ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ Τεύχος 17 by iconio

ΕΠΙΣΗΜΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΠEPIOΔOΣ Γ', TEΥXOΣ 17, AΠΡΙΛΙΟΣ 2013

E ΠI Σ H M O Δ E ΛT I O Τ Η Σ EK KΛ H Σ ΙΑ Σ KΡ H TH Σ ΠEΡIOΔOΣ Γ', TEΥXOΣ 17, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ

Ἐποπτεύουσα Συνοδικὴ Ἐπιτροπή: Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος Σεβ. Μητροπολίτης Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καὶ Βιάννου κ. Ἀνδρέας Σεβ. Μητροπολίτης Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου κ. Εὐγένιος Διευθυντὴς Συντάξεως: Ἀρχιμ. Πρόδρομος Ξενάκης, Ὑπογραμματεὺς τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου

Γραμματεὺς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς: Ἀρχιμ. Νήφων Βασιλάκης, Κωδικογράφος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου Ταχυδρομικὴ Διεύθυνση: «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ», Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος Ἐκκλησίας Κρήτης Πλατεῖα Ἁγίου Μηνᾶ, 712 01 Ἡράκλειο Τηλ. & FAX: 2810 288658, e-mail: isynodec@otenet.gr

Φιλολογικὴ ἐπιμέλεια: Γεώργιος Τ. Τσερεβελάκης, ὑπ. Δρ. Φιλολογίας e-mail: tserevelakis1979@gmail.com Τηλ. 6984 223 960 Προετοιμασία ἐκτύπωσης: Γεώργιος Ἐμμ. Τζατζάνης Ἡρώων Πολυτεχνείου 7, Χανιά Κρήτης, e-mail: info@iconio.gr Τηλ. 2821 600 800 - FAX: 2821 800 019

Ἐκτύπωση: Γραφικὲς Τέχνες: ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ ΒΙ.ΠΕ. Ἡρακλείου Κρήτης, Τηλ. 2810 380882-FAX: 2810 380887

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Λόγος Κατηχητήριος ἐπὶ τῇ ἐνάρξει τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (2013)

Πατριαρχικὴ Ἀπόδειξις ἐπὶ τῷ Ἁγίῳ Πάσχα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΓΙΟΚΑΤΑΤΑΞΙΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΤΟΥ ΛΕΠΡΟΥ

Πρᾶξις τῆς ἐν τῷ Ἁγιολογίῳ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατατάξεως τοῦ Μοναχοῦ Nικηφόρου τοῦ Λεπροῦ (κατὰ κόσμον Νικολάου Τζανακάκη) (1890-1964)

Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος περὶ Ἁγιοκατατάξεως τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου τοῦ «Λεπροῦ»

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝΤΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ἀνακοινωθὲν 10ης Ἰανουαρίου 2013 Ἀνακοινωθὲν 28ης Ἰανουαρίου 2013 Ἀνακοινωθὲν 4ης Μαρτίου 2013

ΛΟΓΟΙ

16 18

24 24 25

Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, κατὰ τὴν ἐπίσημον Δοξολογίαν εἰς τὸν Ἱερὸν Μητροπολιτικὸν Ναὸν Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου, ἐπὶ τῇ ἐνάρξει τῶν ἐπισήμων ἑορτασμῶν διὰ τὴν συμπλήρωσιν ἑκατὸν ἐτῶν, ἀπὸ τῆς ἑνώσεως τῆς Κρήτης μετὰ τῆς Ἑλλάδος. 28

Προσλαλιὰ τοῦ Σεβ. ‘Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, κατὰ τὴν συναυλίαν τῆς Ἐθνικῆς Συμφωνικῆς Ὀρχήστρας, εἰς τὴν Βασιλικὴν τοῦ Ἁγίου Μάρκου Ἡρακλείου, ἐπὶ τῇ ἑκατονταετηρίδι τῆς ῾Ενώσεως τῆς Κρήτης μετὰ τῆς Ἑλλάδος.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΛΕΤΕΣ

Ἀρχιμ. Νήφων Βασιλάκης Δρ. Θ., «Περὶ τῶν Ἐπισκοπῶν τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, ἀπὸ Τουρκοκρατίας μέχρι τῆς Κρητικῆς Πολιτείας. Σύντομη ἱστορικοκανονικὴ προσέγγιση». 34 ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ

Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος «Ἡ Ἱερὰ Πορεία Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ».

ΜΕΡΟΣ TΡITO ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΙΕΡΑΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΑΙ ΙΕΡΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Κανονισμός υπ’ αριθμ. 1/2013 Περί Εφημερίων και Διακόνων της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης (Φ.Ε.Κ. τεύχος, Α΄ φύλλο 65/12-3-2013)

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

Λόγος Κατηχητήριος ἐπὶ τῇ ἐνάρξει τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (2013) †ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ ΤΩι ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι Θεῖοι Πατέρες ἐθέσπισαν ὅπως τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου προηγῆται περίοδος ἀσκήσεως καὶ πνευματικῆς καθάρσεως, διαρκείας τεσσαράκοντα ἡμερῶν. Ἡ ἄσκησις πραγματοποιεῖται καὶ διὰ τοῦ περιορισμοῦ τῶν τροφῶν, δηλονότι τῆς νηστείας, ἀλλὰ κυρίως διὰ τῆς ἀποχῆς ἀπὸ τὸ κακόν. Τονίζει χαρακτηριστικῶς ὁ ἱερὸς ὑμνογράφος ὅτι ἀληθὴς καὶ εὐπρόσδεκτος ἀπὸ τὸν Θεὸν νηστεία εἶναι ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἡ ἐγκράτεια γλώσσης, ἡ θυμοῦ ἀποχή, ὁ χωρισμὸς ἀπὸ τῶν κακῶν ἐπιθυμιῶν, τῆς καταλαλιᾶς, τοῦ ψεύδους καὶ τῆς ἐπιορκίας, ἡ ἐπανόρθωσις τῆς ἀδικίας, ἡ δίωξις τοῦ ἐμπαθοῦς λογισμοῦ, ἡ θερμὴ ἐξομολόγησις, ὁ καθαρμὸς τῆς συνειδήσεως, «ἧς οὐδὲν ἐν κόσμῳ βιαιότερον», ἡ ἐγκράτεια ἀπό «παθῶν βλαβερῶν, ἀπὸ φθόνου καὶ μίσους, ἀπὸ πάσης κακίας», ἡ ἀποφυγὴ τῆς «ἐκτροπῆς τοῦ νοός», ἡ ὁμολογία τῶν ἐσφαλμένων· ὅτι «ἐγγὺς ἐπὶ θύραις ὁ Κριτής ἐστιν», ὁ ἐτάζων καρδίας καὶ νεφρούς, «ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν» (Μέγας Κανὼν Ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης). Ἡ σωματικὴ ἄσκησις σκοπὸν ἔχει τὴν κάθαρσιν τοῦ νοῦ καὶ τὴν προσήλωσιν αὐτοῦ εἰς τὴν ἀγάπην τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ταυτοχρόνως, καὶ εἰς τὴν ἀγάπην τῶν συνανθρώπων μας, ἡ ὁποία καὶ ἀποτελεῖ τὴν ἀπόδειξιν ὅτι εἴμεθα μαθηταὶ τοῦ Ἀγαπῶντος αὐτούς. Ἡ ἀγάπη μας πρέπει νὰ εἶναι ἔμπρακτος καὶ νὰ συνεπάγεται δι᾿ ἡμᾶς κάποιαν θυσίαν ὑπὲρ αὐτῶν. Διότι ἀγάπη ἄνευ προσφορᾶς τῶν ἀναγκαίων ὑλικῶν καὶ πνευματικῶν ἀγαθῶν εἰς τὸν ἀγαπώμενον εἶναι κ ε ν ὸ ς λόγος. Ἰδίως κατὰ τὴν παροῦσαν ἐποχὴν τῆς μεγάλης ἠθικῆς καὶ οἰκονομικῆς κρίσεως ὀφείλομεν, ὅσοι ἔχομεν τὴν δυνατότητα, νὰ προσφέρωμεν μετὰ ἱλαρότητος, ἀγάπης καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὸν συνάνθρωπον τὴν βοήθειάν μας πρὸς αὐτόν. Τότε μόνον ἡ χαρὰ μας ἐπὶ τῇ Ἀναστάσει τοῦ Κυρίου θὰ εἶναι πλουσία, ὅταν καὶ ἡ προσφορὰ μας πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς Αὐτοῦ, τοὺς ἐλαχίστους, τοὺς συνανθρώπους μας, εἶναι πλουσία. «Ὁ ἀγαπῶν τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν οὐδὲν περισσότερον κέκτηται τοῦ πλησίον· [...] ὅσον οὖν πλεονάζεις τῷ πλούτῳ, τοσοῦτον ἐλλείπεις τῇ ἀγάπῃ», διδάσκει τὸ _7_

ἀψευδὲς πατερικὸν στόμα (Μεγάλου Βασιλείου, Πρὸς τοὺς πλουτοῦντας, P.G. 31, 281Β). Ὁ κόσμος νομίζει, ἀτυχῶς, ὅτι ἡ χαρὰ συμπορεύεται πρὸς τὸ λ α μ β άν ε ι ν καὶ κ α τ έ χ ε ι ν πλοῦτον, δόξαν, ἀξιώματα καὶ ἄλλας ἀπολαύσεις. «Οὐδὲν γὰρ ἀχρηστότερον ἀνδρὸς οὐκ εἰδότος φιλεῖν»· καὶ «ὅταν ἴδῃς τινά δεόμενον θεραπείας ἤ σωματικῆς, ἤ ψυχικῆς, μὴ λέγε πρὸς ἑαυτόν∙ Τίνος ἕνεκεν ὁ δεῖνα καὶ ὁ δεῖνα αὐτὸν οὐκ ἐθεράπευσεν; ἀλλ’ ἀπάλλαξον τῆς ἀρρωστίας, καὶ μὴ ἀπαίτει ἐκείνους εὐθύνας τῆς ἀμελείας. [...] Ἂν γὰρ ἐπιστάξῃς αὐτῷ καθάπερ ἔλαιον τοῦ λόγου τὴν διδασκαλίαν, ἂν καταδήσῃς τῇ προσηνείᾳ, ἂν θεραπεύσῃς τῇ καρτερίᾳ, θησαυροῦ παντὸς εὐπορώτερόν σε οὗτος ἐργάσεται» (Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, Εἰς Β´ Κορινθίους ΚΖ´ καὶ κατὰ Ἰουδαίων Η´, P.G. 61, 586-587 καὶ 48, 932933). Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ χαρὰ καὶ ἡ ἱκανοποίησις ἀπὸ τὴν προσφορὰν ἀγάπης καὶ ὑλικῶν ἀγαθῶν πρὸς τὸν συνάνθρωπον εἶναι ἀσυγκρίτως μεγαλυτέρα. Ἡ συνήθης κοινωνικὴ ἀντίληψις, ἡ ὁποία καὶ διδάσκεται εἰς τοὺς νέους ὡς ἡ πλέον συμφέρουσα δι᾿ αὐτοὺς ὁδός, εἶναι ἡ πλεονεξία καὶ ἀπληστία. Αἱ ἰδέαι ὅμως αὗται, ὅταν ἐπικρατήσουν, δημιουργοῦν κοινωνικὰς διαταράξεις καὶ τελικῶς βλάπτουν καὶ αὐτοὺς οἱ ὁποῖοι ἀποκτοῦν ὑπέρμετρα ἀγαθὰ ἐπὶ ζημίᾳ τῶν ὑπολοίπων. Ὁ ἀναπόφευκτος κοινωνικὸς διαχωρισμὸς πρέπει νὰ ἐξομαλύνεται ἑκουσίως διὰ τῆς προσφορᾶς τῶν ἐχόντων πρὸς τοὺς μὴ ἔχοντας, ὡς ὁ Κύριος ἡμῶν διδάσκει ἀναφέρων ἐνδεικτικῶς: «ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι» (Λουκ. γ΄,11). Μόνον διὰ τῆς αἰσθήσεως τῆς ἑνότητος ἡμῶν πρὸς ὅλους τοὺς συνανθρώπους μας, καὶ μάλιστα τοὺς ἀδυνάτους, θὰ διανύσωμεν τὴν περίοδον τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς θεαρέστως καὶ θὰ ἔχωμεν τὴν εὐλογίαν τοῦ Χριστοῦ. Κατὰ τὸ τρέχον ἔτος, τὸ ὁποῖον ἀνεκηρύξαμεν Ἔτος Πανανθρωπίνης Ἀλληλεγγύης, πρέπει, ἐν ὄψει καὶ τῆς σοβαρᾶς παγκοσμίου οἰκονομικῆς κρίσεως, νὰ δείξωμεν ὅλοι περισσότερον ἐνδιαφέρον διὰ τὴν ἀνακούφισιν τῶν στερουμένων στοιχειωδῶν ἀγαθῶν ἀδελφῶν μας. Κατ᾿ αὐτὸν τὸν τρόπον θὰ διανύσωμεν τό «ἐνώπιον ἡμῶν στάδιον τῶν ἀρετῶν» θεαρέστως καὶ ἐν πνευματικῇ προόδῳ, θά «ἀπολαύσωμεν τοῦ δηναρίου», «θὰ δεχθῶμεν τὸ δίκαιον ὄφλημα» καὶ θὰ ἑορτάσωμεν μὲ πληρότητα χαρᾶς τὴν Ἁγίαν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου, καθ᾿ ἣν ἀληθῶς «ζωὴ πολιτεύεται», τοῦ Ὁποίου ἡ Χάρις καὶ τὸ πλούσιον Ἔλεος εἴησαν μετὰ πάντων ὑμῶν. Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, βιγ´

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως διάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης πάντων ὑμῶν _8_

Πατριαρχικὴ Ἀπόδειξις ἐπὶ τῷ Ἁγίῳ Πάσχα †ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ ΤΩι ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ἀδελφοὶ συλλειτουργοὶ καὶ τέκνα εὐσεβῆ καὶ φιλόθεα τῆς Ἐκκλησίας, Χριστὸς Ἀνέστη!

Ἡ ἀναγγελία τῆς Ἀναστάσεως ὑπὸ τῶν Μυροφόρων πρὸς τοὺς Μαθητὰς τοῦ Χριστοῦ ἐθεωρήθη ὑπὸ αὐτῶν παραλήρημα. Καὶ ὅμως ἡ εἴδησις, ἡ ἐκληφθεῖσα ὡς παραλήρημα, ἐβεβαιώθη ὡς Ἀ λ ή θ ε ι α. Ὁ ἀναστημένος Ἰησοῦς ἐνεφανίσθη εἰς τοὺς Μαθητὰς Του ἐπανειλημμένως. Εἰς τὴν ἐποχήν μας τὸ κήρυγμα τῆς Ἀναστάσεως ἀκούεται καὶ πάλιν ὡς παραλήρημα διὰ τοὺς ὀρθολογιστάς. Ἐν τούτοις, οἱ πιστοὶ ὄχι μόνον πιστεύομεν, ἀλλὰ καὶ βιοῦμεν τὴν Ἀνάστασιν ὡς γ ε γ ο ν ὸ ς ἀληθέστατον. Τὴν μαρτυρίαν μας ἐπισφραγίζομεν, ἐὰν χρειασθῇ, διὰ τῆς θυσίας τῆς ζωῆς μας, διότι ἐν Χριστῷ Ἀναστάντι ὑπερβαίνομεν τὸν θάνατον καὶ ἀπαλλασσόμεθα ἀπὸ τὸν φόβον αὐτοῦ. Τὸ στόμα μας εἶναι πλῆρες χαρᾶς ἐν τῷ λέγειν Ἀνέστη ὁ Κύριος! Οἱ Ἅγιοί μας, κατὰ κόσμον νεκροί, ζοῦν μεταξύ μας, ἀπαντοῦν εἰς τὰ αἰτήματά μας. Ὁ μεταθανάτιος κόσμος εἶναι ἀληθέστερος τοῦ προθανατίου. Ὁ Χριστός ἀνέστη καὶ ζῇ μεταξὺ ἡμῶν. Ὑπεσχέθη ὅτι θὰ εἶναι μαζί μας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος. Καὶ πράγματι εἶναι. Φίλος καὶ ἀδελφὸς καὶ θεραπευτὴς καὶ χορηγὸς παντὸς ἀγαθοῦ. Εὐλογητὸς ὁ Θεός, ὁ Ἀναστὰς ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ χαριζόμενος εἰς πάντας ζωὴν τὴν αἰώνιον. Ποῦ σου, θάνατε, τὸ νῖκος; Ἀνέστη ὁ Χριστός, «καὶ τὸν πάλαι ἄμετρα καυχώμενον, ὡς γελοῖον παιζόμενον ἔδειξε» (πρβλ. Κανὼν Σταυροαναστάσιμος Δ΄ ἤχου, Θ΄ Ὠδή, ποίημα Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ). Τὰ πάντα πεπλήρωται Φωτὸς καὶ αἱ καρδίαι μας χαρᾶς ἀνυπερβλήτου. Καὶ ὄχι μόνον χαρᾶς, ἀλλὰ καὶ δ υ ν ά μ ε ω ς. Ὁ πιστεύων εἰς τὴν Ἀνάστασιν δὲν φοβεῖται τὸν θάνατον· καὶ ὁ μὴ φοβούμενος τὸν θάνατον εἶναι ψυχικῶς ἄκαμπτος καὶ ἀλύγιστος, διότι ὅ,τι διὰ τοὺς πολλοὺς καὶ ἀπίστους εἶναι ἡ φοβερωτέρα ἀπειλή, διὰ τὸν πιστὸν χριστιανὸν εἶναι μικρᾶς σημασίας γεγονός, διότι εἶναι ἡ ε ἴ σ ο δ ο ς εἰς τὴν ζωὴν. Ὁ πιστὸς χριστιανὸς ζῇ τὴν ἀνάστα_9_

σιν καὶ πρὸ τοῦ φυσικοῦ θανάτου του. Ἡ συνέπεια τοῦ βιώματος τῆς Ἀναστάσεως εἶναι ἡ μ ε τ α β ο λ ὴ τοῦ κόσμου. Ἐνθουσιάζει τὴν ψυχήν. Καὶ ἡ ἐνθουσιώδης ψυχὴ ἑλκύει εἰς τὸν δρόμον της τὰς ἄλλας ψυχάς, αἱ ὁποῖαι συγκινοῦνται ἀπὸ τὰ ἀληθινὰ βιώματα τῆς χαρᾶς τῆς ἀθανασίας. Ἡ Ἀνάστασις τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἰδικὴ μας ἀνάστασις δὲν εἶναι μία θεωρητικὴ ἀλήθεια. Εἶναι δ ό γ μ α τῆς πίστεώς μας. Εἶναι μία χειροπιαστὴ πραγματικότης. Εἶναι ἡ δύναμις ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, παρὰ τοὺς ἐναντίον της σκληροτάτους διωγμούς. «Aὕτη ἐστίν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α΄ Ἰωάν. ε΄, 4) εἰς τὴν Ἀνάστασιν. Διὰ τῆς Ἀναστάσεως ὁ ἄνθρωπος γίνεται κατὰ χάριν Θεός. Διὰ τῆς νίκης τοῦ ἀναστασίμου φωτὸς ἐπὶ τῶν ἀκαθάρτων παθῶν, ἐνιδρύεται εἰς τὴν ψυχήν μας ἔρως θεῖος καὶ ἀγάπη τις ξένη, τὸν ἀνθρώπινον ὅρον ὑπερβαίνουσα. Χριστὸς Ἀνέστη, λοιπόν! Αἱ καρδίαι μας εἶναι πλημμυρισμέναι ἀπὸ τὸ Ἀναστάσιμον φῶς καὶ τὴν ἀναστάσιμον χαράν. Προσερχόμεθα μὲ γνησιότητα καὶ ἁπλότητα εἰς τὸν Ἀναστάντα Χριστόν. Διότι, ὡς λέγει ὁ Προφητάναξ Δαυΐδ, ὁ ἐπόπτης τῶν καρδιῶν μας ἄνωθεν Θεός «καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην οὐκ ἐξουδενώσει» (Ψαλμ. Ν΄, 19). Ἡ Ἀνάστασις εἶναι ἡ δύναμίς μας, ἡ ἐλπίς μας, ἡ χαρά μας, τὸ ἀγαλλίαμά μας. Διὰ τῆς Ἀναστάσεως ὑπερβαίνομεν τὸν πόνον καὶ τὴν θλῖψιν δι’ ὅλα τὰ κακὰ τῆς φυσικῆς ἐπιγείου ζωῆς. Ἡ Ἀνάστασις εἶναι ἡ ἀπάντησις τοῦ Θεοῦ εἰς τὴν ἀπορίαν τοῦ πληγωμένου ἀπὸ τὰ δεινὰ τοῦ κόσμου ἀνθρώπου. Εἰς τὰς δυσκολίας καὶ τὰ παθήματα, τὰ ὁποῖα διέρχεται σήμερον ὁ κόσμος, ἡμεῖς δὲν ἀποκάμνομεν. Ἡ ἐπὶ τὸ αὐτὸ σύναξις τῶν φοβισμένων Μαθητῶν τοῦ Κυρίου εἰς τὸ Ὑπερῷον τῆς Σιὼν μᾶς ἐνδυναμώνει. Δὲν φοβούμεθα, διότι ἀγαπῶμεν τοὺς πάντας, ὅπως ἠγάπησεν ἡμᾶς Ἐκεῖνος καὶ τὴν ψυχὴν Αὐτοῦ ἔθηκεν ὑπὲρ ἡμῶν. Θεανδρικῶς ὁ Ἀναστὰς Κύριος ἀοράτως μᾶς συνοδεύει. Ἀρκεῖ νὰ ἔχωμεν, -καὶ ἔχομεν- ἀ γ ά π η ν. Καὶ μὲ τὴν ἀγάπην ἐπιγινώσκομεν τοῦ Μυστηρίου τὴν δύναμιν. Τοῦ Μυστηρίου! Καὶ ἂν ἄλλοι διστάζουν ἀνθρωπίνως καὶ «δράγματα στοιβάζουν πράξεων τὰς θημωνίας» (πρβλ. Στιχηρὰ Ἑσπερινοῦ Κυριακῆς Ἀσώτου), ἡμεῖς καυχώμεθα. Καὶ ἐὰν ἡμεῖς δὲν «ἀπολικμίζωμεν φιλευσπλαχνίᾳ τὸ ἄχυρον τῶν ἔργων τῆς ἀδικίας καὶ τὰ πάθη μας καὶ δὲν καταστρώνωμεν ἅλωνα μετανοίας», ὁ Ἀναστὰς Χριστὸς εἶναι Ἀγάπη καὶ διαλύει τὸ κάθε εἴδους σκότος καὶ τὸν φ ό β ο ν γύρω μας καὶ εἰσέρχεται ἐντὸς ἡμῶν καὶ εἰς τὸν κ ό σ μ ο ν, τῶν θυρῶν τῶν καρδιῶν μας πολλάκις κεκλεισμένων. Καί «μένει μεθ΄ ἡμῶν» μονίμως διὰ τοῦ σ τ α υ ρ ο ῦ τῆς ἀ γ ά π η ς. Τὸ κάλεσμά Του εἶναι ἡ ε ἰ ρ ή ν η. Τὴν Ἑαυτοῦ εἰρήνην χαρίζει εἰς ἡμᾶς. Οἱ ἰσχυροὶ τοῦ κόσμου τούτου ἐπαγγέλλονται καὶ ὑπόσχονται εἰρήνην, μηδέποτε ἐμπειρικῶς πραγματοποιουμένην. Ἡ δύναμις τῆς Θείας Ἀγάπης καὶ Εἰρήνης καὶ Σοφίας μένει ἔξω ἀπὸ κάθε ἀνθρώπινον πα_10_

νικόν. Δὲν εὑρίσκεται εἰς τὸ περιθώριον τῆς πραγματικότητος οὔτε εἰς τὴν περιφέρειαν κάποιων ἀτομικῶν δοξασιῶν. Εἶναι ἡ καρδία καὶ τὸ κέντρον τῶν γεγονότων. Εἶναι ἡ κ α ρ δ ί α τῆς ἀνθρωπότητος. Εἶναι τὸ κ έ ν τ ρ ο ν τῆς ζωῆς. Εἶναι ἡ κυριεύουσα ζώντων καὶ νεκρῶν. Εἶναι ἡ Ἀ λ ή θ ε ι α. Ἡ ἀδιαφιλονίκητος ὑπεροχὴ τῆς Δ υ ν ά μ ε ω ς κρατεῖ ἀοράτως τὰ ἡ ν ί α καὶ κατευθύνει τὰ π ά ν τ α, καθ΄ ἣν ὥραν πολλοὶ ἐπώνυμοι κατ΄ ἄνθρωπον «σκότος εἰς τὰς φρένας ἔχουν». Τὴν περίοδον τῆς σημερινῆς γενικῆς ἀ π ο σ υ ν θ έ σ ε ω ς παγκοσμίως, ἡ ἐλπὶς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς, ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ π α ρ ο υ σ ί α τῆς οὐρανίας σ υ ν θ έ σ ε ω ς καὶ ἁρμονίας. Τὸν καιρὸν τῆς κ α τ α ρ ρ ε ύ σ ε ω ς καὶ τοῦ προσδοκωμένου θανάτου ὑπάρχει τὸ γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως καὶ ἡ ἐνίσχυσις τῆς πεποιθήσεως ἐπὶ τὸν Κύριον. Ἡ εἰρήνη τοῦ θανάτῳ τὸν θάνατον διὰ τῆς κενώσεως Αὐτοῦ πατήσαντος καὶ ἡ χαρὰ τῆς ἀ γ ά π η ς διαχέονται καὶ θεραπεύουν τὸν στενάζοντα καὶ ὀδυνώμενον πάντοτε σύγχρονον «ἄ ν θ ρ ω π ο ν» καὶ τὴν συνωδίνουσαν καὶ συστενάζουσαν μετ΄ αὐτοῦ κτίσιν, τὴν «ἀπολύτρωσιν καὶ τὴν υἱοθεσίαν ἀπεκδεχομένους» (πρβλ. Ρωμ. η΄, 20-23) τῆς «ἐλευθερίας τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ». Ἀληθῶς Ἀνέστη ὁ Κύριος, πατέρες καὶ ἀδελφοί καὶ τέκνα! Ἅγιον Πάσχα 2013

†Ὁ Κωνσταντινουπόλεως διάπυρος πρὸς Χριστὸν Ἀναστάντα εὐχέτης πάντων ὑμῶν

_11_

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΑΓΙΟΚΑΤΑΤΑΞΙΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΤΟΥ ΛΕΠΡΟΥ

Πρᾶξις τῆς ἐν τῷ Ἁγιολογίῳ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατατάξεως τοῦ Μοναχοῦ Nικηφόρου τοῦ Λεπροῦ (κατὰ κόσμον Νικολάου Τζανακάκη) (1890-1964) Ἀριθμ. Πρωτ. 1046 Τοὺς ἐν τῷ μετὰ σώματος βίῳ εὐσεβῶς καὶ ὁσίως πολιτευσαμένους, ζῶντας δὲ καὶ μετὰ τὴν ἐκεῖσε ἀπὸ τῶν ἐνθένδε ἀποδημίαν ἰσχυρὰν σχόντας τὴν ἐπίδρασιν ἐπὶ τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν πιστῶν, διατηρούντων διὰ τοῦτο δι᾿ ἀδιακόπου ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεὰν παραδόσεως τὴν περὶ τῆς ὁσιότητος καὶ ἁγιότητος αὐτῶν ἱερὰν ἀνάμνησιν, μετὰ πάσης εὐλαβείας τιμᾶν καὶ γεραίρειν μετὰ τοῦ περιουσίου τοῦ Θεοῦ λαοῦ οἶδεν ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, τῇ χορείᾳ τῶν Ἁγίων αὐτοὺς συναριθμοῦσα καὶ τὴν τούτων ἐπικαλουμένη μεσιτείαν πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεὸν ὑπὲρ ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, ἰάσεως ἀσθενῶν, καὶ ἁπαξαπλῶς ὠφελείας ψυχικῆς τοῦ χριστωνύμου πληρώματος. Ἐπειδὴ τοίνυν τοιοῦτος τὸν βίον καὶ τὴν πολιτείαν κατεδείχθη καὶ ὁ ἐν τῷ χωρίῳ Σηρικαρίῳ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κισάμου καὶ Σελίνου γεννηθεὶς καὶ εἰς ἡλικίαν ἑβδομήκοντα τεσσάρων ἐτῶν τελευτήσας τὸν ἐπὶ γῆς βίον, μετὰ θάνατον δὲ ἰσχυρὰν σχὼν τὴν ἐπίδρασιν ἐπὶ τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν πιστῶν Μοναχός Νικηφόρος «ὁ Λεπρός» (κατά κόσμον Νικόλαος Τζανακάκης), καθ᾿ ἃ ἄρτι ὑπέβαλε τῇ Ἐκκλησίᾳ ὁ Ἱερώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης καὶ ἀγαπητὸς ἐν Χριστῷ ἀδελφὸς κύριος Εἰρηναῖος, Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἀναφέρων μὲν ὅτι ὁ ἐπιτόπιος Ἱεράρχης Ἱερώτατος ἀδελφὸς Μητροπολίτης Κισάμου καὶ Σελίνου κύριος Ἀμφιλόχιος καὶ οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοὶ στοιχοῦντες τῇ συνεχεῖ καὶ ἀδιακόπῳ διὰ μέσου τῶν τελευταίων δεκαετιῶν παραδόσει ὡς Ἅγιον καὶ Ὅσιον αὐτὸν τιμῶσι καὶ γεραίρουσιν, «οὐ συνόδους μεγίστας καὶ κοινάς τινας ἀναμείναντες ψήφους ὥστ' ἐκεῖνον ἀνακηρύξαι, οἷς καὶ χρόνος καὶ ὄκνος καὶ μέλλησις καὶ πλεῖστά τινα τῶν ἀνθρωπείων προσίσταται, ἀλλὰ τῇ ἄνωθεν ψήφῳ τε καὶ ἀνακηρύξει καὶ τῇ λαμπρᾷ καὶ ἀναμφιβόλῳ τῶν πραγμάτων ὄψει καὶ πίστει καλῶς ἀρκεσθέντες» κατὰ τὸν Ἅγιον Πατριάρχην Φιλόθεον, τὸν Κόκκινον, αἰτούμενος δὲ ὅπως ἡ Ἐκκλησία προέλθῃ ἐπισήμως εἰς τὴν ἐν τῷ Ἑορτολογίῳ αὐτῆς ἔνταξιν αὐτοῦ ὡς Ὁσίου καὶ Ἁγίου, ἡ Μετριότης ἡμῶν μετὰ τῶν περί ἡμᾶς Ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν καὶ ὑπερτίμων, τῶν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῖν ἀδελφῶν καὶ συλλειτουργῶν, ὑπ᾿ ὄψιν λαβόντες τὴν ἀδιάκοπον ζῶσαν μαρτυρίαν τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως τῶν κατοίκων τῆς Κρήτης περὶ τῆς _16_

ὁσιότητος καὶ ἁγιότητος τοῦ εἰρημένου Μοναχοῦ, καὶ τὴν ἀρχῆθεν ἀποδιδομένην αὐτῷ ὡς Ἁγίῳ τιμήν, τῷ κοινῷ τῆς Ἐκκλησίας ἔθει κατακολουθοῦντες, ὡς εὔλογον καὶ πρέπον τὸ αἴτημα τῆς αὐτοῦ Ἱερότητος ἐκρίναμέν τε καὶ ἀπεδεξάμεθα. Διὸ καὶ θεσπίζομεν Συνοδικῶς καὶ ἐν Ἁγίῳ διακελευόμεθα Πνεύματι ὅπως ὁ εἰρημένος Ὅσιος Μοναχός Νικηφόρος ὁ Λεπρός συναριθμῆται τοῖς Ἁγίοις τῆς Ἐκκλησίας, ὡς μέχρι τοῦδε οὕτω καὶ εἰς τὸ ἑξῆς εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα τιμώμενος παρὰ τῶν πιστῶν καὶ ὕμνοις ἐγκωμίων γεραιρόμενος κατ᾿ ἔτος τῇ δ’ Ἰανουαρίου, ἡμέρᾳ τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας αὐτοῦ. Εἰς ἔνδειξιν δὲ τούτου καὶ βεβαίωσιν ἐγένετο καὶ ἡ παροῦσα Πατριαρχικὴ ἡμῶν καὶ Συνοδικὴ Πρᾶξις, καταστρωθεῖσα μὲν καὶ ὑπογραφεῖσα ἐν τῷδε τῷ Ἱερῷ Κώδικι τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἐν ἴσῳ δὲ καὶ ἀπαραλλάκτῳ ἀποσταλεῖσα τῷ Ἱερωτάτῳ Ἀρχιεπισκόπῳ Κρήτης κυρίῳ Εἰρηναίῳ πρὸς διαβίβασιν τῷ Ἱερωτάτῳ Μητροπολίτῃ Κισάμου καί Σελίνου κυρίῳ Ἀμφιλοχίῳ, πρὸς ἐπ᾿ ἐκκλησίας ἀνάγνωσιν, καὶ κατάθεσιν καὶ ἀσφαλῆ τήρησιν ἐν τοῖς ἀρχείοις τῆς κατ᾿ αὐτὸν Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Ἐν ἔτει σωτηρίῳ, βιβ´ κατὰ μῆνα Δεκέμβριον (α’) Ἐπινεμήσεως Ϟ’ Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος ἀποφαίνεται † ὁ Χαλκηδόνος Ἀθανάσιος † ὁ Πέργης Εὐάγγελος † ὁ Θεοδωρουπόλεως Γερμανὸς † ὁ Μιλήτου Ἀπόστολος † ὁ Μύρων Χρυσόστομος † ὁ Κισάμου καὶ Σελίνου Ἀμφιλόχιος

† ὁ Δέρκων Ἀπόστολος † ὁ Ἰταλίας καὶ Μελίτης Γεννάδιος † ὁ Σύμης Χρυσόστομος † ὁ Μυριοφύτου καὶ Περιστάσεως Εἰρηναῖος † ὁ Πιττσβούργου Σάββας † ὁ Χὸνγκ-Κὸνγκ Νεκτάριος

_17_

Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος περὶ Ἁγιοκατατάξεως τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου τοῦ «Λεπροῦ» Ἀριθμ. Πρωτ. 102

Ἐν Ἡρακλείῳ, τῇ 5ῃ Φεβρουαρίου 2013

Πρὸς Τοὺς Αἰδεσιμωτάτους Κληρικούς, τοὺς Ὁσιωτάτους Μοναχοὺς καὶ τὸν εὐσεβῆ Λαὸ τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης

Ἀγαπητοί μας ἀδελφοί, Ἡ ἀπαρχὴ τοῦ νέου ἔτους σφραγίσθηκε ἀπὸ ἕνα χαρμόσυνο γεγονὸς γιὰ τὴν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, τὴν κατάταξη στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἑνὸς νέου Ἁγίου, τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου τοῦ Λεπροῦ, γόνου ἐκλεκτοῦ τοῦ χωριοῦ Σηρικάρι τῆς Ἐπαρχίας Κισάμου Χανίων. Ἡ κατάταξη ἑνὸς νέου Ἁγίου στὶς δέλτους τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας ἀποτελεῖ ὁρατὸ σημεῖο τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι γεγονὸς χαρᾶς, εὐφροσύνης καὶ ἀγαλλιάσεως. Ἀνατέλλει νέους ὁρίζοντες, δίδει προοπτικὴ καὶ ἐλπίδα στὸν εὐλογημένο Λαὸ τοῦ Θεοῦ, ἰδιαίτερα στοὺς δύσκολους καιροὺς μας. Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, κατόπιν αἰτήματος κατατάξεως στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τὸ ὁποῖο ὑπέβαλε ἁρμοδίως ὁ Ποιμενάρχης τῆς ἰδιαίτερης πατρίδος τοῦ Μοναχοῦ Νικηφόρου, τοῦ ἐπονομαζομένου «Λεπροῦ», κατὰ κόσμον Νικολάου Τζανακάκη, Σεβ. Μητροπολίτης Κισάμου καὶ Σελίνου κ. Ἀμφιλόχιος, ὁμοφώνως ἀπεφάσισε νὰ ἀποδεχθεῖ τὴν πρόταση καὶ νὰ ἀποστείλει τὸν σχετικὸ Φάκελλο στὴν Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ σεπτοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας Κέντρου, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μὲ τὴν παράκληση νὰ προβεῖ στὴν Ἁγιοκατάταξη τοῦ εἰρημένου Ὁσίου. Ἡ Αὐτοῦ Θειοτάτη Παναγιότητα, ὁ Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος καὶ τὰ Μέλη τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου, κατὰ τὴν ἐπικρατοῦσα ἐκκλησιαστικὴ τάξη καὶ παράδοση, διὰ τῆς ὑπ’ ἀριθμ. 1046/1-12-2012 Πράξεως ἀποδέχθηκαν τὸ εἰρημένο αἴτημα καὶ προέβησαν στὴν ἐγγραφὴ τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου τοῦ «Λεπροῦ», στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὅρι_18_

σαν δὲ ἡ ἐτήσια μνήμη του νὰ ἑορτάζεται τὴν 4η τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου, ἡμέρα τῆς ὁσιακῆς κοιμήσεως καὶ τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας του. Ὁ κατὰ κόσμον Νικόλαος Τζανακάκης γεννήθηκε τὸ ἔτος 1890 στὸ χωριὸ Σηρικάρι τῆς Ἐπαρχίας Κισάμου Χανίων. Σὲ ἡλικία μόλις 13 ἐτῶν ἔμεινε ὀρφανός καὶ, ἐνῶ ἐργαζόταν στὰ Χανιά, ἄρχισε νὰ ἐμφανίζει σημεῖα τῆς νόσου τοῦ Χάνσεν, τῆς γνωστῆς λέπρας, ἡ ὁποία ἐκεῖνα τὰ χρόνια ἀντιμετωπιζόταν μὲ πολὺ φόβο καὶ ἐπιφύλαξη. Σὲ ἡλικία 16 ἐτῶν ὁ Νικόλαος, ἔχοντας ἐμφανῆ τὰ σημάδια τῆς ἀσθένειας καὶ γιὰ νὰ ἀποφύγει τὴν ἀπομόνωση καὶ τὸν ἐγκλεισμὸ στὸ νησὶ τῶν λεπρῶν, τὴν Σπιναλόγκα, ἀνεχώρησε γιὰ τὴν Αἴγυπτο. Ἐργάσθηκε στὴν Ἀλεξάνδρεια, ἀλλὰ σὲ ἡλικία 24 ἐτῶν ἀναγκάσθηκε νὰ καταφύγει σὲ λεπροκομεῖο τῆς Χίου, ὅπου ἐφημέριος ἦταν ὁ π. Ἄνθιμος Βαγιανός, ὁ μετέπειτα Ὅσιος Ἄνθιμος τῆς Χίου. Ἐκεῖ, στὸ ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Λαζάρου, ὅπου φυλασσόταν ἡ θαυματουργὸς εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ὑπακοῆς, ὁ Ἅγιος Ἄνθιμος τὸν ἔκειρε μοναχὸ μὲ τὸ ὄνομα Νικηφόρος. Μολονότι ἡ νόσος ἐπέφερε πολλὲς ἀλλοιώσεις στὸ ταλαίπωρο σῶμα του, ὁ Μοναχὸς Νικηφόρος δὲν ἐγόγγυζε, ἀλλὰ ζοῦσε καρτερικὰ μὲ τὴν κατὰ Θεὸν ἐλπίδα. Διακονοῦσε ὡς Ψάλτης, ἀκόμη καὶ ὅταν ἐξ αἰτίας τῆς σοβαρῆς ἀσθένειας ἔχασε τὸ φῶς του. Τὰ μέλη, τὸ δέρμα καὶ τὰ μάτια του παραμορφώθηκαν τελείως, ἀλλὰ ἐκεῖνος ἀντὶ νὰ ἀναζητήσει μάταια τὴν αἰτία τῆς ἀσθένειάς του, ἔλαβε τὴν κακοπάθεια τοῦ σώματος ὡς δημιουργικὴ ἀφορμὴ γιὰ μεγαλύτερη ἄσκηση, περισσότερη προσευχὴ καὶ ἀνιδιοτελῆ προσφορὰ σὲ ὅλους. Τὸ 1957 ἔστειλαν τὸν 67χρονο Μοναχὸ Νικηφόρο μαζὶ μὲ ἄλλους ἀσθενεῖς στὸν Ἀντιλεπρικὸ Σταθμὸ τῆς Ἁγίας Βαρβάρας στὴν περιοχὴ τοῦ Αἰγάλεω Ἀθηνῶν. Ἐκεῖ ζοῦσε καὶ ὁ γνωστὸς Κρητικῆς καταγωγῆς Ἀρχιμ. Εὐμένιος Σαριδάκης, ὁ ὁποῖος εἶχε ἐπίσης προσβληθεῖ ἀπὸ τὴν ἴδια νόσο τοῦ Χάνσεν καὶ ἐνῶ θεραπεύτηκε, ὑποτάχθηκε στὸν χαρισματικὸ πατέρα Νικηφόρο, διαθέτοντας τὸ ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς του στὴ διακονία τῶν συνασθενῶν του. Καθημερινὰ πλῆθος ἀνθρώπων συνέρρεαν γιὰ νὰ λάβουν τὴν εὐχὴ τοῦ Μοναχοῦ Νικηφόρου, ὁ ὁποῖος κατάκοιτος, μὲ πληγὲς καὶ πόνους, ἔδειχνε ἀντοχὴ καὶ παρηγοροῦσε τοὺς θλιβομένους. Οἱ ἀλλοιώσεις, οἱ πληγὲς καὶ παραλύσεις τοῦ σώματος δὲν ἐπηρέαζαν τὴν συμπεριφορὰ του, ἀλλὰ παρέμενε γλυκύτατος, χαμογελαστός, ἔλαμπε ὅλος, καὶ διηγεῖτο χαριτωμένα περιστατικὰ ἀπὸ τοὺς βίους καὶ τὴν πολιτεία τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, χαρίζοντας σὲ ὅλους ἄφατη χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση. Ὁ πάμπτωχος, ἀσθενὴς καὶ ἀξιολύπητος δόξαζε τὸν Θεὸ καὶ ἔδιδε θάρρος, ἐλπίδα καὶ παρηγοριὰ στοὺς πονεμένους ἀνθρώπους. Ὁ Ὅσιος Νικηφόρος ὁ Λεπρὸς ὑπέμεινε μὲ ψυχικὴ δύναμη, πνευματικὸ σθένος καὶ διάκριση, ἡ δὲ ὁσιακὴ βιωτὴ του ἀποτελεῖ παράδειγμα πρὸς μίμηση καὶ ἀληθινὴ μαρτυρία γιὰ τὴν ἔμπρακτη πίστη στὸν Ἀληθινὸ ἐν Τριά_19_

δι Θεό. Στὶς 4 Ἰανουαρίου τοῦ ἔτους 1964, σὲ ἡλικία 74 χρονῶν, ὁ Ὅσιος κοιμήθηκε ἐν Κυρίῳ. Κατὰ τὴν ἀνακομιδὴ τῶν τιμίων λειψάνων του διαπιστώθηκε ἄρρητη εὐωδία, ἐνῶ πολλοὶ χριστιανοὶ ἐπικαλοῦνται τὴν βοήθειά του γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση δυσκολιῶν καὶ τὴν ἴαση τῶν ἀσθενειῶν, καὶ ἀναφέρονται ἀρκετὲς περιπτώσεις θαυμάτων. Ὁ Ὅσιος βίωνε τὴν ἀναστάσιμη ἐλπίδα καὶ ἀντιμετώπιζε τὴν σκληρὴ δοκιμασία μὲ προσευχὴ καὶ καρτερία. Χαρίζει δὲ σὲ ὅσους ἔχουν ἀνάγκη τὴν ἐλπίδα τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, τὴν πρόγευση τῆς λυτρώσεως καὶ τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν βιωτικῶν δεινῶν. Παρέχει τὴν βεβαιότητα τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπὸ τὸν πόνο, τὴν θλίψη, τὸν βασανισμὸ της σαρκός, χάριν τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἔξοδός του ἀπὸ τὸν φαῦλο κύκλο τῆς ἀναζητήσεως αἰτίας κακῶν ἔγινε εἴσοδος στὸ χῶρο τῆς καρτερίας, τῆς ὁσιότητος, τῆς σωτηρίας καὶ τῆς ἀτελεύτητης μακαριότητος. Ὁ Ὅσιος Νικηφόρος, ἐν ζωῇ ἀκόμη εὑρισκόμενος, ἔχαιρε πολλῆς τιμῆς, σεβασμοῦ καὶ θαυμασμοῦ ἀπὸ τὸν πιστὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ. Ἡ μαρτυρία καὶ ἡ πίστη τῶν εὐσεβῶν χριστιανῶν γιὰ τὴν ἁγιότητά του συνέβαλαν τὰ μέγιστα ὥστε νὰ καταταγεῖ ἀπὸ τὴν Μητέρα Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία στὸ Ἁγιολόγιό της. Ἤδη, τὴν 4η τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου τοῦ τρέχοντος ἔτους, στὸν Ἱερὸ Ναὸ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου στὸ Καστέλλι Κισάμου, ἕδρα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κισάμου καὶ Σελίνου, μὲ πάνδημη συμμετοχὴ Ἱεραρχῶν, Κλήρου καὶ Λαοῦ, ἑορτάσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ ἐπίσημα καὶ μὲ τὴ δέουσα ἐκκλησιαστικὴ λαμπρότητα, ἡ ἱερὰ μνήμη τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου, τοῦ ἐπονομαζομένου «Λεπροῦ», ὅπου ἀναγνώσθηκε καὶ ἡ σχετικὴ Πατριαρχικὴ Πράξη Ἁγιοκατατάξεως. Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης μὲ αὐτὸ τὸ ἐγκύκλιο Συνοδικὸ Γράμμα πληροφορεῖ ἐπίσημα τὸ εὐσεβὲς πλήρωμα Αὐτῆς, τοὺς Αἰδεσιμωτάτους Κληρικούς, τοὺς Ὁσιωτάτους Μοναχοὺς καὶ τὸν εὐσεβῆ καὶ φιλάγιο Λαὸ τῆς Μεγαλονήσου γιὰ τὴν κατάταξη ἀπὸ τὴν Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τοῦ Μοναχοῦ Νικηφόρου, τοῦ ἐπονομαζομένου «Λεπροῦ», καὶ τὴν ἀναγραφὴ του στὶς δέλτους τῶν Ἁγίων τῆς κατὰ Ἀνατολὰς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Προτρέπει δὲ πατρικὰ ὅλους σας, συνεχίζοντες τὴν ἀπὸ αἰώνων παράδοση τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας μας, νὰ τιμᾶτε τὸν Ὅσιο Νικηφόρο, ὁ ὁποῖος ἤδη συγκαταλέγεται μεταξὺ τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, νὰ ἀποδίδετε σ’ αὐτὸν τὴν ὀφειλομένη τιμὴ Ἁγίου σύμφωνα μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ τάξη καὶ παράδοση, καὶ νὰ καταφεύγετε στὶς πρὸς Κύριον πρεσβεῖες του σὲ κάθε δυσκολία καὶ περίσταση τῆς ζωῆς σας. _20_

Ὅλοι ἐμεῖς, οἱ Ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, εἴμαστε εὐγνώμονες στὸ Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο γιὰ τὸ πολύτιμο αὐτὸ δῶρο τῆς ἁγιοκατατάξεως καὶ ἀναδείξεως ἑνὸς νέου Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, καὶ ἐκφράζομε τὴν ἀνεκλάλητη χαρά μας, γιατὶ ἱκανοποιήθηκε ἕνα εὐλαβὲς αἴτημα τῶν Χριστιανῶν τῆς Μεγαλονήσου μας, οἱ ὁποῖοι εὐεργετήθηκαν καὶ εὐεργετοῦνται ἀπὸ τὶς θαυματουργικὲς ἐνέργειες τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ σωτηρία τους. Εὐχόμαστε πατρικὰ σὲ ὅλους σας πλούσια τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στὴ ζωὴ καὶ τὰ ἔργα σας, μὲ τὶς πρεσβεῖες τοῦ Ὁσίου Νικηφόρου τοῦ Λεπροῦ, καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἰδιαιτέρως δὲ τῶν Κρητῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τοὺς φωτεινοὺς φάρους καὶ τοὺς ἀπλανεῖς ὁδοδεῖκτες, γιὰ νὰ ἀκολουθοῦμε τὸν ὀρθὸ δρόμο στὴ ζωὴ μας σὲ καιροὺς χαλεποὺς καὶ δυσχείμερους. Μὲ πατρικὲς εὐχὲς καὶ ἐν Κυρίῳ ἀγάπη

† Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος, Πρόεδρος † Ὁ Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας Μακάριος † Ὁ Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου Εὐγένιος † Ὁ Κυδωνίας καὶ Ἀπoκoρώνoυ Δαμασκηνὸς † Ὁ Λάμπης, Συβρίτου καὶ Σφακίων Εἰρηναῖος † Ὁ Ἱεραπύτνης καὶ Σητείας Εὐγένιος † Ὁ Πέτρας καὶ Χερρονήσου Νεκτάριος † Ὁ Κισάμου καὶ Σελίνου Ἀμφιλόχιος † Ὁ Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καὶ Βιάννου Ἀνδρέας † Ὁ πρ. Κισάμου καὶ Σελίνου Εἰρηναῖος

_21_

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝΤΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ἀνακοινωθὲν 10ης Ἰανουαρίου 2013 Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης συνῆλθε σήμερα 10 Ἰανουαρίου 2013 στὸ Ἡράκλειο σὲ τακτικὴ Συνεδρία καὶ μεταξὺ τῶν ἄλλων ἀσχολήθηκε μὲ τρέχοντα ὑπηρεσιακὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος ἐξέφρασε τὴ χαρὰ της γιὰ τὴν κατάταξη στὸ Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀπὸ τὴν Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου τοῦ ἐκ Σηρικαρίου Κισάμου καταγομένου Ὁσίου Νικηφόρου του Λεπροῦ, τοῦ ὁποίου ἡ ἱερὰ μνήμη θὰ ἑορτάζεται κατ’ ἔτος τὴν 4ην Ἰανουαρίου. Μὲ πάνδημη συμμετοχὴ Ἱεραρχῶν, Κλήρου καὶ Λαοῦ, ἡ ἱερὰ μνήμη του ἑορτάσθηκε ἐπίσημα ἐφέτος γιὰ πρώτη φορά, στὸ Καστέλλι Κισάμου, ἕδρα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κισάμου καὶ Σελίνου, τῆς ὁποίας γόνος καὶ κλέϊσμα τυγχάνει ὁ Ὅσιος Νικηφόρος ὁ Λεπρός. Μεταξὺ τῶν ἄλλων, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος συζήτησε καὶ τὸ φημολογούμενο θέμα καταργήσεως τῆς Κυριακῆς ὡς ἡμέρας ἀργίας, γιὰ τὸ ὁποῖο ἐκφράζει τὴν ἔντονη ἀντίθεσή της, τονίζοντας τὴν ἀξία τῆς ἡμέρας τῆς Κυριακῆς, ἡ ὁποία δὲν εἶναι μόνο ἐργασιακὸ προνόμιο, ἀλλὰ εἶναι οὐσιαστικὸ συνειδητὸ νομοθέτημα. Ἡ ἀργία τῆς Κυριακῆς, ὡς ἡμέρας καταπαύσεως τῶν ἐργασιῶν, ἀποτελεῖ τὴν ταυτότητα τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου καὶ τυχὸν κατάργησή της δημιουργεῖ ἐπιπλέον δυσλειτουργία, ἰδιαιτέρως στὸν θεσμὸ τῆς οἰκογένειας. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος διαμαρτύρεται πρὸς κάθε ἁρμόδιο καὶ ἀπευθύνει ὁλόθυμη ἔκκληση γιὰ τὴν ἀνάγκη σεβασμοῦ καὶ διατήρησης τῆς θεσμοθετημένης ἀργίας τῆς Κυριακῆς. Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς εἰσόδου μας στὸ νέο ἔτος, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος εὔχεται στὸν Ἱερὸ Κλῆρο καὶ τὸν εὐσεβῆ Λαὸ τῆς Μεγαλονήσου μας ὑγεία, δύναμη, καλὴ καὶ εὐλογημένη χρονιά. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος δὲν ἔπαυσε καὶ δὲν θὰ παύσει νὰ συμπορεύεται ἀθόρυβα μὲ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ μας, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίζονται γιὰ νὰ εἶναι ὄρθιοι στοὺς δύσκολους χρόνους μας. Ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης

Ἀνακοινωθὲν 28ης Ἰανουαρίου 2013 Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης συνῆλθε σήμερα 28 Ἰανουαρίου 2013 στὸ Ἡράκλειο σὲ δεύτερη Συνεδρία ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ νέου ἔτους καί, μεταξὺ τῶν ἄλλων, ἀσχολήθηκε μὲ τρέχοντα ὑπηρεσιακὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως δὲ μὲ θέματα ποὺ ἀφοροῦν στὶς Ἱερὲς Μονές, στοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς καὶ στὸν Ἱερὸ Κλῆρο. _24_

Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς Ἑορτῆς τῶν Ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν, προστατῶν τῶν Γραμμάτων καὶ τῆς Παιδείας, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος εὔχεται στοὺς διδάσκοντες καὶ διδασκομένους κάθε βαθμίδας τῆς Ἐκπαίδευσης τῆς Μεγαλονήσου, ποὺ καὶ αὐτοὶ ὑφίστανται τὶς συνέπειες τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως, πλούσια τὴ χάρη καὶ τὸν φωτισμὸ τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ἐπίτευξη τοῦ ἀληθινοῦ σκοποῦ τῆς γνώσεως, μὲ γνώμονα τὸν ἑλληνορθόδοξο πολιτισμό, τὴν χριστιανικὴ παιδεία καὶ τὸ ἦθος τοῦ Γένους μας. Ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης

Ἀνακοινωθὲν 4ης Μαρτίου 2013 Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης συνῆλθε σήμερα 4 Μαρτίου 2013 στὸ Ἡράκλειο σὲ ἔκτακτη Συνεδρία καὶ, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ τρέχοντα ὑπηρεσιακὰ θέματα, ἀσχολήθηκε γιὰ μία ἀκόμη φορὰ μὲ τὰ προβλήματα τῆς οἰκονομικῆς κρίσης καὶ τοὺς τρόπους ἀντιμετώπισής τους, γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῶν ἀνθρώπων τοῦ Τόπου μας. Ὅλοι οἱ Ἀρχιερεῖς τῆς Μεγαλονήσου ἐτόνισαν ὅτι ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογένειας, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ βασικὸ κύτταρο τῆς Κοινωνίας καὶ τῆς πολιτιστικῆς μας ταυτότητας, πλήττεται ποικιλότροπα, καὶ ἀναφέρθηκαν στὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζουν οἱ πολύτεκνες καὶ οἱ τρίτεκνες οἰκογένειες, ὅπως καὶ στὴν ἀνάγκη στήριξής τους, μὲ ἀνάλογες ἐνέργειες πρὸς κάθε ἁρμόδιο. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος, μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἀρχῆς τοῦ κατανυκτικοῦ Τριωδίου, εὔχεται ὅλοι νὰ διέλθουμε μὲ ἀληθινὴ μετάνοια καὶ κατάνυξη τὴν ἐρχόμενη περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, νὰ ἀξιωθοῦμε δὲ νὰ ἑορτάσομε μὲ πνευματικὴ εὐφροσύνη καὶ ἐλπίδα τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας, τὸ Πάσχα τοῦ λαοῦ μας. Ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης

_25_

ΛΟΓΟΙ

Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ἐξοχώτατε κύριε Γενικὲ Γραμματέα τῆς Ἀποκεντρωμένης Διοικήσεως Κρήτης, ἐκπρόσωπε τῆς Ἐντίμου Ἑλληνικῆς Πολιτείας, Ἐξοχώτατε κύριε Περιφερειάρχα, Ἐντιμώτατε κύριε Δήμαρχε, Ἐκπρόσωποι τῶν Ἀρχῶν καὶ τῶν Φορέων, Ἀγαπητοὶ Ἀδελφοί,

«Ἐν ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾡδαῖς πνευματικαῖς, ἄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ἡμῶν τῷ Κυρίῳ», συνήλθαμε σήμερα στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, στὸ κέντρο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, καὶ ἀναπέμπομεν αἶνον καὶ δοξολογίαν στὸν Πατέρα, τὸν Υἱὸν καὶ τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, τὴν Ἁγία καὶ Ζωαρχικὴ Τριάδα, γιὰ τὸ μεγάλο ἱστορικὸ καὶ χαρμόσυνο γεγονὸς τῆς ἐπετείου τῆς συμπληρώσεως τῶν 100 ἐτῶν ἀπὸ τὴν Ἕνωση τῆς ἁγιοτόκου καὶ λεβεντογέννας Κρήτης μας μὲ τὴ Μητέρα Ἑλλάδα. Ἡ Ἕνωση τῆς Μεγαλονήσου μὲ τὴ Μητέρα Ἑλλάδα ὑπῆρξε ἡ δικαίωση τῶν πολυετῶν προσπαθειῶν τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου, τῶν συνεργατῶν καὶ συναγωνιστῶν του, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν κατοίκων τῆς Κρήτης στὸ ἐπαναστατικὸ πεδίο, προεξάρχοντος τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου, καὶ συνάμα ὁ γλυκὺς καρπὸς τῶν καιρίων στρατηγικῶν ἐπιλογῶν ὅλων πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς πολυπόθητης Ἕνωσης. Ταυτόχρονα ἦταν ἡ δικαίωση πολλῶν γενεῶν Κρητικῶν, πρὶν ἀπὸ αὐτούς, ποὺ εἶχαν ἀγωνισθεῖ μὲ ἀπαράμιλλο σθένος καὶ ἡρωϊκὸ φρόνημα, ὀργανώνοντας ἐπαναστάσεις καὶ ἐξεγέρσεις, μὲ μοναδικὸ πόθο τὴν ἀπόκτηση τοῦ σπουδαίου ἀγαθοῦ τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας. Ἡ Κρήτη, τελικά, ἐνσωματώθηκε εἰς τὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα τὸ 1913 ὁριστικὰ καὶ ἀμετάκλητα. Ἀπὸ τότε οἱ ἀδούλωτοι Κρῆτες ἑνωμένοι, ὡς ἕνα σῶμα μὲ τὴν Μητέρα Ἑλλάδα, πορευόμαστε καὶ θὰ πορευόμαστε παρὰ τὶς ὅποιες ἀντιξοότητες καὶ δυσκολίες. _28_

Τοῦτο τὸ μήνυμα τῆς ἑνότητας, τοῦ κοινοῦ ἀγῶνα, ἐνθυμούμαστε σήμερα, ἐν ἐκκλησίᾳ λαμπροφορούσῃ, τιμῶντας τὴν ἔνδοξη Ἱστορία καὶ τοὺς ἡρωϊκοὺς προγόνους μας. Κρατοῦμεν εὐλαβικὰ τὴν παρακαταθήκη τους καὶ δίδομεν τὴν ὑπόσχεση ὅτι θὰ συνεχίσωμε νὰ ἀκολουθοῦμε τοὺς βηματισμοὺς καὶ τὸ παράδειγμά τους. Γνωρίζομε καὶ προβάλλομε πρὸς κάθε κατεύθυνση τὴν ταυτότητα, τὴ μαρτυρία καὶ τὸ φρόνημά μας, ὡς ἀπογόνων ἐκείνων, τῶν ἡρωϊκῶν καὶ ἀξιομιμήτων προπατόρων μας. Μὲ τὶς σκέψεις αὐτές, μὲ ἱερὸ δέος, ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, τῆς καλῆς φυτουργίας τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου, ἐπευλογοῦμε, χαιρετίζομε καὶ κηρύσσομε τὴν ἔναρξη τῶν ἑορτασμῶν τῆς Ἑκατονταετηρίδος ἀπὸ τὴν Ἕνωση τῆς Μεγαλονήσου Κρήτης μας μὲ τὴν Ἑλλάδα καὶ εὐχόμαστε καλὴν ἐπιτυχίαν καὶ πλούσια πνευματικὴ καρποφορία ἀπὸ αὐτές. Ταυτόχρονα συγχαίρομε τὴν Περιφέρεια Κρήτης, τὶς Ἀντιπεριφέρειες, τοὺς Δήμους, τὰ Πνευματικὰ Καθιδρύματα, καὶ ὅλους τοὺς Φορεῖς καὶ τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἐκοπίασαν μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο, γιὰ τὴν ὀργάνωση σειρᾶς ἐκδηλώσεων σὲ ὅλην τὴν Κρήτη, καὶ προτρέπομε πατρικὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τοῦ Τόπου μας νὰ δώσουν τὸ ὀφειλόμενο παρὸν σὲ αὐτές. Εἴθε, τὰ ἱερὰ σύμβολα τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν Γένους νὰ νοηματοδοτοῦν τὴν πορεία ὅλων μας καὶ νὰ ἀποτελοῦν τοὺς ὁδοδεῖκτες τοῦ διαρκοῦς προσανατολισμοῦ μας πρὸς τὰ πολύτιμα ἀγαθά, τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς δικαιοσύνης, μὲ προσήλωση στὶς ἀρχὲς τῶν τιμαλφῶν παραδόσεών μας, ὅπως αὐτὰ διακηρύχθηκαν, κατὰ τὴν Ἕνωση τῆς Κρήτης μὲ τὴν Μητέρα Ἑλλάδα. Χρόνια πολλὰ καὶ εὐλογημένα!

_29_

Ἐξοχώτατε Κύριε Γενικὲ Γραμματέα τῆς Ἀποκεντρωμένης Διοίκησης, Ἐκπρόσωπε τῆς Ἐντίμου Ἑλληνικῆς Πολιτείας, Ἐξοχώτατε Κύριε Περιφερειάρχα, Κύριοι Βουλευτές, Κύριοι Δήμαρχοι, Ἐκπρόσωποι Ἀρχῶν καὶ Φορέων, Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί,

Μετὰ ἀπὸ τὴν ἐπίσημη καὶ πανηγυρικὴ δοξολογία σήμερα τὸ πρωί, στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικό μας Ναὸ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, γιὰ τὸ μεγάλο ἱστορικὸ γεγονὸς τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ἐπετείου τῆς συμπληρώσεως τῶν ἑκατὸν ἑτῶν, ἀπὸ τὴν Ἕνωση τῆς λεβεντογέννας Κρήτης μας μὲ τὴ Μητέρα Ἑλλάδα, συνεχίζομε μὲ τὴν ἀποψινὴ ὡραία Συναυλία τῆς Ἐθνικῆς Συμφωνικῆς Ὀρχήστρας τῆς ΕΡΤ, ἡ ὁποία γιὰ πρώτη φορὰ ἔρχεται στὴν Κρήτη, γιὰ νὰ παρουσιάσει ἕνα εἰδικὰ διαμορφωμένο πρόγραμμα καὶ τὴν εὐχαριστοῦμε θερμὰ γι’ αὐτό. Εὐχαριστοῦμε θερμὰ τοὺς 55 ἀξιόλογους μουσικοὺς τῆς Συμφωνικῆς Ὀρχήστρας τῆς ΕΡΤ ὑπὸ τὴν διεύθυνση τοῦ σπουδαίου Μίλτου Λογιάδη. Εἴμαστε εὐγνώμονες γιὰ τὴν συμμετοχὴ τους καὶ τὴ μουσικὴ πανδαισία, τὴν ὁποία θὰ μᾶς χαρίσουν σὲ λίγο. Ἡ ἀποψινὴ ἐκδήλωση προσφέρεται ὡς εὐλαβικὸ μνημόσυνο στοὺς ἐνδόξους καὶ τιμημένους προγόνους μας, ἐκείνους ποὺ συνέβαλαν στὴν πολυπόθητη ἕνωση τῆς Κρήτης μας μὲ τὴν Μητέρα Ἑλλάδα. Ταυτόχρονα, προβάλλει ἀφυπνιστικὰ σὲ ὅλους ἐμᾶς, σὲ καιροὺς ποικίλως χαλεπούς, γιὰ νὰ «ξαναβροῦμε τὸ δρόμο μας». Νὰ ἀγωνισθοῦμε γιὰ τὰ ἰδανικὰ καὶ τὶς ἀξίες, τὶς ὁποῖες τοῦτος ὁ Τόπος, ὁ πολύπαθος, δὲν ἐπρόδωσε ποτέ. Νὰ φανοῦμε «ἔργοις καὶ λόγοις» ἄξιοι διάδοχοι τῶν προπατόρων μας, τῶν ἀγώνων καὶ τῶν θυσιῶν τους, πιστοὶ ἀκόλουθοι τοῦ βηματισμοῦ καὶ τῆς πορείας τους. Μὲ τὶς σκέψεις αὐτὲς καὶ συντονισμένοι σὲ αὐτὴν τὴν προοπτική, τιμοῦμε ἐφέτος, πάνδημα καὶ εὐλαβικά, ὅλοι μαζὶ αὐτὴν τὴν ἱερὴ ἐπέτειο, ἀπ’ ἄκρου εἰς ἄκρον τῆς Μεγαλονήσου μας. Τιμοῦμε τὸν Ἐθνάρχη μας Ἐλευθέριο Βενιζέλο, τοὺς συνεργάτες του, καθὼς καὶ ὅλους τοὺς ἀγωνιστὲς στὸν ἀγῶνα τῆς _30_

πολυπόθητης ἑνότητας τῆς Μεγαλονήσου μας μὲ τὴν Μητέρα Πατρίδα. Ἡ Περιφέρεια Κρήτης, οἱ Ἀντιπεριφέρειες, οἱ Δῆμοι, τὸ Ἵδρυμα «Ἐλευθέριος Βενιζέλος», ἄλλα Πνευματικὰ Καθιδρύματα τοῦ Τόπου μας καὶ πολλοὶ ἄνθρωποι ὀργανώνομε, ἑνωμένοι ὡς ἕνα σῶμα μεταξὺ μας καὶ ἐμπνεόμενοι ἀπὸ τὸ φρόνημα τῶν ἡρωϊκῶν προγόνων μας, ἐπετειακὲς ἐκδηλώσεις γιὰ νὰ διακηρύξομε τὴν ταυτότητα, τὸν πλοῦτο μας, ποὺ εἶναι ἀδαπάνητος. Μάλιστα, ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας μας, συνοδικὰ καὶ ὁμόφωνα ἀποφάσισε νὰ τελεσθοῦν δύο Συνοδικὲς Θεῖες Λειτουργίες, μία στὸ Ἡράκλειο, καὶ μία στὰ Χανιά, στὰ πλαίσια τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς εὐλογημένης αὐτῆς ἑκατονταετηρίδας, ὥστε μὲ τὸν τρόπο αὐτό, λειτουργικὰ καὶ προσευχητικά, ὅλοι μαζί, ἡ Ἱεραρχία, ὁ Ἱερὸς Κλῆρος καὶ ὁ εὐσεβὴς λαός, νὰ κοινωνήσωμε «ἐν τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου» καὶ νὰ εὐχαριστήσωμε τὸν Θεὸν γιὰ τὸ χαρμόσυνο τοῦτο γεγονός, γιὰ τὸ ὁποῖον εἴμαστε καὶ θὰ εἴμαστε πάντοτε εὐγνώμονες. Ἑκεῖνος, ὁ Παντεπόπτης τοῦ κόσμου, γνωρίζει μὲ τὴν Πανσοφία Του, διεφύλαξε καὶ διαφυλάσσει τὸν Τόπο μας, τὸ Νησί, τὴν Χώρα, τὴν Πατρίδα μας ἀπὸ κάθε κακὸ καὶ κάθε ἐπιβουλή. Προσκαλοῦμε καὶ παρακαλοῦμε πατρικῶς ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τοῦ Τόπου μας, ἑνωμένοι καὶ ἀδελφωμένοι νὰ λάβωμε μέρος στὶς ἐπετειακὲς αὐτὲς Ἐκδηλώσεις γιὰ τὴν Ἕνωση τῆς Κρήτης μας μὲ τὴ Μητέρα Πατρίδα, ἀληθινά, οὐσιαστικὰ καὶ βιωματικά. Νὰ λάβωμε τὰ μηνύματά τους καὶ νὰ δώσωμε ὅλοι μαζὶ ἠχηρὸ μήνυμα ἑνότητας, συμπόρευσης καὶ ἀγάπης. Συγχαίρομε καὶ πάλιν γιὰ τὴ διοργάνωση τῆς ἀποψινῆς ὡραίας μουσικῆς ἐκδηλώσεως. Εὐχόμαστε σὲ ὅλους χρόνια πολλά, ἐλεύθερα καὶ εὐλογημένα!

_31_

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΜΕΛΕΤΕΣ & ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ

«Περὶ τῶν Ἐπισκοπῶν τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, ἀπὸ Τουρκοκρατίας μέχρι τῆς Κρητικῆς Πολιτείας. Σύντομη ἱστορικοκανονικὴ προσέγγιση». Ἀρχιμ. Νήφων Βασιλάκης, Δρ. Κανονικοῦ Δικαίου, Professore (Inv.), Pontificio Istituto Orientale, Roma, Διδάσκων Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Ἡρακλείου Κρήτης.

1. Τουρκοκρατία (1645/69-1898)

Τὸ 1645 οἱ ὀθωμανοὶ Τοῦρκοι ἀποβιβάστηκαν στὴν Κρήτη καὶ κατέλαβαν τὰ Χανιά (1645), τὸ Ρέθυμνο (1946) καὶ «ὕστερα ἀπὸ πολυετῆ πολιορκίαν»1 κατέστη δυνατὴ ἡ κατάληψη τοῦ Χάνδακα (1669). Ἔτσι, μὲ σχετικὴ συνθήκη οἱ Ἐνετοὶ ἔφυγαν, οἱ Τοῦρκοι κυριάρχησαν καὶ στὸ Ἡράκλειο, καταλαμβάνοντας ὁριστικὰ πλέον ὅλη τὴν Κρήτη2, μετὰ ἀπὸ πόλεμο 24 ἐτῶν. Οἱ συνέπειες περιγράφονται δυσάρεστες, ἀφοῦ οἱ «Τοῦρκοι καταλαβόντες τὴν πόλιν διέπραξαν πολλὰς ἀσχημίας καὶ βαρβαρότητας μεταβάλοντες ἀμέσως πολλὰς ἐκκλησίας εἰς τζαμιά»3, ἀλλὰ καὶ θετικὲς, διότι ἐπὶ Τουρκοκρατίας ὄχι μόνον ἀνασυστάθηκε ἡ ὀρθόδοξη Ἱεραρχία στὴν Κρήτη, ἀλλὰ ἐπιπλέον καὶ προνόμια σημαντικὰ τῆς παραχωρήθηκαν4. Βέβαια, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι «ἡ δικαιοσύνη ἦτο εἰς τὰς χεῖρας τοῦ Μουφτὴ (ἑρμηνευτοῦ τοῦ Νόμου) ἀνω-

1 ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 144. Περισσότερες λεπτομέρειες καὶ πληροφορίες γιὰ τὴν ἐν λόγῳ κατάληψη βλ. ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 25 κ.ἑ. 2 Τὸ φρούριο τῆς Γραμβούσας παραδόθηκε τὸ 1692, τὰ φρούρια τῆς Σούδας καὶ τῆς Σπίνα-Λόγγας κατελήφθησαν τὸ 1715. Βλ. ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 33, «ἐν Κρήτῃ δὲ μόνη ἡ ὀρεινὴ ἐπαρχία τῶν Σφακίων ἔμεινεν αὐτόνομος ἐπὶ 100 περίπου ἔτη καὶ σχεδὸν ἀφορολόγητος, δῶρα τινα μόνον ὡς φόρον πρὸς τὴν Βαλιδὲ Σουλτάναν πέμπουσα, ἀλλὰ διατηρήσασα τὰ ἐπὶ Ἐνετῶν προνόμιά της». 3 ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 27 καὶ 33. Σχετικὰ γράφει ὁ ποιητής: «Μὰ νὰ χαλοῦν ταῖς ἐκκλησιαῖς, νὰ ρίχτουν ταῖς εἰκόνες...». Σημειώνεται ἐπίσης ὅτι «οἱ Τοῦρκοι ἀποκατασταθέντες ἐν Κρήτῃ μετέβαλον τοὺς χριστιανικοὺς ναοὺς εἰς τεμένη ἐκτὸς 2, τοὺς ὁποίους ἠγόρασεν ὁ μέγας διερμηνεὺς Παναγιωτάκης Νικούσης ἀντὶ 2,800 Λουδοβικείων…». 4 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 413-414.

_34_

τάτου ἀρχηγοῦ τῆς Θρησκείας, καὶ τοῦ Κανδὴ (ἱεροδικαστοῦ), πρώτου διερμηνέως τοῦ νόμου»5 ἀναφέρονται ἀναρίθμητες βιαιοπραγίες, ἀδικίες, ἁρπαγὲς χριστιανικῶν γαιῶν, χριστιανῶν γυναικῶν, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ ἐξισλαμισμοί6. Ἕνα ἀπὸ τὰ πρῶτα ἐγχειρήματα τῶν νέων κατακτητῶν ἦταν ἡ ἐκδίωξη τῆς λατινικῆς Ἱεραρχίας καὶ ἡ ἀντικατάστασή της ἀπὸ ὀρθοδόξους Ἀρχιερεῖς7. Οἱ Τοῦρκοι, ἀκολουθώντας τὴν τακτικὴ τοῦ Μωάμεθ τοῦ Πορθητή, ὅταν ἀποβιβάστηκαν καὶ κατέλαβαν τὴν Κρήτη, «ἐξεδίωκον ἐκ τῶν καταλαμβανομένων ἐπαρχιῶν τοὺς Λατίνους ἐπισκόπους καὶ προέβαινον εἰς ἐγκατάστασιν ὀρθοδόξων»8. Ὁ ἀριθμὸς τῶν Ἐπισκοπῶν κατὰ τὴν Τουρκοκρατία κυμαίνεται 10129. Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης, μὲ 150.000 ψυχές «οἵτινες ἀπετέλουν τὸν χριστιανικὸν πληθυσμὸν τῆς Νήσου τότε»10, ἀναδιοργανώθηκε ὡς Ἐπαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου μὲ τὴν ἀνασύσταση τῆς Μητροπόλεως Κρήτης καὶ τῶν περισσοτέρων Ἐπισκοπῶν. «Τὸ Ἡράκλειο ἐξακολουθοῦσε νὰ εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ Μητροπολίτη καὶ τῆς Ἱ. Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Κρήτης, τῆς ὁποίας ὅμως ἡ πλήρης κανονικὴ λειτουργία δὲν ἦταν δυνατὴ λόγῳ τῶν κατακτητῶν»11. Ὁ Μητροπολίτης Κρήτης ἐκλέγεται κανονικῶς ἀπὸ τὴν Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, στὴν ὁποία ὑπάγεται διοικητικῶς. Οἱ ἐκλογὲς τῶν Ἐπισκόπων ἐν Κρήτῃ, ἐπικυρώνονται σύμφωνα μὲ τὴν κανονικὴν τάξιν ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον. Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον μετὰ ἀπὸ πολλὲς προσπάθειες, ἀκόμη καὶ πρὶν ἀπὸ τὴν ἅλωση τοῦ Χάνδακα ἀπὸ τοὺς Τούρκους, «εἶχεν ἐκλέξει καὶ χειροτονήσει μητροπολίτην Κρήτης τὸν ἐκ τῶν ἀδελφῶν τῆς μονῆς Ἀρκαδίου Νεόφυτον Πατελλᾶρον»12, ποὺ εἶχε μεταβεῖ στὴν Μεγαλόνησο κατὰ τὴν διάρκεια τῆς πολιορκίας. Ἀπὸ τὸ 1645 ἄρχισε ἡ ἀνασύνταξη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐν Κρήτῃ μὲ τὴν χειροτονία Ἀρχιερέων καὶ πρῶτο Μητροπολίτη Κρήτης τὸ Νεόφυτο Πατελλᾶρο «ὁ ὁποῖος ἥδρευεν εἰς τὴν τουρκοκρατουμένην περιοχὴν

5 ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 34, «παρεμποδίζων τοὺς Χριστιανοὺς εἰς τὴν ἐκτέλεσιν τῶν θρησκευτικῶν αὐτῶν καθηκόντων καὶ ἁρπάζων τὰς θυγατέρας καὶ τὰς ἀδελφὰς αὐτῶν ὁσάκις ἡ καλλονὴ τινος ἐξ αὐτῶν διήγειρε…». 6 «ὡς δὲ κατὰ τοὺς χρόνους τῆς κυριαρχίας τῶν Σαρακηνῶν ὁ Χριστιανισμὸς εἶχεν ἐξαλειφθεῖ σχεδὸν ἐκ τῆς νήσου, οὕτω καὶ κατὰ τὴν δευτέραν ταύτην Μουσουλμανικὴν κατάκτησιν διαμερίσματα ὁλόκληρα ἠσπάσθησαν τὸν Ἰσλαμισμόν… διηγοῦνται ὅτι οἱ πλεῖστοι τῶν ἐν Κρήτῃ Τούρκων ἦσαν ἀρνησίθρησκοι ἢ υἱοὶ ἀρνησιθρήσκων… Διετήρησαν ὅμως καὶ πλεῖστοι αὐτῶν ἐν τῷ κρυπτῷ τὴν θρησκείαν τῶν πατέρων των», ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 34-35. 7 «πρώτη φροντὶς τῶν τούρκων ἦτο νὰ ἐκδιώξουν τοὺς λατίνους ἐπισκόπους ἀπὸ τὰς ἐπαρχίας… καὶ νὰ προβοῦν εἰς τὴν ἐγκατάστασιν ὀρθοδόξων ἀρχιερέων», ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145. 8 ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Σύντομον διάγραμμα τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἐπὶ Τουρκοκρατίας», ΔΙΕΕ 14 (1960), 64. 9 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 414. 10 ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 34. 11 Βλ. ἰστοσελίδα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας, www.imga.gr. 12 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. Βλ. καὶ ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145.

_35_

τῆς Νήσου καὶ ὄχι εἰς Μ. Κάστρο (Χάνδακα-Ἡράκλειον) ἕως οὗ κατελήφθη ἡ πρωτεύουσα αὕτη καὶ ἔληξεν ὁ πόλεμος»13. Πρῶτος ὀρθόδοξος Μητροπολίτης Κρήτης χειροτονήθηκε τὸ 1647 ὁ Νεόφυτος Πατελλᾶρος, ποὺ εἰσηγήθηκε τὴν ἐπανίδρυση τῶν Ἐπισκοπῶν (1653/54), ποὺ ἀρχικὰ καὶ μέχρι νὰ βρεθοῦν οἱ κατάλληλοι κληρικοὶ θὰ διοικοῦνταν «ἐπιτροπικῶς»14. Τὸ Πατριαρχεῖον Κωνσταντινουπόλεως μὲ τὸν Κρήτης Νεόφυτον, ὅπως ἐξιστορεῖ ὁ Θ. Τζεδάκης, «προοδευτικῶς ἀνασυνέστησε καὶ τὰς ἄλλοτε ὑποκειμένας τῇ Μητροπόλει Ἐπισκοπάς»15. Διότι κατὰ τὴν μακρὰν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἔγιναν πολλὲς ἀλλαγὲς στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἐπισκοπικὴ καὶ διοικητικὴ ὀργάνωση τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας. Κάποιες Ἐπισκοπὲς δηλαδὴ καταργήθηκαν, ἐνῶ κάποιες ἄλλες συνενώθηκαν μεταξὺ τους καὶ ἄλλες πάλι διαιρέθηκαν16. Εἰδικότερα, στὸ Νομὸ Ἡρακλείου διαπιστώνεται ἀπὸ διάφορα ἔγγραφα17 ἡ ἐπανίδρυση τῶν ἐπισκοπῶν: Γορτύνης (ἐπισκοπικὴ περιφέρεια τοῦ μητροπολίτου18 Κρήτης), Κνωσοῦ, Ἀρκαδίας καὶ Χερρονήσου. Γενικότερα, χειρόγραφο τοῦ 165919 μαρτυρεῖ ὅτι τὰ χρόνια ἐκεῖνα λειτουργοῦσαν στὴν Κρήτη οἱ δώδεκα Ἐπισκοπές: α) Γορτύνης, «ἀποτελοῦσα τὴν ἄμεσον ἐπισκοπικὴν περιφέρειαν τῆς Μητροπόλεως Κρήτης»20, β) Κνωσοῦ, γ) Ἀρκαδίας, δ) Χερρονήσου, ε) Αὐλοποτάμου, στ) Ἀγρίου21, ζ) Λάμπης, η) Κυδωνίας, θ) Ἱερᾶς, ι) Πέτρας, ια) Σητείας καὶ ιβ) Κισάμου. Σὲ Τακτικὸ τοῦ 170022, ἐπίσης, οἱ ἐν Κρήτῃ Ἐπισκοπὲς ἀναφέρονται μὲ τὸν ἴδιο ἀριθμό, δηλαδὴ παραμένουν δώδεκα, ἀλλὰ μὲ διαφορετικὴ σειρά, καὶ μάλιστα ὁ Ἀρχιεπίσκοπος φέρει τὸν τίτλο «ὁ Κρήτης καὶ πάσης Εὐρώπης»23. Ὁ Μητροπολίτης Κρήτης ἀπὸ τὸ 1700 περιλαμβάνει στὴν ἐπισκοπικὴ του περι-

13 ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Οἱ ὀρθόδοξοι προκαθήμενοι τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης [(ἀρχι)επίσκοποι Γορτύνης, Κρήτης καὶ πρόεδροι αὐτῆς] ἀπὸ Τίτου τοῦ Ἀποστόλου μέχρι τῆς Ἁλώσεως (1453)», ΕΕΒΣ 47 (1987-1989), 4. 14 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 413. 15 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. Βλ. καὶ τοῦ ἰδίου, Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145. 16 «ὑπέστησαν διαφόρους μεταβολάς, ὅτε μὲν καταργούμεναι, ὅτε δὲ συνενούμεναι καὶ εἶτα καὶ αὖθις ἐνίοτε διασπώμεναι», TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. 17 ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145. Χρήσιμα στοιχεῖα καὶ πολύτιμες πληροφορίες παρέχουν γιὰ τὴν περίοδο αὐτὴ οἱ παρακάτω μελέτες: ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Περὶ τῶν κατὰ τὴν Τουρκοκρατίαν (1645-1898) ἀρχιερατευσάντων ἐν Κρήτῃ», ΕΕΒΣ 10 (1933), 192-232, καὶ τοῦ ἰδίου, «Ἔλεγχος τῶν ἐν Κρήτῃ ἀρχιερατευσάντων ἐπὶ Τουρκοκρατίας», ΕΕΚΣ 3 (1940), 114-155. 18 Περὶ τῶν Μητροπολιτικῶν Συνόδων βλ. καν. η΄ τῆς ἐν Τρούλλῳ Συνόδου καὶ MIΛΑ Ν., Τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, 446. 19 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. 20 Ὅ.π. 21 Ἡ ὁποία περιλαμβάνει τὴν Ἐπισκοπή «Ρεθύμνης», ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 413. 22 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. 23 Ἔτσι τιτλοφορεῖται ὁ Κρήτης καὶ κατὰ τὰ ἔτη 1715 καὶ 1736. Βλ. TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. Πρβλ. ΧΚ 1-3 (1912), 379-434.

_36_

φέρεια καὶ τὴν ἀρχαία ἐπισκοπὴ Γορτύνης καὶ τὴν ἐπαρχία Σφακίων24. Τὸ 1715 στὸ Συνταγμάτιο τοῦ Χρυσάνθου Ἱεροσολύμων25, μεταξὺ τῶν ἄλλων θρόνων ποὺ βρίσκονται ὑπὸ τὸν Πατριαρχικὸ και Οἰκουμενικὸν Θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὸν ΙΗ΄ αἰῶνα, ἀναφέρεται καὶ ὁ Κρήτης, ὡς Ὑπέρτιμος κι Ἔξαρχος Εὐρώπης, (ἀμέσως μετὰ τὸν Ἀθηνῶν, τὸν καὶ Ὑπέρτιμον κι Ἔξαρχον πάσης Ἑλλάδος). Ἐνδιαφέρον εἶναι, κι ὄχι ἄνευ σημασίας, τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ μὲν Ἀθηνῶν φέρεται νὰ ἔχει ὑπ’ αὐτὸν πέντε μόνον Ἐπισκόπους, ἐνῶ ὁ Κρήτης κατέχει δώδεκα ἐπισκόπους26. Οἱ Ἐπίσκοποι ποὺ ἔχει ὁ Κρήτης εἶναι: α) ὁ Γορτύνης, β) ὁ Κνωσοῦ, γ) ὁ Ἀρκαδίας, δ) ὁ Χεῤῥονήσου, ε) ὁ Αὐλοποτάμου, στ) ὁ Ρεθύμνης, ζ) ὁ Κυδωνίας, η) ὁ Λάμπης, θ) ὁ Πέτρας, ι) ὁ Σητείας, ια) ὁ Ἱερᾶς καὶ ιβ) ὁ Κισάμου. Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἐπαρχία Κρήτης φέρεται ὡς μητροπολιτικὴ ἕδρα Γορτύνης, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ 1725 ἔγινε διάκριση τοῦ Ἐπισκόπου Γορτύνης ἀπὸ τὸν κληθέντα Μητροπολίτη Κρήτης27. Σὲ σουλτανικὸ βεράτιο28 μὲ ἡμερομηνία 24 Ἰανουαρίου 1756 γίνεται λόγος γιὰ τὴν ὕπαρξη δέκα μόνον Ἐπισκοπῶν στὴν Κρήτη «παραλειπομένων τῶν Γορτύνης καὶ Ἀγρίου, ἴσως ἕνεκα χηρείας αὐτῶν»29. Ἐπίσης, ἐνδεικτικὸ εἶναι ὅτι στὸ Συνταγμάτιο τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Χρυσάνθου (1707-1731) «δὲν ἀναφέρεται ἐπίσκοπος Ἀγρίου, ἀλλὰ Ρεθύμνης»30. Ἐπειδὴ ἐγίνοντο παρὰ τὴν κανονικὴ τάξιν σὲ ἐπαρχίες τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ ἀπολελυμένες χειροτονίες, τὸ 1757 ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Καλλίνικος Γ΄ «ἀπηγόρευσε πᾶσαν ἀπολελυμένην χειροτονίαν»31, ἀλλὰ «ὑπό τινας περιορισμούς»32 ἐπέτρεπε τὴν χειροτονία Χωρεπισκόπων. Τὰ μετέπειτα χρόνια βέβαια, ὅπως μαρτυρεῖται, ὁριστικῶς πλέον ἐπικράτησε ἡ τάξις νὰ χειροτονοῦνται Χωρεπίσκοποι ὡς τιτουλάριοι βοηθοὶ Ἐπίσκοποι τῶν Πατριαρχῶν, ἀλλὰ καὶ Μητροπολιτῶν33. Τὸ 1779 ἡ ποιμαντικὴ διοίκηση τῶν Σφακίων ἀνατίθεται ἀπὸ τὸν Κρήτης

ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 414. ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ Ι., Συνταγμάτιον, Τεργόβυσος 1715. 26 «δώδεκα ἐπίσκοποι τῆς Κρήτης ἀριθμοῦνται παρὰ Χρυς. ὅπου, ἐκτὸς τῶν ἐνταῦθα φερομένων, εὕρηνται καὶ ὁ Γορτύνης, ὁ Κνωσσοῦ, ὁ Λάμπης, ὁ δὲ Ρεθύμνης, ὁ Σιτείας, καὶ ὁ Κισσάμου, ὡς ἴδιαι ἐπισκοπαί», ΡΑΛΛΗ Γ.-ΠΟΤΛΗ Μ., Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων 5 (1855), 515. 27 FEDALTO G., Hierarhia Ecclesiastica Orientalis, 535. 28 Ἡ ἐκλογὴ τῶν Μητροπολιτῶν τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως «κατὰ τὸ εἰς τὸν Πατριάρχην ὑπὸ τοῦ Σουλτάνου διδόμενον ἑκάστοτε βεράτιον ἐγίνετο ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου καὶ τῆς περὶ αὐτὸν Συνόδου», ἀλλά «ἐνίοτε ἡ τουρκικὴ Κυβέρνησις ἐπενέβαινεν εἰς τὴν ἐκλογήν, τὸ δὲ Πατριαρχεῖον ἀπέκρουε τὰς ἐπεμβάσεις». ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Χ., «Οἱ Ἐπίσκοποι ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Κ/πόλεως κατὰ τοὺς μετὰ τὴν ἅλωσιν χρόνους», ΕΕΒΣ 17 (1941), 300. 29 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. Βλ. καὶ ΧΚ 2-1 (1913) 109-120. 30 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 31. 31 MANSI, XXXVIII, 648-652. ΓΕΔΕΩΝ Μ., Κανονικαὶ Διατάξεις, Β΄, 458 καὶ ΔΕΛΙΚΑΝΗ Κ., Πατριαρχικῶν Ἐγγράφων Γ΄, 884-885. 32 ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Χ., «Οἱ Ἐπίσκοποι ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Κ/πόλεως κατὰ τοὺς μετὰ τὴν ἅλωσιν χρόνους», ΕΕΒΣ 17 (1941), 299. 33 Ὅ.π. 24 25

_37_

στὸν Ἐπίσκοπο Αὐλοποτάμου, μὲ τὸ προνόμιο νὰ ὀνομάζεται «καὶ ἔξαρχος Σφακίων»34, ἐνῶ τὸ ἴδιο ἔτος ἀναφέρεται σὲ διήγημα «ὁ ἐπίσκοπος τῶν Χανίων θελήσας νὰ καταφρονήσῃ τοῦ τυραννικοῦ τούτου νόμου…»35. Τὸ 1820 ἀναφέρονται 13 Ἐπίσκοποι36. Λίγο πρὶν ἀπὸ τὸ 1821 ἀναφέρεται τιτουλάριος Ἐπίσκοπος ὁ Διοπόλεως ὡς βοηθὸς τοῦ Μητροπολίτη37 Κρήτης. Ὁ Ν. Τωμαδάκης κάνει λόγο γιὰ τιτουλάριο ἐπίσκοπο ἐν Κρήτῃ «μόνον διὰ τὴν ψιλὴν ἐπισκοπὴν Διοπόλεως (βοηθὸς τοῦ Κρήτης)38. Ὁ Θ. Δετοράκης ἀναφέρει, ὅπως καὶ ἄλλοι συγγραφεῖς39, ὅτι οἱ περισσότεροι ἱεράρχες τῆς Κρήτης εἶχαν μυηθεῖ στὰ μυστικὰ τῆς Φιλικῆς Ἑταιρίας40. Στὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 ἀναφέρονται βίαιες θανατώσεις Ἀρχιερέων, καὶ ἔτσι «ἡ Ἐκκλησία Κρήτης ἔμεινε ἀκέφαλη»41 γιὰ δύο περίπου χρόνια42. Ἡ Μητρόπολη Κρήτης καὶ «αἱ πλεῖσται τῶν Ἐπισκοπῶν αὐτῆς κατὰ τὴν ἐπανάστασιν τοῦ 1821 ἐχήρευσαν»43, διότι ἀνάμεσα στὰ πρῶτα θύματα ἦταν καὶ ἐπίσκοποι44. Τὸ 1821 οἱ Ἐπίσκοποι Κρήτης εἶναι δώδεκα, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἀναφέρεται κι ὁ τιτουλάριος Ἐπίσκοπος Διοπόλεως, ποὺ διοικοῦσε ἐξαρχικῶς «τὴν ἀπομεμακρυσμένην ἐπαρχίαν Σφακίων»45. Ἡ Μητρόπολη Κρήτης κι οἱ λοιπὲς Ἐπισκοπές «ἐχήρευσαν κατὰ τὴν ἐπανάστασιν τοῦ 1821, ἐπειδὴ οἱ ἀρχιερεῖς εἰς τὴν ὁλότητά των σχεδὸν ἐδολοφονήθησαν»46. Τὸ 1823 μὲ ἄδεια τοῦ Σουλτάνου χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Κρήτης47 ὁ Καλλίνικος ὁ ἐξ Ἀγχιάλου (1823-1830) ποὺ «συνεχώνευσε τὴν Ἐπισκοπὴν Κνωσοῦ τῇ Μητροπόλει»48. Ἡ Ἐπισκοπὴ Κνωσοῦ καταργήθηκε τὸ 183149. Στὶς 24 Νοεμβρίου 1831 ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Κωνστάντιος ὁ Α΄ (1830-1834) μὲ Συνοδικὸ Γράμμα (24 Νοεμβρίου 1831) «πρὸς τὸν Κρήτης Μελέτιον πε-

ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 414. ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτὰτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 44. 36 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 414. 37 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 427. Ὁ τιτουλάριος Ἐπίσκοπος Διοπόλεως σφαγιάστηκε μεταξὺ τοῦ Μητροπολίτη καὶ ἄλλων Ἐπισκόπων τὸ 1821. 38 ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Οἱ ὀρθόδοξοι προκαθήμενοι τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης [(ἀρχι)επίσκοποι Γορτύνης, Κρήτης καὶ πρόεδροι αὐτῆς] ἀπὸ Τίτου τοῦ Ἀποστόλου μέχρι τῆς Ἁλώσεως (1453)», ΕΕΒΣ 47 (1987-1989), 4. 39 Χάριν παραδείγματος βλ. ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτὰτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 40 καὶ 47. «ὁ εἰς τὰ τῆς ἑταιρίας τῶν Φιλικῶν μεμυημένος ἐπίσκοπος Κισσάμου καὶ Σελίνου… Μεταξὺ τῶν μελῶν τῆς ἑταιρείας συγκαταριθμοῦντο ὁ Μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος...». 40 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 426. 41 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 427. 42 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 429. 43 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 34. Βλ. καὶ ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 150. 44 ΚΡΙΑΡΗ Π., Ἱστορία τῆς Κρήτης ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τέλους τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1866, 48. 45 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. 46 ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 150. 47 ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 429. 48 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. 49 FEDALTO G., Hierarhia Ecclesiastica Orientalis, 541. Προσάρτησε τὴν Ἐπισκοπὴ στὴν Μητρόπολη. ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 429. 34 35

_38_

ριώρισεν εἰς πέντε τὰς Ἐπισκοπὰς τῆς νήσου»50. Αὐτὸ ἔγινε «ἐξ αἰτίας τῆς ἐλάττωσης τοῦ πληθυσμοῦ»51. Ἔτσι ἔγινε ἡ συγχώνευση τῶν Ἐπισκοπῶν: α) Ἡ Ἐπισκοπὴ Κυδωνίας συγχωνεύτηκε μὲ τὴν Κισάμου52, β) ἡ Ἐπισκοπὴ Ἱερᾶς συγχωνεύτηκε μὲ τὴν Σητείας, γ) ἡ Ἀρκαδίας μὲ τὴν Ἐπισκοπὴ Πέτρας53, δ) ἡ Αὐλοποτάμου μὲ τὴν Ρεθύμνης54 καὶ ε) οἱ Ἐπισκοπὲς Λάμπης55, Κνωσοῦ, Χερρονήσου καὶ Γορτύνης συγχωνεύτηκαν «μετ’ αὐτῆς τῆς Μητροπόλεως»56. Ἡ Ἐπισκοπὴ Χερσονήσου57 συνεχίζει νὰ ὑφίσταται κατὰ τὴν Τουρκοκρατία. Συγχωνεύτηκε στὴν Μητρόπολη τὸ 1838 κι ἐπανιδρύθηκε τὸ 1842. Ἡ Ἐπισκοπὴ Χερρονήσου ἀνασυστήθηκε τὸ 1843 ἀπὸ τὸν Κρήτης Καλλίνικο Χούγια (1842-43), ἀλλὰ χωρὶς τὴν ἀπαραίτητη κανονικῶς Πατριαρχικὴν ἄδεια κι ἔτσι ἡ κανονικὴ ἀναγνώριση τῆς ἀνασύστασης ἔγινε μετὰ ἀπὸ δύο χρόνια, ὁπόταν κι «ἁρμοδίως ἀνεγνωρίσθη»58. Τὸ 1845 ἀναγνωρίστηκε ἡ Ἐπισκοπὴ Χερρονήσου, ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ἀλλὰ καταργήθηκε ξανὰ τὸ 1900, ὁπότε καὶ προσαρτήθηκε στὴν Μητρόπολη Κρήτης. Ἡ Ἐπισκοπὴ Κισάμου59 κατὰ τὴν Τουρκοκρατία φέρει τὸν τίτλο «Κισάμου καὶ Σελίνου» μέχρι τὸ 1831, ὁπότε κι ἑνώθηκε μὲ τὴν Ἐπισκοπὴ Κυδωνίας γιὰ 10 χρόνια. Ἡ Ἐπισκοπὴ Κυδωνίας60 εὑρισκομένη ὑπὸ τὸν Γορτύνης, ἐπανιδρύθηκε ἐπὶ Τουρκοκρατίας καὶ συγχωνεύτηκε μὲ τὴν Κίσαμο ἀπὸ τὸ 1831 ὡς τὸ 1860, ἀλλὰ καὶ τὸ 1929 μὲ τὰ Χανιά, «Canea», ὅπου βρίσκεται κι ἡ ἕδρα τοῦ Ἐπισκόπου. Ἡ Ἐπισκοπὴ Λάμπης ἐπίσης συγχωνεύτηκε μὲ τὴν Μητρόπολη τὸ 1845, ἀπὸ τὴν ὁποία ὅμως ἀποσπάσθηκε ἐκ νέου τὸν Μάιο τοῦ 186361. Στὸν κατάλογο ποὺ ἐκδίδεται τὸ 1855 κατὰ τό «Συνταγμάτιον τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ὡς εἶχον τάξεως οἱ θρόνοι κατὰ τὸ σωτήριον ἔτος ᾳωνέ κατὰ μεσοῦντα Ἀπρίλιον»62 μεταξὺ τῶν ὑπὸ τὸν ΚωνσταντιTΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. ΔΕΤΟΡΑΚΗ Θ., Ἱστορία τῆς Κρήτης, 430. 52 Οἱ ὁποῖες ὅμως τὸ 1860 μὲ συνοδικὴ ἀπόφαση καὶ πάλι «ἐχωρίσθησαν», TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. 53 Ἀλλὰ ὅπως ἀναφέρει ὁ Θ. Τζεδάκης ἡ συγχώνευση αὐτὴ ἦταν τυπικὴ μόνο, διότι «οὐδέποτε πραγματικῶς» δὲν ἑνώθηκαν. Βλ. TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. 54 Ἡ ἕνωση αὐτῶν πραγματοποιήθηκε τὸ 1838, ὅ.π. 55 Τὸ τμῆμα τῶν Σφακίων ὑπαγόταν καὶ ἀπὸ νωρίτερα «κατ’εὐθείαν εἰς τὴν Μητρόπολιν», ὅ.π. 56 Ὅ.π. «συνήνωσε, μεταξὺ ἄλλων, τὴν ἐπισκοπὴν Ἀρκαδίας μὲ τὴν τῆς Πέτρας (οὐδέποτε ὅμως πραγματικῶς ἑνωθείσας) καὶ τὰς ἐπισκοπὰς Λάμπης, Κνωσοῦ, Χερσονήσου καὶ Γορτύνης μὲ αὐτὴν τὴν μητρόπολιν», ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145. 57 FEDALTO G., Hierarhia Ecclesiastica Orientalis, 540. 58 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. Βλ. καὶ ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Σύντομον διάγραμμα τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἐπὶ Τουρκοκρατίας», ΔΙΕΕ 14 (1960), 6. 59 FEDALTO G., Hierarhia Ecclesiastica Orientalis, 540. 60 Ὅ.π. 544. 61 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32 καὶ ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145 . 50 51

_39_

νουπόλεως Πατριαρχικὸν Θρόνον Μητροπολιτῶν καταγράφεται καὶ ὁ Κρήτης. Σύμφωνα μὲ τὴν τάξιν τῶν ὑποτεταγμένων τῷ Οἰκουμενικῷ θρόνῳ Μητροπολιτῶν, Ἀρχιεπισκόπων τε καὶ Ἐπισκόπων, ἐντὸς τοῦ Ὀθωμανικοῦ κράτους, ὁ Μητροπολίτης Κρήτης, καταγράφεται εἰκοστὸς δεύτερος, μετὰ τὸν Πισιδίας καὶ πρὸ τοῦ Τραπεζοῦντος63. Ὁ «Κρήτης, ὑπέρτιμος κι ἔξαρχος Εὐρώπης, κ. Διονύσιος»64, φέρεται νὰ ἔχει τότε ἕξι Ἐπισκόπους: α) τὸν Ἀρκαδίας β) τὸν Αὐλοποτάμου καὶ Ρεθύμνης κ. Καλλίνικον γ) τὸν Κυδωνίας καὶ Κισσάμου, κ. Κάλλιστον δ) τὸν Πέτρας ε) τὸν Χεῤῥονήσου στ) τὸν Ἱερᾶς καὶ Σιτείας, κ. Καλλίνικον. Ἐπιπλέον, δίδεται ἡ πληροφορία ὅτι «ἡ ἐπισκοπὴ Λάμπης ἡνώθη μετὰ τῆς ἐπαρχίας Κρήτης»65. Τὸ 1859 χωρίστηκε ἡ Ἐπισκοπὴ Κισάμου ἀπὸ ἐκείνη τῆς Κυδωνίας. Τὸ 1862 ἀνασυστήθηκαν οἱ Ἐπισκοπὲς τῆς Κρήτης, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Κνωσοῦ, ποὺ καταργήθηκε. Πρωτεύουσα ἐκκλησιαστικὴ τῆς Κρήτης εἶναι ὁ Χάνδακας, ποὺ ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ ιθ΄ αἰῶνα ὀνομάζεται καὶ «Ἡράκλειο»66. Ὁ ναὸς τοῦ ἁγίου Τίτου μετατράπηκε σὲ τέμενος κι ἔτσι τὴν περίοδο αὐτὴ ὁ Μητροπολίτης Κρήτης δὲν εἶχε δικὸ του ναὸ στὴν πόλη. Μάλιστα, «δὲν ἠδύνατο νὰ ἱερουργῇ ἐν τῇ ἕδρᾳ αὐτοῦ, εἰ μὴ ἐν τῷ σιναϊτικῷ ναῷ»67. Ὁ Μητροπολίτης Γεράσιμος Λετίτζης (1725-1755) μὲ πολλὲς ἐνέργειες καὶ δαπάνες κατάφερε παρὰ τὰ ἐμπόδια νὰ ἀνακαινίσει τὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, ποὺ ἐγκαινιάστηκε πανηγυρικῶς στὶς 10 Νοεμβρίου 1735, ὡς Μητροπολιτικὸς ναὸς τῆς Κρήτης, ἐνῶ «ἀργότερον ἀνήγειραν πρὸς

62 «ΤΑΞΙΣ ΤΩΝ ΘΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ…Ὁ παναγιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ῥώμης καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, Κ. Ἄνθιμος ὁ ἀπὸ Ἐφέσου. Μητροπόλεις, Ἀρχιεπισκοπαί, καὶ ἐπίσκοποι τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου…ὁ κατάλογος οὗτος ἐκδίδεται κατὰ τὸ Συνταγμάτιον τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ὡς εἶχον τάξεως οἱ θρόνοι κατὰ τὸ Σωτήριον ἔτος ᾳωνε΄, κατὰ μεσοῦντα Ἀπρίλιον», ΡΑΛΛΗ Γ.-ΠΟΤΛΗ Μ., Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων 5 (1855), 513. 63 . Ὁ Κρήτης, ὑπέρτιμος καὶ ἔξαρχος Εὐρώπης, Κ. Διονύσιος, μὲ καθέδρα τὴν Κάνδια ἔχει Ἐπισκόπους ἕξι: α) τὸν Ἀρκαδίας β) τὸν Αὐλοποτάμου καὶ Ρεθύμνης, Κ. Καλλίνικον (μὲ καθέδρα τὸ Ῥέθυμνος) γ) τὸν Κυδωνίας καὶ Κισσάμου, Κ. Κάλλιστον (μὲ καθέδρα τὰ Χανιά) δ) τὸν Πέτρας ε) τὸν Χεῤῥονήσου στ) τὸν Ἱερᾶς καὶ Σιτείας, Κ. Καλλίνικον (καθέδρα Κυταῖον). Ἡ ἐπισκοπὴ Λάμπης ἡνώθη μετὰ τῆς ἐπαρχίας Κρήτης. Συνταγμάτιον περί τῆς τάξεως τῶν Πατριαρχικῶν Θρόνων καὶ τῶν Αὐτοκεφάλων Συνόδων, Αρχιεπισκόπων καὶ Μητροπολιτῶν, ἁπάσης τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, μετὰ τῶν ὑποκειμένων αὐτοῖς θρόνων, καὶ τῶν ὀνομάτων τῶν προϊσταμένων αὐτῶν. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΟΝ περὶ τῆς τάξεως τῶν Πατριαρχικῶν Θρόνων καὶ τῶν αὐτοκεφάλων Συνόδων, Ἀρχιεπισκόπων καὶ Μητροπολιτῶν ἁπάσης τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, μετὰ τῶν ὑποκειμένων αὐτοῖς Θρόνων καὶ τῶν ὀνομάτων τῶν προϊσταμένων αὐτῶν. Ἐν Ἀθήναις 1855, 8. 64 «κβ΄. ὁ Κρήτης, ὑπέρτιμος καὶ ἔξαρχος Εὐρώπης, Κ. Διονύσιος. Ἔχει ἐπισκόπους ἕξ, α. τὸν Ἀρκαδίας β. τὸν Αὐλοποτάμου καὶ Ῥεθύμνης, Κ. Καλλίνικον γ. τὸν Κυδωνίας καὶ Κισσάμου, Κ. Κάλλιστον δ. τὸν Πέτρας ε. τὸν Χεῤῥονήσου στ. τὸν Ἱερᾶς καὶ Σητείας, Κ. Καλλίνικον», ΡΑΛΛΗ Γ.-ΠΟΤΛΗ Μ., Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων 5 (1855), 516. 65 ΡΑΛΛΗ Γ.-ΠΟΤΛΗ Μ., Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων 5 (1855), 516. 66 ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 145. 67 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 33. Ἀλλὰ κι ἐκεῖ μόνο μὲ τὴν ἄδεια τῶν Σιναϊτῶν ποὺ ἔχαιραν παλαιά προνόμια ἀπὸ τοὺς Τούρκους, τὰ ὁποῖα χρησιμοποιοῦσαν καὶ «αἰσχροῦ κέρδους χάριν». Ἀπόπειρα ἵδρυσης ναοῦ ἔγινε ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Ἀθανάσιο Καλλιπολίτη (1688-1697), ἀλλὰ ὁ ναὸς τῶν Ταξιαρχῶν ποὺ βρέθηκε κι ἀνακαινίστηκε μὲ σουλτανικὰ φιρμάνια, τὴν παραμονὴ τῶν ἐγκαινίων του κατεδαφίστηκε, ἐξ αἰτίας ραδιουργιῶν τῶν Σιναϊτῶν, μὲ τὴν ἔκδοση νέου φιρμανίου.

_40_

τιμὴν αὐτοῦ νέον ναόν (τὸν νῦν μητροπολιτικόν)…θεμελιωθέντα ἐν 25ῃ Μαρτίου 1862 καὶ ἐγκαινιασθέντα τῇ 16ῃ Ἀπριλίου 1895»68. Ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, «προσεπάθει πάντοτε νὰ θάλπῃ τὰ ἐν μέσῳ διωγμῶν καὶ θλίψεων διαβιοῦντα πνευματικὰ αὐτῆς τέκνα καὶ πολλάκις πρὸς προάσπισιν αὐτῶν ἤγειρε τὸ ἀνάστημά της»69. Κατὰ τὰ τελευταῖα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας κι ἐπὶ Μητροπολίτου Κρήτης Μελετίου τοῦ Καλυμνίου (1868-1874 καὶ 1877-1882) τὴν Ἐκκλησία Κρήτης «συνετάραξε σοβαρὸν ἐπισκοπικὸν ζήτημα, τὰ λεγόμενα «δεσποτικά», ὀφειλόμενον τὸ μὲν εἰς τὴν ἀξίωσιν τοῦ λαοῦ νὰ ἐπιβάλῃ αὐτὸς τοὺς ἐπισκόπους καὶ οὐχὶ νὰ δέχεται αὐτοὺς ἄνωθεν καθισταμένους, τὸ δὲ εἰς καθαρῶς τοπικιστικοὺς λόγους»70. Τὸ 1881 δὲν ἔγιναν δεκτοὶ ἀπὸ τὴν πλειοψηφία τοῦ λαοῦ οἱ νέοι Ἐπίσκοποι Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου Διονύσιος Καστρινογιαννάκης71 καὶ Κυδωνίας καὶ Ἀποκορώνου Ἱερόθεος Πραουδάκης. Λύση στὸ ζήτημα ἔδωσε ὁ Μητροπολίτης Κρήτης Τιμόθεος Καστρινογιαννάκης, ὁ καὶ διάδοχος τοῦ Μελετίου, μεταθέτοντας τὸ 1882 «τὸν ἑτεροθαλῆ ἀδελφὸν του εἰς τὴν Ἐπισκοπὴν Χερρονήσου καὶ τὸν Ἱερόθεον εἰς τὴν Ρεθύμνης»72 καὶ τὸ 1887 «μετέθηκε τὸν Ἀρκαδίας Νικηφόρον εἰς τὴν Ἐπισκοπὴν Κυδωνίας καὶ ἐχειροτόνησεν ἐπίσκοπον Κισάμου καὶ Σελίνου τὸν ἐκ Σελίνου Παρθένιον Μπιτσάκην»73. Τὸ λεγόμενο Ἐπισκοπικὸ ζήτημα74 (1880-1882) ἔχει ἐπίσης ξεχωριστὴ σπουδαιότητα γιὰ τὴν ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας. Τὸ ὅλο θέμα ἀπασχόλησε ζωηρὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ καὶ πολιτικὴ ἡγεσία τῆς Κρήτης, ὅλο τὸ πιστὸ λαὸ τῆς μεγαλονήσου καὶ τὴν Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Προέκυψε «μετὰ τὶς ἐκλογὲς τοῦ Ἱερόθεου Πραουδάκη γιὰ τὴν ἐπισκοπὴ Κυδωνίας καὶ Ἀποκορώνου καὶ τοῦ Διονυσίου Καστρινογιαννάκη γιὰ τὴν ἐπισκοπὴ Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου, ἐπὶ μητροπολίτῃ Κρήτης Μελετίου Καβάσιλα τοῦ Καλυμνίου (1871-1882» 75. Τὸ 1893 ἡ ἐκκλησιαστικὴ διοργάνωσις τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας περιλαμβάνει: Τὴν Μητρόπολη Κρήτης καὶ τὶς Ἐπισκοπὲς Ἀρκαδίας, Ρεθύμνης καὶ Αὐλο-

Ὅ.π. 34. Βλ. καὶ ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 148. TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 37. Οἱ Τοῦρκοι πολλὲς φορὲς ἔβλεπαν στὰ πρόσωπα τῶν Ἐπισκόπων «ὑποκινητὰς τῶν ἐξεγέρσεων καὶ κινημάτων τῶν χριστιανῶν κατὰ τοῦ ἐπαχθοῦς ζυγοῦ» κι ἔτσι φυλάκισαν κι ἀπηγχόνισαν πολλοὺς Ἐπισκόπους. 70 Ὅ.π. 39. Βλ. καὶ ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Ἔλεγχος τῶν ἐν Κρήτῃ ἀρχιερατευσάντων ἐπὶ Τουρκοκρατίας (1645-1898)», ΕΕΚΣ 3 (1940), 134. 71 «χειροτονηθεὶς μόλις 25ετής», ὅ.π. 72 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἰστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 40. 73 Ὅ.π. Βλ. καὶ ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., «Ἔλεγχος τῶν ἐν Κρήτῃ ἀρχιερατευσάντων ἐπὶ Τουρκοκρατίας (1645-1898)», ΕΕΚΣ 3 (1940), 134-155. 74 Ὅ.π., βλ. καὶ ΝΑΝΑΚΗ Α., Τὸ ἐπισκοπικὸ ζήτημα (1880-1882) καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, Κατερίνη 1992. 75 ΝΑΝΑΚΗ Α., Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Νεώτερα Ἱστορικὰ Β΄, Θεσσαλονίκη 2004, 204. 68 69

_41_

ποτάμου, Χερρονήσου, Κυδωνίας καὶ Ἀποκορώνου, Λάμπης καὶ Σφακίων, Ἱεροσητείας, Πέτρας, Κισάμου καὶ Σελίνου76. Κατὰ τὸ τέλος τῆς Τουρκοκρατίας, ὁ Κρήτης Τιμόθεος πέθανε τὸ 1897 καὶ μὲ τὸν θάνατό του δημιουργήθηκε μεγάλο καὶ σοβαρὸ «πρόβλημα ὡς πρὸς τὸν τρόπον ἐκλογῆς διαδόχου, ἐπὶ τριετίαν περίπου τὴν Ἐκκλησίαν καὶ τὴν διαδεχθεῖσαν τὴν ὀθωμανικὴν αὐτοκρατορίαν Κρητικὴν Πολιτείαν συνταρᾶξαν»77. 2. Κρητικὴ Πολιτεία (1898-1913).

Ἡ αὐτόνομη Κρητικὴ Πολιτεία (1898-1913) «τελοῦσα ὑπὸ ὕπατον ἁρμοστὴν τῶν λεγομένων μεγάλων δυνάμεων»78 ἀπασχολήθηκε μὲ τὸ σοβαρὸ ζήτημα τῆς διαδοχῆς τοῦ Μητροπολίτου Κρήτης Τιμοθέου (+1897). Πρόκειται γιὰ τὸ λεγόμενο Μητροπολιτικὸ ζήτημα79. Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖον ἐξέλεξε κατὰ τὴν τάξιν, κανονικῶς80, τὸ 1898 Μητροπολίτη Κρήτης τὸν Ἐπίσκοπο Λάμπης καὶ Σφακίων Εὐμένιο Ξηρουδάκη. Ἡ ἐκλογὴ ὅμως αὐτή «ἐδίχασε τὰς γνώμας τοῦ Κρητικοῦ λαοῦ»81. Κάποιοι ἀμφισβήτησαν τὴν ἐκλογή, ὑποστηρίζοντας ὅτι «ὁ μητροπολίτης Κρήτης δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἐκλεγῇ ὑπὸ τοῦ ὑπὸ τὸν ἔλεγχον τῶν Τούρκων τελοῦντος Οἰκουμ. Πατριαρχείου»82. Κάποιοι ἄλλοι ὅμως ἀποδέχονταν ὀρθῶς ὡς κανονικὴ τὴν ἐκλογὴ καὶ ὑποστήριζαν σοφῶς «ὅτι δὲν θὰ ἦτο καλὸν νὰ διακοπῇ ὁ σύνδεσμος πρὸς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν»83. Πιθανότατα, σύμφωνα μὲ τὸν Θ. Τζεδάκη, πίσω ἀπὸ αὐτὲς τὶς διαφωνίες νὰ βρισκόταν καὶ ὁ Ρεθύμνης Διονύσιος Καστρινογιαννάκης, προσωπικότητα ἰσχυρά, ἐξ Ἡρακλείου, μὲ φιλοδοξίες καὶ ἐπιθυμία νὰ διαδεχθεῖ τὸν ἀδελφὸ του84. Τὸ θέμα διευθετήθηκε μὲ τὸν «ἀπὸ 20 Δεκεμβρίου 1900»85 καταστατικὸ Νόμο καὶ «διὰ συνεννοήσεως τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ὑπὸ τοῦ συμβούλου (ὑπουργοῦ) τῆς Δικαιοσύνης Ἐλευθ. Κ. Βενιζέλου ἐκπροσωπουμένης Πολιτείας τῆς μεγαλονήσου μετὰ τοῦ Οἰκουμ. Πατριαρχείου»86. Ἐπιλύθηκε τὸ ζήτημα μὲ τὸν

Βλ. NANAKH A., Tὸ ἐπισκοπικὸ ζήτημα 1880-1882 καὶ ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, 200. TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 40 καὶ ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 153. Βλ. NANAKH A., Tὸ μητροπολιτικὸ ζήτημα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση τῆς Κρήτης (1897-1900), Κατερίνη 1995, 8 καὶ 153. 78 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 41. 79 Βλ. NANAKH A., Tὸ μητροπολιτικὸ ζήτημα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση τῆς Κρήτης (1897-1900), Κατερίνη 1995. 80 Καὶ «συμφώνως τοῖς μέχρι τότε ἰσχύουσιν», TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἰστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 41. 81 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 41. 82 Ὅ.π. 83 Ὅ.π. «δὲν θὰ ἦτο καλὸν νὰ διακοπῇ ὁ μακροχρόνιος σύνδεσμος μὲ τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν καὶ ὅτι ἡ ἐκλογὴ ἔγινε κανονικῶς», ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 153. 84 ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 153. 85 MIΛΑ Ν., Τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, 443. 86 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἰστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 41. Ἡ Σύμβαση τοῦ 1900 «ἀναφέρεται ἐπίσης στὸν ἀναγ76 77

_42_

Ν. 276/1900 τῆς Κρητικῆς Πολιτείας87. Μὲ τὴν Σύμβαση τοῦ 1900 μεταξὺ Πατριαρχείου καὶ Κρητικῆς Πολιτείας «τέθηκαν οἱ βάσεις γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ συγκρότηση τῆς Κρήτης»88. Τὸ 1900 «τῇ ἐγκρίσει τοῦ Οἰκουμ. Πατριαρχείου»89 ἐκδόθηκε ἀπὸ τὴν Κρητικὴ Πολιτεία ὁ «Καταστατικὸς Νόμος τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας», Ν. 276/1900. Στὴν Ἐπισκοπικὴ διοργάνωση τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας λόγος γίνεται γιά: α) Μητρόπολις Κρήτης. Περιλαμβάνονταν σὲ αὐτὴ ἡ πόλις τοῦ Ἡρακλείου καὶ οἱ ἐπαρχίες Τεμένους, Μαλεβυζίου, Καινουργίου καὶ Πυργιωτίσσης, καθὼς καὶ τὸ δυτικὸ τμῆμα Μονοφατσίου, β) Ἐπισκοπὴ Ἀρκαδίας. Περιελάμβανε τὴν ἐπαρχία Ρίζου, δηλαδὴ τὴν Βιάννο καὶ τὸ ἀνατολικὸ τμῆμα Μονοφατσίου90, γ) Ἐπισκοπὴ Χερρονήσου. Περιελάμβανε τὴν ἐπαρχία Πεδιάδος, δ) Ἐπισκοπὴ Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου. Περιελάμβανε τὴν πόλη Ρεθύμνης καὶ τὶς ὁμώνυμες ἐπαρχίες, ε) Ἐπισκοπὴ Κυδωνίας καὶ Ἀποκορώνου. Περιελάμβανε τὴν πόλη τῶν Χανίων καὶ τὶς ὁμώνυμες ἐπαρχίες, στ) Ἐπισκοπὴ Λάμπης. Μὲ τὶς ἐπαρχίες Ἁγ. Βασιλείου, Ἀμαρίου καὶ Σφακίων, ζ) Ἐπισκοπὴ Ἱερᾶς καὶ Σητείας. Μὲ ἐπαρχίες Ἱεράπετρα καὶ Σητεία, η) Ἐπισκοπὴ Πέτρας. Ἐπαρχίες Μεραμβέλου καὶ Λασιθίου, θ) Ἐπισκοπὴ Κισάμου καὶ Σελίνου. Μὲ τὶς ὁμώνυμες ἐπαρχίες. Σύμφωνα μὲ τὸν νόμο ἐκεῖνο «Ὁ μητροπολίτης τῆς κρητικῆς ἐκκλησιαστικῆς περιφερείας ἐκλέγεται καὶ διορίζεται ὑπὸ τοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ ἀριθμοῦ τῶν τριῶν ὑποψηφίων, οὓς ὑποβάλλει αὐτῷ ὁ ἁρμοστὴς τῆς χώρας»91. Σύμφωνα μὲ ὅσα ὁρίζονταν ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία Κρήτης «ἐξακολουθεῖ τὴν ἀναφορὰν ἔχουσα εἰς τὸ Οἰκουμ. Πατριαρχεῖον, παρ’ οὗ ἐκλέγεται καὶ ὁ μητροπολίτης, ἐνθρονιζόμενος ὅμως κατόπιν ἐκδόσεως παρὰ τῆς Πολιτείας σχετικοῦ διατὰγματος»92. Ἔτσι ἀναγνωρίστηκε καὶ πάλιν καὶ διὰ νόμου ἡ κα-

καστικὸ νόμο ποὺ ἀνασυγκρότησε τὴν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης», NANAKH A., Tὸ μητροπολιτικὸ ζήτημα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση τῆς Κρήτης (1897-1900), 156. 87 Γιὰ τὴν Σύμβαση τοῦ 1900 μεταξὺ Μητροπολίτη Κρήτης Εὐμενίου κι Ἐλευθέριου Βενιζέλου, βλ. ΝΑΝΑΚΗ Α., Ἐκκλησιαστικὰ Κρήτης, 111, «σύμφωνα μὲ τὴν Σύμβαση αὐτὴ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἐξακολουθεῖ νὰ ἐκλέγει τὸν προκαθήμενο τῆς κρητικῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἡ ἑλληνικὴ Πολιτεία ποὺ διαδέχτηκε τὴν κρητική, ἀναγνώρισε στὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο τὸ δικαίωμα τῆς συνέχισης τοῦ ἰδιαίτερου ἐκκλησιαστικοῦ καθεστῶτος τῆς Κρήτης κατὰ τὸ πρότυπο τῶν τοπικῶν ἐπισκοπικῶν συνόδων». 88 NANAKH A., Tὸ μητροπολιτικὸ ζήτημα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση τῆς Κρήτης (1897-1900), 158. 89 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. 90 «τ.ἔ. τὴν τῆς Βιάννου καὶ τὸ ἀνατολ. Τμῆμα τοῦ Μονοφατσίου», TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 32. Βλ. καὶ ἱστοσελίδα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας, www.imga.gr «Μὲ τὸν Καταστατικὸ Νόμο 276/1900 ἀνασυστάθηκε ἡ Ἐπισκοπὴ Ἀρκαδίας, ἀλλὰ σὲ νέα Ἐπαρχία ἡ ὁποῖα περιελάμβανε τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ἀρχαίας Μητροπόλεως Γορτύνης καὶ μὲ ἕδρα τοὺς Ἁγίους Δέκα». 91 MIΛΑ Ν., Τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, 443-444. Ἐπίσης ὅμως ὁ ἴδιος νόμος ὅριζε ὅτι «Ἡ σύνοδος ἐκλέγει καὶ προτείνει τοὺς ἐπαρχιακοὺς ἐπισκόπους, ὁ δὲ ἁρμοστὴς ἐγκρίνει ἕνα τῶν τριῶν προταθέντων αὐτῷ ὑποψηφίων… Διὰ τοῦ αὐτοῦ νόμου ῥυθμίζεται ἐν ἀκριβεῖ κανονικῷ πνεύματι καὶ πᾶσα ἡ λοιπὴ ἐκκλησιαστικὴ διοίκησις ἐν τῇ νήσῳ Κρήτῃ». 92 TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 41. Περὶ τῆς συγκρότησης τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη βλ. NANAKH A., Tὸ μητροπολιτικὸ ζήτημα καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ ὀργάνωση τῆς Κρήτης (1897-1900), 158.

_43_

νονικὴ ἀναφορὰ καὶ ἐξάρτηση τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας ἀπὸ τὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο καὶ ὁρίστηκε σαφῶς ὅτι ἡ κανονικὴ ἐκλογὴ τῶν Μητροπολιτῶν γίνεται ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο93. Κατόπιν καὶ προκειμένου νὰ γίνει νομίμως ἡ ἐνθρόνιση προβλέπεται ἡ ἔκδοση «σχετικοῦ διατὰγματος παρὰ τῆς Πολιτείας»94. Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης ἔτσι διατήρησε ἀπαρασαλεύτως τὴν κανονικὴ καὶ διοικητικὴ της ὑπαγωγὴ στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἔτσι καὶ ὁ Κρήτης Εὐμένιος «ὕστερα ἀπὸ ταλαιπωρίαν δύο ἐτῶν»95 ἀναγνωρίστηκε τελικώς στὶς 14 Μαΐου 1900 ὡς κανονικὸς καὶ νόμιμος Μητροπολίτης Κρήτης. Ὁ Ν. 276/1900 ἴσχυσε μέχρι τὸ 1961 καὶ «ὥριζεν ὡς ἀνωτάτην διοικητικὴν ἀρχὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐν Κρήτῃ τὴν ἐκ πάντων τῶν ἐπισκόπων τῆς νήσου ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ μητροπολίτου Κρήτης συγκειμένην Ἱερὰν Σύνοδον»96. Ἡ ἐν Κρήτῃ Ἐπισκοπικὴ Σύνοδος ἐλάμβανε τὸ δικαίωμα νὰ καταρτίζει τὸ τριπρόσωπο ψηφοδέλτιο στὶς ἑκάστοτε ἐπισκοπικὲς ἐκλογὲς καὶ κατόπιν «ὁ ἡγεμὼν διὰ τῆς κυβερνήσεως ἐξέλεγε τὸν ἕνα»97. Ὁ ἴδιος νόμος συγχώνευσε τὴν Ἐπισκοπὴ Χερρονήσου στὴν Μητρόπολη Κρήτης, καὶ ὁ τελευταῖος ἐπίσκοπος Χερρονήσου, Ἀγαθάγγελος Παπαδάκης (1896-1900), μετατέθηκε στὴν Ἐπισκοπὴ Λάμπης καὶ Σφακίων. Ἔτσι νομίμως καὶ κανονικῶς πλέον «σύγκειται ἡ ἐκκλησιαστικὴ περιφέρεια Κρήτης ἐκ τῶν ἑξῆς ὀκτὼ ἐπισκοπῶν: 1) τῆς μητροπόλεως Κρήτης, ἧς προΐσταται ὁ μητροπολίτης, ὤν ὑπερτάτη πνευματικὴ κεφαλὴ τῆς ὅλης ἐκκλησιαστικῆς περιφερείας τῆς νήσου 2) τῆς ἐπισκοπῆς Ἀρκαδίας 3) Ῥεθύμνης καὶ Μυλοποτάμου 4) Κυδωνίας καὶ Ἀποκορώνου 5) Λάμπης καὶ Σφακίων 6) Ἱερᾶς καὶ Σητείας 7) Πέτρας καὶ 8) Κισσάμου καὶ Σελίνου»98. Μολονότι ἡ διαφορὰ περιορίζεται στὸ ὄνομα, ἀξίζει νὰ παρατηρήσουμε, σὲ σχέση μὲ ὅσα ἀναφέρει ὁ Ν. Μίλας, ὅτι στὰ σχετικὰ ἔγγραφα συναντᾶμε πάντοτε τὸν Ἐπίσκοπον Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου καὶ ποτὲ Ρεθύμνης καὶ Μυλοποτάμου. Συνεπῶς, ὁ λόγος καὶ περὶ ὁμωνύμου Ἐπισκοπῆς Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου. Ἐπίσης μαρτυρείται ὅτι ἡ Ἐπισκοπὴ Ἀρκαδίας μεταφέρθηκε στὴν Μεσσαρᾶ «ἀφοῦ ἔδωκεν εἰς αὐτὴν τὰς ἐκεῖ ἐπαρχίας τῆς μητροπόλεως»99. Ἡ ἐπαρχία 93 Σύμφωνα μὲ τὸν Νόμο 276/1900 τῆς Κρητικῆς Πολιτείας «ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Κρήτης ἐξακολουθεῖ νὰ ἔχῃ τὴν ἀναφορὰν εἰς τὸ Οἰκουμ. Πατριαρχεῖον, ἀπὸ τὸ ὁποῖον καὶ εἰς τὸ ὁποῖον ἐκλέγεται καὶ ὁ μητροπολίτης», ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 153. 94 Ὅ.π. 95 Ὅ.π. 96 Ὁ Ν. 3615/1928 «περὶ ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως τῶν ἐν Νέαις Χώραις τῆς Ἑλλάδος Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμ. Πατριαρχείου», δὲν εἶχε ποτὲ ἐφαρμογὴ στὴν Κρήτη «μηδέποτε σχόντος ἐφαρμογὴν ἐν τῇ μεγαλονήσῳ», TΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, 42. 97 Ὅ.π. 98 MIΛΑ Ν., Τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, 443. 99 ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου, 153.

_44_

τῆς Βιάννου ποὺ μέχρι τότε ἀνῆκε στὸν Ἀρκαδίας, παραχωρήθηκε στὴν Ἐπισκοπὴ Πέτρας. Τὸ 1912100-1913 ἡ Κρήτη ἑνώθηκε μὲ τὴν Ἐλλάδα καὶ ἡ ἡμιαυτόνομη Ἐκκλησία Κρήτης παρέμεινε ἀσφαλῶς ὑπὸ τὴν κανονικὴ δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. 100

FEDALTO G., Hierarhia Ecclesiastica Orientalis, 535.

_45_

Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος «Ἡ Ἱερὰ Πορεία Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ». Ἀρχιμ. Νήφων Βασιλάκης, Δρ. Κανονικοῦ Δικαίου, Κωδικογράφος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, Διδάσκων Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Ἡρακλείου Κρήτης (Inv.) Professore Pontificio Istituto Orientale, Roma. Βιβλιοπαρουσίαση

«Ἡ Ἱερὰ Πορεία Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ», (Α’ Τόμος) ἀγαθόδοτον ἔργο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, ἐκδόθηκε στὴν Θεσσαλονίκη τὸ ἔτος 2012. Περιέχει δαψιλῶς τὴν Ἱερὰ Πορεία τοῦ ἀειμνήστου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κυροῦ Δημητρίου καὶ γίνεται μνημόσυνον εἰς τὸν ἔνθεο ζῆλο καὶ τὴν θυσιαστικὴ ἀγάπη τοῦ πράου, ταπεινοῦ καὶ ἱλαροῦ Πατριάρχου, ἀλλὰ καὶ σημεῖον ἑνότητος καὶ ἀξιομίμητον ὑπόδειγμα τοῦ συνδέσμου τῆς ἀγάπης Του. Ἡ Α.Θ. Παναγιότητα ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος, προλογίζει τὰ τῆς Πορείας αὐτῆς ἀπὸ τὸ σεπτὸν Κέντρον ἀλλὰ καὶ τὰς Ἱερὰς ἀποδημίας πρὸς τὶς ἀνὰ τὸν κόσμον Ἐκκλησίες, χάριν τῆς ἑνότητος καὶ τῆς συνεργασίας, χαιρετίζοντας τὴν ἔγκοπον προσπάθεια τιμῆς ὡς φιλοπατορικὴ προσφορὰ πνευματικῆς καρποφορίας καὶ συγχαίροντας διὰ τὸ καλλίκαρπον τῆς μακρᾶς καὶ πολυμόχθου ἀρχιερατικῆς συγκομιδῆς. Τὸ υἱικὸν χρέος, τιμὴ καὶ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν ἀοίδιμον Πατριάρχην καὶ Πνευματικὸ Πατέρα τοῦ συγγραφέως μεταβάλλεται σὲ δωρεόδοτο ἔργο, τὸ ὁποῖον ἀφορᾷ εἰς τὴν ἀνὰ τὴν Οἰκουμένην Ἱερὰν Πορείαν Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος Αὐτοῦ. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων, «ἐπὶ σειρὰν ἐτῶν ἰδιαίτερος γραμματεὺς τοῦ γεραροῦ Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Μελίτωνος», ἀποκόμισε βαθείας ἐμπειρίας καὶ γνώσεις πλησίον του καὶ ἐκ τῆς πολυευθύνου θέσεως τοῦ Ἀρχιγραμματέως τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου, ἀλλὰ καὶ ὡς συνοδὸς καὶ συνεργάτης τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου. Ἔτσι, ἐκ τῆς πολιᾶς σοφίας καὶ πείρας του καὶ ἔχοντας προσωπικὴ ἐμπειρία τοῦ τιμωμένου Προσώπου καὶ βαθυσεβάστου Γέροντός του, ἐπέλεξε μὲ περισσὴ δεξιοτεχνία τὰ κείμενα καὶ φρόντισε μὲ διακεκριμένη μαστοριὰ καὶ ἀτιθάσευτη χάρη, ὥστε οἱ σελίδες τοῦ ἐν λόγῳ πονήματος νὰ συνοδεύονται πε_47_

ποικιλμέναι ἀπὸ πολυάριθμες καὶ σπάνιες φωτογραφίες, οἱ παλαιότερες «λευκόμαυρες» καὶ ἄλλες «πολυχρώματες», μεταφέροντας ἐνδεικτικῶς καὶ ἐποπτικῶς, εἰκόνες ἱκανὲς νὰ περιγράψουν τὰ μεγάλα ἐκείνα γεγονότα, ὅλες μεστὲς εἰρηνικῆς καὶ ἀγαπητικῆς κοινωνίας. Καὶ ὁμιλοῦν οἱ εἰκόνες ἀπὸ μόνες τους πολλάκις καὶ εἰς τὴν παροῦσα, ἄνευ ἀνάγκης ἐξεζητημένου σχολιασμοῦ, ἀλλὰ καὶ μόνη ἐκείνη ἡ τοῦ Πατριάρχου καταδεικνύει μονολεκτικῶς πάντα τὰ περὶ αὐτοῦ λεγόμενα καὶ γραφόμενα ἐπαξίως. Στὸν Πρόλογο τοῦ Ἁγίου Φιλαδελφείας περιγράφεται ἡ κοινωνία καὶ ἡ ἐποχὴ ἐκείνη, μέσα ἀπὸ τὴν βιωματικὴ ἐμπειρία, καθὼς εὐφυέστατα ἐμπεριέχεται καὶ ἄψογον σκιαγράφημα τοῦ «συνοδίτου» αὐτοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Σεβαστείας, ὁ ὁποῖος καταθέτει τὴν προσωπικὴ του πολύτιμη μαρτυρία γιὰ τὸν ἐμφύτου πραότητος Πατριάρχη. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος καταθέτοντας τὴν ὑπέροχη προσωπικὴ του ἐμπειρία, τιθέμενη μάλιστα στὸν Πρόλογο τοῦ εἰρημένου βιβλίου, ἀναφέρει μεταξὺ τῶν πολλῶν ἄλλων θαυμαστῶν, ὅτι ὁ Πατριάρχης Δημήτριος χαρακτηρίστηκε «προσωποποίησις τῆς ἁπλότητος» καὶ ἐπιμαρτυρεῖ ὁ ἴδιος, ὡς Μέγας αὐτοῦ Ἀρχιδιάκονος, μετὰ παρρησίας τὸν ἀπροσποίητα ταπεινὸ του χαρακτῆρα. Ἡ ζωὴ καὶ ἡ διακονία του, τὰ γεγονότα, οἱ θλίψεις, τὰ ποικίλα μηνύματα, ὅλα μαρτυρία καὶ φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας, κατατίθενται μὲ τρόπο ταπεινό, ἁπλό, σύμφωνα πρὸς τὸν χαρακτῆρα τοῦ τιμωμένου Πατριάρχου. Τὰ ἱστορικὰ ἐκεῖνα ταξίδια στὶς ὀρθόδοξες καὶ στὶς ἄλλες Χῶρες, διανθισμένα μὲ ὁμιλίες καὶ λόγους, ὑποδοχῆς, ἀποχαιρετισμοῦ, χαιρετισμῶν, προπόσεων, ἐπισήμων γευμάτων καὶ παντοδαπῶν ἄλλων, θεωροῦνται ὑπὸ τὰ φῶτα τῆς πνευματικῆς καὶ πολιτιστικῆς μας δημιουργίας πρὸς οἰκοδομὴν τῆς πανορθοδόξου καὶ παγχριστιανικῆς ἑνότητος. Ἀποτελεῖ ὑπόδειγμα, παράδειγμα, ὁδηγὸ γιὰ νὰ πραγματώσωμε καὶ σήμερα τὰ ἄληκτα ἀγαθὰ τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης, τῆς ἑνότητας. Καταξιωμένο καὶ ἀναγνωρισμένο ἔργο του πανθομολογουμένως οἱ ἐνδορθόδοξες χριστιανικὲς σχέσεις, ἡ εὐπρέπεια τοῦ Πατριαρχικοῦ Οἴκου, ἡ ἀναγέννηση τοῦ μοναχισμοῦ, ἡ μέριμνα γιὰ τὰ μεγάλα μοναστικὰ κέντρα, ἡ τῆς εὐταξίας φροντίδα, ἡ καλλιέργεια τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ τοῦ κοινοτικοῦ μηχανισμοῦ. Τέσσαρες φάσεις διακρίνονται στὸν Α’ τόμο τῆς τριλογίας. Ἡ πρώτη περιλαμβάνει τὴν ἐπίσκεψη στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας, τὸ προσκύνημα στὴν Ἱερὰ Μονὴ Σινᾶ, τὴν ἀναβληθεῖσα ἐπίσκεψη στὸ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας, τὴν ἐπίσκεψη στὴν Ἐκκλησία Ἱεροσολύμων, τὴν ἐπιστροφὴ καὶ ἀπαραίτητες κρίσεις-σκέψεις-σχόλια. Στὴν β’ φάση γίνεται ἀναφορὰ στὰ ταξίδια πρὸς τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας καὶ τῆς Γεωργίας, ἡ τελευταία ἡμέρα στὴν τότε Σοβιετικὴ Ἕνωση, ἡ ἐπιστροφή, καθὼς καὶ χρήσιμες κρίσεις-σκέψεις-σχόλια. Ἡ τρίτη φάση συμπεριλαμβάνει τὶς ἐπισκέψεις πρὸς τὶς Ἐκκλησίες τῆς Σερβίας καὶ Ρουμα_48_

νίας, τὴν εἰς Βουλγαρίαν ἀναβληθεῖσα, τὴν σύσκεψη τῶν ἐν Εὐρώπῃ Ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τὴν ἐπιστροφὴ καὶ ξανὰ σχετικὲς κρίσεις-σκέψειςσχόλια. Ἡ τέταρτη ἐμπεριέχει τὰ τῆς ἐπισκέψεως πρὸς τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, τὴν χειρονομία τοῦ βιομηχάνου Παναγιώτου Ἀγγελοπούλου, τὸ ταξίδι πρὸς τὴν Ἐκκλησία τῆς Πολωνίας, τὴν ἐπιστροφὴ καὶ πάλι εὔστοχες κρίσεις-σκέψεις-σχόλια. Τέλος, τίθεται χρήσιμο, ὅσο καὶ πρακτικό, εὑρετήριο ὀνομάτων καὶ πραγμάτων. Ὁ Ἅγιος Φιλαδελφείας ἀκλινῶς κατέχων τὰ μυστικὰ τῆς συγγραφικῆς τέχνης, ἀλλὰ πρωτίστως ἐκεῖνα τῆς ἐν Ἐκκλησίᾳ ζωῆς, γνώσεις καὶ ἐμπειρίες ἀστείρευτες, προσαρμόζει ὑγιῶς τὴν γραφίδα τοῦ γράμματος στὶς ἀνάγκες τοῦ πνεύματος, πρὸς τὶς ἑκάστοτε περιστάσεις τοῦ ταχύτατα ἐναλλασσόμενου κόσμου. Ἡ εὔχαρις ἀνάγνωση γίνεται ἡδέως ἁπτή, μέσα ἀπὸ τὴν λογικὴ ἀνάμνηση τῶν ἀλησμονήτων στιγμῶν ὑψηλῆς ἀποστολῆς καὶ τὰ ἀσώπαστα βιώματά του. Καρποὶ βαθείας πείρας καὶ ἐξεζητημένης σπουδῆς παρέχονται μὲ τὴν ἄληστη θύμηση ἀπὸ τὶς ἀσύνορες περιοδεῖες τοῦ σεπτοῦ Πατριάρχου τῶν Ὀρθοδόξων. Εὐγνωμοσύνη ὀφείλομε γιὰ τὴν εὐκαιρία καὶ τὴν δυνατότητα, ἡ ὁποῖα χαρίζεται μὲ τὴν ἔκδοση αὐτή, νὰ γνωρίσωμεν τὸ σεμνὸ Πρόσωπο τοῦ Πατριάρχου ἐκείνου, καὶ τὸ ἀναπάντεχο δῶρο του, τὴν καλλιέργεια τῶν διορθοδόξων, διαχριστιανικῶν καὶ διανθρωπίνων σχέσεων. Ἡ ἀνάγνωσή του χαρίζει τελικῶς μετοχικὴν ἐμπειρία, μὲ τελικὰ δῶρα τὴν εἰρήνη, τὴν ἀγάπη, τὴν ἑνότητα. Τὸ τρίτομο ἔργο ἑνώνει διάφορα διῃρημένα γεγονότα, ὁμιλίες, ταξίδια, πρόσωπα, ἀλλὰ ἀσφαλῶς ἑνώνει καὶ τοὺς ἀναγνῶστες στὴν κοινὴ αἴτησιν ὑπὲρ τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης, τῆς ἑνότητας. Καταληκτικῶς, τὸ τέλος τῆς ἀνάγνωσης πιθανότατα ὀρθώνει κοινὴ τὴν πεποίθηση γιὰ τὸ ταπεινό, ὅσο καὶ ἀνεξίκακο, πρόσωπο τοῦ Μεγάλου ἐκείνου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τὸν ὁποῖο ἀνεξιχνιάστως ὁ Πανάγαθος Θεὸς ἠθέλησε νὰ γίνει σοφὸς Πηδαλιοῦχος τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας «τοῦ κόσμου ἀποροῦντος» καὶ νὰ ἐργαστεῖ οἰκουμενικῶς καὶ πολυχρονίως ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως. Σὲ κάθε σελίδα τοῦ βιβλίου καταφαίνεται ἀμέσως ἡ ἄριστη ἐπιμέλεια, ἡ λακωνικὴ ἀκριβολογία, ἡ εὐγένεια καὶ ὁ βαθὺς σεβασμὸς σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ἡδύτητα τοῦ λόγου καὶ τὴν εὐστοχία στὴν χρήση τοῦ γλωσσικοῦ κώδικα, ὁ ὁποῖος καταδεικνύει τὸν πλούτο τῶν ἱστορικῶν συγκινήσεων καὶ ὑποβοηθεῖ τὴν ποικιλία τῶν συναισθημάτων. Ὁ λόγος ἁπλός, ἀδιάπτωτα πολλαπλῶς πεποικιλμένος, ἁπλῶς πεπροικισμένος μὲ εὔλαλη χάρη καὶ ἐφοδιασμένος συνάμα μὲ περισσὴ καὶ ἐξιδιασμένη φροντίδα. Ἰδιαίτερη καὶ ἡ ἐπιλογὴ τῶν κειμένων, καθὼς ἡ περιγραφὴ τῶν ἀναφερομένων Πατριαρχικῶν ἐπισκέψεων ἐξυφαίνεται μὲ πολύπειρη μαστοριὰ καὶ διάπυρον δεξιοτεχνία. Ἡ ἐξιστόρηση δὲν κουράζει· ἀντιθέτως, συνεπαίρει καὶ μᾶς συμπεριοδεύει εὐχάριστα καὶ συναρπαστικά. Τὰ κείμενα σμιλεύονται λεπτομερῶς μὲ μαεστρία, _49_

μετατρέποντας καὶ τὸν πιὸ ἀπαιτητικὸ νοῦ, ἑτεροχρονισμένα ἀλλὰ ταχύτατα, σὲ συνοδὸ καὶ συνταξιδευτὴ τοῦ Πατριάρχου τῆς ἀσύλληπτης καλωσύνης. Τὰ γεγονότα ξεδιπλώνονται ρεαλιστικὰ μὲ φυσικὴ ὁρμὴ καὶ συγγραφικὸ κάλλος, μεταβάλλοντας τὴν ἀνάγνωση σὲ καρποφόρα πληροφόρηση, ἀλλὰ καὶ μετοχὴ ἔντονων συναισθημάτων. Ὁ συγγραφέας τονίζει δεξιοτεχνικῶς διαχρονικὰ μηνύματα καὶ ἀξίες τῆς θεολογίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ μας, τουτέστιν τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης καὶ τῆς ἑνότητας, ὑπενθυμίζοντας μὲ παλμὸ καὶ εὐαισθησία τὰ πολλὰ καὶ ἀξέχαστα γενόμενα. Συνεπῶς, ὁ ἀναγνώστης καθίσταται συνοὸς στὴν περίτεχνη συνάντηση τῆς σκέψης καὶ τῶν λογισμῶν· φαίνεται δὲ σὰν νὰ παρίσταται καὶ τελικῶς νὰ συμπαρίσταται στὸ μεγάλο σταυρὸ καὶ τὸ ἀγλαόκαρπον ἔργο τοῦ Πατριάρχου, μὲ τὴν πιστὴ αὐταπάρνηση καὶ τὴν πλήρη ἀφοσίωση στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ἀποσαφηνίζεται τελείως ὅ τι θυμᾶται προσευχητικὰ μέσα ἀπὸ πολλὰ καὶ ἀχώρητα βιώματα. Γίνεται γνωστὴ ἡ προβολὴ τοῦ προσώπου τοῦ Πατριάρχου. Ἡ ἀπέραντη ὑπομονὴ καί καταφανῆ πραότητά του χαροποιεῖ, ἐνῶ ἀποτυπώνεται εὐδιάκριτα τὸ ἐγκώμιο στὸ μεγάλης ἐπιρροῆς ἔργο του, περιπλεκόμενο στοὺς πολυάριθμους λόγους, ποὺ παρατίθενται νοσταλγικῶς μὲ τάξη καὶ λογικὴ σειρά, μὲ ἀγάπη, σεβασμὸ καὶ πηγαῖο ἐνθουσιασμό. Ὁ συντάκτης ἔλαβε φροντίδα, ὥστε ἡ σταχυολόγηση τοῦ ὑλικοῦ, πεπυκασμένῃ σοφίᾳ, νὰ ὑπενθυμίζει τὸν θερισμὸ πλουσίας καὶ ἐξαιρετικῆς ἐμπειρίας. Ἀκούραστα μεταμορφώνει τὴν ἀφήγηση, ἡ ὁποῖα γοργὰ ἀναδεικνύεται ὁλοζώντανη ἕνεκεν τῆς ποικιλίας τοῦ περιεχομένου, λόγῳ τῆς κομψῆς δομικῆς συνθέσεως. Τὸ συντελεσθὲν ἔργο περὶ τῆς ἀναλυτικῆς περιγραφῆς τῶν σημαντικώτερων γεγονότων τῆς ἱερᾶς Πορείας τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου, μὲ τὴν ἐμπνευσμένη πρωτοβουλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, πέμπει πλήθους δυσεξαριθμήτου ἀποτεθησαυρισμένα θεόσδοτα μηνύματα ἀγάπης, εἰρήνης καὶ ἑνότητος, διαβιβάζοντάς τα ἀμέσως καὶ λίαν ἐπιτυχῶς στοὺς ἀναγνῶστες, οἱ ὁποῖοι καὶ ἀπολαμβάνομεν τὶς πολυήμερες ἐκεῖνες Πατριαρχικὲς ἐπισκέψεις νὰ καταπλημμυρίζουν τὰς καρδίας καὶ τὸν νοῦ. Ἀξιοπαρατήρητη ἡ ἀρτία ὀργάνωση τῆς θεματολογίας. Ἰδιαζόντως σημαντικὸ τὸ ἐπίκαιρο τοῦ περιεχομένου. Ἐξαιρετικὰ λεπτομερὴς καὶ ἄκρως ἐπιμελημένη σύνολη ἡ ἔκδοση. Οἱ λεκτικὲς συγκινήσεις πολλές. Λίαν ἐπιτυχὴς καὶ περίδοξος ὁ λόγος. Ἐκλεκτικὰ ἐπιλεγμένη ἡ ὕλη, ἐμφανὴς καρπὸς ἐργώδους προετοιμασίας. Ἀριστοτεχνικὴ κρίνεται ἡ σύνθεση, ἄψογη ἡ διάρθρωση. Τὰ παραπάνω λεχθέντα, θεωρητέα καὶ ἀναλογιστέα ὀρθῶς, προσομοιάζουν ἐξόχως ἐπίκαιρα, καθὼς δίδουν τὸ παράδειγμα εἰς πολλοὺς γιὰ ἑρμηνευτικὴ παράθεση ἢ καὶ ἀντιπαράθεση καιρίων τινῶν καὶ ἀνεπαναλήπτων συμβάντων _50_

διορθοδόξου, διαχριστιανικοῦ, διαθρησκειακοῦ, ἀκόμη καὶ ἐκκλησιαστικοπολιτικοῦ χαρακτῆρα, ὥστε νὰ γίνωμεν καὶ νὰ παραμείνωμε συμμέτοχοι στὸ ἔργο τῆς ἀγάπης, στὴν προσπάθεια τῆς εἰρήνης, στὴν ἀπόλαυση καὶ τῆς ἐπὶ γῆς ἑνότητός Του. Τελικῶς, συγχαίρομεν μὲ συγκίνηση γιὰ τὴν μεταφορὰ τῶν μεγάλων ἀναμνήσεων. Εὐχαριστοῦμε γιὰ ὅσα διακεκριμένα ἀναγράφονται καὶ ἀναπαύουν, ἐνισχύοντας παντὶ τρόπῳ τὴν ἑνότητα καὶ ὁδηγοῦντα γαλήνια στὴν φωτοφόρο καὶ εὐφραντικὴ μακαρία μνήμη τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου.

_51_

ΜΕΡΟΣ TRITO

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΙΕΡΑΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΑΙ ΙΕΡΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Κανονισμός υπ’ αριθμ. 1/2013 “Περί Εφημερίων και Διακόνων της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης” (Φ.Ε.Κ. ΤΕΥΧΟΣ Α΄ ΦΥΛΛΟ 65/12-3-2013)

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘΜ. 1/2013

Περί Εφημερίων και Διακόνων Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΝ ΚΡΗΤῌ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Έχουσα υπ’ όψη: 1. Τους Θείους και Ιερούς Κανόνες. 2. Τις διατάξεις του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» (Φ.Ε.Κ. 41/Α/16.3.1961) και ειδικότερα το άρθρο 4. 3. Την παρ. 3 του άρθρου 2 του Α.Ν. 137/1967, (Φ.Ε.Κ.169/Α’/3.10.1967). 4. Την παρ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010, (Φ.Ε.Κ. 71/Α’/19.5.2010). 5. Την υπ΄ αριθμ. 234/23-2-2013 απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 6. Την υπ΄ αριθμ. 2/13-2-2013 απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 7. Το γεγονός ότι εκ του παρόντος Κανονισμού δεν προκαλείται δαπάνη, η οποία να βαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ψηφίζει: Τον υπ’ αριθμ. 1/2013 Κανονισμό ο οποίος έχει ως εξής:

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 1/2013 Περί Εφημερίων και Διακόνων

Άρθρο 1 Γενικές έννοιες 1. Στις Ενορίες της κανονικής εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας της Εκκλησίας της Κρήτης, η οποία, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας», είναι ημιαυτόνομος και έχει την κανονική εξάρτηση αυτής από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, υπηρετούν Πρεσβύτεροι και Διάκονοι, καλούμενοι Εφημέριοι, και οι οποίοι εργάζονται και διακονούν σε αυτές, για την εν γένει καλή λειτουργία τους. _54_

2. Οι Ενορίες αποτελούν τα βασικά κύτταρα της κανονικής οργανώσεως της εκκλησιαστικής ζωής και λογίζονται ως προς τις νομικές σχέσεις των ως Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Οι υφιστάμενες και λειτουργούσες Ενορίες διατηρούνται. Οι Ενορίες διοικούνται από τα Εκκλησιαστικά Συμβούλια. 3. Οι Ιεροί Ενοριακοί Ναοί αποτελούν κέντρα της λειτουργικής και πνευματικής ενοριακής ζωής και δραστηριότητας και καθορίζονται με απόφαση του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, μετά από πρόταση του Προέδρου του, καθώς και οι Ιεροί Μητροπολιτικοί και Καθεδρικοί Ναοί. 4. Τα της λειτουργίας των Ενοριών και των Εκκλησιαστικών τους Συμβουλίων θα καθορισθούν από μελλοντική έκδοση Κανονισμών από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης, σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010, (Φ.Ε.Κ. 71/Α’/19.5.2010). 5. Οι Ενορίες έχουν σαφώς καθορισμένη εδαφική περιφέρεια, τα όρια της οποίας καθορίζονται από το οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο. Τα Παρεκκλήσια, Εξωκκλήσια και οι Κοιμητηριακοί Ναοί, που ευρίσκονται εντός των εν λόγω ορίων, υπάγονται κανονικώς σε αυτές. 6. Τα της λειτουργίας των Μητροπολιτικών Συμβουλίων θα καθορισθούν από μελλοντική έκδοση Κανονισμού από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της εν Κρήτη Εκκλησίας, σύμφωνα με την παραγραφ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010, (Φ.Ε.Κ. 71/Α’/19.5.2010).

Άρθρο 2 Εφημέριοι Ιερών Ενοριακών Ναών 1. Οι Εφημέριοι, Πρεσβύτεροι ή Διάκονοι, των εκκλησιαστικών περιφερειών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης, κανονικά χειροτονημένοι, εξαρτώνται, σύμφωνα με τους Θείους και Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας, από τον οικείο Αρχιεπίσκοπο για την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης και από τους οικείους Μητροπολίτες για τις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Κρήτης και μεριμνούν για το καθόλου ενοριακό έργο τους, σύμφωνα με τις εντολές και οδηγίες των κατά τόπους Αρχιερέων. 2. Οι Εφημέριοι της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου διορίζονται με απόφαση του Αρχιεπισκόπου ή Μητροπολίτου, αντίστοιχα, με την οποία τους ανατίθενται τα καθήκοντα της λατρευτικής, ποιμαντικής, φιλανθρωπικής, προνοιακής και διοικητικής δραστηριότητας και της εν γένει εύρυθμης λειτουργίας των Ενοριών τους, και εν συνεχεία με σχετικό διοικητικό έγγραφο του οικείου Αρχιερέως, διαβιβάζεται προς τους Εφημερίους η ειρημένη απόφαση, για την ενάσκηση των καθηκόντων τους. 3. Οι Εφημέριοι με το βαθμό του Πρεσβυτέρου προΐστανται των Ενοριών: _55_

α) Σε Ενορίες όπου υπηρετεί ένας Εφημέριος Πρεσβύτερος, εκείνος, κατόπιν του διορισμού του από τον οικείο Αρχιερέα, έχει την ευθύνη λειτουργίας της Ενορίας και είναι ο Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Σε περίπτωση αδυναμίας ή πλημμελούς άσκησης των καθηκόντων του ως Προέδρου, που δημιουργεί δυσλειτουργία διοίκησης, δύναται το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, μετά από αιτιολογημένη απόφασή του και πρόταση του οικείου Αρχιερέως, να τον απαλλάσσει και να αναθέτει τα καθήκοντα του Προέδρου σε άλλο κληρικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως. β) Σε Ενορίες όπου υπηρετούν περισσότεροι του ενός Εφημέριοι, διορίζεται από τον οικείο Αρχιερέα, με δυνατότητα εναλλαγής, ο προϊστάμενος, ο οποίος είναι συγχρόνως και ο Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Στις συνεδριάσεις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου καλούνται από τον Πρόεδρό του και παρίστανται οι τυχόν συνεφημέριοι του, Πρεσβύτεροι ή Διάκονοι, με δικαίωμα λόγου, άνευ ψήφου. 4. Οι Εφημέριοι των Ιερών Ενοριακών Ναών διακρίνονται σε τακτικούς και προσωρινούς. Τακτικοί λογίζονται οι έγγαμοι κληρικοί και προσωρινοί λογίζονται οι άγαμοι κληρικοί. 5. Η κάλυψη των κενών οργανικών εφημεριακών θέσεων διενεργείται με απόφαση του οικείου Αρχιερέως. Έγγαμοι Εφημέριοι, οι οποίοι υπηρετούν προσωρινώς πέραν της πενταετίας στην ίδια οργανική εφημεριακή θέση, καθίστανται αυτοδικαίως τακτικοί. 6. Τα του βαθμολογίου, της μισθοδοσίας και της συνταξιοδοτήσεως των Εφημερίων των Ιερών Ενοριακών Ναών διέπονται από τις εκάστοτε ισχύουσες σχετικές διατάξεις. 7. Κατά τους Θείους και Ιερούς Κανόνες, οι χειροτονίες των Κληρικών γίνονται με αναφορά σε συγκεκριμένη Ενορία.

Άρθρο 3 Οργανικές θέσεις Εφημερίων - Προκήρυξη και κάλυψη αυτών – Ανακήρυξη υποψήφιων Εφημερίων – Υποβολή ενστάσεων 1. Οι τακτικοί και προσωρινοί Εφημέριοι της παραγρ. 4 του άρθρου 2 του παρόντος, διορίζονται με απόφαση του οικείου Αρχιερέως, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα Νομοθεσία. Εξαιρούνται από τη διαδικασία αυτή οι εφημεριακές θέσεις στους Ιερούς Μητροπολιτικούς και Καθεδρικούς Ναούς, στις οποίες διορίζονται οι Εφημέριοι από τους οικείους Αρχιερείς, χωρίς προηγουμένη προκήρυξη. 2. Οι υφιστάμενες και λειτουργούσες ενορίες διατηρούνται. Σε κάθε ενορία υφίσταται μία (1) τουλάχιστον οργανική θέση εφημερίου. 3. Σε πόλεις με πληθυσμό άνω των εκατό χιλιάδων (100.000) κατοίκων, σε _56_

κάθε ενορία υφίσταται μία (1) οργανική θέση Εφημερίου, ανά χίλια (1.000) νοικοκυριά. 4. Σε πόλεις με πληθυσμό έως εκατό χιλιάδες (100.000) κατοίκους σε κάθε ενορία υφίσταται μία (1) οργανική θέση Εφημερίου ανά πεντακόσια (500) νοικοκυριά. 5. Σε Δημοτικές Ενότητες ή Οικισμούς, που αποτελούν κοινώς γνωστά κέντρα τουρισμού και παραθερισμού, και έχουν τουλάχιστον τετρακόσια (400) μόνιμα νοικοκυριά, με απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, μπορεί να διορισθεί και δεύτερος Εφημέριος. 6. Κάθε κενή οργανική εφημεριακή θέση προκηρύσσεται από τον οικείο Αρχιερέα. Η προκήρυξη αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων του Ιερού Ενοριακού Ναού, όπου υφίσταται η κενή θέση, και δημοσιεύεται στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος», άρθρο 12 του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας» (Φ.Ε.Κ. 41/Α/16.3.1961) ή στον Τοπικό Τύπο, ή στον διαδικτυακό ιστότοπο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης. Ο Αρχιερεύς με την προκήρυξη καλεί αυτούς που επιθυμούν και έχουν τα απαιτούμενα κανονικά και νόμιμα προσόντα, να υποβάλουν τα δικαιολογητικά τους στοιχεία μέσα σε δέκα (10) ημέρες από τη δημοσίευση ή την ανάρτηση της προκηρύξεως, προκειμένου να διεκδικήσουν την κενή οργανική θέση Εφημερίου. 7. Σε περίπτωση, που δεν προσέλθει κάποιος υποψήφιος, σύμφωνα με τα αναφερόμενα της παραγράφ. 3 του παρόντος άρθρου, η προκήρυξη εξακολουθεί να ισχύει αυτοδίκαια για είκοσι (20) ακόμα ημέρες. 8. Μετά την κατάθεση των υποψηφιοτήτων των ενδιαφερομένων να καταλάβουν οργανική εφημεριακή θέση, κατά τα ανωτέρω του παρόντος άρθρου, ο οικείος Αρχιερεύς, αφού ασκήσει έλεγχο των υποβληθέντων φακέλων τους, εντός δέκα (10) ημερών, ανακηρύσσει τους υποψηφίους Εφημέριους με Πράξη του, η οποία κοινοποιείται προς το Εκκλησιαστικό Συμβού¬λιο του Ιερού Ενοριακού Ναού. Η Πράξη αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων αυτού. 9. Εντός τριών (3) ημερών από την επόμενη ημέρα της αναρτήσεως της παραγράφου 6 του παρόντος άρθρου, δικαιούται οποιοσδήποτε να υποβάλει στην οικεία Εκκλησιαστική Αρχή εγγράφως και ενυπoγράφως, οποιαδήποτε ένσταση, για κάποιον από τους υποψηφίους. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας αυτής, ο οικείος Αρχιερέας αποφαίνεται επί των υποψηφίων, επιλέγει έναν από αυτούς και κοινοποιεί την απόφαση του στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Ιερού Ενοριακού Ναού, το οποίο υποχρεούται να προβεί αμέσως στην ανάρτηση της αποφάσεως για τρεις (3) ημέρες στον πίνακα ανακοινώσεων του Ιερού Ενοριακού Ναού. 10. Κατά της αποφάσεως του οικείου Αρχιερέα, μπορεί να ασκηθεί προσφυγή _57_

ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης εντός πέντε (5) ημερών από της τελευταίας ημέρας της αναρτήσεως της αποφάσεως. Η προσφυγή ασκείται από οποιονδήποτε με έγγραφο απευθυνόμενο προς τον οικείο Αρχιερέα, ο οποίος υποχρεούται να την διαβιβάσει στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης, προκειμένου αυτή να κρίνει Συνοδικώς την προσφυγή. 11. Πριν από την ολοκλήρωση της ανωτέρω διαδικασίας και την εκπνοή των περιγραφόμενων προθεσμιών δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση, χειροτονία του υποψήφιου Εφημέριου. 12. Εάν ο επιλεγείς ως Εφημέριος από τον οικείο Αρχιερέα, δεν προσέλθει κατά την ορισθείσα ημέρα για να χειροτονηθεί, θεωρείται ότι δεν αποδέχεται την εκλογή. Εάν όμως δεν δώσει ικανοποιητικές εξηγήσεις, είναι απαράδεκτη η υποψηφιότητά του για την ίδια και για οποιαδήποτε άλλη προκήρυξη εφημεριακής θέσης. 13. Ο μετά την ολοκλήρωση όλων των ανωτέρω χειροτονούμενος, διορίζεται από τον οικείο Αρχιερέα στην προκηρυχθείσα οργανική θέση. 14. Εάν συντρέχουν ιδιαίτεροι ποιμαντικοί λόγοι για κάποια Ενορία, ο οικείος Αρχιερεύς μπορεί να τοποθετήσει σε αυτή προσωρινό Εφημέριο, έγγαμο ή άγαμο.

Άρθρο 4 Δικαιολογητικά για το διορισμό σε εφημεριακή θέση Ο υποψήφιος Εφημέριος πρέπει να διαθέτει πριν από όλα τα προβλεπόμενα εκκλησιαστικά πνευματικά χαρίσματα. Οφείλει να υποβάλει στον οικείο Αρχιερέα, τόσο στην περίπτωση της κάλυψης κενής οργανικής εφημεριακής θέσης με προκήρυξη, μέσα στη αναφερόμενη στο αμέσως προηγούμενο άρθρο προθεσμία, όσο και στην περίπτωση της κάλυψης αυτής προσωρινά, αίτησή του, συνοδευόμενη από τα παρακάτω: α) Βιογραφικό σημείωμα, με αιτιολόγηση της απόφασής του να γίνει κληρικός. β) Κανονική συμμαρτυρία. γ) Επικυρωμένο τίτλο ή τίτλους σπουδών. δ) Πιστοποιητικό γεννήσεως. ε) Σε περίπτωση υποψήφιου έγγαμου κληρικού, βεβαίωση της αρμόδιας Εκκλησιαστικής Αρχής, ότι τόσο αυτός όσο και η σύζυγός του έχουν τελέσει πρώτο εκκλησιαστικό γάμο. Σε περίπτωση υποψήφιου άγαμου κληρικού, βεβαίωση εγγραφής του στο Μοναχολόγιο κανονικής Ιεράς Μονής, επικυρωμένη από την οικεία Εκκλησιαστική Αρχή. στ) Σε περίπτωση υποψήφιου έγγαμου κληρικού, έγγραφη συναίνεση της _58_

συζύγου του, με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής της, ότι δεν έχει αντίρρηση, ώστε ο σύζυγός της να χειροτονηθεί κληρικός. ζ) Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης. η) Υπεύθυνη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής του υποψήφιου Εφημερίου, ότι δεν διώκεται για κάποια αξιόποινη πράξη. θ) Η Ιερά Αρχιεπισκοπή ή Ιερά Μητρόπολη, ως έχουσα έννομο συμφέρον, ζητεί με δικές της ενέργειες αντίγραφο Ποινικού Μητρώου του υποψήφιου Εφημερίου, από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές και πιστοποιητικό Εισαγγελικής Αρχής. ι) Απολυτήριο εκπλήρωσης της στρατιωτικής θητείας του υποψήφιου Εφημερίου, ή πιστοποιητικό νόμιμης απαλλαγής από αυτή, στο οποίο να αναγράφεται επακριβώς ο λόγος της απαλλαγής. ια) Πιστοποιητικό από την αρμόδια υγειονομική αρχή σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις του Νόμου, για κάλυψη δημόσιας θέσης, στο οποίο να βεβαιώνεται, η υγεία του υποψήφιου Εφημερίου.

Άρθρο 5 Τοποθέτηση σε Εφημεριακή θέση Ο διορισμός του κληρικού σε Εφημεριακή οργανική θέση γίνεται για τις Ενορίες των Πόλεων, των Κωμοπόλεων και των Χωριών, που υπάγονται εκκλησιαστικά στην Ιερά Αρχιεπισκοπή και στις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Κρήτης, από τον οικείο Αρχιερέα, με βάση τα τυπικά και ουσιαστικά χαρίσματα – προσόντα του κληρικού, σε σχέση με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε ανωτέρω Ενορίας, κατά την ποιμαντική κρίση και τη διακριτική ευχέρεια του οικείου Αρχιερέως, ως κανονικού Ποιμένος.

Άρθρο 6 Καθήκοντα Εφημερίου 1. Ο Εφημέριος ενεργεί σχετικά με τα καθήκοντά του πάντοτε επ’ αναφορά προς τον οικείο Αρχιερέα για την άσκηση της λειτουργικής, πνευματικής, διοικητικής και της εν γένει ποιμαντικής διακονίας του σε όλους τους τομείς του ενοριακού έργου, μεριμνά για τις γενικότερες πνευματικές, φιλανθρωπικές, προνοιακές ή άλλες ανάγκες της Ενορίας, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο άρθρο 2 του παρόντος Κανονισμού. 2. Ο Εφημέριος, ως πνευματικός πατέρας της Ενορίας του, λειτουργεί μέσα στα όριά της και πρέπει να είναι το υπόδειγμα για τους ενορίτες του. Οφείλει να αποφεύγει κάθε ενέργεια, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει τον σκανδαλισμό των πιστών. _59_

Ο Εφημέριος: α. Τελεί απαρεγκλίτως κατά την εκκλησιαστική τάξη, το εκκλησιαστικό λειτουργικό ήθος και τις οδηγίες και εντολές του οικείου Ιεράρχου, την Θεία Λειτουργία, τα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας, τις διατεταγμένες από το Τυπικό της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας ιερές ακολουθίες και κάθε άλλη ιεροπραξία. β. Οφείλει να φέρει την καθιερωμένη περιβολή και αμφίεση του κληρικού. γ. Μετέχει στην Θεία Λειτουργία, στα Ιερά Μυστήρια ή σε οποιεσδήποτε άλλες Ιερές Ακολουθίες εκτός των ορίων της Εκκλησιαστικής Επαρχίας που υπηρετεί, αφού λάβει την κανονική άδεια τόσο του Ποιμενάρχου του, όσο και του Αρχιερέα της Επαρχίας που θα μεταβεί για να ιεροπράξει. δ. Για να τελέσει οποιαδήποτε ιεροπραξία εντός της ίδιας Εκκλησιαστικής Επαρχίας σε άλλη Ενορία, λαμβάνει άδεια από τον Αρχιερατικό Επίτροπο της περιοχής και ενημερώνει τον Εφημέριο της Ενορίας. ε. Δεν συμμετέχει σε ξένες προς την αποστολή της Εκκλησίας οργανώσεις, δεν αναμιγνύεται σε κομματικές ή πολιτικές παρατάξεις και δεν αναδέχεται κοσμικές φροντίδες, οι οποίες συγκρούονται με την ιδιότητά του ως κληρικού και θα μπορούσαν να διασαλεύσουν την ενότητα των πιστών. 3. Ο Εφημέριος και Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου: α) Προΐσταται των οργανωμένων πρωτοβουλιών και δράσεων του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, κατόπιν εγκρίσεως του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, όπου αυτή απαιτείται. Οι περιπτώσεις αυτές θα αναγραφούν αναλυτικά σε εκδοθησόμενο σχετικό Κανονισμό, όπως αναφέρει το άρθρο 1 παραγρ. 6 του παρόντος Κανονισμού. β) Οργανώνει το γραφείο της Ενορίας, τηρεί με συνέπεια τα Βιβλία Πρωτοκόλλου, Πράξεων του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, Βαπτίσεων, Γάμων, Πιστοποιητικών αγαμίας, Ταμείου, Κτηματολογίου, ενημερώνει όλους τους φακέλους του Αρχείου και όποια άλλα παραγγείλει ο οικείος Αρχιερεύς και το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, και μεριμνά για την καταγραφή σε ειδικό βιβλίο και διαφύλαξη των ιερών κειμηλίων και τη χρηστή διαχείριση και αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας της Ενορίας.

Άρθρο 7 Δικαιώματα Εφημερίου 1. Ο Εφημέριος έχει όλα τα από το λειτούργημα και την ενοριακή του θέση δικαιώματα, όπως αυτά ορίζονται από τους Θείους και Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας και τις διατάξεις του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας» (Φ.Ε.Κ. 41/Α/16.3.1961). 2. Ειδικότερα: _60_

α) Στην ισοβιότητα του εκκλησιαστικού του λειτουργήματος. β) Στη μονιμότητα της ενοριακής του θέσεως, εκτός από τις προβλεπόμενες νόμιμες ή κανονικές εξαιρέσεις. γ) Στη μισθοδοσία, την κοινωνική ασφάλιση και τη συνταξιοδότηση για την άσκηση του λειτουργήματός του, σύμφωνα με τους ισχύοντες Νόμους. δ) Στη χορήγηση κατ΄ έτος νόμιμης άδειάς του, σύμφωνα όμως με τις ανάγκες των εφημεριακών κενών κάθε οικείας Εκκλησιαστικής Επαρχίας. Επίσης, των αναρρωτικών αδειών, όπως αυτές προβλέπονται από τον Νόμο. Ακόμα αδειών σπουδών μετά από άδεια του οικείου Ιεράρχου και έγκριση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, όχι όμως πέραν της τετραετίας. Ο αδειούχος οφείλει να καταθέτει κατ΄ έτος αναλυτική έκθεση περί των σπουδών του στον οικείο Ιεράρχη, συνοδευόμενη από τα ανάλογα αποδεικτικά στοιχεία για τις σπουδές του. ε) Στη δωσιδικία σύμφωνα με τους Θείους και Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας και τη σχετική νομοθεσία. 3. Τα δικαιώματα των Εφημερίων, των Ιεροκηρύκων, των Διακόνων και των λαϊκών εκκλησιαστικών υπαλλήλων, ως προς τη βαθμολογική και μισθολογική κατάταξη, τη μισθοδοσία, την ασφάλιση, την αξιολόγηση, τις προαγωγές και τις αποδοχές καθορίζονται από τις σχετικές διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας της Ελληνικής Πολιτείας, εφόσον δεν ρυθμίζονται ειδικότερα από τις διατάξεις του παρόντος.

Άρθρο 8 Ποιμαντική επιμόρφωση 1. Η μόρφωση και η επιμόρφωση των Εφημερίων καλύπτεται από τις Θεολογικές Σχολές του κλίματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τα Τμήματα των Θεολογικών Σχολών της Ελλάδος ή τις αναγνωρισμένες από την Πολιτεία Θεολογικές Σχολές του Εξωτερικού, από Μεταπτυχιακά Τμήματα Θεολογικών και άλλων Σχολών, από την Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης και από τις άλλες Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, από την Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης και τις άλλες Εκκλησιαστικές Σχολές της Ελλάδος και τις όμοιές τους στο εξωτερικό, αναγνωρισμένες και αυτές από την Ελληνική Πολιτεία ή από τα αναγνωρισμένα Ι.Ε.Κ. που παρέχουν εκκλησιαστική κατάρτιση ή τα αντίστοιχά τους. 2. Η Εκκλησία της Κρήτης, η Ιερά Αρχιεπισκοπή και οι Ιερές Μητροπόλεις της Κρήτης, μπορούν να ιδρύουν ειδικές Επιμορφωτικές Σχολές ή Σεμινάρια για την ειδική κατάρτιση και την ποιμαντική επιμόρφωση των Κληρικών. Η ίδρυση αυτών εγκρίνεται από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης. Το Πιστοποιητικό Επιμορφώσεως συνεκτιμάται στην αξιολόγηση των _61_

Εφημερίων και στην προαγωγή τους.

Άρθρο 9 Αξιολόγηση Εφημερίων 1. Κάθε έτος συντάσσεται έκθεση αξιολογήσεως του Εφημερίου και σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις των Νόμων της Ελληνικής Πολιτείας. 2. Η ανωτέρω έκθεση καταρτίζεται κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, κάθε έτους. Ο τύπος της εν λόγω εκθέσεως ορίζεται με απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 3. Η παραπάνω Έκθεση αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αυτής, όλοι οι Εφημέριοι αναπτύσσουν με υπευθυνότητα και ευσυνειδησία σε Έκθεση Πεπραγμένων, την εν γένει Εφημεριακή τους διακονία και δραστηριότητα, αλλά και τα τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση του έργου τους. Οι Εκθέσεις των Εφημερίων υποβάλλονται στην οικεία Εκκλησιαστική Αρχή, εντός του μηνός Ιανουαρίου, κάθε έτους. Η μη υποβολή της εν λόγω Εκθέσεως δεν αναστέλλει τη διαδικασία αξιολόγησης και λαμβάνεται αρνητικώς υπ’ όψη. 4. Στο δεύτερο μέρος οι Εφημέριοι αξιολογούνται από τριμελή Επιτροπή Κληρικών - Αξιολογητών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης, η οποία ορίζεται με απόφαση του οικείου Ιεράρχου και η οποία αφού λάβει υπ΄ όψη της την Έκθεση Πεπραγμένων κάθε Εφημερίου, συντάσσει εν συνεχεία Αξιολογητική Έκθεση για κάθε Εφημέριο. 5. Οι Κληρικοί οι οποίοι μετέχουν στην Επιτροπή Κληρικών – Αξιολογητών θα αξιολογούνται από τον οικείο Αρχιερέα και ένα μέλος του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, οριζόμενο από αυτό. 6. Με τη συμπλήρωση του νόμιμου χρόνου, προκειμένου να κριθεί και να προαχθεί βαθμολογικώς ο Εφημέριος, το Μητροπολιτικό Συμβούλιο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης, το οποίο ενεργεί για την περίπτωση αυτή ως Υπηρεσιακό Συμβούλιο για τους Εφημέριους, διαμορφώνει την κρίση του, λαμβάνοντας υπ’ όψη όλες τις εκθέσεις αξιολογήσεως του κάθε κρινόμενου, όλων των παρελθόντων ετών μετά την τελευταία του κρίση από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο. 7. Τόσο κατά την σύνταξη της Αξιολογητικής Εκθέσεως από την τριμελή Επιτροπή Κληρικών – Αξιολογητών, όσο και κατά την κρίση προαγωγής του Εφημερίου, από το οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο, λαμβάνονται υποχρεωτικώς υπ’ όψη τα εξής κριτήρια: α) Η αφοσίωσή του με ένθεο ζήλο στα ιερατικά καθήκοντα και στην καλλιέργεια της ιερατικής του αυτοσυνειδησίας, σύμφωνα με τους Θείους και Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας και την Ιερά Παράδοσή της. _62_

β) Η συνέπεια και η προσήλωσή του στην άσκηση των εφημεριακών καθηκόντων του, κατά το λειτουργικό και ποιμαντικό ήθος και η εφαρμογή των Εγκυκλίων της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης και των οικείων Ποιμεναρχών. γ) Η πρόθυμη και επιμελής ανταπόκρισή του στα ειδικά εφημεριακά καθήκοντα, τα οποία του αναθέτει ο οικείος Αρχιερεύς, όπως του Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, του ιερού κηρύγματος, του υπευθύνου νεότητος, του υπευθύνου φιλανθρωπικού, προνοιακού έργου ή του ενοριακού φιλόπτωχου, κοινωνικής αλληλεγγύης και τομέων ανάπτυξης και διάδοσης της ταυτότητας του ορθόδοξου πολιτισμού και ζωής κ.ά. δ) Η διαπροσωπική σχέση και η εν γένει αναστροφή του Εφημέριου με τους ενορίτες του και την κοινωνία γενικώτερα. ε) Η συμμετοχή του στις πάσης φύσεως εκδηλώσεις (ιερατικές συνάξεις, ομιλίες, επετειακές εκδηλώσεις, σεμινάρια κ.ά.), που διοργανώνονται από την οικεία Εκκλησιαστική Αρχή, η συνεργασία του με αυτή, η έγκαιρη απάντηση σε εγκυκλίους – προσκλήσεις του Ποιμενάρχου του και η εν γένει εκκλησιαστική υπακοή του στις ποιμαντικές κατευθύνσεις και προτροπές του. στ) Η συμμετοχή του σε Θεολογικές Μεταπτυχιακές σπουδές, Προγράμματα Δια Βίου Μάθησης και γενικώς σε Επιμορφωτικά Εκκλησιαστικά Σεμινάρια και άλλα συναφή από πιστοποιημένους Φορείς. ζ) Η συνέπεια του ως προς την προστασία και διαφύλαξη των Ιερών Ναών, της κινητής και ακίνητης περιουσίας, την έγκαιρη κατάθεση των προϋπολογισμών, απολογισμών και η τακτοποίηση των κατά Νόμο υποθέσεων της Ενορίας, όλων των εν γένει υποχρεώσεων και καθηκόντων του προς την Εκκλησία, την οικεία Ιερά Αρχιεπισκοπή ή Ιερά Μητρόπολη και την Ελληνική Πολιτεία, καθώς και των πάσης φύσεως εκκλησιαστικών εισφορών. η) Τυχόν εκκλησιαστικές και κοσμικές πειθαρχικές ποινές. 8. Κατά της αποφάσεως του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου για την περί βαθμολογικής προαγωγής ή μη του Εφημερίου κρίση του, ο Εφημέριος δικαιούται να ασκήσει προσφυγή ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, δια του οικείου Ιεράρχου, η οποία εκδικάζεται Συνοδικώς από αυτή. Άρθρο 10 Μεταθέσεις τακτικών Εφημερίων 1. Τακτικός Εφημέριος μετατίθεται: α) Για τις ανάγκες της Εκκλησίας. β) Ύστερα από αίτησή του. _63_

γ) Μετά από αιτιολογημένη απόφαση του οικείου Αρχιερέως, εφόσον η περαιτέρω παραμονή του Εφημερίου στην Ενορία αποβαίνει ασύμφορη και προκλητική για πνευματικούς και κανονικούς λόγους. δ) Λόγω ποινής επιβαλλόμενης τελεσιδίκως. ε) Αμοιβαία μετάθεση Εφημερίων μεταξύ δυο Ενοριών της αυτής Εκκλησιαστικής Επαρχίας συντελείται με τη συγκατάθεση των μετατιθεμένων και απόφαση του οικείου Ιεράρχου.

Άρθρο 11 Απόσπαση τακτικών Εφημερίων 1. Απόσπαση Εφημερίου σε άλλη κενή οργανική θέση δεν μπορεί να παραταθεί πέραν των έξι (6) μηνών. Εάν η απόσπαση γίνεται λόγω εκκλησιαστικών αναγκών, δύναται να παραταθεί μέχρι ένα (1) έτος με Απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου. 2. Οι Κληρικοί που διακονούν με απόσπαση σε Επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου και αλλού, αξιολογούνται κατά τον παρόντα Κανονισμό από τον οικείο Αρχιερέα, μετά από ενημερωτική Έκθεση της Εκκλησιαστικής Αρχής στην οποία είναι αποσπασμένοι.

Άρθρο 12 Αφυπηρέτηση Εφημερίων 1. Οι Εφημέριοι μπορούν να αποχωρούν από την υπηρεσία ύστερα από αίτησή τους μετά τη συμπλήρωση του 70ού έτους της ηλικίας τους, ως και 35ετή πλήρη εφημεριακή υπηρεσία, ή και σε προγενέστερο χρόνο, εφ’ όσον υφίσταται ανικανότητα για την εκτέλεση των εφημεριακών τους καθηκόντων, λόγω νόσου πνευματικής, ψυχικής ή σωματικής, η οποία πιστοποιείται αρμοδίως σύμφωνα με τις διατάξεις που εφαρμόζονται αναλογικώς επί των πολιτικών δημοσίων διοικητικών υπαλλήλων. Η πιστοποίηση αυτή προκαλείται είτε με αίτηση του Εφημερίου, είτε με ενέργεια του οικείου Αρχιερέα, προς την αρμόδια Υγειονομική Επιτροπή. 2. Μετά την κατά τα ανωτέρω διαπίστωση της ανικανότητας, ο οικείος Αρχιερεύς διορίζει προσωρινό Εφημέριο μέχρι την πλήρωση της θέσεως κατά τις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού. Άρθρο 13 Απόλυση Εφημερίων από την Ενοριακή τους θέση Ο Εφημέριος, πλην των περιπτώσεων αφυπηρετήσεως που προβλέπονται στο προηγούμενο άρθρο, απολύεται από της θέσεως του: α) Λόγω ποινής, η οποία θα του επιβληθεί αμετάκλητα από το Συνοδικό Δικαστήριο. _64_

β) Όταν επιδείξει συμπεριφορά αντίθετη προς τις εκκλησιαστικές του υποχρεώσεις, όπως σε περίπτωση που εγκαταλείψει τη θέση του χωρίς άδεια πέραν των τριάντα (30) ημερών αδικαιολόγητα, ή εάν δεν συμμορφωθεί σε νόμιμα γενόμενη απόσπασή του, αφού προηγηθεί κλήτευσή του προς απολογία, απολύεται από την ενοριακή του θέση με απόφαση του οικείου Ιεράρχου, εγκρινόμενη Συνοδικώς από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 14 Κανονικά Απολυτήρια 1. Ο οικείος Αρχιερεύς δικαιούται να χορηγήσει Απολυτήριο Γράμμα προς τον Εφημέριο, προκειμένου αυτός να υπηρετήσει στην περιφέρεια άλλης Εκκλησιαστικής Επαρχίας, εάν προηγουμένως έχει την έγγραφη συγκατάθεση του Αρχιερέως του τόπου της νέας υπηρεσίας του Κληρικού. 2. Για να πραγματοποιηθεί μετακίνηση Εφημερίου σε άλλη Εκκλησιαστική Επαρχία, προϋποτίθεται η λήψη άδειας του οικείου Αρχιερέως για την εν συνεχεία αναζήτηση νέου τόπου διακονίας του.

Άρθρο 15 Διορισμός Διακόνων 1. Οργανικές θέσεις Διακόνων σε Ιερούς Ενοριακούς Ναούς υφίστανται σύμφωνα με τα αρχικώς προβλεπόμενα από το Ν.Δ. 1399/1973, όπως αυτό εκάστοτε ισχύει. 2. Επιτρέπεται χειροτονία Διακόνου για την κάλυψη κενής οργανικής θέσεως. Επί άγαμου Διακόνου εφαρμόζονται, κατ’ αναλογία τα ισχύοντα επί προσωρινού Εφημερίου. 3. Ο διορισμός των Διακόνων διενεργείται με απόφαση του οικείου Αρχιερέως. 4. Τα του βαθμολογίου, της μισθοδοσίας, της ασφαλίσεως και της συνταξιοδοτήσεως των Διακόνων διέπονται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.

Άρθρο 16 Ιεροκήρυκες - Εκκλησιαστικοί Υπάλληλοι 1. Οργανικές θέσεις Ιεροκηρύκων υφίστανται στην Ιερά Αρχιεπισκοπή και τις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας Κρήτης σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το άρθρο 25 του Ν. 817/1978, όπως αυτό εκάστοτε ισχύει. 2. Στις θέσεις αυτές διορίζονται με απόφαση του οικείου Αρχιερέως άγαμοι Κληρικοί. Ως προς τη μισθοδοσία, την ασφάλιση και τη συνταξιοδότηση αυτών εφαρμόζονται οι εκάστοτε ισχύουσες σχετικές διατάξεις. 3. Οι έχοντες τα νόμιμα προσόντα Ιερομονάχοι, που είναι εγγεγραμμένοι _65_

στα Μοναχολόγια των Ιερών Μονών της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως και είναι διορισμένοι ως προσωρινοί Εφημέριοι-Ιεροκήρυκες, ασχέτως του αριθμού οικογενειών μιας ενορίας, εφ΄ όσον οι πνευματικές ανάγκες της απαιτούν τον διορισμό Κληρικού καταλλήλου για το κήρυγμα, την εξομολόγηση, την κατηχητική διακονία και τα παρόμοια, παραμένουν και υπηρετούν ως προσωρινοί Εφημέριοι-Ιεροκήρυκες, περιοριζόμενοι αποκλειστικώς στα ανωτέρω πνευματικά καθήκοντά τους, χωρίς καμία ανάμειξη στα καθήκοντα και δικαιώματα των τακτικών Εφημερίων 4. Οι λαϊκοί εκκλησιαστικοί υπάλληλοι, οι κατέχοντες ή μη θέσεις από μετατροπή οργανικών Διακονικών θέσεων μισθοδοτούνται από το Δημόσιο, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 20 του Νόμου 1476/1984 (Φ.Ε.Κ. 136 Α΄), όπως σήμερα ισχύει. 5. Προσωρινά αξιολογούνται από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο μέχρι την έκδοση σχετικού ειδικού Κανονισμού για αυτούς.

Άρθρο 17 Έναρξη ισχύος του Κανονισμού Η ισχύς του παρόντος Κανονισμού αρχίζει από την ημέρα της δημοσιεύσεώς του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και το επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος». Ο Κανονισμός αυτός να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ηράκλειο Κρήτης, 4 Μαρτίου 2013

Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ

_66_

Κανονισμὸς Συστάσεως καὶ Λειτουργίας τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ἱδρύματος ὑπὸ τὴν ἐπωνυμίαν «Κέντρο Ἀνοικτῆς Φροντίδας Εὐπαθῶν Κοινωνικῶν Ὁμάδων Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου» Ἡ Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, λαβοῦσα ὑπ’ ὄψιν: α) Τὰς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 54 τοῦ Ν. 4149/1961 «Περὶ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς ἐν Κρήτῃ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» καὶ τὰ ἄρθρα 59 παρ. 2 καὶ 29 παρ. 2 τοῦ Ν. 590/1977 «Περὶ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος». β) Τὰς ὑποχρεώσεις τῆς Ποιμαινούσης Ἐκκλησίας, τὰς ἀπορρεούσας ἐκ τῶν Εὐαγγελικῶν Ἐπιταγῶν, τῶν Ἱερῶν Κανόνων καὶ τῶν Νόμων τοῦ Κράτους πρὸς τὸ Χριστεπώνυμον τῆς Ἐκκλησίας πλήρωμα. γ) Τὰς ὑφισταμένας πνευματικάς, κοινωνικὰς καὶ μορφωτικὰς ἀνάγκας τοῦ πληρώματος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου. δ) Τὴν ὑπ᾽ ἀριθμ. 1/4.1.2013 Ἀπόφασιν τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου. ε) Τὴν ὑπ’ ἀριθμ. 3/4.1.2013 Ἀπόφασιν καὶ τὴν ὑπ᾽ ἀριθμ. 8/7-1-2013 πρότασιν τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πέτρας καὶ Χερρονήσου κ. Νεκταρίου.

ἀποφασίζει ὁμοφώνως συνιστᾷ εἰς τὴν Ἱερὰν Μητρόπολιν Πέτρας καὶ Χερρονήσου Ἐκκλησιαστικὸν Ἵδρυμα, ὑπὸ τὴν ἐπωνυμίαν: «Κέντρον Ἀνοικτῆς Φροντίδος Εὐπαθῶν Κοινωνικῶν Ὁμάδων Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου», τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου, τὸ ὁποῖον ἀποτελεῖ ἐξηρτημένη Ὑπηρεσία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, θὰ ἑδρεύῃ εἰς τὴν Δημοτικὴν Κοινότητα Νεαπόλεως τοῦ Δήμου Ἁγίου Νικολάου Νομοῦ Λασιθίου ὡς αὐτοτελὲς καὶ ἀνεξάρτητον Νομικὸν Πρόσωπον Ἰδιωτικοῦ Δικαίου «Ν.Π.Ι.Δ.», μὴ κερδοσκοπικοῦ χαρακτῆρος, διὰ τὰς πνευματικάς, κοινωνικὰς καὶ μορφωτικὰς ἀνάγκας τοῦ πληρώματος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου. Ἡ ὀργάνωσις, διοίκησις, διαχείρησις καὶ λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος τούτου θὰ διέπεται ἀπὸ τὰς διατάξεις τοῦ ἑπομὲνου Κανονισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται ἐκ τῶν κάτωθι 15 ἄρθρων: _67_

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ «ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΟΣ ΕΥΠΑΘΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ»

Ἄρθρο 1 Σύσταση – Ἐπωνυμία – Ἕδρα – Σφραγίδα α. Στὴν περιφέρεια τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου συνιστᾶται ἐκκλησιαστικὸ Ἵδρυμα, μὲ τὴν ἐπωνυμία «Κέντρο Ἀνοικτῆς Φρoντίδος Εὐπαθῶν Κοινωνικῶν Ὁμάδων Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου (Κ.Α.Φ.Ε.Κ.Ο.)», τὸ ὁποῖο στὸ ἑξῆς θὰ ἀναφέρεται ἐν συντομίᾳ ὡς «Ἵδρυμα» ἢ «Κ.Α.Φ.Ε.Κ.Ο.» καὶ τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖ ἐξηρτημένη Ὑπηρεσία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου, αὐτοτελοῦς διαχειρίσεως καὶ μὴ κερδοσκοπικοῦ χαρακτήρα, τελοῦσα ὑπὸ τὸν ἔλεγχο καὶ τὴν ἐποπτεία αὐτῆς. β. Ἕδρα τοῦ Ἱδρύματος εἶναι ἡ Δημοτικὴ Κοινότητα Νεαπόλεως τοῦ Δήμου Ἁγίου Νικολάου Νομοῦ Λασιθίου. γ. Ἀπὸ τὴν δημοσίευση τοῦ παρόντος Κανονισμοῦ στὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως τὸ συσταθὲν Ἵδρυμα θὰ διέπεται ἀπὸ τὶς διατάξεις τοῦ παρόντος καταστατικοῦ Λειτουργίας, Διοικήσεως καὶ Διαχειρίσεώς του. δ. Τὸ Ἵδρυμα θὰ ἔχει δικὴ του στρογγυλὴ σφραγίδα μὲ δύο ἐπάλληλους κύκλους. Ἡ σφραγίδα θὰ φέρει στὸ κέντρο τὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τῆς Μεγάλης Παναγίας Νεαπόλεως, στὸν ἐσωτερικὸ κύκλο τὶς λέξεις «ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ» καὶ στὸν ἐξωτερικὸ τὴ συντομογραφία τῆς ἐπωνυμίας τοῦ Ἱδρύματος, «Κ.Α.Φ.Ε.Κ.Ο.»

Ἄρθρο 2 Σκοποὶ καὶ μέσα γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν Σκοπὸς τοῦ Ἱδρύματος εἶναι ἡ παροχὴ βοήθειας, στήριξης καὶ ἐνίσχυσης σὲ εἰδικὲς ὁμάδες πληθυσμοῦ, ὅπως ἄτομα μὲ ἀναπηρίες, εὐπαθεῖς κοινωνικὲς ὁμάδες κ.λπ., καθὼς καὶ στὸ γενικὸ πληθυσμό, μὲ δράσεις πρόληψης, ὑποστήριξης καὶ προαγωγῆς τῆς ὑγείας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ. Γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του, στὸ Ἵδρυμα θὰ λειτουργοῦν: α) Γραφεῖο Ἐκκλησιαστικῆς Μὲριμνας, μέσῳ τοῦ ὁποίου: 1) θὰ ὑποστηρίζονται κοινωνικὰ ἀποκλεισμένες ὁμάδες ἀπὸ τὴ φτώχεια, μὲ τὴν παροχὴ ὑλικῆς καὶ συμβουλευτικῆς βοήθειας, 2) θὰ λειτουργεῖ Τράπεζα Τροφίμων, Ἐνδύσεως καὶ Παιχνιδιῶν, γιὰ τὴν παροχὴ εἰδῶν πρώτης ἀνάγκης σὲ ἐγγεγραμμένες οἰκονομικὰ ἀδύναμες οἰκογένειες, 3) θὰ προσφέρονται γεύματα ἀγάπης σὲ μοναχικὰ ἡλικιωμένα ἄτομα καὶ σὲ ἄτομα μὲ οἰκονομικὴ ἀνάγκη, 4) θὰ γίνεται συλλογὴ καὶ διανομὴ εἰδῶν ρουχισμοῦ καὶ παιχνιδιῶν σὲ ἐγγεγραμμένες ἄπορες οἰκογένειες, 5) θὰ παρέχεται οἰκονομικὴ βοήθεια σὲ ἄτομα ἢ οἰκογένειες, ποὺ ἀποδεδειγμένα ἀντιμετωπίζουν ἔκτακτες ἢ σοβαρὲς ἀνάγκες, 6) θὰ ἀντιμετωπίζονται περιπτώσεις ἀστέγων ἀτόμων–οἰκογενειῶν, 7) θὰ ἐπιδιώκεται _68_

ἡ εὐαισθητοποίηση κοινωνικῶν χορηγῶν, ἐπιχειρηματιῶν καὶ δημοτῶν γιὰ ἐνίσχυση καὶ προσφορὰ στὴν Τράπεζα Τροφίμων, 8) θὰ παρέχεται στήριξη σὲ πολίτες μὲ ἀναπηρία, γιὰ τὴν ἀνάπτυξη προσωπικῶν καὶ κοινωνικῶν δεξιοτήτων, 9) θὰ παρέχονται ὑπηρεσίες συμβουλευτικῆς ὑποστήριξης στὰ μέλη ὅπως ἐπίσης στοὺς γονεῖς καὶ τὶς οἰκογένειές τους, 10) θὰ προσφέρεται στήριξη καὶ βοήθεια σὲ οἰκογένειες μὲ χαμηλὸ εἰσόδημα, τὰ ὁποῖα ἐνδεχομένως ἀντιμετωπίζουν συγχρόνως καὶ ἄλλα κοινωνικὰ προβλήματα, ὅπως ὕπαρξη στὴν οἰκογένεια ἀτόμου μὲ εἰδικὲς ἀνάγκες ἢ ἀτόμου μὲ σοβαρὸ πρόβλημα ὑγείας, μονογονεϊκὲς οἰκογένειες καὶ πολύτεκνες οἰκογένειες, 11) θὰ προσφέρεται δωρεὰν ἐκπαίδευση Ξένων Γλωσσῶν, Η/Υ κ.λ.π. σὲ παιδιὰ οἰκογενειῶν μὲ οἰκονομικὲς καὶ κοινωνικὲς ἀνάγκες ἀπὸ ἐκπαιδευτικοὺς συμπολῖτες ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ προσφέρουν διδασκαλία ἀφιλοκερδῶς, β) Γραφεῖο Συμβουλευτικῆς Στήριξης Ἀτόμου καὶ Οἰκογένειας, τὸ ὁποῖο στελεχωμένο ἀπὸ ἐξειδικευμένο ἐπιστημονικὸ προσωπικό (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λ.π), θὰ ἀπευθύνεται σὲ γονεῖς, ἐνήλικες καὶ νέους, μὲ στὸχο νὰ στηρίξει τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀντιμετωπίζουν προβλήματα στὴν προσωπική – οἰκογενειακὴ ἀλλὰ καὶ κοινωνική – ἐπαγγελματικὴ τους ζωή. Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ τὸ ὡς ἄνω γραφεῖο θὰ συνεργάζεται μὲ τὸ σύνολο τῶν φορέων παροχῆς ψυχικῆς ὑγείας τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου καὶ θὰ παρέχει: 1) ἀτομικὴ καὶ ὁμαδικὴ συμβουλευτικὴ γιὰ γονεῖς σὲ θέματα σχέσεων, ἐπικοινωνίας καὶ διαπαιδαγώγησης, 2) ἀτομικὴ συμβουλευτική – ψυχοθεραπεία σὲ ἐνήλικες μὲ προβλήματα ἄγχους, φοβιῶν, κατάθλιψης, διαταραχῶν προσωπικότητας 3) συμβουλευτικὴ νέων σὲ θέματα προσωπικῆς ἀνάπτυξης 4) ἐνημέρωση – παρέμβαση γιὰ θέματα ψυχικῆς ὑγείας σὲ σχολεῖα, συλλόγους, φορεῖς, ὑπηρεσίες κ.λ.π., γ) Γραφεῖο Ὑποστήριξης Γυναικῶν – Παιδιῶν Θυμάτων Κακοποίησης, ἐντὸς τοῦ ὁποίου θὰ λειτουργεῖ καὶ ἀνοιχτὴ γραμμὴ ἐπικοινωνίας καὶ τὸ ὁποῖο θὰ ἀπευθύνεται σὲ γυναῖκες καὶ παιδιά, ποὺ ὑφίστανται μέσα στὴν οἰκογένεια βία καὶ κακοποίηση, κάθε μορφῆς, σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική. Στὰ ἄτομα αὐτὰ θὰ παρέχεται κατὰ περίπτωση ψυχολογική, νομικὴ ἢ κοινωνικὴ συμβουλευτικὴ βοήθεια. Γιὰ τὸν σκοπὸ αὐτὸ θὰ παρέχεται ἀπὸ τὸ ὡς ἄνω γραφεῖο: 1) ἀτομικὴ συμβουλευτικὴ ὑποστήριξη, ἡ ὁποία θὰ περιλαμβάνει ψυχολογικὴ ὑποστήριξη γιὰ τὴν ἐνδυνάμωση τοῦ ἀτόμου καὶ τὴν κατάρτιση ἀτομικοῦ σχεδίου δράσης ἀνάκαμψής του, καθὼς καὶ νομικὴ ὑποστήριξη ἀπὸ νομικὸ σύμβουλο, ὁ ὁποῖος θὰ ἐνημερώνει γιὰ τὶς σχετικὲς νόμιμες διαδικασίες, ποὺ πρέπει νὰ ἀκολουθηθοῦν καὶ τὰ νόμιμα δικαιώματα τοῦ θύματος, 2) κοινωνικὴ ὑποστήριξη, ἡ ὁποία θὰ παρέχεται ἀπὸ τὸν κοινωνικὸ λειτουργό, ὁ ὁποῖος σὲ συνεργασία μὲ τὸν ψυχολόγο, διευθετεῖ ἀνακύπτοντα θέματα σὲ σχέση μὲ δημόσιες ὑπηρεσίες, ὅπως ἐνδεικτικὰ ἔκδοση πιστοποιητικῶν, ὑγειονομικὴ περίθαλψη, ἐξεύρεση θέσης ἐργασίας κ.λπ., 3) προσωρινὴ φιλοξενία καὶ πα_69_

ροχὴ στέγης, ἰδίως σὲ κακοποιημένες γυναῖκες – συχνὰ μὲ μικρὰ παιδιά, οἱ ὁποῖες ἔχοντας ἐγκαταλείψει τὰ σπίτια τούς ἔχουν ἄμεση ἀνάγκη γιὰ προσωρινὴ φιλοξενία, γιὰ τὴν ὁποία θὰ μεριμνᾷ τὸ ὡς ἄνω γραφεῖο διεκπεραιώνοντας καὶ τὶς ἀπαιτούμενες, γιὰ ἐνδεχόμενη φιλοξενία τους σὲ ξενῶνα τῶν Ἀθηνῶν ἢ ἄλλης πόλης τῆς Ἑλλάδος, διαδικασίες, δ) Σχολὴ Γονέων, ἡ ὁποία σκοπὸ θὰ ἔχει τὴν ἐνδυνάμωση τοῦ ρόλου τῶν γονέων καὶ τὴν ἀνάπτυξη οὐσιαστικῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων στὴν οἰκογένεια. Στὴν ὡς ἄνω Σχολὴ θὰ πραγματοποιοῦνται συνεδρίες μὲ σκοπὸ τὴν ἐνημέρωση τῶν γονέων σὲ θέματα ποὺ θὰ διευκολύνουν τὴ διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν τους. Στὴ Σχολή, ἐπίσης, θὰ λειτουργοῦν: 1) ὁμάδες γονέων μὲ παιδιὰ προσχολικῆς ἡλικίας, 2) ὁμάδες Γονέων μὲ παιδιὰ σχολικῆς ἡλικίας, 3) ὁμάδες Γονέων μὲ παιδιὰ στὴν ἐφηβικὴ ἡλικία, ε) Γραφεῖο Δημιουργικῆς Ἀπασχόλησης Παιδιῶν, ἡ λειτουργία τοῦ ὁποίου θὰ ἔχει παιδαγωγικὸ χαρακτῆρα, παρέχοντας στὰ παιδιὰ τὴ δυνατὸτητα, τὸσο νὰ γνωρίσουν τὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ διδασκαλία, ὅσο καὶ νὰ ἀνακαλύψουν ὅλους τοὺς τρόπους ἔκφρασης καὶ νὰ ἀναπτύξουν τὴ δημιουργικότητά τους σύμφωνα μὲ τὴ δικὴ τους προσωπικότητα, στ) Γραφεῖο Τεκμηρίωσης, Προγραμμάτων καὶ Κοινωνικῶν Ἐρευνῶν, τοῦ ὁποίου βασικὸς στόχος εἶναι ἡ καταγραφὴ τοῦ κοινωνικοῦ προφὶλ καὶ τῶν ἀναγκῶν τῶν μελῶν, μέσα ἀπὸ ἔρευνες, ὁ σχεδιασμὸς καὶ ἡ ὀργάνωση ὁλοκληρωμένων παρεμβάσεων καὶ δράσεων γιὰ τὰ θέματα ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὸ Γραφεῖο Τεκμηρίωσης ἢ ἄλλων δομῶν σὲ συνεργασία μὲ τοὺς φορεῖς Πρόνοιας τῆς Περιοχῆς καὶ ὄχι μόνο, ζ) Γραφεῖο Πρόληψης, μὲ σκοπό: 1) τὴν ἐνημέρωση καὶ εὐαισθητοποίηση τοῦ πληθυσμοῦ γιὰ θέματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὶς ἐξαρτησιογόνες οὐσίες (χρήση οὐσιῶν, κάπνισμα, ἀλκοὸλ κ.λπ.), 2) τὴν παροχὴ συμβουλευτικῶν ὑπηρεσιῶν καὶ στήριξης σὲ ἄτομα μὲ πρόβλημα χρήσης οὐσιῶν, καθὼς καὶ στὶς οἰκογένειές τους, 3) τὴν ἐνημέρωση καὶ εὐαισθητοποίηση τοῦ πληθυσμοῦ γιὰ θέματα ποὺ ἀφοροῦν ἢ καὶ προάγουν τὴν ὑγεία, μὲ σκοπὸ νὰ τοὺς ἐνθαρρύνει, οὕτως ὥστε νὰ υἱοθετήσουν ἕναν ἐναλλακτικό, πιὸ ὑγιεινὸ τρόπο ζωῆς. Γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του, τὸ ὡς ἄνω Γραφεῖο Πρόληψης, θὰ συνεργάζεται μὲ ὅλους τους φορεῖς πρόληψης καὶ θεραπείας, ποὺ δραστηριοποιοῦνται στὴν εὐρύτερη περιοχὴ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου, η) Γραφεῖο Στήριξης Ἀλλοδαπῶν καὶ Προσφύγων, μὲ σκοπὸ τὴν ὑποστήριξη προσφύγων καὶ μεταναστῶν, ποὺ ἀντιμετωπίζουν δύσκολες συνθῆκες διαβίωσης καὶ προσαρμογῆς στὴ χώρα μας. Τὸ ὡς ἄνω γραφεῖο θὰ παρέχει: 1) στήριξη γιὰ νομικὰ θέματα (ἄδεια παραμονῆς, ἄδεια ἐργασίας, ἀσφάλιση, ἐγγραφή παιδιῶν στὸ σχολεῖο), 2) διαμεσολάβηση σὲ συναλλαγὲς μὲ τὶς ἀρχές, 3) ἐνημέρωση γιὰ τὰ δικαιώματα (ἐργασιακά, ἀσφαλιστικά, ὑγεία, πρόνοια), 4) ψυ_70_

χοκοινωνικὴ στήριξη - ἀτομικὴ καὶ ὁμαδικὴ συμβουλευτική, 5) ἐνημέρωση γιὰ προγράμματα ἑλληνικῆς γλώσσας, κατάρτισης, ἀπασχόλησης κ.λ.π., 6) ὑπηρεσίες γιὰ τὴν εὐαισθητοποίηση τῶν τοπικῶν ὀργανώσεων καὶ τῶν ἀρχῶν γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν προσφύγων, 7) στήριξη σὲ οἰκογένειες ποὺ χρειάζονται εἰδικὴ βοήθεια καὶ εὐάλωτους ἀσυνόδευτους πρόσφυγες. Ἐπίσης, γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του τὸ Ἵδρυμα θὰ ἀναπτύσσει δράσεις στὰ ἑξῆς προγράμματα: 1) δράσεις Κεραμικῆς καὶ χειροποίητων κατασκευῶν, ὅπου τὰ μέλη κατασκευάζουν χειροποίητα ἀντικείμενα, τὰ ὁποῖα πουλοῦν σὲ ἑορταστικὰ μπαζάρ, ἐκθέσεις καὶ μεμονωμένα καὶ τὰ ἔσοδα διατίθενται στὰ μέλη, 2) πρόγραμμα Ἐργοθεραπείας ἀτομικῆς καὶ ὁμαδικῆς, 3) πρόγραμμα Δημιουργικῆς ἀπασχόλησης μὲ κατασκευὲς καὶ παιχνίδια, 4) ὁμάδα θεάτρου, ἡ ὁποία κάθε χρόνο ἑτοιμάζει καὶ παρουσιάζει θεατρικὲς παραστάσεις καὶ δρώμενα, 5) πρόγραμμα μουσικοκινητικῆς ἀγωγῆς, 6) πρόγραμμα ἐκμάθησης παραδοσιακῶν χορῶν καὶ 9) γυμναστικὴ καὶ ἀθλητικὲς δραστηριότητες. Ἐπιπλέον, τὸ Ἵδρυμα γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν του δύναται νὰ ὀργανώνει ἐκδηλώσεις σχετικὰ μέ: 1) εἰκαστικὲς δραστηριότητες, 2) μουσικές – πολιτιστικές – ἀθλητικὲς δραστηριότητες, 3) ἐνημέρωση – εὐαισθητοποίηση σὲ θέματα προαγωγῆς ὑγείας, 4) ἐκπαιδευτικὲς δράσεις σὲ συνεργασία μὲ τὴ Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας καὶ Δευτεροβάθμιας Ἐκπαίδευσης καὶ Τριτοβάθμια Ἐκπαίδευση τοῦ Νομοῦ Λασιθίου. Γιὰ τὴν σύσταση τῶν γραφείων, τὴν ἔναρξη τῶν προγραμμάτων καὶ τὴν ἐκκίνηση δράσεων, θὰ λαμβάνεται σχετικὴ ἀπόφαση τοῦ Δ.Σ., ἡ ὁποία θὰ ὁρίζει τὶς λεπτομέρειες, σχετικὰ μὲ τὸν τρόπο λειτουργίας, τὴ χρηματοδότηση, τὴν ἐπάνδρωση μὲ προσωπικὸ καὶ τὴν ὀργανωτικὴ δομὴ τῶν ἀνωτέρω. Ἐπίσης μὲ ἀπόφαση τοῦ Δ.Σ. εἶναι δυνατὴ σύσταση τῶν γραφείων, ἡ ἔναρξη προγραμμάτων καὶ ἡ ἐκκίνηση δράσεων διαφορετικῶν ἀπὸ τὶς ὡς ἄνω προβλεπόμενες, πάντοτε, ὅμως, γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν σκοπῶν τοῦ Ἱδρύματος καὶ ἐφόσον αὐτὸ κριθεῖ χρήσιμο καὶ ἀναγκαῖο ἀπὸ τὸ Δ.Σ. Τέλος, τὸ Ἵδρυμα γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν σκοπῶν του δύναται νὰ συνεργάζεται μὲ ἄλλα Ἐκκλησιαστικὰ Ἱδρύματα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου (Ἐκκλησιαστικὸ Γηροκομεῖο Ὀροπεδίου Λασιθίου, Γηροκομείου Ἁγίου Νικολάου) καθὼς καὶ τὰ πνευματικὰ Κέντρα τῶν Ἐνοριῶν κ.λ.π. καὶ νὰ ἐνεργεῖ πρὸς εὐαισθητοποίηση κυρίως ἐθελοντῶν (ἱερεῖς καὶ πολῖτες) μὲ τὶς ἀπαραίτητες εἰδικότητες καὶ προσόντα γιὰ τὴν στελέχωση τῶν γραφείων καὶ τὴν πραγματοποίηση τῶν δράσεων. Στὴν περίπτωση ποὺ δὲν εἶναι δυνατὴ ἡ λειτουργία μὲ ἐθελοντές, τὸ Ἵδρυμα δύναται νὰ προσλαμβάνει μόνιμους ὑπαλλήλους μὲ πλήρη ἢ μειωμένη ἀπασχόληση. Τὰ ἔξοδα λειτουργίας τοῦ Ἱδρύματος θὰ βαρύνουν τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Πέτρας καὶ Χερρονήσου καὶ οἱ ὑπηρεσίες του θὰ παρέχονται δωρεάν. _71_

Ἄρθρο 3 Διοίκηση-Διοικητικὸ Συμβούλιο 1) Τὸ Ἵδρυμα ὑπόκειται στὴν πνευματικὴ καὶ διοικητικὴ ἐποπτεία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πέτρας καὶ Χερρονήσου καὶ διοικεῖται ἀπὸ πενταμελὲς Διοικητικὸ Συμβούλιο (Δ.Σ.), τὸ ὁποῖο ἀπαρτίζεται ἀπὸ τὸν ἑκάστοτε Μητροπολίτη Πέτρας καὶ Χερρονήσου, ὡς Πρόεδρο, τέσσερα (4) τακτικὰ μέλη καὶ τρία ἀναπληρωματικά. Μέλη τοῦ Δ.Σ. μπορεῖ νὰ εἶναι κληρικοὶ ἢ λαϊκοί, ἄνδρες ἢ γυναῖκες, ποὺ διορίζονται ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη, διακρινόμενα γιὰ τὴν εὐσέβεια, τὸ ἦθος, τὴν πνευματικὴ συγκρότηση καὶ τὴν ἀφοσίωσή τους πρὸς τὴν Ἐκκλησία καὶ τοὺς σκοποὺς τοῦ Ἱδρύματος. 2) Ὁ Μητροπολίτης μπορεῖ νὰ ὁρίσει μὲ Πράξη του, ἐφόσον κριθεῖ ἀναγκαῖο, τὸν νόμιμο ἀναπληρωτὴ του. Ὁ Μητροπολίτης ἐκχωρεῖ ἐγγράφως στὸν ἀναπληρωτὴ τὶς ἁρμοδιότητές του γιὰ συγκεκριμένο χρόνο, συνεδρίαση ἢ συνεδριάσεις. Ἀναπληρωτὴς μπορεῖ νὰ ὁρισθεῖ μέλος τοῦ Δ.Σ. ἢ καὶ ὁ Ἀντιπρόεδρος. Στὴν περίπτωση, ὅμως, ποὺ ὡς ἀναπληρωτὴς ὁρισθεῖ ὁ Ἀντιπρόεδρος, τότε τὸ Δ.Σ. συνεδριάζει ὡς τετραμελές, κάθε μέλος της ἔχει μία μόνο ψῆφο καὶ βρίσκεται σὲ ἀπαρτία ὅταν εἶναι παρόντα τρία τουλάχιστον ἀπὸ τὰ τέσσερα μέλη της. 3) Ὁ νόμιμος ἀναπληρωτὴς τοῦ Προέδρου, τὰ παραπάνω τακτικὰ μέλη, καθὼς καὶ τρία ἀναπληρωματικὰ τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου διορίζονται μὲ θητεία τριῶν (3) ἐτῶν μὲ σχετικὴ Πράξη τοῦ Μητροπολίτου Πέτρας καὶ Χερρονήσου. 4) Ἡ θητεία τῶν διοριζόμενων μελῶν τοῦ Δ.Σ. εἶναι τριετής, δυνάμενη νὰ ἀνανεωθεῖ. Τὸ ἀξίωμά τους εἶναι τιμητικὸ καὶ ἄμισθο, ἐκτὸς καὶ ἂν τὸ Δ.Σ. ἀποφασίσει ἀποζημίωση γιὰ ἔκτακτες προσφερόμενες ὑπηρεσίες. Ἂν ἕνα μέλος παραιτηθεῖ, ἐκλείψει ἢ ἀπουσιάσει ἀδικαιολόγητα γιὰ τρεῖς συνεχεῖς συνεδριάσεις ἀντικαθίσταται ἀπὸ νέο μέλος ποὺ διορίζεται ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη, σύμφωνα μὲ τὰ παραπάνω. 5) Μέσα σὲ τριάντα μέρες ἀπὸ τὴν κοινοποίηση τοῦ διοριστηρίου ἔγγραφου τῶν μελῶν τὸ Δ.Σ. συνέρχεται σὲ Συνεδρία κατόπιν προσκλήσεως τοῦ Προέδρου της καὶ συγκροτεῖται σὲ σῶμα ἐκλέγοντας τὸν Ἀντιπρόεδρο, τὸν Γραμματέα καὶ τὸν Ταμία. Ὁ Πρόεδρος, ὁ ἀναπληρωτὴς τοῦ Προέδρου ἢ ὁ Ἀντιπρόεδρος δὲν μποροῦν νὰ ἀσκοῦν ταυτόχρονα καὶ τὰ καθήκοντα τοῦ Ταμία. Κατ’ ἐξαίρεση τὸ πρῶτο Δ.Σ., ποὺ συγκροτήθηκε γιὰ τὴν ἵδρυση καὶ λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος, διορίζεται μὲ τὴν ἔγκριση καὶ τὴ δημοσίευση τοῦ παρόντος καταστατικοῦ λειτουργίας καὶ ἀπαρτίζεται ἀπὸ τὸν Σεβ. Μητροπολίτη Πέτρας καὶ Χερρονήσου καὶ ἀπὸ τέσσερα τακτικὰ μέλη, ἤτοι τους: α) Ἀρχιμ. Τίτο Ταμπακάκη τοῦ Μιχαήλ β) Ἐμμανουὴλ Ζερβάκη τοῦ Δημητρίου γ) Ἰωάννη Κυπριωτάκη τοῦ Ἐμμανουήλ καὶ δ) Αἰκατερίνη Σχοινιωτάκη – Τσακωνίτη τοῦ _72_

Ἐμμανουήλ, μὲ τρία ἀναπληρωματικὰ μέλη, ἤτοι τους: α) Γεώργιο Μαμάκη τοῦ Ἰωάννου β) Μιχαὴλ Πρινιωτάκη τοῦ Ἐμμανουήλ καὶ γ) Ἐλισάβετ Μαργιούλα τοῦ Ἐμμανουήλ. Τὸ πρῶτο αὐτὸ Δ.Σ. θὰ παραμείνει στὴ θέση του γιὰ δύο θητεῖες (ἕξι ἔτη) ἢ μία θητεία (τρία ἔτη) μετὰ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς λειτουργίας τοῦ Ἱδρύματος. Τὸ ὡς ἄνω Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος θὰ συγκροτηθεῖ σὲ σῶμα κατὰ τὴν πρώτη συνεδρίασή του, μετὰ ἀπὸ πρόσκληση καὶ πρόταση τοῦ Προέδρου καὶ θὰ ἐκλέξει τὸν Ἀντιπρόεδρο, τὸ Γραμματέα καὶ τὸν Ταμία. 6) Μέλη τοῦ Δ.Σ., τὰ ὁποῖα δὲν ἀνταποκρίνονται στὰ καθήκοντά των ἢ προβαίνουν σὲ ἐνέργειες ποὺ ἔρχονται σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς σκοποὺς τοῦ Ἱδρύματος, παύονται μὲ ἀπόφαση τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη Πέτρας καὶ Χερρονήσου, ὕστερα ἀπὸ γνωμοδότηση τῆς πλειοψηφίας τῶν τακτικῶν μελῶν τοῦ Δ.Σ. 7) Τὸ Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος συνέρχεται τακτικῶς κάθε μήνα καὶ ἐκτάκτως, ὅταν παρίσταται ἀνάγκη, ὕστερα ἀπὸ πρόσκληση τοῦ Προέδρου καὶ ἐφόσον αὐτὸς κωλύεται, τοῦ Ἀντιπροέδρου, σέ τόπο καὶ χρόνο ποὺ ὁρίζεται κάθε φορὰ ἀπὸ τὸν προσκαλοῦντα. Σὲ περίπτωση ποὺ τὴν πρόσκληση κάνει ὁ Ἀναπληρωτὴς ἢ ὁ Ἀντιπρόεδρος, τότε ὁ προσκαλῶν ἐνημερώνει γιὰ τὴ συνεδρίαση τὸν Πρόεδρο. Ἡ πρόσκληση περιέχει τὰ θέματα τῆς ἡμερησίας διατάξεως καὶ ἐπιδίδεται στὰ μέλη τουλάχιστον τρεῖς μέρες πρὶν ἀπὸ τὴ συνεδρίαση. Ἐπίσης, τὸ Δ.Σ. συγκαλεῖται ἐκτάκτως ὕστερα ἀπὸ ἔγγραφη αἴτηση πρὸς τὸν Πρόεδρο τριῶν (3) μελῶν τοῦ Δ.Σ. 8) Τὸ Δ.Σ. βρίσκεται σὲ ἀπαρτία ἐφόσον παρίσταται ὁ Πρόεδρος ἢ σὲ περίπτωση ἀπουσίας ἢ κωλύματός του, ὁ Ἀντιπρόεδρος καθὼς καὶ δύο μέλη τοῦ Δ.Σ. 9) Οἱ ἀποφάσεις τοῦ Δ.Σ. λαμβάνονται μὲ τὴν πλειοψηφία τῶν παρόντων μελῶν, ἐκτὸς ἐὰν πρόκειται περὶ μείζονος σημασίας θεμάτων. Μείζονος σημασίας χαρακτηρίζεται ἕνα θέμα κατὰ τὴν κρίση τοῦ Δ.Σ. πρὶν ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς συζητήσεώς του, ὁπότε ἡ ἀπόφαση λαμβάνεται μὲ τὴν αὐξημένη πλειοψηφία τῶν 4/5 τοῦ συνόλου τῶν μελῶν τοῦ Δ.Σ. Σὲ περίπτωση ἰσοψηφίας ὑπερισχύει ἡ ψῆφος τοῦ Προέδρου ἢ σὲ περίπτωση ἀπουσίας του, τοῦ Ἀντιπροέδρου. 10) Σὲ κάθε συνεδρίαση τοῦ Δ.Σ. τηροῦνται ἀπὸ τὸν Γραμματέα πρακτικά, στὰ ὁποῖα καταχωρίζονται οἱ ἀποφάσεις ποὺ λαμβάνονται, καθὼς καὶ οἱ ἀπόψεις τῶν μειοψηφούντων μελῶν. Τὰ πρακτικὰ ὑπογράφονται ἀπὸ ὅλα τὰ παρόντα μέλη τοῦ Δ.Σ. Ἄρθρο 4 Πόροι τοῦ Ἱδρύματος καὶ Διάθεσή τους α. Πόροι τοῦ Ἱδρύματος εἶναι: _73_

1) Ἐπιχορηγήσεις τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου, Ἱ. Μονῶν, Ἐνοριῶν καὶ προαιρετικὲς εἰσφορὲς Ν.Π.Δ.Δ. ἢ Ν.Π.Ι.Δ. καθὼς καὶ φυσικῶν προσώπων. 2) Καταθέσεις καὶ τόκοι τοῦ Ἱδρύματος καὶ πρόσοδοι ἀπὸ τὴν ἀξιοποίηση περιουσίας του. 3) Πρόσοδοι ἀπὸ τὴν πραγματοποίηση λαχειοφόρων ἀγορῶν καὶ ἐράνων, ποὺ διενεργοῦνται νόμιμα. 4) Προαιρετικὲς εἰσφορὲς σὲ εἶδος ἢ σὲ χρῆμα φίλων τοῦ Ἱδρύματος. 5) Δωρεὲς ἐν ζωῇ ἢ αἰτία θανάτου, κληρονομιές, κληροδοτήματα καὶ κληροδοσίες κινητῶν καὶ ἀκινήτων φυσικῶν ἢ νομικῶν προσώπων. 6) Κρατικὲς ἐπιχορηγήσεις, κοινοτικὲς ἐπιχορηγήσεις, ἐπιχορηγήσεις τῆς Περιφέρειας Κρήτης καὶ Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης, Ὀργανισμῶν ἢ ἄλλων νομικῶν προσώπων δημοσίου ἢ ἰδιωτικοῦ δικαίου. 7) Κάθε νόμιμο ἔσοδο ἀπὸ τὶς δραστηριότητες ποὺ πραγματοποιοῦνται γιὰ τὴν πραγμάτωση τῶν σκοπῶν τοῦ Ἱδρύματος. β. Οἱ ἀνωτέρω πόροι τοῦ Ἱδρύματος, κατόπιν ἀποφάσεως τοῦ Δ.Σ., διατίθενται γιά: 1) Τὴ διατροφή, διαμονὴ καὶ περίθαλψη τῶν ὠφελούμενων ἀπὸ τὸ Ἵδρυμα. 2) Τὴν ἀντιμετώπιση τῶν δαπανῶν συντήρησης τῶν ἐν γένει ἐγκαταστάσεων καὶ τῶν τρεχουσῶν δαπανῶν γιὰ τὴ διοίκηση καὶ τὴ λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος. 3) Τὴν προμήθεια τοῦ ἀπαιτούμενου ἐξοπλισμοῦ καὶ ἀναλωσίμων εἰδῶν γιὰ τὴν κάλυψη τῶν σχετικῶν ἀναγκῶν. 4) Τὴν πληρωμὴ τῶν ἀποδοχῶν τοῦ τυχὸν ὑπηρετοῦντος ἐμμίσθου ἢ ἔκτακτου προσωπικοῦ, σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τῆς κειμένης νομοθεσίας. 5) Τὴν κάλυψη τῆς δαπάνης γιὰ τὴ διοργάνωση διαφόρων ἐκδηλώσεων τοῦ Ἱδρύματος. 6) Τὴν κάλυψη κάθε ἄλλης δαπάνης, ποὺ προβλέπεται στὸν ἐγκεκριμένο προϋπολογισμὸ καὶ ἀποσκοπεῖ στὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν τοῦ Ἱδρύματος. γ. Οἱ εἰσπράξεις τῶν πόρων τοῦ Ἱδρύματος θὰ γίνονται μὲ διπλότυπα εἰσπράξεων καὶ οἱ πληρωμὲς μὲ ἐντάλματα πληρωμῶν, στὰ ὁποῖα θὰ ἐπισυνάπτονται τὰ σχετικὰ δικαιολογητικὰ τῆς δαπάνης. Τὰ γραμμάτια εἰσπράξεως καὶ τὰ ἐντάλματα πληρωμῶν θὰ θεωροῦνται ἀπὸ τὴν Ἱ. Μητρόπολη Πέτρας καὶ Χερρονήσου. δ. Τὰ ἔσοδα ἀπὸ τὶς ἀνωτέρω πηγὲς κατατίθενται σὲ ὁποιαδήποτε Ἑλληνικὴ Τράπεζα. Μὲ ἀπόφαση τῆς Δ.Σ. θὰ καθορίζεται τὸ ὕψος χρηματικοῦ ποσοῦ, τὸ ὁποῖο δὲν θὰ εἶναι κατατεθειμένο σὲ τράπεζα καὶ θὰ τὸ διαχειρίζεται ὁ ταμίας γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση ἐκτάκτων ἀναγκῶν. _74_

Ἄρθρο 5 Ἁρμοδιότητες τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου Τὸ Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος ἔχει τὶς ἀκόλουθες ἁρμοδιότητες: α. Τὸ Δ.Σ. διοικεῖ τὸ Ἵδρυμα. Ἀποφασίζει γιὰ κάθε θέμα ποὺ ἀφορᾷ στὴν ὀργάνωση, λειτουργία, διαχείριση, καθὼς καὶ κάθε ἐνέργεια ποὺ σχετίζεται μὲ τὴν ἐκπλήρωση τῶν σκοπῶν τοῦ Ἱδρύματος. β. Μεριμνᾷ καὶ ἐποπτεύει γιὰ τὴν ὀρθή, ὁμαλὴ καὶ ἀπρόσκοπτη λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος, σύμφωνα μὲ τὸν παρόντα κανονισμό. γ. Καταρτίζει καὶ ἐγκρίνει κανόνες ὀρθῆς λειτουργικῆς δεοντολογίας, βάσει τῆς ἀμοιβαιότητας, σεβασμοῦ καὶ ἀγάπης τοῦ ἔμψυχου δυναμικοῦ τοῦ Ἱδρύματος, δηλαδὴ τῶν μελῶν, τοῦ προσωπικοῦ, τοῦ Δ.Σ. καὶ τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου. δ. Ἀποφασίζει γιὰ κάθε θέμα ποὺ ἀφορᾷ στὴν δημιουργία κτηριακῆς ὑποδομῆς, στὴν ὀργάνωση, διοίκηση, λειτουργία, διαχείριση καὶ ἀξιοποίηση ἐν γένει τῶν περιουσιακῶν στοιχείων καὶ ἐσόδων, τὴ χρηστὴ διαχείριση τῶν πόρων τοῦ Ἱδρύματος, καθὼς καὶ γιὰ κάθε ἐνέργεια ποὺ σχετίζεται μὲ τὴν ἐκπλήρωση τῶν σκοπῶν αὐτοῦ. ε. Συνεργάζεται ἐκτὸς τῶν παραπάνω ἀναφερομένων ἐκκλησιαστικῶν ἱδρυμάτων καὶ πνευματικῶν κέντρων τῶν ἐνοριῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου καὶ μὲ πολιτιστικούς, ἐπιστημονικούς, φιλανθρωπικοὺς καὶ ἄλλους συλλόγους, τὴν Περιφέρεια Κρήτης καὶ τὴν Περιφερειακὴ Ἑνότητα Λασιθίου, τοὺς παραγωγικοὺς καὶ τοπικοὺς φορεῖς καὶ ἐν γένει τὶς ἁρμόδιες κρατικὲς ὑπηρεσίες γιὰ τὴν προαγωγὴ καὶ ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν τοῦ Ἱδρύματος. Μεριμνᾷ γιὰ τὴν ὀρθή, ὁμαλὴ καὶ ἀπρόσκοπτη λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος. δ. Καταρτίζει τὸν ἐτήσιο προϋπολογισμὸ καὶ ἀπολογισμὸ τοῦ Ἱδρύματος καὶ ὑποβάλλει αὐτοὺς πρὸς ἔγκριση στὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο. ε. Καθορίζει τὶς ἀναγκαῖες γιὰ τὴν εὔρυθμη λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος θέσεις τοῦ προσωπικοῦ καὶ ἀποφασίζει γιὰ τὴν πρόσληψη καὶ ἀπόλυσή του, γιὰ τὰ καθήκοντα, τὶς ἁρμοδιότητες καὶ τὶς ἀποδοχὲς του, καθὼς καὶ γιὰ λοιπὰ συναφῆ ζητήματα, σύμφωνα πάντα μὲ τὶς διατάξεις τῆς κειμένης νομοθεσίας. στ. Ἀποφασίζει γιὰ τὴν ἀποδοχὴ ἢ τὴν ἀποποίηση δωρεῶν κληρονομιῶν καὶ κληροδοσιῶν καθὼς καὶ γιὰ τὴν ἀνακήρυξη δωρητῶν καὶ εὐεργετῶν τοῦ Ἱδρύματος. ζ. Ἀποφασίζει γιὰ τὴ διοργάνωση διαφόρων ἐκδηλώσεων, ποὺ πραγματοποιοῦνται ἐντὸς ἢ καὶ ἐκτὸς τοῦ χώρου τοῦ Ἱδρύματος σύμφωνα μὲ τοὺς σκοποὺς αὐτοῦ. η. Ἀποφασίζει γιὰ τὴ σύσταση γραφείων, τὴν ἔναρξη προγραμμάτων καὶ τὴν ἐκκίνηση δράσεων, προκειμένου νὰ ἐξυπηρετηθοῦν οἱ σκοποὶ συστάσεως τοῦ Ἱδρύματος, ἀκόμα καὶ ἂν δὲν ὁρίζονται ρητὰ στὸ ἄρθρο 2 τοῦ παρόντος κα_75_

νονισμοῦ. θ. Τηρεῖ τὰ ἀπαιτούμενα διοικητικὰ καὶ διαχειριστικὰ βιβλία, τὰ ὁποῖα ἀναφέρονται λεπτομερῶς στὸ ἄρθρο 11 τοῦ παρόντος Κανονισμοῦ.

Ἄρθρο 6 Ἁρμοδιότητες τοῦ Προέδρου α. Ὁ Πρόεδρος τοῦ Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος: 1) Ἐκπροσωπεῖ τὸ Ἵδρυμα ἐνώπιον κάθε ἀρχῆς, διοικητικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς, ἐνώπιον τῶν δικαστηρίων, τραπεζῶν καὶ ὀργανισμῶν, καθὼς καὶ στὶς σχέσεις του μὲ τρίτους (νομικὰ ἢ φυσικὰ πρόσωπα). 2) Συγκαλεῖ τὸ Δ.Σ., τακτικῶς καὶ ἐκτάκτως, κηρύσσει τὴν ἔναρξη καὶ λήξη τῶν συνεδριάσεών του καὶ διευθύνει τὶς συζητήσεις. 3) Καταρτίζει βοηθούμενος ἀπὸ τὸν Γραμματέα τὴν ἡμερησία διάταξη μὲ τὰ πρὸς συζήτηση θέματα στὸ Δ.Σ. 4) Ἐντέλλεται γιὰ τὴν πληρωμὴ ὁποιασδήποτε δαπάνης, ἡ ὁποία ἀναγράφεται στὸν ἐγκεκριμένο προϋπολογισμό, ὑπογράφει κάθε ἔγγραφο τοῦ Δ.Σ. καὶ ἐκτελεῖ τὶς ἀποφάσεις του. β. Τὶς ἁρμοδιότητες τοῦ Προέδρου ἀσκεῖ καὶ ὁ Ἀντιπρόεδρος σὲ περίπτωση ἀπουσίας ἢ κωλύματος τοῦ Προέδρου.

Ἄρθρο 7 Καθήκοντα Γραμματέα Ὁ Γραμματέας τοῦ Ἱδρύματος μεριμνᾷ γιὰ τὰ παρακάτω: α. Συνυπογράφει μαζὶ μὲ τὸν Πρόεδρο κάθε ἔγγραφο. β. Τηρεῖ βιβλίο πρωτοκόλλου εἰσερχομένων καὶ ἐξερχομένων ἐγγράφων τοῦ Ἱδρύματος. γ. Ἐπιμελεῖται τὴ σύνταξη τῶν πρακτικῶν τοῦ Δ.Σ. καὶ ἐπιτηρεῖ τὴν διεκπεραίωση τῆς ἀλληλογραφίας δ. Φυλάσσει μὲ προσωπική του εὐθύνη τὰ ἔγγραφα, τὰ βιβλία καὶ τὴν σφραγίδα τοῦ Ἱδρύματος.

Ἄρθρο 8 Καθήκοντα Ταμία Ὁ Ταμίας ὑποβοηθούμενος ἀπὸ ἄτομο (ἐθελοντὴ ἢ μή) ποὺ διαθέτει λογιστικὲς γνώσεις: α. Ἐνεργεῖ εἰσπράξεις ἐν γένει ποὺ ἀφοροῦν στὸ Ἵδρυμα, ἐκδίδοντας διπλότυπες ἀριθμημένες ἀποδείξεις, τὶς ὁποῖες ὑπογράφει ὁ ἴδιος. β. Ἐνεργεῖ κάθε εἴδους πληρωμὲς βάσει νομίμως ἐκδιδομένων ἐνταλμάτων. γ. Τηρεῖ τὰ διαχειριστικὰ βιβλία καὶ στοιχεῖα τοῦ Ἱδρύματος, τὰ προβλεπόμενα στὸ ἄρθρο 11 τοῦ παρόντος. _76_

δ. Καταθέτει σὲ τραπεζικὸ λογαριασμὸ στὸ ὄνομα τοῦ Ἱδρύματος, τὰ εἰσπραττόμενα ἔσοδα τοῦ Ἱδρύματος καὶ μπορεῖ νὰ παρακρατεῖ ἀπὸ αὐτὰ ποσὸ ποὺ καθορίζεται ἀπὸ τὸ Δ.Σ., γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τρεχουσῶν καὶ ἐκτάκτων ἀναγκῶν τοῦ Ἱδρύματος. ε. Προβαίνει σὲ ἀναλήψεις καταθέσεων κατόπιν ἐγγράφου ἐντολῆς τοῦ Προέδρου ἢ τοῦ νομίμου ἀναπληρωτή του. στ. Ἐπιμελεῖται τὴν κατάρτιση τοῦ σχεδίου γιὰ τὸν προϋπολογισμό, ἀπολογισμὸ καὶ ἰσολογισμὸ τοῦ Ἱδρύματος, τὰ ὁποῖα ὑποβάλλει πρὸς τὸ Δ.Σ. γιὰ ἔγκριση.

Ἄρθρο 9 Προσωπικὸ τοῦ Ἱδρύματος α. Τὸ προσωπικὸ τοῦ Ἱδρύματος διακρίνεται σὲ ἐθελοντικό (ἄνευ ἀμοιβῆς) καὶ ἔμμισθο πλήρους ἡμερησίας ἀπασχόλησης μὲ μετάταξη ἢ μὲ ἀπόσπαση ἀπὸ ἄλλη Ὑπηρεσία. Τὸ ἔμμισθο προσωπικὸ προσλαμβάνεται καὶ ἀπολύεται ἀπὸ τὸ Δ.Σ., σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τῆς κειμένης νομοθεσίας καὶ μετὰ ἀπὸ συνέντευξη ἐνώπιον τῆς ὁλομέλειας τοῦ Δ.Σ. Οἱ προσλήψεις προσωπικοῦ γίνονται σύμφωνα μὲ τὶς ἀνάγκες γιὰ εὔρυθμη λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος. Προϊστάμενος τοῦ προσωπικοῦ εἶναι ὁ Διευθυντὴς τοῦ Ἱδρύματος, ὁ ὁποῖος πρέπει τουλάχιστον νὰ εἶναι κάτοχος πτυχίου Θεολογικῆς ἢ ἄλλης ἀνώτατης σχολῆς, κληρικὸς ἢ λαϊκὸς καὶ ὁ ὁποῖος διορίζεται μὲ τριετῆ θητεία. Ἡ θητεία τοῦ Διευθυντὴ ἀνανεώνεται κατὰ τὴν κρίση τοῦ Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος. β. Ὁ Διευθυντὴς ἔχει τὴν μέριμνα γιὰ τὴν ἐκτέλεση τῶν ἀποφάσεων τοῦ Δ.Σ., ποὺ ἀφοροῦν στὴν ὀργάνωση καὶ λειτουργία τοῦ Ἱδρύματος, τὴ διοίκηση τοῦ προσωπικοῦ καὶ τὴν τήρηση τῶν διατάξεων τοῦ παρόντος κανονισμοῦ, καθὼς καὶ τοῦ κανονισμοῦ δεοντολογίας, ποὺ θὰ ὁρισθεῖ ἀπὸ τὸ Δ.Σ. Ἐπιμελεῖται τὶς πάσης φύσεως προμήθειες τοῦ Ἱδρύματος, ἐποπτεύει καὶ ἐλέγχει τὸ προσωπικό, σὲ ὅ,τι ἀφορᾷ στὴν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων του καὶ εἰσηγεῖται στὸ Δ.Σ. γιὰ τὴν ἀποδοχὴ ἢ ἀπόρριψη αἰτήσεων ἐνίσχυσης ἢ παροχῆς βοήθειας/ὑπηρεσίας ἀπὸ τὸ Ἵδρυμα. Ἄρθρο 10 Προϋπολογισμός-Ἀπολογισμὸς 1. Τὸ οἰκονομικὸ ἔτος ἀρχίζει τὴν 1η Ἰανουαρίου καὶ λήγει τὴν 31η Δεκεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους. 2. Ὁ προϋπολογισμὸς ψηφίζεται ἀπὸ τὸ Δ.Σ. τὸ ἀργότερο μέσα στὸ μήνα Νοέμβριο καὶ ὑποβάλλεται γιὰ ἔγκριση στὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης Πέτρας καὶ Χερρονήσου. 3. Μεταγενέστερες τροποποιήσεις τοῦ προϋπολογισμοῦ ἐπιτρέπονται. _77_

4. Εἰδικότερα, μέσα στὸ δεύτερο δεκαπενθήμερο τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου συντάσσεται ὁ ἀπολογισμὸς τῶν πραγματοποιηθέντων ἐσόδων καὶ ἐξόδων τοῦ προηγούμενου οἰκονομικοῦ ἔτους, ὁ ὁποῖος ὑποβάλλεται ἀπὸ τὸν Ταμία τὸ πρῶτο δεκαπενθήμερο τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου στὸ Δ.Σ. γιὰ ἔγκριση. Ὁ ἀπολογισμὸς ἀναγράφει σὲ ἰδιαίτερη στήλη: α) Τὰ προϋπολογισθέντα ἔσοδα καὶ ἔξοδα. β) Τὰ πραγματοποιηθέντα ἔσοδα καὶ ἔξοδα. γ) Τὶς διαφορὲς μεταξὺ τους. δ) Τὸ ταμειακὸ ὑπόλοιπο ποὺ προκύπτει. 5. Μὲ τὸν ἀπολογισμὸ συντάσσεται γενικὸς ἰσολογισμός, στὸν ὁποῖο ἀναγράφονται ἀναλυτικὰ τὰ ἐνεργητικὰ καὶ παθητικὰ περιουσιακὰ στοιχεῖα τοῦ Ἱδρύματος ποὺ ὑπάρχουν στὶς 31 Δεκεμβρίου κάθε ἔτους. 6. Ὁ ἀπολογισμὸς καὶ ὁ γενικὸς ἰσολογισμὸς ὑποβάλλονται μέσα στὸ πρῶτο δεκαπενθήμερο τοῦ μηνὸς Φεβρουαρίου στὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου γιὰ ἔγκριση.

Ἄρθρο 11 Τηρούμενα Βιβλία καὶ Στοιχεῖα Τὸ Ἵδρυμα, μὲ μέριμνα τοῦ Γραμματέα καὶ τοῦ Ταμία τοῦ Δ.Σ., τηρεῖ τὰ ἀναγκαῖα βιβλία καὶ στοιχεῖα, θεωρημένα γιὰ κάθε νόμιμη χρήση ὑπὸ τοῦ προέδρου τοῦ Δ.Σ. Συγκεκριμένα τηρεῖ: α. Βιβλίο Πρωτοκόλλου, β. Βιβλίο Πρακτικῶν τῶν συνεδριάσεων τοῦ Δ.Σ., γ. Ἡμερολόγιο εἰσερχομένων καὶ ἐξερχομένων στὸ Ἵδρυμα ἐγγράφων, δ. Βιβλίο Ταμείου καὶ διπλότυπα γραμμάτια εἰσπράξεων καὶ ἐντάλματα πληρωμῶν, ε. Βιβλίο Μητρώου Προσωπικοῦ, τηρούμενο κατὰ κατηγορία ἀπασχολουμένων στὸ Ἵδρυμα, ζ. Βιβλίο ὑλικοῦ, στὸ ὁποῖο καταγράφεται ἡ κινητὴ περιουσία τοῦ Ἱδρύματος, η. Βιβλίο δωρεῶν καὶ δωρητῶν (γιὰ δωρεὲς σὲ χρῆμα) καὶ, τέλος, θ. Τυχὸν ἄλλα βιβλία καὶ φάκελοι ποὺ θὰ κριθοῦν ἀπαραίτητα ἀπὸ τὸ Δ.Σ. Ἄρθρο 12 Δωρητές – Εὐεργέτες α. Τὸ Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος μπορεῖ νὰ ἀνακηρύσσει δωρητὲς καὶ εὐεργέτες φυσικὰ ἢ νομικὰ πρόσωπα εἴτε αὐτὰ βρίσκονται ἐν ζωῇ εἴτε μετὰ θάνατον. Ἡ ἀνακήρυξη δωρητῶν καὶ εὐεργετῶν ἐπαφίεται στὴν δικαιοκρισία τοῦ Δ.Σ. β. Δωρητὲς μποροῦν νὰ ἀνακηρύσσονται ἀπὸ τὸ Δ.Σ. καὶ πρόσωπα ποὺ προσέφεραν στὸ Ἵδρυμα ἐξαιρετικὲς ὑπηρεσίες. _78_

Ἄρθρο 13 Ἰσχύς – Τροποποίηση τοῦ Κανονισμοῦ α. Ὁ Κανονισμὸς αὐτὸς θὰ ψηφισθεῖ ἀπὸ τὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο, θὰ ἐγκριθεῖ ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Ἐπαρχιακὴ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καὶ ἡ ἰσχύς του ἀρχίζει ἀπὸ τὴν καταχώρισή του στὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως καὶ στὸ περιοδικό «Ἀπόστολος Τίτος», Ἐπίσημο Δελτίο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. β. Ὁ παρὼν Κανονισμὸς Λειτουργίας, Διοικήσεως καὶ Διαχειρίσεως τροποποιεῖται γιὰ τὴν καλύτερη ἀντιμετώπιση τῶν ἀναγκῶν τοῦ Ἱδρύματος μὲ ἀπόφαση τῶν τεσσάρων πέμπτων (4/5) τῶν μελῶν τοῦ Δ.Σ. Κάθε τροποποίηση πρέπει νὰ ἐγκριθεῖ ἀπὸ τὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Πέτρας καὶ Χερρονήσου καθὼς καὶ ἀπὸ τὴν Ἱ. Ἐπαρχιακὴ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καὶ ἰσχύει ἀπὸ τὴν δημοσίευσή της στὸ Φύλλο Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως καὶ στὸ περιοδικό «Ἀπόστολος Τίτος», Ἐπίσημο Δελτίο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. Ἄρθρο 14 Διάλυση τοῦ Ἱδρύματος Τὸ Ἵδρυμα διαλύεται, ὅταν καὶ ὅπως ὁ Νόμος ὁρίζει, μὲ πρόταση τοῦ Μητροπολίτη Πέτρας καὶ Χερρονήσου, μετὰ ἀπὸ παμψηφεὶ ἀπόφαση τοῦ Δ.Σ. τοῦ Ἱδρύματος καὶ ἔγκρισή του ἀπὸ τὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο. Στὴν περίπτωση αὐτὴ ἡ περιουσία τοῦ διαλυθέντος ἢ καταργούμενου Ἱδρύματος, κινητὴ καὶ ἀκίνητη, καθὼς καὶ κάθε δικαίωμα ἢ ἀξίωση αὐτοῦ, περιέρχεται στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Πέτρας καὶ Χερρονήσου, ἡ ὁποία ὀφείλει νὰ διαχειρίζεται καὶ νὰ διαθέτει αὐτὴν γιὰ τὴν ἐπιδίωξη συναφῶν ἢ καὶ ἄλλων φιλανθρωπικῶν σκοπῶν.

Ἄρθρο 15 Τελικὸ Κάθε θέμα ποὺ δὲν προβλέπεται ἀπὸ τὶς διατάξεις τοῦ παρόντος Κανονισμοῦ, ἀλλὰ βασίζεται σὲ αὐτὲς καὶ δὲν τὶς ἀντιβαίνει ρυθμίζεται μὲ χωριστὴ ἀπόφαση τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου, ἡ ὁποία πρέπει νὰ εἶναι πάντοτε σύμφωνη μὲ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνες τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τὶς διατάξεις καὶ τοὺς νόμους ποὺ διέπουν τὴν ἐν Κρήτῃ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τὸ Σύνταγμα καὶ τοὺς Νόμους τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας». Ἡράκλειον, 10 Ἰανουαρίου 2013

Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ _79_