Οκτώβρης 2012

Εξόρμηση του Εξωραϊστικού Συλλόγου για συλλογή Λαογραφικού υλικού

Γιατί μπαμπά…;

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΟΝΙΜΟΥ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Να βοηθήσουμε όλοι ώστε το Λιβάδι να αποκτήσει ένα τέτοιο μουσείο ανάλογο της παράδοσης και της ιστορίας του

Η έλλειψη ενός Λαογραφικού Μουσείου στο χωριό μας, που θα αναδείκνυε την πλούσια πολιτιστική του παράδοση, είναι αναμφισβήτητη και επισημασμένη

εδώ και πολλά χρόνια. Αν και κατά καιρούς διοργανώθηκαν, κάποια καλοκαίρια, πολύ αξιόλογες λαογραφικές εκθέσεις, αυτές δεν παρέμειναν, αλλά υπήρξαν πρόσκαιρες και διαλύονταν μετά από λίγες μόνο εβδομάδες. Κυριότερη αιτία γι’ αυτό ήταν η έλλειψη συγκεκριμένου και ορισμένου χώρου που θα μπορούσε να φιλοξενήσει μια τέτοια συλλογή. Σήμερα ο χώρος αυτός υπάρχει και, όπως φαίνεται, και η ιδέα έχει πλέον ωριμάσει. Ο θάνατος μάλιστα του συμπατριώτη μας, αείμνηστου Γιάννη Τριάρχου, έδωσε την αφορμή να ξεπεραστεί η όποια στασιμότητα και αναβολή. Η οικογένειά του, λαμβάνοντας υπόψη την τελευταία του επιθυμία για δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου στο χώρο του πολιτιστικού κέντρου του Ε.Σ.Λ., ήρθε σε επαφή με το Δ.Σ. του Συλλόγου και εξέτασε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να συνέχεια στη σελίδα 5

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η Ε.Ε.Λ. ΛΙΒΑΔΙΟΥ! (ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ) Από πληροφορίες που έχουμε, τέθηκε επιτέλους σε λειτουργία η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων (Ε.Ε.Λ.) Λιβαδίου. Έγιναν όλες οι απαραίτητες δοκιμές στον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και από τις 20 Σεπτεμβρίου άρχισαν σταδιακά να εισέρχονται λύματα στη μονάδα. Εκκρεμεί η προώθηση των λυμάτων τα οποία καταλήγουν στο ρέμα «γκαρντίτσα» στον κεντρικό αγωγό που τροφοδοτεί την μονάδα. Πρόκειται για μια σοβαρή -σε επίπεδο μελέτης και κατασκευής- αστοχία του δικτύου αποχέτευσης, μιας και σε πεδίο με τόσο μεγάλες κλίσεις απαιτείται άντληση λυμάτων…!(με ό, τι αυτό συνεπάγεται σε κόστος λειτουργίας – συντήρησης). Στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας μας θα έχουμε ειδικό αφιέρωμα με λειτουργικά στοιχεία και ποιοτικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης.

Ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου εύχεται στους απανταχού Λιβαδιώτες

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ Το Το ∆.Σ. ∆.Σ. του του Συλλόγου Συλλόγου Λιβαδιωτών Λιβαδιωτών Ελασσόνας Ελασσόνας εύχεται εύχεται στα στα µέλη µέλη του, του, στους στους αδελφούς αδελφούς συλλόγους συλλόγους καιστους καιστους απ απανταχού ανταχού Λιβαδιώτες. Λιβαδιώτες.

Καλά Καλά Χριστούγεννα Χριστούγεννα και και Καλή Καλή Χρονιά Χρονιά Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσ/νίκης εύχεται στα µέλη, τους φίλους του και όλους τους Λιβαδιώτες ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ & ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟ Δ.Σ. ΣΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΛΙΒΑΔΙΩΤΩΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Το Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2012, στη Γενική εκλογοαπολογιστική συνέλευση του Συλλόγου, εξελέγη το νέο Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο και συγκροτήθηκε σε σώμα ως εξής: Πρόεδρος: Μπουτζέτη Θεοδώρα, Αντιπρόεδρος: Καπαώνης Νίκος, Γραμματέας: Φωκαΐδης Γιώργος, Ταμίας: Μαγιώνας Θωμάς, Έφορος: Τσιόκας Ηλίας, Υπεύθυνος χορευτικών: Τζημαγιώργης Βαγγέλης, Υπεύθυνος Λέσχης: Φακαλής Βαγγέλης. Να σημειωθεί ότι η συμμετοχή στη συνέλευση υπήρξε πολύ μικρή, αναντίστοιχη τόσο της ιστορίας του Συλλόγου, όσο και του μεγέθους της παροικίας μας στην Κατερίνη. Μετά την περάτωση των εργασιών ανακαίνισης, η Λέσχη Λιβαδιωτών Κατερίνης άρχισε πάλι να λειτουργεί. Οικοδεσπότες ο Σάκης Μαρώσης και η σύζυγός του Έφη Μπάμπα. Ξεκίνησαν επίσης, κάθε Σάββατο, και τα χορευτικά τμήματα του Συλλόγου υπό τη διδασκαλία του κ. Θανάση Φτεριώτη. Η εφημερίδα μας εύχεται καλή και δημιουργική θητεία στο νέο Δ.Σ. και καλές «τσιπουροκατανύξεις» στο χώρο της Λέσχης, που τόσο έλειψαν τον τελευταίο καιρό.

Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Κατερίνης εύχεται στα µέλη, τους φίλους του και όλους τους Λιβαδιώτες ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ & ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ Το Το ∆.Σ. ∆.Σ. του του Συλλόγου Συλλόγου Λιβαδιωτών Λιβαδιωτών Αθήνας Αθήνας εύχεται εύχεται στα στα µέλη, µέλη, τους τους φίλους φίλους του του και και στους στους απ απανταχού ανταχού Λιβαδιώτες. Λιβαδιώτες. Χρόνια Χρόνια Πολλά Πολλά και και Καλή Καλή Χρονιά Χρονιά

Μπαµπά πολύ γρήγορα ξεχνάς! Τη ∆ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α και τα µάτια σου… Πηγή φωτ: http://astropeleki.wordpress.com

Η Εποχή των Μνημονίων Κάποτε η ανθρωπότητα πέρασε από την εποχή των παγετώνων. Τώρα ζούμε την εποχή των μνημονίων. Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία, Κύπρος, Τουρκία, Ρουμανία και άλλες χώρες βίωσαν και βιώνουν το μεσαίωνα, το σκοταδισμό. Μεσαίωνας στις εργασιακές σχέσεις, στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη – υγεία, και έρχεται η σειρά της παιδείας, κι ας μην το καταλαβαίνουμε κάποιοι. Η κρίση βαθαίνει όλο και περισσότερο. Δεν είναι πλέον μόνο οικονομική, είναι –και προπάντων- κρίση αξιών. Σκοταδισμός. Διολισθαίνει η δημοκρατία μας καθημερινά, τη μία με την εξόντωση της αξιοπρέπειάς μας, την άλλη με τις απολύσεις, την άλλη με τη διαθεσιμότητα, την αλλαγή του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα όπου τα πρώτα κρούσματα για πειθαρχικά παραπτώματα είναι γεγονός, ούτε η χούντα. ... Ποινικοποιούνται οι αγώνες, ποινικοποιείται η ζωή μας, γιατί είναι ανάρμοστη συμπεριφορά να συμμετέχεις σε εκδηλώσεις, να διαμαρτύρεσαι κι ας πεινάνε τα παιδιά σου κι ας ψάχνουν στα σκουπίδια οι διπλανοί σου. Αυτόματα ένορκη διοικητική εξέταση σε περιμένει ως δημόσιο υπάλληλο αν ξεκουνήσεις πλέον από τον καναπέ και την τηλεόραση. Βλέπετε, σε τέτοιες «κρίσιμες εποχές», προέχει να σωθούμε από την οικονομική καταστροφή, έτσι μας λένε, για ελευθερίες και δημοκρατία θα μιλάμε, αυτά είναι πολυτέλειες τώρα! Εδώ οι αθεόφοβοι κουρέλιασαν το Σύνταγμα, για τα δικαιώματα των πληβείων θα είχαν ενοχές! Πετάξανε και το μπαλάκι ότι όλα αυτά που γίνονται είναι απαραίτητα και δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Απέκτησαν, μάλιστα, και το αντίστοιχο άλλοθι, αφού για όλα αυτά τα επαίΗ συνέχεια στη σελίδα 3

μεγάλα & σχόλια και νέα

λαγούς. Σύμφωνα με πληροφορίες οικισμού και το πιο σημαντικό από το Λιβάδι διαθέτει, αυτή τη στιγμή, πλευράς τουρισμού. περίπου 150 όπλα. Μικτά κλιμάκια 4. Η τιμή του μισθώματος να ξεκιΔασοφυλάκων και Θυροφυλάκων νάει από 300,00 € διενεργούσαν, φέτος, συχνούς και 5. Επείγει, πριν ξεκινήσει η διαδιΑγροτικοί Γιατροί εντατικούς ελέγχους στην περιοχή κασία δημοπράτησης, να επισκευαΔυο νέοι επιστήμονες γιατροί μας για την αποφυγή κρουσμάτων στεί η στέγη της παλαιάς πτέρυγας. κάνουν το αγροτικό τους στο Λιβάδι. λαθροθηρίας και λαθροξυλίας. Ίσως 6. Όλες οι υπόλοιπες εργασίες ανάΗ κ. Πάτση Όλγα και ο κ. Πετσάνης έπεσαν και κάποια πρόστιμα. πλασής του, να επιβαρύνουν τον Κων/νος. Η Όλγα μάλιστα έχει λιβαμισθωτή, ο οποίος πριν από οποιαδιώτικες ρίζες μιας και η γιαγιά της, Αλλαγή τοπικού προέδρου δήποτε εργασία που θα κάνει, θα από την πλευρά της μάνας της, η Πέρασαν ήδη δυο καλλικρατικά έρχεται σε επαφή και συνεννόηση με Δαμαλή – Σαρρή Νίκη (του αμερικά- χρόνια. Ο πρόεδρος του τοπικού τις υπηρεσίες του Δήμου, προκειμένου), γεννήθηκε και μεγάλωσε στο συμβουλίου Χατζής Λάζαρος σύμφω- νου αυτές να συνάδουν με τον παραχωριό μας. να με πληροφορίες δεν θα διεκδική- δοσιακό χαρακτήρα του οικισμού. σει ξανά την προεδρία. Θα έχουμε, Τσίπουρα επομένως, αλλαγή στη θέση του Λιγοστεύουν διαρκώς οι τσιπουρά- προέδρου. Τον νέο πρόεδρο θα επι- Γαστρεντερίτιδα στην δες που βράζουν δικά τους τσίπουρα. λέξουν οι τοπικοί σύμβουλοι στο Ελασσόνα Η περίοδος βρασίματος των στέμφυ- τέλος του 2012. Έξαρση κρουσμάτων γαστρεντερίλων στο Λιβάδι συνεχώς συρρικνώνετιδας στην Ελασσόνα, ανάγκασε την ται. Φυσικά τα καζάνια υπάρχουν και Πρόταση για το Ξενοδοχείο Δημοτική αρχή να προβεί σε προσωΣτο Λιβάδι στις 17/ 10/12 συνήλθε ρινή απαγόρευση της χρήσης του σε συνεδρίαση το Διοικητικό Συμ- νερού (για ύδρευση) στην πόλη. Η βούλιο της Δημοτικής Κοινότητας υποψία ότι το νερό της πηγής, μετά Λιβαδίου μετά από έγγραφη πρό- από έντονες βροχοπτώσεις, καθίσκληση του προέδρου του Διοικητι- σταται ακατάλληλο ( λόγω αυξημέκού Συμβουλίου κ. Χατζή Λάζαρου. νης μικροβιολογικής φόρτισης) ανάΥπήρχε η νόμιμη απαρτία, με τέσσε- γκασε την Δ.Ε.Υ.Α.ΕΛ. να αποκλείσει ρα μέλη παρόντα. Το συμβούλιο το νερό αυτό από την τροφοδοσία ομόφωνα αποφάσισε να προτείνει του δικτύου ύδρευσης, μέχρις ότου στον Δήμο τη δημοπράτηση του ολοκληρωθούν οι σχετικές μετρήσεις δημοτικού ξενοδοχείου με τους εξής από τις αρμόδιες υπηρεσίες. όρους: Αν οι υποψίες αυτές έχουν τελικά 1. Ο χώρος του Γκαράζ να παραμεί- βάση, αναδεικνύεται ένα σοβαρό νει για χρήση στη Δημ. Κοινότητα, περιβαλλοντικό πρόβλημα, που έχει να κάνει με την προστασία των υπόόπως ίσχυε και παλαιότερα.

2. Το δωμάτιο δίπλα από το Γκα- γειων υδροφορέων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. λειτουργούν όλα, αλλά για λιγότερες ράζ, το οποίο έχει και αυτόνομη είσοδο, να παραμείνει εκτός συμβομέρες. Η μαγεία της απόσταξης και Τι να απέγιναν; όλο το σκηνικό συνεχίζει να προκαλεί λαίου και να παραχωρηθεί η χρήση Έχετε καμιά περιέργεια να μάθετε του στη Δημ. Κοινότητα για να φιλοτο ενδιαφέρον τόσο στους παλιούς τι απόγιναν αυτά τα ... μεγάλα αναόσο και στους νεότερους. Ας είναι ξενείται ο Γιατρός ή για άλλες πιθα- πτυξιακά έργα της τελευταίας δεκαενές ανάγκες που προκύπτουν. καλά η κρίση.

3.Τα έσοδα που θα προκύπτουν τίας; Για το μονοπάτι Σάλτσι-Μπιαπό το μίσθωμα του ξενοδοχείου να στιριές και για τις τουαλέτες στον Άσχημο θέαμα. χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση Πολέζο λέμε. Στο επόμενο φύλλο θα Κυριακή μεσημέρι, ο καιρός καθότου προαύλιου χώρου του ξενοδοχεί- σας θυμήσουμε την κατάστασή τους λου φθινοπωρινός αλλά ανοιξιάτιου και συνολικά για όλο το πάρκο, το με μερικές φωτογραφίες. κος, ο πλάτανος γεμάτος κόσμο και οποίο είναι το μοναδικό πάρκο του Και να μη τα λέγαμε! μια ομάδα κυνηγών θέλει να κάνει φιγούρα εκθέτοντας τα σκοτωμένα ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΑ αγριογούρουνα. Δυστυχώς αυτή η εικόνα δημιουργεί πρόβλημα σε ΑΠΟ 05 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 ΕΩΣ 05 Δεκεμβρίου 2012 παρέα επισκεπτών, οι οποίοι γλεΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΛΙΒΑΔΙΟΥ ντούσαν εκείνη τη στιγμή, αλλά και ΓΑΜΟΙ στους υπόλοιπους θαμώνες της πλαΒΑΜΒΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ-ΛΑΠΠΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ 21/10/2012 τείας. Μετά από λίγη ώρα το θήραΔΑΜΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ-ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ 27/10/2012 μα, λόγω ζέστης άρχισε να στάζει ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ αίμα προκαλώντας μια αντιαισθητική ΜΠΑΤΖΟΓΙΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 17/09/2012 και άκρως αποκρουστική θέα.

Μικρά

Περίοδος κυνηγιού

Κυνηγοί από όλα τα μέρη της χώρας μας κατέφτασαν, στις πλαγιές του Τιτάρου για να θηρεύσουν λαγούς και αγριόχοιρους, με την έναρξη τις κυνηγετικής περιόδου. Οι κτηνοτρόφοι μας βέβαια βρήκαν το μπελά τους, αφού κάθε τους κίνηση πρέπει να είναι προσεκτική μην δεχτούν καμιά αδέσποτη σφαίρα. Μέχρι και τις γάτες τους πρέπει να προσέχουν μιας και οι νέοι κυνηγοί τις τουφεκίζουν περνώντας τις για

2

ΤΣΙΡΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ – ΣΑΒΒΑΣ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 01/10/2012 ΣΟΥΡΔΗΣ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 17/10/2012 ΓΚΡΙΖΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΥ 23/10/2012 ΜΑΝΤΖΑΡΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ 23/10/2012 ΦΑΚΑΛΗ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ 23/10/2012 ΔΑΜΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 31/10/2012 ΘΑΝΑΤΟΙ ΜΑΚΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΥ, ετών 79 ΤΣΑΧΑΛΙΝΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΥ, ετών 54 ΚΟΛΟΒΟΥ ΑΝΝΑ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, ετών 92 ΚΑΡΑΝΙΚΑ ΘΕΟΠΙΣΤΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ , ετών 75 ΜΠΑΤΖΟΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ετών 76 ΡΑΧΩΒΙΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ετών 83 ΦΙΛΙΠΠΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ετών 84 ΓΚΟΥΝΤΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ, ετών 78

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΑΝΑΝΕΩΣΕΙΣ-ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΜΠΟΛΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΕΡΝΑΚΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΒΑΝΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΚΑΤΖΟΥΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΡΒΕΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΗΣ ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΠΕΤΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑ – ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ ΑΛΙΚΗ ΚΑΡΑΤΖΗΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΟΛΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΠΟΥΤΖΕΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΠΟΥΤΖΕΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΡΑΠΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΡΑΠΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΤΣΑΝΟΥΣΑΣ ΜΑΝΘΟΣ ΤΣΑΝΟΥΣΑΣ ΝΙΚΟΣ ΤΖΗΜΑΓΙΩΡΓΗ-ΚΕΡΑΣΑΡΙΔΟΥ ΖΩΗ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΓΑΖΕΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΚΑΛΙΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΕΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΦΑΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΚΑΡΑΝΙΚΑ –ΧΑΝΔΟΛΙΑ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΟΚΚΙΝΟΠΛΙΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΑΡΩΣΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΟΥΣΕΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΠΕΖΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΤΣΙΟΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΦΑΡΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΖΗΜΑΓΙΩΡΓΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΜΟΣΧΗ ΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ ΓΚΟΥΜΑΣ ΜΙΜΗΣ ΓΚΡΙΖΟΥ ΕΥΘΑΛΙΑ ΚΑΛΦΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΚΑΠΕΤΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΠΕΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΡΚΟΥ-ΓΚΟΥΜΑ ΕΛΕΝΗ ΜΟΣΧΗ ΘΕΑΝΩ ΤΣΙΡΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΙΒΑΔΙ ΓΑΛΑΝΗ ΣΟΦΙΑ ΓΙΑΓΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΚΟΥΜΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΕΡΒΕΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΑΝΙΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΡΑΤΣΙΩΤΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΜΟΚΑ ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΟΥΤΖΕΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΑΛΑΒΕΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΦΑΚΑΛΗΣ ΛΑΖΑΡΟΣ ΓΑΖΕΤΗΣ ΘΩΜ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΘΗΝΑ ΣΤΑΘΑΚΗ-ΠΡΟΚΟΒΑ ΑΚΤΙΝΑ ΚΑΒΑΛΑ ΒΛΥΣΝΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΕΑ ΗΡΑΚΛΕΙΤΣΑ ΜΠΑΤΖΟΓΙΑΝΝΗ ΕΛΕΝΗ ΝΕΑ ΜΟΥΔΑΝΙΑ ΔΕΡΒΕΝΗ ΚΑΙΤΗ ΤΥΡΝΑΒΟΣ ΚΟΥΚΟΥΒΙΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ ΤΣΙΟΚΑΣ ΝΙΚΟΣ

συνέχεια από την 1η σελίδα

σχυντα μέτρα δε Η Εποχή των συμφωνεί μόνο η δεξιά (ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ) αλλά και η κεντροαριστερά…(ΔΗΜΑΡ), οπότε μην πολυμιλάτε δε γίνεται να έχουν άδικο τόσα κόμματα. Κι άντε το ΠΑΣΟΚ το έδειξε καθαρά ότι διολίσθησε εδώ και χρόνια σε δεξιότερες θέσεις από τη δεξιά, η ΔΗΜΑΡ δεν αντιλαμβάνεται ότι είμαστε στο γκρεμό και με τη δική της κλωτσιά πέφτουμε σε ελεύθερη πτώση; Μόνο μια σκέψη εξηγεί τη διολίσθηση της ΔΗΜΑΡ, η «καρέκλα», η άτιμη η εξουσία. Πού είναι το δημοκρατικό σας ήθος πρώην κύριοι της δεξιάς πτέρυγας του πρώην ΣΥΡΙΖΑ; Όχι δεν είμαστε αριθμοί κύριοι για να κάνετε εύκολα τις προσθαφαιρέσεις σας και να μας απολύετε ή να μας στέλνετε στην εφεδρεία ως ισοδύναμα …ποιας αξίας, ποιας αξιοπρέπειας, ποιας Ελλάδας ρε γαμώτο! Θα μου πείτε, όλη η Ελλάδα «ξεπουλιέται στο γιουσουρούμ για ένα κουστούμ….». Και η αλήθεια βέβαια ίσως να είναι ότι φταίμε όλοι, λιγότερο ή περισσότερο συνειδητοποιημένοι με την υπάρχουσα κατάσταση, αφού κανείς μας δεν είναι διατεθειμένος να αποτινάξει τα δεσμά του, να αποκτήσει συνείδηση. Τους περισσότερους μας τρομάζει το άγνωστο, δε θέλουμε τη ρήξη, το καινούριο, το διαφορετικό το φοβόμαστε. Επαναπαυόμαστε λοιπόν σε αυτό που έχουμε κι ας

είναι σκληρό κι επί-

Μνημονίων πονο, κι ας κουβα-

λάει τα τρία κακά της μοίρας μας, αρκεί να μην ξεφύγουμε από ό,τι ζήσαμε. Προτιμάμε, φαίνεται, να χάνουμε κάθε μέρα και κάτι, γιατί πιστεύουμε ότι εμείς θα είμαστε από αυτούς που θα χάσουν τα λιγότερα, επειδή νομίζουμε ότι οι άλλοι δίπλα μας θα χάνουν πάντα περισσότερα από μας. Τι μίζερη σκέψη, τι φιλοτομαριστική σκέψη!!! Τι λες και συ Σταμάτη, Αντρέα, ΄Αννα… Ξεχνάμε μάλλον ότι ζούμε σε κοινωνία και αυτό προϋποθέτει συνύπαρξη κι αλληλεγγύη κι όχι σκέτο φιλοτομαρισμό. Ή μήπως ξεχνάμε ότι «όταν σφίγγουν το χέρι», οι άνθρωποι ριγούν, ερωτεύονται, χορεύουν, δημιουργούν, είναι βέβαιοι για την καινούρια μέρα, είναι βέβαιοι για τα παιδιά τους, για την ψυχή τους, για τον κόσμο. Ξεχωρίζουν έτσι από τα ζώα κι η ζωή τους αποκτά νόημα, γίνεται πλέον βίος μ’ όλη τη σημασία της λέξης!!! Βίος κύριοι τριακόσιοι (300) της Βουλής κι όχι «βίος και πολιτεία», και μάθετε να λέτε και κανένα «όχι» στις δικές σας Θερμοπύλες… Ένα βηματάκι μικρό χρειάζεται για να…Σωθούμε από τους Σωτήρες μας….από τους Εφιάλτες της ζωής μας.

γράφει ο Ντι Λιβάδι

Ο ΚΙΡΑΤΖΗΣ* ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ Πολλές οι υπηρεσίες που πρόσφεραν οι κιρατζήδες στους συγχωριανούς. Εκτός των προϊόντων, που μετέφεραν από τους τόπους παραγωγής στους τόπους κατανάλωσης, μετέφεραν και ανθρώπους αλλά και ειδήσεις και πληροφορίες από τα μεγάλα κέντρα στα χωριά και αντίστροφα. Ο μπάρμπα-Λάζος ήταν καλός κιρατζής, έμπιστος, και έκανε συνεχώς το ίδιο δρομολόγιο, Σέρβια - Ελασσόνα. Εξυπηρετούσε το εμπόριο της περιοχής αλλά και τους συμπατριώτες του. Βλέπετε και τότε επικρατούσε η ειδί-

δυο τρεις φορές με αποτέλεσμα να μη φθάνει το γράμμα στον παραλήπτη. Ο μπάρμπα Γιώργης, αγανακτισμένος, ξαναγράφει το γράμμα σε πιο έντονο και οξύ ύφος, μια και είχε μεγάλη ανάγκη και παρακαλεί ξανά τον κιρατζή να το πάρει και να το παραδώσει. Πράγματι, ο μπαρμπα-Λάζος, το παίρνει αυτή τη φορά με απόφαση να εκτελέσει την εντολή. Η διαδρομή μεγάλη, αρχίζει το τραγούδι: Δεν το θαρρούσα Έλυμπε τον Μάη να σκοτιδιάσεις, Τον Μάη να ρίξεις τις βροχές, το Θεριστή το χιόνι Να βρέξ’ του Γιώργου τ’ άρματα, του Γιώργου τα τσαπράζια Πέτρα την πέτρα περπατεί, λιθάρι σε λιθάρι … Ενώ σε όλη τη διαδρομή όλα πήγαιναν καλά, φθάνοντας στις Πλακόπετρες, έξω από τη Ελασσόνα, πιάνει τον μπάρμπα Λάζο ένας φοβερός κοιλόπονος, και «κόψιμο». Αλλάζουν τα σχέδια. Σέρνει τα μουλάρια φορτωμένα σε ένα ξέφωτο και τρέχει κατά τον ίσκιο μήπως προλάβει «το μοιραίο».

Συμβιώτης

ΓΙΑ ΝΑ ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΕΤΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΕΣ ΜΑΣ Λιβάδι: Καραΐσκος Βαγγέλης (Φούρνος πλατείας) τηλ.: 6977941165 ή 24930 41914, Καψάλης Νίκος τηλ.: 6972 424 090, Μεταξιώτης Αντώνης «Αρχοντικό» τηλ.: 6974 593 556, Ψαλλίδας Κώστας τηλ.: 6973 859 199. Κατερίνη: Γαζέτης Γιάννης τηλ.: 6974 708 344, Καπέτης Βαγγέλης τηλ.: 6972 303 903, Καρανίκας Τάκης τηλ.: 6977 306 830, Κοντοφάκας Αθανάσιος τηλ.: 6944 593 547, Καψάλης Θάνος τηλ: 6976 264 150, Μαρώσης Γιώργος τηλ.: 6972 333 938, Ντάμπου Κατερίνα τηλ.: 6976 719 462, Σαλαβέρης Λάζαρος τηλ.: 6973 320 387, Τζέβος Κώστας τηλ.: 6979 960 782. Λάρισα: Γαλάνη Αυγή τηλ.: 6978 748 402, Σαλαβέρης Κώστας τηλ.: 6974 629 258 Ελασσόνα: Πάππας Λάζαρος τηλ.: 6973 201 477. Θεσ/νίκη : Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: 6974 595 197, Παμπέρης Βαγγέλης τηλ.: 6977 957 800 Για οποιοδήποτε άλλο θέμα που αφορά την εφημερίδα: διαφημίσεις, ανακοινώσεις, αλλαγές διευθύνσεων ή παράπονα, απευθυνθείτε στην οικονομική επιτροπή: Πάππας Λάζαρος τηλ.: 6973 201 477, Μπάμπας Λάζαρος τηλ.: 6974 595 197, Μαρώσης Γιώργος τηλ.: 6972 333 938, Σαλαβέρης Λάζαρος τηλ.: 6973 320 387 ή στα e-mail: atzias@yahoo.com και gmarosis@yahoo.gr είτε στην Συντακτική Επιτροπή.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

Οι συνδρομητές μας του εξωτερικού (αλλά και του εσωτερικού) μπορούν να καταθέτουν τις συνδρομές τους στον ΑΡΙΘΜΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ της Α.Τ.Ε.

2500102962239 με IBAN:GR5604305210002500102962239. Θα πρέπει οπωσδήποτε στην εντολή μέσω τράπεζας, να αναγράφεται το ονοματεπώνυμο του καταθέτη. ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Δημ. Κοιν.: 24933 50400 - Κ.Ε.Π.: 24930 41 917 - A/T Λιβαδίου: 24930 41 111 Ιατρείο: 24930 41 205 - Φαρμακείο: 24930 41 120 - Δημ. Ξενώνας: 24930 41 377 Γ.Π.Σ.: 24930 41 237 - ΕΛΤΑ: 24930 41 099 - Λύκειο: 24930 41 394 - Γυμνάσιο: 24930 41 049 - Δημ. Σχολείο: 24930 41 172

Εφημερίδα «Λιβάδι» Ιδιοκτήτης: XΕξωραϊστικός Σύλλογος Λιβαδίου Τηλ./Fax: 24930 41281 Δ/νση: Λιβάδι Ελασσόνας Τ.Κ. 40002 IΕκδότης: Ξενοφών Κοκκινοπλίτης (ο/η εκάστοτε πρόεδρος του Ε.Σ.Λ.) Συντακτική Eπιτροπή: Θάνος Καψάλης, τηλ: 6976 264 150, e-mail: akapsalis57@gmail.com Μπάμπας Λάζαρος, τηλ.: 6974 595 197, e-mail: saba@otenet.gr Κώστας Τζέβος, τηλ.: 6979 960 782, e-mail: ktzelivadi@gmail.com IΦωτογραφία: Κώστας Ψαλλίδας IΦιλολογική Επιμέλεια: Κιτσούλης Δημήτρης, Koντοφάκα Πόπη Συνεργάτες: Mητώνας Αθ. Γιώργος, Μπάμπας Λάζαρος, Γκρέκου Γλύκα, Ψαλλίδας Θεόδωρος, Καψάλη Μαρία, Γαλάνη Αυγή, Kαπέτη Bούλα, Δαμαλή Μαρία, Καψάλης Θάνος, Καψάλης Νίκος, Μητώνας Χαρ. Γεώργιος, Σαλαβέρης Kώστας, Ψαλλίδας Κώστας, Nτάμπου Kατερίνα, Κοντοφάκα Πόπη, Σαλαβέρης Λάζαρος, Καπέτης Ευριπίδης, Γαζέτη Άννα, Γαλάνη Μαρία, Καπέτη Ευγενία, Γαλάνη Ντίνα, Γαζέτης Γιάννης, Aντωνίου Γιάννης, Φαρδής Γιώργος, Παμπέρης Δήμος, Γκρίζου Ελένη, Παπαστεργίου Γρηγόρης, Παμπέρης Βαγγέλης, Καρανίκας Δημήτρης, Τζέβος Κων/νος, Κοντοφάκας Αθανάσιος, Γκατζούνης Γιάννης, Βασίλης Πλάτανος, Πάππας Λάζαρος. Κατασκευή-Ενημέρωση ιστοσελίδας: Ζήσκος Βασίλης Σελιδοποίηση: Γραφικές Τέχνες «ΔΕΟΝ» Θεόδωρος Ψαλλίδας, Ερμού 15 Κατερίνη Τηλ.: 6938 245714 Ετήσιες Συνδρομές: Εσωτερικού 20 €, XΕξωτερικού 30 € Ηλεκτρονική Δ/νση: www.exsylogos.gr

κευση, μεταφορά συγκεκριμένων προϊόντων για τους ίδιους εμπόρους. Παράλληλα, εξυπηρετούσε και αυτούς που είχαν μικροανάγκες, μια μικρή αγορά ή να στείλουν κάποιο γράμμα, ένα δεματάκι. Έτσι, λοιπόν, ο μπάρμπα Γιώργης του εμπιστεύεται ένα γράμμα για κάποιον γνωστό του από τον οποίο ζητούσε μια παραγγελία. Πρόθυμος ο μπάρμπα Λάζος το παίρνει για να τον εξυπηρετήσει. Έλα όμως που « άλλαι αι βουλαί» του Γιώργη και άλλο το πρόγραμμα του μπάρμπα Λάζου. Στο δρόμο πάντα συναντούσε δυσκολίες με το πεπτικό και «αποχετευτικό» του σύστημα. Αναγκαζόταν τότε να σταματήσει, να ξεφορτώσει τα ζώα του σε κάποιο μέρος με πρασινάδα και ίσκιο και αυτός να πιάσει μια γωνιά για «ανακούφιση». Μεγάλη η ανάγκη αυτή. Πολλές φορές πρώτη και κατεπείγουσα. Η καθαριότητα με χαρτιά υγείας ούτε καν υπήρχε. Μοναδική λύση η εφημερίδα. Και η φύση, βέβαια, δίνει λύσεις: διάφορα φύλλα μεγάλα, αλλά κυρίως νερό. Εδώ, όμως, δεν υπήρχε η δυνατότητα για τίποτα από αυτά. Θυμήθηκε ότι έχει το γράμμα. Χαρτί και αυτό. Το έριξε μια ματιά μιας και ήξερε γράμματα, περνούσε και την ώρα του, και στο τέλος έκανε και τη δουλειά του χρησιμοποιώντας το για χαρτί καθαριότητας. Αυτό, για κακή τύχη του αποστολέα, επαναλήφθηκε

Είναι τόσο δύσκολη η περίπτωση, που πρέπει να δράσει πιο γρήγορα από τη σκέψη και την ταχύτητα που τρέχει το φως. Δυσκολεύτηκε λίγο να αποφασίσει, παίρνει το γράμμα από το φιλίκι του και αρχίζει το διάβασμα. « Αγαπητέ μου φίλε, είμαι καλά , το ίδιο επιθυμώ και για σένα. Σου έστειλα τρία γράμματα και απάντηση δεν πήρα σ’ αυτό που σου ζήτησα ….» Τελειώνοντας με τη λειτουργία του εντέρου, αφού ανακουφίστηκε καλά καλά, απαντάει μόνος του: «Αέστ’ ουάρα βα λιάι μούλτ απάντηση!» (αυτή τη φορά θα πάρεις πολλή απάντηση!). Ζωγραφίζοντας το χαρτί της αλληλογραφίας με ζωηρά χρώματα, το πέταξε ανακουφισμένος. Συνέχισε ήρεμος πλέον το δρόμο του, αποτελειώνοντας το τραγούδι: Για να ’βρει πέτρα σταυρωτή, να σταυρωθεί να κάτσει Να βγάλει ο Γιώργος τη βλογιά, την έρμη την ασθένεια Θέλει τ’ Απρίλη τη δροσιά, τον Μάη με τα λουλούδια. *Κιρατζής = οδηγός καραβανιού, αγωγιάτης. (Κιρά = ναύλο, αραβιστί & από εκεί, τουρκιστί kiraci = ενοικιαστής) πραματευτής, εμπορευόμενος ή ιδιοκτήτης μέσων μεταφοράς (μουλάρια, κάρα κλπ.) που ανελάμβανε αγώγια σε μακρινές αποστάσεις με καραβάνια.

Πωλείται οικόπεδο 420 τ.μ., με οικία πρό του 1955 στο Λιβάδι Ολύμπου με ανεμπόδιστη θέα στον Όλυμπο. Περιοχή Κιόσκι. Τηλ.: 6973 596 365 Πωλείται σπίτι με οικόπεδο στην περιοχή Φωστήρα. Τηλ.: 24930 41432 & 41346

Πωλείται Οικία στο κέντρο του χωριού δίπλα στο Δημαρχείο. κ. Παπαδημητρίου Τηλ: 6932 643 011

Πωλείται οίκημα, μαγαζί και σπίτι στο Λιβάδι. Τηλ.: 6973 309 916

3

Ιστορίες για αγρίους ΑΟΥΑ ΧΙΜ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣ… (ΕΔΩ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ..) Γράφει ο Γιώργος Αθ. Μητώνας - http://istorieslivadi.blogspot.com

4

Πριν λίγες ημέρες αποφασίσαμε με τη Μαρία, τη γυναίκα μου, να διαλέξουμε κάποιες φωτογραφίες του καλοκαιριού από την ψηφιακή φωτογραφική μηχανή για εκτύπωση. Κατά την διάρκεια της επιλογής στον υπολογιστή είχαμε και τις κόρες μας δίπλα και σχολιάζαμε τις διάφορες φωτογραφίες. Σε κάποια στιγμή η μεγαλύτερη, η Ευτυχία, ρωτάει : - Μπαμπά εσύ με την μαμά γιατί δεν έχετε φωτογραφίες από τότε που ήσασταν μικροί στη θάλασσα; -… Σιωπή !!! Τι να πούμε με τη γυναίκα μου; Από πού να αρχίσεις και πού να τελειώσεις; Να ξεκινήσεις από το γεγονός πως στην εποχή μας δεν βγαίναμε φωτογραφίες γιατί δεν είχε σχεδόν κανένας μας φωτογραφική μηχανή ή να της αναφέρω πως τη θάλασσα την αντικρίσαμε οι περισσότεροι από μας σε κάποια σχολική εκδρομή, προσέξτε την αντικρίσαμε, όχι μπήκαμε μέσα, αυτό έγινε πολύ αργότερα. Αποφάσισα λοιπόν να στείλω μια επιστολή μέσα από τη στήλη που αρθρογραφώ, να τη διαβάσουν αργότερα όταν θα μπορούν να καταλάβουν. Ένα γράμμα στην Ευτυχία, στην Καλλιόπη, αλλά και σε όλα τα παιδιά της ηλικίας τους για να τους περιγράψω τη σχέση που είχε η γενιά μου και οι παλαιότερες γενιές Λιβαδιωτών με τη θάλασσα. Πάμε λοιπόν. « Αγαπημένα μου παιδιά, Αρχικά θέλω να ξέρετε πως η πρώτη μας επαφή με τη θάλασσα ήταν από τα σχολικά μας βιβλία ή από παραμύθια και κατόπιν από την τηλεόραση όταν ήρθε στο χωριό. Διαπιστώσαμε λοιπόν το εξής: υπήρχε ένα μέρος κάπου στον κόσμο με πάρα, μα πάρα πολύ μπλε νερό, μέσα στο οποίο ζούσανε τα ψάρια, υπήρχαν εκεί πλοία και, το χειρότερο, άνθρωποι που έμπαιναν μέσα σε αυτό και πλένονταν με τις ώρες. Πλένονταν το πρωί, το μεσημέρι (ναι, το μεσημέρι εκείνα τα χρόνια ο ήλιος δεν ήταν τόσο επικίνδυνος ή δεν το είχαμε μάθει ), και το βράδυ. Θα πρέπει να ξέρετε πως τα ψάρια τα είχαμε γνωρίσει, αν θυμάμαι καλά, από τον ψαρά, τον Νικόλα, που ερχόταν στο χωριό με ένα πράσινο ντάτσουν, περίπου μια φορά το μήνα και πουλούσε μόνο τριών ειδών ψάρια: σαρδέλα, γαύρο και σαυρίδια. Η εμπειρία μας με τα ψάρια δεν ήτανε και η καλύτερη. Ξέραμε πως, για να τα φας, έπρεπε να καθαρίσεις τα αγκάθια και να τρως προσεκτικά για να μην καταπιείς κάποιο και πνιγείς. Δεν ήτανε δα και ότι καλύτερο, αν το συγκρίνεις με ένα κουλιάσου, μια τζάμα ή έναν τραχανά, που τα έκανες παπάρα και κατέβαιναν μια χαρά στο γκ’ργκ’λάνου. Ξέρετε πόσοι έχουν στραβοκαταπιεί ή τους έχει σταματήσει αγκάθι στο λαιμό; Μέχρι και στο νοσοκομείο έχουν πάει άνθρωποι, ενώ από το κουλιάσου, τη τζάμα ή τον τραχανά ούτε ένα περιστατικό δεν έχω υπόψη μου. Σήμερα εσείς, βέβαια, ξέρετε ήδη στην ηλικία σας πολύ περισσότερα ψάρια και μαλάκια ή οστρακοειδή, τα οποία εμείς τα ανακαλύψαμε αφού φύγαμε από το χωριό. Τα καλαμαράκια να σκεφτείτε τα ονομάζαμε μεταξύ μας «ατσιάλι κου κουάρνι λι» και τα μύδια «ατσιάλι κου ουάσιλι τσι σουτζέμου».

Τέλος πάντων, αφήνουμε τα ψάρια και πάμε στις βάρκες και τα καράβια. Τις βάρκες τις ξέραμε ως κατασκευή από το σουρβάσο που πλαλούσαμε την Πρωτοχρονιά. Τις είχαμε δει εκτός από τα βιβλία και σε κάτι κάδρα που είχαμε στα σπίτια(σουρεαλιστικό σκηνικό σε βλάχικο σπίτι, στα 1200 μ. υψόμετρο, να έχεις στο «δωμάτιο το καλό» σε φωτογραφία ή ακόμη και σε κέντημα, μια βάρκα, ένα λιμάνι με βαρκούλες ή έναν γενειοφόρο γερο-ναυτικό με τσιμπούκι στο στόμα και ναυτικό καπέλο στο κεφάλι). Και μια και είπαμε για καλλιτεχνίες, ξέρετε πώς ζωγραφίζαμε τα ψάρια; Κάναμε πλάγια το γράμμα γάμα(το μικρό), ενώναμε τις δύο γραμμές για να μοιάζει με ουρά, βάζαμε μια τελίτσα για μάτι και έτοιμο το ψάρι. Βέβαια μπορεί να ήτανε λίγο χοντροκομμένο, αλλά εμείς και οι γύρω μας το καταλαβαίναμε. Εδώ οφείλω να σας αποκαλύψω και κάτι ακόμα. Έχω βάσιμες υποψίες πως το μαρμάρινο ψάρι του σιντριβανιού που τοποθετήθηκε μετά την ανάπλαση που έγινε στο κιόσκι, δίπλα στον Άγιο Αθανάσιο, φιλοτεχνήθηκε ή από Λιβαδιώτη της γενιάς μου ή παλαιότερο ή σίγουρα από κάποιον που έχει τόση σχέση με τη θάλασσα όση εμείς οι Λιβαδιώτες. Αντίθετα όμως, στα γομάρια και στα άλογα ήμασταν όλοι καλλιτέχνες. Κάτι ζωγραφιές, λες και θα ανέβαινες καβάλα στα άλογα να τρέξεις «τα σαν πάτουρλι» (στα τέσσερα). Τα δε γαϊδούρια, λες και ήταν έτοιμα να βγάλουν τον ανήφορο για τον Άγιου Λιά φορτωμένα πανουσάμερα. Τα ζωγραφίζαμε με όλες τους τις λεπτομέρειες, με τα χρωματιστά μουρτζιάλια, τα κουτσάκια στο σαμάρι, τα μασκαλίδια, με τα όλα τους. Τέλος μάθαμε πως υπάρχουν και τα μεγάλα πλοία, εκείνα που κουβαλάνε ανθρώπους. Μάθαμε ότι σ’ αυτά δουλεύουν άνθρωποι με διάφορες ειδικότητες όπως ναύτες, γιατροί, μηχανικοί και καπετάνιοι και φυσικά ότι φοράνε άσπρα ρούχα, καθώς επίσης ότι περνάνε πολύ ωραία στα ταξίδια. Και όλα αυτά τα είδαμε και τα μάθαμε από ένα έργο που προβάλλονταν τότε, σε ένα από τα δύο κανάλια που υπήρχαν, «το πλοίο της αγάπης». Έτσι που λέτε κορίτσια, τα πλοία και τις βάρκες τα ξέραμε μόνο εξ αποστάσεως. Για πρώτη φορά είδαμε βάρκες από κοντά σε εκδρομή στο Βόλο, στα Καλά Νερά. Όταν πήγαμε, ήμασταν στην Τετάρτη δημοτικού. Όσο αφορά το πλοίο, ανεβήκαμε για πρώτη φορά στην πενταήμερη της τρίτης λυκείου. Για να φτάσουμε στην Κέρκυρα, έπρεπε να ανέβουμε σε ένα μικρό πλοίο που σε μετέφερε από την Ηγουμενίτσα στην Κέρκυρα. Όχι πολύ μεγάλο ταξίδι, διήρκησε είκοσι λεπτά με μισή ώρα. Ήταν η πρώτη μας φορά πάνω σε πλεούμενο και μας έκανε τόση εντύπωση που η θάλασσα κουνιόνταν και χτυπούσε πάνω στο πλοίο, που είχαμε πάει μπροστά στην πλώρη, έτσι νομίζω την λένε, δείχναμε ο ένας στον άλλο τα κυματάκια και λέγα-

με: - Εεε! κοιτάτε ένα κύμα έρχεται από εκεί …

- Κι άλλο, κι άλλο! φώναζαν από την άλλη μεριά - Και από εδώ και από εδώ! έλεγαν κάποιοι άλλοι. Μπορεί να χασκογελάτε τώρα που τα διαβάζετε, αλλά τα πράγματα ήταν ακριβώς έτσι. Μας είχε προκαλέσει έκπληξη το γεγονός πως στη θάλασσα υπήρχαν κύματα. Ακούς εκεί, που ξαναέγινε αυτό, κύματα στην θάλασσα! Και αν αυτή ήταν η πρώτη φορά μέσα σε καράβι, και υπήρχε η περιέργεια, όλες οι επόμενες φορές μέχρι και σήμερα είναι πάντα δυσάρεστες. Όσες φορές και να μπούμε στο πλοίο, οι άνθρωποι της γενιάς μου, αλλά και οι παλαιότεροι που μεγαλώσαμε στο Λιβάδι, πάντα έχουμε ένα σφίξιμο στο στομάχι. Πάντα λέμε μέσα μας, έστω και αν δεν το δείχνουμε: «ντε σι ιφάκ’ τσιβα τώρα, τσι ν αλινμ νόι;» (λες να γίνει τίποτα, τώρα που ανεβήκαμε εμείς;) Για αυτό αγαπητά μου παιδιά παρατηρήστε καλά τους γονείς σας όταν είναι να ταξιδέψετε με το πλοίο. Πάντα, μα πάντα, στο πλοίο κρατιόμαστε γερά από ένα κάγκελο, από ένα τραπέζι, από ό,τι βρούμε. Κρατιόμαστε μάλιστα τόσο πολύ δυνατά, που τα χέρια κοκκινίζουν από το σφίξιμο, και είναι τόσο κόκκινα, όσο όταν κρατούσαμε το τ’π΄ρίστια ( στειλιάρι ) του τσεκουριού για να σκίσουμε κανένα ροζιάρικο ξύλο το χειμώνα. Έτσι που λέτε με τα ψάρια και τα καράβια. Και τώρα ας πάμε και στο μπάνιο στη θάλασσα. Εμείς, λοιπόν, κάθε Σάββατο, μόλις ακούγαμε για μπάνιο, μας σηκώνονταν οι τρίχες, όσες είχαν απομείνει στο κεφάλι μας να έχουν ένα κάποιο μήκος, έχοντας γλυτώσει από το «λούξ» κούρεμα εκείνης της εποχής. Έπρεπε να περάσουμε αυτό το «μαρτύριο» μια φορά την εβδομάδα, συνήθως κάθε Σάββατο, εφόσον είχε καλό καιρό.(Διαβάστε το άρθρο στο τεύχος 13 του 2006). Όταν λοιπόν έχεις τέτοιες εμπειρίες και δεν έχεις ανάγκη από δροσιά, για ποιο λόγο να επιθυμήσεις ένα μπάνιο στην θάλασσα; Τέλος πάντων, αν και δεν μας έμεινε και κανένα ιδιαίτερο μεράκι για τη θάλασσα τη συναντήσαμε λοιπόν και αυτή. Για πρώτη φορά την είδαμε σε εκδρομή του σχολείου, μαζί με τα καράβια και τις βαρκούλες. Τι παράξενο ε, να συνυπάρχουν η θάλασσα και οι βάρκες; Οι περισσότεροι λοιπόν εκείνα τα χρόνια μπήκανε στη θάλασσα όταν πήγαιναν να μείνουν για λίγο σε κάποια θεία στην Κατερίνη ή στη Θεσσαλονίκη, συνήθως στο δημοτικό ή αργότερα στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Δυστυχώς, ή μπορεί κι ευτυχώς, αγαπητά μου παιδιά, εκείνη την εποχή διακοπές σήμαινε μόνο τέλος από τα μαθήματα του σχολείου και τίποτα άλλο. Ούτε οικογενειακές, ούτε ατομικές διακοπές, ούτε θάλασσα ούτε βουνό είχαμε να επιλέξουμε. Διακοπές σήμαινε «αρ’εμπιλι» ή βοήθεια στη δουλειά του πατέρα. Θα σας διηγηθώ λοιπόν τη δική μου πρώτη εμπειρία στη θάλασσα. Καλοκαίρι, λοιπόν, νομίζω πως ήταν την χρονιά που τελείωνα το δημοτικό. Με πήρε η

θεια μου η Λόλα στη Θεσσαλονίκη, για μια βδομάδα, να κάνω κανένα μπάνιο. Έφτασα στη Θεσσαλονίκη και την επόμενη μέρα το πρωί ξυπνήσαμε να ετοιμαστούμε για τη θάλασσα. Θα πηγαίναμε με το αστικό στην Αγία Τριάδα. Ετοιμάστηκαν λοιπόν οι ξαδέλφες μου και τότε η θεία μου λέει: «Άντε Γιώργο βάλε και συ το μαγιό σου να φύγουμε». Μου δίνει ένα πολύχρωμο βρακί, καμία σχέση με τα άσπρα «ήλιος» ή «μινέρβα» βρακιά που φορούσαμε εμείς στο χωριό. Το παίρνω στα χέρια μου και καθώς πηγαίνω στο μπάνιο για να αλλάξω αναρωτιέμαι: «μα καλά πώς θα μπω στο νερό με αυτό το βρακί, χωρίς να βρέξω αυτό που φοράω;» Φοράω λοιπόν το μαγιό μου και βγαίνω έξω από το μπάνιο. Η θεία μου τότε λέει «Φεύγουμε όλοι, έτοιμοι;» «Πανέτοιμοι» ,απαντώ εγώ με προσμονή αλλά και φόβο (νια βιάμ μίντια ) για το πρώτο μου μπάνιο στη θάλασσα. Τότε η θεία ψάχνει για τελευταία φορά τα πράγματα και τότε γράφεται από τον υποφαινόμενο μια αληθινή ιστορία για αγρίους.

- Γιώργο το σλιπάκι που φορούσες που είναι; (προσέξτε τη λέξη «το σλιπάκι», όχι βρακί που ξέραμε εμείς) - Το ποιο; ρωτάω εγώ, με τέτοια απορία λες και με ρωτούσε την τετραγωνική ρίζα του 137 που μόλις είχαμε αρχίσει να μαθαίνουμε στο σχολείο.

- Το βρακί σου, μου λέει η θεία γελώντας.

- Καλά ρε θεία, που να είναι, το φοράω, απαντώ με σιγουριά, όπως όταν ξέρεις την τετραγωνική ρίζα του πιο πάνω αριθμού. Η θεία έχει καταλάβει τι συμβαίνει και κάνει την μοιραία ερώτηση, έτοιμη να σκάσει στα γέλια.

- Και το μαγιό που σου έδωσα…

- Μα το φοράω πάνω από το βρακί μου, απαντώ, και η θεία με τις ξαδέρφες μου έχουν πεθάνει από τα γέλια. Αφού δόθηκαν οι αμοιβαίες εξηγήσεις και μπήκαν τα πράγματα, και τα ρούχα κυρίως, στη σειρά, ξεκινήσαμε για το πρώτο μας μπάνιο. Έτσι ξεκίνησε η πρώτη μου εμπειρία με τη θάλασσα. Σκεφτείτε τι έγινε όταν μπήκα … Τώρα όμως πρέπει να κλείσω αυτό το γράμμα γιατί βλέπω πως είναι αρκετά μεγάλο, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανώς να σας κούρασα αλλά και θα χρειαστεί μεγάλος χώρος στην εφημερίδα. Κάποια άλλη στιγμή θα επανέλθω με περισσότερα για το πρώτο μου μπάνιο και γενικά για τις διακοπές στη θάλασσα. Ένα πράγμα να σας μείνει από αυτή την επιστολή: οι Λιβαδιώτες είχαν, από πολύ παλιά, μόνο μια σχέση με τη θάλασσα. Την χρησιμοποιούσαν, σίγουρα όχι τυχαία, στην απάντηση που δίνανε όταν τους ρωτούσες ή τους ζητούσες κάτι όσο ήτανε πνιγμένοι από σοβαρές δουλειές: «νου βέτζ αουά κ’χίμ του θάλας;» (δε βλέπεις εδώ που είμαστε στη θάλασσα;) Αυτά που λέτε αγαπημένα μου παιδιά για τη σχέση μας με τη θάλασσα. Σας φιλώ και θα σας αγαπώ για πάντα, ο μπαμπάς σας.»

1821: Γιωργάκης Ολύμπιος-1912: Κων/νος Κάρπος Οι δύο Εθνικοί μας Πρωτομάρτυρες (Μέρος 2ο)

Το τραγικό τέλος του δασκάλου Κάρπου και γενικά η άγρια σφαγή των αθώων θυμάτων των Σερβίων, δεν συντάραξε μόνο τους Έλληνες της περιοχής. Έγινε πρώτο θέμα όλων των ελληνικών εφημερίδων. Οι ξένοι μάλιστα ανταποκριτές και κυρίως οι Άγγλοι, στην αρχή το θεώρησαν υπερβολή και εξωπραγματικό γεγονός. Λίγο αργότερα όμως το επιβεβαίωσαν και κατηγόρησαν τους Τούρκους ως εγκληματίες πολέμου. Από τον τύπο της εποχής σταχυολογούμε ενδεικτικά μερικά χαρακτηριστικά δημοσιεύματα, δεδομένου ότι όλες έγραψαν τα ίδια περίπου πράγματα: Το ΕΜΠΡΟΣ στις 12 Οκτ. 1912, σελ. 3, γράφει μεταξύ άλλων: «…Εσφάγησαν υπό των μαινομένων φευγόντων Τούρκων εις ιερεύς και ο έλλην διδάσκαλος Κάρπος ευρέθη με εξωρυγμένους τους ορφθαλμούς…» Το ΣΚΡΙΠ στις 12 Οκτ. 1912 , σελ. 3, δημοσίευσε το τηλεγράφημα που έστειλε προς το Υπουργείο Στρατιωτικών ο Στρατηγός Παν. Δαγκλής : «… Σήμερον εγένετο επιβλητική η κηδεία των υπό των Τούρκων λόγω εκδικήσεως σφαγέντων 70 πολιτών και 5 ιερέων πόλεως Σερβίων επί παρουσία της Α.Β.Υ. του Διαδόχου, των Πριγκήπων, επιτελείου…» Αρχηγός Γενικού Επιτελείου ΔΑΓΚΛΗΣ» Η ΕΦΗΜΕΡΙΣ στις 13 Οκτ. 1912, σελ. 1, δημοσιεύει εκτενή ανταπόκριση από τα Σέρβια ειδικού απεσταλμένου της, από την οποία αντιγράφουμε τα παρακάτω αποσπάσματα: «… Ο τουρκικός στρατός φεύγει προτροπάδην εις το πυρ μας το ακάθεκτον. Ασύντακτος, πανικόβλητος. Εγκαταλείπει πίσω του τα πάντα… Αλλ’ ο Τούρκος είναι πάντοτε Τούρκος. Αμετάβλητος εις τα ένστικτά του, μνήμων πάντοτε της κακουργίας και της ωμότητος του παρελθόντος του… Κάμνει τον γενναίον, μεγαλαυχεί και είναι περιστάσεις, αληθώς, που πολεμεί με μανίαν. Αλλ’ όταν εύρη ερρωμένην αντίστασιν ενώπιόν του, όταν υποστεί έναν δεκατισμόν, τότε προσπαθεί πώς ταχύτερον να φύγη. Ενθυμείσθε το ’21. Αυτό δεν έκαμνε; Αυτό κάμνει και τώρα. Εις την ορμήν του ελληνικού στρατού …υπέστη φοβερόν τον πανικόν και φεύγει ο Τούρκος. Αλλά φεύγων ενθυμείται τας θηριώδεις παραδόσεις του. Και σφάζει όσους συναντήσει αόπλους, αθώους, ανισχύρους, ανυπερασπίστους. Και σας αναπολώ και πάλιν το ’21. Έκαμε καμμίαν γενναίαν μάχην και τότε; Περιωρίσθη, όταν ευρέθη ηναγκασμένος να κάμη μάχην εις τον εν πολέμω ανδρισμόν και εις την εναντίον των μεθ’ ων εμάχετο ενόπλων επίσης ανδρών ανδρικήν άμυνάν του; Έφευγε προ των ενόπλων και ώρμα να σφάξη γυναικόπαιδα. Ο ίδιος επανεφάνη και εις τον πόλεμον αυτόν. Φεύγων από τα Σέρβια, διάπραξε σφαγάς. Σφαγάς ατίμους, ανάδρους, δολοφόνους. ΘΕΑΜΑ ΦΡΙΚΗΣ ΑΙΜΑ, ΑΙΜΑ, ΑΙΜΑ Και αυτό είναι το πρώτο θέαμα, ενώπιον του οποίου ευρέθημεν, εισελθόντες εις τα Σέρβια. Η πόλις είχεν ερημωθή από Τούρκους. Τριακοντάς ελληνικών οικογενειών απέμενε. Και εξ αυτών εύρομεν τους ημίσεις και πλέον πτώματα, και τους άλλους ημίσεις θρηνούντας επί των πτωμάτων και περιμαζεύοντας αυτά εκ των αιμάτων των. Θέαμα φρίκης δυσπερίγραπτον. Εδώ γέροντες, εκεί γυναίκες, αλλού παρθένοι, ολίγον πέραν άνδρες ώριμοι, εκείθεν νέοι έφηβοι, αλλού βρέφη, εδώ παπάδες! Άλλοι φονευμένοι δια σφαιρών περιστρόφου, κατάστηθα, εις την κεφαλήν, εις την κοιλίαν, εις τα νώτα. Κεφαλαί ολοτελώς αποκεκομμέναι, άλλαι κρατούμεναι από ολίγον δέρμα. Στήθη με χαίνουσας πληγάς, οφθαλμοί εξωρυγμένοι, κοιλίαι διασφαγμέναι. Αι περισσότεραι γυναίκες και τα βρέφη σφαγμένα σαν κατσίκια. Και αίμα, αίμα, αίμα αθώον παντού. Του μοναδικού Έλληνος διδασκάλου η κεφαλή επετάχθη εις το προαύλιον του Σχολείου, αφού προηγουμένως είχον εξωρυχθή οι οφθαλμοί και είχον επεταχθή εις την οδόν, τα δε μυαλά άτινα εξήχθησαν εκ του καρατωμηθέντος δια λόγχης κρανίου επετάχθησαν εις τους τοίχους του Σχολείου. Θέλετε να εξακολουθήσω; Είναι τι ανώτερον των δυνάμεών μου η αναπαράστασις τόσης θεαματικής τραγικότητος, η οποία, συνεκράτησε προς στιγμήν άφωνον όλον τον στρατόν…» Τέλος, η ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ ΤΕΡΓΕΣΤΗΣ έστειλε στα Σέρβια ειδικό απεσταλμένο της, ο οποίος στο φύλλο της 19 Οκτ. 1912, σελ. 4, με τον τίτλο: Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ, παραθέτει το χρονικό της πρωτοφανούς σφαγής. Από το δημοσίευμα αυτό μεταφέρουμε ένα εκτενές απόσπασμα πρώτον για να πληροφορηθεί ο αναγνώστης της εφημερίδας το πώς έγινε η περίφημη σφαγή και δεύτερον για να σχηματίσει μια εικόνα για τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες κατακρεουργήθηκε ο νέος Λιβαδιώτης εθνομάρτυρας Κων. Κάρπος. «Μόνον η σφαγή των εκατόν δεκαπέντε Ελλήνων εις τα Σέρβια ήρκει δια να δικαιολογήση την σημερινήν σταυροφορίαν των Βαλκανικών Κρατών εναντίον της Τουρκίας. Φρίττουν ακόμη όλοι εκείνοι, οι οποίοι έτυχε να εισέλθουν εκ των πρώτων εις τα Σέρβια. Μία ολόκληρος πλατεία ήτο σκεπασμένη από τα αθώα θύματα, τα οποία εκρεουργήθησαν κατά τον ανανδρότερον τρόπον. Η σφαγή των Σερβίων είναι εξ εκείνων, αι οποίαι προσθέτουν μίαν ακόμη σελίδα ανηκούστου βαρβαρόρητος και ατιμίας εις την Ιστορίαν του Ισλαμισμού. Δι αυτήν και μόνην θα ήξιζε τον κόπον ο πόλεμος του χριστιανισμού να υπάρξη εναντίον του Τουρκισμού αμείλικτος, αδυσώπητος, τελειωτικός. Η μάχη του Σαρανταπόρου ήρχισε το πρωί της Τρίτης (9 Οκτ.). Προς το εσπέρας τουρκικά αποσπάσματα υποχωρούντα, διήλθον από το ελληνικόν

χωρίον Μεταξά και εκάλεσαν όλα τα γυναικόπαιδα. Εις τους άνδρας είπον ότι επειδή υποχωρεί το τουρκικόν ιππικόν και επειδή υπάρχει φόβος το σώμα τούτο να προβή εις σφαγάς ήτο αναγκαίον να τους ακολουθήσουν δια να εξασφαλισθούν. Οι Έλληνες ηνόησαν αμέσως περί τίνος επρόκειτο. Αντέστησαν και εδήλωσαν ότι προτιμούν να μείνουν εις το χωρίον των, αναμένοντες τα ενδεχόμενα. Οι Τούρκοι όμως ενδιαφερόμενοι περισσότερον από τους ιδίους δια την ασφάλειαν της ζωής των χωρικών μας, επέμειναν.

-Άλλωστε, είπεν εις εκ των Τούρκων αξιωματικών, δεν ηξεύρομεν καλά τα μέρη και έχομεν ανάγκην οδηγών. Πρέπει να έλθετε μαζύ μας. Οι Τούρκοι εδέχθησαν μόνον να αφεθούν εις το Μεταξά τα γυναικόπαιδα και να συνοδευτούν μόνον από τους άνδρας. Πενήντα δύο ήσαν οι ακολουθήσαντες χωρικοί, μεταξύ των οποίων πάντες οι πρόκριτοι του χωρίου. Τούρκοι και Έλληνες χωρικοί έφθασαν εις τα Σέρβια το απόγευμα. Την ιδίαν ώραν ο Τούρκος αξιωματικός διέτασσεν την φυλάκισιν. Οι πενήντα δύο Έλληνες εκλείσθησαν εις μίαν αγρίαν φυλακήν, η οποία ευρίσκεται όπισθεν του Διοικητηρίου, μετατραπέντος σήμερον εις Στραταρχείον. Η μάχη του Σαρανταπόρου εξηκολούθει. Οι Τούρκοι ήρχισαν να αποκτούν την βεβαίωσιν του αναποφεύκτου. Η κατάληψις των Σερβίων ήτο ζήτημα πλέον ολίγων ωρών. Ο Διευθυντής των φυλακών, εκτελών σχετικήν διαταγήν, ειδοποίησεν όλους τους φυλακισμένους, χριστιανούς και Τούρκους, ότι θα επελύοντο. Συγχρόνως διέταξε να χωρισθούν οι Έλληνες φυλακισμένοι από τους Τούρκους τοιούτους. Οι Τούρκοι ήσαν περί τους πεντήκοντα. Οι Έλληνες εβδομήκοντα τρεις, εις τους οποίους προ δύο ωρών είχον προστεθεί και οι πενήντα δύο χωρικοί του Μεταξά. Δηλαδή όλοι οι Έλληνες φυλακισμένοι, κατά την στιγμήν του χωρισμού ανήρχοντο εις εκατόν είκοσι πέντε. Προτού επιτελεσθή ο χωρισμός, οι Έλληνες, προαισθανόμενοι την συμφοράν η οποία τους ανέμενεν, ηρνήθησαν να συμμορφωθούν με την διαταγήν. Εδήλωσαν εις τον Διευθυντήν των φυλακών ότι αφού είχεν αποφασισθεί η απόλυσις όλων, δεν υπήρχεν κανείς λόγος να χωρισθούν οι Τούρκοι από τους Έλληνας. Η διαταγή όμως προς τον Τούρκον διευθυντήν των φυλακών ήτο ρητή. Οι Έλληνες, παρά την σχετικήν αντίστασίν των, εχωρίσθησαν. Όλοι οι Τούρκοι φυλακισμένοι απελύθησαν το βράδυ εις τας επτά. Μετά την απόλυσιν των Τούρκων ο διευθυντής των φυλακών, καλέσας τους Έλληνας φυλακισμένους, ανεκοίνωσεν εις αυτούς ότι μετ’ ολίγον θα απολυθούν και αυτοί και ότι έπρεπε να μένουν ήσυχοι. Πράγματι, μετά εν τέταρτον της ώρας, αι φυλακαί ηνοίγοντο δια να εξέλθουν και οι εκατόν είκοσι πέντε Έλληνες. Μολονότι η ώρα ήτο περασμένη πλέον, εν τούτοις το φως του γεμάτου φεγγαριού δεν είχε επιτρέψει εις το επελθόν σκότος απόλυτον απόκρυψιν των συμβαινόντων. Οι Έλληνες φυλακισμένοι είδον αμέσως, ότι ευθύς μετά την έξοδόν των από την φυλακήν ευρέθησαν εν μέσω Τούρκων στρατιωτών και Τούρκων πολιτών από τα Σέρβια. Οι τελευταίοι εκράτουν εις τας χείρας των πιστόλια και μαχαίρια. Οι πρώτοι τα όπλα των, έτοιμα, με την λόγχην. Διημείφθη μία ολιγόλεπτος σύσκεψις μεταξύ του επικεφαλής Τούρκων και ευθύς αμέσως οι Έλληνες φυλακισμένοι διετάχθησαν να προχωρήσουν. Έπειτα από εξήντα βήματα ευρίσκοντο εις το μέσον της πλατείας, η οποία ευρίσκεται αριστερά του Διοικητηρίου. Την στιγμήν εκείνην, κατόπιν συνθήματος, Τούρκοι στρατιώται και πολίται πυροβολούν εναντίον των φυλακισμένων. Όλοι οι Έλληνες είναι άοπλοι. Ούτε ένα μαχαίρι δεν ευρίσκεται επάνω των. Προχωρούν με γυμνάς τας χείρας εναντίον των Τούρκων δια να σπάσουν την γραμμήν, αλλά τουφεκίζονται. Αι σφαίραι πίπτουν ραγδαίως. Οι Έλληνες εξαπλώνονται νεκροί ο εις μετά τον άλλον. Η αγρία πάλη είναι τρομερά άνισος. Παρά την λυσσαλέαν επίθεσιν των φυλακισμένων εναντίον των Τούρκων, ουδείς κατορθώνει να σωθή. Έκαστος πίπτει με το σώμα του διάτρυτον από σφαίρας και καταξεσχισμένον από τας λόγχας και τα μαχαίρια. Τρεις μόνον φυλακισμένοι σώζονται δυνάμει των φιλικών των σχέσεων προς μερικούς Τούρκους… Επίσης έναν χωρικός από το Μεταξά κατορθώνει να εκφύγη, ακολουθούμενος από ένα εικοσαετή συγχωριανόν του. Ο εικοσαετής νέος φονεύεται την στιγμήν κατά την οποίαν είχεν ανέλθει επί μιας στέγης. Ο χωρικός σώζεται. Είναι ο μόνος που εσώθη, χωρίς να φέρη τραύμα. Μετά το εξάπλωμα όλων αρχίζει η σφαγή. Οι στρατιώται και οι πολίται επιπίπτουν με τας λόγχας και τα μαχαίρια εναντίον των πτωμάτων. Παραμορφώνουν τα πρόσωπα, κόπτουν τας χείρας, κόπτουν τα αυτιά, την μύτην, ανοίγουν τους εγκεφάλους. Είναι αφάνταστος φρικαλεότης. Είδα νεκρόν, ο οποίος έφερεν επάνω του οκτώ σφαίρας και ένδεκα τραύματα δια λόγχης και δια μαχαίρας. Μεταξύ των φυλακισμένων υπάρχουν και πέντε παπάδες. Ο ένας ωνομάζετο παπα-Νικόλας και ήτο από το Παλαιογράτσιανον, ο άλλος ωνομάζετο παπα- Γεώργης και ήτο από το Ορτάκιοϊ, χωρίον απέχον μίαν ώραν από τα Σέρβια, και οι άλλοι τρεις ονομαζόμενοι παπα-Βασίλης, παπα-Αντώνης, και παπα-Αθανάσης ήσαν από το Μεταξά. Είδα τα πτώματά των και έφριξα. ΟΙ Τούρκοι τα είχαν ρίψει μέσα εις τις λάσπες, είχαν εσχισμένα με τα μαχαίρια τα ράσα και είχαν ανοίξει με τους υποκοπάνους τους εγκεφάλους. Εις φρικώδη κατάστασιν ευρίσκετο το πτώμα ενός διδασκάλου των Σερβίων, του Κων. Κάρπου, αγωνιζομένου επί δέκα επτά έτη εναντίον της ρουμανικής προπαγάνδας. Οι Τούρκοι είχον ανοίξει το κρανίον του και είχον χύσει έξω τα μυαλά του. Εξήντα από τα πτώματα, μεταξύ των οποίων και τα πτώματα των ιερέων και του διδασκάλου, ετάφησαν χθες παρουσία του Διαδόχου και του στρατού. Εξακολουθούν να θάπτωνται πτώματα και σήμερον, θα εξακολουθήση δε η ταφή και αύριον. Όλος ο γύρω του Διοικητηρίου χώρος ήτο γεμάτος από πτώματα. Παρά την χθεσινήν ταφήν των εξήντα πτωμάτων, και σήμερον ακόμη περιπατούμεν και πίπτομεν επάνω εις νεκρούς. Τα πτώματα ευρίσκονται τώρα διεσπαρμένα εδώ και εκεί. Το θέαμα είναι φρικαλέον. Ανοίγονται διαρκώς τάφοι και θάπτονται πέντε-πέντε οι νεκροί. Παντού συναντάτε συγγενείς που κλαίουν του σφαγέντας…»

5

συνέχεια από τη πρώτη σελίδα

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΟΝΙΜΟΥ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ

φωτορεπορτάζ Με εκδηλώσεις τιμήθηκαν οι επέτειοι του έπους του ’40 και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στο Λιβάδι

συνδράμει σε μια τέτοια προσπάθεια. Είχε ήδη ζητήσει από συγγενείς και φίλους, αντί στεφάνων να ενισχύσουν τον σύλλογο, που τόσο πολύ αγαπούσε και στήριζε, βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο να πραγματοποιηθεί η τελευταία του επιθυμία. Ο σύλλογος από την πλευρά του, θέλοντας να τιμήσει την μνήμη του εξέχοντος συμπατριώτη, αποφάσισε να αναλάβει την δημιουργία αυτού του Λαογραφικού Μουσείου. Έτσι ζητάει από όλους τους Λιβαδιώτες να συμβάλουν στην προσπάθεια αυτή προσφέροντας ό,τι θεωρούν ότι μπορεί να τοποθετηθεί σε έναν τέτοιο χώρο. Στο επόμενο φύλλο θα δημοσιεύσουμε πιο πολλά σχετικά με το θέμα.

Χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις από τον Εξωραϊστικό σύλλογο Αιμοδοσία

Στις 23 Δεκεμβρίου, ημέρα Κυριακή, κλιμάκιο του τμήματος αιμοδοσίας του Νοσοκομείου Λάρισας θα βρίσκεται στο Λιβάδι για την καθιερωμένη αιμοδοσία. Καλούνται όλοι οι αιμοδότες, μέλη και φίλοι του Συλλόγου να συμμετάσχουν σε αυτή την κορυφαία πράξη ανθρωπισμού και αγάπης.

Μουσική εκδήλωση

Δάσκαλοι και μαθητές, οργανοπαίχτες και χορωδία υπόσχονται και φέτος μελωδικά Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα. Την πρωτοχρονιά για άλλη μια φορά το παμπάλαιο έθιμο “μπαμπαλιούρια” θα αναβιώσει από νέους του Ε.Σ.Λ.

Από την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου

Κοπή πίτας

Την Πρωτοχρονιά θα πραγματοποιηθεί η κοπή πίτας από τον Ε.Σ.Λ στο τουριστικό περίπτερο “ΚΙΟΣΚΙ” με ζωντανή μουσική και πλούσια λαχειοφόρο. Θα εμφανιστούν και χορευτικά τμήματα του Ε.Σ.Λ.

Στις 23 Δεκεμβρίου, ημέρα Κυριακή, στις 7:00 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί μουσική εκδήλωση από το μουσικό τμήμα και την χορωδία του Ε.Σ.Λ. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Ζάννειο Μορφωτικό Γενική Συνέλευση Κέντρο. Η ετήσια Γενική Συνέλευση του Συλλόγου θα πραγματοποιηθεί κατά τις ημέρες των Χριστουγέννων. Μπαμπαλιούρια και κάλαντα Την παραμονή της πρωτοχρονιάς Η ακριβής ημερομηνία και ώρα της σύσωμο το μουσικό τμήμα του συλ- συνέλευσης θα ανακοινωθούν προσελόγου θα μας πεί τα κάλαντα. χώς Kόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη δωσ’ της κλώτσο να γυρίσει παραμύθι να αρχινήσει

Η καινούργια ποικιλία !

Mετά από ένα βαρύ χειμώνα κλεισμένοι μέσα, μόλις πιάσει η άνοιξη, όλοι βρίσκουν κάποια αφορμή να ξεμυτίσουν από το σπίτι. Άλλοι κατά το χωράφι, άλλοι στο αμπέλι, και η κίνηση κάθε πρωί μεγάλη στους δρόμους του χωριού. Ένας συγχωριανός μας μόλις έχει βγει στη σύνταξη, και κάθε πρωί, πολύ πρωί, πίνει το καφεδάκι του βλέποντας τον κόσμο να πηγαίνει στις δουλειές του. Κάθε φορά, λοιπόν, δεν παραλείπει να τους προσφέρει την καλημέρα του αλλά και τα πειράγματά του. Έτσι, λοιπόν, μια μέρα περνάει ο φίλος του ο Αντώνης.

-Καλημέρα Αντώνη.

-Καλημέρα Γιώργη.

-Ιου τι ντούτς Αντώνη; (Που πάς Αντώνη); -Λα γίνι, γίνει στι λίαου; (Στο αμπέλι, έρχεσαι να σε πάρω); -Α μπα, χαζό χίου.. (Α μπα, χαζός είμαι…).

-Κ’τσέ, βρε Γιώργη, ιόου χαζό χίου τσι μιντούκου λα γίνι; (Γιατί, βρε Γιώργη, εγώ χαζός είμαι που πάω στο αμπέλι;) -Όχι νακ’ τι τρέτσ' τ' μιντιόσου; (όχι μήπως περνιέσαι για μυαλωμένος;). Ω νου μπιάει νε αρ'κίι νε γίνου, νίλα ατσιά κ’τσέ σι ιου μίτσ'; (Αφού δεν πίνεις ούτε τσίπουρο ούτε κρασί, τόση κούραση γιατί να την φας;) -Μα καλά νου μπιάου ίου καθε σιάρι ούνι αριτσίν'; (μα καλά δεν πίνω εγώ κάθε βράδυ μια ρετσίνα;) -Ε.. άμα μπιάει αριτσίν’, άβντι αουά, ισ’ ούν σπόρου νόου, λ’ μπάτζ λα γίνι τώρα βιάρα, νου βα νε αντ’πάρι, νε σκάλο νε πριτσίρι, σ’τι ντούτσ τουάμνα σ’ αντούν’μπότσιλι μπλίνι κου ριτσίν’...! (Ε άμα πίνεις ρετσίνα, άκουσε με, βγήκε ένας καινούριος σπόρος, τον σπέρνεις το καλοκαίρι στο αμπέλι, δεν θέλει ούτε πότισμα ούτε σκάλο ούτε περιποίηση, και πηγαίνεις το φθινόπωρο και μαζεύεις μπουκάλια γεμάτα ρετσίνα…!)

-Φούγκου, τίνι χίει ζούρλου, σ’ιου σ’ντου, σ’ τι άβντου…(φεύγω εσύ είσαι τρελός κι εγώ κάθομαι και σε ακούω...)

Από την εκδήλωση για το Πολυτεχνείο

Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Ελασσόνας Ο Σ.Λ.Ε. την Κυριακή 23 Δεκεμβρίου και ώρα 11 π.μ. διοργανώνει: Χριστουγεννιάτικη γιορτή στην Κεντρική πλατεία Ελασσόνας για όλα τα παιδιά. Τα παιδιά θα τραγουδήσουν χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ο Αη Βασίλης θα μοιράσει απλόχερα ζαχαρωτά και δώρα.

7

Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ Μέρος 3ο Γράφει ο Ευριπίδη̋ Καπέτη̋

Το ζευγάρωμα: Ο Αύγουστος είναι ο μήνας του ζευγαρώματος παρτσάλος για τα γίδια και μαρκάλος για τα πρόβατα. Ο κτηνοτρόφος διάλεγε από μικρά τα καλύτερα αρσενικά κριάρια (μπιρμπέτσι, αριάτι) ή τράγους (τσάκι) ώστε μεγαλώνοντας να ζευγαρώσει τα ζωντανά του. Έπρεπε οι προβατίνες του (όιλι) και τα ζυγούρια (νουάτινι) να γεννήσουν ώστε και αρνάκια ή κατσικάκια να πάρει για πούλημα και ανανέωση τους κοπαδιού του και, στη συνέχεια, να αρμέγει και να πουλάει το γάλα του. Γνωστό βέβαια και το τετράστιχο των κτηνοτρόφων Να μουν το Μάη γάιδαρος/Τον Αύγουστο κριάρι/Όλο το χρόνο κόκορας/Και το Φλεβάρη γάτος Αφού έκαναν τη δουλειά τους μερικά χρόνια με τα κριάρια και τους τράγους ύστερα τα ευνούχιζαν (μπιρμέκου τσακατίτου, μουνούχι, γατσου) και τα έκαναν χρήση για γκισέμια (οδηγούς) του κοπαδιού. Τα φορούσαν μεγάλα κουδούνια και με το χαρακτηριστικό τους ήχο οδηγούσαν το κοπάδι. Το Γενάρη έχουμε τον γέννο (αφιτάλιου). Παραμονή των Φώτων (κρούτσι) οι κτηνοτρόφοι πήγαιναν στην εκκλησία με ένα σακουλάκι αλάτι για να ευλογηθεί από τον παπά για καλή ευκολία και επιτυχία στο βιός τους. Ο τσοπάνης δεν πρέπει να λείψει από το κοπάδι του. Πολλά γεννιούνται στο δρόμο, την ώρα της βοσκής. Όταν είναι για γέννα, βελάζουν χαρακτηριστικά. Γεννιούνται και μερικά τη νύχτα. Πρέπει ο τσοπάνος να τα προσέξει μη τυχόν και πατηθούν από τα άλλα και να τα ανταμώσει με την προβατίνα (ματρίκα) για να γνωρίζονται και να αρχίσει το θήλασμα. Οι βοσκοί διαθέτουν μεγάλη εμπειρία, ξέρουν και την παραμικρή λεπτομέρεια, γνωρίζουν και από ποια προβατίνα γεννήθηκε το κάθε αρνί. Τα νεογέννητα πρέπει να προσεχθούν στην αρχή από την υγρασία, το κρύο, τη βροχή και σιγά-σιγά μεγαλώνοντας να μεταφέρονται, όπως αναφέραμε, στο τσάρκο. Από τα νεογέννητα πρόβατα παίρνουμε το πρωτόγαλα (κουλάστρα), μαγιά που βράζοντας γάλα μαζί της πήζει και γίνεται ένα παχύρρευστο, νοστιμότατο και παχυντικό έδεσμα. Πρέπει τα μικρά να φάνε το πρωτόγαλο για να επιβιώσουν (σι μακα κουλάστρα). Τ’ αρνιά και τα κατσίκια τα κρατούν θηλάζοντάς τα μέχρι το Πάσχα. Τότε όσα είναι για πούλημα πουλιούνται για τον πασχαλινό οβελία σε εμπόρους. Πρέπει να πετύχουν καλές τιμές για να βγει καλό μεροκάματο. Μερικά κρατούνται για ανανέωση. Τέτοια αρνιά παίρνουνε μερικοί και κάνουν το ιδιωτικό τους κοπάδι (καναρά). Πολλά γεννιούνταν αργά στο τέλος της περιόδου, είναι τα βυζανιάρικα (σουγκάρια) που τα γεννούν συνήθως τα ζυγούρια (νουάτινι, μπλιόρια). Κρατούν και αρσενικά για να γίνουν κριάρια. Το Πάσχα πουλούσαν αρνιά στο χωριό για τους ντόπιους. Μεγάλη Παρασκευή και Σάββατο από την πλατεία μέχρι το κιόσκι γινόταν το παζάρι των αρνιών και των κατσικιών. Τα κουβαλούσαν στα μουλάρια μέσα στα τσουβάλια και στους τορβάδες (τάστιρι). Αφού τελειώνει η περίοδος των αρνιών και των κατσικιών οι προβατίνες πλέον γίνονται τα γαλάρια, οπότε αρχίζει η παραγωγή γάλατος.

8

ζημιά και το σαπίζει Η ψώρα γιατρεύτηκε με γιατροσόφια και κατόπιν με φάρμακα. Εχθροί από το ζωικό βασίλειο κυρίως είναι ο λύκος, το τσακάλι, η αλεπού, τα όρνια και τα φίδια. Πιο επικίνδυνος από όλα είναι ο λύκος. Αν μυριστεί και βρει τρόπο ώστε να χιμήξει σε κοπάδι κάνει μεγάλη ζημιά. Ρίχνεται και πνίγει όσο το δυνατόν περισσότερα. Τα πνίγει χωρίς να τα τρώει. Φόβος και τρόμος των τσοπάνηδων. Μπορεί όμως να παραμονέψει και να «χαλάσει» κανένα ζωντανό ξεμοναχιασμένο. Η αλεπού αρκείται σε μικρά αρνάκια ή κατσικάκια. Οι κότες βέβαια γι αυτή είναι ο καλύτερος μεζές. Τα όρνια και αυτά επιτίθενται σε μικρά που είναι του χεριού τους. Ο τσοπάνης όμως παίρνει τα μέτρα του. Το κοπάδι έχει συντροφιά τα τσοπανόσκυλά του (πικουριρέσκου κ’νι). Ακολουθούν το κοπάδι όπου πηγαίνει και παρακολουθούν τριγύρω τυχόν εχθρούς. Τις νύχτες αν αντιληφθούν λύκο, αρχίζουν αμέσως το γαύγισμα και ειδοποιούν το τσοπάνη. Τα τσοπανόσκυλα συνήθως είναι μεγαλόσωμα, φορούν περιλαίμιο, απολαμβάνουν τη φροντίδα του αφεντικού ιδιαίτερα. Η νοικοκυρά του κοπαδιού εκτός από το ψωμί του σπιτιού της, φουρνίζει και χωριστά για τα σκυλιά τους (σκυλόψωμα). Όταν έπαιρνε το σκυλί από κουτάβι το έβαζε στο τσάρκο με τα μικρά αρνιά για να γνωριστούν. Σε όλα του τα πρόβατα ο τσοπάνης έδινε το όνομα που του ταίριαζε. Σύμφωνα με το χρώμα των μαλλιών, την ηλικία, τις βούλες και γενικά όποιο χαρακτηριστικό είχαν επάνω τους. Μπάλιο-παρδαλό-ασπροκέφαλο, κορνούτο-με κέρατο (κάθε δακτύλιος στο κέρατο και ένας χρόνος ηλικία), ρούσο-κόκκινο, κόρμπα-γίδα κατάμαυρη, καλέσα-μουντό χρώμα-παρδαλομάτα, λάγια-μαύρη, κατσαρού-με κατσαρό μαλλί, μπιάλα-άσπρη. Το ίδιο συμβαίνει και με τα τσοπανόσκυλα, τα κριάρια, τους τράγους. Ο τσοπάνης έχει κώδικα επικοινωνίας με τα ζωντανά του. Απαραίτητη συνοδεία είναι και το τρίτο του πόδι, η γκλίτσα. Μια βέργα από ξύλο κρανιάς ή πυξάρι που όταν είναι φρεσκοκομμένο, αφού καψαλιστεί, καθαρίζεται από τη φλούδα και ισιάζεται με τη βοήθεια της φωτιάς. Επάνω έχει και γκλίτσα (καρλίγκου πικουριρέσκου) μια χειρολαβή για να γίνεται η χρήση της πιο εύκολη. Η γκλίτσα είναι η απαραίτητη συνοδεία του τσοπάνη. Χρησιμεύει για την προστασία του και για να πιάνει από τα πίσω πόδια το πρόβατο που φεύγει ανάρμεχτο. Στη μικρή αυτή επιφάνεια πολλοί που έχουν καλλιτεχνικές τάσεις σκαλίζουν διάφορα, σχήματα φιδιών, προσώπων, λαγών κλπ. Απαραίτητη είναι η ίσκα για να ανάβει φωτιά όταν τη χρειάζεται αλλά και ν’ ανάβει το τσιγάρο. Η ίσκα είναι μύκητας που βγαίνει σε κορμούς δέντρων, οξιάς, πουρναριού, ιτιάς από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο. Τότε αποκολλάται από το δέντρο, βράζεται πολλή ώρα με σταχτόνερο, την κατεβάζει από τη φωτιά για να ρουφήξει σταχτόνερο. Τη βγάζει στον ήλιο να στεγνώσει και στη συνέχεια την κοπανάει ώσπου να μαλακώσει και να φύγει η στάχτη, Έτσι γίνεται έτοιμη για χρήση. Την κόβει κομματάκια και πάνω σε στουρναρόπετρα (κοκκινωπή πέτρα σκληρή) τη χτυπάει με το μανάρι (μανάρου) κομμάτι σίδερο σχηματισμένο έτσι ώστε να κρέμεται από το παντελόνι του τσοπάνη. Με το χτύπημα πετιούνται σπίθες και η ίσκα ανάβει πολύ εύκολα. Έτσι έχει την φωτιά ο τσοπάνης αλλά πολλές φορές βοηθιέται και από «σουμου» φλούδες ξερές κέδρου (τζουνιάπινου). Μαζί του ο τσοπάνης κατά τη διαδρομή του τη μέρα κουβαλάει και ένα μικρό δερμάτινο ασκί (δέρμα από μικρό ζώο) για νερό ή μεγαλύτερο για ξινόγαλο (ακρίτσου). Μπορεί να είναι και ξύλινο «βουτσέλι», μπούκλα για νερό. Βέβαια δεν του λείπει το μαχαίρι και το ξύλινο κουτάλι (χλιάρι) , η κουβάτα (το πιάτο) καθώς και «το κλειδοπίνακο», το οποίο είναι ένα ξύλινο «ταπερ» για φαγητό πολύ πρακτικό. Όλα αυτά τα έβαζε στον μάλλινο υφαντό «τροβά» του. Η «βούργια», το δερμάτινο ασκί που κατασκεύαζε από χρονιάρικο κατσίκι, εκτός από τη χρήση σαν αποθηκευτικός χώρος έκανε και άλλη χρήση, να δέρνει πολύ άσχημα και να χρησιμοποιείται κατά καιρούς από παλικαράδες σε αδύναμους. Το επάγγελμα του βοσκού, η επαφή με τη φύση, η δύσκολη δουλειά που κάνει αυτός και όλη η οικογένειά του τραγουδήθηκε. Η «Ποιμενική» παραμένει κυρίαρχη στα βουνά και στη λογοτεχνία, που αναγνωρίζει στις κοινωνίες των βοσκών, το προνόμιο της διαφοροποίησης από την πολυπλοκότητα της αστικής ζωής. Αγάπες και έρωτες μεταξύ γειτονόπουλων που έβοσκαν τα πρόβατα βοήθησαν την ποίηση και το δημοτικό τραγούδι, από την αρχαιότητα με τη βουκολική ποίηση από τον Δάφνη και Χλόη μέχρι και τον ποιητή «του βουνού και της στάνης» Κώστα Κρυστάλλη. Έχουμε πολλά δείγματα εμπνευσμένα. Τραγουδήθηκε η μικρή και μεγάλη βλάχα, οι τσελιγκοπούλες, ο σκάρος που προαναφέραμε. Δείγματα μόνο θα αναφέρουμε: Η ΒΛΑΧΑ Η ΟΜΟΡΦΗ Αφήνω γεια στις όμορφες και γεια στις μαυρομάτες Εγώ πάω στα Γιάννενα στου Μπέη το Σαράι Βρίσκω τον Μπέη να λούζεται σε μια χρυσή λεκάνη -Καλή σου μέρα Μπέη καλώς την βλάχα που ΄ρθε Εγώ είμαι η βλάχα η έμορφη, η βλάχα η παινεμένη Πο’ χω τα χίλια πρόβατα, τα πεντακόσια γίδια -Λύκος να φάει τα πρόβατα, και τσάκαλος τα γίδια και στον τσοπάνο κεραυνός να πέσει να πεθάνει να μείνει η βλάχα μοναχή να ‘ρθει στην αγκαλιά μου

Κίνδυνοι-εχθροί των κοπαδιών: Μεγαλύτερος εχθρός των κοπαδιών είναι οι αρρώστιες. Επειδή ζουν σε αντίξοες συνθήκες καιρού-βροχές, χιόνια, αγέρηδες επιδείνωναν την κατάσταση και το κοπάδι γινόταν πιο αδύναμο- και όχι σε καλά καταλύματα είναι εύκολο να αρρωσταίνουν. Επίσης κατά τη διάρκεια της γέννας τα ζώα γίνονται πιο αδύνατα. Σήμερα έχουν αλλάξει τα πράγματα. Τα μαντριά με τον χρόνο έγιναν κτίσματα με τσιμεντόλιθους και σκέπασμα λαμαρίνες, οι λεγόμενες «προβάτες», και βέβαια η πρόοδος έφτασε μέχρι και σε σύστημα αρμεχτήρων για άρμεγμα, πλέον, χωρίς τα χέρια του τσοπάνη. Ο τσοπάνης κάνει και τον κτηνίατρο. Η πείρα τον έχει διδάξει πολλά. Η συνηθέστερη ασθένεια των προβάτων ήταν η γκλαμπάτσα, στα δε γίδια η ψώρα (αρ΄’νια). Ακόμα και σήμερα γίνεται αναφορά σ’ αυτές τις ασθένειες, «έπαθες γκλαμπάτσα», η οποία παλιότερα θέριζε κοπάδια. Βρέθηκαν όμως τα κατάλληλα φάρμακα και σήμερα δεν υπάρχουν. Η Γκλαμπάτσα προσβάλει τα πρόβατα, όταν βόσκουν σε υγρά μέρη (βαρκό) και, προπάντων, το πρωί με τη δροσιά. Τα ζώο προσβάλλεται στο συκώτι, αδυνατίζει και ψοφάει. Αντίδοτο το γκλαμπατσοφάρμακο. Άλλη αρρώστια η «κουτσαμάρα». Προσβάλλει τα νύχια των ποδιών. Τα ζώα πληγώνονταν και δεν μπορούν να περπατήσουν. Την παθαίνουν περπατώντας σε λασπωμένα χώματα στο μαντρί. Η θεραπεία παλιότερα γινόταν με το περπάτημα σε λάκκους με βρασμένη γαλαζόπετρα κρύα. Το πάρσιμο (σι λο, λουάρια). Παραλύει η μέση και τα πισινά πόδια του προβάτου και δεν μπορεί να κινηθεί, σέρνεται. Όταν παλιώνει η προβατίνα, μετά από τέσΜια βλαχοπούλα, τσελιγκοπούλα βόσκει τα’ αρνιά της σερα πέντε αρνιά και πάνω, Τα πρόβατα της, στην λαγκαδιά πουριάζει το συκώτι και Ακούει πιο πέρα, γλυκιά φλογέρα δυσκολεύει η λειτουργία του. Κάθεται και λέει κάτι την καίει, μες την καρδιά Η παρμάρα-αγαλαξία Σαν τ’ αηδόνι σε μαραζώνει που κελαηδάει γλυκά καταλήγει σε βαριά μορφή Και τραγουδάει σαν τα πουλιά με τύφλωση και μεταδίδεται Έλα βρε Νάσο εκεί στο δάσος, να σου μιλήσω με τις δύσκολες καιρικές γλυκά να σ’ ακουμπήσω σαν τα πουλιά συνθήκες. Βουρλαμάρα: μορφή Διψούν οι κάμποι για νερό και τα βουνά για χιόνια κουτσαμάρας από ανοιξιάτιΚι εγώ βλάχα μου για σένα, το χέρι σου το παχουλό κες δροσιές. Το μαργαριτερένιο να το ‘κανα προσκέφαλο Tσοπανόσκυλο, ο φύλακας του κοπαδιού Το φίδιασμα: δάγκωμα Τρεις μήνες και τρεις νύχτες από φίδια δηλητηριώδη, κυρίως οχιές. Να ΄τανε οι μέρες του Μαγιού Επικίνδυνες είναι και μερικές τροφές, χόρτα όπως το αγριοκρίθαρο και αγριοΚι οι νύχτες του Γενάρη σιτάρι. Το στάχυ μπαίνει στα αυτιά πολλές φορές και δημιουργεί προβλήματα. Να σε χορτάσω βλάχα μου φίλημα Τ’ αγριόγκορτσα και τα βαλανίδια που πέφτουν νωρίς από τα δέντρα και είναι Να σε χορτάσω αγκάλες. σκουληκιασμένα και τα τρώνε. Συνήθως προσβάλλουν τα εγκυμονούντα ζωντανά Τελειώνοντας την εργασία αυτή για τους κτηνοτρόφους θέλω να ευχαριστήσω τον τα οποία απορρίχνουν νωρίτερα. Μερικά έντομα όπως τα τσιμπούρια δημιουργούν κουτσαμάρα. Επίσης ο γαμπρό μου Γιώργο Μόσχη, τον επίσης γαμπρό σε ξαδέλφη Αντώνη Φακαλή - παλιούς κτηνοτρόφους από τα γεννοφάσκια τους - καθώς και το γιο του τελευταίου, Γιάννη, νεόΝτάβανος, ο οίστρος, ο αγριοκούμπανος. Ο τσιούλος (τσούλου) από μακριά ρίχνει τα αυγά ακόμη και σε ανοιχτό στόμα ανθρώπου. Ο παρμάς γιατρεύεται με τερου κτηνοτρόφου που χάθηκε πρόωρα στα 46 του χρόνια, για όλες τις πληροφορίες που καλοκαιρία και ξέρα (στέγνωμα). Στα γίδια ο τσούλος στο μαστάρι προκαλεί μου έδωσαν.

( Οκτώβριος-Νοέμβριος 2012) γράφει ο Λάζαρος Mπάμπας

παραγωγών, το διαπραγματευτικό όπλο της ενιαίας αγοράς εφοδίων με φθηνότερες τιμές καθώς και η δυναμική του συνεταιρισμού χάθηκαν ως φυσικό επακόλουθο. Τώρα ο συνεταιρισμός αρκείται στο κατάστημα τροφίμων και ποτών που λειτουργεί σε καθημερινή βάση και στα έσοδα από τα ακίνητα που διαθέτει (αποθήκες, κτήρια κ.λπ.) και τα μισθώνει για διάφορες χρήσεις σε τρίτους.

Ανώτατο όριο νερού

Ανάσα

Καλές και πολύ καλές χαρακτηρίζονται οι παραγωγές των αροτριαίων καλλιεργειών στην περιοχή μας. Ο αραβόσιτος (καλαμπόκι) θερίστηκε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ο καιρός ήταν άψογος και η παραγωγή άγγιξε τα υψηλότερα επίπεδα για τους περισσότερους παραγωγούς. Με δεδομένη την πολύ ανεβασμένη τιμή φέτος για το καλαμπόκι, πουλήθηκε από 0,27 έως 0,29 € ανά κιλό, το εισόδημα των γεωργών πήρε μια ανάσα. Βέβαια τα γενικότερα προβλήματά τους παραμένουν άλυτα. Επίσης οι φετινές παραγωγές πατάτας είναι ικανοποιητικές. Κάποιες σωτήριες βροχές καθώς και ο ήπιος Σεπτέμβριος έδωσαν αξιόλογες παραγωγές και, όπως πάντα, άριστης ποιότητας λιβαδιώτικη πατάτα. Η δυσκολία της πώλησής της, όμως, παραμένει ανασταλτικός παράγοντας και γι αυτή την καλλιέργεια, ιδίως στην σημερινή εποχή, όπου ο κοσμάκης βλέπει καθημερινά το εισόδημά του να συρρικνώνεται και στρέφεται στην αγορά φτηνών, υποδεέστερων ποιοτικά προϊόντων.

Τα προβλήματα που εμφανίστηκαν φέτος με την υδροδότηση ορισμένων περιοχών, κυρίως κτηνοτροφικών μονάδων, ανάγκασαν το τοπικό συμβούλιο Λιβαδίου να κουβεντιάσει και να αποφασίσει τον καθορισμό ανώτατου ορίου χρήσης κτηνοτροφικού νερού. Στις 17/10/12, με νόμιμη απαρτία, παρόντα 4 μέλη, αποφασίστηκε ομόφωνα να παρθούν μέτρα περιορισμού της σπατάλης, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες. Τα μέτρα αυτά είναι: 1) Ανώτατο όριο κατανάλωσης στους κτηνοτρόφους που έχουν μικρά ζώα, 3,8 κυβικά ετησίως για κάθε ζώο.2) Για όσους κάνουν χρήση νερού από κτηνοτροφικές γεωτρήσεις και δεν έχουν ζώα, ανώτατο όριο 120 κυβικά ετησίως, με την προϋπόθεση ότι δεν θα ξεπερνούν τα 20 κυβικά το μήνα. 3) Οι παραβάτες θα τιμωρούνται με τα πρόστιμα που προβλέπονται. Τα παραπάνω αποστέλλονται ως πρόταση - γνωμοδότηση στο δήμο Ελασσόνας για να επικυρωθούν.

Σπορά

Όλες οι εργασίες προετοιμασίας και σποράς (οργώματα, φρεζαρίσματα, σπορά και λίπανση) των χειμερινών σιτηρών πραγματοποιήθηκαν κανονικά τον μήνα Νοέμβριο στην αγροτική περιοχή Λιβαδίου. Ο καιρός, άριστος για αυτές τις εργασίες, έδωσε το περιθώριο στους παραγωγούς χωρίς δυσκολίες και προβλήματα να σπείρουν πολλά στρέμματα μη αρδευόμενων εκτάσεων και να επαίρονται για την μαστοριά τους. Φυσικά και ο ευγενής συναγωνισμός δεν λείπει από αυτές τις εργασίες. Δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους για να έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα. Δυστυχώς τα σιτηρά, με τις τιμές που συνήθως απολαμβάνουν, δεν επιτρέπουν ικανοποιητικά ποσοστά κέρδους.

Αρνητικότατες συνέπειες

Η πώληση της Αγροτικής Τράπεζας Ελλάδος πραγματοποιήθηκε το φετινό καλοκαίρι. Το στήριγμα, η βάση των αγροτών στο χρηματοπιστωτικό πεδίο της οικονομίας παραχωρήθηκε σε χέρια ιδιωτών. Η τράπεζα Πειραιώς είναι πλέον ο νέος ιδιοκτήτης του υγιούς τμήματος της ΑΤΕ. Το μέλλον του έλληνα αγρότη, γεωργού, κτηνοτρόφου, πτηνοτρόφου, αλιέα, μελισσοκόμου, βρίσκεται στα χέρια και στις ορέξεις του ομίλου Πειραιώς. Καταθέσεις, δάνεια, προσωπικό, καταστήματα, όλα περνάνε στους νέους ιδιοκτήτες. Οι αλλαγές που έχουν αρχίσει να γίνονται ορατές παντού, αγγίζουν και το χωριό μας. Το υποκατάστημα της ΑΤΕ στο Λιβάδι, το οποίο πέρασε στην ιδιοκτησία της Πειραιώς, θα σταματήσει να λειτουργεί όπως μέχρι τώρα. Οι υπάλληλοί του, όλοι τους υπάλληλοι του Γεωργοκτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Λιβαδίου, θα συνεχίσουν να εργάζονται στο κατάστημα τροφίμων που διατηρεί ο συνεταιρισμός. Στη θέση του υποκαταστήματος της ΑΤΕ θα προκύψει ένα υποκατάστημα της Πειραιώς, με υπαλλήλους της τράπεζας, το οποίο θα λειτουργεί για δυο μόνο μέρες την εβδομάδα. Αυτό ελέχθη σε συνάντηση του ΔΣ του συνεταιρισμού μας με τους υπευθύνους της τράπεζας. Βέβαια οι ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού για συναλλαγές είναι μεγάλες και σε καθημερινή βάση. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει και άλλος τρόπος εκταμίευσης χρημάτων (ΑΤΜ) θα δημιουργηθούν αρκετά προβλήματα τις υπόλοιπες μέρες. Είναι αναγκαίο τα μέλη του νέου ΔΣ του συνεταιρισμού μας να διεκδικήσουν μαχητικά από την συγκεκριμένη τράπεζα, άμεσα, την εγκατάσταση ενός μηχανήματος αυτόματης ανάληψης χρημάτων στο Λιβάδι. Να το επιβάλουν εάν είναι δυνατόν.

Δύσκολα ξεκίνησε το πρωτάθλημα για την ποδοσφαιρική μας ομάδα, με το διαχρονικά άλυτο θέμα του γηπέδου να παραμένει το μεγαλύτερο αγκάθι για μια αξιόλογη πορεία. Η εποχή και η οικονομική κρίση έχουν φέρει τους διοικούντες της ομάδας σε αρκετά δύσκολη θέση. Κάποιες προσπάθειες για την επίλυση του θέματος του γηπέδου δεν ευδοκίμησαν, αφού οι αρμόδιοι έδειξαν ελάχιστο ενδιαφέρον. Έτσι, μετά την 8η αγωνιστική, η ομάδα μας είναι τελευταία με -4 βαθμούς λόγω τιμωρίας. Χρησιμοποιήθηκε τιμωρημένος παίκτης, στην 2η αγωνιστική, για τον οποίο έγινε ένσταση, και τελικά επιβλήθηκε στην ομάδα μας αφαίρεση 5 βαθμών, 50 ευρώ πρόστιμο και αποβολή του γενικού αρχηγού για 2 χρόνια από αθλητικές δραστηριότητες. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα έχουν ως εξής: Αγων.

1η

Ημερ.

9/29/12

Ομάδες Α.Σ.Λιβαδίου.- Βουβάλα

Αποτ.

6-2

Σκόρερ Γ. Γκατζούνης (3) Ι. Φτεργιώτης (1)

2η

10/6/12

Α.Σ.Λιβαδίου - Ευαγγελισμός

0-5

Γ. Γκατζούνης

3η

10/14/12

Μεσοχώρι - Α.Σ.Λ

2-2

Αλ. Καψάλης, Β. Βαρβαρέζος

4η

10/21/12

Α.Σ.Λ - Γεράνεια

1-2

Αλ. Καψάλης

5η

10/27/12

Α.Σ.Λ. - Μεγ. Ελευθερ.

0–2

6η

11/3/12

Βρυότοπος - Α.Σ.Λ.

6-2

7η

11/18/12

Α.Σ.Λ. - Καρυά

0–5

8η

11/24/12

Εθν. Ολύμπου – Α.Σ.Λ.

3-2

Α. Καψάλης, Γ. Μεταξιώτης Β. Βαρβαρέζος (2)

Οικονομικά Υγιής

Ο Γεωργοκτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Λιβαδίου είναι ένας από τους ελάχιστους συνεταιρισμούς της χώρας μας που δεν χρωστά χρήματα. Εξαιρώντας μια μικρή εκκρεμότητα για το νέο κτήριο του, είναι οικονομικά τακτοποιημένος προς πάσα κατεύθυνση. Όταν σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια ακούμε και διαβάζουμε για συνεταιρισμούς με γιγάντια χρέη, διοικήσεις να διώκονται για οικονομικές ατασθαλίες, για κλείσιμο μεγάλων συνεταιρισμών, οι συγχωριανοί μας συνεχίζουν σταθερά και προσεκτικά την λειτουργία τους. Βέβαια, ο συνεταιρισμός τα τελευταία χρόνια έχει απεμπολήσει πλήρως το κομμάτι της εμπορίας αγροτικών εφοδίων (σπόρου, λιπασμάτων) με αποτέλεσμα ο κάθε γεωργός και κτηνοτρόφος να αναζητά, πλέον, μόνος του τα αγροτικά εφόδια που χρειάζεται. Το κενό καλύπτουν οι ιδιώτες γεωτεχνικοί (γεωπόνοι, κτηνίατροι) της περιοχής μας. Η προστασία των

9

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

10

6α. Ντίσ’ τσιάρ’ (ελλ) 6β. Αυτό (αγγλ) 6γ. Κα ….. (ελλ,αντίστρ) ντι πρι κ’κάτου 6δ. Ουδέτερο άρθρο 7α. Λι ….. τραματζάνιλι, τ’ ατσιά σκουάσιρ’ αχ’ντ μούλτ’ αρ’κίι 7β. Φίλος (βλαχ) 8α. Βίλα για κότες (βλαχ, αντίστρ) 8β. Ο παίζων χάνει και ο πίνων σι ….. (βλαχ) 9α. Καρι νου βα μγκιάρια ι τουάρν’ ντι αλάντ’ ….. (ελλ) 9β. Πλύσιμο (βλαχ) 10α. Στον τελευταίο ….. (αντίστρ) υπάρχουν οι λέξεις από Ω 10β. Παρέα μεθυσμένων το καλοκαίρι κάτω από τον πλάτανο, συζητά για το αν ο άνθρωπος πήγε στο φεγγάρι. Αυτοί που δεν πείθονται για την επίσκεψη Αμερικανών στο φεγγάρι, έχουν ατράνταχτο επιχείρημα. Καλά, λένε, τι ….. έκαιγε το διαστημόπλοιο για να φτάσει ως εκεί; Μόνο με τσίπουρο ήταν δυνατό να φτάσει ως τη Σελήνη. Άρα δεν πήγαν! Και παρήγγειλαν άλλο ένα, μέχρι που έγιναν οι ίδιοι πύραυλοι.

11α. Δορυφόροι του το Σ και το Υ (αντίστρ) 11β. Και τέτοιο ξύδι υπάρχει 12α. Τυρί άφωνο 12β. Μερικοί άνθρωποι με το ….. τους βρέθηκαν ψηλά και όχι με μπάρμπα στην Κορώνη 12γ. Πανελλήνιο Προσκοπικό Σώμα 13α. Έχω την αίσθηση ότι ο ….. (βλαχ) του ΠΑΣΟΚ οδεύει προς τη δύση του. Να δούμε πως θα ξημερώσει 13β. Ασπρισμένη (βλαχ) 14α. Όμοια φωνήεντα

ΚΑΘΕΤΑ

βαθειαί ….. (καθ, αντίστρ) 3δ. Λίρα, που δεν ακούγεται. Τελευταία έγινε και αόρατη βέβαια 3δ. Με ….. τελειώνει η παρτίδα στο σκάκι 4α. Ακέφαλη Γάζα. Με τόσους βομβαρδισμούς πώς να κρατήσει το κεφάλι της; 4β. Ναζίμ ….. , σπουδαίος Τούρκος ποιητής 4γ. ….. (αντίστρ) τσι π’τσ’μου ακούγεται απ’ τα χείλη όλων πια. Πώς θ’ αντιδράσουμε; 5α. Βιάρα άρι μούλτ’ ….. Αντιμετωπίσιμο. Πιάνεις τραπέζι στον πλάτανο. Το χειμώνα πώς θα βγάλουμε, με το πετρέλαιο στα ύψη και τα ξύλα λιγοστά και ακριβά.

5β. Χαϊδεμένη Μαργαρίτα ελαφρά κομμένη 5γ. Βα λου αντούκου ντι ….. Σημαίνει θα τον καταφέρω 6α. Μ’ αγαπάς παππού; Ρωτάει το εγγονάκι. Σ’ αγαπάω πουλάκι μου ….. τον ουρανό.

6β. Μήπως στον ΑΟΛ πρέπει να ‘ρθει ο ….. (αντίστρ) για να πάρει τα πάνω του; 6γ. Σύλλογος Λιβαδιωτών Βόρειας Ελλάδας (αρχικά) 6δ. Τι τα θέλεις πια τα λούσα, τι τα θέλεις τα προικιά, μα την ….. -Ελεούσα είσαι κι απ’ το μέλι πιο γλυκιά. Από την εποχή που τα τραγούδια τραγουδιόταν απ’ τις παρέες. Μετά άρχισαν τα γαυγίσματα.

7α. Φανέλα από μαλλί που συνήθως φοράνε οι άντρες (βλαχ) 7β. Το πλιγούρι που τρώγαμε παλιά στο συσσίτιο, μόλις το βλέπαμε κάναμε ….. Στις πρώτες

τάξεις του Δημοτικού όταν ήμουν, πριν να πάμε στο σχολείο, τρώγαμε πρωινό στο συσσίτιο. Θυμάμαι αρχικά στεγάζονταν στο υπόγειο του σπιτιού του Λευτέρη του Γκρέκου και στη συνέχεια στο ισόγειο του Ζανείου. Μας δίνανε και ένα γάλα σε σκόνη. Καμιά σχέση με το γάλα της κατσίκας που όλοι είχαμε στο σπίτι. Το μεσημέρι ξανατρώγαμε μετά το σχόλασμα. Να μη αναγκαστούμε να φάμε ποτέ σε συσσίτιο. Άσχημα χρόνια.

7γ. Αρκετοί κυβερνήτες μας δεν έκαναν ….. τον κόπο να διαβάσουν το μνημόνιο. Το υπέγραψαν όμως!

8α. Η τελευταία νότα 8β. Ντίσ’ κ’τους’ (ελλ) 8γ. Βυζαντινή νότα 8δ. Σινί χωρίς φωνήεντα.

8ε. Σούλα σιγανή 9α. Ένα βλέπουμε στη φωτογραφία, πολλά ….. υπάρχουν στο δρόμο για τα παλιοντέρβενα, κάτω απ’ τις μπιστιριές. Κάθε τόπος κι η χλωρίδα του.

9β. Μαθητές στο Δημοτικό, πήραμε τις ξύλινες βέργες σ’ ένα διάλειμμα απ’ όλες τις τάξεις και τις κάψαμε στις ξυλόσομπες, που ζέσταιναν τότε το σχολείο. Το πήρε χαμπάρι ο, εξαιρετικός κατά τα άλλα, Αποστόλης Ρούντος, βρήκε μια βίτσα και μας ….. όλους έναν-έναν. Ακόμη καίνε τα χέρια μας!

10α. ….. (αντίστρ) πάουζε. Είδος σοκολάτας 10β. Ινστιτούτο Οργάνωσης Παγκόσμιας Νέας Ιστορίας (αρχικά) 11α. Το ευχαριστηθήκαμε, τρ’κούμου μούλτου …..

11β. Τσόρλου (καθ. με άρθρο) 11γ. Άιντε μία είναι η ….. (γενική), δεν υπάρχει αθανασία. Απολαυστική η ερμηνεία της Χαρούλας 12α. Προυτού σι ν’ τσέμου λα μπισιάρκ’ τρούσα πρίντι σι χίμπ’ …..

12β. Το αχνιστό ….., έστω και χωρίς σύμφωνα, είναι εξαιρετικός τσιπουρομεζές 12γ. Πολλά κοπάδια βοσκάνε στη ….. και το κρέας που δίνουν είναι πεντανόστιμο 12δ. ….. γίνι άλτ’ ουάρ’ αμπιτάτου νου βα τι μπάγκου γκάς’. Ποτέ οι γυναίκες δεν μας καταλαβαίνουν.

13. Στο σχόλασμα της εκκλησίας (βλαχ. 4 λέξεις). Οριοθέτηση χρόνου χωρίς χρήση ρολογιού!

14α. Τιγανιάου ….. (ελλ) πόρκου 14β. Τι έντερο (βλαχ. αντίστρ) 14γ. Τασία άλαλη 14δ. Τ’ αδέρφια, ο Σάκης κι ο Γιάννης του ….. ήταν σπουδαίοι αυτοκινητιστές 15α. Ούτε ψύλλος στον ….. μας 15β. Κι αν είμαι ….. μη με φοβάσαι 15γ. Δύο έχει η φουκουρίνα 15δ. Πινέζα που δεν κάνει φασαρία 16α. Ίδρυμα Υποστήριξης Παλιννοστούντων 16β. Μάντζ’ (ελλ) 16γ. Αντού ….. κου γίνου σι μπέμου, κ’τσέ τράγκου γίνου κουλέιλι 16δ. Ν’ αφλάτου πρι ….. σ’ντέτς σι μκάτς σ’ βόι ΚΑΘΕΤΑ 1α. Άμα μπιάι ντι νίκου, νου ….. μπούν’ κάλι.

1β. Κ’τουσίκου (ελλ) 2α. Κάποιος πλανόδιος πωλητής κλέβει συστηματικά στο ….. (αντίστρ) τις γυναίκες στο Λιβάδι.. Να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά.

2β. Ουάου (καθ)

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1. ΛΙΧΙΑΡΣΙΜΟΥΤΣΙΠΟΥΡΛΙ 2. ΟΓ-ΧΡΙΤΣ-ΜΑΡΟΙΟΥ 3. ΥΥ-ΟΑ-ΙΑΜΟΤ-ΛΡ-ΜΑΤ 4. ΑΖΑ-ΧΙΚΜΕΤ-ΙΑΛΥΟ 5. ΚΛΝΤΟΥΡ-ΡΙΤ-ΧΑΚΙ 6. ΩΣ-ΥΟΙΠ-ΣΛΒΕ-ΑΓΙΑ 7. ΚΑΤΑΣΑΡΚΑ-ΜΠΙΑΧ-ΚΑΝ 8. ΣΙ-ΓΑ-ΠΑ-ΣΝ-ΣΛ 9. ΓΑΙΔΟΥΡΑΓΚΑΘΑ-ΕΔΕΙΡΕ 10. ΑΛΙΛ-ΙΟΠΝΙ 11. ΓΚΙΝΙ-ΟΠΟΥΣ-ΟΥΣΙΑΣ 12. ΑΡΝΙΤ-ΥΙ-ΣΑΠΚΑ-ΚΑΣΙ 13. ΤΟΥΙΣΤΑΑΛΙΜΠΙΣΙΑΡΙΚ 14. ΑΠΟ-ΥΟΣΤΑΜΙΣΤ-ΤΣ-ΑΓΑ 15. ΚΟΡΦΟ-ΡΟΚ-ΟΥ-ΠΝΖ 16. ΙΥΠ-ΦΑΙ-ΟΥΑΛΑ-ΜΙΑΣ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1. Τα βράσαμε τα τσίπουρα (βλαχ 3 λέξεις). Έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουμε το βαρύ χειμώνα. Και φέτος η παραγωγή ήταν εξαιρετική. Άκουσα για 60 τόνους τσίπουρο πρώτης ποιότητας. Τα καζάνια δούλευαν σε εικοσιτετράωρη βάση. Τα καϊρούκια πολλά. Ολονυκτίες με τσιπουροκατάνυξη. Ρέγγες, σουβλάκια, πίτα μπ’τούτα τα συνοδευτικά. Και υψηλή φιλοσοφία. Καλόπιοτο.

2α. Οργανισμός που συνταξιοδοτεί αγρότες, λειψός, όπως και οι συντάξεις. Πεινάνε τα γεροντάκια.

2β. ….. - χρατς και κόβουν και καινούρια μέτρα. Σπουδαίοι πολιτικοί, θα τους ξαναψηφίσουμε!

2γ. Αρσενικός γάτος (βλαχ) 3α. Όμοια φωνήεντα που μοιάζουν με φούρκες 3β. Ολυμπιακή Αεροπορία 3γ. Για μια καλύτερη παιδεία πρέπει να γίνουν

14β. Όταν φυσάει ….. τα καίει τα σπαρτά 14γ. Παρακινεί 2γ. Βα τσ’ αρίκου ….. Θα 14δ. Τάχει στη μέση η Λόλα 15α. Το Νοέμβρη του ’73 οι φοιτητές κατέλασε ζεματίσω 3α. Κ’τσε; Κ’ ….. Τουτέ- βαν το ….. Η χούντα έπεσε. Το Νοέμβρη του ’81 μια ομάδα νέων διοργάνωσε στο Λιβάδι στιν: Γιατί; Γιατί έτσι!

3β. ….. (αντίστρ) πιρλουγκάτι. Εξαιρετικό φρούτο, μεγάλη πρόκληση για την πιτσιρικαρία. Καταπατούσαμε αυλές και αμπέλια για να τα απολαύσουμε.

4α. Ναι σε όλα, ….. (αντίστρ) σε όλα. Ό,τι πει το κόμμα. Οι βουλευτές δεν έχουν δική τους άποψη; 4β. Πολλά παρατράγουδα με παπάδες τελευταία. Το δωδεκάθεο ήταν καλύτερο εκδήλωση για την επέτειο. Στο χωριό επικράμα τον ….. (αντίστρ) 4γ. Πάπλου νου ιάστι τησε μεγάλη φασαρία. Η εκδήλωση ήταν μεγαμούλτου γκίνι, τζ΄λι νιθιάμ’ λειώδης, η πορεία εντυπωσιακή, οι φωτογρααλί ….. άμα πουάτι σι γίν’. Και φωνάζουν τη Νία (Ευγενία Κατσίκη). Τόσα χρόνια η Νία προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στο Λιβάδι. Γιατί το Λιβάδι δεν έχει μόνιμα γιατρό. Ευτυχώς είναι πολλοί οι Λιβαδιώτες γιατροί και επειδή αγαπάνε το Λιβάδι, πότε ο ένας και πότε ο άλλος τυχαίνει να είναι στο χωριό. Αλλιώς η Νία να ‘ναι καλά. Τους αντικαθιστά μια χαρά για τις πρώτες βοήθειες. Αλλά ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΜΟΝΙΜΑ ΓΙΑΤΡΟ.

5α. Πάγκουρι (ελλ) 5β. Κα σι νου χι μπούνου φιτσόρου βα μ’τσι ….. (αντίστρ) φίες θυμίζουν εκείνη τη μέρα. Τα αιτήματα των καταληψιών του Πολυτεχνείου παραμένουν επίκαιρα και σήμερα, που έχουμε οικονομική χούντα.

15β. Κα σι νου σ’ντιάι γκίνι δάσκαλ’λου τι ακ’τσά ντι ….. (ελλ, αντίστρ) 16α. Κισάτου (ελλ) 16β. Κάποιος ….. στην Αγγλία φωτογραφήθηκε από τους παπαράτσι σε πάρτι γυμνός, η πριγκίπισσα γυμνόστηθη. Α πα πα πα πα κι εμείς νομίζαμε ότι οι βασιλιάδες ήταν ηθικοί 17α. Διπλό γελάει 17β. Λίμες μεγάλες που χρησιμοποιούσαν οι τσαγκάρηδες (αντίστρ) 17γ. Δηλώνουν με συντομία ότι: νου βίνι πρ’ντζουλου 18. Βάλ’ του σημάδι (βλαχ, 2 λέξεις) 19α. Κι αν νοιώθεις ασφυξία μ’ όλα όσα συμβαίνουν τελευταία, βγες στον Αη-….. να πάρεις καθαρό αέρα, να ξεμπουχτίσεις 19β. Χαϊδεμένη Λουκία 19γ. Και τα γαϊδούρια ζορίζονται με τα μέτρα και άρχισαν να ….. (βλαχ,αντίστρ) 20. Ές λα ….. κ’ άμου νέστι σι ζ’ντάου επιμέλεια Γκατζούνη̋ Γιάννη̋

1. ΛΟΥΑΣ-ΓΑΤΑΚΙ 2. ΙΓΥΖ-ΩΑ-ΑΓΚΡΟΠΟΥ 3. ΑΚΣΤΣΙ-ΙΝΥΟΡΠ 4. ΙΧΟ-ΑΙΔ-ΝΙΙ 5. ΑΡΑΧΝΕΣ-ΙΤΣΥΟΦ 6. ΡΙ-ΙΤ-ΑΓΥΜ-ΤΟ 7. ΣΤΙΚΟΥΡΑΡ-ΟΥΑΣΠΙ 8. ΙΣΑΜΥΟΚ-ΑΜΠΙΑΤ 9. ΜΕΡΙΑ-ΛΑΡΙ 10. ΟΜΟΤ-ΚΑΥΣΙΜΟ 11. ΥΑΤ-ΜΠΑΛΣΑΜΙΚΟ 12. ΤΡ-ΣΠΑΘΙ-ΠΠΣ 13. ΣΟΥΑΡΛΙ-ΑΛΓΚΙΤ 14. ΙΙ-ΛΙΒΑΣ-ΑΣ-ΟΛ 15. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ-ΙΤΥΑ 16. ΟΥΡΟ-ΔΟΥΚΑΣ 17. ΧΑ-ΣΕΠΣΑΡ-ΠΜ 18. ΜΠΑΓΚΛΙΝΙΣΙΑΝΙ 19. ΛΙΑ-ΚΙΑ-ΡΙΑΙΚΓΖΑ 20. ΤΖΙΑΝΤΕ

ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ No 12

Η µ ουσική, δίνει ψυχή στον κόσµ ο, φτερά στο µ υαλό, πτήση στη φαντασία και ζωή σε όλα

«Οι μέρες του φωτός» ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ Από δώ έφυγε η μισή πατρίδα για τα ξένα. Μιχάλης Γκανάς

Νατάσσα Μποφίλιου, Γεράσιμος Ευαγγελάτος Θέμης Καραμουρατίδης Παρ’ ότι είναι το 3ο τους άλμπουμ, για τον ακροατή που έχει ανοικτό μυαλό, του αρέσει να ακούει καινούρια πράγματα, δεν έχει καμιά προκατάληψη, θετική ή αρνητική, ο νέος δίσκος της Νατάσσας Μποφίλιου «Οι Μέρες του Φωτός» θα φανεί σαν το έργο μιας ερμηνεύτριας που διακατέχεται από μεγάλη αυτοπεποίθηση, μιας καλλιτέχνιδας νέας που βρίσκεται στο απόγειο της και παρουσιάζει νέα τραγούδια, κάποια από αυτά θα αποδειχτούν σημαντικά, κάποια όχι, αλλά πάλι είναι γραμμένα σαν να είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο. Στην εποχή που ψάχνεις με το κιάλι ένα καλό τραγούδι στους δίσκους αυτού του ρεπερτορίου (που είναι ούτως ή άλλως ελάχιστοι πια), η Μποφίλιου, ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος στους στίχους και ο Θέμης Καραμουρατίδης στις μουσικές δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Κάτι τέτοιες στιγμές λοιπόν μου ’ρχεται να μουντζώσω τον εαυτό μου. Να τον βάλω κάτω και να τον κάνω να μετανιώσει για όλα όσα μέχρι σήμερα θεώρησε δεδομένα και να που ανατρέπονται. Αυτές οι ανατροπές είναι που μας κάνουν συνεχώς καλύτερους και όσο περνά ο καιρός να μη λέμε ποτέ ..ποτέ! Ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο μπορεί να είναι η αφορμή ή απλά ένα ακόμη τραγούδι, μια συγκυρία, μια συμμετοχή σε ένα δίσκο απλά μια συμμετοχή, μια πορεία εννιά χρόνων σιωπηλή όσο το δυνατό, αλλά βροντερή από τη συνέπεια και τη δημιουργία σημαντικών πραγμάτων πρέπει να είναι άξια λόγου και είναι τριαντάρηδες μόνο...! Θα μπορούσαν να είχαν δημιουργήσει ένα ακόμη εκκωφαντικό

τίποτα, αλλά τελικά η επιμονή και η υπομονή τούς βγήκε σε καλό. Η Μποφίλιου απαντάει στην αδυναμία που της δείχνει ο κόσμος με τον πλέον σωστό τρόπο, με τη δουλειά της, τον ιδανικό τρόπο, αυτόν που δυναμώνει τη σχέση και την πάει «ένα βήμα πιο πέρα». Το υπερβολικά μελό και εξωστρεφές στοιχείο που χαρακτήριζε τις παλιότερες επιτυχίες της έχουν σχεδόν εξαφανιστεί στη νέα της δουλειά. Το άλμπουμ είναι πιο σοφιστικέ, πιο ποπ και κιθαριστικό από ποτέ και η μελωδία σαν ζαχαρωτό. Οι στίχοι των τραγουδιών διαθέτουν χιούμορ και μοιάζουν με ιστορίες εφηβικές και ιστορίες γνώριμες. Με ανάλογο ύφος ο Ευαγγελάτος (στα καλύτερά του!) και η Μποφίλιου γίνονται περισσότερο «ένα» από ποτέ: όσο εκείνος γράφει στίχο λες και μιλάει, τόσο «προφορικά» και «συλλαβή συλλαβή» εκείνη τον αποδίδει. Και ο Καραμουρατίδης πράττει σοφά που δαμάζει τις μουσικές του εμπνεύσεις για να υπογραμμίσει, παρά για να καπελώσει, τη δύναμη του λόγου και να αναδείξει τη φωνή. Έξυπνες φρέσκιες μουσικές δοσμένες τόσο αποτελεσματικά ώστε ούτε αυτοί να ντρέπονται που το υπογράφουν ούτε ο ακροατής που το κάνει κτήμα του. Στο δεύτερο cd, που παίζει τον ρόλο της δεύτερης πλευράς του δίσκου βινυλίου, για να μιλήσω με όρους ρετρό, ο Καραμουρατίδης βουτάει στο χτες για να ευχαριστήσει προφανώς τους μουσικούς πατρώνους του…, και επιδεικνύει πόσο δυνατός μπορεί να γίνει συνθετικά. Δεν ξέρω αν μοιάζουν οι μουσικές με κάποιων άλλων, νιώθω όμως την αύρα του καινούριου στο αυτί μου. Ο στίχος και η ερμηνεία ακολουθούν τη μουσική στον δρόμο. Περιγράφουν παρά συναισθάνονται. Υπάρχει κοινό έτοιμο για αυτά τα τραγούδια, και θα αγαπηθούν στην πορεία σιγά-σιγά. Η ωρίμανση αυτής της παρέας, συναισθηματική και καλλιτεχνική, απογειώνεται. Μέσα σε πέντε χρόνια η ομάδα Μποφίλιου, Καραμουρατίδη, Ευαγγελάτου συστήθηκαν στο κοινό, διαμόρφωσαν το ύφος τους, δημιούργησαν φανατικούς φίλους, αλλά και έντονους αμφισβητίες. Εν κατακλείδι, πετυχαίνουν στις μέρες μας έναν άθλο να ξαναστρέψουν τα φώτα στο ημιθανές έντεχνο. Με τη δισκογραφία βαριά άρρωστη και το ραδιόφωνο σχεδόν εξαφανισμένο, οι «Μέρες του Φωτός» είναι η κορωνίδα του έργου τους μέχρι σήμερα.

την παραμονή, άλλα για το γάμο. Κι όλα ακριβά! Μα δε μιλάω εγώ, ακούω και δε μιλάω. Τόσα ευρώ εδώ, τόσα εκεί, παίρνουν και τηλέφωνο και φέρνουν και τα σουβλάκια στο σπίτι. Κι άντε τα εγγόνια, αλλά και η νύφη! Λες και δεν ξέραμε τι είχε η κατσαρόλα σε Γράφει η Γλυκερία Γκρέκου κάθε σπίτι; Με παπάρες και τζάμα μεγάλωσε… Τέλος πάντων λεφτά είχαμε, στα πρόβατα βάλαμε Εγώ δεν έμαθα γράμματα. Καθόλου. Μόνο να σκέφτο- και δυο Αλβανούς, ως και τηλεόραση καινούργια τους μαι ξέρω. Και να μιλάω. Μόνη μου, από μέσα. Δόξα τω βάλαμε, ποιοι, εμείς που μέχρι πριν λίγα χρόνια μαζευόθεώ το μυαλό ακόμα δεν παρέδωσε. Όλα τα άλλα είναι μασταν σε ένα σπίτι, στη γειτονιά, όλοι μαζί και βλέπαμε το “μπάρμπα –Γιώργο” σακατεμένα. Και ήρθα και μπερδεύτηκα με τα καινούργια λεφτά, Μια βόλτα μέσα στο σπίτι, σε μια καρέκλα το καλοκαίρι στο μπαλκόνι με το βουνό απέναντι. Μόνο αυτό είναι δεν μπορούσα να υπολογίσω πόση σύνταξη παίρνω, και όταν ερχόταν η ώρα να κεράσω τα εγγόνια δεν ήξερα τι ίδιο από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Μόνο αυτό. Δεν το βλέπω καθαρά, όπως παλιά, μα δε φταίει ο Όλυ- να τους δώσω. Και σταματήσαμε ξαφνικά να κερνάμε κουλούρια και μπος. Τα μάτια μου φταίνε. δραχμές στα παιδιά που έλεγαν τα “κουλιντάκου”και Κοιμάμαι λίγο, τρώω λίγο, μιλάω λίγο. Από μικρό κορίτσι όλα αυτά ήταν λίγα για μένα. Τα όταν κέρασα τα εγγόνια πέντε ευρώ, γιατί έμοιαζε με πεντοχίλιαρο, η νύφη με στραβοκοίταξε. Κι από τότε τα άλλα, τα δύσκολα, ήταν πολλά. Φτώχεια, πόλεμος, καμένα σπίτια, αρρώστιες, παιδιά δίνω από ένα των πενήντα. Τέλος πάντων τα λεφτά δικά στα ξένα, πολλές δουλειές στο σπίτι, στο χωράφι, στα τους είναι, όταν παίρνουν τη σύνταξη τα πιο πολλά τα κρατάνε, δίνουν και σε μένα λίγα για ώρα ανάγκης … πρόβατα. Τι τα θέλω τώρα τα λεφτά εγώ. Όταν ήμουν νέα και Λίγο το φαγητό, λίγες οι κουβέντες στον πατέρα, στον ήθελα κι εγώ κάτι παραπάνω δεν έφταναν τα ρημάδια. άντρα, στα πεθερικά. Θυμάμαι μια φορά, χρόνια τώρα, είχαμε κατεβεί στην Να είναι καλά τα παιδιά μου. Από αυτά πήρα δύναμη, Ελασσόνα να ψωνίσουμε για το γάμο του μεγάλου, όλα άνοιξε το στόμα μου, τότε ανακάλυψα πως είχα φωνή. Σώπασα όταν αποχαιρέτησα τον πρώτο μου γιο, για μετρημένα ως την τελευταία δραχμή, είδα μια μπλούζα την Αυστραλία. Ξαναμίλησα, έτσι είναι η ζωή, μα αυτό μπλε, μεράκι μ’ έμεινε, πάλι τα λεφτά σκέφτηκα. “Μπα, είναι λίγο ανοιχτό” είπα στο Στέργιο το Μετακράτησε μέχρι τη μέρα που μπήκε η νύφη του δεύτερου ξιώτη, που είχε το μαγαζί. μεράκι μ’ έμεινε. στο σπίτι. Τι τα θέλω και τα θυμάμαι τώρα, εμένα πέρασε η ζωή. Και όταν έφυγε και η θυγατέρα, με πρόσκληση, να βρει Τα παιδιά τώρα να είναι καλά. Γιατί μπορεί να μην τον αδερφό της, εκεί μακριά, τότε κατάλαβα πως δεν θα ακούω καλά, αλλά βλέπω εγώ. Ξέρω από αγωνία και ξαναμιλούσα πια. Και ήρθαν χρόνια καλά, κι έγινε Αυστραλία το Λιβάδι φτώχεια. Το κορίτσι γύρισε από τη Θεσσαλονίκη, δούλευε σε κι όλο έκλαιγα κρυφά, ήταν ανάγκη να πάνε στα ξένα, ας έκαναν λίγο υπομονή, κι έγινε Αυστραλία το Λιβάδι. Το ένα γραφείο, την έδιωξαν λέει. Κάθεται στο χωριό, κοισπίτι γέμισε λεφτά με τις επιδοτήσεις, τα σοκάκια γέμι- μάται αργά, ξυπνάει αργά, πίνει καφέ και καπνίζει, σαν αυτοκίνητα, ήρθε το χωριό τούμπα σε λίγα χρόνια. μαλώνει με τη μάνα της. “Δεν φτάνουν τα λεφτά” πάλι τα λεφτά, χτες κλείσαΚανένας δεν με ρώτησε αν θέλω να γκρεμίσουμε το σπίτι, αν θέλω να αφήσω την κόχη, να μαζέψουμε να με τα καλοριφέρ, βάλαμε σόμπες, σε λίγες μέρες έρχοχαλιά με “μάτια” και να ζήσω με τον παππού στο και- νται τα Χριστούγεννα, θα μιλήσουμε με την Αυστραλία. Από το καλοκαίρι ο πιο μικρός έχει φαγωθεί να πάει νούργιο δωμάτιο που έχτισαν έξω από το σπίτι, για “να στην Αυστραλία. έχει ο καθένας την ησυχία του” Εκεί είναι ο θείος και η θεία, θα τον βοηθήσουν να βρει Κι όταν χρειάστηκε να ζήσουμε χαρές και λύπες όλα έξω από το σπίτι έγιναν. Μνημόσυνα, αρραβώνες στα δουλειά. Και να πεις ότι δεν είναι σπουδαγμένος … Ποιος περίμενε πως θα’ ρθει έτσι τούμπα ο κόσμος. εγγόνια, γάμοι. Δεν μύρισε το σπίτι φαγητό για χαρές, τα γλέντια έγι- Έφυγαν τα παιδιά πριν πενήντα χρόνια, τότε που δεν ναν στην Ελασσόνα, εγώ πήρα χάπι για το ζάλισμα για περίσσευε μπουκιά. Τι έγινε και ήρθαμε πάλι στα ίδια; να πάω, όλα ήταν ξένα, φώτα πολλά, κάτι τραγούδια Τώρα κλαίμε, κρυφά, δυο μάνες στο σπίτι. Εγώ για τα που δεν καταλάβαινα, έτσι είναι τα νιάτα, “Να’ σαν τα νιάτα δυο φορές” και φουστάνια και τσάντες, λούσα παιδιά και τα εγγόνια. Η άλλη που ετοιμάζεται να αποπολλά λούσα, φουστάνια για το “πουτρόψωμο”, άλλα για χαιρετίσει το παιδί για τα ξένα. Μετά το νέο έτος.

Εγώ δεν έμαθα γράμματα

11

η τελευταία μάχη

κυλά σε μονοδρομική και αυξητική πορεία και να φανταστώ ότι ο Γεωργάκης Ολύμπιος είναι σήμερα μαζί μας, εδώ στη χώρα και τον τόπο μας και παρακολουθεί τα πεπραγμένα μας και τη ζωή μας. Ούτως ή άλλως, οι ιδέες του Ήρωα θα έπρεπε να είναι μέσα μας. Πιστεύω ότι ο Ήρωας θα ήταν πολύ αυστηρός μαζί μας. Για τον Γιωργάκη Ολύμπιο έχουμε μια σειρά απεικονίσεων, γλυπτών ή χαρακτικών ή ζωγραφικών που όλες συγκεντρώθηκαν σε μια συλλογή από τον εκδότη της εφημερίδας “Λιβάδι Ολύμπου” Νίκο Καραΐσκο. Από τη συλλογή αυτή διαλέξαμε το διπλανό έργο του Severino Baraldi που απεικονίζει την τελευταία απεγνωσμένη μάχη του Γιωργάκη Ολύμπιου και των συντρόφων του στο κωδωνοστάσιο της μονής του Σέκου όπου και βρήκε ηρωικό θάνατο.

«Καθ’ εαυτήν η πράξη της θυσίας του Γιωργάκη ήταν ποιητική. Η ζωή του με τους αδιάκοπους αγώνες του ήταν ένα έπος. Εποποιία ήταν και η ελεύθερη ψυχή του. Και ούτε μπορούσε να γίνει διαφορετικά, γιατί ο Γιωργάκης ήταν γιος των Ολύμπιων θεών και των Πιερίδων Μουσών. Δεν ονομάστηκε από την ιστορία τυχαία Ολύμπιος. Ένιωθε μέσα του ότι ήταν θεματοφύλακας, φρουρός και κληρονόμος νόμων «δι’ αιθέρα ουρανίαν τεκνωθέντων ων Όλυμπος πατήρ μόνος», λέει ο αρχαίος τραγικός μας, ο Σοφοκλής. Νόμων που είχαν χυδαία καταλυθεί και ευτελιστεί από τον ανατολίτη βάρβαρο δυνάστη. Δεν σκλαβώθηκε απλώς η Ελλάδα. Με το πέσιμο του ελληνισμού καταλύθηκαν αιώνιοι νόμοι απαράβατοι και από θεούς και από ανθρώπους. Νόμοι που τεκνώθηκαν / γεννήθηκαν εδώ στα δικά μας τα βουνά. Τους γέννησε το ζευγάρωμα του Δία με τη μητέρα των Μουσών, τη Μνημοσύνη. Με άλλα λόγια, η σωματική ρώμη και η πνευματική αλκή του πατέρα των θεών και των ανθρώπων έσμιξε με την ομορφιά και την αρμονία της χαριτωμένης Μνημοσύνης στη μακεδονική γη του Ολύμπου και των Πιερίων και γέννησαν μιαν εποχή νέου πολιτισμού στον κόσμο», έλεγε ο αείμνηστος Μέγας Δάσκαλος και Παιδαγωγός, ο προσφάτως αδικοχαμένος Χρίστος Τσολάκης σε τούτον εδώ τον τόπο το 2006, στο 8ο Συμπόσιο που οργάνωσε ο Σύλλογός μου με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων. Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες Τι σημαίνει άραγε σήμερα πατριωτισμός, δηλαδή η ανιδιοτελής αγάπη για την πατρίδα, η φιλοπατρία, όπως λένε τα λεξικά; Τι νόημα μπορεί να έχει μία τόσο φορτισμένη ιστορικά έννοια και πως εκφράζεται αυτή στη σημερινή μας εποχή; Σήμερα, εν έτει 2012, με σχετικά, το τονίζω, σχετικά δεδομένη την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας και την υποτιθέμενη προστασία της από διεθνείς θεσμούς, οργανισμούς και συμβάσεις, προφανώς η λέξη δεν παραπέμπει σε καρυοφύλλια και απελευθερωτικούς αγώνες, ούτε σε μπουρλοτιέρηδες σε

Γεωργάκης Ολύμπιος (1772-1821) Μία θυσία χωρίς ημερομηνία λήξης

Ομιλία στις 2 Σεπτεμβρίου 2012 στο Λιβάδι (Μέρος 2ο) του Γιώργου Συνεφάκη τέως Προέδρου του Σ.Λ.Θ. μονές του Σέκου ή του Αρκαδίου, ούτε σε εξόδους του Μεσολογγίου. Εξ άλλου, η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση έχει σχεδόν καταργήσει τα σύνορα και μάλλον δεν ενδιαφέρεται για χωρικές κατακτήσεις, μια που κάνουν τη δουλειά τους οι ισχυροί χρησιμοποιώντας άλλες μορφές κατοχής, κυρίως πολιτικού και οικονομικού χαρακτήρα. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πατριωτισμός σήμερα, σημαίνει να παραδώσουμε την πατρίδα μας στα παιδιά μας καλύτερη απ’ ό,τι την βρήκαμε από τους πατεράδες και τις μανάδες μας. Να την παραδώσουμε καλύτερη σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή: • Στο οικονομικό επίπεδο, κλείνοντας την ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών και αυξάνοντας το βιοτικό επίπεδο του λαού • Στο μορφωτικό επίπεδο, εξαλείφοντας ει δυνατόν τον αναλφαβητισμό, πραγματικό ή λειτουργικό και εκμηδενίζοντας την αγραμματοσύνη • Στο πολιτιστικό επίπεδο, προάγοντας την σκέψη, την ευθυκρισία, τις επιστήμες, τις τέχνες και προφυλάσσοντας τις παραδόσεις μας και την τεράστια από αρχαιοτάτων χρόνων διαχρονική πολιτιστική μας παρουσία και κληρονομιά από καταστροφές • Στο περιβαλλοντικό επίπεδο, προστατεύοντας τους φυσικούς μας πόρους, την χλωρίδα και την πανίδα της πατρίδας μας, το υπέροχο φυσικό μας τοπίο και την αρμονία του • Στο κοινωνικό επίπεδο, αυξάνοντας συνεχώς τους δείκτες της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής αλληλεγγύης μεταξύ μας • Στο θεσμικό επίπεδο, διαφυλάττοντας ως κόρη οφθαλμού τους βασικούς συνταγματικούς κανόνες και την εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος Αυτό κατά την γνώμη μου είναι σήμερα πατριωτισμός και γι’ αυτά κατά την ταπεινή μου άποψη αγωνίστηκε τον αγώνα τον καλό, τον αγώνα τον εθνικοαπελευθερωτικό και γι’ αυτά θυσιάστηκε ο Γεωργάκης Ολύμπιος και τόσοι άλλοι ήρωες, της εποχής του και μεταγενέστεροι, επώνυμοι και ανώνυμοι. Επιτρέψτε μου εδώ να κάνω ένα νοητικό άλμα, να ξεγελάσω την σταθερά του χρόνου που

1. Θα εξοργίζονταν πολύ που στο οικονομικό επίπεδο, η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών αντί να μειώνεται, μεγαλώνει. Θα ήταν έξαλλος με την ανάλγητη συμπεριφορά απέναντι στον ελληνικό λαό όλων όσοι κυβέρνησαν κατά καιρούς αυτόν τον τόπο, που αφού απέτυχαν να χειριστούν με εντιμότητα και αξιοπρέπεια τα κοινά, εκμαύλισαν τον κόσμο με ψεύτικες ελπίδες και υποσχέσεις και λειτούργησαν ως κατεδαφιστές της κοινωνικής συνοχής. Σήμερα, ακριβώς οι ίδιοι, αλλάζοντας τη μάσκα του εμπρηστή με εκείνη του πυροσβέστη, του πετσοκόβουν τα κοινωνικά του κεκτημένα χύνοντας κροκοδείλια επικοινωνιακά δάκρυα από τηλεοράσεως.

2. Θα θλίβονταν που στο μορφωτικό επίπεδο, η χώρα μας δεν εμβαπτίζει την νεολαία μας και γενικότερα τον λαό μας στην κολυμβήθρα της απέραντης μορφωτικής και πολιτιστικής μας προίκας, αλλά αρκείται σε μία τυπική και γραφειοκρατική του επιμόρφωση, χωρίς να προστατεύει καν την γλώσσα μας, που μας την έδωσαν ελληνική, όπως λέει και ο μέγας ποιητής 3. Θα μας αγρίευε, που στο πολιτιστικό επίπεδο, δεν αντιστεκόμαστε σθεναρά στην ισοπεδωτική παραμορφωτική λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης, αποδεχόμενοι φθηνά ψευδοπολιτιστικά προϊόντα εισαγωγής ή ξενόφερτα πρότυπα συμπεριφοράς και σκέψης 4. Θα μας στηλίτευε και θα δάκρυζε, στο περιβαλλοντικό επίπεδο, με την απροσεξία μας, την εγκληματική αδιαφορία μας και την απαράδεκτη συμπεριφορά μας απέναντι στο άγιο τοπίο της Ελλάδας μας, τον ευλογημένο αυτό τόπο που τον προστατεύει ο Θεός, αλλά τον καταστρέφουμε εμείς με τα ίδια μας τα χέρια. Καταστρέφουμε είτε τον φυσικό μας πλούτο, με την παράλογη αμέλεια και αμετροέπειά με την οποία χειριζόμαστε ακόμη και τον Όλυμπο, τον Χολομώντα που θα τον κάνουν ορυχείο χρυσού, την Όσσα, το Πήλιο, τον Ταΰγετο, τον Πάρνωνα. Τώρα μάλιστα οι κρατούντες εποφθαλμιούν και τον κάμπο της Ελασσόνας που βρίσκεται στα πόδια μας, θέλοντας να τον μετατρέψουν σε λιγνιτικό κρανίου τόπο. Καταστρέφουμε τα μνημεία μας, «αυτές τις πέτρες για τις οποίες πολέμησε ο Μακρυγιάννης», με τις παράλογες και αλόγιστες παρεμβάσεις ή την εγκατάλειψή τους. Επίσης, όλο θα του έφευγε και κάποιο δάκρυ του Ήρωα για το πατρικό του και για τα άλλα μνημεία του χωριού μας, που ή καταστρέφονται ή παραμελούνται.

5. Θα μας κατσάδιαζε άγρια, στο κοινωνικό επίπεδο, για την χαλαρότητα της κοινωνικής μας συνοχής, τις απρόσωπες πολλές φορές κοινωνικές μας σχέσεις, την απάθεια και την αναλγησία που πολλές φορές μας διέπει ως προς την αλληλεγγύη προς τον πλησίον μας.

6. Θα μας επιτιμούσε, στο θεσμικό επίπεδο, για την πονηριά και κουτοπονηριά μας, την έλλειψη σεβασμού που πολλές φορές δείχνουμε απέναντι στους θεσμούς, αρχής γενομένης από τους ταγούς αυτής της χώρας που συχνά διυλίζουν τον κώνωπα και καταπίουν την κάμηλον, αλλά και αρκετούς από τους μικρούς το εκτόπισμα αυτού του τόπου.

7. Θα μας μέμφονταν για την κοινωνική μας ραστώνη, τη δημοκρατική μας τεμπελιά, τη συνειδησιακή μας αγρανάπαυση και την πατριωτική μας σκουριά. Δεν γνωρίζω πως θα αντιδρούσε ο Ήρωας, αν άκουγε από τα αναιδή χείλη κάποιων ανιστόρητων, νεόκοπων και ιστορικά απαίδευτων μικροαστών, να ταυτίζουν την λέξη ‘βλάχος’ με την έννοια του άξεστου, μόνο και μόνο επειδή δεν ασπάζεται τα μιμητικά και κατεστημένα πλέον δυτικότροπα πρότυπα συμπεριφοράς. Είναι αυτά τα κοινωνικά στρώματα που απαξιώνουν με περισσή άγνοια, ανωριμότητα, μικρόνοια και ελαφρότητα, παραδόσεις, γλώσσες, ντοπιολαλιές, ιδιώματα και συμπεριφορές των πληθυσμών της περιφέρειας Υποθέτω πως πρώτα θα τους τραβούσε τα αυτιά και μετά θα τους θύμιζε ότι όλοι, μα όλοι οι εθνικοί ευεργέτες, ήταν βλαχικής καταγωγής και ήταν αυτοί που δώρισαν όλα τα δημόσια κτίρια (Ακαδημίες, Στάδια, Πολυτεχνεία, Πανεπιστήμια, Αστεροσκοπεία, Νοσοκομεία, Πνευματικά Κέντρα κλπ.) στο ελληνικό κράτος. Η συστηματική και επί πολλά χρόνια αποσιώπηση ή έστω οι επιλεκτικές αναφορές στη μεγάλη προσφορά των Βλάχων από την πολιτεία, η οποία διαφαίνεται ακόμη και σήμερα στην ‘Πελοποννησοκεντρική’ ή έστω ‘Νοτιοελλαδοκεντρική’ γραφή της ‘επίσημης’ ιστορίας, είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη ενημέρωσης της ευρύτερης κοινωνίας για τη συμβολή και τις θυσίες των Βλάχων στους εθνικούς αγώνες. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, χάνεται ή υποβαθμίζεται και η τεράστια εθνική προσφορά του Βλάχου Γεωργάκη Ολυμπίου και των άλλων ηρώων της Βόρειας Ελλάδας. Εκεί που είμαι σίγουρος ότι ο Γεωργάκης Ολύμπιος δεν θα έλεγε τίποτε, αλλά απλώς θα χαμογελούσε ειρωνικά και σαρκαστικά, θα ήταν για τα βιβλία της ιστορίας μας. Συνήθως την δράση και την θυσία του καταφέρνουν και την χωρούν στην καλύτερη περίπτωση σε μία παράγραφο, στην χειρότερη σε δύο σειρές, ή και σε καμία. Ίσως να είναι καλύτερα έτσι, ίσως και να την γλύτωσε ο Ήρωας από μία αναφορά του τύπου ‘Ο Γεωργάκης Ολύμπιος συνωστίστηκε με τα παλληκάρια του στη μονή του Σέκου και ατυχώς το μοναστήρι πήρε φωτιά από απροσεξία’, όπως συνέβη με τους δυστυχείς Σμυρνιούς το 1922, κατά τους επισήμους συγγραφείς του θλιβερού βιβλίου της Στ’ του Δημοτικού, το οποίο προσφάτως αποσύρθηκε. Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συμπατριώτες Αν θέλουμε πραγματικά να τιμούμε τη μνήμη του Ήρωα Φιλικού Γεωργάκη Ολυμπίου και του κάθε Ήρωα, ας μην περιοριζόμαστε σε αποστεωμένες και μιμητικές ετήσιες εκδηλώσεις μνήμης στο επίπεδο μίας μεταφυσικής, πομπώδους και παρωπιδικής πατριδολαγνείας και προγονολαγνείας. Ας ασχοληθούμε με το να αναδείξουμε, να διαδώσουμε και να εμφυσήσουμε πρώτα απ’ όλα και παντού τις ιδέες του, πρώτα απ’ όλα και παντού όπου υπάρχει νέα γενιά, τις ιδέες του Γεωργάκη, τις ιδέες του Ρήγα, τις ιδέες της Ελευθερίας, τις ιδέες της Επαναστατικής και Ανυπότακτης Σκέψης, τις ιδέες της υπέρτατης θυσίας για αυτό που ο Γεωργάκης θεωρούσε στάση ζωής. Την συνέπεια στα πιστεύω του και την αυταπάρνηση για να τα εφαρμόσει, πέρα και πάνω από την ίδια του τη ζωή. Σήμερα ειδικά, που η χώρα μας περνά μέσα από τις Συμπληγάδες Πέτρες του διεθνούς οικονομικού και τραπεζικού λόμπυ, οι ιδέες του Ήρωα είναι επίκαιρες παρά ποτέ. Με την έννοια αυτή, ας αναφωνήσουμε όλοι μας ‘Αιωνία του η Μνήμη, η Μνήμη των Ευγενών Σκοπών και Στόχων του, η Μνήμη των Ευγενών Ιδεών του, οι οποίες είναι και θα είναι πάντα ανεξίτηλες και πάντα επίκαιρες, ανεξάρτητα από τις χρονικές συγκυρίες της στιγμής και την γκρίζα αντιηρωική μας καθημερινότητα. Ίσως τότε, από εκεί ψηλά που μας κοιτάει συνοφρυωμένη η Άγια Μορφή του Ήρωα, να μας κουνούσε συγκαταβατικά το κεφάλι και να ένοιωθε κι αυτός ότι οι αγώνες του και ο ηρωικός του θάνατος, έπιασαν πραγματικά τόπο. Ίσως τότε να χαιρόταν που η θυσία του ήταν Μία θυσία όχι στιγμιαία αλλά διαχρονική και το νόημά της δεν έχει ημερομηνία λήξης, αλλά είναι αέναο, ανά τους αιώνες των αιώνων. Αμήν.