφευγαν οι νέοι του χωριού φαντάροι. Ο στρατός για την εποχή ήταν σταθμός για τη νεολαία. Για τους περισσότερους ήταν η πρώτη φορά που έβγαιναν από τη στενότητα του χωριού. Ήταν άβγαλτοι
χωρίς εμπειρίες από τη ζωή. Εκπληρώνοντας τη στρατιωτική τους θητεία επέστρεφαν στη ζωή του πολίτη ικανοί πλέον για να την αρπάξουν από τα μαλλιά. «Σι τουρν’ ντι λα στρατό» σήμαινε γι’ αυτούς πολλά: Ανεξαρτησία, παντρειά, οικογένεια, δουλειά. Έτσι γαλουχήθηκαν γενιές και γενιές. Για τους γονείς όμως ήταν διαφορετικά. Έλειπαν τα βοηθητικά χέρια στις αγροτικές τους δουλειές, για τις οποίες αδυνατούσαν πολλές φορές λόγω ηλικίας. Το πιο σοβαρό όμως ήταν το χαρτζιλίκι το οποίο χρειαζόταν οι νέοι μακριά από το σπίτι τους. Συνήθως η «σειρά» του χωριού μας έφευγε κατά το φθινόπωρο. Έκλειναν τα είκοσι χρόνια και τότε καλούσαν την κλάση τους. Η προετοιμασία των νεαρών, κυρίως ψυχολογική, άρχιζε πολύ νωρίτερα. Τις παραμονές όλα τα παιδιά της σειράς, πενήντα και πάνω τον αριθμό, έκαναν το τελευταίο γλέντι στα καφενεία, συνοδεία γραμμοφώνου η ακορντεόν. Τα τραγούδια τους παραπονιάρικα, όπως ταίριαζε στην περίπτωση: «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι», «Δυο πόρτες έχει η ζωή», και άλλα της ξενιτιάς. Δυσκολότερα ήταν για τους κρυφά αρραβωνιασμένους. Όλοι οι συγγενείς τραπέζωναν τους φαντάρους, και την τελευταία βραδιά το τραπέζι γινόταν στο σπίτι τους όπου μαζεύονταν συγγενείς και φίλοι. Με τα λιγοστά τους χρήματα τους κερνούσαν και τους εύχονταν καλή επάνοδο στη πολιτική ζωή. Την ημέρα της αναχώρησης όλο το χωριό στο πόδι. Ξεπροβοδούσαν τους υποψήφιους φαντάρους με κάθε τρόπο. Οι καμπάνες των εκκλησιών ξεσήκωναν τον κόσμο. Συγγενείς, φίλοι, όλοι στην έξοδο του χωριού για την Ελασσόνα (στου Νταήλι - τζιάν’). Χαιρετούσαν τα παιδιά μέχρι να ανεβούν στο αυτοκίνητο. Οι μεγαλύτεροι φώναζαν χαρακτηριστικά «τζάμπα», «άδικα τα καημένα», οι δε μανάδες έκλαιγαν, για τον αποχωρισμό τους από τους κανακάρηδες. Ευχόμενες δε τα καλλίτερα, έπαιρναν συμβολικά λίγο χώμα από το τελευταίο πάτημα του ποδιού του φαντάρου πριν ανεβεί στο αυτοκίνητο, και το τοποθετούσαν στο εικόνισμα για καλή επάνοδο. Ακόμη και σήμερα οι παλιότεροι αρέσκονται να διηγούνται ιστορίες από το στρατό με πλούσιες περιγραφές και ευφυολογήματα.
NEA AΠΟ ΤΟ ΛΗΞΙΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ Δερβένη Ασπασία του Γεωργίου και της Μαρίας 16/10/2011 ΘΑΝΑΤΟΙ Δερβένη Αικατερίνη του Σωτηρίου ετών 70, Παπακωνσταντίνου Βικτωρία του Θωμά ετών 91, Καρανίκα Αικατερίνη Χήρα Δημητρίου ετών 92, Φακαλής Νικόλαος του Αναστασίου ετών 92, Τζημαγιώργη Θεοδώρα του Κωνσταντίνου ετών 73, Γκουτζαμάνης Ευάγγελος του Δημητρίου ετών 96, Σαλαβάτης Δημήτριος του Γεωργίου ετών 87
Πωλείται σπίτι µε οικόπεδο 500 τ.µ. στην περιοχή της Παναγίας. κ. Νικολαΐδης Τηλ.: 6944 590 348 Πωλείται Οικία στο κέντρο του χωριού δίπλα στο δηµαρχείο. κ. Παπαδηµητρίου Τηλ.: 6932 643 011 Πωλείται σπίτι µε οικόπεδο στην περιοχή Φωστήρα. Τηλ.: 24930 41432, 24930 41346 Πωλείται οίκηµα, µαγαζί και σπίτι στο Λιβάδι (περιοχή Κατσίκη) Τηλ.: 6973 309 916
3
Εδώ και χρόνια, κάθε πρωί, όταν φτάνω στη δουλειά μου άγρια χαράματα, η ματιά μου, αν και σχεδόν κοιμισμένη, καλημερίζει τον απέναντι τοίχο. Μου γνέφει και εκείνος, συνωμοτικά, όχι ακριβώς ο ίδιος, βέβαια, αλλά το σύνθημα που γράφτηκε πάνω του, πριν χρόνια, βιαστικά μες την νύχτα από το χέρι ενός έφηβου, που σίγουρα, μπόρεσε και διάβασε καλύτερα τη νέα εποχή. Έτσι, λοιπόν, τα μαύρα γράμματα με σπρέι με χαιρετούν κάθε πρωί:
ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΟΠΡΙΤΗΣ ΠΑΡΑ Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ
4
Τα πρώτα χρόνια, μάλλον χαμογελούσα με την ιδέα και την αλλόκοτη έμπνευση του συντάκτη. Ήταν ο καιρός που είχε εγκριθεί το στεγαστικό μας δάνειο και ήτανε η τέλεια διέξοδος στο βραχνά του ενοικίου, που μας ταλαιπωρούσε για χρόνια. Το σπίτι βρέθηκε και αφού ξεμπερδέψαμε με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες (πολεοδομίες, τράπεζες, κ.λπ.) άρχισε ο αγώνας να το ολοκληρώσουμε. Το αγοράσαμε στα τούβλα, οπότε ξεκινήσαμε για όλα τα υπόλοιπα. Πρώτος σταθμός, το δάπεδο. Έπρεπε να αποφασίσουμε, τί πατώματα θα μπουν. Εμείς, που ζήσαμε σε ξύλινα πατώματα και ακούγαμε την «τσιούπα»1, τη «μάτα»1, μέχρι και τη γίδα να κλάνουν, έπρεπε να αποφασίσουμε αν το νέο μας πάτωμα θα είναι από ξύλο, πλακάκι, λαμινέιτ, ή ό,τι άλλο, κυκλοφορούσε στην αγορά. Τελικά, επιλέξαμε το πλακάκι, μιας και σκουπίζεται πιο εύκολα. Άλλωστε η γυναίκα μου, στην προίκα της, είχε αρκετά χαλιά και φλοκάτες να στρώσουμε για να μην κρυώνουν τα ευαίσθητα ποδαράκια μας το χειμώνα. Βλέπετε, ξεχάσαμε γρήγορα την μία και μοναδική ξυλόσομπα του σπιτιού, «λα ουντόουλου ντι σ΄ ντιάρι»2. Αφού τελειώσαμε με τα πατώματα, ήρθε η ώρα να βάψουμε. Με τον μπογιατζή, κάναμε δοκιμές στον τοίχο και συναποφασίσαμε για διχρωμίες. Διχρωμίες ναι! Έτσι ήτανε και τα σπίτια στο χωριό, με διχρωμίες! Τα δωμάτια ήταν βαμμένα, ροζ, λαχανί, πράσινο και κοντά στην έξοδο του μπουρί, έκανε διχρωμία με το πασπαλισμένο γκρίζο απ΄το φούμο του μπουχαρί, επειδή «τουρνά έρμα ντι σόμπ»3. Η μόδα στις μέρες μας, επέβαλε, λευκό ή ζαχαρί. Μετά το βάψιμο, ήρθε η ώρα της κουζίνας. Συσκέψεις επί συσκέψεων, πήγαινε-έλα στην Κατερίνη για να αποφασίσουμε με το Λάζο του Παντούλη, για το χρώμα, το σχέδιο, τα ράφια, μέχρι και τα πομολάκια της καινούργιας μας κουζίνας. Εμείς, που είχαμε μεγαλώσει στο χωριό και για κουζίνα ξέραμε μόνο το «μαγιαργιόουλου ντι ναφουάρ»4, που τα φαγητά μας μαγειρεύονταν στο πετρογκάζι ή τη ξυλόσομπα την «Κοζανίτικη» και που στο κατώι αποθηκεύαμε τα απαραίτητα για την διατροφή μας, (το σακί με τις πατάτες, το δοχείο με τη μπλάνα5, τα πράσα, το αμπάρι με το αλεύρι και φυσικά τον τραχανά) γυρεύαμε τώρα κουζίνα μοντέρνα και λειτουργική. Α! και με πολλά ντουλάπια, ντουλαπάκια, συρτάρια, συρταράκια κ.λπ. Στην καινούργια μας κουζίνα, βρήκαμε χώρο να βάλουμε το καλό μας σερβίτσιο (δώρο από το γάμο) και έναν απίθανο αριθμό από κατσαρόλες, κατσαρολάκια, χύτρες, τηγάνια και τηγανάκια. Μέχρι και το κουτί του ντεκαφεϊνέ, το καπουτσίνο και την καφετιέρα, τον αποχυμωτή και την τοστιέρα βολέψαμε. Μα θα μου πείτε, γιατί όχι; Εδώ, ο μάστορας, έκανε ολόκληρη κατασκευή για να κρύψει ένα τεράστιο ψυγείο που σε περίπτωση, που χαλάσει ή δεν έχουμε να βάλουμε κάτι φαγώσιμο μέσα, χωράει άνετα, όλες τις τσάντες και τα παπού-
Ιστορίες για αγρίους «ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΟΠΡΙΤΗΣ ΠΑΡΑ Ι∆ΙΟΚΤΗΤΗΣ» Γράφει ο Γιώργος Αθ. Μητώνας
τσια της γυναίκας μου και μοιάζει και για ντουλάπα! Πρόοδος ρε παιδιά, τι να λέμε! Γεννηθήκαμε με τη σίτα ή το φανάρι στην κουζίνα και τώρα, το ψυγείο χωράει ακόμα και εμάς, να κρυφτούμε. Και μιας και ήμασταν στο Λάζο, είπαμε να διαλέξουμε και τις εσωτερικές πόρτες και τις ντουλάπες. Ενώ διαλέγαμε τις πόρτες, εγώ προσπαθούσα να θυμηθώ τις πόρτες στο πατρικό μας. Θυμήθηκα λοιπόν, πως τρεις ήταν όλες κι όλες (λα ουντόουλου ντι σ΄ντιάρι2, λα ουντόουλου τσια μπούνλου6, σ΄λα μαγιαργιό7). Από τις τρεις, οι δύο, ήταν πάντα ανοιχτές ή είχαν μπερντέ. Μόνο στο καλό το δωμάτιο η πόρτα ήτανε κλειστή, μάλλον, για να μη φάμε το γλυκό, να μη φύγει η ζέστη και για να το έχουμε λιμπισίτου8 για κάποιον καλεσμένο. Οι ντουλάπες όμως, ήταν, που με γύρισαν χρόνια πίσω. Βλέποντας τις καινούργιες, να πιάνουν από τη μια άκρη του τοίχου ως την άλλη και από το πάτωμα μέχρι το ταβάνι, θυμήθηκα τις μισάντρες μας. Έτσι, δεν χρειάστηκε να παραγγείλουμε ούτε σιφονιέρες, ούτε πορτ-μαντό. Όταν τις είδα, είπα: αποκλείεται να γεμίσουν αυτές με πράγματα, μάλλον θα τις χρησιμοποιούν τα παιδιά μας για να παίζουν κρυφτό. Εσύ είσαι που το λες! Μέσα σε ένα μήνα, η Μαρία είχε γεμίσει τις ντουλάπες, μόνο με πράγματά ΤΗΣ (ρούχα, τσάντες, παπούτσια, ζώνες). Εν τω μεταξύ, όλο αυτό το διάστημα, αν και κουρασμένος από το συνεχές τρέξιμο και την αγωνία του καινούργιου μας σπιτιού, κάθε πρωί, έριχνα κλεφτές ματιές στο σύνθημα και γελούσα χαιρέκακα, αφού ήμουνα πια ιδιοκτήτης και είχα να βάλω κάπου το κεφαλάκι μου. Θα μπορούσα, να καρφώνω στον τοίχο ένα καρφί, όπου θέλω, χωρίς να ρωτήσω κανέναν. Είχα λοιπόν, δικιά μου οικογένεια και δικό μου σπίτι (αν και με δάνειο) για να στεγάσω τα όνειρά μου, με τον άνθρωπό μου. Σίγουρα, προτιμούσα να είμαι ιδιοκτήτης παρά κοπρίτης. Μια από τις τελευταίες εκκρεμότητες, πριν μπούμε και κατοικήσουμε, ήτανε το μπάνιο. Τρεις φορές, αλλάξαμε τη θέση της χέστρας και δύο τη θέση του νιπτήρα, για να χωρέσει, όσο το δυνατόν, μεγαλύτερη μπανιέρα. Ναι, εμείς, που όταν πηγαίναμε στο ναγκιό9 και βλέπαμε την τρύπα, νομίζαμε πως αν πέσουμε μέσα, μπορεί να βρεθούμε στην Αυστραλία, αν κλάσουμε, θα μας ακούσουνε στην Κίνα και τα απόβλητα μας, μπορεί να βγούνε στην Αμερική. Εμείς λοιπόν, κοιτούσαμε, αν η λεκάνη της τουαλέτας θα είναι τετράγωνη ή οβάλ, ψηλή ή κοντή και καθόμασταν πάνω της για να τη δοκιμάσουμε. Μαθημένοι από την κουπάνα10 και το γκιούμι, τελικά, διαλέξαμε μπανιέρα γωνιακή, με υδρομασάζ και θάλαμο για μασάζ. Στο τέλος, είχε μείνει να επιλέξουμε το έπιπλο μπάνιου. Πάει, ο μικρός καθρέφτης που είχε ο μπάρμπα Σάκης για να ξυρίζεται, πάει και ο νιφτήρας. Τώρα, στον καθρέφτη του μπάνιου, μπορούμε άνετα, να
θαυμάζουμε ολόκληρη την κορμάρα μας, όπως τη χτίσαμε με τα λουκάνικα και τα κεμπάπια του Κώστα της Όπης στο πλάτανο. Το νερό είναι πάντα ζεστό, τα δε ντουλαπάκια μας τόσα πολλά που μόνο σε ένα ή δυο απ’ αυτά, θα χωρούσανε άνετα τα ξυραφάκια Astor, το πινέλο για το ξύρισμα, οι δύο τσατσάρες, το τενεκεδάκι για τη σαπουνάδα, όλα τα ρολά της μάνας, η κολόνια Μυρτώ και σίγουρα, σε μια άκρη και το καλούπι11 για όλες τις χρήσεις. Το σπίτι τελείωσε. Πλέον, κατοικούμε. Η οικογένεια μεγάλωσε και οι δύο κόρες μας, τρέχουν πάνω – κάτω, στο παιδικό, που εμείς, δεν ευτυχήσαμε ποτέ να έχουμε. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά, να γυρίζεις σπίτι μετά από μια κουραστική μέρα και να σε περιμένουν οι δικοί σου άνθρωποι, σε ένα σπίτι δικό σου, ένα σπίτι που μπορεί να το χρωστάς ακόμη στην τράπεζα αλλά, σχεδόν, το έχτισες μόνος σου. Ξέρεις κάθε λεπτομέρειά του, που είναι στραβά τα ντουβάρια και που ο πλακατζής δεν έδωσε τις κλίσεις που έπρεπε. Σε κάθε του γωνιά, έχεις αναμνήσεις από τις στραβοξυλιές της Ευτυχίας και της Καλλιόπης. Ξέρεις το κάθε σημείο του σπιτιού όπου χτύπησαν, όπου έγραψαν ή γρατσούνισαν και ξέρεις, πως δεν θα σου κάνει κανείς παρατήρηση γιατί, είναι δικό σου. Είναι το σπίτι σου. Είναι το δικό σου άσυλο, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα χρόνια περνούν, τα παιδιά μεγαλώνουν και η οικογένεια δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, τη ζεις, από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ. Είναι εκεί, στο σπίτι, για να γευτεί κάθε χαρά και λύπη. Όμως, και ο τοίχος είναι εκεί και το σύνθημα, μπορεί να ξεθώριασε, μα είναι πάντα εκεί, αχνοφαίνεται, μου γνέφει αόριστα σχεδόν, βαριεστημένα και με χαιρετάει. Τόσα χρόνια, του χαμογελούσα και νόμιζα, πως το κορόιδευα. Νόμιζα, πως κάποια μέρα, θα του αποδείκνυα πως κάνει λάθος. Είναι καλύτερα να είσαι ιδιοκτήτης, παρά, κοπρίτης. Εξάλλου, εγώ είμαι ιδιοκτήτης και δεν θα ήθελα για κανέναν απολύτως λόγο, να γίνω κοπρίτης. Το τελευταίο διάστημα, όμως, κάτι παράξενο συμβαίνει. Έχω την εντύπωση πως το σύνθημα σα να φρεσκαρίστηκε, είναι σίγουρο πως δεν το ξαναέβαψε κανείς κι όμως, φαίνεται πιο φωτεινό. Πλέον, δεν μου χαμογελά, όπως παλιά, μάλλον με ειρωνεύεται και παίρνει αργά, αλλά σταθερά, την εκδίκησή του. Δεν ξέρω αν ίσως άκουσε για τα νέα χαράτσια με τη ΔΕΗ, την έκτακτη
εισφορά ή το τέλος ακίνητης περιουσίας. Δεν ξέρω αν, με ένα μυστήριο τρόπο, καταφέρνει να βλέπει τους καινούργιους μας μισθούς και ότι το δάνειο, το φέρνουμε βόλτα ίσα-ίσα το τελευταίο διάστημα. Αυτό που φοβάμαι, όμως, είναι ότι βλέπει πώς το χαμόγελό μου και η καλημέρα μου, τώρα τελευταία, είναι αλλιώτικη από τις προηγούμενες φορές. Υποψιάζομαι, πως ίσως και να διαβάζει τις σκέψεις μου, άλλωστε, γνωριζόμαστε πάνω από δέκα χρόνια. Διαβάζει τις σκέψεις μου και ξέρει, πως για αυτή την οικονομική κατάσταση, δεν είμαι εγώ, αυτός που φταίει. Γιατί, αυτό το σπίτι, το πληρώνουμε με τον ιδρώτα μας και τους κόπους της δικής μας ζωής και τον κόπο της ζωής των γονιών μας. Έχουμε ανοίξει έναν ιδιότυπο, σχεδόν, συνθηματικό διάλογο με τον τοίχο. Δεν ξέρω ποιός τελικά, θα αποδειχθεί, πως έχει δίκιο. Όμως, ως μεθαύριο, που θα ξανασυναντηθούμε πάλι, του απαντώ: Η νύχτα θα περάσει Μπορεί να φτύσουν τα νερά Μπορεί να τουφεκίσουν τα σπουργίτια Μπορεί να κάψουν τους στοίχους Μπορεί να αποκεφαλίσουν το γλυκό κρίνο Μπορεί να κομματιάσουν το τραγούδι και να το εξακοντίσουν στο βάλτο Αλλά αυτή η νύχτα θα περάσει Λυγίζουμε, αλλά δε σπάμε... επανερχόμαστε με περισσότερη δύναμη, πίστη και πείσμα! Υ.Γ. Καλά, μιλάμε ότι οι ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΓΡΙΟΥΣ έχουν αρχίσει να ξεφεύγουν, να απογειώνονται, αφού, ανοίγουν διαλόγους με τοίχους και τελειώνουν με ποιήματα. Τρία πράγματα μπορεί να συμβαίνουν: Α) Έχουμε αρχίσει να ανεβαίνουμε επίπεδο. Β) Αβέμ λουάτ πάιλιου12! Γ) Άρχισαν να μας επηρεάζουν οι μακροχρόνιες κουλτουριάρικες παρέες… Θανάση εσύ τι λες; Βοήθεια για γαμπρούς εισαγωγής και γκαγκάνους με χαμηλές αποδόσεις στα πλατανόμετρα (0-25 βαθμοί) 1: ονόματα που δίνονταν συχνά σε μουλάρια 2: στο καθιστικό 3: κάπνιζε η ρημάδα η σόμπα 4: η εξωτερική κουζίνα, το πλησταριό 5: τυρί φέτα 6: στο δωμάτιο το καλό, στο σαλόνι 7: και στην κουζίνα 8: πεντακάθαρο 9: αποχωρητήριο, το μέρος για το αναγκαίο 10: μεγάλη ξύλινη λεκάνη 11: μεγάλου μεγέθους σαπούνι σε σχήμα παραλληλεπίπεδο 12: Έ! Δε θα σας τα εξηγήσουμε κι, όλα. Ζητήστε την ερμηνεία από κάνα ντόπιο, στον πλάτανο, κερνώντας και κανένα τσίπουρο για δίδακτρα.
Αγαπητό «ΛΙΒΑΔΙ», Ευχαριστώ από καρδιάς το συνεργάτη σας, που επιμελείται τη στήλη της εφημερίδας σας «Λιβαδιώτικες Ιστορίες μιας άλλης εποχής», γιατί μόλις διάβασα την εργασία που δημοσιεύτηκε στο φύλλο (Οκτώβριος-Νοέμβριος 2010) με τίτλο: «Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΕΠΙΛΟΓΟΣ», ξύπνησαν μέσα μου αλησμόνητες μνήμες, που δεν τις ξεθώριασαν οι δεκαετίες που πέρασαν. Θά ᾽λεγα μάλιστα ότι η λήθη δεν έριξε πάνω τους ούτε γραμμάριο σκόνης λησμονιάς. Μένουν λοιπόν ολοζώντανες και θα με συντροφεύουν ως την τελευταία μέρα που θα μου χαρίσει ο Θεός... Στο Λιβάδι πρωτοανέβηκα λίγες μέρες πριν από το Δεκαπενταύγουστο του 1965, ως γαμπρός Λιβαδιώτης. Σκοπός μου ήταν να γνωρίσω τους συγγενείς τις γυναίκας μου. Το μόνο γνωστό μου πρόσωπο ήταν ο θείος της γυναίκας μου, ο αλησμόνητος μπάρμπα-Λάζος Πούλιος, που από την πρώτη στιγμή, ως το τέλος της ζωής του, έδειξε απεριόριστη αγάπη στο πρόσωπό μου. Την επόμενη κιόλας μέρα (μέσω του μπάρμπα-Λάζου) γνώρισα τον πρώτο Λιβαδιώτη έξω από του «Δεκανέα» το καφενείο. Ήταν ο Βαγγέλης (Βαγγιλάκους) Καπέτης. Έπαιζε τάβλι με τον μπάρμπα Σόλωνα Ταζέ, αλλά, μόλις μου έσφιξε εγκάρδια το χέρι και μου είπε με το γνωστό πλατύ εκείνο χαμόγελό του "Καλωσόρισες γαμπρέ στο χωριό μας", διέκοψε το τάβλι και άρχισε να κουβεντιάζει μαζί μου με θέρμη και εγκαρδιότητα. Η διακοπή εκείνη του παιχνιδιού ήταν η πρώτη ευγενική ενέργεια που με εντυπωσίασε κι ήταν θαρρώ η αιτία που στάθηκε αρκετή να δημιουργήσω μαζί του από τη στιγμή εκείνη μια σταθερή, αγνή και θερμή φιλία. Μια από τις πρώτες ερωτήσεις που μου έκανε ήταν αν ήξερα να παίζω τάβλι. Κι όταν απάντησα καταφατικά, δεν θα ξεχάσω τη γεμάτη χιούμορ απάντηση του: «Στο μόνο πράγμα που δεν θα σου κάνω χατίρι, θα είναι να σ' αφήνω να με κερδίζεις στο τάβλι, επειδή σ' έχουμε γαμπρό». Την επόμενη μέρα γνώρισα το Μήτσιο τον Κομπολή. Πλησίαζε μεσημέρι και γύριζε από το Κιόσκι, από το Γιάγια. Είδε τον
Η αλληλογραφία μας Ένα κερί στη μνήμη του Βαγγέλη Καπέτη και του Μήτσιου Κομπολή. Καπέτη να παίζει τάβλι μ' ένα ξένο πρόσωπο (εμένα), πλησίασε, μας χαιρέτισε και με το χαρακτηριστικό του χαμόγελό του είπε: « Α, Βαγγιλάκου, βλέπω βρήκες φρέσκο συνάλλαγμα». Αφού ακολούθησαν όλα τα... τυπικά (γνωριμίες - συστάσεις κ.λ.π.) και μιλήσαμε για λίγη ώρα για τις πρώτες εντυπώσεις μου από το Λιβάδι, χωρίσαμε για μεσημέρι (χωρίς όμως τσίπουρο). Αυτή ήταν η αρχή. Τις αμέσως επόμενες μέρες η απλή γνωριμία εξελίχτηκε σε ειλικρινή φιλικό δεσμό. Αυτά τα δυο πρόσωπα καθημερινά μου έδειχναν ολοένα και πιο πολύ την ευγένεια της ψυχής τους, τους λεπτούς τρόπους συμπεριφοράς τους, τον υπέροχο χαρακτήρα τους, τον πλούσιο ψυχικό τους κόσμο και την άδολη φιλία τους. Σε λίγες μέρες με συμπεριέλαβαν στην παρέα τους, μ' έκαναν αναπόσπαστο μέλος και ανήμερα το Δεκαπενταύγουστο με πήραν μαζί τους στις επισκέψεις που έκαναν στα σπίτια που γιόρταζαν. Όλη αυτή η πρωτόγνωρη για μένα συμπεριφορά και στάση αυτών των ανθρώπων, έσπειρε στην ψυχή μου το σπόρο της αγάπης προς το Λιβάδι, που όταν φύτρωσε και άρχισε να φουντώνει δέχτηκε το πολύτιμο λίπασμα, που δεν ήταν άλλο από την ιδιαίτερη εκτίμηση και την άδολη φιλία των τότε λαμπρών προσωπικοτήτων του Λιβαδίου μπάρμπα Μήτσιου Κωτίκα, Ηλία Καραβίδα, Αριστοτέλη Παρασκευά, Μήτσιου Πρόκοβα, Γιάννη Συνεφάκη, Γιώργου Σακελλαρόπουλου, Περικλή Ρέχα κ.ά., αλλά και απλοϊκών Λιβαδιωτών, όπως ο "Δεκανέας", ο τσαγκάρης Γιώργος Γαζέτης, ο φούρναρης Βαρβαρέζος, ο Θωμάς Φακαλής, ο Σωτήρης Τζημαγιώργης με το ανεξάντλητο χιούμορ του κ.ά. Το... λίπασμα αυτό έπεσε πάνω στο φύτρο της αγάπης μου για το Λιβάδι και την έκανε να ριζώσει βαθιά και να φουντώσει γρήγορα. Για το λόγο αυτό τις καλοκαιρινές διακοπές της επόμενης δεκαετίας (1966-1975) τις πέρασα στο Λιβάδι, οπότε και ολοκλήρωσα τον κύκλο των γνωριμιών μου με τους Λιβαδιώτες και ισχυροποίησα τους δεσμούς μου με το Λιβάδι. Από τα πολλά και αλησμόνητα που έζησα κοντά στον Καπέτη και τον Κομπο-
λή ήταν και το παρακάτω, που συνέβη λίγες μέρες μετά το Δεκαπενταύγουστο της ίδια χρονιάς (1965). Εκείνο το μεσημέρι βρεθήκαμε έξω από το Γιάγια στο Κιόσκι 4-5 της παρέας. Σε λίγο πρόβαλε ο Γιάγιας με το δίσκο με τα τσίπουρα. Μόλις πλησίασε το Μήτσιο τον Κομπολή, θέλησε να πει στα βλάχικα ένα από τα συνηθισμένα καλαμπούρια του. Πριν όμως προλάβει να το τελειώσει, ο Μήτσιος με το Βαγγελάκο μ' ένα στόμα τον διέκοψαν και με πολύ σοβαρό και επιτιμητικό ύφος του είπαν: « Τάτσ' χαλέ». Το περιστατικό αυτό, δηλ. τη χρησιμοποίηση των βλάχικων λέξεων, θα το άφηνα να περάσει απαρατήρητο, αν δεν με προβλημάτιζε το έντονο και σοβαρό ύφος της αντίδρασης, που προήλθε και από τους δυο ταυτόχρονα, με μεγάλη δόση επιτίμησης, αλλά και από την απότομη φυγή του Γιαάγια από μπροστά μας. Όταν το απόγευμα βρέθηκα με τον Κομπολή κάτω από τον πλάτανο, του θύμισα τη σκηνή και τα λόγια της απάντησης (τάτσ' χαλέ) που είχα ακούσει στα βλάχικα. -«Το ζήτημα αυτό θέλαμε να μείνει μυστικό, μου απάντησε, αλλά τώρα έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα θα σου αποκαλύψω την αλήθεια. Από την ώρα που σε βάλαμε στη παρέα μας, επειδή δεν ξέρεις βλάχικα, εγώ και ο Βαγγελάκος είπαμε σε όλους της παρέας να μιλούν ελληνικά, όταν θα είσαι εσύ μαζί μας, γιατί με τα βλάχικα που θα μιλούσαμε θα νόμιζες ότι λέμε κάτι για σένα ή ότι λέμε κάποιο μυστικό που δεν θέλαμε να το μάθεις, πράγμα που το θεωρούσαμε προσβλητικό για το πρόσωπό σου». Την παραπάνω απάντηση - αποκάλυψη μου την είπε με τέτοια απλότητα, φυσικότητα και ειλικρίνεια που μ' άφησε ενεό. Αργότερα έβγαλα τα οριστικά μου συμπεράσματα, τα οποία νομίζω ότι δεν χρειάζεται να σας τα περιγράψω. Είναι πολύ εύκολο να τα καταλάβετε. Εκείνο που προσπάθησα από την ώρα εκείνη ήταν να τους δείξω ότι τα ίδια αισθήματα έτρεφα κι εγώ για εκείνους. Αργότερα, όταν βρέθηκα μόνος μου, μονολόγησα: "Πώς να μην εκτιμήσεις τέτοιους ανθρώ-
πους που τους διακρίνει τέτοια λεπτότητα συναισθημάτων, ανωτερότητα, καλοσύνη, ευγένεια ψυχής και να μην ενθουσιαστείς με την ποιότητα συμπεριφοράς τους;;;" Μέσα σ' αυτήν την ποιότητα σχέσεων πέρασα μαζί τους όλα τα κατοπινά χρόνια, ως το θάνατό τους, ο οποίος με συνέτριψε κυριολεκτικά. Το δημοσίευμά μου αυτό ας είναι ένα κερί στη μνήμη τους και λίγα λιβαδιώτικα λουλούδια επάνω στα κόκαλά τους.
Ευχές στο Νίκο Καραΐσκο.
Αγαπητέ Νίκο. Για την ονομαστική σου γιορτή σου στέλνω τις πιο θερμές και εγκάρδιες ευχές για "Ο,ΤΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ". Αντί για ευχετήρια κάρτα σου στέλνω από το προσωπικό μου αρχείο το παρακάτω ντοκουμέντο. Γράφτηκε στην εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στο φύλλο της 15ης Ιουνίου 1966, σελίδα 7. Θα γυρίσει το μυαλό σου 45 χρόνια πίσω και θα ξαναθυμηθείς τις ανεπανάληπτες εκείνες μέρες. Σου θυμίζω ότι σ' εκείνη την εκδήλωση πρωτογνωριστήκαμε.
Μέ πρωτοβουλίαν τῶν σπουδαστῶν Λιβαδίου, διοργανοῦται σεμινάριον, διά τά προβλήματα τοῦ χωριοῦ. Τό σεμινάριον τό ὁποίον θα ἔχη πανελλαδικόν χαρακτῆρα, θά γίνει εἲς τό Λιβάδιον Ἐλασσόνος, πατρίδος τοῦ ᾓρωος Γ. Ὀλυμπίου, πρόκειται δέ νά μετάσχουν εἰς αὐτό ἐκπρόσωποι τοῦ πολιτικοῦ κόσμου καί παράγοντες παραγωγικῶν τάξεων και συνδικαλιστικῶν ὀργανώσεων ἐξ ὃλων τῶν διαμερισμάτων τῆς χώρας. Πρός τοῦτο ἀνεχώρησαν διά τό Λιβάδι οἱ συνδικαλισταί φοιτηταί Χ. Πατσίκας, Β. Τσανούσας καί Ν. Καραΐσκος διά τήν προετοιμασίαν τοῦ σεμιναρίου. Με πολύ φιλικά αισθήματα Γρηγόριος Βέλκος.
• Με προπονητή τον Σάκη Φάκα, βοηθό προπονητή τον Γιάγια και δυο καλά γι αυτή αποτελέσματα ξεκίνησε η ποδοσφαιρική ομάδα το πρωτάθλημα. Άλυτο όμως παραμένει το πρόβλημα του γηπέδου εξ αιτίας έλλειψης χρημάτων...
Δύο βιβλία του μας έστειλε ο αγαπητός φίλος, δάσκαλος, Απόστολος Ρούντος, σύζυγος της συμπατριώτισσάς μας, δασκάλας, Πόπης Παμπέρη. «Τα ανέκδοτα και το χιούμορ» τιτλοφορείται το πρώτο και περιλαμβάνει μια συλλογή με 145 ανέκδοτα και 63 μελοποιημένα ποιήματα. Το δεύτερο: «Σοφά λόγια» ανθολογεί ρητά μεγάλων ανδρών και λαϊκές παροιμίες. Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε τόσο το χιούμορ όσο και η σοφία μάς είναι απαραίτητα. Ευχαριστούμε τον κ. Ρούντο και του ευχόμαστε πολλές-πολλές εκδόσεις.
5
Φθινοπωρινές Εκδηλώσεις
συνέχεια από την 1η σελίδα
ραστηριότητες των Συλλόγων μας ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ ΕΥΧΕΣ Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Ελασσόνας "Ο Γεωργάκης Ολύμπιος" εύχεται Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το Νέο Έτος 2012 σε όλα τα μέλη του, τους απανταχού Λιβαδιώτες και σε όλο τον κόσμο. Το ΔΣ του Συλλόγου
Από την επετειακή μουσική εκδήλωση στην Ελασσόνα
Κατάθεση στεφάνου για την Εθνική Αντίσταση
Από την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου
Εκδρομή στην Κωνσταντινούπολη • Στις 13/10/2011 ο Σύλλογός μας πραγματοποίησε εκδρομή στην Κωνσταντινούπολη. Το λεωφορείο αναχώρησε με 50 άτομα την Πέμπτη 13/10 το βράδυ και επέστρεψε την Κυριακή 16/10. Οι εκδρομείς είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν και να θαυμάσουν την Αγια Σοφιά και άλλα μνημεία και κτήρια του Ελληνισμού που διασώζονται ακόμη καθώς και άλλα πολλά αξιοθέατα της Πόλης. Η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Ήταν για όλους μια αξέχαστη εμπειρία.
6
Φίλοι και μέλη του ΕΣΛ στην Κωνσταντινούπολη
ΝΕΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ 9-10-2011 Ενεργή συμμετοχή είχε ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης στην εκδήλωση «Ελασσόνα - Όλυμπος - Διαδρομές 2011, από τους πρόποδες του μυθικού Ολύμπου ο Δήμος Ελασσόνας επισκέπτεται την Θεσσαλονίκη» ως ένας από τους διοργανωτές. Την Κυριακή 9-10-2011 ο χώρος του συνεδριακού κέντρου Ι. Βελλίδης της Δ.Ε.Θ. πλημμύρισε από ήχους, εικόνες, γεύσεις και πολιτιστικές δραστηριότητες της περιοχής μας, του καλλικρατικού Δήμου Ελασσόνας.
Από την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου
Από τις εκδηλώσεις των χορευτικών του ΕΣΛ ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου
Επετειακή Μουσική εκδήλωση στην Ελασσόνα • Το μουσικό τμήμα του Συλλόγου, στις 29/10/11, παρακολούθησε την επετειακή εκδήλωση με τίτλο: «Με το χαμόγελο στα χείλη», που πραγματοποιήθηκε στην Ελασσόνα με τη Φιλαρμονική της πόλης και δύο τραγουδιστές της εθνικής λυρικής σκηνής της Αθήνας. Τα παιδιά ψυχαγωγήθηκαν και αποκόμισαν πολύτιμες εμπειρίες.
Εμφάνιση χορευτικών τμημάτων του ΕΣΛ την 28η Οκτωβρίου • Ανήμερα της επετείου της 28ης Οκτωβρίου, τα 4 χορευτικά τμήματα του Συλλόγου συμμετείχαν στις εκδηλώσεις εορτασμού, προσφέροντας, όπως πάντα, ένα πολύ καλό θέαμα στους κατοίκους του χωριού και στους επισκέπτες.
Χριστουγεννιάτικη γιορτή • Στις 17/12/11 θα πραγματοποιηθεί η χριστουγεννιάτικη γιορτή του μουσικού τμήματος του Συλλόγου στο Ζάννειο μορφωτικό κέντρο. Κάλεσμα του ΕΣΛ • Ο Σύλλογος παρακαλεί όλους τους Λιβαδιώτες και μη να συμμετάσχουν στις Χριστουγεννιάτικες και Πρωτοχρονιάτικες εκδηλώσεις του.
Κατάθεση στεφάνου την 28η Οκτωβρίου
Λιβαδιωτοπούλες στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου
Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε από το πρωί, παρακολούθησε ενδιαφέρουσες, από ειδικούς επιστήμονες, παρουσιάσεις για τα βυζαντινά μνημεία, για τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, για τους τουριστικούς προορισμούς, τη συγγραφική μας κληρονομιά και το μεσημέρι απόλαυσαν τις τοπικές μας παραδοσιακές γεύσεις, ακούγοντας μουσικές και τραγούδια του Ολύμπου. Χορευτικά συγκροτήματα συλλόγων της Θεσσαλονίκης παρουσίασαν όμορφα και εντυπωσιακά προγράμματα, κλείνοντας τον πρώτο μισό της ολοήμερης εκδήλωσης. Η συνέχεια δόθηκε με διαλέξεις και προβολές βίντεο για τα τοπικά προϊόντα καθώς και με εκθέσεις φωτογραφίας, βιβλίων, παραδοσιακών φορεσιών, μινιατούρων παραδοσιακών κατοικιών και πρωτοσέλιδων τοπικών εφημερίδων. Ο συμπατριώτης μας, φιλόλογος και συγγραφέας, Προκόβας Κώστας έκανε παρουσίαση με θέμα «Λιβάδι Ολύμπου: Ιστορία και Παράδοση», το χορευτικό τμήμα του ΣΛΘ παρουσίασε θεσσαλικούς χορούς και στο τέλος οι διοργανωτές απένειμαν τιμητική πλακέτα στον ΣΛΘ ως τιμώμενο Σύλλογο για το 2011. Η εκδήλωση, η οποία κατά γενική ομολογία στέφθηκε με επιτυχία, έκλεισε αργά το βράδυ ανανεώνοντας το ραντεβού για την επόμενη χρονιά. 23/10/2011 Την Κυριακή στις 23/10/2011 ο ΣΛΘ πραγματοποίησε συνεστίαση στο συνηθισμένο για τέτοιες εκδηλώσεις χώρο της λέσχης του. Οι φίλοι και τα μέλη του συλλόγου που βρεθήκαν εκεί απόλαυσαν νόστιμα φαγητά, καλή παρέα και ευχάριστη μουσική.
« Έκθεση Ελασσονίτικου Τύπου 1952-2011» Ανάμεσα στις εκδηλώσεις στο συνεδριακό κέντρο Ι. Βελλίδης, πραγματοποιήθηκε και η « Έκθεση Ελασσονίτικου Τύπου 1952-2011» από το Αρχείο – Συλλογή του Βασίλη Φ. Πλάτανου. Η έκθεση ήταν χωρισμένη σε 6 ενότητες θεμάτων: α. Εκδόσεις της πόλης της Ελασσόνας, β. Εκδόσεις περιοδικών, γ. Εκδόσεις πολιτιστικών συλλόγων και ιδιωτών σε κοινότητες της επαρχίας, δ. Δημοτικός και κοινοτικός τύπος, στ. Εκδόσεις συλλόγων Ελασσονιτών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα και στ. Νεανικός Μαθητικός Τύπος Συνολικά στην έκθεση παρουσιάστηκαν 70 εφημερίδες.
«…Φου φου…» Ανακοίνωση…«… Όσα παιδιά ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στη Φιλαρμονική ορχήστρα της Κοινότητας Λιβαδίου, να βρίσκονται στο Ζάννειο Μορφωτικό Κέντρο, αύριο Παρασκευή και ώρα 5:00μ.μ.. Επαναλαμβάνω…» Κάπως έτσι λοιπόν, ένα απόγευμα, την άνοιξη - καλοκαίρι του 1983, άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά ένα όνειρο. Ένα όνειρο, που κράτησε περίπου 6 χρό-
νια και τελείωσε ξαφνικά και άδοξα, χωρίς ανακοινώσεις και χωρίς καμιά επισημότητα αυτή τη φορά... Τέλειωσε, αφήνοντας πίσω τις καλύτερες των αναμνήσεων σε όλους εμάς που βιώσαμε την εμπειρία αυτή, αλλά και σε όλους τους Λιβαδιώτες που ήταν αποδέκτες του έργου, και - έστω και εκ των υστέρων- μετά από 20 και κάτι χρόνια, φαίνεται πως το έχουν εκτιμήσει ιδιαίτερα. ΄Ενα έργο, που οφείλει την ύπαρξή του πρώτα στους πνευματικούς πατέρες που συνέλαβαν αυτή την ιδέα, (γιατί σαν μια ιδέα φαντάζομαι να έπεσε στο τραπέζι κάποιων συζητήσεων), αλλά, κυρίως, οφείλει πολλά στο Δάσκαλο Χρήστο Αυγερινό - Ντάμπο που το υλοποίησε. ΄Ενας Δάσκαλος, που σε όλους εμάς, εμφύτευσε το μεράκι της ενασχόλησης με τη μουσική. ´Ενας δάσκαλος, που αψηφούσε τα ξενύχτια (μιας και δούλευε σε νυχτερινά κέντρα), τα χιόνια, τις κακουχίες κι ερχόταν, ανελλιπώς, να κάνει πρόβα σε 30 παιδιά. Σε 30 αγρίμια, που το μυαλό το είχαν στο παιχνίδι, στις αλητείες, στα τσιγάρα, στις τρέλες της εφηβείας. Τριάντα αγρίμια, στα οποία ως σκαπανέας, έσκυψε, έψαξε και βρήκε το μαγικό εκείνο φίλτρο για να εμφυσήσει το μεράκι της ομαδικότητας, της μπάντας, την «αρρώστια» για τη μουσική, τη δίψα για τη μάθηση και το ψάξιμο. Ένας Δάσκαλος, που κατάφερε να μαζέψει από τα «σοκάκια», ψυχές ανέμελες, με δίψα για παιχνίδι και ξενοιασιά, παιδιά, που, ούτε στα πιο τρελά τους όνειρα, δε φαντάζονταν πως μπορούσαν μια μέρα να παίξουν μουσική. Αυτός ο Δάσκαλος, έσκυψε με λαχτάρα περίσσια και ακόμη περισσότερη όρεξη (προς πείσμα όλων όσων τον είχαν στο «μάτι», λόγω του επαγγέλματος) και παρουσίασε ένα έργο μοναδικό. Έγινε μικρός, ίσα με όλους εμάς. Έγινε φίλος μας. Έγινε μεγάλος αδερφός, αυστηρός πατέρας και πήρε στα χέρια του ακατέργαστες, ατίθασες, ασυμβίβαστες παιδικές ψυχές και τις έβγαλε στο
ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΛΙΒΑ∆ΙΟΥ φως. Δίδαξε και διδάχτηκε. Tα πρώτα μαθήματα θεωρίας της μουσικής έγιναν στο Ζάννειο. Μαθαίνοντας τις νότες και σχεδόν γκαρίζοντας κάναμε σολφέζ... Έπειτα από πολύ καιρό ήρθαν τα όργανα και μοιράστηκαν τυχαία, ό,τι
άρεσε στον καθένα, ότι του ταίριαζε στο μάτι ή κάλυπτε την περιέργειά του. Οι περισσότεροι, τα βλέπαμε από κοντά πρώτη φορά, δεν ξέραμε ποιο είναι το επιστόμιο, η κόρνα, τι είναι το μπάσο, το εμφώνιο, τα τζέννις, πώς συναρμολογούνται, πώς φυσάν, πώς βγάζουν ήχο, πώς κουρδίζονται, πώς καθαρίζονται και πώς συντηρούνται. Είχε πολύ γέλιο. Αναφέρω ένα προσωπικό μου βίωμα, για να μην εκθέσω άλλους: (Γυρνάω όλο χαρά στο
για πρόβα. (-Ντόρη πρόβα…). Άλλοτε, πάλι, νομίζω πως ακούω παιδικές φωνές, όργανα να κουρδίζονται, τύμπανα να παίζουν μαρς, κλαρίνα και σαξόφωνα, νταούλια και «βιολιά»... Η δανειστική βιβλιοθήκη της κοινότητας ήταν το στέκι μας, η απαντοχή μας, τόπος συνάντησης και παιχνιδιού. Πάμπολες φορές τα βιβλία κατέβαιναν από τα ραφια και γινόταν παιχνίδι, ντόμινο στα χέρια μας. Και άλλες πάλι φορές έγιναν η αφορμή και σπίθα για μάθηση. Αλλά η πρόβα πρόβα. Είναι, πιστέψτε με, ένα αίσθημα κι ένα συναίσθημα μοναδικό. Αυτά που αδυνατούσαμε να κατανοήσουμε τότε, σήμερα, αντιλαμβάνεσαι πόσο σημαντικά ήταν, όταν γυρνάς τη μνήμη πίσω. Πόσο σημαντικό ήταν για παιδιά, όπως: ο Γιώργος Βαρβαρέζος, ο Ηλίας Δαμκαούτης, ο Σάκης Μαρώσης, ο Γιώργος Τσανούσας που έπαιζαν κορνέτα, ο Γιώργος Σαλαβάτης, ο Ηλίας Κάλφας, ο Γιώργος (Τζιώρτζης) Βαρβαρέζος κλαρίνο, ο Κώστας Γαλάνης alto σαξόφωνο, ο Αντώνης Γκρίζος, ο ΄Ακης Γαλάνης, ο Αντώνης Πασχούλης, Λάζος Μεταξιώτης τζέννις, ο Βαγγέλης Παμπέρης, ο Θάνος Μένος τρομπόνι, ο Αντώνης Χαρίσης μπάσο, ο Φώνης Καραΐσκος, ο Νίκος Τσανούσας εμφώνια, ο Νίκος Μπουτζέτης, ο Στέλιος Τζημαγιώργης σαξόφωνο, ο Λάζος Σαλαβέρης, ο Νίκος Δερβένης, ο Σπύρος Ψαλλίδας, ο Γιώργος Μαγιάκας τύμπανακρουστά, ο Κώστας Φαρδής πιατίνια και ο υποφαινόμενος γκραν κάσσα-νταούλι.
σπίτι μετά την πρώτη συνάντηση για την επιλογή των οργάνων και, με λαχτάρα, περνάω από το σαμαράδικο του πατέρα μου, να του ανακοινώσω πως είμαι μέλος της Φιλαρμονικής. –Μπαμπά, μπαμπά με πήραν στη φιλαρμονική! –Και τι όργανο σου δώσανε, κάνα νταούλι; –Όχι, όχι, γκραν κάσσα!) Οι στιγμές που μπορούν να εξιστορηθούν, πάμπολλες. Δεν φτάνουν οι λέξεις. Θα γέμιζαν πολλές σελίδες με τα κατορθώματα και τις ιστορίες μας. Ακόμη και σήμερα, κάθε φορά που περνάω έξω από κτίριο του πρώην Δημαρχείου – Κοινότητας, νομίζω πως θα τον δω να στέκεται, μπρος στο παράθυρο, με τη μπαγκέτα στο χέρι, και να φωνάζει έναν- έναν, όσους πέρναγαν απ’ έξω ή έκαναν βόλτα,
Οι μεγαλύτεροι ήταν 13-14 χρονών, οι μικρότεροι 8-9, και όλοι, κάθισαν απέναντι από κάτι ακαταλαβίστικα σχήματα (παρτιτούρες) και σε 6-7 μήνες κατάφεραν, διάβασαν και έπαιξαν μουσική. Παίξαμε σε παρελάσεις, πανηγύρια, χορούς, συναυλίες, κηδείες, από το πουθενά, από τα σοκάκια, που λέγαμε πιο πάνω, νιώθοντας «μουσικοί». Την πρώτη μας εμφάνιση πραγματοποιήσαμε τον Αύγουστο του 1984, φορώντας άσπρα πουκάμισα, μαύρα παντελόνια και δανεικά καπέλα από τη φιλαρμονική Ελασσόνας. Και ήμασταν εμείς, τα δικά σας παιδιά, που το μόνο δανεικό που είχαμε πάνω μας, ήταν τα καπέλα, γιατί όλα τ’ άλλα, χάρη, ψυχή, και «ταλέντο», ήταν κατάδικά μας, χάρισμα από τη φύση και δουλειά από το
Δάσκαλό μας. Με μόνη προσθήκη 8 ή 9 φλογέρες, οκτώ κοπέλες, όλες Λιβαδιώτισες, που έκαναν πρόβα χωριστά, όμως εμφανιστήκαμε όλοι μαζί, το πρωί εκείνο, του Δεκαπενταύγουστου του 1984 για εωθινό... Η Γλύκα Φακαλή, η Σούλα Μαγιάκα, η Βάσω Καψάλη, η Άννα Ρέχα, η Αυγή Γαλάνη, η Κική Καπαώνη, η Φανή Μπατζογιάννη, Βούλα Μεταξιώτη και Ελευθερία Μπόλη. Η φιλαρμονική του Λιβαδίου ήταν πλέον γεγονός. Δώσαμε ένα άλλο χρώμα στο πανηγύρι και ήταν η αρχή, ώστε να δημιουργηθεί αμέσως μετά, η ορχήστρα και η χορωδία. Η άλλη, μοναδική εμπειρία ήταν αυτή, με νέα μεράκια και γνωριμία με συνθέτες, όπως ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Λοΐζος, ο Ξαρχάκος, ο Κουγιουμτζής. Τα παιδιά, που στην πρόβα τζενεράλλε ήταν για κλάματα (το μάθαμε κι αυτό: τι ήταν επιτέλους η πρόβα τζενεράλλε...;) και απογοήτευαν το Δάσκαλό τους και βγάζαν άκυρη την όλη προσπάθεια που είχαν καταβάλει όλο το προηγούμενο διάστημα, όταν ερχόταν η ώρα της επίσημης εμφάνισης, με τις παροτρύνσεις του Δασκάλου και με την πρόθεση να μην τον εκθέσουν, μετουσιώνονταν σε «γίγαντες που γκρεμίζαν κάστρα», σε μεστωμένους μουσικούς. Πολλά από τα παιδιά, είμαι σίγουρος, πως θα ήθελαν να προσθέσουν μια πινελιά, δυο λέξεις σε αυτό το σύντομο άρθρο, που απλά και επιφανειακά, διαπερνά και αναμοχλεύει ό,τι καλύτερο ή από τα καλύτερα που συνέβησαν στο χωριό, κινεί την σκέψη προς τα πίσω, ξυπνά θύμισες, ξαναβγάζει στην επικαιρότητα σημάδια χαραγμένα, όχι στο «μπράτσο» ή στον τοίχο, αλλά στην ψυχή του καθενός από μας. Προφανώς, και μπορεί να έχει λάθη ή παραλείψεις, όχι όμως εσκεμμένα. Δεν είναι παρά ένα μικρό, ένα ελάχιστο ευχαριστώ από τα βάθη της ψυχής μου και όλων των παιδιών (που ελπίζω να με συγχωρούν γι’ αυτή την πρωτοβουλία) στο Δάσκαλό μας, που ήταν αστέρι για όλους εμάς, πριν από τα «...μάτια του κόσμου…». Για εμάς, που νοιώσαμε περήφανοι όταν ακούσαμε πρώτοι, ως αντάλλαγμα μιας καλής πρόβας, τον πρώτο του δίσκο («Γυναίκα της Ζωής μου»). Που νοιώσαμε να γινόμαστε κάποιοι όταν παίξαμε στον Κολινδρό, στην Τσαριτσάνη, στην Ελασσόνα, στην Κατερίνη, στα Σκαμνιά, στο Ελευθεροχώρι. Για όλους εμάς, που παραδώσαμε δίχως δεύτερη σκέψη και κουβέντα τα όργανα, όταν μάθαμε πως θα έφερναν άλλο δάσκαλο. Παραδώσαμε τα όργανα, αλλά δεν προδώσαμε την ψυχή μας, που την είχαμε βάλει υποθήκη σε μια σχέση τόσο σημαντική, τόσο κομβική θα τολμούσα να πω (έπειτα από 28 ολόκληρα χρόνια), από την πρώτη εκείνη στιγμή γνωριμίας μας με τον Χρήστο Αυγερινό - Ντάμπο, εκείνο το απόγευμα… στο Ζάννειο. Μια γνωριμία που κρατά μέχρι σήμερα και για πάντα. Δάσκαλε σε ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ για ΟΛΑ. Να ’σαι πάντα καλά! Κι... ένα, δύο, τρία, Ες...! Θεόδωρος Ηλ. Ψαλλίδας
7
ΑΓΩΓΙΑΤΕΣ - ΚΥΡΑΤΖΗΔΕΣ Γράφει ο Ευριπίδη̋ Καπέτη̋
8
λειά δύσκολη αλλά πληρωνόταν πολύ καλά, ικανοποιητικά. Δινόταν προκαταβολή για τα έξοδα του αγωγιάτη και η αποπληρωμή γινόταν μετά την παράδοση. Ο αγωγιάτης κανόνιζε πώς θα συσκεύαζε τα φορτία και κανόνιζε τις «μεριές» του ζώου, ώστε να είναι άνετο και να μη γέρνει, να είναι ζυγιασμένο, να μην ταλαιπωρείται το ζώο. Συσκεύαζε τα πράματα σε τσουβάλια, κασόνια, γαλίκια, κοφίνια, τουλούμια, ασκούς για το κρασί, ντέγκια για τα ρούχα. Τα φόρτωνε μόνος του με τη βοήθεια «φούρκας-φορτωτήρα» ή με τη γυναίκα του βοηθό. Δεν έπρεπε το ζώο να φορτωθεί υπέρβαρα, όχι πάνω από 70 με 80 οκάδες.
Ένα παλικαράκι ρούσο και όμορφο / καβάλα περπατούσε κι όλο τραγουδεί/Και με το νου του λέει και παρακαλεί/ Να ’χα πέντ’ έξη μουλάρια να ’μουν κυρατζής (ΒΑΓΓΕΛΙΤΣΑ ΜΟΥ)/Να ’χα και χίλια γίδια να ’μουν τσέλιγκας/Να ’χα και ένα αμπέλι μες στη Νάουσα/Να κάνει άσπρα σταφύλια και γλυκό κρασί/να ’χα τη Βαγγελίτσα μου να με κερνάει κρασί. (Τραγουδιόταν και στους γάμους σε αργό ρυθμό) Οι ορεινοί πληθυσμοί, σκαρφαλωμένοι συνήθως σε απρόσιτα βουνά και ξεκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, δημιούργησαν ένα δικό τους πρωτότυπο λαϊκό πολιτισμό. Τούτος κρατήθηκε μακριά από επιδράσεις ξένες, ανόθευτος τις περισσότερες φορές μέσα στην ιδιαιτερότητα της παράξενης φυσικής τους αυτονομίας. Εκτός λοιπόν από τις επί μέρους λαϊκές πολιτιστικές τους εκδηλώσεις, αξίζει να ασχοληθεί κανείς με μια ενδιαφέρουσα επαγγελματική τάξη ανθρώπων, τους μεταφορείς προϊόντων, αγαθών και εμπορευμάτων αλλά και ανθρώπων, τους γνωστούς σε όλους μας αγωγιάτες, τους δικούς μας «κυρατζήδες». Η συμπαθής αυτή τάξη είναι οι πρόδρομοι των αυτοκινητιστών. Το οδικό δίκτυο στη χώρα μας άργησε πολύ να οργανωθεί. Δε βοηθούσε σε αυτό βέβαια το ανάγλυφο του εδάφους, η ορεινή μορφολογία με τις κάθε είδους απόκρημνες πλαγιές και κακοτοπιές. Στις μεν πεδινές περιοχές αναπτύχθηκε από νωρίς η αμαξιτή οδοποιία, στους ορεινούς όγκους, όμως, άργησε πολύ σχεδόν μέχρι τη δεκαετία του 1960. Οι μεταφορές γίνονται από τους αγωγιάτες όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο αλλά και σε πιο ευρεία κλίμακα, επαρχίας, νομού, χώρας ή ακόμη και άλλων χωρών. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αποτελούσαν σημαντικό κλάδο της οικονομίας. Για την Ιστορία, με την αυστροοθωμανική συνθήκη του Πασσάροβιτς της Σερβίας το 1718 αφέθηκε ελεύθερη η διακίνηση ανθρώπων, εμποΞεκινούσε χαράματα, έχοντας όλα τα εφόδια μαζί του για τις ημέρες που ρευμάτων, ιδεών μεταξύ των δύο αυτοκρατοριών. Έφθαναν λοιπόν Λιβαδιώτικα καραβάνια μέχρι την Πόλη, τη Ρουμανία, έλειπε, ρουχισμό, προσωπικά είδη καθαριότητας. Μαζί του είχε τροφή για την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, όπου υπήρχαν Έλληνες έμποροι. Ανήκαν και αυτόν και νερό αλλά και για τα ζώα του. Συνήθως οι επαγγελματίες είχαν οι δικοί μας στη μεγάλη ομάδα των Βαλκάνιων πραματευτάδων. Αρκετοί μαζί τους άλογο για να μην κάνουν τη διαδρομή πεζή και να φορτώσουν τα ξεκινούσαν ως μεταφορείς, διακινητές εμπορευμάτων, παραγγελιοδόχοι. πράγματά τους. Το φαγητό πενιχρό. Ό,τι τους ετοίμαζε η γυναίκα και Κατόπιν εμπορικοί πράκτορες , έμποροι, μεγαλέμποροι και κατέληγαν πολ- έβαζε στον τορβά. Απαραίτητο και το «βουτσέλι», η μπούκλα με νερό ή και λές φορές σε τραπεζίτες. Κυρίως όμως από τη φάση του μεταφορέα – αγω- κρασί, και οι τορβάδες που έβαζαν στο κεφάλι του ζώου με την ταγή (ταϊμι). Απαραίτητα ο πριόβολος, η ίσκα, το στουρνάρι, για φωτιά. Γνώριζαν το γιάτη - κυρατζή εξελίσσονταν σε έμποροι. Τι είναι λοιπόν οι κυρατζήδες; Είναι επαγγελματίες που διαθέτουν δύο ή δρομολόγιο και τον προορισμό τους και κανόνιζαν τη στάση που θα έκακαι περισσότερα μουλάρια και αναλαμβάνουν μεταφορές πάσης φύσεως. ναν να ξεκουραστούν [αρκά λότζου]. Συνήθως έκαναν στάση σε μέρη Κάνουν δηλαδή το λεγόμενο «αγώγι». Αγώγι σημαίνει και το είδος του φορ- όπου υπήρχε βρύση. Εκεί συναντιόνταν και με άλλους συναδέλφους και τίου που μεταφέρουν αλλά παράλληλα σημαίνει και την αμοιβή τους. Γνω- άλλαζαν κουβέντα μετά από τόσο δρόμο και κούραση. Μεγάλο ρόλο έπαιξαν την εποχή εκείνη τα πανδοχεία - χάνια που ήταν στή και η παροιμία του λαού μας: «Το αγώγι ξυπνάει τον αγωγιάτη». Μεταφέρουν προϊόντα-εμπορεύματα δημητριακά από τους τόπους παρα- κτισμένα σε κομβικά σημεία. Εκεί έβρισκαν δωμάτιο και κρεβάτι για να κοιμηθούν, φαγητό καθώς και «αχούρια» για τα μουγωγής στους τόπους κατανάλωσης. Μεταφέρουν λάρια. Ξεκουράζονται και ανασυντάσσουν τις ταξιδιώτες, γιατρούς, κρατικούς υπαλλήλους από δυνάμεις τους για να συνεχίσουν το δρόμο τους. την έδρα του νομού στην επαρχία. Μεταφέρουν Γίνονταν τράμπες με μουλάρια μεταξύ τους. ασθενείς σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα όπου Χάνια στη διαδρομή των Λιβαδιωτών προς υπήρχαν γιατροί, νοσοκομεία. Μεταφέρουν την Κατερίνη ήταν ένα στη Μηλιά, στη δε παραθεριστές το καλοκαίρι από τις πόλεις στα Κατερίνη εύρισκες το χάνι του Πάππα και του ορεινά θέρετρα ή ακόμη και επισκέπτες. ΕκτελούΜπουτζέτη. Στο δρόμο κοντά στα σημερινά σαν χρέη ταχυδρόμου, παραγγελιοδόχου για τις Φωτεινά υπήρχε μια σπηλιά σε ένα βράχο όπου ανάγκες των συγχωριανών τους. πολλές φορές διανυκτέρευαν οι κυρατζήδες. Εκεί Οι βουνίσιοι δρόμοι συνήθως το χειμώνα έκλειέγινε μάλιστα και ο τάφος δύο Λιβαδιωτών ναν είτε από τα πολλά χιόνια που έπεφταν είτε κυρατζήδων, νεαρών παιδιών τότε, μόλις 23 χρόαπό πλημμύρες που κατέβαζαν τα ρέματα και τα νων, του Παλάτζα Νίκου και του Καρρά Στ. Γιάνποτάμια. Λιγοστά τα πέτρινα γεφύρια, μερικά πό νη, μετά από διάβρωση του εδάφους. Γύριζαν αυτά σώζονται ακόμη. Οι αγωγιάτες όμως ήσαν από τη δουλειά τους, το σανατόριο της Πέτρας. πρόθυμοι, ακούραστοι και πιστοί στο καθήκον. Αυτά για την ιστορία. Στάσεις επίσης γίνονταν Δεν ήθελαν να αφήσουν νηστικούς τους συμπαστο «χατζηλίκι» στον Άη-Δημήτρη, στον Καρυώτριώτες τους ή εκτεθειμένους τους παραγωγούς τικο. Ραντεβού έδιναν επίσης στα μαντάνια στο και εμπόρους. Η δουλειά είναι δύσκολη και επικαρακόλι, στο 18 και στο μνημείο κοντά στο κίνδυνη. Πολλές φορές διαλέγουν τους πιο «Κολοκούρι» των πεσόντων του 1912 (λ’ αξιωμασύντομους δρόμους παρά τη δυσκολία τους. τικόουλου). Ποιος είδε τέτοιο θαύμασμα, παραξενιά μεγάλη Στο δρόμο Ελασσόνας – Κοζάνης υπήρχαν τα να κουβεντιάζουν τα βουνά με τις κοντές χάνια του Χατζηγώγου, του Δαντσούλη και του ραχούλες. Νίτση. Στα Σέρβια το χάνι του Προκόβα. Στην Αυτό το πετύχαιναν οι αγωγιάτες. Ξεκινούσαν Ελασσόνα τα χάνια του Δαντσούλη, Φράγκου, νύχτα από τα βουνά, για να φτάσουν μέρα στον Μπίκια, Παρασκευά. Δίπλα στα χάνια υπήρχαν κάμπο. Κίνδυνοι υπήρχαν και από τους ληστές σαμαρτζήδες, πεταλωτήδες, χαμουρατζήδες. και κλέφτες που λυμαίνονταν την ύπαιθρο εκείνη Γνωστούς στους κυρατζήδες ο Καφάσης, σαματην εποχή. ράς δίπλα στο χάνι του Δαντσούλη. Η προσφορά τους υπήρξε πολύ μεγάλη και οι Στη Λάρισα Λιβαδιώτες χανιτζήδες ο Χατζηζωίδιοι χαρακτηρίζονταν από το δικό τους ιδιόμορ- 1957, μεταφορά κεφαλοτυριών μέσα σε ξύλινα κασόνια, με ζώα γίδης , ο Τσιάμης, ο Γεννησεβδάς. Ο Weingond, φο λαϊκό και εθιμικό δίκαιο, βοηθούσαν στην απο τα Γιαννωτά στο Λιβάδι. Στην φωτογραφία οι νεαροί αγω- ο γνωστός βλαχολόγος που περιηγήθηκε στην γιάτες Μπάμπας Μάκης και Πεζής Αποστόλης. παραγωγή και την κατανάλωση των αγροτικών περιοχή την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα προϊόντων. Η ύπαρξη και η ανάπτυξη του εμπορί(πολλά λέγονται για αυτόν για το ρόλο που έπαιζε) αναφέρει στο βιβλίο ου βασιζόταν αποκλειστικά στον αγωγιατισμό. Γενικά βοηθούν και εκτελούν του «Οι αρωμούνοι»(βλάχοι),τόμος Β΄: ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ – ΓΛΩΣΣΑ 1895, τους το κάθε αλισβερίσι που μπορεί να είχε το χωριό με την πόλη, ώσπου να ανα- δυο χανιτζήδες Τσιάμη και Χατζηζωγίδη. Αναφέρει δε και δυο τραγούδια λάβουν τα αυτοκίνητα, τα τηλέφωνα, τα ταχυδρομεία. Λειτουργούσαν ως βλάχικα, το μεν ένα τραγουδισμένο από το Γιώργο Τσιάμη από το Βλαχοφορείς ειδήσεων, νέων τρόπων ζωής, μόδας. Σε εποχές δε δύσκολες, κατο- λίβαδο με τίτλο (Αργοπορημένη εξαιτίας του αγαπημένου της), το δε άλλο χής, επωμίζονταν και το ρόλο του συνδέσμου. από τον Δημητράκη Χατζηζωγίδη με τίτλο «Έπαινος της αγαπημένης». Και Πώς γινόταν η συμφωνία μεταξύ αγωγιάτη-έμπορα. Κλεινόταν συνήθως τα δυο μάς είναι άγνωστα σήμερα. προφορική συμφωνία. Ο λόγος τους ήταν συμβόλαιο. Λαμβανόταν υπόψη Για τη Θεσσαλονίκη αναφέρονται πολλά Λιβαδιώτικα χάνια, ένα δε ήταν πρώτα η απόσταση από τον τόπο φόρτωσης παραλαβής του εμπορεύματος της οικογένειας Κάλφα(Θωμά). Σήμερα βέβαια δεν υπάρχει τίποτα από ή άλλου φορτίου μέχρι τον τόπο εκφόρτωσης- παράδοσης. Κατόπιν υπο- αυτά και κατά πώς λέει ο ποιητής λαός: «Σκούζουν τα χάνια για άλογα και λογίζονταν το είδος και το βάρος του φορτίου που θα μεταφερόταν. Η δου- τα τζαμιά για αγάδες», για το τελευταίο ούτε λόγος. ...συνεχίζεται
Αλλαγή πορείας αντί …αλαλούμ γράφουν οι: από τα Χριστούγεννα σε συνέχεια των Oκτώβριος - Νοέμβριος 2011 Λάζαρος Mπάμπας τελευταίων ετών όπου η πληρωμή γίνοΗ φετινή διαπραγμάτευση του Κτηνο& Κώστας Τζέβος νταν πριν το τέλος κάθε έτους. τροφικού Συλλόγου Λιβαδίου για την τιμή του αιγοπρόβειου γάλατος αποτελεί μια Εφαρμογή της αρχικής μελέτης άκρως διδακτική εμπειρία, για τον τρόπο Ξεκίνησαν οι αιτήσεις των αγροτών για που οι αντίπαλοί τους διαπραγματευτές – άρδευση από το φράγμα μαρούλι για το 2012 και για πρώτη φορά φέτος, μετά από έμποροι διαχειρίζονται τον μόχθο και τον αίτημα του Δήμου Ελασσόνας, έγινε μια κόπο της δουλειάς τους. Με δικαιολογία την οικονομική κρίση το τελευταίο δίμηνο οι κύριοι αυτοί, που για χρόνια γεμίζουν τις καταγραφή των αγροτεμαχίων τα οποία είναι εντός των ορίων του φράγματος και τσέπες τους με χιλιάδες ευρώ εκμεταλλευόμενοι τον ιδρώτα του κάθε κτηνοτρόφου, είναι επιλέξιμα προς άρδευση. Η καταγραφή έγινε με βάση την αρχική μελέτη η εμπαίζουν και κοροϊδεύουν μια ολόκληρη κοινωνία, έναν ολόκληρο παραγωγικό οποία καθορίζει τα όρια και την έκταση η οποία μπορεί να ποτιστεί. Η επιλέξιμη έκταση αγγίζει τα 4.500 – 5.000 στρέμματα και εκτός της κτηματικής περιοχής του κλάδο της περιοχής, το Λιβάδι μας. Ένα προϊόν, το αιγοπρόβειο γάλα, έφτασε να έχει τέσσερεις διαφορετικές τιμές από Λιβαδίου και της Δολίχης επεκτείνεται έως την περιοχή της Κοκκινόγης και της τους πέντε εμπόρους που τελικά θα παραλάβουν γάλα από το χωριό μας. Το ενιαίο 1€ Γεράνειας. Αποτέλεσμα της καταγραφής, η οποία έγινε με τη βοήθεια χάρτη και των για το πρόβειο γάλα έγινε για κάποιους 0.95€, για ορισμένους 0,93€ και τέλος για τους χαρτογραφικών του ΟΣΔΕ, αγροτεμάχια τα οποία ποτίστηκαν πέρυσι, φέτος να μην απαιτητικούς σε προκαταβολές 0.90€ ανά κιλό. Όποιος τόλμησε και ζήτησε προκα- θεωρούνται επιλέξιμα και να μένουν προς το παρόν εκτός άρδευσης! Πέραν τούτου, ταβολή χρημάτων αμέσως η τιμή του έπεφτε από 5 ως 10%. Το ανάλογο συνέβη και για να υπάρξει καλύτερη διαχείριση του νερού απαιτείται εκτός από την τοποθέτηση ηλεκτροβανών και ορθολογικότερη χρήση του νερού από μεριάς των αγροτών. για το κατσικίσιο γάλα όπου έχουμε τιμές από 0,54€ ως 0,6€ ανά κιλό. Και ενώ ο Νοέμβρης «έφυγε» άνυδρος η καλύτερη οργάνωση κρίνεται επιτακτική για Ενώ οι τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων αυξάνουν στο ράφι για τον κατανα- να μην έχουμε ξανά τα περσινά φαινόμενα. λωτή, οι τιμές που δίνουν οι έμποροι στους κτηνοτρόφους μειώνονται συνεχώς, αφήΈναν αιώνα καζανάδες νοντας μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Επίσης οι ίδιοι έμποροι ως ιδιοκτήτες των Το αποστακτήριο (καζάνι) στη θέση Αγίων μεγαλύτερων γαλακτοβιομηχανιών της χώρας μας, έχοντας και την ανοχή της συντεΑναργύρων, ιδιοκτησίας Ράπτη Γεωργίου, αποταγμένης πολιτείας, απολύουν εργαζόμενους, μειώνουν τις αποδοχές τους και εκβιάτελεί σήμερα το παλιότερο καζάνι του χωριού ζουν τους νέους ανέργους με δικαιολογία πάντα την οικονομική κρίση. μας και ίσως και ολόκληρης της επαρχίας Είναι λοιπόν φέτος ευκαιρία για τους κτηνοτρόφους της περιοχής μας να διαπιΕλασσόνας. Η άδειά του υπάρχει από τις αρχές στώσουν ότι είναι πλέον απαραίτητος, όσο ποτέ άλλοτε, ένας ισχυρός παραγωγικός του αιώνα μας. Από τον παππού του σημερινού συνεταιρισμός με δυνατότητα μεταποίησης μεγάλων ποσοτήτων γάλατος καθώς και η ιδιοκτήτη πέρασε στα χέρια του γιου του Γιώρθέσπιση κατώτατων εγγυημένων τιμών πώλησης των αγροτοκτηνοτροφικών προϊόγου και τώρα κατέληξε στον εγγονό του Γρηντων (κρέας, γαλακτοκομικά, ζωοτροφές), κάτω από τις οποίες κανείς δεν θα μπορεί γόρη. Επίσης το τσιπουροαποστακτήριο βρίνα εμπορεύεται. Έτσι θα υπάρχει μια στοιχειώδη προστασία των παραγωγών από τις σκεται στην ίδια θέση από το 1936, οπότε και αυξανόμενες διαρκώς απαιτήσεις των κατά τόπους εμπόρων και μεσαζόντων. αγοράστηκε το συγκεκριμένο οικόπεδο, όπως Βέβαια τα παραπάνω απαιτούν ένα κεντρικό σχεδιασμό της αγροτικής μας οικομας διηγήθηκε ο Μπάρμπα Γιώργος Ράπτης. νομίας, ο οποίος δεν είναι δυνατόν να υπάρξει με τις παρούσες πολιτικές κατευθύνσεις Βέβαια σήμερα δεν υπάρχει το παλιό πέτρινο μας. Χρειάζεται αλλαγή πορείας, αγώνας και διεκδίκηση για να μπορέσουν οι άνθρωοίκημα με ένα καζάνι, αλλά υπάρχει ένα καινούποι που παράγουν να απολαμβάνουν τα οφέλη του παραγόμενου πλούτου. ριο κτίριο με δυο καζάνια και άνεση χώρου. Η Συνεταιρισμός Βοσκών Λιβαδίου - Γυναικείος Συνεταιρισμός Λιβαδίου οικογένεια Ράπτη, ούτε λίγο ούτε πολύ, μετράΙκανοποιητική και χρήσιμη αποδείχθηκε η παρουσία των συνεταιρισμών Λιβαδίου, ει έναν αιώνα γεμάτο στη τσιπουροαπόσταξη. «Ο Βοσκός» και «Ο Σοφράς» στη Θεσσαλονίκη σε εκδήλωση προβολής τοπικών αγροΕίναι παράδοση. τοκτηνοτροφικών προϊόντων. Υψηλή επισκεψιμότητα και ενθαρρυντικά σχόλια απέσπασαν τα περίπτερά τους, προσφέροντας για δοκιμή τα εύγευστα και με μεράκι παρασκευασμένα τυριά και εδέσματα. Στην συμπρωτεύουσα, στις 9 γράφει ο Λάζαρος Mπάμπας Αθλητικά δρώμενα και νέα από το Λιβάδι... Οκτωβρίου, στο Βελλίδειο συνεδριακό κέντρο, σε μια εκδήλωση με τίτλο «Όλυμπος – Ελασσόνα – Διαδρομές 2011» που για 2η χρονιά διοργανώνεται από το δίκτυο συλλόγων Ελασσόνας «Περραιβία», έλαβαν μέρος οι συνεταιρισμοί μας και πλήθος κόσμου δοκίμασε και γνώρισε τις γεύσεις μας ανανεώνοντας το ραντεβού για το Λιβάδι. «Ο Βοσκός» επίσης συμμετείχαν και Η ομάδα μας ξεκίνησε τη χρονιά με μια ήττα εκτός έδρας, αλλά στη συνέστο 3ο Φεστιβάλ Ελληνικού Γάλακτος χεια είχε δυο θετικά αποτελέσματα. Σε μια βροχερή μέρα, παίζοντας καλό ποδόκαι Τυριού, που έγινε στο στάδιο σφαιρο κέρδισε μια καλοδουλεμένη αντίπαλο, την ομάδα της Βουβάλας. Την Ειρήνης και Φιλίας στις 21, 22 και 23 επομένη αγωνιστική, σε μια ισχυρή έδρα, απέσπασε ισοπαλία από την ομάδα Οκτωβρίου 2011, όπου εκεί δόθηκε η Δελέρια. Η ήττα από την πρωτοπόρο ομάδα του ομίλου μας Πλατανούλια δεν ευκαιρία στον πρόεδρό τους να έχει έριξε το ηθικό των παικτών μας, οι οποίοι στη συνέχεια πετύχανε τη δεύτερη ενδιαφέρουσες επαγγελματικές συζηνίκη τους επί του Μ. Ελευθεροχωρίου. Με δυο άτυχα αποτελέσματα, με Δομέτήσεις τόσο για την εγχώρια αγορά όσο και για περιπτώσεις εξαγωγής των τυροκομι- νικο και με Ολυμπιάδα, συνεχίστηκε η αγωνιστική δράση του Α.Σ.Λ. Τέλος στη κών τους προϊόντων. Γεράνεια απέσπασε μια λευκή ισοπαλία. Λίγα Τσίπουρα Είναι κοινή διαπίστωση όλων ότι φέτος η Τα παραδοσιακά λιβαδιώτικα αποστακτήρια (καζάνια) λειτούργησαν πολύ λίγες ομάδα μας έχει ξεκινήσει αρκετά καλά τις αγωνιμέρες φέτος, λόγω μικρής προσέλευσης πελατών. Περιορισμένος αριθμός συγχωρια- στικές υποχρεώσεις της, με δεδομένο και το νών μας έβρασε φέτος καινούριο τσίπουρο. Λίγο η οικονομική κρίση, λίγο τα παλιό- τεράστιο πρόβλημα της έλλειψης γηπέδου. Σχετερα αποθέματα περιόρισαν τους πάντες στα απολύτως απαραίτητα. Έτσι θα δοθεί δόν, όμως, σε όλα τα παιχνίδια, φάνηκε έντονο η δυνατότητα να καταναλωθεί η στεκούμενη ποσότητα τσίπουρου, η οποία υπάρχει το πρόβλημα στη θέση του τερματοφύλακα. αποθηκευμένη στα υπόγεια των σπιτιών. Είναι επίσης αξιοσημείωτο και αξιέπαινο ότι Μια καίρια θέση, από τα λάθη της οποίας χάνοκαι φέτος οι λιβαδιώτες καταστηματάρχες (καφενεία, ουζερί, ταβέρνες) για τις ανά- νται πολύτιμοι βαθμοί. γκες τους σε τσίπουρο προμηθεύθηκαν ντόπια σταφύλια από τοπικούς αμπελώνες. Η βαθμολογία του ομίλου μας, μετά την 8η αγωνιστική, έχει όπως φαίνεται στο διπλανό Προκαταβολή δικαιωμάτων Πληρώθηκαν στις 10 Νοεμβρίου το 50% της επιδότησης τους οι αγρότες για το έτος πίνακα... 2011, δίνοντας μια ανάσα στην οικονομία του χωριού. Η εξόφληση αναμένεται πριν
πάµε γήπεδο...
DOUFAS COFFE STATION Ντούφας Αθανάσιος Τηλ. 2310 312712 Κηφισίας 33 Θεσσαλονίκη
9
ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ No 4 επιμέλεια Γκατζούνη̋ Γιάννη̋
10
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Οριζόντια: 1.ΚΟΥΛΙΝΤΑΡΙΑΝΛΙ, 2. ΟΛΟΙ-ΤΙΣ-ΑΡΙΕΝΟ, 3. ΙΝ-ΚΡΛΙΑΓΚ, 4. ΖΕΣΤΗ-ΙΑΦ-ΙΚΑΣ, 5. ΑΝΤΑΜΩΜΑΑΡΜΟΣ, 6. ΑΜΟ-ΙΙΙ, 7. ΙΑΡΑΜΟΥ-ΝΤΑΡΙ, 8. ΑΛ-ΣΣ-ΟΙΝΟ-ΙΛ, 9. ΣΤ-ΠΑ-ΤΖΙΝΟΥΚΛΙ, 10. ΡΟΛΟΣ-ΑΒ-ΟΑ, 11. ΚΑΛΤΑΚΑ-ΣΙΤ, 12. ΚΝΕ-ΤΡΕΙ-ΓΣ-ΟΖΑ, 13. ΟΤΕΒ-ΥΤΕ-ΤΟΥΤΙ, 14. ΥΙ-ΣΥΡΟΣ-ΕΝ-ΡΦ, 15. ΝΑ-ΟΗ-ΙΥΟ-ΣΕΟΥ, 16. ΙΡΚΓΑ-ΡΕΟ-ΠΟΥ, 17. ΑΙΡΑΜΑΣ-ΚΟΥΝΗΜΑ Κάθετα 1. ΚΟΥΖΑΛΙ-ΚΟΥΝΙΑ, 2. ΟΛ-ΕΝ-ΤΟΥΝΤΙΑΡΙ, 3. ΥΟΙΣΤΑΡΑ-ΕΕ-ΚΡ, 4. ΛΙΝΤΑ-ΑΛΠΟ-ΟΓΑ, 5. ΗΜΑΜ-ΑΣΚΤΣΗΑΜ, 6. ΝΤΑ-ΩΜΟΣ-ΑΡ, 7. ΤΙ-ΜΟΥΣΤΑΛΕΥΡΙΑΣ, 8. ΑΣΚΙΑ-ΖΒΤΙΤΟΥ, 9. ΡΑ-ΝΟΙ-ΕΣΟΡΚ, 10. ΙΑΛΦΑΙΤΙΝΙΚΓ-ΕΟ 11. ΑΡΙ-ΡΙΑΝΟ-ΑΣΤΕΣΟΥ, 12. ΝΙΑΙΜΙΡΟΥ-ΟΝΕ, 13. ΛΕΓΚΟ-ΚΟΣΟΥ-ΟΠΗ, 14. ΙΝΚΑΣ-ΙΛΑΙΖΤΡΥΟΜ, 15. ΟΚΛΙΤΑΙΦ-ΥΑ.
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1.Αυτοί που την παραμονή των Χριστουγέννων γεμίζουν με ουράνιες μελωδίες τα σοκάκια του Λιβαδίου, ψάλλοντας τα κάλαντα και φωνάζοντας κουλιντάκο! (βλαχ). Στη φωτογραφία η πάλαι ποτέ ομάδα νέων με όλα τα αξεσουάρ για τη μαγική βραδιά. Ο Θάνος κρατάει την κιθάρα για τις ανάγκες της φωτογράφισης. Έτσι κι αλλιώς μόνο τη Συννεφούλα ήξερε να παίζει. Την τσουμάγκα την κρατάει ο Γιαννάκης που λίγο νωρίτερα είχε ξεσπάσει στην πόρτα του θείου του Σωτήρη του Πιτσιάβα. Τι έχει τραβήξει αυτή η πόρτα από τις τσουμάγκες! 2α. Τούτς (ελλ) 2β. Πλάκα-πλάκα μας άφησαν με ………. τσέπες άδειες οι μάγοι οικονομολόγοι μας. Έρχονται και χειρότερα; 2γ. Γίσι (ελλ, αντίστρ) 3α. Νουούντρου (αγγλ) 3β. Μνημόσυνο για όλους τους πεθαμένους, ψυχοσάββατο (βλαχ) 4α. Κ’λντούρ’ (ελλ) 4β. Μάντζ’ (ελλ, αντίστρ) 4γ. Ένα ………… (αντίστρ), με πατάτες απ’ τη μια μεριά και ένα απ’ την άλλη και τον τρουβά παρουσάμινα και το πρώτο μουλάρι ήταν φορτωμένο. Η μεταφορά της πατάτας γινόταν για δεκαετίες μ’ αυτόν τον τρόπο, απ’ τα χωράφια στο χωριό, μέχρι που μπούκαραν τα ντάτσουν. 5α. Έρχονται τα Χριστούγεννα. Ευκαιρία για ……………… στο Λιβάδι, όπου μπροστά στο τσίπουρο και στα γιαπράκια σας θέλω ιδιαίτερα σεμνούς! 5β. Με τις αμμοβολές, που έγιναν σε διάφορα κτίσματα για να φύγει ο σοβάς, αναδείχτηκε ο …………. ανάμεσα στις πέτρες, και το παλιό παραδοσιακό ΟΜΟΡΦΟ χτίσιμο. Το Νηπιαγωγείο (όλοι οι Λιβαδιώτες αυτό λέμε ακόμη Νηπιαγωγείο) και η Παναγία έγιναν χάρμα οφθαλμών! 6α. Αγαπώ στα ιταλιάνικα 6β. Τρία όμοια φωνήεντα, που μοιάζουν σα μπαστούνια, όπως έλεγε ο Μπαρμπατάκης ο Ντάμπος στους γονείς μας, όταν στα δύσκολα εκείνα χρόνια προσπαθούσαν να μάθουν γραφή και ανάγνωση. 7α. Ήμουνα (βλαχ) 7β. ………….-λουάρι (βλαχ), δηλαδή πάρε-δώσε 8α. …….. Τζαζίρα το αραβικό κανάλι που βλέπουν οι Αμερικανοί και βγάζουν μπιμπίκια 8β. Άφωνη Σάσα 8γ ……………….(αιτιατ) ευφραίνει καρδίαν. Υπάρχουν και παραδείγματα. Ένα Κυριακάτικο μεσημέρι, αφού είχαμε πιεί στο καφενείο τρία τέσσερα τσίπουρα ο καθένας ρωτήσαμε τον Βάγγο , τον πιο δυνατό Λιβαδιώτη, αν μετά την πρασοτηγανιά που θα έτρωγε στο σπίτι του θα έπινε και κρασί. Κούτου γίνου βα μπιάι Βάγγο; Ούν’ γκιούμι! 9α.Πριν από μερικές δεκαετίες, όποιος είχε βγάλει αυτή την τάξη, ήταν και πολύ εγγράμματος! 9β. Διπλό σημαίνει τελειώσαμε 9γ. Τα ωραία ……………. (βλαχ) σε μια γυναίκα, πάντα τραβούσαν τα ανδρικά βλέμματα. 10α. Η εμπειρία της θεατρικής ομάδας του Εξωραϊστικού είναι πολύ μεγάλη και δε δυσκολεύεται να βρει ποιος ………….. ταιριάζει σε κάθε ηθοποιό 10β. Αρχή μιας σειράς 10γ. Ολυμπιακή Αεροπορία. Πουλήθηκε κι αυτή για ένα πιάτο φακή. 11α. Γυναίκα που χώνεται παντού, καταφερτζού (βλαχ) 11β. Παλιότερα με ………… καμπάνες (αντίστρ) μαθαίναμε και τι ώρα είναι. 12α. Κομματική νεολαία αριστερού κόμματος 12β. Λα ……… φ’ντ’νι. Εκεί έπλεναν τις βελέντζες και τις φλοκάτες γενιές και γενιές. Και βγαίνανε μπουμπουκάτες. 12γ. Όνειρα σιωπηλά (βλαχ) 12δ. Βάφει νύχια 13α. Το δικαίωμα της αρνησικυρίας (αντίστρ) 13β. Μέσα στις μύτες 13γ. Όλες (βλαχ) 14α. Ντίσ’ στριγκάρι ντι πόρκου 14β. Πρωτεύουσα των Κυκλάδων 14γ. …….-δυό, και αρχίζει η παρέλαση. Καμαρώνουμε τελικά στην παρέλαση τον ασυντονισμό της νεολαίας μας, τα μίνι των μαθητριών, τα κουστούμια των ιδιωτικών σχολείων, τους μη αλλοδαπούς σημαιοφόρους. Μήπως πρέπει να καταργηθούν; Τα φετινά επεισόδια αποτελούν πρώτης τάξης ευκαιρία. 14δ. Φόβος, άφωνος, παλιότερος των κοριτσιών μη μείνουν στο ………. 15α. Και ………… αδερφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα κι απλά, μας θυμίζει ο Νίκος Ξυλούρης τον Γιάννη Ρίτσο. 15β. Τρύπα χωρίς μέση. 15γ. Aσύμφωνο τρίπτυχο. 15δ. Παχύ κρέας (βλαχ) 16α. Χωράφια (βλαχ, αντίστρ) 16β. Στρατιωτικό φορτηγό 16γ. Ιούου; (ελλ) 17α. Μερικοί αντί να χτυπήσουν τα γουμάρια. (βάρβαρο δε λέω), βαράνε τα ……………….(αντίστρ) Ένα ωραίο μουσειάκι έχει στο σπίτι του ο Αντώνης ο Ψαλλίδας, που με τον Ηλία τον Ψαλλίδα υπήρξαν σπουδαίοι σαγματοποιοί. Σε μια εκδρομή μου στην Κοζάνη θαύμασα την έκθεση των παλιών επαγγελμάτων στο λαογραφικό τους μουσείο. Ζηλευτή συλλογή. Θυμάμαι και κάποια παλιά αντικείμενα χρηστικά να σαπίζουν και να μουχλιάζουν σε μια αποθήκη της κοινότητας στο Λιβάδι. Μπρρρρρ! 17β. Τρουντουίρι (ελλ) ΚΑΘΕΤΑ 1α. Ωραιότατο γλυκό κουταλιού κάνουμε στο Λιβάδι από …………… (βλαχ) πορτοκαλιού.
1β. Στην κυβέρνηση πολύς κόσμος έχει την αίσθηση ότι μαζεύτηκε η (άλαλη)……… κι η μάρα 1γ. Παλιότερα στο κιόσκι και στο σάλτσι τη φτιάχναμε αυτοσχέδια. Δέναμε τριχιές στους κορμούς δυό κοντινών δέντρων, ρίχναμε κι ένα χράμι πάνω και αράαααζαμε 2α. Τάχει η Λόλα στη μέση της 2β. …….-δυό, ξεκινάμε (μανία με το βήμα σήμερα) 2γ. Έχω την εντύπωση ότι αυτό το ……………(βλαχ) που μας έκαναν οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, ήταν με την ψιλή τη μηχανή. Παρόμοιο μαρτύριο περνούσαμε πιτσιρικάδες στου Τζάφα (Γιώργος Γεωργάκης, χρόνια κούρευε με συνοδεία Νίτσας Τσίτρα και Κώστα Κουφογιάγκου). 3α. Κρύος (βλαχ,αντίστρ) 3β. Ευρωπαϊκή Ένωση. 3γ. Κερί σιωπηλό 4α. Ο Μανώλης οΧιώτης έκανε τις μεγαλύτερες επιτυχίες, έχοντας δίπλα του τη Μαίρη ………….. 4β. Κι αν είναι πυρηνικά υπόσχονται σίγουρη καταστροφή (αντίστρ) 4γ. Από αυτόν τον οργανισμό παίρνουν σύνταξη οι περισσότεροι κάτοικοι του Λιβαδίου και επειδή είναι πολλή-πολλή μεγάλη, καλά κάνουν και τους την κόβουν!!! Που μου γέμισαν όλοι οι παππούδες τα σεντούκια με ευρώ. Ορίστε μας. 5α. Βοηθάει στη γέννα (αντίστρ) 5β. Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών 5γ. Ο ……… (αντίστρ) του ’68 είχε γεμίσει τον κόσμο ελπίδες για μια καλύτερη κοινωνία. Φεύ. 6α. …….. ούν’ νιάου ναφουάρ’ 6β. Π’λτάρι (ελλ) 6γ. Η φάρα τα έχει μέσα της 7α. Ερώτηση περίεργου 7β. Γίνεται με μούστο, αλεύρι και στάχτη (γεν). Βάζουν και καρύδια από πάνω. Φθινοπωρινή λιβαδιώτικη νοστιμιά 8α. Μερικοί αμπελάδες που είχαν μεγάλη παραγωγή και οργανωμένες καλύβες στα αμπέλια, πατούσαν τα σταφύλια στο αμπέλι και μετέφεραν σε …………. , τσαμπιά και χυμούς στο χωριό για να τα ρίξουν στη στέρνα. 8β. Γεμάτο μέχρι πάνω (βλαχ) 9α. Σ’ αυτόν πίστευαν οι Αιγύπτιοι 9β. Εμείς (βλαχ) 9γ. Δαντέλα ………….. (αντίστρ). Παράγεται με βελονάκι και νήμα, συνδυάζοντας μονά, διπλά, τριπλά γαζιά με πλέξη απ’ έξω προς τα μέσα 10α. Καλώς σε βρήκα (βλαχ, 3 λέξεις, αντίστρ) 10β. Το άσπρο ……….. (χωρίς σύμφωνα) φοράει η γη όταν χιονίζει 11α. Έχει (βλαχ) 11β. Αριανός χωρίς άκρα 11γ. Σβησμένος (βλαχ) 12α. Βα ν΄ τσέμου σι λόμου προίκα ντι λα ………………… Και πήγαιναν με τα μουλάρια και τα γαϊδουράκια στο παζάρι στα Σέρβια . Όλα τα νοικοκυριά του χωριού από τα παζάρια στήθηκαν 12β. Και μπήκαμε και στην ……….. και είδαμε το χαΐρι μας. Να δούμε πως θα ξεμπερδέψουμε τώρα. 13α. Μάρκα καλών παιδικών παιχνιδιών 13β. Ράβω (βλαχ) 13γ. Έτσι φωνάζουν στο Λιβάδι την Καλλιόπη. 14α. Ινδιάνοι, που ανέπτυξαν σπουδαίο πολιτισμό. 14β. Τα στολίδια που βάζουν στο μέτωπο αλόγων και μουλαριών.(αντίστρ) Όταν ήταν μικρός ο Γιαννάκης ο Γιάγκος (του Γιώργου, του Αντάρκου), ένα διάστημα πήγαινε σχεδόν κάθε μέρα στο μπακάλικο του μπαρμπαγιώργου του Παμπέρη και αγόραζε στυλούς με χρωματιστά εξωτερικά πλαστικά. Ο μπαρμπαγιώργος ξέροντας και την σχεδόν εχθρική σχέση του Γιαννάκη με τα γράμματα, τόψαξε το θέμα. Ο Γιάννης ήταν ερωτευμένος με τα μουλάρια του μπαμπά του, καραβάνι ολόκληρο, και έκοβε τα χρωματιστά πλαστικά, τα περνούσε σε κλωστή και στόλιζε τα μουλάρια που τα είχε σα κουκλιά. Φυσικά τη μελάνη την πετούσε! 15α. Είναι δυνατόν ο θρησκευτικός φανατισμός με τουρμπάνια και μπούργκες να κρύβει τόσο όμορφα …………όπως αυτά της φωτογραφίας; (βλαχ) 15β. Κορίτσι (βλαχ,αντίστρ) 15γ. Φυτά ασύμφωνα1.
Kόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη δωσ’ της κλώτσο να γυρίσει παραμύθι να αρχινήσει
...νου β’ βρέμ νόι, κούμ σι β’ βόρου φιάτιλι Μια παρέα φίλων ανταμώνουν μετά τις καλοκαιρινές διακοπές στο Λιβάδι τα Χριστούγεννα. Με τις πολλές κουβέντες, το ποτό, το ξενύχτι, καταλήγουν το απόγευμα της άλλης μέρας στο σπίτι ενός παιδιού της παρέας. Εκεί η μάνα, φανερά εκνευρισμένη από το ξενύχτι τους και το ποτό, φέρνει το μπουκάλι με το τσίπουρο, τα μεζεδάκια και φεύγει στην κουζίνα. Η παρέα συνεχίζει την οινοποσία στο δωμάτιο και μπαίνει και ο πατέρας στο σπίτι επιστρέφοντας από την απογευματινή του έξοδο. Κάθεται με τα παιδιά, του βάζουν ένα τσιπουράκι και προσπαθεί να μπει στο νόημα της συζήτησης των παιδιών (που διεξάγεται σε κατάσταση μέθης τουλάχιστον) για κοπέλες που δεν «ταιριάζαν» με τίποτα. Η
μια έτσι, η άλλη αλλιώς... κλπ. Σε κάποια στιγμή λέει ο πατέρας: -Τσι β’ ρ’ νουάου βρε φιτσόρι, κούμ τρ’τσετσ; (-Τι κάνα νέο βρε παιδιά, πώς περνάτε;) -Ντε νου τρ’τσέμου. Α! Τσέμου αουά κ’τσέ νου ν’ βόρου φιάτιλι; Τσι αβιέμου; (-Ντε δεν περνάμε. Να, συζητάμε εδώ για ποιο λόγο δε μας θέλουν οι κοπέλες; Τι έχουμε;) -Μα φιτσόρι, αξ’τσι κουμ φ’τσέτς, κου αχ’ντ’ μπιάρι, σ’ αχ’ντι ναφουάρ’, νου β’ βρέμ νόι, κούμ σι β’ βόρου φιάτιλι... (-Μα παιδιά, έτσι που κάνετε, με τόσο ποτό και τόσο έξω, δε σας θέλουμε εμείς, πώς να σας θέλουν τα κορίτσια...) Ιαράμου σι ιόου ακό!
Η µ ουσική, δίνει ψυχή στον κόσµ ο, φτερά στο µ υαλό, πτήση στη φαντασία και ζωή σε όλα Πλάτωνας
σήμερα δεν είναι της μόδας να είσαι Έλληνας και να τραγουδάς αγγλόφωνα τραγούδια. γράφουν οι: Σούλης Kοντοφάκας και Θόδωρος Ψαλλίδας Η Δήμητρα Γαλάνη και ο Vassilikos υπήρξαν, ο καθένας με το δικό του τρόπο και για τη δική του εποχή, alternative - indie (πριν μάθουμε καν indie ή alternative τι σημαίνει). Τώρα, οι δυο τους συναντιούνται στη σκηνή και αυτό δεν αποτελεί συνάντηση δύο κόσμων ούτε δύο διαφορετικών γενεών. Είναι η συνύπαρξη δύο ανθρώπων, δύο καλλιτεχνών με την σημασία του όρου ολόκληρη και χωρίς εισαγωγικά, δυο καλλιτεχνών που μοιράζονται κοινή αισθητική γύρω από τη μουσική και κοινή αντίληψη για τη θέση τους, τη στάση τους σε αυτή. Και οι δύο έχουν στο αναγάγει σε τέχνη την έννοια της διασκευής, στις τελευταίες τους Χτές, συγκεκριμμένα 6-12-2011, μιλούσα με το συνεργάτη στη δουλειές Πίξελ (η Δήμητρα) και Vintage (ο Vassilikos). Εκείνη ξαναστήλη Σούλη και του έλεγα πως δεν υπάρχει κάτι ξεχωριστό, κάτι έχτισε τα τραγούδια του ρεπερτορίου της με νέα υλικά. Εκείνος καινούριο, κάτι το αξιόλογο για τη στήλη, τι να βάλουμε, πάλι χρι- έδωσε σε μεγάλα τραγούδια του διεθνούς ρεπερτορίου το δικό του στουγεννιάτικο... και μπαίνω και διαάγγιγμα. Τώρα αγγίζει ο ένας τον βάζω πως μόλις κυκλοφόρησε άλλον, αναδομεί ο ένας το ρεπερτόριο ΓΑΛΑΝΗ + VASSILIKOS live στο του άλλου. Η συνάντησή τους περιGazARTΕ. Εδώ είμαστε, είπα. Γύρισα λαμβάνει ό,τι αληθινό – ελληνικό ή στο γραφείο έκανα καφέ έκλεισα και ξένο. Οι μουσικές συναντώνται έξω τα κινητά και τα ακίνητα και ... από τη γλώσσα, πέρα από την εποχή. Μην ξεχάσω να υπενθυμίσω πως Η Δήμητρα Γαλάνη και ο Vassilikos την πρώτη «σφαλιάρα» την είχα φάει δεν περιορίζονται ούτε από τη μέχρι σχεδόν ένα χρόνο πριν με το VINτώρα εικόνα τους ούτε και από το TAGE του Vasilikou και με το ΠΙΞΕΛ παρελθόν τους. Δοκιμάζουν το καιτης Γαλανη. νούριο ως προσωπική καλλιτεχνική Όταν ξεκίνησε τη καριέρα της πριν ανάγκη. Η συνάντησή τους δεν βασίαπό 40 και πλέον χρόνια, η Δήμητρα ζεται στο σίγουρο και το δοκιμασμένο. Γαλάνη ξεκινούσε ως μια μία φωνή Το απρόβλεπτο στέλνει πρόσκληση που «φλέρταρε» έντονα και πέραν και στους δύο πρώτη φορά στη σκηνή του συνηθισμένου με τη Δύση. Και και συναντιούνται δύο καλλιτέχνες δεν είναι μια απλή υπόθεση αυτό για που ήταν τόσο συγγενείς παρ’ ότι τα χρόνια του ’70, ούτε μια διαπίστωήταν σε απόσταση πάντα. ση σήμερα που είναι πια το πλέον κυρίαρχο ρεύμα... Τους είδα στην τελευταία τους καλοκαιρινή συναυλία στο Βεάκειο Όταν ξεκίνησε την ξεχωριστή του πορεία στο τραγούδι με τους και ήταν τόσο υπέροχα «ίσοι»! (Επειδή ισότητα δεν σημαίνει ότι Raining Pleasure, πριν από 20 και πλέον χρόνια, ο Vassilikos έγρα- κάνω ίδια πράγματα, αλλά ίσης αξίας) ΑthensVoice - Σταυρούλα φε και τραγουδούσε στα αγγλικά. Δεν ήταν της μόδας, όπως και Παναγιωτάκη.
ΓΑΛΑΝΗ + VASSILIKOS
Η Γιορτή Βάλε φωτιά σε ό,τι σε καίει, σε ό,τι σου τρώει την ψυχή Έξω οι δρόμοι αναπνέουν διψασμένοι, ανοιχτοί Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από γιορτή σε γιορτή Ζήσε μαζί μου στον αέρα, στη φωτιά, στη βροχή Μας περιμένουν άδειες μέρες ραγισμένοι ουρανοί Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από πληγή σε πληγή Βάλε φωτιά σε ό,τι σε καίει σε ό,τι σου τρώει τη ψυχή Υπάρχει ακόμα υπάρχει κάτι που δεν έχει χαθεί
GazARTE live
Γιάννης Αγγελάκας
Αυτή η αίσθηση του φρέσκου αέρα ήταν μοναδική. Ποτέ στον κάμπο δεν είχε νιώσει αυτή την καθαρότητα. Γαλήνεψε. Πόσο κράτησε αυτό; Του φάνηκε πως έφτασε στα ρουθούνια του άρωμα κανέλας. Με την παλάμη του έπιαΓράφει η Γλυκερία Γκρέκου σε τη μύτη και το σαγόνι του. Για να ανακόψει την παραίσθηση. συνέχεια από το φύλλο 43 Είχε μάθει ο Παναγής να τιθασεύει τις Κοιμήθηκε ελάχιστα. Η μέρα τον βρήκε κακόκεφο. επιθυμίες και τα όνειρά του. Με το να σκέφτεται, να Δεν είχε καμιά διάθεση να βρεθεί με τους κτηνοτρόοργανώνει, να πραγματοποιεί καινούργιες δουλειές, φους. Θα έβγαινε νωρίς το απόγευμα στην πλατεία έδιωχνε από το μυαλό του αυτό που φοβόταν. και θα τους συναντούσε. Φόρεσε τα καλά του, τα Μην πληγωθεί ξανά, όπως τότε... Έτσι θα έπραττε και τώρα. Η μέρα του Πάσχα είχε περάσει, η νύχτα βρήκε χορτάτους δεύτερα καλά του, δεύτερη μέρα του Πάσχα το χωριό κρατούσε κάτι από την χθεσινή γιορτή. Τραγούδια ακούγονταν από ένα κοντινό όλους τους κατοίκους του χωριού. Αρκετοί απ’ αυτούς θα γεύονταν ξανά κρέας στο πανηγύρι, στις σπίτι. αρχές του καλοκαιριού. Κάποιοι άτυχοι- τυχεροί θα το έβαζαν στην « Έχουν γάμο, μπορώ να λείψω λίγες ώρες;» είπε η Κατίνα καθώς κατσαρόλα τους αν κάποιο ζωντανό αρρώσταινε, απρόσμενα, και σκούπιζε τα χέρια της στην ποδιά. «Πάρε και τη θυγατέρα μου μαζί σου, πρώτη φορά θα δει βλάχικο γάμο». Έβγαλε ένα δερμάτινο ποράρον – άρον έπρεπε να σφαχτεί. Η μητέρα της ψυχοκόρης πέρασε απόγευμα να ευχηθεί στο αφε- τοφολάκι. Πήρε ένα νόμισμα, ένα χρυσό κέρμα των είκοσι δραχμών, το ντικό και την κόρη του. Και να τον ευχαριστήσει που μέρες πριν την έδωσε στην μικρή. « Αντί για δώρο, να το δώσεις στη νύφη». είχε πληρώσει, μπροστάντζα. Με τα λεφτά της μικρής έστρωσαν το Η νύφη περπατούσε αργά, με τα μάτια χαμηλωμένα, σχεδόν κλειστά. Φορούσε ένα φουστάνι, μια στόφα μαυρομπλέ διακοσμημένη με πασχαλιάτικο τραπέζι. Οι γυναίκες φλυαρούσαν, ο Παναγής χαιρότανε που έβλεπε τη πολύχρωμα κεντίδια. θυγατέρα του κεφάτη με ροδαλό χρώμα στα μάγουλά της. Της είχε Ο χρυσικός είχε κάνει καλή δουλειά, μια σειρά λεπτοδουλεμένα κοσμήματα στόλιζε το λαιμό και τα αυτιά. κάνει καλό το υψόμετρο, την είχε ομορφύνει. Οι ανδρικές φορεσιές ήταν αυστηρές στη γραμμή και το χρώμα. Μάνα και κόρη λέγαν για τα αρραβωνιάσματα των ημερών. Και δεν ήταν λίγα. Πατέρας και κόρη άκουγαν ονόματα και σόγια που Μόνο του γαμπρού ήταν διαφορετική, περίτεχνη, κατάλληλη για την δεν γνώριζαν. Εκείνος πήρε τον καφέ του και έφυγε σιωπηλός στο περίσταση. Ήταν φανερό πως οι δυο οικογένειες ανήκαν στην καλή κοινωνία διπλανό δωμάτιο. Το Πάσχα είχε περάσει, από αύριο, όχι αύριο, δεύτερη μέρα είχε του Λιβαδίου.Δεν είχαν σχέση με κτηνοτροφία. Το λιγότερο ήταν πολλούς γάμους, άντε μεθαύριο, η καθημερινότητα θα συνεχιζόταν κυρατζήδες. Το λιγότερο.Κι ο κόσμος που τους συνόδευε πρόδιδε την κοινωνική ευμάρειά τους. Ένα μαντολίνο συνόδευε την πομπή. Και ίδια και απαράλλαχτη. Πολλές φορές την ώρα που, με το λεπίδι, ξύριζε το πρόσωπό του, αρκετές φωνές που τραγουδούσαν στα βλάχικα. παρατηρούσε τα μάτια του. Στεγνές καφετιές πέτρες, χωρίς ίχνος Το σοκάκι είχε γεμίσει κόσμο, οι ακάλεστες γυναίκες, με κολλημένες τις πλάτες στους πέτρινους τοίχους, περιεργάζονταν τα πάντα. λάμψης. Είχε τα πάντα! Κι ένιωθε να του λείπουν τα πάντα... Άλλαξε ευθύς τη σκέψη του. Αύριο θα συναντιόταν με δυο μεγαλο- Μιλούσαν χαμηλόφωνα, με το χέρι μπροστά στο στόμα, τα μικρά παικτηνοτρόφους. Είχε αφήσει ένα κομμάτι γης από το τσιφλίκι του σε διά έμπλεκαν στα πόδια των μεγάλων.Έκανε να μπει πάλι στο σπίτι αγρανάπαυση, με σκοπό να το νοικιάσει στους Λιβαδιώτες για το του. Έριξε ένα τελευταίο βλέμμα στον κόσμο που περνούσε δίπλα του.Το πρόσωπό της κοιτούσε περήφανα μπροστά. Φορούσε το ίδιο επόμενο ξεχειμώνιασμα. Πέρα από τα λεφτά, που του πρόσφεραν τα χωράφια, την αγα- πανωφόρι. Εκείνος έμεινε ασάλευτος να την κοιτάζει, η κατατομή του πούσε τη γη του. Ήθελε να την ξεκουράζει, ρύθμιζε με προσοχή την προσώπου της ήταν σαν ζωγραφιά! Γύρισε τη ματιά της προς το αμειψισπορά. Πήγε να φτιάξει άλλον ένα καφέ. Το κόκκινο κρασί μέρος του, του χαμογέλασε ή του φάνηκε; που κατέβασε αστόχαστα στο τραπέζι του Χατηζωγίδη του είχε φέρει Δεν τόλμησε να ανταποδώσει. Κι αν ήταν της φαντασίας του; Η έναν ελαφρύ πονοκέφαλο. Άλλη μια Κυριακή του Πάσχα έφτανε στο λογική ήρθε αντιμέτωπη με την ελπίδα. Ήταν η πρώτη φορά που η πρώτη δεν είχε πολλές ελπίδες να νικήσει τη δεύτερη. Το βράδυ, εκείτέλος της. Η κόρη του ξάπλωσε νωρίς. Το σπίτι βυθίστηκε στο σκοτάδι. Ο νο το βλέμμα της τον έστειλε στην κόλαση. Παναγής χαμήλωσε το φως της λάμπας, άνοιξε το παράθυρο, το Το επόμενο πρωινό ο «αργυροδίνης Πηνειός» θα έστελνε στην κόλαση ή στον παράδεισο, ποιος ξέρει, τρεις εργάτες κι έναν μηχανιδωμάτιο είχε ντουμανιάσει από τον καπνό. των υδραυΤο βραδινό ανοιξιάτικο αεράκι καθάρισε λιγάκι το μυαλό του. κό. Τον Ισίδωρο Παπαθεοδώρου, υπεύθυνο για τη μελέτη ...συνεχίζεται λικών έργων στη Λάρισα.
«…Ο ξένος»
11
Λιβαδιώτικα κλαρίνα στη δεκαετία του ᾽50
εγύμνωσαν, απέκοψαν την κεφαλήν του και τον έγδαραν. Τον έριψαν έξω και προς το εσπέρας τον έφεραν εδώ στο μοναστήρι επί κραββάτου νεκρικού και τον εδιαβάσαμεν εις Τσαριτσάνην, αλλά δια να μην αφήσω τους συντρόφους μου μοναχούς και λυπημένους μη όντες ικανοί δια την νεότητα και το ολίγον του γεγυμνασμένου εις τα του κόσμου κακά δεν ηθέλησα να έβγω έξω από το μοναστήρι και παρηγορούμεθα μόνοι με τη συνήθη μας ακολουθίαν και με ταις παρακλήσεις εις την Μαρίαν Θεοτόκον δύο ή τρείς φοράς την ημέραν. Εις τοιαύτα κακά ευρισκόμεθα το θεόργητον γένος των αλβανών. Ο Άγιος Θεός να ταχύνη το έλεός του διότι η πληγή έγινε τόσον μεγάλη όπου δεν έχω παρηγορίαν ανθρώπου.» Από τον κώδικα της μονής Ολυμπιώτισσας «Η φωνή της Ελασσώνος» Φ 10, 6/10/1960 (το κείμενο μας έστειλε ο Βασίλης Πλάτανος)
Ο κ. Γιάννης Αδάμου, στο φύλλο 223, Νοέμβρης 1997, της Εφημερίδας «Λιβάδι Ολύμπου», τοποθετεί το παραπάνω γεγονός μέσα στο ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής και της Λιβαδιώτικα Κλάρίνα 1957 περιοχής ως εξής: «Στις 15 του Μάη του 1788 η περιοχή της Το πρώτο μεταπολεμικό πενταμελές δημοτικό συγκρότημα που ιδρύθηκε στο Λιβάδι το 1957, απο 4 Λιβαδιώτες Ελασσόνας πέρασε τις πιο τραγικές μέρες. Οι και έναν Κοζανίτη. Απο αριστερά: Γκούμας Βασίλης, Γκρίζος Αντώνης (Παρέα), Θεοδωρής Νικόλαος (Ακορντεόν), Δερίλας Κων/νος ορδές του Αλή Πασά ήρθαν από τα Γιάννενα με (Δάσκαλος μουσικής, Τρομπέτα), Θεοδωρής Χρήστος (Τρομπέτα), Γκατζούνης Θωμάς (Κλαρίνο), Θεοδωρής Σωτή- δύναμη 2500 ανδρών. Η τροφοδοσία της δύναμης αυτής γίνονταν πάντα από επιτόπιους ρης (Κλαρίνο) Κέντρο: Zήσκος Περικλής (Παρέα) Δεξιά: Γκιούλης Κων/νος (Παρέα). Τη φωτογραφία μας παραχώρησε ο Μάκης Γκατζούνης. πόρους. Γι αυτό η επιδρομή στοίχισε στους κατοίκους της περιοχής περί τα 3.000 γρόσια. «1788 εις τας 18 του παρόντος Ιουλίου την Τετράδην ημέραν εσκότωσεν Σχετικά ο κώδικας της Ι. Μονής Ολυμπιώτισσας αναφέρει. “Την 21ην του ιδίου έτους απέθανε ο παπα-Ιωνάς. Απελπισμένοι οι κάτοιο Μωαμπέτ Μπέης του Αλή Πασιά, τον περίφημον Χ’γώγον από το Λιβάδι, με τρόπον δόλιον, άπιστον και ανόσιον και διαβολικόν, εις ταις δώδεκα κοι του βιλαετίου Ελασσόνος από την τρομοκρατικήν δράσιν και τας λεηλαώραις στο παχνί, αυτός ο Μωάμπετ διάβολος, είχε φιλιωθεί με τον Χ’γώγον σίας των αληπασαλήδων, έστειλαν με πρωτοστάτην τον προεστόν του Λιβαεις Λιβάδι, με πολλή ορμή κατά την σαθράν της θρησκείαν, ότι να μην εφο- δίου Χατζη Ζόγον, αναφοράν εις τον Σουλτάνον, παρακαλούντες να τους βείτο από αυτόν επειδή εφοβείτο τον Αλή-Πασιά με το να μην έκαμε το απαλλάξει από τας ταλαιπωρίας. Ο Σουλτάνος πράγματι εκοινοποίησεν αυστηράς διαταγάς εις τον θέλημά του να λάβει όσα Αλήν, να παύση τας ενοχλήπουγγιά ήθελε από το βιλαέτι σεις του. είχαν γράψη εις την ΒασίλισΌλον το μίσος του Αλή σαν τα δίπλα του βιλαετιού εστράφη, ως ήτο επόμενον, μαζί με όλους τους τυχόντες εναντίον του Χατζή Ζόγου. προεστότας του βιλαετιού εις Έδωσεν εντολήν εις τον επικετον Μαληκανόν-Σαίση ήγουν φαλής των αλβανικών αποεις τον επίτροπον της Θυγασπασμάτων Ελασσόνος, Μωχαμέτ Πούτζα Καραμοραιτά, να φονεύση τον τρός του Βασιλέως, επειδή εκείνης είναι κτήμα το παρόν βιλαέτι. Ο δε Μαληκανό-Σαίσης μέγας ων έγραφεν εις τον Αλή-Πασιά να προσέ- λιβαδίτην δημογέροντα. Η δολοφονία διεπράχθη πράγματι εντός της Ελασσόνος, την 18ην Ιουλίου 1788. Κατ’αυτόν τον τρόπον ο Αλής ηθέλησε να χη απ’ αυτό το βιλαέτι. Ο Αλή-Πασιάς λοιπόν αρματώθη από τότε κατά του Χ’γώγου αλλά δεν τρομοκρατήση την περιφέρειαν, έχων κατά νουν να επεκτείνη αργότερον εύρισκε τρόπο να τον θανατώση διότι εφυλάγετο πολλά και ο Μωαμέτ- την διακαιοδοσίαν του εις ολόκληρον την Θεσσαλίαν. Η δολοφονία του Χατζή Ζόγου επροξένησεν οδυνηράν εντύπωσιν εις οθοΜπέης επήγεν εις Κατερίνην εις τον Χαλήλ εφέντην ερωτόντας τον πολλάν ηγαπημένου του Χ’γώγου και τον έκαμεν όρκος φρικτή κατά μιαράν του μάνους και χριστιανούς της περιοχής. Όσοι είχον τρομοκρατηθή με τα προφανώς σκληρά μέτρα και την ωμήν τακτικήν του Αλή, ενώ τα αρβανίτικα θρησκείαν, να μη φοβείται και τον παίρνει απάνω εις την ψυχήν του. Ούτως ο δυστυχής Χ’γώγος πειθείς εις την παρακίνησιν του Χαζήλ Εφέ- μπουλούκια απεθρασύνθησαν εντελώς. Κατά θορυβομένοι ήσαν και οι μοναχοί της Ολυμπιωτίσσης. Προπαντός ο ηγούμενος Άνθιμος, που ήτο και ο ντη εκατέβη εδώ εις Ελασσώνα. Την Τρίτην το βράδυ μ’ όλη την συνοδείαν κατά συνήθες και αφού άπλω- συγγενής του δολοφονημένου. Συμβούλευσαν τον ηγούμενον να μεταβή δι σεν το ταχύ η ημέρα έλαβε μεθ’ εαυτού τους λοιπούς προεστώτας και καθώς ολίγον χρόνον εις την Τσαριτσάνην, μέχρις ότου ηρεμήσουν τα πράγματα… Αυτός εν τούτοις επροτίμησε να παραμείνη και να μη εγκαταλείψη τους συμμοναστάς του. Η καταδρομή δεν ήργησεν να παρουσιασθή. Την 4ην Αυγούστου ο Μωχαμέτ - Μπέης εκάλεσε τον ηγούμενον εις το «κονάκι» του και του ζήτησε 12500 γρόσια, τα οποία είχειν εμπιστευθή δήθεν εις αυτόν ο Χατζή Ζόγος. Ο Άνθιμος ως ήτο φυσικόν, ηρνήθη, ειπών ότι η πληροφορία την οποίαν είχεν ο Μωχάμετ ήτο ψευδής. Ο μπέης τότε ήρχισε να τον κτυπά βαναύσως και να τον βασανίζη, προσπαθών να τον πειθαναγκάση να υπογράψη χρεωστικήν ομολογίαν δια το ποσόν αυτό. Ο ηγούμενος ηρνήθη πάλιν, παρά τας βασάνους, εις τας οποίας υπεβάλλετο. Αργά την νύκτα τον άφησεν ελεύθερον να ανέβη εις το μοναστήρι, την δε επομένην προωίαν να επιστρέψη και να υπογράψη την ομολογίαν. Την αυτήν νύκτα ο ηγούμενος μετά βραχείαν σύσκεψιν των μοναχών, ανεχώρησεν εξ Ελασσόνος, συνοδευόμενος από ένα υπηρέτην και τον διάκονον Αμβρόσιον. Σταυθμεύσας δι ολίγον εις Κονόσπολιν και Λιτόχωρον, έφθασε τέλος δια θαλάσσης εις Θεσσαλονίκην, όπου εφιλοξενήθη εις την οικία του ιατρού Ευσταθίου Δημ.Χοϊδά. Μετά την φυγήν του ηγουμένου, μένεα πνέων ο Μωχάμετ επανέλαβε τας απειλάς του εναντίον του αντικαταστάτου του παπα Αρσενίου. Ούτος, δια επήγε εις το κονάκι του και τον εχαιρέτησεν ευθύς τον εκτύπισεν με την να αποφύγη τους κινδύνους, εξήλθεν εις την συνειθισμένη κατ΄ έτος περιοπιστόλαν του εις το στήθος του και με την άλλην εις το στόμα του και είχε δείαν με την εικόνα της Ολυμιωτίσσης ανά τα χωρία της Ραψάνης και των τους ανθρώπους κεκλησμένους από διάφορα μέρη τον εθανάτωσαν, τον Αμπελακίων”».
Ο ΦΟΝΟΣ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΩΤΗ ΠΡΟΕΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΓΩΓΟΥ