Περιεχόμενα ΣΥΝΑΞΑΡΙ: Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ............................................................................. 3 “Οἱ Δάσκαλοι τῶν ματωμένων θρανίων”, ........................................................................................ 4
μικρά ἀποσπάσματα ἀπό ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης & Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου
ΕΚ ΦΑΝΑΡΙΟΥ: “Τό κουκλάκι τῆς μικρῆς Τατιάνας”, ................................................. 6 μικρά ἀποσπάσματα ἀπό τό ἄρθρο “ Ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ὅπως τόν ἔζησα”, τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου
“Μορφές πραγματώσεως τῆς ἀγάπης”, ................................................................................................ 8 τοῦ Νίκου Ματσούκα, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Παν/μίου Θεσ/νίκης
“Οἱ ἁπλοί χωριάτες πού ἔβλεπαν τό ἄκτιστο φῶς”,......................................................... 10 τοῦ π. Νικολάου Λουδοβίκου
“ Ὁ Σκοπός τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς”, ..................................................................................................... 12 ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ὁσίου Ἰουστίνου Πόποβιτς, “ Ὅσιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ”
“Τριώδιο, προετοιμασία τῆς Σαρακοστῆς”,................................................................................. 15 ἀπό τό βιβλίο “Μεγάλη Σαρακοστή - Πορεία πρός τό Πάσχα”, τοῦ π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν
ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ: “Διαχείριση θυμοῦ”, ................................................ 16 τῆς Τατιάνας Μανωλούδη ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ: “ Τό ὑπερφορτωμένο πρόγραμμα”, .............................................. 19
“Χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου μας”,....................... 21 “Συσσίτια καί τράπεζες τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας”, ............................................................................. 22 “ Δωρεάν διανομή τροφίμων - Δωρεές”, ........................................................................................................... 23
Ἐν Ἐσόπτρῳ Τριμηνιαία ἔκδοση τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Ἰδιοκτήτης - Ἐκδότης: Τμῆμα Ἐκδόσεων Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Συντακτική Ἐπιτροπή: Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος, Αἰδεσιμολ. Πρεσβ. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, Αἰδεσιμολ. Πρεσβ. Χαράλαμπος Κοπανάκης. Οἰκονομικές εἰσφορές: Ἁγ. Γεωργίου 16, 70400 Μοῖρες, Ἡρακλείου Κρήτης. Τηλ.: 28920 22208 καί 6975853535 Φάξ: 28920 24804. Ἠλεκτρ. ταχ.: info@imga.gr καί xarpap75@gmail.com Σχεδίαση περιοδικοῦ: Νικ. Ντρετάκης - Ἐκτύπωση: ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ.
Ἡ ἱστοσελίδα μας
www.imga.gr
Ἐξώφυλλο: Ὁ Κύριος, ἔργο κ. Παναγιώτη Μόσχου.
$ ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής (ἑορτάζει τήν 21η Ἰανουαρίου)
Γ
εννήθηκε στήν Κων/πολη καί ἔδρασε τον 7ο αἰ. Σπούδασε πολύ καλά φιλοσοφία καί μελέτησε σέ βάθος τίς Γραφές, ἐνῶ παράλληλα ἀγωνιζόταν μέ φοβερή θέρμη γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Διετέλεσε γραμματέας τοῦ αὐτοκράτορα Ἡρακλείου, θέση τήν ὁποία ἐγκατέλειψε σύντομα γιά νά γίνει Μοναχός, φλεγόμενος γιά τή μοναχική ζωή. Μόνασε στή Χρυσούπολη Κων/πόλεως καί λόγῳ περσικῶν ἐπιδρομῶν κατέφυγε στή Μονή Ἁγίου Γεωργίου Κυζίκου. Τό 628 μ. Χ. ἐγκαταστάθηκε στό Μοναστήρι τοῦ Εὐκρατᾶ, στήν Καρθαγένη τῆς Β. Ἀφρικῆς. Συνδέθηκε πνευματικά μέ τόν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Σωφρόνιο καί τόν Πάπα Ρώμης Μαρτίνο, μέ τούς ὁποίους συναγωνίστηκε καί συνεργάστηκε γιά τήν καταπολέμηση τῆς αἵρεσης τοῦ μονοθελητισμοῦ. Εἶναι γνωστή ἡ Σύνοδος τοῦ 649 μ. Χ. στό παλάτι τοῦ Λατερανοῦ τῆς Ρώμης, ὅπου καταδικάστηκε ἡ ἐν λόγῳ αἵρεση καθώς καί τά σχετικά μέ αὐτή διατάγματα τῶν Αὐτοκρατόρων Ἡρακλείου καί Κώνστα. Ὁ Ἅγιος Μάξιμος καί ὁ Πάπας Ρώμης Μαρτίνος, συνελήφθησαν ἀπό τόν αὐτοκράτορα, ἐπειδή ἀντιτάχθηκαν στά σχέδια τῶν προ-
τεργατῶν τῆς αἵρεσης τοῦ μονοθελητισμοῦ. Ὁ Ἅγιος Μάξιμος γιά τούς ἀγῶνες του ὑπέρ τῆς ὀρθῆς ἐκκλησιαστικῆς πίστεως, σ᾽ Ἀνατολή καί Δύση, καί γιά τά θαυμάσια καί μοναδικά θεολογικά του συγγράμματα βασανίσθηκε, κακοποιήθηκε καί ἐξορίστηκε. Σύμφωνα μέ τήν παράδοση τοῦ ἔκοψαν τή γλῶσσα καί τό δεξί χέρι. Ἐκοιμήθη ἀπό τίς ταλαιπωρίες τό 662 μ. Χ., ἐξόριστος στή Λαζική τοῦ Καυκάσου καί ἔγκλειστος στό φρούριο Σχίμαρις. Μέ τήν Κρήτη συνδέεται, διότι κατά τή διέλευσή του μέ προορισμό τήν Αἴγυπτο, παρέμεινε σ᾽ αὐτήν ἀπό τό 626-628 μ.Χ. καί ἀντιμετώπισε αἱρετικούς Σεβηριανούς ἐπισκόπους. Ἀπό τήν Κρήτη ἄρχισε τούς δογματικούς διαλόγους γιά τήν αἵρεση τοῦ μονοθελητισμοῦ – μονοενεργητισμοῦ (Migne P.G. τομ. 91, βλ. Φειδᾶ Ἐκκλησ. Ἱστορία Τόμ. Α΄ σελ. 742.) Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής εἶναι μιά ἀπό τίς ἱερότερες μορφές τῆς Ἐκκλησίας μας.
Φωτό: Ἔργο κ. Στεφάνου Ἀλμπαντάκη. Ἐν Ἐσόπτρῳ
3
Οἱ Δάσκαλοι τῶν ματωμένων θρανίων Ἡ παρέλευση τόσων περιπετειῶν γιὰ τὸ Γένος μας ἀνέκοψε τὴν ἀκριβῆ συνέχεια τῆς ἀσκητικῆς ἁγιοπατερικῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως μὲ τὴν εἰσαχθεῖσα νεοκλασικίζουσα τάση ἀντιγραφῆς τῶν ἐγχειριδίων περὶ θεολογίας καὶ ἀγωγῆς ἀπὸ τὸν προτεσταντισμὸ καὶ τὸν παπισμό, ποὺ ἔκαμαν μεγάλη ζημιὰ στὰ δικά μας ἀτόφια καὶ παραδοσιακὰ πράγματα, θὰ χρειασθοῦν αἰῶνες γιὰ νὰ ξαναβροῦμε, στὴ σημερινὴ πραγματικότητα, τοὺς Καππαδόκες Πατέρες τοῦ 4ου αἰώνα.
Λ
έει ὁ Στῆβεν Ράνσιμαν: "...μόνον ἡ Ὀρθοδοξία ἀναγνωρίζει πὼς ἡ θρησκεία εἶναι μυστήριο. Οἱ ρωμαιοκαθολικοὶ καὶ οἱ προτεστάντες θέλουν νὰ τὰ ἐξηγήσουν ὅλα. Εἶναι ἄσκοπο νὰ πιστεύεις σὲ μία θρησκεία, θεωρώντας ὅτι αὐτὴ ἡ θρησκεία θὰ σὲ βοηθήσει νὰ τὰ καταλάβεις ὅλα. Ὁ σκοπὸς τῆς θρησκείας εἶναι ἀκριβῶς γιὰ νὰ μᾶς βοηθάει νὰ κατανοήσουμε τὸ γεγονός, ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ τὰ ἐξηγήσουμε ὅλα " [...] Στὶς προκλήσεις ποὺ ὑπάρχουν ὁρατὲς σήμερα διαγράφοντας τὴ χωρὶς Θεὸ καὶ ἐλπίδα αὐριανὴ ἡμέρα γιὰ τὴν Οἰκουμένη, ξανάγιναν ἐπίκαιροι οἱ λόγοι τοῦ μακαριστοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Δημητρίου, ὅταν ἦλθε στὴν Ἑλλάδα: «Ἡ Ἑλλάδα πρέπει νὰ φύγει ἀπὸ τὴν σκληροκαρδία καὶ τὸν ἐπαρχιωτισμό». Στὶς προκλήσεις τῶν καιρῶν ἡ ἀπάντηση τῆς Ἐκκλησίας θὰ πρέπει νὰ εἶναι τὸ λειτουργικὸ ἦθος Ἔργο κ. Παν. Μόσχου, ἀπό τήν Ἐνορία Πιστιδίων.
4
Ἐν Ἐσό-
Της καὶ κατ᾽ ἐπέκταση τὸ κοινωνικὸ ἔργο Της. Δηλαδή προσευχομένη Ἐκκλησία ποὺ δὲν χάθηκε ὄντας ἔτσι, οὔτε στοὺς φρικτοὺς διωγμοὺς κατὰ τὴν ἐποχὴ τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν, οὔτε ἐκεῖ ποὺ ἀκόμα διώκεται καὶ δὲν γίνεται δεκτή, ἀλλὰ ἀμφισβητεῖται καὶ λοιδορεῖται. Αὐτὰ τὰ αἰώνια σύνορα τῆς πίστης, ποὺ δίδαξαν οἱ τρεῖς Ἱεράρχες, μὲ μία ἀπαράμιλλη ἀντοχὴ πάνω στὰ ματωμένα θρανία τῆς Ρωμιοσύνης εἶναι μία ἀπὸ τὶς ὡραιότερες ὀμορφιὲς τοῦ Γένους μας, ἡ δόξα τῆς παιδείας καὶ τῶν Ρωμαίϊκων Γραμμάτων μέσα στὴν νέα παγκόσμια διαμορφούμενη κοινωνία [...] Δὲν ὁμιλοῦμε φυσικὰ γιὰ μία ἱεροκρατία ἢ γιά τὸν ξένο πρὸς τὰ καθ᾽ ἡμᾶς κληρικαλισμὸ ἢ γιὰ μία κοσμικὴ καὶ φονταμενταλιστικοῦ τύπου θρησκευτικὴ κοινωνία πού ἀκόμα καὶ στὴν ἐποχὴ τοῦ Βυζαντίου ἀνέκοψε τὸν δρόμο πολλῶν ἀσκητῶν, χρησιμοποίησε γιὰ ἀλλότριους σκοποὺς τὴν πίστη τῶν ἀνθρώπων ἢ γι᾽ αὐτὴ ποὺ
+ προετοίμασε τὴν ἐξορία τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν ἀπὸ τὴν δρώσα κοινωνία μὲ τόσο μῖσος. Μιλοῦμε γιὰ τὸ βιωμένο ὅραμα τῆς θεολογίας τῶν τριῶν Ἁγίων, γιὰ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ποὺ θέτει διὰ παντὸς στὸ περιθώριο τὴ θρησκεία τῶν ἐξαρτήσεων ἀνωτέρου - κατωτέρου, τὸν ἀγυρτισμὸ καὶ τὴν ἐκμετάλλευση.
τῆς ἡμέρας [...] Οἱ καιροὶ ποὺ ζοῦμε, ἀντάλλαξαν τὸ βίωμα ὡς προϋπόθεση τῆς ἐξευρέσεως τῆς ἀληθινῆς σωτηρίας καὶ παιδείας μὲ ἕνα ἐπετειακὸ πνεῦμα ἐπιδερμικῶν τελετῶν. Πάνω στὴ διαπίστωση αὐτὴ δὲν θὰ πρέπει νὰ ἀντιπροτείνουμε κορῶνες περὶ Ὀρθοδοξίας καὶ πολιτισμοῦ, οὔτε μία ἱερὴ καὶ μόνο ἀνά-
Στὴ νεωτερικότητα τῶν προκλήσεων δὲν θὰ ἀντιτάξουμε μία νεωτερικότητα τοῦ τύπου τῶν τύπων καὶ τῶν φιλοδοξιῶν μας. Θὰ προβάλουμε τὴν ἀνάγκη νὰ ζήσουμε σωστὰ, μὲ μία λειτουργικὴ ἐκπαίδευση γιὰ τοὺς νέους καὶ μὲ μία προσευχόμενη Ἐκκλησία, γιὰ νὰ μὴν ἐπιβεβαιώνεται ὁ λόγος πού λέει: εἶναι ἄδειος ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἶναι γεμάτος ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Διάβασα σὲ ἕνα γερμανικὸ βιβλίο μὲ θέμα "Βυζαντινὴ Ἑλλάδα", τὰ ἑξῆς χαρακτηριστικὰ ποὺ ἔγραψε ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαῖος: " Ἐὰν εἶναι ἀληθὲς ὅτι τὸ Βυζάντιον ὑπῆρξεν ὁ κόσμος, ὅστις ὠνειρεύθη τὸ κατανυκτικώτερον ὄνειρον τῆς ἀνθρωπότητος, ἀξίζει τὸ ὄνειρον τοῦτο νὰ βεβαιωθῇ δι᾽ ὅλων τῶν ὑπαρχουσῶν μαρτυριῶν καὶ ἐπιβιώσεων αὐτοῦ εἰς ὅλα τὰ μήκη καὶ πλάτη τῆς συγχρόνου Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὅτι δὲν ἔσβησεν, οὔτε ἀπέθανεν...". Ὁδηγούμεθα ὅμως ἐκ τῶν πραγμάτων στὴν πικρὴ διαπίστωση, ὅτι ἡ μνήμη τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν ἐξασθενεῖ στὶς ἐκδηλώσεις ποὺ γίνονται κατὰ τὰ τελευταία χρόνια καὶ μένουμε σὲ μικροαναφορές, σὲ ἕνα θορυβώδη ἐκκλησιασμὸ ἀνάγκης ἢ στὴν ἀργία
μνηση τῶν ἰδεῶν τῶν Βασιλείου, Χρυσοστόμου καὶ Γρηγορίου [...] Στὴ νεωτερικότητα τῶν προκλήσεων δὲν θὰ ἀντιτάξουμε μία νεωτερικότητα τοῦ τύπου τῶν τύπων καὶ τῶν φιλοδοξιῶν μας. Θὰ προβάλουμε τὴν ἀνάγκη νὰ ζήσουμε σωστὰ, μὲ μία λειτουργικὴ ἐκπαίδευση γιὰ τοὺς νέους καὶ μὲ μία προσευχόμενη Ἐκκλησία, γιὰ νὰ μὴν ἐπιβεβαιώνεται ὁ λόγος πού λέει: εἶναι ἄδειος ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἶναι γεμάτος ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Στὴν ἐποχὴ μας πάλεψαν τὰ βιώματα μὲ τὶς ἰδέες καὶ βρέθηκαν νικητὲς τὰ βιώματα [...]
S
* Μικρά ἀποσπάσματα ἀπό ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου, στό Πολύκεντρο τοῦ Δήμου Μοιρῶν, στις 30/1/2006. Ἐν Ἐσόπτρῳ
5
ΕΚ ΦΑΝΑΡΙΟΥ
Τό κουκλάκι τῆς μικρῆς Τατιάνας... μικρά ἀποσπάσματα ἀπό τό ἄρθρο:
“ Ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ὅπως τόν ἔζησα ” * τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Σεβαστείας κ. Δημητρίου
Ὁ
Πατρ ι άρχη ς Δημήτριος δέν ὑ π ῆρ ξ ε π οτέ ὑποτακτικός διακριτικοῦ Γέροντος, οὔτε εἶχε τήν εὐκαιρία καί τήν τιμή τῆς ἐπί μακρόν μοναστηριακῆς ἀσκήσεως καί ὀλίγης ἔστω ἡσυχαστικῆς ἐργασίας. Στόν κόσμο τόν ἔταξε ὁ Θεός νά διακονήσῃ τήν Ἐκκλησία, πάντα στόν κόσμο, τόν πολύ, τόν θορυβώδη καί τόν φλύαρο. Καί ὅμως διέθετε χαρίσματα πού γιά ἕνα μέγα ἀριθμό ἀνθρώπων πίστεως, ὑπῆρξαν καρπός πολυχρόνιας ἀσκήσεως καί ἀγώνων πνευματικῶν. Ὁμιλοῦμε, λοιπόν, γιά ἄφθονο ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο ποτέ δέν τόν ἐγκατέλειψε, πάντοτε τόν κατεδίωξε, γι᾿ αὐτό ὑπῆρξε μέχρι τέλους χαριτωμένος. Πῶς ὅμως τό ἀπέκτησε καί τό διετήρησε τό ἔλεος αὐτό; Ἐφ᾿ ὅσον ὑποτακτικός δέν ὑπῆρξε, μοναστηριακός δέν ὑπῆρξε, ἀσκητικός δέν ὑπῆρξε. Τότε τί ὑπῆρξε; Ὑπῆρξε ταπεινός. Ποτέ ταπεινοφανής καί σεμνότυφος[...] [...] Στά δεκαέξι μου ὅμως, τέλος τοῦ 1968, μετά παρέλευσι δηλαδή τετραετίας ἀπό τῆς γνωριμίας μου μαζί του καί ὡς μα6
Ἐν Ἐσόπτρῳ
θητής τῆς Χάλκης πλέον, κάτι ἰδιαίτερο καί βαθύτερο ἔννιωσα μέσα μου γι᾿ αὐτόν, ὅταν κατά τή διάρκεια ἐπισκέψεώς του στή Σχολή τόν βρῆκα ἀργά τό ἀπόγευμα νά κάθεται μόνος του στό ὑπνοδωμάτιό του, στό ὁποῖο τοῦ ὑπεδείχθη νά περιμένῃ τήν ὥρα τοῦ δείπνου, μή προσκληθείς -ὡς μή λόγιος ἴσωςστήν αἴθουσα ἀδολεσχίας τῶν καθηγητῶν. Σέ σχετική μου ἐρώτησι ἀδιάκριτη ἴσως γιά τήν ἡλικία μου- μοῦ ἀπήντησε: «ἐγώ δέν εἶμαι καθηγητής, παιδί μου· τί ἔχω νά πῶ· ἐδῶ εἶναι ἡ θέσις μου». Τό εἶπε μέ κάποια πικρία, ὄχι ὅμως μέ ἀγανάκτησι· ἁπλῶς, Ἐπίσκοπος ὤν, ἐδέχθη σιωπηλά τήν περιφρόνησι. Ἔκτοτε, ἄρχισε νά μέ προβληματίζῃ ἐντονώτερα αὐτή του ἡ ψυχική ἰδιαιτερότης τήν ὁποία ὅταν πρόσεχε κανείς λίγο τήν διέκρινε σέ πολλές ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς του. Μία ἰδιαιτερότης τήν ὁποία, δυστυχῶς, μόνον τήν ἀκοῦμε στή ζωή μας πληθωρικά κηρυττομένη καί συνιστωμένη, ἀλλά σπανιώτατα μέχρι καθόλου βιουμένη ἀπό τούς ἀνθρώπους· καί ἴσως πιό πολύ ἀπό τούς πάσης φύσεως ὀφφικιούχους, οἱ ὁποῖοι μάλι-
/ στα καταβάλλουν προσπάθεια, ὥστε τήν ὑπερηφάνειά τους νά τήν περιβάλλουν μέ κάλυμμα ταπεινώσεως «πού ἔχει πέρασι»! Ἡ προσπάθειά τους ὅμως αὐτή, ἡ δόλον ὑποκρύπτουσα, πάντα ἐκθέτει καί ἀπογοητεύει. Διότι ἡ ταπείνωσις εἶναι ψυχική δύναμις καί χάρις, δέν εἶναι ρόλος! [...] [...] Ἡ ἀπέραντη καλοσύνη του, σέ συνδυασμό μέ τό πάντοτε σιωπηλό, ἀλλ᾿ ἀποδοτικό ἐφημεριακό καί διδασκαλικό ἔργο του στήν πολυάνθρωπη τότε Κοινότητα τῶν Ἁγίων Δώδεκα Ἀποστόλων Φερίκιοϊ -στήν ὁποία ἐπί χρόνια ἱεράτευσε πρό τῆς ἀνυψώσεώς του εἰς Ἐπίσκοπον- πολλές φορές ὡδήγησαν ἐν σώματι τούς λαϊκούς συνεργάτας του στό Φανάρι, γιά νά ζητήσουν μέ ἀποκλειστικά δική τους πρωτοβουλία ἀπό τόν μακαριστό Πατριάρχη Ἀθηναγόρα, μέ ὅλη τήν εὐλάβεια βέβαια, τήν προαγωγή του σέ Ἀρχιερέα. Ὁ μεγάλος ἐκεῖνος Πατριάρχης, δέν ἱκανοποιοῦσε γιά χρόνια τό αἴτημα. Κατά τήν ἔκφρασί του ὁ Δημήτριος ἦταν «λίγος»…Πολλές φορές, λοιπόν, προβληματίσθηκα καί θά προβληματίζωμαι πάντοτε πάνω στήν ἀπέραντη διαφορά τῶν κριτηρίων τῶν ἀνθρώπων -τῶν ἔστω μεγάλων- καί ἐκείνων τοῦ Θεοῦ. Γιά τήν ἐκκλησιαστική ἡγεσία ἦταν λίγος, γιά τόν Θεό ὅμως διέθετε πνευματικά ἀποθέματα, τά ὁποῖα στήν συνέχεια τῆς ζωῆς του ἐπηρέασαν καί γοήτευσαν τήν οἰκουμένη! [...] [...] Ἦταν ἄνθρωπος πίστεως ὁ Πατριάρχης Δημήτριος. Τό ἔδειχνε, ἄλλωστε, ἡ ὅλη στάσις τῆς ζωῆς του καί ἡ εἰρήνη τῆς ψυχῆς του, τήν ὁποία κυρίως ζούσαμε κατά τήν Θεία Λειτουργία [...]
S
[...] Πέραν τούτων ὅμως, ὁ Πατριάρχης Δημήτριος ἐδέχθη στήν ζωή του, κατά τά ἀνθρώπινα, πολλές ἀπογοητεύσεις, περιφρονήσεις «φίλων» καί «ἀδελφῶν» ἀπό τίς ὁποῖες κατά τά τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς του δέν ἔλλειψε ἀκόμη καί ἡ ἐξ οἰκείων τοῦ Θρόνου εἰσήγησις παραιτήσεως. Πολλές ἐξ αὐτῶν τίς γνωρίζαμε ἤ τίς νιώθαμε, γι᾿ αὐτό καί μετά δέους παρακολουθούσαμε, ὅτι κατά τήν ἀπό τόν ἴδιο ἀντιμετώπισι τῶν πειρασμῶν αὐτῶν, τό μόνο πού ἐπισταμένα προσπαθοῦσε ἦταν νά μή πικράνῃ καί νά μή ἐπιτρέψῃ καί ἄλλους νά πικράνουν αὐτούς πού τόν ἐπίκραναν [...]
[...] Θά ἀναφερθῶ ἐδῶ σάν κατακλεῖδα στήν μικρή πτωχή Τατιάνα. Τό μικρό κοριτσάκι ἀπ᾿ τήν Ρωσσία, πού ἀπό τήν ἀγκαλιά τῆς μάνας του εἶχε τήν εὐκαιρία νά συνομιλήσῃ μαζί του στήν Μόσχα καί νά τοῦ ζητήσῃ νά προσεύχεται γι᾿ αὐτήν, προσφέροντάς του καί τό πολύ μικρό πάμφθηνο πλαστικό κουκλάκι της γιά νά τήν θυμᾶται. Τό κουκλάκι αὐτό ἦταν ὅ,τι πιό πολύτιμο μποροῦσε νά τοῦ προσφέρει. Τό μικρό κουκλάκι τῆς Τατιάνας παρέμεινε δίπλα στήν κλίνη του μέχρι τέλους. Τό τιμοῦσε. Διότι πάντοτε στήν ζωή του τίμησε μέ τήν προσευχή, τήν προσοχή καί τήν ἀγάπη του τήν ἁγνή διάθεσι καί τόν ἀνθρώπινο πόνο. Διότι κι᾿ ἐκεῖνος ἁγνός ἦταν. Ἄνθρωπος ἦταν… * Ὁλόκληρο τό ἄρθρο ὑπάρχει στήν ἱστοσελίδα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου www.ec-patr.org
...ἡ ταπείνωσις εἶναι ψυχική δύναμις καί χάρις, δέν εἶναι ρόλος! Ἐν Ἐσόπτρῳ
7
«Μορφές πραγματώσεως τῆς ἀγάπης»* τοῦ † Νίκου Ματσούκα,
Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Παν/μίου Θεσσαλονίκης Ἡ ἀγάπη, ποὺ συγκροτεῖ τὴ χαρισματικὴ κοινωνία τῶν πιστῶν σὲ σχέση πάντοτε πρὸς τὸ Θεό, τὸ «χαριστικὸ» παράγοντα τῆς ἀνθισμένης καὶ τέλειας κοινωνικότητας, δὲν εἶναι ἀφηρημένη οὔτε ἐκδηλώνεται σὲ μία ἀπομόνωση καὶ ἀποξένωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους ἀδελφούς.
Ἡ
ἀγάπη αὐτὴ εἶναι συγκεκριμένη καὶ ἀγωνιστική, ξεπερνώντας μερικὲς θεωρίες ὁρισμένων ἀνθρώπων πιστῶν ποὺ ἔχουν ἐφεύρει μία ἀφηρημένη ἀγάπη πρὸς τὴν ἀνθρωπότητα σὲ διαστάσεις περισσότερο ἄχρονες. Ἡ χριστιανικὴ ἀγάπη εἶναι συγκεκριμένη ἔκφραση πρὸς τὸ συγκεκριμένο πλησίον, τὸν ἀδελφὸ καὶ συνασκητὴ στὸν ἀγώνα τῆς ὑψηλῆς αὐτῆς ἀρετῆς. Ἡ ἀγάπη τῶν ἀδελφῶν στὶς συγκεκριμένες σχέσεις ἀποτελεῖ τὴν ἴδια τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό, ἡ ὁποία εἶναι συνάμα τὸ πλήρωμα κάθε θεϊκῆς ἐντολῆς. Πάνω ἀπὸ τὰ χρήματα, τὰ κτήματα, τὴ δόξα καὶ ὅλα τὰ προσφιλῆ πράγματα, ἀκόμη καὶ πάνω ἀπὸ τὸ σῶμα, βρίσκεται αὐτὴ ἡ ἀγάπη. Ἔτσι μόνο σ᾽ αὐτὲς τὶς συγκεκριμένες σχέσεις, καθὼς κανεὶς θυσιάζει τὰ πάντα γιὰ τὸν πλησίον, βρίσκεται ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ τὸ πλήρωμα τῶν θείων ἐντολῶν καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ προσωπικὴ ἀναφορὰ πρὸς τὸν ἴδιο τὸν Θεό.[...] Ἡ γνώση 8
Ἐν Ἐσόπτρῳ
τοῦ Θεοῦ εἶναι συνάμα καὶ ἀγάπη καὶ ἡ ἀγάπη εἶναι γνώση τῆς θείας ἀλήθειας. Κάθε διάσπαση σημαίνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος οὔτε γνώση οὔτε ἀγάπη ἔχει. Ὁ ἄνθρωπος, ὅσο χάνει τὴ σωστὴ πορεία τῆς τελειώσεως σὲ ὅλα της τὰ στάδια, ὅπου πραγματώνει τὴν ἀγαθότητα καὶ βρίσκει τὴν ἀλήθεια, δένεται μὲ συγκεκριμένα εἴδωλα, μὲ περιορισμένες περιοχὲς τῆς αἰσθητῆς καὶ τῆς νοητῆς πραγματικότητας, μὲ ἀπολαύσεις καὶ μὲ ἐγωκεντρικὲς φαντασιώσεις, ἔτσι ὥστε νὰ θεωρεῖ τὴν ἀγάπη ἀνέφικτο ἀγαθὸ ἢ κάτι ποὺ δὲν ταιριάζει μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση. Γι᾽ αὐτὸ θεωρεῖ τὴν ἐχθρικὴ καὶ μαχητικὴ σχέση πρὸς τὸν πλησίον ὡς αὐτονόητη, παραβλέποντας τὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ἀγαθότητα. Ἐντούτοις ἡ ἀγάπη, ἐπειδὴ εἶναι ἡ κατὰ φύση ἀνάπτυξη τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως, δηλαδὴ τοῦ κατ᾽ εἰκόνα, ὅταν ὑπάρχει καὶ δὲν εἶναι ὑποτονικὴ ἢ ὑποκριτική, ἔχει ἀπεριόριστη δύναμη ποὺ τὴν παίρνει ἀπὸ τὴν ἄπειρη μεγαλειότητα τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ “Ὁ Ἅγ. Ἀντώνιος ἀσπαζόμενος τόν Θηβαῖον”, ἔργο κ. Παν. Μόσχου.
) αὐτὸ εἶναι πολὺ εὔκολο, στὴ βία, νὰ βρεῖ ἕνα τρόπο νὰ ἀπαντήσει μὲ τὴ μὴ βία ἢ καλύτερα μὲ τὴ δύναμη τῆς ἀγάπης, ποὺ μπορεῖ νὰ «σωρεύσῃ ἄνθρακας ἐπὶ τὴν κεφαλὴν» τῶν ἐχθρῶν του (Ρωμ. 12, 20). Ἀνέφικτη μιὰ τέτοια στάση καὶ «ἀντιφυσικὴ» εἶναι ὁπωσδήποτε, ὅταν δὲν ὑπάρχει ἡ δύναμη αὐτὴ τῆς ἀγάπης, δηλαδὴ ἡ κατὰ φύση ἀνάπτυξη τοῦ κατ᾽ εἰκόνα.
Ἡ μὴ βία, «τὸ ἀόργητον καὶ ἀτάραχον», προϋποθέτει δυνατὲς ψυχές... Ἀσφαλῶς τότε συντελεῖται ὄχι μόνο ἡ πρόοδος ὅσων ἀγαποῦν καὶ θυσιάζουν τὸν ἐγωκεντρισμό τους, ἀλλὰ καὶ ἡ διαπαιδαγώγηση αὐτῶν ποὺ κυριαρχοῦνται ἀπὸ μίσος καὶ ἐπιθετικότητα.
Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ ἐντολὴ τοῦ Χριστοῦ, ὁ τέλειος Χριστιανὸς νὰ στρέφει καὶ τὴν «ἀριστερὰν σιαγόνα» πρὸς τὸν ἐπιτιθέμενο, μὲ κανένα τρόπο δὲ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ εἶναι ἀποτέλεσμα ἀδυναμίας καὶ δειλίας. Ἂν προέρχεται ἀπὸ ἀδυναμία, τότε αὐτὸς ποὺ ὑποκύπτει μισεῖ θανάσιμα τὸν ἐχθρό του, παρ᾽ ὅλη τὴν καρτερικὴ ὑπομονή του. Ἢ καλύτερα, ἐπειδὴ ὑπάρχει μιὰ τέτοια ἀναγκαστικὴ καρτερία, τὸ μῖσος εἶναι μεγαλύτερο. Ἡ μὴ βία, «τὸ ἀόργητον καὶ ἀτάραχον», προϋποθέτει δυνατὲς ψυχές, πλήρη κατὰ φύση ἀνά-
πτυξη τοῦ κατ᾽ εἰκόνα, ἐκρηκτικὴ καὶ δημιουργικὴ δύναμη ἀγάπης. Ἀσφαλῶς τότε συντελεῖται ὄχι μόνο ἡ πρόοδος ὅσων ἀγαποῦν καὶ θυσιάζουν τὸν ἐγωκεντρισμό τους, ἀλλὰ καὶ ἡ διαπαιδαγώγηση αὐτῶν ποὺ κυριαρχοῦνται ἀπὸ μίσος καὶ ἐπιθετικότητα. Εἶναι πολὺ ἐσφαλμένη ἡ ἑρμηνεία ἐκείνη ποὺ διαβλέπει στὸ μήνυμα τῆς ἀγάπης τὴν ἠθικὴ τῶν σκλάβων, ὅπως τὴν καθορίζει ὁ πολὺς Nietzsche, γιατὶ ὡς ἀγάπη θεωρεῖ τὴν ὑποχωρητικότητα, τὴν ἀδυναμία καὶ τὴν ἀναγκαστικὴ συνδιαλλαγή. Μιὰ τέτοια ὅμως ἀγάπη ἔχει ἁπλῶς τὴν ὀνομασία, ἐνῶ στὴν πραγματικότητα εἶναι καθυστέρηση στὴν ἀνάπτυξη τοῦ κατ᾽ εἰκόνα, ἐγωκεντρικὸς ὑπολογισμός, δειλία καὶ κατὰ κανόνα κρυφὸ καὶ θανάσιμο μῖσος. Τέτοιοι τύποι, ποὺ ὑποκύπτουν γιὰ λόγους «χριστιανικῆς ἀγάπης» στοὺς ἀνώτερους, ποδοπατοῦν μὲ λυσσώδη διάθεση τοὺς κατώτερους. Οἱ ἴδιοι τύποι κολακεύουν τοὺς ἀνώτερους καὶ ὑπολογίσιμους ἀνθρώπους, γίνονται πολλὲς φορὲς δουλοπρεπεῖς, ἐνῶ συντρίβουν μὲ τὴ μεγαλύτερη ἄνεση καὶ ἀναλγησία τοὺς ἀδύνατους ἢ τουλάχιστον ἔχουν μιὰ τέτοια διάθεση, ἕως ὅτου βροῦν τὴν εὐκαιρία νὰ πραγματοποιήσουν τὶς κακές τους ροπές. Πολλὲς φορὲς φτάνουν καὶ στὴν «ἔσχατη κακία», κατὰ τὴν ὁποία δὲν φθονοῦν μόνο τὰ προτερήματα καὶ τὰ χαρίσματα τοῦ πλησίον, ἀλλὰ ἀναπτύσσουν ὅλη τὴ συκοφαντικὴ μαεστρία τῆς πωρωμένης ψυχῆς τους, ὥστε νὰ σπιλώσουν τὸν πλησίον τους.
* Ἀπὸ τὸ βιβλίο “Κόσμος, ἄνθρωπος, κοινωνία κατὰ τὸν Μάξιμο Ὁμολογητή”, τοῦ Νίκου Ματσούκα, σελ. 265- 268, ἐκδ. Γρηγόρη. Ἐν Ἐσόπτρῳ
9
τοῦ π. Νικολάου Λουδοβίκου
λεγα λοιπὸν 5 πράγματα, ἔβλεπα ὅτι ὁ κόσμος ἔ, ἄκουγε ὅ,τι ἄκουγε, γύρναγε ἔσκυβε τὸ κεφάλι καὶ ἐντάξει συνέχιζε κανονικὰ τὴ ζωή του, σὰν νὰ μὴ συνέβαινε τίποτα. Ἡ μοναξιὰ αὐτὴ ἤτανε βαρὺ αἴσθημα, ἔλεγα μὰ τί κάνω ἐγὼ σὰν παπὰς αὐτὴ τὴ στιγμή, τί νόημα ἔχει νὰ ξαναπάω τὴν Κυριακὴ καὶ νὰ ξαναμιλήσω στὸ τάδε χωριὸ, ἀφοῦ πάλι… ναί, δὲν μποροῦσα, δὲν λέω ὅτι εἶναι εὔκολο ἀλλά, σήμερα σᾶς εἶπα διάλεξα νὰ μιλήσω δύσκολα, θέλω νὰ πῶ πιστεύω ὅτι τὸ ἀκροατήριο ἔχει τέτοιες δυνατότητες, ἀλλὰ ἔμαθα πολλὰ ἀπὸ τότε, πάντως 10
Ἐν Ἐσόπτρῳ
εἶχα μεγάλη δυσκολία. Λοιπὸν κάποια στιγμή μοῦ συνέβη τὸ ἑξῆς θαυμαστὸ γεγονός, μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Θεὸς σὰν νὰ μοῦ ἔμαθε πολλὰ πράγματα. Μία ἀπὸ αὐτὲς τὶς Κυριακές, τελείωσε ἡ Θεία Λειτουργία, μοῦ λέει ὁ παπάς,
ἕνας ἁπλὸς παπὰς καὶ δύο ἁπλοὶ-ἁπλούστατοι ἐπίτροποι, ἀγράμματοι ἄνθρωποι, πᾶμε νὰ πιοῦμε, πάτερ, ἕναν καφέ, προτοῦ φύγεις. Μὴν φύγεις ἔτσι, ἐντάξει. Τελειώνει ἡ Λειτουργία, ἐγὼ πάντα θλιμμένα πολὺ μέσα στὴ μοναξιὰ κ.λ.π. κ.λ.π. κ.λ.π. Καὶ πᾶμε νὰ πιοῦμε τὸν καφὲ στὴν πλατεία τοῦ χωριοῦ. Ἐκεῖ λοιπὸν ποὺ πίναμε τὸν καφέ, ξαφνικὰ γυρίζει ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐπιτρόπους, μὲ κοιτάζει καὶ μοῦ λέει: - Λοιπὸν, πάτερ, (-μοῦ λέει) ἐγὼ μὲ τὸν κὺρ Γιάννη ἀπὸ ἐδῶ (-κὺρ Γιάννης ἦταν ὁ ἄλλος ὁ ἐπίτροπος) εἴχαμε μία ἀπορία. Ὁ ναός μας ἐδῶ δὲν ἦταν καθαγιασμένος – δὲν εἶχαν γίνει ἐγκαίνια, ναὶ -
ναί καὶ εἴχαμε τὴν ἀπορία, μὴ ὄντας καθαγιασμένος ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο, τὰ μυστήρια καὶ ἡ Θεία Λειτουργία δὲν ἦταν κανονικά; Λέω ὤχ, ὢχ τί γίνεται ἐδῶ! τέτοια ἀπορία, μοῦ ἔκανε ἐντύπωση. Καὶ λέει: - Ξέρεις τί κάναμε, εἴπαμε νὰ κάνουμε τρεῖς ἑβδομάδες νηστεία, γιὰ νὰ μᾶς δείξει ὁ Θεός. Καὶ κάναμε, καὶ πραγματικὰ μία Κυριακὴ προτοῦ ἔλθει ὁ Δεσπότης νὰ κάνει τὰ αὐτά, εἴδαμε τὴν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας ξανὰ αὐτὸ τὸ φῶς. Ἐγὼ ἄρχισα νὰ θορυβοῦμαι: - Ποιὸ φῶς, τί φῶς; - Ἐκεῖνο τὸ φῶς, τὸ ἀείφωτο, βλέπεις μετὰ τὸν ἥλιο καὶ νομίζεις ὅτι εἶναι σκοτάδι, ἕνα φῶς τὸ ὁποῖο κατεβαίνει καὶ βλέπεις πράγματα, πολλὰ πράγματα, καταστάσεις, παρόν, παρελθόν, τὸ μέλλον ἐκεῖ μέσα κ.λ.π. Ἄρχισα νὰ συγκλονίζομαι, εἶχα νὰ κάνω μὲ ἀνθρώπους ποὺ εἶχαν τὴν ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καὶ τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τοῦ νέου θεολόγου καὶ βέβαια καὶ ὁ ἄλλος εὐλογοῦσε ἐκεῖ καὶ ὁ ἁπλὸς ὁ παπὰς ἔλεγε κι αὐτὸς ναί, ναί, ἤτανε ὅλοι σάν… Ἦταν συγκλονιστικὴ ἡ ἐμπειρία αὐτὴ γιὰ μένα, βέβαια δὲν σταμάτησε ἐκεῖ, ἀλλὰ ἄρχισα νὰ τὸν ψάχνω αὐτὸν τὸν ἐπίτροπο, αὐτὸν τὸν ἁπλὸ ἄνθρωπο. - Πῶς ζεῖς ἐσύ, (ἀφοῦ ἔπαθα τὸ σὸκ τὸ ὁποῖο μὲ συνόδευε γιὰ χρόνια μετά). Πῶς ζεῖς ἐσύ; - Ἒ πῶς ζῶ ἐγώ, φτωχά. - Τί κάνεις, πῶς ἀκριβῶς περνᾶς τὴ μέρα σου, τί ἀκριβῶς κάνεις στὴ διάρκεια τῆς μέρας; - Δὲν κάνω (-λέει) ἀπολύτως τίποτα, δὲν ἔχω (-λέει) κάποια ἰδιαίτερη αὐτή, ἀγαπῶ τὸν Θεὸ, ἀλλὰ λίγη ὑπομονὴ κάνω. Λίγη ὑπομονὴ κάνω. Εἶχε ὑπομονὴ αὐτός, ξέρεις τί θὰ πεῖ ὑπο-
μονή; Ὑπομονὴ σημαίνει αὐτὸς ὁ σταυρὸς τῆς ἐλευθερίας νὰ ἀγκαλιάζει τοὺς ἄλλους. Ἐκεῖ μέσα ἀποκαλύπτεται ὁ Θεός. Αὐτὸ εἶναι τὸ μεγαλειῶδες δίδαγμα, ὁ ἡσυχασμὸς εἶναι βιωμένη φυσιολογία, μὴ νομίζετε ὅτι ὁ ἡσυχασμός, ἐσεῖς οἱ θεολόγοι, εἶναι ἀτομικὴ ἐπίδοση ὅπως κάνουν οἱ ἰνδουιστὲς ἢ αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι καταργοῦνε τὸ θέλημα γιὰ νὰ δοῦνε τὰ θεάματα. Εἶναι αὐτὸ τὸ ἄνοιγμα στὴν κοινωνία, καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ γίνονται μεγάλες ἀποκαλύψεις τὶς ὁποῖες ἐγὼ φυσικά, ὡς ὑποψήφιος διδάκτωρ καὶ μετέπειτα δὲν ἀξιώθηκα, οὔτε ἀξιώθηκα ἔκτοτε. Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν ὑπομονή σας.
Ἐν Ἐσόπτρῳ
11
«Ὁ σκοπός τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς» Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ὁσίου Ἰουστίνου Πόποβιτς «Ὅσιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρὼφ» Μετὰ τὴ θεραπεία του ὁ Μοτοβίλωφ ἔγινε πολὺ τακτικὸς ἐπισκέπτης τῆς μονῆς. Κατὰ τὴ διάρκεια μιᾶς συνομιλίας του μὲ τὸν ὅσιο Σεραφείμ, τέλη Νοεμβρίου τοῦ 1831, εὐτύχησε νὰ τὸν δεῖ καταγλαϊσμένο ἀπὸ τὴ Χάρη καὶ λάμποντα μέσα στὸ φῶς, καὶ νὰ ἀκούσει ἀπὸ αὐτὸν ὅτι ἡ Χριστιανικὴ ζωὴ πρέπει νὰ γίνη ζωὴ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Νὰ τί ἔγραψε σχετικὰ ὁ Μοτοβίλωφ στὸ σημειωματάριό του, τὸ ὁποῖο βρέθηκε στὸ ἀρχεῖο τῆς μονῆς Ντιβιέγιεβο, ὅπου εἶχε γίνει μοναχὴ ἡ χήρα Ἑλένη Μοτοβίλοβα: «Ἡ ἡμέρα ἦταν συννεφιασμένη, ἡ γῆ εἶχε καλυφθεῖ ἀπὸ παχὺ στρῶμα χιονιοῦ, τὸ ὁποῖο ἔπεφτε συνεχῶς, ὅταν ὁ στάρετς Σεραφεὶμ μὲ ἔβαλε νὰ καθίσω δίπλα του σ’ ἕνα πεσμένο κορμὸ δένδρου.
Ὁ
Κύριός μου ἀποκάλυψε, μοῦ εἶπε, ὅτι στὴν παιδική σας ἡλικία ἐπιθυμούσατε νὰ μάθετε ποιὸς εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Σᾶς συμβούλευαν νὰ ἐκκλησιάζεσθε, νὰ προσεύχεσθε, νὰ κάνετε καλὲς πράξεις, διότι σ’ αὐτά, σᾶς ἔλεγαν, συνίσταται ὁ σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Αὐτὴ ἡ ἀπάντηση ὅμως δὲν μποροῦσε νὰ σᾶς ἱκανοποιήσει. Ὄντως ἡ προσευχή, ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ὅπως καὶ ὅλη ἡ χριστιανικὴ ἄσκηση εἶναι καλὰ καθ’ ἑαυτά. Ἀλλὰ ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας δὲν εἶναι μόνο νὰ ἐκπληρώσουμε αὐτά, διότι αὐτὰ εἶναι μόνο μέσα. Ὁ πραγματικὸς σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς εἶναι νά ἀποκτήσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Πρέπει νὰ γνωρίζετε ὅτι μόνο ἐκεῖνο τὸ καλὸ ἔργο ποὺ ἔχει γίνει ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστὸ φέρει τοὺς καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Σύμφωνα μ’ αὐτὰ ἡ ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας». «-Μὲ ποιὰ ἔννοια λέτε ὅτι πρέπει νὰ κερδίσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα; (ἐρώτησα ἐγώ), δὲν τὸ καταλαβαίνω καλὰ αὐτό». 12
Ἐν Ἐσόπτρῳ
«-Κερδίζω σημαίνει ἀποκτῶ, (μοῦ ἀπάντησε). Ἐσεῖς γνωρίζετε σίγουρα τί σημαίνει ἀποκτῶ χρήματα. Αὐτὸ τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ σκοπὸς τῆς ἐπίγειας ζωῆς γιὰ τὸν κοινὸ ἄνθρωπο εἶναι νὰ κερδίσει χρήματα ἢ ν’ ἀποκτήσει τιμές, διακρίσεις καὶ βραβεῖα. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἐπίσης κεφάλαιο καὶ μάλιστα τὸ αἰώνιο κεφάλαιο καὶ ὁ μοναδικὸς θησαυρός, ἀστείρευτος στὸν αἰώνα. Κάθε ἔργο, ποὺ ἔγινε ἀπὸ ἀγάπη Χριστοῦ, φέρει τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅμως τοῦτο κατορθώνεται εὐκολότερα μὲ τὴν προσευχὴ, διότι αὐτὴ ἀποτελεῖ τὸ ὄργανο ποὺ διαθέτουμε. Μπορεῖ νὰ τύχει νὰ θέλετε νὰ πᾶτε στὴν ἐκκλησία, ἀλλὰ ἡ ἐκκλησία νὰ μὴ εἶναι κοντὰ ἢ νὰ ἔχει τελειώσει ἡ ἀκολουθία. ΄Ἡ ἔχετε ἐνδεχομένως ἐπιθυμία νὰ ἐλεήσετε κάποιον πτωχό, ἀλλὰ πτωχὸς δὲν ὑπάρχει. Ἴσως ἐπιθυμεῖτε νὰ γίνετε ἀπαθής, ἀλλὰ δὲν ἔχετε γι’ αὐτὸ δυνάμεις. Γιὰ τὴν προσευχὴ ὅμως ὑπάρχει πάντοτε δυνατότητα, αὐτὴ εἶναι προσιτὴ τόσο στὸν πλούσιο, ὅσο καὶ στὸν πτωχό, τόσο στὸν ἐγγράμματο, ὅσο καὶ στὸν ἁπλοϊκό, στὸν
/ ἰσχυρό, ὅσο καὶ στὸν ἀδύναμο, στὸν ὑγιή ὅσο καὶ στὸν ἀσθενή, στὸν δίκαιο, ὅσο καὶ στὸν ἁμαρτωλό. Ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς εἶναι τεράστια καὶ περισσότερο ἀπ’ ὁτιδήποτε ἄλλο αὐτὴ ἑλκύει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.» «-Γέροντα, (εἶπα), ὅλη τὴν ὥρα μιλᾶτε γιὰ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν ὁποία πρέπει ν’ ἀποκτήσουμε, ἀλλὰ πῶς καὶ ποῦ μπορῶ νὰ τὴν δῶ; Τὰ καλὰ ἔργα εἶναι ὁρατά. Ἄραγε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μπορεῖ νὰ γίνη ὁρατό; Πῶς μπορῶ νὰ γνωρίζω ἂν Αὐτὸ εἶναι μαζί μου ἢ ὄχι;» «-Ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία
μᾶς ἔχει δοθεῖ στὸ βάπτισμα, λάμπει στὴν καρδιὰ μας παρὰ τὶς ἁμαρτίες καὶ τὰ σκοτάδια ποὺ μᾶς περικυκλώνουν. Αὐτὴ ἐμφανίζεται μέσα σὲ ἄρρητο φῶς σ’ ἐκείνους, μὲ τοὺς ὁποίους ὁ Κύριος ἀναγγέλλει τὴν παρουσία Του. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι αἰσθάνθηκαν χειροπιαστὰ τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.» Ἐγώ τότε ρώτησα: «-Πῶς θὰ μποροῦσα νὰ γίνω καὶ ἐγὼ προσωπικὰ μάρτυρας αὐτοῦ του πράγματος;» Ὁ π. Σεραφεὶμ μὲ ἀγκάλιασε καὶ μοῦ εἶπε: «-Ἀγαπητέ μου, ἐμεῖς εἴμαστε καὶ οἱ δύο τώρα
Ὁ Ἅγ. Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ, ἔργο κ. Παν. Μόσχου. Ἐν Ἐσόπτρῳ
13
«Ὁ σκοπός τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς» ἐν Πνεύματι. Γιατί δὲν μὲ κοιτάζετε;» «-Γέροντα, δὲν μπορῶ νὰ σᾶς κοιτάξω διότι τὸ πρόσωπό σας ἔγινε φωτεινότερο ἀπὸ τὸν ἥλιο καὶ τὰ μάτια μου ἔχουν θαμβωθεῖ.» «-Μὴ φοβεῖσθε, διότι καὶ ἐσεῖς ἔχετε γίνει τώρα φωτοφόρος, ὅπως καὶ ἐγώ. Ἔχετε καὶ ἐσεῖς τώρα πληρωθεῖ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλιῶς δὲν θὰ μπορούσατε νὰ μὲ δεῖτε ἔτσι ὅπως μὲ βλέπετε». Καὶ σκύβοντας κοντά μου, μοῦ ψιθύρισε: «Παρακαλοῦσα τὸν Κύριο μὲ ὅλη μου τὴν καρδιὰ νὰ σᾶς ἀξιώσει νὰ δεῖτε μὲ τὰ σωματικά σας μάτια αὐτὴ τὴν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Του Πνεύματος. Καὶ νά, μὲ τὸ μέγα Του ἔλεος παρηγόρησε τὴν καρδιά σας, ὅπως θάλπει ἡ μητέρα τὰ παιδιά της. Λοιπὸν, ἀγαπητέ μου, γιατί δὲν μὲ κοιτάζετε; Μὴ φοβεῖσθε τίποτε, ὁ Κύριος εἶναι μαζί σας!» Τὸν κοίταξα καὶ μὲ διαπέρασε ρῖγος. Φαντασθεῖτε τὸν ἥλιο στὴν πιὸ δυνατὴ λάμψη τῆς μεσημβρινῆς ἀκτινοβολίας του καὶ στὸ κέντρο τοῦ ἡλίου νὰ βλέπετε πρόσωπο ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος συνομιλεῖ μαζί σας. Βλέπετε τὶς κινήσεις τῶν χειλιῶν του, τὴν ἔκφραση τῶν ματιῶν του, ἀκοῦτε τὴ φωνή του, αἰσθάνεσθε ὅτι τὸ ἕνα του χέρι εἶναι ἁπλωμένο γύρω ἀπὸ τὸν ὦμο σας, ἀλλὰ δὲν βλέπετε οὔτε αὐτὸ τὸ χέρι οὔτε τὸ πρόσωπο, παρὰ μόνο τὸ ἐκτυφλωτικὸ φῶς ποὺ ἁπλώνεται παντοῦ γύρω σας καὶ φωτίζει μὲ τὴ λάμψη του τὸ χιόνι ποὺ καλύπτει τὸ ξέφωτο καὶ τὶς χιονονιφάδες ποὺ πέφτουν. «-Τί αἰσθάνεσθε;» μὲ ἐρώτησε. «-Ἡσυχία καὶ εἰρήνη ἀνέκφραστη», εἶπα. «-Καὶ τί ἀκόμη αἰσθάνεσθε;» «-Νὰ γεμίζει ἡ καρδιά μου ἀπὸ ἄρρητη χαρά.» «-Αὐτὴ ἡ χαρὰ ποὺ αἰσθάνεσθε εἶναι μηδαμινὴ, ὅταν συγκριθεῖ μὲ ἐκείνη τὴ χαρὰ γιὰ 14 14
ἘνἘσόπτρῳ Ἐσόπτρῳ Ἐν
τὴν ὁποία ἔχει γραφεῖ: “ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἠτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν Αὐτόν”. Σὲ μᾶς δόθηκε μία σκιὰ μόνο τῆς χαρᾶς αὐτῆς, τί νὰ πεῖ κανεὶς γιὰ τὴν πραγματικὴ χαρά; Τί αἰσθάνεσθε ἀκόμη φιλόθεε;», «-Ἀνέκφραστη θερμότητα», εἶπα. «-Τί εἴδους θερμότητα; Εἴμαστε στὸ δάσος, τώρα εἶναι χειμώνας καὶ παντοῦ γύρω μας χιόνι... Τί εἴδους θερμότητα εἶναι αὐτὴ ποῦ αἰσθάνεσθε;» Καὶ ἐγὼ ἀποκρίθηκα: «-Ὅπως ὅταν λούζομαι μὲ ζεστὸ νερό. Αἰσθάνομαι ἀκόμη εὐωδία τέτοια, ποὺ ποτὲ μέχρι τώρα δὲν ἔχω αἰσθανθεῖ.» «-Ξέρω, ξέρω, εἶπε ἐκεῖνος, σᾶς ἐρωτῶ ἐπίτηδες. Αὐτὴ ἡ εὐωδία ποὺ αἰσθάνεσθε εἶναι ἡ εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ αὐτὴ ἡ θερμότητα γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶτε δὲν ὑπάρχει στὴν ἀτμόσφαιρα, ἀλλὰ μέσα μας. Θερμαινόμενοι ἀπὸ αὐτὴν οἱ ἐρημίτες δὲν φοβοῦνταν τὸν χειμώνα, διότι φοροῦσαν τὸν χιτώνα τῆς χάριτος ὁ ὁποῖος ἀντικαθιστοῦσε τὸ ἔνδυμα. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ “ἐντὸς ἡμῶν ἐστίν”. Ἡ κατάσταση στὴν ὁποία τώρα βρισκόμαστε τὸ ἀποδεικνύει. Νὰ τί σημαίνει νὰ εἶσαι πλήρης Πνεύματος Ἁγίου.» «-Θὰ θυμᾶμαι τὸ ἔλεος αὐτὸ ποῦ μᾶς ἐπισκέφθηκε σήμερα;» ἐρώτησα. «-Πιστεύω ὅτι ὁ Κύριος θὰ σᾶς βοηθήσει νὰ τὸ διαφυλάξετε στὴν καρδιά σας, διότι αὐτὸ δόθηκε ὄχι μόνο γιά μᾶς, ἀλλὰ διὰ μέσου ἡμῶν καὶ γιὰ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Πορεύεσθε ἐν εἰρήνῃ! Ὁ Κύριος καὶ ἡ Παναγία ἂς εἶναι μαζί σας!» Ὅταν τὸν ἄφησα, τὸ ὅραμα δὲν εἶχε παύσει: ὁ γέροντας βρισκόταν στὴν ἴδια θέση ποὺ εἶχε στὴν ἀρχὴ τῆς συνομιλίας μας καὶ τὸ ἄρρητο φῶς ποὺ εἶχα ἰδεῖ μὲ τὰ μάτια μου συνέχιζε νὰ τὸν περιβάλλει».
/ ΤΡΙΩΔΙΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ [...] Πολύ πρίν ἀρχίσει ἡ Μ. Σαρακοστή, ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἀναγγέλει ὅτι πλησιάζει καί μᾶς καλεῖ νά μποῦμε στήν περίοδο τῆς προετοιμασίας γι᾽αὐτήν. Γιατί; Γιατί ἡ Ἐκκλησία ἔχει μιά βαθιά ψυχολογική γνώση τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Ξέροντας τήν ἔλλειψη αὐτοσυγκέντρωσης καί τήν τρομακτική “κοσμικότητα” τῆς ζωῆς μας, ἀναγνωρίζει τήν ἀδυναμία μας νά ἀλλάξουμε αὐτόματα, νά πᾶμε ξαφνικά ἀπό μιά πνευματική ἤ διανοητική κατάσταση σέ μιά ἄλλη. Ἔτσι, ἀρκετά πρίν ἀρχίσει ἡ οὐσιαστική προσπάθεια, ἡ Ἐκκλησία προκαλεῖ τήν προσοχή μας στή σοβαρότητα τῆς Μ. Σαρακοστῆς καί μᾶς καλεῖ νά σκεφθοῦμε τή σημασία της. Αὐτή ἡ προπαρασκευαστική περίοδος περιλαμβάνει τίς Κυριακές: α) Τοῦ Τελώνη καί τοῦ Φαρισαίου, πού ἀναφέρεται στήν Ταπείνωση. β) Τοῦ Ἀσώτου, πού ἀναφέρεται στή μετάνοια. γ) Τῆς Ἀπόκρεω, πού ἀναφέρεται στήν Τελευταία Κρίση καί στή χριστιανική ἀγάπη καί δ) Τῆς Τυροφάγου, ἤ τῆς Συγγνώμης πού θυμόμαστε τήν ἐξορία ἀπό τόν Παράδεισο τῶν Πρωτοπλάστων. [...] [...] Γιά πολλούς ἀπό τούς χριστιανούς, ἡ Μεγάλη Σαρακοστή ἀποτελεῖται ἀπό τυπικούς κανόνες πού ἐπικρατεῖ τό ἀρνητικό στοιχεῖο, ὅπως ἡ ἀποχή ἀπό ὀρισμένα φαγητά. Ὅμως σκοπός της εἶναι νά “μαλακώσει” τήν καρδιά μας τόσο, ὥστε νά μπορεῖ νά ἀποκτήσει τήν ἐμπειρία τῆς κρυμμένης “δίψας καί πείνας” γιά ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό. [...] π. Ἀλέξανδρος Σμέμαν, ἀπό τό βιβλίο του, “Μεγάλη Σαρακοστή - Πορεία πρός τό Πάσχα”, ἐκδόσεις “Ἀκρίτας”
ἘνἘσόπτρῳ Ἐσόπτρῳ Ἐν
15
ΜΕ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ
Διαχείριση θυμοῦ
Ὁ
τῆς Τατιάνας Μανωλούδη
θυμὸς εἶναι ἕνα φυσιολογικὸ συναίσθημα ποὺ γεννιέται ὅταν θέλουμε νὰ ὑπερασπιστοῦμε τὸν ἑαυτό μας ἢ ὅταν νιώθουμε ὅτι κάποιος μᾶς ἐπιτίθεται. Λόγω τῆς κατάστασης ποὺ μπορεῖ νὰ βρεθοῦμε ὅταν θυμώνουμε συνηθίζουμε νὰ θεωροῦμε τὸν θυμὸ ὡς κάτι «κακό», κάτι ποὺ πρέπει νὰ ἀποφεύγεται ἢ νὰ ἀποκρύπτεται.
Δὲν εἶναι, ὅμως τὸ συναίσθημα κακό. Ἄλλωστε, ὁ ρόλος τῶν συναισθημάτων εἶναι νὰ μᾶς προειδοποιοῦν γιὰ κάτι ποὺ βιώνουμε μία δεδομένη χρονικὴ στιγμή. Ἐκεῖνο ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς ὁδηγήσει σὲ ἀδιέξοδο, νὰ μᾶς κάνει νὰ νιώσουμε ἄσχημα, νὰ μᾶς φέρει σὲ δύσκολη θέση ἢ νὰ προκαλέσει ἀρνητικὲς συνέπειες εἶναι ἡ διαχείριση τῶν συναισθημάτων μας. 16
Ἐν Ἐσόπτρῳ
Τί προκαλεῖ θυμό; Ὁ θυμὸς προκαλεῖται ἀπὸ ἀπογοήτευση, ἀπὸ αἴσθημα ἀδικίας ἢ προδοσίας, μετὰ ἀπὸ ἔντονη κριτικὴ ἢ προσβολή. Ἐπίσης ἐνδέχεται νὰ ὀφείλεται σὲ ἐσωτερικοὺς παράγοντες, νὰ προέρχεται δηλαδὴ ἀπὸ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό. Οἱ μνῆμες ποὺ ἐπανέρχονται ὅταν κάποιο θέμα δὲν ἔχει ἐπιλυθεῖ, ὁ τρόπος ποὺ τὸ ἄτομο μαθαίνει νὰ διαχειρίζεται καὶ νὰ ἐκδηλώνει τὰ συναισθήματά του, ἀλλὰ καὶ ὁ βαθμὸς ποὺ τὰ ἀναγνωρίζει ἢ τὰ ἀποκρύπτει μποροῦν νὰ ἀποτελέσουν ἐπιπλέον αἰτίες πρόκλησης θυμοῦ ἀκόμα καὶ ἀπροσδόκητων «ἐκρήξεων». Τὸ συναίσθημα τοῦ θυμοῦ «ζωγραφίζεται» στὸ σῶμα καὶ στὸ πρόσωπο. Τὸ βλέμμα γίνεται πιὸ ἄγριο, σφίγγονται τὰ δόντια καὶ τὸ σαγόνι, τὸ πρόσωπο συνοφρυώνεται, τὸ σῶμα βρίσκεται σὲ ἐγρήγορση, αὐξάνεται ἡ θερμοκρασία του, οἱ κινήσεις εἶναι ἀπότομες καὶ ἔντονες, οἱ μύες τεντώνονται, ἡ φωνὴ ἀγριεύει, ἡ ὁμιλία εἶναι κοφτὴ καὶ ἀπότομη. Οἱ ἀντιδράσεις τοῦ θυμωμένου ἀτόμου εἶναι ἐπιθετικὲς καὶ πολλὲς φορὲς κατευθύνονται πρὸς ἄλλα ἄτομα ἢ ἀντικείμενα μὲ σκοπὸ τὴν ἐκδίκηση, τὴν τιμωρία ἢ τὴν ἐκτόνωσή του. Τί συμβαίνει ὅταν ὁ θυμὸς δὲν ἐκφράζεται; Κάθε συναίσθημα ὅταν καταπιέζεται διογκώνεται. Ἔτσι καὶ ὁ θυμὸς ἂν καταπιεστεῖ μπορεῖ νὰ ἐκφραστεῖ μὲ ἀσήμαντες ἀφορμὲς καὶ μὲ ἔνταση δυσανάλογη τῆς ἀφορμῆς. Ὁ καταπιεσμένος θυμὸς μπορεῖ νὰ ἔχει ὡς ἀποδέκτες τοὺς ἄλλους ἢ τὸν ἴδιο
e μας τὸν ἑαυτό. Ὅταν στρέφεται σὲ τρίτους πιθανὰ θὰ προκαλέσει ἐπικριτικὴ καὶ κυνικὴ στάση, ἐπιθετικότητα ἢ ἀντίθετα ἀποφυγή. Ἡ ἐπίδραση στὸ ἴδιο τὸ ἄτομο ἀκολουθεῖται ἀπὸ ἔνταση, ὑψηλὴ πίεση, δυσκολία συγκέντρωσης ἀκόμα καὶ κατάθλιψη. Δὲν εἶναι κακὸ νὰ ἔχουμε συναισθήματα, δὲν εἶναι τὰ συναισθήματα ποὺ προκαλοῦν τὶς ἀρνητικὲς συνέπειες, ἀλλὰ ὁ τρόπος ποὺ τὰ διαχειριζόμαστε. Ἔτσι λοιπόν, δὲν εἶναι κακὸ νὰ θυμώνουμε οὔτε μποροῦμε νὰ πιστεύουμε ὅτι ὑπάρχει κάποιος ποὺ δὲν ἔχει θυμώσει ποτέ. Ὁ τρόπος ποὺ θὰ ἐκφράσουμε τὸν θυμό μας, ἡ στιγμὴ ποὺ θὰ ἐπιλέξουμε, ὁ ἀποδέκτης ποὺ θὰ ὑπάρχει, ἀλλὰ καὶ ὁ σκοπὸς ποὺ θέλουμε νὰ πετύχουμε ἐκφράζοντας ἕνα συναίσθημά μας εἶναι τὰ στοιχεῖα ποὺ κάνουν τὴ διαφορά.
Τεχνικὲς διαχείρισης τοῦ θυμοῦ
Παρατηρῆστε τὸν ἑαυτό σας: ἐντοπίστε τὴ στιγμὴ ποὺ ἀρχίζετε νὰ θυμώνετε καὶ δεῖτε τὰ σημάδια ποὺ σᾶς προειδοποιοῦν ὅτι χάνετε τὴν ψυχραιμία σας. Ἐξερευνῆστε τὸ συναίσθημά σας καὶ ἀναγνωρίστε το: προσπαθῆστε νὰ καταλάβετε ποιοὶ εἶναι οἱ λόγοι ποὺ σᾶς θυμώνουν, γιατί σᾶς προκαλοῦν θυμὸ καὶ παραδεχτεῖτε αὐτὸ ποὺ νιώθετε. Πολλὲς φορὲς πίσω ἀπὸ τὸν θυμὸ κρύβεται φόβος καὶ ἀδυναμία ἐλέγχου τῶν καταστάσεων. Πάρτε τὸ χρόνο σας: μὴν ἐπιμένετε νὰ ἀπαντήσετε ἢ νὰ συνεχίσετε μία συζήτηση τὴ στιγμὴ ποὺ εἶστε θυμωμένοι. Μείνετε σιωπηλοὶ γιὰ λίγο ἢ ἀπομακρυνθεῖτε ἀπὸ τὸν χῶρο προκειμένου νὰ ὑποχωρήσει ἡ μεγάλη ἔνταση καὶ νὰ ἐπιστρέψετε περισσότεροι ψύχραιμοι. Πάρτε ἀνάσες καὶ χαλαρῶστε: εἰσπνεῦστε
ἀπὸ τὴ μύτη καὶ ἐκπνεῦστε ἀπὸ τὸ στόμα γιὰ λίγα λεπτά, χαλαρῶστε κλείνοντας τὰ ματιά, φανταστεῖτε ἕνα ἤρεμο καὶ ἰδανικὸ μέρος. Κάντε μία βόλτα, ἀσκηθεῖτε: βγεῖτε μία βόλτα γιὰ λίγο ἢ ἀκόμα καὶ στὴ βεράντα καὶ ἐντάξτε τὴν ἄσκηση στὴ ζωή σας. Ἐπικοινωνῆστε ἀποτελεσματικά: γίνετε διεκδικητικοί, πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ἀποφεύγετε τὴν ἐπιθετικότητα ἢ τὴν παθητικότητα. Προσπαθῆστε νὰ γίνετε κατανοητοὶ ἀπὸ τὸν συνομιλητή σας καὶ νὰ τοῦ δώσετε νὰ καταλάβει αὐτὸ ποὺ ἐννοεῖτε. Ἐκφράστε σωστὰ τὸ θυμό σας: ἐξηγῆστε
Ἐκφράστε σωστὰ τὸ θυμό σας: ἐξηγῆστε ποιὰ εἶναι ἡ αἰτία ἢ ἡ συμπεριφορὰ ποὺ σᾶς προκάλεσε θυμὸ χωρὶς νὰ γενικεύετε καὶ νὰ κρίνετε τὴν προσωπικότητα τοῦ συνομιλητῆ σας, π.χ. «αὐτὸ ποὺ κάνεις μὲ θυμώνει» ἀντὶ «εἶσαι κακὸς ἄνθρωπος, σὲ μισῶ».
ποιὰ εἶναι ἡ αἰτία ἢ ἡ συμπεριφορὰ ποὺ σᾶς προκάλεσε θυμὸ, χωρὶς νὰ γενικεύετε καὶ νὰ κρίνετε τὴν προσωπικότητα τοῦ συνομιλητῆ σας, π.χ. «αὐτὸ ποὺ κάνεις μὲ θυμώνει» ἀντὶ «εἶσαι κακὸς ἄνθρωπος, σὲ μισῶ». Προσπαθῆστε νὰ ἀκούσετε προσεκτικά: ὅταν εἴμαστε θυμωμένοι δὲν ἔχουμε τὴν ὑποἘν Ἐσόπτρῳ
17
ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ «διαχείριση θυμοῦ» μονὴ νὰ ἀκούσουμε ὅσα λέει ὁ συνομιλητής μας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἑστιάζουμε στὶς σκέψεις ποὺ μᾶς προκάλεσαν θυμό, νὰ συνεχίζουμε τὴν ἐπιθετικὴ συμπεριφορὰ καὶ νὰ δημιουργοῦμε ἕνα φαῦλο κύκλο. Ἐπιχειρῆστε νὰ ἀκούσετε καὶ τὴν ἄλλη πλευρὰ ὥστε νὰ ἐπιτευχθεῖ μία ὁμαλότερη ἐπικοινωνία καὶ νὰ ὁδηγηθεῖτε στὴ λειτουργικὴ ἐκτόνωση τοῦ συναισθήματος. Ἐλέγξτε τὸ στρὲς καὶ τὴ διαχείριση χρόνου ποὺ κάνετε: ἡ ἐπιπλέον πίεση ποὺ μπορεῖ νὰ προκαλεῖται ἀπὸ ἔλλειψη χρόνου καὶ ἔντονο στρὲς μᾶς κάνουν περισσότερο εὐέξαπτους καὶ ἀνυπόμονους.
Ἐπιστρατεῦστε τὸ χιοῦμορ: ἐλαφρύνετε τὴν ἀτμόσφαιρα μὲ χιοῦμορ χωρὶς νὰ σημαίνει ὅτι ὑποτιμᾶτε ἢ γελοιοποιεῖτε τοὺς λόγους ποὺ σᾶς ἔκαναν νὰ θυμώσετε καὶ πολὺ περισσότερο τὸ ἴδιο τὸ συναίσθημά σας. Ἀλλάξτε τὸν τρόπο σκέψης σας, χρησιμοποιῆστε τὴ λογική: ὅταν κάποιος θυμώνει συχνὰ ὑπερβάλλει ἢ ἀπαιτεῖ νὰ γίνουν ὅλα μὲ τὸν δικό του τρόπο. Προσπαθῆστε νὰ ἐπιστρατεῦστε τὴ λογικὴ καὶ νὰ σκεφτεῖτε ὅτι αὐτὴ ἡ διαδικασία δὲν θὰ βοηθήσει κανέναν. Ἐκφράστε τὶς ἀπαιτήσεις σὰν ἐπιθυμίες. Νὰ εἶστε καὶ νὰ αἰσθάνεστε καλά!
S
Τά τροχαῖα... Κάθε χρόνο, στήν Ἑλλάδα σκοτώνονται στούς δρόμους περισσότεροι ἀπό 1.600 ἄνθρωποι, τουλάχιστον 20.000 τραυματίζονται καί πολλοί ἀπό αὐτούς μένουν μόνιμα ἀνάπηροι. Ἔχουμε τούς διπλάσιους νεκρούς ἀπό τόν Εὐρωπαϊκό μέσο ὄρο. Ἡ χώρα μας εἶναι πρώτη στή λίστα μέ τά περισσότερα θύματα ἀπό θανατηφόρα τροχαῖα, ἐνῶ τό 40% περίπου ἀπό αὐτά, ὀφείλονται στήν κατανάλωση ἀλκοόλ. Εἶναι θλιβερό νά χάνονται τόσοι ἄνθρωποι στούς δρόμους καί μάλιστα νέα παιδιά. Ἡ ἔλλειψη παιδείας καί καλῶν ὁδικῶν δικτύων, αὐξάνουν μέ γεωμετρική πρόοδο τά ἐν λόγῳ ἀτυχήματα. Ἄς προλάβουμε τό κακό μέ τή σύνεση, τήν ἀποφυγή κάθε ὑπερβολῆς καί μέ τή λήψη τῶν προβλεπόμενων μέτρων κατά τήν ὁδήγηση τῶν ὀχημάτων. Δέν εἶναι ἀνδρειωμένος ἐκεῖνος πού καταφεύγει σέ ἐπιδείξεις ὁδήγησης μέ ἀκραίους τρόπους. Προσοχή στούς δρόμους! 18
Ἐν Ἐσόπτρῳ
ΜΑΖΙ ME ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
Τό ὑπερφορτωμένο πρόγραμμα «Ἐγὼ θέλω μόνο τὸ καλό του»
Ἡ Φωτεινὴ εἶναι ἕνα κοριτσάκι ποὺ πηγαίνει στὴν τετάρτη δημοτικοῦ. Ξυπνάει ἀπὸ τὶς 7 τὸ πρωΐ γιὰ νὰ προλάβει νὰ εἶναι στὴν ὥρα της στὸ σχολεῖο. Μετὰ τὸ σχόλασμα, παραμένει στὸ ὁλοήμερο σχολεῖο, ὅπου κάνει κάποια ἀπὸ τὰ μαθήματά της, μετὰ ἐπιστρέφει στὸ σπίτι γιὰ νὰ φάει καὶ στὴ συνέχεια παρακολουθεῖ μαθήματα καράτε. Ὅταν τελειώνει ἀπὸ ὅλα αὐτά, γυρίζει στὸ σπίτι (κατὰ τὶς 7 τὸ ἀπόγευμα), ὁλοκληρώνει τὰ μαθήματα ποὺ τῆς ἔμειναν καὶ κατὰ τὶς 9 τὸ βράδυ κουλουριάζεται ἀμίλητη στὸν καναπὲ, γιὰ νὰ δεῖ τηλεόραση καὶ νὰ ξεκουραστεῖ. Τὸ ἴδιο πρόγραμμα ἐπαναλαμβάνεται καθημερινά, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς Τρίτες καὶ τῆς Πέμπτες, ὅπου ἡ Φωτεινὴ ἀντὶ γιὰ καράτε, παρακολουθεῖ μαθήματα κιθάρας καὶ τὸ Σάββατο πρωΐ παρακολουθεῖ μαθήματα ζωγραφικῆς.
ταν ρώτησα τὸν πατέρα τῆς Φωτεινῆς πῶς καταφέρνει τὸ παιδὶ καὶ ἀνταποκρίνεται σὲ ὅλα αὐτά, κοιτώντας μὲ λίγο περίεργα, μοῦ ἀπάντησε: “ Ὅταν ἐγὼ ἤμουν στὴν ἡλικία τοῦ παιδιοῦ μου, κανένας δὲν μποροῦσε νὰ μοῦ προσφέρει τόσες δραστηριότητες. Θέλω τὸ παιδί μου νὰ ἔχει τὶς καλύτερες εὐκαιρίες στὸν ἐλεύθερο χρόνο του. Μπορεῖ νὰ ἀγχώνεται λίγο γιὰ νὰ τὰ προλάβει ὅλα, ἀλλὰ ἐγὼ θέλω μόνο τὸ καλὸ του”. Τὰ τελευταία χρόνια, τὰ προγράμματα τῶν παιδιῶν μοιάζουν ὅλο καὶ περισσότερο μὲ αὐτὰ τῶν ἐνηλίκων, δὲν μένει χρόνος οὔτε γιὰ νὰ ἀναπνεύσουν. Ἡ εἰκόνα τῶν ξένοιαστων παιδιῶν ποὺ διαβάζουν λίγο καὶ ἔχουν ἀτέλειωτες ὧρες γιὰ παιχνίδι, πιὸ πολὺ μὲ μύθο μοιάζει παρὰ μὲ πραγματικότητα. Τί εἶναι ὅμως αὐτὸ ποῦ χάνουν τὰ παιδιὰ μὲ ὑπερφορτωμένα προγράμματα; Σύμφωνα μὲ ἔρευνες, τὰ παιδιὰ ποὺ ἐμπλέκονται σὲ πολλὲς δραστηριότητες τείνουν
νὰ βιώνουν περισσότερο ἄγχος σὲ σχέση μὲ τὰ παιδιὰ ποὺ ἔχουν λιγότερο ὀργανωμένα καὶ πιεστικὰ προγράμματα, καὶ ἐπίσης χάνουν σημαντικὲς ἐμπειρίες ποὺ μόνο στὴν παιδικὴ ἡλικία μποροῦν νὰ ζήσουν. Πιὸ συγκεκριμένα στεροῦνται: Χρόνο γιὰ νὰ παίζουν αὐθόρμητα καὶ μὲ δημιουργικὸ τρόπο.
Σύμφωνα μὲ τὸν ψυχολόγο Rogge, τὰ παιδιὰ ποὺ ἐγκλωβίζονται σὲ ἕνα χρονικὰ πιεσμένο πρόγραμμα, ποὺ ἀπαιτεῖ ἐκ τῶν πραγμάτων ἀκριβή προγραμματισμό, στεροῦνται ἐμπειρίες χώρου καὶ χρόνου. Τὸ Ἐν Ἐσόπτρῳ
19
ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ «τό ὑπερφορτωμένο πρόγραμμα» αὐθόρμητο παιχνίδι ἐπιτρέπει στὰ παιδιὰ νὰ ἀνακαλύψουν μόνα τους τὰ ἐνδιαφέροντά τους, νὰ ἐκφραστοῦν ἐλεύθερα καὶ νὰ μάθουν τὰ ἴδια πῶς νὰ διαχειρίζονται τὸν χρόνο τους. Τὸ παιχνίδι εἶναι γιὰ τὰ παιδιὰ ὁ φυσικὸς τρόπος μάθησης. Ὅταν οἱ γονεῖς λειτουργοῦν ὡς “μάνατζερ” τοῦ ἐλεύθερου χρόνου τῶν παιδιῶν, ἀπομένει ἐλάχιστος χρόνος γιὰ τὰ παιδιὰ νὰ νιώθουν παιδιά. Χρόνο μὲ τοὺς γονεῖς καὶ τὴν οἰκογένεια.
Ὅταν οἱ γονεῖς λειτουργοῦν ὡς “μάνατζερ” τοῦ ἐλεύθερου χρόνου τῶν παιδιῶν, ἀπομένει ἐλάχιστος χρόνος γιὰ τὰ παιδιὰ νὰ νιώθουν παιδιά.
Τὰ παιδιὰ ἔχουν ἀνάγκη νὰ περνοῦν χαλαρὸ χρόνο μὲ τοὺς γονεῖς τους. Ὁ χρόνος αὐτὸς μπορεῖ νὰ περιλαμβάνει συζήτηση, διάβασμα, παιχνίδι καὶ ἁπλὴ συντροφιά. Ὅταν ὅμως ὅλα τὰ μέλη τῆς οἰκογένειας τρέχουν ἀπὸ τὴ μία δραστηριότητα στὴν ἄλλη, δὲν ἔχουν πολλὲς εὐκαιρίες γιὰ νὰ περάσουν ποιοτικὸ χρόνο ὁ ἕνας μὲ τὸν ἄλλον. Αὐτογνωσία. Τὰ παιδιὰ χρειάζονται χρόνο γιὰ νὰ σκεφτοῦν, νὰ ὀνειρευτοῦν, νὰ δημιουργήσουν, νὰ ἐξερευνήσουν, νὰ ἀφήσουν τὴ φαντασία τοὺς ἐλεύθερη καὶ νὰ ταξιδέψουν μέσα ἀπὸ αὐτήν. Ὅλα τὰ παραπάνω ἐπιτρέπουν στὰ 20
Ἐν Ἐσόπτρῳ
παιδιὰ νὰ γνωρίσουν καλύτερα τὸν ἑαυτό τους καὶ τὰ βοηθοῦν νὰ μάθουν τί πραγματικὰ τὰ ἐνδιαφέρει. Ὅταν ὅμως ἐμπλέκονται σὲ πολλὲς δραστηριότητες, δὲν ἔχουν τὸν χρόνο γιὰ προσωπικὴ ἀναζήτηση τοῦ ἑαυτοῦ τους. Τί πρέπει νὰ κάνουν οἱ γονεῖς; Σίγουρα οἱ γονεῖς θέλουν πάντα τὸ καλύτερο γιὰ τὰ παιδιά τους καὶ οἱ προθέσεις τοὺς εἶναι ἁγνές. Κανένας γονιὸς δὲ θέλει νὰ προκαλεῖ ἄγχος καὶ πίεση στὸ παιδί του. Σὲ καμία περίπτωση δὲ λέμε ὅτι οἱ δραστηριότητες κάνουν κακὸ στὸ παιδὶ καὶ ὅτι εἶναι αὐτὲς ποὺ δημιουργοῦν πρόβλημα. Ἀντίθετα, ἔρευνες ἔχουν δείξει ὅτι τὰ παιδιὰ ποὺ ἀθλοῦνται γιὰ παράδειγμα, ἔχουν περισσότερη αὐτοπεποίθηση, καλύτερη σχολικὴ ἀπόδοση καὶ λιγότερα προβλήματα συμπεριφορᾶς. Ἑπομένως, αὐτὸ ποὺ μποροῦν νὰ κάνουν οἱ γονεῖς εἶναι ἀρχικὰ νὰ χαλαρώσουν, νὰ μειώσουν τὶς ταχύτητες καὶ νὰ προσπαθήσουν νὰ βροῦν τὴν ἰσορροπία καὶ τὸ μέτρο. Ο Rosenfeld εἶπε, αὐτὸ ποὺ χρειάζονται καὶ ἔχουν πραγματικὰ ἀνάγκη τὰ παιδιά, εἶναι ἀνθρώπινες καὶ οὐσιαστικὲς σχέσεις, ὄχι ἀτελείωτες δραστηριότητες. Οἱ γονεῖς μπορεῖ νὰ πιστεύουν πὼς πιέζοντας τὰ παιδιὰ νὰ κάνουν πολλὰ πράγματα ταυτόχρονα, ὅταν μεγαλώσουν θὰ θυμοῦνται τὶς ὑπέροχες δραστηριότητες ποὺ εἶχαν. Προσέξτε ὅμως, μήπως αὐτὸ ποὺ θὰ ἔχουν νὰ θυμοῦνται τελικά, εἶναι πόσο ἐξαντλημένα ἔνιωθαν τρέχοντας ἀπὸ τὴ μία δραστηριότητα στὴν ἄλλη, καὶ τὶς φωνὲς τῶν γονιῶν τους νὰ τοὺς λένε νὰ βιαστοῦν γιὰ νὰ προλάβουν τὴν ἑπόμενη. Πηγή: Parentshelp.gr
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ Ι∆ΡΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑ∆ΙΑΣ
Ἀπό τή χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση τμημάτων τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας. (15-12-2013) Ἐν Ἐσόπτρῳ
21
i Συσσίτια τῆς Ἐκκλησίας
Ἱ. Μητροπ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν: Ἀπό τό 2009 μέχρι σήμερα, ἔχει διανείμει 6.000 περίπου μερίδες φαγητοῦ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου: Ἀπό τό 2011 μέχρι σήμερα, ἔχει διανείμει 3.700 περίπου μερίδες φαγητοῦ. Ἱ. Ν. Ἁγ. Εἰρήνης Πύργου Μονοφατσίου: Ἀπό τό 2006 μέχρι σήμερα, ἔχει διανείμει 28.000 περίπου μερίδες φαγητοῦ. Εὐχαριστοῦμε πολύ τούς δωρητές καί τούς ἀνθρώπους πού παρασκευάζουν τό φαγητό μέ τόσο φιλότιμο, ἀγάπη καί διάκριση.
i Τράπεζες τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας
!
Τμήματος κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως, Ἱ. Μ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν, Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου, Ἁγ. Ραφαήλ Μοιρῶν, Ἁγ. Βαρβάρας καί Ἀσημίου. Τρόφιμα διανέμονται καί σέ ἄλλες Ἐνορίες.
22
Κάνουμε ἔκκληση πρός αὐτούς πού ἔχουν τή δυνατότητα: Προσφέρετε μέ ὅποιο τρόπο μπορεῖτε, κάντε ἕνα γεῦμα γιά τήν ἀνάπαυση συγγενικῶν προσώπων σας. Ἐν Ἐσόπτρῳ
i Δωρεάν διανομή τροφίμων Τό τμῆμα Κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, σέ συνεργασία μέ τίς Ἐνορίες καί τούς Ἐφημερίους της, διένειμαν 20.877 κιλά μακαρόνια, 3.526,645 κιλά φέτα, καί 2.178 κιλά τυρί, σέ οἰκογένειες τῆς περιοχῆς μας πού ἐγκρίθηκαν ἀπό τίς ἁρμόδιες κρατικές ἀρχές. Εὐχαριστοῦμε θερμά τή Δ/νση ἀγροτικῆς οἰκονομίας τῆς Περιφερειακῆς Ἑνότητας Ἡρακλείου, τόν ἀγροτοβιομηχανικό Συναιτερισμό Τυμπακίου καί ὅλους ὅσους βοήθησαν γιά τήν ἐν λόγῳ διανομή.
Δωρεές Γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς κατασκευῆς τοῦ 2ου ὀρόφου, ἄνωθεν τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας: 1) Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας 51.555,55€, 2) Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 421,50€, 3) Ἱ. Μονή Κουδουμᾶ 500€, 4) Ἐνορία Ἱ. Μητροπ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν 1.000€, 5) Ἐνορία Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου 1.670€, 6) Ἐνορία Ἁγ. Αἰκατερίνης Τυμπακίου 700€, 7) Ἐνορία Λαγολιοῦ 150€, 8) Ἐνορία Περίου 280€, 9) Ἐνορία Βαγιωνιᾶς 200€, 10) Ἐνορία Ἀντισκαρίου 200€, 11) Ἐνορία Λαρανίου 100€, 12) Ἐνορία Καμηλαρίου 500€, 13) Ἐνορία Καμαρῶν 300€, 14) Ἐνορία Λούκιας 300€, 15) Ἐνορία Βώρων 300€, 16) Ἐνορία Ἄνω Μουλίων 280€, 17) Ἐνορία Στερνῶν 200€, 18) Ἐνορία Ἁγ. Δέκα 1.200€, 19) Ἐνορία Μακρῶν 300€, 20) Ἱ. Ν. Ἁγ. Στυλιανοῦ, Ἐνορίας Στερνῶν 250€, 21) κ. Μιχαήλ Χατζηγιάννης 340€ 22) κ. Νικόλαος Αποστολάκης 200€. Γιά τό τμῆμα ψηφιδωτοῦ τοῦ Πολιτιστικοῦ μας Κέντρου: Ἐπιμορφούμενοι 75€. Γιά τό τμῆμα Σχολῆς Βυζ. Μουσικῆς: Ἐπιμορφούμενοι 345€. Εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τίς ὡς ἄνω εὐγενικές δωρεές, οἱ ὁποῖες βοηθοῦν τό ἔργο τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας. Τό Πολιτιστικό Κέντρο - Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, ὡς γνωστόν, ὁδεύει πρός τήν ὁλοκλήρωση τῆς κατασκευῆς του, ἀπό χρηματοδότηση τοῦ ΕΣΠΑ. Ὁ 2ος ὄροφος, ἄνωθεν αὐτοῦ, ἀνεγείρεται, ἐκτός χρηματοδότησης τοῦ ΕΣΠΑ, μέ δαπάνες τῆς Ἐκκλησίας. Ἐν Ἐσόπτρῳ
23