AΠOΣTOΛOΣ TITOΣ
EΠIΣHMO ΔEΛTIO THΣ EKKΛHΣIAΣ KPHTHΣ
ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΙΣ, ΤΕΥΧΟΣ 32, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2017
32 2017
ΕΠΙΣΗΜΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΙΣ, ΤΕΥΧΟΣ 32, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2017 ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ
Ἀρχιμ. Πρόδρομος Ξενάκης, Ἀρχιγραμματεύς τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου
www.ekklisiakritis.com Διορθώσεις κειμένων: Δημήτριος Δασκαλάκης, φιλόλογος Τό φωτογραφικό ὑλικό ἐλήφθη ἐκ τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὡς καί ἐκ τοῦ ἀρχείου τοῦ κ. Θεοδώρου Ἰωακειμίδη, φωτογράφου. Οἱ ἐμπεριεχόμενες Ἱ. Εἰκόνες ἐλήφθησαν ἐκ τοῦ Μουσείου Χριστιανικῆς Τέχνης «Ἁγία Αἰκατερίνη τῶν Σιναϊτῶν» τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης.
Ἐκτύπωση - Σελιδοποίηση: Γραφικές Τέχνες: «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ» * Τό παρόν τεῦχος τυπώθηκε καί κυκλοφορήθηκε τόν Αὔγουστο τοῦ ἔτους 2017
Σεπτόν Εὐλογητικόν Γράμμα τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ..............................................................9 Πρόλογος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κισάμου καί Σελίνου κ. Ἀμφιλοχίου, Προέδρου τῆς Συνοδικῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς Ἐπετειακῶν Ἐκδηλώσεων πρός τιμήν τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου................................................................................13 Βιογραφικόν Σημείωμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου................................................................................15
ΛΟΓΟΙ ΕΝΘΡΟΝΙΣΤΗΡΙΟΣ ΛΟΓΟΣ Ἐνθρονιστήριος λόγος τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου (Ἱ. Μ. Ναός Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου, 24 Σεπτεμβρίου 2006) .............................................................................................................21 ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ (Ἀποσπάσματα) Πρώτη Ἀρχιεπισκοπική Ἐγκύκλιος (Σεπτέμβριος 2006) ..................37 Ἐγκύκλιος πρός Μοναχούς καί Μοναχάς ἔτους 2006.......................39 Ἐγκύκλιος περί μή ἐκποιήσεως τῆς Κρητικῆς γῆς ἔτους 2006.........41 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2006.................................42 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2007.................................................45 Ἐγκύκλιος περί ἐκδηλώσεων εἰς μνήμην τοῦ ἀειμνήστου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κυροῦ Εὐγενίου καί νεανικῶν δραστηριοτήτων ἔτους 2008 .......................................................................................49 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2008.................................51 Ἐγκύκλιος περί ἐράνου πολέμου Γάζας ἔτους 2009...........................55 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2009.................................................56 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2010.................................59 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2011 ................................................63 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2012.................................67 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2013.................................................73 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2014.................................77 Ἐγκύκλιος περί τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου ἔτους 2016 .........81 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2016.................................84 Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2017.................................................87
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ, ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ Εἰσήγησις (ἀπόσπασμα) εἰς τήν πρώτην Συνοδικήν Συνεδρίαν τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὑπό τήν Προεδρίαν Αὐτοῦ (7 Νοεμβρίου 2006) ....................................................9 3 Προσφώνησις κατά τήν Ἐπίσκεψιν Προκαθημένων καί Ἀντιπροσώπων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς Κρήτην, ἐπί τῷ ἑορτασμῷ τῶν 2.000 χρόνων ἀπό τῆς γεννήσεως τοῦ Ἀπ. Παύλου (Ἱ. Μ. Ν. Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου, Ὀκτώβριος, 2008) ................................9 5 Χαιρετισμός κατά τήν Ἡμερίδα τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ (2-11-2007).............................................9 9 Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τήν ἔναρξιν τοῦ Παγκρητίου Θεολογικοῦ Συνεδρίου (11-112007) ...........................................................................................................101 Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου καί κήρυξις ἐργασιῶν Διορθοδόξου Μοναστικοῦ Συνεδρίου εἰς τήν Ἱ. Μονήν Ζωοδόχου Πηγῆς - Χρυσοπηγῆς Χανίων (27-052010) ...........................................................................................................103 Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, κατά τόν Ἑσπερινόν τῆς Ἑορτῆς τῆς Ἐπανακομιδῆς τῆς Τιμίας Κάρας τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου (Σάββατον, 18 Μαΐου 2013) ..........105 Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, κατά τήν Δοξολογίαν διά τήν ὑποδοχήν τῶν Προκαθημένων τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν (Ἱ. Καθεδρικός Ναός Ἁγ. Τίτου Ἡρακλείου, Σάββατον 18 Ἰουνίου 2016)................................................107 Χαιρετισμός ἐκ μέρους τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἐνώπιον τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ἐπί τῇ συμπληρώσει 25 ἐτῶν Πατριαρχίας Αὐτοῦ (Φανάριον, 22 Ὀκτωβρίου 2016)...............................112 Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, Ἐκπροσώπου τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κ.Κ. Βαρθολομαίου, κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῷ Ἱερῷ Καθεδρικῷ Ναῷ Ἀθηνῶν (Κυριακή, 6 Νοεμβρίου 2016).........................................115 ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΛΟΓΟΙ Εἰσήγησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου μέ θέμα: «Αἱρέσεις καί ἡ ποιμαντική ἀντιμετώπισή τους» (Βουλγαρία, Σεπτέμβριος 2013) ........................................................................................121
Εἰσήγησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου μέ θέμα: «Πρακτικοί τρόποι ἀντιμετώπισης τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν» (Ρωσία, Σεπτέμβριος 2014)......................................................................127 Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου εἰς τήν πρός τιμήν Αὐτοῦ Ἐκδήλωσιν τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης (Χανιά, 27 Φεβρουαρίου 2009) ...............................................................134 Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τήν ἔναρξιν τοῦ Συνεδρίου τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητῶν (Χανιά 2013) ..............................................................................................139 Ὁμιλία Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου εἰς τά Ἐγκαίνια διά τήν ἐπανέναρξιν λειτουργίας τοῦ Μουσείου «Ἁγία Αἰκατερίνη Σιναϊτῶν» τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης (6 Ἰουνίου 2015) ...........................................................................................................141 ΕΟΡΤΙΟΙ ΛΟΓΟΙ Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου πρός τούς Δικαστικούς ἐπί τῇ μνήμῃ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου (Ἱ. Καθεδρικός Ναός Ἀθηνῶν, 3 Ὀκτωβρίου 2007)......147 Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, εἰς τά Ἱερά Ἐγκαίνια τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱ. Σταυροπηγιακῆς καί Πατριαρχικῆς Μονῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Χρυσοπηγῆς Χανίων (Σεπτέμβριος 2012) ...151 Ὀμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τόν ἑορτασμόν τῆς Ἱερᾶς Μνήμης τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου (Ρόδος, Noέμβριος 2015) .......................................153 Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τόν Ἐσπερινόν Ὑποδοχῆς τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ εἰς τόν Δῆμον Γερίου Κύπρου (Ἰανουάριος 2016)..........157 Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τό Ἱερόν Συλλείτουργον μετά τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Νέας Ἰουστινιανῆς καί πάσης Κύπρου Κ.Κ. Χρυσοστόμου (10 Ἰανουαρίου 2016) ......................................................................................163 Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου διά τόν Ἅγιον Κοσμάν τόν Αἰτωλόν, εἰς τήν κεντρικήν πλατείαν τῆς Πόλεως τοῦ Θέρμου (24 Αὐγούστου 2016) ...................................167 Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, κατά τά ἀποκαλυπτήρια τῆς προτομῆς τοῦ ἀοιδίμου Ἀρχιεπισκόπου Τιμοθέου, Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης (Ἡράκλειον, 11 Νοεμβρίου 2016) ............................................173 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .....................................................................................................................175
Ἡ Α.Θ.Π. ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος
Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης (Φεβρουἀριος 2017)
Πρόλογος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κισάμου καί Σελίνου κ. Ἀμφιλοχίου, Προέδρου τῆς Συνοδικῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς Ἐπετειακῶν Ἐκδηλώσεων πρός τιμήν τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς κατά Κρήτην Ἐκκλησίας μέ πολλήν χαράν καί ἱκανοποίησιν προβαίνει εἰς τήν ἔκδοσιν τοῦ παρόντος τόμου, ἐξ ἀφορμῆς τῆς συμπληρώσεως δεκαετίας ἀπό τῆς ἐκλογῆς καί ἐνθρονίσεως εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπικήν Καθέδραν τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης τοῦ ἀπό Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Εἰρηναίου Ἀθανασιάδου. Τό Ἱερόν Σῶμα ἤρθη εἰς τήν ἀπόφασιν ταύτην κατά τήν ἀπό 25ης Ἀπριλίου ἐνεστῶτος ἔτους Συνεδρίαν Αὐτοῦ, ἐπιθυμοῦν νά ἐκφράσῃ ἐλαχίστως τό ἄξιον γέρας, τήν ἄμετρον εὐγνωμοσύνην, τάς ἀπό καρδίας εὐχαριστίας καί τόν δίκαιον σεβασμόν του εἰς τό πολιόν καί κατηξιωμένον Πρόσωπον τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου, τοῦ καί Προέδρου τοῦ Ἱεροῦ Βουλευτηρίου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, καί νά ἀντιδωρήσῃ οὐ κατά πλησμονήν, πλήν ὅμως τιμητικῶς καί ὀφειλετικῶς, διά τά πολλά καί μεγάλα ἐν κόπῳ τελεσθέντα ὑπ’ Αὐτοῦ. Τό νά ὁμιλήσῃ κάποιος διά τόν νῦν Ἀρχιεπίσκοπον Κρήτης ἀποτελεῖ ἐγχείρημα δύσκολον καί μόνον ἡ ἔλλειψις δύναται νά χαρακτηρίζῃ τά γραφόμενα, καθώς ὁ κάλαμος εἰσέτι καί τοῦ ὀξυγραφοτέρου γραμματέως δέν θά ἦτο ἱκανός νά ἀποδώσῃ τά ἔργα καί τάς ἡμέρας τοῦ ἀνυστάκτου καί ἄχρι αὐτοθυσίας φθάνοντος σεμνοῦ οἰακοστρόφου τῆς νηός τῆς Ἀποστολοβαδίστου Ἐκκλησίας Κρήτης. Ἀναστρεφόμενος, ἤ καί μόνον ἀτενίζων ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος τό Πρόσωπον τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Εἰρηναίου, εἶναι ὡς νά εἰσάγηται εἰς τήν ζωήν τῆς αἰωνιότητος. Εἰς μίαν κατάστασιν πέραν τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου, ὅπου βιώνεται τό ἀτελεύτητον κάλλος τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Τό ὑπερβάλλον τοῦτο χρέος, τῆς ἐκδόσεως τοῦ μετά χεῖρας χαριστηρίου Τόμου ἀνετέθη ὑπό τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου, καί διά τῆς ἀπό 30ῆς Αὐγούστου 2016 Συνεδρίας Αὐτῆς, εἰς Συνοδικήν Ἐπιτροπήν ἀποτελουμένην ὑπό τῶν Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτῶν Κισάμου καί Σελίνου κ. Ἀμφιλοχίου, ὡς Προέδρου, Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. - 13 -
Δαμασκηνοῦ καί Πέτρας καί Χερρονήσου κ. Γερασίμου, ὡς Μελῶν, καί τοῦ Ἀρχιγραμματέως τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου, Πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτου Προδρόμου Ξενάκη, ὡς Γραμματέως αὐτῆς. Ὑπό τῆς Ἐπιτροπῆς ἐκρίθη φρόνιμον νά παρατεθοῦν ἀποσπάσματα ἐκ τῆς γραφίδος τοῦ τιμωμένου Ἀρχιεπισκόπου ἀφορῶντα εἰς τόν ἐνθρονιστήριον λόγον του, τόν ἑόρτιον καί λειτουργικόν κύκλον τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ἔτους, εἰς Συνοδικάς ἐργασίας καί ἐκδηλώσεις καί εἰς τήν συμμετοχήν του εἰς ποικίλης φύσεως συνέδρια. Ὁ τόμος κατακλείεται διά πλουσίου ἐπιλεκτικοῦ φωτογραφικοῦ ὑλικοῦ. Τοῦ ὅλου περιεχομένου, προτάσσεται ἡ σεπτή Πατριαρχική εὐλογία, ἡ ὁποία ἐστάλη τῇ αἰτήσει τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς. Τό περιεχόμενον τοῦ Τόμου, ὡς ἐν σχεδίῳ, ὑπεβλήθη εἰς τήν ὁλομέλειαν τοῦ Σώματος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, καί ἐξετυπώθη δαπάναις ἐκ τῶν εἰσφορῶν τοῦ ἐπισήμου Δελτίου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Ἀπόστολος Τίτος». Εὐχαριστίαι ἐκφράζονται εἰς ὅλους ὅσους συνετέλεσαν, δι’ οἱουδήποτε τρόπου, εἰς τήν ἀρτιότητα καί ἐπιτυχῆ πραγματοποίησιν τῆς ἐκδόσεως ταύτης. Τά ὅσα διαλαμβάνονται εἰς τόν παρόντα χαριστήριον Τόμον ἀποτελοῦν ἐνδεικτικά μόνον ψήγματα καί ἐλάχιστον ἀποτύπωμα τῆς Προσωπικότητος, τῆς ἐργασίας καί τῆς πολυσχιδοῦς προσφορᾶς τοῦ κατηξιωμένου καί ὑψηλά ἱσταμένου εἰς τάς συνειδήσεις τῶν πιστῶν, ἀλλά καί πρότυπον γενομένου διά τήν ἐπισκοπικήν ζωήν καί πορείαν τῶν Ἀρχιερέων τῆς Νήσου, Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, καί ἀναμφιβόλως δύνανται νά ἀποτελέσουν τό ἔναυσμα διά ἐνδελεχεστέραν ἐνασχόλησιν μετά τοῦ Προσώπου καί τῆς δράσεως τοῦ συνετοῦ Πρωθιεράρχου. Ταπεινή καρδιακή εὐχή καί προσευχή τοῦ Ἱεροῦ Σώματος τῆς Ἐπαρχιακῆς μας Συνόδου, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος τῆς κατά Κρήτην Ἐκκλησίας πρός τόν Πανοικτίρμονα Θεόν εἶναι, νά διατηρῇ αὐτόν, ἐπί πολλάς εἰσέτι ἐτῶν εἰσόδους καί ἐξόδους, «σῷον, ἔντιμον, ὑγιᾶ, μακροημερεύοντα καί ὀρθοτομοῦντα τόν λόγον τῆς Χριστοῦ Ἀληθείας», πρός δόξαν τοῦ Παναγίου Ὀνόματος τοῦ Θεοῦ καί καύχησιν τῆς Μητρός, Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Διά τήν Συνοδικήν Ὀργανωτικήν Ἐπιτροπήν Ὁ Πρόεδρος † Ὁ Κισάμου καί Σελίνου Ἀμφιλόχιος - 14 -
Βιογραφικόν Σημείωμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου Ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, κατά κόσμον Νικόλαος Ἀθανασιάδης τοῦ Δημητρίου καί τῆς Δεσποίνης, ἐγεννήθη τήν 9ην Αὐγούστου τοῦ ἔτους 1933 εἰς τό Μιξόρρουμα τῆς Ἐπαρχίας Ἁγίου Βασιλείου Ρεθύμνου. Ἐμαθήτευσεν εἰς τό Δημοτικόν Σχολεῖον τῆς γενετείρας αὐτοῦ. Εἶτα ἐνεγράφη εἰς τό Γυμνάσιον Ἀρρένων Ρεθύμνου, κατά τό ἔτος 1945, ἐν συνεχείᾳ δέ μετενεγράφη εἰς τήν Ἐκκλησιαστικήν Σχολήν Κρήτης ἐν ἔτει 1948, λαβών τό Πτυχίον τῆς Σχολῆς ταύτης τό ἔτος 1953. Ἀκολούθως εἰσήχθη εἰς τήν ἐν Κωνσταντινουπόλει Θεολογικήν Σχολήν τῆς Χάλκης, ὅπου ἐνεγράφη τῇ 9ῃ Ὀκτωβρίου 1953 ἐν τῇ Α´ Τάξει τοῦ Θεολογικοῦ Τμήματος, παρακολουθήσας ἀνελλιπῶς τά μαθήματα. Ἐχειροτονήθη Διάκονος τήν 18ην Νοεμβρίου 1956 ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τῆς Ἁγίας Τριάδος τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, ὑπό τοῦ τότε Σχολάρχου αὐτῆς Μητροπολίτου Ἰκονίου κυροῦ Ἰακώβου. Τήν 16ην Ἰουλίου 1957 περατώσας τήν τετραετῆ φοίτησιν αὐτοῦ ἐν τῷ τμήματι Θεολογίας τῆς κατά Χάλκην Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς καί τήν ἀπολυτήριον δοκιμασίαν ὑποστάς ἐπιτυχῶς, ἀπελύθη μέ τόν βαθμόν ΑΡΙΣΤΑ, λαβών τόν τίτλον τοῦ «Διδασκάλου τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Θεολογίας». Κατά τό ἔτος 1957 ἔλαβεν ὑποτροφίαν τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν καί μετέβη εἰς τό Κολλέγιον τοῦ Ἁγίου Βονιφατίου τῆς Ἀγγλίας, ὅπου ἐπί ἕν ἔτος παρηκολούθησε παραδόσεις Ποιμαντικῆς Θεολογίας. Ἐχειροτονήθη Πρεσβύτερος τήν 22αν Δεκεμβρίου 1957 ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ Ἁγίων Ἀποστόλων Ἀνδρέου καί Βαρνάβα ἐν Λονδίνῳ ὑπό τοῦ ἀοιδίμου Ἀρχιεπισκόπου Θυατείρων κυροῦ Ἀθηναγόρου. Ὑπηρέτησεν εὐδοκίμως τῇ Ἐκκλησίᾳ ὡς ἐφημέριος τοῦ ἐν Λονδίνῳ Ἱεροῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀνδρέου καί Βαρνάβα καί ἄλλων Κοινοτήτων τῆς τότε Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θυατείρων (1957-1960). Κατά τό ἔτος 1960 ἐχειροθετήθη Ἀρχιμανδρίτης ὑπό τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κισάμου καί Σελίνου κυροῦ Εἰρηναίου καί τό 1963 ἔλαβε τό ὀφφίκιον τοῦ Ἀρχιμανδρίτου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας - 15 -
ὑπό τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Ἀθηναγόρου. Ἀπό τοῦ ἔτους 1960 μέχρι τόν Σεπτέμβριον 1971 ὑπηρέτησεν εὐδοκίμως, κατά τήν γενικήν ἔξωθεν μαρτυρίαν, ὡς Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κισάμου καί Σελίνου καί Ἱερατικῶς Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος Καστελλίου, ὡς Διευθυντής τοῦ Οἰκοτροφείου Ἀρρένων καί ἑπόπτης τῶν ἄλλων εὐαγῶν Ἱδρυμάτων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κισάμου καί Σελίνου. Ἀπό τοῦ Σεπτεμβρίου 1971 ὑπηρέτησεν, ὡσαύτως, καί ὡς Διευθυντής τῆς Ἱερατικῆς Σχολῆς Κρήτης. Ἐδίδαξε κατά διαστήματα εἰς τά Γυμνάσια Κολυμβαρίου καί Καστελλίου, τακτικῶς δέ εἰς τήν Δημοσίαν Τεχνικήν Σχολήν Καστελλίου καί ἀλλαχοῦ. Κατά τό συστατήριον Γράμμα (ἐν ἔτει 1972) τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Κισάμου καί Σελίνου κυροῦ Εἰρηναίου, πρός τήν Ἱεράν Ἐπαρχιακήν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Εἰρηναῖος Ἀθανασιάδης «κέκτηται ἀρτίαν ἐκκλησιαστικήν καί θεολογικήν μόρφωσιν καί ὁμιλεῖ λίαν καλῶς τήν Ἀγγλικήν γλῶσσαν. Διακρίνεται διά τήν ἁγνότητα τοῦ ἤθους, τήν εὐθύτητα τοῦ χαρακτῆρος καί τήν καθόλου ἐνάρετον ζωήν αὐτοῦ, ἀπολαμβάνων σεβασμοῦ καί γενικῆς ἐκτιμήσεως παρά πάντων. Οὗτος ἔχει ἀναπτύξει πλουσίαν ἱεραποστολικήν δρᾶσιν (λειτουργικήν, κηρυκτικήν, κατηχητικήν, διοικητικήν, ὀργανωτικήν καί φιλανθρωπικήν). Καλούμενος ἔχει λάβει μέρος εἰς Θεολογικά καί Διεκκλησιαστικά Συνέδρια καί ἔχει δημοσιεύσει ἄρθα καί μελέτας εἰς Ἐκκλησιαστικά Περιοδικά». Καθ’ ὅλα τά χρόνια τῆς ἀφοσιωμένης προσφορᾶς αὐτοῦ εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἀναγνωρίζεται πανταχόθεν ὅτι ἡ ἔξωθεν καλή περί αὐτοῦ μαρτυρία, τό πολυσχιδές ἔργον αὐτοῦ, ἡ φήμη τῆς ἀρετῆς καί ἡ ποικιλία τῶν χαρισμάτων, μέ τά ὁποῖα κοσμεῖται, κατέστησαν ἀξίαν καί φυσικήν τήν προαγωγήν αὐτοῦ. Ἡ Ἱερά Σύνοδος διά τῆς ἐκλογῆς τοῦ δεδοκιμασμένου καί εἰς πάντας ἀγαπητοῦ καί ἀξίου Ἀρχιμανδρίτου Εἰρηναίου Ἀθανασιάδου, ἐξεπλήρωσε καί τήν ὁμόψυχον θέλησιν κλήρου καί λαοῦ. Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, κατά τήν Συνεδρίαν Αὐτῆς τήν 8ην Φεβρουαρίου 1975 ἐξέλεξε τόν Ἀρχιμανδρίτην Εἰρηναῖον Ἀθανασιάδην, τῇ ἐπικλήσει τοῦ Παναγίου Πνεύματος, διά παμψηφίας, Μητροπολίτην τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου. Ἡ χειροτονία αὐτοῦ ἐγένετο τῇ 23ῃ Φεβρουαρίου καί ἡ ἐνθρόνισίς του τῇ 5ῃ Μαρτίου 1975. - 16 -
Ὡς Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου ἔλαβεν ἀνύστακτον ποιμαντικήν μέριμναν δι’ ὅλα τά καίρια θέματα (θεολογικά, κοινωνικά, ἐκκλησιαστικά, κ.λπ.) καί διά πάντας ἀνεξαιρέτως τούς τομεῖς ἐκκλησιαστικῆς δράσεως. Ἐθεμελίωσε καί ἀνεκαίνισε Ναούς, ἐκ τῶν ὁποίων ἐνδεικτικά ἀναφέρομεν τούς Ἱερούς Ναούς Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου εἰς τά Χανιά, Ἁγίου Νεκταρίου Σούδας, Ἁγίου Στεφάνου Χανίων, Ἁγίου Χριστοφόρου Χανίων, Ἁγίας Εἰρήνης Χρυσοβαλάντου, Ἁγίου Νεκταρίου, Ἁγίου Στυλιανοῦ, Ἁγίας Σοφίας κ.ἄ. Διωργάνωσεν ἱερατικά Συνέδρια καί Συνάξεις ἱερατικάς, διά τήν ἐπιμόρφωσιν τοῦ ἱεροῦ κλήρου καί τήν διαποίμανσιν τοῦ λαοῦ. Ἵδρυσε Σχολήν Βυζαντινῆς Μουσικῆς, διά τήν καλλιέργειαν τῆς πολυτίμου παραδόσεώς μας. Δημιούργησε τάς Κατασκηνώσεις τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου ὑπό τήν ἐπωνυμίαν «Ἀπόστολος Παῦλος». Ἀνεκαίνισε τό Ἐπισκοπεῖον, ἵδρυσε Πνευματικόν Κέντρον, ἀπό δέ τοῦ 1992 λειτουργεῖ ὁ Ραδιοφωνικός Σταθμός «Ὀρθόδοξη Μαρτυρία», μέ εἰκοσιτετράωρον πρόγραμμα. Συμμετέσχεν εἰς Συνέδρια διά τούς νέους. Ἔλαβε μέριμναν διά τόν μοναχισμόν, τόν ὁποῖον περιβάλλει μέ στοργικήν ἀγάπην καί ἐνισχύει τά Μοναστήρια καί τάς Ἀδελφότητας, ἐπανδρώσας ἐγκαταλελειμμένας Μονάς. Ἐνδεικτικῶς ἀναφέρονται, ἡ Ἱερά Μονή Ἁγίας Τριάδος Τζαγκαρόλων, ἡ Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Χρυσοπηγῆς Χανίων κ.ἄ.. Τό ἔτος 2005 συμμετέσχεν ὡς Συνοδικόν Μέλος εἰς τήν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ἐξεπροσώπησε τήν Μητέραν Ἐκκλησίαν καί τόν Σεπτόν Προκαθήμενον αὐτῆς Παναγιώτατον Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαῖον, εἰς πολλάς καί σημαντικάς ἐκκλησιαστικάς ἀποστολάς εἰς διαφόρους Χώρας. Τήν 31ην Αὐγούστου 2006 ἐξελέγη παμψηφεί ὑπό τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης. Τό μεγάλον μήνυμα ἐδόθη εἰς τόν Πατριαρχικόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἐν Φαναρίῳ. Ἡ ἐνθρόνισις ἐπραγματοποιήθη τήν 24ην Σεπτεμβρίου 2006 ἐν τῷ Ἱ. Μητροπολιτικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου Κρήτης. Ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης καί Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, θέτει εἰς προτεραιότητα τάς Συνοδικάς Ἐργασίας τῆς ὑπ’ αὐτόν Συνόδου. Ἱδρύονται ἡ Μή Κυβερνητική Ὀργάνωσις τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης (Μ.Κ.Ο.) «Φιλοξενία» καί Συνοδικαί Ἐπιτροπαί διά τάς συγχρόνους ποιμαντικάς ἀνάγκας, ὡς π.χ. ἐπί θεμάτων - 17 -
Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ, Εὐρωπαϊκῶν Προγραμμάτων, Ἐκκλησιαστικῆς Φιλανθρωπίας, Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς κ.ἄ.. Ψηφίζονται, ἄχρι τοῦ νῦν, ἑπτά (7) Κανονισμοί τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί γίνονται Νόμοι τοῦ Κράτους. Συγχρόνως, ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος κ. Εἰρηναῖος πραγματοποιεῖ ποιμαντικάς ἐπισκέψεις πρός πάσας τάς Ἐνορίας τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, λειτουργεῖ καθημερινῶς, κηρύττει ἀνελλιπῶς καί συμμετέχει εἰς τάς χαράς καί τάς λύπας τοῦ λαοῦ. Δέχεται ἅπαντας εἰς ἀκρόασιν καί ἀνοίγει τάς θύρας τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν χειμαζομένην ὑπό τῆς πολυμόρφου ἀνθρωπιστικῆς κρίσεως κοινωνίαν. Τακτικῶς δέ συμμετέχει εἰς ραδιοφωνικάς καί τηλεοπτικάς ἐκπομπάς, ποικίλου ἐκκλησιαστικοῦ καί κοινωνικοῦ περιεχομένου. Λαμβάνει προσωπικήν μέριμναν διά τήν ἵδρυσιν καί τήν λειτουργίαν τῶν παιδικῶν Κατασκηνώσεων «Ἄνω Πόλις» εἰς Ἀνώπολιν Πεδιάδος. Πρωτοβουλίᾳ Αὐτοῦ λειτουργοῦν Συνάξεις νέων, Ὁμάδες Μοναχικῶν Ἀτόμων, Γραφεῖον ἐπί τῶν Αἱρέσεων, Γραφεῖον εὑρέσεως ἐργασίας κλπ. Ἐγκαινίασε τό Ἐκκλησιαστικόν Μουσεῖον «Ἁγία Αἰκατερίνη Σιναϊτῶν» καί κατέστησε δυνατήν τήν ἀναστήλωσιν καί διάσωσιν τῶν ἐκκλησιαστικῶν μνημείων. Διοργανώνει ἱερατικά Συνέδρια καί Συνάξεις διά τήν ἐπιμόρφωσιν τοῦ κλήρου, ἐνισχύει δέ τήν Σχολήν Βυζαντινῆς Μουσικῆς, ὡς καί κάθε ἄλλην πρωτοβουλίαν διά τήν προβολήν καί προαγωγήν τῆς Ὀρθοδόξου μαρτυρίας καί τοῦ Πολιτισμοῦ.
ΕΝΘΡΟΝΙΣΤΗΡΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης
Ἐνθρονιστήριος λόγος τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου (Ἱ. Μ. Ναός Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου, 24 Σεπτεμβρίου 2006) Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Πριγκηποννήσων κ. Ἰάκωβε, Πρόεδρε τῆς Ἀντιπροσωπείας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μετά τῶν λοιπῶν σεβασμίων μελῶν Αὐτῆς, Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες, Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Λαέ τοῦ Θεοῦ εὐλογημένε, Μέ δέος, μεγάλη χαρά καί πολύ ἀγάπη ἀτενίζω τά πρόσωπα ὅλων Σας, ἀπό τή θέση αὐτή πού βρίσκομαι, ὅπως αὐτό ἐκφράστηκε μέ τήν ὁμόφωνη Ἀπόφαση τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῆς 30ῆς Αὐγούστου 2006. Εἰς τό πρόσωπον ὅλων Σας, βλέπω τήν Κρήτη μας, τήν Κρήτη τῆς ἱστορίας, τήν Κρήτη τοῦ χθές, τοῦ σήμερα καί τοῦ αὔριο, τήν Ἁγιοτόκο καί ἡρωοτόκο Κρήτη μας, τήν Κρήτη τῶν ἐπαναστάσεων καί τῶν ἀγώνων γιά τήν ἐλευθερία καί τήν ἀξιοπρέπεια τῶν ἀνθρώπων καί τοῦ κόσμου, τήν Κρήτη ὅλη, τό Ἡράκλειο, τό ὁποῖον ὅλοι μας ἀγαποῦμε κι ἀκόμη θά ἀγαπήσωμε περισσότερο, τή Κρήτη μας, τό ὄμορφο νησί, τό «κλειδί τοῦ Παραδείσου». Ἀπό τή θέση αὐτή τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, τό Ἡράκλειον, τό ἱστορικό ἀπόρθητο Κάστρο, τήν ἱστορική καί περίφημη μεγαλούπολη τοῦ Ἡρακλείου τῆς ἱστορίας, τοῦ Μινωϊκοῦ πολιτισμοῦ, τῆς Κνωσοῦ, τήν εὔφορη κι εὐλογημένη γῆ τῆς Κρήτης, τῆς συναντήσεως καί τῆς διακινήσεως λαῶν, πολιτισμῶν καί ἀνθρώπων ἀπό ὅλο τόν κόσμο, καμαρώνω καί χαιρετίζω τήν Κρήτη ὅλων μας, τήν ὀμορφιά καί τό καμάρι τῆς Μεσογείου, τήν αἰώνια Κρήτη. Εἶναι ἡ πρώτη πατρική καί ἀγαπητική ματιά μου, ὡς Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης, διαδόχου τῶν μακαριστῶν προκατόχων μου Ἀρχιεπισκόπων Κρήτης Τιμοθέου, Εὐγενίου, Βασιλείου, Τιμοθέου, Διονυσίου καί ὅλης τῆς μακρᾶς σειρᾶς τῶν Μητροπολιτῶν Κρήτης, τῶν Διαδόχων τῶν Ἀποστόλων μέχρι καί τῶν Ἁγίων Τίτου καί Παύλου. Ἦρθα σήμερα καί βρίσκομαι ἐδῶ, πού στέκομαι μόνον ἀπό ἀγάπη, ὅπως αὐτή βιώνεται εἰς τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, εἰς τά πρόσωπα τῶν Ἁγίων μας μόνον ἀπό τήν διάθεση νά δώσω τά πάντα καί τήν ζωή μου σέ καιρό εἰρήνης, χωρίς νά θέλω νά πάρω τίποτα καί ἀπό κανέναν, - 21 -
μέ τήν πρόθεση νά διακονήσω, νά εἶμαι ὁ Διάκονος ὅλων ἀνεξαιρέτως, τῶν σεβασμίων Ἀρχιερέων τῆς Κρήτης, τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου μας, ἡ ὁποία ἑδρεύει εἰς τό Ἡράκλειον, τοῦ πληρώματος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς καί ὅλης τῆς Κρήτης. Μέ τή δίψα καί τό πόθο νά βοηθῶ, νά συμπαρίσταμαι σέ ὅλους, μέ ὅλες τίς δυνάμεις, μέ ὅσες δυνάμεις καί δυνατότητες μου ἔδωκεν ὁ Θεός, νά εἶμαι ταυτισμένος, ὀντολογικά καί ἀγαπητικά, μέ ὅλους τούς ἀνθρώπους, τούς ὁποίους ὁ Θεός ἀναθέτει εἰς τούς ἀσθενικούς ὥμους μου ἀπό σήμερα. Μέ τήν ἐλπίδα καί τή χαρά, ὄχι μόνο νά ζήσω, ἀλλά καί νά θυσιαστῶ καί νά σταυρωθῶ καί νά ταφῶ, χάριν τῶν ἀνθρώπων, τούς ὁποίους θά διακονήσω, γιά νά ἀναστηθῶ καί νά συνυπάρξωμεν ὅλοι μαζί εἰς τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Διακατέχομαι τούτη τήν ὥραν ἀπό τή λαχτάρα, νά εἶμαι καί νά φέρωμαι ὅπως οἱ Προφῆτες τοῦ Θεοῦ, οἱ Ἀπόστολοι, οἱ μάρτυρες, οἱ Πατέρες, οἱ ἀδελφοί. Νά εἶμαι ὁ φίλος, ὁ πατέρας, ὁ ἀδελφός, ὁ ὑπηρέτης, ὁ βοηθός, ὁ συμπαραστάτης, ἡ χαρά, ἡ ἐλπίδα, τό στήριγμα τῶν ἀδυνάτων, ἡ χαρά ὅλων. Δέν ἐπιθυμῶ καί δέν ἐπιδιώκω τίποτε ἄλλο. Πρίν προχωρήσω, εὐχαριστῶ ἐν πρώτοις τόν Τριαδικό Θεό τῶν Πατέρων ἡμῶν, εἰς τόν ὁποῖον ὀφείλω καί τήν ὕπαρξιν καί τήν ζωή μου καί ὅ,τι ἁπλό καί ταπεινό ἀξιώθηκα μέχρι σήμερα νά πράξω ὡς ἄνθρωπος καί ὡς κληρικός, ὡς Ἐπίσκοπος τῆς Ἐκκλησίας. Ἀναλογίζομαι καί διερωτῶμαι μαζί μέ τόν ψαλμωδό «τί ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων, ὧν ἀνταπέδωκέ μοι;» (Ψαλμ. 115, 3). Ὅλη ἡ ὑπόλοιπή μου ζωή ἐπιθυμῶ νά εἶναι διαρκής μόνιμη εὐχαριστία, λειτουργική ζωή καί χαρά, διά τόν Πατέρα ἡμῶν, τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς, τόν Πατέρα παντοκράτορα, τόν «ποιητὴν οὐρανοῦ καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων». Μετά τόν Πατέρα ἡμῶν, τόν Πατέρα τῶν Φώτων, εὐχαριστῶ τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τήν Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τό Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖον, τήν Σταυρωμένη αἰῶνες τώρα καί ἀναστημένη, τήν μαρτυρική καί στοργική Ἐκκλησία τοῦ Βυζαντίου, τῆς Ἀνατολῆς, τοῦ Φαναρίου. Εὐχαριστῶ τόν μεγάλο Προκαθήμενο καί Πατέρα τῆς Ὀρθοδοξίας, τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν μεγαλόπνοο Οἰκουμενικό μας Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖον καί τήν περί Αὐτόν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Θρόνου. Εὐχαριστῶ γιά τήν τιμή τῆς ψήφου, τήν ἐμπιστο- 22 -
σύνη, τήν ἀγάπη καί τήν ἐντολή νά διακονήσω τόν λαό τοῦ Θεοῦ εἰς τόν εὐλογημένον αὐτόν τόπον, τήν Ἀρχιεπισκοπή καί τήν Κρήτη. Δέν θά λησμονήσω τό χρέος καί θά προσβλέπω πάντοτε στόν στόχο νά διακονῶ καί νά θυσιάζομαι γιά τό Ἡράκλειο καί τούς εὐγενικούς καί καλούς ἀνθρώπους του. Χρέος ἀλλά καί χαρά αἰσθάνομαι νά εὐχαριστήσω ἀκόμα τόν εὐλογημένο λαό τοῦ Θεοῦ, τό πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου, τό ὁποῖο κατά Θεία Πρόνοια καί οἰκονομία ὑπηρέτησα μέ πολλήν ἀγάπη, ἰδιαιτέρως δέ εὐχαριστῶ ὅλους τούς ἄρχοντες καί τόν λαό, γιατί ἡ μεγίστη πλειονότητα τοῦ μέχρι πρίν λίγο ποιμνίου μου ἐδέχθηκε μέ ἐκκλησιαστικό ἦθος καί θαυμαστό τρόπο τήν ἀναχώρησή μου ἀπό τά Χανιά. Κυριολεκτικά μέ ἐφόρτωσαν καί νιώθω φορτωμένος μέ τήν ἀγάπη των, τίς εὐχές καί τήν ἀγαπητική διάθεσή των, γιά τό καλό καί τήν προκοπή τοῦ Ἡρακλείου καί τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, τοῦ νέου τόπου τῆς εὐθύνης μου, μέ πνεῦμα εὐρυχωρίας, χαρᾶς, ἄδολης ἀγάπης, ἐλευθερίας, γιά τόν εὐλογημένον αὐτόν τόπο τοῦ Ἡρακλείου καί τῶν ἀνθρώπων του. Ἀναφέρομαι εἰς τούς κληρικούς, εἰς τούς συνεργάτες καί εἰς τόν εὐλογημένο λαό τῆς Μητροπόλεως, τήν ὁποία διακόνησα, μέ ὅλους τούς ἄρχοντας καί τούς ἐκπροσώπους τους, μέ τούς ὁποίους ἐζήσαμε ὡς μία μεγάλη οἰκογένεια, μέσα σέ κλίμα καί πνεῦμα ἀγάπης καί συνεργασίας σέ περισσότερα ἀπό 31 χρόνια. Ὁ Θεός νά τούς εὐλογῆ καί νά τούς προστατεύη ἀπό κάθε κακό. Καί τώρα παρακαλῶ τήν ἀγάπη Σας νά μοῦ ἐπιτρέψετε νά ξεδιπλώσω τήν καρδιά καί τήν σκέψη μου καί τήν ἀγάπη μου καί νά μιλήσω πρός ἐσᾶς ὅλους ἄμεσα, ἁπλά, καθαρά, ἐγκάρδια. Δέν θά κάνω ὁποιεσδήποτε δηλώσεις, δέν θά δώσω ὑποσχέσεις, δέν θά παρουσιάσω σχέδια καί προγράμματα, δέν θά ἐξαγγείλω ἀνθρώπινες ἐπιδιώξεις καί στόχους. Εἶμαι ἐνθουσιασμένος ἀπό τά σχέδια τοῦ Θεοῦ, τά ὁποῖα ἔχω ἀγαπήσει σέ ὅλη μου τή ζωή καί θά συνεχίσω στόν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ζωῆς μου νά εὔχομαι γενηθήτω Κύριε τό θέλημά Σου, ὄχι τό δικό μου. Θέλω παρά ταῦτα νά μοιραστῶ μαζί Σας τούτη τήν ὥρα ἁπλές σκέψεις, ἀρχές, προοπτικές, ἐλπίδες καί ἐμπειρίες, μόνο γιά νά ἔχωμε ἀπό τήν ἀρχή, μιά πρώτη γνωριμία, προσέγγιση καί συνάντηση. Ὡς Ἐπίσκοπος καί ἄνθρωπος γνωρίζω πολύ καλά καί βιώνω τά προβλήματα τοῦ σημερινοῦ κόσμου καί τῶν συνανθρώπων μας, σέ ὅλη - 23 -
«Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος...» στιγμιότυπον ἐκ τῆς πομπῆς τῆς Ἐνθρονίσεως (24-9-2016)
τή γῆ, τή Χώρα, τήν Κρήτη μας καί τό Ἡράκλειο, τήν καλλιεργούμενη σήμερα τρομοκρατία, τή διάσταση, τή φθορά τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου καί τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας μας, τά δύσκολα προβλήματα τῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων καί τῆς μεταξύ μας ἑνότητος, τή δυσκολία τῆς συνεργασίας καί τῆς συνευρέσεως μέ τούς ἀνθρώπους ὡς πρόσωπα ἀλλά καί ὁμάδες, τή δυσκολία καί τήν ἔλλειψη ἐπικοινωνίας καί κοινωνίας μεταξύ μας, παγκόσμιο φαινόμενο τό ὁποῖο βιώνουμε καί εἰς τόν εὐλογημένο τοῦτο τόπο καί εἰς ὅλο τό νησί μας. Ἔχω συνείδηση τοῦ γεγονότος, ὅτι ἡ Κρήτη καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποί της χρειαζόμαστε, ὅπως καί ὅλοι οἱ τόποι καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, περισσότερη ἑνότητα, περισσότερη ἀγάπη, περισσότερη κατανόηση μεταξύ μας. Ἀπό τήν πλευρά μου θά ἐργασθῶ πάνω σέ αὐτό τό θέμα, τήν ἑνότητα μεταξύ μας, τήν ἑνότητα μεταξύ ὅλων τῶν Κρητῶν, θά καταβάλω κάθε προσπάθεια, ὥστε νά ἔχωμε μεταξύ μας τήν ἀγάπη, τή φιλικότητα καί τή φιλαδέλφεια τῆς Ἐκκλησίας μας, νά γίνη πλούσια, αὐθεντική καί εὐλογημένη ἡ ζωή μας. Μαζί μέ αὐτό θά καλλιεργήσωμε, θά προβάλωμε καί θά προσφέρωμε ὡς Τοπική Ἐκκλησία τῆς Κρήτης τόν ἑνωτικό καί συνεκτικό χαρακτῆρα τῶν μυστηρίων καί τῆς λατρείας τῆς Ἐκκλησίας μας. Αἰῶνες τώρα ἡ Ἐκκλησία μας κράτησε τό Γένος μας ἑνωμένο καί συγκροτημένο μέ τά μυστήρια της, τό βάπτισμα, τό χρίσμα, τή θεία λειτουργία, τόν γάμο, τήν ἐξομολόγηση, τήν ἱερωσύνη καί τή λατρεία, τά προσκυνήματα, τίς ἑορτές καί τά πανηγύρια τοῦ τόπου μας, ὡς τρόπους νά συντιώμαστε, νά μή χανώμαστε ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο, νά ζοῦμε ἑνωμένοι, νά συνευλογούμαστε, νά συμπορευώμαστε, νά συνυπάρχωμε, νά συζητοῦμε καί νά χαιρώμαστε ὅλοι μαζί. Αὐτός ὁ τρόπος ζωῆς δέν εἶναι τίποτα καινούργιο, εἶναι ἐκεῖνο πού πάντοτε ὑπῆρχε καί ἐξασφάλιζε τήν ἀσφαλή πορεία μας, θά τό προσκομίσωμε καί θά τό προσφέρωμε αὐτό, ὡς δυνατότητα καί τρόπο εὐλογημένης, εἰρηνικῆς, χαριτωμένης, ἀνθρώπινης ζωῆς γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ μας. Εἰς τήν κοινή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ Πολιτισμοῦ, τῆς λατρείας καί τῶν μυστηρίων της δέν βλέπομε νά γίνεται κατορθωτή ἡ ἀτομική σωτηρία καί τά ἀτομικά αἰτήματα, ἀλλά κυρίως καί μόνον ἡ ἑνότητα, ἡ συνύπαρξη, ἡ χαρά καί τό μέλλον ὅλων. Ἡ Κρήτη μας ταυτισμένη μέ τήν Μητέρα Ἑλλάδα, ἀλλά καί πρίν ἀπό αὐτό μέ τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστον, ὅπως καί ἐνωρίτερα ἐτονίσθηκε καί ὀργανικό μέρος, ἀνήκει πάντοτε εἰς τόν - 25 -
Οἰκουμενικόν Ἑλληνισμό, καί συνυπάρχει μέ τά ὅπου γῆς ἀπόδημα παιδιά της, ἀλλά καί μέ ὅλη τήν οἰκουμένη, ὅλη τήν ἀνθρωπότητα. Ἡ Κρήτη ἦταν καί εἶναι πάντοτε οἰκουμενικός, ἐλεύθερος τόπος, ἐξ αἰτίας καί τῶν ἀνοιχτῶν θαλασσῶν καί τοῦ καθαροῦ ὁρίζοντά της, γι’ αὐτό καί ἀγωνίσθηκε τόσο πολύ στή διάρκεια ὅλης τῆς ἱστορίας της, γιά τήν ἐλευθερία. Χρέος καί εὐλογία θεωροῦμε νά τονίσουμε καί νά ἐπαυξήσωμε αὐτή τήν οἰκουμενικότητα τῆς Κρήτης καί τῶν Κρητικῶν εἰς τούς καιρούς μας, πού φαίνεται νά κλείνουν μᾶλλον, παρά νά ἀνοίγουν οἱ ὁρίζοντες τῶν ἀνθρώπων καί τῶν λαῶν τοῦ κόσμου. Μέ αἴσθηση χρέους θά πράξω ἀπό τήν πλευρά μου τό πᾶν, γιά νά ἀγκαλιάση ἡ Κρήτη ὅλον τόν κόσμο καί νά ἀγκαλιασθῆ ἀπ’ αὐτόν, νά εἶναι καί νά γίνεται ἀνθρώπινη, εὐαίσθητη στήν παρουσία καί τίς ἀνάγκες τῶν ξένων, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται μαζί μας, προσωρινά ἤ μόνιμα, γιά μιά καλύτερη ἀνθρώπινη ζωή, νά δοῦμε εἰς τό πρόσωπον ὅλων τῶν ξένων μας τόν ἀδελφό, τό παιδί καί πλάσμα τοῦ κοινοῦ Πατέρα καί Θεοῦ ἡμῶν, νά χωρέσωμεν ὅλοι μαζί καί νά συγχωρέσωμε χωρίς στενοχωρία καί στενοψυχία, ρατσισμό καί ξενοφοβία. Ἀνοιχτή Κρήτη κι ἀνοιχτούς ἐλεύθερους Κρῆτες, μέ ἑνωμένες ἐλεύθερες προοπτικές θέλομε καί θά ἐπιδιώξωμε νά εἴμαστε μακριά ἀπό μισαλλοδοξίες καί φανατισμούς, ἀπό συρράξεις καί ἐμφυλίους πολέμους, χωρίς αὐτό νά σημαίνει ὅτι θά χάσωμε τίς ὀρθόδοξες ρίζες καί τίς καταβολές μας. Στόν Ὀρθόδοξο Πολιτισμό μας, ὅταν κατανοῆται καί βιώνεται αὐθεντικά, χωρεῖ ὅλος ὁ κόσμος, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, φτάνει νά εἶναι ἀληθινός καί γνήσιος. Ὁραματιζόμαστε ὅλη τήν Κρήτη καί τό Ἡράκλειο, ὡς μία ἀληθινή, ἀγαπητική οἰκογένεια ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Μέσα στό ἀνοιχτό πνεῦμα, τό φρόνημα καί τό κλίμα τῆς Κρήτης, ἀποδεχόμαστε μέ σεβασμό καί ἀγάπη τόν σύγχρονο κόσμο, τίς δημιουργικές δυνάμεις, πού ἀναπτύσσει ὁ νέος τεχνοεπιστημονικός πολιτισμός τῶν καιρῶν μας, οἱ ἐπικοινωνίες καί τά τεχνολογικά ἐπιτεύγματα πού φέρνουν πολιτισμούς καί ἀνθρώπους ἐπί τό αὐτό. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἡ ὁποία πάντοτε ἔχει τήν ἐλεύθερη διάθεση νά προσλαμβάνη κάθετί τό νέο καί νά συνθέτη τό σήμερα καί νά προετοιμάζη τό αὔριο, ἀποδέχεται καί δέν καταδικάζει τήν ἀληθινή πρόοδο, μαζί μέ ὅλες τίς προϋποθέσεις της, εὐλογεῖ τήν πρόοδο, τήν καθαγιάζει, τήν καθαρίζει ἀπό τή φθορά καί τά πάθη, τήν προσφέρει στόν ἄνθρωπο ὡς εὐλογημένο, ἁρμονικό καί ἰσορροπημένο τρόπο ζωῆς, γιά - 26 -
νά ζήσει ὁ κόσμος, νά μήν φθείρεται καί χάνεται, αὐτή θά εἶναι καί ἡ ματιά καί ἡ θεώρηση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης. Ἔτσι ἡ Ἐκκλησία μας λειτουργεῖ πάντοτε καί θά λειτουργῆ καί σήμερα στόν εἰκοστό πρῶτο αἰῶνα τῶν τεχνολογικῶν θαυμάτων. Ἀκόμη λίγες γρήγορες ματιές, χωρίς νά θέλω νά σᾶς κουράσω περισσότερο, στά δεδομένα, στόν πλοῦτο τῆς Ὀρθοδοξίας τῆς Κρήτης καί τοῦ Ἡρακλείου, τοῦ τόπου καί τῆς ἀγάπης τῆς καρδιᾶς μας. Τά μοναστήρια μας, τά μοναστήρια τῆς Κρήτης καί τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, τά κάστρα τῆς πίστεως, τῆς εἰρήνης καί τῆς γαλήνης, γιά τόν ἄνθρωπο κάθε ἐποχῆς, ἱστορικοί τόποι θυσιῶν καί ἀγώνων, πανσέβαστοι πόλοι ἕλξεως κι ἀναψυχῆς τῶν κουρασμένων σημερινῶν ἀνθρώπων, ὄχι μόνον τῶν Ὀρθοδόξων, ἀλλά κάθε θρησκείας καί Γένους, στήν οὐσία οἰκουμενικοί τόποι καί τρόποι ζωῆς, ἀπό τήν ἱερότητα καί τήν χαριτωμένη ὀμορφιά τῆς ζωῆς, ἐπιθυμοῦμε νά ἐνεργοποιήσουμε τά χαρίσματα καί τούς φιλάνθρωπους ρόλους των καί σήμερα σέ ὅλη τήν Κρήτη καί εἰς τό Ἡράκλειο. Τά μοναστήρια εἶχαν πάντοτε μεγάλη ἀποστολή καί πρωτοπορία, ἀσφαλῶς σήμερα ἔχουν ἀκόμη περισσότερα νά κάνουν γιά τό Θεό, ἀλλά καί γιά τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι κάνουν ἀγῶνα νά διασώσουν τήν ἀνθρώπινη ταυτότητα καί τήν ἱερότητα τῆς ζωῆς στό πρόσωπό των. Θά προσπαθήσωμε ἀπό τήν πλευρά τῆς Ἐκκλησίας τά μοναστήρια μας νά εἶναι καί πάλιν ἑστίες ζωῆς, γιά ὅλους ὅσους ζοῦν καί προχωροῦν εἰς τήν ζωή, χωρίς πυξίδες καί φῶτα. Ἀναλογιζόμαστε τήν μεγάλη προσφορά, πού τά μοναστήρια μας ἔκαναν, ἀλλά καί αὐτή πού σήμερα μποροῦν νά κάνουν καί ὀφείλουν στόν τόπο μας καί σέ κάθε τόπο καί ἄνθρωπο. Μόνο νά μᾶς βοηθήση καί νά μᾶς φωτίση ὁ Θεός νά κατανοήσωμε καί νά ἀξιοποιήσωμε τήν ἀξία πού ἔχουν τά εὐλογημένα αὐτά μετερίζια γιά τή ζωή, τήν εἰρήνη, τήν ἡσυχία, τήν ὑγεία καί τή χαρά τῶν ἀνθρώπων μας. Ἀνάλογα αἰσθήματα καί στοχασμούς ἔχομε γιά τίς Ἐνορίες τῆς Ἐκκλησίας μας. Στίς Ἐνορίες μας διασώζεται ἀκόμη τό κοινοτικό πνεῦμα καί τό φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς κοινωνίας μας μέσα στό σημερινό κλίμα ἀπομονώσεως, ἐσωστρέφειας καί συρρικνώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Εἰς τήν Ἐνορία, κάθε Ἐνορία ὑπάρχει ἡ σύναξη ἐλεύθερων ἀνθρώπων, ἡ συνάντηση μέ τόν Θεό Πατέρα καί ἡ εἰρήνευσή των μέ τόν ἑαυτό τους καί μέ τούς συναθρώπους τους, εἰς τήν Ἐνορία καθαρίζεται ἡ ζωή μας ἀπό τά φθοροποιά στοιχεῖα τοῦ ἐγωκεντρισμοῦ καί τοῦ μαρασμοῦ, ἐδώ - 27 -
Ἀπό τήν Ἱερά Ἀκολουθία τῆς Ἐνθρονίσεως, Ἱ. Μ. Ν. Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου
μποροῦν νά λειτουργοῦν ὅλα γιά τόν ἄνθρωπο, ὡς εἰκόνα καί παιδί τοῦ Θεοῦ, ἐδῶ ὑπάρχουν καί μποροῦν νά λειτουργήσουν οἱ ἄνθρωποι ὡς μέλη ὀργανικά μεγάλων οἰκογενειῶν, τῶν Ἐνοριῶν τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, μέσα στίς ὁποῖες οἰκογένειες ἔχει ὁ καθένας μας τή θέση καί τό διακόνημά του, ἔχει ὅλη τή δυνατότητα νά ἀγαπήση κι ὄχι μόνο τόν Θεό, ἀλλά καί τόν ἄνθρωπο καί τή ζωή καί τά ἔργα τῆς ζωῆς, τή δημιουργικότητα καί τήν πρόοδο. Ἀπαραίτητη ὅμως προϋπόθεση γι’ αὐτά εἶναι νά ζήσωμε τήν Ἐνορία ὅπως εἶναι, ὅπως μπορεῖ νά εἶναι καί νά λειτουργήση ἀνοιχτή πρός ὅλους, ὅπως μπορεῖ νά ἀγκαλιάση ὅλη τήν κοινότητα καί τήν κοινωνία, μέ ἀνοιχτούς ὁρίζοντες ζωῆς, ὡς ἐργαστήριο ζωῆς καθαρῆς κι εὐλογημένης, ὅπου ὑπάρχει πρόνοια γιά τήν ὑγεία, τή θεραπεία ἀπό τά χτυπήματα καί τά τραύματα τῆς ζωῆς, τήν παρηγοριά καί τήν ἀνακούφιση τῶν κατατρεγμένων, τῶν ἀδικημένων καί τῶν περιφρονημένων, εἰδικά τῶν νέων παιδιῶν μας καί ὅλης τῆς κοινωνίας μας. Μόνο νά καταφέρουμε νά δοῦμε ὅλοι μας ὅλες αὐτές τίς πολύτιμες δυνατότητες, πού προσφέρει ἡ Ἐνορία στόν σημερινό ἄνθρωπο. Μέσα - 28 -
σ’ αὐτό τό πνεῦμα θά εἶναι χαρά ἀλλά καί χρέος μας νά ἀξιοποιήσωμε καί νά προβάλωμε τό μεγάλο κεφάλαιο πού εἶναι γιά τό Ἡράκλειο καί τήν Κρήτη ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Τίτος, ἡ Τιμία Κάρα τοῦ ὁποίου εὑρίσκεται εἰς τόν ὁμώνυμο Ναό του, ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης μέ τόν πάντοτε ἐπίκαιρο Μεγάλο Κανόνα του, τόν ὁποῖο θά προβάλλωμε σέ παγκόσμια Συνέδρια καί Συνάξεις, ὅπως τό ἀξίζει, καί ὁ λαοφιλής Ἅγιος Μηνᾶς, ὁ Προστάτης τοῦ Μεγάλου Κάστρου, μαζί μέ ὅλους τούς λοιπούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας, τό μέγα κεφάλαιο τῆς Κρήτης καί τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς της. Θά κάνω κι ἐδῶ τό πᾶν σέ συνεργασία μέ τήν Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδό μας, ὅλους τούς Σεβασμιωτάτους Ἀδελφούς μου καί τόν καθένα ἀπό αὐτούς χωριστά ὡς Πρόσωπο καί ὡς Ἀδελφό, καί σέ συνεργασία μαζί των καί μέ ὅλους τούς κληρικούς μας γιά νά λειτουργήσουν οἱ Ἐνορίες μας ὡς τόποι καί τρόποι ὑγείας καί χαρᾶς γιά τόν ἄνθρωπο. Ἐπιτρέψτε μου ἀκόμη νά προσθέσω λίγες ματιές στά πρόσωπα τῆς οἰκογένειας τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, τήν ὁποία ὁ Θεός ἀπό σήμερα ἐναποθέτει στά χέρια μου. Ἀρχίζω ἀπό τά μικρά παιδιά μας, πού καί αὐτή τή στιγμή τά ἀναλογίζομαι πού κλαῖνε, καί καταλαβαίνουμε πῶς καί γιατί, ὅλοι γνωρίζουμε πόσο χρειαζόμαστε τά πλάσματα αὐτά καί πόσο εὐλογημένοι εἶναι οἱ γονεῖς των, οἱ ὁποῖοι τά ἀγαποῦν καί τά φροντίζουν, ὅπως ἐγίνετο πάντοτε στήν Κρήτη, εἰς τό πρόσωπό των ἀνατέλλει ἡ ζωή, ἡ νέα ζωή τῆς Κρήτης. Νά εἶναι εὐλογημένα καί περισσότερα τά μικρά μας παιδιά, νά εἶναι πολλά ὅπως τά χρειάζεται ἡ Ἑλλάδα μας, ὁ Οἰκουμενικός Ἑλληνισμός καί ὁ κόσμος ὅλος. Ὅπως ἡ Ἐκκλησία μας εὔχεται, εὔχομαι κι ἐγώ «Κύριε τά νήπια ἔκθρεψον, τήν νεότητα παιδαγώγησον», ὁ Θεός νά τά εὐλογῆ καί ἄν ἀξιωθοῦμε καί μπορέσωμε, θά κάνωμε ὡς Ἀρχιεπισκοπή κάτι τό ἰδιαίτερο καί γι’ αὐτά καί γιά τούς γονεῖς των, ἀλλά καί γενικότερα γιά τήν παιδεία ἀπό τήν πλευρά τῆς Ἐκκλησίας. Μέ πολλή ἀγάπη στρέφομαι πρός τά λοιπά παιδιά τοῦ Δημοτικοῦ, τοῦ Γυμνασίου καί τοῦ Λυκείου, πού ἴσως εἶναι ἐδῶ ἤ ἀπουσιάζουν. Γνωρίζω τίς ἀνησυχίες, τούς προβληματισμούς των, ὁ Θεός νά τά φωτίση καί νά τά στηρίξη, ἐμεῖς θά τά ἀγαποῦμε, θά τά κατανοοῦμε ὅλα, χωρίς ἐπιφυλάξεις καί ὅρους. Γιά τούς φοιτητές καί τούς ἐργαζόμενους νέους, ἔχω βαθιά κατανόηση, ἀγάπη καί συμπαράσταση, θά εἶμαι κοντά τους ἰδιαιτέρως, θά προσεύχωμαι καί θά ἔχω πάντοτε ἐνδιαφέρον καί προσοχή στά προβλή- 29 -
ματά τους, ἕτοιμος νά μιλήσω μαζί τους καί νά συμμερίζωμαι τίς ἀνησυχίες τους, θά ἔχω πάντοτε λόγο γι’ αὐτούς, ἐάν θελήσουν ἐλεύθερα κι ἐκεῖνοι νά ἀκούσουν καί νά μιλήσουν ἀπό τήν πλευρά των. Ὁ Θεός νά στηρίζη ὅλα τά παιδιά μας στίς δυσκολίες, εἰδικά νά τά φυλάη ἀπό τίς κάθε εἴδους ἐξαρτήσεις, ἀπό τά τροχαῖα, ἀπό τίς πλάνες, κι ἀπό ὅλες τίς σύγχρονες παγίδες τῆς ζωῆς. Χαιρετίζω ὅλους τούς γονεῖς, παρόντες καί ἀπόντες ἐδῶ, ξεχωριστά τούς πολύτεκνους γονεῖς, μέ τήν ἰδιαίτερη περίσσια εὐλογία πού ἔχουν εἰς τήν οἰκογένειά των μέ τό νά ἔχουν πολλά παιδιά, τούς συγχαίρω μέ ἀγάπη γιά τούς κόπους καί τούς μόχθους γιά τήν οἰκογένειά τους, γιά τήν ἐπιμονή των νά κρατήσουν τήν οἰκογένειά τους, νά ἀγωνίζωνται καί νά εἶναι πολύτιμοι γιά τήν Ἑλλάδα καί γιά τό μέλλον της. Ἐκφράζω τήν ἀγάπη μου, ἐπίσης, πρός τούς ἐργαζομένους, ἀλλά καί τούς ἀνέργους ἀδελφούς μας. Στούς πρώτους πού ἔχουν τήν εὐλογία καί τή χαρά τῆς ἐργασίας τους καί ἐργάζονται μέ τόν τίμιο ἱδρώτα τους εὔχομαι νά τούς εὐλογῆ ὁ Θεός. Εἰς τούς ἀνέργους ἐκφράζω τήν λύπη, τή συμπάθεια καί τήν κατανόησή μου γιά τήν ἔλλειψη τοῦ δώρου τῆς ἐργασίας, γιά τίς δυσκολίες πού ἀντιμετωπίζουν οἱ ἴδιοι καί οἱ δικοί τους ἀπό τήν ἀνεργία. Τό φορτίο τῆς ἀνεργίας εἶναι βαρύ, ἀσήκωτο, θά εἶμαι μαζί τους καί θά συμπάσχω, ἐνῶ θά προσεύχωμαι νά ἔχουν καί νά βρίσκουν ὅλοι τους ἐργασία. Ἡ ἀγάπη μου στρέφεται ἀκόμη πρός ὅλους τούς ἀσθενεῖς, θά εἶμαι κοντά καί σέ ἐκείνους. Θέλω νά τούς ἐπισκέπτωμαι καί στά νοσοκομεῖα καί ὅπου βρίσκονται, τούς ἀγαπᾶ ὁ Χριστός, ἡ Ἐκκλησία, κι ἐμεῖς κι ἐγώ, τούς ἀγαποῦμε καί θέλουμε νά τούς διακονοῦμε συνεχῶς. Μέ ἰδιαίτερη προσοχή περιβάλλω τούς ἀδελφούς μας πού κατάγονται ἀπό τήν Ἰωνία τῆς Μικράς Ἀσίας, ἐκεῖνοι καί τά παιδιά τους εἶναι ἡ συμπάθειά μας, γιά τά μαρτύρια καί τά παθήματα πού ἔζησαν στίς γνωστές περιπέτειες τοῦ Γένους μας. Χαίρω πολύ πού οἱ ἀδελφοί μας αὐτοί τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, ὅπως πληροφοροῦμαι, εἶναι καλά ὀργανωμένοι, δραστήριοι καί δημιουργικοί, θά συμβάλω ἀπό τήν πλευρά μου νά προοδεύσουν ἀκόμη περισσότερο καί νά φυλάττουν τόν ἀθάνατο Ἰωνικό πολιτισμό, τόν ὁποῖον τόσο χρειαζόμαστε στό Ἡράκλειο καί στή Κρήτη, στή Χώρα μας καί σέ ὅλο τόν κόσμο. Ἰδιαίτερη ἀγάπη ἐκφράζω πρός τούς κατοίκους τῶν χωριῶν καί τῆς ὑπαίθρου μας, τούς γεωργούς καί τούς κτηνοτρόφους, τούς εὐλογημένους αὐτούς ἀνθρώπους, πού σέβονται, ἀγαποῦν καί καλλιεργοῦν ἀκόμα - 30 -
τήν γῆ τῶν προγόνων μας καί δέν τήν ξεπουλοῦν, ΄ἀλλά τήν σέβονται, ἐκεῖνοι ἔχουν τήν εὐλογία νά παράγουν τούς καρπούς τῆς γῆς νά ζοῦν καί νά ἐργάζονται τήν δημιουργία τοῦ Θεοῦ, νά παίρνουν τά δῶρα τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν φύση τήν ἴδια καί νά πλουτίζουν τό τόπο μας. Ὁ Θεός νά τούς εὐλογῆ. Σκέπτομαι καί σέβομαι ἔπειτα τούς ἀδελφούς μας, πού ἀσκοῦν τά τουριστικά ἐπαγγέλματα, καί φροντίζουν γιά τήν ἐξυπηρέτηση τῶν ξένων συνανθρώπων μας εἰς τήν περιοχή τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς, τῶν τουριστῶν. Μέ πατρική ἀγάπη χαιρετίζω τούτη τή στιγμή τά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημερώσεως καί τόν τοπικό Τύπο, τούς ἐργαζομένους εἰς αὐτά καί μάλιστα τούς νέους, σέβομαι τό πρόσωπο καί τό λειτούργημά τους. Δέν θά παραλείψω νά ἀναφερθῶ εἰς τούς ἐκπαιδευτικούς ὅλων τῶν βαθμίδων, τῶν ὁποίων τό ἔργο εἶναι σήμερα πιό δύσκολο καί πιό πολύτιμο ἀπό ποτέ ἄλλοτε. Ἔχω κάθε λόγο νά εἶμαι μαζί τους, νά συναγωνίζωμαι καί νά συμβάλω στόν μεγάλο ἀγῶνα νά μήν χαθῆ ἡ παιδεία μας καί νά μή χάση τόν δρόμο καί τόν προσανατολισμό της. Δέν θά λησμονήσω ἀκόμα τούς δικαστικούς λειτουργούς καί τούς δικηγόρους τῆς περιοχῆς μας, γιά τούς ὁποίους αἰσθάνομαι σεβασμόν καί πολλήν ἀγάπην στό πρόσωπο καί τό ἔργο τους πού εἶναι πολύτιμο. Στοργική ἀναφορά κάνω ἀκόμα εἰς τούς ἀστυνομικούς ἀδελφούς μας, ὅπως καί προηγουμένως τούς ἔβλεπα εἰς τούς δρόμους, νά ἀγωνίζωνται καί τά στρατευμένα παιδιά τῆς περιοχῆς μας πού, ἐπίσης, συμπορεύτηκαν μαζί μας στήν διάρκεια τῆς πομπῆς κι ὄχι μόνον, σέβομαι τό πρόσωπο καί τήν ἀποστολή των καί ἐκτιμῶ βαθιά τήν προσφορά των. Τέλος, ἀπευθύνομαι εἰς τούς πολιτικούς καί ὅλους ὅσους ἀσχολοῦνται μέ τά κοινά, ἀπό ὁποιαδήποτε κομματική ἰδεολογία καί παράταξη κι ἄν προέρχωνται, ἡ συμβολή των, ἡ συμβολή σας γιά τήν ζωή τοῦ Τόπου εἶναι καθοριστική. Εὔχομαι νά ἔχουν οἱ πολιτικοί μας τήν εὐχή τοῦ Θεοῦ καί νά εἰρηνεύουν, νά ἀπέχουν ἀπό ὀξύτητες καί ἀντιπαραθέσεις, στήν δύσκολη ἀποστολή των. Ἰδιαιτέρως θά προσεύχωμαι γι’ αὐτούς καί θά μιλῶ μέ ὅλους των ἀπό σεβασμό πρός τό πρόσωπον καί τήν ἀποστολή των. Ἀπό τή σκέψη μου περνᾶ τούτη τή στιγμή ἡ Ἐκκλησιαστική Σχολή Κρήτης, ἡ Θεολογική μας Σχολή τῆς Χάλκης, Τροφός καί Μητέρα, ἡ Ἑστία θεολόγων Χάλκης, χαιρετίζω καί καλωσορίζω εἰς τήν πόλη μας καί εἰς τήν Κρήτη τό πολυσέβαστο καθηγητή τῆς Θεολογικῆς μας Σχολῆς τῆς Χάλκης, τόν κ. Βασίλειο Ἀναγνωστόπουλον, ὅπως καί τόν - 31 -
Ἐπί τοῦ πρώτου Θρόνου τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης
ἐπίσης σεβαστό καί ἀγαπητό καθηγητή μας, τόν κ. Βασίλειο Σταυρίδη. Ἰδιαιτέρως ἐκφράζω τή μεγάλη μου χαρά γιά τή συμμετοχή εἰς τήν ἐνθρόνισιν τοῦ Γέροντος Μητροπολίτου Ἐφέσου κ. Χρυσοστόμου, τοῦ Μεγάλου Ἱεράρχου καί Διδασκάλου τῆς Θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν αὐτήν Σχολήν μας. Ἡ ὑγεία καί ἡ συνέχιση τῆς δημιουργικῆς ζωῆς του εἶναι ἡ χαρά ἀλλά καί ἡ εὐχή μας. Χαίρω διά τόν λόγο του, τόν λόγο πού ἀκούσαμε πρίν ἀπό λίγο, τόν εὐχαριστῶ καί εὔχομαι νά συνεχίζη ὑγιής τήν πολύτιμη Διακονία του εἰς τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖον. Ἐπιθυμῶ νά εὐχαριστήσω δημοσίως τούς καθηγητές τοῦ Πανεπιστημιακοῦ Νοσοκομείου, οἱ ὁποῖοι περιέθαλψαν μέ ἰδιαίτερη ἀγάπη καί φροντίδα τόν δάσκαλό μας, τόν Σεβασμιώτατον Ἅγιον Γέροντα Ἐφέσου. Εἰς τήν σκέψη μου ἔχω ἀκόμη τούτη τή στιγμή, ὅλους τούς καθηγητές καί ἀποφοίτους τῆς Σχολῆς μας, παρόντες καί ἀπόντες, εἰς τόν παρόντα καί εἰς τόν μέλλοντα αἰῶνα, μεταξύ τῶν ἄλλων τούς ἀοιδίμους Πατριάρχες Μάξιμον, Ἀθηναγόρα, Δημήτριο καί τούς Ἁγίους Σχολάρχες Νεοκαισαρείας Χρυσόστομον, Ἰκονίου Ἰάκωβον καί Σταυρουπόλεως Μάξιμον. - 32 -
Ἐπίσης, ἔχω στόν νοῦ μου τό ἁπλό καί ταπεινό χωριό τῆς καταγωγῆς μου, τό Μιξόρρουμα τοῦ Ρεθύμνου, ὅλους τούς ἁπλούς καί ταπεινούς ἀνθρώπους τοῦ Τόπου μας, τά ὀρεινά χωριά του, πού παλεύουν γιά νά μήν ἀφανιστοῦν. Μεγάλος ὁ καημός καί ἡ ἀνησυχία γι’ αὐτά τά εὐλογημένα μέρη. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, πέραν ἀπό τούς στοχασμούς καί ἔγνοιες, τά ὄνειρα καί τίς προθέσεις, πού ἐξέφρασα εἰς τήν ἀγάπη Σας, γιά τήν Διακονία πού ἀρχίζω ἀπό σήμερα εἰς τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Κρήτης καί τό Ἡράκλειον, ἐναποθέτω τίς ἐλπίδες μου εἰς τόν Θεό, τόν ὁποῖο θά παρακαλῶ ἀδιαλείπτως, διά τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Κρήτης, τήν Ἱεράν Ἐπαρχιακήν Σύνοδον, καί τούς Ἁγίους Ἀδελφούς Ἀρχιερεῖς τῆς Κρήτης, τόν κλῆρο καί τόν λαό μας. Ἐκτός ἀπό τίς προσπάθειες καί τά ἔργα ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων, εὔχομαι ὁ Θεός νά προστατεύη τήν Κρήτη ἀπό ὅλα τά σημερινά κακά καί τούς κινδύνους, νά τήν κάνη θαρραλέα, δυνατή, φωτισμένη καί εὐλογημένη, ἱκανή νά συνεχίση καί σήμερα τήν ἱστορική πορεία της, μέ τίς πρεσβεῖες καί τίς μεσιτεῖες τῶν Ἁγίων, τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Παύλου καί Τίτου, Ἀνδρέου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης, τῶν μαρτύρων καί νεομαρτύρων της, τοῦ Ἁγίου Γερασίμου καί τοῦ Ἁγίου Προστάτου της, τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ. Ἀμήν.
- 33 -
ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΙ ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ)
- 35 -
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Εἰρηναῖος, κατά τήν ἐνθρόνισιν αὐτοῦ
Πρώτη Ἀρχιεπισκοπική Ἐγκύκλιος (Σεπτέμβριος 2006) Πρός Τούς Αἰδεσ. Ἐφημερίους τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης Ἀδελφοί καί συλλειτουργοί, Ἀπό τήν 24ην παρελθόντος μηνός Σεπτεμβρίου εὑρίσκομαι εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπήν μας, τήν ὁποίαν ὁ μακαριστός Προκάτοχός μου Ἀρχιεπίσκοπος Τιμόθεος καί ἄλλοι κληρικοί Ἀρχιερεῖς καί Ἱερεῖς διηκόνησαν κατά τό πρόσφατον καί τό ἀπώτερον παρελθόν, ὑμεῖς δέ ἅπαντες διακονεῖτε σήμερον, καί διά πολλά ἔτη, ὡς ἐλπίζω καί προσεύχομαι. Ἐν πρώτοις, σᾶς εὐχαριστῶ διά τήν συμμετοχήν σας εἰς τήν πρόσφατον τελετήν καί τήν πομπήν τῆς Ἐνθρονίσεως εἰς τήν Πύλην τοῦ Παντοκράτορος καί εἰς τόν Ἱερόν Μητροπολιτικόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ. Ἐπίσης, σᾶς εὐχαριστῶ διά τήν εὐγένειαν, τήν προθυμίαν καί τήν καλοσύνην, τήν ὁποίαν ἔχετε μέχρι σήμερον παρουσιάσει εἰς τό πρόσωπόν μου. Συγχαρητήρια διά τήν συμπεριφοράν καί τήν στάσιν σας αὐτήν, ἡ ὁποία τιμᾶ πρωτίστως τό πρόσωπόν σας καί τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν μας. Ἀπό τήν πλευράν μου αἰσθάνομαι καί ἐκφράζω ἀπέραντον πατρικήν καί ἀδελφικήν ἀγάπην πρός ὅλους ἐσᾶς, τούς Κληρικούς τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας. Τούς νέους, τούς ἡλικιωμένους, τούς πάντες. Βλέπω ὅλους σας ὡς ὁ πατήρ βλέπει τά παιδιά του. Δέν ἔχω οὔτε θά ἔχω ἴχνος πικρίας ἤ δυσαρεσκείας ἔναντι οὐδενός ἐξ ὑμῶν. Οἱ πάντες εἶσθε δι᾿ ἐμέ σεβαστοί καί ἀγαπητοί, οἱ δέ λόγοι μου αὐτοί εἶναι καθαροί καί εἰλικρινεῖς. Ἐπιθυμῶ καί ἐπιζητῶ σφόδρα τήν εἰς ἐμέ ἐμπιστοσύνην καί τήν μετ᾿ ἐμοῦ συνεργασίαν, συμπόρευσιν καί ἑνότητα διά τοῦ Χριστοῦ, διά τήν Ἐκκλησίαν καί τήν Ἀρχιεπισκοπήν μας. Δέν ἐπιδιώκω οἱονδήποτε ὑλικόν ἤ πνευματικόν ὄφελος διά τό πρόσωπόν μου, μόνον διά τήν Ἐκκλησίαν καί τήν Ἀρχιεπισκοπήν μας. Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, καλῶ καί παρακαλῶ ὅλους σας νά γνωρισθῶμεν καλύτερον νά κατανοηθῶμεν καί ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους, οὐσιαστικώτερον νά συμπορευθῶμεν, νά ἐργασθῶμεν ἀπό κοινοῦ διά τήν κοινήν ἀποστολήν ἡμῶν. - 37 -
Πρῶτος ἀνοίγω τάς ἀγκάλας μου εἰς ὅλους, ὡς ἀδελφός, συλλειτουργός, Ἐπίσκοπος καί ἄνθρωπος. Αὐτή εἶναι καί ἡ βάσις τῆς μεταξύ ἡμῶν κοινωνίας, σχέσεως καί συνεργασίας, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καί διά τήν Ἐκκλησίαν. Θά συνεχίσωμεν τήν συνεργασίαν μας εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπήν καί τάς Ἐνορίας μας. Θά ἔχωμεν τήν πρώτην συνάντησιν τῆς Ἱερατικῆς μας οἰκογενείας εἰς τό Ἐπικοινωνιακόν καί Μορφωτικόν Ἵδρυμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, τήν 24ην Ὀκτωβρίου ἐ.ἔ., ἡμέραν Τρίτην καί ὥραν 6:00-7:30 μ.μ., εἰς τήν ὁποίαν καλοῦμεν καί παρακαλοῦμεν ἅπαντας νά συμμετάσχητε, προκειμένου νά ἔχωμεν τό πρῶτον ξεκίνημα, ὡς ἡ Ἱερατική οἰκογένεια τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας. Ἐπί τούτοις, διατελῶ Μετ᾿ εὐχῶν καί πολλῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ἐγκύκλιος πρός Μοναχούς καί Μοναχάς ἔτους 2006 Πρός Τάς Ἱεράς Μονάς καί τά Ἡσυχαστήρια τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀγαπητοί ἐν Χριστῶ ἀδελφοί καί ἀδελφαί, Μετά πολλῆς χαρᾶς ἐπεσκέφθην προσφάτως τάς ὑμετέρας Ἱεράς Μονάς καί τά Ἱερά Ἡσυχαστήρια, εἶχον δέ τήν δυνατότητα καί τήν χαράν νά ἴδω τά πρόσωπά σας καί νά ὁμιλήσω μαζί σας, ὅσον τοῦτο ἦτο δυνατόν, λόγω ἐλλείψεως χρόνου ἀπό τήν πλευρά μου. Ἐπειδή ἐπιθυμῶ πολύ νά εὑρίσκωμαι εἰς κοινωνίαν μετά πάντων τῶν Μοναχῶν καί νά μετέχω εἰς τούς προβληματισμούς καί τάς ἐνδεχομένας δυσκολίας ὑμῶν προσωπικῶς καί τῆς ὑμετέρας ἀδελφότητος, πληροφορῶ πάντας ὑμᾶς ὅτι δύναται, οἱαδήποτε Μοναχή ἤ οἱοσδήποτε Μοναχός ἤ Δόκιμος τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας ἐπιθυμεῖ, νά ὁμιλήσῃ μαζί μου ἐλευθέρως. Παρέχω τήν δυνατότητα αὐτήν εἰς τούς Μοναχούς μας, ἐπιθυμῶν ὅπως διευκολύνω τήν μεταξύ ἐμοῦ καί ἐκείνων κοινωνίαν, ἐφόσον καί ὅσοι τό ἐπιθυμοῦν καί ἤθελε τοῦτο βοηθήσει τά Μοναστήρια μας καί τόν Μοναχισμόν εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπήν μας. Ἐπί τούτοις εὐχόμενος πλουσίαν τήν εὐλογίαν τοῦ Θείου Βρέφους ἐπί τοῖς Χριστουγέννοις εἰς πάντας ὑμᾶς, διατελῶ Μετά πολλῆς τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
- 39 -
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, εἰς Ἐκδήλωσιν τῶν Νέων τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπής Κρήτης (Ὀκτώβριος 2016)
Ἐγκύκλιος περί μή ἐκποιήσεως τῆς Κρητικῆς γῆς ἔτους 2006 Πρός Τούς Αἰδεσιμωτάτους Ἐφημερίους τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης Ἀδελφοί καί συλλειτουργοί, Κατά τάς τελευταίας δεκαετίας ἡ Κρήτη ἀντιμετωπίζει μεγάλον κίνδυνον, νά πωληθῆ ἡ αἱματόβρεκτος γῆ αὐτῆς καί νά περιέλθη ἐκ τῶν χειρῶν ἡμῶν εἰς διαφόρους ἄλλους κατόχους. Ἡ ἀπειλή καί ὁ κίνδυνος εἶναι ἤδη πραγματικότης δυστυχῶς, διά τόν λόγον ὅτι, καθόσον γνωρίζομεν καλῶς, ὁλόκληρα χωριά καί μεγάλαι ἐκτάσεις ἔχουν πωληθῆ εἰς τήν περιοχήν τοῦ Ἀποκορώνου Χανίων, ὅπου ἔχουν ἀνεγερθεῖ ἀμέτρητοι κατοικίαι Δυτικοευρωπαίων. Κατά τό παρελθόν ἔχει ὑπάρξει κινητοποίησις καί ἀντίστασις κατά τῆς ἀπειλῆς, ἀλλά κατά τά πρόσφατα ἔτη αἱ ἀντιστάσεις ἐξασθενοῦν καί τό κακόν συνεχίζεται καί ἡ Κρήτη περιέρχεται ὡς γῆ, εἰς μή Κρῆτες καί Ἕλληνες δυστυχῶς. Ἐνώπιον αὐτῆς τῆς καταστάσεως, διά τήν ὁποίαν οἱ παλαιοί ἀγωνισταί καί ἥρωες τῆς Κρήτης θά ἦσαν σφρόδρα ἀντίθετοι, καλεῖται τοὐλάχιστον ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, αἱ Μητροπόλεις καί αἱ Ἐνορίαι, νά ἀντιδράσουν ἐπειγόντως καί ἐντόνως, διό καί θεωροῦμεν ἀναγκαῖον νά πράξωμεν τό πᾶν, διά νά σταματήση τό μέγα κακόν, προτείνομεν δέ ὅπως ἐνημερώνωμεν σχετικῶς τούς ἐνορίτας καί συνανθρώπους μας καί ἐπίσης, ὅπως μή ἐκποιῶμεν οὐδέ σπιθαμήν γῆς τῶν Ἐνοριῶν καί τῶν Μονῶν μας εἰς τούς ξένους. Πιστεύομεν ὅτι τό ὅλον θέμα εἶναι σαφές καί παρακαλοῦμε θερμῶς, διά τήν σχετικήν ἀνταπόκρισιν καί συμμόρφωσιν πάντων ὑμῶν. Ἐπί τούτοις, εὐχόμενοι καλόν ἅγιον Δωδεκαήμερον, διατελοῦμεν Μετά πολλῆς τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
- 41 -
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2006 Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας «Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός...» Μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία μας μέ τόν ὕμνον αὐτόν νά δοῦμε, νά παρατηρήσωμε ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός. Ἐνῶ τρέχομε στούς ρυθμούς τῆς σημερινῆς ζωῆς μας, γιά νά προλάβωμε νά κάνωμε πολλά, ἡ πρόσκληση τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά σταματήσωμεν γιά λίγο, νά δοῦμε τόν τόπο τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Τήν Πόλη Βηθλεέμ, τό Σπήλαιο, τήν φάτνη, τούς ποιμένες, τά ζῶα, τό θαῦμα. Νά ἀκούσωμε τόν ἀγγελικόν ὕμνον τῶν Χριστουγέννων «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ». Νά δοῦμε, πέραν ἀπό τήν καθημερινότητά μας καί τά τρέχοντα, τά μένοντα, τά ἱερά, τά μεγάλα, τά οὐσιώδη, τά ἐκπληκτικά καί ὡραῖα γεγονότα τῶν Χριστουγέννων, τῆς ζωῆς καί τοῦ προσώπου μας. Γιά νά ἔχωμε καθαρή εἰκόνα τῆς ὑπάρξεως, τῆς πορείας καί τοῦ ἀνθρώπινου προσανατολισμοῦ μας. Νά γιορτάσωμε τά Χριστούγεννα καί ἡ ζωή μας νά γίνεται κάθε μέρα γιορτή καί χαρά. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Χριστούγεννα σήμερα, στόν 21ον αἰώνα. Εἶναι γνωστές οἱ ἐμπειρίες, τά βιώματα καί τά αἰσθήματα ὅλων μας γιά τήν σημερινή ζωή μας, ἡ ὁποία σιγά σιγά ἀλλοιώνεται καί χάνει τήν ἁπλότητα καί τήν γνήσια ὀμορφιά της, ἐνῶ γίνεται ὅλο καί πιό σύνθετη, κουραστική καί φορτισμένη. Εἶναι συνηθισμένο πιά, σήμερα, νά μή δίδεται προσοχή στήν ποιότητα, τήν ὀμορφιά καί τήν ἀλήθεια τῆς ζωῆς μας. Στούς καιρούς μας, ὡς γνωστόν, ἐνδιαφέρον ἔχουν τά μεγάλα μεγέθη, οἱ ποσότητες, ὁ ἐντυπωσιασμός, ἡ ἀλαζονεία, τά φαινόμενα, οἱ προκλητικές διαφημίσεις. Ἡ σύγχρονη Τεχνολογία ἐξελίσσεται καί καλπάζει. Ἡ ζωή μας ἀκολουθεῖ τούς ἴδιους ρυθμούς, τά διάφορα κυκλώματα καί τά συστήματα. Τά διαδίκτυα καί οἱ διασυνδέσεις δεσπόζουν εἰς τήν ζωή μας. Ὁ ἔλεγχος τῆς καταστάσεως ἀπό τόν ἄνθρωπο, κινδυνεύει νά χαθῆ, ἄν δέν ἔχει ἤδη συμβεῖ αὐτό. Τό αὐθεντικό ἀνθρώπινο πρόσωπον ἀπειλεῖται καί περιθωριοποιεῖται. Ὁ ἄνθρωπος σύρεται, παρασύρεται, ἀρρωσταίνει καί ἀργοπεθαίνει. Μέσα σ᾿ αὐτό τό κλίμα ἡ Ἐκκλησία, μέ τήν Ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, μᾶς προσκαλεῖ νά ἀνοίξωμε τά μάτια μας. Νά δοῦμε, νά διερωτη- 42 -
θοῦμε καί νά προβληματισθοῦμε σχετικά μέ τόν τόπο τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Τί δέν ἔχομε, τί μᾶς λείπει, τί χάνομε, τί ζητοῦμεν ἀπό τήν ζωή μας. Πάνω ἀπ᾿ ὅλα γιά τήν ἁπλότητα, τήν ταπείνωση, τήν ἁγνότητα καί τήν αὐθεντικότητα τῆς ζωῆς μας. Ποῦ βρίσκονται σήμερα ὅλες αὐτές οἱ ἀλήθειες καί οἱ στάσεις ζωῆς μας, χωρίς τή φύση, τή δημιουργία, τά σπήλαια, τή γῆ, τό περιβάλλον, τήν ποικιλομορφία τῆς φύσεως, τήν ποιότητα καί τή χαρά τῆς ζωῆς. Χωρίς τήν ἀγάπην, τόν σεβασμό στόν ἄνθρωπο, τά βρέφη, τά παιδιά, τήν μητέρα, τήν οἰκογένεια, τήν ἀνθρώπινη κοινωνία. Χωρίς τόπο, κατάλυμα γιά τόν Χριστό στή ζωή μας. Χωρίς προσωπική εἰρήνη, ἠρεμία, ὑπομονή καί κατανόηση. Μέσα σ᾿ αὐτό τό κλίμα, τά Χριστούγεννα, ἡ σημερινή Γιορτή, εἶναι ἡ στροφή καί ἡ ἐπιστροφή μας εἰς τόν Θεό καί τήν δημιουργία Του. Ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος ἦλθεν εἰς «τά ἴδια», τήν δική Του δημιουργία, τήν γῆ, τόν δικό του κόσμο, τό σπήλαιο, τή φάτνη, ἐμᾶς, τούς ἀνθρώπους, τά παιδιά του, τίς συνθῆκες, τίς δυσκολίες, τίς ἀνάγκες, τίς ἀσθένειες καί τά προβλήματά μας καί ἔγινεν ἄνθρωπος, αὐτό πού εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Ἦλθεν εἰς ἐμᾶς, ὡς λυτρωτής καί ἐλευθερωτής. Ἐπανέφερε καί ἔδωκεν εἰς τόν κόσμον καί ἐμᾶς τήν ἀλήθεια τῆς ζωῆς πού εἶναι ἡ ἁπλότητα, ἡ ταπείνωση, ἡ αὐθεντικότητα καί ἡ θεία ὀμορφιά. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Σήμερα Χριστούγεννα, ὁ Χριστός Σωτήρας, θεῖο Βρέφος, ἁπλός, ταπεινός, ἀληθινός εἶναι μαζί μας. Αἰτία καί πρόσκληση νά εἴμαστε καί ἐμεῖς ὅλοι τό ἴδιο μαζί Του, ἁπλοί, ταπεινοί καί ἀληθινοί. Νά γίνη, ὅπως ἡ πόλη Βηθλεέμ, ὅπου ἔγινεν ἡ ἁγία Γέννησή Του, ἡ Χώρα μας ἡ Ἑλλάδα, ἡ Κρήτη, ὁ Τόπος εἰς τόν ὁποῖον ζοῦμε, τό Ἡράκλειον, τό σπίτι μας, οἱ χῶροι τῆς ἐργασίας καί τῆς ἀπασχολήσεώς μας. Καλούμαστε εἰς τήν ἱερότητα καί τήν ἁγνότητα τῆς καθημερινῆς ζωῆς μας. Μέσα μας, γύρω μας, παντοῦ. Νά γιορτάσωμε τή Γέννηση καί τήν παρουσία Του ἀνάμεσά μας. Νά φωτισθῆ ἡ νύκτα τῆς Ἐποχῆς καί τῆς ζωῆς μας. Νά ἀνοίξουν νέοι δρόμοι καί νέοι προσανατολισμοί γιά ἐμᾶς. Νά ἀλλάξωμε τίς διαθέσεις καί τίς προθέσεις μας. Νά ξεπεράσωμε τίς δυκολίες μας, νά ἀντιμετωπίσωμε τά ἀδιέξοδά μας. Νά ζήσωμε μέ τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία Του. Νά φωτισθοῦμεν καί νά χαροῦμεν, ὅπως καί οἱ ἄγγελοι καί οἱ ποιμένες τά ἀληθινά Χριστούγεννα καί ὅλη τή ζωή μας. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Μέ ἰδιαίτερη συγκίνηση σημειώνω ἐδῶ ἐπί πλέον, ὅτι τά φετινά Χριστούγεννα εἶναι τά πρῶτα Χριστούγεννα τῆς ζωῆς μου εἰς τήν Ἀρχιε- 43 -
πισκοπή μας, εἰς τήν Πόλη καί τήν περιοχή τοῦ Ἡρακλείου. Μεγάλη χαρά, συγκίνηση καί δέος. Ἐπιθυμῶ νά σημειώσω, ὅτι πόθος καί ἐπιθυμία μου ἐξακολουθεῖ νά εἶναι, νά βρίσκωμαι σ᾿ αὐτόν τόν εὐλογημένο Τόπον, σήμερα Χριστούγεννα καί ὄχι μόνον, ὅπως ὁ Χριστός, ἁπλός, ταπεινός, ἀφανής, διακριτικός καί θυσιαστικός. Ὁλοψύχως προσεύχομαι καί ἐργάζομαι γιά νά εἶναι καί νά γίνεται κάθε μέρα ἡ ζωή ὅλων μας ἀληθινή, πιό ὄμορφη καί πιό εὐλογημένη. Νά πορευώμαστε ὅλοι μαζί ἐν εἰρήνῃ καί, ὅπως ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, τό θεῖο Βρέφος, νά εἴμαστε ἁπλοί, ταπεινοί, εὐλογημένοι. Μέ τόν τρόπον αὐτόν ἑορτάζω φέτος μαζί σας τά πρῶτα Χριστούγεννα εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπήν μας, τήν εὐλογημένη Πόλη τοῦ Ἡρακλείου καί τά Χωριά της. Γιά τόν ἀγαπημένο μας αὐτόν τόπον, ἀλλά καί ὅλην τήν Κρήτην εὔχομαι πλούσια τήν εὐλογία, τήν χάρη καί τήν χαρά τοῦ Θείου Βρέφους. Καλά Χριστούγεννα σέ ὅλους, εὐλογημένο τό ἐρχόμενο νέον ἔτος. Χρόνια πολλά. Μέ πατρικές εὐχές καί πολλή ἐν Κυρίῳ ἀγάπη † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2007 «Χριστοῦ τήν Ἀνάστασιν προσκυνοῦντες οὐ παυόμεθα ... Αὐτός γάρ ἡμᾶς ἔσωσεν» (Ἐκκλησιαστικός Ἀναστάσιμος ὕμνος)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, τέκνα τῆς Ἐκκλησίας Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, γεγονός αἰώνιο, τό ὁποῖο καί σήμερα βιώνομε, δέν ἔπαυσε οὔτε θά παύση ποτέ νά ἀποτελῆ διαχρονική μοναδική πραγματικότητα. Ἀνεξάρτητα ἀπό ὅλους ὅσοι ἀρνοῦνται αὐτήν τήν πραγματικότητα, ἐμεῖς ὅλοι, οἱ σημερινοί ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, δέν παύομε νά προσκυνοῦμε καί νά γιορτάζωμε τήν Ἑορτή τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι Αὐτός πού μᾶς ἔσωσε, μᾶς σώζει καί μᾶς ἱκανώνει νά ἀντιμετωπίζωμε τά προσωπικά ἀδιέξοδα καί τίς φθοροποιές καταστάσεις τῆς ζωῆς μας. Ἐμεῖς γνωρίζομε μέ σιγουριά ὅτι χωρίς τήν Ἀνάσταση καί τόν Ἀναστημένο Σωτήρα μας δέν ὑπάρχει ἐλπίδα καί μέλλον. Γι᾿ αὐτό ἔχομε ὅλους τούς λόγους νά συνεχίζωμε καί νά μήν παύωμε νά προσκυνοῦμε καί νά πανηγυρίζωμε τήν Ἀνάσταση Ἐκείνου, ὁ Ὁποῖος εἶναι σήμερα καί πάντοτε ὁ Σωτήρας καί ἡ σωτηρία μας. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί Γνωρίζομε τόν κόσμο εἰς τόν ὁποῖο ζοῦμε. Παρακολουθοῦμε τίς ἐπιθέσεις πού δέχεται σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας καί τό πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ, ἰδιαιτέρως τά τελευταῖα χρόνια. Βλέπομε ὁλοφάνερα τόν πόλεμο πού γίνεται γιά νά κατασυκοφαντηθῆ ὁ Χριστός, ἡ Ἀνάσταση καί ἡ Ἐκκλησία Του, μέ ψευδή καί συκοφαντικά βιβλία πού γράφονται καί δῆθεν «στοιχεῖα» καί «ἀποδείξεις», πού προβάλλονται ἀπό τά διάφορα Μέσα. Ἀκόμη προχωροῦν, ἀναζητοῦν καί προβάλλουν «νέον Χριστό», τόν «ἀντίχριστο», ἐνῶ στή σκέψη καί στή ζωή μας εἰσάγουν μεθοδευμένα «ἰδέες», παλιές καί νέες, ξενόφερτες φιλοσοφίες καί ἀντιλήψεις, νέα ἤθη, νέες πρακτικές καί τακτικές, γιά νά ἐκτοπισθῆ καί νά ἐξαλειφθῆ τελείως ἀπό τή ζωή μας ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ὅπως τή ζοῦμε αἰῶνες τώρα ὡς ἐλεύθεροι Ἑλληνορθόδοξοι ἄνθρωποι. - 45 -
Στό πνεῦμα αὐτό τῆς «νέας ἐποχῆς» διαφημίζονται νέα τάχα δεδομένα, νέοι προσανατολισμοί γιά τήν ἀνθρωπότητα καί τόν κάθε ἄνθρωπο χωριστά, ἐπιχειρεῖται καί προάγεται ξεκάθαρα σήμερα ἡ δημιουργία ἑνός «νέου» κόσμου, χωρίς τόν Ἀρχηγόν τῆς ζωῆς, τόν Χριστό, καί τήν Ἀνάστασή Του. Σέ ὅλο τόν κόσμο καί τή δική μας Χώρα τά σχέδια αὐτά καί οἱ κινήσεις εἶναι πιά ξεκάθαρα σέ ὅλους, ὅσοι μποροῦν νά βλέπουν. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Παρά τό κλίμα αὐτό τῆς ἀμφισβητήσεως καί τῆς ἐπιθετικότητας ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐναντίον τῆς Ἀναστάσεως καί τοῦ Χριστοῦ, ἐμεῖς εἴμαστε καί μένομε ὄρθιοι. Δέν φοβούμαστε καί δέν ὑποστέλλομε τή σημαία τῆς Ἀναστάσεως, ἡ ὁποία εἶναι ταυτόχρονα καί σημαία τῆς ἀναστάσεως τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου. Ἐμεῖς, ὁ λαός τοῦ Θεοῦ καί τῆς Ἀναστάσεως, «Χριστοῦ τήν Ἀνάστασιν προσκυνοῦντες οὐ παυόμεθα ... Αὐτός γάρ ἡμᾶς ἔσωσεν». Ἡ αἰώνια Ἐκκλησία τοῦ αἰωνίου Θεοῦ, τῶν Ἀγγέλων, τῶν Ἁγίων καί τῶν ἀνθρώπων, δέν μετακινεῖται ἀπό τίς αἰώνιες βάσεις, τίς ἀρχές καί τίς θέσεις της. Θεμελιωμένη εἰς τήν Ἀνάσταση τοῦ Θεανθρώπου, μένει αἰώνια ἀταλάντευτη. Τό αἰώνιο φῶς της δέν σβήνει, ὅσοι ἄνεμοι κι ἄν τό φυσοῦν μέ μανία. Δέν ἔσβησε κι οὔτε θά σβήση. Τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ὄχι μόνο τήν πιστεύομε καί τή γιορτάζομε, ἀλλά καί τήν προσκυνοῦμε. Μέ τήν ψυχή καί τό σῶμα, μέ ὅλη μας τήν ὕπαρξη, μέ ὅλη τή δύναμή μας. Μέ βιώματα προσωπικά καί ἐμπειρίες ἀναστάσιμες, οἱ ὁποῖες δίδουν νόημα καί δύναμη στό πρόσωπο καί στή ζωή μας. Ὅποιοι καί ὅσοι, πάντως, κι ἄν εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι πολεμοῦν τήν ἀναστάσιμη πραγματικότητα καί ζωή, ἐμεῖς «οὐ παυόμεθα», ἀλλά συνεχίζομε χωρίς δισταγμούς νά προσκυνοῦμε Χριστοῦ τήν Ἀνάστασιν, γιατί Αὐτός καί κανείς καί τίποτε ἄλλο δέν μᾶς ἔσωσε καί δέν μᾶς σώζει. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Εἰς τόν εὐλογημένον τόπο μας, εἰς τήν Ἀρχιεπισκοπή μας καί τήν Κρήτη ὁλόκληρη, εἰς τίς πόλεις καί τά χωριά μας, ὅπου ζοῦμε, ἐργαζόμαστε καί ἀγωνιζόμαστε, δέν παύομε νά προσκυνοῦμε «Χριστοῦ τήν Ἀνάστασιν». Στή λαμπροφόρα σημερινή Ἑορτή τοῦ Πάσχα σᾶς προσκαλῶ καί σᾶς παρακαλῶ νά γιορτάσωμε, νά ἀνοίξωμε ὅλοι τίς καρδιές μας, νά δεχθοῦμε ὅλη τήν ἀναστάσιμη ζωή καί τή χαρά, τήν ὀμορφιά, τήν ἐλπίδα καί τό αἰώνιο μέλλον. Νά μήν παρασυρώμαστε ἀπό τά ψεύδη πού κυκλοφοροῦν ἐναντίον τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων μας. Εἰς τό μέσον τῶν - 46 -
πολλῶν δυσκολιῶν καί τῶν ἐμποδίων, τῶν πληγῶν καί τῶν δύσκολων σημερινῶν καταστάσεων τῆς ζωῆς μας, νά μήν παύσωμε νά ζοῦμε καί νά πορευώμαστε ἀναστάσιμα. Νά ζήσωμε τήν Λαμπρή ἀνεπηρέαστοι ἀπό τή σύγχυση τῶν καιρῶν μας, μέ σταθερή ἀναστάσιμη προοπτική καί ἐλπίδα. Ἐφέτος εἶναι ἡ πρώτη φορά πού ἔχω τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ ἐκ μέρους τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας νά καλέσω ὅλους σας νά πορευθοῦμε πρός τήν πραγματικότητα καί τή χαρά τῆς Ἀναστάσεως. Νά ἀντιπαλαίσωμε ἐμεῖς, ὅπως ὁ Ἀναστημένος Χριστός μας, κάθε κακία, μανία, ὀργή, πονηρία τῶν καιρῶν μας. Νά φανοῦμε ἀντάξιοι συνεχιστές τῆς ζωῆς τῶν Μαρτύρων, τῶν Ἁγίων καί τῶν Προγόνων μας. Νά σταθοῦμε ἐλεύθερα, ἡρωικά, γενναῖα, «Κρητικά», ἀληθινά, ὅπως ταιριάζει εἰς τούς ἀνθρώπους τοῦ Ἡρακλείου καί ὁλόκληρης τῆς Κρήτης. Χριστός ἀνέστη! Χρόνια πολλά, ἀναστάσιμα, εὐλογημένα! Μέ ἀναστάσιμες εὐχές † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ὁ ἀοίδιμος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης Εὐγένιος, Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης (1950-1978)
Ἐγκύκλιος περί ἐκδηλώσεων εἰς μνήμην τοῦ ἀειμνήστου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κυροῦ Εὐγενίου καί νεανικῶν δραστηριοτήτων ἔτους 2008 Πρός Τό Πλήρωμα Τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἀρχῆς τοῦ νέου ἔτους, ἀλλά καί τῆς σημερινῆς μεγάλης Ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων, ἀπευθυνόμαστε πρός ἐσᾶς, ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ Τόπου, τῆς Πόλεως καί τῶν χωριῶν τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, ἰδιαιτέρως δέ τούς νέους, σᾶς πληροφοροῦμε καί σᾶς παρακαλοῦμε γιά τά ἀκόλουθα: 1. α) Ἐπειδή κατά τό τρέχον ἔτος 2008, τήν 7ην Φεβρουαρίου, συμπληρώνονται 30 χρόνια, ἀπό τήν κοίμηση τοῦ ἀοιδίμου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κυροῦ Εὐγενίου (Ψαλιδάκη) εἰς τό Λονδῖνον, ἡ Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Κρήτης, ὀργανώνει διάφορες Ἐκδηλώσεις τιμῆς, σεβασμοῦ καί ἀγάπης, εἰς τό Σεπτόν Πρόσωπον Του. β) Συγκεκριμένα, θά τελέση μνημόσυνο τήν 7ην Φεβρουαρίου, ἡμέραν τῆς κοιμήσεως Του, καθώς καί ἄλλες λατρευτικές κυρίως Ἐκδηλώσεις, ἀφιερωμένες εἰς Αὐτόν, σέ τόπους, ὅπως Μοναστήρια, Προσκυνήματα, Ἐνορίες, Ἱδρύματα καί διάφορα ἄλλα μέρη τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας. Καλοῦμε λοιπόν, ὅλους, ὅσους ἐνθυμοῦνται καί τιμοῦν τό θαυμαστόν πρόσωπον καί τό ἔργον Του, νά πάρουν μέρος εἰς τίς Ἐκδηλώσεις αὐτές, γιά νά τιμηθῆ ὁ τιμημένος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κυρός Εὐγένιος. Σημειώνεται, ὅτι, παρόμοιες ἐκδηλώσεις θά ὀργανωθοῦν σέ εὔθετο χρόνο καί γιά τούς λοιπούς Ἀρχιεπισκόπους Κρήτης. 2. Μέ τήν εὐκαιρία, γνωστοποιοῦμε, μέ πολλή χαρά, τίς ἐνδιαφέρουσες δραστηριότητες πού γίνονται στό Ἡράκλειο, ἀπό νέους τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, οἱ ὁποῖοι, πρόθυμα καί ἐλεύθερα δραστηριοποιοῦνται μέσα εἰς τόν χῶρον τῆς Ἐκκλησίας μας, μέ δημιουργικό καί ἐλεύθερο πνεῦμα, ἀνακαλύπτουν καί ἀξιοποιοῦν τά χαρίσματα των μέ τήν κοινω- 49 -
νία, τήν ἐπικοινωνία, τήν κοινή πορεία καί τόν συμπροβληματισμό, μέ τούς συνανθρώπους των. Μόλις ἐχθές αὐτά τά παιδιά, ἐπέστρεψαν ἀπό τήν Πελοπόννησο, τήν περιοχήν Μεγαλοπόλεως τῆς Γορτυνίας, ὅπου αὐθόρμητα ἐπῆγαν γιά νά συμπαρασταθοῦν, μέ ἠθικό καί ὑλικό τρόπο, στούς πυροπαθεῖς συνανθρώπους μας. Πρόσφεραν τό προϊόν τῆς Ἀγορᾶς ἀγάπης, πού τά ἴδια ἐπραγματοποίησαν, πρό καιροῦ στό Ἡράκλειον, ἀλλά καί ὀργάνωσαν δημόσιες Ἐκδηλώσεις, Ἑλληνικῶν δημοτικῶν τραγουδιῶν καί χορῶν, τίς ὁποῖες ἐθεώρησα καλόν, νά παρακολουθήσω καί ἐγώ, αὐτοπροσώπως, γιά τούς πονεμένους καί δοκιμασμένους αὐτούς συνανθρώπους μας. Ἡ δυναμική παρουσία, ἡ ζωντάνια, ὁ αὐθορμητισμός καί ὁ ζῆλος των, ἔδωκαν στούς ἀνθρώπους πού τά συνάντησαν, μεγάλη χαρά καί πολλή συγκίνηση, τό καλύτερο δῶρο, στίς γιορτινές αὐτές Ἡμέρες, πού διανύομε. Ὕστερα ἀπό αὐτήν τήν πρόσφατη συγκλονιστικήν ἐμπειρίαν, ἀπευθύνομε σήμερα, ὡς Ἀρχιεπισκοπή Κρήτης, πρόσκληση καί παράκληση, σέ ὅλα τά παιδιά, τούς νέους τοῦ Τόπου μας, διότι εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ὅλοι μποροῦν, ὅλοι ἔχουν χαρίσματα καί δυνατότητες, πού ἴσως μέχρι τώρα δέν ἔχουν ἀνακαλύψει, νά ἔλθουν, νά γνωρισθοῦμε, νά μοιρασθοῦμε προβληματισμούς, νά συντονισθοῦμε μαζί, ἐλεύθερα καί ἐποικοδομητικά γιά τήν ὑλοποίηση κάθε ὑψηλοῦ στόχου, κάθε νεανικῆς των προσδοκίας. Ταυτόχρονα, παρακαλοῦμε, ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς Κοινωνίας μας, τούς ἱερεῖς, τούς γονεῖς, τούς συγγενεῖς, τούς δασκάλους, ὅλους μας, νά προσέχωμε, νά παρακολουθοῦμε, νά στηρίζωμε, νά ἐνθαρρύνωμε τίς πρωτοβουλίες καί τίς προσπάθειες αὐτές τῶν νέων παιδιῶν μας, τίς ὁποῖες ἡ ἐποχή, ἀλλά καί ὁ Τόπος μας, τόσον πολύ χρειάζονται. Ἀπό τήν πλευρά τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, καί ἐμένα προσωπικῶς, κάνομε καί θά κάνωμε, ὁ,τιδήποτε μποροῦμε, γιά τό ξεκίνημα καί την πρόοδο τῶν παιδιῶν μας, μέσα σ’ αὐτό τό πνεῦμα. ...... Χρόνια πολλά γιά τή σημερινή μεγάλη Γιορτή τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀναμένομε τήν ἀνταπόκριση ὅλων σας καί ἰδιαιτέρως τῶν νέων παιδιῶν τοῦ Τόπου μας, τά ὁποῖα εἶναι ὁ μοναδικός πλοῦτος καί ὁ θησαυρός μας, γιά σήμερα, γιά αὔριο καί γιά πάντα. Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος - 50 -
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2008 Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» Χριστούγεννα σήμερα καί ἡ Ἐκκλησία μας, μᾶς καλεῖ νά γιορτάσωμε αὐτή τή μεγάλη Γιορτή. Τή Γιορτή τοῦ Θεοῦ, τῶν Ἀγγέλων καί τῶν ἀνθρώπων. Τοῦ ἐρχομοῦ καί τῆς παρουσίας Του εἰς τήν γῆ μας, μέ τόν ὕμνο τῶν Ἀγγέλων «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Σύμφωνα μέ τόν ὕμνο καί τόν λόγον αὐτόν, τό δεύτερο Πρόσωπο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ὁ Σωτήρας Χριστός ἔρχεται στή γῆ, φέρει σ’ ἐμᾶς ἐδῶ, τή δόξα τοῦ Θεοῦ, τήν πραγματικότητα τοῦ οὐρανοῦ καί γίνεται ἡ εἰρήνη, ἡ φιλία, ἡ εὔνοια, ἡ εὐαρέσκεια τοῦ Θεοῦ γιά ὅλον τόν κόσμο καί ὅλους τούς ἀνθρώπους. Μαζί μέ ὅλους καί ἐμᾶς, τούς σημερινούς ἀνθρώπους. Ὁ Θεός Λόγος ἦλθε σ’ ἐμᾶς, στόν πλανήτη μας ὡς τό φῶς, ὁ φίλος, ὁ μόνος Σωτίρας καί συμπαραστάτης μας. Γιά νά μήν εἴμαστε ἐμεῖς μόνοι, μοναχικοί, ἔρημοι, ἀβοήθητοι, ἀδιέξοδοι, ἀπελπισμένοι, συγχυσμένοι, χαμένοι. Μέ συντροφιά τόν ἴδιο τόν Ἐνανθρωπήσαντα Θεό, τό Θεῖον Βρέφος. Γιά νά ἔχωμε δρόμους καί ὁρίζοντες ἀνοικτούς, νά προοδεύωμε, νά προχωροῦμε πρός τά ἐμπρός, νά ἐλευθερωνώμαστε καί νά ζοῦμε αἰώνια καί αὐθεντικά, ἀπό τώρα. Αὐτά εἶναι τά διαχρονικά, τά σύγχρονα, ἐπίκαιρα Χριστούγεννα, ἡ σημερινή λαμπρή Γιορτή τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Γιά νά δοῦμε τήν Ἑορτή πού γιορτάζομε σέ ὅλο τό μεγαλεῖο της, μέ ὅλο τό βάθος καί τό νόημά της, χρειάζεται πολύ νά ἀξιολογήσωμε τό γεγονός, ὅτι τά Χριστούγεννα εἶναι ἡ ἕνωση καί ἡ ἑνότητα τοῦ Θεοῦ μέ τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο. Σήμερον ὁ Θεός δέν μᾶς ἔρχεται εἰς τόν Τόπον μας ὡς ἁπλός ἐπισκέπτης, ὡς τουρίστας, ἀδιάφορος καί ξένος πρός ἐμᾶς. Ἔρχεται «εἰς τά ἴδια», στό σπίτι Του καί γίνεται κατά πάντα «ἐμεῖς», σέ ὅλα. Ἐνσαρκώνεται, ἐνανθρωπίζεται, γίνεται ἀληθινός ἄνθρωπος, ὁ ἀληθινός Θεός, ὁ Θεάνθρωπος. Μοιράζεται μέ ἐμᾶς τήν πενία, τή φτώχια, τίς δύσκολες συνθῆκες, τίς φυσικές δυσκολίες τῆς ζωῆς, τήν ἀνέχεια, τήν ἐρημία, τήν κακία, τήν ἐχθρότητα, τά μίση καί τά πάθη, ὁ μόνος ἀναμάρτητος Κύριος. Βρίσκεται ἀνάμεσα μας, ὡς ὁ Ἐμμα- 51 -
νουήλ, ὁ Θεός μαζί μας. Μοιράζεται τή ζωή μας ὅπως εἶναι, τίς κακίες, τίς συκοφαντίες, τίς ἀκαταστασίες, τίς ἀβεβαιότητες, τίς στερήσεις, τίς ἀνάγκες μας καί τόν ἴδιο τόν θάνατο. Ὅλα αὐτά, Ἐκεῖνος τά παίρνει, τά μοιράζεται μαζί μας, ἀλλά τά μεταμορφώνει σέ χαρά, γιορτή, μελωδία μοναδική καί ζωή ἀτέλειωτη, αἰώνια. Τώρα πιά, μέ τά Χριστούγεννα, ἡ γῆ μας γίνεται καί οὐρανός. Τά ἐπίγεια γίνονται οὐράνια. Οἱ ἄνθρωποι γινόμαστε, ὅσο τό θέλομε, οὐράνιοι, ἐπουράνιοι, ἄγγελοι ἐπίγειοι. Χωρίς αὐτό νά εἶναι σχῆμα λόγου, γιατί τό βλέπομεν ὡς συγκεκριμένη πραγματικότητα εἰς τούς Ἁγίους μας, τούς παλιούς καί τούς σύγχρονους. Τά Χριστούγεννα ἔτσι, ἀνοίγουν γιά ἐμᾶς τίς πύλες τοῦ οὐρανοῦ, γιά νά προχωρήσωμε πρός τά ἐκεῖ, νά ἀνοιχθοῦμε, νά γιορτάσωμε καί νά χαροῦμε. Ἀνοικτοί οὐρανοί, φωτεινή γῆ, ἐλεύθερος κόσμος καί ἐλεύθεροι ἄνθρωποι εἶναι τά Χριστούγεννα, ἡ σημερινή μεγαλειώδης Γιορτή. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Αὐτά εἶναι τά Χριστούγεννα, τά ὁποῖα μεταμορφώνουν τά πάντα καί πάνω ἀπ’ ὅλα ἐμᾶς ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἐάν ὅμως ἀνοίξωμε τά μάτια μας, γιά νά δοῦμε τήν Χριστουγεννιάτικη πραγματικότητα, ὅπως εἶναι, γιά νά δεχθοῦμε τά Χριστούγεννα, ὅπως οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ καί οἱ Ἅγιοι. Νά τά βιώσωμε. Νά τά ζήσωμε. Νά τά χαροῦμε. Νά τά ἀξιοποιήσωμε. Νά ξεκολλήσωμεν ἀπό τά μικρά καί ἀσήμαντα πράγματα, τά ὁποῖα σήμερα μεγιστοποιοῦμε καί θεοποιοῦμε. Δυστυχῶς, στούς καιρούς μας ἀσχολούμαστε πιό πολύ, μόνον μέ αὐτά καί χάνομε, θυσιάζομε, ὅλη μας τή ζωή, στά πράγματα πού βλέπομε, τή θέαση, τήν τηλεθέαση, τίς γεύσεις, τίς ἐντυπώσεις, τούς ἐντυπωσιασμούς, τό φαίνεσθαι, τήν ὑπερκατανάλωση, τίς ἀτέλειωτες διεκδικήσεις, τά ἀτομικά δικαιώματα, τά σχήματα, τά ὁράματα, τά προγράμματα. Τίς ἐπιθέσεις καί τίς ἐπιθετικότητες, τίς ἐκδικήσεις, τίς ταραχές, τά πολλά, μεγάλα μεγέθη, τίς ποσότητες, τά μεγάλα νούμερα, τά μεγάλα λόγια, τή μεγάλη ζωή, τά μεγάλα ὀνόματα. Τά μεγάλα καί πολλά φῶτα, ἀλλά δυστυχῶς, ὄχι τό Φῶς, χωρίς τόν Θεό, χωρίς τόν οὐρανό, χωρίς τήν αἰώνια ζωή, χωρίς τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν, τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Χωρίς τούς Ἁγίους καί τούς Ἀγγέλους. Μᾶλλον μέ δαίμονες, καί σατανισμούς, ἀτέλειωτη νύχτα καί σκοτάδι, λόγια, ἔργα καί ζωή τῆς νύχτας καί τῶν σκοτεινῶν πραγμάτων. Ὅλα αὐτά καλούμαστε νά τά ἐπανεξετάσωμε, νά τά δοῦμε ὅπως εἶναι, νά συνειδητοποιήσωμε, πόσο μικρά καί ἐπουσιώδη εἶναι, χωρίς τό φῶς καί τήν ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ, χωρίς τόν οὐρανό. - 52 -
Μόνον ἔτσι βρίσκομε τόν ἑαυτό μας καί τή ζωή μας. Ἔτσι βρίσκομε τά Χριστούγεννα τοῦ Θεοῦ καί ὄχι μόνον τά τεχνολογικά, ἐπιφανειακά, τυποποιημένα Χριστούγεννα. Ἔτσι γιορτάζομε τά ἀληθινά Χριστούγεννα. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Τοῦτο τόν χρόνο, καί μάλιστα τίς τελευταῖες ἡμέρες, πού ἔχομε τόσους λόγους ὡς λαός, ὡς Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα καί ἄνθρωποι τοῦ Τόπου αὐτοῦ, νά εἴμαστε προβληματισμένοι καί στενοχωρημένοι γιά ὅλα ὅσα ἔγιναν καί γίνονται, στίς πόλεις, στούς δρόμους, ἀλλά και στίς καρδιές καί στίς διανθρώπινες σχέσεις μας, καλούμαστε καί ἔχομεν χρέος, νά ἀνακαλύψωμε τά ἀληθινά, αὐθεντικά Χριστούγεννα. Ὅπως τά ἐβίωσεν ὁ λαός μας εἰς τήν Παράδοσή του. Ὅπως μᾶς τά παρέδωκαν οἱ Ἅγιοι, νά γιορτάσωμε καί ἐμεῖς αὐτά τά Χριστούγεννα. Μέσα σ’ αὐτά τά Χριστούγεννα νά φωτισθοῦν τά πρόσωπα μας, ὅλη μας ἡ ζωή, ἀπό τον Φωτοδότη Χριστό, τό Θεῖον Βρέφος, τό Ὁποῖον ἐφώτισε καί φωτίζει τή φάτνη τῶν ἀλόγων καί ὅλον τόν κόσμο. Ἐκεῖνος, εὐχόμαστε νά φωτίση καί τώρα, κατά τόν 21ον αἰώνα, ὅλη μας τήν ὕπαρξη, ὅλη τήν Ἑλλάδα, ὅλην τήν Κρήτη, τό Ἡράκλειο καί ὅλο τόν Τόπο μας. Νά μᾶς φέρη καί νά μᾶς δώση ὅ,τι μᾶς λείπει καί μᾶς χρειάζεται. Ὅλοι ἐμεῖς καί τά παιδιά μας, νά δεχθοῦμε μέ χαρά τόν Χριστό καί Σωτίρα μας, τόν Κύριο τῆς Φάτνης, τῆς Βηθλεέμ, νά γιορτάσωμε, νά χαιρώμαστε, νά ζήσωμε αἰώνια καί ἀληθινά. Χρόνια πολλά, εὐλογημένα καί σωτήρια. Εὐλογημένο, σωτήριο καί εἰρηνικό, τό ἐρχόμενο σέ λίγο νέον ἔτος, 2009. Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπη † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος εἰς τήν Μεγαλόνησον Κύπρον ( Ἱανουάριος 2014)
ς ν )
Ἐγκύκλιος περί ἐράνου πολέμου Γάζας ἔτους 2009 Πρός Τούς Αἰδεσιμωτάτους Ἐφημερίους τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης Ἀγαπητοί ἀδελφοί καί συλλειτουργοί, Εἴμεθα ἅπαντες μάρτυρες τῆς καθ᾿ ἡμέραν συνεχιζομένης σφαγῆς τῶν ἀμάχων τῆς Παλαιστίνης. Θρῆνος, κλαυθμός καί σπαραγμός γιά τά συνεχῶς αὐξανόμενα θύματα τοῦ πολέμου τῆς Γάζας. Ἐνώπιον αὐτῆς τῆς φρικτῆς καταστάσεως θεωροῦμεν αὐτονόητον νά ἔλθωμεν ὡς Τοπική Ἐκκλησία τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, ἀρωγοί τῶν θυμάτων τοῦ πολέμου, βεβαίως, ὅπως πάντοτε, ὅσοι ἐπιθυμοῦμε καί ὅσοι ἐξ ἡμῶν αἰσθανόμεθα οὕτως. Παρακαλοῦμεν ὅθεν, ὅπως διενεργήσωμεν ἔρανον εἰς τούς Ναούς τῶν Ἐνοριῶν ὑμῶν, εἰς μίαν τῶν προσεχῶν Κυριακῶν, ἀλλ᾿ ἐντός τοῦ μηνός Ἰανουαρίου καί οὐχί ἀργότερον. Μετά λοιπόν τήν ἀπόλυσιν τῆς Θείας Λειτουργίας τῆς προσεχοῦς ἤ τῶν προσεχῶν Κυριακῶν τοῦ μηνός Ἰανουαρίου, ἀναγινώσκετε τό ἡμέτερον σημείωμα-ἔκκλησιν καί καλεῖτε ἐν συνεχείᾳ τούς ἀνθρώπους τοῦ Ἐκκλησιάσματος νά ἀφήσουν ὅ,τι δύνανται καί ἐπιθυμοῦν εἰς εἰδικόν "πανέρι", τό ὁποῖον θά ἔχη τοποθετηθεῖ πρός τήν ἔξοδον τοῦ Ἱεροῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ σας, εἰς τόν ὁποῖον θά τελῆται ἡ Θεία Λειτουργία. Τό διά τοῦ τρόπου τούτου συλλεγησόμενον ποσόν παρακαλοῦμεν ὅπως ἀποστείλητε εἰς τά Γραφεῖα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς ἡμῶν, προκειμένου νά ἀποσταλῆ καί δοθῆ εἰς τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἀπώλεσαν τά πάντα ἀπό τόν ἐπάρατον πόλεμον τῶν ἡμερῶν τούτων καί ἔχουν ἀνάγκην ἀμέσου βοηθείας. Ἐπί τούτοις, εὐχόμενος πᾶσαν παρά Κυρίου εὐλογίαν ἐπί τῷ νέῳ ἔτει, διατελῶ Μετ᾿ εὐχῶν καί ἐν Κυρίῳ ἀγάπης † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
- 55 -
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2009 Πρός Τό Πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης «Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, Ἅδου τήν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς τῆς αἰωνίου ἀπαρχήν....» (Ἀναστάσιμος ὕμνος)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, Γιά μιά φορά ἀκόμη τοῦτο τόν χρόνο γιορτάζομε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, τό αἰώνιον Πάσχα τῶν Ἑλλήνων, τό Ὀρθόδοξο Πάσχα ὅλων τῶν ἐποχῶν, τῶν λαῶν καί τῶν ἀνθρώπων. Ἡ σημερινή Γιορτή τῆς Ἀναστάσεως εἶναι τροφή καί χαρά γιά ὅλους μας. Χωρίς τό Πάσχα δέν μποροῦμε, ἀλλά καί δέν θέλομε νά ζοῦμε. Διαφορετικά ἡ ζωή εἶναι ἄχαρη γιά ὅλους μας. Αἰῶνες τώρα γιορτάζομε τό Πάσχα μας, ἀλλά δέν τό χορταίνομε, εἶναι αἰώνιο. Εἶναι ἡ ἴδια ἡ ζωή μας, ἡ παροῦσα καί ἡ μέλλουσα. Σήμερα ὁμολογοῦμε καί διακηρύττομε, μαζύ μέ τόν Ὑμνωδό τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, ὅτι γιορτάζομε συγκεκριμένα τή νέκρωση τοῦ θανάτου, τήν καθαίρεση καί τήν κατάργηση τοῦ Ἅδου καί τήν ἀρχή, τό ξεκίνημα μιᾶς ἄλλης, νέας, διαφορετικῆς, αἰώνιας ζωῆς, ἡ ὁποία ἔχει ἀρχίσει, ἀλλά δέν θά τελειώση. Εἶναι τό αἰώνιο μέλλον μας. Ἡ ὄντως ζωή, ἡ νέα ζωή μας. Αὐτό εἶναι τό Πάσχα. Τό τέλος τοῦ θανάτου καί τοῦ Ἅδου, ἡ ἀρχή τῆς νέας, τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Σήμερα, λοιπόν, Πάσχα αἰώνιον τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ λαοῦ μας, ὁ θάνατος νεκρώνεται, ὁ Ἅδης καταργεῖται καί ἡ νέα ζωή, ἡ ἄλλη, ἡ αἰώνια, ἀρχίζει. Αὐτό εἶναι τό περιεχόμενο καί τό μέγα ἐλπιδοφόρο μήνυμα τῆς σημερινῆς Γιορτῆς, τῆς Λαμπρῆς μας. Σήμερα ὁ Χριστός, μετά τήν Σταύρωση, τήν Ταφή Του καί ὅλα ὅσα προηγήθηκαν, «ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός ἡμῶν», ὡς Θεός αἰώνιος καί ἄνθρωπος ἀληθινός, «εἰσῆλθεν εἰς τόν Ἅδην, ὡς Θεός καί ἄνθρωπος», «ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης». Οἱ πύλες τοῦ Θανάτου ἄνοιξαν, οἱ φρουροί τοῦ Ἅδου ἐτρόμαξαν, ὁ νικητής τοῦ Ἅδου Χριστός, «πύλας χαλκᾶς συνέτριψεν, μοχλούς σιδηροῦς συνέθλασεν, διέῤῥηξε τά δεσμά ἡμῶν καί ἐξήγαγεν ἡμᾶς ἐκ σκότους καί σκιᾶς θανάτου». - 56 -
Δέν ἔμεινεν ὁ Ἀρχηγός τῆς Ζωῆς, ὁ Ἀναστημένος Χριστός, ἀδύναμος καί φοβισμένος μπροστά στόν θάνατο καί τόν Ἅδη. Ἀληθινός θριαμβευτής, ἐνίκησε τόν αἰώνιον ἐχθρόν τοῦ ἀνθρώπου, τόν θάνατο καί τό σκοτάδι. Ἔδωκεν καί δίδει ζωήν αἰώνια καί ἀληθινή. Τά γεγονότα αὐτά τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ἀνοίγουν νέους δρόμους γιά τόν κόσμον ὅλον καί τόν κάθε ἄνθρωπο, σήμερα καί πάντοτε. Τώρα πιά μποροῦμε νά μή φοβούμαστε τόν μεγαλύτερο ἐχθρό μας, τόν θάνατο καί τό σκοτάδι, τήν κατήφεια καί τήν θλίψη τῶν καιρῶν μας, τά σύγχρονα διλήμματα καί τά ἀδιέξοδα τοῦ κόσμου μας. Τίς ἀπειλητικές καταστάσεις καί συνθῆκες, οἱ ὁποῖες ἀπειλοῦν τή ζωή μας. Τίς αἰτίες πού μᾶς ὁδηγοῦν στόν θάνατο. Τήν πρωτοφανή περιβαλλοντική κρίση καί κατάσταση. Τά αὐξανόμενα τροχαῖα ἀτυχήματα, τίς κάθε εἴδους ἐξαρτήσεις καί ναρκώσεις. Τά ναρκωτικά, τόν ἀλκοολισμό, τό κάπνισμα. Τίς αὐτοκτονίες, τίς καταθλίψεις, τίς ψυχικές ποικίλες ἀσθένειες, τίς αὐξανόμενες νέες πρωτόγνωρες ἀσθένειες, τίς πρωτοφανεῖς εὔκολες ἐπαναστάσεις καί ἐξεργέσεις τῶν δρόμων μας. Τήν κάθε εἴδους ἀπελπισία καί τήν τρομοκρατία τῶν καιρῶν μας. Τίς οἰκονομικές καταστάσεις, τίς κρίσεις καί τίς προκλήσεις. Μαζί μέ τόν θάνατο καί τόν Ἅδη, ἀποδυναμώνονται καί ὅλα τά παραπάνω, πού προκαλοῦν τόν θάνατο μας, ὁ ὁποῖος δέν εἶναι πιά ἀπειλή καί κίνδυνος, ὅπως μᾶς τρομάζουν, γιατί μέ τήν κατάργηση τοῦ Ἅδου, ὅλα αὐτά χάνουν τήν δύναμή των. Εἶναι προσωρινά, δυσάρεστα, ἀλλά ὄχι ἀξεπέραστα ἐμπόδια. Καί αὐτά μᾶς ὁδηγοῦν εἰς τήν νέα ζωή, ἄν τά κατανοήσωμε ὅπως εἶναι καί ὄχι ὅπως φαίνονται., ὅπως τά βλέπομε καί τά καταλαβαίνομε. ............ Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Μέσα σ᾿ αὐτό τό φῶς καί τή χαρά τῆς Ἀναστάσεως, ἀπευθύνομαι πρός ὅλους σας, τούς ἀνθρώπους τῆς Πόλεως καί τῶν χωριῶν μας, ὅλη μας τήν πολύ μεγάλη Ἐκκλησιαστική Οἰκογένεια καί Κοινωνία τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς μας, ὅλους τούς ἀνθρώπους, ὅλους ἐσᾶς, ὅλους ἀνεξαιρέτως, καί σᾶς καλῶ νά γιορτάσωμε καί σήμερα τήν Λαμπρή, τή Γιορτή μας, τό αἰώνιο μέλλον μας. Σᾶς προσκαλῶ, τά παιδιά μας, τά μικρότερα καί τά μεγαλύτερα, τούς ἄρχοντες καί τόν λαόν τοῦ Τόπου μας, τούς ἀνθρώπους τοῦ μόχθου καί τῆς θυσίας, τούς ἀγωνιστές τῆς ζωῆς, τούς ὑγιεῖς καί τούς δυνατούς ἀδελφούς μας, ἀλλά καί τούς ἡλικιωμένους, τούς ἀσθενεῖς καί τούς δυσκολευομένους, ὅλους, νά εἴμαστε δυνατοί, αἰσιόδοξοι, θυσιαστικοί, ἀποτελεσματικοί, ἀποφασιστικοί, ἡρωϊκοί, δυναμικοί. Νά γιορτάζωμε, νά - 57 -
χαιρώμαστε, νά ἐλπίζωμε, νά ἀγναντεύωμε, νά βαδίζωμε καί νά προχωροῦμε ἀναστάσιμα τόν δρόμο τῆς ζωῆς μας. Νά ἀνακαλύψωμεν αὐτήν τήν ζωή μας εἰς αὐτόν τόν κόσμο, εἰς τό Ἡράκλειο, τήν Πόλη, τό Νομό, εἰς ὁλόκληρη τήν Κρήτη, ὡς νέα μόνιμη καί ἀτέλειωτη ζωή, χωρίς τέλος. Εἶναι βέβαιον ὅτι μέσα σέ αὐτό τό πνεῦμα, αὐτό τό φῶς καί τό νόημα τῆς ζωῆς μας, θά ξεπεράσωμε καί θά ἀντιμετωπίσωμε μέ ἐπιτυχία ὅλες τίς δυσκολίες τῆς καθημερινότητάς μας, ὅπως ὁ Χριστός μας, ὁ Ὁποῖος, παρά τά Τίμια Πάθη, τόν Σταυρό, τόν θάνατο καί τήν Ταφή Του, εἶναι καί μένει ὁ Ἀναστημένος, ὁ ζωντανός, ὁ Ἀρχηγός τῆς ζωῆς μας. Αὐτός μᾶς δίδει τήν ἀναστάσιμη ζωή Του καί μᾶς ὁδηγεῖ. Αὐτόν νά ἀκολουθήσωμεν καί νά ἀκολουθοῦμεν ὅλοι γιά νά ζήσωμε καί νά ζοῦμε ἀληθινά καί αἰώνια! Χριστός ἀνέστη! Χρόνια πολλά, ἀναστάσιμα, εὐλογημένα! Μέ ἀναστάσιμες εὐχές † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2010 «Ἐκ Παρθένου Κύριος Ἰησοῦς, ἡ λύτρωσις, ὁ φωτισμός, ἡ ζωή, ἡ σωτηρία...». (Χριστουγεννιάτικος ὕμνος)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, Τά Χριστούγεννα τῆς Ἐκκλησίας μας γιορτάζομε καί σήμερα, ὅπως πάντοτε, στόν εὐλογημένο Τόπο μας. Τό νόημα, τό μήνυμα καί τό περιεχόμενο τῆς μεγάλης αὐτῆς Γιορτῆς, ἐκφράζει μέ τρόπον ἄριστον ὁ ἐκκλησιαστικός ὕμνος πού ἀναφέραμε, σύμφωνα μέ τόν ὁποῖον τά Χριστούγεννα, εἶναι ἡ λύτρωσις, ὁ φωτισμός, ἡ ζωή καί ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, ὁ τρόπος καί ὁ δρόμος ζωῆς, πού προσφέρονται ἀπό τόν Κύριο, τόν Σωτήρα μας, ὁ ὁποῖος γεννᾶται ἀπό τήν Παρθένο Μαρία. Αὐτή τήν Γιορτή τῶν Χριστουγέννων, μέ αὐτό τό νόημα καί τό περιεχόμενο, γιορτάζομε καί τοῦτο τόν χρόνο, σέ καιρούς χαλεπούς, πονηρούς καί δύσκολους. Ἀνάσα, ὄαση, ἐλπίδα, φῶς καί ἀνακούφιση εἶναι ἡ σημερινή Γιορτή γιά τόν κόσμο μας καί ὅλους τούς ἀνθρώπους του. «Ἐκ Παρθένου Κύριος Ἰησοῦς, ἡ λύτρωσις, ὁ φωτισμός, ἡ ζωή, ἡ σωτηρία...». Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Αὐτά εἶναι τά δικά μας αἰώνια Χριστούγεννα. Γεγονός αἰώνιο, λυτρωτικό, ὑπαρξιακό, τό ὁποῖον ἀναφέρεται εἰς τό ἀνθρώπινο πρόσωπο, ὅλη τήν ὕπαρξη τοῦ κάθε ἀνθρώπου, ὡς ἐλευθερία, ἀπελευθέρωση, φωτισμό, ζωή, σωτηρία γιά ὅλους, ὅλο τό γένος τῶν ἀνθρώπων, τόν πλανήτη μας εἰς τόν ὁποῖον ζοῦμε. Σέ ὅλους καί σέ ὅλα, προσφέρονται, τά πολύτιμα αὐτά δῶρα, σήμερα. Ἡ ἴδια ἡ ζωή, ἡ ἀπελευθέρωση, ὁ φωτισμός καί ἡ σωτηρία. Γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους, ὅλες τίς ὑπάρξεις τῆς γῆς, ὅλα τά πράγματα, τά δημιουργήματα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, πού βρίσκονται στόν κόσμο. Μέ τό τρόπον αὐτόν, καλούμαστε σήμερα νά ζήσωμε καί νά γιορτάσωμε τά Χριστούγεννα, ὡς μία ἄλλη νέα πραγματικότητα, νέο δρόμο, νέα κατεύθυνση καί νέα αἰώνια πορεία, μέσα στήν ἴδια τήν σημερινή πραγματικότητα τῶν καιρῶν μας, τῆς συγχύσεως, τῆς ἀβεβαιότητας καί τῆς - 59 -
Μ. Ἑβδομάς, 2010 Ἱ. Μ. Ν. Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου
ἀνασφάλειας. Τῆς βίας, τῶν κινδύνων καί τῶν ἀπειλῶν. Τῶν ἀκραίων καί ἀφύσικων καιρικῶν σημερινῶν φαινομένων. Τῶν καταθλίψεων, τῆς ἀφασίας, τῶν κοινωνικῶν ἀποκλεισμῶν, τῶν ἀδιεξόδων, τῶν ἐκμεταλλεύσεων. Τῆς φθορᾶς καί τῆς ἀπραξίας. Τῆς πολλαπλῆς καί πολυσύνθετης κρίσεως, πού δέν εἶναι τόσον ἡ φτώχια, ἡ ἀνέχεια, ἡ ἀνεργία, τά ὁποῖα σημαδεύουν τήν Ἐποχή μας, ὅσον ἡ φθορά τοῦ προσώπου μας, ἡ λάθος ἀντίληψη καί κατανόηση τῆς ὑπάρξεώς μας, τῆς ζωῆς μας, οἱ ψευδαισθήσεις μας, τό μόνιμο κυνήγι μόνον τοῦ χρήματος, τοῦ κέρδους, ὁ ὑπερκαταναλωτισμός. Οἱ λάθος ἰδέες καί ἀντιλήψεις τίς ὁποῖες ἔχομε γιά τό πρόσωπο καί τήν ζωή μας. Μέσα ἀπό αὐτή τήν πραγματικότητα, ὅπως τήν ζοῦμε στήν καθημερινότητά μας, ἐμεῖς καί ὅλοι οι ἄνθρωποι τοῦ Τόπου καί τοῦ κόσμου μας, ἔρχονται σήμερα τά Χριστούγεννα, ὡς εὐκαιρία, δυνατότητα καί τρόπος νά λυτρωθοῦμε, νά ἀπελευθερωθοῦμε, νά φωτισθοῦμε, νά ζήσωμε καί νά σωθοῦμε. Ὄχι ὅμως, χωρίς τόν Χριστό μας, ὄχι χωρίς τήν Ἐκκλησία Του καί Ἐκκλησία μας, τήν ἑστία καί πηγή ζωῆς, τή Μητέρα μας. Ὄχι χωρίς τόν πλοῦτο καί τήν ὀμορφιά τῆς Παραδόσεως, τῶν ἐθίμων, τοῦ Πολιτισμοῦ μας, ὅπως τά ἔζησαν καί τά παρέδωκαν σ᾿ ἐμᾶς οἱ γενεές τῶν ἀνθρώπων μας μαζί μέ τούς Ἁγίους μας, οἱ ὁποῖοι προηγήθηκαν καί μᾶς ἄφησαν τούς πολύτιμους θησαυρούς, τόν πλοῦτο, τό φῶς καί τήν ἀλήθεια γιά τή ζωή καί τόν ἄνθρωπο. Εἰς αὐτά καί μέ αὐτά, εἰς τήν σημερινή Γιορτή τῶν Χριστουγέννων, ἀλλά μέ τήν ἔννοιαν πού ἐτονίσαμε, χωρίς φαντασιώσεις καί αὐταπάτες, ἔχομε γιορτή, χαρά, ἐλπίδα, μέλλον καί ἀνοικτούς δρόμους, γιά νά πορευθοῦμε, νά ζήσωμε μέ δυσκολία ἀλλά καί σιγουριά. Μέ ἁπλότητα καί ὀλιγάρκεια, ἀλλά καί βεβαιότητα, ὅτι θά ζοῦμε καί θά πορευόμαστε ἐλεύθεροι, φωτισμένοι, σωσμένοι, στήν παρούσα ζωή καί τήν μέλλουσα. Αὐτά εἶναι τά Χριστούγεννα τῆς Ἐκκλησίας μας, τά δικά μας καί τοῦ κόσμου, ὅλης τῆς ἀνθρωπότητας, τά Χριστούγεννα. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Μέ αὐτά τά δεδομένα γιά τά ἀληθινά, αἰώνια Χριστούγεννα καί τήν πραγματικότητα, μέσα στήν ὁποία ζοῦμε καί κυρίως μέσα στήν ὁποία μποροῦμε νά ἀνοιχθοῦμε καί νά ζήσωμε, καλούμαστε ὅλοι μας, εἶναι ἀνάγκη γιά ὅλους μας, νά ἀνασάνωμε, νά δυναμώσωμε, νά εἰρηνεύσωμε νά γελάσωμε, νά γιορτάσωμε. Νά ξαναζήσωμε τίς Γιορτές καί μάλιστα τά Χριστούγεννα καί τίς χαρές πού ζοῦσε ὁ λαός μας σέ πολύ πιό δύ- 61 -
σκολες καταστάσεις. Νά ἀνθίση στό πρόσωπό μας ἡ χαρά καί ἡ ἐλπίδα. Νά φύγωμεν ἀπό τούς φόβους, τίς φοβίες καί τά ἀδιέξοδά μας. Νά κάνωμε ἁπλά καί ταπεινά ὅ,τι μποροῦμε, χωρίς πανικό καί τρόμο. Νά ἀπαλλαγοῦμεν ἀπό σκέψεις, ἰδέες καί συνήθειες πού μᾶς ἀποδυναμώνουν. Ἀπό τίς τόσες σύγχρονες σημερινές ἐξαρτήσεις μας, ὄχι μόνον ἀπό τίς ἐξαρτησιογόνες οὐσίες, τά ναρκωτικά καί τίς τόσες ἄλλες ἐξαρτήσεις μας, ἀλλά μαζί μέ αὐτά καί ἀπό τίς ἰδέες, τίς σκέψεις, τίς λάθος ἀντιλήψεις, τίς προκαταλήψεις γιά τόν ἑαυτό μας καί τούς συναθρώπους μας, τό μίσος, τή βία, τόν ὑπερκαταναλωτισμό, τό κυνήγι τοῦ χρήματος καί τοῦ κέρδους, ὡς τρόπου ζωῆς. Τήν ἀκόρεστη δίψα γιά τό πιό πολύ, τό ἄνομο καί παράνομο, τό φθαρτό καί τό διαβλητό, τό προσωρινό, τό εὔκολο καί τό φθηνό. Ὅλην αὐτήν τήν πραγματικότητα, πού εἶναι ἡ πηγή καί ἡ αἰτία τῆς σημερινῆς κρίσεως, καλούμαστε σήμερα νά ἀφήσωμε, νά ἀρνηθοῦμε, νά ἀπορρίψωμε. Ἦλθε καί εἶναι ἡ ὥρα μας, μέ τά σημερινά Χριστούγεννα, ὅλοι μας νά ζήσωμε ἐλεύθεροι καί φωτεινοί. Νά ξαναβροῦμε αὐτά πού ἔχομε χάσει καί χάνομε. Τήν ἀληθινή ἐλευθερία τοῦ προσώπου μας, τήν ἁπλότητα τῆς ζωῆς, τήν παιδικότητα, τήν ὀλιγάρκεια, τόν ταπεινό τρόπο ζωῆς. Τό φῶς τοῦ Θεοῦ καί ὄχι μόνον τῆς γνώσεως, τῆς πληροφορίας, τῆς Πληροφορικῆς, τῆς Τεχνολογίας. Τήν εὐλογημένη, σωσμένη καί ἀσφαλή ζωή. Σᾶς καλοῦμε καί σᾶς παρακαλοῦμεν ὡς Ἀρχιεπισκοπή Κρήτης καί Ἐκκλησία, ἀδελφοί, ὅλους, μικρούς, μεγάλους, γυναῖκες, ἄνδρες, ἰδιαιτέρως τούς νέους μας, τούς ἀνθρώπους τῶν χωριῶν καί τῆς Πόλεως, νά δοῦμε τά φετινά Χριστούγεννα, ὡς τόν νέο, ἀλλά αἰώνιο τρόπο ζωῆς. Τό νέο, ἀλλά καί αἰώνιο ξεκίνημά μας. Νά λάμψη, νά γελάση καί νά γιορτάση ἀληθινά, ὁ Τόπος μας. Τά σπίτια μας, τά καταστήματά μας, τά σχολεῖα μας, τά χωριά μας, οἱ γειτονιές μας, ὅλος ὁ Τόπος μας, μέσα στό φῶς, τή λύτρωση, τή χαρά, τήν ὀμορφιά καί τήν ἀληθινή, αἰώνια Γιορτή τῶν Χριστουγέννων τῆς Ἐκκλησίας μας. Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
- 62 -
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2011 Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, «Θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν, ᾅδου τήν καθαίρεσιν, ἄλλης βιοτῆς τῆς αἰωνίου ἀπαρχήν καί σκιρτῶντες ὑμνοῦμεν τόν αἴτιον» (Πασχαλινός ὕμνος)
Ὁ ἀναστάσιμος αὐτός ὕμνος, προσδιορίζει μέ ἀκρίβεια καί συντομία, τί εἶναι ἡ μεγάλη Ἑορτή τῆς Λαμπρῆς καί τῆς Ἀναστάσεως, τήν ὁποία γιορτάζομε σήμερα. Ἡ νέκρωση τοῦ θανάτου, τό γκρέμισμα τοῦ ἅδου, ἡ ἀρχή καί τό ξεκίνημα τῆς αἰωνίου ζωῆς, τό σκίρτημα καί ἡ χαρά μας γιά τόν Αἴτιον, τόν Χριστόν, ὁ ὁποῖος ἀναστήθηκε καί εἶναι τό Πάσχα μας. Σήμερον ὁ θάνατος καί ὁ ἅδης ξεπερνοῦνται, ἡ αἰώνια ζωή ἀρχίζει καί ἐμεῖς σκιρτοῦμε γιά τόν ἀναστημένο Χριστόν, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ αἴτιος ὅλων αὐτῶν τῶν θαυμαστῶν καί τῶν μεγάλων εὐεργεσιῶν, γιά τό ἀνθρώπινο γένος, τόν κάθε ἄνθρωπον, τόν καθένα ἀπό μᾶς. Αὐτή εἶναι ἡ Λαμπρή, τό Πάσχα μας. Ἡ ἑορτή τῶν ἑορτῶν, τοῦ Γένους μας. Ἡ ἑορτή μας. Σ᾿ αὐτήν τήν μεγάλη, αἰώνια γιορτή μας θά κάνωμε μικρήν ἀναφορά καί λόγον ἀναστάσιμο πρός ὅλους ἐσᾶς. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Νικημένος καί γκρεμισμένος ἀπό τόν ἀναστημένο Χριστό μας, εἶναι ὁ θάνατος καί ὁ ἅδης, αἰῶνες τώρα. Παρά ταῦτα ὁ προστάτης τοῦ Ἅδη, ὁ πονηρός, δέν παύει νά ἐκτοξεύη ἐναντίον μας, τίς ἀπειλές του. Τρομοκρατεῖ καί ἀπειλεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἰδιαιτέρως εἰς τήν σημερινήν ἐποχή μας. Χρησιμοποιεῖ καί ἐκμεταλλεύεται τά σημερινά ἐπιστημονικά καί τεχνολογικά δεδομένα. Τά ἀδιέξοδα καί τά δύσκολα προβλήματα τοῦ σημερινοῦ κόσμου. Ἐπιδιώκει μέ αὐτά νά ἐντυπωσιάσει, νά κάνει τά κατορθώματά του. Στρέφει τά σφάλματά μας, ἐναντίον μας. Τό μολυσμένο περιβάλλον τοῦ πλανήτη μας, τόν ἀέρα πού ἀναπνέομε, τή γῆ πού καλλιεργοῦμε, τό νερό πού πίνομε. Τά λάθη μας, τήν ἀπληστία, τήν δίψα μας γιά ἀναγνώριση καί δόξα, τήν μεγαλομανία μας γιά θαυμαστά καί μεγάλα, ἐντυπωσιακά, δῆθεν, κατορθώματα. Τόν ὑπερκαταναλωτισμό μας. Τήν ἰδέα μας νά γίνωμε θεοί, νά ξεπεράσωμε τόν Θεό. Τίς κατασκευασμένες, ὄχι τίς πραγματικές - 63 -
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος χοροστατῶν ( Ἱ. Μ. Ὁσίας Εἰρήνης Χρυσοβαλάντου Ἡρακλείου, 2015)
ἀνάγκες μας. Τήν λαιμαργία μας. Τήν ἐξάντληση τῶν φυσικῶν πόρων, τῶν δώρων τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι μόνον γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου. Ἔτσι ἐφθάσαμε καί στά πρόσφατα γνωστά πρωτόγνωρα, τραγικά γεγονότα τῆς Φουκοσίμα τῆς Ἰαπωνίας καί τῆς ἀπειλῆς τῶν ἀνίατων σημερινῶν ἀσθενειῶν, τοῦ καρκίνου καί πολλῶν ἄλλων σημερινῶν κακῶν. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Μέσα σ᾿ αὐτήν τήν χαώδη σύγχυση τῶν καιρῶν μας, τίς ἀπειλές καί τό σκοτάδι, τή θλίψη καί τήν κατάθλιψη, τήν ἀπελπισία καί τήν ἀβεβαιότητα, τή μελαγχολία καί τά ἀδιέξοδα τῆς ἐποχῆς μας, προβάλλει καί ἀνατέλλει πάλιν «ὁ Ἥλιος τῆς δικαιοσύνης», τό φῶς καί ἡ χαρά τῆς Ἀναστάσεως, ὁ Χριστός. Ἡ δύναμη, ἡ ἐλπίδα, ἡ διέξοδος καί ἡ βεβαιότητα τῆς νέας ζωῆς, τῆς αἰώνιας.Ἡ μοναδική διέξοδος, στενή καί ἄγνωστη εἰς τούς πολλούς, περιφρονημένη, ἀλλά ἀληθινή, βιωμένη. Χρησιμοποιημένη καί ἀξιοποιημένη ἀπό πλῆθος ἀνθρώπων, ὅλων τῶν Ἐποχῶν, τῶν Ἁγίων τῆς ἀνθρωπότητας, τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι, μαζί μέ τόν Χριστόν, τόν Θεάνθρωπο Λυτρωτή καί Σωτήρα, ἐνίκησαν εἰς τήν ζωή καί τήν ἐποχή των τόν θάνατο, μά πιό πολύ καί κυρίως, ἐβίωσαν, ἔζησαν, ζοῦν καί βιώνουν τήν ἄλλη ζωή, τήν αἰώνια. Τήν χαίρονται ἐκεῖνοι, ἐμεῖς δέ ὅλοι, μαζί μέ ἐκείνους, μέ τά πρόσωπα καί τίς ἑορτές των, συνεορτάζομε, ζοῦμε καί χαιρόμαστε. Ξεπερνοῦμε, ὅσοι θέλομε, μαζί των, τόν βιολογικό καί φυσικό θάνατο καί ἔχομεν ἀπό τώρα τήν ἐλπίδα καί τήν χαρά τῆς αἰωνίου βιοτῆς, τῆς αἰώνιας ζωῆς «ἔνθα οὔκ ἐστι πόνος, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλά ζωή ἀτελεύτητος». Χωρίς τόν πόνο, τήν λύπη, τόν στεναγμόν, τίς σύγχρονες λαίλαπες καί μάστιγες. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Ἔχομεν ὅλοι μας σήμερα ἀνάγκη ἀπό τήν ἀλήθεια καί μόνον ἀπό αὐτήν. Χρειαζόμαστε καί ἀναζητοῦμε ἀληθινές λύσεις εἰς τά προβλήματα τά ὁποῖα ἀντιμετωπίζομε. Ἡ ἀληθινή ἀντιμετώπιση στήν ἀπειλή τοῦ θανάτου καί τῶν πολλῶν σημερινῶν βασάνων μας, εἶναι μόνον ἡ Ἀνάσταση τοῦ ἀναστημένου Χριστοῦ μας. Δέν ἔχομεν ἄλλη λύση, οὔτε διέξοδο ἀπό τά ἀδιέξοδα, τῶν ἡμερῶν μας. Σᾶς καλοῦμε, σᾶς προσκαλοῦμεν ὅλους νά ξεκινήσωμε καί ἐμεῖς ὅλοι, ὅσοι διψοῦμε γιά ζωή ἀληθινή καί αἰώνια, νά πάρωμε αὐτόν τόν δρόμο τῆς Ἀναστάσεως τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ Γένους μας. Νά σηκωθοῦμε, νά βεβαιωθοῦμε, νά γελάσωμε, νά ἀνταλλάξωμε τήν λύπη μέ τή χαρά, τήν - 65 -
ἀπελπισία μέ τήν ἐλπίδα, τήν σύγχυση μέ τήν ξαστεριά, τόν θάνατο μέ τήν ζωή. Αὐτό εἶναι πού χρειαζόμαστε ὅλοι μας σήμερον. Αὐτό εἶναι τό Πάσχα, ἡ Λαμπρή μας. Αὐτό χρειάζεται καί ὁ τόπος μας καί ὅλος ὁ κόσμος, ὅλοι οἱ ἄνθρωποί του, στήν πόλη καί τά χωριά, τά σπίτια καί τά καταστήματα, τά ἐργαστήρια καί τίς ἐργασίες μας. Νά μήν μείνωμε στήν κατήφεια τῶν τελευταίων εἰδικά ἡμερῶν τῆς πολυποίκιλης κρίσεως, τῶν ἀπειλῶν τοῦ θανάτου, ἀλλά νά προχωρήσωμεν εἰς τήν ἀναστημένη ζωή μας, τήν λαμπριάτικη, τήν αἰώνια, τήν ἀτελείωτη ζωή. Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην
† Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2012 «...Χριστός ἐπί γῆς˙ ὑψώθητε...» ( Ὕμνος Χριστουγέννων)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, Γιορτάζομε καί φέτος, σήμερα, τά Χριστούγεννα. Τήν αἰώνια, διαχρονική Γιορτή, τήν ὁποία πάντοτε γιορτάζομεν, ἀλλά φαίνεται νά μήν τήν γνωρίζωμε, νά μήν τήν καταλαβαίνωμε τελείως, νά μήν τήν ἀξιοποιοῦμεν σωστά, ὅπως εἶναι καλό καί ἀναγκαῖο στούς δύσκολους καιρούς μας. Τί εἶναι λοιπόν αὐτά τά Χριστούγεννα, τά ὁποῖα σήμερα γιορτάζομε; Μᾶς τό λέει αὐθεντικά, μέ τρεῖς μόνον λέξεις, ἕνας ἀπό τούς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν ὁποῖον ψάλλομε καί ἀκούομε: «...Χριστός ἐπί γῆς˙ ὑψώθητε...». Τά Χριστούγεννα εἶναι ὁ Χριστός, ὁ ἀληθινός Χριστός, ἡ Κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ Ἐκκλησία, ὁ Θεός ὁ αἰώνιος, ὁ ταπεινός, ὁ θυσιαστικός, ὁ Σταυρωμένος καί Ἀναστημένος. Ὄχι μόνον εἰς τούς οὐρανούς, ἀλλά καί «ἐπί γῆς», σ᾿ ὅλη τή γῆ, ὅλο τόν κόσμο καί στήν Ἑλλάδα, τήν Κρήτη καί τό Ἡράκλειον, ὅλο τόν Νομό μας. Ἐδῶ πού εἴμαστε ἐμεῖς, μαζί μας καί μαζί Του. .......... Σήμερα, τό 2012, πού εἴμαστε σέ δύσκολη θέση ὡς πρόσωπα, ὡς Τόπος, ὡς Κοινωνία, ὡς κόσμος, ὡς Οἰκουμένη, πῶς νά δοῦμε τά Χριστούγεννα ὡς τρόπο ζωῆς, ὡς δρόμο, ὡς διέξοδο, ὡς ἀπελευθέρωσή μας ἀπό τά δεινά καί τά δεσμά, τά ὁποῖα ταλανίζουν καί βασανίζουν ὅλους μας; Πῶς τά Χριστούγεννα, θά γίνουν τό «φάρμακό μας», τό ὁποῖο θά μᾶς θεραπεύση, θά μᾶς δώση ὑγεία καί δύναμη γιά νά συνεχίσωμε τήν ζωή μας, ὄχι νά τήν σταματήσωμε, ὄχι νά αὐτοκτονήσωμε, «νά τελειώσωμε», ἀλλά νά συνεχίσωμε, νά συνεχίζωμε, νά προχωροῦμε, νά προοδεύωμε, νά φθάσωμε στόν προορισμό μας; Ἔχομε προορισμό. Δέν εἴμαστε χαμένοι, πεταμένοι. Πῶς μέ τά ἀληθινά Χριστούγεννα καί τόν Χριστό, τόν ἀληθινό, τῆς φάτνης, τῆς λιτότητας, τῆς φτώχιας, τῆς θυσίας, τῶν διωγμῶν, θά ξεπεράσωμε τήν σημερινή «οἰκονομική κρίση», τήν ἀνέχεια, τά χρέη, τά «χαράτσια», τά δάνεια, τίς σκοτοῦρες, τίς φουρτοῦνες, τίς στενοχώριες, τίς - 67 -
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, γράφων εἰς βιβλίον ἐπισκεπτῶν ( Ἡράκλειον, 2009)
ἀδυναμίες, τήν πείνα, τήν ἀνέχεια, τούς ἀριθμούς, τίς Τράπεζες, τούς τόκους καί τῆς Ἑλλάδας, τῆς ἀγαπημένης καί προδομένης ἀπό ἐμᾶς Πατρίδας μας, ἀλλά καί καθενός ἀπό ἐμᾶς, οἱ ὁποῖοι κυριολεκτικά πνιγόμαστε μέσα σέ ὅλες αὐτές τίς καταστάσεις, οἱ ὁποῖες δέν μᾶς ἀφήνουν νά ἀναπνεύσωμε, νά κάνωμε ἕνα βῆμα ἐμπρός, στή ζωή μας; Πῶς θά κοιτάξωμε καί θά δοῦμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον μας μέ εἰρήνη, ἀγάπη, χαρά, χαμόγελο, καλωσύνη, κατανόηση καί ἀνθρωπιά, χωρίς καχυποψία, ὑποκρισία, ὀργή, θυμό, ἀγανάκτηση, βία, θηριωδία, ἐγκληματικότητα, τρόπο ζωῆς πολύτιμο, τόν ὁποῖον τόσον πολύ χρειαζόμαστε στό τέλος τοῦ 2012; Πῶς θά ξεπεράσωμε καί θά θεραπεύσωμε τά ψυχολογικά μας ἐρωτήματα, προβλήματα καί ἀρρωστήματα καί πῶς θά ἀπαλλαγοῦμεν ἀπό τά ψυχοφάρμακα, τά ἠρεμιστικά, νά γίνωμε καί νά εἴμαστε ἄνθρωποι ὑγιεῖς, ἐλεύθεροι καί δυνατοί, ἱκανοί, νά χαιρώμαστε τή ζωή μας ὡς τό δῶρο τοῦ Θεοῦ; Πῶς θά ἀποφύγωμε τήν ἐπάρατη καί ἀπαράδεκτη αὐτοκτονία, τό τρομακτικό αὐτό φαινόμενο τῶν ἡμερῶν μας, γιά νά συνεχίσωμε τή ζωή μας, ὅπως ὅλοι οἱ πρόγονοι καί οἱ Πατέρες μας ἀλλά καί οἱ Ἅγιοί μας; Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Σέ ὅλα αὐτά τά καίρια, ἐπίκαιρα καί κρίσιμα ἐρωτήματα, διλήμματα καί προβλήματα, ἡ Ἐκκλησία μας ἀπαντᾶ σήμερα, ὄχι μέ πολυλογίες, ρητορίες, θεωρίες, ἰδεολογίες καί συνταγές. Μόνον μέ μιά λέξη: «Ὑψώθητε», ὑψωθῆτε, κοιτάξετε ψηλά. Δεῖτε τόν Χριστό, τόν ἐπίγειο καί τόν οὐράνιο, τόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό, τόν ἔνδοξον, ὡς Θεόν ἀλλά καί ταπεινό καί ἁπλόν ἄνθρωπον, ὡς τό νήπιο τῆς φάτνης. Χωρίς κακίες καί ἔχθρες. Χωρίς πονηρίες, διπλωματίες, ὑποκρισίες, φόβους, τρόμους, σκοπιμότητες, συμφέροντα. Ὅπως ἀκριβῶς ὁ Χριστός, τό θεῖο, τό οὐράνιο ἀλλά καί τό ἐπίγειο, ἀνθρώπινο Πρόσωπό Του, τῆς Βηθλεέμ, τῆς φάτνης. Δεῖτε τόν Χριστόν πῶς εἶδε καί βλέπει, ἔζησε καί ζεῖ καί προσφέρει τήν ζωή σέ ὅλους ἐμᾶς. Νά ἀλλάξωμε νοοτροπία καί στάση ζωῆς. Πέραν ἀπό τήν ἀποτυχεμένη σημερινή ρουτίνα, πίεση, καταπίεση, ἀδιέξοδη καθημερινότητα. Μέ φῶς οὐράνιο καί λαμπρότατο, νέο ξεκίνημα ζωῆς, νέα στάση ζωῆς, ἰσορροπημένης. Οὔτε θεία, οὔτε ἀνθρώπινη μόνον, Θεανθρώπινη, Χριστουγεννιάτικη, τοῦ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Ἀνθρώπου, τοῦ Θεανθρώπου. Μέ αὐτόν τόν ἀληθινό Χριστόν τῶν Χριστουγέννων θά προχωρή- 69 -
σωμε ἀληθινά καί ἀποτελεσματικά στή ζωή μας. Ὄχι χωρίς Αὐτόν. «Ὑψώθητε», ὑψωθῆτε, ἀπό τούς λάκκους καί τά βάθη καί τούς βυθούς πού σήμερα βρισκόμαστε, εἰς τούς λόφους, τίς κορυφές καί τά βουνά μας, τήν φύση καί τήν ἐξοχή, τά δένδρα καί τά ἄνθη, τούς καρπούς καί τά προϊόντα τῆς γῆς μας, χωρίς ὑπερπαραγωγές, ἀλλά μέ φυσική παραγωγή, ὅσα ἡ φύση μᾶς προσφέρει ἀβίαστα. Λίγα προϊόντα, ἀλλά δικά μας, ἀπό τά χέρια μας, ἀπό τά χωράφια μας, τά ὁποῖα ἐγκαταλείψαμε καί ἐρήμαξαν. Ὄχι εἰσαγόμενα, ὄχι δηλητηριασμένα μέ τά φάρμακα καί τήν λαιμαργία, τή φιλαργυρία μας, μέ τόν ἱδρῶτα, τήν ἐργασία τῶν χεριῶν μας. «Ὑψώθητε», ὑψωθῆτε μέ τήν Ἐκκλησία μας, ἡ ὁποία μᾶς σηκώνει καί μᾶς ὑψώνει μέ τόν λόγο καί τήν ἀλήθειά Της. Μέ τήν ζωή καί τά μυστήριά Της, τήν Ἐξομολόγηση, ἡ ὁποία μᾶς θεραπεύει καί μᾶς ἀνακουφίζει ἀπό τά βάρη τῆς ζωῆς, τό Βάπτισμα τό ὁποῖον ἔχομε καί δέν τό ἀξιοποιοῦμε, τό Χρίσμα τό ὁποῖον μᾶς δίδει τό φῶς, τή δύναμη καί τή χαρά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ἐπίσης δέν τό ἀξιοποιοῦμε, τήν Ἱερωσύνη τήν ὁποίαν ὑβρίζομε καί τόν Γάμο τόν ὁποῖον ἐγκαταλείπομε καί τόν ὑποκαθιστοῦμε καί πάνω ἀπ᾿ ὅλα τήν θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία μᾶς κάνει «χριστούς» κατά χάριν, ἀλλά τήν ἀφήσαμε καί αὐτήν. «Ὑψώθητε», ὑψωθῆτε, ἐλαφροί, χωρίς τά βάρη τῆς πλεονεξίας, τῆς φιλαργυρίας, τῆς ἀπληστίας, τῶν τόσων σημερινῶν ἐξαρτήσεων, οἱ ὁποῖες μᾶς δένουν στά ναρκωτικά τῶν καιρῶν μας, ἀκόμη καί στά σημερινά «ἠλεκτρονικά» ναρκωτικά, τό ἀλκοόλ, τό κάπνισμα καί τό διαδίκτυο, τῆς κακῆς καί ἄπληστης χρήσεώς των. «Ὑψώθητε», ὑψωθῆτε. Μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὄχι τῆς φιληδονίας, τῶν παθῶν, τῶν ἐξαρτήσεων, τῆς ἐκμεταλλεύσεως, τῆς ἀδικίας, τοῦ δῆθεν ἀγαπωμένου θύματός μας. Τῆς καθαρῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν Ἁγίων Του, ὅλων τῶν Ἁγίων, «πάντων τῶν Ἁγίων», ἡ ὁποία ἔχει μόνον ἀλήθεια, εἰλικρίνεια, καθαρότητα, ἁγνότητα ψυχῆς, ἀλλά καί σώματος, τοῦ φυσικοῦ μας σώματος. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Αὐτά εἶναι τά Χριστούγεννα καί αὐτός εἶναι ὁ τρόπος τῆς ἀνυψώσεώς μας πού ἀναφέραμε, γιά νά γιορτάσωμε καί σήμερα τή σημερινή μεγάλη Γιορτή καί πάντοτε, μέχρι νά ἀναπνέωμε καί νά ζοῦμε. Μέχρι νά ὑπάρχωμε στή γῆ, στό Ἡράκλειο, στό σπίτι μας, στόν Τόπο μας, στήν Κρήτη, τήν Ἑλλάδα μας. Αὐτά εἶναι τά δικά μας, τά Κρητικά, Ἑλληνικά καί Ὀρθόδοξα Χριστούγεννα, ξεκίνημα καί πορεία νέας ζωῆς, αἰώνιας, ἀλη- 70 -
θινῆς, ὑγιοῦς, ἐλεύθερης ἀπό τά σημερινά δεινά, τά ὁποῖα μᾶς ταλαιπωροῦν πολύ. Αὐτά τά Χριστούγεννα τῆς Ἐκκλησίας, τῆς Ὀρθοδοξίας μας, τοῦ Γένους μας, σᾶς καλῶ σήμερα καί σᾶς παρακαλῶ νά ζήσωμε καί νά ζοῦμε πάντοτε στήν πόλη, τίς πόλεις καί τά χωριά μας, παντοῦ, ὅλοι μαζί, ἑνωμένοι, ἀγαπημένοι. Δέν ἔχομεν ἄλλο τρόπο νά ζοῦμε ἐλεύθεροι, ὑγιεῖς, ἀληθινοί ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, τῆς Κρήτης, τῶν ὅπου γῆς Ἑλλήνων Ὀρθοδόξων. Καλά Χριστούγεννα, καλή ζωή, ἀληθινή, παροῦσα καί μέλλουσα, αἰώνια. Χρόνια πολλά! Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην † ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, λειτουργῶν (Ἱ. Μ. Ν. Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου, 2013)
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2013 Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη! Ἑορτάζομε κι ἐφέτος, τήν σημερινήν ἡμέρα, τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας, τό Πάσχα τῶν Ἑλλήνων, τό Πάσχα μας. Ἡμέρα Γιορτῆς, χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως. Ὁ λαός καί τό Γένος μας, διά μέσου τῶν αἰώνων καί εὐτυχῶς καί σήμερα, ἐκφράζει τήν πίστη καί τή χαρά του μέ τόν γνωστόν αὐτόν χαιρετισμό «Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη!», ὁ ὁποῖος γιά τήν Ἀναστάσιμη περίοδο τῶν σαράντα ἡμερῶν, ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως, ἀντικαθιστᾶ κάθε ἄλλο χαιρετισμόν. Μέ τόν χαιρετισμόν αὐτόν ἐκφράζεται τό βίωμα, ἡ πίστη, ἡ μετοχή, ἡ χαρά καί ἡ ἀγαλλίαση γιά τό Γεγονός τῆς Ἀναστάσεως. Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη! Μέ αὐτόν τόν Ἀναστάσιμο χαιρετισμό τοῦ λαοῦ καί τῆς Παραδόσεώς μας, σᾶς χαιρετίζομε καί ἐμεῖς σήμερα καί ἀπό αὐτό τόν διαχρονικό καί αἰώνιον χαιρετισμό μας, τῆς πραγματικότητας τῆς Ἀναστάσεως, θά ἀντλήσωμε σήμερα μηνύματα, ἐλπίδα καί ζωή, γιά τήν Ἐποχή μας, γιά τίς συνθῆκες, ὑπό τίς ὁποῖες ζοῦμε, στούς δύσκολους καιρούς μας. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη! Ὅπως εἶναι γνωστόν σέ ὅλους μας, ὁ Χριστός ἐσυκοφαντήθηκε, ὑπονομεύθηκεν, ἐδιώχθηκεν, ἐπροδόθηκεν, δέχθηκε εἰρωνεῖες, ἐμαστιγώθηκεν, ἐσταυρώθηκεν, ἐτάφη, κατέβηκεν εἰς τόν Ἅδην, εἰς τόν ὁποῖον ἔμεινεν μέ τούς ἀπ’ αἰῶνος κεκοιμημένους ἀνθρώπους, τούς ὁποίους ἐσυνάντησεν, ἔσπασε τά δεσμά τοῦ θανάτου καί τοῦ Ἅδου καί ἐλευθέρωσεν ἀπό τή φθορά καί τόν θάνατο τό γένος ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ἀναστήθηκεν. Εἰς τήν συνέχεια, ἐμφανίσθηκεν εἰς τούς μαθητές Του καί ὄχι μόνον. Ἔφερε τήν Ἀνάστασή Του, τό μέγα αὐτό, αἰώνιον Δῶρον εἰς τόν λαόν Του, τούς λαούς καί τούς ἀνθρώπους ὅλων τῶν Ἐποχῶν καί ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ἔμεινε μαζί μας ὅλη τήν Ἀναστάσιμη περίοδο, γιά νά βεβαιωθοῦμε καί νά χαροῦμεν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, τό μέγα αὐτό Γεγονός τῆς Ἀναστάσεως, νά μποροῦμε καί ἐμεῖς νά γιορτάζωμε, νά ἐλπίζωμε, νά χαιρώμαστε, - 73 -
νά ζοῦμε ἀναστάσιμα, χαρούμενα καί αἰσιόδοξα, νά βροῦμε τόν ἑαυτό μας, τόν δρόμο τῆς Ἀναστάσιμης, τῆς ἀληθινῆς ζωῆς μας καί νά συνεχίσωμεν εὐλογημένα τήν ζωήν καί τήν πορείαν μας εἰς αὐτόν τόν κόσμον. Αὐτή ἧταν ἡ πορεία τοῦ Χριστοῦ μας, ὁ ὁποῖος «...δι’ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν...», ὅπως πάντοτε λέγομε καί ὁμολογοῦμεν εἰς τό Σύμβολον τῆς Πίστεώς μας, ἐταπεινώθηκε μέ τήν δικήν Του τήν θέληση, ἐσταυρώθηκε, κατέβηκε εἰς τόν Ἅδην, καί στήν συνέχεια, μᾶς ἔφερε τήν εὐλογία τῆς Ἀναστάσεώς Του, τήν ὁποία σήμερα γιορτάζομε, μέσα σέ κλίμα θλίψεως, καταθλίψεως, ἀπελπισίας, φόβου, καί ἀπαισιοδοξίας. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Ζοῦμε καί ἐμεῖς σήμερον ὡς ἀνθρωπότητα, ὡς Ἑλλάδα, ὡς τό Γένος μας, ἀλλά καί ὡς ἄνθρωποι, ὡς πρόσωπα, τήν ἴδια περίπου κατάσταση, τήν ὁποίαν ἔζησεν ὁ Κύριός μας, πρίν ἀπό τήν Ἀνάστασή Του, «θλιβόμενοι, ἀπορούμενοι, καταβαλλόμενοι...πάντοτε τήν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φέροντες, ἵνα καί ἡ ζωή τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι ἡμῶν φανερωθῇ» (Β΄ Κορ. 4,8,10). Ὑποφέρομε καί ἐμεῖς σήμερα ὅπως περίπου καί ὁ Χριστός, κατά τόν Ἀπόστολόν Του, τά γνωστά σέ ὅλους βάσανα καί τίς «σταυρώσεις», τίς ταλαιπωρίες, τίς ἀβεβαιότητες, τίς ἀνασφάλειες, τούς φόβους, τίς φοβίες, τίς θλίψεις, τίς στενοχωρίες, τίς εἰρωνεῖες, τίς ἀνέχειες, τίς πιέσεις, τίς ἀνεργίες καί ὅλες τίς καταστάσεις, οἱ ὁποῖες εἶναι γνωστές καί πολύ δυσάρεστες σέ ὅλους μας, ἰδιαιτέρως δέ, εἰς τούς νέους μας, τούς νέους Ἐπιστήμονες, τούς πολλούς ἀνέργους, τούς ἀνθρώπους τῶν Πόλεων, οἱ ὁποῖοι βρισκόμαστε μακριά ἀπό τή γῆ καί τά δῶρα της, τά ὁποῖα μᾶς δίδει ὅταν τήν καλλιεργοῦμε καί τήν περιποιούμαστε. Ὅλες αὐτές οἱ καταστάσεις, τίς ὁποῖες ζοῦμε σήμερα, εἶναι ὀδυνηρές καί δυσβάστακτες, πού δυστυχῶς ὁδηγοῦν πολλούς ἀδελφούς μας καί σέ ἀσθένειες σωματικές καί ψυχικές, ἀλλά, ὅπως εἶναι γνωστόν καί σέ αὐτοκτονίες, ἄγνωστες καί ἀδιανόητες μέχρι σήμερα εἰς τήν Κρήτην μας. Σ’ αὐτές ἀκριβῶς τίς καταστάσεις, τίς ὁποῖες βιώνομε σήμερα, μποροῦμε καί εἶναι ἀπαραίτητο νά θυμηθοῦμε καί νά ζήσωμε, ὅσα ἔζησεν ὁ Θεάνθρωπος Κυριός μας, πρίν ἀπό τήν Ἀνάστασή Του, «τοῦ Χριστοῦ τά παθήματα τόν Σταυρόν καί τήν Ταφήν Του», μετά ἀπό τά ὁποῖα «Ἀνέστη καί ἀληθῶς Ἀνέστη». Αὐτή ἀκριβῶς εἶναι καί ἡ μοναδική σημερινή ἐλπίδα καί ἀνάσα μας, τήν ὁποίαν μποροῦμε νά ζήσωμε καί νά χαροῦμε, νά γιορτάσωμε καί νά - 74 -
στηριχθοῦμε σ’ αὐτήν. Ὅ,τι καί ἄν περνοῦμε σήμερα, ὅ,τι καί ἄν ὑποφέρομε, ὅσο καί ἄν πονοῦμε καί ἀποθαρρυνώμαστε, ὅσον καί ἄν σταυρωνώμαστε καί τρομάζωμε, γιά ὅλα ὅσα βλέπομε εἰς τά Μέσα Ἐνημερώσεως, διαβάζομε καί μᾶς διαλύουν καί μᾶς πιέζουν, ἡ Ἀνάσταση ὑπάρχει, ἡ Ἀνάσταση ἔρχεται καί ἦλθε καί τήν γιορτάζομε σήμερα. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας, σήμερα προσφέρεται σέ μᾶς, εἰς τήν ζωήν μας, τήν ἀλλάζει, τήν ὀμορφαίνει καί τήν στηρίζει. Ἔχομεν ἤδη τήν δυνατότητα καί τήν χαρά νά τήν ζοῦμε, ἀλλά πιό πολύ νά τήν ζήσωμεν ἐάν ὑπομείνωμε «τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ» (Ρωμ. 8,18) τοῦ σημερινοῦ καιροῦ, τοῦ καιροῦ τῆς δύσκολης ἐποχῆς μας, ἐάν μείνωμε σταθεροί καί ἀμετακίνητοι εἰς τήν Ὀρθοδοξία μας, εἰς τήν Παράδοσή μας, εἰς τίς ἀρχές καί στίς ρίζες μας, τίς ὁποῖες οἱ εὐλογημένοι πρόγονοί μας, ἔζησαν καί παρέδωκαν εἰς ἐμᾶς, ὅταν καί ἐκεῖνοι ἀντιμετώπιζαν τά δικά των μαρτύρια, τίς δουλεῖες, τούς διωγμούς καί τίς ἀνέχειές των. ............... Ὁ Ἀναστημένος Κύριος, μᾶς ἀνασταίνει. Στήν Ἀνάστασή Του αὐτήν καί μέ αὐτήν θά ζήσωμε καί θά ζοῦμε αἰώνια. Αὐτό εἶναι σήμερα ἡ μοναδική μας ἐλπίδα καί τό μέγα ἐλπιδοφόρο καί αἰσιόδοξο μήνυμα. Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη! Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἀγάπη † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, ( Ἡράκλειον, 2014)
της ος, 14)
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2014 «...Χριστός ἐπί γῆς˙ ὑψώθητε...» ( Ὕμνος Χριστουγέννων)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας μας, Ἡ σημερινή, μεγάλη Ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, εἶναι αἰώνια Ἑορτή, ὅπως καί ὁ νεογέννητος Χριστός, ὁ Θεάνθρωπος, εἶναι αἰώνιος. Στήν μεγάλην αὐτήν σημερινή Γιορτήν, ὁ Χριστός μας ἔρχεται, εἶναι πάντοτε καί “ἐπί γῆς”. Σήμερα καλωσορίζομε τόν νεογέννητο Χριστό μας, εἰς τήν γῆ μας, τήν Βηθλεέμ, τή φάτνη, εἰς τόν Τόπο μας, τά σπίτια μας, τίς οἰκογένειές μας, τά χωριά μας, τίς πόλεις μας, παντοῦ. Χαιρόμαστε καί γιορτάζομε τήν παρουσία Του μαζί μας. Μέ ἀφορμή τό μεγάλο αὐτό γεγονός τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ κοντά μας, ἡ Ἐκκλησία, μᾶς παρακινεῖ καί μᾶς ζητᾶ “ὑψώθητε”. Ὑψωθῆτε, κοιτάξετε ψηλά, ἀλλάξετε δρόμο, τρόπο καί προσανατολισμό. Ὑψωθῆτε. “Ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας”, ὅπως πάντοτε λέγομε καί ἀκούομε σέ κάθε Θεία Λειτουργία μας. Αὐτή τή δυνατότητα, τή χαρά καί τήν προτροπή “ὑψώθητε”, ὑψωθῆτε πρός τά ἄνω, παρακαλοῦμεν ὅλους νά ἀξιοποιήσωμε στή σημερινή δύσκολη Ἐποχή μας, κατά τήν μεγάλη καί πολύτιμη σημερινή Ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, “...Χριστός ἐπί γῆς˙ ὑψώθητε...”. Ὁ Χριστός εἶναι εἰς τήν γῆ˙ ὑψωθῆτε. Ὁ λόγος αὐτός, ἀπό τούς Χριστουγεννιάτικους ὕμνους μας, ἡ προτροπή καί ἡ ὁδηγία τῆς Ἐκκλησίας μας νά μετακινηθοῦμε, νά ἀλλάξωμε, νά ὑψωθοῦμεν, εἶναι πολύτιμος καί βαρυσήμαντος. Ὁ Χριστός μας εἶναι οὐράνιος “ἐν τοῖς οὐρανοῖς”, ἀλλά ἀγαπᾶ, περιθάλπει, ἀγκαλιάζει, στηρίζει ὅλους ἐμᾶς, ὡς ἀληθινά παιδιά Του, γι´ αὐτό, μόνον ἀπό ἀληθινή ἀγάπη στά παιδιά Του, ἔρχεται καί ἦλθε “ἐπί γῆς”. Ἔρχεται καί ἦλθε κοντά μας, εἰς τήν γῆ, στήν ὁποίαν ἐμεῖς μένομε καί εἴμαστε καί ζοῦμε. Εἶναι μαζί μας, μέ ἐμᾶς, κοντά μας. Αὐτό τό γεγονός τῆς “ἐπί γῆς”, εἰς τήν γῆ, παρουσίας Του, εἶναι μεγάλο, πρωτοφανές. Ἐκφράζει, δείχνει τήν ἄπειρη ἀγάπη Του πρός ἐμᾶς. Ἦρθε γιά νά μᾶς πάρη μαζί Του, νά μᾶς ἀλλάξη, νά μᾶς ὑψώση, νά μᾶς μεταμορφώσξ. Νά Τόν ἀκολουθήσωμε καί νά Τόν ἀκολουθοῦμε πάντοτε, εἰς τά ὑψηλά. Νά μᾶς ὑψώνη, ἀλλά - 77 -
μόνον μέ τή θέληση, μέ τήν προθυμίαν, μέ τή χαρά μας, χωρίς ἐξαναγκασμό καί πίεση. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, Αὐτά τά δεδομένα, ὅτι ὁ Χριστός σήμερα ἔρχεται καί ἦλθε καί εἶναι κοντά μας, σ´ ἐμᾶς, ὡς παιδιά καί φίλους καί ἀγαπημένους Του, μποροῦν νά ἀλλάξουν ὅλη τή ζωή μας. Σήμερα, στήν σημερινή αὐτήν μεγάλη Ἑορτήν μας, τῶν Χριστουγέννων, μποροῦμε καί καλούμαστε ἐλεύθερα καί ἁπλά, ἀνθρώπινα, νά ἀλλάξωμε ὅλη τή ζωή μας, τόν δρόμο καί τή νοοτροπία μας. Νά ἐπαναπροσανατολισθοῦμε ἀπό σήμερα. Νά φύγωμεν ἀπό τά στεγανά, ἀπό τήν καθημερινή θλίψη, κατάθλιψη καί στενοχωρία. Νά χαροῦμε, νά γελάσωμε, νά γιορτάσωμε. Νά φύγωμεν ἀπό τήν φυλακή μας, εἰς τήν ὁποίαν ἔχομε φυλακισθεῖ ἀπό μόνοι μας, μέ τήν θέληση καί τήν ἐπιλογή μας. Νά φύγωμεν ἀπό τήν σημερινήν ἐμπάθεια καί ἐγωπάθεια, ἀπό τόν σημερινό τρόπο ζωῆς, τόν μονότονο καί καταθλιπτικό. Νά πάψωμε νά ἀσχολούμαστε μόνον μέ ὅ,τι μᾶς ἀρέσει καί μᾶς συμφέρει. Νά συνειδητοποιήσωμεν, ὅτι ἡ ζωή μας σήμερα δέν εἶναι μόνον τά χρήματα, οἱ ἀνέσεις, οἱ πολυτέλειες, οἱ σπατάλες, οἱ ὑπερκαταναλώσεις. Νά ἀποβάλωμεν ἀπό μέσα μας, μέ τρόπον ἐλεύθερο καί ἁπλό, τίς καθιερωμένες πιά θεωρίες, πλάνες καί συνήθειες τῆς καθημερινότητας. Νά φύγωμεν ἀπό τά σημερινά ἀδιέξοδα καί τή μονοτονία, τήν σημερινή ἰσοπέδωσή μας. Ὅλα αὐτά εἶναι τό σημερινό πρόβλημά μας. Τό πρόβλημα τῆς ζωῆς καί τοῦ προσώπου μας. Τῆς Κοινωνίας καί τοῦ λαοῦ μας. Ἐδῶ ἔχομε παγιδευθεῖ καί ἀπό αὐτό ὑποφέρομεν. Αὐτό εἶναι τό πρόβλημά μας. Μπροστά σ´ αὐτό τό μεγάλο μας πρόβλημα, μέ τήν εὐλογία καί τήν βοήθεια τοῦ Νεογέννητου Χριστοῦ μας, ἔχομε τήν δυνατότητα καί τήν ἐλπίδα, νά μετακινηθοῦμε, νά προχωρήσωμε, νά προοδεύσωμε ἀληθινά, νά ὑψωθοῦμε, νά φθάσωμε καί νά προσεγγίσωμε τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος γεννήθηκε στήν Φάτνη τῆς Βηθλεέμ, νά εἴμαστε καί νά πορευώμαστε μαζύ Του, στόν δικό Του, ὄχι στόν δικό μας δρόμο, ἐλεύθεροι ἄνθρωποι, ἀληθινοί, χωρίς ἁλυσίδες, χωρίς βάρη, δεσμά καί ἐξαρτήσεις, κάθε εἴδους. Μποροῦμε καί εἶναι ἀνάγκη στήν Ἐποχή μας, νά μήν ἀπομακρυνώμαστε ἄλλο ἀπό τόν Θεό, ἁπλά νά ἐπιστρέψωμεν εἰς τόν μόνον Σωτήρα καί Λυτρωτή καί Εὐεργέτη μας, πορευόμενοι πρός τά ἄνω, ὑψηλά, σύμφωνα μέ τήν προτροπή Του “τά ἄνω ζητεῖτε” καί τῆς Ἐκκλησίας μας τήν σημερινή προτροπήν “ὑψώθητε”, ὑψωθεῖτε. Μποροῦμε καί δέν ἔχο- 78 -
μεν ἄλλο τρόπο καί δρόμον, νά ἀποκτήσωμε νέα ζωή, νέα πορεία, νέο δρόμο, νέους ὁρίζοντες, νέους οὐρανούς, ἀπό τήν γῆ, τόν Τόπο μας, ὅπου σήμερα ὁ Χριστός μας ἦλθε, γιά νά μᾶς μετακινήση, νά μᾶς σηκώση, νά μᾶς θεραπεύση, νά μᾶς ἀλλάξη, νά μᾶς ὑψώση καί νά μᾶς κάνει νέους ἀνθρώπους, ἀληθινούς, οὐράνιους, αἰώνιους. ................. Σᾶς καλοῦμε καί σᾶς παρακαλοῦμεν, ἀγαπητοί ἀδελφοί, νά πάρωμεν ἐδῶ καί τώρα, ὅλοι μας, αὐτό τόν ἀληθινό δρόμο τοῦ Χριστοῦ, τῆς Ἐκκλησίας Του, τῆς Γεννήσεώς Του, τῶν Χριστουγέννων. Χρόνια πολλά! Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην † ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
Ἐγκύκλιος περί τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου ἔτους 2016 Πρός Τούς Αἰδεσιμωτάτους Ἐφημερίους τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης Ἀδελφοί καί συλλειτουργοί, Χριστός Ἀνέστη! Διά τῆς παρούσης προαγόμεθα νά πληροφορήσωμεν ὑμᾶς, ὅτι, ὡς ἤδη γνωρίζετε, εἰς τό πλαίσιον τῆς ἐν Κρήτῃ συγκληθησομένης κατά τόν προσεχῆ Ἰούνιον, Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, οἱ Σεπτοί Προκαθήμενοι καί ἅπαντα τά Μέλη Αὐτῆς θά ἐπισκεφθοῦν πρωτίστως τό Ἡράκλειον. Συγκεκριμένως ἐπί τῆς προετοιμασίας, τοῦ Προγράμματος καί τῆς συμμετοχῆς ὑμῶν εἰς τό ἱστορικόν τοῦτο Γεγονός, γνωρίζομεν ὑμῖν τά κάτωθι: 1. Αἱ προετοιμασίαι συνεχίζονται ἐντατικῶς κατ’ αὐτάς, τόσον εἰς τό κτήριον τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, ὅσον καί εἰς τούς δύο Ἱερούς Ναούς τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Τίτου καί τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ. Ἐν συνεργασίᾳ μετά τῶν ἁρμοδίων Ὑπηρεσιῶν, λαμβάνονται τά προβλεπόμενα μέτρα διά τήν διασφάλισιν τῶν ἀπαραιτήτων προετοιμασιῶν καί τήν ἀσφάλειαν τῶν Ὑψηλῶν Προσώπων. Εὐχαριστοῦμεν τάς Ἱεράς Μονάς καί τάς Ἐνορίας τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς, πάντας ὑμᾶς, διά τήν ἀνταπόκρισιν, διά τῆς ἐκτάκτου εἰσφορᾶς, εἰς τάς καταλλήλους προετοιμασίας διά τήν φιλοξενίαν καί τήν δοχήν τοῦ ἱστορικοῦ τούτου Γεγονότος. Δέν ἔχουν γίνει ἔξοδα ὑπερβολικά ἤ περιττά, ἀλλά τά ἀπολύτως ἀπαραίτητα διά τήν καλήν μαρτυρίαν τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Κρητικῆς φιλοξενίας. 2. Αἱ ὁρισθεῖσαι ἤδη Χορωδίαι, αἱ ὁποῖαι θά ἀποδώσωσι τούς ὕμνους εἰς τάς Ἱεράς Ἀκολουθίας, ἀποτελοῦνται καί ὑπό ἱεροψαλτῶν ἐχόντων διακονίαν εἰς διαφόρους Ἱερούς Ναούς τῆς Πόλεως τοῦ Ἡρακλείου. Παρακαλοῦμεν ὅπως ἐπιδείξητε κατανόησιν καί παράσχητε τήν ἄδειαν ἀπουσίας εἰς τυχόν ἱεροψάλτας τοῦ Ἱεροῦ ὑμῶν Ναοῦ, διά τήν συμμετοχήν αὐτῶν εἰς τούς ὁρισθέντας ἱεροψαλτικούς χορούς, κατά τό ἱστορι- 81 -
Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης (Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς, Ἰούνιος 2016)
κόν τοῦτο Γεγονός. Τοῦτο ἀποτελεῖ τήν προτεραιότητα ἡμῶν κατά τό ἱστορικόν τοῦτο διήμερον διά τήν Πόλιν ἡμῶν. 3. Τό Σάββατον, 18ην Ἰουνίου ἐ.ἔ. εἰς τόν Ἱερόν Καθεδρικόν Ναόν Ἁγίου Τίτου θά τελεσθῇ ἡ ἐπίσημος ὑποδοχή τῶν Ὑψηλῶν Ἐπισκεπτῶν ἡμῶν, ὑπό τῆς Ἱεραρχίας, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου, τῶν Μοναστικῶν Ἀδελφοτήτων καί τοῦ εὐσεβοῦς Κρητικοῦ Λαοῦ καί θά ἀκολουθήση ἡ ἐπίσημος Δοξολογία καί ὁ Ἑσπερινός τῆς Πεντηκοστῆς. Εἰς τάς Ἱεράς Ἀκολουθίας ταύτας καλεῖσθε ἅπας ὁ Ἱερός Κλῆρος νά μετάσχητε συμπροσευχόμενοι. ......... 4. Τήν Κυριακήν τῆς Πεντηκοστῆς, 19ην Ἰουνίου ἐ.ἔ., εἰς τόν Ἱερόν Μητροπολιτικόν Ναόν Ἁγίου Μηνᾶ, θά τελεσθῇ τό Ἱερόν Συλλείτουργον τῶν Προκαθημένων, παρουσίᾳ τοῦ Ἐξοχωτάτου Προέδρου τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας, κ. Προκοπίου Παυλοπούλου. ........... 5. Θεωροῦμεν ἀπαραίτητον τήν συμμετοχήν τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ, κυρίως εἰς τήν ὑποδοχήν τό ἑσπέρας τοῦ Σαββάτου, 18ης Ἰουνίου, ἐν τῷ προαυλείῳ χώρῳ τοῦ Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Τίτου. Ἡ Κρήτη τάς ἡμέρας ταύτας, συναντᾶ τήν Ἱστορίαν καί γράφει Ἱστορίαν. Δέν πρέπει νά μείνωμεν ἀμέτοχοι εἰς τό Γεγονός τοῦτο. Διά τοῦτο προτρεπόμεθα καί παρακαλοῦμεν πάντας ὑμᾶς, ὅπως προτρέψητε, ἐν πρώτοις τούς συνεργάτας, τούς ἐκκλησιαστικούς συμβούλους, καί ἅπαντας τούς Ἐνορίτας ὑμῶν, διά τήν συμμετοχήν καί παρουσίαν αὐτῶν εἰς τό Γεγονός τοῦτο. Παρακαλεῖσθε ὅπως, τόσον κατά τήν Ἑορτήν τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ὅσον καί κατά τήν Κυριακήν, 12ην Ἰουνίου ἐ.ἔ., ἀνακοινώσητε ἐνθέρμως τό Γεγονός τοῦτο καί προτρέψητε τόν λαόν ἡμῶν εἰς θερμήν ἀνταπόκρισιν εἰς τό κάλεσμα τοῦτο τῆς Ἐκκλησίας. Πάντα τά ἀνωτέρω φέροντες εἰς γνῶσιν ὑμῶν, ἀναμένοντες δέ τήν ὑμετέραν ἀνταπόκρισιν, εἰς ἕνα τοιοῦτον μέγα καί Ἱστορικόν Γεγονός, εὐχόμενοι πᾶσαν παρά τοῦ Δωρεοδότου Θεοῦ ἐνίσχυσιν καί χάριν εἰς ὑμᾶς, διατελοῦμεν, Μετά πατρικῶν εὐχῶν καί ἐν Κυρίῳ ἀγάπης † Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
- 83 -
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Χριστουγέννων ἔτους 2016 «Ἔρχεται ὁ Χριστός τόν πονηρόν συντρῖψαι τούς ἐν σκότει φωτίσαι καί λῦσαι τούς δεσμίους...» ( Ὕμνος Χριστουγέννων)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας μας, Ἑορτάζομε καί σήμερα τήν «μητρόπολιν τῶν ἑορτῶν», τήν μεγάλη Ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Ἡ μεγάλη αὐτή Δεσποτική Ἑορτή, εἶναι ἀληθινή εὐλογία, χαρά καί ἀγαλλίαση, γιά ὅλο τόν κόσμο καί ὅλους ἐμᾶς. Σήμερα, εἰς τήν μέγαλη αὐτήν Ἑορτή, ὅπως μᾶς ἀναγγέλλει καί μᾶς βεβαιώνει ἡ Ἐκκλησία μας, μέ τόν ὕμνο Της πού ἀναφέραμεν, ὁ Χριστός συντρίβει τόν διάβολο, τόν πονηρό, φωτίζει τούς σημερινούς ἀνθρώπους, ὅλους ἐμᾶς καί μᾶς ἐλευθερώνει ἀπό ὅλα τά δεσμά καί τά κακά πού ζοῦμε καί παλεύομε σήμερον. Αὐτά εἶναι τά Χριστούγεννα. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη Ἑορτή, τήν ὁποίαν ἑορτάζομε σήμερα. Πολύ ἁπλά: ἡ κατάργηση τοῦ πονηροῦ καί τῶν πονηρῶν σημερινῶν καταστάσεων, τό φῶς εἰς τό σημερινό σκοτάδι, εἰς τόν κόσμο πού ζοῦμε καί ἡ ἐλευθερία ὅλων ἐμᾶς, τῶν σκλαβωμένων σέ τόσα πολλά κακά καί ἀδιέξοδα.Αὐτά εἶναι τά Χριστούγεννα τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Εἶναι ἀλήθεια, στίς ἡμέρες μας, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἑλλάδος μας, ἀλλά καί ὅλου τοῦ κόσμου, ζοῦμε καί ἀντιμετωπίζομε δύσκολες, πρωτόγνωρες καταστάσεις. Νέα προβλήματα καί ἀδιέξοδα μεγάλα καί ἐπικίνδυνα. Μεγάλη φτώχια, ἀνέχεια, πείνα, δεινά στόν Τόπο μας, ἀλλά καί σέ πολλά μέρη τοῦ κόσμου. Πόσοι ἀδελφοί μας σήμερα πεινοῦν καί ὑποφέρουν, μέσα στό κλίμα τῆς Ἐποχῆς μας! Ζοῦμε κασταστάσεις πολύ δύσκολες. Τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως, ἡ ὁποία βασανίζει καί ταλανίζει τόσους συνανθρώπους μας, κυριαρχεῖ καί ἁπλώνεται παντοῦ. Πέραν ἀπό τά προβλήματα αὐτά, ἀντιμετωπίζομε καί πολλά προσωπικά ἀδιέξοδα, ἀπελπισίας, ἀπαισιοδοξίας, ἀγωνίας καί φόβους πολλούς. Ἐχάσαμε καί χάνομε συνεχῶς τήν ἐλπίδα, τήν αἰσιοδοξία τήν ὁποίαν εἴχαμε, τίς δυνάμεις, τήν χαρά. Δέν γνωρίζομε ποιοί εἴμαστε, ποῦ πᾶμε. Βαδίζομε λάθος, μέ ψεύτικα ὁράματα καί ὄνειρα, τά ὁποῖα τόσες φορές - 84 -
μᾶς ἀπογοητεύουν καί μᾶς ὁδηγοῦν σέ καταστάσεις ἀπαράδεκτες, αὐθαίρετες, ἐπικίνδυνες. Δέν διστάζομε σήμερα νά υἱοθετοῦμε καί νά ζοῦμε πράγματα ἀνόητα. Νά ζοῦμε καί νά προωθοῦμε, πολλοί ἀπό ἐμᾶς, ἀδιανόητες καταστάσεις καί μεγάλα λάθη αὐτοκτονίας, ὁμοφυλοφιλίας, ἐπικίνδυνης ζωοφιλίας. Κάνομε σήμερα ὅ,τι μᾶς ἀρέσει καί ὅ,τι θέλομε, ἐπειδή ἁπλά μᾶς ἀρέσει. Πῶς καί ποῦ πορευόμαστε σήμερα στήν ζωή μας; Ὅλοι μας. Ἐμεῖς, οἱ μεγάλοι στήν ἡλικία, οἱ ἐπιχειρηματίες, οἱ ἐπαγγελματίες, οἱ ἐκπαιδευτικοί, οἱ δάσκαλοι, οἱ φοιτητές. Τά παιδιά μας τά μικρότερα. Πῶς τά μεγαλώνομε, πῶς τά παιδαγωγοῦμε, πῶς καί ποῦ τά ὁδηγοῦμε; Μέσα σ᾽ αὐτό τό κλίμα, εἶναι φυσικό ἀλλά καί ἀναγκαῖο, νά διερωτηθοῦμε ποιοί εἴμαστε, ποῦ καί πῶς πᾶμε; Ποῦ πάει ὁ σημερινός κόσμος, μέ τόσα λάθη, τόσους πειρασμούς; .............. Ὁ Νεογέννητος Χριστός μας εἶναι τό φῶς τοῦ σημερινοῦ κόσμου, μοναδικό καί αἰώνιο γιά ὅλους μας. Μᾶς φωτίζει, μᾶς ἐλευθερώνει ἀπό τά δεινά καί σκοτεινά πράγματα τῶν καιρῶν μας, μᾶς κάνει ἐλεύθερους ἀνθρώπους ἀπό τίς ἀνοησίες καί τίς ἀπερισκεψίες μας. Ξεκαθαρίζει τά πρωτόγνωρα, ἀπίστευτα πράγματα τῆς Ἐποχῆς μας. Μᾶς δείχνει τόν δρόμο μας, τόν θεανθρώπινο καί ἀληθινά ἀνθρώπινο δρόμο τῆς ζωῆς μας, τόν ὁποῖον, δυστυχῶς, ἔχομε χάσει καί χάνομεν ὅλο καί περισσότερο, χωρίς νά γνωρίζομε ποῦ καί πῶς πᾶμε καί πορευόμαστε ὅλοι μας. Οἱ μεγάλοι στήν ἡλικία, οἱ νεώτεροι, τά παιδιά μας, τά ὁποῖα κατευθύνομε λάθος. Μέ τό χρῆμα, τήν καλοπέραση, τήν εὔκολη καί ψεύτικη ζωή. Τί εἴμαστε σήμερα, ποιοί εἴμαστε, ποῦ πᾶμε; Πῶς ζοῦμε; Τί εἶναι ἡ ἀληθινή, ἀνθρώπινη ζωή μας; Ὅλα αὐτά τά ἐρωτήματα καί τά διλήμματα, ὁ αἰώνιος, ὁ νεογέννητος Χριστός μας, τά φωτίζει, τά ξεκαθαρίζει καί μᾶς δείχνει τόν ἀνθρώπινο δρόμο μας. Ὁ Χριστός μας, σήμερα, στήν μεγάλη Γιορτή τῶν Χριστουγέννων, μᾶς ἐλευθερώνει, μᾶς ἀποδεσμεύει, μᾶς δίδει φῶς αἰώνιο, ἄσβεστο. Ξεκαθαρίζει τό κακό ἀπό τό καλό, φωτίζει τόν δρόμο καί τήν ζωή μας. Ἀνοίγει δρόμους ἀληθινούς καί πάνω ἀπ᾽ ὅλα, μᾶς δυναμώνει, γιά νά προχωρήσωμε τόν ἀληθινό δρόμο μας, νά ἀνακαλύψωμε τήν ἀληθινήν ἀνθρώπινη ζωή μας, γιά νά γνωρίσωμε καί νά γνωρίζωμε τί καί ποιοί εἴμαστε, ποῦ καί πῶς πᾶμε. Ὁ Χριστός, ὅπως μᾶς παρουσιάζεται σήμερα, εἰς τά Χριστούγεννα, - 85 -
μᾶς ἀνοίγει τούς δρόμους, μᾶς δείχνει τούς ὁρίζοντες, νά πορευθοῦμε καί νά πορευώμαστε. Αὐτά εἶναι τά Χριστούγεννα, τά ὁποῖα ἑορτάζομε σήμερα. Μέ τά Χριστούγεννα αὐτά βρίσκομε καί θά βροῦμε τόν δρόμο μας, γιά νά ζοῦμε καί νά πορευώμαστε ἀληθινά καί αἰώνια. Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Μέσα στή σύγχυση καί τό χάος τῶν καιρῶν καί τῆς σημερινῆς ζωῆς μας, τά Χριστούγεννα, πού σήμερα ἑορτάζομε, μᾶς δίδουν ἐλπίδα καί δυνάμεις, σέ ὅλους μας, χωρίς ἐξαίρεση, γιά νά ζήσωμεν ἀληθινά, ἀνθρώπινα. Προβάλλουν μιά ἄλλη αἰώνια προοπτική στή ζωή καί τό βηματισμό μας καί ἐνθαρρύνουν κάθε ἀγαθή προσπάθεια καί εὐλογημένη στοχοθεσία τῶν ἀνθρώπων. Ὡς Ἕλληνες τῆς Ἑλλάδας καί ὁλόκληρου τοῦ Ἑλληνικοῦ Γένους μας, σήμερα μποροῦμε νά βροῦμε τόν δρόμο μας. Μέ τά Χριστούγεννα, τήν ταπείνωση καί τήν ἁπλότητα πού ἔχουν καί δίδουν τά Χριστούγεννα στή ζωή μας. Τήν ἀπαλλαγή μας ἀπό ὅλα τά ἀνέλπιστα κακά τῆς Ἐποχῆς μας, τῆς βίας, τῶν ἐγκλημάτων, τῶν πολέμων, τοῦ χάους καί τῆς συγχύσεως. Ὅλοι μας, οἱ μεγάλοι καί οἱ μικροί, οἱ μορφωμένοι καί οἱ ἀμόρφωτοι, οἱ ὑγιεῖς καί οἱ ἄρρωστοι, τῶν Πόλεων καί τῶν Χωριῶν μας, τῆς Χώρας, τοῦ Γένους μας, αὐτό τόν δρόμο νά πάρωμε. Τόν δρόμο τῶν Χριστουγέννων τῆς ἁπλότητας καί τῆς λιτότητας, τῆς ἀνθρωπιᾶς καί τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀλήθειας καί τοῦ φωτός. Αὐτή εἶναι ἡ σημερινή ζωή, ἡ πορεία καί ἡ κατεύθυνσή μας. Τόν δρόμο τῶν Χριστουγέννων, τοῦ Χριστοῦ νά πάρωμε καί νά ἀκολουθήσωμεν ἀδιάκοπα καί αἰώνια. Αὐτή εἶναι ἡ πατρική εὐχή καί προσευχή μας πρός ὅλους, αὐτή τή μεγάλη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων. Χρόνια πολλά, εὐλογημένα καί φωτεινά ἀπό τόν Νεογέννητο Χριστό μας! Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην † ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
- 86 -
Ἐγκύκλιος Ἑορτῆς Πάσχα ἔτους 2017 Τήν Ἀνάστασίν σου, Χριστέ Σωτήρ, ἄγγελοι ὑμνοῦσιν ἐν οὐρανοῖς καί ἡμᾶς τούς ἐπί γῆς καταξίωσον ἐν καθαρᾷ καρδίᾳ σε δοξάζειν (Ἀναστάσιμος ὕμνος)
Ἀγαπητοί ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό μέγα, αἰώνιον Γεγονός. Μόνον ὁ Χριστός ἀναστήθηκε ἀπό τόν Τάφο καί ἐνίκησε τόν θάνατο. Κανείς ἄνθρωπος μόνος του, κανείς ἄλλος δέν ἀναστήθηκε. Αὐτό τό μέγα καί ὕψιστον Γεγονός ἑορτάζομε σήμερα, τό Γεγονός τῆς Ἀναστάσεως, τήν ἀρχή καί τήν συνέχεια τοῦ κόσμου καί τῆς ζωῆς μας. Στήν μεγάλη αὐτήν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως ζητοῦμεν, ὅπως ὁ ὕμνος λέει, νά καταξιωθοῦμε οἱ ἄνθρωποι τῆς γῆς, μέ καθαρή καρδιά, νά δοξάζωμε τόν Θεό. Νά ζοῦμε καί νά χαιρώμαστε αἰώνια καί ἀληθινά ἀπό τώρα, ἀπό τή ζωή πού ζοῦμε στή γῆ. Νά ἔχωμε μέλλον καί ἐλπίδα αἰώνια καί ἀληθινή. Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Ἀπό τόν Ἀναστημένο Χριστό παρακαλοῦμε σήμερα νά μᾶς καταξιώση, νά μᾶς δυναμώση. Νά μᾶς στηρίξη, νά μᾶς κατευθύνη ἀληθινά. Εἴμαστε ὡς ἄνθρωποι ἀδύναμοι στό καλό. Δέν προσπαθοῦμε, δέν ζητοῦμε τό καλό. Σκεπτόμασθε συνήθως τό κακό. Αὐτό τό ὁποῖον θέλομε. Αὐτό τό ὁποῖον μᾶς ἀρέσει, χωρίς νά σκεπτώμαστε καί νά κρίνωμε, ποιό εἶναι τό καλό, τό ἀληθινό. Προχωροῦμε στήν καθημερινή μας ζωή ὅπως θέλομε καί ὅπως μᾶς ἀρέσει, χωρίς νά βάζωμε στό νοῦ μας, ἄν αὐτό τό ὁποῖον θέλομε καί ἐπιδιώκομεν εἶναι τό σωστό καί τό ἀληθινό. Αὐτή εἶναι ἡ πορεία τοῦ σημερινοῦ κόσμου, τῆς ἀνθρωπότητος καί τοῦ καθενός μας. Στό νοῦ μας ἔχομε μόνον ἐκεῖνο τό ὁποῖον θέλομεν καί ἐπιθυμοῦμε, χωρίς νά ἐνδιαφερώμαστε ἄν αὐτό πού ἐπιθυμοῦμε καί ἐπιδιώκομεν εἶναι τό καλό, τό ἀληθινό. Δέν ζητοῦμεν ἀπό τόν Θεόν, ἀλλά ἀπό τόν ἑαυτό μας, τί μᾶς ἀρέσει. Κλεινόμαστε στόν ἑαυτό μας καί ἀναζητοῦμεν ὅ,τι ἐμεῖς θεωροῦμε καλό. Μόνον αὐτό. Μέσα σ᾽ αὐτό τό κλίμα στό ὁποῖον ζεῖ ὁ σημερινός κόσμος καί ὁ σημερινός ἄνθρωπος, ἐμεῖς, μέ ὅλες τίς ἰδέες καί τίς ἀδυναμίες μας, ἐκεῖνο τό ὁποῖον χρειαζόμαστε νά ζητήσωμε καί νά ζητοῦμεν πάντοτε, εἶναι νά - 87 -
ἀπελευθερωθοῦμεν ἀπό τόν ἑαυτό μας καί νά γίνωμεν ἐλεύθεροι ἀπό τήν προσωπική μας σκλαβιά καί νά ζητήσωμε, νά ζητοῦμεν ἀπό τό Θεό, νά μᾶς ἀξιώση νά δοῦμε καί νά κάνωμεν αὐτό πού εἶναι τό ἀληθινό, τό πραγματικό, τό χρήσιμο, τό αἰώνιο, τό μόνιμο. Μέσα σ᾽ αὐτή τήν ὅλη κατάσταση στήν ὁποία ζοῦμε σήμερα, τό ἀπαραίτητο καί τό ζητούμενον εἶναι, νά ἀποκτήσωμε καθαρή καρδία καί νά δοξάζωμε μόνον τόν Θεό, τόν Πατέρα καί τόν Δημιουργό μας, ὄχι τόν ἑαυτό μας, ὄχι ὅ,τι ἐπιδιώκομε καί ὅ,τι μᾶς ἀρέσει. Πόσο χρειαζόμαστε σήμερα νά ἔχωμε καθαρή καί ἀληθινή καρδιά, καθαρότητα, ἀλήθεια καί ἀληθινή ἐλευθερία, νά τιμοῦμε καί νά δοξάζωμε τόν Θεόν, ὄχι τόν ἑαυτόν μας οὔτε τόν ὁποιονδήποτε ἄνθρωπον! Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Ἐκεῖνο τό ὁποῖον σήμερα χρειαζόμαστε πάρα πολύ, εἶναι νά καθαρίσωμε τόν ἑαυτό μας, τό πρόσωπόν μας, τήν ὕπαρξή μας, τήν καρδιά μας. Ζοῦμε σήμερα σέ ἕνα κόσμον, ὁ ὁποῖος εἶναι γεμᾶτος ἀπό σύγχυση καί ἀκαταστασία. Ἡ γῆ, ὁ κόσμος μας σήμερα, μολύνεται, χάνει τήν καθαρότητά του. Ἡ ἀτμόσφαιρά μας εἶναι γεμάτη ἀπό ἐπικίνδυνα ὑλικά. Δέν ἀναπνέομε καθαρόν ἀέρα. Δέν ἔχομε καθαρό περιβάλλον. Τή φύση, τή θάλασσα, τήν ὅλη ἀτμόσφαιρα τήν ἔχομε ἐπιβαρύνει πάρα πολύ. Ὑπάρχουν, κυκλοφοροῦν καί διαδίδονται σήμερα ἀσθένειες, οἱ ὁποῖες προκαλοῦν τόν φυσικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως εἶναι δυστυχῶς ὁ καρκίνος καί τόσες ἄλλες φοβερές καταστάσεις καί ἀσθένειες, οἱ ὁποῖες εἶναι ἀπρόβλεπτες, ἐπικίνδυνες γιά τόν ἄνθρωπο, τήν ὑγεία καί τή ζωή μας. Μέσα σ᾽ αὐτή τήν ἀτμόσφαιρα καί τήν κατάσταση τήν ὁποίαν ζοῦμε σήμερα καί τήν ὁποίαν, ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, ἀδυνατοῦμε νά ἀλλάξωμε, στήν σημερινή πολύ ἐπικίνδυνη ἐποχή, μποροῦμε νά μήν σκεφθοῦμε τόν Θεό καί νά μήν προσφύγωμεν εἰς Αὐτόν; Νά μή ζητήσωμε τήν βοήθεια, τήν στήριξή Του; Νά φύγωμεν ἀπό τό ἄρρωστο «ἐγώ» μας καί νά καταφύγωμεν, νά προσφύγωμεν εἰς Ἐκεῖνον, ὡς τόν Δημιουργό καί τόν Πατέρα μας, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ μόνος πού μπορεῖ νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τήν σημερινή ἀνασφάλεια, εἰς τήν ὁποίαν ζοῦμε. Χωρίς Ἐκεῖνον θά εἴμαστε ὅπως εἴμαστε, φυλακισμένοι στόν κόσμο μας, στήν ἀγωνία, τήν ὀργή, τήν ταραχή, τήν θλίψη καί τήν κατάθλιψή μας. Πῶς θά προχωρήσωμε καί θά προοδεύσωμε σήμερα χωρίς τόν Θεό; Χωρίς νά ἀπευθυνθοῦμεν εἰς Αὐτόν; Χωρίς νά Τόν βάλωμε στήν ζωή μας, εἰς τόν κόσμο μας, τόν Τόπο μας καί τόν ἑαυτό μας; - 88 -
Ποιός θά μᾶς βοηθήση καί θά μᾶς ἐλευθερώση σήμερα; Ποιός θά μᾶς ἀπαλλάξη ἀπό τά τόσα δεινά πού ἀντιμετωπίζομε κάθε μέρα καί ὥρα; Ποῦ θά στηριχθοῦμε; Δέν ὑπάρχει ἄλλη ἐλπίδα ἀπό τόν Θεό, τόν Δημιουργό καί τόν Πατέρα μας. Ἐκεῖνος εἶναι ἡ ἐλπίδα, ἡ ἀσφάλεια καί ἡ χαρά μας. Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Στήν σημερινή ζωή μας, ὅπως τήν ζοῦμε καί τήν ἀντιμετωπίζομε, δέν μποροῦμε νά ζήσωμε χωρίς τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος μᾶς ἐδημιούργησεν ὡς παιδιά Του, ὡς Πατέρας μας. Γιά νά ξεφύγωμεν ἀπό τή σημερινή πολύ ἐπικίνδυνη κατάσταση τοῦ κόσμου καί τοῦ Τόπου μας, μόνον τόν Θεό χρειαζόμαστε ἄμεσα. Νά προσέλθωμεν εἰς Αὐτόν, τόν αἰώνιο, τόν στοργικό Πατέρα μας. Τά παιδιά μας, οἱ ἡλικιωμένοι, οἱ ἄνθρωποι ὅλων τῶν καταστάσεων, τῶν ἡλικιῶν καί τῶν ἐπαγγελμάτων, δέν μποροῦμε νά ζήσωμε χωρίς τόν Θεό, τόν φύλακα καί τόν προστάτη μας, τήν ἐλπίδα καί τήν χαρά μας. Στόν Θεό μόνο μποροῦμε νά στηριζώμαστε καί νά ἐλπίζωμε. Μόνο Ἐκεῖνος θέλει καί μπορεῖ νά μᾶς βγάλη ἀπό τά σημερινά ἀδιέξοδα, τίς ἐπικίνδυνες καταστάσεις, τίς ὁποῖες μποροῦμε νά ἀντιμετωπίζωμε μόνον μέ τήν δική Του τή βοήθεια, τήν προστασία, τήν ἐλπίδα καί τό αἰώνιο μέλλον. Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη ὁ Κύριος! Χρόνια πολλά καί εὐλογημένα! Μέ πατρικές εὐχές καί πολλήν ἐν Κυρίῳ ἀγάπην † ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ, ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ
Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ( Ὀκτώβριος, 2010)
Εἰσήγησις (ἀπόσπασμα) εἰς τήν πρώτην Συνοδικήν Συνεδρίαν τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὑπό τήν Προεδρίαν Αὐτοῦ (7 Νοεμβρίου 2006) Σεβασμιώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐν πρώτοις, μνημονεύω τῶν σεπτῶν Προκατόχων μου εἰς τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Κρήτης καί τήν Προεδρίαν τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ἀοιδίμων Ἀρχιερέων Τιμοθέου καί Εὐγενίου, τῶν ὁποίων τό πρόσωπον τιμῶ καί εὐλαβοῦμαι, σέβομαι δέ τούς μόχθους καί τάς θυσίας τοῦ ἔργου των, τό ὁποῖον ἐπιθυμῶ νά συνεχίσω, νά προεκτείνω «τοῦ Θεοῦ συνεργοῦντος». Εὐχαριστῶ τήν Ἁγίαν καί ὁμοούσιον καί ἀδιαίρετον Τριάδα, τόν Παράκλητον διά πάντα ὅσα συνέβησαν εἰς τήν ζωήν μου κατά τάς προσφάτους ἡμέρας, ἐξαιρέτως δέ κατά τήν 30ήν Αὐγούστου καί τήν 24ην Σεπτεμβρίου. Ὁμοίως εὐχαριστῶ τό Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖον, τήν Μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἁγίαν Ἐκκλησίαν καί τήν Ἁγίαν καί Ἱεράν Σύνοδον αὐτῆς, ὁμοῦ μετά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἡμῶν κ. Βαρθολομαίου. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ πάντας ὑμᾶς, Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀδελφοί, διά τήν μέχρι σήμερον φιλάδελφον στάσιν ὑμῶν, τάς συγχαρητηρίους εὐχάς, τήν ἔκφρασιν τῶν φιλαδέλφων αἰσθημάτων ὑμῶν, διά τά ὁποῖα εἶμαι λίαν εὐγνώμων. Ἐν συνεχείᾳ, ἐκφράζω τόν σεβασμόν, τά ἀδελφικά αἰσθήματα καί τήν ἐν Χριστῷ Σταυρωθέντι καί Ἀναστάντι ἀγάπην μου πρός πάντας ὑμᾶς, τήν ἐν Χριστῷ ἀδελφότητα ἡμῶν, τούς συγκροτοῦντας τήν Ἱεράν Ἐπαρχιακήν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τούς ἀδελφούς καί συλλειτουργούς καί συνεπισκόπους μου. Φιλαδέλφως παρακαλῶ, διά τήν κατανόησιν καί τήν συγγνώμην μου ἀπό ἐσᾶς, ἐάν ἐστενοχώρησα ὅλους σας ἤ ἕνα ἕκαστον καθ᾿ οἱονδήποτε τρόπον. Εὐθύς ἀμέσως ἐκφράζω τήν ὁλόθυμον καί σφοδράν ἐπιθυμίαν μου, ὅπως συνεργασθῶ καί συναγωνισθῶ μεθ᾿ ὑμῶν, «ἕως ὑπάρχω», εἰς τούς ἀγῶνας καί τό ἔργον τῆς Ἐκκλησίας μας. Δέν ἔχω ἄλλα ὄνειρα καί φιλοδοξίας. Μόνον νά διακονήσω τήν Ἐκκλησίαν μας ἐν πλήρει συμπνοίᾳ, ἀγάπῃ καί συνεργασίᾳ μετά πάντων - 93 -
ὑμῶν. Ἐν πνεύματι συνοδικῷ, ἀδελφικῷ καί συλλογικῷ. Δέν ἀπαιτῶ ἀλλά παρακαλῶ διά τήν συνεργασίαν πάντων ὑμῶν. Διά τήν Ἐκκλησίαν μας, τήν Ἐκκλησίαν Κρήτης, τόν Ἱερόν Κλῆρον καί τόν εὐσεβῆ λαόν αὐτῆς. Διά τήν Ἱστορίαν, τό παρόν καί τό μέλλον τῆς Ἐκκλησίας μας. Διά τήν ἀντιμετώπισιν τῶν πολλῶν, πολυπλόκων καί συνθέτων προβλημάτων τά ὁποῖα σήμερον ἀντιμετωπίζει ἡ Ἐκκλησία μας. Διά τήν συμμετοχήν πάντων ἡμῶν εἰς τά προβλήματα καί τούς πόθους τοῦ λαοῦ μας. Διά τήν ἀνταπόκρισίν μας εἰς τάς προσδοκίας καί τά ὄνειρά του. Διά τήν σωτηρίαν τῶν ψυχῶν τοῦ λαοῦ μας. Διά τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ. Πρός τήν κατεύθυνσιν αὐτήν ἀπευθύνομαι εἰς τήν ἀγάπην σας κατά τήν ὥραν ταύτην, κατά τήν ὁποίαν πραγματοποιοῦμεν τήν πρώτην ἐπίσημον Συνεδρίαν τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Συνόδου, τήν κατ᾿ Ὀκτώβριον Τακτικήν τοιαύτην καί ἀρχόμεθα τῆς Συνοδικῆς πορείας καί τοῦ Συνοδικοῦ ἔργου ἡμῶν. Φιλαδέλφως παρακαλῶ, ὅπως συμπορευθῶμεν πάντες ὁμοῦ. Εἰς τάς εὐκόλους καί τάς δυσκόλους περιστάσεις καί περιπτώσεις, εἰς πᾶσαν περίπτωσιν. Διά τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ, τήν πρόοδον τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐκφράζω τήν ἐπιθυμίαν καί τόν πόθον μου, ὅπως οὐδέποτε ἐνοχλήσω καί στενοχωρήσω οἱονδήποτε ἐξ ὑμῶν ἀδελφόν μου, ἐξαιτοῦμαι τήν συγγνώμην, τήν κατανόησιν καί τήν ἐπιείκειαν πάντων ὑμῶν. Ὁμοίως τήν συμπαράστασιν καί τήν συνάθλησιν ὑμῶν, διά τό καλόν τῆς Ἐκκλησίας καί τήν καλήν μαρτυρίαν αὐτῆς. [...]
Προσφώνησις κατά τήν Ἐπίσκεψιν Προκαθημένων καί Ἀντιπροσώπων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς Κρήτην, ἐπί τῷ ἑορτασμῷ τῶν 2.000 χρόνων ἀπό τῆς γεννήσεως τοῦ Ἀπ. Παύλου (Ἱ. Μ. Ν. Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου, Ὀκτώβριος, 2008) Παναγιώτατε, Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ὅλη ἡ Κρήτη, ἀπό τό ἀνατολικώτερο ἕως τό δυτικώτερο μέρος της, ὅλοι οἱ Τοπικοί Ἄρχοντες, ὁ Γενικός Γραμματέας τῆς Περιφερείας Κρήτης, οἱ Kρῆτες Βουλευτές, οἱ Νομάρχες, οἱ Δήμαρχοι, τό Πανεπιστήμιο Κρήτης, τό Πολυτεχνεῖο Κρήτης, τά ΤΕΙ Κρήτης, τό Ἵδρυμα Τεχνολογίας καί Ἔρευνας Κρήτης, τά Σχολεῖα ὅλων τῶν βαθμίδων καί τῶν κατευθύνσεων, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Τόπου μας, οἱ ἄνθρωποι τοῦ μόχθου, τῶν ἀγώνων καί τῶν θυσιῶν, οἱ ἡλικιωμένοι καί οἱ νέοι, οἱ ἄνδρες καί οἱ γυναῖκες, οἱ πόλεις καί τά χωριά τῆς Κρήτης, ὅλος ὁ λαός μας, «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ» ἔκπληκτοι καί καταχαρούμενοι ὅλοι μαζί, εὐγνώμονες εἰς τόν Θεόν, γιά τή σημερινή μεγάλη, ἱερή καί εὐλογημένη Ἡμέρα τῆς ἐλεύσεως Σας εἰς τήν Κρήτην καί τό Ἡράκλειον, καλωσορίζομε καί ὑποδεχόμαστε μέ ὅλη μας τήν καρδιά ὅλους Ἐσᾶς, οἱ ὁποῖοι πρίν ἀπό λίγο ἐφθάσατε εἰς τό Ἀεροδρόμιον τοῦ Ἡρακλείου καί ἀκολούθως ἐδῶ, εἰς τόν Ἱστορικόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ τοῦ Ἡρακλείου. Ἐσεῖς, οἱ Ὑψηλοί Ἐπισκέπτες μας, Σεπτέ Προκαθήμενε τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, Ἅγιοι Προκαθήμενοι καί Ἀντιπρόσωποι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, εὐλογεῖτε καί τιμᾶτε καί ἁγιάζετε τήν Κρήτη ὁλόκληρη σήμερα. Μᾶς προσκομίζετε τήν εὐλογία τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν Σας, τῆς Οἰκουμένης, τῆς Βασιλευούσης «τῆς Πόλης» τῶν θρύλων καί Πόλεως τῶν Πόλεων, τοῦ Μαρτυρικοῦ Σταυρωμένου Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, τῶν Πρεσβυγενῶν Πατριαρχείων, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης, τῶν Πρεσβυγενῶν Πατριαρχείων τῆς Ἀλεξανδρείας, τῆς Ἀντιοχείας, τῶν Ἱεροσολύμων, τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ, τῆς Ἁγίας Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, τῆς μαρτυρικῆς Ἐκκλησίας Σερβίας, τῆς Ἐκκλησίας Ρουμανίας, τῆς Ἐκκλησίας Βουλγαρίας, τῆς Ἁγιοτόκου Κύπρου, τῆς Χώρας τῆς Πολωνίας, τῆς Ἀλβανίας, τῆς Τσεχίας καί Σλοβακίας, τῆς Δωδεκανήσου, τῆς Ἀμερικῆς, τῆς Εὐρώπης, τοῦ Κα- 95 -
Εἰς τά βήματα τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου Ἱ. Μ. Ν. Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου (Ὀκτώβριος, 2008)
ναδᾶ, ὅλης τῆς Ἀσίας καί ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Κατά τήν διάρκεια τῆς Ἱερᾶς Ἀποδημίας Σας, ἀπό τήν Βασιλεύουσα μέχρι καί τό Νησί μας ἔχετε ἀκολουθήσει τά ἴχνη καί τά βήματα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν, τήν Μικράν Ἀσίαν καί τήν Ρόδον καί εὑρίσκεσθε καθ’ ὁδόν πρός «τούς Καλούς Λιμένας» τοῦ εὐλογημένου Νησιοῦ μας, τό ὁποῖον γιά λίγο ἀσφάλισε καί ἀνάπαυσε τόν Μεγάλον Ἀπόστολον τῶν Ἐθνῶν καί τῆς Οἰκουμένης, τόν Ἀπόστολον Παῦλον, πορευόμενον πρός τήν Ρώμην τοῦ καιροῦ ἐκείνου. Ἐνῶ ἀκολουθεῖτε καί ἐντός ὀλίγου ὁλοκληρώνετε τήν ἱερά πορεία, τήν ἱεραποστολική περιοδεία τοῦ Πρώτου μετά τόν Ἕνα Ἀποστόλου Παύλου, τιμᾶτε καί ἁγιάζετε σήμερα, αὐτήν τήν ὥρα, τήν Κρήτη, ἡ ὁποία καταχαρούμενη, πανευτυχής καί εὐγνώμων εἰς τόν Θεόν Σᾶς καλωσορίζει καί ἀποδέχεται τίς εὐλογίες «πάντων Ὑμῶν». Ἡ Κρήτη, ὅπως καί ὅλη ἡ εὐλογημένη Χώρα μας, εὐχαριστεῖ τόν Θεόν γιά τήν οἰκονομία Του, νά εὐλογήσητοῦτον τόν Τόπο μέ τό ἐνδιαφέρον, - 96 -
τή μέριμνα καί τήν ἀγάπη καί τήν ἔλευση τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τοῦ μαθητοῦ καί συνεργάτου Του, τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου, πρώτου Ἀποστόλου καί Ἐπισκόπου Κρήτης, ἀλλά ταυτόχρονα καί ὅλων Ἐσᾶς, τούς ὁποίους ὅλοι ἐμεῖς περιβάλλομε μέ ὅλο τόν ἄπειρο σεβασμό, τήν τιμή καί τήν ἀνυπόκριτη ἀγάπη μας. Ὡς εὖ παρέστητε, Ἅγιοι Προκαθήμενοι, τῆς ἀνά τόν κόσμον Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Παρακαλοῦμεν εὐλαβῶς νά εὐχηθῆτε καί νά εὔχεσθε μαζί μέ ὅλον τόν κόσμον καί τά εὐσεβῆ Ποίμνιά Σας ἐπί πλέον γιά ὅλη τή Χώρα μας καί γιά τήν Μεγαλόνησον μας, ὄχι μόνον νά εἶναι καρτερική καί δυνατή στίς σημερινές προκλήσεις καί τά σημεῖα τῶν καιρῶν, μπροστά στά μεγάλα προβλήματα τοῦ περιβάλλοντος, τῆς ὑγείας, τῆς οἰκονομίας, τῆς σύγχρονης συγχύσεως καί ἀβεβαιότητας, τῶν σημερινῶν προκλήσεων, γιά νά ἀντιμετωπίσωμε μέ δύναμη ὅλα τά σύγχρονα πανανθρώπινα προβλήματα, ἀλλά κυρίως νά ἀκολουθήσωμε καί νά τηρήσωμε τίς πνευματικές παρακαταθῆκες τοῦ τιμωμένου κατά τό τρέχον ἔτος 2008, Ἀποστόλου Παύλου: «τόν ἀγῶνα τόν καλόν» νά ἀγωνιζώμεθα, «τόν δρόμον» τῆς ζωῆς νά τελέσωμεν, «τήν πίστιν» νά τηρήσωμεν (Α’Τιμ. 4,7). Νά ἔχωμεν τήν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ διά τῶν Ἁγίων εὐχῶν «πάντων Ὑμῶν», κατά τήν Παύλεια παραγγελία, νά «νήφωμεν ἐν πᾶσιν»(Β’Τιμ. 4,5) νά «κακοπαθῶμεν» καί νά κάνωμεν «ἔργον εὐαγγελιστοῦ ὅπως Ἐκεῖνος καί τήν διακονίαν μας νά «πληροφορήσωμεν» (Β’ Τιμ. 4,5). Παναγιώτατε, Σεπτοί Προκαθήμενοι τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, Ὅλοι ἐμεῖς οἱ ὁποῖοι ἀτενίζομε τά Σεπτά Πρόσωπα πάντων Ὑμῶν εὐλαβῶς καί εὐσεβάστως εὐχόμαστε εἰς τά Σεβαστά Πρόσωπα ὅλων Σας, ὑγεία, δύναμη καί πλούσια καρποφορία εἰς τό πολυσχιδές καί πολυεύθυνον ἔργον Σας, τήν χαρά καί τήν εἰρήνη, τήν ὁποίαν διά τῶν τιμίων εὐχῶν καί προσευχῶν Ὑμῶν, εὐχόμεθα ὁ Κύριος νά μετατρέψει εἰς εἰρήνην «τοῦ σύμπαντος κόσμου» καί πασῶν τῶν Ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν. Σᾶς καλωσορίζομεν καί πάλιν εἰς τήν Κρήτην «τῶν Καλῶν Λιμένων» τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου καί πάντων τῶν Κρητῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.
- 97 -
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, χαιρετίζων ἐκ τοῦ βήματος ( Ἡράκλειον, 2012)
Χαιρετισμός κατά τήν Ἡμερίδα τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ (2-11-2007) Σεβασμιώτατοι, ἀγαπητοί Πατέρες καί ἀδελφοί, Ἡ Συνοδική Ἐπιτροπή γιά τόν Ἐκκλησιαστικό – Θρησκευτικό Τουρισμόν, τῆς ὁποίας Πρόεδρος καί ἐμπνευστής εἶναι ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πέτρας καί Χερρονήσου κ. Νεκτάριος, μέ εὐλογία καί παράκληση τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, ὀργανώνει τήν σημερινή Ἐκδήλωση - Ἡμερίδα. Εὐχαριστοῦμε τόν Θεό καί χαιρόμαστε, γιατί ἔχομεν ἐδῶ συναχθεῖ γιά τήν Ἡμερίδα, τῆς ὁποίας οἱ ἐργασίες ἀρχίζουν τήν ὥραν αὐτήν γιά τόν Τουρισμό καί μάλιστα τόν θρησκευτικόν Ἐκκλησιαστικό Τουρισμό. Πιστεύομεν ὅτι ὁ Τουρισμός ὡς γεγονός καί φαινόμενο τῶν τελευταίων χρόνων, μετά τήν καταπληκτική πρόοδο καί ἐξέλιξη τῆς σύγχρονης Τεχνολογίας, ἡ ὁποία ἐπιτρέπει καί διευκολύνει τήν διακίνηση τῶν λαῶν καί τῶν ἀνθρώπων ἀπό τά πέρατα τῆς Οἰκουμένης καί φέρνει τούς ἀνθρώπους τόν ἕνα πλησίον τοῦ ἄλλου, τήν ἐπικοινωνία, τήν ἀλληλογνωριμία, τήν συνεργασία, τή συνύπαρξη καί τή συμπόρευση, εἶναι εὐλογία τοῦ Θεοῦ, μέγα ἀγαθό, μεγάλη δυνατότητα καί εὐκαιρία. Εἶναι τόσα τά καλά, τά ὁποῖα μποροῦν νά προέλθουν καί προέρχονται ἀπό τόν Τουρισμό γιά τά ἀνθρώπινα πρόσωπα, ὅλον τόν κόσμον, τή Χώρα καί τήν Ἐκκλησία μας. Ἀσφαλῶς δέν εἶναι ἀνάγκη νά τά ἀπαριθμήσω ὅλα αὐτά τά ἀγαθά τούτη τήν στιγμήν. Ἀπό τήν ἄλλη πλευράν ὅμως εἶναι τόσο πολλά τά προβλήματα, οἱ παρεξηγήσεις, οἱ δυσλειτουργίες καί τά δυσάρεστα γεγονότα τά ὁποῖα προκαλοῦνται ὅπου καί ὅταν δέν κατανοεῖται ὁ Τουρισμός ὡς εὐλογία ἀπό τόν Θεό γιά τόν ἄνθρωπο καί ὁ Τουρισμός λειτουργεῖ ἀρνητικά γιά τούς ἀνθρώπους καί γιά τούς Τόπους εἰς τούς ὁποίους πραγματοποιεῖται καί ὅλοι μας γνωρίζομε τά φαινόμενα καί τά γεγονότα αὐτά. Γιά νά ἀναφερθῶ ὅμως ἰδιαιτέρως εἰς τό εἶδος τοῦ θρησκευτικοῦ, τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ γιά τούς Ὀρθοδόξους Τουρισμοῦ, τά πράγματα ἀπαιτοῦν ἀκόμη μεγαλύτερη λεπτότητα καί προσοχή. Ὄχι μόνον γιά νά εἶναι σεβαστοί οἱ τουριστικοί χώροι τῶν Ἱερῶν Τόπων μας, τῶν Ἱερῶν Μονῶν, - 99 -
τῶν Ἐκκλησιῶν, τῶν Προσκυνημάτων, τῶν χώρων τῆς λατρείας καί νά μήν ἔχωμε παρεξηγήσεις καί φαινόμενα κακῶν συμπεριφορῶν τῶν ἐπισκεπτῶν, τά ὁποῖα στενοχωροῦν καί προσβάλλουν ἐνίοτε τούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά πέραν τῶν ἀρνητικῶν αὐτῶν καταστάσεων, γιά νά εἴμαστε βέβαιοι ὅτι μποροῦν καί πρέπει νά δοθοῦν ἀνθρώπινα, μηνύματα εἰς τούς ἀδελφούς ἀνθρώπους τουρίστες, πολλοί ἀπό τούς ὁποίους καί θέλουν καί χρειάζονται νά λάβουν τά μηνύματα αὐτά. Γιά νά μήν μακρηγορῶ περισσότερον, ἡ σημερινή Ἡμερίδα τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης γιά τόν Ἐκκλησιαστικό Τουρισμόν ἐπιδιώκει νά γίνει ὁ Τουρισμός στούς Ἐκκλησιαστικούς Χώρους εὐλογία, χαρά, ψυχική ἀνάταση καί ὠφέλεια, τρόπος προσεγγίσεως καί ἀλληλοκατανοήσεως, ἀλληλογνωριμίας καί συνεργασίας τῶν ἀνθρώπων, χωρίς ἀρνητικές καταστάσεις καί προβλήματα, τά ὁποῖα εἶναι πάντοτε ἐνδεχόμενον νά συμβαίνουν, ἄν δέν προλάβωμε. Μέ τούς στόχους αὐτούς ξεκινοῦμε τή σημερινή Ἡμερίδα. Καλωσορίζομε τούς ὁμιλητές, τούς ὁποίους εὐχαριστοῦμεν ἰδιαιτέρως, γιατί ἀποδέχθηκαν τήν πρόσκληση τοῦ Σεβασμιωτάτου Προέδρου τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστοῦμε καί συγχαίρομε τόν ἴδιο τόν Πρόεδρο τῆς Ἐπιτροπῆς, τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην καί ἀδελφόν, Πέτρας καί Χερρονήσου κ. Νεκτάριον, ὁ ὁποῖος ὀργάνωσε τήν Ἡμερίδα μέ τόσην ἀγάπη ἀλλά καί ἐπιτυχία θαυμαστήν. Εὐχαριστοῦμεν, ἐπίσης, ὅλους ὅσους συνέβαλαν μέ ὁποιοδήποτε τρόπο εἰς τήν πραγματοποίησιν τῆς σημερινῆς Ἡμερίδος καί ἰδιαιτέρως εὐχαριστοῦμεν ἐγκαρδίως ὅλους ἐσᾶς οἱ ὁποῖοι μετέχετε εἰς τό γεγονός αὐτό τῆς Ἡμερίδας. Κυρίως ὅμως εὐχαριστοῦμε τόν Θεόν τό Δοτήρα παντός ἀγαθοῦ καί τόν παρακαλοῦμε νά εὐλογήση τήν Ἡμερίδα καί νά τήν στέψη μέ κάθε δική του ἐπιτυχία καί χάρη.
- 100 -
Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τήν ἔναρξιν τοῦ Παγκρητίου Θεολογικοῦ Συνεδρίου (11-11-2007) Σεβασμιώτατοι, Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες, Ἀξιότιμοι Σύνεδροι, Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Τό Συνέδριο τό ὁποῖον ξεκινοῦμε τούτη τήν ὥρα, στόν ὄμορφον αὐτόν τόπο τῶν ἐγκαταστάσεων τοῦ Ι.Τ.Ε., ἔχει ὡς κέντρο του τόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Χρυσόστομον. Τόν μεγάλον Ἅγιον τῶν αἰώνων, τόν Οἰκουμενικόν Διδάσκαλον, τόν Ἅγιον Ἐπίσκοπον καί Πατριάρχην τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, τόν μεγάλον Ἅγιον τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, τοῦ Μεγάλου Ναοῦ ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων, ἰδιαιτέρως δέ τοῦ Γένους ἡμῶν, τόν Ἅγιον τοῦ λόγου, τῆς σοφίας τῆς χάριτος, τῆς ἀγάπης, τόν Ἅγιον τῆς Λειτουργίας τῶν Ὀρθοδόξων, τόν Ἅγιον τῶν μεγάλων ἀγώνων, τόν τολμηρό καί ἀταλάντευτον ἀγωνιστήν καί ὑπερασπιστήν τῶν ἀδυνάτων. Τόν Ἅγιον, ὁ ὁποῖος ἄφησε τήν τελευταία του πνοή εἰς τά Κόμανα πρίν 1600 χρόνια, γεγονός τό ὁποῖον συνεγείρει τούς Ὀρθοδόξους καί σήμερον, τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τούς εὐαίσθητους ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας μας, ἰδιαιτέρως δέ ὅλους ἐμᾶς, οἱ ὁποῖοι ἔχομε σήμερα συναχθεῖ εἰς τόν εὐλογημένον αὐτόν τόπον γιά τό Ἐπιστημονικό Συνέδριο τό ἀφιερωμένο εἰς τό πρόσωπο καί τό ἔργο του. Τό Συνέδριό μας αὐτό εἶναι καρπός τῆς ἑνότητας καί τῆς συνεχιζόμενης συνεργασίας καί συμπορεύσεως τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας μας, τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης μέ τούς Θεολόγους της, τούς Θεολόγους τῆς Κρήτης, τούς ἀποτελοῦντες τό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ Συνδέσμου καί τοῦ κ. Κων/νου Νεονάκη τοῦ Προέδρου των προσωπικῶς καί ἰδιαιτέρως. Ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ ὅλων μας ὀργανώθηκε καί θά λειτουργήσει τό Συνέδριό μας αὐτό. Εὐχαριστοῦμε τόν ἐν Τριάδι Θεόν ἡμῶν γιά τήν εὐλογία τῆς Συνάξεώς μας αὐτῆς καί τίς πολλές δωρεές Του. - 101 -
Εὐχαριστοῦμε τήν Μητέρα Ἐκκλησία γιά τό Πατριαρχικό Μήνυμα καί τήν παρουσία τοῦ Ἐκπροσώπου της. Εὐχαριστοῦμεν ἰδιαιτέρως τούς ἐκλεκτούς ὁμιλητές τοῦ Συνεδρίου, γιά τήν πρόθυμη ἀνταπόκρισή των εἰς τήν πρόσκλησή μας νά διακονήσουν τό ἔργον αὐτό ὡς εἰσηγητές. Σᾶς καλωσορίζομεν ὅλους εἰς τήν Κρήτη καί τό Ἡράκλειο, τήν ἕδρα τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου μας καί σᾶς εὐχαριστοῦμε πολύ. Εὐχαριστοῦμεν, ἐπίσης, ὅλους ὅσους συνέβαλαν μέ τό ἐνδιαφέρον, τούς κόπους καί τούς μόχθους των γιά τήν ὅσον γίνεται καλύτερη ὀργάνωση τοῦ Συνεδρίου. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί εἶναι τόσο πολλοί, ὥστε εἶναι ἀδύνατον νά ἀναφερθοῦν ὅλοι μέ τό ὄνομά των. Τούς εὐχαριστοῦμεν ὅλους καί ἀνάμεσά των τό Θεοφιλέστατον Ἐπίσκοπον Κνωσοῦ καί τόν κ. Κωνσταντίνον Νεονάκη, οἱ ὁποῖοι πολύ ἐμόχθησαν διά τήν ὀργάνωσιν αὐτοῦ. Εὐχαριστοῦμε τά Μοναστήρια μας, τούς Ἡγουμένους των, τούς ἱερεῖς καί διακόνους τῶν Ἐνοριῶν μας, ἰδιαιτέρως τίς Ἐνορίες Παναγίας Μπεντεβῆ, Ἁγίας Μαρίνης Τσαλικάκι, Τυλίσου. Εὐχαριστοῦμε τόν Βουλευτήν Ἡρακλείου, κ. Κωνσταντίνον Μπαντουβᾶ, γιά τήν διάθεση τῶν λεωφορείων, μέ τά ὁποῖα θά διακινοῦνται οἱ σύνεδροι. Εὐχαριστοῦμε ξεχωριστά τό Ἵδρυμα Τεχνολογίας καί Ἔρευνας, τό ὁποῖον μέ τόσον καλή διάθεση καί προθυμία διέθεσε τοῦτο τόν ὄμορφο χῶρον, εἰς τόν ὁποῖον εὑρισκόμαστε καί ἀρχίζομε τό Συνέδριό μας. Ἐκ μέρους τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης εὔχομαι νά εὐλογήση ὁ Θεός τό Συνέδριό μας, νά μᾶς δώση ἐμπνεύσεις καί δυνάμεις ἀπό τό διαχρονικό, ἡρωϊκό πρόσωπο τοῦ Μεγάλου τῆς Ἐκκλησίας Πατέρα Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Καλῶς ἤλθατε καί πάλιν, καλή διαμονή εἰς τό Ἡράκλειο καί ὁ Κύριος νά εὐλογήση τό Συνέδριό μας, τῶν ἐργασιῶν τοῦ ὁποίου κηρύσσομε τήν ἔναρξη.
- 102 -
Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου καί κήρυξις ἐργασιῶν Διορθοδόξου Μοναστικοῦ Συνεδρίου εἰς τήν Ἱ. Μονήν Ζωοδόχου Πηγῆς - Χρυσοπηγῆς Χανίων (27-05-2010) Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἡ ὁποία ἔχει θέσει τό παρόν Συνέδριον ὑπό τήν αἰγίδα, τήν ἀγάπη καί τή στοργή της, τό χαιρετίζει καί καλωσορίζει ὅλους ἐσᾶς, οἱ ὁποῖοι συμμετέχετε εἰς αὐτό, ἰδιαιτέρως δέ τούς Σεβασμιωτάτους Ἀρχιερεῖς, τούς Ἁγίους Καθηγουμένους, τούς Ἱερεῖς, τούς Μοναχούς, τούς Καθηγητές Πανεπιστημίου, τούς ὁμιλητές καί ὅλους ἀνεξαιρέτως τούς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἔχετε τήν προθυμία καί τήν διάθεση νά συμμετέχετε εἰς τήν συνεδριακήν αὐτήν Σύναξη. Εὐχαριστοῦμε καί δοξολογοῦμε τόν Τριαδικόν Θεόν γιά τό Διορθόδοξον Μοναστικόν αὐτό Συνέδριον, μέ τόν γενικό τίτλο «Μοναστική ζωή καί Παράδοση», διά τό γεγονός, ὅτι ἐξαιτίας αὐτοῦ ἔχομε τήν εὐλογία νά εὑρεθοῦμε, νά γνωρισθοῦμε, νά συμπορευθοῦμε, νά συζητήσωμε καί νά αἰσθανθοῦμε ὡς μεγάλη Ὀρθόδοξη Οἰκογένεια, ὡς ἀδελφοί εὑρισκόμενοι σέ κοινή πορεία καί κοινόν ἀγώνα. Μεγάλη ἡ εὐλογία καί ἡ εὐκαιρία νά βιώσωμε τό εὐλογημένο αὐτό συνεδριακό τριήμερο, νά ἀκούσωμε ἐμπειρίες καί βιώματα ἀδελφῶν ἀπό διάφορες Χῶρες, Ἐκκλησίες, Θεολογικές Σχολές καί Πανεπιστήμια καί ἀνθρώπους εὐαισθητοποιημένους εἰς τά μεγάλα θέματα τοῦ Περιβάλλοντος, τῶν κλιματικῶν ἀλλαγῶν, τῶν γνωστῶν σημερινῶν πρωτόγνωρων φαινομένων καί καταστάσεων, κυρίως ὅμως νά συμπνευματισθοῦμε, νά συμπροσευχηθοῦμε καί νά δοξάσωμε τόν «Πατέρα ἡμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» εἰς τήν Ἱεράν Μονήν Ζωοδόχου Πηγῆς Χρυσοπηγῆς, εἰς τήν Ἁγία Κυριακήν καί τήν Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου, γενικώτερον τήν Τοπικήν Ἐκκλησία τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου, τά Μοναστήρια καί τίς Ἐνορίες της, ἀλλά καί τούς Καλούς Λιμένες, τήν ἕδρα τοῦ Ἁγίου Τίτου εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας καί τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν, ἡ ὁποία μέ ἀπέραντη χαρά θά δεχθῆ τούς Συνέδρους κατά τό τέλος τοῦ Συνεδρίου. - 103 -
Ἰδιαιτέρως χαιρετίζομε καί εὐχαριστοῦμε τήν Ἱεράν Μητρόπολη Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου, τόν Σεβ. Ποιμενάρχην αὐτῆς, Μητροπολίτην κύριον Δαμασκηνόν διά τό ἐνδιαφέρον, τήν ζεστασιά καί τήν φιλοξενίαν. Ἐπίσης, εὐχαριστοῦμε, συγχαίρομε καί χαιρετίζομε τήν Ἱ. Μονήν Ζωοδόχου Πηγῆς Χρυσοπηγῆς, ἡ ὁποία ἔχει πρωταρχικῶς τήν πρωτοβουλία καί τήν εὐθύνη τῆς ὀργανώσεως τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ. Εἶναι σαφές, ὅτι σήμερον ἀναζητοῦνται ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι νά ἀναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, νά δημιουργοῦν εὐκαιρίες, νά θυσιάζωνται καί νά μοχθοῦν, ὅπως αὐτό ἁρμόζει εἰς τόν σημερινόν καί τόν αἰώνιον Μοναχισμό καί εἰς τό Μοναστήρι τό ὁποῖον μᾶς φιλοξενεῖ εἰς τόν Τόπον αὐτόν. Ἰδιαιτέρα ὅμως εἶναι ἡ χαρά καί τό δέος γιά τό γεγονός, ὅτι τό Συνέδριον αὐτό γίνεται μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση 10 χρόνων ἀπό τήν κοίμηση τῆς μακαριστῆς Προηγουμένης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Θεοσέμνης Μοναχῆς, ἡ ὁποία ἔδωκεν ὅλο τό εἶναι της, ὅλο τόν χρόνο καί ὅλες τίς δυνάμεις της μέχρι τήν τελευταία στιγμή τῆς ζωῆς της γιά νά ἀρχίση, νά προχωρήση καί νά βρίσκεται εἰς τό σημεῖον εἰς τό ὁποῖον εὑρίσκεται σήμερον ἡ Χρυσοπηγή, τό Μοναστήρι αὐτό τό ὁποῖον ὀργανώνει τό Συνέδριον. Εἶναι πολύ σημαντικόν, ὅτι ἡ Μοναστική καί συνεδριακή αὐτή Σύναξη ἔχει πρόσωπο σεβαστό καί εὐλογημένο, αὐτό τῆς Προηγουμένης Θεοσέμνης, γύρω ἀπό τό ὁποῖον θά γίνουν οἱ ὁμιλίες, οἱ συζητήσεις καί οἱ Ἐκδηλώσεις. Ἔχει πρόσωπο καί μορφή. Δέν εἶναι ἀπρόσωπο, ἀόριστο, γιατί δεσπόζει καί θά δεσπόση ἡ σεπτή Μορφή τῆς Προηγουμένης Θεοσέμνης, μιά μορφή ἁγία, ὑπόδειγμα Μοναχῆς, Ἡγουμένης καί ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ. Μέ αὐτά τά δεδομένα, ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης κηρύσσει τήν ἔναρξη τοῦ εὐλογημένου αὐτοῦ Συνεδρίου διά τοῦ προσώπου μου καί εὔχεται εἰς ὅλους, φιλοξενοῦντες καί φιλοξενουμένους, ὁμιλητές καί ἀκροατές, κληρικούς καί λαϊκούς, ἡμεδαπούς καί ἀδελφούς ἀπό ἄλλες χῶρες καλή, εὐλογημένη ἐπιτυχία τοῦ Συνεδρίου, τό ὁποῖον εὐχόμεθα νά εὐλογήση ὁ Θεός. Νά δώση ἐμπνεύσεις καί κατευθύνσεις. Νά φέρη καρπούς, νά δημιουργήση προϋποθέσεις ἑνότητας καί συνεργασίας μεταξύ τῶν μοναχῶν καί τῶν Μαναστηριῶν τῆς Κρήτης καί γιατί ὄχι ὅλης τῆς Ὀρθοδοξίας. Καλῶς ἤλθατε ὅλοι σας καί πάλιν. Καλή διαμονή. Εὐλογημένη πορεία καί ἐργασία εἰς τό Συνέδριον τό ὁποῖον ξεκινᾶ τίς ἐργασίες του. - 104 -
Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, κατά τόν Ἑσπερινόν τῆς Ἑορτῆς τῆς Ἐπανακομιδῆς τῆς Τιμίας Κάρας τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου (Σάββατον, 18 Μαΐου 2013) Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Γέρον Χαλκηδόνος κ. Ἀθανάσιε, Ἐκπρόσωπε τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριάρχου Κυρίου Κυρίου Βαρθολομαίου, Διά τῆς χάριτος τοῦ ἐκ νεκρῶν Ἀναστάντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, συμπληροῦνται κατά τό τρέχον ἔτος καί συγκεκριμένως αὐτάς τάς ἡμέρας, 50 ἔτη ἀπό τήν εὐλογητήν Ἐπίσκεψιν εἰς τήν Κρήτην, τοῦ ἀοιδίμου Μεγάλου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Ἀθηναγόρου καί 47 ἔτη ἀπό τήν Ἐπανακομιδήν εἰς τό Ἡράκλειον ἀπό τήν Βενετίαν τῆς Τιμίας Κάρας τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου, πρώτου Ἐπισκόπου Κρήτης. Διά τήν ἐπίτευξιν τοῦ μεγάλου καί θαυμαστοῦ τούτου γεγονότος διά τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης, τῆς Ἐπαναφορᾶς τῆς Τιμίας Κάρας τοῦ Ἀποστόλου τῆς Κρήτης, μεγάλως συνέβαλεν ὁ προρρηθείς Πατριάρχης καί τό Σεπτόν ἡμῶν Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Ὅθεν, ὁ εὐσεβῆς Λαός τοῦ Ἡρακλείου, ἀλλά καί τῆς Κρήτης ὁλοκλήρου, ἐξαιρέτως δέ ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή ἡμῶν Σύνοδος, σκιρτᾶ, χαίρει καί εὐφραίνεται διά τάς δύο αὐτάς Ἐπετείους. Εὐχαριστοῦμεν ἅπαντες, δοξάζομεν καί ὑμνοῦμεν τόν Θεόν, τόν ἀξιώσαντα ἡμᾶς τοιαύτης εὐλογίας καί εὐχαριστοῦμεν εὐγνωμόνως τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, δι᾿ ὅσα ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἐπεφύλαξε, τῇ συμβολῇ τοῦ Σεπτοῦ ἡμῶν Κέντρου, διά τήν Ἐκκλησίαν τῆς Μεγαλονήσου καί τόν Λαόν αὐτῆς. Ἐξαιρέτως εὐχαριστοῦμεν τόν Παναγιώτατον Οἰκουμενικόν ἡμῶν Πατριάρχην Κύριον Κύριον Βαρθολομαῖον, διά τήν ἐπιδαψίλευσιν τῆς Πατριαρχικῆς Εὐχῆς καί Εὐλογίας Αὐτοῦ εἰς τάς Ἐκδηλώσεις τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἐπί τῇ Ἐπετείῳ τῶν δύο σημαντικῶν αὐτῶν Γεγονότων, ἀλλά κυρίως διά τήν ἐκπροσώπησιν ἐνταῦθα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί Ἐκείνου, δι᾿ Ὑμῶν, Σεβασμιώτατε, Μητροπολῖτα Γέρον Χαλκηδόνος κ. Ἀθανάσιε. Ἀποτελεῖ ἐξιδιασμένην τιμήν, διά τήν θυγατέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης ἡ παρουσία Σας εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης, Σεβασμιώτατε, τοῦ τρίτου τῇ τάξει Ἱεράρχου τῆς - 105 -
Στιγμιότυπον ἐκ τῆς Συνοδικῆς Ἡμερίδος
Σεπτῆς Ἱεραρχίας τοῦ Πατριαρχείου ἡμῶν, τοῦ Γεραροῦ Μητροπολίτου, τοῦ κραταιοῦ Θεολόγου, τοῦ Λογίου Ἀρχιερέως, τοῦ διακεκριμένου Ἀκαδημαϊκοῦ, τοῦ ἠγαπημένου Ἀδελφοῦ. Σεβασμιώτατε, Μετ᾿ αἰσθημάτων χαρᾶς, ἀγάπης καί τιμῆς, Σᾶς ὑποδεχόμεθα εἰς τό Ἡράκλειον, εἰς τόν Ἱστορικόν αὐτόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Τίτου, Σᾶς καλωσορίζομεν καί Σᾶς παρακαλοῦμεν, ὅπως διαβιβάσητε τόν σεβασμόν, τήν ἀφοσίωσιν, τήν ἀγάπην καί τήν εὐγνωμοσύνην πάντων ἡμῶν πρός τόν Παναγιώτατον Οἰκουμενικόν ἡμῶν Πατριάρχην καί τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν. Καλῶς ἤλθατε καί παρακαλοῦμε νά ἔχητε τόν λόγον, ἀπευθυνόμενος πρός τόν εὐσεβῆ καί φιλοπάτορα Κρητικόν λαόν μας.
- 106 -
Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, κατά τήν Δοξολογίαν διά τήν ὑποδοχήν τῶν Προκαθημένων τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν (Ἱ. Καθεδρικός Ναός Ἁγ. Τίτου Ἡρακλείου, Σάββατον 18 Ἰουνίου 2016) Παναγιώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης καί Oἰκουμενικέ Πατριάρχα κ.κ. Βαρθολομαῖε, Mακαριώτατοι Πατριάρχαι καί Ἀρχιεπίσκοποι τῶν Αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν μετά τῶν τιμίων Συνοδειῶν Ὑμῶν, Ἐξοχώτατοι Ἐκπρόσωποι τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως καί τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοικήσεως, Ἐντιμότατοι Ἐκπρόσωποι τῶν Ἐκπαιδευτικῶν, Στρατιωτικῶν, Ἀστυνομικῶν καί λοιπῶν Ἀρχῶν καί Φορέων, Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Λαμπροφορεῖ σήμερον τό Ἡράκλειον, καί ἀγάλλεται ἡ Μεγαλόνησος Κρήτη, διά τήν εὐλογητήν καί σεπτήν παρουσίαν πάντων Ὑμῶν, τῶν Ἁγιωτάτων Προκαθημένων τῶν ἀνά τόν κόσμον Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐν τῷ πλαισίῳ τῶν ἐργασιῶν τῆς πολυποθήτου Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας! Χαίρει καί σκιρτᾶ ἅπασα ἡ Ἱεραρχία, ὁ Ἱερός Κλῆρος, αἱ Μοναστικαί Ἀδελφότητες, οἱ πρόκριτοι τοῦ λαοῦ καί μετ’ αὐτῶν σύμπας ὁ φιλευσεβής Κρητικός Λαός τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, δι’ ὅσα ὁ Θεός ἠξίωσεν ἡμᾶς. Ὄντως ἐξαίσια καί παράδοξα βιώνομεν πάντες οἱ Κρῆτες, κατάς τάς εὐσήμους ἡμέρας ταύτας! Εἴη τό Ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον! Ἡ ἐπιλογή τῆς Μεγαλονήσου Κρήτης, ἑνός Τόπου Ἀποστολικοῦ, ἱστορικοῦ, μαρτυρικοῦ, καί γενναίου, διά τήν φιλοξενίαν τῶν ἐργασιῶν τῆς ἀναμενομένης ἀπό αἰώνων Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ δι’ ἡμᾶς ὑψίστην εὐλογίαν καί τιμήν. Ἡ σύγκλησις τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ ἤδη κορυφαῖον Ἐκκλησιαστικόν Γεγονός, τό ὁποῖον θά σηματοδοτῆ πλέον, τήν Ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ὡς καί συμπάσης τῆς - 107 -
Ἐκ τῆς ὑποδοχῆς εἰς τόν προαύλειον χῶρον τοῦ Ἱ. Καθεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Τίτου Ἡρακλείου (Σάββατον, 18 Ἰουνίου 2016)
Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Δοξολογοῦμεν καί εὐλογοῦμεν τό πάντιμον καί μεγαλοπρεπές Ὄνομα τοῦ Τρισαγίου Θεοῦ, δι’ ὅσα ἐπεφύλαξεν διά τήν Μεγαλόνησον Κρήτην, τόν λαόν καί τήν Παράδοσιν αὐτῆς. Παναγιώτατε, Μακαριώτατοι, Καλωσορίζομεν πάντας Ὑμᾶς εἰς τό ἱερόν χῶμα τῆς Μεγαλονήσου ἡμῶν, τό νοτισθέν ὑπό τῶν δακρύων καί τῶν ἱδρώτων τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου καί τοῦ Πάτρωνος ἡμῶν, Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου, τῶν Ἁγίων Ἱεραρχῶν, Μαρτύρων, Ὁμολογητῶν, Ὁσίων καί Νεομαρτύρων τῆς Κρήτης, οἱ ὁποῖοι κοσμοῦν τό Ἁγιολόγιον τῆς Τοπικῆς ἡμῶν Ἐκκλησίας. Ὑποδέχεται σήμερον πάντας Ὑμᾶς, ὁ πνευματικός Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Τίτος, ὁ τοῦ Παύλου συνέκδημος καί μαθητής, ὁ Πρωτεπίσκοπος τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί πορείας τῆς Μεγαλονήσου ἡμῶν. Ἰδιαιτέρως κατά τό τρέχον ἔτος, κατά τό ὁποῖον συμπληροῦνται πεντήκοντα ἔτη ἀπό τῆς ἐπανακομιδῆς τῆς Τιμίας Κάρας Αὐτοῦ ἐκ Βενετίας εἰς Κρήτην, ἡ ὁποία εὑρίσκεται εὐλογητικῶς ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν. Δοξολογία ἐξέρχεται ἐκ τῶν καρδίων ἡμῶν, ταύτην τήν εὔσημον ὥραν. Καί εἰς τήν δοξολογίαν ταύτην προστίθεται ἡ διάπυρος παράκλησις ὅπως ὑψώσητε τάς Ὑμετέρας χεῖρας καί εὐλογήσητε ἅπαν τό πλήρωμα τῆς εὐάνδρου Ἐκκλησίας Κρήτης, τόν λαόν ἡμῶν. Ἡ καρδία τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, εὐφραινομένη καί εὐγνωμονοῦσα, πάλλεται ἀπόψε ἐνταῦθα. Ἡ κληρουχία τοῦ Τίτου, ἡ ἔχουσα τήν εὐλογίαν τῆς κανονικῆς ἐξαρτήσεως αὐτῆς ἐκ τοῦ Πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἐκ τῆς Βασιλίδος τῶν Πόλεων, διά μίαν εἰσέτι φοράν, διατρανώνει τά αἰσθήματα σεβασμοῦ καί τιμῆς πρός τήν Ὑμετέραν Θειοτάτην Παναγιότητα καί τήν Μητέρα ἡμῶν Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν, καθώς καί πρός τάς λοιπάς Τοπικάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας. Ἡ Ἀποστολική Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, ἔχει ὡς διαχρονικήν πυξίδα πορείας αὐτῆς τήν πρός Τίτον Ἐπιστολήν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, εἶναι Ἡμιαυτόνομος συντεταγμένη Ἐκκλησία, ὑπό τήν κανονικήν ἐξάρτησιν ἐκ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μετά ἰδικοῦ Της Καταστατικοῦ Χάρτου, Νόμου τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας καί ἔχουσα ἀνεγνωρισμένην Νομικήν Ὑπόστασιν. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Μεγαλονήσου ἡμῶν, διακονεῖ τόν λαόν τῆς ἡρωοτόκου Κρήτης, ὁ ὁποῖος προκειμένου νά διακρατήση τά ζώπυρα τῆς - 109 -
Ὀρθοδόξου εὐσεβείας ἠνάλωσε ἑαυτόν ὑπέρ βωμῶν καί ἑστιῶν. Παρά τάς περιπετείας τῆς Ἱστορίας, τάς ποικίλας κατοχάς καί τούς ζυγούς, τούς ὁποίους ὑπέστη, παρέμεινεν ἐν τῷ μέσῳ τῆς Μεσογείου Θαλάσσης, ἀταλάντευτος, μαρτυροῦσα ἀδιαπτώτως καθ’ ἑκάστην, τήν Πατρώαν πίστιν καί τάς Ἱεράς Παραδόσεις τοῦ Γένους. Οἱ Κρῆτες ἐντός τῆς παγκοσμίου Ἱστορίας τῆς Μεσογείου ἔχουν τήν συνεισφοράν αὐτῶν καί διεμόρφωσαν διά τοῦ Ἀρχαίου Προϊστορικοῦ, Μινωϊκοῦ καί Χριστιανικοῦ Πολιτισμοῦ αὐτῶν, τήν πορείαν τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πνεύματος, τό ὁποῖον ὀφείλει νά ἐπανεύρη τάς ρίζας αὐτοῦ, ἰδιαιτέρως εἰς τούς μεταβαλλομένους ποικίλως συγχρόνους καιρούς. Πολυπαθὴς καὶ πολύαθλος εἶναι ἡ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης. Ἔδωσε τὴν καλὴν μαρτυρίαν μετά πλήθους Μαρτύρων καὶ Νεομαρτύρων, Ὁσίων καὶ Δικαίων. Ὑπέμεινε διώξεις, ἐπιδρομὰς ἀλλοφύλων ἐχθρῶν καὶ μακροτάτας περιόδους ξενικῆς δουλείας. Εἰς τὴν δισχιλιετῆ ζωήν αὐτῆς τὰ ἔτη τῆς δουλείας εἶναι 1180, πολὺ περισσότερα ἀπὸ τὰ ἔτη ἐλευθέρου βίου. Κατὰ τὰς μακρὰς καὶ σκληρὰς περιόδους τῶν ξενικῶν ζυγῶν, Ρωμαίων, Ἀράβων, Βενετῶν, Τούρκων, Γερμανῶν, ἡ ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἵσταται ἀκλόνητος ἐπὶ τὴν στερρὰν τῆς πίστεως πέτραν, στηρίζουσα τὸν εὐσεβῆ λαὸν καὶ διατηροῦσα τοῦτον ἀλώβητον ἀπὸ δογματικὰς ἐκτροπὰς καὶ ὠργανωμένους προσηλυτισμούς, σταθερὰν ἔχουσα τὴν ἐξάρτησιν ἀπὸ τὸ σεπτὸν Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον. Λόγῳ τῶν ἰδιαιτέρων ἱστορικῶν συνθηκῶν τῆς Νήσου ἡμῶν, ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης διεμόρφωσεν ἰδίαν διοικητικὴν ταυτότητα, κατωχυρωμένην ὑπὸ τῶν Νόμων τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους καὶ ἐγκεκριμένην ὑπὸ τῆς σεπτῆς κορυφῆς, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Κατὰ τοὺς δύο τελευταίους αἰῶνας τῆς Βενετοκρατίας, ἡ Ἐκκλησία Κρήτης, ἀνεδείχθη ἰσχυρὸν Κέντρον Ἑλληνικῆς καὶ Χριστιανικῆς παιδείας. Τὰ μεγάλα μοναστήριά της ὠργάνωσαν μεγάλας βιβλιοθήκας, Κέντρα ἀντιγραφῆς ἑλληνικῶν χειρογράφων καὶ καλλιτεχνικὰ ἐργαστήρια, εἰς τὰ ὁποῖα ἡ ἱερὰ τέχνη τῆς εἰκόνος ἀνυψώθη εἰς περιωπήν, τὴν περιώνυμον «Κρητικὴν Σχολὴν Ζωγραφικῆς», μετά τῶν λαμπρῶν ἐκπροσώπων αὐτῆς, τὸν Μιχαὴλ Δαμασκηνόν καὶ Θεοφάνη τὸν Κρῆτα. Αὐτῆς τῆς Σχολῆς τρόφιμος καὶ δόξα εἶναι ὁ Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Ἡ Κρήτη τοῦ 16ου καὶ 17ου αἰῶνος εἶναι, ὅπως ἐλέχθη «Ἑλλάδος Ἑλλὰς καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἔμπεδος ἀκρόπολις», ἀναδείξασα μεγάλας μορφὰς λογίων Ἐκκλησιαστικῶν ἀνδρῶν καὶ Ἱεραρχῶν, έλάμπρυνε τὴν ὅλην Ἐκκλησίαν, ἀναδείξασα σπάνια ἀναστήματα παιδείας καὶ ἀρετῆς, - 110 -
ὅπως ὁ Μελέτιος Πηγᾶς, ὁ Μάξιμος Μαργούνιος, ὁ ἱερομάρτυς Κύριλλος Λούκαρις καὶ πολλοί ἄλλοι. Αἱ ὑψηλαί κορυφαί τῆς Κρήτης διακρατοῦν εἰς περιόπτους θέσεις τό ἱερόν Σύμβολον τῶν Χριστιανῶν, τόν Τίμιον τοῦ Κυρίου Σταυρόν καί ὑπό τήν σκέπην καί τήν προστασίαν αὐτοῦ, ταῖς πρεσβείαις τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, διαφυλάσσουν τήν ἀναστροφήν καί ἐμπνέουν τόν βηματισμόν τῶν Κρητῶν. Παναγιώτατε, Μακαριώτατοι, Ἐκεῖνο τό θυσιαστικόν πνεῦμα, τήν ζέσιν τῆς πίστεως, τήν ἱεράν φλόγα τοῦ ἱεραποστολικοῦ φρονήματος, πρό πάντων δέ τήν ἀγάπην εἰς τόν Χριστόν, προσευχόμεθα ἐντόνως καί ἐκ μέσης καρδίας, νά ἔχητε συνεκδήμους κατά τάς ἐργασίας τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου καί μετά ταύτας εἰς τήν περαιτέρω Ἐκκλησιαστικήν ζωήν καί Διακονίαν Ὑμῶν, «τοῖς ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενοι». Καλῶς ἤλθατε εἰς τήν Μεγαλόνησον ἡμῶν, τήν Ἁγιοτόκον καί Ἡρωοτόκον Κρήτην, τήν Νῆσον καί τήν «φυτείαν» τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου!
Χαιρετισμός ἐκ μέρους τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἐνώπιον τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, ἐπί τῇ συμπληρώσει 25 ἐτῶν Πατριαρχίας Αὐτοῦ (Φανάριον, 22 Ὀκτωβρίου 2016) Παναγιώτατε, Ἐξ ὁμοφώνου Συνοδικῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἠγαπημένης καί πιστῆς θυγατρός τῆς Μητρός ἡμῶν Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἱστάμεθα μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ, σήμερον καί ἐν τῇ ὥρᾳ ταύτῃ, ἐνώπιον τῆς Ὑμετέρας Σεπτῆς Κορυφῆς, ἅπαντες οἱ Ἀρχιερεῖς τῆς Μεγαλονήσου Κρήτης, ἐκτός τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Λάμπης, Συβρίτου καί Σφακίων κ. Εἰρηναίου, κωλυθέντος ἐκτάκτως, ὑποβάλλοντες τά σεβάσματα καί τήν ἀφοσίωσιν πάντων ἡμῶν, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου, τῶν Μοναστικῶν Ἀδελφοτήτων καί τοῦ φιλογενοῦς καί φιλοπάτορος Κρητικοῦ Λαοῦ, ἐπί τῇ αἰσίᾳ συμπληρώσει εἴκοσι καί πέντε ἀγλαῶν ἐτῶν, ἀπό τῆς ἀναρρήσεως τῆς Ὑμετέρας Θεοτιμήτου Παναγιότητος εἰς τόν Πατριαρχικόν καί Μαρτυρικόν Θρόνον τῆς Κωνσαντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας. Συνεορτάζομεν καί συγχαίρομεν πάντες διά τήν εὐλογητήν ταύτην ἐπέτειον, τῆς συμπληρώσεως χάριτι Θεοῦ, εἴκοσι καί πέντε ἐτῶν, πεπληρωμένων ὑπό τῆς Ὑμετέρας Θειοτάτης Παναγιότητος, ὑφ’ ὑψηλῶν στόχων καί ὁραματισμῶν, προγραμματισμῶν καί πρωτουβουλιῶν, ἐνεργειῶν καί δράσεων, γεγονότων ἱστορικῶν καί κομβικῶν εἰς τήν ζωήν τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ἐκκλησίας. Ἡ Ὑμετέρα Πατριαρχία ἐσφράγισε καθοριστικῶς καί ἀνεξιτήλως τήν πορείαν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί ἔθεσε τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον εἰς τό ἐπίκεντρον τῶν ἐξελίξεων, ὡς καθοριστικόν παράγοντα διαμορφώσεως καί λήψεως Ἀποφάσεων. Αἱ παρεμβάσεις, τά μηνύματα, αἱ ἐγκύκλιοι καί ἐν γένει αἱ σοφαί κατευθύνσεις καί τοποθετήσεις τῆς Ὑμετέρας Θειοτάτης Παναγιότητος, εἰς διάφορα θέματα, θεολογικά, ποιμαντικά, ἐκκλησιαστικά, οἰκολογικά, βιοηθικά, καί ἄλλα τινα, ἀλλά καί ἡ προώθησις κάθε καλοπροαίρετου διαλόγου, εἰς ὅλα τά ἐπίπεδα, κατέστησαν Αὐτήν, Προσωπικότητα ἐγνωσμένου κύρους καί ἀποδοχῆς εἰς πᾶσαν τήν Οἰκουμένην. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, ἡ καταγραφεῖσα εἰς τήν Ἐκκλησιαστικήν Ἱστορίαν διά τήν φιλοξενίαν τοῦ Ἱστορικοῦ Γεγονότος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης - 112 -
Συνόδου, ἐκφράζει, διά μίαν εἰσέτι φοράν, μετά βαθέως σεβασμοῦ, τήν εὐχαριστίαν καί τήν εὐγνωμοσύνην αὐτῆς, πρός τήν Ὑμετέραν Θεόλεκτον Κορυφήν, διά τήν ἐμπιστοσύνην, τήν ἀγάπην καί τήν στοργήν Ὑμῶν, πρός τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης. Ἐνεπιστεύθητε τήν Κρήτην καί δικαίως. Θεωροῦμεν, ὡς διετυπώθη καί εἰς τά θερμά Ὑμέτερα εὐχαριστήρια Πατριαρχικά Γράμματα, ὅτι ὁ στόχος ἐπετεύχθη! Ἅπαντες, ἐδέχθημεν καί διηκονήσαμεν, κατά τήν ἀνατεθεῖσαν ἡμῖν εὐθύνην, μετά χαρᾶς καί πολλῆς προθυμίας τό Ἱστορικό τοῦτο Γεγονός καί ἐνεργήσαμεν, τά κατά τό δυνατόν ἀπαραίτητα, διά τήν ἀρίστην φιλοξενίαν καί δοχήν του, διά τήν καλήν μαρτυρίαν τῆς Πρωτοθρόνου Μητρός ἡμῶν Ἐκκλησίας! Δόξα τῷ Θεῷ ὑπέρ πάντων τῶν δωρεῶν Αὐτοῦ! Παναγιώτατε, σήμερον διαβεβαιοῦμεν, τήν Ὑμετέραν Σεπτήν Κορυφήν, διά μίαν εἰσέτι φοράν, διά τά αἰσθήματα σεβασμοῦ, ἀγάπης καί ἀφοσιώσεως πρός τόν ἱερώτατον Θεσμόν τοῦ Πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί τόν Σεπτόν Οἰακοστρόφον καί Προκαθήμενον αὐτοῦ. Ἅπαντες λαμβάνομεν διαρκῶς «φῶς ἐκ φωτός» τοῦ ἀειλαμποῦς Φαναρίου, τοῦ φωτίζοντος τήν Οἰκουμένην. Ἅπαντες ἐν Κρήτῃ καυχόμεθα διά τήν κανονικήν ἡμῶν ἀναφοράν εἰς τόν μαρτυρικόν Οἰκουμενικόν Θρόνον καί ἀγωνιζόμεθα διά τήν διατήρησιν τούτου τοῦ ἱεροῦ συνδέσμου καί τήν διασφάλισιν τῶν ἱερῶν προνομίων τῆς τῆς δικαιοδοσιακῆς ταυτότητος τῆς συντεταγμένης Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τῆς καί «ναυαρχῖδος», κατά τήν προσφιλῆ Ὑμῶν ἔκφρασιν, τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, εἰς δόξαν τοῦ Παναγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ ἡμῶν καί ἔπαινον τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Παναγιώτατε, δεόμενοι ἐκ βάθους καρδίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπως χαρίζηται εἰς Ὑμᾶς, ὑγιείαν ἀκλινῆ, δυνάμεις ἀνεξαντλήτους καί μακρότητα ἀγαθῶν ἐτῶν, εἰς ἐκπλήρωσιν ἔτι καί ἔτι τῶν ὑψηλῶν Ὑμῶν, διά τήν Ἐκκλησίαν καί τό Γένος ἡμῶν, ὁραματισμῶν, εἰς εὔκλειαν τοῦ Πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ἀσπαζόμεθα βαθυσεβάστως τήν Ὑμετέραν Τιμίαν Δεξιάν, αἰτούμενοι τῶν σεπτῶν Πατρικῶν εὐχῶν καί Πατριαρχικῶν εὐλογιῶν τῆς Ὑμετέρας Θειοτάτης Παναγιότητος, διά τήν εὐόδωσιν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡμῶν ἔργου καί τῆς Διακονίας ἡμῶν. Ἐν κατακλείδι, μετά πολλῆς χαρᾶς, παρουσιάζομεν ἐνώπιον τῆς Ὑμετέρας Σεπτῆς Κορυφῆς, τό νέον μέλος τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Κύριλλον, καί παρακαλοῦμεν ὅπως εὐλογήσητε πατρικῶς καί στοργικῶς, τήν ἀπαρχήν τῆς Ἀρχιερατικῆς αὐτοῦ πορείας καί διακονίας, καθώς καί πάντων ἡμῶν, τῶν συγκροτούντων τήν Ἱεράν Ἐπαρχιακήν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης. - 113 -
Προσφώνησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, Ἐκπροσώπου τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κ.Κ. Βαρθολομαίου, κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν ἐν τῷ Ἱερῷ Καθεδρικῷ Ναῷ Ἀθηνῶν (Κυριακή, 6 Νοεμβρίου 2016) Ἐξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε τῆς Δημοκρατίας, Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κύριε κύριε Ἱερώνυμε, Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί, Προσφιλέστατοι Πατέρες, Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες, Ἐκπρόσωποι Φορέων καί Συλλόγων, Ἐντιμότατε κ. Βλατάκη, Πρόεδρε τοῦ Συλλόγου Ρεθυμνίων Ἀττικῆς «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ», Μέ μεγάλη χαρά, εὑρίσκομαι σήμερα, ἐν τῷ μέσῳ ὑμῶν, σέ αὐτόν τόν περικαλλή Καθεδρικό Ναό τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, ὁ ὁποῖος πρόσφατα ἄνοιξε καί πάλι τίς πύλες του, «εἰς ὑμνωδίαν τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ ἡμῶν», μέ τήν κανονική ἄδεια καί τήν εὐλογία τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος, κ.κ. Ἱερωνύμου. Εἰς τήν σημερινή Θεία Λειτουργία καί τίς λοιπές Ἐπετειακές Ἐκδηλώσεις, λαμβάνω μέρος ὡς Ἐκπρόσωπος τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, τίς ὁποῖες διοργανώνει ὁ δραστήριος Σύλλογος Ρεθυμνίων Ἀττικῆς «Τό Ἀρκάδι», μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση ἑκατόν πενήντα ἐτῶν, ἀπό τοῦ Ὁλοκαυτώματος τῆς Ἱστορικῆς αὐτῆς Μονῆς. Ἑκατόν πενήντα χρόνια, συμπληρώνονται ἐφέτος ἀπό τήν Ἀρκαδική Ἐθελοθυσία καί τό ὁλοκαύτωμα τῆς Ἱστορικῆς Πατριαρχικῆς καί Σταυροπηγιακῆς Μονῆς τοῦ Ἀρκαδίου. Ἕνα γεγονός, σταθμός στήν Ἱστορία μας, τό ὁποῖο ἔχει ἤδη καταγραφεῖ μέ χρυσά γράμματα. Ἀξίως, λοιπόν καί δικαίως, διοργανώνονται λαμπρές τιμητικές καί ἐπετειακές ἐκδηλώσεις ἐποφειλομένης τιμῆς καί μνήμης εἰς τό μεγάλο αὐτό γεγονός, ὄχι μόνο εἰς τή Μεγαλόνησο Κρήτη, ἀλλά καί ἐδῶ στήν Ἀθήνα καθώς καί στό Ἐξωτερικό, γιά νά ἑορτασθεῖ ὅπως ἁρμόζει, μέ τήν πρέπουσα προ- 115 -
βολή, τήν ἀξία καί τήν τιμή, ἡ ἐθελοθυσία, ἡ μαρτυρική τελείωση καί ταυτόχρονα ἡ αἰώνια καί ἀθάνατη προτροπή τῶν Ἡρώων τοῦ Ἀρκαδίου. Ἐπιθυμῶ ἐξ ἀρχῆς νά μεταφέρω τή Σεπτή Πατριαρχική εὐαρέσκεια καί νά κομίσω τήν Πατριαρχική εὐχή καί εὐλογία τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, τόν ὁποῖον ἔχω τήν τιμή νά ἐκπροσωπῶ. Ταυτόχρονα, ἐπιθυμῶ νά διατυπώσω τίς προσωπικές ἐγκάρδιες συγχαρητήριες εὐχές μου πρός τόν Πρόεδρο τοῦ Συλλόγου Ρεθυμνίων Ἀττικῆς «Τό Ἀρκάδι», τό Διοικητικό Συμβούλιο καί τά μέλη τοῦ εὐλογημένου αὐτοῦ Συλλόγου, γιά τήν πρωτοβουλία τῆς διοργάνωσης τῶν Ἐκδηλώσεων αὐτῶν, τόσον προχθές στό Πανεπιστήμιο τῶν Ἀθηνῶν, ὅσο καί σήμερα, μέ ἀποκορύφωμα τή σημερινή Θεία Λειτουργία, οἱ ὁποῖες προστίθενται στίς δεκάδες τῶν ἐπετειακῶν Ἐκδηλώσεων, μέ ἕνα κοινό καί μοναδικό σκοπό: τήν προβολή τοῦ διαχρονικοῦ καί αἰώνιου μηνύματος τοῦ Ἀρκαδίου. Τό Ὁλοκαύτωμα τοῦ 1866 ἀποτελεῖ μιά διαχρονική βροντώδη κραυγή ὑγιοῦς φιλοπατρίας κάι ἀνιδιοτελοῦς Ἡρωισμοῦ καί μέ δέος ὅλοι μας στεκόμαστε μπροστά στίς ἁγιασμένες μορφές τῶν προμάχων τῆς πνευματικῆς μας ἐλευθερίας, οἱ ὁποῖοι ἀψήφησαν τό θάνατο καί ἔγιναν θυσία, παραδείγματα, διδάσκαλοι ἀληθινοί. Τό αἰώνιο καί Οἰκουμενικό Μοναστήρι τοῦ Ἀρκαδίου, δέν εἶναι μόνον ἕνας Τόπος, πού καταγράφηκε στήν Ἱστορία, ἀπό τή γνωστή ἐθελοθυσία τῶν ἀνθρώπων καί τό ἀνεπανάληπτο Ὁλοκαύτωμά του. Τό Ἀρκάδι δέν περικλείεται μόνο στά ὅρια τῆς Μεγαλονήσου Κρήτης. Τήν ξεπερνᾶ καί ἁπλώνεται στήν Οἰκουμένη. Ἐξέρχεται δυναμικά στά μήκη καί τά πλάτη τῆς γῆς σάν ἀέρας, φῶς, νερό, κραυγή, ἀκτίνα, ὥστε μέ κάθε τρόπο νά μαρτυρήσει τή δόξα τῆς ἐλευθερίας, τό μεγαλεῖο τῆς αὐτοθυσίας, τήν ὑπέρβαση τῆς ἀρετῆς, τήν ἀξιοπρέπεια τῆς μαρτυρίας, τή μεγαλοσύνη τῆς αἰωνιότητας. Εἶναι ἀλήθεια καί ὄχι ὑπερβολή λόγου, ὅτι, τό Ἀρκάδι ἔγινε ἰδέα, τρόπος ὕπαρξης καί πορείας, ἀνεξάντλητη πηγή ἔμπνευσης, γιά ὅσους ἐπιθυμοῦν καί ἀντέχουν νά ἀφουγκρασθοῦν τή μυστική καί συνάμα στεντόρεια φωνή του. Γιά ὅσους ἐπιμένουν νά ἀγωνίζονται ἐνάντια σέ κάθε μορφῆς ὑποταγή καί ὑποδούλωση. Γιά ὅσους ὑψώνουν θαρραλέα τό φρόνημά τους καί διεκδικοῦν, ἀναζητοῦν, ἀκόμη καί μέ τό ἀντίτιμο τῆς θυσίας. Τό Ἀρκάδι ἀποτελεῖ γιά τήν Οἰκουμένη ὁλόκληρη, σύμβολο καί μνημεῖο πνευματικῆς ἐλευθερίας. Τό Ἀρκάδι καί μέ ὅ,τι αὐτό λιτανεύει καί - 116 -
διακηρύσσει, νουθετεῖ καί ἐμπνέει, μέ μιά οἰκουμενική προοπτική καί ἕνα ἄνοιγμα, τό ὁποῖο ἀγκαλιάζει καί περιχωρεῖ ὁλόκληρο τόν κόσμο. Γίνεται φάρος λαμπρός τῆς ἐλευθερίας, ἐφαλτήριο κάθε ἀγαθοῦ καί ὑψηλοῦ ἀγώνα, βάση κάθε ἐπαινετῆς θυσίας καί μαρτυρίας, ἀπαρχή ὁποιασδήποτε θυσιαστικῆς πορείας γιά τά ἰδανικά καί τήν ἀρετή. Τό Ἀρκάδι προβάλλει μπροστά μας σήμερα, φωτεινό καί αἰώνιο, καθαρό καί ἀνεπιτήδευτο, σεμνό καί μεγαλοπρεπές καί ἀπό τή μαρτυρική καί θυσιαστική λάμψη τῆς πυριτιδαποθήκης του, φωτίζει κάθε ἀνθρώπινη ψυχή καί ἐνθαρρύνει κάθε τίμιο ἀγῶνα γιά τήν πνευματική καί τή σωματική ἐλευθερία, γιά τά ἰδανικά, γιά τήν ἀξιοπρέπεια, τήν ἀδούλωτη ἀνθρώπινη ψυχή. Ἡ πνευματική παρακαταθήκη τοῦ Ἀρκαδίου, σήμερα, εἰς τούς δύσκολους καιρούς μας, ἀποτελεῖ αἰτία γόνιμου προβληματισμοῦ καί ἀφορμή ἀφύπνισης ὅλων ἐμᾶς. Ἀποτελεῖ ἕνα προσκλητήριο σάλπισμα τῶν Ἡρώων τοῦ Ἀρκαδίου, μιά δυνατή φωνή ἀπό τήν Ἱστορία μας, ἡ ὁποία διαρκῶς διδάσκει. Ἔχομε σήμερα ἀνάγκη ἐπιτακτική, ὅλοι μας, ὡς Κοινωνία, ὡς λαός, ὡς πρόσωπα, ἀπό αὐτό τό πνεῦμα, αὐτή τή στάση ζωῆς, αὐτό τό παράδειγμα τοῦ Ἀρκαδίου. Ἔχομε ἀνάγκη ὅλοι νά γίνωμε μιμητές τῶν Ἡρώων τοῦ Ἀρκαδίου, νά ἐμπνευσθοῦμε ἀπό τό παράδειγμα ἐκείνων καί νά προασπίσωμε τήν πνευματική μας ἐλευθερία, μέ σθένος καί μαρτυρικό φρόνημα, ἀπό ὅσους καί ὅσα ποικίλως τήν ἐπιβουλεύονται. Ὁλοκληρώνοντας αὐτήν τήν προσλαλιά, μεταφέρω εἰς ὅλους, τήν ἀγάπη καί τόν χαιρετισμό τῆς Μεγαλονήσου Κρήτης καί σᾶς προσκαλῶ ὅλοι μαζί, ἑνωμένοι καί δυνατοί, νά βροῦμε τή δύναμη τῶν Ἡρώων τοῦ Ἀρκαδίου καί νά ὑψώσουμε ψηλά τό λάβαρο τῆς Πίστης καί τῆς Πατρίδος μας, χωρίς φόβο καί μισαλλοδοξία. Νά ὑψώσωμε τή φωνή μας, καθαρή καί δυνατή, χωρίς ὑπαναχωρήσεις. Νά κρατήσωμε καί νά δώσωμε στά παιδιά μας τήν παρακαταθήκη τοῦ εὐσεβοῦς Γένους μας, τά ζώπυρα τῆς πίστης, τήν ἀληθινή φιλοπατρία, τήν ἀξία τῆς μοναδικότητας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, ὅπως τά ἐλιτάνευσαν καί τά ὕψωσαν οἱ Ἥρωες προπάτορές μας τοῦ αἰώνιου καί Οἰκουμενικοῦ Ἀρκαδίου. Ἀμήν!
- 117 -
ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΛΟΓΟΙ
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος, ὁμιλῶν εἰς τό Συνέδριον Νεότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (ΚΠολις, Ἰούλιος 2007)
Εἰσήγησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου μέ θέμα: «Αἱρέσεις καί ἡ ποιμαντική ἀντιμετώπισή τους» (Βουλγαρία, Σεπτέμβριος 2013) Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Θεοφιλέστατε ἅγιε Καρπασίας, Πατέρες καί Ἀδελφοί, κυρίες καί κύριοι σύνεδροι, ἀγαπητοί φίλοι, Μέ αἰσθήματα σεβασμοῦ καί ἀληθινῆς χαρᾶς ἀτενίζω τά πρόσωπα ὅλων ἐσᾶς, εἰς αὐτή τήν εὐλογημένη σύναξη, ἡ ὁποία γιά μία ἀκόμη χρονιά πραγματοποιεῖται μέ τήν ἐπίβλεψη καί τήν φροντίδα τοῦ Διορθοδόξου Δικτύου Πρωτοβουλιῶν Μελέτης Θρησκειῶν καί Καταστροφικῶν Λατρειῶν, μέ τό ἐνδιαφέρον καί τήν μέριμνα τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Καρπασίας κ. Χριστοφόρου. Εὐχαριστῶ τόν Θεό καί τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖο γιά τήν εὐλογία καί τήν τιμή τήν ὁποίαν ἔλαβα ἀπό Αὐτό, νά συμμετέχω εἰς τίς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ καί μάλιστα ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, τοῦ Συνεδρίου, τό ὁποῖο, μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, πραγματοποιεῖται εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολη Νευροκοπίου τοῦ Πατριαρχείου Βουλγαρίας, μέ πρωτοβουλία καί πρόσκληση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Ναθαναήλ. Ἀπό τήν Α.Θ. Παναγιότητα, τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη Κύριο Κύριο Βαρθολομαῖο, μεταφέρω σέ ὅλους ἐσᾶς τούς Συνέδρους τήν ὁλόθυμη Πατριαρχική εὐχή καί εὐλογία γιά τήν ἐπιτυχία τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου καί τήν ἐξαγωγή καλλίκαρπων συμπερασμάτων, τά ὁποῖα θά ἀποτελέσουν πολύτιμα ἐφόδια γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν Αἱρέσεων σέ ὅλους ἐμᾶς καί τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησία μας. Μέ πολλήν ἀγάπη, ἀλλά καί αἴσθημα εὐθύνης, θά μοιρασθῶ μαζί σας λίγες σκέψεις, γιά νά δώσουν μόνον ἔναυσμα γιά συζήτηση καί διάλογο, σχετικά μέ τό θέμα: «Οἱ αἱρέσεις καί ἡ ποιμαντική ἀντιμετωπισή τους». Νά ξεκινήσω ἀπό κάτι πολύ γενικό. Τό θέμα τοῦ προορισμοῦ τῆς ζωῆς μας. Τό θέμα αὐτό εἶναι πολύ σοβαρό, διότι ἀφορᾶ τό σπουδαιότερο ζήτημα γιά τόν ἄνθρωπο: Γιά ποιό σκοπό εὑρισκόμαστε πάνω στή γῆ; Ἄν ὁ ἄνθρωπος τοποθετηθεῖ σωστά στό θέμα αὐτό, ἄν εὕρει τόν πραγματικό του προορισμό, τότε μπορεῖ νά τοποθετηθεῖ σωστά καί στά ἐπί μέρους - 121 -
καθημερινά ζητήματα τῆς ζωῆς του, ὅπως εἶναι οἱ σχέσεις του μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, οἱ σπουδές του, τό ἐπάγγελμα, ὁ γάμος, ἡ ἀπόκτηση καί ἀνατροφή τῶν παιδιῶν του. Ἄν ὅμως δέν τοποθετηθεῖ σωστά σ᾿ αὐτό τό βασικό θέμα, τότε θά ἀποτύχει καί στούς ἐπί μέρους σκοπούς τῆς ζωῆς, διότι τί νόημα μποροῦν νά ἔχουν οἱ ἐπί μέρους σκοποί, ὅταν στό σύνολό της ἡ ἀνθρώπινη ζωή δέν ἔχει νόημα καί εἶναι λάθος; Καί τώρα στό θέμα μας, τίς Αἱρέσεις. Ἡ αἵρεση ὡς ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν πραγματικό προορισμό του, ἀπό τήν πραγματική Ὁδό, ὅπως ἐκφράζεται ἀπό τή ζωή καί τούς λόγους τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου, ἀλλά καί τῶν Ἀποστόλων Του, τῶν Μαρτύρων, τῶν Πατέρων καί τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ταυτόχρονα καί ἀπομάκρυνση ἀπό αὐτήν τήν ἴδια τήν ζωή. Ἐνῶ ὁ Χριστός μας, μᾶς λέει «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή·», ἡ αἱρετική διδασκαλία ἀπομακρύνει ἀπό αὐτή τήν εὐαγγελική, τήν ἐκκλησιαστικήν ὁδό καί ὁδηγεῖ σέ ἀδιέξοδα καί δῆθεν «πνευματικές καταστάσεις», οἱ ὁποῖες ἀλλοιώνουν τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καί τόν ἀποπροσανατολίζουν ἐντελῶς. Περισσότερον συγκεκριμένα εἰς τό θέμα τῶν αἱρέσεων, θά προσπαθήσω ὅσον μοῦ εἶναι δυνατόν, νά δώσω κάποια στοιχεῖα τά ὁποῖα εἶναι ἡ αἰτία νά χάνει ὁ ἄνθρωπος τόν ἀληθινό προσανατολισμό του στή ζωή του ἤ ἀκόμη χειρότερα, νά μήν τόν βρίσκει ποτέ, ἔχοντας ἀναπάντητα τά ἐρωτήματα τοῦ ποιός εἶμαι, ποιός μου ἔδωσε τήν ζωή καί τί ἀποστολή ἔχω στή ζωή μου; Ἄς δοῦμε λοιπόν μερικά στοιχεῖα γιά τό πῶς προκαλοῦνται οἱ αἱρέσεις σήμερα. 1. Οἱ Βιοτικές μέριμνες. Ἡ προσήλωση καί ἀπορρόφηση στίς βιοτικές μέριμνες εἶναι ἕνα πρῶτο, καίριο θέμα. Ὅταν τά ὑλικά πράγματα ἀντιμετωπίζονται ὡς δῶρα τοῦ Θεοῦ, τά ὁποῖα ἀντιπροσφέρουμε σέ Ἐκεῖνον, τότε αὐτά συνδέονται μαζί Του καί γίνονται μονοπάτια ἑνώσεως μέ τόν Θεό. Ἄν ὡστόσο δέν ἑνωθοῦμε μέ τό Θεό καί ἀποτύχαμε, τότε ὅλα εἶναι ἄχρηστα. Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ἀποτυγχάνομε, διότι παρασυρόμεθα ἀπό αὐτούς τούς δευτερεύοντες σκοπούς στή ζωή μας. Δέν βάζομεν ὡς πρῶτο καί κύριο στόχο στή ζωή μας τήν ἕνωση μέ τόν Θεό, τήν ἀπόκτηση τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος κατά τόν Ἅγιο Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ. Ἀπορροφώμεθα ἀπό τά ὡραῖα τοῦ κόσμου τούτου πράγματα καί χάνομε τά αἰώνια. Παραδιδό- 122 -
μαστε ὁλοκληρωτικά στά δευτερεύοντα καί ξεχνοῦμε τό “ἕν οὗ ἔστι χρεία” (βλ. Λούκ. ι’, 42). Συνεχῶς ἀναβάλλομε καί δέν δίνομε χῶρο στήν ζωή μας καί στήν καρδιά μας γιά τόν Θεό. Χωρίς νά τό καταλαβαίνομε, οἱ ψυχές ὅσων ἀκολουθοῦμεν αὐτόν τό δρόμο μένουν ἀπότιστες, εὐάλωτες σέ ὁποιοδήποτε αἱρετικό πνεῦμα. 2. Ἡ Ὀρθόδοξη ταυτότητά μας. Τό νά εἶναι κανείς ὀρθόδοξος εἶναι μέν δύσκολο πράγμα, ἀλλά ταυτόχρονα ἀπαραίτητον, οὐσιῶδες, ἀληθινόν. Ὅπως πολύ εὔστοχα παρατηρεῖ ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἱ. Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους π. Γεώργιος Καψάνης, «Ὅσο ὁ ἄνθρωπος ζεῖ ἐγωκεντρικά, ἀνθρωποκεντρικά, αὐτόνομα, τοποθετεῖ τόν ἑαυτό του ὡς κέντρο καί σκοπό τῆς ζωῆς του, πιστεύει ὅτι μπορεῖ νά αὐτοτελειωθῆ, νά αὐτοπροσδιορισθῆ, νά αὐτοθεωθῆ … Ὅλα τά ὀρθόδοξα εἶναι θεανθρωποκεντρικά, ἔχουν κέντρο τόν Θεάνθρωπο Χριστό. Ὅλα τά μή Ὀρθόδοξα, Προτεσταντισμός, Παπισμός, Μασονισμός, Χιλιασμός, ἀθεϊσμός, ὅ,τι ἄλλο ἐκτός Ὀρθοδοξίας, αὐτόν τόν κοινό παρονομαστή ἔχουν: Κέντρο εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Σέ μᾶς κέντρο εἶναι ὁ Θεάνθρωπος Χριστός. Γι᾿ αὐτό εἶναι εὔκολο νά γίνη κανείς αἱρετικός, χιλιαστής, μασόνος, ὅ,τιδήποτε ἄλλο, ἀλλά εἶναι δύσκολο νά γίνη Χριστιανός Ὀρθόδοξος». Γιά νά γίνωμε Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι, πρέπει νά δεχθοῦμεν ὅτι κέντρο τοῦ κόσμου δέν εἶμαστε ἐμεῖς ἀλλά ὁ Χριστός. 3. Ἡ εὔκολη ζωή. Ὁ ἀμερικάνικος καί δυτικοευρωπαϊκός τρόπος ζωῆς, σήμερα κατέκλυσε καί τίς Ὀρθόδοξες Χῶρες. Τό ὄνειρο τῆς εὔκολης ζωῆς. Μιᾶς ζωῆς χωρίς κόπο, μόχθο καί προσπάθεια, ἡ ὁποία δυστυχῶς πολύ εὔκολα περνᾶ καί στά πνευματικά, ἐνάντια στό ἀσκητικό-μαρτυρικό πνεῦμα τῶν Προγόνων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας. 4. Ἐνορία στίς μεγαλουπόλεις. Στίς μεγαλουπόλεις, ἡ μή ἄμεση ἐπαφή τοῦ ἱερέα μέ ὅλους τούς ἐνορίτες του, ὅπως συνέβαινε καί συμβαίνει ἀκόμη στά χωριά μας δημιουργεῖ μεγάλα προβλήματα σήμερα. Στίς πόλεις αὐτές δημιουργοῦνται συνθῆκες ἀφάνειας τίς ὁποῖες ἐκμεταλλεύονται οἱ αἱρέσεις. Ὅταν ἡ Ἐνορία παραμένει ἕνας χῶρος «ἀπρόσωπος» καί ἀπρόσιτος, τότε ἡ γενικότερη ποιμαντική της γίνεται ἀδύνατη. Στήν περίπτωση αὐτή, ἑνός ποιμνίου χωρίς ποιμένα, βρίσκουν εὐκαιρίες καί δυνατότητες δῆθεν «ποιμένες» καί «σωτῆρες» τοῦ λαοῦ, οἱ αἱρετικοί, οἱ ὁποῖοι καλύπτουν, δυστυχῶς μέ ὀλέθριες συνέπειες, τό κενό ποῦ ἀφήνει ὁ Ὀρθόδοξος Κλη- 123 -
Ἐθνική Συμφωνική Ὀρχήστρα τῆς ΕΡΤ, Βασιλική τοῦ Ἁγίου Μάρκου Ἡρακλείου (Ἀπρίλιος 2013)
ρικός, ὁ ἀτελέσφορος ἐφημέριος τῆς Ἐνορίας του. 5. Τό ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους. Πολλοί ὀρθόδοξοι χριστιανοί κατέφυγαν σέ αἱρέσεις ἐξαιτίας τῶν δικῶν μας λαθῶν καί τῆς ὀλιγωρίας μας. Ἐπειδή ποτέ κάποιος δέν ἔδωσε τήν δυνατότητα στό νέο τότε παιδί νά πλησιάσει στό ψαλτήρι, ἤ νά βρεθῆ μέ μία σύναξη νέων, ἤ νά κρατᾶ μία λαμπάδα ἤ τό ἀντίδωρο, ὥστε νά νιώθη ὅτι κάτι μπορεῖ καί προσφέρει καί αὐτό ἤ νά βρεθῆ σέ μία χορωδία, ἤ νά ἀναλάβη κάποιο θεατρικό δρώμενο τῆς ἐνορίας του ἤ σέ μία Κατασκήνωση. Σέ πολλούς ἀπό αὐτούς πού κατέληξαν σέ αἱρετικές ὁμάδες, δέν δόθηκεν ἡ εὐκαιρία νά ἀναλάβουν κάτι καί νά νιώσουν ὅτι εἶναι σημαντικοί γιά ἐμᾶς τούς ὑπόλοιπους Ὀρθοδόξους χριστιανούς. 6. Τό παράδειγμα τῆς ζωῆς μας. Σέ πολλές περιπτώσεις, αἰτία γιά τήν ἀπομάκρυνση τῶν ἀδελφῶν μας ἀπό τήν Ἐκκλησία καί κατά συνέπειαν ἀπό τόν Χριστό μας, στάθηκε μία ἄσχημη συμπεριφορά μας ἤ τό κακό παράδειγμα τῆς ζωῆς μας, ἐμᾶς τῶν ὑπολοίπων Ὀρθοδόξων χριστιανῶν. - 124 -
7. Ἐγρήγορση. Τό πνεῦμα τῆς ζωῆς χωρίς κόπο, τό ἀφήσαμε νά εἰσέλθη ἀκόμη καί στόν πνευματικόν ἀγώνα μας. Μή ἐγρήγορση στή γενικότερη ζωή μας. Μέ ἁπλούστερα λόγια, ἔχομε ἐκκοσμικευθεῖ καί ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τό πνεῦμα τῶν Πατέρων τῆς ἐρήμου τῆς Ἐκκλησίας μας. 8. Ἡ σχέση μας μέ τή γῆ, τό περιβάλλον. Ἡ μή προσωπική σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τή γῆ καί τή φύση, ὁ φόβος ἀνοίγματος στόν πλησίον ἐξαιτίας τῆς ζωῆς σέ μεγαλουπόλεις, εὐνοοῦν τήν ἀπομόνωση τοῦ ἀνθρώπου καί τόν καθιστοῦν εὐάλωτο σέ ὁποιαδήποτε μορφή αἱρέσεων. Τρόποι ποιμαντικῆς ἀντιμετωπισής τους Ἄς δοῦμε τώρα καί μερικούς τρόπους ἀντιμετωπίσεως τῶν αἱρέσεων. 1. Ὁ καθημερινός ἀγώνας μας. Ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ λέει σέ ἕνα πνευματικό του τέκνο. «Βρές τήν εἰρήνη μέσα σου καί χιλιάδες ἄνθρωποι θά τήν βροῦν γύρω σου». Νιώθω ὅτι ὁ προσωπικός καθημερινός ἀγῶνας τοῦ καθενός ἀπό ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους, ὄχι στούς ἄλλους, ἀλλά στόν ἑαυτόν μας προσωπικά (ἤ στήν προσευχή), ὅλων μας, κληρικῶν καί λαϊκῶν, εἶναι πολύ μεγάλης καί καθοριστικῆς σημασίας στόν ἀγώνα ἀντιμετωπίσεως τῶν αἱρέσεων διότι χωρίς κἄν νά τό καταλαβαίνουμε, ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἀγγίζει καί τίς ψυχές τῶν γύρω μας. 2. Τό ἀληθινόν ἐνδιαφέρον γιά τούς Ὀρθοδόξους ἀδελφούς μας. Ὁ πόνος, τό ἐνδιαφέρον καί ἡ προσευχή μας γιά τούς Ὀρθοδόξους ἀδελφούς μας καί μή, νά ἐπεκτείνεται μέ τό ἔμπρακτο παράδειγμα τῶν ἔργων τῆς γενικότερης ζωῆς μας κατά τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ μας «οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς.», ἰδίως δέ σήμερα, ὅπου λίγο-πολύ ὅλοι ἔχουν μορφωθεῖ καί μποροῦν εὔκολα νά λένε ὄμορφα λόγια καί κηρύγματα, οἱ ἄνθρωποι διψοῦν γιά τό προσωπικό παράδειγμα τῆς γενικότερης ζωῆς μας. Αὐτό ἄς μήν τό ξεχνοῦμε. 3. Ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία. Ἡ οὐσιαστική ἐπικοινωνία μας μέ τούς ἀνθρώπους τήν ἐνορία καί τήν Ἐπαρχία μας κατά πρόσωπον, διότι ὅταν οἱ ἄνθρωποι, γνωρίζουν τήν ἀλήθεια, ἐπικοινωνοῦν μέ τόν ἱερέα οὐσιαστικά καί ἀληθινά, ἀποτελοῦν ζωντανά μέλη τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, δέν κινδυνεύουν ἀπό κανένα αἱρετικό πού παρουσιάζει τό ψεῦδος ὡς ἀλήθεια.
- 125 -
4. Ἐνημέρωση τοῦ Ὀρθοδόξου Ποιμνίου. Ἡ πολύ καλή καί μέ σαφήνεια ἐνημέρωση σέ τακτική βάση τοῦ Ὀρθοδόξου ποιμνίου. Ἡ ἐνημέρωση μπορεῖ νά γίνεται μέσα ἀπό τό ἀντιαιρετικό περιεχόμενο τοῦ κηρύγματος, τίς συνάξεις νέων καί μεγαλυτέρων τῶν Ἐνοριῶν, τό διαδίκτυο, τό ραδιόφωνο, τόν τύπο, διάφορα ἔντυπα, καί ἄλλα. 5. Ἡ θέση τῶν Ποιμένων. Τό θάρρος τοῦ ἱερέα καί τοῦ Ἐπισκόπου νά κατονομάσει πράγματα, χωρίς νά δημιουργήσει συγκρούσεις, ἐντάσεις καί ὀξύνσεις, ἀλλά νά πεῖ τά πράγματα μέ τό ὄνομά τους, ξεκάθαρα, ὅταν πρόκειται περί αἱρέσεως, νά προφυλαχθῆ τό ποίμνιο. 6. Ἐπικοινωνία μέ τά Σχολεῖα. Πολλές σύγχρονες αἱρέσεις ξεκινοῦν καί ἀπευθύνονται στούς νέους ἀνθρώπους καί δέν φαίνονται ὅτι ἔχουν πνευματικό ὑπόβαθρο, ἀλλά ξεκινοῦν μέ ἕνα κοσμικό ἔνδυμα (ὅπως γυμναστική) καί ὁ νέος λέει: «μά, δέν εἶναι κάτι κακό» ἤ «δέν ἀγγίζει τήν πίστη μου» καί θά παρασαλεύσουν αὔριο τήν ψυχοσύνθεση καί τήν ὕπαρξη τοῦ παιδιοῦ. 7. Κατάκριση καί διαπόμπευση τῆς Ἐκκλησίας. Πολλοί ἀπό τούς Ὀρθοδόξους χριστιανούς κατέφυγαν σέ αἱρέσεις, ἐξαιτίας κατακρίσεως καί διαμπόπευσης τῆς Ἐκκλησίας ἀπό ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι ἐνόμιζαν ὅτι μέ αὐτό τόν τρόπο προσπαθοῦσαν νά διορθώσουν τήν Ἐκκλησία καί ἔτσι δίδουν ἄφθονο ὑλικό στούς αἱρετικούς νά πολεμοῦν τήν Ἐκκλησία. Εἶναι ἰδιαιτέρως σημαντικό νά συνειδητοποιήσωμε ὅτι τό πνεῦμα καταλλαγῆς καί εἰρήνης στούς κόλπους Ἐκκλησίας εἶναι ἀναγκαῖο. Καθώς λέει ὁ γέρων Πορφύριος, καλύτερα λάθος ἀλλά μέσα στήν Ἐκκλησία, παρά σωστός καί ἔξω ἀπό Αὐτήν. Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Θά σταματήσω ἐδῶ, ἀφοῦ ἐσκιαγράφησα τήν ἀσθένεια τῶν αἱρέσεων σήμερα καί κάποιους τρόπους προλήψεως καί θεραπείας τῆς ἀσθενείας αὐτῆς. Ἐπροσπάθησα μόνον νά δώσω μία ἁπλήν εἰκόνα καί βάσει τῆς εἰκόνας τῶν αἱρέσεων καί τῶν μέτρων, τά ὁποῖα μαζί μέ ἄλλα πρέπει νά λάβωμε καί ἀνοίγομε τή συζήτησή μας.
- 126 -
Εἰσήγησις τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου μέ θέμα: «Πρακτικοί τρόποι ἀντιμετώπισης τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν» (Ρωσία, Σεπτέμβριος 2014) Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Θεοφιλέστατε ἅγιε Καρπασίας Πατέρες καί Ἀδελφοί, κυρίες καί κύριοι σύνεδροι, ἀγαπητοί φίλοι, Μέ αἰσθήματα σεβασμοῦ πρός τά πρόσωπά σας, νιώθω ἰδιαίτερη χαρά γιά αὐτή τήν εὐλογημένη σύναξη, ἡ ὁποία γιά μία ἀκόμη χρονιά πραγματοποιεῖται μέ τήν μέριμνα καί ἐπίβλεψη τοῦ Διορθοδόξου Δικτύου Πρωτοβουλιῶν Μελέτης Θρησκειῶν καί Καταστροφικῶν Λατρειῶν, μέ τό ἐνδιαφέρον καί τήν φροντίδα τοῦ ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ, Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Καρπασίας κ. Χριστοφόρου. Εὐχαριστῶ τόν Θεό καί τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖο γιά τήν εὐλογία καί τήν τιμή, νά συμμετέχω εἰς τίς ἐργασίες τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ, τό ὁποῖο πραγματοποιεῖται εἰς τήν Ἱερά Μητρόπολη Γάτσινα τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, μέ πρωτοβουλία καί τήν πρόσκληση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Μητροφάνους, ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Αὐτοῦ Θειοτάτης Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. Ἐκ Προσώπου τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριάρχου Κυρίου Κυρίου Βαρθολομαίου, μεταφέρω εἰς ὅλους ἐσᾶς, τούς Συνέδρους τούτου τοῦ Συνεδρίου, τήν ὁλόθυμη Πατριαρχική εὐχή καί εὐλογία Αὐτοῦ, διά τήν ἐπιτυχία τῶν ἐργασιῶν τοῦ Συνεδρίου καί τήν ἐξαγωγή ὠφελίμων πορισμάτων, τά ὁποῖα θά ἀναδειχθοῦν σέ πολύτιμα καί ἀποτελεσματικά ἐφόδια εἰς τήν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν. Βλέποντας τούς κινδύνους τοῦ τόσο σοβαροῦ αὐτοῦ θέματος γιά τήν ψυχοσύνθεση τοῦ ἀνθρώπου, τήν κοινωνία, τούς νέους, τήν οἰκογένεια καί τό κυριώτερο τίς μελλοντικές προοπτικές του, θά μοιρασθῶ μαζί σας λίγες σκέψεις, οἱ ὁποῖες θά δώσουν μόνον ἔναυσμα γιά κοινό προβληματισμό καί συζήτηση, τοποθετήσεις καί πρακτικές προτάσεις, σχετικά μέ τό θέμα: «Πρακτικοί τρόποι ἀντιμετώπισης τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν». - 127 -
Θά ξεκινήσω ἀπό κάτι κάπως γενικό, ἀλλά οὐσιαστικό. Τό θέμα τοῦ προορισμοῦ τῆς ζωῆς μας. Τό θέμα αὐτό ἔχει ἰδιαίτερη σοβαρότητα, διότι ἀφορᾶ στό σπουδαιότερο ζήτημα γιά τόν ἄνθρωπο: Ποιά εἶναι ἡ ἀπόστολή μας στήν ζωή; Ἄν ὁ ἄνθρωπος τοποθετηθεῖ ὀρθά στό θέμα αὐτό, ἄν εὕρει τόν πραγματικό του προορισμό, τότε μπορεῖ νά τοποθετηθεῖ σωστά καί στά ἐπί μέρους ζητήματα τῆς ζωῆς του, ὅπως ἡ ἐπικοινωνία καί σχέση του μέ τήν οἰκογένεια, τούς συγγενεῖς καί τούς συνανθρώπους του, οἱ ἐπιτυχεῖς σπουδές, ἡ ἐργασία, ὁ γάμος, ἡ σωστή ἀνατροφή τῶν παιδιῶν του. Ἄν ὅμως δέν τοποθετηθεῖ σωστά σέ αὐτό τό βασικό θέμα, τότε θά ἀποτύχει καί στούς ἐπί μέρους σκοπούς τῆς ζωῆς, διότι τί νόημα μποροῦν νά ἔχουν οἱ ἐπί μέρους σκοποί, ὅταν στό σύνολό της ἡ ἀνθρώπινη ζωή δέν ἔχει νόημα καί εἶναι λάθος; Ὡς προέκταση τῶν παραπάνω σκέψεων, τό πρόβλημα τῶν Καταστροφικῶν Λατρειῶν, ἔγκειται ἀκριβῶς σέ τοῦτο: στήν μή ὀρθή τοποθέτηση στό θέμα τοῦ προορισμοῦ τῆς ζωῆς. Πιό συγκεκριμένα, πάνω εἰς τό θέμα τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν, θά προσπαθήσω νά μοιραστῶ μαζί σας κάποια στοιχεῖα τά ὁποῖα ἐμποδίζουν τόν ἄνθρωπο νά βρεῖ τόν ἀληθινό προσανατολισμό του στή ζωή του, ἤ ἀκόμη χειρότερα, τόν ὠθοῦν στό νά μήν τόν βρίσκη ποτέ, ἔχοντας ἀναπάντητα τά ἐρωτήματα τοῦ ποιός εἶμαι, ποιός μου ἔδωσε τήν ζωή καί ποιά ἡ ἀποστολή πού ἔχω στή ζωή μου; Ἄς ἐρευνήσωμε ὡρισμένα στοιχεῖα γιά τό πώς προκαλοῦνται οἱ καταστροφικές λατρεῖες σήμερα, τά ὁποῖα θά μᾶς βοηθήσουν νά συνειδητοποιήσουμε καί νά ἀντιμετωπίσουμε τό πρόβλημα ἐν τῇ γενέσει του. 1. Ἡ προσήλωση καί ἀπορρόφηση στίς βιοτικές μέριμνες. Εἰς τήν ζωήν τῶν Ἁγίων μας βλέπουμε πώς ὅταν τά ὑλικά πράγματα ἀντιμετωπίζονται ὡς δῶρα τοῦ Θεοῦ, τά ὁποία ἀντιπροσφέρουμε σέ Ἐκεῖνον, τότε αὐτά γίνονται γιά μᾶς τά μέσα ἑνώσεως μέ τόν Θεό καί στοργικό Πατέρα μας. Ἄν ὡστόσο, ἀποτύχαμε καί δέν τά βλέπουμε ὡς δωρεές τοῦ Θεοῦ, τότε ὅλα χάνουν τό νόημά των, εἶναι ἄχρηστα. Συχνά, ἀποπροσανατολιζόμαστε διότι προσκολλούμαστε σέ αὐτούς τούς δευτερεύοντες σκοπούς στή ζωή μας. Δέν βάζομεν ὡς πρῶτο καί κύριο στόχο στήν ζωή μας τήν ἕνωση μέ τόν Θεό, τήν ἀπόκτηση τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ. Παραδιδόμαστε ὁλοκληρωτικά στά δευτερεύοντα καί ξεχνοῦμε τό “ἑνός ἐστι χρεία”. Διαρκῶς βάζουμε ἀλλότριες προτεραιότητες, δέν δίνομε - 128 -
χῶρο στή ζωή μας καί στήν καρδιά μας γιά τόν Θεό. Δίχως νά τό συνειδητοποιοῦμε, οἱ ψυχές ὅσων ἀκολουθοῦμεν αὐτόν τό δρόμο μένουν ἀπότιστες, ἀγεώργητες, δίχως φροντίδα, εὐάλωτες σέ ὁποιοδήποτε αἱρετικό πνεῦμα ἤ καταστροφικές λατρεῖες. 2. Ἡ ἔλλειψη ταπεινώσεως. Χωρίς τήν εὐλογημένη ταπείνωση δέν μποροῦμε νά δεχθοῦμε τίς δωρεές τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή, τή θεία Χάρη, τόν θεῖο φωτισμό, τήν ἀλήθεια, νά ἀναγνωρίσωμε ὅτι ὁ σκοπός, ὁ προορισμός μας εἶναι νά ἑνωθοῦμε μέ τόν ἐν Τριάδι ἕνα Θεόν, νά γίνουμε ἕνα μέ Ἐκεῖνον καί μεταξύ μας. Ὅλα αὐτά εἶναι μέσα μας, εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς μας ἡ ἀπόκτησή τους. Ὁ ἀγαπημένος Ἅγιος τῶν ἡμερῶν μας, Ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης, ἐπισημαίνει: «Στήν πραγματικότητα, ἡ χριστιανική θρησκεία μεταβάλλει τόν ἄνθρωπο καί τόν θεραπεύει. Ἡ κυριότερη ὅμως προϋπόθεση γιά νά ἀντιληφθῆ κάποιος τήν ἀλήθεια, εἶναι ἡ ταπείνωση. Ὁ ἐγωισμός σκοτίζει τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου, τόν μπερδεύει, τόν ὁδηγεῖ στήν πλάνη, στήν αἵρεση. Εἶναι σπουδαῖο νά κατανοήση ὁ ἄνθρωπος τήν ἀλήθεια». Συμπερασματικά, εἶναι εὔκολο νά γίνει κανείς αἱρετικός, χιλιαστής, μασόνος, μουσουλμάνος, ἄθεος, ἰνδουιστής, ὀπαδός καταστροφικῶν λατρειῶν καί ὁ,τιδήποτε ἄλλο, διότι ἐξάπτεται ὁ ἐγωισμός τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά εἶναι δύσκολο νά γίνει Χριστιανός Ὀρθόδοξος, διότι χρειάζεται ταπείνωσις. Ἄρα, ἡ ἀρχή τῆς ὁδοῦ πρός τήν Ἀλήθεια καί τήν Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ ταπείνωσις, νά ἀναγνωρίσουμε δηλαδή ὅτι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας εἶναι ἔξω ἀπό τόν ἑαυτό μας, εἶναι στόν Πατέρα μας, καί Δημιουργό μας. Χρειάζεται ἀκόμη ταπείνωσις, γιά νά δοῦμε ὅτι εἴμαστε δυστυχῶς ἄρρωστοι, ὅτι εἴμαστε ἐμπαθεῖς, γεμᾶτοι πάθη καί ἀδυναμίες. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι στούς βίους τῶν Ἁγίων μας κάνει ἐντύπωση ἡ μεγάλη ταπείνωσή τους. Ἐνῶ ἦταν κοντά στόν Θεό, ἔλαμπαν μέσα στό φῶς τοῦ Θεοῦ, ἦταν θαυματουργοί, μυροβλύτες, τήν ἴδια στιγμή ἔριχναν χαμηλά τήν ὁποιαδήποτε σκέψη γιά τόν ἑαυτό τους, πίστευαν ὅτι ἦταν πολύ μακριά τοῦ Θεοῦ. 3. Ὁ «ἀμερικάνικος τρόπος ζωῆς» Στήν οὐσία πρόκειται γιά τό ὄνειρο τῆς εὔκολης ζωῆς, τό ἀμερικάνικο καί δυτικό-εὐρωπαϊκό πνεῦμα τῆς κοσμικῆς ἐξελίξεως, τῶν πολλῶν εὐκολιῶν, τό ὁποῖο εἰσῆλθε καί στούς Ὀρθόδοξους τόπους. Μιᾶς ζωῆς δίχως κόπο, μόχθο, προσπάθεια, προσφορά, θυσία καί φιλότιμο. Ἐν ὀλίγοις, μία μή Ὀρθόδοξη ζωή. Ὁ τρόπος αὐτός ζωῆς δέν μένει μόνο στά - 129 -
καθημερινά, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί στά πνευματικά, ἐνάντια στήν ἄσκηση, τόν κόπο καί τή θυσία γιά Θεόν καί ἄνθρωπους. Ἐν ὀλίγοις, ἔχουμε ἐκκοσμικευθεῖ χάνοντας τόν προσανατολισμό μας, ὅπως ξεκάθαρά μᾶς τόν δείχνουν οἱ Πατέρες τῆς ἐρήμου. 4. Τό κλίμα ἀφάνειας τῶν μεγαλουπόλεων. Παλιότερα, ἀλλά καί ἐνίοτε καί σήμερα, στά χωριά τῆς εὐλογημένης ὑπαίθρου μας, διετηρεῖτο καί διατηρεῖται ἡ ἄμεση ἐπαφή τοῦ ἱερέως μέ τούς ἀνθρώπους. Ὡστόσο, αὐτό δέν συμβαίνει στίς μεγαλουπόλεις, ὅπου ἐπικρατεῖ ἕνα γενικό κλίμα ἀφάνειας. Αὐτό ἀκριβῶς τό κλίμα, ἐκμεταλλεύονται οἱ ὁμάδες τῶν λατρειῶν. 5. Τό ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους. Ἐπίσης, σέ πολλούς ἀπό αὐτούς πού κατέληξαν σέ λατρεῖες, δέν δόθηκεν ἡ εὐκαιρία νά ἀναλάβουν κάποιο ρόλο στήν ζωή τῆς ἐνορίας (ὅπως συμμετοχή σέ χορωδίες, σέ ἐκδηλώσεις, σέ κατασκηνώσεις, στό ἀναλόγιο, σέ ποικίλα διακονήματα), ὥστε νά νιώσουν ὅτι εἶναι σημαντικοί γιά ἐμᾶς τούς ὑπόλοιπους Ὀρθοδόξους χριστιανούς. Καί ἐδῶ εἶναι τό κρίσιμο σημεῖο. Χρειάζεται νά τό προσέξουμε πολύ αὐτό. 6. Ἡ γενικότερη ζωή μας. Πολλάκις, ἀπόρροια τῆς ἀπομάκρυνσης ἀδελφῶν μας ἀπό τήν Ἐκκλησία ἦταν μία ἄσχημη συμπεριφορά μας, μία στιγμή ἔντονου φανατισμοῦ μας, ὁ μή σεβασμός τῆς ἐλευθερίας τῶν ἄλλων, ἡ μή εἰρήνη στήν ζωή μας καί ἐν γένει τό παράδειγμα τῆς ζωῆς μας. Κατά συνέπειαν εἶναι σημαντική ἡ καλή μαρτυρία τῆς γενικότερης ζωῆς μας. 7. Ἡ μή ἄμεση ἐπαφή τοῦ ἀνθρώπου μέ τή φύση. Ἡ προσωπική σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν γῆ καί τήν φύση, ἰσορροπεῖ τόν ἄνθρωπο, τοῦ δημιουργεῖ μία φυσική ταπείνωση. Τά πάντα γύρω μας εἶναι σταλαγματιές τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, εἶναι μικρές ἀγάπες πού μας ὁδηγοῦν στήν μεγάλη Ἀγάπη, τόν Χριστό, δηλαδή στήν Ἀλήθεια. Εἶναι κρίμα πού δέν βλέπουμε τόν Θεό μέσα ἀπό τήν Δημιουργία του. Πρακτικοί Τρόποι ἀντιμετωπίσεως τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν. Ἄς δοῦμε μαζί, μετά ἀπό τίς παραπάνω διαπιστώσεις, μερικούς τρόπους ἀντιμετωπίσεως τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν: 1. Ὁ καθημερινός ἀγῶνας στόν ἑαυτόν μας. Εἶναι χαρακτηριστική ἡ ρήση τοῦ Ἁγίου Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ «Βρές τήν εἰρήνη μέσα σου καί χιλιάδες ἄνθρωποι θά τήν βροῦν γύρω σου». Αἰσθάνομαι ὅτι ἡ καθημερινή μας ἐγρήγορση, προσευχή καί ἐν γένει ἡ - 130 -
προσοχή καί ὁ καθημερινός ἀγώνας, ὄχι στούς ἄλλους, ἀλλά μέσα μας, ὅλων ἐμᾶς τῶν Ὀρθοδόξων, κληρικῶν καί λαϊκῶν, ἔχει καθοριστική σημασία στόν ἀγώνα ἀντιμετώπισης τῶν «λατρειῶν», διότι χωρίς, κἄν, νά τό συνειδητοποιοῦμε, ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἀγγίζει καί τίς ψυχές τῶν γύρω μας, οἱ ὁποῖες πληροφοροῦνται γιά τήν ἀλήθεια τῆς Ὀρθοδοξίας, μέ μυστικό τρόπο καί χωρίς λόγια. Κατά ἕναν ἀνερμήνευτο τρόπο, κηρύττεται μυστικά τό Εὐαγγέλιο στίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων. 2. Ἡ γενικότερη ζωή μας. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ λέει «οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Τό ἀληθινόν ἐνδιαφέρον γιά τούς Ὀρθοδόξους ἀδελφούς μας καί μή, πέρα ἀπό τόν πόνο καί τήν προσευχή, εἶναι νά προεκείνεται καί στό προσωπικό παράδειγμα τῆς γενικότερης ζωῆς μας. Ἡ ζωή εἶναι πού συγκινεῖ καί μένει, ἐνῶ τά ὄμορφα λόγια καί τά κηρύγματα πολύ εὔκολα παρέρχονται, ὅταν δέν συνοδεύονται ἀπό τό βίωμα. Αὐτό ἄς μή τό λησμονοῦμε. 3. Ἡ γνήσια προσωπική ἐπαφή μέ τούς πιστούς. Ἡ ἁπλή, γνήσια, ἀληθινή, ἄπλαστος καί οὐσιαστική προσωπική ἐπικοινωνία μέ τούς ἀνθρώπους τῆς ἐνορίας ἤ τῆς Ἐπαρχίας μας, βοηθᾷ τούς ἀνθρώπους νά γίνουν ζωντανά μέλη τῆς Ἐκκλησίας καί νά μήν εἶναι εὐάλωτοι στά ρεύματα τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν. 4. Ἡ ἀκριβής εἰκόνα τῶν ὁμάδων κάθε Ἐπαρχίας. Διαρκής ἐγρήγορση ὡς πρός τό ποιές ὁμάδες ὑπάρχουν, τί ἀκριβῶς πρεσβεύουν, πῶς δροῦν σέ κάθε Ἐπαρχία. Πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση χρειάζεται ἐπιμερισμός τῆς ἐργασίας καί συνεργασία, διότι οἱ ὁμάδες ἐξελίσσονται, πολλαπλασιάζονται καί ἀλλάσσουν τά ὀνόματά καί τούς τρόπους δράσεως των. Αὐτό εἶναι ἕνα πολύ δύσκολο κομμάτι καί ἀπαιτεῖ νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι εἶναι ἀνάγκη νά συνεργαστοῦμε μεταξύ μας ὅλες οἱ Μητροπόλεις καί οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. 5. Ἀνάδειξη τῆς προσωπικῆς μαρτυρίας τῶν παθόντων. Εἶναι πολύ σημαντικό νά προσεγγίζωνται ὅσοι μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐμπόρεσαν νά ἀπαλλαχθοῦν ἀπό τίς λατρεῖες καί μεταστράφηκαν πρός τήν Ὀρθοδοξία, ὥστε νά ἀναδεικνύονται τά προσωπικά βιώματα τῶν ἀνθρώπων, οἱ μέθοδοι, οἱ ἀπάτες καί γενικῶς νά ἀποτελοῦν ἕνα δυνατό φρένο σέ ὅσους μέλλουν νά προσεγγιστοῦν ἀπό τίς λατρεῖες. Ἡ ἐμπειρία καί ἡ κατάθεση τῆς μαρτυρίας τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν ἐκ τῶν ἔσω τίς μεθόδους καί τούς τρόπους τῶν λατρειῶν, θά εἶναι πολύ- 131 -
τιμη γιά τήν κατανόηση τῆς φιλοσοφίας τους καί τήν ἀποτελεσματικήν ἀντιμετώπισή τους. 5 . Ἐνημέρωση τοῦ Ὀρθοδόξου Ποιμνίου. Ἡ τακτική, πλήρης καί σαφής ἐνημέρωση τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν ἐπιτυγχάνεται μέ σειρά μεθόδων ὅπως τό ἀντιαιρετικό κύρυγμα, ραδιοφωνικές καί τηλεοπτικές ἐκπομπές, δημοσιεύσεις στόν τύπο, ἀναλυτικό ἀντιαιρετικό περιεχόμενο γιά τίς τοπικές ὁμάδες λατρειῶν στίς ἱστοσελίδες τῶν μητροπόλεων, ἔντυπο ὑλικό στίς ἐνορίες, καί ἄλλα. Ὡστόσο, περισσότερο ἄμεσα κινδυνεύουν οἱ Ὀρθόδοξοι πού δέν ἐκκλησιάζονται σέ μόνιμη βάση. Γιά αὐτό καλό θά ἦταν στίς μεγάλες ἑορτές νά μή ἀπουσιάζει ἀπό τό κήρυγμα ἡ ἀναφορά καί στίς λατρεῖες, νά δίδεται ἔντυπο πληροφοριακό ὑλικό, νά ὑπάρχουν σχετικές ἐνημερώσεις στήν εἴσοδο - 132 -
τῶν ναῶν, νά τοποθετοῦνται σέ κεντρικά σημεῖα πόλεων καί συνάξεων νέων καί ἄλλοι παρόμοιοι τρόποι ἐνημέρωσης. 6. Ἐνημέρωση τῶν Ἀρχῶν καί τῶν Πολιτιστικῶν Φορέων. Εἶναι δυστυχῶς συχνό τό φαινόμενο νά ἐξαπατῶνται ἀπό τίς λατρεῖες, οἱ Ἀρχές καί Πολιτιστικοί Σύλλογοι, παρέχοντάς τους εὐκολίες, αἴθουσες διαλέξεων, δημόσια προβολή, συνεργασία καί γενικῶς κάθε εἴδους προώθηση τοῦ ἔργου τους. Κάποιες φορές ἐξαπατῶνται ἀπό ἕνα ἐξωτερικό «ἀθῶο» περίβλημα. Ἄλλοτε, δυστυχῶς, ὑπάρχει ἑκούσια σύμπραξη και συνεργασία. 7. Ἐπικοινωνία μέ τά Σχολεῖα. Πολλές σύγχρονες παραθρησκευτικές ὁμάδες στρέφονται πρωτίστως στούς νέους. Λόγῳ τῆς ἠλικίας των, ἀναζητοῦν, ἀμφισβητοῦν, διερωτῶνται καί ψάχνουν τά πάντα. Τούς νέους μποροῦν νά τούς παρασύρουν ἤ νά τούς δελεάσουν εὐκολότερα. Ὡστόσο, ἀποκρύπτουν τό ὅτι διαθέτουν πνευματική-θρησκευτική ἰδεολογία, ἀλλά παρουσιάζονται ὡς ὁμάδες μέ ἀνυποψίαστες δραστηριότητες, ὅπως γυμναστική, σεμινάρια γιά ἀπόκτηση γνώσεων, δῆθεν «ἰατρικές» βοηθητικές συμβουλές γιά τήν καθημερινή ζωή. Συχνά ὁ νέος λέει «μά, δέν εἶναι κάτι κακό» ἤ «ἐγώ πιστεύω, δέν ἔχει σχέση μέ τήν πίστη μου αὐτό», ὅμως ἴσως αὔριο ἔχει ὀλέθριες συνέπειες γιά τή ζωή του. 8. Πνεῦμα καταλλαγῆς καί εἰρήνης στήν Ἐκκλησία. Δυστυχῶς, ὁρισμένοι Ὀρθόδοξοι χριστιανοί ἐπειδή νομίζουν ὅτι θά διορθώσουν τήν Ἐκκλησία, πέφτουν σέ κατάκριση καί διαπόμπευση τῆς Ἐκκλησίας, μέ ἀποτέλεσμα νά δίδουν ἄφθονο ὑλικό στούς πάσης φύσεως αἱρετικούς νά τήν πολεμοῦν. Εἶναι οὐσιῶδες νά συνειδητοποιήσωμε ὅτι τό πνεῦμα καταλλαγῆς καί εἰρήνης στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας εἶναι προϋπόθεση ἀνάπτυξης ὁποιασδήποτε καρποφόρου προσπάθειας κατά Θεόν. Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Θά σταματήσω ἐδῶ, ἀφοῦ προσπάθησα νά σκιαγραφήσω τήν ἀσθένεια τῶν καταστροφικῶν λατρειῶν σήμερα καί ὁρισμένους τρόπους προλήψεως καί θεραπείας τῆς ἀσθενείας αὐτῆς. Ἐπροσπάθησα μόνον νά δώσω μία ἁπλήν εἰκόνα τοῦ θέματος, καί μέ βάση αὐτήν τήν εἰκόνα μποροῦμε νά ἀνοίξωμε τήν συζήτησή μας, νά μοιρασθοῦμε προβληματισμούς καί σκέψεις, νά ἀκούσωμε ὁ ἕνας τόν ἄλλο καί νά κοινωνήσωμε ὡς Ἐκκλησία, τούτου τοῦ φλέγοντος θέματος, τό ὁποῖον ἀπειλεῖ τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν προσοχή σας! - 133 -
Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου εἰς τήν πρός τιμήν Αὐτοῦ Ἐκδήλωσιν τοῦ Πολυτεχνείου Κρήτης ( Χανιά, 27 Φεβρουαρίου 2009) Ἐν πρώτοις χαιρετίζω τήν Μητέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο καί τόν Σεπτό Προκαθήμενό Του, γιά τήν τιμητική ἐκπροσώπησή Του, ἀπό τόν ἄξιον Ἱεράρχην Θεοφιλέστατον Ἐπίσκοπον Κνωσοῦ κ. Εὐγένιον, καθώς καί τόν Σεβασμιώτατον ἀδελφόν, ἅγιον Κισάμου καί Σελίνου κ. Ἀμφιλόχιον γιά τήν ὁμιλία καί ὅλους ὅσους ἔλαβαν τόν λόγο εἰς τά πλαίσια τῆς ἀποψινῆς Ἐκδηλώσεως πρός τιμήν κυρίως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, πρωτίστως, καί τοῦ προσώπου μου. Εὑρίσκομαι ἐδῶ, στόν χῶρο πού ἐπέλεξε τό Πολυτεχνεῖο μας ὡς τόν τόπο τῆς ἀποψινῆς Ἐκδηλώσεως, τόν τιμημένο καί ἱστορικό Τόπο τοῦ φιλολογικοῦ Συλλόγου “ὁ Χρυσόστομος”, τῆς καρδιᾶς καί τοῦ κέντρου ἱστορικῶν καί πνευματικῶν κινήσεων καί ἐκδηλώσεων τῶν Χανίων, χωρίς νά ἐπιδιώκω νά τιμηθῶ ἀπό τό Πολυτεχνεῖο μας, τό Πολυτεχνεῖο Κρήτης, ἀλλά ὅσον μπορῶ ταπεινῶς, ἐγώ νά τό τιμήσω. Γιά τό καμάρι καί τό καύχημα αὐτό τῆς Κρήτης, τό Πολυτεχνεῖο μας, δέν ἔχω κάνει τίποτα τό ἰδιαίτερο, γιά νά τιμηθῶ, ἰδιαιτέρως δέ, ὅταν εἶχα τήν εὐθύνη τῆς διαποιμάνσεως τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας τῶν Χανίων, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου. Εἶχα, ἔχω καί θά ἔχω μιά φυσική καί ἀβίαστη ἀγάπη πρός αὐτό, ὅπως κανείς ἀγαπᾶ τόν ἑαυτό του, τό σπίτι του, τά παιδιά του. Αὐτό ὅμως εἶναι τό φυσικό καί τό αὐτονόητο γιά μένα, ὅπως καί γιά κάθε ἄνθρωπο καί δή κληρικό καί Ἐπίσκοπο. Αὐτό τό φυσικό καί αὐτονόητο δέν χρειάζεται ὅπως τό βλέπω ἀναγνώριση, ἔπαινο καί τιμές εἰς ἐμένα. Ἐπιτρέψετέ μου νά δηλώσω ξεκάθαρα ἀπό τήν ἀρχήν, ὅτι τούτη τήν ὥρα θά ἦταν τόσον μεγάλη ἡ χαρά μου ἄν ἦταν δυνατόν ἐγώ νά τιμήσω, νά εὐχαριστήσω καί νά συγχαρῶ τό Πολυτεχνεῖο. Εἰς τήν σκέψη μου ἔχω ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἔφυγαν ἀπό τόν κόσμον ἤ εὑρίσκονται εἰς τήν ζωήν, ἀπό τήν σύλληψη τῆς ἰδέας τῆς Ἱδρύσεώς του τήν ἐποχή τῆς Δικτακτορίας μέχρι καί σήμερα. Ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ὀνειρεύθηκαν, ὁραματίσθηκαν, ἐκοπίασαν, ἐθυσιάστηκαν, ἀγωνίσθηκαν καί κατάφεραν νά βρίσκεται τό Πολυτεχνεῖο ἐκεῖ πού εἶναι σήμερα, στόν Τόπο, στήν - 134 -
περιοχή καί τό θαῦμα στό σημερινό ἐπίπεδό του, πάντοτε μέ τήν πρωτοβουλία, τούς κόπους καί τίς θυσίες ὅλων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἐκουράσθηκαν, ἐθυσιάσθηκαν καί ἐκείνων οἱ ὁποῖοι σήμερα τό λειτουργοῦν μέ ἀγάπη καί αὐτοθυσία. Ἰδιαιτέρως χαιρετίζω καί τιμῶ τούτη τήν ὥρα τόν ἀγαπητό μου Πρύτανη, κ. Ἰωακείμ Γρυσπολάκη, τούς Ἀντιπρυτάνεις, τήν Σύγκλητον, ὅλους τούς Καθηγητές, τούς φοιτητές καί τούς ἐργαζομένους, ἀλλά καί τήν Τοπική Κοινωνία, πού τό ἀγαπᾶ καί τό στηρίζει. Αὐτούς ὅλους θά ἤθελα προσωπικῶς νά τιμήσω ἐγώ ἀπό τήν θέση αὐτήν, καί οὐσιαστικά, αὐτός εἶναι καί ὁ μόνος λόγος γιά τόν ὁποῖον ἐδέχθηκα νά εἶμαι ἐδῶ ἀπόψε. Νά πῶ ἐγώ τόν δικό μου εὐχαριστήριο λόγο στό Ἵδρυμα καί στούς ἀνθρώπους του. Νά τιμήσω, νά χαιρετήσω, νά εὐχαριστήσω, ὄχι νά τιμηθῶ. Νά δώσω τιμή καί εὐχαριστίες, κυρίως ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία πάντοτε εἶναι ὅπως ἡ Μητέρα ἡ ὁποία ἀγαπᾶ, τιμᾶ καί καμαρώνει ὅλους καί συγκεκριμένα ἐκ μέρους τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποία ὁ Θεός μέ ἀξίωσε νά διακονήσω εἰς τό παρελθόν καί σήμερα ἐκ μέρους τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, τήν ὁποία διακονῶ μέ πολλήν ἀγάπη καί ἀφοσίωση, ὅπως ὁ Θεός θέλησε νά γίνη καί ἔγινε, σέ ὅλους πού ἀνέφερα προηγουμένως, γνωστούς καί ἀγνώστους, ἐπωνύμους καί ἀνωνύμους. Γι᾿ αὐτό μετέχω μέ χαρά καί εὐγνωμοσύνη εἰς τήν Ἐκδήλωση αὐτήν νά εὐχαριστήσω καί νά τιμήσω ἐγώ τό Πολυτεχνεῖο μας καί ὅλους ἐσᾶς. Εὐχαριστῶ λοιπόν, ἐν πρώτοις, τήν Σύγκλητο τοῦ Πολυτεχνείου, τόν κ. Πρύτανη καί τούς Ἀντιπρυτάνεις γιά τήν ἀπόφασή των νά γίνει ἡ Ἐκδήλωση αὐτή, τήν ὁποία ἀποδέχθηκα γιά τόν σκοπό πού ἀνέφερα, γεμάτος χαρά, εὐγνωμοσύνη, εὐχαριστίες καί θερμά συγχαρητήρια, γιά τά ἐπιτεύγματα, τήν πρόοδο, τήν εὐλογημένη πορεία του, τήν διεθνή προβολή του, τό θαυμαστό ἔργο και τίς προοπτικές ἐξελίξεως εἰς τήν συνέχεια καί εἰς τό μέλλον του. 1. Γιά νά σεβασθῶ ὅμως τόν χρόνο σας, ἐπιτρέψτε μου νά ἀπευθυνθῶ μέ ὅλη τήν ἀγάπη μου, πρῶτα ἀπ’ ὅλα εἰς ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ Πολυτεχνείου, τούς Καθηγητές, τό Ἐπιστημονικό Προσωπικό τούς φοιτητές καί τούς ἐργαζόμενους εἰς τό Πολυτεχνεῖο, τούς ἀνθρώπους τῆς Κοινότητας τοῦ Πολυτεχνείου, τούς ὁποίους ἀγαπῶ καί θεωρῶ ὅλους φίλους καί δικούς μου, ὅπως θεωρῶ καί τό Πολυτεχνεῖο δικό μου, δηλαδή δικό μας, ὅλης τῆς Κρήτης, ὡς τό Πολυτεχνεῖο Κρήτης. Ὅ,τι ἀγαποῦμε θέλομε νά τό βλέπωμε, νά ἐνδιαφερώμαστε γι᾿ αὐτό. Ὅπως καί ὅποιους ἀγαποῦμε θέλομε νά τούς βλέπωμε, νά τούς συνα - 135 -
ντοῦμε, νά ἔχωμεν λόγους φιλίας, ἀγάπης καί ἐνδιαφέροντος μεταξύ μας. 2. Νά ἀπευθυνθῶ στή συνέχεια ἀπό τήν πλευρά μου ὡς φίλος τοῦ Ἱδρύματος πρός τούς ἀνθρώπους τοῦ Πολυτεχνείου, ὅλους τούς Καθηγητές καί τούς φοιτητές, μόνον ὡς φίλος των καί φίλος τοῦ Πολυτεχνείου “εἰς ἑνότητα πάντας”, ὅπως λέμε στήν Ἐκκλησία σέ ἕναν ἀπό τούς πολλούς ὕμνους της καί μάλιστα, ὄχι μόνον εἰς ἑνότητα, ἀλλά καί σύ μπνοια καί συνεργασία, ἀκόμη περισσότερη ἀπό αὐτήν πού ὑπάρχει μέχρι σήμερα, γιά νά προοδεύη, νά προάγεται καί νά καταξιώνεται ἀκόμη περισσότερο τό Πολυτεχνεῖο μας. 3. Ἰδιαιτέρως ἀπευθύνομαι μέ ὅλη μου τήν ἀγάπη ὡς Ἐπίσκοπος, στούς φοιτητές τοῦ Πολυτεχνείου μας, στούς φοιτητές του, οἱ ὁποῖοι εἶναι στήν ὡραιότερη ἡλικίαν των, εἶναι τό αὔριον ἀλλά καί τό σήμερον τοῦ Τόπου μας, νά πορεύεσθε ὅλοι μαζί, εἰρηνικά, μέ σύμπνοια, ἑνότητα, ἀληθινό διάλογο, ἀλληλοκατανόηση, ἀνοχή ἀλλά καί ἀγάπη, ὡς συνάδελφοι, ἀλλά καί ἀδελφοί, ὡς οἰκογένεια τῆς Πολυτεχνειακῆς Κοινότητας, γιά τήν προσωπική χαρά καί τήν πρόοδό σας, γιά τήν πορεία καί τήν πρόοδο τοῦ δικοῦ σας καί τοῦ δικοῦ μας Πολυτεχνείου. Γνωρίζω βεβαίως ὅτι ἐσεῖς, οἱ νέες καί οἱ νέοι, οἱ φοιτητές τοῦ Πολυτεχνείου μας, εἶσθε καί πρέπει νά εἶσθε, ἐλεύθεροι ἄνθρωποι καί ὡς ἐλεύθεροι ἄνθρωποι, ἔχετε, μπορεῖτε νά ἔχετε διαφορές μεταξύ σας, διαφορετικές ἰδεολογίες, πολιτικές καί κομματικές ἐπιλογές καί γιατί ὄχι, ἀφοῦ αὐτό σημαίνει ἐλεύθεροι ἄνθρωποι μέ τό μεγάλο δῶρο τῆς ἐλευθερίας, ὅπως τό ἔχει δώσει ὁ Θεός σέ ὅλους μας, στά παιδιά μας καί Ἐσᾶς στούς φοιτητές τοῦ Πολυτεχνείου. Παρά ταῦτα ὅμως, παρά ὅλες τίς διαφοροποιήσεις σας, σέ γενικά θέματα καί κυρίως θέματα προόδου καί μέλλοντος τοῦ Πολυτεχνείου, εὐχόμαστε, προσευχόμαστε καί παρακαλοῦμε νά ἔχετε κοινή πορεία καί πλεύση, στήν ἐδῶ ζωή καί τίς σπουδές σας. Νά μή θυσιάζεται τό Πολυτεχνεῖο, ἡ καλή, ὁμαλή λειτουργία καί ἡ προοδευτική του πορεία γιά τίποτα. Νά ἔχετε ὁράματα καί γιά τό Πολυτεχνεῖο, ὅπως καί γιά τό πρόσωπό σας. 4. Ὡς πρός τό κάθε εἴδους προσωπικό τοῦ Πολυτεχνείου, δέν χρειάζεται ἴσως καμία ἀναφορά καί ἔκκλησή μου, γιατί γνωρίζω ἀπό παλιά πόσον ἀγαπᾶτε τό Ἵδρυμα, πόσον ἀγωνιᾶτε γι᾿ αὐτό καί πόσον ἔχετε συντελέσει εἰς τήν πρόοδο του. Παρά ταῦτα, καλῶ καί ὅλους ἐσᾶς, τούς ἀγαπητούς φίλους, νά ἐπιμείνετε, νά αὐξήσετε καί νά αὐξάνετε πάντοτε τήν ἀγάπη σας, νά συμ- 136 -
βάλλετε καί ἐσεῖς ἀκόμη πιό πολύ γιά τήν πρόοδο τοῦ Ἱδρύματος. 5. Ἐπιθυμῶ, ἐπίσης, αὐτή τήν στιγμή καί ἀπό τήν θέση αὐτήν, νά ἀπευθυνθῶ ἁπλά καί ταπεινά σέ κάθε Κρητικό, ὅλων τῶν Νομῶν τῆς Κρήτης, ἀλλά καί τῶν ἐκτός Κρήτης, τούς Κρητικούς ἀνά τά πέρατα τοῦ κόσμου, νά θυμηθοῦμε περισσότερον ἔντονα, ὅτι τό Πολυτεχνεῖο Κρήτης εἶναι ἕνα καί εἶναι τό Πολυτεχνεῖο μας. Τό χρέος ὅλων μας πρός αὐτό μένει πάντοτε ἀνεξόφλητο. Ὅλοι μας, ὄχι μόνον οἱ ἄνθρωποι τοῦ Πολυτεχνείου στούς ὁποίους ἀναφέρθηκα, ἀλλά καί ὅλη ἡ Κοινωνία τῆς Κρήτης, ἰδιαιτέρως ὅμως τοῦ Τόπου εἰς τόν ὁποῖον λειτουργεῖ τό Πολυτεχνεῖο, τοῦ Ἀκρωτηρίου καί τῶν Χανίων, νά ἀναθερμάνωμε τό ἐνδιαφέρον καί τήν ἀγάπη μας, νά τό σκεπτώμαστε, νά τό στηρίζωμε, νά τό ἀγαποῦμε κυρίως ἔμπρακτα, νά προσευχώμαστε γι᾿ αὐτό, νά μή βλέπωμε μόνον τά ὅποια οἰκονομικά ὀφέλη, τά ὁποῖα δίδει στόν Τόπο, στό Νησί μας, ἀλλά κυρίως τό γεγονός, ὅτι εἶναι τό δικό μας Πολυτεχνεῖο καί γι᾿ αὐτό εἶναι χρέος μας νά κάνωμε καί γι᾿ αὐτό θυσίες, ὅπως γιά ὅλα τά πράγματα τά ὁποῖα ἀγαποῦμε στήν ζωή μας. Νά μή παραλείψω νά ἀναφερθῶ ἀκόμη καί ἰδιαιτέρως στούς Βουλευτές μας, ὅλης τῆς Κρήτης, πέραν τοῦ ὅ,τι ἔχουν κάνει. Ἐκεῖνοι καί ὅλοι οἱ Τοπικοί Ἄρχοντες τῆς Κρήτης, οἱ Νομάρχες, οἱ Δήμαρχοι, οἱ Φορεῖς, ἀλλά καί κάθε ἁπλός ἄνθρωπος καί νά ζητήσω μέ σεβασμό καί διάκριση νά συνεχίσωμεν ὅλοι νά περιβάλλωμε τό Πολυτεχνεῖο Κρήτης, μέ ὅλη τήν ἀγάπη καί τό ἐνδιαφέρον μας, γιά τό μέλλον καί τήν πρόοδο του. 6. Τέλος, γιά νά σεβασθῶ ἀκόμη πιό πολύ τόν πολύτιμο χρόνο ὅλων σας. Εὐχαριστῶ τόν Θεό καί τό Πολυτεχνεῖο, γιατί μέ τήν ἀποψινή Ἐκδήλωση τοῦ Πολυτεχνείου μοῦ δίδεται ἡ εὐκαιρία καί ἡ δυνατότητα νά δῶ ὅλους ἐσᾶς, ὅλους οἱ ὁποῖοι εὑρίσκεσθε ἀπόψε ἐδῶ τούς ἀνθρώπους τῶν Χανίων, καί ὄχι μόνον, νά σᾶς χαιρετήσω, νά ἐκφράσω τήν ἀγάπη μου σέ ὅλους ἐσᾶς τούς ἀνθρώπους τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μητροπόλεως, τήν ὁποίαν ὁ Θεός μοῦ ἐμπιστεύθηκε γιά ὅσον χρόνον ἔκρινε καλό, ὅλους ἐσᾶς τούς ὁποίους ἀγαπῶ μέ τήν ἴδια ἀγάπη μέ τήν ὁποίαν ἀγαπῶ καί διακονῶ τούς εὐλογημένους καί ἀγαπημένους μου ἀνθρώπους τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, τούς ὁποίους, μαζί μέ τούς ἀνθρώπους τῶν Χανίων καί ὅλης τῆς Κρήτης, βλέπω ὡς ἕνα σῶμα ὡς ἕνα εὐλογημένο λαό, τήν Κρήτη μας, τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, γιά τήν ὁποίαν ἐκφράζω τόν ἀπόλυτο σεβασμό καί τήν ἀπεριόριστη ἀγάπη μου. Νά ζήση ὅλη ἡ Κρήτη καί τό Πολυτεχνεῖο της. Εὐχαριστῶ πολύ ὅλους σας γιά ὅλα. - 137 -
Χαιρετισμός τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τήν ἔναρξιν τοῦ Συνεδρίου τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Κρητῶν (Χανιά 2013) Σεβασμιώτατοι, ἀγαπητοί ἀδελφοί, Μεγάλη καί ἱστορική θεωρῶ προσωπικῶς τήν στιγμήν αὐτήν κατά τήν ὁποίαν τό Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν Κρητῶν εὑρίσκεται στήν Κρήτη, τά Χανιά, σ’αὐτόν τόν Τόπο, γιά νά δώση τό δικό του «παρών» τήν εὐκαιρία σέ ὅλους μας νά συναντηθοῦμε, νά συνευρεθοῦμε, νά συσκεφθοῦμε, νά συμπορευθοῦμε, νά δοῦμε τόν ἑαυτό μας, νά κοιταχθοῦμε, νά δοῦμε τήν ἱστορία, τήν ταυτότητα, τό πρόσωπόν μας καί τό μέλλον μας ὡς Κρητῶν, ὡς Κρήτης. Εὐχαριστῶ τόν Θεόν γιά τούτη τήν μεγάλη στιγμή καί τήν εὐλογία τῆς συναντήσεώς μας ὡς Κρητῶν, ἰδιαιτέρως γιά νά γιορτάσωμε καί νά συνεορτάσωμε τήν Ἕνωση τῆς Κρήτης μέ τήν Μητέρα Πατρίδα, τά πρόσωπα τῶν ἡρώων προγόνων καί ἀδελφῶν μας, οἱ ὁποῖοι πρίν ἀπό 100 χρόνια δέν ἐδίστασαν καί δέν ἀπέφυγαν νά κάνουν τό πᾶν γιά νά ἑνωθοῦν καί νά ἑνωθοῦμε μέ τήν Μητέρα Ἑλλάδα καί μετά τούς ἀγῶνες νά ζήσουν τό μέγα γεγονός τοῦ ἑορτασμοῦ καί τῆς ὑψώσεως τῆς Ἑλληνικῆς Σημαίας στόν Τόπον αὐτόν, τήν Πόλη αὐτήν. Στό ἱστορικό Φρούριο τόν Φιρκᾶ. Δόξα τῷ Θεῷ γιά τό εὐλογημένο, μεγαλειώδες αὐτό Γεγονός. Ἀπό τήν ἄλλη πλευράν ὡς Ἐκκλησία τῆς Κρήτης ὑποδεχόμαστε σήμερα καί καλωσορίζομε τά παιδιά τῆς Κρήτης, τούς Κρῆτες εἰς τόν Τόπον, τήν Γενέτειρά των, τήν Γενέτειρά σας, τήν Γενέτειρα ὅλων μας καί τῶν παιδιῶν μας. Χαιρόμαστε καί συγχαίρομεν ὅλους ἐσᾶς τούς παρόντες ἐδῶ, ἀλλά καί τούς ἁπόντες γιά τήν πρόοδο τήν δική σας καί τῶν παιδιῶν σας, τῶν ἐργασιῶν τῶν δράσεών σας. Καμαρώνουμε τά ἔργα, τήν πρόοδό σας καί δοξάζομεν τόν Θεόν γιά ὅλα ὅ,τι εἶσθε, ὅ,τι καί ὅσα κάνετε, ἐκεῖ πού ζεῖτε καί βρίσκεσθε. Συμμεριζόμαστε, ἐπίσης, τίς τυχόν δυσκολίες, τά προβλήματα, τά ἐμπόδια τῆς ζωῆς σας ἄν ὑπάρχουν, πού εὐχόμαστε νά μή ὑπάρχουν. Εἴμαστε μαζί σας μέ τήν σκέψη καί τήν προσευχή μας. Κατανοοῦμε, - 139 -
σεβόμαστε καί σᾶς σκεπτόμαστε πάντοτε. Εἴμαστε ἕνα μαζί σας, ὅπως εἴμαστε ὅλοι μας μιά οἰκογένεια ἀδελφῶν, μιά Ἐκκλησία, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας. Προσωπικῶς περιμένω ἀπό τό σημερινό αὐτό ἱστορικό καί μεγαλειῶδες Συνέδριό μας, νά γνωρίσωμε, νά ἀνακαλύψωμε τήν άληθινή ταυτότητά μας, αὐτό πού εἴμαστε ὡς παιδιά καί ἄνθρωποι τῆς Κρήτης ὡς Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι. Νά πετύχουμε τήν μεταξύ μας ἑνότητα ὁπουδήποτε καί ἄν ζοῦμε καί δραστηριοποιούμαστε. Νά βάλωμε κοινούς στόχους, κοινά ὁράματα γιά τό Γένος μας, τό Ἑλληνικό Γένος. Νά φυλάγωμε τίς δικές μας Θερμοπύλες. Νά προγραμματίσωμε κοινές δρᾶσεις. Νά ἀνοίξωμεν ὁρίζοντες γιά τά παιδιά μας. Πάνω ἀπ’ ὅλα νά δοῦμε τήν Ἐκκλησία μας τῆς Κρήτης καί τήν Ὀρθοδοξία μας ὡς τήν Πηγή, τήν Ρίζα, τήν Ἑνότητα πάνω ἀπ’ ὅλα τήν Μητέρα μας, ἡ ὁποία θέλει μόνον νά μᾶς ἀγαπᾶ, νά μᾶς εὐλογῆ καί νά μᾶς ἑνώνει. Καλῶς ἤλθατε ὅλοι. Καλῶς εὑρεθήκαμε. Καλές σκέψεις, ἰδέες, ἀποφάσεις γιά τό μέλλον τῆς Κρήτης καί τῶν Κρητῶν τῶν παιδιῶν μας, τῶν νέων συγχρόνων ἀγώνων καί κατόρθωμα γιά τά παιδιά μας γιά τήν Κρήτη μας. Καλό Συνέδριο, καλές ἐργασίες, καλή συνεδριακή πορεία. Νά εὐλογῆ ὁ Θεός πλούσια ὅλους σας, ὅλη τήν Κρήτη, τούς κατοίκους της, ἰδιαιτέρως τά παιδιά μας, τήν Χώρα μας, τό Γένος τῶν Ἑλλήνων, τό Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρητῶν, ὅλους ἐσᾶς.
Ὁμιλία Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου εἰς τά Ἐγκαίνια διά τήν ἐπανέναρξιν λειτουργίας τοῦ Μουσείου «Ἁγία Αἰκατερίνη Σιναϊτῶν» τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης (6 Ἰουνίου 2015) Ἡ σημερινή ἡμέρα καί ἡ ὥρα αὐτή, εἶναι μεγάλη γιά τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπή μας καί γίνεται μιά ἐπί πλέον αἰτία δοξολογίας τοῦ Παναγίου Ὀνόματος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας. Ὁ μακαριστός Προκάτοχός μου, ἀείμνηστος Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης Εὐγένιος, εἶχε τό ὅραμα καί τήν πρωτοβουλία, νά δημιουργήση μιά συλλογή Ἁγίων Εἰκόνων καί Κειμηλίων ἀπό τίς Ἱερές Μονές καί τίς Ἐνορίες μας, νά τά καταγράψη, νά τά ἐκθέση εἰς τόν Ἱστορικόν Ἱερόν Ναόν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης Σιναϊτῶν καί νά ἀρχίση ἐκεῖνος τήν λειτουργία τοῦ πρώτου Μουσείου τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, εἰς τόν χῶρο καί τό κτήριον αὐτό. Εἶχε τή σκέψη νά τά διαφυλάξη, καί νά τά ἐκθέση ὅλα ἐδῶ, γιά νά μπορεῖ ὅλος ὁ κόσμος, καί οἱ ἐπισκέπτες τοῦ Νησιοῦ μας νά χαίρωνται αὐτόν τόν πλοῦτο τῶν Ἁγίων Εἰκόνων καί τῶν Ἱερῶν Κειμηλίων. Εἰς τήν συνέχεια ὁ μακαριστός Προκάτοχός μας, ἀοίδιμος Ἀρχιεπίσκοπος Τιμόθεος δημιούργησε τήν Ἔκθεση τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων καί Κειμηλίων, τό Μουσεῖο μας αὐτό, ὡς Τμῆμα τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης. Ἔτσι ἐλειτούργησε γιά χρόνια τό Ἐκκλησιαστικό αὐτό Μουσεῖο, ὅπως εἶναι γνωστόν, εἰς τήν Τοπικήν Ἐκκλησία καί Κοινωνία καί ἔδωκε τό Μουσεῖον αὐτό, τήν παρουσία καί τή μαρτυρία του εἰς τόν λαό μας. Κατά τά τελευταῖα χρόνια, ἀπό τό ἔτος 2007, ἐθεωρήσαμεν ἀπαραίτητον ὡς Ἀρχιεπισκοπή Κρήτης, νά ἔχη ἕνα ἀκόμη καλύτερο πρόσωπο τό Μουσεῖον μας αὐτό, νά ἐκσυγχρονισθῆ, νά λάβη νέο πρόσωπο καί νά πληροῖ τίς προϋποθέσεις καί προδιαγραφές σύγχρονων μουσείων. Ἐξεκινήσαμε τήν προσπάθεια καί τήν Πρωτοβουλία αὐτήν, ἐπέρασαν χρόνια καί τελικῶς, ἐφθάσαμεν εἰς τήν σημερινή πραγματικότητα, νά λειτουργῆ τό Μουσεῖο μας καί νά τελοῦνται σήμερα τά ἐπίσημα Ἐγκαίνιά του. Εὐχαριστοῦμε τόν Θεό πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα, γιά τό σημεῖον εἰς τό ὁποῖον - 141 -
Ἐκ τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ἁγιασμού τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Μουσείου (6 Ἰουνίου 2015)
ἐφθάσαμεν. Δοξάζομε τό ὄνομά Του γιά ὅλα τά δῶρα καί τίς εὐλογίες Του. Εὐχαριστοῦμεν ἔπειτα τούς ἁρμοδίους Ὑπουργούς τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καί τούς κατά καιρούς Γενικούς Γραμματεῖς, ἰδιαιτέρως δέ τήν Δρ. κ. Λίνα Μενδώνη. Εὐχαριστοῦμε ἰδιαιτέρως Ἐσᾶς προσωπικῶς, Ἐξοχώτατε Κύριε Ὑπουργέ, γιά ὅλα ὅσα ἔχετε κάνει γιά τό Μουσεῖο μας αὐτό. Ἐκτιμοῦμε πολύ τήν ἐδῶ παρουσία καί τήν συμμετοχή Σας εἰς τά ἐπίσημα Ἐγκαίνια τοῦ Μουσείου μας, σήμερα. Σᾶς καλωσορίζομε εἰς τήν Κρήτη, τό Ἡράκλειο καί χαιρόμαστε γιά τήν ἐδῶ παρουσία καί τήν συμμετοχή Σας εἰς τήν χαρά τῶν σημερινῶν ἐπισήμων Ἐγκαινίων. Ἐπίσης, καλωσορίζομε μέ πολλή ἀγάπην, ἐκτίμηση καί σεβασμόν, τόν Ἐξοχώτατον Ὑπουργόν Ὑγείας, τόν κ. Παναγιώτη Κουρουμπλῆ, γιά τό ἐνδιαφέρον καί τήν συμμετοχή του εἰς τήν σημερινή Τελετή τῶν Ἐπισήμων Ἐγκαινίων τοῦ Μουσείου μας καί τήν ἀγάπη του στην Τοπική μας Ἐκκλησία. Εὐχαριστίες ὀφείλομε ἐπίσης στόν Ἐντιμ. Περιφερειάρχην Κρήτης, τόν κ. Σταῦρον Ἀρναουτάκη καί ὅλη τήν Περιφέρεια Κρήτης, ὅπως καί τόν Δῆμο καί τόν Δήμαρχόν μας, τόν κ. Βασίλειο Λαμπρινό, γιά τό ἐνδιαφέρον καί τό ἀγκάλιασμα τοῦ ἔργου αὐτοῦ τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας καί εἴμαστε εὐγνώμονες εἰς αὐτούς καί ὅλους τούς συνεργάτες των. Ἐπίσης, εὐχαριστοῦμεν ἰδιαιτέρως, τήν Ἐφορίαν Ἀρχαιοτήτων Ἡρακλείου, τούς κατά καιρούς Προϊσταμένους της, ἐξαιρέτως δέ καί ἰδιαιτέρως τήν σημερινήν Προϊσταμένη της, τήν κ. Βασιλική Συθιακάκη καί ὅλους τούς συνεργᾶτες, τούς ἐργᾶτες καί τούς συντελεστές τῆς ὁλοκληρώσεως τοῦ ἔργου αὐτοῦ, οἱ ὁποῖοι ἔκαναν ὅ,τι καλύτερο γιά νά χαιρώμαστε σήμερα καί νά καμαρώνωμε τό ἔργον αὐτό τό ὁποῖον ἔγινε, μέ τό ἐνδιαφέρον, τούς κόπους καί τούς μόχθους ὅλων αὐτῶν τῶν ἀδελφῶν μας, ἀπό τήν κ. Προϊσταμένην, μέχρι καί τόν τελευταῖο τεχνίτη καί ἐργάτη τοῦ ὡραίου αὐτοῦ ἔργου. Ἀναφερόμαστε μέ εὐγνωμοσύνη σέ ὅλα τά ἐκκλησιαστικά πρόσωπα, τά Διοικητικά Συμβούλια και τίς διοικούσες ἐπιτροπές πού ἐκοπίασαν καί ποικιλότροπα ἐμερίμνησαν καί ἐπροσέφεραν σέ ὅλη τήν πορεία τοῦ Μουσείου μέχρι καί σήμερα καί εὐχόμαστε ὁ Κύριός μας νά ἀνταμείψει τούς κόπους καί τούς μόχθους τους. Εὐχαριστοῦμε καί ὅλους ἐσᾶς, ἀγαπητοί ἀδελφοί, οἱ ὁποῖοι, ὡς ἄνθρωποι τοῦ Τόπου μας, μετέχετε καί χαίρεσθε τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἔργου αὐτοῦ. Χαιρόμαστε γιά τήν συμμετοχή ὅλων σας εἰς τήν σημερινή χαρά τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς μας. Μνημονεύομε ἰδιαιτέρως τούς Σεβ. Ἀδελ- 143 -
Ἄποψις ἐκ τοῦ ἐσωτερικοῦ τοῦ Μουσείου.
φούς Μητροπολίτες Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιο καί Κισάμου καί Σελίνου κ. Ἀμφιλόχιο, γιά τή συμμετοχή Σας ἀπόψε, καί τόν κόπο σας νά ἔλθετε ἀπό μακριά, καθώς καί ὅλους τούς Ἄρχοντες μας, τούς ἐκπροσώπους τοῦ Στρατοῦ, τῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας, τῶν Φορέων τοῦ Τόπου μας. Ἐκφράζομε καί τή δική μας προσωπική χαρά καί ἀγαλλίαση γιά τά σημερινά ἐπίσημα Ἐγκαίνια καί γιά τό γεγονός, ὅτι διασώζομε μέ τό Μουσεῖο μας αὐτό, τό ὁποῖο σήμερα ἐγκαινιάζομε, τόν πλοῦτο, τούς θησαυρούς καί τά ἔργα ὅλων τῶν Προγόνων μας καί ἰδιαιτέρως τῶν ἁγιογράφων καί τῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι ἐδημιούργησαν ὅλον αὐτόν τόν μεγάλο πλοῦτο, τόν παρέδωκαν εἰς ἐμᾶς καί ἐμεῖς σήμερα, τόν παραδίδομεν εἰς τά παιδιά μας, γιά νά ἔχουν εἰς τήν διάθεσή των τούς θησαυρούς τοῦ Μουσείου καί τῆς Κρήτης μας. Εὐχαριστοῦμε καί πάλιν τόν Θεό γιά τό μεγάλο αὐτό δῶρο ὅλης τῆς Κρήτης καί τοῦ Ἡρακλείου, τό ὁποῖον τιμᾶ καί πλουτίζει τόν Τόπο μας, στήν ἐποχή τῶν πολλῶν κρίσεων καί τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως ἰδιαιτέρως. Χαιρόμαστε, εὐχαριστοῦμε ὅλους καί τόν Δωρεοδότη Θεό, γιά ὅλες τίς δωρεές καί τίς Εὐλογίες Του. - 144 -
ΕΟΡΤΙΟΙ ΛΟΓΟΙ
Ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Εἰρηναῖος εἰς τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Κρήτης (Φεβρουάριος 2017)
Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου πρός τούς Δικαστικούς ἐπί τῇ μνήμῃ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου ( Ἱ. Καθεδρικός Ναός Ἀθηνῶν, 3 Ὀκτωβρίου 2007) Εὑρίσκομαι σήμερα στόν περιώνυμο καί περικαλλή αὐτόν Καθεδρικόν Ναόν τῶν Ἀθηνῶν, ἀνάμεσα σ’ ἐσᾶς, τούς δικαστικούς λειτουργούς, τούς Νομικούς καί ὅσους ἄλλους εὑρίσκεσθε εἰς τήν εὐχαριστιακήν καί λειτουργικήν αὐτήν σύναξιν. Εὐχαριστῶ πολύ τόν Πρόεδρον τῆς Ἑνώσεως Δικαστικῶν καί Εἰσαγγελέων τῆς Ἑλλάδος διά τήν τιμητικήν πρόσκλησίν μου εἰς τήν ἑορτήν σας. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ, τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Χριστόδουλον, τόν Σεπτόν Ποιμενάρχην τῆς θεοσώστου Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, ὁ ὁποῖος ἔδωκεν τήν εὐλογίαν καί τήν ἄδειαν Του, κατά τήν Ἐκκλησιαστικήν τάξιν, νά εἶμαι ἐδῶ καί νά μετέχω εἰς τήν ἑορτήν τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, προστάτου Ἁγίου τῶν Δικαστικῶν καί τῶν Νομικῶν τῆς Ἑλλάδος. Εἰς τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν κ. Χριστόδουλον, ὁλοψύχως εὔχομαι νά ἐπιστρέψη ἀπό τήν Ἀμερικήν σύντομα, ὑγιής καί δυνατός διά νά συνεχίσει τό λαμπρόν ἔργον Του εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀπευθύνομαι σήμερα εἰς τήν ἀγάπην σας καί πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα, σᾶς συγχαίρω διά τό γεγονός ὅτι ἔχετε, ὡς ἡ μεγάλη οἰκογένεια καί τάξις τῶν Δικαστικῶν Λειτουργῶν καί Νομικῶν τῆς Ἑλλάδος, τόν δικόν σας Ἅγιον, τόν ὁποῖον ἑορτάζετε σήμερα, τόν Ἅγιον Διονύσιον τόν Ἀρεοπαγίτην. Ἕνα ἔθος τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Ὀρθοδόξου Γένους μας, τό ὁποῖον πάντοτε ἀγαποῦσε τούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, ἔπαιρνε καί παίρνει τό ὄνομα τους κατά τό βάπτισμα, ἐμελετοῦσε τά συναξάρια, τήν ζωήν καί τά ἔργα των, ἑώρταζε, ἤθελε καί θέλει ἀκόμη νά συμπορεύεται μαζί των. Μέ ὅλην μου τήν χαράν συνεορτάζω καί ἐγώ σήμερα μαζί σας. Εἰς τήν εὔσημον, λοιπόν, ἑορταστικήν αὐτήν ἡμέραν καί ὥραν, δέν κρίνω ἀπαραίτητον νά κάνω ἐκτενή ὁμιλίαν ἤ διάλεξιν μέ ὁρισμένο θέμα, ἀπό τόν χῶρον τῆς Νομικῆς ἐπιστήμης ἤ τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας μας. - 147 -
Προτιμῶ, καλύτερα, νά ἀναφερθῶ σέ ἁπλές, ἀλλά ὅσον γίνεται οὐσιαστικές ἀλήθειες καί πραγματικότητες ἐπίκαιρες, διά τούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας καί δή, τόν Ἅγιον τόν δικόν σας, τόν Ἅγιον Διονύσιον τόν Ἀρεοπαγίτην, εἰς τήν σημερινήν δύσκολον ἐποχήν μας καί τήν καθημερινότητα τῆς ζωῆς μας. Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὁ ἑορταζόμενος σήμερα Ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, γόνος καί τέκνον τῆς εὐλογημένης αὐτῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν, κατά τήν ἐποχήν τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου, εἰς ἐκείνην τήν μεγάλην ἡμέραν καί ὥραν τῆς ζωῆς του, πού ἄκουσε τόν Ἀπόστολον τῶν Ἐθνῶν καί ἔγινε Χριστιανός, ἄκουσε μέ προσοχήν καί σοβαρότητα ἕνα ξένον, ἄγνωστον ἄνθρωπον, τόν μεγάλο Ἀπόστολον, ὁ ὁποῖος, ὡς γνωστόν, ὁμιλεῖ εἰς τήν Ἀκρόπολιν δημοσίως, εἰς ὅσους ἐπιθυμοῦν νά τόν ἀκούσουν. Ὁ Ἅγιος πού σήμερα ἑορτάζουμε, παίρνει στά σοβαρά τό πρόσωπο καί τόν λόγο τοῦ μέχρι τότε ξένου, ἀγνώστου, διαφορετικοῦ ἀνθρώπου, τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Σήμερα, εἰς τήν πραγματικότητα τῆς ἐποχῆς μας, εἰς την ἐποχήν τῆς πολυπολιτισμικότητας καί τῆς μετανεωτερικότητας, τῶν μικτῶν Κοινωνιῶν καί τῶν πολλῶν ἰδιαιτεροτήτων, τῆς ἔντονης, ἐξωτερικῆς τουλάχιστον, καί εὔκολης ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρώπων καί τῶν λαῶν, ὑπάρχει ἔντονο τό ἐρώτημα, πόσον ἀκοῦμε καί προσέχουμε και σεβόμαστε τόν ξένο, τόν κάθε ξένο, τό πρόσωπο, τόν λόγο καί τίς ἀνάγκες του, τόν παράξενο, τόν διαφορετικό, τόν ἀλλόθρησκο, τόν ἀλλοεθνή, τόν μετανάστη, τόν ἐργάτη καί ἰδιαίτερα τόν ἀνυπόληπτο καί τόν θεωρούμενο ὡς κατώτερον μας, ἰδίως δέ, σέ ἕνα κλίμα ξενοφοβίας καί ρατσισμοῦ; Πρόκειται γιά μίαν σύγχρονη πρόκλησιν, ἡ ὁποία εὑρίσκεται ἐνώπιον ὅλων μας: νά ἀκοῦμε μέ προσοχή, νά σεβώμαστε τόν ἄνθρωπον, κάθε ξένον, ἀκόμη καί τούς ὑπόπτους, τούς ὑποδίκους, τούς παραστρατημένους, τούς παραβατικούς καί τούς ἐγκληματίες, οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται εἰς τίς κοινωνίες καί τίς φυλακές μας, ὅπως πάντως πράττει, δόξα τῷ Θεῷ, ἡ Ἑλληνική Δικαιοσύνη, καί ἐσεῖς, οἱ ἄξιοι Ἐκπρόσωποί της. Διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν πάντως, ὅπως εἶναι γνωστόν, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἀνεξαιρέτως εἶναι σεβαστοί καί ἀξιοπρόσεκτοι, ὡς εἰκόνες και παιδιά τοῦ Θεοῦ. • Ὁ Ἅγιος Διονύσιος, ὁ δικός σας προστάτης Ἅγιος, καί συνάμα ἅγιος ὅλων τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας, σύμφωνα μέ τίς σχετικές ἀναφορές τῆς Καινῆς Διαθήκης, τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων, τότε, δέν ἐπηρεά- 148 -
σθηκε ἀρνητικά ἀπό τήν διαφορετική στάση καί θέση τῶν συνανθρώπων του, οἱ ὁποῖοι ἦταν περιφρονητικοί καί ἀρνητικοί τελικῶς διά τόν Ἀπόστολον Παῦλον καί τούς λόγους του εἰς τήν Ἀθήνα. Ἐκεῖνος ἔχει τήν ἰδικήν του προσωπικήν, ἀμετακίνητον θέσιν καί λαμβάνει τήν ἰδικήν του προσωπικήν ἀπόφασιν, ἀκέραιος καί ἀνεπηρέαστος. Σήμερα ὅμως, εἶναι γνωστές οἱ ὑπάρχουσες συνθῆκες, σχετικῶς μέ τό θέμα τῶν ἐπηρεασμῶν τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι ξεκάθαρο σήμερα, πόσον ἐπηρεάζεται ὁ ἄνθρωπος, ἀπό χίλιους τόπους καί μέ τόσους τρόπους. Εἶναι σαφές ἀκόμη, πόσοι παράγοντες τῆς ζωῆς μας ἐπηρεάζουν καί παίζουν σχεδόν καθοριστικόν ρόλον, εἰς τό τί θέλομεν, τί ἐπιδιώκομεν, τί πιστεύομεν, τί ἀποφασίζομεν, τί πράττομεν, ἀκόμη καί τί ἀγοράζομεν. Ἄλλη μιά πάλιν σημερινή πρόκλησις: Νά μήν χάνεται καί νά μήν χαθῆ τελικῶς, τό πρόσωπον καί ἡ προσωπική πορεία τοῦ ἀνθρώπου, μέσα εἰς τίς ἀλληλοσυγκρουόμενες ἀπόψεις, ὅπως μάλιστα αὐτές προβάλλονται καί διαφημίζονται, μέ τούς γνωστούς τρόπους, σήμερα. Ἡ ἀνάγκη νά διατηρεῖται ὁ ἄνθρωπος ἀκέραιος καί αὐθεντικός, ἡ κρίσις, ἡ γνώμη, ἡ πίστις, ἡ σκέψις καί ἡ ἐλευθερία του, χωρίς φανατισμούς, πείσματα καί μισαλλοδοξία. Ἡ ἱκανότητά του, ἀλλά καί ἡ δυνατότητα πού τοῦ ἐξασφαλίζεται, νά ἔχει τήν προσωπική πορεία καί τό πρόσωπό του, εἰς τήν σύγχρονη παγκοσμιοποιούμενη πραγματικότητα, μέσα εἰς τήν ὁποίαν εἶναι κρίμα καί ἄδικον πρᾶγμα, νά ἀφανίζεται τό πρόσωπον τοῦ ἀνθρώπου ὡς παιδιοῦ τοῦ Θεοῦ καί νά ἀχρηστεύεται τελικῶς ὁ ἄνθρωπος, νά ἀπειλῆται ἡ ἀνθρωπότητα ἀπό τούς κάθε εἴδους ἀποκλεισμούς, τίς ἀδικίες καί τήν ἰσοπέδωση. • Ὁ Ἅγιος Διονύσιος, ὁ Ἐπίσκοπος τῶν Ἀθηνῶν, καί προστάτης Ἅγιος σας, ὡς Ἐπίσκοπος καί Ἱερομάρτυς, ἀγωνίζεται τούς μεγάλους ἀγῶνες τῆς Ἐκκλησιαστικῆς - Ἐπισκοπικῆς Διακονίας Του καί στό τέλος θυσιάζεται καί τελειώνεται «γιά τοῦ Χριστοῦ τήν πίστη τήν ἁγία», τελειώνει δέ τήν ζωήν του θυσιαστικῶς, μέ τόν γνωστόν τρόπον τοῦ ἀποκεφαλισμοῦ του. Μία ἀκόμη πρόκληση ἀπό τήν σημερινή ἑορτή, διά τόν σύγχρονον ἄνθρωπον: πόσον θέλει καί μπορεῖ σήμερα ὁ κάθε ἄνθρωπος νά ἀγωνίζεται, νά ἐργάζεται καί νά θυσιάζεται ὄχι μόνον γιά τούς ἄλλους – τό θαυμαστόν - , ἀλλά καί τό ἁπλόν, διά τόν ἑαυτόν του ἀκόμη, καί διά τήν οἰκογένειαν, τά παιδιά, τούς γονεῖς του καί παρά πέρα καί κυρίως διά τήν πίστιν του, τόν τόπον του καί τήν πατρίδα του, τήν παράδοσιν τοῦ τόπου του, τήν ἰδιαιτερότητά του, ἐνάντια στήν ἰσοπέδωση, τήν ἀλήθεια καί τήν ἀληθινή ζωή. - 149 -
Πόσον εὐτελίζεται ἡ καθημερινότητα τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ἀνθρώπινη ζωή γενικά, χωρίς ὁράματα, στόχους αἰώνιους καί ἀληθινούς καί προσφορά πρός ὅλες τίς κατευθύνσεις καί φρόνημα θυσιαστικό; Τό θέμα αὐτό εἶναι μέγα καί τόσον ἐπίκαιρο, ἀλλά δέν ἐξαντλεῖται εὔκολα, καί μάλιστα κατ’ αὐτήν τήν στιγμήν. Εἶναι ὅμως, τόσον σημαντικό καί μεγάλο, τό ὅτι ἑμεῖς, οἱ Ὀρθόδοξοι καί δή, οἱ Ἕλληνες, ἔχουμε καί ἑορτάζουμε τούς ζωντανούς και διαχρονικούς Ἁγίους μας, ὅπως καί τόν Ἅγιον Διονύσιον, εἰς τά πρόσωπα τῶν ὁποίων, καθρεπτίζονται καί ἐμφανίζονται, ὄχι μόνον τά προβλήματά μας, ἀλλά καί οἱ λύσεις των, ὄχι μόνον τά ἀδιέξοδά μας, προσωπικά, κοινωνικά καί διεθνή, ἀλλά καί οἱ διέξοδοι καί οἱ ἀνοικτοί δρόμοι. «Θαυμαστός ὁ Θεός, ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ». Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀπό τήν Κρήτη καί τό Ἡράκλειον, δέν προσκομίζω σήμερα μέ τοῦτα τά λόγια μου «γλαῦκας εἰς Ἀθήνας». Δέν χρειάζεται νά τό πράξω. Προσκομίζω μόνον τήν ἀγάπη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί τήν ἰδικήν μου, τή βαθιά ἐκτίμηση καί τήν τιμή εἰς τά προσφιλή εἰς ἐμένα πρόσωπα ὅλων σας. Προσκομίζω ἀκόμη καί ἐκφράζω τίς εὐχές μου, γιά ὅλους τούς Δικαστικούς λειτουργούς τῶν Ἀθηνῶν καί ὅλης τῆς Χώρας μας, μαζί καί μέ τόν Κύριον Ὑπουργόν τῆς Δικαιοσύνης, τούς ὁποίους Δικαστικούς μας λειτουργούς, κρατοῦμε καί θά κρατοῦμε ὑψηλά εἰς τήν συνείδησιν καί τίς καρδιές μας, ἀνεπηρέαστοι ἀπό ὁ,τιδήποτε καί ξεκάθαροι γιά τό τίμιον πρόσωπον καί τό λειτούργημα τοῦ δικαστοῦ καί τήν πολύτιμη μοναδική προσφορά του, εἰς τήν σημερινή Ἑλλάδα, τή χώρα μας. Νά ἔχετε ὅλοι σας πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, διαρκῆ τήν χαράν καί δαψιλή τήν χάριν Του, ὑγεία καί ἀνεξάντλητες δυνάμεις, εἰς τό δύσκολο, ἰδιαιτέρως σήμερα, ἀλλά θεάρεστο καί πολύτιμο ἔργο σας, τήν ἀπονομήν τοῦ πολυποθήτου ἀγαθοῦ τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀληθείας, μέ τίς εὐχές καί τίς πρεσβεῖες ὅλων τῶν Ἁγίων μας καί ξεχωριστά τοῦ δικοῦ σας προστάτου καί ἐφόρου, τοῦ Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου.
- 150 -
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, εἰς τά Ἱερά Ἐγκαίνια τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱ. Σταυροπηγιακῆς καί Πατριαρχικῆς Μονῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Χρυσοπηγῆς Χανίων (Σεπτέμβριος 2012) Εὐχαριστοῦμε καί δοξολογοῦμε τόν Τριαδικόν Θεό ὡς Ἐκκλησία Κρήτης γιά τήν χαρά καί τήν εὐλογία τῆς σημερινῆς Πατριαρχικῆς λειτουργίας καί τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς Μονῆς, τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Χρυσοπηγῆς, τά ὁποῖα ἐτελέσατε σήμερα Ἐσεῖς Παναγιώτατε καί Σεπτέ Οἰκουμενικέ Πατριάρχη μας. Τοῦτος ὁ Τόπος, ὁ Ναός, αὐτή ἡ Ἱερά Σταυροπηγιακή καί Πατριαρχική Μονή καί ἡ Ἀδελφότητά της ἐδέχθηκαν σήμερα τήν παρουσία καί τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Παρακλήτου, μέ τήν Πατριαρχική θεία Λειτουργία καί τά Ἐγκαίνια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, ὁ εὐσεβής λαός τῆς Κρήτης, πανηγυρίζει, ὅλοι ἐμεῖς, χαιρόμαστε καί ἀγαλλόμαστε γιά τή σημερινή Πατριαρχική Θεία Λειτουργία εἰς τόν Τόπον αὐτόν κατά τά Ἐγκαίνια τοῦ Καθολικοῦ αὐτοῦ. Ἔχομε σήμερα τή χαρά καί ἐβιώσαμε τήν ἀτμόσφαιρα τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά καί τῆς Σεπτῆς Πατριαρχικῆς Παρουσίας καί τῆς θείας Λειτουργίας, ἡ ὁποία, μαζί μέ τά Ἐγκαίνια, ἐσφράγισαν, ἁγίασαν εἰς αἰώνα αἰῶνος τόν εὐλογημένον αὐτόν Ναόν τῆς Μεταμορφώσεως, ἀλλά καί ὁλόκληρη τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, ἡ ὁποία ἀπ᾿ ἄκρου εἰς ἄκρον της δέχεται σήμερα ἀπό αὐτό τόν Τόπο τήν Πατριαρχικήν εὐλογία, τήν τιμή καί τήν ἀγάπη. Εἶναι ἡ πρώτη φορά κατά τήν ὁποία ὁ Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης, Ἐσεῖς Παναγιώτατε, ἐγκαινιάζετε Ναόν εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης, τήν Ἐκκλησία μας. Εὐχαριστοῦμε τόν Θεόν γι᾿ αὐτό, χαιρόμαστε καί πανηγυρίζομε. Εἴμαστε ὅλοι εὐγνώμονες καί χαρούμενοι. Ὅλοι οἱ παρόντες Ἀδελφοί Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τῆς Ἑλλάδος καί ὄχι μόνον. Ὅλος ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Μητροπόλεως, ἀλλά καί γενικότερα οἱ ἱερεῖς τῆς Κρήτης, παρόντες καί ἀπόν- 151 -
τες, οἱ ἡγούμενοι καί οἱ μοναχοί, ὁ εὐλογημένος λαός τῆς Μεγαλονήσου, ἀλλά ἰδιαιτέρως ὁ Ποιμενάρχης τῆς Θεοσώστου αὐτῆς Μητροπόλεως, Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνός, ἡ Ἡγουμένη καί ἡ Ἀδελφότητα τῆς Μονῆς, μέ τό ὅραμα καί τήν προσδοκία τῶν σημερινῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ἱεροῦ αὐτοῦ Ναοῦ, τούς μόχθους, τούς κόπους, τίς θυσίες, τίς προσδοκίες, τίς χαρές γιά τήν σημερινή ἡμέρα καί τήν ἀνεκλάλητη χαρά γιά τά σημερινά Ἐγκαίνια. Οἱ ἀδελφές τῆς Μονῆς αὐτῆς ὅλες, μῆνες τώρα, ἔδωκαν ὅλη τήν ὕπαρξη καί τήν ψυχή γιά νά ἑτοιμάσουν τόν χῶρο τῶν Ἐγκαινίων, τόν Ναόν αὐτόν. Ἐργάσθηκαν ἡμέρα καί νύκτα νά διακοσμήσουν τόν Ναόν, τό πάτωμα, τούς τοίχους, τήν αὐλή, μέχρι τήν τελευταία λεπτομέρεια. Μέ χαρά, ἐθελοθυσία, ἐνθουσιασμό γιά τό σημερινό εὐλογημένο γεγονός τῶν Ἐγκαινίων ἀπό τήν Θεοτίμητη καί Θεόλεκτη Σεπτή Κορυφή Σας. Ἐκφράζομεν τίς θερμές, ἄπειρες εὐχαριστίες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης μας γιά ὅλα ὅσα ἐβιώσαμε σήμερα μαζί σας. Αἰσθανθήκαμε νά βρισκώμαστε στή Βασιλεύουσα. Ὁλοψύχως καλωσορίζομε Ἐσᾶς, τόν Οἰκουμενικό μας Πατριάρχη καί Πατέρα τοῦ Γένους μας, ἡ Ἀδελφότητα, ἡ Ἱ. Μητρόπολις, ὅλη ἡ Κρήτη καί ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδός της, οἱ ἱερεῖς, οἱ μοναχοί, οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας. Παναγιώτατε, Πολλά τά ἔτη Σας, νά συνεχίζετε τήν εὐλογημένη Οἰκουμενική Ἀποστολή καί τό Πατριαρχικόν ἔργο Σας εἰς τήν Οἰκουμένη, τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί τό Γένος μας, ἀλλά καί τήν Κρήτη. Νά ἔρχεσθε, νά Σᾶς βλέπωμε, νά δεχόμαστε τήν εὐλογία τῆς Μητέρας Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἁγίας Ἐκκλησίας μας καί τοῦ Σεπτοῦ Προσώπου Σας. Εἴμαστε εὐγνώμονες γιά τό σημερινό Πατριαρχικό θαῦμα καί τά Πατριαρχικά Ἐγκαίνια. Πολλά τά ἔτη Σας. Τρισευλογημένα. Εὐχαριστοῦμε τόν Θεόν γιά ὅλα καί μετά Ἐκεῖνον Ἐσᾶς, Παναγιώτατε Δέσποτα!
- 152 -
Ὀμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τόν ἑορτασμόν τῆς Ἱερᾶς Μνήμης τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου (Ρόδος, Noέμβριος 2015) «Σήμερον ὁ τῆς Ῥόδου μέγας πολιοῦχος, καὶ ἡμέτερος τῶν εὐσεβῶν προστάτης, Κωνσταντῖνος τῆς Ὕδρας τὸ βλάστημα, ἐπὶ τῇ μνήμῃ αὐτοῦ ἡμᾶς συνεκάλεσε» Μέ αὐτούς τούς λόγους, Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Ρόδου κ. Κύριλλε, Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες, Ἀδελφοί ἱερεῖς καί διάκονοι, εὐλογημένοι, φιλάγιοι συνεορταστές, περιγράφει στό Δοξαστικό τῶν Αἴνων τῆς Ἑορτῆς ὁ ἱερός ὑμνογράφος, τήν αἰτία ἀλλά καί τόν αἴτιον τῆς σημερινῆς εὐχαριστιακῆς μας Συνάξεως, ἐν πληθούσῃ καί λαμπροφορούσῃ Ἐκκλησίᾳ. Ἀληθῶς, ὁ τῆς Ρόδου μέγας πολιοῦχος, προστάτης καί φρουρός, Ἅγιος Νεομάρτυς Κωνσταντίνος ὁ Ὑδραῖος, μᾶς συνεκάλεσεν ὅλους, τούς ἐγγύς καί τούς μακράν, γιά νά ἑνώσωμε τίς προσευχές καί τίς δεήσεις μας, νά συντονίσωμε τούς παλμούς τῆς καρδιακῆς προσευχῆς μας, νά κοινωνήσωμε ὡς πρόσωπα, μέλη τοῦ Σώματος τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας, νά συνεορτάσωμε «πανήγυριν λαμπράν καί γηθόσυνον», νά ψηλαφήσωμε τήν ἱερή μορφή του, τήν ἄθληση καί τό μαρτύριό του, τή δύναμη τῆς μετάνοιάς του, τό ἀπαράμιλλο γενναῖο φρόνημα καί τό ἀνυπόκριτο ἦθος του. Ἀμέσως, στήν ἀπαρχή τῆς προσλαλιᾶς μας αὐτῆς, εὐχαριστοῦμε ἐκ κέντρου καρδίας, Ἐσᾶς, Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Ρόδου κ. Κύριλλε, προσφιλέστατε ἅγιε Ἀδελφέ καί Θεοτίμητε Ποιμενάρχα τῆς Θεοσώστου αὐτῆς Ἐπαρχίας, διότι, ἡ εὐγενική καί φιλάδελφη πρόσκλησή Σας, μᾶς χαρίζει τόν πλοῦτο ὅλων τῶν βιωμάτων, τά ὁποῖα βιώνομε ἤδη ἀπό ἐχθές στόν εὐλογημένο τοῦτο Τόπο τῆς ποιμαντικῆς Σας εὐθύνης καί Διακονίας. - 153 -
Γευόμενοι, λοιπόν, αὐτή τήν πνευματική πανδαισία, μαζί μέ τήν ἀγάπη ὅλων σας, τῶν φιλομαρτύρων τέκνων τῆς τῶν Ροδίων Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, ἀπευθυνόμαστε μέ πολλήν ἀγάπη καί σεβασμό εἰς τά πρόσωπά σας, ἀπό μιά ἄλλη ἁγιοτόκο καί ἡρωοτόκο Νῆσο, τή Μεγαλόνησο Κρήτη, καί τήν Ἀποστολική της Ἐκκλησία, τῆς ὁποίας μεταφέρομε τήν ἀγάπη, τή φιλαδελφία καί τόν ἀνυπόκριτο ἀσπασμό. Ἄλλωστε, Ἐσεῖς Σεβασμιώτατε Ἀδελφέ, ἀποτελεῖτε ἕνα ἐπιπλέον ὁρατό δεῖγμα αὐτῆς τῆς ἑνότητος καί τοῦ συνδέσμου τῆς Κρήτης μέ τή Ρόδο, καθώς μεταφυτευθήκατε ἀπό τόν Ἀμπελῶνα τῆς κατά Κρήτην Ἐκκλησίας, τήν ὁποία ἐμπεδομόχθως διηκονήσατε, εἰς τήν καλλίκαρπον πνευματικήν γῆν τῆς Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρόδου, ὥστε, «ἐπί τήν λυχνίαν» πλέον τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Θρόνου, νά διακονήσετε, ὡς ἐπαξίως καί ἀγλαῶς διακονεῖτε, τόν εὐγενή καί φιλογενή Ροδιακό Λαό. Εἶναι ἀλήθεια, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅτι, οἱ Ἅγιοι μᾶς ἑνώνουν. Μᾶς καθιστοῦν μία μεγάλη πνευματική οἰκογένεια. Ξεπερνοῦν καί ὑπερβαίνουν χωροχρονικά ὅρια καί τοπικούς περιορισμούς. Καθίστανται οἰκουμενικοί κήρυκες τῆς ἀληθείας καί τῆς πίστεως. Μᾶς ἐμπνέουν καί μᾶς παιδαγωγοῦν. Μᾶς δίδουν προοπτική καί πορεία. Μᾶς ἀνοίγουν δρόμους γιά νά πορευθοῦμε. Μᾶς νουθετοῦν καί μᾶς διδάσκουν μέ τόν ἰδικό τους βηματισμό. Οἱ ἱερές πανηγύρεις τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἀποτελοῦν «πνευματικές ὀάσεις» στήν ποικίλη ξηρασία τῶν καιρῶν καί τῶν καρδιῶν, οἱ ὁποῖες μᾶς δίδουν «ἀνασασμό» καί μᾶς καλοῦν νά ἀναθεωρήσωμε τήν ἔκβαση τῆς ἀναστροφῆς τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ, τῶν Ἁγίων. Ὅλων ἐκείνων πού ἔγιναν «δοχεῖα χωρητικά τοῦ Πνεύματος», εὐηρέστησαν τόν Θεό, πορεύθηκαν τό δρόμο τους πρός τόν Οὐρανό καί ἀφθαρτίστηκαν. Ἐμεῖς ὅλοι ἐδῶ σήμερα, συνηγμένοι «ἐπί τό αὐτό», ἕναν τέτοιο φίλο τοῦ Θεοῦ, τόν Ἅγιο Νεομάρτυρα Κωνσταντίνο, τῆς Ὕδρας τό βλάστημα καί τῆς Ρόδου τόν πολιοῦχο, ἑορτάζομε, κύκλῳ τῆς Ἁγίας Τραπέζης, «φωναῖς αἰσίαις», μακαρίζομε καί μεγαλύνομε «ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ», πανδήμως καί πανηγυρικῶς, ἐν Ἐκκλησίᾳ πληθούσῃ. Ἡ ὅλη πορεία τῆς ζωῆς του στόν κόσμο αὐτό, οἱ ἐπιλογές, οἱ πορεῖες, μέ τίς πτώσεις καί τίς ἀναστάσεις τους, οἱ κομβικές ἀποφάσεις, τό γενναῖο καί θαρσαλέο φρόνημα, ἡ καινοποιητική δύναμη τῆς σταθερῆς μετάνοιάς του, ὁ ἔνθεος φιλομαρτυρικός ζῆλος του, ἔρχονται νά μᾶς διδάξουν καί νά μᾶς θέσουν ὅλους πρό τῶν εὐθυνῶν μας. Ἔρχονται νά μᾶς ὑπενθυμίσουν τή δωρεά, ἀλλά καί τήν εὐθύνη τῆς μοναδικότητάς - 154 -
μας! Ἔρχονται νά μᾶς ὡθήσουν νά «καθρεπτισθοῦμε» μέ εἰλικρίνεια στήν ἰδική του ζωή καί νά ἐμπνευσθοῦμε ἀπό τόν ἰδικό του βηματισμό, τή σθεναρή στάση τῆς μετάνοιάς του, τόν ἔνθεο ζῆλο τοῦ μαρτυρίου του, τόν ἀγώνα τῆς αἰώνιας σωτηρίας του. Ἐκεῖνο πού σήμερα ὅλοι ὀφείλομε νά προσλάβωμε ὡς δῶρο ἀπό τή ζωή τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Κωνσταντίνου εἶναι ἡ δύναμις του νά ἀναθεωρήσει τό λάθος του, τήν ἄρνηση τῆς πίστης του στόν Χριστό. Ἡ καινοποιός χάρη τῆς μετάνοιας, ἡ ὁποία ἀνατρέπει τήν ἐσωτερική του ὕπαρξη καί τόν ἐπαναφέρει «εἰς ἑαυτόν». Ἀλήθεια, σήμερα, πόσοι καί πόσο ἔχουμε τή δύναμη νά ἀναλογιστοῦμε τό τοῦ ποιητῆ «πήραμε τή ζωή μας λάθος κι ἀλλάξαμε ζωή»; Πόσοι ἔχομε τήν εἰλικρίνεια νά ἀποδεχθοῦμε τό λάθος μας; Πόσοι ἔχομε τήν ταπείνωση νά στραφοῦμε εἰς τά ὁπίσω, νά ποῦμε «ἥμαρτον», νά ζητήσωμε συγγνώμη; Σέ καιρούς ποικίλων κλονισμῶν καί προκλήσεων, τό παράδειγμα τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου προβάλλει ὡς πρόσκληση καί πρόκληση γιά ὅλους ἐμᾶς. Ἡ σθεναρή καί ἀταλάντευτη μετάνοιά του, ὁ ἀγώνας νά ἀναπαυθῇ ἡ συνείδησή του «ἧς οὐδέν ἐν κόσμῳ βιαιότερον», ἔρχεται νά συγκλονίση συνειδήσεις, οἱ ὁποῖες ἔχουν καμφθεῖ. Ἔρχεται νά ἀφυπνίση ὑπάρξεις καί νά ἀναγεννήση πρόσωπα. Ἔρχεται νά ἐπαναφέρη ὡς ζητούμενο τήν πρωτόκτιστη ὀμορφιά, «τό πρωτόκτιστον κάλλος». Σεβασμιώτατε ἅγιε Ρόδου, Φιλέορτοι Ἀδελφοί μου, Μέ ὅσα ὡς τώρα, πολύ ἐπιγραμματικά ἀναφέραμε, ἐπιχειρήσαμε νά ἔλθουμε σέ μια πρώτη ἐπαφή μέ τό Σεπτό πρόσωπο τοῦ Προστάτου Ἁγίου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σας, τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου, τοῦ Πολιούχου καί Ἐφόρου τῆς εὐλογημένης αὐτῆς Νήσου. Δέν ἀπομένει, παρά νά ψαύσωμε τά ἴχνη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν ἱερή του μορφή, καθένας προσωπικά. Δέν ἀπομένει παρά νά ἐννοήσωμε τί εἶναι γιά ἐμᾶς αὐτός ὁ Ἅγιος, ὅπως καί κάθε Ἅγιος. Ὁ Ἅγιος εἶναι Ἅγιος παρατηρεῖ ἕνας μεγάλος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδή μέ ὅλο τό εἶναι του, εἶναι συνδεδεμένος διά τῆς φιλοθεΐας μέ τόν μόνον Ἅγιον καί ἐν Ἁγίοις ἀναπαυόμενον Θεόν μας. Ὁλόκληρη ἡ ζωή ἑνός Ἁγίου, εἶναι χριστοζωή. Ὁλόκληρη ἡ ψυχή του πηγάζει ἀπό τόν Θεό καί ἡ λογική καί ὁ νοῦς καί ἡ θέληση καί ἡ συνείδηση του. Ὁ Ἅγιος δέν ἀνήκει στόν ἑαυτό του, ἀλλά στόν Θεό, γι’ αὐτό καί ὅλη του ἡ ὕπαρξη φωνάζει: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός». - 155 -
Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού ὤθησε τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας νά ποῦν πώς οἱ Ἅγιοι εἶναι «ὁ Χριστός παρατεινόμενος εἰς τούς αἰῶνας», ὁ Χριστός ἐπαναλαμβανόμενος, καί πώς εἶναι οἱ πληρέστερες, οἱ ὀφθαλμοφανέστερες, οἱ τελειότερες καί γι’ αὐτό οἱ πειστικότερες θεοφάνειες. Ὅλοι οἱ Ἅγιοι, καί ὁ Ἅγιος Κωνσταντίνος ὁ Ὑδραῖος, ὁ πολιοῦχος καί ἔφορος τούτου τοῦ τόπου, ἀποδεικνύουν πώς τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ, δέν εἶναι οὐτοπία, ἀποδεικνύουν πώς τό Εὐαγγέλιο δέν εἶναι ἀνεφάρμοστο, ἀφοῦ ἐκεῖνοι δέν γεννήθηκαν Ἅγιοι, ἀλλά ἔζησαν σέ μιά συνεχή κατάσταση μετανοίας καί πολιτεύθηκαν κατά τίς εὐαγγελικές ἐπιταγές. Ἡ Ἐκκλησία μας καί ἐφέτος, ἀπευθύνει στόν καθένα ἀπό ἐμᾶς μιά πρόσκληση, πού ἀποτελεῖ παράλληλα πρόκληση καί παράκληση. Νά πλησιάσουμε καί ἐφέτος μέ πίστη τό χαριτόβρυτο εἰκόνισμα τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου τοῦ Ὑδραίου, νά ἀναθέσουμε στήν ἱερή μορφή του, «τά ἱερότερα τῶν αἰσθημάτων μας καί μαζί τίς ἀγωνίες καί τά ἄγχη μας, τίς ἐλπίδες καί τίς προσδοκίες μας», ἰδιαίτερα εἰς τούς δύσκολους καιρούς τούς ὁποίους διέρχεται ἡ Πατρίδα μας. Μᾶς καλεῖ νά τόν ἀκούσουμε, πῶς μυστικῶς στό οὐράνιο θυσιαστήριο, πρεσβεύει γιά τή σωτηρία μας, μᾶς καλεῖ νά τόν ἀκούσωμε πού κραυγάζει, «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς κἀγώ Χριστοῦ». Καί ὅλοι ἐμεῖς, ἀκούγοντας αὐτό τό κάλεσμα τῆς Μητέρας μας Ἐκκλησίας, συναθροισθέντες ἐδῶ, στόν περικαλλέστατο τοῦτο Ναό του, ἀς ἀφουγκρασθοῦμε τήν κρυστάλλινη φωνή του, λαμβάνοντες τήν ἐπιστηρικτική εὐλογία του. Ἔχουμε ὄντως τήν αἴσθηση ὅλοι μας σήμερα, ὅτι ὁ Ἅγιος Κωνσταντίνος ὁ Ὑδραῖος, εἶναι ἐδῶ παρών, ἀνάμεσα μας. Εἶναι ὁ ἑστιάτορας τῆς πνευματικῆς αὐτῆς τράπεζας, στό πανηγύρι τῆς πίστης καί τῆς εὐσέβειας. Ἐκεῖνος πού ἀνύστακτα δαδουχεῖ τή φλόγα τῆς πίστης στά προσκυνητάρια τῶν καρδιῶν, γιά νά φωτίζωνται τά πρόσωπα, σέ καιρούς ποικίλων σκοτασμῶν καί σκοταδισμῶν. Γι’ αὐτό, ἄς ἑνώσουμε τή φωνή καί τήν προσευχή μας, μέτοχοι τῆς πνευματικῆς χαρᾶς καί εὐφροσύνης, πού ἡ σημερινή πανήγυρις γεννᾶ καί ζωογονεῖ στίς καρδιές ὅλων, μέ τά ἐμπνευσμένα λόγια τοῦ ὑμνωδοῦ καί ἄς ἀναφωνήσωμε ἀξίως καί δικαίως, πρός τόν αἴτιο καί οἰκοδεσπότη τῆς πνευματικῆς αὐτῆς ἑστιάσεως, Ἅγιο Νεομάρτυρα Κωνσταντίνο τόν Ὑδραῖο: «Χαίροις Κωνσταντῖνε Μάρτυς Χριστοῦ, τῆς ὁμολογίας, ὁ οὐράνιος θησαυρός, χαίροις ὁ ἐν Ρόδῳ, ἀνδρείως μαρτυρήσας, καί ταύτης πολιοῦχος ὑπάρχων μέγιστος». - 156 -
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τόν Ἐσπερινόν Ὑποδοχῆς τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ εἰς τόν Δῆμον Γερίου Κύπρου (Ἰανουάριος 2016) Θεοφιλέστατε καί λίαν ἀγαπητέ Ἀδελφέ, ἅγιε Καρπασίας, Ἐντιμότατοι Κύριοι Δήμαρχοι, Τίμιον Πρεσβυτέριον, Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παιδιά τῆς Ἐκκλησίας, Ἐν πρώτοις, εὐχαριστοῦμε γιά τούς θερμούς καί ἐγκάρδιους λόγους, οἱ ὁποῖοι ἐκπηγάζουν ἀπό τήν ἀγαπῶσα καρδία τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἁγίου Καρπασίας καί ἀντανακλοῦν τήν ἀγαπῶσα καρδίαν καί τό ἦθος του. Μέ αἰσθήματα ἀληθινῆς χαρᾶς καί εὐφροσύνης ἤλθαμε ἀπό τή Μεγαλόνησο Κρήτη εἰς τήν Μαρτυρική καί Ἁγιοτόκο Κύπρο, μετά ἀπό τήν εὐγενική καί λίαν τιμητική πρόσκληση τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου, κομίζοντας προσκυνηματικῶς τό Ἱερό Τεμάχιο τοῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, τό ὁποῖο ἐξέρχεται γιά πρώτη φορά ἀπό τόν Μητροπολιτικό μας Ναό. Μέ χαρά ἀνταποκριθήκαμε στό κάλεσμα αὐτό, παρά τήν πρό ἐτῶν ὑπόσχεσή μας ὅτι δέν θά ἐπισκεφθοῦμε τή Μεγαλόνησο Κύπρο πρίν τήν ἀπελευθέρωσή της, θέλοντας μόνο νά δηλώσουμε τήν ἀγάπη, τήν κοινή καί παράλληλη πορεία, τούς οὐσιαστικούς δεσμούς τῶν δύο Νησιῶν. Γιά τό λόγο αὐτό, θελήσαμε, ἡ πρώτη ἔξοδος ἐκτός Ἡρακλείου, τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, τό ὁποῖο φυλάσσεται στό Ἡράκλειο ἀπό τό ἔτος 1733, νά εἶναι πρός τή Μεγαλόνησο Κύπρο, καί τόν ἑορτάζοντα τοῦτο Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου. Νά εἶναι ἕνα ταξίδι, μία ἱεραποδημία, ἕνα προσκύνημα, ὅλων μας, μαζί μέ τόν Ἅγιό μας, τόν Προστάτη, Ἔφορο καί Πολιοῦχο μας. Μιά ἐπιπλέον ἀπόδειξη τῶν ἰσχυρῶν καί ἀκαταλύτων δεσμῶν, τῶν αἰσθημάτων τῆς εἰλικρινοῦς ἀγάπης τῆς Κρήτης μέ τήν Κύπρο. Μέσα στό πνεῦμα αὐτό, καί μέ αἰσθήματα ποικίλα καί ἀνάμικτα, τά ὁποῖα δέν μποροῦν μέ λόγια νά ἐκφρασθοῦν, εἴμαστε ἀπό χθές κοντά Σας, συνοδεύοντας τόν Ἅγιο Μηνᾶ, ἀπό τήν Κρήτη στἠν Κύπρο, καί γευόμαστε ἤδη τήν ἀγάπη, τή φιλοξενία, καί τήν εὐγένεια τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, τοῦ Σεπτοῦ Προκαθημένου Αὐτῆς, τῶν Ἁγίων Ἀρχιερέων, τῶν συνεργατῶν, τῶν Μοναστικῶν Ἀδελφοτήτων ἀλλά και συνόλου τοῦ Πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου. - 157 -
Ἐκ τῆς ὑποδοχῆς τοῦ Ἱ. Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ εἰς τόν Ἱ. Ν. Ἁγίου Μηνᾶ Γερίου Κύπρου ( Ἰανουάριος 2016)
Μέ ἀληθινή ἀγαλλίαση συμμετέχομε εἰς τούς ἑορτασμούς τῆς ἐπετείου τῶν ἑκατόν ἐτῶν ζωῆς καί μαρτυρίας τούτου τοῦ περικαλλοῦς Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ Γερίου καί μοιραζόμαστε μαζί μέ ἐσᾶς, τήν πνευματική ἀγαλλίαση τούτων τῶν ἡμερῶν. Πρίν ἀπό μερικά χρόνια, τό ἔτος 1995 ἑορτάσθηκε καί στό Ἡράκλειο, στόν Ἱερό Μητροπολιτικό μας Ναό, ἡ ἐπέτειος τῶν ἑκατόν ἐτῶν ἀπό τῶν Ἱερῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ, μέ πάνδημη συμμετοχή καί παρουσίᾳ Προκαθημένων καί πλήθους ἐπισήμων. Σήμερα, συγκινούμαστε καί δοξάζομε καί εὐλογοῦμε τό Πανάγιον Ὄνομα τοῦ Τρισαγίου Θεοῦ, διότι, πάλιν τά ἑκατόχρονα ἑνός ἄλλου Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Μηνᾶ, ἐδῶ στό Γέρι, γίνονται αἰτία καί ἀφορμή χαρᾶς γιά ὅλους ἐμᾶς, τά πνευματικά παιδιά τοῦ Στρατηλάτη Ἁγίου. Οἱ ἐκδηλώσεις τιμῆς καί σεβασμοῦ πρός τόν κοινό μας προστάτη καί πολιοῦχο, τον Ἅγιο Μεγαλομάρτυρα Μηνᾶ τόν θαυματουργό ἀποτελοῦν δείγματα τῆς ταυτότητας καί τῆς μαρτυρίας, τῆς βαθιᾶς πίστεως και τοῦ ἤθους τοῦ ἡρωϊκοῦ καί φιλογενοῦς Κυπριακοῦ Λαοῦ, ὁ ὁποῖος γνωρίζει καλῶς ὅτι περιπατεῖ σέ τόπον αἱματοβαμμένο καί ἱερό καί αἴρει ἀγογγύστως τόν σταυρό του, ἐπ’ ἐλπίδι τῆς Ἀναστάσεως, μέ τίς ἀνύστακτες καί ἐπιστηρικτικές πρεσβεῖες τῶν Ἁγίων. Τό Μυστήριον τῆς πίστης καί τῆς Πατρώας εὐσέβειας λιτανεύεται - 158 -
ἀδιάκοπα σ’ αὐτόν τόν τόπο, παρά τίς δυσκολίες καί τά ποικίλα ἐμπόδια. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου, κατέχουσα τήν ἀξία τῆς Αὐτοκεφαλίας ἤδη ἀπό Ἀρχαιοτάτων χρόνων, καί ἐξ Ἀποφάσεως Οἰκουμενικῆς Συνόδου, δέν παύει νά διαδραματίζει καθοριστικόν καί πρωτεύοντα ρόλον στήν Πανορθόδοξη Οἰκογένειαν καί εἰς τόν ποικίλως εὐαίσθητον χῶρον τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Κύπρος καί Κρήτη, ἐδῶ σήμερα ἀλληλοπεριχωροῦνται, ἤ μᾶλλον ἐπιβεβαιώνουν τήν κοινή τους πορεία, τά κοινά τους σημεῖα καί χαρακτηριστικά, τή συμπόρευση καί τήν ἀληθινή ἀγάπη. Κύπρος καί Κρήτη, δηλώνουν ἐν Ἐκκλησίᾳ πληθούσῃ, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη πίστη ἑνώνει, ὅτι ἡ Ἱστορική μνήμη δέν σβήνει, ὅτι κάθε δίκαιος ἀγώνας βρίσκει ὑποστηρικτές, ὅτι ὁ ἀγώνας εἶναι ἕνας καί κοινός! Σήμερα ζοῦμε ἐδῶ τό πανηγύρι τῆς πίστης καί βιώνομε ὡς πραγματικότητα αὐτό πού ἀποτυπώνεται μέσα σέ μιά μόνο φράση «Οἱ Ἅγιοι μᾶς ἑνώνουν»! Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς μᾶς ἑνώνει. Ἑνώνει τήν Κύπρο μέ τήν Κρήτη. Τό Δῆμο Γερίου μέ τό Δῆμο Ἡρακλείου. Γι’ αὐτό χαιρόμαστε ἰδιαίτερα καί μνημονεύουμε τήν παρουσία μαζί μας τοῦ ἐντιμοτάτου Δημάρχου Ἡρακλείου Κρήτης κ. Βασιλείου Λαμπρινοῦ μετά τῆς Ἀντιδημάρχου κ. Ἀριστέας Πλεύρη, οἱ ὁποῖοι ἀνταποκρίθηκαν στήν εὐγενική πρόσκληση τοῦ ἐντιμωτάτου Δημάρχου Γερίου κ. Ἀργυροῦ. Καί οἱ δύο Δῆμοι πορεύονται ὑπό τή σκέπη καί προστασία τοῦ Στρατηλάτου Ἁγίου Μηνᾶ, ὁ ὁποῖος ἐνῶ δεν ἦτο εἰς τήν καταγωγή του Κύπριος ἤ Κρητικός, ἀλλά Αἰγύπτιος, ἐντούτοις ἔγινε καί Κύπριος καί Κρητικός, ἀγαπήθηκε καί τιμήθηκε, παρενέβη πολλάκις σωστικά καί λυτρωτικά, εἰσήκουσε καί εἰσακούει τίς δεήσεις τῶν εὐσεβῶν, δέχεται τά ἄπειρα αἰτήματα, τίς προσευχές καί τίς δεήσεις, περιπολεύει μέ τό δικό του ἄλογο, τίς πόλεις καί τάς κώμας καί προφθάνει «ταχύς εἰς ἀντίληψιν» πρός τό συμφέρον τῆς αἰτήσεως κάθε ἀνθρώπου. Ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς, ἡ αἰτία τῆς χαρᾶς καί τῆς προσευχητικῆς μας συνάξεως ἐδῶ στόν περικαλλή Ναό του, μᾶς προσκαλεῖ ὅλους σήμερα νά ἀναθεωρήσουμε τήν ἔκβαση τῆς ἀναστροφῆς μας καί νά ἐμπνευσθοῦμε ἀπό τό δικό του βηματισμό. Μᾶς καλεῖ νά ἀφουγκρασθοῦμε νοερά τή μυστική φωνή του, νά ἀκούσουμε τόν καλπασμό τοῦ ἀλόγου του, νά γονατίσουμε εὐλαβικά ἐνώπιον τοῦ Ἁγίου Λειψάνου του καί νά παρακαλέσουμε μέ ὅλη τή δύναμη τῆς ψυχῆς μας, ὑπέρ τοῦ σύμπαντος κόσμου. - 159 -
Ἕνας ὡραῖος ὕμνος τῆς τελετῆς τῶν Ἐγκαινίων λέγει «Οὐρανός πολύφωτος ἡ Ἐκκλησία, ἀνεδείχθη ἅπαντας φωταγωγοῦσα τούς πιστούς». Αὐτό πού περιγράφει τοῦτος ὁ ὕμνος τό αἰσθανόμαστε ἔντονα ἀπόψε καί ἐδῶ. Οὐρανός εἶναι καί ἡ Ἐκκλησία αὐτή. Καί σ’ αὐτόν τόν οὐρανό ὡς πολύφωτος ἀστέρας ἀνατέλλει ὁ Ἅγιος Μηνᾶς. Ἐκεῖνος πού εὐθυγραμμίζει τό βηματισμό μας καί προσανατολίζει τήν πορεία τῆς ζωῆς μας. Ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀναλάβει ὡς στρατηλάτης, τή διαφύλαξη κάθε δικαίου ἀγώνα μας. Ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος γίνεται ἐλευθερωτής καί λυτρωτής, ἀπό τά δεινά τῆς ἁμαρτίας πρωτίστως καί κάθε ἄλλη ἀνελευθερία, πού ἀποτελεῖ ἀντίθεση εἰς τό Πανάγιο Θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τό θεόσδοτο δῶρο τῆς ἐλευθερίας. Οὐρανός πολύφωτος, ἄλλωστε, εἶναι σύμπασα ἡ Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Κύπρου, ἡ ὁποία πλουτίζει τό στερέωμα τοῦ Οὐρανοῦ μέ πολύφωτα ἄστρα, τήν πληθύν τῶν Κυπρίων Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι με τίς ἀνύστακτες πρεσβεῖες τους φυλάσσουν τή Μεγαλόνησο καί τόν σύμπαντα κόσμο. Γίνονται ἔτσι οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας Οἰκουμενικοί καί Παγκόσμιοι καί ἀγκαλιάζουν καί περιβάλλουν ὁλόκληρη τήν Οἰκουμένη, ἁγιαστικά καί σωστικά. Αὐτή εἶναι ἡ εὐχή καί ἡ προσευχή μας ἀπόψε πρός ὅλους ἐσᾶς ἀγαπητοί μου ἀδελφοί. Μέσα σέ τοῦτον τόν πολύφωτο Οὐρανό, τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία, νά συντονίζουμε ὅλοι τό βηματισμό, τήν πορεία καί τόν ἀγώνα μας. Καί μέσα σ’ αὐτό τό στερέωμα νά ἀτενίζουμε εὐλαβικά τά νοητά ἄστρα του, τούς Ἁγίους μας, οἱ ὁποῖοι μᾶς δείχνουν τόν δρόμο, μᾶς ἀποκαλύπτουν τήν ἀλήθεια, μᾶς ἐλευθερώνουν ἀπό τά ἀδιέξοδα καί νοηματοδοτοῦν τή ζωή μας. Κατακλείοντας αὐτήν τήν προσλαλιά, ἐπιτρέψατέ μου, νά ἀπευθύνω ἐκ μέσης καρδίας, βαθύτατες εὐχαριστίες πρωτίστως στόν Τρισάγιο Θεό, γιά ὅσα μᾶς χαρίζει ἰδιαιτέρως τίς ἡμέρες αὐτές καί στόν οἰκοδεσπότη τῆς ἀποψινῆς πνευματικῆς ἑστιάσεως, τόν Ἅγιο Μεγαλομάρτυρα Μηνᾶ τόν θαυματουργόν, τόν φρουρόν Ἡρακλείου, ἀλλά καί τόν Φρουρόν τοῦ Γερίου. Μετά Θεόν, εὐγνώμονες εὐχαριστίες καταθέτομε εἰς τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου κ.κ. Χρυσόστομο τόν Β, γιά τήν τιμητική πρόσκληση, τήν ἀβραμιαία φιλοξενία καί τήν ἀγάπη του, καθώς καί εἰς τόν Θεοφ. Ἐπίσκοπο Καρπασίας κ. Χριστοφόρο, γιά τήν ὅλη μέριμνα, τήν ἀποτελεσματικότητα, τή λεπτότητα καί τήν εὐγένειά του. Ἀξιοχρέως μνημονεύομε τόν ἐντιμότατο κ. Δήμαρχο Γερίου κ. Ἀργυ- 160 -
ροῦ, τό Δημοτικό Συμβούλιο καί ὅλους τούς συνεργάτες του, γιά τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀγκαλιάζουν καί ἑορτάζουν τήν ἐπέτειο αὐτή. Συνάμα, εὐχαριστοῦμε τόν ἐντιμότατο Δήμαρχο Ἡρακλείου κ. Βασίλειο Λαμπρινό, γιά τήν πρόθυμη ἔλευσή του ἐδῶ μέ τήν Ἀντιδήμαρχο κ. Ἀριστέα Πλεύρη. Ἐπαινοῦμε καί συγχαίρομε τούς εὐλαβεῖς Ἐφημερίους τοῦ Ναοῦ τούτου, τήν ἐκκλησιαστική Ἐπιτροπή, τούς Ἱεροψάλτες καί ὅλους τούς καλούς συνεργούς εἰς τό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Ἐνορίας, τό ὁποῖο γνωρίζομε ὅτι εἶναι πολυσχιδές και πλούσιο καί προσφέρει πολλές εὐκαιρίες στό ποίμνιο τῆς εὐλογημένης αὐτῆς Ἐνορίας. Τέλος, ὅλους ἐσᾶς, φιλάγιοι ἀδελφοί, Κύπριοι, σᾶς εὐλογοῦμε καρδιακά καί ἐπικαλούμαστε σέ ὅλους σας τίς πρεσβείες τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ τοῦ Θαυματουργοῦ. Ἐπαινοῦμε τή φιλευσέβεια καί τήν ἀκράδαντη πίστη σας. Συγχαίρομε γιά τό φρόνημα καί τό ἦθος πού λιτανεύετε. Δόξα τῷ Θεῷ γιά ὅλα! Μέ δύο φράσεις ἐπιθυμῶ νά ὁλοκληρώσω αὐτή τήν προσλαλιά μου εἰς τήν ἀγάπη σας. Ἡ πρώτη, ἀπό τό Ἀρχαγγελικό στόμα, τό «Στῶμεν καλῶς» καί ἡ δεύτερη ἀπό τό ἀψευδές στόμα τοῦ Κυρίου μας, τό «Θαρσεῖτε»! Αὐτό τό διπλό μήνυμα κομίζει σήμερα ἡ Κρήτη, πρός τήν ἀδελφή Μεγαλόνησο καί Μαρτυρική Κύπρο. Αὐτό τό μήνυμα μαρτυρεῖ ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Μηνᾶς, μέ τή βιοτή, τό μαρτύριο καί ἐν τέλει τήν ἀθανασία του. Τό μήνυμα τῆς ἐπιμονῆς, τῆς ὑπομονῆς καί τοῦ θάρρους στούς ἀγῶνες. Ἕνα φρόνημα καί ἕνα ἦθος, τά ὁποῖα καταδεικνύουν ὅτι πλασθήκαμε ὅλοι γιά νά γίνουμε ἀθάνατοι καί αἰώνιοι, ὡς παιδιά φωτόμορφα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό σᾶς εὐχόμαστε ἐγκάρδια. Σέ ὅλους. Ἄρχοντες καί εὐσεβή λαό. Ὡς ἐλάχιστη, ἀλλά ἀληθινή εὐχή καί προσευχή μας. Ὁ Ἅγιος Μηνᾶς νά περισκέπη ὁλόκληρο τόν Δῆμο Γερίου, τήν περιοχή, τήν Κύπρο μας, τήν Κρήτη καί ὅλη τήν Οἰκουμένη καί νά προφθάνει πάντοτε στά πρός σωτηρίαν αἰτήματά μας. Γένοιτο!
- 161 -
Εἰς τήν Αἴθουσαν τοῦ Θρόνου τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου ( Ἰανουάριος 2016)
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου κατά τό Ἱερόν Συλλείτουργον μετά τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Νέας Ἰουστινιανῆς καί πάσης Κύπρου Κ.Κ. Χρυσοστόμου (10 Ἰανουαρίου 2016) Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Nέας Ἰουστινιανῆς καί πάσης Κύπρου, κύριε κύριε Χρυσόστομε, Κυκλοῦντες, χάριτι Θεοῦ, τό Ἅγιον Θυσιαστήριον καί ὄντες ἤδη σύσσωμοι καί σύναιμοι μετά τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μόνον λόγους δοξολογίας τοῦ Παναγίου Ὀνόματος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ ἡμῶν, δυνάμεθα νά διατυπώσωμεν, ἐκδιπλοῦντες τό ἔσω τῆς καρδίας ἡμῶν εἰλητάριον, εἰς τό ὁποῖον ἔχουν ἤδη καταγραφεῖ ἀνεξιτήλως, πάντα ὅσα ἀπό τῆς παρελθούσης Παρασκευῆς βιώνομεν πλησίον Ὑμῶν, ὑπό τήν σκέπην τῆς Ὑμετέρας πολλῆς ἀγάπης καί στοργῆς. Ἐκ τῆς Ἡρωοτόκου Μεγαλονήσου Κρήτης, τῆς κληρουχίας τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Τίτου, τοῦ Πάτρωνος καί Προστάτου καί Ἐφόρου τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν, εὑρισκόμεθα κατ’ αὐτάς, κατόπιν τῆς Ὑμετέρας ἐπισήμου καί λίαν τιμητικῆς εὐγενοῦς προσκλήσεως, εἰς τήν Μαρτυρικήν καί Ἁγιοτόκον Μεγαλόνησον Κύπρον, τήν κληρουχίαν του Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Βαρνάβα καί κομίζομεν εἰς Ὑμᾶς τόν χαιρετισμόν, τήν ἀγάπην, τόν σεβασμόν ἁπάντων τῶν Κρητῶν, τῆς Ἱεραρχίας, τῶν Ἀρχόντων καί τοῦ φιλογενοῦς Κρητικοῦ λαοῦ. Ἡ Ἡμιαυτόνομος Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, ἔχουσα τήν κανονικήν ἐξάρτησιν καί ἀναφοράν Αὐτῆς, εἰς τό Πάνσεπτον Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, χαιρετίζει σήμερον, ἐν Ἐκκλησίᾳ πληθούσῃ καί ἐν πανδήμῳ συμμετοχῇ λαοῦ, τήν Ἀποστολικήν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν τῆς Κύπρου, ἐν αἰσθήμασιν ἀληθινῆς ἀγαλλιάσεως καί ἐν ἀγάπῃ βαθείᾳ καί τιμῇ. Δοξάζομεν καί εὐλογοῦμεν τό Παντευλόγητον Ὄνομα τοῦ Τρισαγίου Θεοῦ, διότι ἠξίωσεν ἡμᾶς «ἐν τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου» νά κοινωνήσωμεν τῷ Θεῷ καί τοῖς ἀδελφοῖς, νά ψηλαφήσωμεν μετά δέους τό Μυστήριον τῆς Θείας Ἐπιφανείας Αὐτοῦ ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ, νά γευθῶμεν πηγῆς ἀθανάτου καί ζωῆς αἰωνίου. Εἴη τό Ὄνομα Αὐτοῦ εὐλογημένον, δι’ ὅσα - 163 -
εἰς ἡμᾶς πλουσίως καί ἀδαπάνως δαψιλεύει, κατά τήν Θείαν Αὐτοῦ Πρόνοιαν, διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν! Ἱστάμεθα ἐνώπιον τῆς Ὑμετέρας Θεοτιμήτου Μακαριότητος, ἐν χαρᾷ καί συγκινήσει βαθείᾳ, εὐχαριστοῦντες πάλιν καί πολλάκις, δι’ ὅσα Αὕτη, μετά τῶν ἐκλεκτῶν συνεργῶν Αὐτῆς, ἐπεφύλαξεν εἰς ἡμᾶς κατά τάς ἡμέρας ταύτας. Διαρκῶς, εἰς πᾶσαν στιγμήν «ἀποκαλύπτεται» εἰς ἡμᾶς ποικιλοτρόπως, ἡ ἱστορική πορεία, ὁ πολιτισμός, ἡ ταυτότητα, ὁ πόνος καί ἡ προσδοκία τῆς Μεγαλονήσου Κύπρου καί δημιουργεῖ ποικίλα καί δυνατά συναισθήματα καί συγκλονιστικά βιώματα, μή δυνάμενα νά ἐκφρασθοῦν, διά τοῦ πεζοῦ λόγου. Πάσας τάς προσγενομένας ἐκδηλώσεις τῆς τιμῆς καί τῆς ἀγάπης Ὑμῶν, καί πάντων τῶν ἐνταῦθα Ἁγίων Ἀδελφῶν Ἀρχιερέων, τῶν Ἐξοχωτάτων καί Ἐντιμοτάτων Ἀρχόντων καί τοῦ εὐγενοῦς Κυπριακοῦ Λαοῦ, κομίζομεν ὡς ἀσπασμόν ἀγάπης καί εὐῶδες θυμίαμα, εἰς τήν Κρήτην καί τούς Κρῆτας, διακηρύσσοντες, στεντορείᾳ τῇ φωνῇ, τούς μακρούς ἱστορικούς δεσμούς αἵματος, ἀγώνων, θυσιῶν, συναλληλίας, συμπορεύσεως καί συμψυχίας, οἱ ὁποῖοι συνδέουν ἀδιαρρήκτως Κυπρίους καί Κρῆτας. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου, Αὐτοκέφαλος ἤδη ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων καί ἐξ Ἀποφάσεως Οἰκουμενικῆς Συνόδου, μέ τήν πολύτιμον καί πολύπτυχον προσφοράν Αὐτῆς εἰς τήν Μεγαλόνησον Κύπρον καί οὐ μή μόνον, κηρύσσει, μαρτυρεῖ καί λιτανεύει ἀπροσκόπτως, ἐπί αἰῶνας, τό Μυστήριον τῆς Εὐσεβείας καί τό Μεγαλεῖον τῆς Πίστεως καί πιστοποιεῖ «κρίμασιν οἷς οἷδε Κύριος» ὅτι, ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας, παραμένει ὁ Σταυρός Αὐτῆς, ὡς ἡ δόξα τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρξεν οὐχί ἡ Ἀνάστασις ἀλλά ἡ ἐκούσιος Αὐτοῦ Σταύρωσις! Τοῦτο ἀκριβῶς τό ὁποῖον βιώνει καί μαρτυρεῖ ἐπί σειράν αἰώνων καί ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησίας, ἡ Ἐκκλησία τῶν τοῦ Χριστοῦ πενήτων, ὡς λέγει συχνάκις ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος, ἡ ἀεί Σταυρουμένη καί μηδέποτε Ἀποκαθηλουμένη, ἧς ἡ δόξα καί τό καύχημα καί ἡ χαρά Της, καθίσταται, αὐτός οὗτος ὁ Σταυρός Της! Χαιρόμεθα καί καυχώμεθα ἐν Κυρίῳ, διότι, ἡ Ἐκκλησία τῆς Κύπρου, παρά τάς ποικίλας Ἐθνικάς δυσκολίας καί δυσχερείας, δέν παύει νά διαδραματίζει καθοριστικόν ρόλον εἰς τήν Πανορθόδοξον Πραγματικότητα, κυρίως δέ εἰς τήν προετοιμασίαν τῆς συγκλήσεως τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκτός ἀπροόπτου, ἐντός τοῦ πρό ὀλίγου ἀρξαμένου νέου ἔτους, ἀλλά καί εἰς τόν ποικίλως εὐαίσθητον χῶρον τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. - 164 -
Ἤλθομεν, μετά τῆς ἡμετέρας συνοδείας, εἰς τήν Μεγαλόνησον Κύπρον, εὐλαβικοί προσκυνητές τῶν σεβασμάτων τῆς Πίστεως καί τῆς Ἱστορίας, κομίζοντες ἐν ταὐτῷ, τό διά πρώτην φοράν ἀπό τοῦ ἔτους 1733, ἐξελθόν, ἐκ τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ ἡμῶν Ναοῦ ἐν Ἡρακλείῳ Κρήτης, τεμάχιον τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, τοῦ θαυματουργοῦ, τοῦ Στρατηλάτου καί Ἐλευθερωτοῦ, ἐπ’ ἐλπίδι, προσευχῇ καί προσδοκίᾳ, τῆς ἰδικῆς του καθοριστικῆς ἀρωγῆς, διά τό ποθούμενον καί θεόσδοτον δῶρον καί ἀγαθόν τῆς ἐλευθερίας. Ψηλαφοῦμε μετά σεβασμοῦ τήν Πατρώαν εὐσέβειαν τοῦ Κυπριακοῦ Λαοῦ, τῶν Κυπρίων Ἀδελφῶν ἡμῶν. Ὑποκλινόμεθα ἐνώπιον τῶν ἱερῶν προσώπων τῶν ἀγωνιστῶν διά τήν ἐλευθερίαν. Δέν ἀποτελεῖ ὑπερβολήν τῆς στιγμῆς ἤ σχῆμα λόγου, ὅτι, ἐν τοῖς προσώποις ὑμῶν, τῶν Ἀδελφῶν Κυπρίων, ἀτενίζομεν αὐτούς τούς ἑαυτούς ἡμῶν. Ἀλληλοκαθρεπτίζονται Κύπρος καί Κρήτη. Κύπριοι καί Κρῆτες, ἔχομεν βαθυτάτην ἱστορικήν καί πολιτιστικήν σχέσιν καί οὐσιαστικά κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ἅτινα καταδεικνύουν τόν πλοῦτον τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς ταυτότητος καί τῆς ἱστορικῆς πορείας ἡμῶν. Ἱστάμεθα μετά σεβασμοῦ καί συντόνου προσευχῆς, ἐνώπιον τῆς δυσκόλου πραγματικότητος, τήν ὁποίαν βιώνει ἡ Μεγαλόνησος κατά τήν τελευταίαν τεσσαρακονταετίαν, βέβαιοι ὄντες, ὅτι ὁ Δωρεοδότης Θεός, ταῖς πρεσβείαις τῶν πολυπληθῶν Κυπρίων Ἁγίων, θά δώση διέξοδον εἰς τά ἀδιέξοδα, «σύνεσιν ἐν πᾶσιν» καί δικαίαν ἐπίλυσιν εἰς ἀνυπέρβλητα ἐμπόδια! Ἔχοντες ἤδη προσκυνήσει εἰς τά «Φυλακισμένα Μνήματα», κατά τήν χθεσινήν πρωΐαν, ἔχομεν βεβαίαν τήν πεποίθησιν ὅτι, πέραν τῶν σωμάτων καί ἐν γένει πάντων τῶν αἰσθητῶν καί ἁπτῶν πραγμάτων καί πραγματικοτήτων, αἱ ψυχαί καί αἱ συνειδήσεις δέν φυλακίζονται μέ κανένα ἀπολύτως τρόπον! Κατακλείοντες τήν προσλαλιάν ταύτην, ἐπιθυμοῦμεν, νά ἐκφράσωμεν τήν εὐχήν, ὅπως μή ὑπάρξουν ποτέ «Φυλακισμένες Συνειδήσεις» καί νά διαβεβαιώσωμεν ὅτι εἴμεθα καί θά παραμείνωμεν ἀληθεῖς ἀδελφοί, «ἕν φρονοῦντες καί ἕν ποθοῦντες», σύμψυχοι μετά τοῦ Ἡρωϊκοῦ καί Φιλογενοῦς Κυπριακοῦ Λαοῦ, τοῦ ὁποίου ἀδελφοί εἴμεθα καί αἰσθανόμεθα πάντες οἱ Κρῆτες! Ἀσπαζόμενος ἐν εὐχαριστίαις, τήν Ὑμετέραν Μακαριότητα, ἀπευθύνομαι πρός τούς ἀδελφούς Κυπρίους καί λέγω τό, Χαίρετε, ἀδελφοί ἡγαπημένοι, καί πάλιν ἐρῶ χαίρετε καί ἡ δύναμις καί ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἴη μεθ’ ὑμῶν! Ἀμήν! - 165 -
Στιγμιότυπα ἐκ τῆς Λιτανείας τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ εἰς τήν πόλιν τοῦ Θέρμου Αἰτωλίας (24 Αὐγούστου 2016)
Ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου διά τόν Ἅγιον Κοσμάν τόν Αἰτωλόν, εἰς τήν κεντρικήν πλατείαν τῆς Πόλεως τοῦ Θέρμου (24 Αὐγούστου 2016) Δοξάζομεν τόν Πανάγιον Τριαδικόν Θεόν γιά ὅλα αὐτά τά ἀνείπωτα βιώματα πού μᾶς ἐχάρισε ἐτοῦτες τίς λίγες, ἀλλά πολύ εὐλογημένες ἡμέρες τῆς παραμονῆς μας σέ αὐτόν τόν χαριτωμένον Τόπον. Ἐθαυμάσαμεν τίς λαμπρές λατρευτικές Ἐκδηλώσεις τῶν εὐσεβῶν χριστιανῶν, γιά νά τιμήσουν τήν ἱεράν μνήμην τοῦ μεγάλου Προστάτου, Ἐφόρου καί Πολιούχου τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως, τοῦ Ἁγίου Ἐνδόξου Ἱερομάρτυρος καί Ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Ἐχαρήκαμε πολύ, γιατί ἀποδίδετε εὐγνωμοσύνη εἰς τόν Ἅγιον, ἔχετε μνήμη καί ξέρετε νά τιμᾶτε τίς ἀξίες, τήν θυσία καί τήν προσφορά, τῶν Ἁγίων καί τοῦ Τοπικοῦ Μεγάλου Ἁγίου, τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Ἐθαυμάσαμε τήν περισσήν ἀγάπην σας γιά τόν Ἅγιόν σας. Τήν μεγάλη πίστη καί τήν εὐσέβειά σας εἰς τόν Ἕνα καί Μοναδικόν, Ἀληθινό καί Ζωντανό Θεόν. Γι’ αὐτούς τούς λόγους ἀγαπητοί μου χριστιανοί, εὐθύς ἐξ ἀρχῆς, προσευχόμαστε νά ἔχετε τίς εὐλογίες τοῦ Ἁγίου Ἰσαποστόλου Κοσμᾶ καί τοῦ Ἀποστόλου Τίτου, Πρώτου Ἐπισκόπου τῆς Μεγαλονήσου καί Ἁγιοτρόφου Κρήτης, εἰς τήν ζωήν σας. Σεβασμιώτατε καί Θεοτίμητε Ποιμενάρχα τῆς θεοσώστου ταύτης ἐπαρχίας κ. Κοσμᾶ, Σεβασμία τῶν Ἱεραρχῶν χορεία, Σεβαστοί Πατέρες, Ἐντιμότατε κ. Δήμαρχε, Ἀξιοσέβαστοι Ἄρχοντες, Ἀξιότιμοι ἐκπρόσωποι τῶν Στρατιωτικῶν Ἀρχῶν καί τῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας, Φιλάγιοι Χριστιανοί καί Ἀδελφοί, Πανηγυρίζομε σήμερα, μέ κάθε ἐπισημότητα καί ἐκκλησιαστική λαμπρότητα τήν μνήμην ἑνός ἐναρέτου μοναχοῦ, λαμπροῦ Ἱεραποστόλου, μεγάλου Διδασκάλου καί Φωτιστοῦ τοῦ ὑποδούλου Γένους, λαμπροῦ - 167 -
Προφήτου, ἐνδόξου Ἱερομάρτυρος. Ἑορτάζομε τόν Ἅγιον Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, τόν συγκλονιστικόν αὐτόν Ἱεραπόστολο καί Ἐθναπόστολο, τόν θερμό πρόμαχον καί ὑποστηρικτή τῆς Παιδείας, τόν Ἅγιο τῶν Σχολείων, τόν μεγάλο μύστη τῆς Λευτεριᾶς, τόν κορυφαῖον ἀναγεννητήν τοῦ Γένους, τόν μάρτυρα τῆς Πίστεως καί τῆς Πατρίδος. Σέ μίαν ἐπιστολήν του πρός τόν ἀδελφόν του Χρύσανθον, ὁ ὁποῖος ἐχρημάτισεν Σχολάρχης τῆς Μεγάλης τοῦ Γένους Σχολῆς, κάνει ὁ ἴδιος ἕναν σύντομον ἀπολογισμόν τοῦ ἔργου του, ὅπου ἐκεῖ φαίνεται ἡ σπουδαία δρᾶσις του, ἡ μεγάλη προσφορά του καί ὁ διακαής πόθος του. Γράφει λοιπόν εἰς τόν ἀδελφόν του: «Ἕως τριάκοντα ἐπαρχίας περιῆλθον, δέκα σχολεῖα ἑλληνικά ἐποίησα, καί διακόσια διά κοινά γράμματα, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος...». Ἀξίως καί δικαίως, λοιπόν, σήμερον εὐφραίνεται, ἀγάλλεται, λαμπροφορεῖ καί καυχᾶται ἐν Κυρίῳ ὁ ἁγιασμένος τόπος σας καί καλεῖ ὅλους τούς ἀνθρώπους, τούς ἐγγύς καί τούς μακράν, νά χαροῦν, νά εὐφρανθοῦν καί νά συμπανηγυρίσουν κατ’ αὐτήν τήν ἡμέραν. Ἐπιθυμοῦμεν, ὅμως, σέ αὐτό τό σημεῖο τῆς ταπεινῆς προσλαλιᾶς μας, σεβόμενοι τόν χρόνο καί τήν ὑπομονή σας, νά δοῦμε ἐπιγραμματικά ἔστω, ὁρισμένες πτυχές τοῦ ἁγιασμένου βίου καί τῆς πολύπλευρης δράσεως τοῦ ἑορταζομένου Ἁγίου, τοῦ Πατροκοσμᾶ. Ὁ μεγάλος αὐτός διδάσκαλος τοῦ Γένους, πού γεννήθηκε πρίν ἀπό τρεῖς αἰῶνες, ἔζησε βίον ἀσκητικόν, ἱεραποστολικόν καί μαρτυρικόν. Μετά τίς σπουδές του εἰς τήν περίφημη γιά τήν ἐποχήν ἐκείνην Ἀθωνιάδα Ἀκαδημία, ὅπου ἐμαθήτευσε κοντά σέ σπουδαίους δασκάλους ὅπως ὁ Εὐγένιος ὁ Βούλγαρης, μετέβηκεν εἰς τήν Ἱεράν Μονήν τοῦ Φιλοθέου. «Καί ἐκεῖ πρῶτον μέν ἐκάρη μοναχός, καί εἰς τούς πόνους τῆς μοναχικῆς ζωῆς ἐχώρησε προθυμώτατα. Μετά δέ τοῦτο, τῆς Μονῆς ἐχούσης χρείας ἐφημερίου, προτροπῇ σφοδροτέρᾳ καί δεήσει τῶν πατέρων, χειροτονεῖται καί ἱερομόναχος», ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ βιογράφος του. Εἰς τήν Μονήν αὐτήν ἐπιδόθηκεν εἰς τήν μελέτην, τήν προσευχή καί τήν ἄσκηση, ὅμως ὁ ἀπέραντος πόνος του διά τά σκλαβωμένα ἀδέλφια του, τόν ὁδήγησεν εἰς τήν μεγάλην ἀπόφαση νά γίνει ἱεραπόστολος. Ἄς ἀκούσωμεν τί λέει ὁ ἴδιος διά τό ξεκίνημά του: «Μελετῶντας τό ἅγιον καί ἱερόν Εὐαγγέλιον εὗρον μέσα πολλά καί διάφορα νοήματα… Σιμά εἰς τά ἄλλα εὗρον καί τοῦτον τόν λόγον ὅπου λέγει ὁ Χριστός μας, πώς δέν πρέπει κανένας χριστιανός, ἄνδρας ἤ γυναῖκα, νά φροντίζη διά τόν ἑαυτόν του μόνο πῶς νά σωθῆ, ἀλλά νά φροντίζη καί διά τούς ἀδελφούς - 168 -
του νά μή κολασθοῦν. Ἀκούοντας καί ἐγώ, ἀδελφοί μου, τοῦτον τόν γλυκύτατον λόγον ὁπού λέγει ὁ Χριστός μας, νά φροντίζωμεν καί διά τούς ἀδελφούς μας, μ’ ἔτρωγεν ἐκεῖνος ὁ λόγος μέσα εἰς την καρδίαν τόσους χρόνους, ὡσάν τό σκουλήκι ὁπού τρώγει τό ξύλον… ». Ἔτσι λοιπόν, μέ βαθειά πίστη εἰς τόν Θεόν, μέ πλήρη ἐπίγνωση τῆς ἀποστολῆς του, μέ ἀγάπην ἀνυπέρβλητην εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν, τήν Ἑλλάδα καί τόν ἄνθρωπον, ἀφήνει τό κελλί του καί ἀρχίζει τίς περιοδεῖες του, ἀπό χωριό σέ χωριό καί ἀπό πόλη σέ πόλη. Ἀφοῦ ἔλαβε τήν ἄδεια καί τήν εὐλογίαν ἀπό τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Σεραφείμ Β', μαρτυρεῖ ὁ ἴδιος ὅτι: «ἐβγῆκα νά περιπατῶ ἀπό τόπον εἰς τόπον καί διδάσκω τούς ἀδελφούς μου». Περιόδευσεν ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη μέχρι τά Δωδεκάνησα καί ἀπό τή Στερεά Ἑλλάδα μέχρι τή Βόρειο Ἤπειρο. Ἔτσι, σέ καιρούς χαλεπούς, ζοφερούς, δύσκολους, ἐπικίνδυνους καί ἀπελπιστικούς, κατά τούς ὁποίους οἱ χριστιανοί ἀπό φόβον εἶχαν γίνει μουσουλμάνοι, ξεχνώντας τήν πίστη, τή γλώσσα καί τήν καταγωγή των, ὁ Πατροκοσμᾶς γίνεται πνευματικός ὁδοδείκτης τῶν ὑποδούλων χριστιανῶν. Σ’ ἕνα τόπον, ὅπου οἱ ἄνθρωποι πέθαιναν χωρίς οὔτε νά βαπτισθοῦν οὔτε νά κηδευτοῦν ἐκκλησιαστικῶς, σ’ ἕναν τόπον ὅπου τό παιδομάζωμα, ἡ δουλεία, ἡ σκλαβιά καί οἱ ταπεινώσεις εἶχαν ἀλλοτριώσει τούς χαρακτῆρες καί ἀλλοιώσει τά φρονήματα καί τίς συνήθειές του, μέσα σ’ ἕνα καθεστώς ἀπόλυτης ἀμάθειας, ἀπαιδευσίας καί ἀγραμματοσύνης, ὅπου ἡ βαρβαρότητα, οἱ στερήσεις καί οἱ ἐξισλαμισμοί κυριαρχοῦν, ἔρχεται τό κήρυγμα τοῦ Πατροκοσμᾶ, γιά νά ἐπιτελέσει διπλό ἔργο. Νά ἐκριζώσει ὅλα τά κακά καί νά φυτεύσει τήν πίστη, τήν ἐλπίδα καί τήν ἀγάπην εἰς τόν Θεόν καί τούς ἀνθρώπους. «Νά προετοιμάσει τόν ἑλληνισμό, νά τόν ἀφυπνίσει, νά τόν ἐγκαρδιώσει, νά τόν ὡριμάσει, νά τοῦ δώσει τά ἐφόδια καί τίς προϋποθέσεις γιά νά διατηρήσει τήν αὐτοσυνειδησία του, τήν πίστη του, τό χρέος τῆς φυλῆς του», ὅπως εὔστοχα ἐπισημαίνει μία δόκιμος ἐρευνήτρια τοῦ ἔργου τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ. Μόνο σέ πέντε διδαχές περιέλαβε τά ἀναγκαιότερα τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας καί τά ἔδωσε εἰς τόν ἁπλόν λαόν, μέ λόγια ἁπλά, καταληπτά, καταφέρνοντας κατ’ αὐτόν τόν τρόπον νά ἀγγίξει τίς ψυχές των. Γιά εἴκοσι χρόνια ἐργαζόταν ἱεραποστολικῶς, ἐκατηχοῦσε καί ἐξομολογοῦσε τόν λαόν. Ἔτσι συγκράτησε εἰς τήν πίστη τούς δύστυχους ραγιάδες καί μέ ὑπεράνθρωπες προσπάθειες ἀναχαίτισε τό μεγάλο ρεῦμα τοῦ ἐξισλαμισμοῦ. Φώναζε μέ ἀγωνία ὁ Πατροκοσμᾶς: «Τό κορμί σας ἄς σᾶς τό καύσουν, ἄς σᾶς τό τηγανίσουν, τά πράγματα σας ἄς σᾶς τά πάρουν. - 169 -
Μή σᾶς μέλῃ, δῶστε τα, δέν εἶναι ἐδικά σας. Ψυχή καί Χριστός σᾶς χρειάζονται. Ἐτοῦτα τά δύο ὅλος ὁ κόσμος νά πέση, δέν ἠμπορεῖ νά σᾶς τά πάρη, ἐκτός ἄν τύχη καί τά δώσετε μέ τό θέλημά σας». Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς εἶχεν υἱοθετήσει, προφανῶς ἀπό τούς δασκάλους του, τήν ἰδέαν τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς Πατρίδος μέ τήν ἀναγέννηση τῶν Γραμμάτων καί γι’ αὐτό ἐπρότεινε τήν ἵδρυση σχολείων. «Δέν βλέπετε» ἔλεγε ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς «πώς ἀγρίεψε τό Ἔθνος μας ἀπό τήν ἀμάθειαν καί ἐγίναμεν ὡσάν τά θηρία;». Ἀπ’ ὅπου λοιπόν περνοῦσε, ἐρωτοῦσε: «Ἔχετε σχολεῖον ἐδῶ εἰς τήν χώραν σας νά διαβάζουν τά παιδιά;». Καί ἐπειδή συνήθως τοῦ ἀπαντοῦσαν ἀρνητικά, ἔλεγε: «Νά μαζευθῆτε ὅλοι νά κάμετε ἕνα σχολεῖον καλόν, νά βάλετε καί ἐπιτρόπους νά τό κυβερνοῦν, νά βάνουν διδάσκαλον νά μανθάνουν ὅλα τά παιδιά γράμματα, πλούσια καί πτωχά χωρίς νά πληρώνουν… Διότι χωρίς τό σχολεῖον περιπατοῦμεν εἰς τό σκότος. Καλύτερα νά ἔχεις εἰς τήν χώραν σου σχολεῖον ἑλληνικόν παρά νά ἔχεις βρύσες καί ποταμούς. Διότι ἡ βρύσις ποτίζει τό σῶμα, τό δέ σχολεῖον ποτίζει τήν ψυχήν». Ἐπίσης, ὅπου ἐπήγαινεν, ἐτόνιζεν καί τήν ἀναγκαιότητα τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσης, ἡ ὁποία εἶχε αἰσθητά ἀλλοιωθεῖ καί εἶχε δεχθεῖ σημαντικούς ἐπηρεασμούς, τόσον ἀπό τούς Τούρκους, ὅσο καί ἀπό Σλάβους, Ἰταλούς καί Ἀλβανούς. Ἔλεγε χαρακτηριστικά: «Νά σπουδάζετε τά παιδιά σας νά μανθάνουν τά ἑλληνικά, διότι καί ἡ Ἐκκλησία μας εἶναι εἰς τήν ἑλληνικήν. Καί ἄν δέν σπουδάσῃς τά ἑλληνικά, ἀδελφέ μου, δέν ἠμπορεῖς νά καταλάβῃς ἐκεῖνα ὁπού ὁμολογεῖ ἡ Ἐκκλησία μας». Ὀφείλομεν νά ἀναφέρωμεν, σέ αὐτό τό σημεῖο, ὅτι ἡ Ἑλληνική Παιδεία γιά τόν ἅγιο Κοσμᾶ εἶναι Χριστοκεντρική. «Πρέπει, παιδιά μου, νά στερεώνετε σχολεῖα, διότι πάντα εἰς τά σχολεῖα γυμνάζονται οἱ ἄνθρωποι καί μανθάνουν καί ἠξεύρουν τί εἶναι Θεός, τί εἶναι ἅγιοι καί τί ἀρετή τῶν δικαίων…». Ἡ ἄθρησκη καί ἡ ἀντιχριστιανική Παιδεία καί ἡ μόρφωση πού δέν δημιουργεῖ ἐνάρετους ἀνθρώπους, ἀλλά περιορίζεται στήν ἀπόκτηση ξηρῶν γνώσεων, τόν βρίσκουν σαφῶς ἀντίθετο. Πέραν ὅμως ἀπό τήν προσπάθεια γιά τήν πνευματική καλλιέργεια τοῦ ὑπόδουλου Ἑλληνισμοῦ, ὁ Ἅγιος ἔσκυβε μέ ἁπλότητα καί ἐνδιαφέρον καί εἰς τά καθημερινά προβλήματα καί ἐπροσπαθοῦσε νά δώσει πρακτικές λύσεις. Ἐφρόντιζεν ἀκόμα καί γιά τήν καθημερινή προκοπή τῶν ἀπαίδευτων χωρικῶν, τούς ἔδιδε συμβουλές, σέ θέματα σχετικά μέ τήν καλλιέργειαν τῶν χωραφιῶν, πῶς νά φυτεύουν τά δένδρα, πῶς νά τά μπολιάζουν, πῶς νά τά καλλιεργοῦν. «Οἱ ἄνθρωποι θά μείνουν», ἔλεγε, - 170 -
«φτωχοί, γιατί δέν θά ’χουν ἀγάπη στά δένδρα». Καί μέ τίς δικές του προτροπές χιλιάδες ἄγρια δένδρα μπολιάστηκαν καί ἔγιναν καρποφόρα. Τό ἱεραποστολικό του ἔργον ἐπισφράγισεν ὁ μαρτυρικός του θάνατος, πρός τόν ὁποῖον ἐβάδιζεν σάν νά πήγαινε σέ πανηγύρι. Γιατί πάντα ἔλεγε: «Χριστέ, ὅπως ἐσύ ἔχυσες τό αἷμα σου γιά μένα, ἀξίωσε κ’ ἐμένα νά χύσω το αἷμα μου γιά σένα». Καί ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε αὐτό τό δῶρο καί ἔτσι ὁλοκληρώθηκε μία ζωή γεμάτη ἀπό δράση, ἀγάπη καί αὐτοθυσία. Γιά νά μή σᾶς κουράζω περισσότερον, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, παραδίδω εἰς τήν ἀγάπη ὅλων σας, Μηνύματα καί ὑποδείξεις πολύτιμες τοῦ Μεγάλου Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Εἰς τήν ζωή μας σήμερα, στή δύσκολη ἐποχή πού ζοῦμε χρειαζόμαστε νά εἴμαστε σέ ἐγρήγορση νά δραστηριοποιούμαστε καί νά φροντίζουμε μέ ὅλες μας τίς δυνάμεις γιά ὅλους τούς ἀδελφούς καί τό Ἔθνος, τό Γένος τῶν Ἑλλήνων, ὅπως ὁ σήμερον ἑορταζόμενος Ἅγιος. Αὐτό τό χρειαζόμαστε πολύ σήμερα. Εἰς τήν ζωή μας σήμερα καλούμαστε νά μήν ζητοῦμε τήν ἀνάπαυση καί τήν ξεκούραση μόνον, ἀλλά κούραση καί δράση, γιά τά παιδιά μας, τό μέλλον τους, τόν Τόπο καί τήν Χώρα μας. Δέν εἶναι ἀρκετή ἡ ἐπανάστασή μας, τήν ὁποίαν χρειαζόμαστε, ἀλλά μόνον μέ μέτρον καί ὅριο. Τέλος, καλούμαστε ὅπως ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς, νά εἴμαστε τολμηροί, δυνατοί καί ἄφοβοι, νά μή φοβούμαστε τίποτα καί κυρίως οὔτε τόν θάνατο, τίς ἀσθένειες, τίς δυσκολίες, τίς ὁποιεσδήποτε ἐπιθέσεις ἐναντίον τοῦ προσώπου καί τῆς ζωῆς μας, ἀλλά καί τῆς Χώρας καί τοῦ Γένους μας. Ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι ὁ Ἅγιός μας, τόν ὁποῖον σήμερον ἑορτάζομεν ὅλοι μας μέ πόθο μᾶς προσφέρει αὐτά τά δῶρα καί τά μηνύματα, τά ὁποῖα καλούμαστε νά πάρωμε καί νά ἀξιοποιήσωμεν εἰς τήν δύσκολη ἐποχή μας. Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Θεοτίμητοι Πατέρες καί Ἀδελφοί, Περιούσιε Λαέ τοῦ Θεοῦ, Αὐτός ἦτο ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυρας Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἡ πιό δραστήρια, πρωτότυπη, ἐπιβλητική καί φωτεινή μορφή τοῦ νεοελληνικοῦ Μαρτυρολογίου. Ἕνας ἄνθρωπος γεμάτος θεία χάρη, ἁπλότητα καί θεῖο ζῆλο. Κάποτε εἶπεν εἰς τούς κατοίκους κάποιου χωριοῦ: «Ἦρθα στό χωριό σας καί σᾶς κήρυξα. Δίκαιο εἶναι λοιπόν νά μέ πληρώσετε γιά τόν κόπο μου. Μέ χρήματα μήπως; Τί νά τά κάνω; Ἡ πληρωμή ἡ δική μου εἶναι νά βάλετε τά λόγια τοῦ Θεοῦ στήν καρδιά σας, γιά νά κερδίσετε τήν αἰώνια - 171 -
ζωή». Καί κάτι ἀκόμα. Τό πρῶτο πρᾶγμα πού ἔκανε ὁ Πατροκοσμᾶς ὅταν πήγαινε σέ κάποιο Τόπο νά κηρύξη, ἦταν νά καρφώση στό χῶμα ἕναν ξύλινο σταυρό, διά νά δίδη μαρτυρία ὅτι ἐκεῖ κηρύχθηκε ὁ Χριστός. Ἔτσι νά πράττετε καί ἐσεῖς ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ὅπου καί ἄν βρίσκεστε, ὅπου καί ἄν ἐργάζεστε, ὅ,τι καί ἄν κάνετε εἰς τήν ζωήν σας, παντοῦ καί πάντοτε, νά δίδετε τήν καλή μαρτυρίαν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς νά προστατεύη τά σπίτια, τή ζωή, τίς οἰκογένειές σας. Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας, πεφιλημένε ἐν Χριστῷ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ κ. Κοσμᾶ, γιά ἄλλη μία φορά σᾶς εὐχαριστοῦμε, ἡ συνοδεία μου καί ἐγώ, γιά τήν μεγάλην αὐτήν εὐλογία, πού μᾶς ἐχαρίσατε. Εἶναι γιά μᾶς ἰδιαίτερη χαρά τό προσκύνημά μας σ’ αὐτούς τούς ἱστορικούς καί ἁγιασμένους τόπους τῆς Ἐπαρχίας σας, ὅπου ἀπό τήν πρώτην στιγμήν, νιώσαμεν “αἰχμάλωτοί’’ τῆς φιλοξενίας, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐκτιμήσεώς σας. Σᾶς εὐχαριστοῦμε, «πάλιν καί πολλάκις», καί ἐξ ἀφορμῆς τῶν σεπτῶν ὀνομαστηρίων σας, εὐχόμεθα εἰς τό φιλάρετον Πρόσωπό Σας τά ἔτη σας νά εἶναι καλλίκαρπα καί πολύκαρπα, γιά νά ἀνταποκρίνεστε εἰς τό πολύτομο καί πολύμοχθο ἔργον Σας, ὅπως καί μέχρι σήμερον ἀξίως πράττετε. Ἔτη πολλά Σεβασμιώτατε, εἰς τήν ἀγάπην Σας καί εἰς ὅλους ἐσᾶς, ἀδελφοί μου, ἀγαπημένοι καί εὐλογημένοι.
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ.κ. Εἰρηναίου, κατά τά ἀποκαλυπτήρια τῆς προτομῆς τοῦ ἀοιδίμου Ἀρχιεπισκόπου Τιμοθέου, Προέδρου τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης (Ἡράκλειον, 11 Νοεμβρίου 2016) Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς, Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες, Εὐλογημένε Λαέ τοῦ Θεοῦ, Ἐφέτος ἡ λιτάνευσις τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου καί τῆς Ἁγίας Εἰκόνος τοῦ Ἁγίου μας, τοῦ Προστάτου τοῦ Μεγάλου Κάστρου Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνᾶ, σταθμεύει, γιά πρώτη φορά στό σημεῖο αὐτό. Σταυθμεύει, μέ ἱερή μνήμη καί εὐγνωμοσύνη, γιά νά ἀποδώση τόν ἔπαινο καί τήν εὐχαριστία τοῦ ὁμιλοῦντος, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, καί σύνολης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, πρός τόν μακαριστό Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο, μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση δέκα ἐτῶν ἀπό τήν εἰς Κύριον ἐκδημία του. Τελέσαμε ἤδη τή Συνοδική Θεία Λειτουργία καί ἐδῶ τή Συνοδική Ἐπιμνημόσυνη Δέηση. Εὐχαριστῶ ἐγκάρδια τούς Σεβασμιωτάτους Ἀδελφούς Ἀρχιερεῖς, τά Σεπτά Μέλη τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς μας Συνόδου. Μνημονεύω ἰδιαίτερα τούς φιλοξενουμένους μας Ἁγίους Ἀρχιερεῖς καί τούς εὐχαριστῶ γιά τή συμμετοχή τους στήν πανήγυρή μας καί τήν ὀφειλετική ἀπόδοση τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης στόν μακαριστό Ἀρχιεπίσκοπο Τιμόθεο. Εὐχαριστῶ ἰδιαιτέρως τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου κ. Εὐγένιο, γιά τήν ἐμπνευσμένη ὁμιλία του. Ὅλοι οἱ παρόντες σήμερα ἐδῶ, καί ὄχι μόνον, ἔχομε προσωπική ἐμπειρία καί πείρα τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Τιμοθέου. Τῆς πολλῆς του ἀγάπης γιά τήν Ἐκκλησία, τῆς ἀληθινῆς φιλαγιότητάς του, τῆς ἀνυπόκριτης φιλανθρωπίας του, τῆς πολύκαρπης καί πολύπτυχης προσφορᾶς του, ὅπου τόν ἔταξε ὁ Θεός. Ὡς Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Κρήτης, τόν εὐγνωμονοῦμε. Ἄφησε ἀνεξίτηλη τή σφραγίδα τῆς Ἀρχιερατείας του στόν Τόπο αὐτό. - 173 -
Ἡ κατασκευή καί ἡ τοποθέτηση τῆς προτομῆς τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Τιμοθέου, ἐδῶ, δίπλα σέ αὐτήν τοῦ Προκατόχου του, Ἀρχιεπισκόπου Εὐγενίου, προῆλθε ὡς ἀνάγκη ἀπόδοσης τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης καί χρέος ὀφειλετικό καί ἐπιτακτικό. Τά ἀποκαλυπτήρια της, σήμερα, στήν πιό ἐπίσημη καί μεγάλη γιορτή τοῦ Ἡρακλείου καί τῆς Κρήτης, ἀποτελοῦν ἕνα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ εὐγνωμοσύνης καί τιμῆς, γιά αὐτό πού ὁ μακαριστός Ἀρχιεπίσκοπος Τιμόθεος ὑπῆρξε, αὐτό πού λιτάνευσε, αὐτό πού δίδαξε, αὐτό πού προσέφερε στήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή καί ἐν γένει τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης. Ἀποτελοῦν ἕνα εὐλαβικό κερί εὐχαριστίας, γιά ὅλα ὅσα ἐκεῖνος ἐπροσέφερε καί ἐδίδαξε. Ἕνα μνημόσυνο εὐγνωμοσύνης, γιά ὅσα ἐκοπίασε ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας καί γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ. Ἔχομε τή βεβαιότητα ὅτι ἡ μακαρία ψυχή του ἀναπαύεται, στά οὐράνια σκηνώματα καί συγχορεύει ἤδη στό οὐράνιο θυσιαστήριο μέ τή χορεία τῶν Ἁγίων καί τῶν δικαίων. Ἐκεῖ, προσεύχεται γιά ὅλους ἐμᾶς, τά πνευματικά του παιδιά, μέ τήν πατρική στοργή καί ἀγάπη του καί μᾶς ἀναπαύει μέ τό χαρακτηριστικό χαμόγελο καί τήν πραότητά του. Μέ συγκίνηση καί ἔντονη καρδιακή προσευχή, ἀποκαλύπτομε τήν προτομή αὐτή, μέ σεβασμό στή μνήμη καί τήν προσφορά του καί ζητοῦμε τίς πατρικές εὐχές του ἀπό τά οὐράνια σκηνώματα. Αἰωνία αὐτοῦ ἡ μνήμη!
- 174 -
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
- 175 -
Ὀρθόδοξος Ἀκαδημία Κρήτης, Μάϊος 2017
Μετά τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου
Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος, Ἰούνιος 2016
Συναντήσεις μετά Προκαθημένων καί Ἀρχιερέων
Συνοδικές Θ. Λειτουργίες
Συνοδικά γεγονότα καί Τιμητικές ἐκδηλώσεις
Λειτουργικές στιγμές
Λειτουργικές στιγμές
Ἐγκαίνια Ἱερῶν Ναῶν
Χειροτονίες νέων κληρικῶν
Ἀπό διάφορες συναντήσεις καί ἐπισκέψεις
Ἱερά Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης
Ποιμαντικές ἐπισκέψεις
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου
Εἰς τήν Ἱεράν Μητροπόλιν Λάμπης, Συβρίτου καί Σφακίων
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Ἱεραπύτνης καί Σητείας
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Πέτρας καί Χερρονήσου
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Κισάμου καί Σελίνου
Εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολιν Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου
Ἱερός Καθεδρικός Ναός Ἁγίου Τίτου Ἡρακλείου, Αὔγουστος 2012
Ἐθνικές Ἑορτές
Προσωπικές στιγμές
ISSN 1106-6679