$ ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Περιεχόμενα Συναξάρι: Ἅγιος Πορφύριος ὁ μῖμος ........................................................................................................................................ 3 "Οὐκ ἐπ᾽ἄρτῳ μόνον ζήσεται ὁ ἄνθρωπος" τοῦ π. Μακαρίου τοῦ Ἱ. Κελλίου Μαρουδᾶ Ἁγ. Ὄρους ............................................................................... 5 "Ὁ γάμος ὡς μυστήριο" τοῦ π. Ἰ. Μέγιεντορφ .......................................................................................................... 9 Ἐκ Φαναρίου: Ἀπό τήν ὁμιλία τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, κατά τήν ἑορτή τῶν ὀνομαστηρίων αὐτοῦ ............................................... 12 1ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ «Ἐν Γορτύνῃ καί Ἀρκαδίᾳ ἐγένετο…», Ἡ. Ἱ. Μητρόπολη γιά τό Συνέδριο, Ψήφισμα Συνεδρίου ......................................................................... 14 Μαζί μέ τούς γονεῖς: Ἠθοποιός παιδί στό ρόλο τοῦ μεγάλου .................................................. 21 Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους: Ἑλληνικὴ γλώσσα... πολλὰ ποὺ πιθανὸν δὲν γνωρίζεις (Α΄μέρος)
....................................
22
Ἅγιος Πορφύριος ὁ μῖμος (4 Νοεμβρίου) Ἡ λέξη μῖμος, πρὶν φτάσει νὰ δηλώνει τὸν ἠθοποιό, σήμαινε στὰ ἀρχαῖα χρόνια τὸ θεατρικὸ κείμενο, ποὺ ἦταν ἕνας σύντομος διάλογος μὲ σκηνὲς ἀπὸ τὴ μυθολογία ἢ τὴν καθημερινὴ ζωή. Ἀπὸ τὰ ἀγαπημένα θέματα σάτιρας τῶν μίμων ἰδιαίτερα στοὺς πρωτοχριστιανικοὺς αἰῶνες ποὺ ὁ χριστιανισμὸς ἦταν ὑπὸ διωγμό, ἦταν τὰ μυστήρια τῆς χριστιανικῆς πίστης, κυρίως τὸ βάπτισμα καὶ τὰ μαρτύρια τῶν χριστιανῶν. Σ᾽ αὐτὲς τὶς τελευταῖες παραστάσεις συνέβαινε πολλὲς φορὲς οἱ μίμοι ποὺ ὑποδύονταν τοὺς χριστιανούς, νὰ μετανοοῦν καὶ νὰ ἀσπάζονται τὸν Χριστιανισμὸ μετὰ ἀπὸ Θεία παρέμβαση, μὲ συνέπεια νὰ πληρώνουν συχνὰ αὐτὴ τὴ μεταστροφή τους μὲ μαρτυρικὸ θάνατο. Ἕνας ἀπ᾽ αὐτοὺς ἦταν καὶ ὁ Ἅγιος Πορφύριος ποὺ εἶναι καὶ ὁ Ἅγιος τῶν ἠθοποιῶν.
Δωρεές ................................................................................................................................................................................................................................. 23
Ἐν Ἐσόπτρῳ Τριμηνιαία ἔκδοση τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Ἐκδίδεται μέ τήν πρόνοια τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου. Ἰδιοκτήτης-Ἐκδότης: Τμῆμα Ἐκδόσεων Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Ὑπεύθυνος ὕλης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, τηλ. 6975853535, e-mail: xarpap75@gmail.com Συντακτική Ἐπιτροπή: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, π. Χαράλαμπος Κοπανάκης. Σχεδίαση περιοδικοῦ: Νίκος Ντρετάκης. Ἐκτύπωση: ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ
Ἐπισκεφθεῖτε τήν ἱστοσελίδα μας
www.imga.gr
Οἰκονομικές εἰσφορές: Ἁγ. Γεωργίου 16, 70400 Μοῖρες, Ἡρακλείου Κρήτης Τηλ.: 28920 22208 - Fax: 28920 24804 Ἐξώφυλλο: Ἱ. Ν. Παναγίας Κερᾶς ἤ Ἁγ. Τίτου Γόρτυνας Κρήτης
Ἅγιος Πορφύριος ὁ μῖμος, ἔζησε τὸ 270, στὰ χρόνια τοῦ αὐτοκράτορα Αὐρηλιανοῦ. Ἦταν τόσο τὸ μίσος του, ποὺ ἔστειλε διαταγὴ μὲ τὴν ὁποία καλοῦσε τοὺς ἄρχοντες ὅλων τῶν ἐπαρχιῶν τῆς αὐτοκρατορίας του νὰ στραφοῦν μὲ κάθε τρόπο ἐναντίον τῶν χριστιανῶν ὑπηκόων του. Αὐτὸ ἔκανε καὶ ὁ ἔπαρχος τῆς Καισάρειας στὴν Καππαδοκία ποὺ τὸν καιρὸ ἐκεῖνο ἦταν ρωμαϊκὴ ἐπαρχία, ὁ κόμης Ἀλέξανδρος. Χρησιμοποίησε ὅλα τὰ μέσα ποὺ εἶχε, γιὰ νὰ ἐξαλείψει τὴ χριστιανικὴ πίστη. Ἀκόμα καὶ θεατρίνους συγκέντρωσε ἀπὸ διάφορα μέρη καὶ τοὺς συμβούλευσε νὰ δώσουν παραστάσεις στὶς ὁποῖες νὰ κοροϊδεύουν τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία. Κορυφαῖος ἀνάμεσα σ᾽ αὐτοὺς τοὺς ἠθοποιοὺς ἦταν ὁ Πορφύριος. Καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἔφεσο
Ὁ
τῆς Μ. Ἀσίας καὶ ἀπὸ μικρὴ ἡλικία εἶχε ἀνατραφεῖ μὲ τοὺς μίμους στὰ θέατρα. Ἐξασκώντας τὴν τέχνη τοῦ μίμου συχνὰ κορόϊδευε τὶς χριστιανικὲς συνήθειες καὶ τελετουργίες. Ὁ ἔπαρχος τὸν ἔβαλε προϊστάμενο στὸ θέατρο τῆς Καισάρειας ὅπου πήγαινε συχνὰ καὶ παρακολουθοῦσε τὶς παραστάσεις του. Μία μέρα μὲ ἐντολὴ τοῦ κόμη Ἀλεξάνδρου, συγκεντρώθηκε μεγάλο πλῆθος στὸ θέατρο, γιὰ νὰ παρακολουθήσει μία παράσταση ποὺ σκοπὸ εἶχε νὰ ἐμπαίξει καὶ νὰ κοροϊδέψει τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἠθοποιοὶ εἶχαν ντυθεῖ ἐπίσκοποι, ἱερεῖς, διάκονοι καὶ ψάλτες. Ὁ Πορφύριος θὰ ὑποδυόταν ἕναν ἄνθρωπο ποὺ ἐπρόκειτο νὰ βαπτιστεῖ ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους ἠθοποιούς. Πλησίασε πρὸς τὴν κολυμβήθρα μὲ ψεύτικη σοβαρότητα, γιὰ νὰ λάβει τὸ βάπτισμα. Ἕνας Ἐν Ἐσόπτρῳ
3
ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Ἅγιος Πορφύριος ὁ μῖμος
ἄλλος θεατρίνος ποὺ παρίστανε τὸν ἐπίσκοπο τὸν ἔβαλε στὸ νερὸ καὶ ἔκανε πὼς τὸν βαπτίζει στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἔπειτα βγαίνοντας ἀπὸ τὴν κολυμβήθρα ντύθηκε λευκὴ στολὴ ὅπως συνηθίζονταν σ᾽ ἐκείνους ποὺ βαπτίζονταν. Σ᾽ αὐτὸ τὸ σημεῖο εἶχαν συνεννοηθεῖ νὰ ἀρχίσουν νὰ χλευάζουν τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία. Ὅμως τότε ἔγινε κάτι ποὺ κα-
Ἐπειδὴ ὁ κόμης πρόσταξε τὸν Ἅγιο Πορφύριο νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη τῶν χριστιανῶν καὶ ἐκεῖνος δὲν θέλησε, γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸν ἀποκεφάλισαν καὶ ἔτσι ἔλαβε ὁ ἀοίδιμος τὸ στεφάνι τοῦ μαρτυρίου. Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τὴ μνήμη τοῦ τὴν 4η Νοεμβρίου. Ὁ Ἑλληνικὸς σύλλογος ἠθοποιῶν τὸν ἔχει ἀνακηρύξει προστάτη τοῦ θεάτρου.
Οὐκ ἐπ᾽ἄρτῳ μόνον ζήσεται ὁ ἄνθρωπος... Βρισκόμαστε κατὰ γενικὴ ὁμολογία σὲ μία δύσκολη ἐποχή. Μία ἐποχὴ ποὺ ἡ οἰκονομικὴ δυσπραγία μᾶς ὁδηγεῖ σὲ ἀναταραχὲς ἐσωτερικὲς γιατί ξεβολεβόμαστε ἀπὸ τὴν εὐμάρεια στὴν ὁποία εἴχαμε συνηθίσει, καὶ σὲ μία γενικότερη ἀνασφάλεια γιὰ τὸ μέλλον μας. Εἴχαμε συνηθίσει τὰ τελευταία χρόνια νὰ ζοῦμε μὲ οἰκονομικὴ ἄνεση, εἴχαμε ἀπολαβὲς περισσότερες ἀπ᾽ ὅσο ἀντιστοιχοῦσαν στὴν ἐργασία ποὺ κάναμε. Εἴχαμε βολευτεῖ καλά. Καλοπερνούσαμε. Καὶ δυστυχῶς οἱ πολλοὶ ξεχάσαμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει μόνο ὑλικὴ ὑπόσταση, καὶ ὅταν κολλήσει στὰ ὑλικὰ θὰ ἀνισορροπήσει, καὶ ὅταν γιὰ κάποιο λόγο δὲν θὰ ἔχει τὴν ἄνεση στὰ ὑλικὰ πράγματα, θὰ δυσκολευτεῖ νὰ ξαναπροσδιορίσει τὴν ὕπαρξή του στὸν κόσμο αὐτὸ ποὺ ζοῦμε.
Ὁ Πορφύριος καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἔφεσο τῆς Μ. Ἀσίας καὶ ἀπὸ μικρὴ ἡλικία εἶχε ἀνατραφεῖ μὲ τοὺς μίμους στὰ θέατρα...
῾ Ἀπόψεις τῆς Καππαδοκίας (ἀριστερά) καί τῆς Ἐφέσου (δεξιά) ὅπως εἶναι σήμερα.
Ἐνδεικτικὴ βιβλιογραφία 1) "Ἀκολουθία τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μάρτυρος Πορφυρίου τοῦ ἀπὸ μίμων, προστάτου τῶν Ἑλλήνων Ἠθοποιῶν" (μετὰ ἁγιολογικῶν κειμένων καὶ Παρακλητικοῦ Κανόνος), ἐκδίδονται ὑπὸ τοῦ πρωτοπρεσβύτερου Γεωργίου Δ. Μεταλλήνου, Ἐν Ἀθήναις, 1995. 2) "Δι᾽ εὐχῶν τῶν Ἁγίων", Νοέμβριος - Παιδικὸς Συναξαριστής, ἔκδ. Ἄθως - Παιδικά, (Σταμούλη), α΄ἔκδ. 2008. 3) "Μαρτυρολόγιον τοῦ θεάτρου", π. Εὐδοκίμου Καρακουλάκη, ἔκδ. Ἑπτάλοφος, α΄ἔκδ. 2012.
νεὶς δὲν περίμενε. Ἀφοῦ βαπτίσθηκε παρουσιάστηκαν μπροστά του ἅγιοι ἄγγελοι μὲ λαμπάδες, οἱ ὁποῖοι ἔψαλλαν μὲ ἀπερίγραπτη χαρὰ «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθησαν» καὶ τὸν δίδαξαν ἐκείνη τὴν στιγμὴ νὰ προσεύχεται κατὰ Ἀνατολάς καὶ νὰ τυπώνει στὸ μέτωπο καὶ σὲ ὅλο του τὸ σῶμα τὸν τίμιο σταυρό. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ θαῦμα πολλοὶ πίστευσαν στὸν Χριστό, καὶ διὰ φωτεινῆς νεφέλης βαπτισθέντες προσῆλθαν στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ.
Πηγή Ἀντιαιρετικὸν Ἐγκόλπιον www.egolpion.com
4
Ἐν Ἐσόπτρῳ
ἠγαπημένος Ἰακὼβ ὁ προπάτωρ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης «ἔφαγε, ἐχορτάσθη, ἐλιπάνθη, ἐπαχύνθη καὶ ἀπελάκτισεν ὁ ἠγαπημένος». Ἀπελάκτισε θὰ πεῖ κλώτσησε. Ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὸν Θεό. Ἡ καλοπέραση χοντραίνει τὸ μυαλὸ καὶ δὲν σκεφτόμαστε τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ καλοπερνοῦμε. Νὰ ὅμως τώρα ποὺ ἡ καλοπέραση τελειώνει. Πολλοὶ μιλᾶνε γιὰ πείνα. Δὲν ξέρω ἂν σήμερα μποροῦμε νὰ ποῦμε ἀκόμα αὐτὴν τὴ λέξη, ἀλλὰ προσωπικὰ ἔχοντας κάποια ἡλικία, ὅπως καὶ κάποιοι ἀπὸ σᾶς τοὺς παλαιότερους, ποὺ ζήσαμε σὲ δύσκολες συνθῆκες, θὰ δυσκολευόμασταν νὰ χρησιμοποιήσουμε αὐτὴν τὴν λέξη «πείνα» γιὰ σήμερα τουλάχιστον. Ἕνας σοφὸς Ἕλληνας ζωγράφος ἔλεγε τὸ ἑξῆς: «Ὁ Ἕλληνας ἔχασε ἕνα μεγάλο κίνητρο ποὺ εἶχε στὴ ζωή του: τὴν πείνα. Τώρα τρώει καὶ ὅλοι ἔχουν κοιλιὰ καὶ στομάχι. Λοιπὸν δὲν μποροῦμε νὰ ἔχουμε τὶς δραστηριότητες ποὺ εἴχαμε ὡς πεινασμένοι. Ὅτι μεγάλο ἔκανε ἡ Ἑλλὰς –εἴτε ἀπὸ φιλοσόφους, εἴτε ἀπὸ ἁπλοὺς ἀνθρώπους- τὸ ἔκανε ἀπὸ τὴν πείνα. Ὁ Ἕλληνας φαγωμένος γίνεται ἕνα ἀποκτηνωμένο ζῶο. Ἡ πείνα πρέπει σήμερα νὰ γίνει δίαιτα». Αὐτὰ τὴ δεκαετία τοῦ ’80. Καὶ σήμερα μαζὶ μὲ τὶς οἰκονομικὲς ὑλικὲς δυσκολίες ἔχουμε καὶ ἕναν βομβαρδισμὸ ἀπὸ ἀπαισιόδοξες πληροφορίες γιὰ τὴν γενικό-
Ἀποσπάσματα ἀπὸ ὁμιλία τοῦ Γέροντα Μακάριου τοῦ Ἱεροῦ Χιλιανδαρινοῦ Κελλίου Γέννησης τῆς Θεοτόκου, Μαρουδᾶ (ἀπομαγνητοφωνημένη)
Ὁ Ἄρτος τῆς ζωῆς
Ἐν Ἐσόπτρῳ
5
Οὐκ ἐπ᾽ἄρτῳ μόνον ζήσεται ὁ ἄνθρωπος... τερη κατάσταση τοῦ πλανήτη καὶ εἰδικότερα τῆς χώρας μας. Πρὶν λίγους μῆνες βρέθηκα σὲ ἕνα ἁγιορείτικο μοναστήρι καὶ μαζευτήκαμε στὸ ἀρχονταρίκι νὰ κεραστοῦμε γιὰ τὴν γιορτὴ τοῦ ἡγουμένου τῆς Μονῆς. Μεταξὺ ἄλλων κυριάρχησαν οἱ πληροφορίες ἀπὸ τὸ ἴντερνετ γιὰ τὰ γενόμενα στὸν κόσμο, γιὰ τὰ σατανικὰ σχέδια τῶν μασόνων, τῶν πολιτικῶν, τῶν οἰκονομολόγων, τοῦ Πάπα, τοῦ…, τοῦ…, τοῦ… Μία μαυρίλα. Δίπλα μου καθόταν ἕνας γέρος μοναχὸς ὁ ὁποῖος ἄκουγε μὲ προσοχὴ χωρὶς νὰ ταραχθεῖ, ἐνῶ ἔβλεπε κανεὶς στὰ πρόσωπα τῶν παρευρισκομένων μία κατήφεια, καὶ ψιθύρισε τρεῖς φορές: «Καὶ ποὺ εἶναι ὁ Θεός, καὶ ποὺ εἶναι ὁ Θεός…» Μαυρίζει ἡ ψυχή μας γιατί δὲν ἔχουμε τὴν ἐλπίδα μας στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶναι θέμα μας ἐδῶ νὰ ἀναλύσουμε αὐτὲς τὶς σκοτεινές, γιὰ τοὺς πολλούς, ἀρνητικὲς ἐξουσίες καὶ δυνάμεις, ποὺ λένε ὅτι μᾶς ἔφθασαν σ᾽ αὐτὸ τὸ σημερινὸ ἀδιέξοδο. Τὸ θέμα μας εἶναι πὼς μποροῦμε, ἂν θελήσουμε, νὰ ξεφύγουμε. Νὰ ξεφύγουμε ὄχι ἀπὸ τὴν ὑλικὴ δυσκολία, ἀλλὰ νὰ βροῦμε τὴν πραγματικὴ ψυχικὴ δύναμη νὰ σταθοῦμε στὰ πόδια μας, δίνοντας ἐλπίδα καὶ φῶς στὴ ζωή μας. Καὶ τὸ Φῶς καὶ ἡ Ζωὴ εἶναι ὁ Χριστός. Λεγόμαστε Χριστιανοὶ χωρὶς στὴν οὐσία νὰ ζοῦμε χριστιανικά. Ὁ Χριστὸς ἔκανε τομὴ στὴν ἱστορία ὄχι μὲ τὴν ἠθική του διδασκαλία, ἀλλὰ μὲ τὶς δύο ἀλήθειες ποὺ μᾶς ἔδειξε μὲ τὴ ζωή Του καὶ τὸ κήρυγμά Του. Τὴν Ἀνάσταση καὶ τὴν Ἀγάπη. Μὲ τὴν Ἀνάστασή Του ἔδωσε λύση στὸ μεγαλύτερο αἴνιγμα καὶ πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου. Σήμερα ὁ πολιτισμὸς μας εἶναι χρεωκοπημένος πνευματικά. Θέλει νὰ διώξει ἀπὸ τὴ ζωή μας τὴ σκέψη τοῦ θανάτου καὶ νὰ μᾶς κάνει νὰ ἀποφεύγουμε τὸν πόνο, μιλᾶμε γιὰ τὸν σωματικὸ κυρίως πόνο. Ἡ χρήση καὶ κατάχρηση τῶν φαρμάκων εἶναι σήμερα τρομακτικὴ καὶ ὅσο τὰ συνηθίζουμε τὰ φάρμακα τόσο δὲν μᾶς πιάνουν καὶ αὐξάνουμε τὶς δόσεις καὶ οὕτω καθ᾽ ἑξῆς. Ὅλοι μας συνηθίσαμε νὰ ζοῦμε μὲ τὰ χαπάκια 6
Ἐν Ἐσόπτρῳ
μας. Χάπια γιὰ τὴν ὑπέρταση, χάπια γιὰ τὴν χοληστερίνη, χάπια γιὰ τὸ ζάχαρο, χάπια, χάπια, χάπια… Τὶς περισσότερες φορὲς γιὰ νὰ μὴν ὑποβληθοῦμε σὲ δίαιτα, σὲ ἐγκράτεια, σὲ στέρηση. Ζοῦμε περισσότερα χρόνια σήμερα. Ζοῦμε μὲ φαρμακευτικὴ ὅμως ὑποστήριξη, εἴτε γιὰ τὴν σωματική μας ὑγεία, εἴτε γιὰ τὰ ψυχολογικά μας. Ἡ κατάθλιψη παίρνει καὶ δίνει. Ὅλοι τὸ ξέρουμε ὅτι θὰ πεθάνουμε καὶ ὅτι σίγουρα στὸν κόσμο αὐτὸ θὰ πονᾶμε ὅσο κι ἂν θέλουμε νὰ ἀπωθοῦμε μέσα στὸ μυαλὸ αὐτὲς τὶς δύο πραγματικότητες. ...Μάθαμε νὰ καλοπερνᾶμε στὰ εὔκολα χωρὶς ζόρι, καὶ τώρα ποὺ ἦρθαν τὰ ζόρια, γιατί τὴν καλοπέραση δὲν τὴν κερδίσαμε μὲ τὸν κόπο μας, ἡ γκρίνια ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὶς ἀνασφάλειές μας ἔχει γίνει σὰν ἐπιδημία. Ὁ ἕνας βουλιάζει τὸν ἄλλον. Ἔρχονται μερικοὶ ἐπισκέπτες στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ ρωτᾶνε: Σᾶς ἐπηρέασε ἐδῶ ἡ οἰκονομικὴ κρίση; Τοὺς ἀπαντῶ: Βεβαίως. Λένε: Μὰ πῶς, μισθοὺς δὲν παίρνετε, συντάξεις δὲν ἔχετε, πῶς ἐπηρεαστήκατε; Καὶ τοὺς ἀπαντῶ: Ἡ γκρίνια σας μᾶς ἐπηρεάζει. Καὶ εὐτυχῶς πολλοὶ καταλαβαίνουν καὶ ἀλλάζουν κουβέντα. ...Μερικοὶ ἔρχονται συνειδητὰ μετανοημένοι γιὰ τὴν ὡς τώρα ζωή τους, ὁμολογοῦν τὶς ἁμαρτίες τους καὶ προσπαθοῦν νὰ ἀγαπήσουν τὸν Χριστό μας καὶ νὰ νιώσουν τὴν Ἀγάπη Του. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ πέφτουν καὶ σηκώνονται καὶ ξαναπέφτουν καὶ ξανασηκώνονται, ἀλλὰ δὲν ξανααμαρτάνουν μὲ τὸν ἴδιο τρόπο. Οἱ κακὲς συνήθειες, οἱ ἕξεις, δὲν φεύγουν εὔκολα, οἱ πειρασμοὶ σήμερα πιὸ ἔντονοι, ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ μπορεῖ ἐξωτερικὰ νὰ κάνουν αὐτὰ ποὺ ἔκαναν καὶ πιὸ μπροστά, ἡ καρδιὰ τοὺς ὅμως δὲν εἶναι δοσμένη μὲ τὸν ἴδιο τρόπο στὴν ἁμαρτία, καὶ γι᾽ αὐτὸ ἔχουν ἐλπίδα. Μποροῦν νὰ χαροῦν γιατί ἀποκτοῦν μία ἀγαπητικὴ σχέση μὲ τὸν Χριστό μας ποὺ σηκώνει ὅλα τὰ ἁμαρτήματα τοῦ κόσμου, ἀρκεῖ νὰ θέλουμε νὰ Τοῦ τὰ φορτώσουμε. Εἶναι ἄλλοι ποὺ ἔρχονται νὰ ἀναφέρουν τὰ σφάλματά τους ἀπὸ ἠθικὸ καθῆκον καὶ λίγοι ἀπ᾽ αὐτοὺς ἔχουν μέσα τοὺς χαρά, παρὰ τὴν ἀπόθεση τῶν ἁμαρτιῶν τοὺς – πολλὲς φορὲς
προσπαθοῦν καὶ μὲ λεπτομέρειες νὰ τὶς ἐκθέσουν γιὰ νὰ καθαριστοῦν καλύτερα, ἀλλὰ ἡ χαρὰ λείπει γιατί δὲν ὑπάρχει ἀγάπη γιὰ τὸν Χριστό. Δὲν τοὺς νοιάζει ἡ σχέση μὲ τὸν Χριστό μας, ἀλλὰ ἡ θρησκευτική, ψυχολογική τους τακτοποίηση. Αὐτὸ τὸ κάνουν καὶ σὲ ἄλλες θρησκεῖες. Στὸ Ἰσλὰμ π.χ., ἂν πλυθεῖς μετὰ ἀπὸ μία ἁμαρτία καθαρίζεσαι, σχέση ὅμως μὲ τὸν Θεὸ ἔτσι δὲν δημιουργεῖται, εἶναι ἁπλὴ τήρηση τοῦ νόμου. Αὐτό, δυστυχῶς, συμβαίνει μὲ πολλοὺς ἀπὸ μᾶς τοὺς Χριστιανούς. Δὲν ζοῦμε. Ζωὴ ὑπάρχει μόνο στὶς σχέσεις. Ἡ ἀτομικὴ ἠθικὴ τακτοποίηση χωρὶς ἀγάπη γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, χωρὶς τουλάχιστον ἀνοχή, ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλον, δὲν ὁδηγεῖ πουθενά. Ἡ ἔλλειψη πραγματικῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων ξεραίνει τὴν ψυχή, τὴν ἀφήνει χωρὶς νόημα καὶ ἀναγκάζεται νὰ τρέχει σήμερα ὁ ἄνθρω-
Ἡ ἔλλειψη πραγματικῶν ἀνθρωπίνων σχέσεων ξεραίνει τὴν ψυχή, τὴν ἀφήνει χωρὶς νόημα...
πος στοὺς ψυχολόγους καὶ στοὺς ψυχιάτρους. Δυστυχῶς γίναμε Δύση. Παλαιότερα δὲν εἴχαμε ἀνάγκη ἀπὸ ψυχολόγους γιατί ὁ ἕνας μιλοῦσε στὸν ἄλλον καὶ ὑπῆρχαν σχέσεις. Δὲν εἴχαμε βέβαια καὶ χρήματα γιὰ τέτοιες πολυτέλειες. Καὶ μία παρένθεση ποὺ πονάει. Δυστυχῶς σήμερα τὸ ρόλο τοῦ ψυχολόγου προσπαθοῦν νὰ παίξουν κάποιοι πνευματικοί, χωρὶς τὴν ἀπαραίτητη γνώση καὶ κατάρτιση καὶ τὰ ἀποτελέσματα οἰκτρά. Ἔρχονται ἄλλοι στὸ Ἅγιον Ὅρος γιὰ νὰ βροῦν προφῆτες, μελλοντολόγους καὶ τρέχα γύρευε. Τὰ βλέπουν οἱ ταλαίπωροι στὶς τηλεοράσεις καὶ τὸ ἰντερνὲτ καὶ ἔρχονται νὰ τὰ ἐπιβεβαιώσουν ἀπὸ πρῶτο χέρι, καὶ γίνονται ἀντικείμενα ἐκμετάλλευσης μὲ τὴν τρομοκρατία ποὺ δέχονται. Ἐκμεταλλεύονται ἀκόμη καὶ τὰ λόγια καὶ τὰ γραπτά του συγχωρεμένου, τοῦ Γέροντα Παΐσιου. Ὁ γέροντας, ὅπως τὸν γνωρίσαμε, ἦταν ἕνας ἄνθρωπος γεμάτος εἰρήνη, ἀγάπη καὶ καλοσύνη. Πήγαινες κοντά του καὶ γαλήνευε ἡ ψυχή σου, σοὺ ᾽δινε ἐλπίδα, χαρὰ γιὰ ζωή. Σήμερα μοιράζονται ἑκατοντάδες φωτοτυπίες ἀπὸ ἕνα χειρόγραφό του γιὰ τὸν ἀντίχριστο
Πάνω: Οἱ πέντε ἄρτοι καί οἱ δύο ἰχθύες. Ψηφιδωτό στήν Tabgha, κοντά στή θάλασσα τῆς Γαλιλαίας τοῦ 5ου αἰ. περίπου, ἐκεῖ ὅπου ἔγινε τό θαῦμα τοῦ πολλαπλασιασμοῦ τους ἀπό τόν Χριστό. Ἀριστερά: Ἅγιο Ὄρος, Ἱ. Μονή Χιλιανδαρίου.
Ἐν Ἐσόπτρῳ
7
Οὐκ ἐπ᾽ἄρτῳ μόνον ζήσεται ὁ ἄνθρωπος... καὶ τὸ 666, λὲς κι αὐτὸ εἶναι τὸ κύριο μήνυμα τοῦ γέροντα. Εἶχε ἀγωνία γιὰ τὰ τεκτενόμενα. Τοῦ μετέφρασε κάποιος ἕνα φυλλάδιο ἀπὸ τὰ πολλὰ προτεσταντικὰ ποὺ κυκλοφοροῦσαν στὰ ἐγγλέζικα στὴν Ἀμερικὴ καὶ τὸ πῆρε στὰ ζεστά. Ὅλα αὐτὰ εἶχαν ἤδη ἀτονήσει τότε στὴν Ἀμερικὴ καὶ τοῦ τὸ εἴπαμε, γιατί τὰ εἴχαμε διαβάσει ἀρκετὰ χρόνια πρὶν κυκλοφορήσει τὸ φυλλάδιό του. Ἀλλὰ ἐκεῖνος ἐπέμενε… ἦταν καὶ Καραμανλής. Τοῦ εἶχε μηνύσει καὶ ὁ Γέροντας Πορφύριος νὰ μὴν συνεχίσει νὰ ἀσχολεῖται μ᾽ αὐτά. Τὰ μελλοντολογικὰ εἶναι μία θρησκευτικὴ φλυαρία ποὺ φέρνουν ταραχὴ καὶ ἀδιαφορία γιὰ τὴν σωτηρία τῆς ψυχῆς. Ἔρχονται κι ἄλλες στραπατσαρισμένες ψυχὲς γεμάτοι ἐνοχές, ἀπελπισμένοι γιὰ τὴν σωτηρία τους. Δυστυχῶς ὁ ἐγωϊσμός μας ποὺ ζητᾶ πάντα τὴ δικαίωση, δὲν ἐπιτρέπει νὰ χαλάει ἡ εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ μας μὲ τὶς ἠθικὲς παραβάσεις ποὺ κάνουμε. Μὴ ὑπάρχοντας μετάνοια, δηλαδὴ διάθεση νὰ ἀποκατασταθεῖ ἡ σχέση μας μὲ τὸν Θεὸ ὅπου ὑπάρχει ταπείνωση καὶ ἐλπίδα, Θεὸς ὁ Σώζων, προσπαθοῦμε μόνοι μας νὰ τακτοποιηθοῦμε συνειδησιακὰ χωρὶς νὰ σηκώνομε τὰ χέρια μας πρὸς τὰ πάνω, γιατί θεωροῦμε ἑαυτοὺς ἀνάξιους λόγω τῆς ἁμαρτωλότητός μας. Βουλιάζομε συνεχῶς σὲ μία ἐνοχικὴ κατάσταση ποὺ πολλοὶ στὸ τέλος θέλουμε νὰ διώξουμε τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴ ζωή μας γιατί, ὅπως λέει ὁ Ντοστογιέφσκι «ἂν βγάλεις τὸν Θεό, ὅλα ἐπιτρέπονται». Κι εἶναι καὶ ἄλλοι ποὺ ψάχνουν γιὰ τὰ μεγάλα ὀνόματα, γιὰ τοὺς ἁγίους, γιὰ νὰ στηριχθοῦν, καὶ αὐτὰ ὄχι μόνο στὸ Ἅγιον Ὄρος. Τὶς περισσότερες φορὲς αὐτὰ τὰ μεγάλα ὀνόματα εἰδωλοποιοῦνται, καὶ Χριστὸς καὶ εἴδωλα δὲν συμβιβάζονται. Νομίζω ὅτι ἡ Δύση ἔχει ἐλαφρυντικὰ ποὺ προσπαθεῖ νὰ ἀποχριστιανικοποιηθεῖ. Ἐκεῖ ἐπικράτησε ἡ αἵρεση καὶ ταυτίστηκε ἡ σκληρὴ ἠθικολογία ποὺ κούρασε τόσους αἰῶνες τοὺς ἀνθρώπους καὶ θέλουν νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπ᾽ αὐτὸ τὸ φορτίο τῆς θρησκείας ποὺ δὲν ζωοποιεῖ. Τοὺς μιμοῦνται βέβαια καὶ πολλοὶ δικοί μας 8
Ἐν Ἐσόπτρῳ
ἄρχοντες, κυρίως ἀπὸ κόμπλεξ, ἀλλὰ καὶ γιατί δὲν γεύτηκαν τὴν Ὀρθοδοξία. Μεγάλη πλάνη στὴν ἐκκλησία μᾶς ἐπικράτησε κατὰ τὸν καιρὸ τῆς τουρκοκρατίας. Μεταφράστηκαν δυτικὰ κείμενα γιὰ τὴν πνευματικὴ δῆθεν κατάρτιση τοῦ Γένους μας, μὲ τὰ περὶ ἱκανοποιήσεως τῆς Θείας Δικαιοσύνης. Ἔκανες μία ἁμαρτία, θὰ κάνεις μία ἐνάρετη πράξη γιὰ νὰ ἱκανοποιηθεῖ ἡ θιγεῖσα Δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Ἀλίμονο ἂν ὁ Θεὸς ἦταν μπακάλης. Καὶ βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος σὲ συνεχὲς ἄγχος γιὰ νὰ τακτοποιήσει τοὺς λογαριασμούς του μὲ τὸν Θεό. Ἁμαρτάνουμε, τὸ συνειδητοποιοῦμε, ζητοῦμε συγχώρεση ἀπὸ τὸν Θεὸ ποὺ γνωρίζει τὰ πάντα καὶ ἂν εἶναι κάτι σημαντικό, διὰ τῆς Ἐξομολογήσεως ζητοῦμε τὴν ἄφεση τῆς ἐκκλησίας. Ὄχι γιατί πράξαμε μία προσωπικὴ ἁμαρτία, ἀλλὰ γιατί ἁμαρτάνοντας πληγώνουμε τὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τὴν Ἐκκλησία. Ἂν κάτσουμε νὰ ψειρίζουμε τὰ καθημερινά, τότε στὴν προσπάθεια τῆς τακτοποίησής τους χάνουμε τὸ τραῖνο, ἡ ζωὴ προχωράει. Ἡ Ἐκκλησία μας σὲ κάθε ἀκολουθία καὶ κυρίως στὴ Θεία Λειτουργία προσεύχεται γιὰ τὴν ἄφεση καὶ συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν πάντων τῶν εὐσεβῶν καὶ Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καὶ λαμβάνουμε τὴν ἄφεση ὅταν αἰσθανόμαστε μέλη τῆς ἐκκλησίας μας καὶ δὲν ἀγωνιζόμαστε μόνο γιὰ τὴν ἀτομική μας τακτοποίηση. Ἔχουμε τὴν ἀλήθεια ἀνόθευτη, ἀλλὰ δὲν τὴν βιώνουμε. Τὸ πολίτευμα τοῦ Χριστιανοῦ ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει. Ἐμεῖς προσπαθοῦμε καὶ ἀπαιτοῦμε ἀπὸ τοὺς ἄλλους νὰ χτιστεῖ ἕνας κόσμος ἀγγελικὰ πλασμένος. Αὐτὸ δὲν γίνεται. Τὸ Εὐαγγέλιο λέει: «ἐν τῷ κόσμω θλίψιν ἔχετε, ἀλλ᾽ ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον». ...Ὅταν χαλαρώσουμε ἀπὸ τὶς ἐνοχὲς μας μποροῦμε, ὡς βάλσαμο, νὰ δεχθοῦμε στὴν ψυχὴ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς τρέφει. Δὲν τρέφεται ὁ ἄνθρωπος μόνο μὲ ψωμί, ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ζωοποιὰ λόγια του Θεοῦ. «Οὐκ ἐπ᾽ ἄρτῳ μόνον ζήσεται ἄνθρωπος ἀλλ᾽ ἐν παντὶ ρήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ».
Ὁ γάμος ὡς μυστήριο τοῦ π. Ἰωάννου Μέγιεντορφ
Ἐδῶ κρύβεται ἕνα μεγάλο μυστήριο, ποὺ σᾶς διαβεβαιώνω ὅτι ἀναφέρεται στὴ σχέση τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας»( Ἐφ. 5,32). Στὸ πέμπτο κεφάλαιο τῆς ἐπιστολῆς τοῦ ἀποστόλου Παύλου στοὺς Ἐφεσίους ἀνακαλύπτουμε τὴν ξεχωριστὴ ἔννοια τοῦ χριστιανικοῦ γάμου, ἐκεῖνο τὸ οὐσιῶδες συστατικό, τὸ ὁποῖο δὲν μπορεῖ νὰ ὑποταχθεῖ οὔτε στὴν ἰουδαϊκὴ χρησιμοθηρία, οὔτε στὴν αὐστηρὴ προσήλωση στὸ γράμμα τῶν νόμων τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους. Αὐτὸ τὸ ἰδιαίτερο γνώρισμα τοῦ χριστιανικοῦ γάμου συνίσταται στὴ δυνατότητα ποὺ προσφέρεται, ἀλλὰ καὶ στὴν ὑπευθυνότητα ποὺ ἀναμένεται ἀπὸ τοὺς δύο συζύγους, ἄνδρα καὶ γυναίκα, νὰ μεταποιήσουν τὴ γαμικὴ συμφωνία ἢ τὸ γαμικὸ συμβόλαιο σὲ πραγματικότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
άθε ἄνθρωπος ἀποτελεῖ μέλος τῆς παγκόσμιας κοινότητας, ἀφοῦ εἶναι πολίτης τῆς χώρας καταγωγῆς του καὶ μέλος τῆς οἰκογένειας ποὺ τὸν ἀνέθρεψε. Δὲν μπορεῖ νὰ ξεφύγει ἀπὸ τὶς βιοτικὲς ἀνάγκες καὶ ἐπιταγὲς τῆς ὑλικῆς του ὑπόστασης καὶ ὀφείλει νὰ ἐκπληρώνει τὶς ποικίλες κοινωνικές του ὑποχρεώσεις. Τὸ Εὐαγγέλιο δὲν ἀρνεῖται τὴν ὑπεύθυνη διαχείριση τοῦ κόσμου καὶ τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Η ἀληθινὴ χριστιανικὴ διδασκαλία ποτὲ δὲν στρατεύθηκε σὲ μία στείρα ἄρνηση τοῦ κόσμου. Ἀκόμη καὶ οἱ μοναχοὶ προσφέρουν μία ἰδιόμορφη, ἀλλὰ χαρακτηριστικὴ γιὰ τὴν ὑπευθυνότητά της, ὑπηρεσία στὸν κόσμο, ἀρνούμενοι, ὄχι τὴν ὕπαρξη καὶ τὴ σπουδαιότητά του, ἀλλὰ τὴν ἀξίωσή του νὰ ἐξουσιάζει τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ ἐπιβάλλει περιορισμοὺς στὴν ἐλευθερία του. Ἡ κλήση τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ προσδιορίζεται ἀπὸ τὴν προσπάθειά του νὰ ἐπιτύχει τὴν ὁμοίωσή του μὲ τὴν «εἰκόνα τοῦ Θεοῦ», σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία εἶναι πλασμένος καὶ ἡ ὁποία βρίσκεται κρυμμένη μέσα του, εἶναι πρῶτα ἀπ᾽ ὅλα μία ἄνευ ὁρίων, μία θεόσταλτη καὶ θεοκίνητη θὰ λέγαμε, μία πλήρως ἐλεύθερη χρησιμοποίηση τῶν δυνατοτήτων ποὺ τοῦ δόθηκαν μὲ τὴ δημιουργία του. Ἡ κλήση τοῦ αὐτὴ περιλαμβάνει, ἀκόμη, τὴ λαχτάρα, τὴ νοσταλγία του γιὰ τὸ ἀπόλυτο Καλό·γιὰ τὶς οὐράνιες μορφὲς τῆς μοναδικῆς Ὡραιότητας· γιὰ τὴν ἀληθινὴ Ἀγάπη· Ἐν Ἐσόπτρῳ
9
Ὁ γάμος ὡς μυστήριο γιὰ τὴ δυνατότητα ποὺ τοῦ χαρίζεται, ὥστε νὰ ζήσει μία πραγματικὴ ἐμπειρία τοῦ μόνου Ἀγαθοῦ, δηλαδὴ τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Διότι γνωρίζουμε πολὺ καλὰ ὅτι αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς εἶναι Αὐτάγαθος καὶ πηγὴ ἀγαθότητος, Αὐτοωραιότης καὶ πηγὴ κάθε ὀμορφιᾶς καὶ - ὄχι ἁπλὰ μόνο ἡ Ἀγάπη, ἀλλὰ- ἡ πληρότητα τῆς Ἀγάπης. Εἶναι Αὐτὸς ποὺ ἀγαπᾶ μὲ ἕνα ξεχωριστὸ καὶ μοναδικὸ τρόπο τὸν ἄνθρωπο. Πρὸς Αὐτὸν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ καταφεύγει. Τὴ φωνὴ Του μπορεῖ νὰ ἀκούει καὶ τὴν ἀγάπη Του νὰ γεύεται. Γιατί γιὰ τὸ χριστιανὸ ὁ Θεὸς δὲν εἶναι μία Ἰδέα ποὺ ὀφείλει νὰ κατανοήσει, ἀλλὰ ἕνα Πρόσωπο ποὺ καλεῖται νὰ συναντήσει: «ἐγὼ εἶμαι ἀχώριστος ἀπὸ τὸν Πατέρα μου κι ἐσεῖς ἀπὸ μένα κι ἐγὼ ἀπό σας». Στὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος ἀνακαλύπτει τὴν ἴδια τὴν ἀνθρώπινη φύση του, ἀκριβῶς ἐπειδὴ δημιουργήθηκε «κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ». Καὶ ὁ Χριστός, ἐπειδὴ εἶναι ἀληθινὸς καὶ τέλειος Θεός, ἀποκάλυψε στὴν πληρότητά της καὶ τὴν ἀληθινὴ ἀνθρώπινη φύση, ὄχι ἐξαιτίας τῆς παντοδυναμίας τῆς θεότητάς Του, ἀλλὰ ἐπειδὴ εἶναι τέλειος Θεός. Σ᾽ Αὐτὸν ἀναγνωρίζουμε τὴ θεϊκὴ φύση ὡς τὸ ἀληθινὸ πρότυπο τῆς ἀνθρώπινης. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος βαπτίζεται καὶ ἑνώνεται σὲ «ἕνα σῶμα» μὲ τὸν Χριστὸ μὲ τὴν Θεία Εὐχαριστία, τότε ἀκριβῶς γνωρίζει πληρέστερα τὸν ἀληθινὸ ἑαυτό του. Ἀποκαθιστᾶ μία πιὸ ἀληθινὴ σχέση μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὸ συνάνθρωπό του καὶ ἔπειτα μπορεῖ νὰ ἐπιστρέφει στὶς ἐγκόσμιες δραστηριότητές του, γεμάτος ἀπὸ ὅλη τὴν θεόσταλτη καὶ χωρὶς ὅρια δυνατότητα τῆς δημιουργίας, τῆς διακονίας καὶ τῆς ἀγάπης. Ἑπομένως, ὅταν ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὀνομάζει τὸ γάμο μυστήριο, ἐννοεῖ ὅτι μὲ τὴ γαμικὴ ἕνωση ὁ ἄνθρωπος δὲν ἱκανοποιεῖ μόνο τὶς σεξουαλικὲς ἀνάγκες τῆς γήϊνης, βιολογικῆς ὕπαρξής του, ἀλλὰ ἐπίσης -ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς ἕνωσης- συνειδητοποιεῖ καὶ κάτι πολὺ σπουδαῖο, ποὺ ἀναφέρεται στὸ σκοπὸ γιὰ τὸν ὁποῖο δημιουργήθηκε, δηλαδὴ στὴ δυνατότητα εἰσόδου καὶ μετοχῆς του στὸ χῶρο τῆς αἰωνιότητας, στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Γιὰ νὰ ἐπιβιώσει στὸ κοσμικὸ περιβάλλον, ὁ ἄνθρωπος ἔχει προικισθεῖ μὲ μία ποικιλία χαρισμάτων καὶ δυνατο10
Ἐν Ἐσόπτρῳ
τήτων σωματικῶν, διανοητικῶν, συναισθηματικῶν. Ἀλλὰ ἡ γήϊνη ζωὴ του περιορίζεται ἀσφυκτικὰ ἀπὸ τὸ χρόνο. Ὅμως, ἡ ἀναγέννησή του «ἐξ ὕδατος καὶ πνεύματος», δηλαδὴ ἡ βάπτισή του, τοῦ προσφέρει τὴ δυνατότητα μετοχῆς του στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Μὲ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, αὐτὴ ἡ Βασιλεία ἔγινε μία προσπελάσιμη γιὰ τὸν ἄνθρωπο πραγματικότητα, ποὺ τώρα πιὰ μπορεῖ νὰ τὴ γευθεῖ καὶ νὰ συμμετέχει σ᾽ αὐτήν. Ὀνομάζοντας, λοιπόν, τὸ γάμο μυστήριο, ὁ ἀπόστολος Παῦλος δηλώνει μὲ τὸν πιὸ κατηγορηματικὸ τρόπο ὅτι ὁ γάμος κατέχει πλέον τὴ θέση του στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ὁ ἄνδρας, ὡς φυσικὴ ὀντότητα, ἑνώνεται στὸ γάμο μὲ τὴ διαφορετικὴ βιολογικὰ φυσικὴ ὀντότητα τῆς γυναίκας του «εἰς σάρκα μίαν», γίνονται μία ὕπαρξη, ἀκριβῶς ὅπως ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ μὲ τὴ σάρκωσή Του παύει, νὰ εἶναι μόνο ὁ ἐαυτός Του, δηλαδὴ Θεός, καὶ γίνεται ἐπίσης ἄνθρωπος, ἔτσι ὥστε ἡ σύναξη τοῦ λαοῦ Του νὰ μπορεῖ νὰ ἀποτελέσει τὸ σῶμα Του. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος ποὺ τόσο συχνὰ σὲ διηγήσεις τοῦ Εὐαγγελίου παρομοιάζεται ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ μὲ γαμήλιο πανηγύρι. Ἐκεῖ βρίσκουν τὴν ἐκπλήρωσή τους οἱ ὁράσεις τῶν προφητῶν, ποὺ μιλοῦν γιὰ τὸ γάμο τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν ἐκλεκτὸ λαό Του, τὸν Ἰσραήλ. Καὶ αὐτὴ ἐπίσης εἶναι ἡ αἰτία, ποὺ μόνο ἕνας πραγματικὰ χριστιανικὸς γάμος μπορεῖ νὰ εἶναι ξεχωριστός, ὄχι ὡς συνέπεια ἐφαρμογῆς κάποιου ἰδανικοῦ νόμου ἢ κάποιας ἠθικῆς ἐντολῆς, ἀλλὰ ἐπειδὴ εἶναι ἕνα μυστήριο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖο εἰσάγει τὸν ἄνθρωπο στὴν ἀκατάλυτη καὶ αἰώνια χαρὰ καὶ ἀγάπη. Ὁ χριστιανικὸς γάμος, ὡς μυστήριο πλέον, βρίσκεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν πραγματικότητα πρακτικὴ καὶ ἐμπειρική- της μεταπτωτικῆς ἀνθρώπινης φύσης. Θεωρεῖται ὁ χριστιανικὸς γάμος ἀπὸ τὸν κόσμο, ὅπως ἄλλωστε καὶ ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου, ὡς ἀνέφικτη θεωρία, ἕνα ἀπραγματοποίητο ἰδανικό. Ὅμως ὑπάρχει μία κρίσιμη καὶ ἀποφασιστικὴ διαφορὰ ἀνάμεσα στὸ «μυστήριο» καὶ στὸ «ἰδανικό». Τὸ μυστήριο δὲν εἶναι μία φανταστική, καὶ γι᾽ αὐτὸ ἀνύπαρκτη, ἀφηρημένη ἔννοια, ἕνα δημιούργημα τῆς
φαντασίας. Εἶναι ἕνα ἐμπειρικὸ γεγονός, στὴ βίωση τοῦ ὁποίου ὁ ἄνθρωπος δὲν πορεύεται μόνος του, ἀλλὰ ἐνεργεῖ σὲ συνεργασία καὶ κοινωνία μὲ τὸν Θεό. Σ᾽ ἕνα μυστήριο, ἡ γήϊνη ἀνθρώπινη φύση μετέχει στὴν εὐλογημένη θεϊκὴ πραγματικότητα τοῦ Παρακλήτου, τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, χωρὶς οὔτε μία στιγμὴ νὰ παύει νὰ εἶναι πλήρως ἀνθρώπινη. Οὐσιαστικὰ δηλαδή, ὅπως σημειώσαμε καὶ πιὸ πάνω, ὁ ἄνθρωπος καθίσταται πιὸ αὐθεντικὸς στὴ φύση
Θεὸς τοῦ προσφέρει. Αὐτὸ φυσικὰ ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ χριστιανικὸ γάμο. Λάθη, παρανοήσεις, ἀκόμη καὶ ἐνσυνείδητη ἐπανάσταση ἐνάντια στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ -δηλαδὴ ἡ ἁμαρτία- εἶναι πιθανά, ἐφόσον ὁ ἄνθρωπος μετέχει στὸν παρόντα φθαρτὸ καὶ γεμάτο ὀδύνη τρόπο ζωῆς τοῦ κόσμου τούτου, ὁ ὁποῖος βρίσκεται ἐκτός του χώρου τοῦ Παραδείσου ποὺ κάποτε εἶχε δωρηθεῖ στὸν ἄνθρωπο. Ἡ Ἐκκλησία ἀντιλαμβάνεται πλήρως τὴν κατά-
Ὀνομάζοντας, λοιπόν, τὸ γάμο μυστήριο, ὁ ἀπόστολος Παῦλος δηλώνει μὲ τὸν πιὸ κατηγορηματικὸ τρόπο ὅτι ὁ γάμος κατέχει πλέον τὴ θέση του στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.
του, ἐνῶ ταυτόχρονα ἐκπληρώνει καὶ τὸν πρωταρχικὸ προορισμὸ καὶ λόγο τῆς δημιουργίας του. Ἕνα μυστήριο εἶναι τὸ «πάσχα-πέρασμα» στὴν ὄντως ζωή, καθὼς γίνεται ἀφορμὴ σωτηρίας τοῦ ἄνθρωπου. Εἶναι ἡ διάπλατα ἀνοικτὴ θύρα, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στὴν ἀλήθεια τῆς ἀνόθευτης καὶ ἁγνῆς ἀνθρώπινης φύσης. Ὡς ἐκ τούτου, τὸ μυστήριο δὲν εἶναι μία μαγικὴ πράξη. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δὲν καταπιέζει τὴν ἀνθρώπινη ἐλευθερία, ἀλλά, ἀντίθετα, ἐλευθερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τοὺς περιορισμοὺς τῆς ἁμαρτίας. Στὴν καινὴ ζωὴ ποὺ προσφέρει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, τὸ ἀδύνατο καὶ ἀκατόρθωτο γίνεται ἀληθινὰ δυνατὸ καὶ κατορθωτό, ἀρκεῖ μόνο ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀποδεχθεῖ ἐλεύθερα ὅ,τι ὁ
σταση αὐτὴ καὶ γι᾽ αὐτὸ τὸ λόγο τὸ μυστήριο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀποκαλύπτεται στὸ γάμο, δὲν ὑποβιβάζεται ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη ποιμαντικὴ σὲ συλλογὴ ἀπὸ νομικὲς διατάξεις καὶ κανονισμούς. Ἡ πραγματικὴ ὅμως κατανόηση καὶ ἡ δικαιολογημένη συγκατάβαση ποὺ δείχνει στὴν ἀνθρώπινη ἀδυναμία, εἶναι δυνατὲς μόνο ἂν κάποιος ἀναγνωρίσει τὴν ἀποκλειστικὴ καὶ μοναδικὴ πρωτοτυπία τῆς διδασκαλίας τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἡ ὁποία θεωρεῖ τὸ γάμο ὡς μυστήριο.
Πηγή: ( π. Ἰωάννης Μέγιεντορφ, Ὁ Ὀρθόδοξος Γάμος, Ἐκδ. Ἀκρίτας, σ. 43-49) Ἐν Ἐσόπτρῳ
11
ΕΚ ΦΑΝΑΡΙΟΥ Ἀποσπάσματα ἀπό τήν ὁμιλία τῆς Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
κ. κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ΕΝ Τῼ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚῼ ΝΑῼ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗΝ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΣΤΗΡΙΩΝ ΑΥΤΟΥ …«Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε˙ πάλιν ἐρῶ χαίρετε» (Φιλιπ. 4, 4). Μέ τά ὑπέροχα αὐτά λόγια τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν ὑποδεχόμεθα καί χαιρετίζομεν ὅλους ὑμᾶς ἐν Φαναρίῳ, ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Ὡς εὖ παρέστητε, ἐπί τῇ ἑορτῇ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα καί ἐπί τοῖς ὀνομαστηρίοις τῆς ἡμετέρας Μετριότητος.
T
ό ἀληθινόν νόημα τῆς ἑορτῆς δέν εἶναι ἡ ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου διά ἀνάπαυσιν, ἀλλά διά νόημα ζωῆς, διά τήν αἰωνιότητα, διά «πεπληρωμένην χαράν». Ἡ ἑορτή εἶναι κάτι διαφορετικόν ἀπό τόν «ἐλεύθερον χρόνον», περισσότερον ἀπό διασκέδασις καί ἀπό τό «νά ἐπιστρέψωμεν εἰς τόν ἑαυτόν μας». Ὁ ἑόρτιος ἄνθρωπος, ὁ homo festivus, εἶναι ὁ ἀπελευθερωμένος ἀπό τήν ἀναγκαιότητα ἄνθρωπος. «Πές μου πῶς ἑορτάζεις, γιά νά σοῦ πῶ τί ἄνθρωπος εἶσαι». Ἡ ἑορτή ἔχει τόν λόγον καί τήν ἀλήθειάν της, τόν χῶρον καί τόν χρόνον της, τό ἦθος καί τό πνεῦμα της. Δέν δυνάμεθα νά ἑορτάζωμεν ὅταν θέλωμεν, ὅπου θέλομεν καί ὅπως θέλομεν. Ἡ ἑορτή εἶναι πάντοτε παραδοσιακή, πάντοτε κοινοτική˙ δέν εἶναι ποτέ «ἀτομική ὑπόθεσις». «Ἄν ἀληθεύει πώς ὁ ἄνθρωπος ἐκφράζεται καλύτερα καί καθαρότερα ὅταν γιορτάζει καί εἶναι χαρούμενος˙ ἄν ἀληθεύει πώς ἡ θρησκεία εἶναι κατ’ ἐξοχήν ἔνθεη χαρά καί συνεπῶς ἑορτασμός, τότε ὁ Χριστιανισμός κατανοεῖται καλύτερα μέσα ἀπό τή χαρά καί τίς γιορτές του, παρά μέσα ἀπό ἀφηρημένες καί θεολογικές διατυπώσεις.
12
Ἐν Ἐσόπτρῳ
Ὁ Χριστιανισμός, καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἰδιαίτερα, ἤδη ἀπό τίς πρῶτες μέρες, ἐξέφρασε καί ἐσάρκωσε τήν πίστη του, τήν κατανόηση τοῦ κόσμου καί τή θεώρηση τῆς ζωῆς, μέσα ἀπό ἕνα δίκτυο ἑορτῶν πού ἀγκάλιαζαν ὁλόκληρο τό ἔτος. Μποροῦμε νά ποῦμε χωρίς ὑπερβολή πώς ὁ πιστός ζεῖ ἀπό γιορτή σέ γιορτή», γράφει σύγχρονος ὀνομαστός ὀρθόδοξος θεολόγος (π. A. Schemann).
A
ὐτό πού συνιστᾶ τήν ἑορτήν εἶναι ἡ εὐλογία καί ἡ παρουσία τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ. Δι᾽ αὐτό καί δέν ὑπάρχει ἑορτή, ἡ ὁποία νά μήν τρέφεται ἀπό τήν λατρείαν τοῦ Θεοῦ, ἑορτή χωρίς Θείαν λειτουργίαν. Ὀρθότατα, ἡ χριστιανική ἑορτή χαρακτηρίζεται ὡς «σχολή». Εἶναι ἡ «σχολή» τῶν Ἀρχαίων, ποιοτικός χρόνος ἀπηλλαγμένος ἀπό τήν δουλείαν τῶν ἀναγκῶν, ὑπέρβασις τῆς λογικῆς τῆς καθημερινότητος, χρόνος εὐχαριστίας. Κατά τάς ἑορτάς ἀλλάζει οὐσιαστικῶς ἡ σχέσις ἡμῶν μέ τόν ἑαυτόν μας, μέ τόν συνάνθρωπον, μέ τόν κόσμον. Βιώνομεν τήν ζωήν ὡς δῶρον, τόν ἄλλον ὡς ἀδελφόν, τόν κόσμον ὡς «καλόν λίαν». Ὁ γογγυσμός, ἡ ἀθυμία, ἡ ἀπαισιοδοξία δέν συμβιβάζονται μέ τό πνεῦμα τῆς χριστιανικῆς ἑορτῆς. Ἡ ἑορτή εἶναι ἔξοδος ἀπό τόν ἑαυτόν μας καί τάς μερίμνας του, αἴσθησις κοινότητος καί κοινωνίας. Ὅ,τι κλείνει τόν ἄνθρωπον εἰς τήν εἱρκτήν τοῦ ἀτομισμοῦ καί τοῦ δικαιωματισμοῦ, ὅ,τι ἐνισχύει τήν ἐνασχόλησιν μέ τόν ἑαυτόν μας, εἶναι ξένον πρός τήν χριστιανικήν πνευματικότητα, ἡ ὁποία εἶναι θεοκεντρική καί αὐταπαρνησιακή. «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι» (Ματθ. 16, 24).
ἄνθρωπος ἑορτάζει τόν ἑαυτόν του, τάς θεοποιημένας ἀτομικάς ἀνάγκας καί ἐπιθυμίας του. Τελικῶς, ὁ ἑορτασμός τόν ὑποτάσσει βαθύτερα εἰς τό ἔχειν καί εἰς τόν ἑαυτόν του. Πουθενά δέν ἀποκαλύπτονται τόσον ἔντονα αἱ ἀντιφάσεις τῆς ζωῆς τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου καί ἡ μοναξιά του ὅσον εἰς τάς ἑορτάς του. Δι᾽ ἡμᾶς ἡ ἑορτή εἶναι πάντοτε ἀποκάλυψις τῆς ζωῆς ὡς κοινωνίας καί σχέσεων. Ἑορτάζοντες, συνεορτάζομεν. Ἡ ἑορτή εἶναι ἡμέρα ἐνθυμήσεως ἀληθειῶν ζωτικῶν. Τά σημερινά ὀνομαστήρια ἡμῶν εἶναι καιρός δοξολογίας τοῦ πανοικτίρμονος Θεοῦ δι᾿ ὅσα ἐπεδαψίλευσεν εἰς ἡμᾶς…
Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἑορτάζει τόν ἑαυτόν του, τάς θεοποιημένας ἀτομικάς ἀνάγκας καί ἐπιθυμίας του...
Δ
υστυχῶς, αὐταί αἱ ἀλήθειαι φαίνεται ὅτι λησμονοῦνται σήμερον. Ὁ κυρίαρχος ἐκδιονυσιασμός τῶν ἑορτῶν ἀποτελεῖ ὄχι μόνον πνευματικήν, ἀλλά ἀνθρωπολογικήν καί πολιτιστικήν ἀνατροπήν. Ὁ σύγχρονος Ἐν Ἐσόπτρῳ
13
1ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ
Ἐν Γορτύνῃ καί Ἀρκαδίᾳ ἐγένετο…»
«
Διεπιστημονικό Συνέδριο για την Ιστορία, την Πνευματικότητα, την Τέχνη και τον Πολιτισμό του Κρητικού Νότου
20-23 Σεπτεμβρίου 2012 Ἡ. Ἱ. Μητρόπολη γιά τό Συνέδριο
Π
αρά τά ἐν κρίσει διαμορφούμενα ἑλλαδικῶς καί παγκοσμίως, σέ περιόδους ὤθησης πρός θαλάμους ἄψυχων οἰκονομικῶν ἀριθμῶν, ὡς μοναδικοῦ δῆθεν τρόπου μέτρησης τῆς ζωῆς, ἐπιτελέστηκε ἀπό 20 - 23/9/2012 στή Μεσαρᾶ, τό 1ο Διεθνές Συνέδριο «Ἐν Γορτύνῃ καί Ἀρκαδίᾳ ἐγένετο…». Ἐρευνητές, ἐπιστήμονες, καλλιτέχνες καί ὁμιλητές, εὐαισθητοποίησαν καί ξύπνησαν συνειδήσεις, σέ μιά περιοχή τρανῆς κληρονομιᾶς ἡ ὁποία ἄν καί ἔχει νά ἐμφανίσει καί νά πεῖ ἀκόμα πολλά, εἶναι τόσο παραμελημένη, γιά διάφορους λόγους… Ἀρκεῖ νά ἐπαναφέρουμε στή
μνήμη, μόνο ἕνα ἀπό τά πολλά: οἱ πραγματοποιημένες ἀνασκαφές τῆς Γόρτυνας, εἶναι λιγότερες τοῦ 10%! Ἡ πρωτοβουλία τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας νά προβάλει ἄγνωστες πτυχές τῆς πνευματικότητας καί τοῦ πολιτισμοῦ μας καί νά ἀναζητήσει συνδιοργανωτές, ἀγκαλιάστηκε μέ ζέση ἀπό καλούς φίλους, συνεργάτες, φορεῖς καί μέσα ἐνημέρωσης. Ἐν πρώτοις βιώσαμε τήν Θ. Λειτουργία, μέ ψαλσίματα τῆς ἀρχαίας τάξης τοῦ ὡραίου χοροῦ «Οι Κρήτες Μαΐστορες», στόν ἀρχαιοπρεπῆ Ἱ. Ναό τῆς Κερᾶς ἤ Ἁγ. Τίτου στή Γόρτυνα, στίς 20/9/2012, ἡμέρα ἑορτῆς τοῦ
Στις φωτογραφίες: Ἀπό τήν Θ. Λειτουργία τῆς ἡμέρας ἔναρξης τοῦ Συνεδρίου, 20-9-2012, στόν Ἱ. Ναό Παναγίας Κερᾶς ἤ Ἁγ. Τίτου τῆς Γόρτυνας. 14
Ἐν Ἐσόπτρῳ
Ἐν Ἐσόπτρῳ
15
«Ἐν Γορτύνῃ καί Ἀρκαδίᾳ ἐγένετο…»
1Ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Ξένου, ἀπό τό Σίβα Μεσαρᾶς καί ἡμέρα ἔναρξης τοῦ Συνεδρίου. Ἡ ἁρμονία κρυμμένη, σ᾿ αὐτό ἐδῶ τό πρωτοχριστιανικό Κέντρο τῆς Κρήτης, στούς ἐλάχιστους, μικρούς τόνους τῆς ἐκκλησιαστικῆς παρασημαντικῆς κατίσχυσε κυριολεκτικά ἐπί τοῦ συνήθους σύγχρονου θορύβου. Διακόνησε τήν ἀναίμακτη θυσία, στή Γόρτυνα, στήν ὁποία συναθροίζονται οἱ πρωτοχριστιανικές κρητικές ψυχές. Ἡ Θ. Λειτουργία τῆς Γόρτυνας τίς κρατᾶ ζωντανές, κι᾿ ἄς εἶναι τώρα αὐτή σωρός ἀπό πέτρες καί λείψανα μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς. Ἡ Θ. Λειτουργία μᾶς χόρτασε, πράϋνε πόνους καί παρέστησε πᾶσι τά θαυμάσια τῆς εὐσέβειας καί φιλογένειας τῆς παλαιᾶς Κρήτης, ἐπαυξάνοντας τήν ἕλξη πρός τόν ἡδύγευστο θησαυρισμό τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λειτουργικοῦ φρονήματος. Αἰσθανθήκαμε στόν ἱερό πυρῆνα τῆς Γόρτυνας καί ἀπό τίς πέτρες τοῦ Ναοῦ νά ἀναβλύζουν κρυστάλλινοι ρύακες τῶν θεμελίων Παύλου καί Τίτου, πού ὑπερπλήρωσαν ἀπό ἐκεῖ τήν κολυμβύθρα τοῦ χριστιανικοῦ βαπτισμοῦ τῆς Κρήτης. Ἀναστάντες δέ «…ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις…» ἐπορεύθημεν «…εἰς τὴν ὀρεινὴν μετὰ σπουδῆς…». Ἱεραποδημήσαμε στά μονοπάτια τῶν ἀσκητῶν, ἕως τῆς Ἱ. Μονῆς τοῦ Κουδουμᾶ καί τοῦ Ἱ. Μετοχίου της, στό Λουσούδι τοῦ λόγιου Φιλάγρη. Περπατήσαμε δίπλα στόν ἀκατάπαυστο τροχασμό τῶν ὑδάτων τῶν Ζαριανῶν παρυφῶν τοῦ Ψηλορείτη πού ἀρδεύουν τόν εὔφορο κάμπο, μέχρι τίς ἀκτές τοῦ κόλπου τῆς Μεσαρᾶς, πού δροσίζουν ἐπίνεια τοῦ ἀρχαίου κόσμου. 16
Ἐν Ἐσόπτρῳ
πό τήν Θ. Λειτουργία περάσαμε, στά μέρη διεξαγωγῆς τοῦ Συνεδρίου, Μοῖρες, Ἅγ. Δέκα, Χάρακα. Τό συνέδριο εὐλόγησε, ἀπό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ἡ Α.Θ.Π. ὁ Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος, ὁ Ὁποῖος ἀπέστειλε σχετικό σεπτό καί ἐξαιρετικό Πατριαρχικό Γράμμα. Εὐχαριστοῦμε βαθυσεβάστως καί ἀπό καρδίας. Ἐπίσης εὐλαβῶς εὐχαριστοῦμε τήν Ἱ. Ἐπαρχιακή Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης γιά τό Συνοδικό μήνυμα, χαιρετισμό Της, τόν Σεβ. Πρόεδρο τῆς Ἱ. Ἐ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης κ. Εἰρηναῖο καί δι᾽ αὐτοῦ, τά Μέλη τῆς Ἱ. Συνόδου. Ἀκούσαμε τούς ἐξαιρετικούς κ. κ. εἰσηγητές τροφοδοτηθέντες ἀπό συναρπαστικές, ἐπιστημονικές ἀνακοινώσεις καί ἐμβαθύνσεις τους, μεγάλο μέρος τῶν ὁποίων ἀποκάλυψε ἄγνωστες πτυχές τῆς ἀγαπημένης Μεσαρᾶς τῶν αἰώνων, τῆς Γόρτυνας, Φαιστοῦ καί τῆς Κρήτης. Πρωτοποριακό χαρακτηρίστηκε τό γεγονός ὅτι οἱ λεγόμενες «θεωρητικές» ἐπιστήμες συνεργάστηκαν μέ ἐπιστημονικούς κλάδους δια-
φορετικῶν γνωστικῶν ἀντικειμένων, ὅπως εἶναι ἡ ἰατροδικαστική. Ἰδιαίτερη βαρύτητα, μάλιστα, δόθηκε στή συμβολή τῶν ἰατροδικαστικῶν ἐπιστημῶν στή διερεύνηση ἱστορικῶν καί ἀρχαιολογικῶν ζητημάτων. Παρατηρήσαμε τήν προσήλωση τῶν εἰσηγητῶν στά ἀντικείμενά τους, ἀπό τά παλαιά μέχρι τά νέα, ἀπό τήν ἀρχαιολογία, τά χειρόγραφα, τή γραμματολογία, τήν ἱστορία μέχρι τήν τεκμηρίωση σύγχρονων μέσων, ἀπό τίς ἀφηγήσεις, περιγραφές ἡρωϊκῶν ἀγωνιστῶν, ἀπό τή λαογραφία μέχρι τίς τέχνες, ἀπό τίς στατιστικές
Πάνω: Ἀπό τό Συνέδριο, στίς Μοῖρες. Κάτω: Ἀπό τό Συνέδριο, στό Χάρακα.
Ἐν Ἐσόπτρῳ
17
«Ἐν Γορτύνῃ καί Ἀρκαδίᾳ ἐγένετο…»
1Ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΟΡΤΥΝΑΣ μέχρι τῆς νέες τεχνικές ἀνάπλασης καί ἀπό τά τῶν μόλις προηγουμένων αἰώνων μέχρι τά τῶν νεωτέρων χρόνων, μέχρι τήν ἀντίσταση καί τή γεωργία κ.λ.π. Δέν ἔχει παρά νά δεῖ κανείς τό πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου (http://www. imga.gr/new/images/programma_sinedrio u.pdf). Συγκλονιστήκαμε δέ ἐνίοτε ἀπό κάποια νέα πράγματα καί δεδομένα. Ἐνθουσιαστήκαμε ἀπό τό εὔρος πού κάλυψε τό Συνέδριο, πάνω στό ὁποῖο τεχνουργήθηκε μιά καινούργια σύναψη συνεργασίας. Εἶναι ἀδύνατο νά περιγραφοῦν ἀναλυτικά οἱ θεματικές ἑνότητες, τό περιεχόμενο τῶν εἰσηγήσεων καί τό ἐποπτικό ὑλικό τό ὁποῖο παρουσιάστηκε. Αὐτά μαζί μέ τά παραλειπόμενα καί τά λάθη θά γίνουν πρόπλασμα πορείας γιά νά φθάσουμε, σύν Θεῷ Ἁγίῳ, μετά ἀπό δύο χρόνια, ὅπως ὅλοι εἴπαμε, στό 2ο Διεθνές Συνέδριο τῆς Γόρτυνας. Τό Συνέδριο ὅμως θά ἦταν ἀδύνατον νά συγκληθεῖ χωρίς τή φιλότιμη παρουσία, πλούσια συνεισφορά, τόσων καί τόσων ἀξιόλογων ἀνθρώπων, ὅλων τῶν τομέων του, τῶν εἰσηγητῶν, τῆς Ὀργανωτικῆς, Ἐπιστημονικῆς καί Τιμητικῆς Ἐπιτροπῆς καί Γραμματείας του, καθώς καί τῶν χορηγῶν, βοηθῶν του, τά ὀνόματα τῶν ὁποίων ἀναγράφονται πλέον ἀναλυτικά στό ἐσαεί ἀναρτημένο στό Ἴντερνετ, πρόγραμμα τοῦ Συνεδρίου, (http://www .imga.gr /new /1_sinedrio_gortinas.htm). Πρός ὅλους ὁφείλουμε εὐγνωμοσύνη καί ἐκφράζουμε ἄπειρες εὐχαριστίες. Δέν μποροῦμε νά ἀποσιωπήσουμε ἐδῶ τά ὀνόματα ἀνθρώπων τοῦ πρώτου – πρώτου κύκλου ὥστε νά δρομολογηθεῖ τό Συνέδριο: Τῶν κ. κ. Ἀθαν. Παλιούρα, Νικολ. Ψιλάκη, Ἐμμ. Μιχα18
Ἐν Ἐσόπτρῳ
λοδημητράκη, Ἐμμ. Δρακάκη, Ἡρακλῆ Πυργιαννάκη καί τοῦ Ἀρχιμ. Ἰωακείμ Καρανδινοῦ. Τούς εὐχαριστοῦμε πολύ ἐκ μέρους τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας. Εὐχαριστοῦμε θερμά γιά τή συνδιοργάνωση τοῦ Συνεδρίου τήν Περιφέρεια Κρήτης, τόν κ. Σταῦρο Ἀρναουτάκη, Περιφερειάρχη Κρήτης, ὁ ὁποῖος μάλιστα ἀποδέχθηκε νά χρηματοδοτήσει τήν ἔκδοση τῶν πρακτικῶν τοῦ Συνεδρίου, τό Τμῆμα Ἰατρικῆς τοῦ Παν/μίου Κρήτης, τόν Καθηγητή κ. Ἀνδρέα Μαργιωρῆ, Πρόεδρο τοῦ ἐν λόγῳ Τμήματος, τό Τ.Ε.Ι. Κρήτης, τόν Καθηγητή κ. Εὐάγγελο Καπετανάκη, Πρόεδρο τοῦ Τ.Ε.Ι. Κρήτης καί τή Βαλκανική Ἀκαδημία Ἰατροδικαστικῶν Ἐπιστημῶν, τόν Καθηγητή κ. Ἐμμ. Μιχαλοδημητράκη, Πρόεδρο τῆς Ἀκαδημίας. Ὁ Νότος τῆς περιοχῆς μας θά θυμᾶται τόν ἀνακαινισμό αὐτοῦ τοῦ 1ου Διεπιστημονικοῦ Συνεδρίου τῆς Γόρτυνας. Ἐλάχιστη τιμή πρός τούς εἰσηγητές καί συνέδρους ἦταν μιά μικρή φιλοξενία ἐκ μέρους τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, Μοναστηριῶν καί Ἐνοριῶν μας, γεμάτη ὅμως ἀπό τιμή πρός τά ἀγαπητά πρόσωπα καί τό ἔργο ὅλων. Ἡ Ἀποστολική Ἐκκλησία τῶν Γορτυνίων, ἡ ταπεινότητά μας, ἀπό τῆς ἐπισκοπικῆς προφυλακῆς της, θά εὔχονται γιά τήν εὐημερία, ἀκμή, πρόοδο καί εὐπλόΐμη πορεία στή ζωή, ὅλων τῶν ἀνωτέρω. Δοξάζομε τόν Πανάγαθο Τριαδικό Θεό, μέ τίς πρεσβείες πάντων τῶν προστατῶν Ἁγίων τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, πού μᾶς ἐδωροφόρησε αὐτό τό πολύ σημαντικό Συνέδριο.-
ΨΗΦΙΣΜΑ Οι 60 Σύνεδροι, Έλληνες και Ξένοι, του παραπάνω Συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στη Μεσαρά, συμφώνησαν να αποστείλουν το παρόν, στις εντεταλμένες κρατικές αρχές και στα μέσα ενημέρωσης.
1. Ζητούμε από την Πολιτεία και τις αρμόδιες υπηρεσίες της να συμπεριλάβουν στα προγράμματά τους την εγκαταλελειμμένη, εν γένει, ανασκαφή της Γόρτυνας και της παλαιοχριστιανικής Βασιλικής της, πριν το Χωριό Μητρόπολη Μεσαράς, καθώς και την απρόσκοπτη συνέχιση των ανασκαφών του σπουδαίου Βαπτιστήριού της. 2. Η ως άνω βασιλική της Γόρτυνας, η μεγαλύτερη βασιλική της Κρήτης και η δεύτερη σε μέγεθος σε όλη την Ελλάδα, τέμνεται κάθετα από δρόμο διέλευσης οχημάτων, που διέρχεται δίπλα από το αρχαιότερο σύνθρονο της Κρήτης, προσβάλλοντας την πολιτιστική εικόνα της χώρας μας διεθνώς και κακοποιώντας αισθητικά ένα τέτοιο μνημείο. Ζητούμε την άμεση παρέμβαση του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, για τον τερματισμό αυτής της βάναυσης και απαξιωτικής παρέμβασης σε αρχαιολογικό χώρο ύψιστης αξίας και μέγιστης χριστιανικής-ευρωπαϊκής κληρονομιάς. 3. Ζητούμε από τις αρμόδιες υπηρεσίες να στηρίξουν έμπρακτα τη συνέχιση των αρχαιολογικών εργασιών στο διδακτήριο του σπουδαίου Ιωσήφ Φιλάγρη, Ι. Μετόχιο
της Ι. Μονής Κουδουμά, στο Λουσούδι Καπετανιανών. Τις εργασίες χρηματοδοτεί από το υστέρημά της η εν λόγω Ι. Μονή. Κινδυνεύει με κατάρρευση το υπόλοιπο του εκεί βυζαντινού ναΐσκου των Τριών Ιεραρχών. 4. Ζητούμε από το αρμόδιο Υπουργείο να φροντίσει άμεσα για την προστασία, τη φύλαξη, τον καθαρισμό και τη συντήρηση των εσωτερικών και των εξωτερικών χώρων των μνημείων της Μεσαράς, ως ελάχιστη υποχρέωση της Πολιτείας για τη μέγιστη δυνατή προβολή, και όχι προσβολή, της εικόνας και του πολιτισμού του τόπου μας στους χιλιάδες ξένους επισκέπτες του. 5. Προτείνουμε για τον ορεινό όγκο των Αστερουσίων Ορέων που εκτείνεται διοικητικά στα όρια των σημερινών Δήμων Γόρτυνας, Φαιστού και Αρχανών – Αστερουσίων την πλήρη περιβαλλοντική και πολιτισμική προστασία της περιοχής αυτής. Η σημαντική χλωρίδα και πανίδα της, όπως και η διαχρονική πο-
† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος Ἐν Ἐσόπτρῳ
19
4 ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ λιτισμική, μνημειακή ποικιλία της μας δίνει τη δυνατότητα να τα θεωρήσουμε ως σημαντικό κεφάλαιο για την μελλοντική αειφόρο ανάπτυξη της εν λόγω περιοχής. 6. Ενθαρρύνουμε και ενισχύουμε την εκδηλωθείσα πρόθεση της Ι. Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας για τη συγκέντρωση και επιστημονική έκδοση του συνόλου των έργων του Αγ. Ανδρέου Κρήτης, Ποιμένα της Γόρτυνας και Μεγάλου Οικουμενικού Υμνογράφου της Εκκλησίας.
ήθη των κατοίκων του τόπου. Από τον τόπο του αειθαλούς Πλάτανου της Ευρώπης, της Μεγάλης Επιγραφής της Γόρτυνας, της Φαιστού, από την αρχαία πρωτεύουσα Κρήτης και Κυρηναϊκής, τη Γόρτυνα, των Καλών Λιμένων, των Αστερουσίων Ορέων, της πνευματικότητας των ασκηταριών και του Αγιοφάραγγου, από τον τόπο του εύφορου κάμπου, με τις απόρροιες του Ψηλορείτη, μέρη που έχουν τα ζώπυρα του πολιτισμού και που δέχθηκαν τον πρώτο βη-
Ἠθοποιὸς παιδὶ στὸ ρόλο τοῦ μεγάλου (Μικρὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ συνέντευξη τοῦ π. Φιλόθεου Φάρου) -Eρώτημα:Μὰ ἀναρωτιέμαι κατὰ πόσο τὰ ὑπὲρ-προστατευμένα παιδιὰ δὲν εἶναι καὶ αὐτὰ θύματα κακοποίησης. Γιατί καὶ αὐτὰ κατὰ μία ἔννοια καλοῦνται κάποια στιγμὴ νὰ γίνουν ὁ
κτωδῶς, ἔτσι, ἀνέξοδα. Σοὺ στοιχίζει νὰ ἀγαπᾶς. Λοιπόν, βλέπουμε συχνά τους γονεῖς νὰ χρησιμοποιοῦν τὰ παιδιά τους μὲ τρόπο ἀπάνθρωπο, γιὰ τὴν καταξίωσή τους, γιὰ τὴν
Μὲ τὴν ὑπὲρ-προστασία οἱ γονεῖς ἐξασφαλίζουν τὰ παιδιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό τους..
Ο Χριστός με τα παιδιά
Ἀπό τό Συνέδριο, στούς Ἁγ. Δέκα.
7. Προτείνουμε στην Ι. Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, να οργανώσει εκδηλώσεις τιμής για το μακαριστό Επίσκοπο Αρκαδίας Βασίλειο. 8. Εκφράζουμε τη λύπη μας για την υπολειτουργία της ιστορικής Γεωργικής Σχολής Μεσαράς. Ως δημιουργική πρόταση αξιοποίησής της προτείνουμε την ουσιαστική λειτουργία της με νέο θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο και συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. 9. Ζητούμε την άμεση παρέμβαση κάθε Αρμόδιας και Υπεύθυνης Αρχής, αλλά και την ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών της ευρύτερης περιοχής της Μεσαράς για τη μείωση και τη σταδιακή εξάλειψη κάθε μορφής παραβατικότητας και εγκληματικότητας, που δεν συνάδουν με τις παραδοσιακές αξίες και τα 20
Ἐν Ἐσόπτρῳ
ματισμό του κορυφαίου Απ. των Εθνών Παύλου και του μαθητή του Απ. Τίτου, εμείς οι σύνεδροι, του 1ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Ιστορία, την Πνευματικότητα, την Τέχνη και τον Πολιτισμό του Κρητικού Νότου, υψώνουμε ουρανομήκη κραυγή και ενώνουμε τη φωνή μας με όλους εκείνους τους ανθρώπους και τους φορείς που αγωνιούν για τον κατακερματισμό του ανθρώπινου προσώπου και για την καταπάτηση των πανανθρώπινων αξιών της ελευθερίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης.Για το Συνέδριο Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής
† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος
γονιὸς τοῦ γονιοῦ, δηλαδὴ κάθομαι καὶ ὑπομένω ὅλη αὐτὴ τὴν ὑπερπροστασία γιατί κάπου μέσα μου διακρίνω ὅτι, ἂν δὲν τὸ κάνω, θὰ χαλάσω κάποια ἰσορροπία καὶ μπορεῖ ἐσεῖς, ὁ μπαμπάς μου καὶ ἡ μαμά μου, κάπου νὰ καταστραφεῖτε. Απάντηση: Μὲ τὴν ὑπὲρ-προστασία οἱ γονεῖς ἐξασφαλίζουν τὰ παιδιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό τους, δηλαδὴ τὰ παιδιὰ δὲν θὰ μπορέσουν πουθενὰ ἀλλοῦ νὰ ἐπιζήσουν. -Σχόλιο δημοσιογράφου: Παρὰ μόνο κάτω ἀπὸ τὶς φτεροῦγες τους. -Συνέχεια απαντήσεως: Θὰ πρέπει νὰ παραμείνουν μόνο μὲ αὐτούς. Ἐγώ, ξέρετε, πολλὲς φορὲς λέω κάτι ποὺ ἐνοχλεῖ πολύ, ὅτι ὑπάρχουν κάποιοι μύθοι, ὅπως ὁ μύθος τῆς μητρικῆς ἀγάπης. Μὲ ποιὰ ἔννοια; Ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ἐπιλογή, δὲν σοῦ ἔρχεται ἐνστι-
ἱκανοποίηση τῶν δικῶν τοὺς ἀναγκῶν καὶ πολὺ συχνὰ αὐτὰ ποὺ ἐπικαλοῦνται -«ἐγὼ σὲ ἀγαπάω. Γιὰ σένα μόνο τὰ κάνω ὅλα»- ἔρχεται ἡ στιγμὴ ποὺ φαίνεται πόσο ἦταν ἀνυπόστατα. Δηλαδή, ὅταν τὸ παιδὶ στὴν ἐφηβεία κάνει κάποιες προσπάθειες νὰ αὐτονομηθεῖ, τότε ἀρχίζουν οἱ ἀπειλές: «Πρόσεξε καὶ κᾶνε αὐτὸ πού σοῦ λέω, γιατί ἀλλιῶς...». Λέω πολλὲς φορὲς στοὺς γονεῖς ποῦ λένε στὰ παιδιὰ τοὺς «τὸ σπίτι σας», μὴν κοροϊδεύετε τὰ παιδιά σας, δὲν εἶναι τὸ σπίτι τους, γιατί τοὺς τὸ λέτε αὐτό; Ἂν πᾶνε στὸ ὑποθηκοφυλακεῖο, θὰ δοῦνε ὅτι εἶναι στὸ ὄνομά σας. Ἐνῶ λοιπὸν τοὺς λέτε αὐτά, ὅταν κάνουν κάτι διαφορετικὸ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ θὰ θέλατε ἐσεῖς, τότε ἀμέσως τὰ ἀπειλεῖτε μὲ ἀποστέρηση ἀπὸ ὅλα αὐτὰ ποὺ τοὺς λέγατε ὅτι ἦταν δικά τους.... Πηγή: http://www.lifo.gr/ Ἐν Ἐσόπτρῳ
21
6
/
ΜΕ ΕΝΔΙΑΔΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ
ΔΩΡΕΕΣ
Ἑλληνικὴ γλώσσα... πολλὰ ποὺ πιθανὸν δὲν γνωρίζεις (Α΄μέρος) Διαβάστε το γιὰ νὰ συνειδητοποιήσετε ὅτι ἔχουμε ἕνα ἀπίστευτα καλὸ "ἐργαλεῖο" ποὺ ἂν μάθουμε νὰ τὸ χειριζόμαστε σωστά... θὰ μᾶς ἀνοίξει τὰ μάτια καὶ τὴν σκέψη καθὼς σκεπτόμαστε μὲ λέξεις... Ἡ γλώσσα μας Ἡ Ἀγγλικὴ γλώσσα ἔχει 490.000 λέξεις ἀπὸ τὶς ὁποῖες 41.615 λέξεις (οἱ ὀφθαλμοφανεῖς μόνο) εἶναι ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ γλώσσα.. (βιβλίο Γκίνες) Ἡ Ἑλληνικὴ μὲ τὴ μαθηματικὴ δομὴ της εἶναι ἡ γλώσσα τῆς πληροφορικῆς καὶ τῆς νέας γενιᾶς τῶν ἐξελιγμένων ὑπολογιστῶν, διότι μόνο σ᾽ αὐτὴν δὲν ὑπάρχουν ὅρια. (Μπὶλ Γκέιτς, Microsoft) Ἡ Ἑλληνικὴ καὶ ἡ Κινέζικη. Εἶναι οἱ μόνες γλῶσσες μὲ συνεχῆ ζῶσα παρουσία ἀπὸ τοὺς ἴδιους λαοὺς καί...στὸν ἴδιο χῶρο ἐδῶ καὶ 4.000 ἔτη. Ὅλες οἱ γλῶσσες θεωροῦνται κρυφοελληνικές, μὲ πλούσια δάνεια ἀπὸ τὴ μητέρα τῶν γλωσσῶν, τὴν Ἑλληνική. (Francisco Adrados, γλωσσολόγος). Ἡ Ἑλληνικὴ γλώσσα ἔχει λέξεις γιὰ ἔννοιες οἱ ὁποῖες παραμένουν χωρὶς ἀπόδοση στὶς ὑπόλοιπες γλῶσσες, ὅπως ἅμιλλα, θαλπωρή, φιλότιμο κ.α. Μόνον ἡ Ἑλληνικὴ γλώσσα ξεχωρίζει τὴ ζωὴ ἀπὸ τὸ βίο, τὴν ἀγάπη ἀπὸ τὸν ἔρωτα. Μόνον αὐτὴ διαχωρίζει, διατηρώντας τὸ ἴδιο ριζικὸ θέμα, τὸ ἀτύχημα ἀπὸ τὸ δυστύχημα, τὸ συμφέρον ἀπὸ τὸ ἐνδιαφέρον. Τὸ ἐκπληκτικὸ εἶναι ὅτι ἡ ἴδια ἡ Ἑλληνικὴ γλώσσα μᾶς διδάσκει συνεχῶς πῶς νὰ γράφουμε σωστά. Μέσω τῆς ἐτυμολογίας, μποροῦμε νὰ καταλάβουμε ποιὸς εἶναι ὁ σωστὸς τρόπος γραφῆς ἀκόμα καὶ λέξεων ποὺ ποτὲ δὲν ἔχουμε δεῖ ἢ γράψει. Τὸ «πειρούνι»γιὰ παράδειγμα, γιὰ κάποιον ποὺ ἔχει βασικὲς γνώσεις Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν, εἶναι προφανὲς ὅτι γράφεται μὲ «ει» καὶ ὄχι μὲ
«ι» ὅπως πολὺ ἄστοχα τὸ γράφουμε σήμερα. Ὁ λόγος εἶναι πολὺ ἁπλός, τὸ «πειρούνι» προέρχεται ἀπὸ τὸ ρῆμα «πείρω»ποὺ σημαίνει τρυπῶδιαπερνῶ, ἀκριβῶς ἐπειδὴ τρυπᾶμε μὲ αὐτὸ τὸ φαγητὸ γιὰ νὰ τὸ πιάσουμε. Ἐπίσης ἡ λέξη «συγκεκριμένος» φυσικὰ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ γραφτεῖ «συγκεκρυμμένος», καθὼς προέρχεται ἀπὸ τὸ «κριμένος - κρίνω» (αὐτὸς ποὺ ἔχει δηλαδὴ κριθεῖ) καὶ ὄχι βέβαια ἀπὸ τὸ «κρυμμένος» (αὐτὸς ποὺ ἔχει κρυφτεῖ). Ἄρα τὸ νὰ ὑπάρχουν πολλὰ γράμματα γιὰ τὸν ἴδιο ἦχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ) ὄχι μόνο δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ μᾶς δυσκολεύει, ἀλλὰ ἀντιθέτως νὰ μᾶς βοηθάει στὸ νὰ γράφουμε πιὸ σωστά, ἐφόσον βέβαια ἔχουμε μία βασικὴ κατανόηση τῆς γλώσσας μας. Ἐπιπλέον ἡ ὀρθογραφία μὲ τὴν σειρὰ της μᾶς βοηθάει ἀντίστροφα στὴν ἐτυμολογία, ἀλλὰ καὶ στὴν ἀνίχνευση τῆς ἱστορικῆς πορείας τῆς κάθε μίας λέξης. Καὶ αὐτὸ ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ κατανοήσουμε τὴν καθημερινή μας νεοελληνικὴ γλώσσα περισσότερο ἀπὸ ὁτιδήποτε ἄλλο, εἶναι ἡ γνώση τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν. Εἶναι πραγματικὰ συγκλονιστικὸ συναίσθημα νὰ μιλᾶς καὶ ταυτόχρονα νὰ συνειδητοποιεῖς τί ἀκριβῶς λές, ἐνῶ μιλᾶς καὶ ἐκστομίζεις τὴν κάθε λέξη ταυτόχρονα νὰ σκέφτεσαι τὴ σημασία της. Εἶναι πραγματικὰ μεγάλο κρίμα νὰ διδάσκονται τὰ Ἀρχαία μὲ τέτοιο φρικτὸ τρόπο στὸ σχολεῖο ὥστε νὰ σὲ κάνουν νὰ ἀντιπαθεῖς κάτι τὸ τόσο ὄμορφο καὶ συναρπαστικό. Πηγή: http://24wro.blogspot.gr
22
Ἐν Ἐσόπτρῳ
Συνεχίζεται στὸ ἑπόμενο τεῦχος
Γιά τό Πολιτιστικό Κέντρο – Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας: Γιά τήν ἀνέγερση τοῦ β΄ ὀρόφου, ἄνωθεν αὐτοῦ: 1) Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας 35.000€, 2) Γ.Φ.Τ. Ἱ. Μητροπόλεως 5.000€, 3) Σεβ. Μητροπ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 453,50€, 4) Ἱ. Ν. Ἁγ. Στυλιανοῦ Ἐνορίας Στερνῶν 43,74€, 5) Ἐνορία Λιγορτύνου 300€, 6) Ἐνορία Πλουτῆς 250€, 7) κ. Αἰκατερίνη Γαργεράκη 300€, 8) ΣΕΚΑ Α.Ε. 200€ καί 9) Ἀνώνυμος 50€ Γιά τό περιοδικό «Ἐν Ἐσόπτρῳ»: 1) Ἐνορία Ἁγ. Κων/νου Μοιρῶν 800€, 2) Ἐνορία Πύργου Μον/ου 850€ καί 3) Ἐνορία Πρινιᾶ Μαλ/ζίου 100€ Γιά τό τμῆμα μάθησης παραδοσιακῶν μουσικῶν ὀργάνων: 1) Ἐπιμορφούμενοι 225€ Γιά τό τμῆμα σχολῆς βυζαντινῆς μουσικῆς: 1) Ἐπιμορφούμενοι 145€ Γιά τό τμῆμα σχολῆς ἁγιογραφίας: 1) Ἐπιμορφούμενοι 1.205€ Γιά τήν Ἱερά Μητρόπολη: 1) Ζαχαροπλαστεῖο υἱῶν Λεων. Κλάδου Μοῖρες, δωρεά πιτῶν πρωτοχρονιᾶς Ἱ. Μητροπόλεως Γιά τό Γ.Φ.Τ. Ἱ. Μητροπόλεως: 1) Ι. Σύνδεσμος Ἐφημερίων Ἱ. Μητροπόλεως 50€, γιά τήν μνήμη τοῦ μακαριστοῦ Πρεσβυτέρου Δημητρίου Μουσαδάκη, Ἐφημερίου Πηγαϊδακίων, 2) Διεύθυνση κοινωνικῆς μέριμνας Περιφέρειας Κρήτης, 30 τσάντες τροφίμων καί νεροῦ γιά ἀπόρους, 3) Κατάστημα «Μαρινόπουλος» Τυμπακίου, τρόφιμα γιά ἀπόρους καί 4) Κατάστημα «Lidl Hellas» Μοιρῶν, τρόφιμα γιά ἀπόρους 5) Ἐπιμορφούμενοι τμημάτων Πολιτιστικοῦ Κέντρου Ἱ. Μητροπόλεως 470€, ἀπό κάλαντα, ὑπέρ τοῦ συσσιτίου ἀπόρων Ἐνορίας Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου
Ἡ Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας ἐκφράζει τίς πλέον θερμές εὐχαριστίες της γιά τίς παραπάνω δωρεές καί εὔχεται καί γιά ὅλους τούς δωρητές της. Οἱ ἐν λόγῳ δωρεές βοηθοῦν τήν συνέχιση τῆς ἀνέγερσης τοῦ β΄ ὀρόφου, ἄνωθεν τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματός μας, ὁ ὁποῖος ὄροφος δέν ἀνεγείρεται ἀπό τό ΕΣΠΑ, ὅπως συμβαίνει μέ τό ὑπόλοιπο κτίριο τοῦ Πολιτιστικοῦ μας Κέντρου. Ἐπίσης συνδράμουν ἀποφασιστικά γιά τήν ἀνάπτυξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ, μορφωτικοῦ καί κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας.Ἐν Ἐσόπτρῳ
23