APOSTOLOS_TITOS_exof_TEYX24_AGIOS_TITOS_exof_TEYX7 16/02/2016 12:16 μ.μ. Page 1
AΠOΣTOΛOΣ TITOΣ
EΠIΣHMO ΔEΛTIO THΣ EKKΛHΣIAΣ KPHTHΣ
ΠEPIOΔOΣ Γ , TEYXOΣ 24, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015
24 ISSN 1106-6679
2015
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 1
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 2
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 3
ΠEPIOΔOΣ Γ , TEYXOΣ 24, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 4
ΕΠΙΣΗΜΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Γ', ΤΕΥΧΟΣ 24, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015 ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
Ἐκτύπωση - Σελιδοποίηση: Γραφικές Τέχνες: «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ» * Τό παρόν τεῦχος τυπώθηκε καί κυκλοφορήθηκε τόν Δεκέμβριο τοῦ 2015
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 5
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Χαιρετισμὸς τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Ἀκολουθίαν τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου. .............................11 Χαιρετισμὸς τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὰ Ὀνομαστήρια Αὐτοῦ ἐπί τῇ Μνήμῃ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου. ......................................1 5 Ὁμιλία τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ Παναγίας Σουμελᾶ Πόντου. .....................................................................2 1 Ὁμιλία τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Πατριαρχικὴν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἀνακούς Καππαδοκίας. ...2 7 Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τὰ Ἐρείπια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Φανερωμένης Κυζίκου. ..............................3 3
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Σύναξις τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Θρόνου (Πόλις, 29 Αὐγούστου – 3 Σεπτεμβρίου 2015)
Εἰσήγησις τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου πρός τήν Σύναξιν τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Θρόνου.................................................................................................................41
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 6
Ἀνακοινωθέν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διά τήν Σύναξιν τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. ..............................................57 Παρουσίασις τοῦ Τόμου τῆς 10ετοῦς Πατριαρχείας τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου τοῦ Β’ Δελτίον Τύπου. .......................................................................................63 Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου κ. Ἀνδρέου, ὑπό τόν τίτλον: «Θεόδωρος: ὁ Πατριάρχης τῆς Προσευχητικῆς Ἀγάπης καί τῆς Ἱεραποστολικῆς Διακονίας»........65 Παρουσίασις τοῦ Ἐπετειακοῦ Τόμου ὑπό τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Προδρόμου Ξενάκη, Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης...............................................................................79 Καταληκτήριος προσλαλιά τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου Β’. ...................89
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ἀνακοινωθέν 8ης Ἰουνίου 2015. ...........................................................95 Ἀνακοινωθέν 1ης Ἰουλίου 2015............................................................97 Συνοδική Ἐγκύκλιος περί Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) καί Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.). .............................99 Συνοδική Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου (Δεκαπενταυγούστου)......................................................................103
-6-
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 7
Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνοῦ, ἐπί κεφαλῆς τῆς Συνοδικῆς Ἀντιπροσωπείας τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, κατά τήν ἡμέραν τῶν Σεπτῶν ὀνομαστηρίων τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. ..................................................................107 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ ΛΟΓΟΙ – ΜΕΛΕΤΕΣ Ἀρχιμ. Νήφων Βασιλάκης, «Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίας Β’ ὁ Τρανός, Ἐπιλογικά – Βιβλιογραφία»...............................113 ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ - ΠΡΑΞΕΩΝ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Κανονισμός ὑπ’ ἀριθμ. 4/2015, «Κώδικας περί εκκλησιαστικών υπαλλήλων της Εκκλησίας Κρήτης»......................................................127 Κανονισμός ὑπ’ ἀριθμ. 5/2015, «Περί έκδοσης του επίσημου Δελτίου «Απόστολος Τίτος» της Εκκλησίας Κρήτης».........................165 Κανονισμός ὑπ’ ἀριθμ. 6/2015, «Περί της λειτουργίας του Συνοδικού Γραφείου της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης»......................................................................................................171 Κανονισμός ὑπ’ ἀριθμ. 7/2015, «Περί Ιερών Ναών και Ενοριών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης». ............................................................................................177 Πράξη Συγκρότησης τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.)................................203 Πράξη Συγκρότησης τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης Κρήτης Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)................................................................................206 -7-
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 8
Πατριαρχικός Ναός Ἁγίου Γεωργίου, Φανάριον.
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 9
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 10
Ἡ Α.Θ.Π., ὁ Πατριάρχης κατά τήν Πατριαρχικήν Χοροστασίαν
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 11
Χαιρετισμὸς τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Ἀκολουθίαν τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς Μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου (Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, 10 Ἰουνίου 2015) Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐντιμότατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, εὐλογημένοι προσκυνηταί, Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, Κατὰ τὸ ἐπικρατῆσαν κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη ἱερὸν ἔθος, ὁ Πατριάρχης τοῦ εὐσεβοῦς Γένους τῶν Ρωμαίων προσέρχεται διὰ νὰ προσφέρῃ τὴν ἑσπερινὴν δέησιν καὶ νὰ ἑορτάσῃ μαζὶ μὲ τὸν φιλόχριστον λαόν του, τὴν παραμονὴν τῶν ὀνομαστηρίων του, εἰς τὸν Ναὸν τῆς Πηγῆς τῆς Ἀειπαρθένου Θεοτόκου, ὅπου τὰ πάντα «οὐρανίων χαρίτων καὶ θαυμάτων πεπλήρωνται». «Ἐν αὐτῷ γάρ φοβερὰ τελοῦνται, καὶ σωμάτων καὶ ψυχῶν θεραπεύονται τὰ πάθη καὶ τῶν δαιμόνων φάλαγγες διώκονται». Τὸ ἱερὸν ἁγίασμα τῆς Πηγῆς ρέει συνεχῶς τὸ θαῦμα τῆς ἐνταῦθα ἐπιβιώσεως τοῦ Γένους μας καὶ καθιστᾷ φανερὰν τὴν παρουσίαν, τὴν ἐπίσκεψιν καὶ τὴν Χάριν τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ τοῦ Γένους μας. Πολλαπλῆ ἡ σημασιολογία τῆς συνάξεως ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἀπόψε εἰς τὴν Ζωοδόχον Πηγήν, καὶ τῆς ἑορτίου τιμητικῆς προσευχητικῆς ἐκδηλώσεως πρὸς τὸν προστάτην τῆς ἡμετέρας Μετριότητος Ἅγιον. Εἰς τὴν Παναγίαν τοῦ Βαλουκλῆ, καθιερώσαμεν ἀπό τινων ἐτῶν τὴν πανήγυριν ταύτην, διὰ νὰ ἐπικαλούμεθα τὴν πρεσβείαν τῆς ἀεὶ ὑπὲρ ἡμῶν δεομένης Παναγίας, ὑπὲρ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἐν αὐτῇ φλεγομένης καὶ μὴ κατακαιομένης βάτου τῆς οἰκουμενικῆς Πατριαρχίας, καθὼς καὶ ὑπὲρ τῆς Ὁμογενείας τῆς Πόλεως, τοῦ μικροῦ ἀλλὰ εὐλογημένου λήμματος, τὸ ὁποῖον πιστεύομεν καὶ προσδοκῶμεν ὅτι ὡς ἄλλη ζύμη τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου θὰ ζυμώσῃ ὅλον τὸ φύραμα καὶ θὰ τὸ ὁδηγήσῃ, κατὰ τὰ κρίματα τοῦ Κυρίου, εἰς νέαν δόξαν καὶ αἴγλην. Ἑορτάζομεν τὰ ὀνομαστήρια ἡμῶν πλησίον τῆς Πηγῆς μαζὶ μὲ τοὺς ἐνταῦθα ἀναπαυομένους ἀοιδίμους προκατόχους ἡμῶν Οἰκουμενικοὺς Πατριάρχας, τοὺς ἀειμνήστους Ἱεράρχας καὶ Λογάδας καὶ ἁπλοῦς Ὀρθοδόξους πιστούς. Τοιουτοτρόπως, ἔχομεν διαρκῆ τὴν μνήμην τοῦ - 11 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 12
θανάτου, κυρίως ὅμως τῆς ὄντως ζωῆς, εὑρισκόμενοι παρὰ τὸ Φρέαρ τῆς Πηγῆς τῆς Ζωῆς, ἀντλοῦντες τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν, ὥστε οὐδέποτε νὰ διψῶμεν, ἀλλὰ νὰ εἴμεθα καὶ ἡμεῖς ἔμπλεοι θείων καὶ οὐρανίων χαρίτων. Ὁ Πατριάρχης τοῦ Γένους προσέρχεται τὴν παραμονὴν τῆς ἑορτῆς του εἰς τὴν Ζωοδόχον Πηγὴν Βαλουκλῆ, οἰονεὶ διὰ νὰ λάβῃ καιρόν, κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν γλῶσσαν, ἐκ τῶν προκατόχων του, ἀπὸ τοῦ τελευταίου Δημητρίου τοῦ ταπεινοῦ καὶ προσηνοῦς, καὶ διὰ τοῦτο μεγάλου, ἄχρι τῶν Ἁγίων Στάχυος καὶ Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου, διὰ νὰ συνεχίσῃ ἱερουργῶν μαζὶ μὲ τοὺς συγκυρηναίους του Ἱεράρχας, τὸν κλῆρον καὶ τὸν λαόν του, τὸ μυστήριον καὶ τὰ μυστήρια τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, τῆς Μάνας τῆς «πονεμένης Ρωμηοσύνης». Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ, Εὐγνωμονοῦμεν τὸν Δωρεοδότην Κύριον, διότι προσέφερεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν Βαρθολομαῖον τὸν Ἀπόστολον, διακριθέντα εἰς τὴν διδασκαλίαν τοῦ Εὐαγγελίου, καὶ καταλιπόντα εἰς ἡμᾶς ὑπόδειγμα ζωῆς ἐν Χριστῷ καὶ μαρτυρίου διὰ Χριστόν. Εἴμεθα εὐγνώμονες εἰς τὴν μνήμην τοῦ πολιοῦ πνευματικοῦ ἡμῶν πατρὸς ἀειμνήστου Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος κυροῦ Μελίτωνος, διότι μᾶς ἐτίμησε πρὸ 54 ἐτῶν μὲ τὸ ἀποστολικὸν τοῦτο ὄνομα καί, φυσικά, ὄχι μόνον διὰ τὸν λόγον τοῦτον. Τὸν Ἀπόστολον Βαρθολομαῖον ἔχομεν πρότυπον διακονίας, προσφορᾶς, μαρτυρίας τῆς Ἀληθείας, ἀλλὰ καὶ ἐγγυητὴν καὶ αὐτὸν τῆς ὑπάρξεως τοῦ Γένους καὶ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἐπὶ τὸ πηδάλιον τῆς ὁποίας ἐκάλεσε τὴν ἡμετέραν Μετριότητα ἡ Θεία Πρόνοια. Τὴν δωρεὰν τῆς συναναστροφῆς τοῦ Ἀποστόλου Βαρθολομαίου μετὰ τοῦ Κυρίου καὶ τὴν χάριν τῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐπιφοιτήσεως, διεδέχθησαν κόποι, κίνδυνοι, διωγμοί, βάσανοι, τὸ πικρὸν ποτήριον τοῦ μαρτυρίου. Ὁ τοῦ Κυρίου Μαθητὴς Βαρθολομαῖος «ἐγένετο πιστὸς ἄχρι θανάτου» (πρβλ. Ἀποκ. β' 10) καὶ διὰ τοῦτο ἔλαβε «τὸν στέφανον τῆς ζωῆς». Κατ᾿ ἀναλογίαν, καὶ ἡ πορεία τοῦ Γένους μας, τῆς κιβωτοῦ αὐτοῦ Μητρὸς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἑκάστοτε Πατριάρχου, εἶναι πορεία μαρτυρίας καὶ μαρτυρίου. Διὰ τὴν δίδυμον ἱερὰν ὑπόθεσιν τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Γένους, ὁ Πατριάρχης, τὸν ὁποῖον τήκει τῶν Ἐκκλησιῶν ἡ μέριμνα, ὅπως θὰ ἔλεγε Μελέτιος ὁ Πηγᾶς, καλεῖται, προσπερνώντας τόσες καὶ τόσες κουστωδίες, νὰ ἀνθέξῃ εἰς τοὺς κινδύνους, τὰς θλίψεις, τὰ μαρτύρια, τοὺς ἀλαλήτους στεναγμούς, τὴν ἀγωνίαν διὰ τὸ αὔριον, τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν διάσωσιν τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ὁσίων τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἀνατολῆς. Τῷ Πατριάρχῃ δέδοται «τὸ ζῇν μὲν Χριστῷ, σταυροῦσθαι δὲ κόσμῳ». - 12 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 13
Τιμῶμεν τὴν ἑορτὴν τοῦ προστάτου μας, Ἀποστόλου καὶ μάρτυρος Βαρθολομαίου, ἔχοντες κατὰ νοῦν τὴν ρῆσιν τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου: «ἐμιμήσω μάρτυρα; ἐζήλωσας αὐτοῦ τὴν ἀρετήν; κατ᾿ ἴχνος αὐτοῦ τῆς φιλοσοφίας ἔδραμες; καὶ οὐκ οὔσης ἡμέρας μάρτυρος, ἑορτὴν μάρτυρος ἐπετέλεσας. Τιμὴ γὰρ μάρτυρος, μίμησις μάρτυρος» (Ὁμιλία εἰς Μάρτυρας, P.G 50, 661 κἑξ.). Ὁ Ἅγιος Βαρθολομαῖος συνεκάλεσεν ἐδῶ εἰς τὴν πρωτεύουσαν τοῦ πνευματικοῦ μας παρελθόντος ἀλλὰ καὶ παρόντος, κατὰ τὴν εὔσημον ταύτην ἡμέραν ὡς συμπανηγυριστάς, μαζὶ μὲ τὸν ἑορτάζοντα Πατριάρχην, πεφιλημένους ἀδελφοὺς Ἱεράρχας, ἱερεῖς, διακόνους, μοναχοὺς καὶ μοναχάς, Ἄρχοντας ὀφφικιαλίους, Καθηγητὰς καὶ φοιτητὰς τῆς Θεολογίας ἐκ τοῦ Ὀρθοδόξου Κέντρου τοῦ Σαμπεζύ, τὸν Πρόεδρον τοῦ Συνοδικοῦ Γραφείου προσκυνηματικῶν περιηγήσεων τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μετὰ πολλῶν ἀγαπητῶν συνεργατῶν του, καὶ τὸν ἐντεῦθεν περιούσιον ὀρθόδοξον λαὸν καί, νοερῶς, πλείστους ἄλλους ἐξ ἁπάσης τῆς δεσποτείας Κυρίου. Καί, τοιουτοτρόπως, ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Βαρθολομαίου καθίσταται σήμερον ἑορτὴ πάγκοινος, ἑορτὴ ἑνότητος καὶ κοινωνίας, ἑορτὴ ἀπολαύσεως τοῦ κοινοῦ συμποσίου τῆς πίστεως. Πρὸς ὅλους ὑμᾶς, τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τὰ πνευματικά μας τέκνα, ἀπευθύνομεν τὸν λόγον τῆς ἀγάπης τὴν ἑσπέραν ταύτην ἐν τῷ ἱερῷ καὶ ἡγιασμένῳ τόπῳ τούτῳ. Ὀφείλομεν δὲ νὰ ὁμολογήσωμεν ὅτι ἡ παρουσία σας μᾶς ἐνισχύει μεγάλως εἰς τὴν ἐπιτέλεσιν τοῦ πολυευθύνου ἔργου ἡμῶν. Ἡ πρόφρων συμμετοχή σας εἰς τὰς παντοειδεῖς τοῦ βίου ἡμῶν περιστάσεις, ἐπιρρωνύει τὴν αἴσθησιν ὅτι δὲν εἴμεθα μόνοι εἰς τὸν ἀγῶνα ὑπὲρ τῆς Οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας καὶ μᾶς μεταγγίζει νέας δυνάμεις, ὥστε νὰ ἐπιμένωμεν μέχρι τέλους, μαχόμενοι ἀνυποχωρήτως ἐπὶ καὶ ἀπὸ τῆς ἱερᾶς ταύτης ἐπάλξεως. Εὐχόμεθα ἀπὸ καρδίας «ὁ ἐνδοξαζόμενος ἐν ταῖς μνήμαις τῶν Ἁγίων» Αὐτοῦ Κύριος, διὰ πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Αὐτοῦ Βαρθολομαίου, νὰ εὐλογῇ καὶ νὰ κατευθύνῃ τὰ διαβήματα ὅλων ἡμῶν εἰς εὔκλειαν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, διὰ τὸ ὁποῖον ὁ Αὐξεντιανὸς Μετανοημένος λέγει ἐπιγραμματικῶς καὶ συναισθηματικῶς: «πολλὴν γλυκύτητα ἔχει αὐτὸ τὸ Πατριαρχεῖον!». Σᾶς εὐχαριστοῦμεν ἐκ βαθέων, ἀπονέμοντες εἰς ὑμᾶς ἀδελφικὸν ἀσπασμὸν ἐν Κυρίῳ καὶ τὴν Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐλογίαν. Δόξα τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι. Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν! - 13 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 14
Στιγμιότυπον ἐκ τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 15
Χαιρετισμὸς τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὰ Ὀνομαστήρια Αὐτοῦ ἐπί τῇ Μνήμῃ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου (11 Ἰουνίου 2015) Προσφιλέστατοι συμπροσευχόμενοι ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι, Ἐξοχώτατε κύριε Πρέσβυ, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, Ἐντιμότατε κ. Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος ἐν τῇ Κωνσταντίνου, Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί, Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητὰ καὶ ἐπιπόθητα, Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε! Σήμερον, ἑορτὴν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καὶ Βαρνάβα, ἑορτάζει τὰ ὀνομαστήριά του ὁ Πατριάρχης καί, κατ᾿ ἐπέκτασιν, ἂς ἐπιτραπῇ νὰ εἴπωμεν ὅτι ἑορτάζει καὶ τὸ Πατριαρχεῖον. Εἶναι φυσικόν, μαζὶ μὲ τὸν ἡγούμενον νὰ ἑορτάζῃ καὶ νὰ συγχαίρῃ καὶ ἡ Ἀδελφότης τῆς Μονῆς, ἐν προκειμένῳ δέ, πέραν τῆς μικρᾶς Ἀδελφότητος, ἤτοι τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς, καὶ ἡ μεγαλυτέρα Ἀδελφότης, ὁλόκληρος ἡ οἰκογένεια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέλη τῆς ὁποίας, ἀρχιερεῖς, κλῆρος καὶ λαός «ἐκ δυσμῶν καὶ βορρᾶ καὶ θαλάσσης καὶ ἑώας» κατέφθασαν προφρόνως καὶ φιλοτίμως διὰ νὰ τιμήσουν τὸν ἑορτάζοντα, καὶ νὰ προσθέσουν χαρὰν εἰς τὴν χαράν του. Τοιαῦται συναντήσεις ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου, ἐνισχύουν τοὺς μεταξὺ ἡμῶν ἱεροὺς δεσμοὺς καὶ τὴν ἀποφασιστικότητά μας νὰ διακονῶμεν ἐν ἑνότητι τὸ κοινὸν ὅραμα τῆς δόξης καὶ τῆς εὐκλείας τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας. Τοιαύτην εὐκαιρίαν ἐπικοινωνίας καὶ συμπνευματισμοῦ, καὶ δὴ εἰς μεγαλυτέραν κλίμακα, θὰ ἔχωμεν, σὺν Θεῷ, καὶ κατὰ τὴν Σύναξιν τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Θρόνου, περὶ τὴν ἑορτὴν τῆς Ἰνδίκτου, ἐνταῦθα, ἐν τῷ Ἱερῷ ἡμῶν Κέντρῳ. - 15 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 16
Εὐχαριστοῦμεν ἐνθέρμως ὅλους αὐτούς, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐκ τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος προσελθόντας καὶ παρισταμένους ἀδελφοὺς Ἱεράρχας, οἱ ὁποῖοι ἐν πολλῇ ἀγάπῃ τιμοῦν τὰ ὀνομαστήριά μας, μετ᾿ αὐτῶν δὲ εὐχαριστοῦμεν πατρικῶς καὶ τοὺς λοιποὺς κληρικούς, μοναχοὺς καὶ μοναχάς, τοὺς Ἐντιμολογιωτάτους Ἄρχοντας Ὀφφικιαλίους καὶ τοὺς ἄλλους ἐντιμοτάτους λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι διὰ τῆς αὐτοπροσώπου παρουσίας των ἐκφράζουν τὴν ἀφοσίωσίν των εἰς τὸν Πάνσεπτον τοῦτον Θρόνον καὶ τὴν εὐλαβῆ ἀγάπην των πρὸς τὸν ἐλέῳ Θεοῦ καθήμενον ἐπ᾿ αὐτοῦ. «Ηὐφράνθη μου τὸ πνεῦμα, συγχαίρει ἡ καρδία», ἀντιφωνοῦμεν καὶ ἡμεῖς πρὸς ὅλους σας μὲ τὸ Ἀντίφωνον τοῦ Α´ ἤχου. Καὶ ἐπικαλούμεθα ἐφ᾿ ὑμᾶς τὴν μητρικὴν Χάριν τῆς Παναγίας Φανερωμένης, εἰς τὰ ἐρείπια τῆς Μονῆς τῆς ὁποίας, ἐν Κυζίκῳ, θὰ τὴν πανηγυρίσωμεν μὲ πλῆθος ἐκεῖθεν ἑλκόντων τὴν καταγωγὴν ἀδελφῶν μας εἰς τὰς 23 Αὐγούστου, ὅπως συνέβαινε τὰ παλαιὰ καλὰ ἐκεῖνα χρόνια. Ἤδη ἐλάβομεν πρόγευσιν τῆς χαρᾶς ταύτης ὅταν ἐλειτουργήσαμεν ἐκεῖ τὸ παρελθὸν φθινόπωρον, μὲ τὴν Πατριαρχικήν μας Αὐλήν, διὰ πρώτην φορὰν μετὰ τὸν τραγικὸν ἀπορφανισμὸν καὶ τῆς ἱστορικῆς ἐκείνης Μονῆς. Ἐπιθυμοῦμεν νὰ ἐκφράσωμεν ἰδιαιτέρας εὐχαριστίας πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς ἅγιον Ζιμπάμπουε καὶ Ἀγκόλας κ. Σεραφείμ, ἅγιον Ἀνθηδῶνος κ. Νεκτάριον, ἅγιον Naro-Fominsk κ. Ἰωάννην καὶ ἅγιον Μπάτσκας κ. Εἰρηναῖον, καὶ δι᾿ αὐτῶν πρὸς τοὺς σεπτοὺς Προκαθημένους τῶν Ἐκκλησιῶν των Μακ. Πατριάρχας Ἀλεξανδρείας, Ἱεροσο λύμων, Ρωσσίας καὶ Σερβίας διὰ τὴν τιμὴν πρὸς τὸν ἑορτάζοντα ἐν Χριστῷ ἀδελφὸν καὶ συλλειτουργὸν αὐτῶν. Σᾶς ἔφερε, λοιπόν, προσφιλεῖς ἀδελφοί, ὁ Ἅγιος Βαρθολομαῖος εἰς αὐτὴν τὴν Πόλιν τῶν πόλεων, τὴν ἀποτελοῦσαν τὸ σταυροδρόμι, εἰς τὸ ὁποῖον συναντῶνται καὶ συμπλέκονται πολύτιμοι παραδόσεις καὶ ἐμπειρίαι τοῦ παρελθόντος, μὲ τὰς προοπτικὰς καὶ τὰς προσδοκίας τοῦ μέλλοντος. Καὶ ὑπάρχουν ἐδῶ συσσωρευμέναι τόσαι καὶ τόσαι ἐμπειρίαι ἀπὸ τὸ παρελθόν. τόσαι καὶ τόσαι προσδοκίαι διὰ τὸ μέλλον! Ἐμπειρίαι συνυφασμέναι μὲ δόξαν καὶ αἴγλην καὶ λαμπρότητα, ἀλλὰ καὶ ποτισμέναι μὲ αἷμα καὶ μὲ δάκρυα, ὅταν «ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν» ἐλαμβάνομεν. Καί, ἀφ᾿ ἑτέρου, προσδοκίαι διὰ τὸ μέλλον: ὄχι μόνον τὸ μέλλον μας ἐδῶ ὡς τοῦ μικροῦ ποιμνίου ποὺ περιβάλλει τὸ Σεπτὸν Κέντρον, ἐδῶ εἰς τὴν γῆν αὐτὴν τῶν πατέρων μας˙ ὄχι μόνον διὰ τὸν εὐρὺν χῶρον τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Φαναρίου ἀνὰ τὴν οἰκουμένην, - 16 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 17
ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ μέλλον τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῆς μαρτυρίας της σήμερον εἰς τὸν κόσμον. Τὴν προσδοκίαν καὶ τὴν αἰσιοδοξίαν μας διὰ τὸ μέλλον ἐνισχύουν αἱ τελευταῖαι θετικαὶ περὶ ἡμᾶς ἐξελίξεις, ὅπως αὐταὶ ποὺ ἐβιώσαμεν μὲ πολλοὺς ἀδελφοὺς Ἱεράρχας εἰς τὴν Ἰωνίαν τὸν παρελθόντα Φεβρουάριον καὶ τὸν Μάϊον - ἐκεῖ ὅπου «ὁ πρῶτος καὶ ὁ ἔσχατος» μᾶς ἀνοίγει νέας σελίδας καὶ τέμνει νέας ὁδούς, διότι ὁ ἴδιος «ἐγένετο νεκρὸς καὶ ἔζησεν». «Οἶδα σου τὰ ἔργα καὶ τὴν θλίψιν καὶ τὴν πτωχείαν. ἀλλὰ πλούσιος εἶ», γράφει πρὸς τὸν ἄγγελον τῆς ἐν Σμύρνῃ Ἐκκλησίας ὁ Ἰωάννης, «ὁ ἀδελφὸς ἡμῶν καὶ συγκοινωνὸς ἐν τῇ θλίψει καὶ βασιλείᾳ καὶ ὑπομονῇ ἐν Ἰησοῦ Χριστῷ» (Ἀποκ. 1,9 καὶ 2,8-9). Ἐνθυμούμεθα ἐδῶ τὸν Ἀλεξανδρινὸν ποιητὴν ποὺ λέγει: «Εἴμεθα Ἕλληνες κ᾿ ἡμεῖς - τί ἄλλο εἴμεθα;- ἀλλὰ μὲ ἀγάπες καὶ μὲ συγκινήσεις τῆς Ἀσίας, ἀλλὰ μὲ ἀγάπες καὶ μὲ συγκινήσεις, ποὺ κάποτε ξενίζουν τὸν Ἑλληνισμό». Δι᾿ αὐτὸ καὶ μερικοὶ πράγματι ξενίζονται. Καὶ δυσανασχετοῦν. Καὶ παρανοοῦν καὶ παρεξηγοῦν τὰ πιστεύματα καὶ τὰ βιώματα καὶ τὰ ἔργα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Καὶ σκανδαλίζονται. Καὶ ἐπικρίνουν. Διότι εἴμεθα τέκνα καὶ φορεῖς τοῦ πνεύματος τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, καὶ πορευόμεθα μὲ τὸ ἦθος τῆς εὐσπλαχνικῆς Ἀνατολῆς ποὺ ξέρει νὰ θεραπεύῃ πληγάς. Προσφάτως, εἰς τὴν Σύναξιν τοῦ ἱεροῦ κλήρου τῆς Μητροπόλεως Βελγίου ἐλέχθη εὐστόχως ὅτι «ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι γκέτο, οὖτε ἠμπορεῖ νὰ ἔχῃ σχέσιν πρὸς τὸν κάθε εἴδους φανατισμόν. Οἱ Ὀρθόδοξοι διαλέγονται μὲ τὴν κοινωνίαν, καὶ καταθέτουν εἰς αὐτὴν τὴν βασικήν των μαρτυρίαν, ἡ ὁποία δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν ὡραιότητα ἢ τὸ κάλλος. Τὸ κάλλος τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι λειτουργικόν, καὶ ὑπάρχει τόσον εἰς τὴν Θείαν Λειτουργίαν ὅσον καὶ εἰς τὴν λειτουργίαν μετὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν». Αἱ θέσεις αὐταὶ ἀπὸ τὴν πρωτεύουσαν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως ἀποκτοῦν ἰδιαιτέραν σημασίαν ὅταν βλέπωμεν τὴν σημερινὴν ζοφερὰν περὶ ἡμᾶς πραγματικότητα καὶ τὰ ἐγκλήματα τὰ ὁποῖα διαπράττονται μὲ πολὺν φανατισμὸν ἐν ὀνόματι τῆς θρησκείας. Ἡ κυνικὴ ἐπίκλησις τῆς θρησκείας ὑπὸ τῶν ἐξτρεμιστῶν, ἐπιδιώκει νὰ δημιουργήσῃ προσκόμματα καὶ περιορισμοὺς εἰς τὸ παγκόσμιον μήνυμα τῆς εἰρήνης καὶ τῆς ἀγάπης, τὸ ὁποῖον πρέπει ὅλοι νὰ κηρύττωμεν. Αὐτὸ πράττει μὲ συνέπειαν τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον μὲ γνώμονα τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου, καὶ τὰς κοινὰς ἀξίας, καὶ τὴν ἑνότητα - 17 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 18
τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καὶ τὴν οἰκουμενικότητα τῆς πίστεως τῆς Ὀρθοδοξίας, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ ἴδιον - τὸ Πατριαρχεῖον - ζῇ πολλάκις «ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, [...] ἐν ἀκαταστασίαις, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις» (Β´ Κορ. 6,4-5). Μὲ βαθεῖαν συνείδησιν τοῦ ἱεροῦ χρέους καὶ τῆς ἱστορικῆς εὐθύνης ἀντιπαρέρχεται καὶ ὑπερβαίνει πάντα ταῦτα καί «ἰδοὺ ζῇ». Ἐναγκαλίζεται τὸν κόσμον μέσα ἀπὸ τὴν πνευματικὴν οἰκουμενικότητά του, ἀφουγκράζεται τὰς ὀδύνας καὶ τὰς ἀγωνίας τῆς ἀνθρωπότητος, ἐπιχέει εἰς τὰς πληγάς της ἔλαιον καὶ οἶνον, προσπαθεῖ νὰ συμβάλῃ εἰς τὴν ἀνακούφισιν τοῦ πόνου καὶ εἰς τὴν ἐπίλυσιν τῶν προβλημάτων της. Ἰδοὺ διατὶ εἶναι παρὸν καὶ εἰς τὸν χῶρον τῆς οἰκολογίας καὶ ἐπραγματοποίησε σειρὰν διεθνῶν καὶ διαθρησκειακῶν περὶ αὐτὴν συμποσίων καὶ συνεκάλεσε, προχθὲς ἀκόμη, ἕτερον συμπόσιον εἰς τὴν Χάλκην, μὲ θέμα «Θεολογία, οἰκολογία καὶ ὁ λόγος». ἰδοὺ διατὶ θὰ συμμετάσχῃ τὸ Πατριαρχεῖον διὰ τῆς ἡμῶν Μετριότητος εἰς τὴν Παγκόσμιον Διάσκεψιν διὰ τὴν κλιματικὴν ἀλλαγὴν τὸν προσεχῆ Δεκέμβριον ἐν Παρισίοις. Ἡ οἰκολογικὴ εὐαισθησία καὶ δραστηριοποίησις εἶναι κεντρικὴ διάστασις τοῦ καθ᾿ ἡμᾶς ἐκκλησιαστικοῦ τρόπου ζωῆς. Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία τῆς εὐδαίμονος Κωνσταντινουπόλεως εἶναι παροῦσα εἰς τὰ παγκόσμια δρώμενα «ὡς γέφυρα καλῆς θελήσεως καὶ εἰρηνικῆς συνεργασίας θρησκειῶν καὶ πολιτισμῶν», διότι αὐτὴ εἶναι ἡ μακραίων παράδοσίς της. Δὲν θεωροῦμεν τὴν εἰρήνην ὡς δεδομένην πραγματικότητα, ἀλλὰ ὡς κλῆσιν καὶ χρέος, ποὺ ἀπαιτοῦν ἀγῶνας καὶ θυσίας. Δὲν ὑπάρχει εἰρήνη τοῦ κόσμου χωρίς τὴν εἰρήνευσιν καὶ τὸν διάλογον τῶν θρησκειῶν. Διὰ νὰ ἀνταποκριθῇ ἡ Ὀρθοδοξία εἰς τὴν κλῆσιν τοῦ Θεοῦ καὶ εἰς τὴν πρόσκλησιν τοῦ κόσμου, ὀφείλει νὰ παραμένῃ ἡνωμένη ἐν τῇ πίστει καὶ τῇ εὐχαριστίᾳ, καὶ νὰ ἀναδεικνύῃ τὰς φιλανθρώπους αὐτῆς παραδόσεις διακονίας καὶ ἀλληλεγγύης. Συνοδεύομεν καὶ συμπορευόμεθα αἱ Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι πρὸς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην Σύνοδον, τὴν Σύνοδον τῆς κοινῆς μαρτυρίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων, τὴν ὑψίστην ἔκφρασιν τῆς ὀντολογικῆς συνοδικῆς δομῆς τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ γεγονὸς ὅτι ἔχουν δημιουργηθῆ μεγάλαι προσδοκίαι διὰ τὴν Σύνοδον αὐτήν, μᾶς θέτει ἐντόνως ἐνώπιον τῶν ἱστορικῶν συλλογικῶν εὐθυνῶν ἡμῶν ὡς συλλειτουργῶν περὶ τὸ θυσιαστήριον τῆς μιᾶς καὶ ἀδιαιρέτου Ὀρθοδοξίας. Εὐχαριστοῦντες ἅπαξ ἔτι πάντας ὑμᾶς διὰ τὴν χαρὰν τοῦ συνεορτασμοῦ τῆς μνήμης τῶν Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καὶ Βαρνάβα, καὶ - 18 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 19
τῶν ὀνομαστηρίων τῆς ἡμετέρας Μετριότητος, ἀπονέμομεν εἰς ὅλους ὑμᾶς τὸν ἀδελφικὸν καὶ πατρικὸν ἀσπασμὸν μας καὶ ἐπικαλούμεθα τὰς προσευχάς σας διὰ τὴν εὐόδωσιν τῶν καλῶν ἀγώνων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας πρὸς δόξαν Θεοῦ. Εὔξασθε ὅπως ὁ Κύριος στηρίζῃ τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ κρατύνῃ τὴν πίστιν, καὶ εἰρηνεύῃ τὸν κόσμον. Ἀμήν.
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 20
Ἡ Α.Θ.Π., ὁ Πατριάρχης κατά τήν Πατριαρχικήν Θ. Λειτουργίαν ἐν τῇ Ἱ. Μονῇ Παναγίας Σουμελᾶ Πόντου
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 21
Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ Παναγίας Σουμελᾶ Πόντου (15 Αὐγούστου 2015) Ἡμέρα χαρμόσυνη, γεμάτη ἀπὸ ἑόρτια εὐφροσύνη, ἀνέτειλε ἡ σημερινή, Ἱερώτατοι ἀδελφοὶ καὶ εὐλαβέστατοι λοιποὶ συλλειτουργοί, ἐντιμότατοι ἐκπρόσωποι τῶν ἀρχῶν, ἐντεῦθεν καὶ ἐκ τοῦ ἐξωτερικοῦ, καὶ τέκνα τῆς Ἐκκλησίας εὐλογημένα καὶ πεφιλημένα! Ἡμέρα πασχάλιος, ἡμέρα νίκης τῆς Ζωῆς κατὰ τοῦ θανάτου, ἡμέρα συναντήσεως τοῦ οὐρανοῦ μὲ τὴν γῆν, ἡμέρα θείας καὶ ἀνθρωπίνης πανηγύρεως! Ἡ πάνδημος ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως καὶ εἰς οὐρανοὺς Μεταστάσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Μητρὸς τοῦ Εὐλογητοῦ, τῆς Μητρὸς τῶν Χριστιανῶν, τῆς Κυρίας τῶν Ἀγγέλων, τῆς προστάτιδος τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν Γένους, τῆς Ἀρχόντισσας τοῦ ὄρους Μελᾶ καὶ ὅλου τοῦ εὐάνδρου καὶ ἁγιοτόκου Πόντου! Λοιπόν, «ἐν κυμβάλοις ἠχήσωμεν, ἐν ὠδαῖς ἀλαλάξωμεν, ἑορτὴν ἐξόδιον προεξάρχοντες καὶ ἐπιτύμβια ἄσματα φαιδρῶς ἐκβοήσωμεν» πρὸς τὴν Παναγία μας, τὴν Μητέρα μας, μαζὶ μὲ τὰς ἁγίας οὐρανίους δυνάμεις καὶ τὰ ἀνὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην συστήματα τῶν εὐσεβῶς συνεορταζόντων ἀδελφῶν μας! Δὲν εἶναι «ξόδι» πρὸς τὸν θάνατο τὸ σημερινό. Εἶναι ἐξόδιος πομπὴ παγχαρμόσυνη, ποὺ καταλήγει στὴν Πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ τῆς χαρᾶς, στὴν Πηγὴ τοῦ φωτὸς καὶ τῆς αἰωνίου μακαριότητος, δηλαδὴ στὸν Ἰησοῦ Χριστό. Πορευθήκαμε καὶ ἐμεῖς σήμερα ἐν κατανύξει πρὸς τὴν γλυκυτάτη Μητέρα μας, συνελθόντες εἰς τὸν Πόντον ἀπὸ τὴν Πόλι, ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, ἀπὸ τὴν Ρωσσίαν, ἀπὸ τὴν Οὐκρανίαν καὶ ἄλλας Παρευξεινίους χώρας, ἀπὸ τὴν Κύπρον, ἀπὸ τὴν Ἐσθονίαν καὶ ἀπὸ κάθε σχεδὸν γωνίαν τῆς γῆς, καὶ ἀνεβήκαμε, μετὰ ἀπὸ νηστεῖες καὶ ψυχικοὺς καθαρμοὺς καὶ Παρακλήσεις δύο ἑβδομάδων, εἰς τὸ ἐπίγειον τοῦτο ἀνάκτορόν της, τὴν ἱστορικὴν Μονὴν Σουμελᾶ, τὴν τόσο ἐκκωφαντικὰ σιωπηλὴν εἰς τὰς ἡμέρας μας! Τὸ Μοναστήρι ποὺ ὁ ποιητὴς «ἀροθυμῶν καὶ τραγωδῶν, ἀροθυμῶν καὶ κλαίγων» τὸ βλέπει «πρῶτον σὴν πίστιν, σὴν χαράν, σὸν πόνον τῆ πατρίδας». Τὸ Σεμνεῖον ποὺ ὑπῆρξε μέγα σέβασμα τόσον τοῦ πιστοῦ λαοῦ, ὅσον καὶ τῶν εἰς τὰ ὕψιστα ἀξιώματα εὑρισκομένων. Σέ- 21 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 22
βασμα τῶν ἡμετέρων εὐσεβῶν Αὐτοκρατόρων, ἀλλὰ καὶ ἀρκετῶν Ὀθωμανῶν Σουλτάνων καὶ ἀξιωματούχων, τοὺς ὁποίους εἶχεν εὐεργετήσει καὶ αὐτοὺς θαυμαστῶς ἡ φιλάνθρωπος «Ἀννὲ Μαριάμ», ἡ Meryem -ana, ἡ Σουμελιώτισσα. Ἀνεβήκαμε μὲ τὴν καρδίαν καὶ τὴν ψυχὴν γεμάτη ἀπὸ ἱερὸν πόθον καὶ μυστικὸν φῶς, μὲ τὰ μάτια ὑγρὰ ἀπὸ τὸ παράπονον, ἀλλὰ καὶ μὲ αἴσθησιν ἰσχυρὰν ὅτι πάντοτε ὁ τελευταῖος λόγος εἶναι τοῦ Θεοῦ, καὶ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι πάντοτε δίκαιος καὶ λυτρωτικὸς διὰ τοὺς πιστοὺς καὶ σωτήριος! Ἐφέραμε μαζί μας κανίσκι εὐλαβὲς τὸ μελισσοκέρι τῆς Ὑπομονῆς, τὸ πρόσφορο τῆς Πίστεως, τὸ νάμα τῆς Ἐλπίδος, τὸ μοσχολίβανο τῆς Ἀγάπης! Γιὰ τὸν Κύριο, μὰ καὶ γιὰ τὴν Κυρία! Γιὰ τὸν ἐν Τριάδι προσκυνητὸν Ἕνα Θεόν, Αὐτὸν ποὺ ἐλάτρευσαν μὲ συνέπειαν ζωῆς οἱ πατέρες καὶ πρόγονοί μας. Καὶ γιὰ Ἐκείνην ποὺ ἔχει «τὰ δευτερεῖα τῆς Τριάδος», μᾶς ἐστάθη καὶ μᾶς στέκεται πάντοτε Μητέρα φιλόστοργος καὶ Προστάτις, καὶ τὴν ἀγάπησεν εἰς τέλος ὁ λαὸς τοῦ Πόντου καὶ ὅλη ἡ εὐσεβοῦσα Ὀρθοδοξία! Κατ᾿ ἀκρίβειαν, ἀπὸ χθὲς «ἀρχίνησε τῶν νηστεμένων ἡ πορεία, σὰν μιὰ ἡρωϊκὴ κοινὴ ἀνάβαση, μὲ τὸ ρυθμὸ τῆς πίστης στὴ καρδιά καὶ μὲ τοῦ προσκυνήματος τὴν προσδοκία», ὅπως ἐσημείωνε ποιητὴς Ἱεράρχης τοῦ Θρόνου (Μητροπολίτης Πέργης Εὐάγγελος) γιὰ τὸν πρῶτο πρὸ ἐξαετίας Πατριαρχικὸν ἑορτασμὸ τῆς Κοιμήσεως σὲ τοῦτο τὸ πανίερον πανορθόδοξο Σέβασμα, καὶ ἤδη «ἀντιλάλησε τὸ θεῖο ἔλεος ἀπὸ τῶν νηστεμένων τὸ ἱκέτευμα, τὸ κερωμένο στὴν εἰκόνα Της», ποὺ μπορεῖ μὲν αὐτὴ νὰ μὴ εὑρίσκεται πρωτοτύπως ἐδῶ, καθὼς προσωρινῶς φιλοξενεῖται εἰς τὸ Ἑλλαδικὸν Βέρμιον, παρηγοροῦσα καὶ στηρίζουσα ἐκεῖ τὰ πρὸ 90 τόσων ἐτῶν ἐκριζωθέντα ἐντεῦθεν, εἰς τὰ πλαίσια τῆς τότε ἀποφασισθείσης ὀδυνηρᾶς ἀνταλλαγῆς τῶν πληθυσμῶν, τέκνα καὶ ἔκγονα τοῦ Πόντου, ἀλλὰ ἐν ἀντιγράφῳ ἱερῷ εὑρίσκεται καὶ ἐδῶ ἡ «Ξενητεμέντσα Παναΐα» καὶ δίδει ἥσυχα καὶ κατανυκτικὰ τὸ «παρών» εἰς τὴν προσφιλῆ της γῆν τοῦ Πόντου, εὐλογεῖ τὰ ἀγαπημένα χώματα ποὺ μοσχοβολοῦν ἀκόμη τὴν ἀρχαίαν εὐσέβειαν, στέλλει εὐλογίας καὶ χαιρετισμοὺς εἰς τὸν Βαζελῶνα καὶ τὸν Περιστερεῶτα, ἁγιάζει τὸν ἀέρα, τὰ ραχία, τὰ παρχάρια, τὰ δάση, τοὺς ποταμούς, τὴν ὅλην φύσιν, καὶ φιλοδωρεῖ ἁπλόχερα μὲ μητρικὰ χαρίσματα τοὺς «ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ» προσκυνητάς. Εἶναι ἡ ἕκτη φορὰ πού, τοῦ Θεοῦ θελήσαντος καὶ ἰσχυρῶς συνεργήσαντος, ἀξιούμεθα νὰ τελέσωμεν Πατριαρχικὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τὸ μέγα τοῦτο Μοναστήρι, κατόπιν ἀδείας τῶν Ἀρχῶν τῆς Χώρας καὶ - 22 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 23
μὲ τὴν πρόφρονα καὶ εὐγενῆ συμπαράστασιν καὶ διευκόλυνσιν τῶν τοπικῶν Ἀρχῶν τῆς περιοχῆς, πρὸς τὰς ὁποίας καὶ ἐκφράζομεν πρὸς τοῦτο θερμὰς καὶ εἰλικρινεῖς εὐχαριστίας. Ἕκτη ἐπανάληψις ἑνὸς πραγματικοῦ καὶ μεγάλου θαύματος! Μυριάκις ἑξάκις δόξα τῷ Θεῷ, ποὺ ἐγείρει τοὺς νεκροὺς καὶ ἀνιστᾶ ἐκ ταπεινώσεως τοὺς συντετριμένους! Καὶ εἶναι ἡ Λειτουργία μας αὐτὴ λειτουργία Εὐχαριστίας τοῦ Θεοῦ δι᾿ ὅλα ὅσα μᾶς συνέβησαν καὶ μᾶς συμβαίνουν. Καὶ τὰ γλυκὰ καὶ τὰ πικρά. Καὶ τὰ εὐχάριστα καὶ τὰ ὀδυνηρά. Καὶ τὰ εἰρηνικὰ καὶ τὰ θυελλώδη. Διὰ τὰς φανερὰς εὐεργεσίας Του καὶ διὰ τὰς ἀφανεῖς. Τὰς ἀριδήλους καὶ τὰς συγκεκαλυμμένας. Δι᾿ ὅλας! Δὲν γνωρίζομεν ποῖαι εἶναι μεγαλύτεραι καὶ σπουδαιότεραι. Ἐκεῖνος γνωρίζει καὶ αὐτὸ μᾶς ἀρκεῖ... Καὶ εἶναι ἀκόμη ἡ Λειτουργία μας αὐτὴ λειτουργία εἰρήνης καὶ καταλλαγῆς καὶ συμφιλιώσεως καὶ ἀγάπης. Λειτουργία καθάρσεως τοῦ παρελθόντος, ἁγιασμοῦ τοῦ παρόντος καὶ κατὰ Θεὸν προσανατολισμοῦ τοῦ μέλλοντος, ὥστε νὰ δυνάμεθα νὰ συγχωροῦμε, νὰ χωροῦμε δηλαδὴ μαζί, νὰ εὑρισκώμεθα ὁμοῦ, νὰ συνυπάρχωμεν, ὡς ἐγκάρδιοι φίλοι, οἱ πρώην καὶ οἱ σήμερον κάτοικοι αὐτοῦ τοῦ εὐλογημένου τόπου καὶ ὅσοι, ἀκόμη, τρίτοι τὸν ἀγαποῦν καὶ τὸν ἐπισκέπτονται. Δύο μεγάλοι ἡγέται τοῦ παρελθόντος, ὁ Μουσταφᾶ Κεμὰλ Ἀτατοὺρκ καὶ ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος εἶχαν ὁραματισθῆ μίαν Ἑλληνο-Τουρκικὴν φιλίαν. Καὶ εἰς τὰ πλαίσια ἐκείνου τοῦ ὁράματος, ὁ παλαιὸς Πρωθυπουργὸς τῆς Τουρκίας Ἰσμὲτ Ἰνονοῦ ἔδωσε τὴν ἄδειαν νὰ παραληφθοῦν ὑπὸ τῶν προσφύγων πατέρων τῆς Μονῆς καὶ νὰ μεταφερθοῦν εἰς τὴν Ἑλλάδα τὰ τρία τιμαλφέστατα κειμήλια τῆς Μονῆς: Ἡ πάνσεπτος εἰκὼν τῆς Σουμελιώτισσας, ὁ τίμιος Σταυρὸς Μιχαὴλ τοῦ Κομνηνοῦ καὶ τὸ χειρόγραφον Εὐαγγέλιον τοῦ Ὁσίου Χριστοφόρου, τὰ ὁποῖα πλέον θησαυρίζονται εἰς τὴν Νέαν Σουμελᾶ εἰς τὴν Καστανιὰν τῆς Βεροίας. Εἰς ὅλας τὰς πλευρὰς συμφέρει ἡ ἀναβίωσις τοῦ ὡραίου ἐκείνου ὁράματος τῶν μεγάλων ἡγετῶν τῶν δύο γειτόνων χωρῶν καὶ συνεπῶς δὲν εἶναι δυνατὸν παρὰ νὰ ἔχῃ ἡ Λειτουργία μας ἡ σημερινὴ καὶ τὸν χαρακτῆρα ἑνὸς βήματος, μικροῦ ἴσως, ἀλλὰ οὐσιαστικοῦ καὶ ἁγίου, πρὸς αὐτὴν τὴν κατεύθυνσιν. Παραλλήλως, ἡ Λειτουργία μας εἶναι μία ὁλόθερμος καὶ ὁλοκάρδιος προσευχὴ διὰ τὴν καταστολὴν τῶν παθῶν καὶ τὴν εἰρήνευσιν τῶν πληθυσμῶν ἐν δικαιοσύνῃ, τόσον εἰς τὴν σπαρασσομένην Ἐγγὺς Ἀνατολὴν καὶ διάφορα σημεῖα τῆς Ἀφρικῆς, ὅπου εἰς τὸ ὄνομα δῆθεν τοῦ Θεοῦ διαπράττονται ἀνήκουστα καὶ θηριώδη ἐγκλήματα φανατισμοῦ, ὅσον καὶ εἰς τὴν Οὐκρανίαν, ὅπου ὁ τάραχος καὶ ἡ σύγκρουσις εἶναι, ὡς μὴ ὤφελε, μεταξὺ - 23 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 24
Χριστιανῶν, καὶ ἀλλαχοῦ ἀσφαλῶς, ὅπου δυστυχῶς ἐπικρατοῦν ἐντάσεις μεταξὺ συνοίκων πληθυσμιακῶν στοιχείων. Εἶναι ἀκόμη μία θερμὴ ἱκεσία δι᾿ ὅλους τοὺς συνανθρώπους μας, οἱ ὁποῖοι ταλανίζονται ἀπὸ τὰς δραματικὰς συνεπείας τῆς σοβούσης ὄχι μόνον οἰκονομικῆς, ἀλλὰ καὶ πνευματικῆς καὶ ἠθικῆς κρίσεως εἰς πλείστας χώρας, τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Κύπρου συμπεριλαμβανομένων. Εἴθε ὁ Θεός, διὰ πρεσβειῶν τῆς Θεοτόκου, νὰ εἰσακούσῃ τὰς ἱκεσίας μας καὶ νὰ ἐπέμβῃ κατὰ περίπτωσιν δυναμικῶς, ὅπως Ἐκεῖνος γνωρίζει! Ἀλλὰ εἶναι προφανές, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, ὅτι ζοῦμε στιγμάς, τὰς ὁποίας γενεαὶ ὁλόκληροι Ὀρθοδόξων, καὶ ἰδιαιτέρως Ποντίων, πατέρων καὶ ἀδελφῶν μας σφοδρότατα ἐπεθύμησαν νὰ βιώσουν καὶ ὅμως ἀνεχώρησαν ἀπὸ αὐτὴν τὴν ζωὴν χωρὶς νὰ ἀξιωθοῦν νὰ τὰς ζήσουν, παραπονεμένοι, μὲ πνιγμένη εἰς τὰ στήθη των τὴν λαχτάρα καὶ τὸν πόθον! «Κι ἂν ἒν Δεκαπενταύγουστον, κι ἂν ἒν τῆ Παναΐας, ς σὸν Ἀεσὲρ κὶ ἀχπάσκουμες, ς σὴν Σουμελᾶν κὶ πᾶμε! Κὶ ἔχουμε τὰ παρχάρα μουν καὶ τ᾿ ἅγια Μοναστήρα, κὶ ἔχουμε τὰ ψηλὰ ραχὰ καὶ τὰ νερὰ τὰ κρῦα», ἐπαραπονοῦντο ἀπαρηγόρητοι. Ἂς συγχαίρουν λοιπὸν σήμερα ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἂς ἀγάλλωνται μαζί μας τὰ πνεύματά των! Ἄλλωστε, τοὺς ἐμνημονεύσαμεν ἤδη, ἀναφέραμε τὰ ὀνόματά των περιληπτικῶς εἰς τὴν Προσκομιδήν. Τοὺς ἔχουμε ἔτσι μυστικῶς ὅλους ἐδῶ. Εἰς τὸ ἱερὸν τοῦτο καὶ κορυφαῖον παλλάδιον τοῦ Πόντου. Εἰς τὸν ἀρραγῆ πύργον τῶν ἐλπίδων κάθε Ποντιακῆς καρδίας! Ἔχουμε τοὺς Σουμελιώτας ἡγουμένους, ἱερομονάχους καὶ μοναχούς. Τοὺς μακαριστοὺς ἀρχιερεῖς καὶ ἱερεῖς τοῦ Πόντου. Τοὺς παπποῦδες καὶ τὶς γιαγιάδες, τοὺς γονεῖς, τοὺς τρανοὺς καὶ τοὺς ταπεινούς, τοὺς λογίους καὶ τοὺς ἁπλουστέρους! Τοὺς ἐδῶ τελευτήσαντας καὶ τοὺς εἰς χώρας διασπορᾶς μετὰ τὸ 1924. Ὅλους! Ὁλους μαζί μας, ἐπάνω εἰς τὸ ἱερὸν Δισκάριον τῆς Λειτουργίας, μετ᾿ ὀλίγον δὲ καὶ εἰς τὸ ἅγιον Ποτήριον, εἰς τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπου καὶ οἱ δικές μας μερίδες βαπτίζονται, μαζὶ μὲ τὶς μερίδες ὅλων τῶν Ἁγίων, ἐξαιρέτως δὲ τῆς «Παναγίας, Ἀχράντου, Ὑπερευλογημένης, Ἐνδόξου, Δεσποίνης ἡμῶν, Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας». Ὅλοι μαζί, ζῶντες, κεκοιμημένοι ἐν Κυρίῳ, Ἅγιοι καὶ δίκαιοι πάσης φυλῆς καὶ κάθε γλώσσης, ἀποτελοῦμε ἕνα ἑνιαῖον καὶ ἀχώριστον χορὸν ἱερῶς ἑορταζόντων τὴν πάνσεπτον Κοίμησιν, μαζὶ μὲ ὅλας τὰς ἁγίας Ἀγγελικὰς δυνάμεις, γύρω ἀπὸ τὸν Θρόνον τῆς Χάριτος, μὲ Κορυφαίαν πάντοτε καὶ προεξάρχουσαν τῆς ὅλης μυσταγωγίας καὶ πανηγύρεως αὐτὴν τὴν ἱερῶς σήμερον μεθισταμένην Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καὶ Μητέρα τοῦ Φωτός. Δόξα τῷ - 24 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 25
Θεῷ διὰ τὴν μεγάλην αὐτὴν εὐλογίαν! Δόξα τῷ Θεῷ διὰ τὴν μεγάλην αὐτὴν χαράν! Παρακαλοῦμε μόνον καὶ δεόμεθα ἡ Παναγία μας, κινουμένη μεταξὺ τοῦ Υἱοῦ Της καὶ ἡμῶν, ποὺ εἴμεθα κατὰ χάριν υἱοθεσίας καὶ ἐμεῖς παιδιά της, ἔμψυχος κληρονομία της, ποτὲ νὰ μὴ μᾶς ἐγκαταλείψῃ ἢ λησμονήσῃ! Αὐτὴν θεωροῦμε ἁγίαν Σκέπη μας! Αὐτὴν ἀναγνωρίζουμε κραταιὰν Προστασία μας! Ἀποδεδειγμένα εἶναι ἡ Γοργοεπήκοος τῶν προσευχῶν μας, ἡ Ὑπέρμαχος Στρατηγός μας, ἡ Παυσολύπη μας καὶ ἡ Παντοχαρά μας! Μὲ τὶς διαρκεῖς, τὶς θερμές, τὶς ἐπίμονες, ὅσον καὶ πεπαρρησιασμένες μητρικὲς πρεσβεῖες της πρὸς τὸν Χριστόν, κρατᾶ τὸν κόσμο, στηρίζει τὴν οἰκουμένη, βαστάζει τὰ ἀσθενήματά μας καὶ λυτρώνει ἀπὸ τὸν θάνατο τὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν, ἡ Κοσμοσώτειρα! Ἂς εἶναι εὐλογημένη ἡ σύναξίς μας! Ἂς εἶναι εὐλογημένο τὸ ἱερό μας ἀντάμωμα! Ἂς ἀνέλθῃ ἡ προσευχή μας, ἡ λογικὴ λατρεία μας, ἡ ἀναίμακτος θυσία μας, ἡ νηστεία μας, ἡ παράκλησις, τὸ δάκρυ καὶ ὁ ἀλάλητος στεναγμὸς τῆς καρδιᾶς μας ὡς θυμίαμα εὐῶδες καὶ εὐπρόσδεκτον ἐνώπιον τοῦ Θρόνου τοῦ Θεοῦ! Νὰ ἐπιστρέψετε ὅλοι σας, ἀγαπητοὶ προσκυνηταί, εἰς τὰ σπίτια σας χαρούμενοι, ἱλαροί, ὁλόφωτοι, πλούσιοι εἰς ἱερὰ βιώματα καὶ θεῖες εὐλογίες. Εἰς χάριτας καὶ δωρεὰς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τῆς Μητρός! Καὶ τοῦ Σωτῆρος, καὶ τῆς Παναγίας! Χρόνια πολλὰ εἰς ὅλους, ἰδιαιτέρως δὲ εἰς ὅσας καὶ ὅσους ἄγουν τὰ ὀνομαστήριά των. Καὶ τοῦ χρόνου πάλιν ἐδῶ, πάλιν εἰς τὸν Πόντον καὶ τὴν προσκυνητὴν Βασίλισσά του τὴν Σουμελιώτισσα! Γένοιτο!
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 26
Ἱερά Μονή Παναγίας Σουμελᾶ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 27
Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Πατριαρχικὴν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἀνακούς Καππαδοκίας (14 Ἰουνίου 2014) Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐξοχώτατοι κύριε Πρέσβυ καὶ κύριοι Βουλευταί, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, Εὐλογημένοι καὶ ἀγαπητοὶ προσκυνηταὶ γόνοι τῶν ὅπου γῆς Ὀρθοδόξων τέκνων τῆς Καππαδοκικῆς ταύτης γῆς τῶν μαρτύρων καὶ τῶν Ἁγίων, Χαίρετε ἐν Κυρίῳ! Καὶ πάλιν ἐρῶ: Χαίρετε! Διότι, τὴν χαράν μας ἐκ τοῦ σημερινοῦ προσκυνήματος οὐδεὶς ἠμπορεῖ νὰ αἰσθανθῇ καὶ νὰ βιώσῃ ὅσον ἡμεῖς, οἱ ἐπισκεπτόμενοι τὴν ἱερὰν ταύτην παρεμβολήν, τὸν Ἱερὸν Ναὸν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἀνακοῦς. Θαυμάζομεν, σήμερον, τὸ μέγα μυστήριον τῆς ἀνεξιχνιάστου βουλῆς τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος ἀξιώνει καὶ πάλιν εἰς ἡμᾶς, μετὰ διακοπὴν δεκαετιῶν, τὴν τέλεσιν τῆς ἱερουργίας, ἐδῶ εἰς τοὺς ἡγιασμένους αὐτοὺς τόπους. «Ζῇ, ἀληθῶς, ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων, καὶ ζῇ ἡ ψυχή μας», ὅτι «οὐκ ἐγκατέλιπεν» ὁ Θεὸς τὸ μικρὸν λῆμμα Αὐτοῦ, διὰ νὰ ἐνθυμηθοῦμε τὸν διάλογον τοῦ «δευτέρου Προδρόμου τῆς παρουσίας Χριστοῦ» Ἠλιοὺ τοῦ Θεσβίτου μὲ τὸν σήμερον ἑορταζόμενον Προφήτην Ἐλισσαῖον, τὸν ὁποῖον διάλογον μᾶς διασώζει ἐπιγραμματικῶς τὸ βιβλίον τῶν Βασιλειῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἀσφαλῶς εἶναι γνωστὸν εἰς ὅλους μας τὸ θαῦμα τῆς μηλωτῆς Ἠλιού. Μήπως ἀνάλογον θαῦμα τοῦ λήμματος τῆς Ὀρθοδόξου Καππαδοκίας δὲν ζῶμεν καὶ ἡμεῖς ὅλοι σήμερον; Ἰδού, διατί ἡ χαρά μας εἶναι πεπληρωμένη. Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ, «Ὅταν καθίσεις, καθὼς γέρνει ὁ ἥλιος... καὶ κοιτάξεις γύρω σου τοὺς τόνους τοῦ φωτὸς νὰ γλιστροῦν πάνω στὰ μονόπετρα, ἔχεις τὴν ἐντύπωση πὼς τὸ τοπίο ὁλόκληρο πιάνει ἕναν ἀκίνητο χορό.... πὼς σοῦ μιλᾶ μὲ ἕναν “ἀλάλητο στεναγμό”» (Γ. Σεφέρη, Τρεῖς μέρες στὰ μοναστήρια τῆς Καππαδοκίας, ἔκδ. Κέντρου Μικρασιατικῶν Σπουδῶν, Ἀθήνα 2005, - 27 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 28
σελ. 27). Αὐτὸν τὸν ἀλάλητο στεναγμὸ τοῦ Γένους μας, ποὺ ἔνοιωσε ὁ ποιητὴς Σεφέρης, ὅταν περιηγήθηκε τὴν ἀγαπημένη γῆ τῆς Καππαδοκίας, αἰσθανόμεθα καὶ ἐμεῖς ὅλοι σήμερα, ὅσοι ἱερουργήσαμε τὸ μυστήριον τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὸν ἀπὸ δεκαετιῶν ἀλειτούργητον Ἱερὸν Ναὸν τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου Ἀνακοῦς, τῆς πλησίον τῆς εὐφήμως γνωστῆς Καππαδοκικῆς Νεαπόλεως εὑρισκομένης, ἐκ τῆς ὁποίας κατήγετο ἕνας ἁπλοῦς, λειτουργικός, μὲ ἁγνὴν καρδίαν καὶ μὲ πίστιν ἀκαταίσχυντον ἀείμνηστος Ἱεράρχης τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Θωμᾶς Σαββόπουλος. Εἰς αὐτὸν τὸν τόπον «τὸ φτεροκόπημα τῶν περιστεριῶν σμίγει μὲ τὰ φτερὰ τόσων ἀγγέλων ποὺ εἶδες κάτω ἀπὸ τοὺς θόλους», παρατηρεῖ ὁ ἴδιος ποιητής (Γ. Σεφέρη, ὅ.π.). Τὰ ἴδια «φτερά» τῶν περιστεριῶν βλέπομεν καὶ σήμερον. Βλέπομεν ὅμως μὲ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς μας καὶ τῆς καρδιᾶς μας, καὶ τά «φτερά» τῶν κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν μας «παρεστηκότων ἀγγέλων, καὶ ἀρχαγγέλων τῶν Χερουβεὶμ καὶ τῶν Σεραφείμ, τῶν μεταρσίων καὶ πτερωτῶν», μαζὶ μὲ τὰ πνεύματα τῶν πατέρων, συλλειτουργούντων καὶ συλλαλούντων μαζί μας κατὰ τὴν προσφορὰν τῆς ἀναιμάκτου θυσίας, ὑπὸ τοὺς θόλους «ἐρειπίων», ἀλλὰ κυρίως ὑπὸ τοὺς θόλους τῆς μνήμης, ἡ ὁποία ξεπερνᾶ τὴν λήθην τῶν ἐρειπίων, καὶ μετουσιώνεται καὶ πάλιν εἰς ζωὴν καὶ εἰς φῶς. Ἡ παρουσία μας, λοιπόν, ἐδῶ σήμερα συνεχίζει μίαν μακραίωνα παράδοσιν. Παράδοσις, ὅμως, δὲν εἶναι μόνον τὰ ἔργα τῶν μεγάλων Καππαδοκῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. εἶναι καὶ τὸ μελωδικὸν νανούρισμα τῆς Καππαδόκισσας μάνας, ἀκόμη καὶ ὅταν αὐτὸ γινόταν εἰς τὴν τουρκικήν-καραμανλικὴν διάλεκτον. εἶναι ἡ καραμανλίδικη γραμματεία, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον θρησκευτική. εἶναι οἱ θρύλοι καὶ τὰ παραμύθια τῆς Καππαδοκίας. εἶναι τὰ Καππαδοκικὰ κάλαντα. εἶναι τὰ ἔθιμα, οἱ χοροὶ καὶ οἱ σκοποὶ τὰ ὁποῖα ἐσυντρόφευαν τοὺς ἁπλοῦς καὶ ἀγαθοὺς Καππαδόκας εἰς κάθε των χαρὰν καὶ λύπην. εἶναι αἱ Καππαδοκικαὶ ἐνδυμασίαι, τὰ παιχνίδια τῶν μικρῶν παιδιῶν. εἶναι οἱ τροῦλοι «ποὺ μοιάζουν μὲ τσαλακωμένα μυτερὰ καλυμμαύκια» (Σεφέρης, ἔ.ἀ., 31). εἶναι ἐτούτη ἡ Ἐκκλησία ποὺ λειτουργεῖται μετὰ ἀπὸ τόσες δεκαετίες. εἶναι τόσα ἄλλα πράγματα ποὺ φαίνονται ἀσήμαντα, ἀλλὰ συνθέτουν αὐτὸν τὸν δισχιλιετῆ σχεδὸν πνευματικὸν ἱστὸν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ παραδόσεώς μας. Εὑρισκόμενοι ἐδῶ καὶ τελοῦντες τὴν ἀναίμακτον Ἱερουργίαν, ἀνανεώνουμε τὴν παναρχαίαν αὐτὴν παράδοσιν καὶ ἐκπληρώνουμε ἱερὸν - 28 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 29
χρέος, εἰσοδεύοντες εἰς τὴν ἱστορίαν μιᾶς ἀκόμη ἐκ τῶν πολυτιμήτων καὶ ἀλησμονήτων ἑστιῶν τοῦ Ὀρθοδόξου Γένους μας, αἱ ὁποῖαι, κατὰ τὰ ἀνεξερεύνητα κρίματα τοῦ Θεοῦ, ὡς ἄλλαι λυχνίαι τῆς Ἀποκαλύψεως, «ἐκινήθησαν -δηλαδὴ μετεκινήθησαν- ἐκ τῶν τόπων αὐτῶν» (πρβλ. Ἀποκ. β’ 5). Κάθε χρόνον, ὅμως, ὁ Πατριάρχης σας καὶ ὅλοι ἐμεῖς οἱ προσκυνηταί, ἀνάπτομεν, ἔστω καὶ διὰ μίαν φοράν, μίαν ἐκ τῶν ἐσβεσμένων λυχνιῶν τῶν Ἐκκλησιῶν τούτων καὶ συνεχίζουμε τὴν παράδοσιν τοῦ Σεφέρη, ὅπως μᾶς τὴν περιγράφει ὁ ἴδιος ποιητικά, λυρικά, φιλολογικά, ἀληθινὰ, πραγματικά. Ἐπὶ πλέον, πιστεύομεν ὅτι μὲ τὸ προσκύνημά μας αὐτὸ προσφέρομεν ἐλάχιστον ἀντίδωρον εἰς τὴν Κυρίαν μας Δέσποιναν Θεοτόκον, τὴν ἱερουργήσασαν καὶ μυσταγωγοῦσαν συνεχῶς τὸ μυστήριον τῆς ζωῆς μας καὶ τῆς σωτηρίας μας: τὸ ἀντίδωρον νὰ ἴδῃ τὸν ἔρημον οἶκόν της καὶ πάλιν γεμᾶτον ἀπὸ πιστοὺς ἐκ πάσης τῆς οἰκουμένης. νὰ ἀκούσῃ καὶ πάλιν «τὴν δέησιν τῶν ταπεινῶν» τοῦ Παπαδιαμάντη, τὰς προσευχάς μας, εἰς τὸν ἡγιασμένον αὐτὸν χῶρον. νὰ δεχθῇ καὶ πάλιν τὸν ἀγγελοπαράδοτον ὕμνον τοῦ «Ἄξιόν ἐστιν» μετὰ διακοπὴν σχεδὸν ἑνὸς ὁλοκλήρου αἰῶνος. Ἀσφαλῶς, ἡ χορεία τῶν Καππαδοκῶν Ἁγίων, ὡς καὶ τῶν λοιπῶν κεκοιμημένων Πατέρων καὶ Διδασκάλων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἁπλῶν καὶ ἁγνῶν Καππαδοκῶν -τῶν μὴ ἐχόντων τήν «πονηριὰ ἀδικίας», κατὰ τὴν ποίησι καὶ πάλιν τοῦ Σεφέρη, ἀλλὰ μόνον «πίστη, ὀρθόδοξη, ἀφειδώλευτη, καθαρή»- εἶναι μαζί μας, ἡ χορεία ὅλων αὐτῶν, σήμερα καὶ δονεῖ τὶς καρδιὲς μας μὲ τὸ πλῆκτρον τῆς πνευματικῆς συγγενείας. «Τοσοῦτον ἔχοντες περικείμενον ἡμῖν νέφος Ἁγίων» (πρβλ. Ἑβρ. ιβ' 1), ἀναλογιζόμενοι τὰς θυσίας των καὶ ἀνταποκρινόμενοι εἰς τὴν ἐπιτακτικὴν ἀνάγκην νὰ τοὺς ἀκολουθήσωμεν εἰς τὴν εὐαγγελικὴν ὁδὸν τῆς μαρτυρίας καὶ τοῦ μαρτυρίου, ἀντλοῦμεν ὁ Πατριάρχης σας, καὶ σεῖς οἱ συμπροσκυνηταί του, νέας δυνάμεις ἐκ τῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὴν μητρικήν μας τῶν Ὀρθοδόξων γῆν τῆς Καππαδοκίας καὶ ἀπὸ τὸ παράδειγμά τους. Ἰδιαιτέρως καὶ χρεωστικῶς μνημονεύομεν κατὰ τὴν ἱερὰν αὐτὴν ὥραν, τοὺς ἀνεγείραντας καὶ κοσμήσαντας τὸν ἱερὸν τοῦτον Ναόν, οἱ ὁποῖοι διῆλθον τὴν λειτουργικὴν καὶ ἐκκλησιαστικὴν ζωήν των ὑπὸ τὴν σκέπην του, τοὺς φιλέργους καὶ φιλησύχους Ἀνακιώτας, τοὺς ἐνταῦθα διαμένοντας καὶ ἀσχολουμένους, κατὰ τὴν παλαιὰν παράδοσιν, μὲ τὴν καλλιέργειαν τῆς γῆς, ἀλλὰ καὶ τοὺς εἰς Κωνσταντινούπολιν μετοικήσαντας ἐμπόρους, οἱ ὁποῖοι συνέδραμον οἰκονομικῶς τοὺς ἐναπομεί- 29 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 30
ναντας συμπατριώτας των καὶ συνέβαλον εἰς τὴν γενικωτέραν ἀνάπτυξιν τῆς γενετείρας των. Αὐτοί, ἐμερίμνησαν διὰ τὴν διδασκαλίαν τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης εἰς τὰ τέκνα τῶν Ρωμηῶν τῆς Ἀνακοῦς μὲ τὴν λειτουργίαν ἀρρεναγωγείου, ἀργότερον δὲ καὶ παρθεναγωγείου, καὶ ἀνήγειραν, εἰς τὴν θέσιν τῆς βυζαντινῆς ὑπογείου λαξευτῆς Ἐκκλησίας τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τὸν περικαλλῆ τοῦτον Ἱερὸν Ναὸν τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, ὁ ὁποῖος ἐξυπηρετοῦσε τὰς θρησκευτικὰς ἀνάγκας των, μαζὶ μὲ τὰ διάφορα παρεκκλήσια τοῦ χωριοῦ, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὀνομαστὰ τὰ τῶν Ἁγίων Βασιλείου, Γρηγορίου καὶ Γεωργίου, -ἑνὸς Ἁγίου τοῦ ὁποίου ἡ μνήμη ἐλειτούργει ὡς κοινὸν σημεῖον ἀναφορᾶς χριστιανῶν καὶ μουσουλμάνων, ὡς τιμωμένη ποικιλοτρόπως ὑπὸ ἀμφοτέρων, ὅπως συμβαίνει καὶ σήμερον εἰς τὴν Πόλιν μὲ τὴν ὁμώνυμον Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Κουδουνᾶ τῆς μεγαλωνύμου Πριγκήπου. Σήμερον δὲ μᾶς ἀποδεικνύουν τὰ παρεκκλήσια αὐτὰ τὴν μνημειώδη μαρτυρίαν τοῦ φιλοθέου ζήλου καὶ τῆς εὐσεβείας τῶν Ἀνακιωτῶν. Εὐχόμεθα εἰς τοὺς κατὰ σάρκα ἀπογόνους τῶν ἐνταῦθα σεμνῶς βιωσάντων νὰ ἔχουν πάντοτε πρὸ ὀφθαλμῶν τὴν πολύτιμον αὐτῶν παρακαταθήκην, τὸν ἀτίμητον θησαυρὸν τῆς ἀμωμήτου πίστεώς μας, ἡ ὁποία εἶναι ἰσχὺς καὶ κραταίωμα τῶν πεποιθότων εἰς αὐτήν, νὰ παρέχῃ δὲ εἰς ὅλους μας τὴν δυνατότητα νὰ παραμένωμεν ἑνωμένοι ὄχι μόνον μετὰ τῶν προαπελθόντων πατέρων μας, ἀλλὰ καὶ μετὰ παντὸς ἀνθρώπου, ἐν ὀνόματι τῆς «ἐν Χριστῷ καινῆς κτίσεως» (πρβλ. Β’ Κορ. ε’ 17). Αὐτοῦ, τοῦ ἀναδείξαντος τοὺς ἁλιεῖς ἰχθύων εἰς ἁλιεῖς ἀνθρώπων Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ Χάρις καὶ τὸ ἄπειρον Ἔλεος εὐχόμεθα νὰ εἶναι μαζί σας, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, μαζὶ μὲ τὴν Καππαδοπκίαν, μαζὶ μὲ τὸ Γένος μας, μαζὶ μὲ πᾶσαν ψυχὴν χριστιανῶν ὀρθοδόξων ὅπου γῆς, προσκυνοῦσαν ἐν ἀληθείᾳ καὶ ἐν συμβόλοις, ὁρατοῖς καὶ ἀοράτοις, Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν. Ἀμήν. Sevgili Kaymaklılılar, Bugün biz Hristiyan Kardeşlerinize unutulmaz bir gün yaşattınız. Mübadele esnasında buradan göç etmeye mecbur olan atalarımızın izlerini, mezarlarını, Kiliselerini ziyaret ve dua etme fırsatını bulduk. Ve sizler kucaklarınızı açıp bizi büyük bir misafirperverlikle, muhabbetle, kabul ettiniz; dün akşam Niğde Hamamlıköy sakinleri, bugün sizler ve her gelişimizde tüm Kappadokyalılar bizi ihya ediyorsunuz. Sizlere müteşekkiriz. Türk ve Rum atalarımız da böyle bir samimi kardeşlik - 30 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:49 π.μ. Page 31
içinde yaşıyorlardı bu topraklarda. Tarih kitapları bundan sık sık bahsediyorlar. Fakat, siz Kaymaklılıların yanı sıra, bizden gereken izinleri esirgemeyen Sayın Valilere ve yerel yöneticilere de şükranlarımızı arzetmek istiyoruz. Her sene Kappadokya’ya yaptığımız ziyaretlerde bize bu kolaylıklar gösterilmektedir. Bunu çok takdir ediyoruz ve Patrikhanemiz ve cemaatımız adına çok teşekkür ediyoruz. Emin olabilirsiniz ki, bizimle beraber yurtdışından buralara gelen değerli misafirlerimiz de son derece memnunlar ve memleketlerine döndüklerinde Türkiye’nin birer iyi niyet elçisi olacaklardır. Yaklaşmakta olan Ramazan ayınızı kutlar, sevgilerimizi ve hayır dualarımızı ifade ederiz.
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 32
Ἐκ τῆς Πατριαρχικῆς Θείας Λειτουργίας
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 33
Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τὰ Ἐρείπια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Φανερωμένης Κυζίκου (Κυριακή, 23 Αὐγούστου 2015) Θεομητορικὴ Σύναξις σήμερον, Ἱερώτατοι ἀδελφοί, Ἐξοχώτατε κ. Πρέσβυ, ἐντιμότατοι ἐκπρόσωποι τῶν Ἀρχῶν, εὐλαβεῖς συμπροσκυνηταὶ καὶ πεφιλημένα τέκνα τῆς Ἀρτάκης καὶ γενικώτερον τῆς ἱστορικῆς Μητροπόλεως Κυζίκου! Ἡ Παναγία Μητέρα μας «πεποικιλμένη τῇ θείᾳ δόξῃ» μᾶς συνήγαγεν ὅλους ἐπὶ τὸ αὐτὸ εἰς τὸ σεβάσμιον τοῦτο ἐρείπιον τοῦ μεγάλου καυχήματος τῆς Κυζικηνῆς εὐσεβείας, τῆς Πατριαρχικῆς δηλαδὴ καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τῆς Φανερωμένης. Ἀπόδοσις τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως! Κορύφωσις καὶ ἐπιστέγασμά της, κατακλεὶς καὶ χαρμόσυνος ἐπίλογός της! Τὰ «Ἐννιάμερα τῆς Παναγίας» ὅπως πολὺ ἁπλοϊκὰ τὴν ὀνομάζει ὁ λαός! Δεκαπενταύγουστος καὶ «Ἐννιάμερα» σημαίνει περισσοτέρας ἀπὸ εἴκοσι χιλιάδας πανηγύρεων μόνον εἰς τὸν γεωγραφικὸν χῶρον τῆς Ἑλλάδος! Προσθέσατε τὰς ὀλίγας ποὺ ἀπέμειναν καὶ ἐδῶ, εἰς τὴν Πόλιν καὶ τὴν Ἴμβρον, προσθέσατε τὸ μέγα πέλαγος τῆς ἀνὰ τὴν οἰκουμένην Διασπορᾶς μας, προσθέσατε τὴν Κύπρον, καὶ θὰ ἀντιληφθῆτε τί σημαίνει ἡ Παναγία καὶ ἡ ἑορτή της διὰ τὸ εὐσεβὲς ἡμῶν Γένος! Τὴν ἡμέραν αὐτὴν, μέχρι τὸ τραγικὸν 1922, ἐπανηγύριζε καὶ ἡ Μονή μας ἐδῶ τὴν ἐτησίαν ἑορτήν της, καὶ ἐτίμα μὲ κάθε λαμπρότητα τὴν περίπυστον ἐφέστιον εἰκόνα της, τὴν εἰκόνα τῆς Φανερωμένης! «Δεῦτε ἅπαντα τὰ πέρατα τῆς γῆς τὴν σεπτὴν Μετάστασιν τῆς Θεομήτορος μακαρίσωμεν», ἐψάλλετο, καὶ πλήθη εὐσεβοῦς λαοῦ ἀπὸ τὴν Ἀρτάκην, τὴν Πέραμον, τὴν Πάνορμον, τὰ Ρόδα, τὸ Χαράκι, τὴν Γωνιάν, τὸν Γεντζέν, τὴν Μηχανιώνα, τὸ Βαθύ, καὶ ἀπὸ κάθε γωνίαν τῆς Κυζικηνῆς Χερσονήσου, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν Ἁλώνην καὶ ἄλλας νήσους τῆς Προικοννήσου, ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν Πόλιν καὶ ἀπὸ τὰ Γανόχωρα, συνέρρεον εἰς τὴν Φανερωμένην τῆς Κυζίκου νὰ προσκυνήσουν, νὰ προσευχηθοῦν, νὰ ψάλουν φαιδρῶς ὕμνους ἐξοδίους, νὰ λειτουργηθοῦν, νὰ φέρουν τὸ τάμα των, ν’ ἀνάψουν τὴν λαμπάδα τῆς πίστεως, νὰ προσκομίσουν τὰ ἄνθη τῆς εὐλαβείας των, νὰ παρακαλέσουν γιὰ τὸ θαῦμα στὴν ἀνάγκη καὶ στὸ πρόβλημά των, νὰ πανηγυρίσουν, νὰ χαροῦν, νὰ δεχθοῦν, τέλος, τὸ γλυκὺ χαμόγελο καὶ τὸ δροσοπάροχο μητρικὸ χάδι τῆς Παναγίας! - 33 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 34
Ἄν καὶ τὰ τελευταῖα χρόνια ὁ Πατριάρχης ἐσυνήθιζε, ἀγαπητοί προσκυνηταὶ καὶ ἀκροαταί, σὰν σήμερα νὰ εὑρίσκεται εἰς τὴν Ἴμβρο, καὶ νὰ πανηγυρίζῃ στοὺς Ἁγίους Θεοδώρους, τὴν πεφιλημένη γενέτειρά του, τὴν σημερινὴ πάνδημη Θεομητορικὴ ἑορτή, ὅταν ἠξιώθηκε νὰ ὀργανώσῃ πέρυσι τὴν πρώτην ἐδῶ λειτουργίαν μετὰ τὴν ἀνταλλαγὴν τῶν πληθυσμῶν, τοῦ ἐγεννήθη ἡ σκέψις καὶ ἡ ἱερὰ ἐπιθυμία νὰ ξαναζωντανέψῃ καὶ τὸ ἄλλοτε μεγάλο ἐτήσιο πανηγύρι τῆς πάλαι λαμπρᾶς Μονῆς μας. Καὶ ἔτσι, μὲ πολλὴν καὶ βαθεῖαν συγκίνησιν ἔστρεψε τὸ βλέμμα καταντικρὺ τοῦ Πατριαρχικοῦ θρόνου καὶ ἐκοίταξε ἔνδακρυς τὴν εἰκόνα τῆς Φανερωμένης, ἡ ὁποία ἀπὸ τὸ ἐπιβλητικὸ προσκυνητάριό της στὸ βόρειον κλίτος τοῦ πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ, τὸν συντροφεύει μὲ ἄφατον μητρικὴν στοργὴν ὅλα τὰ χρόνια τῆς Πατριαρχίας του, ἀκούει καθημερινῶς τοὺς μυστικοὺς καὶ τοὺς ἀλαλήτους στεναγμοὺς τῆς καρδιᾶς του καὶ τὰς ἐκ βαθέων προσευχάς του καὶ γλυκαίνει μὲ θείαν παρηγορίαν τὴν ψυχήν του. Τὴν ἐκοίταξε ἐπιμόνως, καὶ ἀπεφάσισε ἀμέσως νὰ ἔλθῃ αὐτοπροσώπως, εὐλαβὴς καὶ αὐτὸς προσκυνητὴς τῆς ἐρειπωμένης ἁγίας Μονῆς, νὰ τελέσῃ Πατριαρχικὴν Θείαν Λειτουργίαν, νὰ τιμήσῃ τὸν ἅγιον τόπον ὅπου ἐπὶ αἰῶνας ἐτιμᾶτο εὐλαβῶς ἡ μεγάλη Μητέρα τῶν Κυζικηνῶν, νὰ τῆς ψάλῃ, ἐδῶ εἰς τὸ ἐρειπωμένο ἀρχοντικό της, τὸ «Χαῖρε ἡ μεταστᾶσα πρὸς τὰ ἄνω βασίλεια» καὶ τὸ «Εὐλογημένη Σὺ ἐν γυναιξί! Μακαρία ἡ γαστὴρ ἡ χωρήσασα Χριστόν!». Καὶ ἀκόμη, νὰ τῆς εἴπῃ ἑνα μεγάλο εὐχαριστῶ γιὰ τὴν διαρκῆ προστασίαν της, διὰ τὴν καθημερινὴν βοήθειάν της καὶ εἰς αὐτόν, καὶ εἰς τὸ Πατριαρχεῖον, καὶ εἰς τὸ Γένος μας! Ἀλλά, ἂς ἐπαναλάβουμε, ἀγαπητοί, ὅτι εἴχαμε ἔλθει ἐδῶ καὶ κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος, ἀθορύβως καὶ ἀνεπισήμως τότε, μὲ μερικοὺς κληρικοὺς τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς καὶ ἐν στενῷ κύκλῳ ἐτελέσθη ὑπὸ τοῦ Μεγάλου Συγκέλλου πολυκατάνυκτος Θεία Λειτουργία, μετὰ ἀπὸ ἄδειαν τῶν τοπικῶν ἀρχῶν, τὰς ὁποίας καὶ ἰδιαιτέρως διὰ τοῦτο εὐχαριστοῦμεν. Τὸ ἡμερολόγιον ἐσημείωνε 16 Ὀκτωβρίου 2014. Ἦτο ἡ πρώτη Λειτουργία στὴν Μονὴ μετὰ ἀπὸ 92 ἔτη νεκρικῆς σιγῆς. Μετὰ ἀπὸ μίαν τόσον μακρὰν περίοδον, κατὰ τὴν ὁποίαν ἐδῶ «οὐκ ἔστιν ἄρχων καὶ προφήτης καὶ ἡγούμενος, οὐδὲ ὁλοκαύτωσις, οὐδὲ θυσία, οὐδὲ προσφορά, οὐδὲ θυμίαμα, οὐδὲ τόπος τοῦ καρπῶσαι ἐνώπιον Κυρίου τοῦ εὑρεῖν ἔλεος» (Δαν. 3, 38)! Ἡ συγκίνησις ὅλων μας ἦτο ἀπερίγραπτος! Εἴχαμε τὴν αἴσθησιν ὅτι ἡ παρουσία τῆς Παναγίας ἐγέμιζε τὸν τόπον. Ὅτι ἡ χάρις της μᾶς ἐσκέπαζε ὅπως ἡ φωτεινὴ νεφέλη τοὺς Ἰσραηλίτας εἰς τὴν ἔρη- 34 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 35
μον καὶ ὅτι ἡ προσευχή μας ἐγίνετο δεκτὴ ἀπὸ μέρους της μὲ μητρικὴν ἀγαλλίασιν. Ἦτο μία μυσταγωγία πολλῆς χαρᾶς καὶ πολλοῦ πόνου. Πολλῆς εὐλογίας καὶ πολλῆς παραμυθίας. Μεγάλου στηριγμοῦ καὶ μεγάλης πνευματικῆς ἀναζωογονήσεως. Καὶ τῆς ἐκάμαμε τότε τάμα νὰ ξαναέλθωμε! Ὄχι ἅπαξ, ἀλλὰ καὶ πάλιν καὶ πολλάκις! Καὶ μόνοι καὶ μετὰ πολλῶν! Καὶ ὄχι μόνον ἀνεπισήμως, ἀλλὰ καὶ ἐπισήμως, μετὰ παρρησίας καὶ πομπῆς. Καὶ σήμερον ἀρχίζομεν τὴν ἐκπλήρωσιν ἐκείνου τοῦ τάματος! Ἡ πρώτη ἐκείνη Λειτουργία τοῦ παρελθόντος Ὀκτωβρίου, γενομένη γνωστή, ἐσήμανε ἀμέσως μυστικὰς καμπάνας εἰς τὰς καρδίας τῶν ἐν Νέᾳ Ἀρτάκῃ Εὐβοίας καὶ ἀλλοῦ διεσπαρμένων εὐσεβῶν ἀπογόνων τῶν παλαιῶν προσφύγων τῆς περιοχῆς αὐτῆς, καὶ ἄναψε μεγάλην φλόγα πόθου καὶ λαχτάρας δι’ ἕνα ξαναζωντάνεμα τῆς Μονῆς, ποὺ ἦτο τὸ ἱερὸν παλλάδιον τῆς Κυζικηνῆς θρησκευτικότητος. Κατὰ θείαν οἰκονομίαν, θετικῶς, καὶ μάλιστα μετὰ πολλῆς θερμότητος, εἶδε τὴν δυνατότητα τελέσεως τῆς σημερινῆς πανηγύρεως ὁ Ἐντιμότατος Δήμαρχος Erdek κύριος Hüseyin Sarı, φιλοτιμηθεὶς νὰ μᾶς προσκαλέσῃ ἐπισήμως μετὰ πολλῆς τῆς ἁβροφροσύνης. Τὸν εὐχαριστοῦμεν ἀπὸ καρδίας, καθὼς καὶ τὴν Νομαρχίαν Balıkesir καὶ τὰς κεντρικὰς κρατικὰς Ἀρχὰς τῆς Χώρας διὰ τὴν παρασχεθεῖσαν ἄδειαν. Οὕτω πως ἐφθάσαμε εἰς τὴν σημερινὴν σεμνὴν πανήγυριν, ὅπου «ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συνήγαγεν» ἀπὸ περάτων, καὶ ἀκούγεται καὶ πάλιν ἐδῶ «ἦχος καθαρὸς ἑορταζόντων» ἐν εὐφροσύνῃ καὶ ἀγαλλιάσει! Ἦχος γλυκὺς ποὺ ἑνώνεται μὲ τὰ μελιηδῆ ἐν τῷ Παραδείσῳ πλέον ψάλματα τοῦ μεγάλου ἐκείνου ἐκκλησιαστικοῦ μελοποιοῦ καὶ λογίου Πρωτοψάλτου τῆς Κυζίκου Πέτρου τοῦ Φιλανθίδου! Δόξα τῷ Θεῷ ποὺ μᾶς ἀξίωσε νὰ ζήσωμε καὶ τοῦτο τὸ θαῦμα! Θαῦμα ἐν θαύματι διπλοῦν, ἐὰν ὑπολογίσωμε καὶ τὸ ἀμέσως προηγούμενον τοῦ Δεκαπενταυγούστου εἰς τὴν περιάκουστον Παναγίαν Σουμελᾶ τοῦ Πόντου! Ἡ Θεία Λειτουργία βεβαίως, ὅπου καὶ ὁπότε τελεῖται, εἶναι ἀφ’ ἑαυτῆς πάντοτε ἕνα μέγα θαῦμα. Ἡ γῆ ἀνεβαίνει εἰς τὸν οὐρανὸν ὡς προσευχή, ὡς μετάνοια, ὡς δοξολογία, ὡς ὁμολογία πίστεως, ὡς δέησις, ὡς εὐχαριστία, ὡς ἑνότης τῶν ἀδελφῶν ἐν ἀγάπῃ Χριστοῦ, ὡς προσφορά, ὡς τίμια καὶ ἅγια Δῶρα, ὡς κόπος σωματικός, ὡς προσμονὴ Χάριτος θείας, καὶ ἀποκαραδοκία ἐλέους. Καὶ ὁ οὐρανὸς κατεβαίνει εἰς τὴν γῆν ὡς εὐλογία, ὡς ἁγιασμός, ὡς Χάρις, ὡς εὐαγγελισμός, ὡς φωτισμός, ὡς μεταμόρφωσις, ὡς ἀνακαίνισις, ὡς εἰρήνη πάντα νοῦν ὑπερέχουσα, ὡς ἀδελφοποί- 35 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 36
ησις τῶν πιστῶν, ὡς δωρεὰ Πνεύματος Ἁγίου, ὡς Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ, ἀληθὴς βρῶσις καὶ πόσις εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ ζωὴν αἰώνιον! Εἶναι πάντοτε ἡ Θεία Λειτουργία σύναξις καὶ σύνοψις ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, τῆς ἐπὶ γῆς στρατευομένης καὶ τῆς ἐν οὐρανῷ θριαμβευούσης! Ἅγιοι καὶ Ἄγγελοι ἐξ ἑνός, καὶ ἄνθρωποι ἐξ ἑτέρου, μὲ πρώτην καὶ κορυφαίαν τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, ἑνοῦνται μυστικῶς μετὰ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου, εἰς τὸ Ποτήριον τῆς Εὐχαριστίας, καὶ δι’ Αὐτοῦ, μετὰ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, καὶ καθίστανται κοινωνοὶ θείας φύσεως καὶ μέτοχοι ζωῆς αἰωνίου! Ἄφραστον θαῦμα καὶ ἀσύλληπτα μεγαλεῖα! Ταυτοχρόνως, ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἕνα σπουδαῖον γεγονὸς καὶ διὰ τοὺς θύραθεν, καθ’ ὅσον ἐξ αὐτῆς ἔρχεται χάρις καὶ οὐράνιος εἰρήνη εἰς τὸν τόπον ὅπου τελεῖται. «Ἡμερεύει ὁ τόπος», ὅπως λέγει χαρακτηριστικὰ ὁ λαός. Καὶ αὐτὸ ἔχει κατὰ τρόπον μυστικόν, θετικὴν ἐπενέργειαν καὶ εἰς αὐτούς. Καὶ αὐτοὶ ἔχουν ἔτσι κάποιαν ὠφέλειαν, ἔστω καὶ ἄν δὲν γίνεται ἀμέσως ἀντιληπτή. Θαυμαστὰ τὰ ἔργα τοῦ Κυρίου! Ὑπὸ τὸ φῶς τῶν προαναφερθέντων, εἴμεθα πολλοὶ περισσότεροι οἱ παρόντες σήμερον ἐδῶ ἀπὸ ὅσους ἠμπορεῖ κάποιος νὰ ἀριθμήσῃ, παρατηρῶν γύρω του. Διότι δὲν εἴμεθα μόνον οἱ σωματικῶς παριστάμενοι. Εἶναι καὶ οἱ μυστικῶς καὶ πνευματικῶς καὶ ἀοράτως! Χορὸς ὁλόκληρος Ἁγίων, μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Ἅγιον Αἰμιλιανὸν Ἐπίσκοπον Κυζίκου τὸν Ὁμολογητήν, τὸν Ἅγιον Θεωνᾶν Ἐπίσκοπον ἐπίσης Κυζίκου, ἐκ τῶν Πατέρων τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τὸν Ἅγιον Πρόκλον Κωνσταντινουπόλεως, τὸν Ἅγιον Γερμανὸν καὶ τὸν Ἅγιον Μεθόδιον, Ἐπισκόπους Κυζίκου, τὸν Ἱερομάρτυρα Μύρωνα, τοὺς Ἐννέα Μάρτυρας τοὺς ἐν Κυζίκῳ, τὸν Ἅγιον Θεοφάνη τὸν Γραπτὸν καὶ πλείστους ἄλλους, χορὸς ὁλόκληρος, λέγομεν, συλλειτουργεῖ καὶ συνεορτάζει μαζί μας τὴν πανήγυριν τῆς Θεομήτορος. Ὁμοίως, καὶ τὰ πνεύματα ἀοιδίμων Πατριαρχῶν, τῶν μακαριστῶν προκατόχων ἡμῶν Ἰωακεὶμ Β΄ τοῦ ἀπὸ Κυζίκου, τοῦ καὶ ἐνταῦθα τέλος ἐφησυχάσαντος, εἰς τὸ Κάθισμα τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, καὶ Παϊσίου πρώην Κωνσταντινουπόλεως καὶ Προέδρου Κυζίκου, καθὼς καὶ τοῦ ἐκ Μηχανιώνας Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Νικοδήμου καὶ εἴτινος ἑτέρου, ὡς καὶ τὰ πνεύματα τῶν μακαριστῶν ἀρχιερέων ὄχι μόνον τῆς Μητροπόλεως, ἀλλὰ καὶ τῶν δώδεκα αὐτῆς Ἐπισκοπῶν, καὶ ὅλων τῶν εὐλαβῶς ἱερατευσάντων εἰς τὰ ὅρια τῆς περιοχῆς, καθὼς καὶ αἱ ψυχαὶ πάντων τῶν εὐσεβῶν τέκνων τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας. Καὶ ἐκείνων ποὺ ἐκοιμήθησαν ἐδῶ καὶ ἀνεπαύθησαν εἰς τὴν γενέθλιον γῆν, καὶ ἐκείνων ποὺ ἀπέθαναν ξενητευμένα, μακρὰν τῆς προσφιλοῦς πατρίδος των, μὲ - 36 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 37
τὴν πικρίαν καὶ τὸ παράπονον τοῦ πρόσφυγος. Ἀλλὰ καὶ ὅλοι ὅσους ἀνεφέραμεν εἰς τὴν ἱερὰν Προσκομιδήν, καὶ ἐκεῖνοι ποὺ ὁ καθένας μας κατὰ διάνοιαν ἔχει καὶ μνημονεύει μυστικῶς. Εἶναι ἐπίσης καὶ ἐκεῖνοι ποὺ εἰς ἄλλους τόπους ἑορτάζουν τὴν Φανερωμένην, ὅπως οἱ ἐν Νέᾳ Μηχανιώνᾳ τῆς Θεσσαλονίκης, οἱ εἰς τὰ Νέα Ρόδα τῆς Χαλκιδικῆς κ.λπ. Ὅλοι παρόντες! Ὅλοι ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἑορτάζοντες! Ὅλοι οἱ θεόφρονες συμπανηγυρίζοντες! Μία ποίμνη, ὑπὸ ἕνα Ποιμένα, τὸν Καλὸν Ποιμένα, τὸν Προσφέροντα καὶ Προσφερόμενον καὶ Προσδεχόμενον καὶ Διαδιδόμενον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν Σωτῆρα τοῦ κόσμου! Μὲ μίαν Βασίλισσαν: τὴν Κυρίαν Θεοτόκον, ἡ ὁποία συνηθίζει πάντοτε νὰ φανερώνῃ πολυτρόπως τὴν πολλὴν καὶ ἄφατον ἀγάπην της εἰς τοὺς Χριστιανούς, Φανερωμένη τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐλπίδος μας! Πρὶν κατακλείσωμεν τὸν λόγον θὰ ἠθέλαμε νὰ εὐχαριστήσουμε τὸν Ἱερώτατον ἀδελφὸν Μητροπολίτην Χαλκίδος κ. Χρυσόστομον, ὁ ὁποῖος ἠγαθύνθη νὰ ἔλθῃ μαζὶ μὲ τοὺς ἐκ τοῦ ποιμνίου του ἐντεῦθεν καταγομένους, ἡγούμενος τῆς ἱεραποδημίας καὶ τοῦ προσκυνήματός των, δι’ ὅλην τὴν πατρικὴν στοργὴν καὶ τὸ ἐξαιρετικὸν ποιμαντικὸν ἐνδιαφέρον ποὺ πάντοτε ἐπιδεικνύει πρὸς τὸ ἐξ Ἀρτάκης καὶ Προικοννήσου καταγόμενον προσφυγικὸν στοιχεῖον τῆς θεοσώστου ἐπαρχίας του. Εὐχόμεθα ὁ Κύριος νὰ τὸν ἀμείψῃ, ὄχι μὲ ἠλεκτρίνους κυζικηνοὺς στατῆρας πολυτίμους, ἀλλὰ μὲ πλῆθος δόσεων ἀγαθῶν καὶ τελείων δωρημάτων ἐξαρκούντων εἰς ζωὴν αἰώνιον! Θὰ ἠθέλαμεν ἐπίσης νὰ ἐκφράσωμεν τὸν ἔπαινον καὶ τὴν εὐχαριστίαν μας εἰς τοὺς ὑπευθύνους τῶν ἐκδόσεων «Κύζικος» ἐντιμοτάτους κυρίους Ποδάραν καὶ Ρίζον, οἱ ὁποῖοι πολὺ εἰργάσθησαν καὶ ἐκοπίασαν διὰ τὴν διοργάνωσιν ἀπὸ πλευρᾶς Νέας Ἀρτάκης Εὐβοίας τοῦ προσκυνήματος τούτου, ἐν συνεργασίᾳ μὲ τὸν ἀδελφὸν ἅγιον Σηλυβρίας κ. Μάξιμον, πρὸς τὸν ὁποῖον ἐκφράζουμε τὴν Πατριαρχικήν μας εὐαρέσκειαν διὰ τὴν πολλὴν ἀγάπην καὶ τὸ ἐνδιαφέρον του διὰ τὰς ἐδῶ ἀλησμονήτους πατρίδας, τὰς πρὸ αἰῶνος περίπου ἀπορφανισθείσας. Εἰς ὅλους εὐχόμεθα ἀπὸ καρδίας πολλὴν τὴν χάριν, τὴν εὐλογίαν καὶ τὴν προστασίαν τῆς Θεομήτορος. Πάλιν δὲ νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ συνεορτάσωμε καὶ ἐδῶ καὶ εἰς τὸ Πατριαρχεῖον μας, εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ὅπου καὶ ἀναμένει τὸ προσκύνημά μας ἡ Φανερωμένη μας. Σὺ δὲ ἀπείρανδρε Θεοτόκε, χαῖρε! «Χαῖρε ἡ ἀπαίρουσα ἀπὸ γῆς πρὸς οὐράνια. Χαῖρε ἡ τὰ πέρατα τῇ Κοιμήσει ζωώσασα. Διὸ νῦν μεταβαίνουσα, μέμνησο τοῦ κόσμου ἡ Κεχαριτωμένη» καὶ «Χριστιανῶν ὑπερεύχου τῶν πίστει Σε ἀνυμνούντων»! Ἀμήν. - 37 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 38
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 39
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
- 39 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 40
Ἐπίσημος φωτογραφία Συνάξεως Ἱεραρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 41
Εἰσήγησις τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου πρός τήν Σύναξιν τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Θρόνου (29 Αὐγούστου 2015) Ἱερώτατοι καὶ Θεοφιλέστατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί, «Ἰδοὺ δὴ τί καλὸν ἢ τί τερπνὸν ἀλλ᾿ ἢ τὸ κατοικεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό;» (Ψαλμ. 132). Ἡ ἐρώτησις αὕτη τοῦ ἱεροῦ Ψαλμῳδοῦ ἔρχεται εἰς τὴν σκέψιν μας καθὼς ἀτενίζομεν τὰ προσφιλῆ πρόσωπά σας κατὰ τὴν παροῦσαν Σύναξιν ἡμῶν τῶν ἐχόντων τὸ μέγα προνόμιον καὶ τὴν ὑψίστην καὶ πολυεύθυνον τιμὴν νὰ διακονῶμεν τὸν πανίερον, ἱστορικὸν καὶ μαρτυρικὸν τοῦτον Θρόνον ὡς ἀρχιερεῖς αὐτοῦ, διαδεχθέντες εἰς τὸν κλῆρον τῆς ἐπισκοπῆς σειρὰν μακρὰν προκατόχων, ἐν οἷς πλῆθος ὅλον ἁγίων ἀνδρῶν στερεωσάντων τὴν Ἐκκλησίαν διὰ τοῦ κόπου, τῶν ἱδρώτων καὶ ἐνίοτε τοῦ αἵματος αὐτῶν. Κύριος ὁ Θεὸς δῴη αὐτοῖς ἀνάπαυσιν καὶ ζωὴν αἰώνιον ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῶν ἁγίων Του. Δόξαν καὶ αἶνον ἀναπέμπομεν τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ ἡμῶν, διότι ἠξίωσεν ἡμᾶς τῆς μεγάλης δωρεᾶς ὅπως συνέλθωμεν ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου, ἔχοντες Αὐτόν, κατὰ τὴν διαβεβαίωσιν τοῦ Ἰδίου (Ματθ. ιη΄ 20), παρόντα ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν καὶ τὴν ἀγάπην Αὐτοῦ συνέχουσαν ἡμᾶς (Β’ Κορ. ε΄ 14), «σπουδάζοντες τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ Πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμω τῆς εἰρήνης» (Ἐφ. δ΄ 3), μαρτυροῦντες καὶ ἐπιβεβαιοῦντες ὅτι «ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμεν» (Α’ Κορ. ι΄ 17), μία Ἐκκλησία, «καίπερ καθ᾿ ὅλης τῆς οἰκουμένης ἕως περάτων τῆς γῆς διεσπαρμένη» (Εἰρηναίου, Ἔλεγχος Ψευδωνύμου Γνώσεως Α’, 10, 1). Εὐχαριστοῦμεν ἀπὸ καρδίας πάντας καὶ ἕνα ἕκαστον ἐξ ὑμῶν, διότι προθύμως ἀνταποκρινόμενοι εἰς τὴν ἡμετέραν πρόσκλησιν ἐσπεύσατε νὰ ἔλθητε ἐνταῦθα ἀπὸ ἐγγὺς καὶ ἀπὸ μακρὰν διαδηλοῦντες οὕτω τὴν ἀγάπην καὶ ἀφοσίωσιν ὑμῶν πρὸς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν καὶ τὸν Θρόνον τοῦτον, τοῦ ὁποίου τὸν σταυρόν, ὡς ἄλλοι συν-Κυρηναῖοι μετὰ τοῦ Πατριάρχου αἴρετε, ἐφ᾿ ᾧ ἕκαστος ἐξ ὑμῶν ἐτάχθη. Πλήρεις χαρᾶς καὶ ἀγαλλιάσεως ὑποδεχόμεθα ὑμᾶς εἰς τὰς αὐλὰς τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας εὐχόμενοι αἰσίαν καὶ ἐν παντὶ εὐχάριστον τὴν παραμονὴν ὑμῶν εἰς τὴν ἱστορικὴν Πόλιν ταύτην, τὴν μεγάλην πνευματικὴν τροφὸν τοῦ Γένους μας καὶ τοῦ συγχρόνου πολιτισμοῦ. Εἰς τὴν παροῦσαν Σύναξιν ἐκλήθησαν νὰ συμμετάσχουν πάντες οἱ φέροντες τὸ ἐπισκοπικὸν ἀξίωμα Ἱεράρχαι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου - 41 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 42
ὡς συναποτελοῦντες τὸ ἱερὸν σῶμα τῆς Ἱεραρχίας αὐτοῦ, ἀνεξαρτήτως τῶν διοικητικῶν διαβαθμίσεων ἐν τῇ κανονικῇ διαρθρώσει του. Ὡς εἶναι γνωστόν, κατὰ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησιολογίαν, πάντες οἱ ἐπίσκοποι εἶναι ἴσοι ἐξ ἐπόψεως μυστηριακῆς χάριτος, ἡ δὲ διάκρισις καὶ διαβάθμισις αὐτῶν κατὰ τὴν διοίκησιν οὐδόλως ἐπηρεάζει τὴν ἰσότητα ταύτην. Ἡ παροῦσα Σύναξις, μὴ ἔχουσα διοικητικὸν χαρακτῆρα, ἀποτελεῖ τὸν φυσικὸν χῶρον πάντων τῶν ἐπισκόπων τοῦ Θρόνου, τοὺς ὁποίους καὶ ὑποδεχόμεθα μετὰ πλείστης χαρᾶς. Μετὰ πολλῆς χαρᾶς ὡσαύτως ὑποδεχόμεθα εἰς τὴν παροῦσαν Σύναξιν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς ἀρχιερεῖς τοὺς διαποιμαίνοντας τὰς ἐν Ἑλλάδι ἐπαρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου εὐχαριστοῦντες αὐτοὺς διὰ τὴν πρόθυμον ἀνταπόκρισίν των εἰς τὴν πρόσκλησιν ἡμῶν. Ὡς γνωστόν, οἱ Ἱεράρχαι οὗτοι διὰ τῆς Πατριαρχικῆς καὶ Συνοδικῆς Πράξεως τοῦ ἔτους 1928 ἔχουν διοικητικῶς τὴν ἀναφορὰν αὐτῶν εἰς τὴν Ἱερὰν Σύνοδον τῆς ἁγιωτάτης ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τῆς ὁποίας καὶ ἀποτελοῦν ἰσότιμα μέλη, καθ᾿ ὅσον αἱ ἐπαρχίαι τῶν λεγομένων «Νέων Χωρῶν», τὰς ὁποίας οὗτοι διαποιμαίνουν, διοικοῦνται ἐπιτροπικῶς ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας ταύτης βάσει τῆς ἐν λόγῳ Πράξεως. Ἡ συμμετοχὴ αὐτῶν εἰς τὴν παροῦσαν Σύναξιν οὐδόλως προσκρούει εἰς τὰς προβλέψεις τῆς μνημονευθείσης Πράξεως, δοθέντος ὅτι ἡ Σύναξις αὕτη, ὡς ἤδη ἐσημειώθη, δὲν ἔχει διοικητικὸν χαρακτῆρα, οὔτε καλεῖται νὰ λάβῃ ἀποφάσεις διοικητικῆς φύσεως, ἐνῷ οἱ ἐν λόγῳ Μητροπολῖται οὐδέποτε ἔπαυσαν νὰ ἀποτελοῦν, καὶ κατὰ τὴν ἐπίσημον ἀναγνώρισιν τῆς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέλη τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ὡς διαποιμαίνοντες ἐπαρχίας τοῦ Θρόνου τούτου. Ὑποδεχόμενοι καὶ τούτους τοὺς ἀδελφοὺς ἀρχιερεῖς ἐν πολλῇ ἀγάπῃ καὶ τιμῇ δραττόμεθα τῆς εὐκαιρίας ὅπως ἀποστείλωμεν δι᾿ αὐτῶν πρὸς τὸν εὐσεβῆ καὶ πιστὸν λαὸν τῶν ἐπαρχιῶν των ὁλόθυμον τὴν Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐλογίαν εὐχαριστοῦντες αὐτὸν διὰ τὴν ἀφοσίωσίν του πρὸς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν, τὴν ὁποίαν ἀφοσίωσιν καὶ ἐπιδεικνύουν ἐνθέρμως κατὰ τὰς ἐκεῖ κατὰ καιροὺς ἐπισκέψεις ἡμῶν. Εἴη Κύριος ὁ Θεὸς βοηθὸς καὶ σκεπαστὴς αὐτῶν ἐν πᾶσιν. Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, Τὴν ἀπόφασιν ἡμῶν, συνοδικῇ διαγνώμῃ ληφθεῖσαν, ὅπως συγκαλέσωμεν τήν παροῦσαν Σύναξιν ὑπηγόρευσαν πολλοὶ καὶ ἐπιτακτικοὶ λόγοι. Καὶ πρώτιστα πάντων τὸ ὅτι «ἀπορφανισθέντες ἀφ᾿ ὑμῶν πρὸς καιρὸν ὥρας, προσώπῳ οὐ καρδίᾳ, περισσοτέρως ἐσπουδάσαμεν τὸ πρό- 42 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 43
σωπον ὑμῶν ἰδεῖν ἐν πολλῇ ἐπιθυμίᾳ» (Α΄ Θεσ. β΄ 17). Εἰς μίαν ἐποχήν, κατὰ τὴν ὁποίαν περισσεύει ἡ μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ἐπικοινωνία διὰ τοῦ διαδικτύου καὶ ἄλλων μέσων τῆς συγχρόνου τεχνολογίας, ἡ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον κοινωνία τῶν ἀνθρώπων τείνει νὰ ἀτροφήσῃ. Εἶναι δὲ αὕτη ὅ,τι πολυτιμότερον καὶ ἱερώτερον διαθέτομεν ὡς κατ᾿ εἰκόνα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ πλασθέντες, ἡ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον κοινωνία, ἄνευ τῆς ὁποίας ἡ ζωὴ ἡμῶν καθίσταται κόλασις. Εἶναι γνωστὴ ἡ ἀποδιδομένη εἰς τὸν ἅγιον Μακάριον τὸν Αἰγύπτιον διήγησις, κατὰ τὴν ὁποίαν ἐρωτήσας ὁ ἅγιος εὑρεθὲν καθ᾿ ὁδὸν κρανίον ἀνῆκον εἰς ἀρχιερέα τῶν εἰδώλων πῶς εἶναι ἡ ἐν τῇ κολάσει κατάστασις ἔλαβε τὴν ἀπάντησιν: «οὐκ ἔστι πρόσωπον πρὸς πρόσωπον θεάσασθαί τινα, ἀλλὰ τὸ πρόσωπον ἑκάστου πρὸς τὸν ἑτέρου νῶτον κεκόλληται˙ ὡς οὖν εὔχῃ ὑπὲρ ἡμῶν, ἐκ μέρους τις θεωρεῖ τὸ πρόσωπον τοῦ ἑτέρου» (Μακαρίου Αἰγυπτίου, Ἀποφθέγματα P.G. 34, 257). Οὐδέν, συνεπῶς, δύναται νά ὑποκαταστήσῃ τὴν πρόσωπον πρὸς πρόσωπον κοινωνίαν, οὔτε ἡ δι᾿ ἀλληλογραφίας οὔτε ἡ διὰ τηλεφώνου ἤ ἄλλου μέσου, πολλῷ δὲ μᾶλλον ἡ τείνουσα σήμερον νὰ ὑποκαταστήσῃ τὰ πάντα ψηφιακὴ λεγομένη διὰ τοῦ διαδικτύου ἐπικοινωνία, ἡ ὁποία ψευδαίσθησιν μόνον προσωπικῆς κοινωνίας παρέχει ἐπιτείνουσα ἐν πολλοῖς τὴν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ἀπόστασιν καὶ ἀποξένωσιν. Δὲν εἶναι τυχαῖον οὔτε ἀσήμαντον τὸ ὅτι καὶ ἡ μετὰ τοῦ Θεοῦ κοινωνία συμπληροῦται μόνον ὅταν λάβῃ τὴν προσωπικὴν αὐτῆς μορφὴν ἐν τῇ Βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ: «βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι᾿ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» (Α΄ Κορ. ιγ΄ 12). Ἡ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον αὕτη κοινωνία ὑπῆρξε τὸ πρῶτον κίνητρον τῆς παρούσης Συνάξεως. Δεύτερος καὶ ἐξ ἴσου σημαντικὸς λόγος τῆς συγκλήσεως αὐτῆς ὑπῆρξεν ἡ ἀνάγκη ἐνημερώσεως ὑμῶν περὶ τοῦ ἐπιτελουμένου ἔργου ἐν τῷ Κέντρῳ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ὑπάρχει βεβαίως πληθὺς μέσων ἐνημερώσεως εἰς τὰς ἡμέρας μας, ἀλλ᾿ αὕτη ἐνίοτε, ἵνα μὴ εἴπωμεν ἐν πολλοῖς, ἀποτελεῖ ἐν τῇ οὐσίᾳ παραπληροφόρησιν, ὑποκινουμένη ὑπὸ πολλῶν ἐμφανῶν καὶ ἀφανῶν σκοπιμοτήτων, οὐχὶ σπανίως ἐχθρικῶν πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον. Ἡ τοιαύτη παραπληροφόρησις ἀπαντᾷ κυρίως ἐν τῷ διαδικτύῳ καὶ προξενεῖ σύγχυσιν, ἐνίοτε δὲ καὶ σκανδαλισμόν, εἰς τοὺς ἀποδέκτας αὐτῆς, τόσον ἐκ τοῦ ποιμνίου ὑμῶν ὅσον καὶ εἰς ὑμᾶς αὐτούς, τοὺς ὑπευθύνους ποιμένας. Ἀποτελεῖ, συνεπῶς, ἀνάγκην ἡ ὑπεύθυνος ὑπὸ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας ἐνημέρωσις ὑμῶν, διὰ νὰ ἐνημερωθῇ ἐν συνεχείᾳ καὶ δι᾿ ὑμῶν - 43 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 44
ὁ πιστὸς λαὸς τοῦ Θεοῦ, ὥστε μετ᾿ ἐμπιστοσύνης νὰ ἀποβλέπῃ εἰς τοὺς κοπιῶντας καὶ μοχθοῦντας πνευματικοὺς αὐτοῦ ταγούς, τοὺς ἀόκνως ἐργαζομένους διὰ τὴν πλοήγησιν τοῦ σκάφους τῆς Ἐκκλησίας ἐν μέσῳ πολλάκις ἀντιξόων καιρικῶν συνθηκῶν πρὸς ἐκπλήρωσιν τῆς ἱερᾶς αὐτοῦ ἀποστολῆς ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ. Αἱ συνθῆκαι, ὑπὸ τὰς ὁποίας βιοῖ καὶ δρᾷ ὁ ἱερὸς οὗτος θεσμός, εἶναι εἰς πάντας ὑμᾶς γνωσταί. Ἡ συρρίκνωσις τῆς ἐν τῇ ἕδρᾳ τοῦ Πατριαρχείου ὁμογενείας, ὀφειλομένη εἰς τὰς γνωστὰς ἱστορικὰς συγκυρίας, προβληματίζει, ὡς εἶναι φυσικόν, τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, ἀλλ᾿ ἡ ἀθρόα προσέλευσις προσκυνητῶν ἐκ τοῦ ἐξωτερικοῦ, μαρτυροῦσα τὴν πρὸς τὸν ἱερὸν θεσμὸν ἀφοσίωσιν τῶν ἁπανταχοῦ τῆς γῆς τέκνων αὐτοῦ, ἀναπληροῖ τὰ ἐλλείποντα καὶ ζωογονεῖ ἐκ νέου τοὺς ἄλλοτε σφύζοντας ὑπὸ λαοῦ ἱερούς του χώρους. Δραττόμεθα τῆς εὐκαιρίας ταύτης, ἵνα εὐχαριστήσωμεν καὶ συγχαρῶμεν πάντας τοὺς ἐκ τοῦ ἐξωτερικοῦ ἀδελφοὺς ἱεράρχας, οἵτινες ἐνθαρρύνουν ἢ ὀργανώνουν τὰς προσκυνηματικὰς ταύτας ἐπισκέψεις, οὐχὶ σπανίως ἡγούμενοι οἱ ἴδιοι τούτων, καλλιεργοῦντες οὕτω καὶ ἀναδεικνύοντες τὴν ἔμφυτον εἰς τὰς ψυχὰς τοῦ ποιμνίου των ἀφοσίωσιν πρὸς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν. Λίαν εὐχάριστον καὶ σημαντικὸν διὰ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον γεγονὸς ἀποτελεῖ ἡ δυνατότης οὐχὶ μόνον ἐπισκέψεως, ἀλλὰ καὶ τελέσεως τῆς θείας λατρείας καὶ αὐτῆς ταύτης τῆς θείας Εὐχαριστίας εἰς χώρους, ἔνθα οἱ πρόγονοι ἡμῶν ἐλάτρευον τὸν Θεόν, ἐν Καππαδοκίᾳ, Πόντῳ, Ἀνατολικῇ Θρᾴκῃ καὶ Μικρᾷ Ἀσίᾳ, ἀδείᾳ τῶν ἑκασταχοῦ τοπικῶν ἀρχῶν. Ἡ ἡμετέρα Μετριότης ἐπισκέπτεται καὶ τελεῖ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τακτικῶς εἰς τὰς περιοχὰς αὐτάς, μόλις δὲ προσφάτως εἴχομεν τὴν συγκινητικὴν ἐμπειρίαν νὰ τελέσωμεν καὶ πάλιν τὴν Θείαν Λειτουργίαν ἐπὶ τῇ ἑορτῇ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἰς τὸν μαρτυρικὸν χῶρον τῆς Τραπεζοῦντος τῇ συμμετοχῇ πολλῶν πιστῶν ἐξ Ἑλλάδος, καὶ ὄχι μόνον, ἐπὶ δὲ τῇ ἀποδόσει τῆς ἑορτῆς ταύτης καὶ ἐν τοῖς ἐρειπίοις τῆς ἱστορικῆς Μονῆς Παναγίας Φανερωμένης ἐν τῇ Κυζικηνῇ Χερσονήσῳ, ἡ ἐφέστιος εἰκὼν τῆς ὁποίας μετὰ τὴν καταστροφὴν τεθησαύρισται ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ ἡμῶν Ναῷ. Τὸ αὐτὸ πράττουν καὶ ἄλλοι ἐμπερίστατοι ἀδελφοὶ ἱεράρχαι τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῶν περιοχῶν αὐτῶν. Ἀλλ᾿ ἡ ἀποστολὴ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου δὲν ἐξαντλεῖται εἰς τὸ χρέος αὐτοῦ, ὅπως διατηρῇ ζῶσαν τὴν ἣν παρέλαβε παρὰ τῶν πατέρων ἁγιαστικὴν καὶ ποιμαντικὴν παρουσίαν του ἐν τῷ κανονικῷ αὐτοῦ - 44 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 45
κλίματι. Ἡ Θεία Πρόνοια καὶ ἡ Ἱστορία ἐπέθηκαν ἐπὶ τῶν ὤμων του τὴν μείζονα εὐθύνην ὅπως διασφαλίζῃ τὴν ἑνότητα συνόλου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ μεταφέρῃ τὸ πνεῦμα καὶ τὴν νοοτροπίαν αὐτῆς εἰς τὸν ἄνθρωπον κάθε ἐποχῆς. Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ὑπῆρξε πάντοτε φορεὺς καὶ διαμορφωτὴς πνευματικῶν καὶ πολιτισμικῶν ἀξιῶν, καὶ ἡ φωνή του ἐξακολουθεῖ νὰ ἀκούηται μετὰ προσοχῆς εὐρύτερον καὶ ἐκτὸς τοῦ στενοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καὶ θρησκευτικοῦ χώρου. Πιστὸν εἰς τὸ χρέος του τοῦτο ἔναντι συνόλου τῆς ἀνθρωπότητος τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἀνέλαβε πρωτοβουλίας μείζονος καὶ εὐρυτέρας σημασίας διὰ τὸν σύγχρονον ἄνθρωπον, ὡς εἶναι ἡ προστασία τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, τὸ ὁποῖον σήμερον διατρέχει τὸν ἔσχατον κίνδυνον ἐξ αἰτίας τῆς ἀλογίστου καὶ ἐγωϊστικῆς συμπεριφορᾶς τοῦ ἀνθρώπου. Οὕτω, ἐν ἔτει ἤδη 1989, πρῶτον παγκοσμίως μεταξὺ ὅλων τῶν θρησκευτικῶν ἱδρυμάτων, τὸ ἡμέτερον Πατριαρχεῖον δι᾿ ἐγκυκλίου τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου ἡμῶν Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Δημητρίου, ἐπεσήμανε τὴν κρισιμότητα τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος καὶ τὴν ἀνάγκην ὅπως ἡ Ἐκκλησία συμβάλῃ διὰ τῶν πνευματικῶν καὶ θεολογικῶν αὐτῆς δυνάμεων εἰς τὴν διαμόρφωσιν συνειδήσεως καὶ συμπεριφορᾶς σεβασμοῦ πρὸς τὴν δημιουργίαν τοῦ Θεοῦ, τὴν δοθεῖσαν εἰς τὸν ἄνθρωπον «ἐργάζεσθαι αὐτὴν καὶ φυλάσσειν» (Γεν. Β΄ 15), καθιέρωσε δὲ διὰ Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου τὴν 1ην Σεπτεμβρίου, ἀρχὴν τῆς Ἰνδίκτου καὶ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, ὡς ἡμέραν προσευχῶν διὰ τὴν προστασίαν τῆς δημιουργίας. Τὴν πρωτοβουλίαν ταύτην τοῦ μακαριστοῦ Πατριάρχου Δημητρίου ἐσυνέχισε καὶ ἀνέπτυξε περαιτέρω ἡ ἡμετέρα Μετριότης διὰ σειρᾶς ὅλης ἐνεργειῶν, ὡς ἡ ὀργάνωσις διεθνῶν ἐπιστημονικῶν συμποσίων μεταξὺ θρησκευτικῶν ἡγετῶν καὶ εἰδικῶν ἐπιστημόνων πρὸς ἐπίλυσιν συγκεκριμένων οἰκολογικῶν προβλημάτων, ὡς καὶ δι᾿ ἄλλων δραστηριοτήτων, ὅπερ ἀνέδειξε τὸ ἡμέτερον Πατριαρχεῖον πρωτοπόρον παγκοσμίως εἰς τὴν ἀντιμετώπισιν ἑνὸς προβλήματος, τὸ ὁποῖον σήμερον ἀναγνωρίζεται ὡς τὸ πλέον, ἴσως, σοβαρὸν καὶ ἐπεῖγον πρόβλημα τῆς ἀνθρωπότητος, ὡς μαρτυρεῖ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ ἡ πολιτικὴ ἡγεσία τῆς ἀνθρωπότητος ἀναπτύσσει σήμερον πρωτοβουλίας ἐπειγούσης ἀντιμετωπίσεως αὐτοῦ, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἡ ὑπὸ τοῦ Προέδρου τῆς Γαλλίας διοργανουμένη κατὰ τὸν προσεχῆ Δεκέμβριον διεθνὴς Διάσκεψις ἐν Παρισίοις, εἰς τὴν ὁποίαν ἐκλήθη ἵνα μετάσχῃ καὶ ἡ ἡμετέρα Μετριότης. Σημειωτέον ὅτι καὶ ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία ἀναγνωρίζουσα ἤδη τὴν κρισιμότητα - 45 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 46
τοῦ ζητήματος συμμετέχει εἰς τὴν προσπάθειαν αὐτὴν διὰ τῆς ἐκδόσεως προσφάτως εἰδικῆς Παπικῆς ἐγκυκλίου, κατὰ τὴν ἐπίσημον παρουσίασιν τῆς ὁποίας ἐκλήθη διὰ πρώτην φορὰν ὡς μόνος θεολογικὸς σχολιαστὴς ἱεράρχης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Οὕτω, διὰ τῶν ταπεινῶν καὶ περιωρισμένων αὐτοῦ δυνάμεων τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἀναδεικνύεται καὶ σήμερον πρωτοπόρον εἰς τὴν ἀντιμετώπισιν τῶν κρισίμων προβλημάτων τοῦ ἀνθρώπου, τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀφήνουν ἀδιάφορον τὴν Ἐκκλησίαν. Ἡ σπουδαιότης τοῦ γεγονότος τούτου διὰ τὸ κῦρος καὶ τὴν διεθνῆ ἀναγνώρισιν τοῦ ἱεροῦ θεσμοῦ μόλις εἶναι ἀνάγκη νὰ τονισθῇ. Δόξα τῷ ἁγίῳ Θεῷ καὶ τούτου ἕνεκα! Ἕτερος τομεύς, εἰς τὸν ὁποῖον τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἀνέπτυξε πρωτοβουλίας καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ διαδραματίζῃ ἡγετικὸν ρόλον εἶναι ἐκεῖνος τῆς καταλλαγῆς μεταξὺ τῶν χριστιανῶν καὶ τῶν θρησκειῶν. Ὁ τομεὺς οὗτος τῶν πρωτοβουλιῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὑφίσταται ὑπό τινων κύκλων ἐπ᾿ ἐσχάτων ἐκστρατείαν διαβολῆς καὶ κατασυκοφαντήσεως ὡς δῆθεν προδοτικὸς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Ἀλλ᾿ ἡ καταλλαγὴ τῶν ἀνθρώπων μετ᾿ ἀλλήλων καὶ μετὰ τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ αὐτὸν τοῦτον τὸν σκοπὸν τῆς Σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ καὶ Λόγου καὶ τῆς σταυρικῆς Αὐτοῦ θυσίας (Ρωμ. ε΄ 10, Β΄ Κορ. ε΄ 19), ἡ δὲ ἁγία ἡμῶν Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία οὐ παύεται δεομένη «ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως». Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ὑπῆρξε πρωτοπόρον εἰς τὴν δημιουργίαν τῆς συγχρόνου Οἰκουμενικῆς Κινήσεως διὰ τῶν Ἐγκυκλίων Ἰωακεὶμ τοῦ Γ΄ τὸ 1902 καὶ τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου τὸ 1920 καὶ οὐδένα λόγον ἔχει νὰ λυπῆται δι᾿ αὐτό. Ἡ συμμετοχὴ ἡμῶν εἰς τὴν Οἰκουμενικὴν Κίνησιν, εἴτε ὑπὸ τὴν μορφὴν τῶν θεολογικῶν διαλόγων, εἴτε διὰ τῆς συμμετοχῆς εἰς διαχριστιανικοὺς ὀργανισμούς, κατ᾿ οὐδένα λόγον προσκρούει εἰς τὴν πίστιν ἡμῶν ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀποτελεῖ τὴν Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν, τὴν ὁποίαν ὁμολογοῦμεν εἰς τὸ Σύμβολον τῆς Πίστεως ἡμῶν, ἐν οὐδεμιᾷ δὲ περιπτώσει ὑποδηλοῖ ἢ συνεπάγεται ἀπάρνησιν ἢ νόθευσιν τῶν δογμάτων τῆς πίστεως ἡμῶν ἤ, ὡς κακοβούλως διαδίδουν τινές, εἰς «συγκρητισμόν» καὶ δημιουργίαν ὑπερ-εκκλησίας. Ἀντιθέτως, διὰ τῆς συμμετοχῆς ἡμῶν εἰς τὴν Οἰκουμενικὴν Κίνησιν καὶ ἰδίᾳ διὰ τῶν θεολογικῶν διαλόγων δίδεται ἡ μαρτυρία τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καὶ καταδεικνύεται ἡ ὑπεροχὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ σεβασμὸς πρὸς τὴν ὁποίαν ἔχει ἐμφανῶς αὐξηθῆ εἰς τὴν ἐποχήν μας ἐν τῇ Δύσει ἀκριβῶς λόγῳ τῆς προ- 46 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 47
βολῆς αὐτῆς διὰ τῆς συμμετοχῆς ταύτης. «Ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ», κατὰ τὴν Ἀποστολικὴν προτροπήν (Ἐφ. δ΄ 15), οὐδὲν ἔχομεν νὰ ζημιωθῶμεν. Ἡ μετὰ τῶν λοιπῶν χριστιανῶν καταλλαγὴ ἡμῶν καθίσταται ἰδιαιτέρως ἐπιτακτικὴ ἐν τῷ χώρῳ τῆς λεγομένης Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς, ἔνθα διαβιοῖ μέγα μέρος τοῦ ποιμνίου τοῦ ἡμετέρου Πατριαρχείου. Εἰς πλείστας Μητροπόλεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν Εὐρώπῃ καὶ Ἀμερικῇ αἱ σχέσεις ἡμῶν μετὰ τῶν ἐκεῖ διαβιούντων Ρωμαιοκαθολικῶν καὶ Προτεσταντῶν εἶναι καὶ πρέπει νὰ παραμείνουν ἁρμονικαί, ὀφείλομεν δὲ νὰ συγχαρῶμεν τοὺς ἀδελφοὺς ἱεράρχας τῶν περιοχῶν τούτων διὰ τὴν συμβολήν των εἰς τὴν καλλιέργειαν καὶ προαγωγὴν τῶν καλῶν τούτων σχέσεων, ἐκ τῶν ὁποίων πολλὰ ὠφελεῖται τὸ ποίμνιον αὐτῶν. Χάρις εἰς τὰς σχέσεις ταύτας ἐξασφαλίζονται διὰ τὸ Ὀρθόδοξον ποίμνιον οἱ ἀπαραίτητοι χῶροι λατρείας καὶ ἐξυπηρετοῦνται ζωτικαὶ ἀνάγκαι διαβιώσεως αὐτοῦ. Θὰ ἀπετέλει ἔνδειξιν ἀχαριστίας ἐκ μέρους ἡμῶν, ἐὰν δὲν ἀνεγνωρίζομεν τὸν σεβασμὸν καὶ τὴν ἀνυπόκριτον ἀγάπην, μετὰ τῶν ὁποίων περιβάλλουν τὸ ποίμνιον ἡμῶν οἱ ἀνήκοντες εἰς ἄλλας Ἐκκλησίας καὶ Ὁμολογίας ἀδελφοὶ χριστιανοὶ καὶ ἂν δὲν ἀνταπεδίδομεν καὶ ἡμεῖς πρὸς αὐτοὺς τὰ αὐτὰ αἰσθήματα καὶ τὴν αὐτὴν συμπεριφοράν. Ὀφείλομεν νὰ ἀναγνωρίσωμεν πάντες ὅτι ἡ ἐποχὴ τῶν ἀμιγῶν θρησκευτικῶς κοινωνιῶν καὶ ἐθνῶν παρέρχεται ἤδη, καὶ οἱ λαοὶ καλοῦνται νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν ἑτερότητα ὡς συστατικὸν στοιχεῖον τῶν κοινωνιῶν των, ἐὰν δὲν θέλουν νὰ ὁδηγηθοῦν εἰς συγκρούσεις καὶ ἀναταραχάς. Ἡ συνύπαρξις καὶ συμβίωσις τῶν Ὀρθοδόξων μετὰ τῶν λοιπῶν χριστιανῶν ἀποτελεῖ ἤδη ἀναπότρεπτον πραγματικότητα εἰς τὸν χῶρον τῆς Διασπορᾶς ἐξαπλουμένη ταχέως καὶ ἐντὸς τῶν ἄλλοτε ἀμιγῶς Ὀρθοδόξων ἐθνῶν καὶ κοινωνιῶν καὶ ὑποχρεοῦσα τὴν Ἐκκλησίαν ἡμῶν νὰ προσαρμόσῃ διὰ τῆς οἰκονομίας τὴν ὅλην ποιμαντικὴν αὐτῆς ζωήν. Οὕτως, ἐπὶ παραδείγματι, ἡ αὔξησις τοῦ ἀριθμοῦ τῶν μεικτῶν γάμων ἀποτελεῖ πλέον πραγματικότητα, ἡ ὁποία ὑποχρεώνει τὴν Ἐκκλησίαν νὰ ἀποδεχθῇ τὴν μετὰ τῶν ἑτεροδόξων κοινὴν προσευχὴν καὶ λατρείαν, ὅπερ καὶ ἐφαρμόζει ἤδη εἰς πάσας τὰς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας. Τοῦτο οὐδόλως ἀποτελεῖ ἐκτροπὴν ἐκ τοῦ θεμελιώδους στοιχείου διαχωρισμοῦ τῶν Ὀρθοδόξων ἐκ τῶν λοιπῶν χριστιανῶν, συνισταμένου εἰς τὴν ἐν τῇ θείᾳ Εὐχαριστίᾳ κοινωνίαν, ἥτις προϋποθέτει πλήρη συμφωνίαν ἐν τῇ πίστει τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπὶ τοῦ σημείου τούτου οὐδεμία οἰκονομία χωρεῖ. Πάντων τούτων θεωρουμένων τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καλλιεργεῖ τὰς ἀγαθὰς σχέσεις αὐτοῦ μετὰ τῶν λοιπῶν χριστιανῶν εἰς πάντα - 47 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 48
τὰ ἐπίπεδα ἀπὸ τῆς μικροτέρας ἐνορίας καὶ ἐπισκοπῆς μέχρι καὶ τῆς ἀνωτάτης ἡγεσίας αὐτοῦ. Οὕτως, ἡ ἡμετέρα Μετριότης ὑποδέχεται μετὰ χαρᾶς, ἀγάπης καὶ τιμῆς πάντας τοὺς ἀντιπροσώπους ἢ καὶ ἀρχηγοὺς τῶν ἄλλων χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καὶ Ὁμολογιῶν καὶ ἀνταποδίδει αὐτὰς φιλοφρόνως, ὡς ἁρμόζει εἰς πεπολιτισμένην καὶ δὴ καὶ χριστιανικὴν συμπεριφοράν. Τοῦτο ἰσχύει ὅλως ἰδιαιτέρως εἰς τὴν περίπτωσιν τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, ἥτις ἀποτελεῖ τὴν μεγαλυτέραν χριστιανικὴν κοινότητα καὶ οἱ μετὰ τῆς ὁποίας ἱστορικοὶ δεσμοὶ πλήρους κοινωνίας ἐν τῇ πίστει καὶ τοῖς Μυστηρίοις ἐπὶ μίαν ὅλην χιλιετίαν δὲν παύουν νὰ ἀποτελοῦν κοινὸν κτῆμα, ἐπὶ τῇ βάσει τοῦ ὁποίου ὀφείλομεν νὰ ἐπανεύρωμεν καὶ ἀνοικοδομήσωμεν τήν, ὡς μὴ ὤφελεν, ἀπολεσθεῖσαν πλήρη κοινωνίαν. Ἐπὶ τῷ τέλει τούτῳ διεξάγεται ὁ πανορθοδόξως ἀποφασισθεὶς ἐπίσημος θεολογικὸς διάλογος, περὶ τῆς πορείας τοῦ ὁποίου θὰ ἐνημερώσῃ τὸ ἱερὸν σῶμα ὁ Ὀρθόδοξος συμπρόεδρος αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀνταλλάσσονται ἐπισκέψεις ἐπὶ τοῦ ἀνωτάτου ἐπιπέδου, διὰ τῶν ὁποίων ἐπιβεβαιοῦται ἡ θέλησις ἀμφοτέρων τῶν πλευρῶν, ὅπως ἐν ἀγάπῃ καὶ ἀληθείᾳ χωρήσουν εἰς τὴν πλήρη μετ᾿ ἀλλήλων κοινωνίαν. Οὕτως, ἐκτὸς τῆς εἰθισμένης ἀνταλλαγῆς ἐπισκέψεων ἐπισήμων Ἀντιπροσωπειῶν κατὰ τὰς Θρονικὰς Ἑορτὰς ἑκατέρας τῶν Ἐκκλησιῶν, ἡ ἡμετέρα Μετριότης παρέστη προσωπικῶς εἰς τὴν ἐνθρόνισιν τοῦ νέου Πάπα Φραγκίσκου ἐν Ρώμῃ πρὸ διετίας, συνηντήθη μετ᾿ αὐτοῦ εἰς Ἱεροσόλυμα ἐπὶ τῇ συμπληρώσει πεντήκοντα ἐτῶν ἀπὸ τῆς ἱστορικῆς συναντήσεως ἐκεῖ τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου ἡμῶν Πατριάρχου Ἀθηναγόρου μετὰ τοῦ Πάπα Παύλου Ϛ΄, ἐδέχθημεν δὲ τὴν ἐπίσημον ἐπίσκεψιν τοῦ νῦν Πάπα εἰς τὴν ἕδραν ἡμῶν κατὰ τὴν Θρονικὴν Ἑορτὴν τοῦ ἡμετέρου Πατριαρχείου τὸν παρελθόντα Νοέμβριον. Αἱ συναντήσεις αὗται καὶ αἱ ὑπογραφεῖσαι κατ᾿ αὐτὰς Κοιναὶ Δηλώσεις, εὗρον εὐρεῖαν ἀπήχησιν ἀνὰ τὸν κόσμον καὶ ἀνέδειξαν τὴν παρουσίαν καὶ τὴν σπουδαιότητα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου διεθνῶς. Οὕτω, τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀντὶ νὰ ἀπομονοῦνται προβάλλονται καὶ γίνονται γνωστὰ ἀνὰ τὸν κόσμον ἐπ᾿ ὠφελείᾳ ἑαυτῶν ἀλλὰ καὶ τοῦ Γένους ἡμῶν. Τὸ πνεῦμα τοῦτο τῆς καταλλαγῆς καὶ συμβολῆς εἰς τὴν εἰρηνικὴν συμβίωσιν τῶν ἀνθρώπων, τὸ ὁποῖον ἀπορρέει ἐκ τοῦ Εὐαγγελίου καὶ χαρακτηρίζει κατ᾿ ἐξοχὴν τὴν ἁγίαν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἡμῶν, ὡδήγησε τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον εἰς τὸ νὰ ἐπεκτείνῃ πέραν τοῦ χριστιανικοῦ χώρου τὴν προσπάθειαν τοῦ διαλόγου. Οὕτως, ἀπὸ ἐτῶν ἤδη ἡγεῖται τοῦ Διαθρησκειακοῦ Διαλόγου μεταξὺ Χριστιανῶν, Ἰουδαίων καὶ τοῦ Ἰσλάμ, - 48 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 49
διὰ τοῦ ὁποίου ἐπιδιώκεται οὐχὶ τόσον ἡ ἐξέτασις τῶν θεολογικῶν διαφορῶν, ὅσον ἡ καλλιέργεια καὶ προώθησις τῆς ἀρχῆς καὶ τῆς πεποιθήσεως, τὴν ὁποίαν προσωπικῶς ἐτονίσαμεν πρὸ ἐτῶν εἰς τὰ πλαίσια τῆς διαθρησκειακῆς συναντήσεως τοῦ Βοσπόρου, ὅτι «ὁ πόλεμος ἐν ὀνόματι τῆς θρησκείας ἀποτελεῖ πόλεμον κατὰ τῆς θρησκείας». Καὶ ἓν μόνον βλέμμα εἰς τὴν κρατοῦσαν ἐν τῷ κόσμῳ σήμερον κατάστασιν ἀρκεῖ διὰ νὰ πείσῃ πόσον ἀληθὴς καὶ πόσον ἐπίκαιρος εἶναι ὁ λόγος οὗτος. Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον δίδει καὶ ἐν τῷ χώρῳ τούτῳ τὴν μαρτυρίαν του. Ἀλλ᾿ ὡς ἤδη ὑπῃνίχθημεν, ἡ θεία Πρόνοια ἐπέθεσεν ἐπὶ τῶν ὤμων τοῦ ἱεροῦ τούτου θεσμοῦ, τὸν ὁποῖον χάριτι Θεοῦ πάντες ἡμεῖς διακονοῦμεν, καὶ μίαν ἄλλην βαρεῖαν εὐθύνην, ἐκείνην τῆς διασφαλίσεως τῆς ἑνότητος τῆς ὅλης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Τὸ πρωτεῖον τιμῆς, τὸ ὁποῖον οἱ ἱεροὶ Κανόνες τῶν ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων ἀνεγνώρισαν εἰς τὸν ἐπίσκοπον Κωνσταντινουπόλεως, τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ὑποχρεοῦται καὶ σήμερον νὰ ἐκπληρώσῃ ἐπ᾿ ἀγαθῷ συνόλου τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς εὐθύνης αὐτοῦ διὰ τὴν κανονικὴν τάξιν καὶ ἑνότητα συνόλου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τό Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον γίνεται ἀποδέκτης προσφυγῶν πρὸς ἐπίλυσιν ζητημάτων ἀναφυομένων εἰς τὰς σχέσεις τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μετ᾿ ἀλλήλων ἢ ἐνίοτε καὶ ἐντός τινων ἐξ αὐτῶν, τὰς ὁποίας καὶ διὰ καταλλήλων ἐνεργειῶν ἐπιλύει, ὡς συνέβη πρὸ ἐτῶν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Βουλγαρίας, ἐν τῷ Πατριαρχείῳ Ἱεροσολύμων καὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Κύπρου, ἢ προσφάτως κατὰ τὴν μεταξὺ τῶν Πατριαρχείων Ἱεροσολύμων καὶ Ρουμανίας διένεξιν. Ἀτυχῶς καὶ ὡς μὴ ὤφελε τὰ τοιαῦτα ζητήματα δὲν παύουν διαρκῶς νὰ ἀναφύωνται, καὶ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον διὰ τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τῶν Διορθοδόξων Ζητημάτων καὶ τῶν ἀποφάσεων τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου προσπαθεῖ νὰ ἐξεύρῃ τὰς καταλλήλους λύσεις. Ὡς ἔχετε ἀσφαλῶς πληροφορηθῆ, ἀνεφύη κατ᾿ αὐτὰς σοβαρὰ διένεξις μεταξὺ τῶν πρεσβυγενῶν Πατριαρχείων Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσολύμων ὡς πρὸς τὴν κανονικὴν δικαιοδοσίαν ἐν τῷ ἐμιράτῳ τοῦ Κατάρ, πρὸς ἐπίλυσιν τῆς ὁποίας ἐργαζόμεθα ἐντόνως, παραμένει δὲ ἀνοικτὸν καὶ τὸ ἐσωτερικὸν θέμα τῆς ἐκλογῆς τοῦ Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας Τσεχίας καὶ Σλοβακίας, τῆς ὁποίας ἡ κανονικότης ἀμφισβητεῖται τόσον ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας ταύτης ὅσον καὶ ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ πολλῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Διὰ ταῦτα καὶ ἄλλα παρόμοια ζητήματα, ὡς ἡ ἐν Οὐκρανίᾳ κρατοῦσα διαίρεσις τοῦ ἐκεῖ Ὀρθοδόξου ποιμνίου, τὸ ἡμέτερον Πατριαρχεῖον δέ- 49 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 50
χεται προσφυγὰς καὶ μεριμνᾷ διὰ τὴν ἐπίλυσίν των. Ἐκ παραλλήλου ἀναπτύσσει πρωτοβουλίας πρὸς στενοτέραν συνεργασίαν καὶ σύσφιγξιν τῶν σχέσεων μεταξὺ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὥστε ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία νὰ ἀποκτήσῃ ἑνιαίαν φωνὴν καὶ νὰ καλλιεργηθῇ ἐν αὐτῇ ἡ συνείδησις ὅτι παρὰ τὸ ὅτι κατὰ τὴν κανονικὴν αὐτῆς διάρθρωσιν συνίσταται ἐκ πολλῶν αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν δὲν παύει νὰ εἶναι μία Ἐκκλησία, ἐκφραζομένη “ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ”. Οὕτως, ἀπὸ τοῦ πρώτου ἤδη ἔτους τῆς Πατριαρχίας ἡμῶν προέβημεν εἰς τὴν σύγκλησιν διὰ πρώτην φορὰν Συνάξεων τῶν Προκαθημένων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρὸς ἀνταλλαγὴν ἀπόψεων ἐπὶ τρεχόντων ἐν τῷ κόσμῳ ζητημάτων, ἐπὶ τῶν ὁποίων ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καλεῖται νὰ ἀρθρώσῃ ἑνιαῖον λόγον. Μέχρι στιγμῆς ἐπραγματοποιήθησαν πέντε τοιαῦται Συνάξεις, ἅπασαι ἐνταῦθα ἐν τῷ ἱερῷ Κέντρῳ πλὴν τῆς ἐν Πάτμῳ καὶ τῆς ἐν ἔτει 2000, ἥτις ἔλαβε χώραν ἐν Ἱεροσολύμοις ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ τῶν ἐκεῖ ἑορτασμῶν ἐπὶ τῇ εἰσόδῳ εἰς τὴν νέαν χιλιετίαν. Ἅπασαι αἱ Συνάξεις αὗται ἐπραγματοποιήθησαν εἰς λίαν ἀδελφικὸν κλῖμα ἐξαπολύσασαι Κοινὰ Μηνύματα, τὰ ὁποῖα εἶχον εὐρεῖαν ἀπήχησιν. Κατὰ τὴν τελευταίαν τοιαύτην Σύναξιν τῶν Προκαθημένων, τὴν ὁποίαν συνεκαλέσαμεν ἐνταῦθα κατὰ μῆνα Μάρτιον τοῦ παρελθόντος ἔτους 2014, ἐλήφθη τῇ προτάσει ἡμῶν μία ὄντως ἱστορικὴ ἀπόφασις: ἡ σύγκλησις ἐνταῦθα κατὰ τὸ προσεχὲς ἔτος 2016 τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἡ σημασία καὶ σπουδαιότης τοῦ γεγονότος τούτου μόλις εἶναι ἀνάγκη νὰ ὑπογραμμισθῇ. Ἤδη ἀπὸ τοῦ 1923 τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἐμελέτα τὴν σύγκλησιν Πανορθοδόξου Συνόδου ἐν ἔτει 1925 ἐν συνδυασμῷ πρὸς τὴν ἐπέτειον τῆς μνήμης τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου μὴ δυνηθὲν νὰ τὴν πραγματοποιήσῃ ἔνεκα τῶν γνωστῶν ἱστορικῶν συγκυριῶν. Τὴν προσπάθειαν ἐπανέλαβε τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ἐν ἔτει 1930, ὅτε καὶ συνῆλθε πρὸς τοῦτο ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Πανορθόδοξος Προπαρασκευαστικὴ Ἐπιτροπή, ἀλλὰ καὶ πάλιν δὲν κατέστη δυνατὴ ἡ πραγματοποίησις τῆς Συνόδου λόγῳ τῆς διεθνοῦς καταστάσεως. Τὸ θέμα ἐπανῆλθε κατὰ τὰ πρῶτα ἔτη τῆς δεκαετίας τοῦ 1960, ὅτε καί ἀπεφασίσθη πανορθοδόξως ἡ σύγκλησις τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ ὡρίσθη ὁ τρόπος προπαρασκευῆς αὐτῆς. Παρὰ τὸ ὅτι ἡ προπαρασκευὴ αὕτη ἐξεκίνησεν ἀμέσως, ἡ ὁλοκλήρωσις αὐτῆς διὰ διαφόρους λόγους καθυστέρησεν ἀνεπιτρέπτως ἐπὶ πέντε περίπου δεκαετίας λόγῳ ἐνδορθοδόξων προβλημάτων. - 50 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 51
Περὶ τῆς σημερινῆς καταστάσεως τῆς προπαρασκευῆς τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου θέλει ἐνημερώσει τὸ ἱερὸν τοῦτο σῶμα ὁ Ἱερώτατος Μητροπολίτης Περγάμου, Πρόεδρος τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπὶ τῶν Διορθοδόξων Ζητημάτων καὶ πρόεδρος τῶν Διορθοδόξων Προπαρασκευαστικῶν Ἐπιτροπῶν καὶ τῶν Προσυνοδικῶν Πανορθοδόξων Διασκέψεων. Ἡμεῖς θὰ περιορισθῶμεν εἰς γενικωτέρας τινὰς παρατηρήσεις ἐπὶ τοῦ σοβαρωτάτου τούτου θέματος. Ἐν πρώτοις ὀφείλομεν νὰ ἐπισημάνωμεν τὴν σπουδαιότητα καὶ τὴν ἀνάγκην τῆς ἀμέσου συγκλήσεως τῆς Συνόδου. Ἡ μακρὰ καθυστέρησις τῆς πραγματοποιήσεώς της ἔχει ἤδη ἐκθέσει σοβαρῶς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἔναντι τοῦ λοιποῦ χριστιανικοῦ κόσμου καὶ πέραν τούτου, μέχρι σημείου νὰ ἐντρεπώμεθα κυριολεκτικῶς, ὅταν ἐρωτώμεθα πότε ἐπὶ τέλους θὰ συνέλθῃ ἡ ἐξαγγελθεῖσα Σύνοδος. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τονίζει καὶ διδάσκει εἰς τὴν Ἐκκλησιολογίαν της τὴν συνοδικότητα, ἀλλ᾿ ἐν τῇ πράξει δὲν ἐφαρμόζει αὐτὴν εἰς οἰκουμενικὸν ἐπίπεδον παρέχουσα τὴν εἰκόνα συνομοσπονδίας Ἐκκλησιῶν ἀντὶ ἐκείνης τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Πᾶσα περαιτέρω ἀναβολὴ συγκλήσεως τῆς Συνόδου ἐκθέτει τὴν Ἐκκλησίαν ἡμῶν οὐχὶ μόνον εἰς τὰ ὄμματα τῶν μὴ Ὀρθοδόξων, ἀλλὰ καὶ ἔναντι τῶν ἰδίων αὐτῆς ἐκκλησιολογικῶν ἀρχῶν καὶ πιστευμάτων. Εἰς τὸν καλοπροαίρετον ἀντίλογον, ὁ ὁποῖος ἀκούεται, ὅτι ἡ προετοιμασία τῆς Συνόδου θὰ ἔδει νὰ εἶναι πληρεστέρα καὶ νὰ περιλαμβάνῃ θέματα περισσότερον φλέγοντα καὶ ἐπίκαιρα, ἡ ἀπάντησις εἶναι ὅτι τὸ μεῖζον καὶ προέχον εἶναι αὐτὴ αὕτη ἡ πραγματοποίησις τῆς Συνόδου, ἡ ὁποία θὰ ἀποτελέσῃ τὴν ἀπαρχὴν καὶ ἄλλων Συνόδων, κατὰ τὰς ὁποίας θὰ ἐξετασθοῦν τὰ πλέον φλέγοντα καὶ ἐπίκαιρα ζητήματα. Τὸ καλλίτερον εἶναι ἐχθρὸς τοῦ καλοῦ, κατὰ τὴν γνωστὴν ρῆσιν, καὶ θὰ ἦτο κρῖμα ἐπιζητοῦντες τὸ τέλειον νὰ ἀπολέσωμεν τὸ ἀναγκαῖον. Δευτέρα παρατήρησις ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου εἶναι ἡ διευκρίνησις περὶ τῆς φύσεως τῆς συγκαλουμένης Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου. Κατὰ τὴν ἐπιλογὴν τῆς ὀνομασίας τῆς Συνόδου ταύτης ὑπὸ τῆς Α΄ Προσυνοδικῆς Πανορθοδόξου Διασκέψεως ἀπεφεύχθη συνειδητῶς ὁ χαρακτηρισμὸς αὐτῆς ὡς Οἰκουμενικῆς Συνόδου διὰ τὸν λόγον ὅτι δὲν καλοῦνται ὡς μέλη αὐτῆς οἱ ἐκ τῆς Δύσεως χριστιανοί, ὡς συνέβαινε πάντοτε ἐν τῇ ἀρχαίᾳ Ἐκκλησίᾳ κατὰ τὴν σύγκλησιν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἡ αὐθεντία τῆς Συνόδου ταύτης ἐκτείνεται, συνεπῶς, μόνον εἰς τὸν χῶρον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, χωρὶς τοῦτο νὰ σημαίνῃ ὅτι δὲν - 51 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 52
δύναται νὰ λάβῃ αὕτη ἀποφάσεις ἀναφερομένας εἰς τὰς σχέσεις τῆς Ὀροδοξίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικόν κόσμον. Τέλος, θὰ ἦτο παράλειψις ἐὰν δὲν ἐπεσημαίνομεν πρὸς τὸ ἱερὸν τοῦτο σῶμα τὰς δυσκολίας τὰς ὁποίας ἀντιμετωπίζει τὸ ὅλον ἐγχείρημα τῆς πραγματοποιήσεως τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου. Αἱ πλεῖσται καὶ σοβαρώτεραι ἐκ τῶν δυσκολιῶν τούτων προέρχονται ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι εἰς πολλὰς ἒκ τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἔχει, ἀτυχῶς, διεισδύσει τὸ πνεῦμα τοῦ ἐθνικισμοῦ, ἐνίοτε δὲ καὶ αὐτοῦ τούτου τοῦ καταδικασθέντος ὡς αἱρέσεως ἐθνοφυλετισμοῦ, τό ὁποῖον μετατρέπει τὴν Ἐκκλησίαν εἰς θεραπαινίδα κρατικῶν πολιτικῶν ἐπιδιώξεων. Οὕτω, τινὲς τῶν ἀδελφῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, τελοῦσαι ἐν στενῇ συνεργασίᾳ μετὰ τῶν Κυβερνήσεων τοῦ τόπου των καὶ ἀπολαμβάνουσαι ἄφθονον τὴν οἰκονομικήν των ὑποστήριξιν, προσπαθοῦν διὰ παντὸς μέσου, περιλαμβανομένης καὶ τῆς προετοιμαζομένης Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, νὰ προωθήσουν πολιτικῆς φύσεως συμφέροντα καὶ σχεδιασμούς, ἐπιφέρουσαι διὰ τοῦ τρόπου τούτου ρήγματα εἰς τὴν ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας. Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον ὡς ὑπερεθνικὴ Ἐκκλησία ἀντιπαλεύει πρὸς τὰς τοιαύτας τάσεις, διότι θέτει ὑπεράνω ὅλων τὴν ἑνότητα καὶ τὸ συμφέρον τῆς Ἐκκλησίας, ἀντιμετωπίζον ἐν τῇ διακονίᾳ ταύτῃ οὐχὶ σπανίως προσπαθείας, φανερὰς ἠ ἀφανεῖς, ὑπονομεύσεως τοῦ ρόλου του ὡς πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας καί ἐγγυητοῦ τῆς ἑνότητος αὐτῆς. Ἀγαπητοὶ ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, Διὰ τῶν ἀνωτέρω ἠθελήσαμεν νὰ λάβητε γνῶσιν, ἔστω καὶ ἀκροθιγῶς, τοῦ ἔργου, τὸ ὁποῖον ἐπιτελεῖται ἐν τῷ ἱερῷ Κέντρῳ εἰς ἐκπλήρωσιν τῆς ὑψηλῆς ἀποστολῆς, ἥτις ἀνετέθη ὑπὸ τῆς Θείας Προνοίας εἰς τὴν Πρωτόθρονον ταύτην Ἐκκλησίαν, τὴν ὁποίαν πάντες ἡμεῖς ἔχομεν τὸ μέγα προνόμιον νὰ διακονῶμεν. Τὸ πολυεύθυνον καὶ πολυεπίπεδον τοῦτο ἔργον διεξάγεται ἐπιτυχῶς παρὰ τὰ περιωρισμένα εἰς τὴν διάθεσιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέσα καὶ τὸν συρρικνωθέντα μετὰ τὴν διακοπὴν τῆς λειτουργίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης ἀριθμὸν τῶν στελεχῶν αὐτοῦ, χάρις εἰς τὴν ἐργατικότητα καὶ ἀφοσίωσιν τοῦ διοικητικοῦ καὶ λοιποῦ προσωπικοῦ τῶν Πατριαρχείων, πρὸς τὸ ὁποῖον ἐκφράζομεν καὶ αὖθις τὴν εὐαρέσκειαν τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας καὶ ἡμῶν προσωπικῶς. Ἰδιαιτέρως ἐπιθυμοῦμεν νὰ μνημονεύσωμεν τὴν συμβολὴν τῶν ἁγίων ἀδελφῶν τῶν ἑκάστοτε συγκροτούντων τὴν περὶ ἡμᾶς Ἁγίαν καὶ Ἱερὰν Σύνοδον, ἥτις μετὰ τοῦ Πατριάρχου ἐποπτεύει τὴν ὅλην πορείαν τοῦ - 52 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 53
ἔργου τῆς Ἐκκλησίας λαμβάνουσα τὰς ἀπαραιτήτους καὶ οὐχὶ πάντοτε εὐχερεῖς ἀποφάσεις. Αἰσθανόμεθα ἰδιαιτέραν ἱκανοποίησιν καὶ δοξάζομεν τὸν δωρεοδότην Κύριον, διότι ἐπὶ τῆς Πατριαρχίας ἡμῶν ἐπανῆλθε τὸ καθεστὼς τῆς ἐκ περιτροπῆς συμμετοχῆς εἰς τὴν συγκρότησιν τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου πάντων τῶν ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπολιτῶν τοῦ Θρόνου, γεγονὸς τὸ ὁποῖον ἐπιτρέπει εἰς αὐτοὺς νὰ ἀσκοῦν τὸ ἐκ τῶν ἱερῶν Κανόνων ἀπορρέον δικαίωμα καὶ χρέος των, καὶ σφυρηλατεῖ ἔτι μᾶλλον τοὺς μεταξὺ τοῦ ἱεροῦ Κέντρου καὶ τῶν ἐπαρχιῶν τοῦ Θρόνου δεσμούς. Πάντα ταῦτα καὶ ὅσα εἰσέτι παρελείφθησαν, ἵνα μὴ μακρηγορήσωμεν ὑπερβαλλόντως, μαρτυροῦν ὅτι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, “ἡ τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα”, δὲν ἔπαυσε σκέπουσα καὶ κατευθύνουσα τὸν ἱερὸν τοῦτον θεσμὸν εἰς ἐπιτέλεσιν τῆς ὑψηλῆς αὐτοῦ ἀποστολῆς, παρέχουσα ἡμῖν τὴν βεβαίαν ἐλπίδα ὅτι οὐδεμία ἀντίξοος δύναμις ἢ ἀνθρωπίνως τυχὸν δυσοίωνος πρόβλεψις δὲν θὰ ἰσχύσῃ νὰ ἀνακόψῃ ἢ παρεμποδίσῃ τὴν ἐκπλήρωσιν τῆς ἀποστολῆς ταύτης. Διότι ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, κατὰ τὸ Παύλειον, “οἶδε καὶ ταπεινοῦσθαι, οἶδε καί περισσεύειν∙ ἐν παντὶ καὶ ἐν πᾶσι μεμύηται καὶ χορτάζεσθαι καὶ πεινᾶν, καὶ περισσεύειν καὶ ὑστερεῖσθαι” (πρβλ. Φιλ. δ΄, 12-13). Πορευομένη διὰ μέσου τῶν αἰώνων ὡς ὁ Ἀπόστολος, “διὰ δόξης καὶ ἀτιμίας, διὰ δυσφημίας καὶ εὐφημίας” (Β΄ Κορ. ς΄, 8-9) γνωρίζει, ὡς ἐκεῖνος, ὅτι ἡ δύναμις τοῦ Θεοῦ “ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται” (Β΄ Κορ. ιβ΄, 9). Οἱ δέκα ἑπτὰ περίπου αἰῶνες τοῦ ἱστορικοῦ βίου της μαρτυροῦν καὶ ἐπιβεβαιοῦν τὸ τοῦ ψαλμῳδοῦ “Κύριος ἐμοὶ βοηθός, καὶ οὐ φοβηθήσομαι τί ποιήσει μοι ἄνθρωπος” (Ψαλμ. 117, 6). Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου, ἀλλὰ ζῇ ἐν τῷ κόσμῳ (πρβλ. Ἰω. ιζ΄, 6). Τὰ προβλήματα τοῦ συγχρόνου κόσμου ἀποτελοῦν καὶ προβλήματα τῆς Ἐκκλησίας, διότι ἀποτελοῦν προβλήματα τοῦ ποιμνίου της. Τὸ γνωρίζετε αὐτὸ ὅλως ἰδιαιτέρως ὅσοι ἐξ ὑμῶν ποιμαίνετε λαὸν εἰς τὰς ἐπαρχίας σας. Τὰ προβλήματα ταῦτα διαφέρουν ἀπὸ περιοχῆς εἰς περιοχήν, ἀλλὰ καθίστανται διαρκῶς καὶ περισσότερον κοινά. Αἱ παραδοσιακῶς χριστιανικαὶ κοινωνίαι ἐκκοσμικεύονται ραγδαίως, καὶ τοῦτο καθιστᾶ ἀναγκαίαν τὴν προσαρμογὴν τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὰς νέας κοινωνικὰς συνθήκας χωρὶς νὰ ἀλλοιωθῇ ὁ πυρὴν τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς ἅπαξ παραδοθείσης τοῖς ἁγίοις πίστεως (πρβλ. Ἰούδα 3-4). Ἡ ἁγία ἡμῶν Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία διακρίνεται διὰ τὴν ἀφοσίωσιν αὐτῆς εἰς τὴν Παράδοσιν. Διὰ μέσου ὅμως τῶν αἰώνων ἀσκοῦσα τὴν - 53 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 54
καλῶς νοουμένην οἰκονομίαν ἐπέτυχε τὴν προσαρμογὴν εἰς τὰς ἑκάστοτε συνθήκας χωρὶς τὴν ἀπομάκρυνσιν ἐκ τοῦ πυρῆνος τοῦ Εὐαγγελίου. Μὲ ὁδηγὸν τὸ Κυριακόν “τὸ σάββατον διὰ τὸν ἄνθρωπον ἐγένετο, οὐχ ὁ ἄνθρωπος διὰ τὸ σάββατον” (πρβλ. Μάρκ. β΄, 27) καὶ ἐφαρμόζουσα τὸν ὄντως χρυσοῦν ἀκροτελεύτιον Κανόνα τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου [κανὼν 102] ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἔθεσε τὸ ἀνθρώπινον πρόσωπον, τὴν εἰκόνα ταύτην τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ὡς ὕψιστον κριτήριον εἰς τὰς ἑκάστοτε ἀποφάσεις της. Τοῦτο βεβαίως προϋποθέτει πνευματικὴν διάκρισιν καὶ διασφαλίζεται μόνον διὰ συνοδικῶν ἀποφάσεων. Διὸ καὶ ἡ ἀνταλλαγὴ γνωμῶν μεταξὺ τῶν ἐπισκόπων τῆς Ἐκκλησίας ἐπὶ τοιούτων θεμάτων κρίνεται λίαν χρήσιμος καὶ ἀναγκαία. Ἡ παροῦσα Σύναξις ἔχει ὡς σκοπὸν νὰ προσφέρῃ εἰς ἡμᾶς καὶ τὴν δυνατότητα ταύτην. Τέλος, ὀφείλομεν νὰ ἐπισημάνωμεν τὸ γεγονὸς ὅτι πέραν τῶν ἐκ τῆς ἐκκοσμικεύσεως τῶν κοινωνιῶν κινδύνων ἡ Ἐκκλησία σήμερον εὑρίσκεται ἀντιμέτωπος πρὸς γενικωτέρας ἀναταραχάς, αἱ ὁποῖαι εἰς ὡρισμένας περιπτώσεις ἀπειλοῦν αὐτὴν ταύτην τὴν ὑπόστασίν της. Τοῦτο ἰσχύει ἰδιαιτέρως εἰς περιοχάς, ὅπου διαβιοῦν ἀπὸ αἰώνων καί Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι, πρὸς τὰς ὁποίας ἔχομεν διαρκῶς ἐστραμμένην τὴν σκέψιν καὶ τὰς προσευχάς μας. Πρὸ τοῦ κινδύνου τούτου ἓν μόνον ἀντίδοτον διαθέτομεν: τὸ κήρυγμα καὶ τὴν προσπάθειαν τῆς εἰρήνης καὶ καταλλαγῆς. Ὁ διάλογος τῆς καταλλαγῆς δὲν εἶναι σήμερον πολυτέλεια, εἶναι ζωτικὴ ἀνάγκη πρώτιστα δι᾿ ἡμᾶς αὐτοὺς καὶ τὴν Ἐκκλησίαν. Διὰ τοῦτο καὶ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον δι᾿ ὅλων τῶν δυνάμεών του ἡγεῖται κάθε προσπαθείας καταλλαγῆς. Οἱ καιροὶ εἶναι κρίσιμοι καὶ ἡ εὐθύνη καὶ τὸ χρέος ἡμῶν ὡς Ἐκκλησίας τοῦ παθόντος ὑπὲρ τοῦ κόσμου Κυρίου καλοῦν πάντας ἡμᾶς εἰς τὴν ἐκπλήρωσίν του. Ταύτας τὰς σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματα ἡμῶν ᾐσθάνθημεν τὴν ἀνάγκην νὰ ἐκθέσωμεν εἰς τὴν ἀγάπην σας ὡς εἰσαγωγὴν εἰς τὸ ἔργον τῆς παρούσης Συνάξεως. Δι᾿ αὐτῶν ἠθελήσαμεν νὰ καταστήσωμεν ὑμᾶς κοινωνούς “τοῦ ἔργου τῆς πίστεως καὶ τοῦ κόπου τῆς ἀγάπης καὶ τῆς ὑπομονῆς τῆς ἐλπίδος” (Α΄ Θεσ. α΄, 3) τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἐνεπιστεύθη εἰς ἕνα ἑκαστον ἐξ ἡμῶν τὴν ὑψίστην τιμὴν καὶ εὐθύνην τῆς ἐπισκοπικῆς διακονίας. Προσβλέποντες μετὰ πολλῆς χαρᾶς εἰς τὴν ἀνταλλαγὴν μεθ᾿ ὑμῶν τῶν ἀπασχολούντων πάντας ἡμᾶς προβληματισμῶν καὶ σκέψεων περὶ τὴν ἐκπλήρωσιν τῆς εὐθύνης ταύτης, κηρύσσομεν τὴν ἔναρξιν τῶν ἐργασιῶν τῆς παρούσης Συνάξεως ἐναποθέτοντες αὐτὴν εἰς τὴν πνοὴν τοῦ Παρακλήτου. - 54 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 55
“Λοιπόν, ἀδελφοί, χαίρετε, καταρτίζεσθε, παρακαλεῖσθε, τὸ αὐτὸ φρονεῖτε, εἰρηνεύετε. Καὶ ὁ Θεὸς τῆς ἀγάπης καὶ εἰρήνης ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν” (Β΄Κορ. ιγ΄, 11-12).
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 56
Στιγμιότυπον ἐκ τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνάξεως τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Θρόνου
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 57
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ Συνῆλθε, τῇ προσκλήσει καί ὑπό τήν προεδρείαν τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ἀπό 29ης Αὐγούστου μέχρι καί τῆς 2ας Σεπτεμβρίου 2015, ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ Ἁγίας Τριάδος Σταυροδρομίου Κωνσταντινουπόλεως, εἰς Σύναξιν ἡ σεβασμία Ἱεραρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου μετά καί τῶν Ἱεραρχῶν τῶν ὑπό τήν κανονικήν αὐτοῦ προστασίαν Αὐτονόμων Ἐκκλησιῶν Φιλλανδίας καί Ἐσθονίας καί τῶν ὑπ᾿ αὐτόν Οὐκρανῶν καί Καρπαθορρώσσων. Κατ᾿ αὐτήν συνεζητήθησαν, κατόπιν ἐμπεριστατωμένων εἰσηγήσεων, μέ πρώτην αὐτήν τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, τά θέματα τῆς πορείας πρός τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Πανορθόδοξον Σύνοδον, τῶν Διαλόγων μετά τῶν λοιπῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν καί Ὁμολογιῶν, τῆς Βιοηθικῆς, τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος κ.ἄ.. Μετ᾿ ἰδιαιτέρου ἐνδιαφέροντος συνεζητήθη τό μεταναστευτικόν πρόβλημα μέ τήν ποιμαντικήν, ἀνθρωπιστικήν καί τάς ἄλλας διαστάσεις αὐτοῦ. Συναφῶς, ἡ Σύναξις τῆς ἀνά τήν οἰκουμένην Ἱεραρχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐξ ἀφορμῆς τῶν τελευταίων γεγονότων ἀπευθύνει πρός τούς ἐγγύς καί τούς μακράν ἔκκλησιν πρός σεβασμόν τῆς ἱερότητος τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τοῦ καί ἱερέως τῆς κτίσεως καί ἔχοντος ἀπό Θεοῦ τήν ἐντολήν διαφυλάξεως αὐτῆς. Συναφῶς, ἡ Σύναξις ἀποκηρύσσει πᾶσαν μορφήν βίας, φανατισμοῦ, ἀποϊεροποιήσεως, ἥτις καθιστᾷ τόν ἄνθρωπον ἀντικείμενον ἐκμεταλλεύσεως. Ἡ Ἱεραρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ὑπό τάς παρούσας περιστάσεις, μετά πολλοῦ προβληματισμοῦ καί βαθείας θλίψεως, διαπιστώνει ὅτι ἀκόμη καί σήμερον σταυρώνεται ὁ Χριστός καί χριστιανικοί πληθυσμοί αὐτόχθονες ἐν Μέσῃ Ἀνατολῇ καί ἐν Ἀφρικῇ μέ πλουσίαν πολιτιστικήν κληρονομίαν καί προσφοράν, ἀναγκάζονται ὑπό τήν πίεσιν καί τήν βίαν τῶν θρησκευτικῶν φονταμενταλιστῶν νά ἐγκαταλείψουν τάς πατρογονικάς των ἑστίας καί πρόσφυγες, ὅπως ἄλλοτε ὁ Χριστός, διωκόμενος ὑπό τοῦ Ἠρώδου ἔφυγεν εἰς Αἴγυπτον, νά ζητήσουν τήν φιλόξενον ἀσφάλειαν τῆς Δύσεως, ἀφέντες εἰς ἐρείπια τά μνημεῖα τοῦ πολιτισμοῦ των, τά ὁποῖα ἐσεβάσθησαν οἱ αἰῶνες. Ἐνώπιον τῆς τραγικῆς αὐτῆς πραγματικότητος, ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἀναμιμνησκομένη τῶν ἰδικῶν της δεινῶν, ἵσταται - 57 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 58
ἀλληλέγγυος πρός τάς χριστιανικάς ταύτας κοινότητας καί στηρίζει ἐνώπιον τῶν διεθνῶν ὀργανισμῶν τό δικαίωμα παντός λαοῦ νά λατρεύῃ ἐλευθέρως τόν Θεόν αὐτοῦ καί νά διακηρύσσῃ ὅτι ἡ θρησκεία πρέπει νά ἑνώνῃ τούς λαούς καί τούς πολιτισμούς καί νά καθίσταται θεμέλιον πολιτισμοῦ καί ἀνθρωπιᾶς. Ὡσαύτως, οἱ Ἱεράρχαι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στρέφουν τήν σκέψιν καί τήν προσευχήν των πρός τάς χιλιάδας τῶν ἐν Οὐκρανίᾳ ἐμπεριστάτων ἀδελφῶν μας καί εὔχονται διά τήν παῦσιν τῶν διαιρέσεων καί τήν ἐπικράτησιν τῆς εἰρήνης καί τῆς ἑνότητος τοῦ εὐσεβοῦς οὐκρανικοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος ἔλαβε τήν πίστιν καί τό βάπτισμα παρά τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Οἱ συναχθέντες Ἱεράρχαι ἀπευθύνουν τήν εὐλογίαν αὐτῶν εἰς τούς πιστούς τῶν ἑκασταχοῦ θεοσώστων ἐπαρχιῶν τῆς πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας, ὡς καί πρός «πᾶσαν ψυχήν Χριστιανῶν Ὀρθοδόξων», ὁμοῦ μέ τήν ἔκφρασιν τοῦ σεβασμοῦ των πρός τούς Μακ. Προκαθημένους τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί τήν εὐχήν νά ἴδουν πραγματοποιουμένην κατά τό προσεχές ἔτος τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Σύνοδον τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας. Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 2ᾳ Σεπτεμβρίου 2015 Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 59
Ἐκ τῆς Συνάξεως τῆς Ἱεραρχίας
Ἐκ τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνάξεως τῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Οἰκ. Θρόνου
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 60
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 61
Παρουσίασις τοῦ Τόμου τῆς 10ετοῦς Πατριαρχείας τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου τοῦ Β’
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 62
Ἡ Α.Θ.Μ., ὁ Πάπας καί Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεόδωρος ὁ Β'
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 63
Δελτίον Τύπου Μὲ πάνδημη συμμετοχὴ πραγματοποιήθηκε ἡ Παρουσίαση τοῦ Τόμου τῆς 10ετοῦς Πατριαρχείας τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πάπα καὶ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καὶ πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ τοῦ Β, στὴν Αἴθουσα Ἐκδηλώσεων τῆς Πατριαρχικῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Κρήτης, στὸ Ἡράκλειο, τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, 27ης Ἰουνίου 2015. Στὴν ἐκδήλωση, τὴν ὁποία παρουσίασε ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Μεθόδιος Βερνιδάκης, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, ὁμίλησε ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καὶ Βιάννου κ. Ἀνδρέας, Καθηγητὴς Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καὶ Πρόεδρος τῆς Διοικούσης Ἐπιτροπῆς τῆς Πατριαρχικῆς Ἀκαδημίας, μὲ θέμα: «Θεόδωρος: ὁ Πατριάρχης τῆς προσευχητικῆς Ἀγάπης καί τῆς Ἱεραποστολικῆς Διακονίας». Ὁ Σεβασμιώτατος ἀναφέρθηκε στὴν προσωπικότητα τοῦ Μακαριωτάτου, τονίζοντας κυρίως τὰ χαρακτηριστικά της διαρκοῦς προσευχητικῆς ἀναφορᾶς του καὶ τῆς ἀνυπόκριτης πρὸς πάντας ἀγάπης Του, συνοψίζοντας τὴν μέχρι τώρα πορεία καὶ μαρτυρία τοῦ Μακαριωτάτου, ἀπὸ τὴ Μονὴ τῆς Ἀγκαράθου, ὅπου καὶ ὑπῆρξαν συμμοναστές, ἕως τὸν Ἀποστολικὸ Θρόνο τοῦ Ἁγίου Μάρκου. Μετὰ ἀπὸ τὴν ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου τὸν λόγο ἔλαβε ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Πρόδρομος Ξενάκης, Γενικὸς Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, ὁ ὁποῖος γλαφυρὰ παρουσίασε στὸ ἐκλεκτὸ ἀκροατήριο τὸν Ἐπετειακὸ Τόμο τῆς 10ετοῦς Πατριαρχείας τοῦ Μακαριωτάτου, κάνοντας ἀναφορὰ στὴν ἐπιμελημένη ἔκδοση, τὰ κείμενα τῶν ὁμιλιῶν, τὸ φωτογραφικὸ ὑλικό, τὰ ὁποῖα συνθέτουν καὶ συνοψίζουν τοὺς Πατριαρχικοὺς βηματισμοὺς τῆς 1ης Δεκαετίας Πατριαρχικῆς Διακονίας στὸν Ἀποστολικὸ Θρόνο τοῦ Ἁγίου Μάρκου. Τὴν Ἐκδήλωση πλαισίωσε μὲ βυζαντινοὺς ὕμνους ὁ Χορὸς Ψαλτῶν «Οἱ Κρῆτες Μαΐστορες», καθὼς καὶ μὲ Μικρασιάτικα τραγούδια ἡ Χορωδία τοῦ Πολιτιστικοῦ Συλλόγου Ν. Ἁλικαρνασσοῦ «Ἡ Ἀρτεμισία». Τὴν Ἐκδήλωση τίμησαν μὲ τὴν παρουσία τους ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Εἰρηναῖος, οἱ Σεβ. Μητροπολίτες Ἱεραπύτνης καὶ Σητείας κ. Εὐγένιος, Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καὶ Βιάννου κ. Ἀνδρέας, Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου κ. Εὐγένιος, Γουϊνέας κ. Γεώργιος, καὶ οἱ Θεοφ. Ἐπίσκοποι Ναυκράτιδος κ. Μελέτιος καὶ Χριστουπόλεως κ. Μακάριος. Παρέστησαν, ἐπίσης, ὁ Περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σταῦρος Ἀρναουτάκης, ὁ Δήμαρχος Ἡρακλείου, κ. Βασίλειος Λαμπρινός, Βουλευτές, - 63 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 64
Ἀντιπεριφερειάρχες, Δημοτικοὶ Σύμβουλοι, Ἐκπρόσωποι τῶν Στρατιωτικῶν Ἀρχῶν καὶ τῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας, Ἐκπρόσωποι φορέων καὶ συλλόγων, κληρικοὶ καὶ μοναχοὶ καὶ πλῆθος ἀνθρώπων ἀπὸ ὁλόκληρη τὴ Μεγαλόνησο. Τὴν ἐκδήλωση ἔκλεισε μὲ τὴν καταληκτήρια προσλαλιὰ Του ὁ Μακαριώτατος ἐκφράζοντας τὶς ἐγκάρδιες εὐχαριστίες Του πρὸς ὅλους καὶ τὴν ἀγάπη Του πρὸς τὸν Τόπο ποὺ τὸν γέννησε καὶ τὸν ἐξέθρεψε, παρακαλῶντας γιὰ τὴν διαρκῆ προσευχὴ καὶ συμπαράσταση ὅλων γιὰ τὴν ἐπιτυχία τοῦ Ἱεραποστολικοῦ ἔργου τοῦ Παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας καὶ πάσης Ἀφρικῆς.
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 65
«Θεόδωρος Β’: Ὁ Πατριάρχης τῆς προσευχητικῆς ἀγάπης καί τῆς Ἱεραποστολικῆς διακονίας» Σεβ. Μητροπολίτου Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου κ. Ἀνδρέου Ἡ σημερινή ἐπετειακή ἐκδήλωση πού λαμβάνει χώρα στήν μεγαλόνησο Κρήτη, τήν ἁγιοτόκο καί ἡρωοτόκο ἀποτελεῖ γεγονός ἰδιαίτερης ἐκκλησιαστικῆς σημασίας. Κατά τόν παρελθόντα Ὀκτώβριο συμπληρώθηκαν δέκα ἔτη ἀπό τήν εὐλογημένη ἐκείνη ἡμέρα πού ἡ Θεία Χάρις, ἡ πάντοτε τά ἀσθενῆ θεραπεύουσα καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα, ψήφων κανονικῶν γενομένων ἐν τῷ Πατριαρχικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Σάββα, ἀνέδειξε παμψηφεί, ὡς 116 Προκαθήμενο τοῦ Παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, στόν θρόνο τοῦ Ἱδρυτοῦ αὐτοῦ Ἁγίου Μάρ κου τόν ἀπό Ζιμπάμπουε Θεόδωρο Χορευτάκη τόν Κρῆτα. Ἡ εὐλογία εἶναι ξεχωριστή γιά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ἐν γένει, ἰδιαιτέρως δέ γιά τήν μεγαλόνησο Κρήτη, στά σπλάχνα τῆς ὁποίας ἐγαλουγήθη καί ἐσφυρηλατήθη ὁ σπάνιος χαρακτήρας καί ἡ διακριτική προσωπικότητα τοῦ σήμερα τιμωμένου Πρωθιεράρχου τοῦ Δευτερόθρονου Πατριαρχείου τῆς ὑπ’ οὐρανόν Ὀρθοδοξίας. Μακαριώτατε Πάπα καί Πατριάρχα Ἀξεξανδρείας κ.κ. Θεόδωρε, Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπε Κρήτης κ. Εἰρηναίε, Σεβασμιώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἀγαπητοί Πατέρες, Ἐντιμώτατοι Ἄρχοντες, Λαέ τοῦ Κυρίου περιούσιε καί εὐλογημένε. Στό ἄκουσμα τῆς ἐκλογῆς Σας, Μακαριώτατε, τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2014 ἡ τοπική Ἐκκλησία τοῦ Ἀποστόλου Τίτου, μέ πρωτοφανῆ ἱκανοποίηση καί αἰσθήματα χαρᾶς, ἀλλά καί ἱερά συγκίνηση δέχθηκε τό εὐαγγέλιο. Τό χαρμόσυνο μήνυμα τῆς τοποθετήσεως «τοῦ λύχνου ἐπί τήν λυχνίαν, ἵνα λάμπῃ πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ» (Ματθ. 5,14). Καί ἡ σημερινή ἐκδήλωση δέν ἔχει τόσο τήν ἔννοια τῆς ἐξάρσεως τῆς κατηξιωμένης Πρωθιεραρχικῆς Σου διακονίας. Τιμᾶμε σήμερα τό πρόσωπο καί τό γεγονός περισσότερο γιά τήν οἰκοδομή τοῦ πληρώ ματος τῆς Ἐκκλησίας. Γιά τήν ἐνίσχυση τῶν ποιμένων καί τῶν ποι μαινομένων, ἀπό τά θαυμάσια πού ἡ Θεία Πρόνοια πάντοτε ἐπιτελεῖ - 65 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 66
πρός δόξα τοῦ Τρισαγίου ὀνόματος τῆς Ὑπερουσίου καί Ἀδιαιρέτου Τριάδος. «Ὁ Θεός», σύμφωνα μέ τήν Ἁγιοπνευματική καί τήν ἀσκητική ἐμπειρία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, ὅπως αὐτή κατάγράφεται στήν Ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Ἰακώβου, «ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν» (Ἰακώβου, 4,6). Τό σημεῖο τοῦτο τῆς ταπεινώσεως ἀποτελεῖ τήν λυδία λίθο ἐπί τῆς ὁποίας ἑδράζεται ἡ κατά Θεόν οἰκοδόμηση τῆς αὐτοσυνειδησίας τοῦ σήμερα τιμωμένου Πρωθιεράρχου. Τό γεγονός ἐπιτρέπει τήν προσέγγιση τῶν πραγμάτων στήν ὁλότητά τους καί ὄχι ὡς ἀποσπασματικά τμήματα μίας πορείας χωρίς ἀφετηρία, χωρίς συνέχεια καί χωρίς τελικό προορισμό. Ξεκινᾶμε ἀπό τήν συνέντευξη, πού ὁ νεοεκλεγείς τότε Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας ἔδωσε στήν ὁμογενειακή ἐφημερίδα «Νέον Φῶς» τῆς ἑλληνικῆς Κοινότητας Καΐρου: «Τήν στιγμήν τῆς ἐκλογῆς μου θυμήθηκα εὐθύς ἀμέσως τό μοναστήρι μου. Θυμήθηκα ὅτι δέν ἔπαψα ποτέ νά εἶμαι τό παιδί τῆς Παναγίας. Τό μοναστήρι μου εἶναι ἡ Ἀγκάραθος, ἕνα παμπάλαιο μοναστήρι ἔξω ἀπό τό Ἡράκλειο τῆς Κρήτης, πού εἶχε μία μεγάλη εὐλογία: τρεῖς ἡγούμενοι τοῦ Μοναστηριοῦ ἔγιναν Πατριάρχαι Ἀλεξανδρείας, πού ἐτίμησαν τό ἀποστολικό τοῦτο Πατριαρχεῖο»1. Τό κέλυφος, μέσῳ τοῦ ὁποίου διεμορφώθη ἐν Χριστῷ τό ἐκκλησιαστικό φρόνημα τοῦ Πατριάρχου Θεοδώρου, ἔχει ὡς ἀφετηρία του τήν ἄσκηση τοῦ τότε μοναχοῦ Διονυσίου στίς αὐλές τῆς Ἱ. Μονῆς τῆς μετανοίας του. Ἐκεῖ βίωσε ὅλες τίς διακυμάνσεις τῆς ἐσαεί ἐσταυρωμένης καί δυσανάβατης μοναχικῆς πολιτείας. Ἐκεῖ μαθήτευσε στήν ὑπακοή, τήν ταπείνωση καί τήν παράδοση τῆς ἁπλόχερης φιλοξενείας. Μοναδική παρηγορία, ὁ τότε νεαρός μοναχός, εἶχε τήν παρακλητική ἀναφορά του πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο τήν Ὀρφανή τῆς Ἀγκαράθου. Καί δέν εἶναι διόλου τυχαῖο τό γεγονός ὅτι στό διάβα τῆς ἐκκλησιαστικῆς του πορείας καί διακονίας, εἴτε ὡς Ἐπίσκοπος ἤ Μητροπολίτης, εἴτε ὡς Προκαθήμενος πρεσβυγενοῦς Πατριαρχείου, ὁ Μακαριώτατος οὐδέποτε ἐλησμόνησε τόν μοναστικό τόπο ὅπου ἐγεννήθη ἐκκλησιαστικῶς, ὅπου ἔλαβε τήν νέα του ὑπόσταση ἐν Χριστῷ. Ἀδιαλλείπτως κατ’ ἔτος, κατά τήν διάρκειαν τῆς παρεπιδημίας 1
Περιοδικό «Πάνταινος», ἔτος 96, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2004, τεῦχος 6 (60), σ. 432. - 66 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 67
του στήν γενέτειρά του Κρήτη, οὐδέποτε παραλείπει νά ἐπανέλθῃ στήν Ἱ. Μονή τῆς μετανοίας του στήν ὁποία καί διαθέτει μέρος ἐκ τῆς ἀναπαύσεώς του κατά τό θέρος. Τοῦτο πράττει γιά νά ἀνανεωθῇ πνευματικῶς καί νά ἀντλήσῃ κουράγιο, ὑπομονή καί δύναμη ἀπό τήν ἐπαφῆ του μέ τό λίκνο τῆς μοναχικῆς του πορείας καί τήν προσευχητική του ἀναφορά πρός τήν ἐφέστιο καί θαυματουργή εἰκόνα τῆς Παναγίας. Μπροστά στήν Παναγία τήν Ὀρφανή ἔβαλε τήν μετάνοιά του πρό τεσσαράκοντα καί δύο ἐτῶν περίπου, τήν 15ην Αὐγούστου 1973, σέ ἡλικία δεκαεννέα ἐτῶν, ἀπό τόν πρωτοσύγκελλο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, μετέπειτα Μητροπολίτη Κισάμου καί ἐν συνεχείᾳ Γορτύνης τόν καλοπροαίρετο Κύριλλο Κυπριωτάκη. Ἄλλος σημαντικός ἐν Κρήτῃ σταθμός στήν πορεία τοῦ τιμωμένου Πρωθιεράρχου, ἀλλά καί στήν σφυρηλάτηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς του ταυτότητας, τυγχάνει ἀναμφίβολλα ἡ χάριτι Θεοῦ γνωριμία του καί τό πνεῦμα ὑπακοῆς καί ταπείνωσης πού ἐπέδειξε πρός τόν νοητό του Μωϋσῆ, τόν Γέροντά του μακαριστό Μητροπολίτη, ἀπό Λάμπης καί Σφακίων, Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Θεόδωρο Τζεδάκη, τόν λόγιο, φιλίστωρα καί ρέκτη διαπρεπῆ Ἱεράρχη τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ἡ καθοριστική αὐτή σχέση καί συμπόρευση τῶν δύο ἐκκλησιαστικῶν ἀνδρῶν ἄρχισε ἀπό τά μαθητικά ἕδρανα, τοῦ μαθητοῦ κατά κόσμον Νικολάου Χορευτάκη καί τοῦ ἀρχιμ. Θεοδώρου Τζεδάκη. Συνεχίζεται μέ τό γεγονός τῆς εἰς διάκονον χειροτονίας, πού ὁ Γέροντας Μητροπολίτης Θεόδωρος προσέφερε πρός τόν ὑποτακτικό του καί κατά πνεῦμα υἱόν του, τήν 22αν Φεβρουαρίου 1975 στήν Ἱ. Μονή Ἀγκαράθου καί τῆς εἰς πρεσβύτερον τήν 23ην Ἀπριλίου 1978 στόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἀποστόλου Παύλου Σπηλίου, ὅταν καί ὁ Διονύσιος μετωνομάσθη εἰς Θεόδωρο πρός τιμή τοῦ Γέροντός του. Ἡ πολύπλευρη δεκαετῆς διακονία τοῦ νεαροῦ καί φερέλπιδος κληρικοῦ Θεοδώρου Χορευτάκη ἀπό διάφορες ἐπιτελικές θέσεις, ὡς Ἀρχιδιάκονος, Ἱεροκήρυκας, Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος καί Πρωτοσύγκελ λος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Λάμπης καί Σφακίων, ἔδωσε στόν τιμώμενο Πρωθιεράρχη τήν μεγίστη εὐλογία τῆς συναναστροφῆς καί τῆς συμπόρευσης μέ τόν ἁπλό ἀγροτοποιμενικό λαό τοῦ Θεοῦ, μέ τούς καημούς καί τά βάσανα τοῦ ὁποίου ἔγινε οἰκεῖος καί σύμψυχος. Ἡ λατρευτική, ποιμαντική καί φιλανθρωπική διακονία σέ μία ἀγρο τοποιμενική καί ὄχι ἀστική Ἱ. Μητρόπολη δέν θά πρέπει νά θεωρηθῇ - 67 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 68
τυχαῖο. Ὑπῆρξε ἔκφραση τῆς Θείας Προνοίας πρός τό πρόσωπο τοῦ τότε Ἀρχιμανδρίτη Θεοδώρου, ὁ ὁποῖος, μέ τήν ἐπισταμένη καί ἀνύστακτη περιδιάβασή του στά ἀπομεμακρυσμένα ὀρεινά χωριά καί τά λαγκάδια τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, τοῦ Ἀμαρίου καί τῶν Σφακίων ἐπεδείκνυε τά πρῶτα ἁπτά βήματα στόν ἱεραποστολικό στῖβο. Ἀφουγκραζόταν καί μετεῖχε ὀργανικά στήν καθημερινότητα ἑνός ἁπλοῦ καί ὀρεσιβίου, πλήν ὅμως εὐσεβοῦς καί φιλοπρόοδου λαοῦ. Δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά ποῦμε ὅτι ἡ διακονία του αὐτή ἀποτελοῦσε προτύπωση καί προανάκρουσμα τῆς μελλοντικῆς ἱεραποστολικῆς καί ποιμαντικῆς δράσεως τοῦ τιμωμένου Πρωθιεράρχου στήν πολύπαθη καί δεινῶς ἐκμεταλευομένη Ἀφρικανική Ἤπειρο, δίπλα στούς δοκιμαζομένους μαύρους συνανθρώπους μας. Ὅταν ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου ὁ Ἀρχιμανδρίτης Θεόδωρος, ἐξοπλισμένος κατά τρόπο βιωματικό μέ τά χαρίσματα τῆς ταπεινώσεως, τῆς προσευχητικῆς ὑπακοῆς, τῆς ὑπομονῆς καί τοῦ ἱεραποστολικοῦ φρονήματος, ἀλλά καί μέ τά ἐπιστημονικά του ἐφόδια, ἀπό τήν φοίτησή του στήν Ριζάρειο Ἐκκλησιαστική Σχολή καί τήν Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, θά κληθῇ ὑπό τῆς Θείας Χάριτος νά διακονήσῃ στήν Ἀφρικανική Ἤπειρο τήν ἱεραποστολή, ὡς Ἀρχιερέας καί ὡς Πατριάρχης τοῦ παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας. Ὡς Ἀρχιμανδρίτης ὁ Θεόδωρος Χορευτάκης θά ζημωθῇ ἔτι περαιτέρω στά τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως. Θά ἀποκτήσῃ πείρα γιά τά διορθόδοξα καί διαχριστιανικά ζητήματα, μέσῳ τῆς ἀνάθεσης εἰς αὐτόν σημαντικῶν πόστων ὑπό τῶν προκατόχων του ἀοιδίμων Πατριαρχῶν Νικολάου ΣΤ’, Παρθενίου Γ’ καί Πέτρου Ζ’. Πρῶτα στήν Ρωσσία, ὡς Πατριαρχικός Ἔξαρχος τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου στήν Ὀδησσό, ὁ Ἀρχιμ. Θεόδωρος γιά μία πενταετία θά γνωρίσῃ μέ πνεῦμα μαθητείας ἐκ τοῦ σύνεγγυς τήν ρωσσική ὀρθόδοξη πνευματικότητα. Ἡ ἐποχή ὑπῆρξε ἐξαιρετικά δύσκολη καί μεταβατική, ὅταν «ὁ κομμουνισμός ἐξαντλοῦσε τά ἱστορικά τοῦ ἀποθέματα καί ἡ ἀναδυομένη περεστρόικα προκαλοῦσε τίς ὠδύνες τοῦ ἐπικειμένου δραματικοῦ ἱστορικοῦ μετασχηματισμοῦ»2. Κατά τήν παραμονή του στή Ρωσσίᾳ, ὁ σήμερα τιμώμενος Πρωθιεράρχης, παράλληλα μέ τήν 2
Θεόδωρος Β’, Πάπας καί Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς (δεκαετία Πατριαρχικῆς διακονίας καί προσφορᾶς, 2004-2014), Ἑλληνικές Ἐκδόσεις Α.Ε., Ἀθήνα 2014, σ. 24. - 68 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 69
ἐνασχόλησή του γιά τήν ἐκμάθηση τῆς ρωσσικῆς γλώσσας ἐντρύφησε σέ σπουδές γιά τήν Τέχνη, τήν Λογοτεχνία καί τήν Φιλοσοφία. Ἐπίσης, ἀνεκαίνισε τόν ἐκεῖ ἑλληνορθόδοξο Ἱ. Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδος καί σύστησε παράρτημα τοῦ Ἱδρύματος Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ καί τοῦ Μουσείου Φιλικῆς Ἑταιρείας. Δεύτερον, ἀμέσως μετά τήν εἰς Ἐπίσκοπον Κυρήνης παμψηφεί προαγωγή του καί χειροτονία του, ὑπό τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Παρθενίου Γ’ τόν Ἰούνιο τοῦ 1990, γιά μία ἑπταετία (1990-1997), ὁ Ἐπίσκοπος πλέον Θεόδωρος θά ἀναλάβῃ στήν Ἀθήνα τήν διεύθυνση τοῦ Γραφείου ἐκπροσωπήσεως τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου. Ἀπό τήν θέση αὐτή θά μαθητεύσῃ καί πάλι μέ πνεῦμα ταπεινώσεως δίπλα στόν Πατριάρχη Παρθένιο, τόν κατ’ ἐξοχήν Ἀλεξανδρινό Προκαθήμενο τῶν διαλόγων. Συνόδευσε τόν Γέροντά του Πατριάρχη Παρθένιο σέ ἱεραποστολικές ἱεραποδημίες στήν Ἀφρικανική Ἥπειρο, ἀλλά καί σέ διεθνῆ διαχριστιανικά καί διαθρησκειακά συνέδρια. Πρόκειται ἀναμφίβολα γιά μία νέα περίοδο μαθητείας πού ἐπέτρεψε ἡ πανσθενουργός Θεία Χάρις, καθώς «ἡ διακονία τοῦ Ἐπισκόπου Κυρήνης Θεοδώρου στό πλευρό τοῦ δεινοῦ αὐτοῦ οἰακοστρόφου τῆς ἀλεξανδρινῆς σωτηριώδους ἐκκλησιαστικῆς ὁλκάδος ὑπῆρξε καθοριστική γιά τήν ἐξέλιξη τῶν ποιναντικῶν καί διοικητικῶν του χαρισμάτων»3. Πρώτιστη καί διαρκής μέριμνά του ἡ ἀνάπτυξη τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας σέ ποιμαντικό, κοινωνικό, φιλανθρωπικό καί ἐκπαιδευτικό ἐπίπεδο, μέ τήν παράλληλη ἀγωνία νά μείνῃ ἄσβεστη ἡ λυχνία τοῦ Ἀποστολικοῦ Θρόνου τοῦ Ἁγίου Μάρκου. Τρίτον, ἡ ἀνάθεση ποιμαντορικῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας, κατά πρῶτον, στήν ἱστορική ἕδρα τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, ὑπό τήν ἰδιότητα τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἐπιτρόπου Ἀλεξανδρείας, στίς πρῶτες ἡμέρες τοῦ ἀμέσως προκατόχου του Πατριάρχου Πέτρου τό 1997, καί στη συνέχεια ἡ παμψηφεί ἀνάληψη, μέ συνοδική ἀπόφαση, τῆς εὐθύνης διαποιμάνσεως ἱεραποστολικῶν Μητροπόλεων τῆς Κεντροδυτικῆς καί τῆς Νοτιοανατολικῆς Ἀφρικῆς εἰς Καμερούν (1997-2002) καί Ζιμπά μπουε (2002-2004) ἀλληλοδιαδόχως. Ἡ ἀνεπιτήδευτη καί ἀνιδιοτελής ἀγαπητική διάθεση τοῦ Μητροπολίτου Θεοδώρου πρός τούς ἐνδεεῖς καί ἐξαθλιωμένους συνανθρώπους μας τῆς Μαύρης Ἡπείρου θά ἐνυλωθῇ σέ ἔργα ἀγάπης 3
Ὅ.π., σ. 29 - 69 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 70
καί προσφορᾶς. Ἐμφορούμενος ἀπό τό καινοδιαθηκικό «ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τις ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία ἀλλὰ πίστις δι’ ἀγάπης ἐνεργουμένη» (Γαλάτας, 5,6), ὁ σήμερα τιμώμενος προέβη στήν ἀνέγερση Ἱ. Ναῶν, ἀλλά καί πολλῶν κέντρων, γιά τήν θεραπεία τῶν ἰατρικῶν, μορφωτικῶν, ἐκπαιδευτικῶν καί ἐπαγγελματικῶν ἀναγκῶν τοῦ ποιμνίου του. Σκοπός του ἡ ψυχοσωματική καλλιέργεια τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, καθώς ἀκράδαντη πεποίθησή του τυγχάνει τό ἑξῆς: «Ἱεραποστολή, ὡς διακονία ἀγάπης, σημαίνει νά ὑπηρετήσεις τόν ἄνθρωπο νά πιστέψει στίς δικές του δυνάμεις, στά δικαιώματά του καί τήν εὐθύνη του γι’ αὐτό πού εἶναι»4. Ὁ Παντεπόπτης Κύριος τοῦ κόσμου καί τῆς ἱστορίας, «ὁ ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς» (Ψαλμός 7, 10) ἐπέβλεψεν ἐπί τήν ταπείνωση τοῦ δούλου του καί εὐλόγησε πλουσιοπαρόχως τόν Μητροπολίτη Θεόδωρο. Τό 2004, μετά ἀπό δεκατέσσαρα ἔτη καλλικάρπου καί πολυμόχθου ἀρχιερατικῆς διακονίας, μέ ταπείνωση, ὑπομονή καί προσευχητική διάθεση, τόν ἀνέδειξε στήν Πατριαρχική καθέδρα τοῦ Ἀποστόλου Μάρκου, καί μάλιστα παμψηφεί. Ἀποτελεῖ τόν ἕβδομο κρητικῆς καταγωγῆς Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας μετά τούς Σίλβεστρο, Μελέτιο Πηγᾶ, Κύριλλο Λούκαρη, Γεράσιμο Παλλαδᾶ, Γεράσιμο Σπαρταλιώτη καί Μελέτιο Μεταξάκη. Προσεγγίζοντας τήν πρώτη δεκαετία τῆς τετιμημένης πρωθιεραρχικῆς διακονίας τοῦ Μακ. Πατριάρχου Θεοδώρου, παρατηροῦμε «τήν ἀξεδιάλυτον συμπόρευσιν καί τό ἐπιτυχές», ὅπως πολύ σωστά ἤδη ἐπεσημάνθη ὑπό στενῶν συνεργατῶν τῆς Αὐτοῦ Μακαριότητος, «πάντρεμα πίστεως καί ἔργων ἀγάπης»5. Πρίν ἀναφερθοῦμε στά βασικά σημεῖα τῆς Πατριαρχικῆς διακονίας τοῦ Κρῆτα Πατριάρχου, ἄς ἀνακαλέσωμε στήν μνήμη μας τήν δήλωσή Του, μέ τήν συμπλήρωση δεκαετοῦς πρωθιεραρχικῆς διακονίας: «Μέ τή Χάρη καί τό Ἔλεος τοῦ Κυρίου τῆς Δόξης καί μέ τόν Φωτισμό καί τήν Προστασία τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, τοῦ Ἐφόρου καί Ἱδρυτοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας, κλείνουμε δέκα ἔτη πατριαρχικῆς διακονίας μέ γνώμονα διπλό. Ἀφενός μέν νά διατηρήσουμε καί νά ἀναδείξουμε τήν ἀνεκτίμητη παρακαταθήκη πίστεως και καρτερίας τοῦ πληρώματος τῆς 4
Ὅ.π., σ. 40. Ἀρχιμ.Ἀποστόλου Τριφύλλη, «Δεκαετία ἀγάπης καί προσφορᾶς», «http://ekalexandria.com/?p=2516», 02/06/2015, 5
- 70 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 71
Δευτεροθρόνου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀνατολῆς. Ἀφετέρου δέ νά προάγουμε τήν πραγμάτωση τῆς σωτηριώδους νομοτελείας τῆς χριστιανικῆς διακονίας καί ἀγάπης γιά τόν εὐαγγελισμό τῶν ἐθνῶν τῆς πνευματικῶς διψώσης ἀφρικανικῆς ἠπείρου. Μέ ἀλάνθαστο δείκτη πορείας τόν λόγο του Κυρίου μας “ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται” (Β΄ Κορ. 12,9), συνεχίζουμε νά καταθέτουμε στό ταμιευτήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τήν προσπάθειά μας νά λάβουν σάρκα καί ὀστά ἡ ἀνιδιοτελής ἀνθρωπιά, ἡ φιλάνθρωπη θυσία, ἡ ἀταλάντευτη ταύτιση μέ τόν ἀφρικανό ἀδελφό, ὡς κατ’ εἰκόνα Θεοῦ ὕπαρξη»6. Βασικός ἄξονας τοῦ Μακαριωτάτου ὑπῆρξε ἡ ἀνύστακτη προσπάθεια γιά τήν διατήρηση τῆς πολύτιμης ἐκκλησιαστικῆς καί θεολογικῆς κληρονομιᾶς εἴκοσι αἰώνων τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου. Μέ τήν ἐξεύρεση τῶν καταλλήλων οἰκονομικῶν πόρων, ὁλοκληρώθηκε κατά τήν τελευταία δεκαετία μία σειρά σημαντικῶν ἀνακαινιστικῶν ἔργων, συμπεριλαμβανομένων τοῦ Πατριαρχικοῦ Οἴκου, τοῦ Ἱ. Ναοῦ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Ἀλεξανδρείας, τῆς Ἱ. Πατριαρχικῆς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου, τοῦ Ἱ. Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἐπιτροπείας Καΐρου, ἐνῷ ἐκσυγχρονίσθη ἡ Πατριαρχική Βιβλιοθήκη καί σέ συνεργασία μέ τό Κέντρο Χειρογράφων Ἀξελανδρείας ἄρχισε τό ἔργο συντήρησης καί ψηφιοποίησης τῶν χειρόγραφων κωδίκων της. Δημιουργήθηκε, παράλληλα, τό Πατριαρχικό Ἀρχαιολογικό Μουσεῖο καί Σκευοφυλάκειο, ἐνῷ ὁλοκλήρωσε τήν σολομώντεια ἀποκατάσταση τοῦ συγκροτήματος τῆς ἀρχαίας Βασιλικῆς καί τῆς Πατριαρχικῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στό Παλαιό Κάϊρο, τά θυρανοίξια τοῦ ὁποίου καί ἐτελέσθησαν μέ τήν δέουσα ἐκκλησιαστική τάξη καί ἱεροπρέπεια, περί τά τέλη Ἀπριλίου ἐ.ἔ. Ὁ Μακαριώτατος συνεχίζει τίς Πατριαρχικές ἐκδόσεις τοῦ «Πά νταινου» καί τοῦ «Ἐκκλησιαστικοῦ Φάρου» καί τήν λειτουργία τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς Ἀλεξανδρείας «Ἅγιος Ἀθανάσιος». Ἰδιαίτερη εἶναι ἡ μέριμνά του γιά τόν συνοδικό τρόπο λειτουργίας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου καί γιά τήν στελέχωση τῶν ἀνά τήν ἀφρι κανική Ἥπειρο Ἱ. Μητροπόλεων μέ κατάλληλους Ἱεράρχες. Συστήνει ἐπίσης καί νέες Ἐπαρχίες. Μεριμνᾶ καί φροντίζει γιά τήν ποιμαντική τοῦ 6
«Δέκα χρόνια διακονίας γιά τόν Πατριάρχη τῆς ἀγάπης», «http://romfea.gr/archive/index.php?option=com_content&view=article&id=27221:2014-10-09-2147-44&catid=175&Itemid=639», 06/05/2015. - 71 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 72
ποιμνίου τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου, εἴτε πρόκειται γιά Ἕλληνες, εἴτε γιά ἀραβόφωνους καί ἀφρικανούς ἀδελφούς μας. Ἀναβαθμίζει ἐπίσης καί τόν ρόλο τῶν Ἀρχόντων Ὀφφικιαλίων γιά νά προαγάγει καί μ’ αὐτούς τό πολύπλευρο ἔργο τῆς Ἐκκλησίας τῶν Ἀλεξανδρέων. Ὁ Πατριάρχης Θεόδωρος ἐπιτυγχάνει ὅλα τά παραπάνω ὑπακούο ντας ἀπαρασάλευτα στό λειτουργικό κέλευσμα «Ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας - Ἔχομεν πρός τόν Κύριον - Εὐχαριστήσωμεν τῷ Κυρίῳ». Γι’ αὐτό καί τό ἤδη ἐπετελεσθέν ὑπό τοῦ Πατριάρχου Θεοδώρου ἀνακαινιστικό καί ὀργανωτικό ἔργο τυγχάνει κατ’ ἐξοχήν καρπός τῆς Θείας εὐλογίας καί ἐπινεύσεως τῆς Θείας Χάριτος στήν ζωή τῆς ὑπ’ αὐτόν Ἐκκλησίας. Σταθερός ἄξονας τῆς Πρωθιεραρχικῆς Διακονίας τοῦ Πατριάρχη Θεοδώρου εἶναι ἡ προώθηση τῆς ἱεραποστολικῆς κλήσης τῶν Ἀφρικανικῶν λαῶν. Μέ ἐφόδιο τίς πολλαπλές ἐμπειρίες του ἀπό τούς χρόνους τῆς ἀρχιερατικῆς του διακονίας, ἀνάμεσα στόν πονεμένο καί ἐξαθλιωμένο λαό τῆς Μαύρης Ἡπείρου, ὁ Πατριάρχης Θεόδωρος, ὅπως γράφει καί ὁ Μακ. Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος, «μέ ἔνθεον ζῆλον, ἐργάσθηκε στούς πολυσύνθετους τομεῖς τῆς Ἱεραποστολῆς στόν ἀφρικανικό χῶρο... ἐνστερνίσθηκε τόν παλμό καί τό ὅραμα τῆς Ὀρθοδόξου μαρτυρίας σέ νέα σύνορα...παρακολουθοῦσε πάντοτε μέ ἰδιαίτερη προσοχή τήν θεολογική ἀναζήτηση καί δραστηριότητα σέ ἀφρικανικές περιοχές.... μέ τήν ἁπλότητα, τήν ἀμεσότητα, τό μειλίχιο ὕφος, τόν αὐθορμητισμό πού τόν διακρίνει, πλησίασε τίς ψυχές τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων μέ καλωσύνη, στήριξε χιλιάδες νεοφωτίστους Ἀφρικανούς»7. Ὁ ἴδιος ὁ Προκαθήμενος τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, ἀναφερόμενος σχετικῶς πρός τόν τρόπον πού προσλαμβάνει τήν ἱεραποστολική δράση τῆς Ἐκκλησίας στίς 55 χῶρες τῆς δικαιοδοσίας του, ἐτόνισε τά ἑξῆς: «Δέν ἔχω νά παρουσιάσω περγαμηνές καί κοσμικά διπλώματα, ἀλλά τήν προσφορά, τήν διάθεσή μου γιά νά βοηθήσω ὅπως μπορῶ, μέ ὅλες τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς μου, τήν ἀγάπη μου στούς ἐμπερίστατους Ἀφρικανούς ἀδελφούς πού πεινᾶνε, πού διψᾶνε, πού περιμένουν νά τούς δώσουμε ἕνα ροῦχο νά φορέσουν, ἕνα πιάτο φαγητό, ἕνα τετράδιο νά μάθουν λίγα γράμματα, νά τούς μιλήσουμε γιά τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία. Αὐτό πού ἔχει πραγματική ἀνάγκη σήμερα ὁ κόσμος, ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, εἶναι ἡ ἀγάπη καί ἡ διάθεση γιά προσφορά»8. 7 8
Θεόδωρος Β’, Πάπας καί Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς, σ. 10. Ἀρχιμ. Ἀποστόλου Τριφύλλη, «Δεκαετία ἀγάπης καί προσφορᾶς». - 72 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 73
Ἐμφορούμενος ἀπό τό φρόνημα τοῦτο, ὁ Πατριάρχης Θεόδωρος ὤργωσε καί ὀργώνει κυριολεκτικῶς τά μήκη καί τά πλάτη τῆς πολύπαθης Ἀφρικανικῆς γῆς. Ἱερουργεῖ, ἐγκαινιάζει ναούς καί παρεκκλήσια, ἐπευλογεῖ ἐκ τοῦ σύνεγγυς τό ἀνά τήν Ἀφρικανική Ἤπειρο ποίμνιό του. Ἀφουγκράζεται τίς ἀγωνίες καί τούς μόχθους τοῦ εὐλογημένου τούτου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ τόσο ξεχασμένου καί τυγχάνοντος θύμα ἐκμετά λευσης, ὑπό τῶν ἰσχυρῶν καί τῶν κατ’ εὐφημισμό προηγμένων καί ἀνεπτυγμένων λαῶν τῆς γῆς. Τελευταῖο δέ ἐπίτευγμα ἡ ἵδρυση Ὀρθοδόξου Πανεπιστημίου στή Μαγαδασκάρη, τά ἐγκαίνια τοῦ ὁποίου ἐτέλεσε ὁ Μακαριώτατος πρό τινων ἑβδομάδων. Μεταγγίζοντας καί μέ τά ἐκπαιδευτικά ἱδρύματα τήν ὀρθόδοξη πίστη καί τά πανανθρώπινα ἰδεώδη τοῦ Ἑλληνισμοῦ συμβάλλει ἀποφασιστικά, μέ τήν σύσταση ἱεραποστολικῶν πυρήνων, στήν ἀντιμετώπιση τῶν αὐξημένων κοινωνικῶν προβλη μάτων τοῦ λεγομένου τρίτου κόσμου. Καί πάντα ταῦτα ἑδράζονται στίς θεμελιώδεις ἀρχές τῆς Ὀρθόδοξης ἀνθρωπολογίας. Κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἡ πλήρης καί τέλεια εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, πέρα ἀπό φυλετικές, ἐθνικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές διακρίσεις φύλου καί χρώματος. Ἕνας ἄλλος ἰσχυρός ἄξονας τῆς Πρωθιεραρχικῆς διακονίας τοῦ Πατριάρχου Θεοδώρου εἶναι ἡ ἔμφαση, τήν ὁποία δίδει στήν ἐνίσχυση τῆς Πανορθοδόξου ἑνότητος, στήν προαγωγή τῆς διαχριστιανικῆς καί διαθρησκειακῆς καταλλαγῆς, στά διεθνῆ φόρα μέ παρεμβάσεις ἐπί φλεγόντων παγκοσμίου ἐνδιαφέροντος ζητημάτων, πού ἀπασχολοῦν τήν ἀνθρωπότητα. Πρός ἐπίτευξη τούτων, ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ Κρῆτα Πατριάρχου ἀνεβαθμίσθη ὁ ρόλος τῆς Ἐξαρχίας τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου στήν Ἀθήνα καί τήν Μόσχα, ἐνῷ ἵδρυσε Ἐξαρχία καί στήν Λευκωσία. Περαιτέρω, ἀξίζει νά ἐπισημανθῇ ὁ ἐπικοδομητικός καί συνετός λόγος τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Προκαθημένου στίς τρεῖς τελευταῖες ἐν Φαναρίῳ συγκληθεῖσες Συνάξεις τῶν Προκαθημένων τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ὅπου ἀφουγκραζόμενος τήν ἀγωνία καί τήν ἀνύστακτη μέριμνα τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ὁ τιμώμενος προκαθήμενος Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας ἐργάζεται γιά τήν ἐπικείμενη σύγκληση τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου. Καθοριστικός, ἐπίσης, ὑπῆρξε ὁ συντονιστικός του ρόλος κατά τίς ὑπό τήν προεδρία του ἐργασίες τοῦ Συμβουλίου τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν Μέσης Ἀνατολῆς, ὡς ἔκφραση ἀγωνίας στήν προστασία τῶν δεινῶς δοκιμαζομένων χριστιανῶν αὐτῆς τῆς εὐαίσθητης περιοχῆς, ὅπου οἱ - 73 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 74
χριστιανοί ἀπειλοῦνται μέ ξεριζωμό ἀπό τίς πατρογονικές πρωτοχρι στιανικές τους ἑστίες. Κατά τήν ὁμιλία πού ἀπηύθηνε ὁ Μακαριώτατος, στίς ἀρχές Μαΐου ἐ.ἔ., στήν Διάσκεψη γιά τήν Θρησκευτική Ἐλευθερία καί Ἀσφάλεια τῶν Χριστιανικῶν Κοινοτήτων στήν Μέση Ἀνατολή καί τήν Νότια Μεσόγειο, εἶπε μεταξύ ἄλλων καί τά ἑξῆς χαρακτηριστικά: «Ὁ θρησκευτικός αὐτοπροσδιορισμός, ἀντί νά ἀποβαίνει παράγων εἰρηνοποιΐας, ἐνίοτε καθίσταται παράγων διχασμοῦ καί μισαλλοδοξίας, φανατισμοῦ καί βίας. Αὐτό συμβαίνει ὅταν ἡ θρησκευτική συνείδηση χειραγωγεῖται καί ὁ θρησκευτικός ζηλωτισμός ἀρνεῖται τήν ἐλευθερία τοῦ ἄλλου στό ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Μπροστά σέ αὐτή τήν πραγματικότητα εἶναι ἀπαραίτητο νά γίνει κατανοητό ὅτι ἡ διέξοδος ἀπό τίς ὑφιστάμενες πολιτικές, οἰκονομικές καί κοινωνικές ἀγκυλώσεις δέν βρίσκεται στήν ριζοσπαστικοποίηση τῶν κοινωνιῶν μέσῳ τῆς θρησκευτικῆς πολιτικοποιήσεως, οὔτε στόν σφιχτό ἐναγκαλισμό πολιτικῶν καί θρησκευτικῶν ἰδεολογιῶν. Γι’ αὐτό εἶναι ἀπαραίτητο νά κατοχυρωθεῖ θεσμικά ἀλλά καί νά ἐφαρμοστεῖ στήν πράξη ὄχι μόνο ἡ ἀνεκτικότητα ἔναντι τοῦ διαφορετικοῦ, ἀλλά καί ὀ ἔμπρακτος σεβασμός τῆς διαφορετικότητος τοῦ ἄλλου»9. Μέ ἀφορμή, μάλιστα, τό προσφάτως ἀποτρόπαιο γεγονός τῆς σφαγῆς 147 χριστιανῶν φοιτητῶν εἰς Κένυα, ὁ Ἀλεξανδρινός Προκαθήμενος έξέφρασε εὐθαρσῶς τήν πλήρη ἀντίθεσή του πρός κάθε ἀπάνθρωπη ἐνέργεια τρομοκρατίας, πού ἰσοδυναμεῖ μέ πλήρη ἀπαξίωση τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί στρατεύεται ἐναντίον τοῦ δικαιώματος κάθε ἀνθρώπου νά θρησκεύει ἐλεύθερα10. Ὅσον ἀφορᾷ τήν διαχριστιανική καταλλαγή θά ἀναφέρωμεν τό γεγονός τῆς ἱστορικῆς συναντήσεως τοῦ Μακαριωτάτου μετά τοῦ Πάπα Φραγκίσκου, μετά ἀπό τήν πάροδο 23 ἐτῶν, κατά τήν 30ήν Σεπτεμβρίου 2013 στό Βατικανό, ὅταν καί διετρανώθη ὑπό τοῦ Προκαθημένου τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου ἡ πεποίθησή του στήν συνέχιση τῆς πορείας στόν δρόμο πρός ἀποκατάσταση τῆς ἑνότητας τῶν διῃρημένων Χριστιανῶν. Ὁ Πατριάρχης Θεόδωρος, μέ τά βιώματα αὐτῶν τῶν πεποιθήσεων, καλλιεργεῖ συστηματικῶς ἄριστες σχέσεις μετά τοῦ ὁμολόγου καί ὁμω 9
«Ἡ Α.Θ.Μ. γιά τούς Χριστιανούς σέ Μ. Ἀνατολή καί Β. Ἀφρική», http:// ekalexandria.com/?p=2142, 06/06/2015. 10 «Ἀνακοίωσις διά τήν σφαγήν τῶν 147 Χριστιανῶν φοιτητῶν στήν Κένυα», http://thriskeika.blogspot.com.tr/2015/04/147.html, 04/04/2015. - 74 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 75
νύμου του Πατριάρχου τῆς Κοπτικῆς Ἐκκλησίας. Τό γεγονός συμβάλλει τά μάλα στήν ἑδραίωση τῆς χριστιανικῆς παρουσίας στήν κυρίαρχη μουσουλμανική χώρα τῆς Αἰγύπτου καί στήν προβολή τῆς ἐκεῖ χριστιανικῆς παρουσίας, ὡς εἰρηνοποιοῦ καί φιλοπροόδου παράγοντα, πού ἐγγυᾶται τήν κοινωνική σταθερότητα καί τήν εὐημερία τῆς περιοχῆς. Εἶναι ἐπίσης γνωστή ἡ διακονία τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Προκαθημένου γιά τήν προώθηση τοῦ διαθρησκειακοῦ διαλόγου, τήν ἄμβλυνση τοῦ θρησκευτικοῦ φανατισμοῦ καί τοῦ ἐν ἐξάρσει εὑρισκομένου φονταμενταλισμοῦ. Ἡ προσέγγιση τοῦ Μακαριωτάτου ἐπί τῶν περιπτώσεων τούτων τῆς θρησκευτικῆς παθογένειας θά πρέπει νά βρεῖ εὐήκοον οὖς εἰς τά ὦτα τῶν αξιωματούχων τῆς Διεθνοῦς Κοινότητας. Ἐτόνισε σχετικῶς πρό ἑνός ἔτους περίπου ὅτι: «Ὁ φονταμενταλισμός εὐδοκιμεῖ στό ἔδαφος τῆς πολιτικῆς ἀνελευθερίας, τῆς οἰκονομικῆς ἀνέχειας καί τῆς κοινωνικῆς ἐξαθλίωσης. Καί ἡ Μέση Ἀνατολή ἔγινε ἡ ἰδεώδης φωλιά ἐπώασης τοῦ αὐγοῦ τοῦ φιδιοῦ, πού φέρει τό ὄνομα τζιχαντισμός, διότι στή Μέση Ἀνατολή, στή διαχρονική αὐτή σκακιέρα ὑψίστης γεωπολιτικῆς καί ἐνεργειακῆς ἀξίας, ἐκεῖνοι πού μετακινοῦν τά πιόνια δέν ἐνδιαφέρθηκαν ποτέ εἰλικρινά γιά τή βελτίωση τῶν συνθηκῶν ζωῆς τῶν ἁπλῶν ἀνθρώπων. Ἐνδιαφέρθηκαν μόνο γιά τά δικά τους συμφέροντα, θυσιάζοντας τήν κοινωνική ἁρμονία στό βωμό τοῦ σεκταριανισμοῦ κατ’ ἐφαρμογή τῆς γνωστῆς μεθόδου τοῦ διαίρει και βασίλευε»11. Πασίγνωστη καί μαρτυρημένη τυγχάνει ἡ ἀνυπόκριτος καί ὑπαρξιακή ἀγάπη τοῦ Πατριάρχου Θεοδώρου πρός τούς ἀναξιοπαθοῦντας, τούς περιθωριοποιημένους, τούς ἀδικημένους καί τούς στερημένους τῶν βα σικῶν καί εὐνοήτων γιά τόν πεπολιτισμένο κόσμο τῆς Δύσεως ἀγαθῶν, ἀφρικανούς συνανθρώπους μας. Ὁ Πατριάρχης Θεόδωρος, μέ τήν πολυσήμαντη Πρωθιεραρχική του διακονία καί στόν τομέα τοῦτο, καθίσταται ἡ φωνή, τό βῆμα καί ἡ ἔκφραση ὅλων ὅσων ἀδυνατοῦν νά ὁμιλήσουν καί νά διεκδικήσουν τά αὐτονόητα γιά μία στοιχειώδη ἀξιοπρεπῆ διαβίωση στόν κοινό μας οἶκο, τήν οἰκουμένη12. Εἶναι γνωστή ἡ πρωτοβουλία γιά τήν δημιουργία Παναφρικανικοῦ Δικτύου Τηλεδερμα 11
«Μήνυμα Πατριάρχου Θεοδώρου Β’ πρός τήν Διεθνῆ Κοινότητα», http://ekalexandria.com/?p=2424, 06/06/2015. 12 «Ἡ ΑΘΜ χαιρετίζει Ἰατρικόν Συνέδριον γιά τά παιδιά», http://www.briefingnews.gr/orthodoxy/item/51063-i-athm-chaireti, 02/06/2015. - 75 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 76
τολογίας, μέ ἕδρα τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας καί κέντρο ἐφαρμογῆς τήν Δερματολογική Κλινική τοῦ Νοσοκομείου «Ἀνδρέας Συγγρός». Κατά τήν ὁμιλία του, ἐπ’ εὐκαιρίᾳ τῆς ἀναγορεύσεώς του σέ ἐπίτιμο Διδάκτορα τῆς Νομικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, τόν Ἰούλιο τοῦ 2012, ὁ Πατριάρχης τῆς Ἱεραποστολῆς καί τῆς προσευχητικῆς ἀγάπης θά ἐκφράσῃ μέ λιτό τρόπο τά διακατέχοντα αὐτόν αἰσθήματα ἀλληλεγγύης καί ἀνθρωπιᾶς. Εἶπε χαρακτηριστικά ὅτι: «οἱ σαφέστατες θέσεις τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου ὑπέρ τῆς διαφυλάξεως καί τῆς προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, ὑπέρ τῆς κατοχυρώσεως τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων ἀνυπεράσπιστων προσώπων καί εὐπαθῶν καινωνικῶν ὁμάδων, κυρίως μεταναστῶν, γυναικῶν καί παιδιῶν, ὑπέρ τῶν θυμάτων τῆς ἐξευτελιστικῆς γιά τόν 21ο αἰῶνα διακινήσεως καί ἐμπορίας ἀνθρώ πων καί ὑπέρ τῶν πασχόντων ἀπό τήν ἀσθένεια τοῦ HIV/AIDS κατατίθενται εὐθαρσῶς, ἐπί τῆς Εὐαγγελικῆς πάντοτε βάσεως, στίς σχετικές διεθνεῖς συναντήσεις τοῦ Ὀργανισμοῦ Ἡνωμένων Ἐθνῶν, τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως, τῆς Ἑνώσεως Ἀφρικανικῶν Κρατῶν, τοῦ Παγκοσμίου Συμβου λίου Ἐκκλησιῶν καί ὅπου ἀλλοῦ τοῦτο κρίνεται ἐπιβεβλημένον»13. Μακαριώτατε, Κατακλείοντες τήν παροῦσα ὁμιλία, χωρίς ὑπερβολή θά μπορούσαμε νά Σᾶς ἀποκαλέσωμε τόν Πατριάρχη τῆς Ἱεραποστολικῆς διακονίας καί τῆς προσευχητικῆς ἀγάπης, «ὅτι ἐποίησέ Σοι μεγαλεῖα ὁ Δυνατός καί ἅγιον τό ὄνομα αὐτοῦ καί τό ἔλεος Αὐτοῦ εἰς γενεάν καί γενεάν τοῖς φοβουμένοις Αὐτόν». Καί δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη ἀπόδειξη πρός τοῦτο ἀπό τήν δυναμική τῆς ἐνθέου ἀγάπης, τῆς ἐνεργουμένης εἰς ἔργα φιλανθρώπου διακονίας καί ἱεραποστολικῆς προσφορᾶς. Διορθώνοντας, μάλιστα, ἔργῳ καί λόγῳ τό καρτεσιανόν ἀξίωμα, πού τόσα δεινά ἐπέφερε στόν πολιτισμό μας, «σκέφομαι, ἄρα ὑπάρχω», Ἐσεῖς, Μακαριώτατε, ἀπαντᾶτε «ἀγαπῶ», καί μάλιστα προσευχητικῶς, «ἄρα ὑπάρχω»14. Δείχνετε, Μακαριώτατε, σιωπηλῶς τήν ὁδόν τῆς ἐκκλησιαστικῆς εὐθύνης καί τῆς προσευχητικῆς ποιμαντικῆς διακονίας πρός ὅλους ἐμᾶς 13
«Ἐπίτιμος Διδάκτορας τῆς Νομικῆς Σχολῆς Άθηνῶν ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας», http://www.amen.gr/article/epitimos-didaktoras-tis-nomikis-sxolisathinwn-o-patriarxis-aleksandreias, 02/06/2015. 14 «Τήν ἔνατη ἐπέτειο ἀπό τήν ἀνάρρησή του στόν Θρόνο τοῦ Ἁγίου Μάρκου ἑόρτασε ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας»,http://www.amen.gr/article/tin-enatiepeteio-apo-tin-anarrisi-tou-ston-throno-tou-agiou-markou-eortase-o-patriarxisaleksandreias-fwto, 06/06/2015. - 76 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 77
«μηδέν ἀπό τοῦ χρέους κινοῦντες», ὅπως πολύ περιεκτικά τονίζει ὁ Ἀλεξανδρινός ποιητής. Εἴθε ὁ Πανάγαθος Θεός, διά τῶν πρεσβειῶν τῆς Παναγίας τῆς Ὀρφανῆς τῆς Ἀγκαράθου τῆς καί κοινῆς μας Μητέρας καί τοῦ Προστά του Σας Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Τήρωνος, νά ἀξιώσῃ τήν Μακαριότητά Σας νά συνεχίσῃ ἐπί πολλά ἔτη μέ ὑγεία τήν ὑψηλή ὑπεύθυνη Πρωθιεραρχική Σας διακονία, γιά νά πραγματώνετε πάντα ὅσα ἀγαθά στοχάζεσθε καί προσευχητικῶς ἐπιδιώκετε, προγραμματίζετε καί προωθεῖτε γιά τήν παλαίφατη δευτερόθρονη Ἐκκλησία τῶν Ἀλεξανδρέων καί τήν Ὀρθοδοξία μας.
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 78
Στιγμιότυπον ἐκ τῆς παρουσιάσεως τοῦ Τόμου
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 79
Παρουσίασις Τόμου 10ετοῦς Πατριαρχείας τῆς Α.Θ.M. τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου Β' Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτου Προδρόμου Ξενάκη, Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Ι.Α.Κ. Μακαριώτατε Πάπα καί Πατριάρχα Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. ΘΕΟΔΩΡΕ, Σεβασμιώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Κρήτης κ. Εἰρηναῖε, Πρόεδρε τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ἐντιμολογιώτατε Κύριε Περιφερειάρχα, Κύριοι Ἀντιδήμαρχοι, Ἐλλογιμώτατοι Κύριοι Καθηγητές, Ἐκλεκτοί συνδαιτυμόνες τῆς ἀποψινῆς πνευματικῆς ἑστιάσεως, Περιποιεῖ στόν ὁμιλοῦντα ἐξιδιασμένη τιμή, μεγάλη εὐλογία καί ἀληθινή χαρά ἡ ἀνάθεσις ὑπό τοῦ Μακαριωτάτου Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου τοῦ Β,’ τῆς παρου σιάσεως, κατά την ὥρα αὐτή τοῦ προσφάτως ὑπό τοῦ Παλαιφάτου Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας και πάσης Ἀφρικῆς ἐκδοθέντος Ἐπετειακοῦ Τόμου, ἐπί τῇ συμπληρώσει 10ετοῦς εὐκλεοῦς καί καλλικάρπου Πατριαρχείας τοῦ Μακαριωτάτου, στόν Ἀποστολικό Θρόνο τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου και Ευαγγελιστοῦ Μάρκου καί στήν πηδαλιουχία τοῦ Σκάφους τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας. Ὁμολογῶ ὅτι, ξεφυλλίζοντας τίς σελίδες τοῦ καλαίσθητου αὐτοῦ Τόμου, θά προτιμοῦσα ἀπόψε νά ἐκδιπλώσω τό ἔσω τῆς καρδιᾶς μου εἰλητάριο καί νά ὁμιλήσω ἀπό στήθους, εἰς τήν ἀγάπη ὅλων τῶν ἐκλε κτῶν παρόντων, οἱ ὁποῖοι ἐπληρώσατε ἀπόψε τήν αἴθουσα αὐτή, γιά νά καταθέσω στό ἐκλεκτό ἀκροατήριο χεύματα ἀγάπης καί σεβασμοῦ, ὅ,τι ἐξεπήγασε ἀπό τήν καρδιά μου, στήν περιδιάβαση τούτου τοῦ Τόμου, πού συναρμόσθηκε μέ θύμησες, ἀκούσματα, βιώματα καί ἱστορίες ἀπό τά χείλη τοῦ ἀπόψε τιμωμένου Προκαθημένου. Ἐκείνου πού, ἐκτός τῶν ἄλλων, θά καταγραφεῖ στήν ἱστορία, χρυσέοις γράμμασι, ὄχι μόνον ὡς ὁ Πατριάρχης τῆς Προσευχῆς καί τῆς Ἀγάπης, ὡς ἐκτενῶς καί ἐπισταμένως ὑπό τοῦ προλαλήσαντος Σεβ. Μητροπολίτου Ἀρκαλο χωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου κ. Ἀνδρέου, παρουσιάσθηκε, ἀλλά καί ὡς ὁ ἱεραπόστολος Πατριάρχης, ὁ ἀνακαινιστής, ὅπως πολύ εὔγλωτα - 79 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 80
ἀναφέρθηκε στή μεσημβρινή ὁμιλία τοῦ ἐλλογ. Καθηγητοῦ κ. Θεοδώρου Παναγοπούλου, Προέδρου τῶν Ὀφικκιάλων τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου. Μιλώντας, λοιπόν, κατά τήν εἰθισμένη τάξη, ἀπό χειρογράφου, θά ἀναφερθῶ συνοπτικῶς εἰς τόν παρουσιαζόμενο ἀπόψε ἐπετειακό τόμο, δίδοντας μόνον ἀφορμές στούς ἀναγνῶστες του, νά ἑστιάσουν «κατά τήν καρδίαν αὐτῶν» στίς σελίδες καί τά ἀποσπάσματα πού θά ἐπιλέξουν καί θά μιλήσουν μυστικά στά ἐνδότερα τῆς ὕπαρξής τους. Στήν καταγραφή, τήν ἱστόρηση θά λέγαμε, κατά τούς ὅρους τῆς Ἁγιογραφίας, τῆς εὐλογημένης καί καλλίκαρπης Πατριαρχικῆς διακονίας τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου, κατά τήν δεκαετῆ ἤδη λαμπρή Πατριαρχεία του στό παλαίφατο Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας, προβαίνει ὁ παρών ἀφιερωματικός Τόμος μέ τόν τίτλο, «Θεόδωρος ὁ Β΄ Πάπας καί Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς, δεκαετία Πατριαρχικῆς διακονίας καί προσφορᾶς 2004-2014». Στό προλογικό του σημείωμα, ὁ ἕτερος Ἱεραπόστολος Προκαθήμενος, Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καί πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος, μεταξύ ἄλλων, ἀναφέρει: «Ὁ Ἀπολογισμός τῶν προσπαθειῶν καί ἐπιτευγμάτων τῆς Δεκαετίας Πατριαρχικῆς Διακονίας καί Προσφορᾶς 2004-2014 τοῦ φιλτάτου Ἀδελφοῦ καί συλλειτουργοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ. Θεοδώρου προσφέρει σημαντικό ὑλικό στή σύγχρονη ἐκκλησιαστική ἱστορία». Καί συνεχίζει διατυπώνοντας τήν εὐχή, πού εἶναι συνάμα εὐχή καί προσευχή ὅλων μας, «ὁ Τριαδικός Θεός νά τόν ἀξιώνει νά συνεχίζει τήν πολύκαρπη Πατριαρχεία του, νά ἁγιάζει τή ζωή τοῦ, δυναμώνοντάς τον στον ἱεραποστολικό ἀγώνα γιά τή μεταφορά τοῦ Ὀρθοδόξου Μηνύματος στήν Ἀφρικανική Ἤπειρο, πού διψᾶ γιά ἀλήθεια, εἰρήνη, ἐλπίδα. Καί νά πλουτίζει ἐπί πολλές δεκαετίες τήν ἱστορία τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας μέ νέες σελίδες φωτεινές». Ἡ παροῦσα ἀφιέρωση, ἀποτελεῖ ταυτόχρονα ἔκφραση τιμῆς πρός τό Πρόσωπο τοῦ Πατριάρχου, ἀλλά καί ἀγάπης ἀνυποκρίτου καί σεβασμοῦ βαθυτάτου, γιά ὅσα ἐκεῖνος ἔπραξε γιά μιά δεκαετία ἤδη ἀπό τοῦ ὕψους τοῦ Πατριαρχικοῦ Θρόνου καί ὅσα, σύν Θεῷ, θά συνεχίσει να πράττει ἐπ’ ἀγαθῷ τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, εἰς προαγωγήν τοῦ Ἱεραπο στολικοῦ ἔργου. Ἀποτελεῖ θά λέγαμε, ἔκφραση εὐγνωμοσύνης γιά τήν ἀδιάλειπτη προσευχή του, τήν ἀγωνία καί τόν ἀγῶνα του, τίς ὀδύνες καί τούς κόπους του, γιά τήν κατά Θεόν πρόοδο καί σωτηρία τοῦ ποιμνίου - 80 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 81
του, τήν ἀνύστακτη μέριμνά του γιά τίς πνευματικές ἀλλά καί ὑλικές ἀνάγκες του. Ὁ ἐπιμελημένος ἀνά χεῖρας Τόμος, καταγράφει συντεταγμένα καί συνοψίζει χωρίς νά ἀδικεῖ ὅλες τίς πτυχές τῆς Πατριαρχικῆς Διακονίας καί Προσφορᾶς. Συνθέτει τόν πλοῦτο τοῦ ἱεραποστολικοῦ δολίχου, τῆς γνώσεως και τῆς διαφυλάξεως μιᾶς μεγάλης ἱστορίας, τόν διαρκῆ ἀγῶνα τῆς διατηρήσεως μιᾶς ἱερᾶς παρακαταθήκης καί συνάμα τή σύγχρονη μαρτυρία τῆς πορείας στον παρόντα κόσμο, μέ τίς πολλές προκλήσεις καί προσκλήσεις του. Στίς ἐπιμελημένες σελίδες του, ἀποκρυσταλλώνει ὁ ἀνά χεῖρας Τόμος, τή συνάφεια κειμένων καί εἰκόνων, τήν ἀψευδῆ ἐκκλησιαστική καί ἱεραποστολική μαρτυρία στήν ἀχανῆ Ἀφρικανική γῆ, τήν ἀπαραίτητη ἀληθῆ ἑνότητα στόν πανορθόδοξο καί τόν χριστιανικό κόσμο, τήν διαρκῶς ἐπιζητούμενη ἀγαθή συμπόρευση ὅλων τῶν ἀνθρώπων καλῆς θελήσεως. Μέ ἰδιαίτερη χάρη καί ἐπιτυχία, ἀλληλοπεριχωρεῖ τοῦτο τό ἐκδοτικό ἔργο, τά μηνύματα τῆς συμπόρευσης, τῆς καταλλαγῆς, τῆς εἰρήνης καί τῆς δικαιοσύνης, ὅπως αὐτά καταγράφονται καί κατατίθενται στά ἐμπνευσμένα Πατριαρχικά κείμενα, πού περιλαμβάνονται στο ἔργο αὐτό. Ὁ Τόμος αὐτός καταδεικνύει γλαφυρά καί ἐνδεικτικά, διακηρύσσει στεντορείως καί ἀποδεικνύει περίτρανα αὐτό πού βιώνεται, μαρτυρεῖται καί κηρύσσεται σέ κάθε ἐκκλησιαστικό ἔργο, πού εἶναι ποτισμένο μέ πίστη, καρδιά, θυσία καί δάκρυα, ὅτι, δηλαδή, «τοῖς ἀγαπῶσι τόν Θεόν, πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν». Στά περιεχόμενα τοῦ Τόμου αὐτοῦ ἀλληλοπεριχωροῦνται καί ἀλλη λοδιαδέχονται μέ τρόπο χαριτωμένο, φωτογραφήματα, κείμενα, ὁμιλίες καθώς καί εἰσαγωγικά σημειώματα, πού διευκολύνουν τόν ἀναγνώστη νά ἀκολουθήσει τό βηματισμό τοῦ Προκαθημένου τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, «ἀπό τή Μονή Ἀγκαράθου στό Θρόνο τοῦ Ἀποστόλου Μάρκου», ἀπό τή λεβεντογέννα κάι Μεγαλόνησο Κρήτη καί τήν Ἱερά Μητρόπολη Λάμπης, στή μακρυνή Ὀδησσό τῆς Ρωσσίας, καί ἔπειτα στή Ζιμπάμπουε, στό Καμερούν, μέχρι καί τό ὕψος τῆς Πατριαρχικῆς κα θέδρας. νά ψηλαφήσει τή ζωή καί μέχρι τώρα πορεία του, νά αἰσθανθεῖ τό «χέρι τοῦ Θεοῦ» σέ κάθε στιγμή τῆς διακονίας του στην Ἁγία μας Ἐκκλησία. Τό πλούσιο φωτογραφικό ὑλικό αὐτοῦ τοῦ Τόμου μέ πολλά φω τογραφήματα πού ἀθανατίζουν τίς στιγμές, ἀνακαλοῦν μνῆμες, ζωντα νεύουν ἀναμνήσεις, κατά τόν ποιητή, προβάλλει στά μάτια τοῦ ἀναγνώστη, κεντρίζοντας χορδές στό πεντάγραμμα τῆς καρδιᾶ του, ἀπό - 81 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 82
ὅλες τίς φάσεις τῆς ζωῆς τοῦ Μακαριωτάτου. Ἀπό τή μοναστική του ἀφιέρωση καί μετάνοια, στήν πολυαγαπημένη του Ἱστορική Μονή τῆς Ἀγκαράθου, τή διακονική καί ἱερατική του διακονία στό Σπήλι Ρεθύμνης καί τήν «ἁρπαγή» του, στο κλίμα τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Θρόνου, τή μακρυνή Ὀδησσό τῆς Ρωσσίας, τό Καμερούν, τή Ζιμπάμπουε, μέχρι καί τίς Πατριαρχικές Εἰρηνικές ἐπισκέψεις, τίς πολυήμερες ἱεραποστολικές ἱεραποδημίες πού ἀντανακλοῦν την ὁλόθερμη ἀνταπόκριση στήν Κυριακή προτροπή καί ρήση «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη». Οἱ Πατριαρχικές ὁμιλίες, ἀρχῆς γενομένης ἀπό τόν ἀλησμόνητο ἐπιβατήριο λόγο τοῦ Μακαριωτάτου κατά τήν ἡμέρα τῆς Ἱστορικῆς ἐνθρονίσεώς Του, οἱ Πατριαρχικές Ἐγκύκλιοι, τά Πατριαρχικά Μηνύματα, ὁμιλίες σέ διεθνῆ Συνέδρια, θά κεντρίσουν τή σκέψη τοῦ ἀναγνώστη, θά προβληματίσουν, θά ἐμπνεύσουν καί θά ἀποτελέσουν, κατά τήν καρδίαν ἑνός ἑκάστου, ἀφορμή περισυλλογῆς, καί γιατί ὄχι, ἀναθεωρήσεως πολλῶν πραγμάτων καί καταστάσεων. Τά εἰσαγωγικά σημειώματα κάθε ἑνότητας τοῦ Τόμου, τά ὁποῖα παρουσιάζουν γλαφυρά τούς βηματισμούς, τίς ἀλλαγές, τίς ἐξελίξεις, τίς νέες προκλήσεις, τίς κομβικές ἀποφάσεις τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Προκαθημένου, μαρτυρώντας διαρκῶς «το χέρι τοῦ Θεοῦ» στό διάβα τῆς ζωῆς καί τῆς πορείας του, συνδράμουν τόν ἀναγνώστη νά συμπορευθεῖ, νά συνακολουθήσει, νά συγχρωτισθεῖ μέ Ἐκεῖνον καί ἐν τέλει νά δοξάσει τό Πανάγιο Ὄνομα τοῦ Θεοῦ, γιά ὅσα βουλεύεται γιά τήν Ἐκκλησία Του. Σαφῶς θά ἦταν παράλειψη ἡ ἀπουσία τοῦ συντόμου ξενόγλωσσου παραρτήματος, τό ὁποῖο, ἐμπεριεχόμενο στό τελευταῖο μέρος τοῦ Τόμου, τόν καθιστᾶ εὐχερές ἀνάγνωσμα καί γιά τή γῆ τῆς Αἰγύπτου, ἀλλά καί γιά πολλούς ἄλλους μή Ἑλληνόφωνους ἀναγνῶστες. Ἀξίζουν πολλές συγχαρητήριες προσρήσεις σέ ὅσους ἐκοπίασαν καί συνέδραμαν ποικιλότροπα στήν ἔκδοση τοῦ ἀνά χεῖρας Τιμητικοῦ καί Ἐπετειακοῦ Τόμου. Ὀφειλετικῶς ἀναφέρομε τά ὀνόματα τῶν πρω τουργῶν τῆς ἐκδόσεως, τοῦ ἐνταῦθα παρόντος, Θεοφ. Ἐπισκόπου Ναυκράτιδος κ. Μελετίου, Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Σάββα Ἀλεξανδρείας, διά τούς κόπους τῆς ἔρευνας τῶν ἀρχειακῶν τεκμηρίων καί τῆς ὅλης ὀργανώσεως τῆς ἐκδόσεως, τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Ἀποστόλου Τριφύλλη, μέχρι πρότινος Διευθυντοῦ τοῦ Ἰδιαιτέρου Πατριαρχικοῦ Γραφείου. Ἀξιοχρέως μνημονεύομε τόν ἔγκριτο καί φιλογενῆ ἐκδοτικό Οἶκο «Ἑλληνικές Ἐκδόσεις Α.Ε.», γιά τήν ἐξαίρετη ἔκδοση, καθώς καί τόν Πρόεδρο τοῦ ὁμίλου DEMCO, κ. Δημήτριο - 82 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 83
Κοντομηνᾶ, γιά τή φιλότιμη καί γενναιόδωρη χορηγία γιά τήν ἔκδοση τοῦ Τόμου αὐτοῦ. Ἐπί πλέον, τόν κ. Νικόλαο Καραμανλῆ καί τόν κ. Δημήτριο Λούκα, γιά τήν πολύτιμη συμβολή τους στήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἔργου αὐτοῦ. Κύριος ὁ Θεός μνησθείη τοῦ κόπου καί τῆς ἀγάπης αὐτῶν. Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι ἡ ἔκδοση τοῦ Τόμου αὐτοῦ ἀποτελεῖ ἕνα ταπεινό ἀντίδωρο ἀγάπης, πρωτίστως τῶν συνεργατῶν καί συνεργῶν τοῦ Μακαριωτάτου, στό ἔργο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ψυχῶν στήν Ἀφρικανική Ἤπειρο, ἐκείνων πού καθ’ ἡμέραν σφουγγίζουν τον ἱδρῶτα τοῦ Προσώ που του καί ἀφουγκράζονται τόν παλμό τῆς ἀγωνίας του, καί κατ’ ἐπέκτασιν ἀποτελεῖ ἕνα ἀντιδώρημα εὐγνωμοσύνης σύνολης τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, τοῦ Πληρώματός Της, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ Λαοῦ, πού ἀναγνωρίζουν στό Πρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου τόν ἀληθῆ Πατέρα, τόν ἀφοσιωμένο Ποιμένα, τόν ἀνύστακτο Εὐαγγελικό ἐργάτη, τόν θυσιαστικό ὑπηρέτη καί εὐαγγελιστῆ τῆς Ἀφρικανικῆς γῆς. Ἡ ἔκδοση τοῦ καλαίσθητου αὐτοῦ τόμου, ἀποτυπώνει θά λέγαμε, τούς Πατριαρχικούς βηματισμούς, ἤ μᾶλλον τά τολμηρά ἅλματα, τίς ποιμαντικές ἀγωνίες, τίς συνεχεῖς πρωτοβουλίες, τίς ἄσβεστες ἐλπίδες, τίς ἀσυμβίβαστες προτεραιότητες καί τίς ἐμπεδόμοχθες δράσεις τοῦ Μακαριωτάτου καί ἀποκρυσταλλώνει τήν Πατρική Του ἀγωνία καί τήν καρποφόρα ἀνησυχία Του, σέ ὅλα τά ἐπίπεδα τῆς πολύπτυχης διακονίας Του: στή διασφάλιση τῆς Πανορθοδόξου Ἑνότητας, στή σύσφιγξη τῶν Διαχριστιανικῶν σχέσεων, στή θεραπεία τῶν πολλῶν Ἱεραποστολικῶν ποιμαντικῶν ἀναγκῶν, στήν ἀπρόσκοπτη διάδοση τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος, στήν καλλιέργεια τοῦ ἱεραποστολικοῦ ζήλου, στήν ἐκδαπάνηση στίς εἰρηνικές καί τίς ποιμαντικές Πατριαρχικές ἀποδημίες, στή διαρκῆ καί ἀνύστακτη μαρτυρία τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, στό ὕψος τοῦ ρόλου, τῆς προσφορᾶς καί τῆς ἱστορίας της. Καί ὅλα αὐτά, τά περιεχόμενα μέ μαεστρία καί συνάφεια σέ τοῦτο τό ἐκδοτικό ἔργο, ἀποτελοῦν τούς εὔχυμους καρπούς τῶν ὁραματισμῶν καί τά τίμια δῶρα τοῦ ἀνύστακτου μόχθου τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Θεοδώρου, στό γεώργιο τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, πρός δόξαν Θεοῦ καί ἔπαινον τῆς Ἐκκλησίας Του. Ἄλλωστε, ὁ Μακαριώτατος πολλές φορές στό διάβα τῆς πορείας του ἐδήλωσε και μαρτύρησε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους πώς «ὅ,τι κάνουμε γιά τούς ἑαυτούς μας πεθαίνει μαζί μέ ἐμᾶς. Ὅ,τι ὅμως κάνουμε γιά τούς ἄλλους καί τόν κόσμο παραμένει ἀθάνατο». Αὐτό τό βίωσε καί τό βιώνει διαρκῶς στή θυσιαστική του πορεία καί προσφορά, γιά τήν - 83 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 84
εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τόν ἄνθρωπο, ἀνεξαρτήτως χρώματος, καταγωγῆς, γλώσσας καί προέλευσης. Τοῦτο ἀκριβῶς ξεκίνησε νά ἐφαρμόζει, ὡς ἀρχή καί στάση ζωῆς καί κανόνα ἐκκλησιαστικῆς διακονίας ἀπ’ ἀρχῆς τοῦ βηματισμοῦ του ὡς κληρικοῦ, πρίν ἀπό 40 ὁλόκληρα χρόνια, συνεχίζοντας ἀδιάκοπα, σέ κάθε πτυχή καί ἔκφανση τῆς ἐκκλησιαστικῆς του διακονίας τό τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ ποιητοῦ «ποτέ ἀπό τό χρέος μή κινοῦντες», παραμένοντας ὄρθιος στίς ἐπάλξεις τοῦ χρέους. Ἀπό τήν ἡμέρα τῆς ἐκλογῆς καί τῆς ἐνθρονίσεώς του στό Θρόνο τοῦ Ἀποστόλου Μάρκου, τόν Ὀκτώβριο τοῦ ἔτους 2004, ἄρχισε νά ἐφαρ μόζει μέ συνέπεια καί μεθοδικότητα τούς ὁραματισμούς του καί φυσικά δέν πέρασε πολύς χρόνος γιά νά ἐμφανιστοῦν οἱ πρῶτοι καρποί τῆς Πατριαρχικῆς διακονίας καί προσφορᾶς του στήν Ἀφρικανική Ἤπειρο, ἀποκαλύπτοντας οὐσιαστικά τήν ἱκανότητα, τή σύνεση καί τήν ἱερα ποστολική ἐμπειρία πού χαρακτηρίζουν τήν πολυδιάστατη προσωπικό τητα τοῦ μεγάλου ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός και τόν καθιστοῦν ἱκανό διοικητή, ἐκκλησιαστικό Ἡγέτη, φλογερό Ἱεραπόστολο, ἀνύστακτο Εὐαγγελιστή, μά κυρίως καί πρωτίστως φιλόστοργο καί μεγαλόκαρδο ΠΑΤΕΡΑ, γιά ὅλα τά παιδιά Του. Στό σημεῖο αὐτό πρέπει νά τονισθεῖ τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Μακαριωτάτου ὅτι προτιμᾶ νά ἑστιάζει ἀγαπητικά πάντοτε στίς ἀρετές, τά χαρίσματα καί τά ἀγαθά χαρακτηριστικά κάθε προσώπου, παρά νά ἐπικεντρώνεται καί νά ἐμμένει στίς ἀνθρώπινες πτώσεις, ἁμαρτίες καί ἀστοχίες. Αὐτή ἡ πατρική Του ἀγάπη καί στοργή, ὁ ἀνυπόκριτος καί ἀναγεννητικός ἐν τέλει σεβασμός Του στήν ἔστω «τσαλακωμένη» ἀπό τήν ἁμαρτία «εἰκόνα τοῦ Θεοῦ» εἶναι τά στοιχεῖα πού ἀναγεννοῦν, δημιουργοῦν, ἐμπνέουν, ἐπιστηρίζουν καί ἐνθαρρύνουν ὅλους τούς ἀνθρώπους, πού βρίσκονται δίπλα Του. Ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης Θεόδωρος, ὡς Ἐπίσκοπος Καμερούν καί ἀργότερα ὡς Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε, ἐργάστηκε μέ ζῆλο στόν ἱεραποστολικό ἀγρό καί ὅταν ἀνέλαβε τήν βαριά εὐθύνη πηδαλιου χήσεως τοῦ νοητοῦ σκάφους τῆς ἐν Ἀφρικῇ Ὀρθοδοξίας, σύμφωνα μέ τόν προλογίζοντα την ἔκδοση, Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλβανίας Ἀναστάσιο, ἀνασυγκρότησε τή δομή τοῦ Πατριαρχείου καί τό στελέχωσε μέ νέους καί μέ ἱεραποστολική πνοή ἀνθρώπους. Συνέστησε νέες Μητρο πόλεις καί χειροτόνησε νέους καί ἀξίους Ἐπισκόπους, γιά νά τόν βοηθοῦν στήν Πατριαρχική διακονία του. - 84 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 85
Ἡ πολύτιμη ἐμπειρία του ἀπό τή μακρυνή Ὀδησσό τῆς Ρωσσίας, ἡ διακονία του στο Γραφεῖο Ἐκπροσωπήσεως τῶν Ἀθηνῶν, ἡ διακονία του στήν Πατριαρχική Ἐπιτροπεία Ἀλεξανδρείας, ἀπετέλεσαν πολύτιμα ἐφόδια καί τά ἐχέγγυα τῆς τετιμημένης καί πολυκάρπου ἤδη Πατριαρχείας του, ὡς μαρτυρεῖται στόν Τόμο αὐτό, τῆς Πρώτης Πατριαρχικῆς Δεκαετίας. Βεβαίως, ὅλα αὐτά, τά ὄντως πολύτιμα ἐφόδια, στερεώθηκαν ἀκράδαντα καί οἰκοδομήθηκαν στό δυναμικό χαρακτῆρα του καί ἐν γένει στην προσωπικότητά του. Μολονότι προσφωνεῖται καί πολυχρο νίζεται μέ τίτλους βαρεῖς, ὡς «Πατήρ Πατέρων, Ποιμήν Ποιμένων, Ἀρχιερεύς Ἀρχιερέων, Τρίτος καί Δέκατος τῶν Ἀποστόλων και Κριτής τῆς Οἰκουμένης», ἐντούτοις παραμένει ἁπλοῦς, προσηνής, μειλίχιος, αὐθόρμητος, πιστός, ἀεικίνητος, ἄνθρωπος τῆς προσφορᾶς, τῆς προσευχῆς, τῆς ἀγάπης, ἄοκνος ἐργάτης τῶν Εὐαγγελικῶν ρημάτων, ἀγγελιαφόρος τοῦ σπόρου τῆς ἐλπίδος, πού καλλικαρπίζει τήν Ἀφρικανική γῆ… Ἡ πολύκαρπη δραστηριότητα τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Θεοδώρου, ἀποτελεῖ τήν γνησιότερη ἔκφραση τῆς Χριστιανικῆς ἀλή θειας, τήν πειστικότερη ἀπόδειξη τῆς ἀνυπόκριτης πίστης, πού σφραγίζεται μέ τήν ἀγάπη. Ἡ πανθομολογούμενη ἐπιτυχία ὅλου αὐτοῦ τοῦ μεγάλου καί σπουδαίου ἐκκλησιαστικοῦ ἔργου, πού καταγράφεται ἤδη στήν ἱστορία, ἤ μᾶλλον γράφει ἱστορία, ἀποτελοῦσε καί συνεχίζει νά ἀποτελεῖ, τόν σκοπό τῆς ζωῆς τοῦ Πατριάρχου Θεοδώρου. Τό ὑπάρχω γιά νά ἀγαπῶ καί νά προσφέρω θά ἐξέφραζε καί θα συνόψιζε ἄριστα σέ μιά φράση τήν προσωπικότητά του. Ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Τιράνων καί πάσης Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος, ἔχει σημειώσει, πάλιν καί πολλάκις, ὅτι «Ἐκκλησία χωρίς ἱεραποστολή, εἶναι Ἐκκλησία χωρίς ἀποστολή». Καί τό ἱεραποστολικό καί παλαίφατο Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς γνωρίζει καλῶς, αἰῶνες τώρα τί σημαίνει ἱεραποστολή, τί σημαίνει θυσία, διακονία, προσφορά, ἀφοσίωση. Γνωρίζει καί μαρτυρεῖ καλῶς τήν Κυριακή ἐντολή «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη»! Γνωρίζει νά κρατεῖ τήν κανδήλα τῆς πίστεως ἀναμμένη, τήν φλόγα καί τή ζέση τῆς καρδιᾶς ζῶσα, τήν ψηλάφηση τῆς Ἱστορίας διαρκῆ, τήν πορεία στό μέλλον ἐλπιδοφόρα. Πολλάκις, ἀκούσαμε τόν Μακαριώτατο νά χαρακτηρίζει τήν Ἀφρική ὡς τήν Ἤπειρο τοῦ Μέλλοντος. Καί πάλιν τον ἀκούσαμε να μιλάει μέ - 85 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 86
ἀγάπη γιά τά παιδιά τῆς Ἀφρικῆς ὡς τά παιδιά μέ τά μαύρα σώματα καί τίς λευκές καρδιές. Τόν εἴδαμε νά πορεύεται, ὅπως καί ἡ προβολή προηγουμένως παρουσίασε, ἐν τῷ μέσω αὐτῶν τῶν ἀκάκων παιδίων, ὡς «ὁ λευκός πατέρας», πού δέν κομίζει μόνον ὑλική τροφή, ἀλλά κυρίως γεννᾶ τήν ἀγάπη, τήν ἐλπίδα, τό φῶς καί τό θάρρος γιά τή ζωή. Ὡς ἄλλος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός μαζί μέ τό θυσιαστήριο καθιερώνει σχολεῖα, τεχνικές σχολές, γιά νά μάθουν οἱ ἄνθρωποι γράμματα καί τέχνες καί νά μπορέσουν νά σταθοῦν στά πόδια τους, χωρίς νά ἐξαρτῶνται ἀπό κανένα. Ἡ ἐπέτειος τῆς πρώτης δεκαετίας καί ἡ ἔκδοση τοῦ Τόμου αὐτοῦ ἀποτελεῖ μόνον ἀφορμή δοξολογίας τοῦ Ὀνόματος τοῦ Θεοῦ. Ἀποτελεῖ αἰτία περισυλλογῆς, ἀφορμή ἔμπνευσης, γιά τή συνέχεια τοῦ ἔργου τοῦ Θεοῦ, τοῦ ἀρότρου τοῦ μεγάλου Σπορέως Χριστοῦ, ταῖς πρεσβείαις τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Μάρκου. Ἄλλωστε, ὁ Μακαριώτατος εἰς τό διάβα τῆς ζωῆς του, ἔμαθε νά πο ρεύεται χωρίς να σταματᾶ. Καί στήν πορεία του αὐτή, σταμάτησε πολλές στιγμές ὄχι γιά νά ξαποστάσει, ἀλλά γιά νά συνεχίσει δυνατώτερος, γιά νά πάρει δύναμη, γιά νά φιλήσει τό χέρι τῆς μητέρας του, γιά νά ἐμπνευσθεῖ γιά τή συνέχεια τοῦ ἀγῶνα του. Ἡ παρουσίαση τοῦ Τόμου αὐτοῦ ἐδῶ, στήν Κρήτη, τόν Τόπο πού γέννησε καί ἀνέθρεψε τόν Μακαριώτατο, τόν Τόπο πού Ἐκεῖνος πάντοτε μέ ἀγάπη ἐνθυμεῖται καί μνημονεύει, ἀποτελεῖ μιά ἀκόμη ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης καί τοῦ ἀκατάλυτου συνδέσμου του μέ τήν πατρώα γῆ καί μιά ἐλάχιστη ἀναγνώριση τῆς Μεγαλονήσου πρός τό Σεπτό Πρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου, ὁ ὁποῖος πάντοτε, ὅπου καί ἄν βρεθεῖ, στά μήκη καί στά πλάτη τῆς γῆς, δέν ξεχνᾶ, δέ λησμονᾶ τό Νησί του, τή Λεβεντογέννα Κρήτη. Ἡ σημερινή ἡμέρα, ἡ ἀποψινή αὐτή ἐκδήλωση, γίνεται γιά ὅλους ἐμᾶς αἰτία καί ἀφορμή προσευχῆς καί δεήσεως στόν Ἀρχιποίμενα καί Δομήτορα τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας μας, Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, νά χαρίζει ὑγεία καί δύναμη, ἀλλά καί ὑπομονή στόν μεγάλο ὁραματιστή Πα τριάρχη Θεόδωρο, ὥστε νά ἐπιτελεῖ ἀπρόσκοπτα τό χρέος του, ἀλλά καί μακρότητα ἡμερῶν, γιά νά ἀξιωθεῖ νά δεῖ πραγματούμενους τούς ὑψηλούς ὁραματισμούς καί τά πολύπλευρα προγράμματά του στή διακονία τῆς Ἐκκλησίας, καί νά συνεχίσει ἀπρόσκοπτα νά ὁδηγεῖ ὡς δεξιός οἰακοστρόφος, τό νοητό σκάφος τῆς Ἀλεξανδρινῆς Ἐκκλησίας, σέ λιμάνια ἀσφαλῆ καί γαλήνια. - 86 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 87
Κλείνοντας αὐτήν τήν ταπεινή προσλαλιά, παρακαλῶ ταπεινῶς τήν ἀγάπη Σας νά κρατήσομε στο νοῦ καί τήν καρδιά μας, τή στάση προσευχῆς καί δεήσεως τοῦ Μακαριωτάτου, ὅπως ἀποτυπώνεται φωτογραφικά στήν πρώτη καί τήν τελευταία σελίδα τοῦ ἀνά χεῖρας Τόμου. Αὐτή τή στάση, πού ἀντανακλᾶ καί ἀποκρυσταλλώνει οὐσιαστικά, βιωματικά, κενωτικά καί σωτηριολογικά τή λειτουργική καί εὐχετική φράση, πού ἐπαναλαμβάνουμε διαρκῶς στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή, τό «Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα». Αὐτή τή στάση προσευχῆς, πού εἶναι τό Α καί τό Ω τῆς ὕπαρξής μας, πού μαρτυρεῖ τήν ἀνάθεση σύνολης τῆς ζωῆς καί τοῦ βηματισμοῦ μας καί τήν ἀταλάντευτη ἐμπιστοσύνη μας στόν Θεό, ὁ Ὁποῖος εὐλογεῖ τόν βηματισμό, διακρατεῖ τήν ὕπαρξή μας, ἀναπαύει τό λογισμό μας, εἰρηνεύει τή συνείδησή μας, καρποφορεῖ τό ἔργο, γεωργεῖ καί καλλικαρπεῖ τόν Ἀμπελῶνα Του, θερμαίνει τίς καρδιές καί ὑπενθυμίζει, ὅτι ὑπάρχομε γιά νά δημιουργοῦμε, νά μοιραζόμαστε, νά ἀγαποῦμε! Δέν μένει, λοιπόν, παρά νά εὐχηθοῦμε καί νά προσευχηθοῦμε στόν Τρισάγιο Θεό μας, νά χαρίζει στόν Μακαριώτατο Πάπα καί Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας καί Πάσης Ἀφρικῆς Θεόδωρο τόν Β, τόν Κρῆτα, τόν Ἀγκαραθίτη, πολλές δεκαετίες, λαμπρᾶς Πατριαρχείας, γιά τή συνέχιση τῆς πολύκαρπης καί πολυσχιδοῦς προσφορᾶς Του στήν Ἀλεξανδρινή Ἐκκλησία, συνοψίζοντας βεβαίως, αὐτή τήν εὐχή καί προσευχή μας, ὡς γνήσια τέκνα τῆς Κρήτης, σέ μερικές μόνον, ἔστω ἄτεχνες, μαντινάδες: Θεοῦ ὡς δῶρον ἵστασθε, εἰς Ἀφρικῆς τόν τόπον, Πάπας, Ποιμήν, Ἀρχιερεύς, πλήθους ψυχῶν ἀνθρώπων. Δύναμιν, χάριν, ἀρωγήν, ὁ Κύριος νά Σᾶς δίνει, ν’ ἀντέχετε μέ ὑπομονή, τοῦ Πρώτου τήν εὐθύνη! Ὑγείαν τήν ἀμφιλαφῆ, καί ἔτη πλεῖστα ὅσα, νά Σᾶς χαρίζῃ ὁ Κύριος, εἰς Ἐκκλησίας δόξαν! Δεκαετίες ὁ Θεός πολλές νά Σᾶς χαρίσει, κι ἀπό τή χάρη ντου λεπτό, ποτέ μή Σᾶς ἀφήσει. Πολλά τά ἔτη, πάμπολλα, Σᾶς λέγομε ἀπ’ τήν Κρήτη, ἀπό τή Γαῦδο ν’ ἀκουσθεῖ, μέχρι τόν Ψηλορείτη. - 87 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 10:48 π.μ. Page 88
Στιγμιότυπον ἐκ τῆς ἐκδηλώσεως
Ἡ Α.Θ.Μ. μετά τοῦ χοροῦ ψαλτῶν «Οἱ Κρῆτες Μαΐστορες»
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 89
Καταληκτήριος Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Μ. τοῦ Πάπα καί Πατριάρχου Άλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ.κ. Θεοδώρου Β' Ἡ ἀρχὴ κάθε πατριαρχικῆς ποιμαντορίας στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀλεξανδρείας, ποὺ σκεπάζει πνευματικὰ μὲ τὶς φτεροῦγες τῆς ὁλόκληρη τὴν ἀφρικανικὴ ἤπειρο, μοιάζει μὲ μία ἄγραφη σελίδα. Ἡ εὐθύνη μεγάλη τόσο ἔναντί τῆς παρακαταθήκης ποὺ κληρονομεῖς, ὅσο καὶ ἔναντι τῆς προσμονῆς ποὺ διακρίνεις στὸ πρόσωπο τοῦ ἀφρικανοῦ ἀδελφοῦ. Ἡ ἀγωνία ἀνάλογη μὲ ἐκείνη τοῦ λαμπαδηδρόμου, καθὼς ἐντάσσεσαι στὴν ἀδιάκοπη διαδοχὴ προσώπων καὶ πίστεως ποὺ χαρακτηρίζει τὴν Ἐκκλησία μας Ἀποστολική. Καὶ προσδοκᾶς νὰ καλύψεις τὴ δική σου ἀπόσταση ἀγάπης καὶ ἀνθρωπιᾶς μὲ τὴ δύναμη τοῦ ἐνοικοῦντος τὴν Ἐκκλησία Ἁγίου Πνεύματος. Καλύπτοντας τὴ δική σου ἀπόσταση, ἔχεις χρέος νὰ γλυκάνεις τὶς πληγὲς ἀπὸ μία πραγματικότητα δύσκολη, μερικὲς φορὲς ἀκόμη καὶ ἀπάνθρωπη. Ἔχεις χρέος νὰ κοιτάξεις εὐθέως μὲ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς ἐκείνους ποὺ πέρασαν καὶ διατήρησαν ἄσβεστη τὴ φλόγα τῆς Ὀρθοδοξίας, ἂν καὶ οἱ ἄνεμοι τῆς ἱστορίας συχνὰ φυσοῦσαν μὲ ὁρμή. Ἔχεις χρέος νὰ κοιτάξεις εὐθέως μὲ τὰ μάτια τοῦ σώματος ἐκείνους, πού μὲ φόντο τὰ ἐρείπια λανθασμένων συλλογικῶν ἐπιλογῶν ἢ διαψευσμένων προσωπικῶν σχεδίων, ἀποζητοῦν τὴν παρηγοριὰ τῆς ἐν Χριστῷ ἐλπίδας. Ἀναζητοῦν ἕνα μέλλον, ποὺ δὲν ἔχει ἀκόμη ὑπόσταση, ὡστόσο ἔχει προορισμό· τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τὸ τί ἔχει ξεκινήσει νὰ γράφεται στὴ σελίδα τῆς δικῆς μου πατριαρχικῆς διακονίας, εἶναι ἔργο ἄλλων νὰ τὸ ἰχνηλατήσουν καὶ νὰ τὸ ἀξιολογήσουν. Αὐτὸ ὅμως γιὰ τὸ ὁποῖο μπορῶ νὰ σᾶς διαβεβαιώσω γιὰ τὰ δέκα χρόνια ποὺ πέρασαν εἶναι πὼς ἔκανα, μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ὅ,τι περνοῦσε ἀπὸ τὸ χέρι μου, γιὰ νὰ παραμείνω εἰλικρινὴς μὲ τὸν ἑαυτό μου, ἐπιεικὴς μὲ τοὺς ἄλλους καὶ ἀποφασισμένος νὰ ρίξω στὴν ψυχὴ τῶν ἀφρικανῶν ἀδελφῶν τὸν σπόρο τοῦ Εὐαγγελίου. Πῆρα τὸ ζεμπίλι μου, ὅπως τότε νεαρὸς μοναχὸς στὴ Μονὴ Ἀγκαράθου ἔβγαινα στὸν κάμπο, καὶ ξεχύθηκα στὸ πνευματικὸ γεώργιο ποὺ ποιμαίνει ὁ Θρόνος τοῦ Ἁγίου Μάρκου. - 89 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 90
Δὲν ἀπογοητεύτηκα μπροστὰ στὶς δυσκολίες, οὔτε δυσανασχέτησα μπροστὰ στὶς ἀντιξοότητες. Μὲ πραότητα καὶ ἀποφασιστικότητα πορεύτηκα. Βρῆκα συνοδοιπόρους λίγους ἀλλὰ συνεπεῖς καὶ διαθέσιμους νὰ μὲ ἀκολουθήσουν στὴ σπορά. Ὁ σπόρος προσεφέρθη πρὸς ὅλους δίχως διακρίσεις, οὔτε ὡς πρὸς τὴν ποσότητα, οὔτε ὡς πρὸς τὴν ποιότητα. Πρὸς ὅλους ἀφειδώλευτα, πρὸς ὅλους μὲ τὶς ἴδιες προδιαγραφές, πρὸς ὅλους μὲ τὶς ἴδιες προσδοκίες. Σὲ αὐτὸν τὸν ἀγώνα ὁ Θεὸς μερίμνησε, προφύλαξε καὶ μετασχημάτισε ἀστοχίες σὲ νέες εὐκαιρίες. Ἔστερξε προκειμένου νὰ βρεθεῖ ἡ ἰσορροπία ἀνάμεσα στὴ βούληση καὶ στὶς περιστάσεις καὶ πάνω ἀπ’ ὅλα προνόησε, μὲ τὴν ἄπειρη ἀγάπη του, προκειμένου νὰ μὴ σβήσει οὔτε λεπτὸ ἡ φλόγα στὸ καντήλι τῆς προσφορᾶς πρὸς τὸν ἄλλο. Ἐπιστρέφοντας δέκα χρόνια μετὰ στὸν τόπο, ὅπου ἔκανα τὸ πρῶτο μου ταξίδι ὡς Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας, κρατῶ στὶς ἀποσκευές μου ἕνα βιβλίο ποὺ ἐπιχειρεῖ νὰ παγιδέψει στὶς σελίδες του στιγμές ἀγωνίες, ἐλπίδες, χαρὲς καὶ λύπες μίας πορείας ποὺ συνεχίζεται. Μίας πορείας ποὺ συνεχίζεται μὲ κριτήριο πὼς ὅ,τι κάνουμε γιὰ τοὺς ἑαυτούς μας, πεθαίνει μαζὶ μὲ ἐμᾶς· ὅ,τι ὅμως κάνουμε γιὰ τοὺς ἄλλους καὶ τὸν κόσμο, παραμένει ἀθάνατο. Μίας πορείας πίστης καὶ ἔργων ἀγάπης, καθὼς “ἡ πίστις, ἐὰν μὴ ἔχη ἔργα, νεκρὰ ἐστὶν κὰθ΄ ἑαυτὴν” (Ἴα. 2,17). Μίας πορείας πίστεως ζώσης, καθὼς εἶναι “δὶ’ ἀγάπης ἐνεργουμένη” (Γάλ. 5,6). Μίας πορείας ποὺ ἐπιχειρεῖ νὰ μεταπλάσει σὲ ἔργο χειροπιαστὸ τὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ «μὴ ἀγαπῶμεν λόγω μηδὲ γλώττη ἀλλ΄ ἐν ἔργω καὶ ἀληθεία» (Ἃ΄ Ἰω. 3,18). Μίας πορείας ποὺ ἀποσκοπεῖ νὰ ἐπαναπροσανατολίσει τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη ἐν Χριστῷ, παράγοντας “καρπὸν μένοντα” (Ἰω. 15,16). Δεῖκτες αὐτῆς τῆς πορείας εἶναι οἱ Μάρτυρες, Ὁμολογητές, Ἀσκητὲς καὶ Ἅγιοι Πατριάρχες Ἀλεξανδρείας, ποὺ διατήρησαν ἀνέπαφη τὴν κιβωτὸ τῆς ἑλληνορθόδοξης χριστιανικῆς παράδοσης, παρὰ τὸν ἔντονο κυματισμὸ τῶν αἰώνων. Δεῖκτες αὐτῆς τῆς πορείας εἶναι τὰ βλέμματα τῶν ἀφρικανῶν ἀδελφῶν, ποὺ παλεύουν νὰ διατηρήσουν ζωντανὴ τὴν πίστη στὴν ἀνάσταση, ὡς δικαίωμα καὶ δυνατότητα. Δεῖκτες αὐτῆς τῆς πορείας ἡ τιμὴ καὶ ὁ λόγος, ἡ πίστη καὶ τὸ φιλότιμο, ἡ ντομπροσύνη καὶ τὸ σπλάχνος, μὲ τὰ ὁποῖα μὲ προίκισε ἡ γῆ τῆς Κρήτης. Δείκτης αὐτῆς τῆς πορείας ἡ εὐχὴ τῆς μάνας μου, καθὼς χανόταν στὰ χρώματα τοῦ δειλινοῦ τὸ καράβι ποὺ μὲ ἔπαιρνε ἀπὸ τὴν Κρήτη καὶ ἡ ζωή μου ἀνοιγόταν στὰ ἀχαρτογράφητα νερὰ τῆς Ὀδησσοῦ στὴν ἀρχὴ καὶ τῆς Ἀφρικῆς - 90 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 91
ἀργότερα. Δείκτης ἀλάνθαστος αὐτῆς τῆς πορείας ἡ ἀκλόνητη πίστη ὅτι ὁ Θεός, ποὺ γνωρίζουμε μέσω τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μᾶς συναντᾶ καθημερινὰ στὴν εἰρηνικὴ καὶ ἀγαπητικὴ ἐπαφή μας μὲ τὸν συνάνθρωπό μας. Ἡ ὑπόσχεση ποὺ μπορεῖ νὰ δώσει ἡ χοϊκή μου ὑπόσταση, ποὺ ἀξιώθηκε νὰ μετατραπεῖ σὲ ὄργανο τῆς Θείας Πρόνοιας, σὲ γραφίδα ταπεινή του βιβλίου τῆς στρατευομένης Ἐκκλησίας Του, μία καὶ μοναδική. Νὰ ἐκπληρώσω τὸ καθῆκον, ποὺ περιέγραψε σὲ μία συνέντευξή του ὁ Γκαμπριὲλ Γκαρσία Μαρκές: «Τὸ μοναδικὸ καθῆκον ἑνὸς συγγραφέα, ἡ πιὸ ἐπαναστατική του πράξη, εἶναι νὰ γράφει ὅσο καλύτερα μπορεῖ.» Ἀμὴν!
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 92
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 93
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
- 93 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 94
Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 95
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, συνῆλθε σήμερα, 8 Ἰουνίου 2015, στό Ἡράκλειο σέ Συνεδρία καί ἀσχολήθηκε μέ τρέχοντα θέματα τῆς ἁρμοδιότητάς της. Ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐνέκρινε τέσσερεις νέους Κανονισμούς τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, τόν ὑπ’ ἀριθμ. 4/2015 «Κώδικας περί ἐκκλησιαστικῶν ὑπαλλήλων τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης», τόν ὑπ’ ἀριθμ. 5/2015 «Περί ἔκδο σης τοῦ ἐπίσημου Δελτίου «Ἀπόστολος Τίτος» τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης», τόν ὑπ’ ἀριθμ. 6/2015 «Περί τῆς λειτουργίας τοῦ Συνοδικοῦ Γραφείου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης» καί τόν ὑπ’ ἀριθμ. 7/2015 «Περί Ἱερῶν Ναῶν καί Ἐνοριῶν τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης», οἱ ὁποῖοι μαζί μέ τούς ἤδη δημοσιευμένους Κανονισμούς στό Φ.Ε.Κ., συμβάλλουν τά μέγιστα στήν περαιτέρω εὔρυθμη λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἡ ὁποία εἶναι Ἡμιαυτόνομη καί ἔχει τήν κανονική της ἐξάρτηση ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως. Ἀκόμη, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀσχολήθηκε μέ τή διοργάνωση τοῦ Γραφείου τῆς Ὑπηρεσία Δομήσεως τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί Δωδεκανήσου, τό ὁποῖο στό ἑξῆς θά ἐκδίδει τίς ἄδειες δομήσεως ὅλων τῶν ἐκκλησιαστι κῶν κτισμάτων. Ἐπίσης, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐνημερώθηκε γιά τήν πρόοδο τῆς ὑλοποιήσεως δύο Προγραμμάτων Ἐπισιτιστικῆς βοήθειας, τά ὁποῖα ὑλοποιοῦ νται μέσῳ τῶν προνοιακῶν δομῶν τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, μέ τήν εὐθύνη τῆς Μ.Κ.Ο. τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ», γιά τήν ἀνακούφιση ἐμπερίστα των συνανθρώπων τῆς Μεγαλονήσου. Ἐπί πλέον, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀναφέρθηκε στό φαινόμενο τῆς ἐξαπλώ σεως μιᾶς σύγχρονης «χριστιανοφοβίας», ἡ ὁποία διαπιστώνεται σέ ὅλο τόν κόσμο καί λαμβάνει συνεχῶς ἀνησυχητικές διαστάσεις. Τέλος ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐκφράζει τόν ἔντονο προβληματισμό της γιά τίς διώξεις ἐναντίον χριστιανῶν καί γιά τίς ἀνελέητες σφαγές εἰς βάρος - 95 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 96
τους, οἱ ὁποῖες αὐξάνονται μέ δραματικό τρόπο καθημερινά, μέ τραγικές συνέπειες καί ἀποτελέσματα, καί κάνει ἔκκληση πρός κάθε ἁρμόδιο γιά τήν ἀπόλυτη ἀνάγκη νά διαφυλαχθεῖ μέ κάθε τρόπο ἡ Χριστιανική πίστη καί ἡ ἐλεύθερη ἔκφρασή της καί νά ἐπικρατήσει ἡ εἰρήνη, ἡ καταλλαγή καί ἡ συνύπαρξη ὅλων τῶν ἀνθρώπων διαφορετικῶν πολιτισμῶν. Ἀπό τήν Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 97
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης κατά τίς κρίσιμες τοῦτες ἡμέρες, τίς ὁποῖες περνᾶ ἡ Χώρα μας ἐκφράζει τήν ἀγωνία της γιά τό παρόν καί τό μέλλον μας καί ἀπευθύνει πρός τόν Ἱερό Κλῆρο καί τόν εὐγενῆ καί ἡρωϊκό Κρητικό Λαό τή θερμή παράκληση καί προτροπή νά διαφυλάξουμε ὅλοι μαζί τήν ἀγάπη, τήν ἑνότητα, τήν ὁμόνοια, τήν ὁμοψυχία καί τή νηφαλιότητα. Ὅλοι οἱ Ἀρχιερεῖς τῆς Μεγαλονήσου, μέ πατρική ἀγάπη, στοργή καί ἐνδιαφέρον, ἀπευθυνόμαστε στόν Κρητικό Λαό μας καί παρακαλοῦμε νά μήν ἀφήσουμε, γιά κανένα λόγο, νά ἐπέλθει διχασμός καί διχόνοια. Θεωροῦμε ἀπαραίτητο μπροστά στά σύγχρονα διλήμματα καί τίς κομβικές ἀποφάσεις νά κάνουμε τέτοιες ἐπιλογές, οἱ ὁποῖες θά ὁδηγήσουν τόν Τόπο καί τόν Λαό μας σέ διέξοδο ἀπό τά ἀδιέξοδα, στήν Εὐρώπη τῆς ἀλληλεγγύης, τῆς κοινωνικῆς συνοχῆς καί τοῦ σεβασμοῦ τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, χωρίς παλινωδίες καί πειραματισμούς. Τοῦτες τίς ὧρες τῆς συλλογικῆς εὐθύνης εἶναι ἀνάγκη νά σταθοῦμε μέ σύνεση, ὑπομονή καί τήν ἔντονη προσευχή μας πρός τόν Πανάγαθο Τριαδικό Θεό. Ἡράκλειο, 1 Ἰουλίου 2015 Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης
- 97 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 98
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 99
Ἐγκύκλιον Σημείωμα ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἀριθμ. Πρωτ. 410
Ἐν Ἡρακλείῳ, τῇ 11ῃ Αὐγούστου 2015
Πρός τούς Σεβασμιωτάτους Ἀρχιερεῖς τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης Ἕδρας αὐτῶν. Σεβασμιώτατοι, Ἀποστέλλοντες φιλαδέλφως συνημμένως τό ὑπ’ ἀριθμ. 570, Τεῦχος Α’, 6ης Αὐγούστου 2015, Φύλλον τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως, εἰς τό ὁποῖον μόλις ἐδημοσιεύθησαν αἱ Πράξεις Συγκροτήσεως τῶν Συμβουλίων τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) καί τοῦ Συμβούλιου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.), πληροφοροῦμεν ὑμᾶς, πρός ἐνημέρωσιν καί ἐφαρμογήν περί τῶν κάτωθι: 1. Κατόπιν Συνοδικῆς ἡμῶν Ἀποφάσεως τῆς 8ης Ἰουνίου ἐ.ἔ., προσελήφθη, ἀρχικῶς διά τριμήνου συμβάσεως, δυναμένης ἵνα ἀνανεωθῇ, ὁ κ. Νικόλαος Κοντογιωργάκης, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός, διά τήν στελέχωσιν καί τήν εὔρυθμον λειτουργίαν τοῦ Γραφείου. Ὁ κ. Κοντογιωργάκης ἔχει ἤδη ἀναλάβει τά καθήκοντα αὐτοῦ ἐν συνεργασίᾳ μετά τοῦ Αἰδεσιμ. Πρεσβυτέρου Γεωργίου Μετοχιανάκη, Κληρικοῦ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, ἀναλαβόντος ἤδη, ἐπίσης, ἐκ Συνοδικῆς Ἀποφάσεως, καθήκοντα Γραμματέως τῶν δύο Συμβουλίων. 2. Τό Γραφεῖον, τό ὁποῖον στεγάζεται εἰς τό παλαιόν Γραφεῖον τῆς Ἀρχιγραμματείας ἐν τῷ Ἀρχιεπισκοπικῷ Μεγάρῳ, θά λειτουργῇ καθημε ρινῶς, ἀπό Δευτέρας ἕως Παρασκευῆς, ἀπό ὥρας 9.30 π.μ. ἕως 1.00 μ.μ.. Τά στοιχεῖα ἐπικοινωνίας εἶναι τά ἑξῆς: Ταχ. Διεύθυνσις: Ἁγίου Μηνᾶ 25, 712 01 - Ἡράκλειον. Τηλ. 2810-335864, κιν. 6974788336. Φάξ: 2810335860. e-mail: ydomkd@gmail.com 3. Ἐν συνεχείᾳ σχετικῶν Συνοδικῶν Ἀποφάσεων καί κατόπιν τῆς ἐνάρξεως λειτουργίας τοῦ ἁρμοδίου Γραφείου, δέον ὅπως, ἀπό μηνός - 99 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 100
Αὐγούστου ἐ.ἔ. κατατίθεται μηνιαίως παρ’ ἑκάστης Ἐκκλησιαστικῆς Ἐπαρχίας, τό ποσόν τῶν ἑκατόν εἴκοσι (120) εὐρώ, εἰς τόν, ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, τηρούμενον ἐν τῇ Παγκρητίᾳ Τραπέζῃ, ὑπ’ ἀριθμ. 30000253365-4 (ΙΒΑΝ GR 7908700970000300002533654) τραπεζικόν λογαριασμόν, ὑπό τήν ἐπωνυμίαν «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΥΝΟΔΙΚΟΝ ΓΡΑΦΕΙΟΝ», καθώς ἡ παροῦσα ρευστή Τραπεζική κατάστασις δέν ἐπιτρέπει πρός τό παρόν τήν ἔναρξιν νέου τραπεζικοῦ λογαριασμοῦ, ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. Μετά τήν ἀποκατάστασιν τῆς τραπεζικῆς διασαλεύσεως θά ἀνοιχθῇ νέος λογαριασμός ἐπ’ ὀνόματι «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΟΜΗΣΕΩΣ», τόν ὁποῖον καί θά γνωρίσωμεν ὑμῖν. 4. Κατά τό νέον σύστημα ἐκδόσεως ἀδειοδοτήσεως (Ν.4030/2011), τό ὁποῖον ἔχει ἐπεκταθεῖ καί εἰς τά Ἐκκλησιαστικά ἀκίνητα της Ἐκκλησίας Κρήτης (Ν. 4258/2011), ἡ ἀδειοδότησις χωρίζεται εἰς δύο φάσεις: α) Ἔγκρισις δομήσεως: Ἡ πιστοποίησις τοῦ δικαιώματος δομήσεως, συμφώνως πρός τούς ὅρους δομήσεως, ἡ ὁποία ἐπιτρέπει τήν ἔκδοσιν τῆς ἀδείας δομήσεως (πιστοποιεῖται ὅτι τό ἀκίνητον εἶναι ἄρτιον, οἰκοδομήσιμον, οἱ ὅροι δομήσεως αὐτοῦ, ὅτι ἡ προτεινομένη τοποθέτησις τοῦ κτιρίου ἐπιτρέπεται εἰς τό ἀκίνητον καί μέ ποῖον νόμιμον τρόπον). β) Ἄδεια δομήσεως: Ἡ ἄδεια, ἡ ὁ ὁποία ἐπιτρέπει τήν ἐκτέλεσιν τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν, αἱ ὁποῖαι περιγράφονται εἰς αὐτήν καί εἰς τάς συνοδευούσας αὐτήν Μελέτας, συμφώνως πρός τάς κειμένας διατάξεις. 5. Συνοπτικῶς, ἡ διαδικασία ὑποβολῆς Φακέλλου εἰς τάς ἀνωτέρω Ὑπηρεσίας, ἔχει ὡς κάτωθι: α. Ὑποβολή αἰτήσεως πρός τήν οἰκείαν Ἐκκλησιαστικήν Ἐπαρχίαν ἤ πρός τόν οἰκεῖον Ἀρχιερέα (ὑπό τῆς Ἐνορίας, Μονῆς, ἤ ἰδιώτου) διά τήν ἔκδοσιν ἐγγράφου συμφώνου γνώμης, σχετικῶς πρός τήν Ἐκκλησιαστικήν κατασκευήν ἤ χρῆσιν, συμπεριλαμβανομένου νομίμου μεταγε γραμμένου τίτλου καί κατάθεσιν εἰς διπλοῦν τῆς σχετικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Μελέτης τοῦ ἔργου. β. Ἡ ἔγγραφος σύμφωνος γνώμη - ἄδεια τοῦ οἰκείου Ἀρχιερέως, δέον ὅπως τύχῃ τῆς ἐγκρίσεως τοῦ οἰκείου Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου, διά τήν Ἐκκλησιαστικήν κατασκευήν ἤ χρῆσιν. γ. Ἀποστολή τοῦ φακέλλου, κατόπιν τῆς θετικῆς κατά τά ἀνωτέρω Ἀποφάσεως, ὑπό τοῦ οἰκείου Ἀρχιερέως πρός τό Συμβούλιον Ἐκκλη σιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης, Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.), διά τά ἐκκλησιαστικά ἔργα, ἤ ἄν πρόκειται περί ἰδιωτικοῦ ἔργου, πρός τήν Ὑπηρεσίαν Δομήσεως τῆς περιοχῆς. - 100 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 101
δ. Θετική γνωμοδότησις τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. ἐπί τῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Μελέτης καί ἐπιστροφή αὐτῆς πρός τήν οἰκείαν Ἐκκλησιαστικήν Ἐπαρχίαν, ἡ ὁποία ἐν συνεχείᾳ διαβιβάζει τήν αἴτησιν διά τήν ἔγκρισιν δομήσεως μετά τῶν λοιπῶν δικαιολογητικῶν αὐτῆς πρός τήν Διεύθυνσιν Οἰκοδομικοῦ καί Κτιριοδομικοῦ Κανονισμοῦ (Δ.Ο.Κ.Κ.) τοῦ Ὑπουργείου Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς. ε. Μετά τήν ἔκδοσιν τῆς ἐγκρίσεως δομήσεως παρά τῆς Δ.Ο.Κ.Κ. τοῦ Υ.Π.Ε.Κ.Α., ἀκολουθεῖ ἡ ὑποβολή τοῦ Φακέλου ὑπό τῆς οἰκείας Μητροπολέως, πρός τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. διά τήν ἔκδοσιν ἀδείας δομήσεως. στ. Ἡ ἔκδοσις ἀδείας δομήσεως παρά τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ., κατόπιν ἐξετάσεως τῶν μελετῶν καί τῶν συμφώνως πρός τόν Νόμον σχετικῶν δικαιολογητικῶν. ζ. Ἡ ἄδεια χρήσεως τῶν λατρευτικῶν χώρων ἤ ἡ ἄδεια χρήσεως μή λατρευτικῶν χώρων (ἀναλόγως πρός τόν λατρευτικόν ἤ ἐκκλησιαστικόν προορισμόν τῆς κατασκευῆς), ἡ ὁποία περιλαμβάνεται εἰς τό στέλεχος τῆς ἀδείας δομήσεως, σφραγίζεται καί ὑπογράφεται, τῇ ἐντολῇ τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, παρά τοῦ Προϊσταμένου τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ., ἐφ’ ὅσον ἡ Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἐκδώση τήν Ἄδειαν δομήσεως καί ἀποτελεῖ πρόσθετον νόμιμον προϋπόθεσιν διά τήν ἔναρξιν τῶν ἐργασιῶν. η. Αὐθημερόν ἀποστέλλεται στέλεχος τῆς ἀδείας δομήσεως παρά τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. πρός τήν Δ.Ο.Κ.Κ., ὁπότε ἀποτελεῖ ἀρχεῖον τῆς Δ.Ο.Κ.Κ. διά τήν ἐκκίνησιν τῆς διαδικασίας ἐλέγχου τῶν κατασκευῶν, συμφώνως πρός τάς ἰσχυούσας διατάξεις. 6. Διά τόν ἁγιογραφικόν καί λοιπόν διάκοσμον ἁπάντων τῶν Ἱερῶν Μονῶν καί τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ καλλιτεχνικήν ἐργασίαν, ἀπαιτεῖται, ἐπίσης, ἄδεια παρά τῆς Υ.ΔΟΜ. τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί σύμφωνος γνώμη τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς της Ἐκκλησίας Κρήτης καί Δωδεκανήσου. 7. Τά Ἐκκλησιαστικά κτίρια εἶναι εἰδικά κτίρια δημοσίου ἐνδιαφέροντος καί ἐπιτρέπονται παρεκκλίσεις κατόπιν Ἀποφάσεως τοῦ Ὑπουργοῦ Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς, κατά τό ἄρθρο 27 τοῦ ν. 4067/2012, ὅπως ἑκάστοτε ἰσχύει, κατόπιν τῆς γνώμης καί τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου. 8. Πᾶσα Ἐκκλησιαστική οἰκοδομική δραστηριότης, μή γενομένη διά τῶν ἀνωτέρω προβλεπομένων, εἶναι, συμφώνως τῷ Νόμῳ παράνομος - 101 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 102
καί διώκεται ὡς καί εἰς τάς περιπτώσεις παρανόμου δομήσεως μή Ἐκκλησιαστικῶν κτισμάτων. Ἐπί τούτοις, ἀναμένοντες τήν καλλίκαρπον ἐργασίαν τῶν ὡς ἄνω νέων τούτων Ὑπηρεσιῶν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, διατελοῦμεν, Μετά φιλαδέλφων ἀσπασμῶν καί πολλῆς τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 10:48 π.μ. Page 103
Συνοδική Ἐγκύκλιος ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἀριθμ. πρωτ. 402
Ἐν Ἡρακλείω, τῇ 15ῃ Αὐγούστου 2015
Πρός Τούς Αἰδεσιμωτάτους Κληρικούς, τούς Ὁσιωτάτους Μοναχούς καί τόν εὐσεβῆ Λαό τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἀπευθύνεται σήμερα, κατά τή μεγάλη Ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τήν ὁποία οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὀνομάζουν «Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ», πρός ὅλους ἐσᾶς, τά πιστά παιδιά τῆς Ἐκκλησίας καί ἐκφράζει τήν ἀγάπη καί τίς ἑόρτιες ἐπιστηρικτικές εὐχές Της. Ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία μέ θεσπέσιους ἐξόδιους ὕμνους μεγαλύνει τή Μητέρα τοῦ Θεοῦ καί τήν παρακαλεῖ ἀδιάλειπτα, μέ βαθύτατο σεβασμό, νά μήν παύσει ποτέ, μέ τίς ἀνύστακτες πρεσβεῖες Της, νά δέεται πρός τόν Κύριο γιά τή σωτηρία ὁλόκληρου τοῦ κόσμου. Γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἡ Ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, προβάλλει κάθε χρόνο, ὡς «ἡμέρα εὐφρόσυνος» καί αἰτία χαρᾶς καί ὄχι ὡς ἡμέρα λύπης ἤ πένθους. Ἡ Θεομητορική σκέπη καί ἡ ἀκαταμάχητη προστασία τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου, ἀποτελεῖ τήν πυξίδα τῆς πνευματικῆς καί τῆς ἱστορικῆς πορείας τοῦ Γένους μας, προσκαλεῖ δέ ὅλους ἐμᾶς νά ἀκούσομε μυστηριακά, δηλαδή ἐκκλησιαστικά, τή Μητρική φωνή Της καί νά γευθοῦμε ἐσωτερικά τόν γλυκασμό καί τή θαλπωρή τῆς ἀνυπόκριτης στοργῆς Της, πάντοτε καί ἰδιαίτερα στούς δύσκολους καί ποικίλως ἀπαράκλητους καιρούς μας. Μέσα στό χαρμόσυνο πνεῦμα τῆς μεγάλης αὐτῆς ἡμέρας, ἡ Τοπική Ἐκκλησία ἀπευθύνεται σέ ὅλους ἐσᾶς, τά εὐλογημένα παιδιά Της, καί σᾶς προτρέπει νά μένετε ἀταλάντευτα προσανατολισμένοι, μέ ὑγιές καί ἀνόθευτο Ἐκκλησιαστικό ἦθος καί φρόνημα, σέ ὅσα παραγγέλλει ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία. Νά μή δελεάζεσθε ἀπό τίς ὁποιεσδήποτε «πνευματικές - 103 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 104
σειρῆνες τῆς ἐποχῆς», καί νά ἀποφεύγετε νά παρασύρεσθε ἀπό τίς κενοφωνίες τῶν καιρῶν μας. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι «στύλος καί ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Α’ Τιμ. 3,15), μέ κανονικό αἴσθημα εὐθύνης καί ἄδολη εὐαισθησία καί ὁ μόνος ρυθμιστής γιά τά ἀναφυόμενα ἑκάστοτε προβλήματα. Εἶναι Ἐκείνη, ἡ ὁποία ἐπαγρυπνεῖ καί μᾶς κατευθύνει μέ πιστότητα «ἐπί τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ» (Πράξ. 4,18·5,28). Εἶναι ὁ ἀψευδής Κανόνας τῆς Πίστεως καί ὁ θεματοφύλακας τῆς αὐθεντικῆς Ἀποστολικῆς Παρακαταθήκης. Δυστυχῶς, πολλοί συνάνθρωποί μας, ἀκόμη καί ἀπό τόν ἐκκλησιαστικό χῶρο, παρωθοῦν στόν πειρασμό τῆς ἐκμετάλλευσης τῶν κατά καιρούς ἀναφυομένων δοκιμασιῶν, ὅπως γιά παράδειγμα αὐτῶν πού βιώνει σήμερα ἡ Πατρίδα μας. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ἀνεύθυνα κινδυνολογοῦν, παραπληροφοροῦν τούς ἀνθρώπους γιά διάφορα πνευματικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα, παρερμηνεύουν ἐπικίνδυνα ἤ ἑρμηνεύουν ἐπιλεκτικά λόγους συγχρόνων Ἁγίων Πατέρων καί ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν προσώπων, ἐξαγγέλλουν ψευδοπροφητεῖες καί «ἀποκαλύψεις» γιά ἐπικείμενα γεγονότα, καλλιεργοῦν κλίμα πνευματικῆς τρομοκρατίας, διχασμοῦ, ἐκφοβισμοῦ καί ἀπογοητεύσεως, «πλανῶντες καί πλανώμενοι» (Β’ Τιμ. 3,13), περιφρονοῦντες τήν Ἐκκλησία μέ ἀνυπακοή τυφλώσεως. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἐπιφέρουν δυσθεράπευτους τραυματισμούς στόν Ἀποστολοπαράδοτο Θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, τό μόνο ταμεῖο τῆς Χάριτος, ἐκτρεπόμενοι σέ «προσωποληψίες» (Ἰακ. 2,1), ἰδιοτέλειες, φανατισμούς καί ζηλωτισμούς, θέτουν δέ τούς ἑαυτούς τους ὑπεράνω τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἱερά Σύνοδος, μέ ποιμαντική ἀγωνία καί μέ Ἐκκλησιαστική διάκριση, ἐφιστᾶ τήν προσοχή ὅλων στά πολλά καί διάφορα διαδιδόμενα καί ἰδιαίτερα στό χῶρο τοῦ Διαδικτύου καί τῶν ἄλλων Μέσων ἐνημέρωσης, περί πολέμων, καταστροφῶν καί συντελείας τοῦ αἰῶνος τούτου καί προτρέπει νά προσευχόμαστε ἀδιατάρακτα, γιά τά ὅσα συμβαίνουν στούς καιρούς μας καί νά μένομε ἀκλόνητοι καί ἀμετακίνητοι στή σώζουσα Διδασκαλία τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας, ἐνωτιζόμενοι μέ προσοχή τό παράγγελμα τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου, πρός τόν πρῶτο Ἐπίσκοπο καί Πάτρωνα τῆς Ἐκκλησίας μας, Ἅγιο Ἀπόστολο Τίτο: «μωράς δέ ζητήσεις καί γενεαλογίας καί ἔρεις καί μάχας νομικάς περιίστασο, εἰσί γάρ ἀνωφελεῖς καί μάταιοι» (Τίτ. 3,9). Ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Παναγίας καί τῶν Ἁγίων τῆς Πίστεώς μας, δέν εἶναι ζωή περιεργαζόμενη καί ἀσχολούμενη μέ ἑρμηνεῖες καί διδασκαλίες ἀλλοτρίων, προφητεῖες ἤ θαυματολογίες, ἀλλά εἶναι μέθεξη, - 104 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 105
ἐργασία τῶν ἀρετῶν καί ἀγῶνας τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, καταστάσεις μή διαφημιζόμενες, ὅπως μαρτυροῦνται καί καταγράφονται στό βίωμα τῆς Ἐκκλησίας, στά τρία στάδια τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τήν κάθαρση, τό φωτισμό καί τή θέωση. Στό πνεῦμα αὐτό, ἡ Παναγία μᾶς προσκαλεῖ σήμερα νά παραμείνομε στήν Ἐκκλησία, τή σώζουσα Κιβωτό τῶν ἀνθρώπων, ἡ ὁποία, ὡς ἱερά παρακαταθήκη, μᾶς ἐκληροδότησαν οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Ἅγιοι καί οἱ φιλογενεῖς Πρόγονοί μας, μέ τή λογική καί τήν ἐν πνεύματι ἀνεπιτήδευτη λατρεία τοῦ Τρισάγιου Θεοῦ. Ἀγαπητοί ἀδελφοί μας, Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης, εὔχεται ἐγκάρδια, νά ἔχετε ὅλοι, πλούσια τή Θεομητορική προστασία καί τόν διαρκῆ φωτισμό τοῦ Θεοῦ, στά πρόσωπα, τίς οἰκογένειες, τά ἔργα καί τούς καθημερινούς ἀγῶνες τῆς ζωῆς σας, μακρυά ἀπό τίς ὑπερβολές, τήν ἀνεκκλησίαστη ζωή καί τούς «βεβήλους καί γραώδεις μύθους» (Α’ Τιμ. 4,7), μέ ξεκάθαρη Ὀρθόδοξη πορεία. Μέ πατρικές εὐχές καί ἐν Κυρίῳ ἀγάπη † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος, Πρόεδρος † Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος † Ὁ Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου Εὐγένιος † Ὁ Κυδωνίας καί Ἀπoκoρώνoυ Δαμασκηνός † Ὁ Λάμπης, Συβρίτου καί Σφακίων Εἰρηναῖος † Ὁ Ἱεραπύτνης καί Σητείας Εὐγένιος † Ὁ Πέτρας καί Χερρονήσου Νεκτάριος † Ὁ Κισάμου καί Σελίνου Ἀμφιλόχιος † Ὁ Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου Ἀνδρέας
Ἡ Ἐγκύκλιος αὐτή νά ἀναγνωσθεῖ στούς Ἱ. Ναούς κατά τήν Ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. - 105 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 106
Ἡ Α.Θ. Παναγιότης, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης μετά τῆς Ἀντιπροσωπείας τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 107
Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνοῦ, πρός τήν Α.Θ.Π. τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαῖον, κατά τήν ἡμέραν τῶν Σεπτῶν Αὐτοῦ ὀνομαστηρίων (11.6.2015) Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, Θείᾳ εὐδοκίᾳ καί χάριτι τοῦ ἐν Τριάδι προσκυνητοῦ Θεοῦ, σεπταῖς δέ ῾Υμετέραις Πατριαρχικαῖς εὐχαῖς καί εὐλογίαις, εὑρισκόμεθα ἐνώπιον Ὑμῶν, κατά τήν εὔσημον ταύτην ἡμέραν, καθ᾽ ἥν ἡ Ὑμετέρα θεοτίμητος τε καί γερασμία Κορυφή τοῦ Πανσέπτου τῆς ᾿Ορθοδοξίας Κέντρου, ἄγει τά σεπτά Αὐτῆς ὀνομαστήρια, προκειμένου ἵνα ὑποβάλωμεν σεβάσματα υἱικά καί εὐχάς ἐγκαρδίους, ἐκ προσώπου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἡ ἐλαχιστότης μου καί ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Κύριλλος Διαμαντάκης, Ἀρχιγραμματεύς Αὐτῆς, διαβιβάζοντες ἅμα καί τάς εὐχάς τοῦ Προέδρου Αὐτῆς, Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου, πάντων τῶν Σεβ. Μελῶν Αὐτῆς καί προσφιλῶν Ἀδελφῶν καί Συλλειτουργῶν Σας ἁγίων ᾿Αρχιερέων, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου, τῶν Μονα στικῶν Ἀδελφοτήτων καί παντός τοῦ γενναίου, ἡρωϊκοῦ, φιλοθέου καί φιλογενοῦς λαοῦ τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, προσφιλοῦς, ἐκλεκτῆς καί ἐσαεί ἀφοσιωμένης θυγατρός τῆς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Ἅπαντες, Παναγιώτατε πάτερ καί Δέσποτα, γνωρίζομεν καί παρακολουθοῦμεν τούς καθ᾽ ἡμέραν ἀνυστάκτους ἀγῶνας καί τά πολλά καί μεγάλα παλαίσματά Σας ὑπέρ τῆς δόξης τοῦ Κυρίου καί τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας Αὐτοῦ, τῶν ὁποίων τό βάρος καί τήν εὐθύνην προσωπικῶς ἐπωμίζεσθε. Ὁρῶμεν τήν μέριμναν καί τήν πατρικήν στοργήν καί ἀγάπην τῆς Πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας πασῶν τῶν ἀνά τήν Οἰκουμένην Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί τῶν ἁπανταχοῦ τέκνων Αὐτῆς. Εὐρισκόμεθα νοερῶς εἰς τάς συνεχεῖς ἐπισκέψεις καί τάς ἱεράς ἱεραποδημίας Σας, γνωρίζομεν τάς ἱεράς πρωτοβουλίας καί τούς ὑψηλούς στόχους Σας. Ἔχετε τήν ἰδιαιτέραν χάριν καί δύναμιν ἵνα ἀνασταίνητε τάς ἱεράς μνήμας τῶν προγόνων Σας, διά τῶν ἀναστηλώσεως τῶν ἐγκαταλελειμμένων ἱερῶν Ναῶν τῆς Ἀνατολῆς, καί τῆς τελέσεως εἰς αὐτάς τῆς ἀναιμάκτου ἱερουρ γίας, καί ἵνα μεριμνῆτε καί ἐργάζησθε διαρκῶς ἀποστολικῶς προβάλ λοντες τό διαχρονικόν μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως καί κηρύττοντες τήν - 107 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 108
εὐαγγελικήν ἀλήθειαν, μακράν φυλετικῶν διακρίσεων καί διαφορῶν. Πανθομολογουμένως, ὡς ἀμφιδέξιος καί ἱκανός οἰακοστρόφος, πηδαλιουχεῖτε ἀριστοτεχνικῶς τό νοητόν σκάφος τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί ἅπαντες γνωρίζομεν καί ὁμολογοῦμεν ὅτι διά τῶν ἱερῶν ἐπιδιώξεων Σας, σήμερον τό μαρτυρικόν, ἀειλαμπές καί πολύφωτον Φανάρι, ἡ πολύπαθος Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, τυγχάνει πανορθοδόξως ἀποδεκτή, δυνατή καί ἀταλάντευτος εἰς τό ἀπολυτρωτικόν ἔργον καί εἰς τήν ὁμολογίαν καί μαρτυρίαν Αὐτῆς διά τόν ἐν τῷ συγχρόνῳ συνεχῶς μεταβαλλομένῳ κόσμῳ ζῶντα δοκιμαζόμενον ἄνθρωπον. Ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία καί σήμερον ἑνώνει τούς ἀνθρώπους διά τῆς σεμνοπρεποῦς παρουσίας Σας καί τῆς θεαρέστου Πατριαρχίας Σας. Διά πάντα ταῦτα τά φανερά καί πολλά ἄλλα τά ἀφανῆ, τά εἰς ἡμᾶς γεγενημένα, εὐγνωμονοῦμεν καί εὐχαριστοῦμεν τήν Ὑμετέραν Θεόλεκτον καί τετιμημένην Παναγιότητα. Ἰδιαιτέρως, ὅμως, Σᾶς εὐγνωμονοῦμεν καί Σᾶς εὐχαριστοῦμεν καί καυχόμεθα ἐν Κυρίῳ, διότι ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, ἡ ναυαρχίς τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, κατά τήν προσφιλῆ ἔκφρασίν Σας, ἀνήκει ὀργανικῶς εἰς τήν τροφόν τοῦ Γένους, τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν Κ/Πόλεως. Καί ἡ ζωτικῆς φύσεως αὕτη σχέσις συντηρεῖται δι᾽ ἀκαταλύτων ἱστορικῶν καί ἐκκλησιαστικῶν δεσμῶν. Ἡ ἄμεσος ἱκανοποίησις τῶν αἰτημάτων τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνό δου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, διά τῆς τροποποιήσεως ἄρθρων τινων τοῦ ἐν ἰσχύει Καταστατικοῦ αὐτῆς Χάρτου, ὡς ἡ ἀπόκτησις νομικῆς ὑποστάσεως τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὁ τρόπος ἐκλογῆς τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης, θέματα τοῦ ἐπισήμου Δελτίου αὐτῆς Ἀπόστολος Τίτος, καί πολλαί ἄλλαι εὐεργετικαί διατάξεις, αἵτινες ἀπό ἐτῶν τυγχάνουσι νομοθετικῶς ρυθμισμέναι καί ἤδη ἐφηρμοσμέναι εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἔτυχον τῆς ἀμέσου ἐγκρίσεως καί προωθήσεως τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου πρός τάς Ἀρχάς τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας καί ἐρυθμίσθησαν νομοθετικῶς. Τό αὐτό ἰσχύει καί διά τῆς ἐκδόσεως πολλῶν Κανονισμῶν κατά τό τελευταῖον διάστημα. Ἤδη ἐδημοσιεύθη ὁ ὑπ᾽ ἀριθμ. 3/2014 Κανονισμός τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἀφορῶν εἰς τό Συμβούλιον Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιετεκτονικῆς καί εἰς τήν Ὑπηρεσίαν Δομήσεως τῆς Ἐκκλησίας Κρή της καί Δωδεκανήσου, καί μόλις πρό ἡμερῶν ἐστάλησαν πρός δημοσίευσιν εἰς τό Φ.Ε.Κ. καί ἕτεροι τέσσαρες Κανονισμοί, κατόπιν τῆς ἐγκρίσεως παρά τῆς Μητρός Ἐκκλησίας (ὑπ ἀριθμ. 4/2014, Κώδικας περί - 108 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 109
ἐκκλησιαστικῶν ὑπαλλήλων τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὑπ ἀριθμ. 5/2015, Περί ἔκδοσης Ἐπίσημου Δελτίου «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ» τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὑπ ἀριθμ. 6/2015, Περί τῆς λειτουργίας τοῦ Συνοδικοῦ Γραφείου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, καί ὑπ’ ἀριθμ. 7/2015, Περί Ἱερῶν Ναῶν καί Ἐνοριῶν τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης). Οὕτω, τῇ φιλοστόργῳ μερίμνῃ καί προτροπῇ τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί τῆς Ὑμετέρας Θειοτάτης Παναγιότητος προσωπικῶς, ἡ Ἐκκλησία Κρήτης ἀξιοποιήσασα τάς ἐκ τῆς κειμένης νομοθεσίας παρεχομένας αὐτῇ δυνατότητας, τῇ ἐγκρίσει τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, ἐκδίδει δι’ ἀποφάσεων αὐτῆς, Κανονισμούς καί Διοικητικάς Πράξεις κανονιστικοῦ περιεχομένου, διά τήν ρύθμισιν τῶν ἐσωτερικῶν θεμάτων αὐτῆς, καλλιεργοῦσα καί ἐπαυξάνουσα τόν ἄρρηκτον σύνδεσμον τῆς ἠγαπημένης καί ἀφοσιωμένης θυγατρός Ἐκκλησίας Κρήτης καί προστάτου Μητρός Ἐκκλησίας. Εἰς καιρούς, κατ᾽ ἐξοχήν χαλεπούς καί δυσχειμέρους διά τήν πατρίδα ἡμῶν, βαθυσεβάστως ἐκζητοῦμεν τάς θεοπειθεῖς Ὑμετέρας εὐχάς δι᾽ ἡμᾶς, τόν Ἱερόν Κλῆρον, τάς Μοναστικάς ᾿Αδελφότητας καί τόν εὐσεβῆ Λαόν τῆς Μεγαλονήσου. Ἐκφράζομεν εἰς Ὑμᾶς τήν διαβεβαίωσιν, ὅτι πάντες παραμενοῦμεν εὐθυγραμμισμένοι πρός τό Σεπτόν Κέντρον τοῦ Φαναρίου, ἀεί φωτιζόμενοι ἐκ τοῦ ἱλαροῦ Αὐτοῦ φωτός, προστατευόμενοι ὑπό τάς πτέρυγας τοῦ ἱεροῦ καί μεγάλου Πατριαρχικοῦ ᾿Ωμοφορίου Σας, κρατοῦντες τά ἱερά καί τά ὅσια τῆς πίστεως τῶν Πατέρων ἡμῶν. Υἱικῶς δέ εὐχόμεθα, πρός τόν θεῖον τῆς Ἐκκλησίας Δομήτορα, ὑπέρ διαρκοῦς καί βεβαίας προστασίας τε καί ἀντιλήψεως τῆς Ὑμετέρας σεπτῆς Κορυφῆς, τοῦ Ἁγιωτάτου Πατρός καί Αὐθέντου ἡμῶν, πρός μακροημέρευσιν, ὑγιείαν καί ἐπίτευξιν πάντων τῶν ὑψηλῶν ὁραματισμῶν καί θεαρέστων καταθυμίων Ὑμῶν, πρός συνέχισιν τοῦ ὑψηλοῦ καί ἐμπεδομόχθου «ὑπέρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως» πανσέπτου καί θεαρέστου Ὑμετέρου Οἰκουμενικοῦ ἔργου, τῆς μαρτυρικῆς δηλονότι καί θυσιαστικῆς πορείας τῆς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τῆς τά πέρατα τῆς οἰκουμένης ἐκ τοῦ ἀνεσπέρου φωτός τῆς ἀκοιμήτου κανδήλας τοῦ Φαναρίου φωτιζούσης, εἰρήνην δέ καί καταλλαγήν πᾶσι διατρανούσης. ῎Εντεινε καί κατευοδοῦ καί βασίλευε, Παναγιώτατε Πάτερ και Δέσποτα, ἐν μακροβιότητι και χάριτι Κυρίου πρός δόξαν τοῦ ἐν Τριάδι - 109 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 110
Θεοῦ, εὔκλειαν τῆς Μητρός ῾Αγίας Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ ᾿Εκκλησίας, στερέωσίν τε καί πρόοδον τῆς θυγατρός ᾿Εκκλησίας Κρήτης. Πολλά καί εὐλογημένα τά ἔτη Σας.
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 111
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ
ΛΟΓΟΙ - ΜΕΛΕΤΕΣ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 112
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 113
Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίας Β’ ὁ Τρανός Ἐπιλογικά1 - Βιβλιογραφία Ἀρχιμ. Νήφων Βασιλάκης Δρ. Κανονικοῦ Δικαίου Κωδικογράφος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης Καθηγητής (inv.) Pontificio Istituto Orientale Roma Διδάσκων Πατριαρχικῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Κρήτης Ἐπιλογικά Ὁλοκληρώνοντας τήν μελέτη (ἤ ἔστω καί μόνον τήν ἀνάγνωση), σχετικῶς πρός τήν ζωή καί τό ἔργο τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίου τοῦ Τρανοῦ, διαπιστώνουμε εὐθύς, ὅτι μόνον ἀρχή καί πρόλογος τελικά ἦταν ὅλα ὅσα διαβάσαμε, ἐρευνήσαμε, γράψαμε καί ἐξ ἀφορμῆς τῶν ὁποίων προβληματιστήκαμε οὐσιαστικά μόνον εἰσαγωγικῶς, γιατί συνολικά ἐκεῖνα τά θαυμαστά πού ἔζησε κι ἔπραξε ἐνσυνείδητα ἤ κι ἐξ ἀνάγκης (κατ’ οἰκονομίαν καί πρός τό ἀθάνατο συμφέρον τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας) στήν ἐποχή του, ἀποτελοῦν πράγματι διαχρονικά γεγονότα ἄξια θαυμασμοῦ κι ἔχουν συνέπειες βαρυσήμαντες μέχρι καί σήμερα. Παρόλα τά παραπάνω θά ἐπιχειρήσω μερικά συμπεράσματα μόνο νά σημειώσω παρακάτω, παρά νά ἐπαναλάβω ἀπ’ ὅσα ἐπιλεκτικά εἴδαμε σέ κάθε σχετικό κεφάλαιο. Ἀκόμη καί στά βασικά βιογραφικά στοιχεῖα τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμία Β΄, μέ τά ὁποῖα ξεκινήσαμε τήν περί ἐκείνου μελέτη, παρατηρήσαμε τά ἄξια μνήμης, ἐπεξεργασίας καί μεστά πολλῶν συμπερασμάτων συμβάντα, καθόλου τυχαῖα, καθόλου ἀδιάφορα, ἀλλά κατά πάντα ἐξόχως ἐνδια φέροντα, σέ ἀμείωτη ποσότητα δι’ ὅλες τίς φάσεις ἤ περιόδους στίς ὁποῖ ες διακρίναμε γιά μεθοδολογικούς λόγους τό πρῶτο κεφάλαιο. Καί στίς τρεῖς Πατριαρχεῖες του, μολονότι μείναμε στά κυριώτερα σημεῖα, μποροῦ1
Ἀφορᾶ τήν μονογραφία ὑπό τόν τίτλο «ΙΕΡΕΜΙΑΣ Β΄ Ο ΤΡΑΝΟΣ (15361595) ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ. Μελέτη ἱστορικοκανονική». - 113 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 114
με εἰσέτι περαιτέρω νά ἐμβαθύνουμε ἔχοντας ἀφετηρία τά στοιχεῖα πού ἐπιλεκτικά τότε καταγράψαμε καί καταδεικνύουν ἀδιαμφισβήτητα τό μέγεθος καί τήν ἔκταση τοῦ προβληματισμοῦ, τόν ὁποῖο περισσότερο σέ νομοκανονικό χῶρο περιορίσαμε ἐπιστημονικῶς καί γιά μεθοδολογικούς λόγους. Ἡ παιδεία καί ἡ μόρφωση τοῦ μεγάλου ἐκείνου Πατριάρχου ἐπιμαρτυρεῖ τήν σχέση τῆς ἀγωγῆς, τῆς ἐν Χριστῷ καί τῆς θύραθεν παιδείας μέ τήν δράση προσώπων καί μάλιστα ἐκείνων, πού μέ τίς ἀποφάσεις τους κρίνουν τό παρόν καί τό μέλλον τῆς Ἐκκλησίας μας γιά αἰῶνες ὁλόκληρους, μέ τίς ἀνάλογες ἐπιτυχεῖς ἤ ἄστοχες ἐνέργειες καί ἀποφάσεις τους. Σέ καμία περίπτωση δέν εἶναι τυπικό προσόν ἡ παιδεία καί ἡ μόρφωση τῶν μεγάλων ἡγετῶν (τῶν ἱστορικῶν ἰσαρίθμως, μετά τῶν ζώντων) τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά βασική προϋπόθεση καί πολύτιμο ἐργαλεῖο ἤ μέσο ἀπαραίτητο, τό ὁποῖο μάλιστα ἐκ παραλλήλου χρησιμοποιεῖται εὐστόχως μαζί μέ τήν προσευχή, τήν Χάρη καί τό Ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Πολύ σοφά καί ἀποδεδειγμένα ἡ θεία Χάρις τά ἀσθενῆ θεραπεύει καί τά ἐλλείποντα ἀναπληρεῖ, ἀλλά αὐτό οὐδέποτε συνεπάγεται ἀπόρριψη ἤ ὑποτίμηση τῆς κατ’ ἄνθρωπον προετοιμασίας, ἀλλά ἀντιθέτως διακρίνεται ἔτσι κι ἡ ἐπιστημονική κατάρτιση καί πάλιν κι αὐτή ὄχι σάν τυπικά προσόντα νομικοῦ τύπου, ἔγκυρα ἤ πιστοποιημένα, ἀλλά ὡς συνειδητή καί ὑπεύθυνη κατοχή τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης, ἐξίσου ὡς θεωρίας καί πράξης. Ἄλλωστε οἱ μεγάλοι τῆς Ἐκκλησίας μας Πατέρες ποτέ δέν ἔμειναν ἐφησυχάζοντες «μονοφυσιτικά» στά τῆς ἀοράτου Χάριτος τοῦ Θεοῦ, μολονότι τήν κατεῖχαν βιωματικά, ἀλλά συνεργάστηκαν ἑκουσίως, ἐλεύθερα καί δημιουργικά μέ ὅσα ὁρατά, σωματικά καί ὑλικά προίκησε πλουσιοπάροχα ὁ Δημιουργός τήν ἀνθρώπινη φύση καί ἀδιάλειπτα ἐξέλαβαν, ταπεινά κι ἀγαπητικά, τό ἀνεξιχνίαστον Ἔλεος καί τήν ἄκτιστη θεία Χάρη Του ὡς θεῖα δῶρα, εὐχαριστιακά μέ εὐγνωμοσύνη πολλή. Τό κύριο συγγραφικό ἔργο τοῦ μεγάλου καί Τρανοῦ ἐκείνου Πατριάρχου μαρτυρεῖ καί καταδεικνύει τό πλῆθος καί τήν ἔκταση τῆς βαθείας παιδείας τήν ὁποία κατείχε οὐσιαστικά καί ἔμπρακτα (ἔκδηλη καί πασιφανής ἔργοις) σέ ἐποχή μάλιστα πολύ δύσκολη, χωρίς τά τόσα ἐξ ἐπόψεως ἐκπαιδευτικῆς αὐτονόητα τῆς σημερινῆς. Τά συγγράμματα του μέ περιεχόμενο δογματικό, ἀφορώντα τήν πίστη καί περιγράφοντα τήν ζωή, μεστά μέ ἐνάρετες ἀληθινές διδασκαλίες καί φέροντα σοφές ἀπαντήσεις σέ καίρια θέματα καί ζωηρά ἐρωτήματα, ἐπισφραγίζουν αἰῶνες ἤδη ὅσα μεγάλα θεωρητικῶς καί πρακτικῶς ἀπεφάσισε καί ἐποίησε κατέχων τό Πηδάλιον τῆς νοητῆς νηὸς τῆς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ - 114 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 115
Μεγάλης Ἐκκλησίας. Δέν ἀπαντᾶ (δέν ἀσχολεῖται κἄν) σέ ζητήματα ὑποθετικοῦ ἐνδιαφέροντος, ἀλλά γράφει γιά ὅσα ἐπίκαιρα (καί διαχρονικά) παρουσιάζονται στήν πρώτη γραμμή τοῦ χριστιανικοῦ βίου. Ἀσχολεῖται ἐπισήμως, Συνοδικῶς καί προσωπικῶς μέ ἀληθινές προτεραιότητες πίστης καί ζωῆς. Προέχουν ἀσφαλῶς τά ἐπειγοντα τῆς κανο νικῆς τάξεως καί προηγοῦνται ὅσα τρέχοντα ποιμαντικῆς φύσεως, ὅσα ἄμεσα χρήζουν τῆς ἐκκλησιαστικῆς τακτοποιήσεως κατά τούς θείους καί ἱερούς Κανόνες καί τήν ἱεράν Παράδοσιν. Ἡ Νομοκανονική προσφορά τοῦ Oἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου Β’ στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία κρίνεται τεράστια. Συγκεκριμένα καί γενικά τό νομοκανονικό ἔργο τοῦ Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμία Β΄ λαμβάνει διαχρονική σημασία καί σπουδαιότητα ὡς τίς μέρες μας. Παρατηρεῖται καί ἀποδεικνύεται διά μίαν εἰσέτι φοράν ἡ κανονικότητα τῆς παρέμβασης τοῦ ἑκάστοτε Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως στά ἐκκλησιαστικά ζητήματα οἰκουμενικῶς. Οἱ περιοδεῖες τοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου Β΄ κι ἡ κανονική τους σημασία ἐπίσης ἀποδεικνύουν περίτρανα τό Πατρικό ἐνδιαφέρον καί τήν Κανονική μέριμνά του, γιά τίς ἐπαρχίες, τίς Ἐκκλησίες εὐρύτερα, τούς πιστούς τῆς Οἰκουμένης συνολικά, ἀλλά κι εἰδικότερα τῶν ὑπό τήν κανονική δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ἄμεσα καί προσωπικά ἐγνώρισε τά ὅσα νομοκανονικά καί λοιπά προβλήματα, ὅπως τά περί χειροτονίας τῶν ἀρχιερέων, τό πρόβλημα τῆς σιμωνίας, τά περί τῆς χειροτονίας τοῦ Μητροπολίτου Κιέβου καί φρόντισε γιά τήν κανονική διευθέτησή τους, ὅπως καί γιά τήν κανονικήν ἐπίλυση πολλῶν καί διαφόρων ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων. Τά κανονικά μέτρα τοῦ Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμία Β΄ περί μοναχισμοῦ, ἡ ἀθώωση κι ἡ καθαίρεση ἀρχιερέων, οἱ ἀναρίθμητες κανονικές παρεμβάσεις του, γιά τήν εἰρήνευση καί τήν καταλλαγή τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν δίδουν τό πνεῦμα καί τήν κανονική πράξη ἀντιμετωπίσεως τόσων καίριων καί ζωτικῶν καταστάσεων, οἱ ὁποῖες καί μετονομάζονται ἤ ἐναλλάσονται (ἴσως καί μεταλλάσονται) ἀπό ἐποχή σέ ἐποχή καί τόπο σέ τόπο. Οἱ Συνοδικές καί κανονικές Ἀποφάσεις τίς ὁποῖες ἔλαβε καί ἐφάρμο σε ὁ Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίας Β’, χάριν δέ παραδείγματος ἀναφέ ρουμε ὑπενθυμίζοντες τήν Συνοδική Ἀπόφαση κατωχύρωσης τῶν προνομίων τῆς μονῆς Σινᾶ, τήν μεταφορά τῆς ἕδρας τῆς μητροπόλεως Φιλαδελφείας εἰς τήν Βενετία, τήν ἀνακήρυξη τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν - 115 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 116
Ρωσία σε Πατριαρχεῖο καί τίς Συνοδικέςς ἐπικυρώσεις, τά σχετικά Πατριαρχικά Γράμματα καί Χρυσόβουλα, ἀποτελοῦν ὄχι ἁπλά ἱστορικά μνημεῖα μεγάλου κανονικοῦ ἐνδιαφέροντος, ἀλλά σηματοδοτοῦν πρακτικά τά περί κανονικῆς ἐφαρμογῆς τῶν θείων καί ἱερῶν κανόνων σέ σχέση καί συνάρτηση μέ τίς πολιτικοκοινωνικές δυνάμεις, τίς οἰκονομικοστρατηγικές ἐπεμβάσεις, τά χωροχρονικά σταθερά καί τίς ὅσες ἐμφανεῖς καί ἀθέατες μεταβλητές τους. Παράλληλα οἱ θεσμικές, διεκκλησιαστικές, ἀλλά καί προσωπικές σχέσεις τοῦ Ἱερεμίου Β’ μέ τήν Καθολική Ἐκκλησία τῆς Ρώμης, καθόσον διαφαίνονται μέσα ἀπό τήν ἀλληλογραφία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου μέ τόν Πάπα Γρηγοριο ΙΓ΄ περί τοῦ νέου Ἡμερολογίου καί δι’ ὅσα ἀφοροῦν ἄμεσα ἤ ἔμμεσα τό Ἑλληνικό Κολλέγιο τῆς Ρώμης μποροῦν νά ὁδηγήσουν ἀσφαλῶς σέ ἄκρως ἐπωφελῆ συμπεράσματα γιά τίς δυνατότητες τῆς ἀγαστῆς συνεργασίας σέ ποικιλία τομέων καί πεδίων, γιά τόν δημιουργικό διάλογο καί τήν διεκκλησιαστική συγχώρηση καί συμπόρευση, τήν κοινή προσφορά εἰρήνης καί ἐλπίδος πρός πάντας τούς χριστιανούς, καθώς φαντάζουν ἄκαρπες οἱ παρελθοῦσες ὡς σκιά φαῦλες συγκρούσεις κι οἱ μάταιες κι ἐπιβλαβεῖς ἀντιπαλότητες τῶν χριστιανῶν. Ἡ ἐπικοινωνία ἐπίσης ἐπί Πατριάρχου Ἱερεμίου Β’ μεταξύ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τοῦ Προτεσταντικοῦ κόσμου, οἱ καρποφόρες ἀλλά κι οἱ στεῖρες προσπάθειες θεολογικῆς συνάντησης κι ἐπικοινωνίας, οἱ περίφημες τρείς Ἀποκρίσεις τοῦ Πατριάρχη προσανατολίζουν διαχρονικά τόν μελετητή πρός ἀποφυγήν τῶν χαλεπῶν θεολογικῶν τόπων γιά πρόσωπα, ἀπομακρύνουν τήν σύγχρονη προσπάθεια συνάντησης ἀπό ἄτοπα καί χρήζοντα ἀνεκτικότητας καί κατανόησης, σεβασμοῦ τῆς ἑτερότητας, ἀγάπης καί φιλικότητος τοῦ πλησίον, ἀνεξαρτήτως τῆς κοσμικῆς πλευρᾶς τῆς προσωπικότητος καί τῶν ἱστορικῶν πλέον καί ἀντικανονικῶν θεολογικῶν διαφορῶν, κατανοητῶν εἰς ὀλίγους ἐπιστημονικά καί δυσνόητους εἰς τούς πολλούς ἔμπρακτα. Οἱ προσωπικότητες πού μετεῖχαν στήν προσπάθεια διαλόγου τότε, οἱ κύριες καί οἱ δευτερεύουσες θεολογικές διαφορές, λαμβάνονται ὡς πυξίδα ἀσφαλής προπαιδευτικά γιά τήν ἐκ τῶν ὑστέρων ὀρθή θεώρηση κι ἐκτίμηση τῶν σφαλμάτων, ὄχι γιά νά ἀποδωθοῦν μεταθανάτιες εὐθύνες, ἀλλά πρωτευόντως γιά νά συγχωρηθοῦν ἀπό τίς δεσπόζουσες τότε καιρικές συνθῆκες ἀντίληψης καί βιώσεως τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος τῆς καταλλαγῆς. - 116 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 117
Ἡ λήξη τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου πάντοτε θλίβει, ἀλλά ἡ δημοσίευση τῆς τότε σχετικῆς ἀλληλογραφίας, παρέχει τήν προοπτική ἐπανέναρξης τῆς καλῆς προσπάθεις ἐπικοινωνίας καί κοινωνίας, τήν ἐπανεκκίνηση τοῦ διαλόγου τῆς ἀγάπης καί τῆς συγγνώμης, τῆς φιλαδέλφου συνεργασίας, τῆς βιωματικῆς ἐφαρμογῆς, ὄχι ἁπλά τό γράμμα τῶν ὅρων καί τῶν ἱερῶν κανόνων τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, μά περισσότερο τοῦ πνεύματος καί τοῦ μηνύματός των, τήν συμπόρευση πάντων πρός τόν εἰρηνικό μόνο δρόμο τῆς σωτηρίας τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων πάντων ἡμῶν. Ἐπιλογικά συμπεραίνουμε ὅτι οἱ μεγάλες προσωπικότητες τοῦ παρελθόντος, ἐγγύς ἤ μακράν, ὅπως ἡ μορφή τοῦ Τρανοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίου Β’, φωτίζουν πτυχές τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, μέρη τῆς τάξεως καί σελίδες τῆς ἱστορίας, μέ τό παράδειγμα βίου, τήν συγγραφική των προσφορά, τίς ἐπιλογές καί τίς ἀποφάσεις τους, τόσο ὥστε νά ἀποτελοῦν διαχρονικά σημεῖα ἀναφορᾶς καί μελέτης. Σήμερα αἰῶνες μετά ἀπό ὅσα θαυμαστά, πολλά καί μεγάλα ἀπεφάσισε κι ἔπραξε (ἤ ἀνέβαλε καί δέν ἔκανε ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως) ὡς Πατριάρχης ὁ Ἱερεμίας ὁ Β’, ἐξακολουθεῖ νά ἔχει σημασία καί ἐνδιαφέρον· ὁτιδήποτε σχετίζεται μέ τίς κανονικές του ἐκεῖνες Συνοδικές Ἀποφάσεις, οἱ ὁποῖες σημάδεψαν ἀνεξίτηλα πρόσωπα καί Ἐκκλησίες. Ἡ κανονική ἐπομένως προσφορά τοῦ Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμία Β’ κατέχει καθοριστική θέση, γιά τήν ἱστορία καί τήν ἐφαρμογή τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου, ἀφοῦ δείχνει δρόμους κατανόησης καί παρέμβασης στά ἐκκλησιαστικά πράγματα καί τρόπους εἰρηνικῆς γεφυρώσεως τῶν ὅποιων κοσμικῶν κι ἐκκλησιαστικῶν ἤ διεκκλησιαστικῶν δυσκολιῶν, προσωρινῶν ἤ καί αἰωνόβιων.
B I B Λ Ι Ο Γ ΡΑ Φ Ι Α ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΥ Α., Τό αἴτιον τοῦ περί τοῦ Πάσχα ἐρίδων, Ἀθήνα 1911. ———, Οἱ ἱεροί κανόνες καί οἱ ἐκκλησιαστικοί νόμοι, Ἀθήνα 1949. AMANTOY K., Οἱ Ἕλληνες εἰς τήν Ρουμανίαν πρό τοῦ 1821, Ἀθήνα 1944. ————, Σύντομος ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σινᾶ, Θεσσαλονίκη 1953. ΑΝΘΙΜΟΥ Β., Τό ἡμερολογιακόν ζήτημα, Κωνσταντινούπολις 1922 . AΡΒΑΝΙΤΑΚΗ Γ., Ἐπιστημονική ἐκκλησιαστική καί θεολογική ἐπιθεώρησις, Ἐκκλησιαστικός Φάρος (ΕΦ) 5 (1910), 72- 84 . ΒΑΛΛΙΑΝΟΥ Θ., Ἱστορία τῆς Ῥωσικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθήνα 1851. - 117 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 118
VASILAKIS N., Il Sintagmation di Gabriel Severos (1541- 1616) Metropolita di Filadelfia. Fonti, contenuto e significato per la vita della Chiesa, Roma 2007. ΒΑΦΕΙΔΟΥ Φ., Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Κωνσταντινούπολη 1912. ΒΡΕΤΟΥ Α., Νεοελληνική Φιλολογία ἦτοι κατάλογος τῶν ἀπό πτώσεως τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας μέχρι ἐγκαθιδρύσεως ἐν Ἐλλάδι τυπωθέντων βιβλίων παρ΄Ἐλλήνων εἰς τήν ὁμιλουμένην ἤ εἰς τήν ἀρχαίαν ἐλληνικήν γλώσσαν, Ἀθήνα 1854. COCQUELINES C., Bullarium, privilegiorum ac diplomatum Romanorum pontificium amplissima collection, Roma 1746. ΓΕΔΕΩΝ Μ., Ἀνέκδοτος Ἐγκύκλιος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἰερεμίου Γ΄ (1727), Κωνσταντινούπολη 1872. -—-, Κανονικαί Διατάξεις, Κωνσταντινούπολη 1888-1910. ———-, Περί καταρτίσεως ἐπισκοπικῶν καταλόγων, Κωνσταντινούπολη 1890. ——-, Ἐπιστολαί πρός τόν Πατριάρχην Ἰερεμίαν Β΄ τόν Τρανόν, Ἐκκλησιαστική Ἀλήθεια (ΕΑ) 32 (1912), 194-201. ———-, Ἱερεμίας Β΄, Μεγάλη Ἑλληνική Ἐγκυκλοπαίδεια 12, Ἀθήνα 1926. ΓΕΔΕΩΝ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ, Βιβλίον καλούμενον Κριτῆς τῆς Ἀληθείας τόμος Πρὼτος ἐν ᾧ περιέχονται τά τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας Δόγματα καί Μυστήρια αἴτινα συντεθέντα παρά τοῦ Παναγιωτάτου Κυρίου Ἰερεμίου ἰθύνοντος τους οἴακας τοῦ πατριαρχικοῦ καί Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐν ἔτει ᾳφος΄ ἐστάλθησαν πρός τούς ἐν Τυβίγγῃ πόλει τῆς Γερμανίας ὄντος, τῆς Λουθήρου Θρησκείας, Θεολόγους, Λιψίᾳ τῆς Σαξωνίας 1758. ΓΙΑΝΝΑΡΑ Χ., Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα 1992. ΓΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Τ., Ὁ Ἱεροσολύμων Γερμανός (1534-1579), Ἐπιστημονική Ἑπετηρίς Βυζαντινῶν Σπουδῶν (ΕΕΒΣ) 28 (1958) 406-413. CHYTRAEI D., Oratio de Statu Ecclesiarum hoc tempore in Graecia, Viteberge 1582. CLERCQ C., La Turcograecia de Martin Crusius et les patriarches de Constantinople de 1453 a 1583, Orientalia Christiana Periodica (ΟCP) 33 (1967) 210-220. ΔΕΛΙΚΑΝΗ Κ., Τά ἐν τοῖς κώδιξι τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἀρχειοφυλακίου σωζόμενα ἐπίσημα ἐκκλησιαστικά ἔγγραφα τά ἀφορώντα ἐις τάς σχέσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πρός τάς Ἐκκλησίας Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας, Ἱεροσολύμων καί Κύπρου, Κωνσταντινούπολη 1904. ————, Πατριαρχικῶν Ἐγγράφων τόμος τρίτος, Κωνσταντινούπολη 1905. ΔΙΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Α., Γαβριήλ ὁ Σεβῆρος, Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, Νέα Σιών (ΝΣ) 22 (1927), 338-345. ΔΥΟΒΟΥΝΙΩΤΟΥ Κ., Τά ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τοῦ Β. Μυστακίδου κατάλοιπα αὐτού, ΕΕΒΣ 15 (1939) 352-404, 16 (1940) 160-210. - 118 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 119
———, Θεοδόσιος Ζυγομαλᾶς, Θ 1, 1923. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΟΥ Σ., Πρ. Λεοντοπόλεως. Ἰωάννης Κουκουζέλης, ὁ μαΐστωρ, καί ὁ χρόνος τῆς ἀκμής αὐτού, ΕΕΒΣ 14 (1938) 3-86. ΖΑΚΥΘΗΝΟΥ Δ., Κατάλογος τῆς συλλογῆς Περικλέους Ζερλέντη, ΕΕΒΣ 13 (1937), 230-304. ——-, Ἀνέκδοτον Βυζαντινόν κτιτορικόν ἐκ Βορείου Ἠπείρου, ΕΕΒΣ 14 (1938) 277-294. ΖΑΜΠΕΛΙΟΥ Σ., Καθίδρυσις Πατριαρχείου ἐν Ρωσίᾳ, Αθήνα 1859. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Ν., Ἡ παιδεία ἐπί Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1976. ———, Ἡ Ἐκκλησία στήν Ἑλλάδα κατά τή Φραγκοκρατία, Θεσσαλονίκη 1998. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Ν., Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἡ παιδεία τοῦ Γένους, «ΦΑΝΑΡΙ 400 ΧΡΟΝΙΑ» 2001, 393-426. FABRICII A., Bibliothecae Graecae, XI, Hamburgi 1740. FEDALTO G., Hierarchia Ecclesiastica Orientalis, Padova 1988. FINLAV , e History of Greece, London 1856. FLOROVSKY G., e Greek Version of the Augsburg Confession, LW 6 (1959) 153-155. ————, An Early Ecumenical Correspondence of Patriarch Jeremiah II and the Lutheran Divines, World Lutheranism of Today, A Tribute to Anders Nygren, Stockholm 1950. GEANACOPLOS D., Byzantine East and Latin West; Two Worlds of Christendom in Middle Ages and Renaissance, New York 1966. ΗOFMANN G., Lettere pontificie edite ed inedited intorno ai monastery del Monte Sinai, OCP 17 (1951) 283-303. ——-, Sinai und Rom, OC 9 (1927). ———, Griechische Patriarchen und Romische Papste. Unetersuchunchen und Texte II, Patriarch Ieremias II, OC 76 (1932) 225-248. ————, L’Oriente nel Concilio di Trento, SM 13 (1946) 2, 33-53. QUARENGHI T., Ὁ Πασχάλιος πρόλογος Θεοφίλου Ἐπ. Ἀλεξανδρείας κι ἡ τροποποίησις τῶν Πασχαλίων Κανόνων, Ἐρμούπολη Σύρου 1903. ΚΑΡΜΙΡΗ Ι., Ὀρθοδοξία καί Προτεσταντισμός, Ἀθήνα 1937. ———-, Τά δογματικά καί συμβολικά μνημεία τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικής Ἐκκλησίας, Ἀθήναι 1960. ————-, Τά δογματικά καί συμβολικά μνημεία τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικής Ἐκκλησίας, Graz-Austria 1968. ————, Ἱερεμίας ὁ Β΄, Θρησκευτική Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ) 6, 780-784. ———-, Ἐπιστολαί τοῦ Jacob Parkethyme ἀναφερόμεναι εἰς τόν Πατριάρχην Ἱερεμία Β΄, Ε 15, 1937. - 119 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 120
ΚΑΤΣΗ Δ., Τά ἠμερολόγια καί ὁ κανών τοῦ ΠAΣΧΑ, Αθήνα 1959. ΚΙΜΜΕL Ε., Μοnumenta Fidea Ecclesiae Orientalis, Jenae 1850. ΚΟΥΡΙΛΑ Ε., Τά κειμηλαρχεία καί ἡ βιβλιοθήκη τῆς ἐν Ἄθῳ Μονῆς Μεγίστης Λαύρας ἐν κινδύνῳ, ΕΕΒΣ 11 (1935) 312. ΚΟΥΡΝΟΥΤΟΥ Γ., Η Δωδεκάβιβλος του Δοσιθέου εις την τυπογραφίαν του Βουκουρεστίου, Αθήνα 1953. ΚΡΟΥΣΙΟΥ Μ., Turcograecia, Basiliai 1584. ΚΥΒΕΖΟΥ Ε., Ἐκκλησιαστική τοῦ ἀστρονομικῶς ὀρθοῦ ἡμερολογίου μεταρύθμισης, ΕΦ 20 (1928) 114-126. ΚΥΡΙΑΚΟΥ Δ., Δοκίμιον Ἐκκλησιαστικής Ἱστορίας, Αθήνα 1874. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΔΕΡΚΩΝ, Τά προβλήματα τῆς παιδείας μας, Ο 1 (2001) 112-117. ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ Α., Ἐπίτομος Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Κωνσταντινούπολη 1863. LEGRAND E., Relation de l’establissement des Pp. Della compagnie de Jesus en Levant, Paris 1869. ———, Bibliographie Hellenique, Paris 1885-1903. ΜΑΘΑ Ζ., Κατάλογος Ἰστορικός τῶν πρῶτων ἐπισκόπων καί τῶν ἐφεξῆς Πατριαρχῶν τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἁγίας καί Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, Ἀθήνα 1884. ΜΑΝΟΥΣΑΚΑ Μ., Ἡ ἐν Βενετίᾳ Ἑλληνικὴ Κοινότης καὶ οἱ μητροπολῖται Φιλαδελφείας, ΕΕΒΣ 37 (1969-1970), 182. ———, Συλλογὴ ἀνέκδοτων ἐγγράφων (1578-1685) ἀναφερομένων εἰς τοὺς ἐν Βενετίᾳ μητροπολίτας Φιλαδελφείας, ΘΗ 6 (1969), 7-112. MANSI D.J.-LABEO F., Sacrorum Concilium nova et amplissima Collectio, Paris-Leipzig 1901-1927. ΜAΤΣΟΥΚΑ Ν., Ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας, Θεσσαλονίκη19976 MIGNE J., Patrologiae cursus completus. Series graeca. 167 vol., Parisiis 1857-1876. ΜΕΛΕΤΙΟΥ A., Ἐπαφή Ἀγγλικανών καί Ὀρθοδόξων ἐν Λονδίνῳ, Ἀλεξάνδρεια 1931. ΜΕΝΔΕΛΣΩΝ Β., Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1872. MERCATI A., Complementia notizie sull’ unione di orientali con Rome, OCP 15 (1949) 297-230. ————, Nuovi documenti pontifici sui monastery del Sinai e del monte Athos, OCP 18 (1952) 89-96. ΜΕΣΟΛΩΡΑ Ι., Συμβολική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικής Ἐκκλησίας, Ἀθήνα 1960. —-—-, Ἱερεμίου Β΄ καί τῶν διαμαρτυρομένων θεολόγων τῆς Βυρτεμβέργης τά Γράμματα περί τῆς Αὐγουσταίας Ὁμολογίας (1576-1581), Ἀθήνα 1881. - 120 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 121
MIΛΑ Ν., Τό Ἐκκλησιαστικόν Δίκαιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Αθήνα 1917. ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Ν., Αἱ παρά τήν Τρίπολη μοναί Γοργοεπηκόου, Βαρσῶν καί ἐπάνω Χρέπας, ΕΕΒΣ 29 (1959) 390-445. ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ Β., Λασκάρεις 1400-1869, ΕΕΒΣ 5 (1928) 130-168. ———, Ἐπισκοπικοὶ Κατάλογοι, ΕΕΒΣ 12 (1936), 139-238. ΝΕΟΚΛΕΟΥΣ Π., Τό κανονικόν δίκαιον τοῦ πατριαρχείου Ἰεροσολύμων ἐπί τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Σινᾶ, Κωνσταντινούπολη 1868. NΙΚΟΔΗΜΟΥ Α., Πηδάλιον, Αθήνα 1908. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Π., Μαξίμου τοῦ Μαργουνίου ὁμιλία ἐπί διαλλαγή, ΕΕΒΣ 21 (1951) 283-295. ———, Μαξίμου τοῦ Μαργουνίου ἐπιστολαί δύο ἀνέκδοτοι, ΕΕΒΣ 20 (1950) 331-339. ΝΙΝΟΛΑΚΗ Α., Μελέτιος ὁ Πηγάς, ὁ Κρῆς Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καὶ ἐπιτηρητής τοῦ οἰκουμενικού θρόνου, 1545-1602, Χανιά 1903. ΞΗΡΟΥΧΑΚΗ Α., Ἡ ἐν Κρήτῃ ἐπανάστασις τοῦ 1363-1366 καί τό διοικητικό σύστημα τῆς Βενετίας ἀπέναντι τῶν κοινωνικῶν τάξεων καί τῆς Ἐκκλησίας κατά τήν μακράν περίοδον τῆς ἐν τῆ νήσῳ κυριαρχίας αὐτῆς (12111669), Ἀλεξάνδρεια 1932. ———, Περί τῆς θέσεως τοῦ ἑλληνικοῦ κλήρου ἐν Κρήτῃ ἐπί Βενετοκρατίας, ΕΦ 35 (1936) 365-368, 512-518 καί 36 (1937) 31-35. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ Δ., Από τάς ἐλληνορουμανικάς ἐκκλησιαστικάς σχέσεις, ΕΕΒΣ 23 (1953) 450-471. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Σ., Βίος Γρηγορίου μητροπολίτου Εἰρηνουπόλεως καί Βατοπαιδίου, Ἀθήνησι 1860. ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει, Ἀθήνα 2001. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Χ., Ἡ διόρθωσις τοῦ Ἰουλιανοῦ ἡμερολογίου ἐν τῆ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἑλλαδος, Αθήνα 1913. ————, Θεμελιώδεις νόμοι τῶν ἐκκλησιαστικών ἱστορικών ἐρευνών, Αλεξάνδρεια 1914. ————, Συμβολή εἰς τήν ἱστορίαν τοῦ Μάξιμου Μαργουνίου, ΝΣ 18, (1923) 708-727. ———-, Πρῶται σχέσεις Ὀρθοδόξων καὶ Διαμαρτυρομένων κατὰ τὸν ιστ΄αἰῶνα, Ἀθήνα 1924. ————, Σχέσεις Ὀρθοδόξων καὶ Λατίνων κατὰ τὸν ιστ’ αἰῶνα, Θεολογία (Θ) 3 (1925) 89-112. ————, Ἐπὶ τῶν σχέσεων τῶν Ὀρθοδόξων πρὸς τοὺς Ἐτεροδόξους κατὰ τὸν ΙΣΤ΄ αἰῶνα, Θ 3 (1925) 26-33. ————, Tῶν Ἐπισκόπων καὶ Πατριαρχῶν ΚΠόλεως Χρονολογικὸς Πίναξ, Θ 4 (1926) 177-182. - 121 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 122
—————, Σχέσεις Ὀρθοδόξων καί Διαμαρτυρομένων ἀπό Ἱερεμίου Β΄ μέχρι Κυρίλλου Λουκάρεως, ΝΣ 21, 1926. ———, Σχέσεις Ὀρθοδόξων καί Διαμαρτυρομένων ἀπό Ἱερεμίου β΄μέχρι Κυρίλλου Λουκάρεως, Ἐν Ἰεροσολύμοις 1927. ———-, Ἀποκατάστασις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Κύπρου κατὰ τὸν ις΄αἰῶνα, Θ 6 (1928) 5-20. —————, Ἑλληνικαὶ συλλογαὶ τῶν ἱερῶν κανόνων κατὰ τοὺς μετὰ τὴν ἄλωσιν χρόνους, Θ 13 (1935) 5-8. ———, Περί τῆς πρώτης ἀρχῆς τῆς ἐπεμβάσεως τῶν Ρώσων εἰς τά ζητήματα τῆς Ἀνατολῆς, ΠΑΑ 12 (1937) 156-167. ————, Οἱ ἐπίσκοποι ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τοὺς μετὰ τὴν ἄλωσιν χρόνους, ΕΕΒΣ 28 (1941) 298-302. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΕΡΑΜΕΩΣ Α., Ἱεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ΙΙ, Πετρούπολη 1894. ΠΑΠΟΥΛΙΔΗ Κ., Μητροπολιτικοί Πίνακες Κιέβου καί Μόσχας, Ε 37(1960) 378-379. ΠΑΡΑΝΙΚΑ Μ., Ἰωάννης Ζυγομαλάς καί Μιχαήλ Ἐρμοδώρος ὁ Λήσταρχος, Ἑλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος (ΕΦΣ) 10 (1875-1876) 35-46. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΙΔΟΥ Χ., Κράτος καί Ἐκκλησία ἐν Ρωσσίᾳ, Θεσσαλονίκη 1970. ΠΑΡΙΤΣΗ Κ., Βιογραφική Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, Κωνσταντινούπολη 1894. PERI V., Due date un’ unica Pasqua, Milano 1967. ———,La Congregazione dei Greci (1573) e i suoi primi documenti, SG 13 (1967) 129-256. ———, Inizi e finalita ecumeniche del Collegio Greco in Roma, A 44 (1970) 1-56. PICHLER, Geschichte des Protestantismus in der orient Kirche, Muenchem 1862. POSEVINO Α., Bibliotheca selecta, Roma 1763. ΡΑΛΛΗ Γ.-ΠΟΤΛΗ Κ., Σύνταγμα τῶν θείων καὶ ἱερών κανόνων, Αθήνα 1852-1859. ΡΕΝΙΕΡΗ Μ., Κύριλλος Λούκαρης ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, Αθηνα 1859. ΡΟΔΟΠΟΥΛΟΥ Π., Ἐπιτομή Κανονικού Δικαίου, Θεσσαλονίκη 2005. RODOTA, Del rito Greco in Italia, Roma 1763. ΣΑΘΑ Κ., Νεοελληνικὴ Φιλολογία, Αθήνα 1868. ———, Τουρκοκρατούμενη Ελλάς, Αθηναι 1869. ———, Βιογραφικό σχεδίασμα περί τοῦ πατριάρχου Ἱερεμίου Β΄, Αθήναι 1870. - 122 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 123
ΣΑΚΚΕΛΙΩΝΟΣ Ι., Mελετίου Πηγᾶ Ἐπιστολαί πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Ἱερεμίαν τόν Β΄, Ἀθήνα 1883. ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Κ., Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο στούς κόλπους τῆς Ὀθωμανικής αὐτοκρατορίας, 1453-1923: Συναρμογές καί μεταλλαγές, «ΦΑΝΑΡΙ 400 ΧΡΟΝΙΑ» 2001. ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ Β., Ἰστορία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (1453-Σήμερον), Θεσσαλονίκη 1987. ————-, Ἐπισκοπική ἰστορία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, Θεσσαλονίκη 1996. SICARD C., Lettrew edifiantes et curieuses ecrites par der missionnaires de la Compagnie de Jesus, IX, Paris 1830. ΤΑΧΙΑΟΥ Α., Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, Θεσσαλονίκη 1968. ————, Πηγές Ἐκκλησιαστικῆς Ἰστορίας τῶν Ὀρθοδόξων Σλάβων, Θεσσαλονίκη 1997. ΤΖΕΔΑΚΗ Θ., Σύντομος ἱστορία τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας, Ἀθήνα 1967. ΤΖΙΡΑΚΗ Ν., Σινά, Μονή, ΘΗΕ 11, 171-181. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΥ Β., Οἱ βασικοί θεσμοί διοικήσεως τῶν Όρθοδόξων Πατριαρχείων, Ἀθήνα 1972. ΤΡΕΜΠΕΛΑ Π., Ὁ Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ὡς Ἀρχιεπίσκοπος, Ἀθῆναι 1968. TΣΙΡΠΑΝΛΗ Ζ., Τό κληροδότημα τοῦ Καρδιναλίου Βησσαρίωνος γιά τούς φιλενωτικούς τῆς βενετοκρατούμενης Κρήτης, Θεσσαλονίκη 1967. ———-, Ἡ μεταρρύθμιση καί ὁ ὀρθόδοξος κόσμος, ΙΤΕΕ 1, 119-120. ΤΣΙΡΠΑΝΛΗ Ζ., Οἱ Μακεδόνες σπουδαστές τοῦ Ἑλληνικοῦ Κολλεγίου Ρώμης καί ἡ δράση τους στην Ἑλλάδα καί στην Ἰταλία, Θεσσαλονίκη 1971. —————, Τό ἑλληνικό Κολλέγιο τῆς Ρώμης καί οἱ μαθηταί του (15761700), AΒ 32, Θεσσαλονίκη 1980. ΤΩΜΑΔΑΚΗ Ν., Υμνογραφικά και Αγιολογικά Ιωάννου του Ξένου, ΕΕΒΣ 20 (1950) 314-330. ΥΨΗΛΑΝΤΗ Α., Τά Μετά τήν Ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, Κων/πολη 1870. ΦΕΙΔΑ Β., Ἐπίτομος Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ρωσίας, Ἀθήνα 1967. ———, Ἡ πρώτη ἐν Ῥωσίᾳ ἐκκλησιαστική ἱεραρχία καί αἱ ῥωσικαί πηγαί, Ἀθήνα 1967 . ———, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ρωσίας, Ἀθήνα 2005 .
- 123 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 124
- 124 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 125
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΝ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ -ΠΡΑΞΕΩΝ ΙΕΡΑΣ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
- 125 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 126
- 126 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 127
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘΜ. 4/2015 Κώδικας περί εκκλησιαστικών υπαλλήλων της Εκκλησίας Κρήτης
1. 2.
3. 4.
5.
6. 7. 8.
Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Έχουσα υπ’ όψη: Τους Θείους και Ιερούς Κανόνες. Τις διατάξεις του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» (Φ.Ε.Κ. 41/Α’/16.3.1961). Την παρ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010, (Φ.Ε.Κ. 71/Α’/19.5.2010). Τον υπ’ αριθμ. 1/2013 Κανονισμό «Περί Εφημερίων και Διακόνων» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας (ΦΕΚ 65/Α΄/12.3.2013). Τον υπ’ αριθμ. 2/2014 Κανονισμό «Περί συγκρότησης, σύγκλησης, λειτουργίας και αρμοδιοτήτων των Μητροπολιτικών Συμβουλίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας (ΦΕΚ 66/Α’/12.3.2014). Την υπ΄ αριθμ. 271/14-5-2015 απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Τις υπ΄ αριθμ. 2/18-12-2014 και 3/8-6-2015 αποφάσεις της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. Το γεγονός ότι εκ του παρόντος Κανονισμού δεν προκαλείται δαπάνη, η οποία να βαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ψηφίζει: Τον υπ’ αριθμ. 4/2015 Κανονισμό ο οποίος έχει ως εξής: —————————————-
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4/2015 Κώδικας περί εκκλησιαστικών υπαλλήλων της Εκκλησίας Κρήτης
- 127 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 128
Άρθρο 1 Πεδίο εφαρμογής α. Με τον παρόντα Κώδικα θεσπίζονται οι κανόνες, οι οποίοι διέπουν την υπηρεσιακή κατάσταση των εκκλησιαστικών υπαλλήλων της Εκκλησίας Κρήτης. β. Στις διατάξεις του παρόντος Κώδικα υπάγονται όλοι οι υπάλληλοι που έχουν οποιαδήποτε σχέση εργασίας με τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου της Εκκλησίας Κρήτης, της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, των Ιερών Μονών, των Ενοριών, των Ο.Δ.Μ.Π. Νομών Ηρακλείου, Χανίων, Ρεθύμνης και Λασιθίου, του Κ.Ε.Σ. των Ο.Δ.Μ.Π. Κρήτης και κάθε Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου, της Εκκλησίας Κρήτης, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. γ. Στον παρόντα Κώδικα δεν υπάγονται οι Πρεσβύτεροι και οι Διάκονοι της Εκκλησίας Κρήτης, οι ιεροψάλτες, οι νεωκόροι, οι ευπρεπιστές και το λοιπό βοηθητικό προσωπικό των Ιερών Μονών και Ενοριών, καθώς και το πάσης φύσεως προσωπικό της Εκκλησιαστικής Παιδείας. Άρθρο 2 Υπηρεσιακά Συμβούλια 1. Το οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο λειτουργεί και ως υπηρεσιακό συμβούλιο για τους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Τα πολυμελή όργανα διοικήσεως των λοιπών Νομικών Προσώπων της Εκκλησίας Κρήτης, λειτουργούν και ως υπηρεσιακά συμβούλια για τους υπαλλήλους που υπηρετούν εις αυτά. Άρθρο 3 Προσόντα Διορισμού 1. Ως εκκλησιαστικοί υπάλληλοι διορίζονται, από τα αρμόδια όργανα διοικήσεως των ως άνω νομικών προσώπων της Εκκλησίας Κρήτης, Έλληνες πολίτες ή πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δύνανται επίσης να διορισθούν και πολίτες τρίτων χωρών, κατόπιν σχετικής αποφάσεως του αρμόδιου διοικητικού οργάνου, εγκεκριμένης από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Για να διορισθεί κάποιος ως εκκλησιαστικός υπάλληλος πρέπει: α. Να είναι απαραίτητα Χριστιανός Ορθόδοξος. - 128 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 129
β. Να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του και να μην έχει υπερβεί το 50ο. γ. Να έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ή να έχει απαλλαγεί νόμιμα από αυτές. δ. Να έχει τη σωματική αρτιμέλεια και την υγεία που θα του επιτρέπει την εκτέλεση των καθηκόντων της αντίστοιχης θέσης, πιστοποιούμενη από τις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές, με βάση παραπεμπτικό έγγραφο όπου θα περιγράφονται τα καθήκοντα της θέσης. ε. Να μην έχει καταδικασθεί από Εκκλησιαστικό Δικαστήριο σε οποιαδήποτε ποινή. στ. Να μην έχει καταδικασθεί για κακούργημα και σε οποιαδήποτε ποινή για κλοπή, υπεξαίρεσfη (κοινή και στην υπηρεσία), απάτη, εκβίαση, πλαστογραφία, απιστία δικηγόρου, δωροδοκία, απιστία περί την υπηρεσία, κατάχρηση εξουσίας ή θέσεως, παράβαση καθήκοντος, συκοφαντική δυσφήμιση, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα περί τη γενετήσια ζωή. Να μην είναι υπόδικος που έχει παραπεμφθεί με τελεσίδικο βούλευμα για κακούργημα ή για τα ως άνω πλημμελήματα, έστω και αν το αδίκημα έχει παραγραφεί. Να μην έχει, λόγω καταδίκης, στερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα. Να μην τελεί υπό στερητική ή επικουρική δικαστική συμπαράσταση (πλήρη ή μερική). ζ. Να μην έχει απολυθεί από θέση δημόσιας υπηρεσίας ή Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή άλλου νομικού προσώπου του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή από άλλο εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, λόγω επιβολής της πειθαρχικής ποινής της οριστικής παύσης ή λόγω καταγγελίας της σύμβασης εργασίας για σπουδαίο λόγο, οφειλόμενο σε υπαιτιότητα του εργαζομένου. Τα ως άνω τυπικά προσόντα πρέπει να συντρέχουν τόσο κατά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων, όσο και κατά την ημέρα διορισμού του εκκλησιαστικού υπαλλήλου. Άρθρο 4 Διαδικασία επιλογής και διορισμού των εκκλησιαστικών υπαλλήλων 1. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι διορίζονται είτε απευθείας, κατόπιν γραπτής εισηγήσεως του Προέδρου του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου και αποφάσεως του οικείου Συμβουλίου, είτε κατόπιν διαγωνισμού, ο οποίος διεξάγεται από εξεταστική επιτροπή, η οποία συνιστάται επί τούτου με απόφαση του οικείου Συμβουλίου. - 129 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 130
2. Η εξεταστέα ύλη, τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα κατάταξης των υποψηφίων και ο χρόνος διεξαγωγής του διαγωνισμού καθορίζονται με απόφαση του οικείου Συμβουλίου και δημοσιεύονται τριάντα τουλάχιστον ημέρες προ της διενέργειας του διαγωνισμού στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» ή στην ιστοσελίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης στο διαδίκτυο, στη διεύθυνση www.ekklisiakritis.com. Περίληψη της πράξης διορισμού δημοσιεύεται ωσαύτως, εντός τριάντα ημερών από της εκδόσεώς της, στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» ή στην ιστοσελίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης στο διαδίκτυο, στην παραπάνω διεύθυνση. 3. Εάν η πλήρωση θέσεως εκκλησιαστικού υπαλλήλου με τακτικό υπάλληλο καθίσταται δυσχερής, επιτρέπεται η ανάθεση των σχετικών καθηκόντων σε κληρικό ή μοναχό της Εκκλησίας Κρήτης, κατόπιν αιτιολογημένης αποφάσεως του οικείου Συμβουλίου και προηγουμένης εγκρίσεως του Αρχιερέα εις την Ιερά Μητρόπολη του οποίου υπηρετεί ο ως άνω κληρικός ή μοναχός. Για την εκτέλεση των ως άνω καθηκόντων καταβάλλεται μηνιαία αποζημίωση, το ύψος της οποίας καθορίζεται με σχετική απόφαση του οικείου Συμβουλίου. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι της κατηγορίας αυτής δύνανται να απολυθούν για τους λόγους που απολύονται και οι τακτικοί εκκλησιαστικοί υπάλληλοι, καθώς επίσης και εάν κοινοποιηθεί προς το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο πράξη του οικείου Αρχιρέως, με την οποία τούτοι εντέλλονται να επιστρέψουν στη Μονή της μετανοίας τους ή στην Ενορία τους, προκειμένου να ασκήσουν καθήκοντα τα οποία θα καθιστούν αδύνατη την παράλληλη άσκηση των υπαλληλικών τους καθηκόντων. 4. α. Ο όρκος του εκκλησιαστικού υπαλλήλου δίδεται ενώπιον του οργάνου που έχει εκδώσει την πράξη διορισμού. β. Ο όρκος του λαϊκού εκκλησιαστικού υπαλλήλου έχει ως εξής: “Ορκίζομαι να φυλάττω πίστη εις την πατρίδα, υπακοή εις το Σύνταγμα και τους νόμους του Ελληνικού Κράτους, αφοσίωση εις την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία του Χριστού και να εκπληρώνω τιμίως και ευσυνειδήτως τα καθήκοντα μου.” γ. Ο κληρικός εκκλησιαστικός υπάλληλος, αντί όρκου, δίδει διαβεβαίωση στην ιερωσύνη του με το ακόλουθο περιεχόμενο: “Διαβεβαιώ εις την ιερωσύνη μου ότι θα φυλάττω πίστη εις την πατρίδα, υπακοή εις το Σύνταγμα και τους νόμους του Ελληνικού Κράτους, αφοσίωση εις - 130 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 131
την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία του Χριστού και ότι θα εκπληρώνω τιμίως και ευσυνειδήτως τα καθήκοντα μου.” δ. Ο αλλαδαπός, λαϊκός ή κληρικός εκκλησιαστικός υπάλληλος, δίδει όρκο ή διαβεβαίωση με το ακόλουθο περιεχόμενο: “Ορκίζομαι [ή διαβεβαιώ εις την ιερωσύνη μου] ότι θα φυλάττω πίστη εις την Ελλάδα, υπακοή εις το Σύνταγμα και τους νόμους του Ελληνικού Κράτους, αφοσίωση εις την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία του Χριστού και ότι θα εκπληρώνω τιμίως και ευσυνειδήτως τα καθήκοντα μου.” ε. Η ορκωμοσία βεβαιώνεται με πρακτικό που χρονολογείται και υπογράφεται από το όργανο, ενώπιον του οποίου δόθηκε ο όρκος ή η διαβεβαίωση, και από τον ορκισθέντα εκκλησιαστικό υπάλληλο. 5. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι που διορίζονται σε οργανικές θέσεις, διανύουν δύο έτη δοκιμαστικής υπηρεσίας κατά τη διάρκεια της οποίας απολύονται για λόγους που ανάγονται στην υπηρεσία τους, μετά από απόφαση του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου. Άρθρο 5 Ατομικός φάκελος του εκκλησιαστικού υπαλλήλου 1. Ο ατομικός φάκελος συγκροτείται μετά το διορισμό του εκκλησιαστικού υπαλλήλου και περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία τα οποία προσδιορίζουν την ατομική, οικογενειακή, περιουσιακή και υπηρεσιακή του κατάσταση. Ειδικότερα, ο ατομικός φάκελος περιλαμβάνει: α) Τα στοιχεία ταυτότητας του υπαλλήλου, τα στοιχεία της συζύγου και των τέκνων του, καθώς και δήλωση της περιουσιακής του κατάστασης. Τα στοιχεία αυτά γνωστοποιούνται από τον υπάλληλο με υπεύθυνη δήλωση που υποβάλλει στην υπηρεσία του κατά το διορισμό του. Με τον ίδιο τρόπο δηλώνεται υποχρεωτικά κάθε ουσιώδης μεταβολή των στοιχείων αυτών. β) Τους τίτλους σπουδών ή άλλα τυπικά προσόντα. γ) Αποφάσεις, έγγραφα ή άλλα στοιχεία που αναφέρονται στην υπηρεσιακή γενικά κατάσταση και δραστηριότητα του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι εκθέσεις αξιολόγησης των ουσιαστικών προσόντων. δ) Κάθε άλλο στοιχείο που ο εκκλησιαστικός υπάλληλος καταθέτει ο ίδιος στην υπηρεσία του ζητώντας να συμπεριληφθεί στον ατομικό του φάκελο, εφόσον σχετίζεται με τα υπηρεσιακά του καθήκοντα και είναι πρόσφορο για την αξιολόγηση του. - 131 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 132
2. Κάθε υπάλληλος δικαιούται να λάβει γνώση του ατομικού φακέλου του. 3. Η αρμόδια υπηρεσία προσωπικού υποχρεούται να τηρεί, να φυλάσσει και να ενημερώνει τον ατομικό φάκελο του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, σύμφωνα με τις διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων. 4. Ο ατομικός φάκελος του εκκλησιαστικού υπαλλήλου τίθεται υπόψη του υπηρεσιακού συμβουλίου, καθώς και κάθε άλλου οργάνου που είναι αρμόδιο για τη διενέργεια υπηρεσιακών κρίσεων και αξιολογήσεων. Άρθρο 6 Καθήκοντα και υποχρεώσεις του εκκλησιαστικού υπαλλήλου 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος οφείλει να εκτελεί ευόρκως τις αποφάσεις του νομικού προσώπου της Εκκλησίας Κρήτης στο οποίο υπηρετεί. Οφείλει να συμπεριφέρεται με σεβασμό και εκκλησιαστικό ήθος προς όλους, εντός και εκτός της υπηρεσίας του. 2. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος είναι υπεύθυνος για την εκτέλεση των καθηκόντων του και για τη νομιμότητα των υπηρεσιακών του ενεργειών. 3. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος οφείλει να υπακούει στις εντολές των προϊσταμένων του. Οταν όμως εκτελεί εντολή την οποία θεωρεί παράνομη, οφείλει, πριν την εκτέλεση, να αναφέρει εγγράφως την αντίθετη γνώμη του προς το διοικούν το νομικό πρόσωπο όργανο και να εκτελέσει την εντολή χωρίς υπαίτια καθυστέρηση. 4. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος εκτελεί τα καθήκοντα του κλάδου ή της ειδικότητάς του. Σε περιπτώσεις υπηρεσιακής ανάγκης, η οποία δεν μπορεί να καλυφθεί με άλλον τρόπο, επιτρέπεται να ανατίθενται στον υπάλληλο καθήκοντα άλλου κλάδου ή ειδικότητας. 5. α. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος οφείλει να παρέχει την εργασία του κατά το ωράριο που καθορίζεται από τον προϊστάμενό του, σύμφωνα με την ειδικότητά του και της ανάγκες της υπηρεσίας του. β. Εφόσον έκτακτες και εξαιρετικές υπηρεσιακές ανάγκες το επιβάλλουν, ο εκκλησιαστικός υπάλληλος οφείλει να εργαστεί και πέραν του καθορισμένου ωραρίου του. Στην περίπτωση αυτή καταβάλλεται στον υπάλληλο αποζημίωση σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. γ. Εκκλησιαστικοί υπάλληλοι, των οποίων η ειδικότητα απαιτεί απασχόληση και σε μη εργάσιμες ημέρες ή πέραν του ωραρίου (π.χ. οδηγοί Αρχιερέων), δικαιούνται την χορήγηση ισόχρονης ημερήσιας ανάπαυσης, εντός των επόμενων πέντε εργασίμων ημερών. - 132 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 133
6. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος οφείλει να τηρεί εχεμύθεια για τα θέματα και τις πληροφορίες των οποίων λαμβάνει γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ή επ’ ευκαιρία αυτών. 7. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος υποχρεούται να δηλώσει εγγράφως, κατά το διορισμό του, την περιουσιακή κατάσταση του ίδιου, της συζύγου και των παιδιών του, εφόσον είναι προστατευόμενα μέλη της οικογένειάς του, καθώς και κάθε μεταγενέστερη ουσιώδη μεταβολή της. Οποιαδήποτε αγορά κινητών σημαντικής αξίας ή ακινήτων, από τον εκκλησιαστικό υπάλληλο ή τα πρόσωπα του πρώτου εδαφίου, αιτιολογείται υποχρεωτικά με την υποβαλλόμενη δήλωση. Κάθε τρία χρόνια το αρμόδιο νομικό πρόσωπο στο οποίο υπηρετεί ο εκκλησιαστικός υπάλληλος υποχρεούται να ζητεί από τους υπαλλήλους του να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση για την ουσιώδη μεταβολή ή μη της περιουσιακής κατάστασης των ιδίων και των μελών της οικογένειάς τους, κατά τα ανωτέρω. Αν η μεταβολή της περιουσιακής κατάστασης του εκκλησιαστικού υπαλλήλου είναι δυσανάλογη προς τις αποδοχές και την εν γένει οικονομική του κατάσταση, η αρμόδια υπηρεσία υποχρεούται να ενεργήσει έρευνα για την προέλευση των πόρων του εκκλησιαστικού υπαλλήλου. Αν μετά την έρευνα αυτή προκύψουν σοβαρές ενδείξεις ότι ο υπάλληλος απέκτησε τους πόρους αυτούς κατά τρόπο που συνιστά ποινικό αδίκημα ή πειθαρχικό παράπτωμα, το αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για την ποινική ή πειθαρχική δίωξη αυτού. 8. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν δύναται να επιληφθεί, ατομικά ή ως μέλος συλλογικού οργάνου, υπηρεσιακών ζητημάτων για τα οποία έχει πρόδηλο συμφέρον ή που αφορούν συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έως τρίτου βαθμού. 9. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν μπορεί να ασκεί ιδιωτικό έργο επ’ αμοιβή, εκτός και αν λάβει ειδική προς τούτο άδεια από το όργανο διοίκησης του νομικού προσώπου στο οποίο υπηρετεί και εφόσον το έργο τούτο δεν αντίκειται στα καθήκοντα της θέσης όπου υπηρετεί. Επίσης, ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν μπορεί να ασκεί εμπορία ή να μετέχει σε οποιαδήποτε εμπορική εταιρεία προσωπική, περιορισμένης ευθύνης ή κοινοπραξία ή να είναι διευθύνων ή εντεταλμένος σύμβουλος ανώνυμης εταιρείας ή διαχειριστής οποιασδήποτε εμπορικής εταιρείας. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν μπορεί να διορισθεί σε άλλη θέση δημόσιας υπηρεσίας ή Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή άλλου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Εκκλησιαστικός υπάλληλος ο οποίος - 133 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 134
διορίζεται σε δεύτερη θέση και αποδέχεται το διορισμό του, θεωρείται ότι παραιτείται αυτοδίκαια από την πρώτη θέση. 10. Κάθε εκκλησιαστικός υπάλληλος, ο οποίος εισπράτει ή διαχειρίζεται χρήματα ή την περιουσία εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, καθίσταται υπόλογος και υπόκειται σε διαχειριστικό έλεγχο και λογοδοσία ως προς την διαχειριστική του ευθύνη. Άρθρο 7 Αστική ευθύνη 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος ευθύνεται έναντι του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου στο οποίο υπηρετεί για κάθε ζημία την οποία προξένησε σε αυτό από δόλο ή βαρεία αμέλεια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος ευθύνεται επίσης για την αποζημίωση την οποία κατέβαλε το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο σε τρίτους για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις του κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, εφόσον οφείλονται σε δόλο ή βαρεία αμέλεια. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν ευθύνεται έναντι τρίτων για τις ανωτέρω πράξεις ή παραλείψεις του. 2. Αν περισσότεροι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι προξένησαν από κοινού ζημία σε εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, ευθύνονται αδιαιρέτως και εις ολόκληρον κατά τις διατάξεις του Αστικού Δικαίου. 3. Η αξίωση του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου κατά υπαλλήλων του για αποζημίωση παραγράφεται σε πέντε έτη. Η προθεσμία παραγραφής αρχίζει αφότου το αρμόδιο όργανο για την υποβολή της αίτησης καταλογισμού έλαβε γνώση της ζημίας. Άρθρο 8 Τοποθέτηση και υπηρεσιακή κατάσταση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος τοποθετείται, μετά τον διορισμό και την ορκωμοσία του, στην θέση για την οποία προσελήφθη, με απόφαση του διοικούντος το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο οργάνου. 2. Μετακίνηση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου σε άλλη θέση, αντίστοιχης βαθμίδας, του ιδίου νομικού προσώπου, πραγματοποιείται με απόφαση του διοικούντος το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο οργάνου. 3. Απόσπαση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, σε θέση αντίστοιχης βαθμίδας άλλου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου της Εκκλησίας - 134 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 135
Κρήτης επιτρέπεται μόνο για λόγους σοβαρής υπηρεσιακής ανάγκης, κατόπιν σχετικής απόφασης των οργάνων διοικήσεως των οικείων εκκλησιαστικών νομικών προσώπων. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δικαιούται να αιτηθεί την απόσπασή του και για σοβαρούς προσωπικούς λόγους, εφόσον όμως οι υπηρεσιακές ανάγκες το επιτρέπουν. Η διάρκεια της απόσπασης δεν δύναται να υπερβαίνει συνολικά τα δύο έτη, ενώ δύναται, με αίτηση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, να παραταθεί για ένα ακόμη έτος. Ο υπάλληλος επιστρέφει αυτοδικαίως στην θέση του, μετά το πέρας της περιόδου της απόσπασης. Μετά την συμπλήρωση τριετούς απόσπασης σε οποιαδήποτε θέση, συνεχώς ή διεκεκομμένως, δεν επιτρέπεται η εκ νέου απόσπαση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, πριν την πάροδο τριετίας από τη λήξη της τελευταίας απόσπασης. Με πράξη του οικείου Αρχιερέως, απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου και έγκριση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, δύναται να διατίθενται εκκλησιαστικοί υπάλληλοι, λαϊκοί, και κληρικοί, στην Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης, στην Πατριαρχική Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης, στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, καθώς και σε άλλους εκκλησιαστικούς οργανισμούς, Ν.Π.Ι.Δ. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που ευρίσκονται στα όρια της κανονικής δικαιοδοσίας της Εκκλησίας Κρήτης, για την εξυπηρέτηση των αναγκών τους. 4. Μετάταξη του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, σε θέση αντίστοιχης βαθμίδας άλλου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου της Εκκλησίας Κρήτης, δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, επιτρέπεται κατόπιν αιτήσεως του υπαλλήλου, με την έκδοση σχετικής απόφασης του διοικούντος το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο οργάνου και σύμφωνης γνώμης του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου, εφόσον κριθεί ότι η μετάταξη δεν θα διαταράξει ουσιωδώς την λειτουργία του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου από το οποίο θα μεταταγεί ο υπάλληλος. Δεν επιτρέπεται μετάταξη εκκλησιαστικού υπαλλήλου προ της συμπληρώσεως τριών ετών από του διορισμού του. 5. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν δικαιούται να υποβάλει αίτηση απόσπασης ή μετάθεσής του προς τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης ή προς Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή προς τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή προς εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα ευρισκόμενα εκτός της κανονικής δικαιοδοσίας της Εκκλησίας Κρήτης. - 135 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 136
Άρθρο 9 Δικαίωμα σε μισθό 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος έχει δικαίωμα σε μισθό. 2. Οι κάθε είδους πρόσθετες αποδοχές ή απολαβές των εκκλησιαστικών υπαλλήλων δεν μπορεί να είναι κατά μήνα ανώτερες από το σύνολο των αποδοχών της οργανικής τους θέσης. 3. Η αξίωση του υπαλλήλου για το μισθό αρχίζει από την ημερομηνία ανάληψης υπηρεσίας. 4. Η αξίωση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου για μισθό παύει με τη λύση της υπαλληλικής σχέσης. 5. Δεν οφείλεται μισθός όταν ο εκκλησιαστικός υπάλληλος από υπαιτιότητΆ του δεν παρέσχε υπηρεσία καθόλου ή εν μέρει. Η περικοπή του μισθού στις περιπτώσεις αυτές ενεργείται με πράξη του αρμόδιου για την εκκαθάριση και πληρωμή των δαπανών οργάνου, το οποίο οφείλει να ειδοποιήσει ο προϊστάμενος του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου στο οποίο υπηρετεί ο υπάλληλος. Κατά της πράξης αυτής, η οποία κοινοποιείται με απόδειξη στον υπάλληλο, επιτρέπεται προσφυγή στο υπηρεσιακό συμβούλιο μέσα σε δέκα ημέρες από την κοινοποίηση. Η άσκηση της προσφυγής δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Το υπηρεσιακό συμβούλιο αποφαίνεται οριστικώς. 6. Σε περίπτωση κινήσεως της διαδικασίας απολύσεως του υπαλλήλου λόγω ανίατης ασθένειας, καταβάλλεται ο μισθός ενέργειας ή διαθεσιμότητας ως τη λύση της υπαλληλικής σχέσης, όχι όμως πέρα από έξι μήνες από τη λήξη της αναρρωτικής άδειας ή της διαθεσιμότητας. Άρθρο 10 Δικαίωμα άδειας Α. Δικαίωμα κανονικής άδειας 1. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι δικαιούνται κανονική άδεια με αποδοχές, δύο μήνες μετά το διορισμό τους. Η άδεια που δικαιούνται να λάβουν οι υπάλληλοι ορίζεται σε δύο ημέρες για κάθε μήνα υπηρεσίας και δεν μπορεί να υπερβεί συνολικά τον αριθμό των ημερών κανονικής άδειας που δικαιούνται με τη συμπλήρωση ενός έτους πραγματικής υπηρεσίας. 2. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι, μετά τη συμπλήρωση ενός έτους πραγματικής υπηρεσίας, δικαιούνται κανονική άδεια απουσίας με αποδοχές, η διάρκεια της οποίας ορίζεται σε είκοσι εργάσιμες ημέρες αν ακο- 136 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 137
λουθούν εβδομάδα πέντε εργασίμων ημερών και είκοσι τέσσερις εργάσιμες ημέρες αν ακολουθούν εβδομάδα έξι εργασίμων ημερών. Ο χρόνος της κανονικής άδειας επαυξάνεται κατά μία εργάσιμη ημέρα για κάθε έτος απασχόλησης και μέχρι τη συμπλήρωση του ανώτατου ορίου των είκοσι πέντε ή τριάντα εργασίμων ημερών προκειμένου για πενθήμερη ή εξαήμερη εβδομάδα εργασίας, αντίστοιχα. 3. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου δικαιούνται την άδεια που προβλέπεται από την εκάστοτε ισχύουσα εργατική νομοθεσία. 4. Σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις και λόγω εκτάκτων υπηρεσιακών αναγκών, ο διοικών το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο δικαιούται να αρνηθεί την χορήγηση ή να ανακαλέσει την χορηγηθείσα κανονική άδεια. Β. Δικαίωμα ειδικής άδειας 1. Οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι έχουν δικαίωμα άδειας απουσίας με αποδοχές πέντε εργασίμων ημερών σε περίπτωση γάμου και τριών εργασίμων ημερών σε περίπτωση θανάτου συζύγου τους ή και συγγενούς έως και β’ βαθμού. Επίσης δικαιούνται, κατόπιν τεκμηριωμένης αίτησής τους, ειδική άδεια με αποδοχές διάρκειας μίας έως τριών ημερών κατά περίπτωση, για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος ή για τη συμμετοχή σε δίκη ενώπιον οποιουδήποτε δικαστηρίου. 2. Στον πατέρα υπάλληλο χορηγείται άδεια δύο ημερών σε περίπτωση γέννησης τέκνου. Η άδεια αυτή χορηγείται και στην περίπτωση υιοθεσίας. 3. Επιτρέπεται η χορήγηση στον εκκλησιαστικό υπάλληλο, μετά από αίτηση του, άδειας χωρίς αποδοχές, εφόσον οι ανάγκες της υπηρεσίας το επιτρέπουν. Η άδεια αυτή δεν μπορεί να υπερβεί τον ένα μήνα εντός του ίδιου ημερολογιακού έτους. 4. Στους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους επιτρέπεται η χορήγηση άδειας χωρίς αποδοχές συνολικής διάρκειας έως ενός έτους, ύστερα από αίτηση τους και γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους, εφόσον οι υπηρεσιακές ανάγκες το επιτρέπουν. 5. Στις εκκλησιαστικές υπαλλήλους οι οποίες κυοφορούν, χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο μήνες πριν και τρεις μήνες μετά τον τοκετό. Σε περίπτωση απόκτησης τέκνου πέραν του τρίτου, η μετά τον τοκετό άδεια προσαυξάνεται κάθε φορά κατά δύο μήνες. Η - 137 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 138
άδεια λόγω κυοφορίας χορηγείται ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού για τον πιθανολογούμενο χρόνο τοκετού. Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε πιθανολογηθεί αρχικά, η άδεια που είχε χορηγηθεί, παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία του τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας που χορηγείται μετά τον τοκετό. Όταν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από αυτόν που είχε αρχικά πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλιστεί συνολικός χρόνος άδειας πέντε μηνών. 6. Σε κυοφορούσες εκκλησιαστικούς υπαλλήλους που έχουν ανάγκη ειδικής θεραπείας, μετά την εξάντληση της αναρρωτικής άδειας με αποδοχές, χορηγείται κανονική άδεια κυοφορίας με αποδοχές, μετά από βεβαίωση διευθυντή γυναικολογικής ή μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος. 7. Στις υπαλλήλους που υιοθετούν τέκνο, χορηγείται άδεια τριών μηνών με πλήρεις αποδοχές εντός του πρώτου εξαμήνου μετά την περαίωση της διαδικασίας της υιοθεσίας. Ένας μήνας από την άδεια αυτή μπορεί να καλύπτει απουσία της υπαλλήλου κατά το προ της υιοθεσίας διάστημα. 8. Άδειες μικρής χρονικής διάρκειας μπορεί να χορηγούνται στους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους για συμμετοχή σε συνέδρια, συνδιασκέψεις, σεμινάρια και κάθε είδους συναντήσεις επιστημονικού χαρακτήρα, εφόσον η συμμετοχή κρίνεται συμφέρουσα για το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο όπου υπηρετούν. 9. Στους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους που είναι μαθητές, σπουδαστές ή φοιτητές, προπτυχιακοί ή μεταπτυχιακοί, σε σχολεία και ιδρύματα και των τριών βαθμίδων εκπαίδευσης, χορηγείται άδεια σπουδών και εξετάσεων με αποδοχές. Η άδεια σπουδών και εξετάσεων δεν μπορεί να υπερβαίνει τις είκοσι εργάσιμες ημέρες κάθε έτος και χορηγείται συνεχώς ή τμηματικώς κατά την περίοδο που ζητά ο ενδιαφερόμενος. Οι άδειες σπουδών και εξετάσεων χορηγούνται για το προβλεπόμενο από το πρόγραμμα σπουδών χρόνο φοίτησης και για μέχρι δύο το πολύ εξάμηνα μετά τη λήξη του, εφόσον ο υπάλληλος εξακολουθεί να φοιτά. Για την χορήγησή τους απαιτείται βεβαίωση της Γραμματείας του εκπαιδευτικού ιδρύματος όπου φοιτά ο εκκλησιαστικός υπάλληλος, στην οποία να βεβαιώνεται η παρακολούθηση μαθημάτων ή η συμμετοχή σε εξετάσεις, κατά το διάστημα της χορηγηθείσας άδειας. - 138 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 139
Γ. Δικαίωμα αναρρωτικής άδειας 1. Στον εκκλησιαστικό υπάλληλο που είναι ασθενής ή χρειάζεται να αναρρώσει, χορηγείται αναρρωτική άδεια με αποδοχές, διάρκειας τόσων μηνών όσα είναι τα έτη της υπηρεσίας του, από την οποία αφαιρείται το σύνολο των αναρρωτικών αδειών που τυχόν έχει λάβει μέσα στην προηγούμενη πενταετία. Αναρρωτική άδεια χορηγούμενη χωρίς διακοπή δεν μπορεί να υπερβεί τους δώδεκα μήνες. Χρόνος υπηρεσίας τουλάχιστον έξι μηνών θεωρείται ως πλήρες έτος. Υπάλληλος, ο οποίος δεν έχει συμπληρώσει χρόνο υπηρεσίας έξι μηνών, δικαιούται να λάβει τις βραχυχρόνιες αναρρωτικές άδειες που προβλέπονται. Μετά την εξάντλησΉ τους, ο υπάλληλος δικαιούται άδεια άνευ αποδοχών. 2. Στην αναρρωτική άδεια συνυπολογίζονται και οι ημέρες απουσίας λόγω ασθενείας που προηγήθηκαν της άδειας. 3. Στον υπάλληλο που πάσχει από δυσίατο νόσημα, χορηγείται αναρρωτική άδεια, της οποίας η διάρκεια είναι διπλάσια από τη διάρκεια των αδειών των προηγούμενων παραγράφων. Τα δυσίατα νοσήματα καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 4. Η αναρρωτική άδεια χορηγείται ανά μήνα, με εξαίρεση την περίπτωση των δυσίατων νοσημάτων, όπου χορηγείται ανά εξάμηνο κατ΄ ανώτατο όριο. 5. Βραχυχρόνιες αναρρωτικές άδειες χορηγούνται με γνωμάτευση του θεράποντος ιατρού, έως οκτώ ημέρες συνολικά κατ΄ έτος. Δύο ημέρες βραχυχρόνιας αναρρωτικής άδειας, αλλά όχι συνεχόμενες, μπορούν να χορηγηθούν με υπεύθυνη δήλωση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου. 6. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος, ο οποίος κωλύεται να προσέλθει στην εργασία του λόγω ασθενείας, ενημερώνει την υπηρεσία για την αδυναμία αυτή την ίδια ημέρα. 7. Η υπηρεσία χορηγεί την αναρρωτική άδεια ύστερα από αίτηση του υπαλλήλου. Η αίτηση για αναρρωτική άδεια υποβάλλεται εντός επτά ημερών από την απουσία του υπαλλήλου λόγω ασθενείας. Σε περίπτωση αδικαιολόγητης καθυστέρησης, που δεν οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας, γίνεται ανάλογη περικοπή της αναρρωτικής άδειας με ευθύνη του οργάνου που είναι αρμόδιο για την έκδοση της απόφασης χορήγησΉς της. Η υπηρεσία σε όλως ειδικές περιπτώσεις μπορεί να κινεί τη διαδικασία χορήγησης αναρρωτικής άδειας αυτεπαγγέλτως. 8. Αναρρωτική άδεια πέραν των οκτώ ημερών κατ΄ έτος χορηγείται ύστερα από γνωμάτευση της οικείας υγειονομικής επιτροπής, με εξαί- 139 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 140
ρεση την περίπτωση που η άδεια χορηγείται βάσει γνωμάτευσης του διευθυντή κλινικής δημοσίου νοσοκομείου και εφόσον πρόκειται για νοσηλεία επτά τουλάχιστον ημερών ή κατόπιν χειρουργικής επέμβασης. Δ. Άδειες υπαλλήλων με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου Οι υπάλληλοι οι οποίοι υπηρετούν με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου δικαιούνται τις άδειες που προβλέπονται από την ισχύουσα εργατική νομοθεσία και από την σύμβασή τους. Άρθρο 11 Διαθεσιμότητα 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος τίθεται αυτεπάγγελτα ή με αίτησή του σε διαθεσιμότητα λόγω ασθένειας, όταν αυτή παρατείνεται πέρα από το μέγιστο χρόνο αναρρωτικής άδειας που δικαιούται, είναι όμως, κατά την εκτίμηση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής, ιάσιμη. Η διαθεσιμότητα αρχίζει από τη λήξη της αναρρωτικής άδειας και δεν μπορεί να υπερβεί το ένα έτος, ενώ για τα δυσίατα νοσήματα τα δύο έτη. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος μπορεί να παραπεμφθεί προς εξέταση στην αρμόδια υγειονομική επιτροπή, ύστερα από αίτησή του ή αυτεπάγγελτα και πριν από το χρόνο λήξης της διαθεσιμότητας. Στην περίπτωση αυτή, αν η επιτροπή γνωματεύσει αρνητικά, ο υπάλληλος απολύεται υποχρεωτικά με τη λήξη του χρόνου της διαθεσιμότητας. 2. Η πράξη θέσης του εκκλησιαστικού υπαλλήλου σε διαθεσιμότητα και η πράξη επαναφοράς του στην υπηρεσία, εκδίδεται από τον Πρόεδρο του συλλογικού οργάνου διοίκησης του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, μετά από απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου. 3. Κατά τη διάρκεια της διαθεσιμότητας παύει η άσκηση των καθηκόντων του υπαλλήλου, κύριων ή παρεπόμενων. Ο χρόνος της διαθεσιμότητας δεν υπολογίζεται για βαθμολογική εξέλιξη. 4. Ο υπάλληλος κατά τη διάρκεια της διαθεσιμότητας δικαιούται τα τρία τέταρτα των αποδοχών του. Άρθρο 12 Ηθικές αμοιβές 1. Για πράξεις εξαιρετικές κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους, που δεν επιβάλλονται από τα καθήκοντα τους, καθώς και για την κοινωνική τους δράση, δύναται να απονεμηθεί στους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους - 140 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 141
εύφημος μνεία ή έπαινος από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο, κατόπιν εισηγήσεως του οικείου Αρχιερέως. 2. Στους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους, που αποχωρούν μετά από τριακονταετή τουλάχιστον ευδόκιμο υπηρεσία, μπορεί να απονεμηθεί, κατά τη λύση της υπαλληλικής σχέσης, ο τίτλος της θέσεως την οποία κατείχαν επί τιμή, με σχετική απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου. Η χορήγηση του επιτίμου τίτλου μνημονεύεται στην πράξη λύσεως της υπαλληλικής σχέσης και δημοσιεύεται μετ’ αυτής στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Άρθρο 13 Αργία Α. Αυτοδίκαιη αργία 1. Τίθεται αυτοδικαίως σε αργία: α) Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος που στερήθηκε την προσωπική του ελευθερία ύστερα από πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή ένταλμα προσωρινής κράτησης, β) ο υπάλληλος κατά του οποίου εκδόθηκε ένταλμα προσωρινής κράτησης και στη συνέχεια ήρθη η προσωρινή κράτησή του ή αντικαταστάθηκε με περιοριστικούς όρους, γ) ο υπάλληλος, ο οποίος παραπέμφθηκε αμετακλήτως ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για κακούργημα ή για τα αδικήματα της κλοπής, υπεξαίρεσης (κοινής και στην υπηρεσία), απάτης, εκβίασης, πλαστογραφίας, δωροδοκίας, απιστίας περί την υπηρεσία, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. δ) ο υπάλληλος στον οποίο επιβλήθηκε η πειθαρχική ποινή της οριστικής ή της προσωρινής παύσης, και ε) ο υπάλληλος ο οποίος έχει παραπεμφθεί στο αρμόδιο πειθαρχικό όργανο για τα παραπτώματα των περιπτώσεων α΄, γ΄, δ΄, ε΄, θ΄, ι΄, ιβ΄, ιε΄, ιθ΄ και κα΄ της παρ. 2 του άρθρου 15 του παρόντος. 2. Ο υπάλληλος επανέρχεται αυτοδίκαια στα καθήκοντα του, εάν εκλείψει ο λόγος για τον οποίο έχει τεθεί σε αργία. Ειδικότερα: α. Υπάλληλος ο οποίος τέθηκε σε αργία στις περιπτώσεις α’ έως γ’ της παραγράφου 1 ασκεί εκ νέου τα καθήκοντα του αν αθωωθεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση. β. Η αργία της περίπτωσης δ’ της παραγράφου 1 αρχίζει από την κοινοποίηση στον υπάλληλο της πειθαρχικής απόφασης και λήγει με την - 141 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 142
έναρξη της εκτέλεσης της πειθαρχικής ποινής της οριστικής ή προσωρινής παύσης που του επιβλήθηκε ή με την έκδοση απόφασης σε δεύτερο βαθμό ή δικαστικής απόφασης που είτε απαλλάσσει τον υπάλληλο από την πειθαρχική ευθύνη είτε του επιβάλλει ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση. γ. Η αργία της περίπτωσης ε΄ της παραγράφου 1 αρχίζει από την κοινοποίηση στον υπάλληλο του παραπεμπτηρίου εγγράφου και λήγει με την έκδοση πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης που τον απαλλάσσει ή του επιβάλλει ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση. Αν του επιβληθεί κάποια από τις ποινές αυτές η αργία συνεχίζεται και λήγει σύμφωνα με την προηγούμενη περίπτωση. 3. Η διαπιστωτική πράξη θέσης σε αργία εκδίδεται αμελλητί από τον Πρόεδρο του οργάνου διοίκησης του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, μετά από απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου. Η πράξη επανόδου του εκκλησιαστικού υπαλλήλου στην υπηρεσία εκδίδεται από το ίδιο όργανο: α) μετά από τελεσίδικη αθωωτική απόφαση ποινικού δικαστηρίου, β) μετά από βεβαίωση ότι εκτελέστηκε η πειθαρχική ποινή της προσωρινής παύσης που έχει επιβληθεί ή μετά από απόφαση του δευτεροβάθμιου πειθαρχικού συμβουλίου ή του αρμόδιου δικαστηρίου που απαλλάσσει τον υπάλληλο ή του επιβάλλει ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση, ή μετά από σχετική βεβαίωση του προέδρου του οικείου δικαστικού σχηματισμού, και γ) μετά από απόφαση του πρωτοβάθμιου πειθαρχικού συμβουλίου με την οποία ο υπάλληλος απαλλάσσεται από την πειθαρχική ευθύνη ή του επιβάλλεται πειθαρχική ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση για πειθαρχικό παράπτωμα της περίπτωσης ε’ της παραγράφου 1, ή μετά από σχετική βεβαίωση του προέδρου του πρωτοβάθμιου πειθαρχικού συμβουλίου. 4. Ο υπάλληλος επανέρχεται στην υπηρεσία του από την κοινοποίηση σε αυτόν της αντίστοιχης διαπιστωτικής πράξης. Β. Δυνητική αργία 1. Αν συντρέχουν λόγοι δημόσιου συμφέροντος ή υπηρεσιακοί λόγοι, μπορεί να τεθεί σε αργία ο εκκλησιαστικός υπάλληλος κατά του οποίου: α) έχει ασκηθεί πειθαρχική δίωξη για οποιοδήποτε πειθαρχικό παράπτωμα, με την επιφύλαξη των περιπτώσεων του προηγούμενου άρθρου για τις οποίες επιβάλλεται αυτοδίκαιη αργία, ή - 142 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 143
β) υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για άτακτη διαχείριση, η οποία στηρίζεται σε έκθεση της προϊσταμένης αρχής. 2. Αρμόδιο όργανο για την έκδοση της πράξης με την οποία ο υπάλληλος τίθεται σε αργία είναι ο Πρόεδρος του οργάνου διοίκησης του εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, μετά από απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου. Η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση της σχετικής πράξης. Ο υπάλληλος επανέρχεται στα καθήκοντα του αυτοδίκαια από την έκδοση πειθαρχικής απόφασης, η οποία τον απαλλάσσει από την πειθαρχική ευθύνη ή του επιβάλλει ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση ή αποδειχθούν αβάσιμες οι ενδείξεις για άτακτη διαχείριση. 3. Σε κατεπείγουσες περιπτώσεις και εφόσον διακυβεύεται το συμφέρον της υπηρεσίας, μπορεί να επιβληθεί στον υπάλληλο από τον άμεσο πειθαρχικώς προϊστάμενο του το μέτρο της αναστολής άσκησης των καθηκόντων του, ακόμη και πριν επιληφθεί το πειθαρχικό συμβούλιο κατά την επόμενη παράγραφο. Κατά τη διάρκεια της αναστολής άσκησης των καθηκόντων του ο υπάλληλος δεν προσέρχεται στην υπηρεσία. Η αναστολή άσκησης καθηκόντων του υπαλλήλου αίρεται αυτοδικαίως, εάν το πειθαρχικό συμβούλιο δεν επιληφθεί εντός της προθεσμίας που ορίζεται στην επόμενη παράγραφο. 4. Εφόσον συντρέχει κάποια από τις περιπτώσεις της παραγράφου 1, το πειθαρχικό συμβούλιο συνέρχεται αμελλητί και γνωμοδοτεί για τη θέση του υπαλλήλου σε αργία. Σε περίπτωση που έχει διαταχθεί το μέτρο της αναστολής των καθηκόντων του υπαλλήλου, το πειθαρχικό συμβούλιο συνέρχεται και γνωμοδοτεί το αργότερο μέσα σε τριάντα ημέρες από τη λήψη του μέτρου. 5. Μετά την πάροδο ενός έτους από τη θέση του υπαλλήλου σε αργία και κάθε επόμενο έτος το πειθαρχικό συμβούλιο υποχρεούται να γνωμοδοτεί για τη συνέχιση ή μη της αργίας. Γ. Συνέπειες και αποδοχές αργίας 1. Ο υπάλληλος ο οποίος τελεί σε κατάσταση αργίας απέχει από την άσκηση των κύριων και παρεπόμενων καθηκόντων του. 2. Στον υπάλληλο που τελεί σε κατάσταση αργίας ή σε αναστολή άσκησης καθηκόντων καταβάλλεται το ένα τρίτο των αποδοχών του. Το υπόλοιπο των αποδοχών του ή μέρος αυτού μπορεί να αποδοθεί στον υπάλληλο, μετά από αιτιολογημένη απόφαση του πειθαρχικού συμβουλίου, εφόσον δεν τεθεί σε αργία ή απαλλαγεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση. - 143 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 144
3. Ο υπάλληλος, στον οποίο επιβλήθηκε οποιαδήποτε πειθαρχική ποινή για το παράπτωμα της αδικαιολόγητης αποχής από την εκτέλεση των καθηκόντων του, δεν δικαιούται αποδοχές αργίας. Άρθρο 14 Αξιολόγηση εκκλησιαστικών υπαλλήλων 1. Κατ’ έτος συντάσσεται έκθεση αξιολόγησης εκάστου εκκλησιαστικού υπαλλήλου. 2. Η ανωτέρω έκθεση καταρτίζεται κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου κάθε έτους. Ο τύπος της εν λόγω εκθέσεως ορίζεται με απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 3. Η έκθεση αξιολόγησης αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αυτής, όλοι οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι αναπτύσσουν σε έκθεση πεπραγμένων, την εν γένει υπηρεσία τους, αλλά και κάθε μεταβολή των τυπικών και ουσιαστικών τους προσόντων. Οι εκθέσεις πεπραγμένων υποβάλλονται προς το οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο, εντός του μηνός Ιανουαρίου, κάθε έτους. Η μη υποβολή της εν λόγω εκθέσεως δεν αναστέλλει τη διαδικασία αξιολόγησης και λαμβάνεται αρνητικώς υπ’ όψη. 4. Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης αξιολόγησης, οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι αξιολογούνται από το οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο, κατόπιν εισηγήσεως του προϊσταμένου τους, αφού ληφθεί υπόψει και ο ατομικός υπηρεσιακός φάκελος τους. 5. Με τη συμπλήρωση του νόμιμου χρόνου, προκειμένου να κριθεί και να προαχθεί βαθμολογικώς ο εκκλησιαστικός υπάλληλος, το υπηρεσιακό συμβούλιο διαμορφώνει την κρίση του, λαμβάνοντας υπ’ όψη όλες τις εκθέσεις αξιολογήσεως του κάθε κρινόμενου, όλων των παρελθόντων ετών, μετά την τελευταία του κρίση. 6. Τόσο κατά τη σύνταξη της εισήγησης από τον προϊστάμενο του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, όσο και κατά την κρίση περί της προαγωγής αυτού από το αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο, λαμβάνονται υποχρεωτικώς υπ’ όψη τα εξής κριτήρια: α) Η γνώση του αντικειμένου το οποίο του έχει ανατεθεί, οι τίτλοι σπουδών, η μετεκπαίδευση, η επιμόρφωση, οι μελέτες, τα άρθρα, οι βραβεύσεις. β) Οι διοικητικές ικανότητες, όπως η ικανότητα λήψης αποτελεσματικών αποφάσεων κατά την άσκηση της υπηρεσίας του και η ικανή αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων που ανακύπτουν. Η επαγγελματική επάρκεια - 144 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 145
στο αντικείμενο που του έχει ανατεθεί και η ικανότητα εφαρμογής των γνώσεων και της εμπειρίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων. Η αποτελεσματικότητα κατά την άσκηση των καθηκόντων, η ποσότητα και η ποιότητα του παραγόμενου έργου, η συνέπεια στην τήρηση προθεσμιών. γ) Το ενδιαφέρον και η δημιουργικότητα, η αφοσίωση στην εργασία, οι προτάσεις και οι πρωτοβουλίες για την βελτίωση της υπηρεσίας του. δ) Η ευπρεπής συμπεριφορά προς τους πολίτες, η ομαλή επικοινωνία και συνεργασία με τους συναδέλφους και άλλες υπηρεσίες, η κατανόηση και η εφαρμογή των υποδείξεων του προϊσταμένου. 7. Κατά της αποφάσεως του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου για την αξιολόγηση και την περί βαθμολογικής προαγωγής κρίση του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, ο τελευταίος δικαιούται να ασκήσει προσφυγή ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, εντός προθεσμίας δεκαπέντε ημερών. 8. Εκκλησιαστικός υπάλληλος, ο οποίος θα αξιολογηθεί κατά τα ανωτέρω, για δύο συνεχή έτη, με συνολικό βαθμό χαμηλότερο του τέσσερα στην δεκάβαθμη κλίμακα, παραπέμπεται αυτοδικαίως στο οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο, το οποίο, με αιτιολογημένη απόφαση του και μετά από προηγούμενη κλήση αυτού για να παράσχει εγγράφως ή προφορικώς τις αναγκαίες διευκρινίσεις, μπορεί να τον απολύσει ή να τον υποβιβάσει. Κατά της απόφασης αυτής επιτρέπεται να υποβληθεί έφεση ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, εντός προθεσμίας δεκαπέντε ημερών από την κοινοποίησή της στον υπάλληλο. Άρθρο 15 Πειθαρχικά παραπτώματα 1. Ως πειθαρχικό παράπτωμα νοείται κάθε υπαίτια πράξη ή παράλειψη του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, που μπορεί να του καταλογισθεί. 2. Πειθαρχικά παραπτώματα είναι: α) πράξεις με τις οποίες εκδηλώνεται άρνηση αναγνώρισης του Συντάγματος ή έλλειψη αφοσίωσης στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού, β) κάθε παράβαση υπαλληλικού καθήκοντος που προσδιορίζεται από τις υποχρεώσεις που επιβάλλουν στον υπάλληλο οι κείμενες διατάξεις, εντολές και οδηγίες, γ) η παράβαση καθήκοντος κατά τον Ποινικό Κώδικα ή άλλους ειδικούς ποινικούς νόμους, - 145 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 146
δ) η απόκτηση οικονομικού οφέλους ή ανταλλάγματος προς όφελος του ιδίου του υπαλλήλου ή τρίτου προσώπου, κατά την άσκηση των καθηκόντων του ή εξ αφορμής αυτών, ε) η αναξιοπρεπής ή ανάρμοστη για εκκλησιαστικό υπάλληλο συμπεριφορά, εντός ή εκτός υπηρεσίας, και η έλλειψη εκκλησιαστικού φρονήματος, στ) η παράβαση της αρχής της αμεροληψίας, ζ) οι εκδηλώσεις εκκλησιαστικών υπαλλήλων που φέρουν την ιδιότητα του κληρικού ή μοναχού, υπέρ ή κατά πολιτικών κομμάτων και η ενεργή πολιτική δράση, η) η παράβαση της υποχρέωσης εχεμύθειας, θ) η απείθεια προς την προϊσταμένη αρχή, ι) η αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων του, η πλημελλής εκπλήρωση αυτών, ως και η μη τήρηση του υπηρεσιακού ωραρίου από τον υπάλληλο, ια) η ανάρμοστη συμπεριφορά προς τους πολίτες, η άρνηση παροχής πληροφόρησης στους πολίτες και τις αρχές, καθώς και η μη έγκαιρη απάντηση σε αιτήσεις και αναφορές πολιτών, ιβ) η χρησιμοποίηση της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας ή πληροφοριών που κατέχει ο υπάλληλος λόγω της υπηρεσίας ή της θέσης του, για εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων του ίδιου ή τρίτων προσώπων, ιγ) η άμεση ή μέσω τρίτου προσώπου συμμετοχή σε δημοπρασία την οποία διενεργεί επιτροπή, μέλος της οποίας είναι ο υπάλληλος ή όταν η επιτροπή αυτή υπάγεται στο εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο στο οποίο ο εκκλησιαστικός υπάλληλος υπηρετεί, ιδ) η άσκηση κριτικής των πράξεων της προϊσταμένης αρχής ή της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, που γίνεται δημοσίως, γραπτώς ή προφορικώς, με σκόπιμη χρήση εκδήλως ανακριβών στοιχείων ή με απρεπείς εκφράσεις, ιε) η άρνηση σύμπραξης, συνεργασίας, χορήγησης στοιχείων ή εγγράφων κατά τη διεξαγωγή έρευνας, επιθεώρησης ή ελέγχου, ιστ) η άρνηση ή παρέλκυση εκτέλεσης υπηρεσίας, ιζ) η χρησιμοποίηση τρίτων προσώπων για την απόκτηση υπηρεσιακής εύνοιας ή την πρόκληση ή ματαίωση εντολής της υπηρεσίας, ιη) η σύναψη στενών κοινωνικών σχέσεων με πρόσωπα, με αφορμή το χειρισμό θεμάτων αρμοδιότητας του υπαλλήλου από την αντιμετώπιση των οποίων εξαρτώνται ουσιώδη συμφέροντα των προσώπων αυτών, - 146 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 147
ιθ) η φθορά λόγω δόλου ή βαρείας αμέλειας, η εγκατάλειψη ή η παράνομη χρήση πράγματος το οποίο ανήκει στην υπηρεσία, κ) η ανάληψη εργασίας ή έργου με αμοιβή, χωρίς προηγούμενη άδεια της υπηρεσίας, κα) η κατάθεση, η χρήση, η συμπερίληψη και η διατήρηση στον ατομικό υπηρεσιακό φάκελο εκκλησιαστικού υπαλλήλου, πλαστού, νοθευμένου ή παραποιημένου πιστοποιητικού ή τίτλου ή βεβαιώσεως. Άρθρο 16 Εφαρμογή κανόνων και αρχών του ποινικού δικαίου 1. Οι αρχές και οι κανόνες του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας εφαρμόζονται αναλόγως και στο πειθαρχικό δίκαιο, εφόσον δεν αντίκεινται στις ρυθμίσεις του παρόντος Κανονισμού και συνάδουν με τη φύση και το σκοπό της πειθαρχικής διαδικασίας. 2. Εφαρμόζονται ιδίως οι αρχές και οι κανόνες που αφορούν: α) τους λόγους αποκλεισμού της υπαιτιότητας και της ικανότητας προς καταλογισμό, β) τις ελαφρυντικές ή επιβαρυντικές περιστάσεις για την επιμέτρηση της πειθαρχικής ποινής, γ) την έμπρακτη μετάνοια, δ) το δικαίωμα σιγής του πειθαρχικώς διωκομένου, ε) την πραγματική και νομική πλάνη, στ) το τεκμήριο της αθωότητας του πειθαρχικώς διωκομένου. Άρθρο 17 Πειθαρχικές ποινές 1. Οι πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται στους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους είναι: α) η έγγραφη επίπληξη, β) το πρόστιμο έως τις αποδοχές τριών μηνών, γ) η στέρηση του δικαιώματος για προαγωγή από ένα έως και πέντε έτη, δ) ο υποβιβασμός έως δύο βαθμούς. ε) η προσωρινή παύση από τρεις έως δώδεκα μήνες με πλήρη στέρηση των αποδοχών και στ) η οριστική παύση. - 147 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 148
2. Για την επιβολή οποιασδήποτε πειθαρχικής ποινής σε εκκλησιαστικό υπάλληλο συνεκτιμώνται οι ιδιαιτέρες συνθήκες τέλεσης του παραπτώματος, η εν γένει προσωπικότητα του υπαλλήλου, καθώς και η υπηρεσιακή του εικόνα, όπως προκύπτει από το προσωπικό του μητρώο, και τηρείται η αρχή της αναλογικότητας. 3. Η πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης μπορεί να επιβληθεί στον εκκλησιαστικό υπάλληλο και αν: α) κατά την προηγούμενη της διάπραξης του παραπτώματος πενταετία είχαν επιβληθεί σε αυτόν τρεις τουλάχιστον πειθαρχικές ποινές ανώτερες του προστίμου αποδοχών ενός μηνός ή β) κατά την προηγούμενη της διάπραξης του παραπτώματος τριετία είχε τιμωρηθεί για το ίδιο παράπτωμα με ποινή ανώτερη του προστίμου αποδοχών ενός μηνός. 4. α. Για τα παραπτώματα των περιπτώσεων α΄, γ΄, δ΄ και θ΄ της παρ. 2 του άρθρου 15 δεν μπορεί να επιβληθεί ποινή κατώτερη του υποβιβασμού. Για το παράπτωμα της περίπτωσης ι΄ της παρ. 2 του άρθρου 15 δεν μπορεί να επιβληθεί ποινή κατώτερη του υποβιβασμού, εφόσον η αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των υπηρεσιακών καθηκόντων υπερβαίνει τις είκοσι εργάσιμες ημέρες συνεχώς ή τις τριάντα εργάσιμες ημέρες σε διάστημα ενός έτους. β. Για τα παραπτώματα των περιπτώσεων ιβ΄, ιγ΄, ιε΄, ιζ’ και ιθ΄ της παρ. 2 του άρθρου 15 δεν μπορεί να επιβληθεί ποινή κατώτερη του προστίμου. γ. Για τα λοιπά παραπτώματα μπορεί να επιβληθεί οποιαδήποτε πειθαρχική ποινή. Άρθρο 18 Δίωξη των πειθαρχικών παραπτωμάτων 1. Η δίωξη και η τιμωρία πειθαρχικών παραπτωμάτων αποτελεί καθήκον των πειθαρχικών οργάνων. 2. Δεν επιτρέπεται δεύτερη δίωξη για το ίδιο πειθαρχικό παράπτωμα. 3. Πράξεις που έχουν τελεστεί από υπάλληλο κατά τη διάρκεια προγενέστερης υπηρεσίας του σε δημόσια υπηρεσία, οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλο νομικό πρόσωπο του δημόσιου τομέα τιμωρούνται πειθαρχικά, εάν δεν έχει παρέλθει ο χρόνος παραγραφής τους. 4. Σε περίπτωση που ο υπάλληλος διέπραξε περισσότερα πειθαρχικά παραπτώματα επιβάλλεται, κατά συγχώνευση, μία συνολική ποινή, κατά την επιμέτρηση της οποίας λαμβάνεται υπόψη από το πειθαρχικό όργανο - 148 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 149
η βαρύτητα όλων των πειθαρχικών παραπτωμάτων. Η υποτροπή αποτελεί ιδιαιτέρως επιβαρυντική περίπτωση για την επιμέτρηση της ποινής. 5. Τα πειθαρχικά παραπτώματα παραγράφονται μετά πέντε έτη από την ημέρα που τελέσθηκαν. Πειθαρχικό παράπτωμα το οποίο αποτελεί και ποινικό αδίκημα δεν παραγράφεται πριν παραγραφεί και το ποινικό αδίκημα. Για τα παραπτώματα αυτά οι πράξεις της ποινικής διαδικασίας διακόπτουν την παραγραφή του πειθαρχικού παραπτώματος. Η κλήση σε απολογία ή η παραπομπή στο πειθαρχικό συμβούλιο διακόπτουν την παραγραφή. Στις περιπτώσεις αυτές ο συνολικός χρόνος παραγραφής έως την έκδοση της πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης δεν μπορεί να υπερβεί τα επτά έτη. Δεν παραγράφεται το πειθαρχικό παράπτωμα για το οποίο εκδόθηκε πειθαρχική απόφαση που επιβάλλει πειθαρχική ποινή σε πρώτο βαθμό. Άρθρο 19 Σχέση της πειθαρχικής διαδικασίας με την ποινική δίκη 1. Η πειθαρχική διαδικασία είναι αυτοτελής και ανεξάρτητη από την ποινική ή άλλη δίκη. 2. Η ποινική δίκη δεν αναστέλλει την πειθαρχική διαδικασία. Το πειθαρχικό όργανο όμως, μπορεί με απόφαση του, η οποία είναι ελευθέρως ανακλητή, να διατάξει την αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει το ένα έτος. Αναστολή δεν επιτρέπεται σε περίπτωση που το πειθαρχικό παράπτωμα προκάλεσε δημόσιο σκάνδαλο ή θίγει σοβαρά το κύρος της υπηρεσίας. 3. Το πειθαρχικό όργανο δεσμεύεται από την κρίση που περιέχεται σε αμετάκλητη απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή σε αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα, μόνο ως προς την ύπαρξη ή την ανυπαρξία πραγματικών περιστατικών που στοιχειοθετούν την αντικειμενική υπόσταση πειθαρχικού παραπτώματος. 4. Η πειθαρχική διαδικασία επαναλαμβάνεται εάν μετά την έκδοση καταδικαστικής πειθαρχικής απόφασης, με την οποία επιβάλλεται οποιαδήποτε ποινή, εκδοθεί αμετάκλητη αθωωτική ποινική απόφαση ή αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα για την πράξη ή την παράλειψη, για την οποία τιμωρήθηκε πειθαρχικά ο εκκλησιαστικός υπάλληλος. 5. Η επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας επιτρέπεται και όταν έχει εκδοθεί πειθαρχική απόφαση, χωρίς να έχει ληφθεί υπόψη καταδικαστική ποινική απόφαση που προηγήθηκε. - 149 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 150
6. Ο Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών έχει υποχρέωση να ανακοινώνει αμέσως στην προϊσταμένη αρχή του εκκλησιαστικού υπαλλήλου κάθε ποινική δίωξη που ασκείται κατ΄ αυτού. Στην ίδια αρχή ανακοινώνεται επίσης από τον αρμόδιο εισαγγελέα η απόφαση ή το βούλευμα με το οποίο τερματίζεται η δίωξη. Σε περίπτωση εγκλεισμού σε σωφρονιστικό κατάστημα, ο διευθυντής των φυλακών γνωστοποιεί τούτο, χωρίς καθυστέρηση, στην προϊσταμένη αρχή του εκκλησιαστικού υπαλλήλου. Άρθρο 20 Πειθαρχικά όργανα και αρμοδιότητες αυτών 1. Τα πειθαρχικά όργανα διακρίνονται σε μονομελή και πολυμελή. 2. Μονομελές πειθαρχικό όργανο είναι ο πειθαρχικώς προϊστάμενος του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, ήτοι ο οικείος Αρχιερέας ή ο Πρόεδρος του οικείου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου. 3. Πολυμελή πειθαρχικά όργανα είναι: α. Το όργανο διοίκησης του οικείου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, το οποίο συνεδριάζει ως πειθαρχικό συμβούλιο, β. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης, και γ. Το Συμβούλιο της Επικρατείας. 4. Ο πειθαρχικώς προϊστάμενος δύναται να επιβάλει την ποινή της επίπληξης ή πρόστιμο μέχρι το ήμισυ των αποδοχών ενός μηνός. Το πειθαρχικό συμβούλιο δύναται να επιβάλει ποινές μέχρι της επιβολής προστίμου έως των αποδοχών τριών μηνών. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης δύναται να επιβάλει οποιαδήποτε ποινή. 5. Οι πειθαρχικώς προϊστάμενοι και τα πειθαρχικά συμβούλια επιλαμβάνονται αυτεπαγγέλτως. Εφόσον το πειθαρχικό όργανο που θα επιληφθεί διαπιστώσει, καθ΄ οιονδήποτε στάδιο της διαδικασίας, ότι το πειθαρχικό αδίκημα επιφέρει ποινή ανώτερη από αυτή που δύναται τούτο να επιβάλει, παραπέμπει την υπόθεση στο ανώτερο πειθαρχικό όργανο. 6. Περισσότερα του ενός πειθαρχικά παραπτώματα του ιδίου εκκλησιαστικού υπαλλήλου είναι δυνατόν, κατά την κρίση του πειθαρχικού οργάνου, να κρίνονται ενιαίως. 7. Περισσότεροι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι που διώκονται για το ίδιο ή για συναφή πειθαρχικά παραπτώματα, είναι δυνατόν να κρίνονται ενιαίως. Άρθρο 21 Άσκηση πειθαρχικής δίωξης Η πειθαρχική δίωξη αρχίζει είτε με την κλήση του εκκλησιαστικού - 150 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 151
υπαλλήλου σε απολογία από το μονομελές πειθαρχικό όργανο είτε με την παραπομπή του στο πειθαρχικό συμβούλιο. Η πειθαρχική διαδικασία ολοκληρώνεται το αργότερο εντός δύο μηνών από την κλήση σε απολογία, είτε με την έκδοση πειθαρχικής απόφασης μονομελούς οργάνου είτε με παραπομπή ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου. Σε περίπτωση παραπομπής ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου, η πειθαρχική διαδικασία ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών από την παραπομπή, εκτός και αν απαιτείται η διεξαγωγή ανάκρισης, οπότε ολοκληρώνεται εντός τεσσάρων μηνών. Άρθρο 22 Προκαταρκτική εξέταση 1. Προκαταρκτική εξέταση είναι η άτυπη συλλογή και καταγραφή στοιχείων για να διαπιστωθεί η τέλεση πειθαρχικού παραπτώματος και οι συνθήκες τέλεσής του. 2. Προκαταρκτική εξέταση μπορεί να ενεργήσει ή να διατάξει ο πειθαρχικώς προϊστάμενος του εκκλησιαστικού υπαλλήλου. Η προκαταρκτική εξέταση περατώνεται εντός μηνός από την ημερομηνία κατά την οποία ο πειθαρχικώς προϊστάμενος έλαβε γνώση των περιστατικών, που πιθανόν συνιστούν πειθαρχικό παράπτωμα ή, αν η προκαταρκτική εξέταση διεξάγεται από υπάλληλο ύστερα από εντολή του πειθαρχικώς προϊσταμένου, από την ημερομηνία που κοινοποιήθηκε στον υπάλληλο η απόφαση της ανάθεσής της. 3. Αν αυτός που ενεργεί προκαταρκτική εξέταση κρίνει, με βάση τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, ότι δεν συντρέχει περίπτωση πειθαρχικής δίωξης, περατώνει την εξέταση με αιτιολογημένη έκθεσή του. Αν, αντιθέτως, αυτός που ενεργεί προκαταρκτική εξέταση κρίνει ότι έχει διαπραχθεί πειθαρχικό παράπτωμα, το οποίο τιμωρείται με ποινή της αρμοδιότητάς του, καλεί τον υπάλληλο σε απολογία. Αν κρίνει, είτε πριν από την κλήση του υπαλλήλου σε απολογία είτε μετά την απολογία του, ότι δικαιολογείται η επιβολή βαρύτερης ποινής, παραπέμπει την υπόθεση στο πειθαρχικό συμβούλιο. Αρθρο 23 Πειθαρχική ανάκριση 1. Πειθαρχική ανάκριση διεξάγεται υποχρεωτικά κατά τη διαδικασία ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου. Κατ΄ εξαίρεση δεν είναι υποχρεωτική η ανάκριση στις ακόλουθες περιπτώσεις: - 151 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 152
α) όταν τα πραγματικά περιστατικά που συνιστούν την αντικειμενική υπόσταση του πειθαρχικού παραπτώματος προκύπτουν από το φάκελο της υπόθεσης, κατά τρόπο αναμφισβήτητο, β) όταν ο υπάλληλος ομολογεί με την απολογία του κατά τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση ότι διέπραξε το πειθαρχικό παράπτωμα, γ) όταν ο υπάλληλος συλλαμβάνεται επ΄ αυτοφώρω κατά τη διάπραξη ποινικού αδικήματος, που αποτελεί συγχρόνως και πειθαρχικό παράπτωμα, δ) όταν έχει προηγηθεί ανάκριση ή προανάκριση συμφώνως με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για ποινικό αδίκημα που αποτελεί και πειθαρχικό παράπτωμα, ε) όταν η διάπραξη πειθαρχικού παραπτώματος προκύπτει από έκθεση δικαστικού οργάνου ή άλλου ελεγκτικού οργάνου της διοίκησης. 2. Η πειθαρχική ανάκριση διεξάγεται από υπάλληλο τουλάχιστον ομοιόβαθμο του διωκομένου που μπορεί να είναι και μέλος του πειθαρχικού συμβουλίου. Αν σε εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο δεν υπάρχει επαρκής αριθμός εκκλησιαστικών υπαλλήλων που να πληροί την ανωτέρω προϋπόθεση, η διεξαγωγή της πειθαρχικής ανάκρισης ανατίθεται σε εκκλησιαστικό υπάλληλο άλλου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου. 3. Η πειθαρχική ανάκριση είναι μυστική και περατώνεται εντός μηνός από την ημερομηνία κοινοποίησης της σχετικής απόφασης του πειθαρχικού συμβουλίου στον υπάλληλο ο οποίος θα τη διενεργήσει. Δύναται, κατόπιν αιτιολογημένης αίτησης του ενεργούντος την ανάκριση, να χορηγηθεί, από το πειθαρχικό συμβούλιο, παράταση της προθεσμίας αυτής. Η παράταση δεν υπερβαίνει τον ένα μήνα. 4. Η πειθαρχική ανάκριση μπορεί να επεκταθεί στην έρευνα και άλλων παραπτωμάτων του ίδιου υπαλλήλου εφόσον προκύπτουν επαρκή στοιχεία. 5. Καθήκοντα γραμματέα εκτελεί υπάλληλος ο οποίος ορίζεται από τον πειθαρχικώς προϊστάμενο. Άρθρο 24 Ανακριτικές πράξεις 1. Ανακριτικές πράξεις είναι: α) η αυτοψία, β) η εξέταση μαρτύρων, γ) η πραγματογνωμοσύνη και δ) η εξέταση του διωκομένου. 2. Δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ανακριτικής πράξης θέμα - 152 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 153
που κατά το νόμο καλύπτεται: α) από το απόρρητο της υπηρεσίας, εκτός αν συμφωνεί η αρμόδια Αρχή, ή β) από το κατά νόμο επαγγελματικό απόρρητο, από το απόρρητο της εξομολογήσεως ή από άλλο απόρρητο. 3. Για την ανακριτική πράξη συντάσσεται έκθεση που υπογράφεται από όσους συνέπραξαν. Αν κάποιος από τους μάρτυρες είναι αναλφάβητος ή αρνείται να υπογράψει ή βρίσκεται σε φυσική αδυναμία να υπογράψει, γίνεται σχετική μνεία στην έκθεση. Άρθρο 25 Αυτοψία 1. Η αυτοψία διενεργείται αυτοπροσώπως από εκείνον που διεξάγει την πειθαρχική ανάκριση, με την παρουσία του γραμματέα. 2. Η αυτοψία δημόσιων εγγράφων ή εγγράφων ιδιωτικών που έχουν κατατεθεί σε δημόσια αρχή, διενεργείται στο γραφείο όπου φυλάσσονται. 3. Έγγραφα που κατέχονται από ιδιώτη, παραδίδονται στον ανακριτή και επιστρέφονται υποχρεωτικώς μετά το τέλος της πειθαρχικής διαδικασίας. Ο ανακριτής, ύστερα από αίτηση του ιδιώτη, υποχρεούται να χορηγεί ατελώς απόδειξη παραλαβής και επίσημο αντίγραφο των εγγράφων που παραλήφθηκαν. Κατ΄ εξαίρεση η αυτοψία ιδιωτικών εγγράφων, τα οποία είναι απολύτως αναγκαία για τη διεκπεραίωση τρέχουσας υπόθεσης του κατόχου τους ή άλλου προσώπου, διενεργείται από τον ανακριτή στον τόπο όπου βρίσκονται. Άρθρο 26 Μάρτυρες 1. Οι μάρτυρες εξετάζονται ενόρκως σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. 2. Η μη εμφάνιση ή η άρνηση κατάθεσης του μάρτυρα, χωρίς εύλογη αιτία, αποτελεί πλημμέλημα και, αν είναι υπάλληλος, και πειθαρχικό παράπτωμα. Εύλογη αιτία θεωρείται και η συγγένεια του διωκομένου με το μάρτυρα σε ευθεία γραμμή ή έως και το δεύτερο βαθμό σε πλάγια γραμμή. 3. Ο διωκόμενος δικαιούται κατά τη διάρκεια της πειθαρχικής ανάκρισης και μέχρι το τέλος της εξέτασης του να ζητήσει εγγράφως την εξέταση μαρτύρων. Ο ανακριτής υποχρεούται να εξετάσει πέντε τουλάχιστον από τους προτεινόμενους μάρτυρες. - 153 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 154
4. Αν η ένορκη διοικητική εξέταση δεν στρεφόταν κατά συγκεκριμένου προσώπου, το πειθαρχικό συμβούλιο υποχρεούται να διενεργήσει συμπληρωματική ανάκριση, προκειμένου να παρασχεθεί η δυνατότητα στον διωκόμενο να εξετασθεί ανωμοτί ή να προτείνει την εξέταση μαρτύρων, εκτός εάν αυτός δηλώσει ενώπιον του συμβουλίου ότι δεν επιθυμεί να εξετασθεί ανωμοτί ή να προτείνει την εξέταση μαρτύρων. Άρθρο 27 Πραγματογνώμονες Ως πραγματογνώμονες ορίζονται δημόσιοι υπάλληλοι, υπάλληλοι νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων, των σωμάτων ασφαλείας και του λιμενικού σώματος, ή ιδιώτες, με ιδιαίτερες επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις. Οι πραγματογνώμονες, πριν από τη διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης, ορκίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η αμοιβή των πραγματογνωμόνων καθορίζεται από το πειθαρχικό συμβούλιο και βαρύνει το οικείο εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, όπου υπηρετεί ο διωκόμενος. Σε περίπτωση καταδικαστικής πειθαρχικής απόφασης, το πειθαρχικό όργανο καταλογίζει στον καταδικασθέντα την αμοιβή του πραγματογνώμονα. Άρθρο 28 Εξέταση διωκόμενου Κατά την πειθαρχική ανάκριση καλείται οπωσδήποτε για εξέταση ο διωκόμενος υπάλληλος. Ο υπάλληλος εξετάζεται ανωμοτί και μπορεί να παρίσταται μετά δικηγόρου. Η μη προσέλευση του διωκομένου ή η άρνησή του να εξετασθεί δεν εμποδίζει την πρόοδο της ανάκρισης. Άρθρο 29 Ενέργειες μετά την ανάκριση 1. Ο πρόεδρος του πειθαρχικού συμβουλίου, όταν λάβει το παραπεμπτήριο έγγραφο, ορίζει ως εισηγητή της πειθαρχικής υπόθεσης ένα από τα μέλη του συμβουλίου, στο οποίο και παραδίδεται ο φάκελος. 2. Ο πρόεδρος του πειθαρχικού συμβουλίου, όταν διαβιβαστεί σε αυτόν το πόρισμα της πειθαρχικής ανάκρισης ή, σε περίπτωση μη διενέργειας ανάκρισης κατά τα οριζόμενα στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 23 του παρόντος, όταν κρίνει ότι η υπόθεση είναι ώριμη για - 154 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 155
συζήτηση, την εισάγει στο πειθαρχικό συμβούλιο για να αποφασίσει την κλήση σε απολογία του διωκόμενου υπαλλήλου ή την απαλλαγή του χωρίς αυτή. Άρθρο 30 Κλήση σε απολογία 1. Πειθαρχική ποινή δεν επιβάλλεται, εάν ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν κληθεί προηγουμένως σε απολογία. Η εξέταση του διωκομένου κατά το στάδιο πειθαρχικής ανάκρισης δεν αναπληρώνει την κλήση σε απολογία. 2. Στην κλήση σε απολογία καθορίζεται σαφώς το αποδιδόμενο πειθαρχικό παράπτωμα και τάσσεται εύλογη προθεσμία για απολογία. Η προθεσμία αυτή δεν μπορεί να είναι βραχύτερη από δύο ημέρες, όταν ο υπάλληλος καλείται σε απολογία από τον πειθαρχικώς προϊστάμενο και από τρεις ημέρες όταν καλείται από το πειθαρχικό συμβούλιο. Η προθεσμία για απολογία μπορεί να παραταθεί μία μόνο φορά και έως το τριπλάσιο της αρχικής προθεσμίας, μετά από αιτιολογημένη έγγραφη αίτηση του διωκομένου. Εκπρόθεσμη απολογία λαμβάνεται υποχρεωτικώς υπόψη, εφόσον υποβάλλεται πριν από την έκδοση της απόφασης. Η παράλειψη της κλήσης σε απολογία καλύπτεται από την υποβολή έγγραφης απολογίας. 3. Όταν, μετά την κλήση του διωκομένου σε απολογία, ακολουθεί παραπομπή στο πειθαρχικό συμβούλιο, δεν απαιτείται νέα κλήση σε απολογία. 4. Μετά την κλήση σε απολογία η υπόθεση περατούται με την έκδοση απόφασης. Άρθρο 31 Απολογία 1. Η απολογία υποβάλλεται εγγράφως και παραδίδεται με απόδειξη στο όργανο το οποίο καλεί σε απολογία. Ενώπιον συλλογικού πειθαρχικού οργάνου επιτρέπεται στον διωκόμενο και συμπληρωματική προφορική απολογία. 2. Πριν από την απολογία ο διωκόμενος έχει δικαίωμα να λάβει γνώση και αντίγραφα του φακέλου της πειθαρχικής υπόθεσης. Το γεγονός ότι έλαβε γνώση αποδεικνύεται με πράξη η οποία υπογράφεται από τον υπάλληλο, ο οποίος τηρεί το φάκελο και τον διωκόμενο ή μόνο από τον πρώτο, εάν ο δεύτερος αρνηθεί να υπογράψει. - 155 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 156
3. Με την απολογία του ο υπάλληλος έχει δικαίωμα να ζητήσει εύλογη προθεσμία για να υποβάλει έγγραφα στοιχεία. Η παροχή της προθεσμίας και η διάρκεια της εναπόκειται στην κρίση του οργάνου το οποίο τον καλεί σε απολογία. Άρθρο 32 Προσδιορισμός ημέρας συνεδρίασης και παράσταση του διωκόμενου 1. Μετά την υποβολή της απολογίας ή την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής της ο πρόεδρος του πειθαρχικού συμβουλίου προσδιορίζει με πράξη του την ημέρα κατά την οποία θα συζητηθεί η υπόθεση. Η ημέρα, η ώρα και ο τόπος της συνεδρίασης κοινοποιούνται στον διωκόμενο πριν από πέντε τουλάχιστον πλήρεις ημέρες. Μέλη του πειθαρχικού συμβουλίου, τα οποία έχουν διενεργήσει πειθαρχική ανάκριση στην κρινόμενη υπόθεση, κωλύονται να μετάσχουν στη σύνθεσή του κατά την κρίση της υπόθεσης αυτής. 2. Ο διωκόμενος υπάλληλος έχει δικαίωμα να παραστεί ενώπιον των πειθαρχικών συμβουλίων είτε αυτοπροσώπως είτε μετά πληρεξουσίου δικηγόρου. Η μη προσέλευση του διωκομένου δεν εμποδίζει την πρόοδο της διαδικασίας. 3. Αν το πειθαρχικό συμβούλιο κρίνει ανεπαρκή τα αποδεικτικά στοιχεία, αναβάλλει την κρίση της υπόθεσης και διατάσσει συμπληρωματική ανάκριση. Άρθρο 33 Κοινοποιήσεις στον διωκόμενο 1. Η κλήση σε απολογία και κάθε πρόσκληση ή ειδοποίηση του διωκομένου επιδίδονται με δικαστικό επιμελητή ή διά των αστυνομικών αρχών ή με άλλο δημόσιο όργανο στον ίδιο προσωπικά ή στην κατοικία που έχει δηλώσει στην υπηρεσία του, σε πρόσωπο με το οποίο συνοικεί. Για την επίδοση αυτή συντάσσεται αποδεικτικό. 2. Εάν δεν καταστεί δυνατή η επίδοση για οποιοδήποτε λόγο, συμπεριλαμβανομένης και της περιπτώσεως αγνώστου διαμονής του διωκομένου, το έγγραφο τοιχοκολλάται στο κατάστημα της υπηρεσίας του εκκλησιαστικού υπαλλήλου και συντάσσεται πρωτόκολλο που υπογράφεται από έναν μάρτυρα. Σε περίπτωση άρνησης παραλαβής, αυτός που διενεργεί την επίδοση συντάσσει πράξη στην οποία βεβαιώνεται η άρνηση. - 156 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 157
Άρθρο 34 Εκτίμηση αποδείξεων και έκδοση απόφασης 1. Το πειθαρχικό όργανο εκτιμά ελευθέρως τις αποδείξεις. Για να διαμορφώσει την κρίση του, μπορεί να λάβει υπόψη του και αποδεικτικά στοιχεία που δεν προκύπτουν από την πειθαρχική διαδικασία αλλά από άλλη νόμιμη διαδικασία, εφόσον έλαβε γνώση τους ο διωκόμενος. 2. Συναφή πειθαρχικά παραπτώματα, τα οποία διαπιστώνονται κατά την εκτίμηση των αποδείξεων, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της ίδιας πειθαρχικής κρίσης μόνον εφόσον ο διωκόμενος κληθεί σε απολογία και γι΄ αυτά. 3. Η κρίση πρέπει να στηρίζεται σε αποδεδειγμένα πραγματικά γεγονότα και να είναι ειδικώς αιτιολογημένη. 4. Η πειθαρχική απόφαση διατυπώνεται εγγράφως. Στην απόφαση μνημονεύονται: α) ο τόπος και ο χρόνος έκδοσής της, β) το ονοματεπώνυμο, η ιδιότητα και ο βαθμός του μονομελούς πειθαρχικού οργάνου ή των μελών του συλλογικού πειθαρχικού οργάνου, γ) το ονοματεπώνυμο, η ιδιότητα και ο βαθμός του διωκόμενου, δ) τα πραγματικά περιστατικά και στοιχεία που συνιστούν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του πειθαρχικού παραπτώματος, προσδιορισμένα κατά τόπο και χρόνο, ε) η υποβολή ή όχι απολογίας, στ) η αιτιολογία της απόφασης, ζ) η γνώμη των μελών του συλλογικού οργάνου που μειοψήφησαν και η) η απαλλαγή του διωκόμενου ή η ποινή που του επιβάλλεται. 5. Εάν η πειθαρχική απόφαση διαγιγνώσκει την ενοχή του διωκομένου, όλα τα μέλη του πειθαρχικού συμβουλίου ψηφίζουν για την επιβλητέα ποινή. Λευκή ψήφος ή αποχή από την ψηφοφορία δεν επιτρέπεται. 6. Η πειθαρχική απόφαση υπογράφεται από το όργανο που την εκδίδει. Όταν αυτή εκδίδεται από συλλογικό όργανο, υπογράφεται από τον πρόεδρο και τον γραμματέα. 7. Η πειθαρχική απόφαση κοινοποιείται στον υπάλληλο σε αντίγραφο, με φροντίδα της υπηρεσίας, και γνωστοποιείται στα όργανα που δικαιούνται να ασκήσουν έφεση. Η κοινοποίηση της απόφασης στον υπάλληλο ενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 33 του παρόντος. Στον υπάλληλο γνωστοποιείται επίσης η τυχόν δυνατότητα ασκήσεως έφεσης ή προσφυγής, κατά περίπτωση, ενώπιον του αρμοδίου οργάνου και η σχετική προθεσμία ασκήσεώς της. 8. Η πειθαρχική απόφαση δεν ανακαλείται. - 157 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 158
Άρθρο 35 Έφεση 1. Οι αποφάσεις των πειθαρχικώς προϊσταμένων υπόκεινται σε έφεση ενώπιον των πειθαρχικών συμβουλίων. 2. Οι αποφάσεις των πειθαρχικών συμβουλίων που κρίνουν σε πρώτο βαθμό υπόκεινται σε έφεση ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, από τον υπάλληλο που τιμωρήθηκε, στις περιπτώσεις επιβολής της πειθαρχικής ποινής του προστίμου αποδοχών δύο μηνών και άνω. Όλες οι αποφάσεις των πειθαρχικών συμβουλίων που κρίνουν σε πρώτο βαθμό υπόκεινται σε έφεση, ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, υπέρ της εκκλησιαστικής διοίκησης, κατά τα οριζόμενα στην περίπτωση β΄ της επόμενης παραγράφου. 3. Έφεση ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου ή της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης δικαιούνται να ασκήσουν: α) ο υπάλληλος που τιμωρήθηκε και β) υπέρ της εκκλησιαστικής διοίκησης ή υπέρ του υπαλλήλου, ο οικείος Αρχιερεύς ή ο Πρόεδρος του οικείου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου. Η έφεση ασκείται μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης ή την πλήρη γνώση αυτής από τον υπάλληλο ή από την περιέλευσή της στα όργανα που δικαιούνται να ασκήσουν έφεση. 4. Τα πειθαρχικά συμβούλια και η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης, όταν κρίνουν μετά από έφεση του υπαλλήλου, δεν μπορούν να χειροτερεύουν τη θέση του. Όταν κρίνουν έφεση υπέρ της εκκλησιαστικής διοίκησης, δεν μπορούν να επιβάλουν ποινή ελαφρύτερη από αυτή που επιβλήθηκε. Όταν ασκούνται εφέσεις τόσο από τον υπάλληλο όσο και υπέρ της εκκλησιαστικής διοίκησης, το οικείο συμβούλιο τις κρίνει από κοινού και δεν δεσμεύεται ως προς την ποινή που θα επιβάλει. 5. Η προθεσμία για την άσκηση έφεσης και η άσκηση της αναστέλλουν την εκτέλεση της πειθαρχικής απόφασης. Το πειθαρχικό όργανο μπορεί να αποφασίζει την άμεση εκτέλεση της πειθαρχικής απόφασης αν συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος, εκτός εάν με αυτή έχει επιβληθεί η πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης ή του υποβιβασμού. 6. Η έφεση κατά των αποφάσεων των πειθαρχικώς προϊσταμένων κατατίθεται, με ποινή απαραδέκτου, στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο, συντασσομένης σχετικής εκθέσεως. Η έφεση κατά αποφάσεων του πει- 158 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 159
θαρχικού συμβουλίου που έκρινε σε πρώτο βαθμό κατατίθεται, με ποινή απαραδέκτου, σε αυτό, συντασσομένης εκθέσεως, η οποία διαβιβάζεται αμελλητί διά του οικείου Αρχιερέως στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο, με τον πλήρη φάκελο της πειθαρχικής υπόθεσης. 7. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης αποφασίζει για την έφεση εντός έξι μηνών από την ημέρα περιέλευσης του πλήρους φακέλου της πειθαρχικής διαδικασίας. Άρθρο 36 Επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας 1. Την επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας, σύμφωνα με τις παραγράφους 4 και 5 του άρθρου 19 του παρόντος, μπορούν να ζητήσουν: α) ο οικείος Αρχιερεύς ή ο Πρόεδρος του οικείου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, όταν έχει εκδοθεί καταδικαστική ποινική απόφαση και β) ο υπάλληλος, όταν έχει εκδοθεί αθωωτική ποινική απόφαση, εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενός έτους από τη δημοσίευσή της. 2. Η αίτηση για την επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας απευθύνεται στο αρμόδιο πειθαρχικό όργανο στο οποίο υπαγόταν ο υπάλληλος κατά το χρόνο τέλεσης του παραπτώματος. 3. Αν έχει εκδοθεί καταδικαστική ποινική απόφαση, κατά την επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας, μπορεί να επιβληθεί πειθαρχική ποινή ανώτερη από αυτήν που είχε επιβληθεί. Αν έχει εκδοθεί αθωωτική ποινική απόφαση, μπορεί να επιβληθεί ελαφρύτερη ποινή ή να απαλλαγεί ο εκκλησιαστικός υπάλληλος. Αν ο εκκλησιαστικός υπάλληλος είχε τιμωρηθεί με οριστική ή προσωρινή παύση ή υποβιβασμό, το υπηρεσιακό συμβούλιο δύναται, μετά την επανάληψη της πειθαρχικής διαδικασίας και την έκδοση απόφασης του πειθαρχικού συμβουλίου, να αποφασίσει και τη βαθμολογική ή μισθολογική του αποκατάσταση. Αν δεν υπάρχει κενή θέση, ο εκκλησιαστικός υπάλληλος παραμένει υπεράριθμος και καταλαμβάνει την πρώτη θέση που κενώνεται. Άρθρο 37 Εκτέλεση της απόφασης 1. Η τελεσίδικη πειθαρχική απόφαση εκτελείται υποχρεωτικώς. Η εκτέλεση γίνεται από το οικείο εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο. Η παράλειψη εκτέλεσης της ποινής αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα. 2. Σε περίπτωση απόρριψης προσφυγής κατά απόφασης που επιβάλ- 159 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 160
λει την ποινή της οριστικής παύσης, η λύση της υπαλληλικής σχέσης επέρχεται αυτοδικαίως από τη δημοσίευση της απόφασης του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου. 3. Κατά το χρόνο της προσωρινής παύσης ο εκκλησιαστικός υπάλληλος απέχει από κάθε υπηρεσία. Ο χρόνος της προσωρινής παύσης δεν θεωρείται χρόνος πραγματικής υπηρεσίας. 4. Όποιος τιμωρείται με υποβιβασμό, δεν κρίνεται για προαγωγή, ούτε συμμετέχει στη διαδικασία επιλογής προϊσταμένων, πριν περάσει από την ημερομηνία εκτέλεσης της πειθαρχικής απόφασης χρονικό διάστημα ίσο με το χρόνο που απαιτείται για προαγωγή. 5. Η πειθαρχική απόφαση, η οποία επιβάλλει πρόστιμο ως ποινή, εκτελείται από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας που εντέλλεται την πληρωμή των αποδοχών του υπαλλήλου. Αν λυθεί η υπαλληλική σχέση, το πρόστιμο εισπράττεται σύμφωνα με τις διατάξεις για την είσπραξη δημοσίων εσόδων. 6. Το πρόστιμο υπολογίζεται στις αποδοχές που λαμβάνει ο εκκλησιαστικός υπάλληλος κατά το χρόνο έκδοσης της πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης. Όταν αυτό ορίζεται έως το ένα πέμπτο των αποδοχών του, παρακρατείται εφάπαξ από τις αποδοχές του πρώτου μήνα μετά την τελεσιδικία της απόφασης. Όταν είναι μεγαλύτερο, παρακρατείται τμηματικώς κατά μήνα. Η μηνιαία παρακράτηση καθορίζεται με την πειθαρχική απόφαση και δεν επιτρέπεται να είναι ανώτερη από το ένα πέμπτο των αποδοχών του υπαλλήλου. Άρθρο 38 Διαγραφή πειθαρχικών ποινών 1. Διαγράφονται αυτοδικαίως η ποινή της επίπληξης μετά τρία έτη, του προστίμου μετά οκτώ έτη και οι λοιπές ποινές, εκτός από τις ποινές της οριστικής και προσωρινής παύσης και του υποβιβασμού, μετά δέκα έτη, εφόσον κατά το αντίστοιχο χρονικό διάστημα ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δεν τιμωρήθηκε με άλλη ποινή. Ο χρόνος της διαγραφής υπολογίζεται από την εκτέλεση της πειθαρχικής ποινής. 2. Ο πειθαρχικός φάκελος ποινής που διαγράφεται, αφαιρείται από τον ατομικό φάκελο του εκκλησιαστικού υπαλλήλου, τίθεται στο αρχείο της υπηρεσίας και δεν επιτρέπεται εφεξής να αποτελεί στοιχείο κρίσης ή αξιολόγησής του.
- 160 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 161
Άρθρο 39 Εφαρμογή πειθαρχικού δικαίου επί υπαλλήλων ιδιωτικού δικαίου 1. Οι διατάξεις των άρθρων 15 έως 38 ισχύουν και επί των επί συμβάσει ιδιωτικού δικαίου υπηρετούντων εκκλησιαστικών υπαλλήλων. 2. Όπου εις τα κατά την παρ. 1 άρθρα αναφέρεται «προαγωγή», «υποβιβασμός» ή «παύση», νοείται αντιστοίχως η μισθολογική προαγωγή, ο μισθολογικός υποβιβασμός και η καταγγελία της σύμβασης. Άρθρο 40 Λύση της υπαλληλικής σχέσης 1. Η υπαλληλική σχέση λύεται με το θάνατο, την αποδοχή της παραίτησης, την έκπτωση και την απόλυση του υπαλλήλου. 2. Η παραίτηση αποτελεί δικαίωμα του εκκλησιαστικού υπαλλήλου και υποβάλλεται εγγράφως. Αίρεση, όρος ή προθεσμία στην αίτηση παραίτησης θεωρούνται ότι δεν έχουν γραφεί. 3. Η παραίτηση θεωρείται ότι δεν έχει υποβληθεί αν κατά την υποβολή της εκκρεμεί ποινική δίωξη για πλημμέλημα από τα αναφερόμενα στις περ. ε΄ και στ΄ της παρ. 2 του άρθρου 3 ή για κακούργημα ή πειθαρχική δίωξη ενώπιον του πειθαρχικού συμβουλίου για παράπτωμα που μπορεί να επισύρει την ποινή της οριστικής παύσης ή αν η ποινική ή πειθαρχική δίωξη ασκηθεί μέσα σε δύο μήνες από την υποβολή της αίτησης παραίτησης και πριν την αποδοχή της. Στην περίπτωση άσκησης πειθαρχικής δίωξης μετά την υποβολή αίτησης παραίτησης, εφόσον η πειθαρχική υπόθεση δεν εκδικασθεί σε πρώτο βαθμό εντός έξι μηνών, ο εκκλησιαστικός υπάλληλος δικαιούται να υποβάλει νέα αίτηση παραίτησης κατά τους όρους του παρόντος άρθρου. 4. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός μηνός από την υποβολή της αίτησης παραίτησης μπορεί να την ανακαλέσει εγγράφως, εφόσον αυτή δεν έχει γίνει αποδεκτή σύμφωνα με την επόμενη παράγραφο. 5. Η υπηρεσία δεν μπορεί να κάνει αποδεκτή την αίτηση παραίτησης πριν από την πάροδο δεκαπέντε ημερών από την υποβολή της. Αν, μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την πάροδο δεκαπέντε ημερών από την υποβολή της αίτησης παραίτησης, ο υπάλληλος επανέλθει με δεύτερη αίτηση, εμμένοντας στην παραίτηση του, αυτή γίνεται αυτοδικαίως αποδεκτή και λύεται η υπαλληλική σχέση από την ημέρα υποβολής της - 161 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 162
δεύτερης αίτησης. Η αίτηση παραίτησης θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή και λύεται αυτοδικαίως η υπαλληλική σχέση, αν παρέλθει άπρακτη προθεσμία δύο μηνών από την υποβολή της. 6. Η αίτηση παραίτησης γίνεται αποδεκτή με διαπιστωτική πράξη λύσεως της υπαλληλικής σχέσης, που εκδίδεται από το αρμόδιο όργανο και δημοσιεύεται σε περίληψη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και εν συνεχεία στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» ή στην ιστοσελίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης στο διαδίκτυο. Άρθρο 41 Αυτοδίκαιη έκπτωση λόγω ποινικής καταδίκης 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος εκπίπτει αυτοδικαίως της υπηρεσίας, εφόσον με αμετάκλητη δικαστική απόφαση: α) καταδικασθεί σε ποινή τουλάχιστον πρόσκαιρης κάθειρξης ή σε οποιαδήποτε ποινή για πλημμέλημα από τα αναφερόμενα στην περ. στ΄ της παρ. 2 του άρθρου 3 του παρόντος ή σε οποιαδήποτε ποινή για λιποταξία, β) του επιβληθεί στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. 2. Εκκλησιαστικός υπάλληλος που έχει την ιδιότητα του κληρικού, εκπίπτει αυτοδικαίως της υπηρεσίας, εφόσον καταδικασθεί με αμετάκλητη απόφαση εκκλησιαστικού δικαστηρίου σε καθαίρεση. 7. Η έκπτωση επέρχεται από την ημερομηνία δημοσίευσης της αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης. Για την έκπτωση εκδίδεται διαπιστωτική πράξη, περίληψη της οποίας δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και εν συνεχεία στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» ή στην ιστοσελίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης στο διαδίκτυο. Άρθρο 42 Απόλυση 1. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος απολύεται μόνο για τους επόμενους λόγους: α) επιβολή της πειθαρχικής ποινής της οριστικής παύσης, β) σωματική ή πνευματική ανικανότητα, γ) ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων της θέσης του, δ) κατάργηση της θέσης στην οποία υπηρετεί και ε) συμπλήρωση ορίου ηλικίας και τριακονταπενταετίας. - 162 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 163
2. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος απολύεται αν διαπιστωθεί σωματική ή πνευματική ανικανότητα για την άσκηση των καθηκόντων του, σύμφωνα με το άρθρο 11 του παρόντος. 3. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος απολύεται εάν διαπιστωθεί ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων της θέσης του, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 14 του παρόντος. 4. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος απολύεται αν καταργηθεί η θέση στην οποία υπηρετεί. Αν καταργηθούν ορισμένες μόνο θέσεις του ίδιου κλάδου, απολύονται οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι οι οποίοι συγκεντρώνουν τα λιγότερα ουσιαστικά προσόντα, ύστερα από απόφαση του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου. 5. Ο εκκλησιαστικός υπάλληλος απολύεται αυτοδικαίως από την υπηρεσία με τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας του. Κατ΄ εξαίρεση ο υπάλληλος απολύεται αυτοδικαίως από την υπηρεσία με τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας του και τριάντα πέντε ετών πραγματικής και συντάξιμης δημόσιας υπηρεσίας. Αν ο υπάλληλος, κατά τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας του δεν έχει συμπληρώσει τριάντα πέντε ετών πραγματική και συντάξιμη δημόσια υπηρεσία, παρατείνεται η παραμονή του στην υπηρεσία έως τη συμπλήρωση της υπηρεσίας αυτής και πάντως όχι πέραν του 67ου έτους της ηλικίας του. Ως ημέρα γέννησης, για την εφαρμογή των ανωτέρω, θεωρείται η 31η Δεκεμβρίου του έτους γέννησης. Τα ηλικιακά όρια της παρούσας παραγράφου μεταβάλλονται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες σχετικές διατάξεις του «Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.». Άρθρο 43 Πράξη λύσεως της υπαλληλικής σχέσης 1. Η υπαλληλική σχέση λύεται με απόφαση του οικείου Αρχιερέως ή του Προέδρου του οικείου εκκλησιαστικού νομικού προσώπου, περίληψη της οποίας δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και εν συνεχεία στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» ή στην ιστοσελίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης στο διαδίκτυο. 2. Εκτός από τις περιπτώσεις αυτοδίκαιης λύσης, η υπαλληλική σχέση λύεται με την κοινοποίηση της απόφασης στον ενδιαφερόμενο. Αν η απόφαση δεν κοινοποιηθεί μέσα σε είκοσι ημέρες από τη δημοσίευσή - 163 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 164
της, η υπαλληλική σχέση λύεται αυτοδικαίως από την πάροδο του εικοσαήμερου. Άρθρο 44 Τελικές διατάξεις 1. Για όσα θέματα δεν ρυθμίζονται από τον παρόντα Κανονισμό, τυγχάνει αναλογικής εφαρμογής ο εκάστοτε ισχύων «Κώδικας Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.», υπό την προϋπόθεση ότι οι εφαρμοζόμενες αναλογικώς διατάξεις δεν έρχονται σε αντίθεση με τον παρόντα Κανονισμό ή άλλους Κανονισμούς που ρυθμίζουν ειδικότερα την υπηρεσιακή κατάσταση των εκκλησιαστικών υπαλλήλων της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Οι υφιστάμενες οργανικές θέσεις στην Ιερά Αρχιεπισκοπή, τις Ιερές Μητροπόλεις και τα λοιπά νομικά πρόσωπα της Εκκλησίας Κρήτης παραμένουν ως έχουν. Άρθρο 45 Έναρξη ισχύος του Κανονισμού Η ισχύς του παρόντος Κανονισμού ξεκινά από την δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Μετά τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δημοσιεύεται και στο επίσημο Δελτίο «ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ» της Εκκλησίας της Κρήτης. Ο Κανονισμός αυτός να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ηράκλειο Κρήτης, 8 Ιουνίου 2015 Ο Πρόεδρος † Ο Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 165
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘΜ. 5/2015 Περί έκδοσης του Επίσημου Δελτίου «Απόστολος Τίτος» της Εκκλησίας Κρήτης Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Έχουσα υπ’ όψη: 1. Τους Θείους και Ιερούς Κανόνες. 2. Τις διατάξεις του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» (Φ.Ε.Κ. 41/Α’/16.3.1961) και ιδιαίτερα το άρθρο 12, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 51 του Ν. 4310/2014 «Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 258/Α’/8.12.2014). 3. Την παρ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010, (Φ.Ε.Κ. 71/Α’/19.5.2010). 4. Τον υπ’ αριθμ. 1/2013 Κανονισμό «Περί Εφημερίων και Διακόνων» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας (ΦΕΚ 65/Α’/12.3.2013). 5. Τον υπ’ αριθμ. 2/2014 Κανονισμό «Περί συγκρότησης, σύγκλησης, λειτουργίας και αρμοδιοτήτων των Μητροπολιτικών Συμβουλίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας (ΦΕΚ 66/Α’/12.3.2014). 6. Τον υπ’ αριθμ. 4/2015 Κανονισμό «Κώδικας περί εκκλησιαστικών υπαλλήλων της Εκκλησίας Κρήτης» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας. 7. Το άρθρο 51 του Νόμου 4310/2014 «Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. Α΄ 258/8-12-2014). 8. Την υπ΄ αριθμ. 271/14-5-2015 απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 9. Τις υπ΄ αριθμ. 9α΄/18-12-2014 και 4/8-6-2015 αποφάσεις της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 10. Το γεγονός ότι εκ του παρόντος Κανονισμού δεν προκαλείται δαπάνη, η οποία να βαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ψηφίζει: Τον υπ’ αριθμ. 5/2015 Κανονισμό ο οποίος έχει ως εξής:
- 165 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 166
—————————————ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 5/2015 Περί έκδοσης του επίσημου Δελτίου «Απόστολος Τίτος» της Εκκλησίας Κρήτης Άρθρο 1 Έκδοση Δελτίου 1. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης εκδίδει επίσημο Δελτίο με τον τίτλο «Απόστολος Τίτος», στο οποίο δημοσιεύονται Κανονισμοί, κανονιστικές διατάξεις, πράξεις, αποφάσεις και εγκύκλιοι Αυτής, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, Αποφάσεις της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Πατριαρχικές εγκύκλιοι, ομιλίες, μηνύματα καί ανακοινωθέντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, καθώς και θεολογικά, επιστημονικά άρθρα, εκκλησιαστικά επίκαιρα ή γεγονότα. Για την έκδοση του παραπάνω Δελτίου καταβάλλεται εισφορά από τους Εφημερίους και Διακόνους της Εκκλησίας Κρήτης, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 43 του ν. 3848/2010 (Α’ 71). 2. Το λογότυπο του επίσημου Δελτίου της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» είναι το ίδιο με εκείνο της πρώτης του έκδοσης, δηλαδή, αποτελούμενο από δύο χρώματα, άσπρο και μαύρο, σύμπλεγμα των λέξεων, με βυζαντινή γραφή, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ, η λέξη ΤΙΤΟΣ με μεγαλύτερα στοιχεία σε μορφή υδατογραφήματος και η λέξη ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ με μικρότερα στοιχεία, εντός σχήματος περγαμηνής, επί της λέξεως ΤΙΤΟΣ. Κάτω από το σύμπλεγμα αυτό αναγράφεται με γράμματα κεφαλαία βυζαντινά ο υπότιτλος ΕΠΙΣΗΜΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ. 3. Το επίσημο Δελτίο «Απόστολος Τίτος» εκδίδεται τακτικά ανά τρίμηνο και έκτακτα, κατόπιν εισηγήσεως της αρμόδιας Συνοδικής Επιτροπής και αποφάσεως της Ιεράς Συνόδου. Επίσης, στην έκδοση του Δελτίου δύναται να συμπεριληφθεί και η έκδοση ανατύπων των Κανονισμών της Εκκλησίας Κρήτης, πρακτικών ημερίδων, συνεδρίων, επιστημονικών επετηρίδων, αφιερωματικών τόμων, τιμητικών εκδόσεων, ημερολογίων, εντύπων εικόνων, περγαμηνών, εντύπων συνοδευομένων από ψηφιακούς δίσκους, προσκυνηματικών οδηγών, εντύπων πληροφόρησης του ιερού κλήρου και του κοινωνικού συνόλου για τα σύγ- 166 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 167
χρονα κοινωνικά προβλήματα και ποιμαντικά ζητήματα, εντύπων σεμιναρίων κ.α.. 4. Η αρμόδια Συνοδική Επιτροπή εποπτείας έκδοσης του Δελτίου μπορεί να εισηγηθεί στήν Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο την έγκριση ανάθεσης του έργου της προετοιμασίας εκτύπωσης του παραπάνω Δελτίου (στοιχειοθεσία, σελιδοποίηση, διόρθωση δοκιμίων, επιμέλεια εκτύπωσης κ.α.), καθώς και της ανάρτησής του στον επίσημο ιστοχώρο της Εκκλησίας Κρήτης, σε ένα ή περισσότερα πρόσωπα εξειδικευμένα στο αντικείμενο αυτό, με σύμβαση έργου κατόπιν συμφωνίας περί της αμοιβής. 5. Επίσης, η Συνοδική Επιτροπή μπορεί να εισηγηθεί στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο την έγκριση αγοράς του απαραιτήτου τεχνικού εξοπλισμού, ο οποίος θα εξυπηρετεί την προετοιμασία εκτύπωσης του Δελτίου, καθώς και της αγοράς κάθε άλλου απαραίτητου εξοπλισμού φύλαξης, αποθήκευσης και αρχειοθέτησης, που εξυπηρετεί το σκοπό αυτό. Ο εν λόγω εξοπλισμός θα αποτελεί περιουσιακό στοιχείο της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 2 Εποπτεία έκδοσης Με απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, η εποπτεία της έκδοσης του Δελτίου ανατίθεται σε τριμελή Συνοδική Επιτροπή από εν ενεργεία Αρχιερείς της Εκκλησίας Κρήτης, με τη συμμετοχή Γραμματέα, η οποία μπορεί να διευρυνθεί και με άλλα μέλη. Με απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου ορίζονται ο Πρόεδρος, τα μέλη και ο γραμματέας της παραπάνω Συνοδικής Επιτροπής. Η Επιτροπή έχει και την οικονομική διαχείριση του Δελτίου και υποβοηθείται στο έργο της αυτό από εκκλησιαστικό υπάλληλο που υπηρετεί στην Ιερά Αρχιεπισκοπή ή σε οποιαδήποτε Ιερά Μητρόπολη της Εκκλησίας Κρήτης, ο οποίος εκτελεί χρέη λογιστή. Η σύνταξη του Δελτίου ανατίθεται σε Διευθυντή συντάξεως, ο οποίος ορίζεται από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο. Άρθρο 3 Παραλήπτες Δελτίου Το Δελτίο λαμβάνουν δωρεάν οι εφημέριοι, οι Ιερές Μονές, οι Ενορίες, τα εκκλησιαστικά Ιδρύματα, και οι εκκλησιαστικοί Οργανισμοί της Εκκλησίας Κρήτης. Το Δελτίο αποστέλλεται στους Αρχιερείς του Οικουμενικού Πατριαρχείου, άλλων Πατριαρχείων και Εκκλησιών καθώς και σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, εκκλησιαστικές Σχολές, βιβλιοθή- 167 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 168
κες της ημεδαπής και αλλοδαπής, ερευνητικά κέντρα κ.λ.π.. Η ύλη του δημοσιεύεται και στον επίσημο ιστοχώρο της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 4 Έκδοση εντύπων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων Εκκλησίας Κρήτης 1. Το επίσημο Δελτίο «Απόστολος Τίτος» εκδίδει και εκκλησιαστικά έντυπα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, καθώς και ανάτυπα αυτών, μετά από σχετική Απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, κατόπιν εισηγήσεως - προτάσεως της Συνοδικής Επιτροπής Εποπτείας έκδοσης του Δελτίου «Απόστολος Τίτος». 2. Στα εκκλησιαστικά αυτά έντυπα (βιβλία, ημερολόγια, εκκλησιαστικά περιοδικά, χάρτινες εικόνες, έντυπα συνοδευόμενα από ψηφιακούς δίσκους, χάρτες, οδηγούς, έντυπα πληροφόρησης του ιερού κλήρου και του κοινωνικού συνόλου για τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα και ποιμαντικά ζητήματα, έντυπα σεμιναρίων κ.α.) πρέπει απαραιτήτως να αναγράφεται σε ευκρινές σημείο αυτολεξεί: «Το παρόν εκδίδεται από το επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης “Απόστολος Τίτος” και διατίθεται δωρεάν». Επίσης, πρέπει να τοποθετείται υποχρεωτικώς με το παραπάνω κείμενο και το λογότυπο του επίσημου Δελτίου «Απόστολος Τίτος» καθώς και ο αριθμός ΙSSN του επίσημου Δελτίου, όπου απαιτείται. 3. Τα παραπάνω εκκλησιαστικά έντυπα καθώς και τα ανάτυπά τους διατίθενται δωρεάν και απαγορεύεται ρητά η εμπορία τους. Άρθρο 5 Διαδικασία έγκρισης εκδόσεως εκκλησιαστικών εντύπων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεως της Εκκλησίας Κρήτης 1. Με απόφαση του Μητροπολίτου (ή του Αρχιεπισκόπου για την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης) ή του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή κάθε Ιεράς Μητροπόλεως της Εκκλησίας Κρήτης υποβάλλεται προς την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης, για την αρμόδια τριμελή Συνοδική Επιτροπή εποπτείας έκδοσης του επισήμου δελτίου «Απόστολος Τίτος», συγκεκριμένη πρόταση για την έκδοση εκκλησιαστικών εντύπων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή κάθε Ιεράς Μητροπόλεως. Η πρόταση περιγράφει λεπτομερώς το είδος του υπό έκ- 168 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 169
δοση εκκλησιαστικού εντύπου, τον αριθμό των αντιτύπων, τη γενική περιγραφή και τεχνικά χαρακτηριστικά της έκδοσης, το ακριβές κόστος αυτής, καθώς και το Τυπογραφείο που θα αναλάβει την έκδοση. 2. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος μετά τη λήψη της πρότασης, αποστέλλει αυτή προς τη Συνοδική Επιτροπή Εποπτείας του Δελτίου, προκειμένου να αξιολογηθεί. Η αρμόδια Συνοδική Επιτροπή, μετά από σχετική αξιολόγηση της υποβληθείσας πρότασης, εισηγείται σχετικώς προς την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο. Στη συνέχεια, η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος εξετάζει τις εισηγήσεις της αρμοδίας Συνοδικής Επιτροπής και αναλόγως εγκρίνει ή απορρίπτει αυτές. 3. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος αποστέλλει προς την αιτηθείσα Ιερά Αρχιεπισκοπή ή Ιερά Μητρόπολη αντίγραφο από τα Πρακτικά Αυτής, στο οποίο αναγράφεται η έγκριση της έκδοσης συγκεκριμένων εκκλησιαστικών εντύπων, όπως περιγράφεται στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου. Άρθρο 6 Διαδικασία εξόφλησης Δαπανών 1. Η εξόφληση των δαπανών έκδοσης των παραπάνω εντύπων πραγματοποιείται από τη Συνοδική Επιτροπή εποπτείας του Δελτίου, η οποία σύμφωνα με το Νόμο 4310/2014 έχει και την οικονομική διαχείριση του Δελτίου. 2. α. Η Εκκλησία Κρήτης διατηρεί ιδιαίτερο τραπεζικό λογαριασμό με την επωνυμία «Εκκλησία Κρήτης - Επίσημο Δελτίο Απόστολος Τίτος». Υπεύθυνος για την κίνηση του λογαριασμού είναι ο Πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής έκδοσης του Δελτίου. β. Τα στοιχεία του Προέδρου της Συνοδικής Επιτροπής έκδοσης του Δελτίου και απόσπασμα του Πρακτικού της Ιεράς Συνόδου που τον ορίζει, γνωστοποιεί προς την Τράπεζα με έγγραφό του ο Σεβασμιώτατος Πρόεδρος της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 3. Ο Πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής με γραπτή εντολή προς τον εκτελούντα χρέη λογιστή υπάλληλο, στην οποία θα επισυνάπτονται όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά (αποφάσεις, προσφορές, τιμολόγια, βεβαίωση παράδοσης-παραλαβής και καλής εκτέλεσης του έργου κ.α.), εντέλλεται την εξόφληση κάθε τιμολογίου, εφ’ όσον έχει ρητά τηρηθεί όλη η προγενέστερη διαδικασία των άρθρων 4 και 5 του παρόντος Κανονισμού. 4. Κάθε τιμολόγιο που αφορά στην έκδοση του επισήμου Δελτίου «Απόστολος Τίτος», αλλά και σε κάθε άλλη έκδοση εκκλησιαστικού εν- 169 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 170
τύπου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, εκδίδεται επ’ ονόματι του επισήμου δελτίου «Απόστολος Τίτος» με ευθύνη του Τυπογραφείου και σε συνεννόηση με τον εκτελούντα χρέη λογιστή της Συνοδικής Επιτροπής Εποπτείας του επίσημου Δελτίου. 5. Ο εκτελών χρέη λογιστή του Δελτίου δεν μπορεί να προβεί στην εξόφληση τιμολογίου, χωρίς την τήρηση των προϋποθέσεων της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου, και αν αυτό δεν συνοδεύεται από υπεύθυνη δήλωση του προμηθευτή περί καλής εκτέλεσης του έργου, όπως αυτό περιγράφεται στο εκδοθέν τιμολόγιο. 6. Το πρός εξόφληση τιμολόγιο πρέπει να συνοδεύεται υποχρεωτικά και από πέντε (5) αντίτυπα της έκδοσης, τα οποία υποβάλλονται για το αρχείο του επίσημου Δελτίου. Άρθρο 7 Έναρξη ισχύος του Κανονισμού Η ισχύς του παρόντος Κανονισμού, ο οποίος δημοσιεύεται και στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος», αρχίζει από την ημέρα της δημοσιεύσεώς του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο Κανονισμός αυτός να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ηράκλειο Κρήτης, 8 Ιουνίου 2015 Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης Ειρηναίος
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 171
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘΜ. 6/2015 «Περί της λειτουργίας του Συνοδικού Γραφείου της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης» Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Έχουσα υπ’ όψη: 1. Τους Θείους και Ιερούς Κανόνες. 2. Τις διατάξεις του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» (Φ.Ε.Κ. 41/Α’/16.3.1961). 3. Την παρ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010, (Φ.Ε.Κ. 71/Α’/19.5.2010). 4. Την υπ’ αριθμ. 3/26-5-2005 απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, με την οποία εξονόμασε τον Γραμματέα της, Αρχιγραμματέα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 5. Τις ανάγκες εύρυθμης και σύγχρονης λειτουργίας του Συνοδικού Γραφείου της. 6. Την υπ’ αριθμ. 271/ 14-5-2015 απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. 7. Τις υπ΄ αριθμ. 9β΄/18-12-2014 και 5/8-6-2015 αποφάσεις της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 8. Το γεγονός ότι εκ του παρόντος Κανονισμού δεν προκαλείται δαπάνη, η οποία να βαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ψηφίζει: Τον υπ’ αριθμ. 6/2015 Κανονισμό ο οποίος έχει ως εξής: —————————————ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 6/2015 Περί της λειτουργίας του Συνοδικού Γραφείου της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης Άρθρο 1 Στελέχη Συνοδικού Γραφείου 1. Τα μέλη τα οποία απαρτίζουν το Συνοδικό Γραφείο είναι ο Αρχι- 171 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 172
γραμματέας, ο Υπογραμματέας και ο Κωδικογράφος της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης δύναται να στελεχώσει το Συνοδικό Γραφείο και με άλλα πρόσωπα, τα οποία θα υποβοηθούν το έργο της. 3. Η διακονία των παραπάνω προσώπων είναι τιμητική και άμισθη. Άρθρο 2 Ορισμός Αρχιγραμματέως, Υπογραμματέως και Κωδικογράφου 1. Ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης ορίζεται είτε απευθείας από την Ιερά Σύνοδο, σε Συνεδρία Αυτής, με μυστική ψηφοφορία, είτε μετά από διενέργεια εξετάσεων. Το ίδιο ισχύει και για τις θέσεις του Υπογραμματέα και του Κωδικογράφου, εκτός από τις θέσεις άλλων προσώπων, που βοηθούν το έργο του Συνοδικού Γραφείου, τα οποία ορίζονται απευθείας από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης με απόφασή της. 2. Σε περίπτωση που η πλήρωση των θέσεων του Αρχιγραμματέα, του Υπογραμματέα και του Κωδικογράφου διενεργηθεί με εξετάσεις, μετά από απόφαση της Ιεράς Συνόδου, η σχετική διαδικασία καθορίζεται από την Ιερά Σύνοδο και ανατίθεται σε τριμελή Συνοδική Επιτροπή, αποτελούμενη από τρεις Αρχιερείς της Εκκλησίας Κρήτης, οριζόμενους από την Ιερά Σύνοδο. 3. Η παραπάνω Επιτροπή, η οποία μπορεί να συμπληρώνεται και από ειδικούς Καθηγητές Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.), καθορίζει τον τύπο και τη μορφή των εξετάσεων, τα εξεταζόμενα μαθήματα, την εξεταστέα ύλη, ορίζει τα θέματα και επιμελείται για όλες τις σχετικές λεπτομέρειες. Ορίζει ημέρα και ώρα συνέντευξης των υποψηφίων, με την οποία αξιολογείται και βαθμολογείται, με κατεξοχήν εκκλησιολογικά κριτήρια, το εκκλησιαστικό ήθος και φρόνημα και η εν γένει διακονία των υποψηφίων. Επίσης, επιμελείται τα της ανακοινώσεως και προσκλήσεως των ενδιαφερομένων υποψηφίων εκ των αγάμων Κληρικών της Εκκλησίας Κρήτης, για τις εξετάσεις, καθώς και όλων των θεμάτων τα οποία θα προκύψουν για τη διεξαγωγή τους. 4. Χρέη Γραμματέα της Επιτροπής αναλαμβάνει Κληρικός, οριζόμενος από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης, με απόφασή της. - 172 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 173
5. Η εν λόγῳ Επιτροπή υποβάλλει στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης το φάκελλο των εξετάσεων με όλα τα έγγραφα, τα αποτελέσματα και την αξιολόγηση αυτών καθώς και κάθε άλλο σχετικό έγγραφο. 6. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος στη συνέχεια και μετά τον έλεγχο της ορθής και νόμιμης διεξαγωγής των εξετάσεων, επικυρώνει τα αποτελέσματα αυτών και ορίζει τον Αρχιγραμματέα, τον Υπογραμματέα και τον Κωδικογράφο. Άρθρο 3 Αρμοδιότητες- Καθήκοντα 1. Τα μέλη του Συνοδικού Γραφείου και οι προσφέροντες υπηρεσίες σε αυτό, έχουν την ευθύνη της γραμματειακής υποστήριξης και της εν γένει λειτουργίας αυτού, κατά τις εντολές και αποφάσεις της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Τα μέλη του Συνοδικού Γραφείου οφείλουν να εργάζονται συστηματικά και με ένθεο ζήλο για τη διεκπεραίωση των αποφάσεων της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και κάθε άλλης εργασίας, υπό τις οδηγίες και την επίβλεψη του Σεβασμιωτάτου Προέδρου αυτής. 3. α) Το Συνοδικό Γραφείο λειτουργεί καθημερινά κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες από ώρα 09.30 έως 14.30. β) Τα Μέλη του Συνοδικού Γραφείου και κάθε άλλο πρόσωπο, που έχει ορισθεί από την Ιερά Σύνοδο να προσφέρει υπηρεσίες στο Συνοδικό Γραφείο, απουσιάζουν από τα καθήκοντα τους μετά από τη λήψη σχετικής άδειας από τον Σεβασμιώτατο Πρόεδρο της Ιεράς Συνόδου. Άρθρο 4 Καθήκοντα Αρχιγραμματέως Ο Αρχιγραμματέας: 1. α) Έχει την γενική ευθύνη και εποπτεία του Συνοδικού Γραφείου, φυλάσσει την σφραγίδα της Ιεράς Συνόδου, τα κλειδιά του Συνοδικού Γραφείου και διαχειρίζεται τα οικονομικά. β) Η ανάθεση των οικονομικών του Νομικού Προσώπου της Εκκλησίας Κρήτης προς τον Αρχιγραμματέα γίνεται με απόφαση του Σεβ. Προέδρου της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου και υπογράφει κάθε ένταλμα πληρωμής ή γραμμάτιο είσπραξης με την ένδειξη «Εντολή Σεβασμιωτάτου Προέδρου». Επίσης υποβάλλει τον οικονομικό προϋπολογισμό και - 173 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 174
απολογισμό εκάστου έτους δια του Σεβασμιωτάτου Προέδρου στην Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Μετέχει στις συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου άνευ δικαιώματος ψήφου και λόγου κατά την συζήτηση των θεμάτων και κρατεί τα Πρακτικά αυτής. 3. Υποβοηθεί τον Σεβασμιώτατο Πρόεδρο στον καταρτισμό του καταλόγου των θεμάτων της ημερησίας διατάξεως των συνεδριάσεων της Ιεράς Συνόδου και εισηγείται αυτά σε αυτές. 4. Σε συνεργασία με τον Υπογραμματέα συντάσσει τα Πρακτικά των συνεδριάσεων της Ιεράς Συνόδου και του Συνοδικού Δικαστηρίου, τα οποία και αναγινώσκει κατά την αμέσως επομένη συνεδρίασή της και επιφέρει σ᾽ αυτά τις τυχόν αποφασιζόμενες από την Ιερά Σύνοδο συμπληρώσεις ή βελτιώσεις. 5. Σε συνεργασία με τον Σεβασμιώτατο Πρόεδρο και υποβοηθούμενος από τον Υπογραμματέα και τον Κωδικογράφο συντάσσει όλα τα εξερχόμενα έγγραφα της Ιεράς Συνόδου. 6. Εκτελεί χρέη εκπροσώπου του Γραφείο Τύπου της Ιεράς Συνόδου. 7. Είναι υπεύθυνος για την ενημέρωση της ιστοσελίδας της Εκκλησίας Κρήτης υποβοηθούμενος από τον Κωδικογράφο. Άρθρο 5 Καθήκοντα Υπογραμματέως Ο Υπογραμματέας: 1. Τηρεί το Αρχείο της Ιεράς Συνόδου. 2. Μετέχει στις συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου, άνευ δικαιώματος ψήφου και λόγου κατά την συζήτηση των θεμάτων, και κρατεί τις αναγκαίες για την σύνταξη των Πρακτικών αυτής σημειώσεις, τις οποίες θέτει στη συνεχεία στη διάθεση του Αρχιγραμματέως και υποβοηθεί αυτόν για την τελική διαμόρφωσή τους. 3. Αναπληρώνει στα καθήκοντά του τον Αρχιγραμματέα, σε περίπτωση αιτιολογημένης απουσίας αυτου από τις συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου. 3. Συνεπικουρεί τον Αρχιγραμματέα στην σύνταξη των εξερχομένων εγγράφων της Ιεράς Συνόδου και μεριμνά για την διεκπεραίωση των αποφάσεων αυτής. 4. Παρέχει κάθε άλλη συνοδική υπηρεσία μετά από εντολή του Αρχιγραμματέα. - 174 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 175
Άρθρο 6 Καθήκοντα Κωδικογράφου Ο Κωδικογράφος: 1. Δεν μετέχει στις συνεδριάσεις της Ιεράς Συνόδου, παρά μόνο σε περίπτωση αιτιολογημένης απουσίας του Αρχιγραμματέα ή του Υπογραμματέα. 2. Τηρεί το Πρωτόκολλο των εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων της Ιεράς Συνόδου. 3. Καταγράφει στον επίσημο Κώδικα τα συντασσόμενα από τον Αρχιγραμματέα και εγκρινόμενα από την Ιερά Σύνοδο Πρακτικά της Ιεράς Συνόδου και μεριμνά για την υπογραφή τους από τους Συνοδικούς Αρχιερείς. 4. Σε συνεργασία με τον Υπογραμματέα μεριμνά για την αρχειοθέτηση των εγγράφων της Ιεράς Συνόδου, τον εξοπλισμό και την μηχανοργάνωση του Συνοδικού Γραφείου, την προμήθεια της γραφικής ύλης κ.α.. Άρθρο 7 Οικονομικοί πόροι Συνοδικού Γραφείου – Λογιστικά Βιβλία 1. Το Συνοδικό Γραφείο δεν έχει ίδιους πόρους. Τα έσοδά του προέρχονται από ετήσιες τακτικές ή έκτακτες εισφορές της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, των Ιερών Μητροπόλεων, των Ιερών Μονών, των Ενοριών της Εκκλησίας Κρήτης και των Ο.Δ.Μ.Π. της Κρήτης, που καθορίζονται με απόφαση της Ιεράς Συνόδου. 2. Έσοδα, επίσης, μπορεί να προέρχονται από οποιαδήποτε επιχορήγηση της Ελληνικής Πολιτείας, Οργανισμού, Ιδρύματος ή Φορέα δημοσίου ή ιδιωτικού. 3. Ο οικονομικός προϋπολογισμός και απολογισμός του Συνοδικού Γραφείου εγκρίνονται με απόφαση της Ιεράς Συνόδου. 4. Το Συνοδικό Γραφείο τηρεί Βιβλίο Ταμείου Εσόδων και Εξόδων του Ν.Π.Δ.Δ. της Εκκλησίας Κρήτης, το οποίο θεωρείται, όπως και κάθε άλλο λογιστικό στοιχείο (γραμμάτια είσπραξης, εντάλματα πληρωμών κλπ), απο τον Σεβασμιώτατο Πρόεδρο της Ιεράς Συνόδου. Άρθρο 8 Τηρούμενα Βιβλία Τό Συνοδικό Γραφείο τηρεί τα παρακάτω βιβλία: - 175 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 176
1. Πρωτοκόλλου εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων αλληλογραφίας της Ιεράς Συνόδου. Το Πρωτόκολλο μπορεί να είναι και σε ηλεκτρονική μορφή. 2. Πρακτικών της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, στο οποίο καταγράφονται τα Πρακτικά των Συνεδριάσεων της Ιεράς Συνόδου και υπογράφονται από τους Σεβασμιωτάτους Συνοδικούς Αρχιερείς. Τα Πρακτικά μπορεί να είναι και έντυπα, κατόπιν της σχετικής ηλεκτρονικής στοιχειοθεσίας, τα οποία επίσης υπογράφονται από τους Σεβασμιωτάτους Συνοδικούς Αρχιερείς. 3. Μητρώου αποσπάσεως στο εξωτερικό κληρικών της Εκκλησίας Κρήτης. 4. Ταμείου εσόδων καί εξόδων. 5. Συνοδικών Επιτροπών. 6. Κανονισμών. 7. Οποιοδήποτε άλλο βιβλίο κρίνεται απαραίτητο από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο για την εύρυθμη λειτουργία αυτής. Άρθρο 9 Τροποποίηση του Κανονισμού Ο παρών Κανονισμός τροποποιείται ύστερα από απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 10 Έναρξη ισχύος του Κανονισμού Η ισχύς του παρόντος Κανονισμού, ο οποίος δημοσιεύεται και στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος», αρχίζει από την ημέρα της δημοσιεύσεώς του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο Κανονισμός αυτός να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ηράκλειο Κρήτης, 8 Ιουνίου 2015 Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 177
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ΄ ΑΡΙΘΜ. 7/2015 «Περί Ιερών Ναών και Ενοριών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης» Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΝ ΚΡΗΤΗ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Έχουσα υπ΄ όψη: 1. Τους Θείους και Ιερούς Κανόνες. 2. Τις διατάξεις του Ν. 4149/1961 «Περί καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινών διατάξεων» (ΦΕΚ 41/Α΄/16.3.1961). 3. Την παρ. 6 του άρθρου 43 του Ν. 3848/2010 (ΦΕΚ 71/Α΄/ 19.5.2010). 4. Τις διατάξεις του Α.Ν. 582/1968 «Περί Δημοτικών και Κοινοτικών Κοιμητηρίων» (ΦΕΚ 225/Α΄/28.9.1968). 5. Τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν.4258/2104 (ΦΕΚ 94/Α/ 14.4.2014). 6. Την παρ. 2 του άρθρου 25 του Ν. 4301/2014 (ΦΕΚ 223/Α΄/ 7.10.2014). 7. Τον υπ΄ αριθμ. 1/2013 Κανονισμό «Περί Εφημερίων και Διακόνων» της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας (ΦΕΚ 65/Α΄/12.3.2013). 8. Τον υπ΄ αριθμ. 2/2014 Κανονισμό της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας «Περί συγκρότησης, σύγκλησης, λειτουργίας και αρμοδιοτήτων των Μητροπολιτικών Συμβουλίων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Κρήτης» (ΦΕΚ 66/Α΄/12.3.2014). 9. Τον υπ᾽ αριθμ. 3/2015 Κανονισμό της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας «Περί οργάνωσης, αρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) και της Υπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου» (ΦΕΚ 23/Α΄/6-2-2015) 10. Την υπ΄ αριθμ. 271/14-5-2015 απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. - 177 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 178
11. Τις υπ΄ αριθμ. 2/28-1-2015 και 6/8-6-2015 αποφάσεις της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. 12. Το γεγονός ότι εκ του παρόντος Κανονισμού δεν προκαλείται δαπάνη, η οποία να βαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό, ψηφίζει: Τον υπ΄ αριθμ. 7/2015 Κανονισμό ο οποίος έχει ως εξής: —————————————— ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 7/2015 Περί Ιερών Ναών και Ενοριών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης Άρθρο 1 Ιεροί Ναοί 1. Οι Ιεροί Ναοί της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης διακρίνονται σε: α) Ενοριακούς Ιερούς Ναούς, στους οποίους υπάγονται τα Παρεκκλήσια και Εξωκκλήσια αυτών, β) Προσκυνηματικούς Ιερούς Ναούς, γ) Ναούς Ιερών Μονών και Ησυχαστηρίων, δ) Ιδιωτικούς και Ιδρυματικούς Ιερούς Ναούς, ε) Ιερούς Ναούς Κοιμητηρίων. 2. Κατόπιν προτάσεως του οικείου Αρχιερέως, δύναται να αναγνωρισθεί Ιερός Ναός ως Μητροπολιτικός ή Καθεδρικός με απόφαση του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, επικυρούμενη από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 2 Ενορίες 1. Οι Ενορίες αποτελούν τα βασικά κύτταρα της κανονικής οργανώσεως της εκκλησιαστικής ζωής. Η Ενορία μετά του Ιερού Ενοριακού Ναού αποτελούν ενιαία οντότητα, με καθορισμένα γεωγραφικά όρια, σύμφωνα με τις υφιστάμενες ποιμαντικές ανάγκες. Τα γεωγραφικά όρια της Ενορίας ορίζονται και μεταβάλλονται με απόφαση του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 3 του άρθρου 1 του Κανονισμού 1/2013 της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. - 178 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 179
2. Οι Ενορίες, μετά των Ενοριακών Ιερών Ναών, αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.). 3. Τμήμα της εδαφικής περιφέρειας υφιστάμενης Ενορίας δύναται να αποσπασθεί, προκειμένου να ιδρυθεί νέα Ενορία ή να προσαρτηθεί σε ήδη υπάρχουσα, κατόπιν αιτιολογημένης αποφάσεως του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, βάσει των ποιμαντικών αναγκών. Μέρος της κινητής και ακίνητης περιουσίας της παλαιάς Ενορίας μεταβιβάζεται στην δημιουργούμενη νέα Ενορία, κατόπιν αποφάσεως του Μητροπολιτικού Συμβουλίου και γνώμης του οικείου Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Η ως άνω απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου μεταγράφεται ατελώς στα βιβλία μεταγραφών του αρμόδιου Κτηματολογικού Γραφείου ή Υποθηκοφυλακείου. 4. Τα Παρεκκλήσια, Εξωκκλήσια και οι Κοιμητηριακοί Ναοί, που ιδρύονται από την δημοσίευση του παρόντος και εξής εντός των ορίων υφιστάμενης Ενορίας, υπάγονται κανονικώς σε αυτή. 5. Η Ενορία διοικείται από τον Εφημέριο και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον παρόντα Κανονισμό. Άρθρο 3 Ίδρυση και κατάργηση Ενορίας 1. Την απόφαση για την ίδρυση νέας Ενορίας λαμβάνει το οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο, κατόπιν προτάσεως του Προέδρου αυτού. 2. Προκειμένου να συσταθεί νέα Ενορία, απαιτείται: α. Για πόλεις με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων, η ύπαρξη τουλάχιστον 600 οικο γενειών, β. Για πόλεις με πληθυσμό από 10.000 έως και 100.000 κατοίκους, η ύπαρξη τουλάχιστον 500 οικογενειών, γ. Για πόλεις με πληθυσμό κάτω από 10.000 κατοίκους, η ύπαρξη τουλάχιστον 300 οικογενειών, δ. Για χωριά ή οικισμούς, που αποτελούνται από λιγότερες από 300 οικογένειες, απαιτείται η ύπαρξη τουλάχιστον 50 οικογενειών, ε. Για χωριά, οικισμούς ή παραθεριστικά κέντρα, με λιγότερες των 50 οικογενειών, τα οποία απέχουν τουλάχιστον μισή ώρα από τον πλησιέστερο Ενοριακό Ναό ή η πρόσβαση σε αυτόν δυσχεραίνεται από φυσικά εμπόδια, δεν λαμβάνονται υπόψη πληθυσμιακά κριτήρια, αλλά οι ποιμαντικές ανάγκες. 3. Η απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, μετά των δικαιολο γητικών της επόμενης παραγράφου, διαβιβάζεται προς τον αρμόδιο Υπουργό, με πρόταση του οποίου εκδίδεται Προεδρικό Διάταγμα ίδρυσης της Ενορίας. - 179 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 180
4. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά προκειμένου να συσταθεί νέα Ενορία είναι τα ακόλουθα: α. Αίτηση με ονομαστική κατάσταση του ημίσεως του κατά τα ως άνω προβλεπομένου αριθμού οικογενειών, η οποία υπογράφεται από ενήλικο μέλος εκάστης οικογένειας, θεωρου μένου του γνησίου της υπογραφής του, β. Αντίγραφο της ανακοίνωσης της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής περί του αριθμού του μόνιμου πληθυσμού του οικείου Δήμου ή Κοινότητας, σύμφωνα με την εκάστοτε τελευταία απογραφή, γ. Γνώμη του οικείου Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου, δ. Γνώμη του οικείου Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, ε. Σύμφωνη γνώμη του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, επικυρούμενη από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης, στ. Στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη Ιερού Ναού και ζ. Πλήρης προσδιορισμός της προσωνυμίας της ιδρυόμενης Ενορίας. 5. Υφιστάμενες Ενορίες, κατά τον χρόνο ίδρυσης των οποίων δεν δημοσιεύθηκε ιδρυτικό, ή εγκριτικό της πράξεως ίδρυσής τους, Προεδρικό Διάταγμα, αποτελούν Ν.Π.Δ.Δ. και η σύστασή τους αποδεικνύεται με την έκδοση διαπιστωτικής πράξεως της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, κατόπιν σχετικής προτάσεως του οικείου Αρχιερέως, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημε ρίδα της Κυβερνήσεως. 6. Με αιτιολογημένη απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, κατόπιν προτάσεως του οικείου Αρχιερέως, είναι δυνατή η κατάργηση Ενορίας και η υπαγωγή της γεωγραφικής αυτής περιφέρειας σε μία ή περισσότερες όμορες Ενορίες, εφόσον εξέλιπαν οι προϋποθέσεις για την ύπαρξή της. Η κινητή και ακίνητη περιουσία της καταργούμενης Ενορίας, καθώς και οι υποχρεώσεις αυτής, περιέρχονται κατ΄ αναλογία στα διάδοχα νομικά πρόσωπα. Η απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου κοινοποιείται στον αρμόδιο Υπουργό, με πρόταση του οποίου εκδίδεται το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα. 7. Η Ενορία χωριού ή οικισμού που μεταφέρεται για οποιοδήποτε λόγο σε άλλη τοποθεσία, διατηρεί την νομική της υπόσταση και στον νέο τόπο της εγκατάστασής της. Άρθρο 4 Παρεκκλήσια και Εξωκκλήσια Ενοριών 1. Ως Παρεκκλήσια και Εξωκκλήσια νοούνται οι Ιεροί Ναοί, που ευρίσκονται εντός ή εκτός οικισμού, αντιστοίχως, και δεν αποτελούν - 180 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 181
ίδια νομικά πρόσωπα, αλλά υπάγονται υποχρεωτικά σε Ενοριακό Ιερό Ναό ως προς τη διοίκηση, τη διαχείριση και τη λειτουργία τους. 2. Με πράξη του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, κατόπιν πρότασης του Προέδρου αυτού και γνώμης του οικείου Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, δύναται να συνιστώνται Παρεκκλήσια ή Εξωκκλήσια του Ενοριακού Ιερού Ναού, καθώς και να παραχωρούνται ή να αποσπώνται αυτά, για την ίδρυση νέας Ενορίας. Άρθρο 5 Τηρούμενα βιβλία 1. Σε κάθε Ενορία τηρούνται τα κάτωθι βιβλία, με ευθύνη του Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, τα οποία θεωρούνται από τον Πρόεδρο του Μητροπολιτικού Συμβουλίου ή τον νόμιμο εκπρόσωπό του: α) Πρωτόκολλα: Αλληλογραφίας και Εκδόσεως Πιστοποιητικών. β) Βιβλία Βαπτίσεων, Γάμων και Κηδειών. γ) Βιβλίο Αποφάσεων Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. δ) Βιβλίο Ταμείου. ε) Κτηματολόγιο - Περιουσιολόγιο. στ) Βιβλίο πρακτικών καταμέτρησης εσόδων. 2. Τα έντυπα και η μορφή των τηρούμενων βιβλίων καθορίζονται με απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και δύνανται να τηρούνται και σε ηλεκτρονική μορφή. Άρθρο 6 Πόροι Ενοριών 1. Πόροι των Ενοριών είναι οι ακόλουθοι : α) Οι εισπράξεις από την πώληση κηρού. β) Οι δωρεές ή κληροδοσίες ή κληρονομίες. γ) Τα έσοδα από εράνους, κυτία προσφορών και πάσης φύσεως εκδηλώσεις υπέρ της Ενορίας. δ) Τα έσοδα από την αξιοποίηση κινητής και ακίνητης περιουσίας της Ενορίας. ε) Τα έσοδα από χορηγίες φορέων. 2. Για κάθε χρηματική χορηγία ή δωρεά εκδίδεται τριπλότυπη απόδειξη είσπραξης, στην οποία αναγράφονται υποχρεωτικά τα στοιχεία του χορηγού ή του δωρητή. Τα στελέχη των αποδείξεων αριθμούνται - 181 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 182
και θεωρούνται υποχρεωτικά κατ΄ έτος από τον Πρόεδρο του Μητροπολιτικού Συμβουλίου ή τον νόμιμο εκπρόσωπό του. Άρθρο 7 Διάθεση Πόρων Ενοριών 1. Οι πόροι των Ενοριών διατίθενται για την κάλυψη των ακόλουθων δαπανών, βάσει των εγκεκριμένων Προϋπολογισμών τους: α) Υπέρ του Οικουμενικού Πατριαρχείου. β) Υπέρ της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. γ) Προς κάλυψη φόρων, τελών και λοιπών κρατήσεων υπέρ του Δημοσίου και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, όπως προβλέπεται από τις κείμενες διατάξεις. δ) Υπέρ των Μητροπολιτικών Γραφείων και της μισθοδοσίας του προσωπικού αυτών. ε) Για την ανοικοδόμηση ή τη συντήρηση του Μητροπολιτικού Οικήματος και τη μισθοδοσία του προσωπικού αυτού. στ) Για τη μισθοδοσία του τακτικού και εκτάκτου προσωπικού της Ενορίας. ζ) Για τη συντήρηση και τις δαπάνες λειτουργίας της Ενορίας, καθώς και υπέρ των φιλανθρωπικών, προνοιακών και λοιπών δράσεων αυτής. η) Υπέρ της λειτουργίας των φιλανθρωπικών και προνοιακών ιδρυμάτων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, καθώς και των εν γένει πνευματικών και ιεραποστολικών δράσεων αυτών. 2. Όλες οι υποχρεωτικές και υπέρ τρίτων εισφορές των Ιερών Ναών που αναγράφονται στον προϋπολογισμό τους, καταβάλλονται υποχρεω τικά ανά τριμηνία, ενώ σε περίπτωση καθυστερήσεως καταβολής άνω των δύο τριμηνιών, εισπράττονται σύμφωνα με τις διατάξεις εισπράξεως των δημοσίων εσόδων. 3. Μέλος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, το οποίο αρνείται την καταβολή των ως άνω εισφορών, καλείται σε απολογία ενώπιον του Μητροπολιτικού Συμβουλίου και, εάν η άρνησή του κριθεί αδικαιολόγητη, απαλλάσσεται των καθηκόντων του. Σε περίπτωση αρνήσεως του Εφημερίου Προέδρου, τούτος καλείται σε απολογία ενώπιον του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, και, σε περίπτωση που η άρνησή του κριθεί αδικαιολόγητη, παραπέμπεται στο αρμόδιο Επισκοπικό Δικαστήριο με την κατηγορία τελέσεως του κανονικού αδικήματος της απείθειας. - 182 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 183
4. Κάθε Ενορία υποχρεούται να τηρεί στο όνομά της λογαριασμό σε αναγνωρισμένο τραπεζικό ίδρυμα, στον οποίο κατατίθεται το αποθεματικό που απομένει μετά την εξόφληση των υποχρεώσεων αυτής. Ο τραπεζικός λογαριασμός δύναται να είναι όψεως, ταμιευτηρίου ή προθεσμιακός, και πάντοτε επ’ ονόματι της Ενορίας, ενώ με απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου ορίζονται οι διαχειριστές του. Απαγορεύεται η τοποθέτηση του αποθεματικού σε μετοχές εταιρειών, αμοιβαία κεφάλαια και επενδυτικά προϊόντα, καθώς και η μετατροπή του σε συνάλλαγμα, χωρίς την προηγούμενη ρητή άδεια του Μητροπολιτικού Συμβουλίου. 5. Κάθε ανάληψη χρημάτων από τραπεζικό λογαριασμό της Ενορίας, έως του ποσού των πεντακοσίων (500,00) Ευρώ, πραγματοποιείται με σχετική εξουσιοδότηση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, χωρίς να απαιτείται άλλη έγκριση. Για την ανάληψη μεγαλυτέρων ποσών απαιτείται η προηγούμενη έγκριση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή των οικείων Ιερών Μητροπόλεων. Το ως άνω όριο δύναται να τροποποιηθεί με απόφαση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 8 Σύνθεση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και καθήκοντα των μελών αυτού Τη διοίκηση και διαχείριση της περιουσίας της Ενορίας έχει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, το οποίο αποτελείται : Α) Από Εφημέριο, ως Πρόεδρο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 παρ. 3 του Κανονισμού 1/2013 της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο Εφημέριος έχει την ευθύνη για τη λατρευτική και ποιμαντική ζωή της Ενορίας και, ως Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, εκπροσωπεί, δικαστικά και εξώδικα, το νομικό πρόσωπο της Ενορίας. Η εκπροσώπηση της Ενορίας δύναται να ανατεθεί και σε μέλος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, με τη χορήγηση ειδικής προς τούτο πληρεξουσιότητας. Ο Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου έχει τις κάτωθι αρμοδιότητες: i) Έχει την ευθύνη πρότασης και καταρτισμού του καταλόγου ενοριτών προς εκλογή των μελών του εκκλησιαστικού συμβουλίου, ii) εκπροσωπεί την Ενορία προς κάθε εκκλησιαστική ή άλλη αρχή, iii) συγκαλεί, προεδρεύει, και εισηγείται τα θέματα στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, iv) ρυθμίζει, σε αναφορά πάντοτε προς τον οικείο Αρχιερέα, τα πνευματικά ζητήματα της Ενορίας, v) - 183 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 184
καταρτίζει το πρόγραμμα λειτουργιών και δραστηριοτήτων της Ενορίας και φροντίζει για την ομαλή συνεργασία μεταξύ των τυχόν συνεφημερίων του, των ψαλτών, των νεωκόρων και των λοιπών συνεργατών της Ενορίας, vi) έχει τη διοικητική μέριμνα του Ιερού Ναού, των γραφείων της Ενορίας και των λοιπών δραστηριοτήτων, αναθέτοντας και κατανέμοντας αρμοδιότητες με τον ορισμό υπευθύνων για κάθε τομέα της ενοριακής ζωής (νεότητα, προνοιακό και φιλανθρωπικό έργο, πολιτισμός, παράδοση κ.λπ.). Ο Πρόεδρος είναι και ιερατικώς προϊστά μενος της Ενορίας, εκτός και αν με απόφαση του οικείου Αρχιερέως ορίζεται άλλως. Β) 1. Από τέσσερα τακτικά λαϊκά μέλη, καθώς και τέσσερα αναπληρωματικά μέλη, τα οποία διορίζονται από κατάλογο είκοσι τουλάχιστον ενοριτών, ανδρών ή γυναικών, του Ιερού Ναού, με πράξη του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, κατόπιν έγγραφης προτάσεως του Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Για Ενορίες που περιλαμβάνουν μέχρι 100 οικογένειες, το Μητρο πολιτικό Συμβούλιο δύναται να διορίζει δύο μόνο λαϊκά μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, με τους αναπληρωτές αυτών, από κατάλογο δέκα τουλάχιστον ενοριτών. 2. Τα μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου έχουν τις παρακάτω αρμοδιότητες και καθήκοντα: i) Να παρίστανται στις συνεδριάσεις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και να μετέχουν στη λειτουργική ζωή της Ενορίας, ii) Να επιδεικνύουν διάθεση συνεργασίας με τα λοιπά μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και με τους συνεργάτες της Ενορίας, iii) Να οργανώνουν την Ενορία για την επιτέλεση του σκοπού της, ως κέντρο θείας λατρείας και κοινωνικής προσφοράς στο λαό του Θεού, iv) Να διαφυλάττουν τους πόρους και τις υποδομές της Ενορίας, για την εύρυθμη λειτουργία και την αποτελεσματική προσφορά της, v) Να προστατεύουν και να αξιοποιούν την κινητή και ακίνητη περιουσία της Ενορίας, vi) Να εφαρμόζουν τις εγκυκλίους και τις υποδείξεις του Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, του οικείου Αρχιερέως και της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και να σέβονται τους Θείους και Ιερούς Κανόνες και τους Νόμους του Κράτους, vii) Να ασκούν νόμιμη διαχείριση της Ενορίας, όπως προβλέπεται για τα Ν.Π.Δ.Δ., τηρώντας τα απαιτούμενα βιβλία, και να μην αμελούν τις θεωρήσεις και τους ελέγχους αυτών, viii) Να επιμελούνται την καταμέ τρηση και καταγραφή των εσόδων, ως και την χρηστή διαχείριση αυτών. - 184 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 185
Η καταμέτρηση γίνεται παρόντος του Προέδρου και δύο τουλάχιστον μελών του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και συντάσσεται απαραιτήτως πρακτικό, το οποίο καταχωρείται στο σχετικό βιβλίο, ix) Να επιμελούνται για την ευταξία, την καθαριότητα και την ευλάβεια στον χώρο της λατρείας. 3. Για να διορισθεί κάποιος ως μέλος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου θα πρέπει: α) Να είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και να έχει ορθή περί την πίστη γνώση και διαγωγή, καθώς και απόλυτο σεβασμό στην Εκκλησία. β) Να είναι Έλληνας πολίτης ή πολίτης κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλοδαπός πολίτης τρίτης χώρας πρέπει να διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα. γ) Να μην έχει καταδικασθεί για κακούργημα ή για πλημμέλημα κλοπής, υπεξαίρεσης, απάτης, απάτης επί δικαστηρίω, υπεξαίρεσης στην υπηρεσία, πλαστογραφίας ή κατάχρησης ενσήμων, απιστίας, ψευδορκίας, δόλιας χρεοκοπίας, καταδολίευσης δανειστών, τοκογλυφίας ή για κάποιο από τα εγκλήματα περί το νόμισμα. δ) Να μην έχει υποβληθεί σε καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης. ε) Να είναι εγγράμματος, και στ) Να μην βρίσκεται σε αντιδικία με την Εκκλησία, είτε ατομικώς, είτε ως μέλος της διοίκησης νομικού προσώπου. Σε περίπτωση ανακύψεως της αντιδικίας κατά την διάρκεια της θητείας, ο εκκλησιαστικός σύμβουλος αντικαθίσταται με αιτιολογημένη απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, το οποίο επιλαμβάνεται μετά από σχετική εισήγηση του Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. 4. Απαγορεύεται ο διορισμός συμβούλων συγγενών προς αλλήλους και προς τον Εφημέριο Πρόεδρο μέχρι και του τρίτου βαθμού, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας. Στις Ενορίες που περιλαμβάνουν μέχρι 100 οικογένειες απαγορεύεται ο διορισμός εκκλησιαστικών συμβούλων συγγενών προς αλλήλους και προς τον Εφημέριο Πρόεδρο μέχρι και του δεύτερου βαθμού, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας. 5. Το αξίωμα του Εκκλησιαστικού Συμβούλου είναι τιμητικό, άμισθο και ασυμβίβαστο προς το έργο του έμμισθου υπαλλήλου της Ενορίας. 6. Η θητεία των Εκκλησιαστικών Συμβούλων ορίζεται τριετής, και η τριετία άρχεται την 1η Ιανουαρίου του έτους για το οποίο έγινε ο διορισμός. Τυχόν αντικατάσταση εκκλησιαστικού συμβούλου γίνεται με τον διορισμό νέου μέλους, για το διάστημα που απομένει μέχρι την λήξη - 185 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 186
της τριετίας. Σε Ενορίες άνω των 100 οικογενειών, δεν επιτρέπεται ο επαναδιορισμός τακτικού εκκλησιαστικού συμβούλου πέραν της δεύτερης συνεχούς θητείας. Δεν επιτρέπεται η ανάληψη καθηκόντων ταμία από εκκλησιαστικό σύμβουλο πέραν των δύο θητειών, συνεχόμενων ή μη. 7. Η παραίτηση Εκκλησιαστικού Συμβούλου υποβάλλεται εγγράφως, διά του Προέδρου του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου ή και απευθείας, προς το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, το οποίο και αποφασίζει για την αποδοχή της ή μη και διορίζει ένα εκ των αναπληρωματικών μελών. 8. Εκκλησιαστικός σύμβουλος που απουσιάζει αδικαιολόγητα, κατά την εισήγηση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και την κρίση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, επί τρεις συνεχείς συνεδριάσεις, κηρύσσεται έκπτωτος του αξιώματος του Εκκλησιαστικού Συμβούλου και απαλλάσσεται των καθηκόντων του. 9. Οι εκκλησιαστικοί σύμβουλοι απαλλάσσονται επίσης των καθηκό ντων τους με απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου: α) Εάν δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις και στα καθήκοντα που τους ανατίθενται ή επιδεικνύουν απρεπή συμπεριφορά προς τον Πρόεδρο, τα λοιπά μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και τα μέλη της Ενορίας. β) Εάν δεν είναι συνεπείς στις προς αυτούς οδηγίες-παραγγελίες του οικείου Αρχιερέως, σχετικά με τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις τους, όπως αυτά επιβάλλονται από τους Θείους και Ιερούς Κανόνες, από του Κανονισμούς και τις Εγκυκλίους της Εκκλησίας Κρήτης και από τους Νόμους της Πολιτείας. γ) Εάν δεν υποβάλλουν εμπρόθεσμα προϋπολογισμό και απολογισμό της διαχείρισής τους ή εάν προβαίνουν σε δαπάνες οι οποίες δεν έχουν αναγραφεί στον προϋπολογισμό. δ) Εάν παραμελούν ή αρνούνται την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ή εν γένει δεν προβαίνουν στις δέουσες δικαστικές και διοικητικές διαδικασίες για την προστασία των συμφερόντων της Ενορίας. ε) Εάν παρεμβαίνουν στα τελετουργικά καθήκοντα, τις αρμοδιότητες και τα θέματα συνεργασίας μεταξύ των Εφημερίων της Ενορίας, καθώς και τα αντίστοιχα καθήκοντα των ιεροψαλτών και των νεωκόρων του Ιερού Ναού, και στ) Εάν αποφασίζουν και ενεργούν αυθαίρετα για θέματα του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου ερήμην του Προέδρου. - 186 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 187
Άρθρο 9 Συγκρότηση και συνεδριάσεις των Εκκλησιαστικών συμβουλίων 1. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, κατά την πρώτη συνεδρίασή του, συγκροτείται σε σώμα και εκλέγει τον Αντιπρόεδρο, τον Γραμματέα και τον Ταμία αυτού. Για Ενορίες κάτω των 100 οικογενειών ο Πρόεδρος αναθέτει στο ένα μέλος τα καθήκοντα του Γραμματέα και στο έτερο μέλος τα καθήκοντα του Ταμία. Το σχετικό πρακτικό υποβάλλεται προς έγκριση στο Μητροπολιτικό Συμβούλιο. 2. Τις εργασίες του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου διευθύνει ο Πρόεδρος, και κατά την απουσία αυτού, ο Αντιπρόεδρος, εξουσιοδοτούμενος γραπτώς υπό του Προέδρου. 3. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο συγκαλείται από τον Πρόεδρό του σε τακτική συνεδρίαση μία φορά ανά μήνα και έκτακτα όταν ο Πρόεδρός του το κρίνει αναγκαίο ή το ζητήσουν εγγράφως δύο μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. 4. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο βρίσκεται σε απαρτία όταν παρί σταται ο Πρόεδρος και τουλάχιστον δύο μέλη αυτού. 5. Όταν κωλύεται ο Πρόεδρος, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο βρίσκεται σε απαρτία όταν παρίστανται τουλάχιστον τρία μέλη του, μεταξύ των οποίων και ο Αντιπρόεδρος αυτού, υπό την προϋπόθεση προηγούμενης γραπτής εξουσιοδότησης από τον Πρόεδρο. 6. Για Ενορίες κάτω των 100 οικογενειών απαιτείται παρουσία όλων των μελών του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου κατά τις συνεδριάσεις αυτού. 6. Ο Πρόεδρος συντάσσει και κατατάσσει ανάλογα με την σπου δαιότητα των θεμάτων την ημερήσια διάταξη. Με πρόταση του Προέδρου ή οποιουδήποτε μέλους του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου δύναται να συζητηθεί θέμα εκτός ημερήσιας διάταξης, εφόσον είναι παρόντα και συναινούν όλα τα μέλη του. 7. Οι αποφάσεις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου λαμβάνονται με πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας, η ψήφος του Προεδρεύοντα λογίζεται ως διπλή. 8. Στις συνεδρίες του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου καλούνται υποχρεωτικώς από τον Πρόεδρο και μετέχουν στις εργασίες του και οι συνεφημέριοι της Ενορίας, άνευ δικαιώματος ψήφου, δυνάμενοι ωστόσο να εκφράσουν την άποψή τους. - 187 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 188
9. Δικαίωμα συμμετοχής στις συνεδριάσεις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, κατόπιν προσκλήσεως του Προέδρου, έχουν και τα αναπληρωματικά μέλη αυτού, ακόμη και αν παρίστανται όλα τα τακτικά μέλη, άνευ δικαιώματος ψήφου. Άρθρο 10 Αρμοδιότητες Εκκλησιαστικών Συμβουλίων 1. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο έχει την ευθύνη για την οικονομική διαχείριση της Ενορίας, συντάσσει και υποβάλλει προς το Μητροπο λιτικό Συμβούλιο τον Προϋπολογισμό και Απολογισμό των εσόδων και εξόδων αυτής. 2. α. Κάθε καταβολή δαπάνης υπό της Ενορίας διενεργείται από τον Ταμία, δια εντάλματος πληρωμής υπογεγραμμένου από τον Πρόεδρο του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Τα στελέχη των ενταλμάτων πληρωμής αριθμούνται και θεωρούνται υποχρεωτικά και κατ΄ έτος από την οικεία Ιερά Αρχιεπισκοπή ή Ιερά Μητρόπολη. Κάθε τριμηνία το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο οφείλει να αποστέλει προς το Μητροπολιτικό Συμβούλιο κατάσταση όλων των δαπανών που διενεργήθηκαν κατά την περίοδο αυτή. β. Στο ένταλμα πληρωμής αναγράφονται και επισυνάπτονται τα παραστατικά κάθε δαπάνης. Για δαπάνες που δεν έχουν αναγραφεί στον προϋπολογισμό της Ενορίας, απαιτείται έγκριση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου. γ. Όλες οι δαπάνες υποβάλλονται προς έγκριση ενώπιον του Μητροπολιτικού Συμβουλίου ανά τριμηνία, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Κανονισμού 2/2014 της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. δ. Την ευθύνη για τη νομιμότητα των διατασσόμενων πληρωμών φέρει ο Πρόεδρος, ο οποίος και υπογράφει το σχετικό ένταλμα πληρω μής, ενώ ο Ταμίας ευθύνεται για την ακρίβεια της πληρωμής. Ο Ταμίας υποχρεούται να αρνηθεί την πληρωμή δαπάνης, η οποία δεν συνοδεύεται από τα νόμιμα παραστατικά. 3. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο αποφασίζει: α) Για την ανέγερση, επισκευή, συντήρηση, αγιογράφηση και διακόσμηση του Ενοριακού Ναού, των Παρεκκλησίων και Εξωκκλησίων αυτού, καθώς και των βοηθητικών χώρων και των λοιπών ακινήτων που ανήκουν στην Ενορία, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. - 188 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 189
β) Για την αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτου για την ανέγερση ή την επέκταση Ιερού Ναού ή του προαυλίου αυτού. Η απαλλοτρίωση διενεργείται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις περί απαλλοτριώσεων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, για λόγους δημόσιας ωφέλειας. γ) Για την αγορά, πώληση, δωρεά, ανταλλαγή και μίσθωση ακινήτων, και για την εν γένει αξιοποίηση της αστικής και αγροτικής περιουσίας της Ενορίας. δ) Για τη συνομολόγηση δανείου, την άσκηση ενδίκων μέσων και βοηθημάτων, καθώς και για την παραίτηση εξ αυτών, για την παραίτηση από δικαίωμα και την κατάργηση δίκης, για δικαστικούς ή εξώδικους συμβιβασμούς, για τον διορισμό πληρεξουσίου δικηγόρου και για την αποδοχή δωρεάς, κληρονομίας και κληροδοσίας. ε) Για την χορήγηση βοηθημάτων για φιλανθρωπικούς σκοπούς. στ) Για κάθε έκτακτη δαπάνη. 4. Όλες ανεξαιρέτως οι αποφάσεις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου πρέπει να εγκριθούν από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 13 του παρόντος Κανονισμού. 5. Σε έκτακτες περιπτώσεις δύναται το οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο να λαμβάνει κάθε απαραίτητο για την διασφάλιση των συμφερόντων της Ενορίας. Άρθρο 11 Περί Προϋπολογισμού 1. Τον Προϋπολογισμό της Ενορίας συντάσσει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και τον υποβάλλει στο οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο έως το πρώτο δεκαπενθήμερο του μηνός Νοεμβρίου του έτους που προηγείται αυτού στο οποίο αφορά ο προϋπολογισμός. Ο προϋπολο γισμός συνοδεύεται από έγγραφο του Προέδρου και σχετική πράξη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, συντάσσεται δε σύμφωνα με το υπόδειγμα που καταρτίζει και τροποποιεί η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης. Το Μητροπολιτικό Συμβούλιο εγκρίνει, απορρίπτει ή τροποποιεί τον προϋπολογισμό, αναγράφοντας υποχρεωτικώς τυχόν παραληφθείσες νόμιμες χρηματικές υποχρεώσεις των Ενοριών, όπως και διάφορες άλλες έκτακτες εισφορές, για την εξυπηρέτηση του εν γένει έργου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, οι οποίες καθορίζονται από τα οικεία Μητροπολιτικά Συμβούλια. 2. Οι Προϋπολογισμοί εγκρίνονται εντός διμήνου από την υποβολή τους. - 189 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 190
Άρθρο 12 Περί Απολογισμού 1. Τον απολογισμό συντάσσει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και τον υποβάλει στο οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο έως το τέλος Φεβρουαρίου του έτους που έπεται εκείνου στο οποίο αφορά ο απολογισμός. Ο απολογισμός συνοδεύεται από έγγραφο του Προέδρου και σχετική πράξη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, συντάσσεται δε σύμφωνα με το υπόδειγμα που καταρτίζει και τροποποιεί η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης. 2. Εφόσον ζητηθεί από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο οφείλει να προσκομίσει άμεσα τα οικονομικά βιβλία, καθώς και τα παραστατικά εσόδων και εξόδων, προς έλεγχο. 3. Τα μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου ευθύνονται ατομικώς και αλληλεγγύως για τυχόν δόλια παράλειψη εσόδου, δαπάνης και οφειλής της Ενορίας. 4. Το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, αφού λάβει υπόψη του σχετική εισήγηση του Αρχιερατικού Επιτρόπου της Περιφέρειας στην οποία υπάγεται η Ενορία, ή μετά από εισήγηση του Πρωτοσυγκέλλου κάθε Εκκλησιαστικής Επαρχίας ή του Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου, για την τήρηση των υπό του νόμου προβλεπομένων σχετικά με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες και την απόδοση των αναλογούντων τελών, αποφαίνεται αιτιολογημένα επί του Απολογισμού εντός εξαμήνου από την υποβολή του. Το Μητροπολιτικό Συμβούλιο δύναται να συγκροτεί τριμελή επιτροπή ελέγχου των απολογισμών των Ενοριών, με τη συμμετοχή του Αρχιερατικού Επιτρόπου της οικείας αρχιερατικής περιφέρειας. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο δύναται, εντός μηνός από την κοινοποίηση της απόφασης του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, να καταθέσει αιτιολογημένη αίτηση αναθεώρησης αυτής. 5. Η μη υποβολή των Προϋπολογισμών και Απολογισμών υπό των Εκκλησιαστικών Συμβουλίων εντός των τασσόμενων προθεσμιών, τιμωρείται κατά τις διατάξεις περί παράβασης καθήκοντος. Άρθρο 13 Περί ελέγχου των αποφάσεων των Εκκλησιαστικών Συμβουλίων 1. Το Μητροπολιτικό Συμβούλιο ασκεί έλεγχο νομιμότητας της διαχειρίσεως και διοικήσεως της Ενορίας. - 190 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 191
2. Κάθε απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου υποβάλλεται ενώπιον του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, το οποίο την εγκρίνει, τη συμπληρώνει, την τροποποιεί ή την απορρίπτει. Η απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου εκδίδεται εντός τριμήνου από της υποβολής της απόφασης του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου σε αυτό. Μετά την άπρακτη παρέλευση της ως άνω προθεσμίας, η απόφαση θεωρείται ότι εγκρίθηκε σιωπηρώς, εκτός των περιπτώσεων των παραγράφων 3 και 4 του παρόντος άρθρου. 3. Αποδοχή ή αποποίηση δωρεάς υπό τρόπο, κληρονομίας ή κληροδοσίας, καθώς και η συνομολόγηση οποιουδήποτε δανείου, δεν δύναται να λάβει χώρα από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο χωρίς την προηγουμένη ρητή έγκριση του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου. 4. Κάθε απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου για την έγερση αγωγής, την παραίτηση από ένδικα μέσα, την κατάργηση δίκης και τον δικαστικό ή εξώδικο συμβιβασμό, ισχύει μόνο εφόσον έχει ληφθεί προηγούμενη ρητή έγκριση του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου. Δεν απαιτείται προηγούμενη έγκριση σε περίπτωση αιτήσεως χορήγησης προσωρινής διαταγής, προκειμένου να αντιμετωπισθεί κατεπείγουσα περίπτωση ή άμεσος κίνδυνος. 5. Το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, προκειμένου να αποφανθεί επί θεμάτων τα οποία απαιτούν ειδικές επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις, δύναται να ζητήσει τεχνική έκθεση - γνωμοδότηση ειδικών επιστημόνων, με δαπάνη της οικείας Ενορίας. 6. Κάθε απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου είναι υποχρεωτική για το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο. Εάν αυτό αρνηθεί την εκτέλεσή της, το Μητροπολιτικό Συμβούλιο απευθύνει σύσταση στα μέλη του, ενώ εάν τούτα επιμείνουν καλεί τα αρνούμενα μέλη να υποβάλουν εγγράφως την απολογία τους εντός δεκαπέντε ημερών. Εάν η προθεσμία παρέλθει άπρακτη ή η αιτιολογία της απολογίας κριθεί αβάσιμη, το Μητροπολιτικό Συμβούλιο προβαίνει στην αντικατάσταση των ελεγχόμενων μελών με τον διορισμό νέων, για το υπόλοιπο της θητείας του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Άρθρο 14 Προσκυνηματικοί Ιεροί Ναοί 1. Με απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή της Ιεράς Μητροπόλεως, κατόπιν προτάσεως του - 191 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 192
Προέδρου αυτού, δύναται να ιδρυθεί Προσκυνηματικός Ιερός Ναός, είτε με ανέγερση νέου Ιερού Ναού, είτε με απόσπαση Παρεκκλησίου ή Εξωκκλησίου υφιστάμενου Ενοριακού Ιερού Ναού, είτε με την μετατροπή Ιερού Ναού σε Προσκυνηματικό Ιερό Ναό. 2. Σκοπό του Προσκυνήματος αποτελεί η ενίσχυση των δράσεων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης ή των Εκκλησιαστικών Ιδρυμάτων αυτών. 3. Η διοίκηση και η διαχείριση των Προσκυνημάτων ρυθμίζεται με Κανονισμό τον οποίο εκδίδει η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος, κατόπιν προτάσεως του οικείου Αρχιερέως. Πρόεδρος της διοίκησης του Ιερού Προσκυνήματος είναι πάντοτε ο οικείος Αρχιερεύς. 4. Υφιστάμενοι Προσκυνηματικοί Ιεροί Ναοί διατηρούνται και διοικούνται σύμφωνα με τον Κανονισμό τους. Εάν δεν υφίσταται τέτοιος Κανονισμός, ο οικείος Αρχιερεύς προτείνει ενώπιον της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης την σύνταξή αυτού, εντός έτους από τη δημοσίευση του παρόντος Κανονισμού. Άρθρο 15 Ναοί Ιερών Μονών και Ησυχαστηρίων Στη δικαιοδοσία των Ιερών Μονών και Ησυχαστηρίων ανήκουν τα Καθολικά τους, τα Παρεκκλήσια τους, οι Ιεροί Ναοί των κοιμητηρίων τους, τα Εξωκκλήσια και οι Ιεροί Ναοί των Μετοχίων τους, ως υφίστανται μέχρι σήμερα. Άρθρο 16 Ιδιωτικοί και Ιδρυματικοί Ιεροί Ναοί 1. α. Ιεροί Ναοί, οι οποίοι ανήκουν κατά κυριότητα σε ιδιώτες, ανεγείρονται και καθιερώνονται κατόπιν σύμφωνης γνώμης - άδειας του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου και γνώμης του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας, στην γεωγραφική ενότητα της οποίας πρόκειται να ανεγερθεί ο Ιερός Ναός. Η άδεια δόμησης εκδίδεται από τις κατά νόμο αρμόδιες υπηρεσίες δόμησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κανονισμό 3/2015 της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. β. Οι ιδιωτικοί Ιεροί Ναοί εξυπηρετούν τις πνευματικές ανάγκες του ιδιοκτήτη και της οικογένειάς του και δεν τίθενται σε δημόσια λατρεία με την τέλεση ιερών ακολουθιών και ιερών μυστηρίων τρίτων σε αυτούς. - 192 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 193
γ. Με απόφαση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, σφραγίζονται από την οικεία αστυνομική αρχή ή απαλλοτριώνονται υπέρ της Ενορίας όπου εντάσσονται γεωγραφικά, οι ιδιωτικοί Ιεροί Ναοί οι οποίοι: - Ανεγέρθηκαν ή λειτουργούν χωρίς την άδεια του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου. - Τίθενται στη δημόσια λατρεία ή χάνουν τον προορισμό τους. Δεν θεωρείται απόδοση στη δημόσια λατρεία η προσέλευση πιστών κατά την ημέρα της πανήγυρης του Ιερού Ναού. Οι εισπράξεις του Ιερού Ναού κατά την ημέρα εκείνη αποδίδονται υπέρ της οικείας Ενορίας. 2. α. Οι Ιεροί Ναοί που ανήκουν στην κυριότητα Φιλανθρωπικών, Εκπαιδευτικών, Δημοσίων και Δημοτικών Ιδρυμάτων, Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου, Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων, των Καταστημάτων Κράτησης, των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, ανεγείρονται και καθιερώνονται κατόπιν σύμφωνης γνώμης - άδειας του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου και γνώμης του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Ενορίας, στη γεωγραφική ενότητα της οποίας πρόκειται να ανεγερθεί ο Ιερός Ναός. Η άδεια δόμησης εκδίδεται από τις κατά νόμο αρμόδιες υπηρεσίες δόμησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κανονισμό 3/2015 της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. β. Οι Ιεροί Ναοί της παρούσας παραγράφου λειτουργούν προς εξυπηρέτηση των αναγκών του προσωπικού και των τροφίμων ή των μελών των νομικών προσώπων στα οποία ανήκουν, κατόπιν συγκα ταθέσεως και κανονικής άδειας του οικείου Αρχιερέως, και σύμφωνα με κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος συντάσσεται από το οικείο Μητροπο λιτικό Συμβούλιο και εγκρίνεται από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας Κρήτης. γ. Οι Ιεροί Ναοί της παρούσας παραγράφου, οι οποίοι δεν έχουν ανεγερθεί νομίμως ή δεν διαθέτουν κανονισμό λειτουργίας ή τίθενται σε δημόσια λατρεία, καθίστανται Προσκυνηματικοί Ιεροί Ναοί ή Παρεκκλήσια της πλησιέστερης Ενορίας, με απόφαση του οικείου Μητ ροπολιτικού Συμβουλίου. δ. Τις πνευματικές και λειτουργικές ανάγκες των Ιερών Ναών της παρούσας παραγράφου εξυπηρετούν Εφημέριοι οι οποίοι ορίζονται από τον οικείο Αρχιερέα. ε. Τη διοίκηση και διαχείριση των Ιερών Ναών της παρούσας παρα γράφου ασκεί πενταμελές Συμβούλιο Διοίκησης, το οποίο αποτελείται - 193 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 194
από τον Εφημέριο ως Πρόεδρο και τέσσερα λαϊκά μέλη. Τον Πρόεδρο και τα δύο λαϊκά μέλη ορίζει ο οικείος Αρχιερεύς, ενώ τα άλλα δύο λαϊκά μέλη ορίζονται με απόφαση του οικείου συμβουλίου διοίκησης του νομικού προσώπου στο οποίο ανήκει ο Ιερός Ναός, με τριετή θητεία. στ. Τα έσοδα των Ιερών Ναών της παρούσας παραγράφου διατίθενται για τη λειτουργία και συντήρηση αυτών. Τυχόν πλεονάσματα διατίθενται υπέρ φιλανθρωπικών και προνοιακών δράσεων, σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης αυτών. 3. Οι Ιδιωτικοί και οι Ιδρυματικοί Ιεροί Ναοί δύναται να μετατραπούν σε Παρεκκλήσια ή Εξωκκλήσια Ιερών Ενοριακών Ναών ή σε Ιερά Προσκυνήματα, με απόφαση του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, εφόσον παραχωρηθούν κατά κυριότητα ή αμετάκλητα κατά χρήση, με συμβολαιογραφική πράξη, σε Εκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως. Άρθρο 17 Ιεροί Ναοί Κοιμητηρίων 1. Οι Ιεροί Κοιμητηριακοί Ναοί διακρίνονται σε: α) Ιερούς Ναούς που αποτελούν έδρα Ενορίας ή ανήκουν σε Ενορίες ή Ιερές Μονές, ως Παρεκκλήσια ή Εξωκκλήσια αυτών. β) Ιερούς Κοιμητηριακούς Ναούς που ανήκουν κατά κυριότητα σε Ο.Τ.Α. 2. Η διοίκηση και διαχείριση των Ενοριακών Κοιμητηριακών Ναών ασκείται από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο αυτών, σύμφωνα με τις διατάξεις περί Ενοριακών Ιερών Ναών. 3. Οι υφιστάμενοι Ιεροί Κοιμητηριακοί Ναοί ανήκουν κατά κυριό τητα, διαχείριση και διοίκηση στις Ενορίες στις οποίες μέχρι σήμερα υπάγονται. 4. Η διοίκηση και διαχείριση των Ιερών Κοιμητηριακών Ναών που ανήκουν σε Ο.Τ.Α. ασκείται ως εξής: α) Οι Ιεροί Κοιμητηριακοί Ναοί, που ανήκουν κατά κυριότητα σε Ο.Τ.Α. με πληθυσμό κάτω των 50.000 κατοίκων, διοικούνται και εξυπηρετούνται από την Ενορία στην οποία υπάγονται, ενώ τα έσοδα του Ιερού Ναού διατίθενται υπέρ αυτής. β) Οι Ιεροί Κοιμητηριακοί Ναοί, που ανήκουν κατά κυριότητα σε Ο.Τ.Α. με πληθυσμό άνω των 50.000 κατοίκων, σύμφωνα με την ισχύουσα επίσημη απογραφή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, διοικούνται - 194 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 195
από κοινού από τις Ιερές Μητροπόλεις και τους Ο.Τ.Α., σύμφωνα με όσα ορίζονται στις ακόλουθες παραγράφους. γ) Τις πνευματικές και λειτουργικές ανάγκες των Ιερών Κοιμητηριακών Ναών της περιπτώσεως β΄ της παρούσας παραγράφου εξυπηρετούν Εφημέριοι, οι οποίοι ορίζονται από τον οικείο Αρχιερέα. δ) Τη διοίκηση και διαχείριση των Ιερών Κοιμητηριακών Ναών της περιπτώσεως β΄ της παρούσας παραγράφου ασκεί πενταμελές Συμβούλιο Διοίκησης, το οποίο αποτελείται από έναν εκ των Εφημερίων ως Πρόεδρο και τέσσερα λαϊκά μέλη. Τον Πρόεδρο και τα δύο λαϊκά μέλη ορίζει ο οικείος Αρχιερεύς, ενώ τα άλλα δύο λαϊκά μέλη ορίζονται με απόφαση του οικείου συμβουλίου διοίκησης του οικείου Ο.Τ.Α., με τριετή θητεία. ε) Οι εξυπηρετούντες τους Ιερούς Κοιμητηριακούς Ναούς της περιπτώσεως β΄ της παρούσας παραγράφου ιεροψάλτες και νεωκόροι ορίζονται και αποζημιώνονται με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης, από τα έσοδα του Ιερού Ναού. στ) Τα έσοδα των Ιερών Κοιμητηριακών Ναών της περιπτώσεως β΄ της παρούσας παραγράφου διατίθενται για τη λειτουργία και συντήρηση αυτών. Τυχόν πλεονάσματα διατίθενται υπέρ εκκλησιαστικών ευαγών ιδρυμάτων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου Διοίκησης αυτών. Άρθρο 18 Περί εκμισθώσεων ακινήτων 1. Κάθε εκμίσθωση ακινήτου που ανήκει σε Ενορία πραγματοποιείται κατόπιν διενέργειας φανερού πλειοδοτικού διαγωνισμού. Τους όρους του διαγωνισμού συντάσσει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και εγκρίνει το Μητροπολιτικό Συμβούλιο. Δημοσίευση της περίληψης των όρων αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων της Ενορίας ή και στην ιστοσελίδα αυτής, καθώς και σε μία ημερήσια εφημερίδα της τοποθεσίας του ακινήτου, δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν την διεξαγωγή του διαγωνισμού. 2. Στους όρους τους διαγωνισμού πρέπει να περιέχονται απαραιτήτως τα ακόλουθα: α. Για να συμμετάσχει κάποιος στον διαγωνισμό, θα πρέπει να καταθέσει ως εγγύηση συμμετοχής χρηματικό ποσό ίσο με το διπλάσιο του όρου πρώτης προσφοράς. - 195 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 196
β. Στον διαγωνισμό δεν δύνανται να συμμετάσχουν οφειλέτες του Δημοσίου, των Ιερών Ναών, των Ιερών Μονών, των Ο.Δ.Μ.Π. Κρήτης και των Εκκλησιαστικών Νομικών Προσώπων εν γένει. γ. Τα έξοδα της διακήρυξης και διεξαγωγής του διαγωνισμού, καθώς και της σύνταξης του μισθωτηρίου συμφωνητικού βαρύνουν τον τελευταίο πλειοδότη. δ. Το μίσθιο δεν δύναται να χρησιμοποιηθεί για σκοπούς αντίθετους με τα χρηστά ήθη. ε. Κάθε δαπάνη επισκευής και συντήρησης του μισθίου, αναγκαία, επωφελής ή και πολυτελής, θα βαρύνει αποκλειστικά τον μισθωτή και θα παραμένει υπέρ του μισθίου και του εκμισθωτή μετά τη λήξη της μίσθωσης, χωρίς δικαίωμα αποζημίωσης του μισθωτή, εκτός εάν υφίσταται προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, εγκεκριμένη από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, και στ. Για την μίσθωση θα πρέπει να εγγυηθεί υπέρ του μισθωτή και ένας τουλάχιστον αξιόχρεος εγγυητής. 3. Ο διαγωνισμός διεξάγεται δημόσια και προφορικά στα γραφεία της Ενορίας, ενώπιον του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Οι ενδιαφερόμενοι, αφού καταβάλουν την σχετική εγγύηση συμμετοχής, υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση ότι έλαβαν γνώση των όρων του διαγωνισμού, τους οποίους αποδέχονται ανεπιφύλακτα, και ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν το μίσθιο για σκοπούς αντίθετους με τα χρηστά ήθη. Εάν κάποιος συμμε τέχει για λογαριασμό άλλου, θα πρέπει να δηλώσει τούτο προς το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, πριν την έναρξη της δημοπρασίας, άλλως θεωρείται ότι συμμετέχει για τον εαυτό του. Ο πλειοδότης ο οποίος θα προσφέρει το μεγαλύτερο μίσθωμα έως την λήξη του διαγωνισμού ανακηρύσσεται τελευταίος πλειοδότης. Μετά το πέρας του διαγωνισμού, σε όλους τους πλειοδότες, πλην του τελευταίου, επιστρέφεται στο ακέραιο η εγγύηση συμμετοχής. 4. Το πρακτικό της δημοπρασίας υπογράφεται από τα μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και τον τελευταίο πλειοδότη. Εν συνεχεία αποστέλλεται στο οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο προς έγκριση. Εφόσον δεν υποβληθούν ενστάσεις ή τούτες κριθούν αβάσιμες, καλείται εγγράφως ο τελευταίος πλειοδότης να υπογράψει την σύμβαση μίσθωσης εντός δέκα ημερολογιακών ημερών, μαζί με έναν τουλάχιστον αξιόχρεο εγγυητή. Εάν αυτός, μαζί με τον εγγυητή, δεν προσέλθουν εντός της ως άνω προθεσμίας, κηρύσσεται έκπτωτος και η εγγύηση - 196 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 197
συμμετοχής καταπίπτει υπέρ της Ενορίας. Εάν ο πλειοδότης προσέλθει και υπογράψει την σύμβαση μίσθωσης, η εγγύηση συμμετοχής, αντικα θίσταται από εγγύηση καλής εκτέλεσης της σύμβασης, η οποία ισούται με το διπλάσιο του μηνιαίου μισθώματος, όπως αυτό διαμορφώθηκε κατά την πλειοδοσία. 5. Εάν ο διαγωνισμός κηρυχθεί άγονος ή τυχόν ενστάσεις κριθούν βάσιμες, επαναλαμβάνεται με απλή ανακοίνωση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, η οποία παραπέμπει στην αρχική διακήρυξη, και η οποία αναρτάται, πέντε τουλάχιστον ημέρες πριν την επαναληπτική διεξαγωγή του, στον πίνακα ανακοινώσεων της Ενορίας ή και στην ιστοσελίδα αυτής. 6. Εάν ο διαγωνισμός αποβεί άγονος και δεύτερη φορά, το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, κατόπιν σχετικής εγκρίσεως του Μητροπολιτικού Συμβουλίου, δύναται να μειώσει την τιμή πρώτης προσφοράς και εάν και πάλι ο διαγωνισμός αποβεί άγονος δύναται να εγκρίνει την απευθείας εκμίσθωση του ακινήτου, για χρονικό διάστημα που δεν θα υπερβαίνει τα τέσσερα έτη. Άρθρο 19 Περί εκποιήσεως ακινήτων 1. Κάθε εκποίηση ακινήτου που ανήκει σε Ενορία πραγματοποιείται με την διενέργεια φανερού πλειοδοτικού διαγωνισμού. 2. Προκειμένου να ορισθεί η τιμή εκκίνησης του διαγωνισμού, προηγείται εκτίμηση της αξίας του ακινήτου είτε από ορκωτό εκτιμητή είτε από τριμελή επιτροπή ειδικών, σύμφωνα με απόφαση του οικείου Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Η εκτίμηση της αξίας του ακινήτου δεν πρέπει να απέχει από την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού χρονικό διάστημα άνω του έτους. 3. Τους όρους του διαγωνισμού συντάσσει το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και εγκρίνει το Μητροπολιτικό Συμβούλιο. Δημοσίευση της περίλη ψης των όρων αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων της Ενορίας ή και στην ιστοσελίδα αυτής, καθώς και σε μία ημερήσια εφημερίδα της τοποθεσίας του ακινήτου, τριάντα τουλάχιστον ημέρες πριν την διεξαγωγή του διαγωνισμού. 4. Στους όρους τους διαγωνισμού πρέπει να περιέχονται απαραιτήτως τα ακόλουθα: α. Για να συμμετάσχει κάποιος στον διαγωνισμό, θα πρέπει να καταθέσει ως εγγύηση συμμετοχής χρηματικό ποσό ίσο με το 1/20 του όρου πρώτης προσφοράς. - 197 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 198
β. Στον διαγωνισμό δεν δύνανται να συμμετάσχουν οφειλέτες του Δημοσίου, των Ιερών Ναών, των Ιερών Μονών, των Ο.Δ.Μ.Π. Κρήτης και των Εκκλησιαστικών Νομικών Προσώπων εν γένει. γ. Τα έξοδα της διακήρυξης και διεξαγωγής του διαγωνισμού, καθώς και της σύνταξης του σχετικού συμβολαίου και μεταγραφής του βαρύνουν τον τελευταίο πλειοδότη. 5. Ο διαγωνισμός διεξάγεται δημόσια και προφορικά στα γραφεία της Ενορίας, ενώπιον του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και Συμβολαιογράφου. Οι ενδιαφερόμενοι, αφού καταβάλουν την σχετική εγγύηση συμμετοχής, υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση ότι έλαβαν γνώση των όρων του διαγωνισμού, τους οποίους αποδέχονται πλήρως και ανεπιφύλακτα. Εάν κάποιος συμμετέχει για λογαριασμό άλλου, θα πρέπει να δηλώσει τούτο προς το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, καταθέτοντας ταυτοχρόνως και την σχετική εξουσιοδότηση πριν την έναρξη της δημοπρασίας, άλλως θεωρείται ότι συμμετέχει για τον εαυτό του. Ο πλειοδότης ο οποίος θα προσφέρει το μεγαλύτερο τίμημα έως τη λήξη του διαγωνισμού ανακηρύσσεται τελευταίος πλειοδότης. Μετά το πέρας του διαγωνισμού, σε όλους τους πλειοδότες, πλην του τελευταίου, επιστρέφεται στο ακέραιο η εγγύηση συμμετοχής. 6. Το πρακτικό της δημοπρασίας υπογράφεται από τα μέλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και τον τελευταίο πλειοδότη. Ένσταση για παραβίαση των όρων της διακήρυξης του διαγωνισμού δικαιούται να υποβάλει ενώπιον του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου όποιος έχει έννομο συμφέρον, εντός προθεσμίας πέντε ημερών από την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού. Εν συνεχεία, το πρακτικό του διαγωνι σμού, μετά τυχόν ενστάσεων, αποστέλλονται στο οικείο Μητροπολιτικό Συμβούλιο προς έγκριση. Εφόσον η ένσταση γίνει δεκτή από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, ο διαγωνισμός ακυρώνεται, επιστρέφεται η εγγύηση συμμετοχής στον τελευταίο πλειοδότη και ορίζεται νέα ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού. Εφόσον ο διαγωνισμός εγκριθεί, καλείται εγγράφως ο τελευταίος πλειοδότης να υπογράψει το σχετικό συμβόλαιο αγοραπωλησίας εντός τριάντα ημερών. Εάν αυτός δεν προσέλθει εντός της ως άνω προθεσμίας, ο πλειοδότης κηρύσσεται έκπτωτος και η εγγύηση συμμετοχής κατα πίπτει υπέρ της Ενορίας. Εάν ο πλειοδότης προσέλθει και υπογράψει το συμβόλαιο αγοραπωλησίας, η εγγύηση συμμετοχής συμψηφίζεται με το επιτευχθέν τίμημα, αφού αφαιρεθούν τα έξοδα διακήρυξης και διεξαγω γής της δημοπρασίας. - 198 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 199
Άρθρο 20 Περί Ερανικών Επιτροπών 1. Επιτρέπεται η σύσταση Ερανικών Επιτροπών και η διενέργεια εράνων από αυτές εντός της περιφέρειας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης, με σκοπό την ανέγερση, αποπεράτωση, αγιογράφηση, επισκευή των Ιερών Ναών ή ενίσχυσης του κοινωνικού και ποιμαντικού έργου τους, μετά από απόφαση του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και έγκριση του Μητροπολιτικού Συμβουλίου. Στη σχετική απόφαση θα πρέπει να μνημονεύεται ο σκοπός της διεξαγωγής του εράνου, ο τόπος και χρόνος διεξαγωγής αυτού και τα ονόματα των μελών της ερανικής επιτροπής. 2. Για τη διενέργεια εράνου και εκτός της περιφέρειας της οικείας Ιεράς Αρχιεπισκοπής ή Ιεράς Μητροπόλεως, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του οικείου Αρχιερέως, στην εκκλησιαστική επαρχία του οποίου θα διεξαχθεί ο έρανος, καθώς και η σχετική έγκριση των αρμόδιων κρατικών αρχών. 3. Η Ερανική Επιτροπή, μετά την κατά τα ως άνω σύστασή της, συγκροτείται σε σώμα και εκλέγει τον Ταμία αυτής. Πρόεδρος αυτής τίθεται αυτοδικαίως ο Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Με απόφαση της Ερανικής Επιτροπής ορίζονται οι ομάδες που θα διενεργήσουν τον έρανο. 4. Η Ερανική Επιτροπή οφείλει να εφοδιάζει τις ομάδες του εράνου με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, προκειμένου να αποδεικνύεται η νομιμότητα του εράνου κατά τους ελέγχους των κατά τόπους αστυνομικών αρχών. 5. Η Ερανική Επιτροπή διεξάγει τον έρανο με διάθεση προτυπωμένων δελτίων εισφορών συγκεκριμένης αξίας, τα οποία αριθμούνται και σφραγίζονται από την οικεία Ιερά Αρχιεπισκοπή ή Ιερά Μητρόπολη. 6. Η Ερανική Επιτροπή υποχρεούται: α. Να μην διαθέτει αυτοβούλως το προϊόν του εράνου, ούτε και να προβαίνει σε κανένα εκκλησιαστικό έργο, αλλά να καταθέτει τούτο αμελητί στον τραπεζικό λογαριασμό που τηρεί η Ενορία. β. Να ενημερώσει εγγράφως το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, εντός μηνός από το πέρας του εράνου, για το αποτέλεσμα αυτού και για το συνολικό χρηματικό ποσό που συγκεντρώθηκε. Επίσης, να καταθέσει στην Ιερά Μητρόπολη, εντός της ιδίας προθεσμίας, τα αδιάθετα αριθμημένα και σφραγισμένα δελτία εισφορών. - 199 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 200
7. Το αποτέλεσμα του εράνου εγγράφεται σε ειδικό πεδίο του απολογισμού της Ενορίας και δεν υπόκειται σε φορολογία. Άρθρο 21 Μεταβατικές διατάξεις 1. Η θητεία των μελών όλων των Εκκλησιαστικών Συμβουλίων των Ενοριών, ως και των Συμβουλίων Διοίκησης των Ιδρυματικών και Κοιμητηριακών Ιερών Ναών, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας Κρήτης λήγει αυτοδικαίως στις 31-122015. Η θητεία των νέων μελών άρχεται από 1-1-2016 και ο διορισμός τους θα διενεργηθεί βάσει του παρόντος Κανονισμού. 2. Οι ιδιώτες οι οποίοι, κατά την ημέρα δημοσίευσης του παρόντος κανονισμού, έχουν ανεγείρει ιδιωτικό Ιερό Ναό χωρίς την σύμφωνη γνώμη – άδεια του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, δύνανται να αιτηθούν αυτή, εντός έτους από την δημοσίευση του παρόντος, προκειμένου να μην επέλθουν οι έννομες συνέπειες που προβλέπονται στο άρθρο 16 παρ. 1, υποπ. γ’ του παρόντος Κανονισμού. 3. Τα νομικά πρόσωπα τα οποία, κατά την ημέρα δημοσίευσης του παρόντος Κανονισμού έχουν ανεγείρει Ιερούς Ναούς, χωρίς την σύμφωνη γνώμη – άδεια του οικείου Μητροπολιτικού Συμβουλίου, δύνανται να αιτηθούν αυτή εντός έτους από τη δημοσίευση του παρόντος, αιτούμενα παράλληλα και τη σύνταξη κανονισμού λειτουργίας, προκειμένου να μην επέλθουν οι έννομες συνέπειες που προβλέπονται στο άρθρο 16 παρ. 2, υποπ. γ’ του παρόντος Κανονισμού. 4. Ο Αρχιεπίσκοπος και οι Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης δύνανται να διορίζουν άγαμο κληρικό ως ιεροκήρυκα σε δέκα (10) Ενορίες της Επαρχίας τους, ο οποίος θα ασκεί ποιμαντική και πνευματική διακονία χωρίς να έχει ουδεμία διοικητική ή ενοριακή υποχρέωση. α) Κληρικοί που υπηρετούν στην Ιερά Αρχιεπισκοπή και στις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας Κρήτης, δύνανται να υπηρετούν στην Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης, μετά από Πράξη των οικείων Αρχιερέων και εφ’ όσον διαθέτουν τα ανάλογα προσόντα β) Επίσης λαϊκοί που υπηρετούν στην Ιερά Αρχιεπισκοπή, στις Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας Κρήτης ή σε νομικά πρόσωπα της δικαιοδοσίας της Εκκλησίας Κρήτης, δύνανται να υπηρετούν στην - 200 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 201
ανωτέρω Πατριαρχική Ακαδημία, εφ’ όσον διαθέτουν τα ανάλογα προσόντα, μετά από πράξη των οικείων αρχιερέων και μετά από απόφαση των οργάνων διοίκησης νομικών προσώπων που βρίσκονται στα κανονικά όρια της Εκκλησίας Κρήτης. Άρθρο 22 Έναρξη ισχύος του Κανονισμού Η ισχύς του παρόντος Κανονισμού, ο οποίος δημοσιεύεται και στο επίσημο Δελτίο της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος», αρχίζει από την ημέρα της δημοσιεύσεώς του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο Κανονισμός αυτός να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ηράκλειο Κρήτης, 8 Ιουνίου 2015 Ο Πρόεδρος † Ο Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 202
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 203
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
Πράξη Συγκρότησης τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἔχουσα ὑπ’ ὄψιν: 1. Τίς διατάξεις τοῦ Ν. 4149/1961 «Περί Καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινων διατάξεων» (ΦΕΚ 41/Α'/16-3-1961). 2. Τήν παρ. 6 τοῦ ἄρθρου 43 τοῦ Ν. 3848/2010 (ΦΕΚ 71/Α'/19-52010. 3. Τίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Νόμου 4258/2014 (ΦΕΚ 94/Α'/144-2014), μέ τίτλο «Άδειες Δόμησης Εκκλησιαστικών Ακινήτων της Εκκλησίας Κρήτης». 4. Τίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 2 τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. 3/2015 Κανονισμοῦ τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί οργάνωσης, αρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) και της Υπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου» (ΦΕΚ/Α'/23/6-2-2015). 5. Τό ὑπ’ ἀριθμ. 18813/30-4-2015 ἔγγραφο τοῦ Ὑπουργοῦ Παραγωγικῆς Ἀνασυγκρότησης, Περιβάλλοντος καί Ἐνέργειας, περί ὁρισμοῦ ἐκπροσώπου ἑνός Ἀρχιτέκτονος Μηχανικοῦ, Ὑπαλλήλου τοῦ Ὑπουργείου Παραγωγικῆς Ἀνασυγκρότησης, Περιβάλλοντος καί Ἐνέργειας καί τοῦ ἀναπληρωτοῦ αὐτοῦ εἰς τό Συμβούλιον Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.). 6. Τά ὑπ’ ἀριθμ. 20474/22-9-2014 καί 8235/24-4-2015 ἔγγραφα τῆς Γενικῆς Διευθύνσεως τοῦ Τεχνικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ἑλλάδος, περί ὁρισμοῦ ἑνός Ἀρχιτέκτονος Μηχανικοῦ ὡς ἐκπροσώπου τοῦ Τεχνικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ἑλλάδος καί τῶν ἀναπληρωτῶν αὐτοῦ εἰς τό Συμβούλιον Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.). 7. Τό ὑπ’ ἀριθμ. πρωτ. 2239Α/8-12-2104 ἔγγραφο τοῦ Πρυτάνεως τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης Καθηγητοῦ κ. Βασιλείου Διγαλάκη, περί - 203 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 204
ὁρισμοῦ ἑνός Ἀρχιτέκτονος Μηχανικοῦ μετά τοῦ Ἀναπληρωτοῦ αὐτοῦ, ἑνός Πολιτικοῦ Μηχανικοῦ, ἑνός Μηχανολόγου Μηχανικοῦ καί ἑνός Ἠλεκτρολόγου Μηχανικοῦ, Μελῶν ΔΕΠ, στό Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) 8. Τό ὑπ’ ἀριθμ. 157376/97017/7-7-2014 ἔγγραφο τῆς Προϊσταμένης τῆς Γενικῆς Διεύθυνσης Ἀρχαιοτήτων καί Πολιτιστικῆς Κληρονομιᾶς κ. Μαρίας Ἀνδρεαδάκη-Βλαζάκη, περί ὁρισμοῦ ἑνός Ἀρχιτέκτονος Μηχανικοῦ ὡς ἐκπροσώπου τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καί Ἀθλητισμοῦ καί τοῦ ἀναπληρωτοῦ αὐτοῦ στό Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.). 9. Τίς ὑπ’ ἀριθμ. 2/10-3-2015 καί 7/8-6-2015 Ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. 10. Τό ὑπ’ ἀριθμ. πρωτ. 590/13-7-2015 ἔγγραφον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ σέ ἐκτέλεση τοῦ ἄρθρου 2 τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. 3/2015 Κανονισμοῦ τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί οργάνωσης, αρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) και της Υπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου» (ΦΕΚ/Α'/23/6-2-2015), διορίζεται τό Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Νόμου 4258/2014 (ΦΕΚ 94/Α'/14-42014) μέ διετή θητεία καί συγκροτεῖται σέ σῶμα, ὅπως κατωτέρω: 1. Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνός (Ἐμμανουήλ Παπαγιαννάκης τοῦ Γεωργίου), ὡς Πρόεδρος. 2. Σταυρούλα Γούναλη-Χίλντα, ΜΑ Ἀρχιτέκτων Μηχανικός-Ἀναστηλώτρια, Προϊσταμένη τοῦ Τμήματος Διατηρητέων Κτιρίων τῆς Διεύθυνσης Ἀρχιτεκτονικῆς, Οἰκοδομικῶν Κανονισμῶν καί Ἀδειοδοτήσεων, ὡς Μέλος, μέ ἀναπληρωτή αὐτῆς τόν κ. Χριστοδουλᾶτο Κωνσταντῖνο, Ἀρχιτέκτονα Μηχανικό, ὑπάλληλο στήν ἴδια Διεύθυνση, πού ὁρίστηκαν ἀπό τό Ὑπουργεῖο Παραγωγικῆς Ἀνασυγκρότησης, Περιβάλλοντος καί Ἐνέργειας. 3. Ὀδυσσέας Σγουρός, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός, ἐκπρόσωπος τοῦ Τεχνικοῦ Ἐπιμελητηρίου Ἑλλάδος, ὡς Μέλος, μέ ἀναπληρωματικά Μέλη, τούς κ. Παῦλο Χατζηκωσταντίνου, Ἀρχιτέκτονα Μηχανικό γιά θέματα Δωδεκανήσου καί τόν κ. Κωνσταντῖνο Χατζηδάκη, Ἀρχιτέκτονα - 204 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 205
Μηχανικό, γιά θέματα Δυτικῆς Κρήτης, πού ὁρίστηκαν ἀπό τό Τεχνικό Ἐπιμελητήριο Ἑλλάδος. 4. Παναγιώτης Παρθένιος, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός, Ἐπίκουρος Καθηγητής τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης καί μέλος ΔΕΠ, ὡς Μέλος, μέ ἀναπληρωτή τόν κ. Ἀλέξιο Τζομπανάκη, Ἀρχιτέκτονα Μηχανικό καί Ἐπίκουρο Καθηγητή τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης καί μέλος ΔΕΠ, πού ὁρίστηκαν ἀπό τό Πολυτεχνεῖο Κρήτης. 5. Μαρία Σταυρουλάκη, Ἐπίκουρος Καθηγήτρια, Πολιτικός Μηχανικός καί Μέλος ΔΕΠ τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης, ὡς Μέλος ἤ Ἀριστομένης Ἀντωνιάδης, Μηχανολόγος Μηχανικός, Καθηγητής καί μέλος ΔΕΠ τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης ὡς Μέλος ἤ Κωνσταντῖνος Καλαϊτζάκης, Ἠλεκτρολόγος Μηχανικός, Καθηγητής καί μέλος ΔΕΠ τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης, ὡς Μέλος, ἀναλόγως πρός τό θέμα τῆς συνεδρίας. 6. Γεώργιος Χειρακάκης, Ἁγιογράφος, ὡς Μέλος ἤ Μιχαήλ Τρουλλινός, συντηρητής ἔργων τέχνης, ξυλογλύπτης καί μαρμαρογλύπτης, ὡς Μέλος, ἀναλόγως πρός τό θέμα τῆς συνεδρίας 7. Δάφνη Χρονάκη, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός, ὑπάλληλος τοῦ Ὑπουρ γείου Πολιτισμοῦ καί Ἀθλητισμοῦ, πού ὑπηρετεῖ στήν 13η ΕΒΑ, ὡς Μέλος, μέ ἀναπληρωτή τόν Μιχαήλ Ζερλέντη, Ἀρχιτέκτονα, πού ὑπηρετεῖ στήν 4η ΕΒΑ, πού ὁρίστηκαν ἀπό τόν Ὑπουργό Πολιτισμοῦ καί Ἀθλητισμοῦ. Γραμματέας τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) μέ διετῆ θητεία ὁρίζεται ὁ Αἰδεσιμολογιώτατος Πρεσβύτερος Γεώργιος Μετοχιανάκης, Κληρικός τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης. Ἡ Ἀπόφαση αὐτή νά δημοσιευθεῖ στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως. Ἡράκλειο, 15 Ἰουλίου 2015 Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 206
ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ
ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
Πράξη Συγκρότησης τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης Κρήτης Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) Η ΙΕΡΑ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἔχουσα ὑπ’ ὄψιν: 1. Τίς διατάξεις τοῦ Ν. 4149/1961 «Περί Καταστατικού Νόμου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας και άλλων τινων διατάξεων» (ΦΕΚ 41/Α'/16-3-1961). 2. Τήν παρ. 6 τοῦ ἄρθρου 43 τοῦ Ν. 3848/2010 (ΦΕΚ 71/Α'/19-52010). 3. Τίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Νόμου 4258/2014 (ΦΕΚ 94/Α'/144-2014), μέ τίτλο «Άδειες Δόμησης Εκκλησιαστικών Ακινήτων της Εκκλησίας Κρήτης». 4. Τίς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 3 τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. 3/2015 Κανονισμοῦ τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί οργάνωσης, αρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) και της Υπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου» (ΦΕΚ/Α'/23/6-2-2015). 5. Τήν ὑπ’ ἀριθμ. 7/8-6-2015 Ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ σέ ἐκτέλεση τοῦ ἄρθρου 3 τοῦ ὑπ’ ἀριθμ. 3/2015 Κανονισμοῦ τῆς Ἐκ κλησίας Κρήτης «Περί οργάνωσης, αρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λει τουργίας κ.λ.π. του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) και της Υπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου» (ΦΕΚ/Α'/23/6-2-2015), διορίζονται τά στελέχη τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης Κρήτης Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) τοῦ ἄρ θρου 12 τοῦ Νόμου 4258/2014 (ΦΕΚ 94/Α'/14-4-2014) καί συγκροτεῖται σέ σῶμα, ὅπως κατωτέρω: 1. Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνός (Ἐμμανουήλ Παπαγιαννάκης τοῦ Γεωργίου), ὡς Πρόεδρος. - 206 -
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 207
2. Νικόλαος Κοντογιωργάκης τοῦ Ἰωάννου, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός, ὑπάλληλος τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. 3. Αἰδεσιμολογιώτατος Πρεσβύτερος Γεώργιος Μετοχιανάκης, Κληρικός τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, Γραμματέας τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. Ἡ Ἀπόφαση αὐτή νά δημοσιευθεῖ στήν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως. Ἡράκλειο, 15 Ἰουλίου 2015 Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κρήτης ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
APOSTOLOS TITOS teux 24 esot copy_Layout 1 22/02/2016 8:50 π.μ. Page 208
APOSTOLOS_TITOS_exof_TEYX24_AGIOS_TITOS_exof_TEYX7 16/02/2016 12:16 μ.μ. Page 1
AΠOΣTOΛOΣ TITOΣ
EΠIΣHMO ΔEΛTIO THΣ EKKΛHΣIAΣ KPHTHΣ
ΠEPIOΔOΣ Γ , TEYXOΣ 24, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2015
24 ISSN 1106-6679
2015