$ Περιεχόμενα
ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Συναξάρι: Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν, ὁ ἐν Φαιστῷ ............................. 3 Ἀπό ὁμιλία μιᾶς χειροτονίας, τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου ...................................................................................................................................... 5 Ἐκ Φαναρίου: Γιά τό βιβλίο: «Ἡ Ἱερὰ Πορεία Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ», (Α΄ Τόμος), τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Νήφωνος Βασιλάκη ................................................................................................................... 9
Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν, ὁ ἐν Φαιστῷ (19 Μαΐου)
“Ἀντιμέτωποι μέ τήν κατάθλιψη”, τῆς Μοναχῆς Εἰρήνης ................................................................. 12 “ Ἡ Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου”, τοῦ π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν ....................................................................... 16 Γιὰ τούς Νέους: Ἑλληνικὴ γλῶσσα..........πολλὰ ποὺ πιθανὸν δὲν γνωρίζεις Συνέχεια ἀπὸ τὸ προηγούμενο τεῦχος, (Γ΄μέρος) ......................................................................................... 18 Γιὰ τοὺς Γονεῖς: Βοηθεῖστε τὸ παιδί σας ἀπὸ νωρὶς νὰ τὰ πάει καλὰ μὲ τὰ ἀδέλφια του εὔκολα .............................................................................................................. 20 “Οἱ Πατέρες πόνεσαν" ............................................................................................................................................................................... 21 Συσσίτια, Τράπεζες τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας - Δωρεές ..................................................................... 23
Ἐν Ἐσόπτρῳ Τριμηνιαία ἔκδοση τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Ἐκδίδεται μέ τήν πρόνοια τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου. Ἰδιοκτήτης - Ἐκδότης: Τμῆμα Ἐκδόσεων Πολιτιστικοῦ Κέντρου - Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας. Ὑπεύθυνος ὕλης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, τηλ. 6975853535, e-mail: xarpap75@gmail.com Συντακτική Ἐπιτροπή: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, π. Χαράλαμπος Κοπανάκης. Σχεδίαση περιοδικοῦ - Ἐκτύπωση: ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ
www.imga.gr
Ἐπισκεφθεῖτε τήν ἱστοσελίδα μας Οἰκονομικές εἰσφορές: Ἁγ. Γεωργίου 16, 70400 Μοῖρες, Ἡρακλείου Κρήτης Τηλ.: 28920 22208 - Fax: 28920 24804, ἠλεκτρ. ταχ.: info@imga.gr Ἐξώφυλλο: Ἔργο τοῦ ἁγιογράφου κ. Στεφάνου Ἀλπαντάκη
Πρόκειται γιὰ τὸν Ἀλβανικῆς καταγωγῆς στρατιώτη Ἰωάννη, τόν ἐπονομαζόμενο «Ἀρναουτογιάννη». Οἱ Ἀλβανοὶ στὰ Τουρκικά, ὀνομάζονται «Ἀρναούτ». Βαπτίστηκε χριστιανός, μέ τό ὄνομα Ἰωάννης. Βρῆκε κατοικία στό χωριό Ἅγιος Ἰωάννης Φαιστοῦ, ζοῦσε βίο εὐσεβῆ, ἀσκώντας τό ἐπάγγελμα τοῦ δραγάτη (ἀγροφύλακα). Κάποιοι ἐπαναστάτες σκότωσαν δύο Τουρκόγυφτους. Οἱ Ὀθωμανοί πού μισοῦσαν τόν Ἰωάννη ἐπειδή ἀπαρνήθηκε τή θρησκεία τους, βρῆκαν τήν εὐκαιρία νά τόν ἐκδικηθοῦν. Τόν κατήγγειλαν ὅτι αὐτός ἦταν ὁ φονιάς τῶν δύο Τουρκόγυφτων, κατηγορώντας τον μάλιστα ὅτι μετά τήν ἀλλαγή τοῦ θρησκεύματός του εἶχε διάθεση ἐξόντωσης Μουσουλμάνων. Ὁ Ἰωάννης στάλθηκε σιδηροδέσμιος στό Ἡράκλειο σέ δίκη, στὸ Ὀθωμανικὸ δικαστήριο, ὅπου ἀποδείχθηκε περίτρανα ἡ ἀθωό-
τητά του. Ὅμως ὁ δικαστής Ρεχίτ - Ἐφέντης, ποὺ μισοῦσε θανάσιμα ὅσους ὁμόθρησκούς του ἄλλαζαν θρήσκευμα, τοῦ ζήτησε νά ἀλλάξει θρησκεία καί πάλι, γιά νά φανεῖ ὅτι δέν σκότωσε λόγω θρησκευτικῆς ἀντιπαλότητας, διαφορετικά θά τόν καταδίκαζε σέ θάνατο, φορτώνοντάς του τοὺς θανάτους τῶν Τουρκόγυφτων. Ὁ Ἅγ. Νεομάρτυρας, μὲ μεγάλο καταστάλαγμα θάρρους καὶ πίστης, ὁμολόγησε τό Χριστό. Γιὰ τρεῖς ἡμέρες βασάνιζαν τὸν Ἅγιο μὲ φρικτὰ μαρτύρια, τὰ ὁποῖα δὲν ἔγιναν ποτὲ γνωστά, ἀφοῦ τὸ μέρος βασανισμοῦ του ἦταν μικρὸ καὶ ἀπόκρυφο. Μόνο τὸ τελευταῖο του μαρτύριο ἔγινε γνωστό, ἀπὸ τοὺς γειτονεύοντες στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου του, Χριστιανούς. Συγκεκριμένα τὸν ἄκουσαν νὰ λέει: «Χριστέ μου, γιὰ τὴν ἐμὴ σωτηρίαν ἐφόρεσες ἀκάνθινον στέφανον. Εἰς τὸ δὲ σήμερον, διὰ τὴν Ἐν Ἐσόπτρῳ
3
Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν, ὁ ἐν Φαιστῷ
σὴν ἀγάπην εὐδόκησας νὰ φορέσω πεπυρωμένον τάσι σιδηρόν, ἐπί τῆς κεφαλῆς». Δηλαδή, μεταξύ τῶν ἄλλων, πύρωσαν ἕνα σιδερένιο δοχεῖο καὶ τοῦ τὸ ἔβαλαν στὸ κεφάλι. Μετὰ ποὺ εἶπε αὐτὰ τὰ λόγια, ἄκρα σιωπὴ βασίλευσε στὸν τόπο τοῦ μαρτυρίου. Ὁ Ἅγ. Ἰωάννης παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Θεό. Ὁ Πασᾶς ἔδωσε διαταγή νά δοθεῖ τό βασανισμένο σῶμα τοῦ Ἰωάννη στούς Χριστιανούς καί νά ταφεῖ. Καὶ ἀφοῦ τό πῆραν τό ἔθαψαν σὲ τόπο καλούμενο «Σπιτάλια» τῆς Πόλεως Ἡρακλείου. Ἡ περιοχὴ αὐτή εὐρίσκεται κοντά στήν παλαιὰ Ὑγειονομικὴ Ὑπηρεσία Ἡρακλείου. Ὁ μαρτυρικὸς θάνατος τοῦ Ἰωάννη σκόρπισε θλίψη καὶ ἀγανάκτηση στοὺς χριστιανοὺς τοῦ Ἡρακλείου. Τὸ ἡμερολόγιο ἔδειχνε ἡμέρα Σάββατο 5 Μαΐου 1845. Μάλιστα γιὰ νὰ ἱκανοποιηθεῖ ὁ λαός, ἐξορίστηκε ὁ πρόεδρος τοῦ δικαστηρίου Ρεχὶτ – Ἐφέντης καὶ ἀντικαταστάθηκε ἀπὸ τὸν Κουλουκτζῆ – Μεϊμουρῆ. Ἕνα νέο στοιχεῖο μᾶς ὑπέδειξε ὁ κ. Ζαχαρίας Καψαλάκης, Διδάσκαλος, στή ἐπιστημονική σειρά «Κρητικά Χρονικά», τ. 3, ὅπου ὁ Μεν. Παρλαμᾶς δημοσίευσε τά: «Ἱστορικά καί βιογραφικά σημειώματα τοῦ Στεφάνου
K
K
L
Ἐν Ἐσόπτρῳ
L
Στό Βιβλιοπωλεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας θά βρεῖτε χριστιανικές ἐκδόσεις: Ἁγιογραφικά - Ἑρμηνευτικά Λειτουργικά - Πατερικά Νεανικά καί Παιδικά βιβλία. Διαθέτει ἐπίσης εἰκόνες καί ἐκκλησιαστικά εἴδη. Μοῖρες, τηλ. 28920 23790
ç
L
4
K
ç ç
(Ἱ.ΜονὴΚουδουμᾶ,23-2-2013)
Πηγή: ἱστοσελίδα Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας www.imga.gr
L
K
πότήνὁμιλίατοῦ Ἀ Σεβ.Μητροπολίτου ΓορτύνηςκαὶἈρκαδίας κ.Μακαρίου κατὰτὴχειροτονία τοῦΔιακόνου ἹλαρίωναΣταματάκη
Νικολαΐδου». Στήν σελ. 316, ὁ Στ. Νικολαΐδης (1817-1907) ἀναφέρει χαρακτηριστικά: «1845, Μαΐου, 5, ἡμέραν Σάββατον, ἔγινε φοβερά στάσις τῶν Χριστιανῶν ἐναντίον τῆς Κυβερνήσεως διά Ἀρναουτογιάννην θανατωθέντα διά φρικωδεστάτων βασάνων… Ἔγιναν τρεῖς στάσεις μετέπειτα, ἐφυλακίσθην ἐγώ καί ὁ λαός μέ ἐξεφυλάκισε». Δηλαδή γιὰ τὸ συγκεκριμένο θέμα ἔγιναν τρεῖς στάσεις τῶν Χριστιανῶν τῆς Πόλεως Ἡρακλείου, μάλιστα σὲ μία ἀπὸ αὐτὲς φυλακίστηκε καὶ ὁ ἴδιος ὁ Στέφανος Νικολαΐδης, ἀλλὰ «ὁ λαὸς μὲ ἐξεφυλάκισε», ὅπως ἀναφέρει παραπάνω. Μετὰ ἀπὸ καιρό, ἔγινε ἡ ἀνακομιδὴ καὶ τὰ λείψανά του τὰ πῆρε ὁ Πρόξενος τῆς Ρωσίας καὶ τὰ ἔστειλε στὸ Κίεβο. Βιβλίο μέ πολλά στοιχεῖα καί ἐμπεριστατωμένη χρόνια ἔρευνα γιά τόν Ἅγ. Νεομάρτυρα Ἰωάννη, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν οἰκισμό τοῦ Ἁγ. Ἰωάννη Φαιστοῦ συνέγραψε ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Χρυσ. Παπαδάκης, μέ τίτλο: «Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν, ἔκδοσις Πολιτιστικοῦ Συλλόγου Ἁγ. Ἰωάννου Φαιστοῦ, 2004», στό ὁποῖο ὑπάρχει ἀναλυτική βιογραφία τοῦ Ἁγίου.
ç
ΣΥΝΑΞΑΡΙ
…Διαλέξαμε τὴ μέρα αὐτὴ γιὰ νὰ σοῦ μεταδώσουμε τὴν Θεία Χάρη, ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγ. Πολυκάρπου, ἡμέρα καὶ δικῆς μας πρὸ ἐτῶν πολλῶν χειροτονίας σὲ Διάκονο, ἀπὸ τὸν ἀοίδιμο Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο, ἂς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη του, γιὰ νὰ θυμηθοῦμε, πρῶτα ἐμεῖς καὶ γιὰ ἄλλη μία φορά, τὴν εὐεργεσία τῆς Ἐκκλησίας καὶ γιὰ νὰ ἀνανεώσουμε ἐντὸς μας τὸ αἴσθημα τῶν ὀφειλῶν μας πρὸς αὐτήν, τῶν δωρημάτων της πρὸς ἡμᾶς καὶ τὴν ἀνάγκη ἐπαύξησης τῶν ἀγώνων μας γιὰ τὴ λειτουργία τοῦ χαρίσματος τῆς Ἱερωσύνης. Τίποτα δὲν μᾶς ὀφείλει ἡ Ἐκκλησία, ἐμεῖς
τῆς ὀφείλουμε τὰ πάντα. Αὐτὴ βγάζει ἀπὸ τὸ ἀκένωτο πνευματικὸ ταμεῖο της κάθε φορά τὸ ἀνάλογο δώρημα γιὰ τὸ πνευματικὸ συμφέρον τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ πηγὴ τῆς σωτηρίας, ἡ σώζουσα Ἐκκλησία. Μυριάδες ἀναφορὲς τὸ ἐπιβεβαιώνουν, ἀλλὰ καὶ μερικὲς ἄλλες τὸ διαψεύδουν. Γιατί ἄραγε; Σ᾽ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα, ἀντὶ ἐπαίνων καὶ τετριμμένων ἀναφορῶν ποὺ συνηθίζονται νὰ ἀκούγονται σὲ ἀνάλογες περιπτώσεις καὶ δὴ τελευταῖα, μὲ μία ξύλινη γλώσσα θορυβωδῶν ἀβροτήτων, ἐμεῖς γιὰ τὴν ἐξαιρετικὴ αὐτὴ ἡμέρα τῆς ζωῆς σου, ἀντὶ ἀπαντήσεων στὸ προλεχθὲν γιατί, σοῦ δίδουμε, παραγγελίες καὶ κατευθύνσεις ὡς ἕνα λειτουργικὸ κανόνα. Θ. Λειτουργία. Τὸ μυστήριο τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ! Ἡ τέλεσή της γιὰ νὰ μὴ σοῦ γίνει μία κατὰ παράδοση ἐπανάληψη, πρέπει νὰ πασχίσεις ἔτσι ὥστε νὰ συναπαντήσεις τὴν ἐσωτερικὴ ἡσυχία, μὲ ἀγῶνα ποὺ δὲν θὰ διαφημίζει τὰ ἀποκτήματά του γιὰ νὰ μὴν ἐξατμίζεται καὶ χρησιμοποιώντας ὅλα τὰ συνεπικουροῦντα λειτουργικὰ ἐκκλησιαστικὰ παραδοσιακὰ στοιχεῖα νὰ ὁδηγηθεῖς ὄχι σὲ ἕνα βάθος, ἀλλὰ Ἐν Ἐσόπτρῳ
5
Ἀπόὁμιλίασέχειροτονία ἐκεῖ ποὺ ἵσταται ὁ Κύριος, τὸ βάθος τῆς μυσταγωγίας τῆς Ἐκκλησίας. Πολὺς ὁ ἀγῶνας αὐτὸς καὶ ὄχι εὔκολος καὶ ἰδιαίτερα γιὰ τὸν λειτουργὸ ποὺ ἐκεῖνος πρῶτος πρέπει νὰ ἐργάζεται τὴν ἀρετὴ τῆς ἐσωτερικῆς ἡσυχίας πάνω στὴν ὁποία δύναται νὰ οἰκοδομήσει τὴ μυστηριακὴ ἕνωσή του μὲ τὴν Θ. Εὐχαριστία, ἡ ὁποία ὅπως σοῦ προείπαμε εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι ἡ δόξα τοῦ κόσμου ἢ κάποιου ἄλλου. Δηλαδὴ ἡ τέλεση αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου μὲ τὴ βαθειὰ ἔκφραση ποὺ ἔχει, ξεπερνώντας κάθε ἀνθρωπομορφία ἀναγάγεται στὴν ἁγία ἀναφορὰ τῆς θυσίας, χωρὶς κανένα ἐξαναγκασμὸ ἢ πρέπει, μὲ ἱεροπρέπεια, λιτὴ καὶ μυσταγωγικὴ ποὺ ὅσο προχωρεῖ πρὸς τὴν θυσία δοξολογώντας καὶ ἐκφωνώντας συνεχῶς τὸ «εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων…» ἐξασθενεῖ κάθε κοσμικὸ χρονοοροθέσιο, εἰσχωρώντας καὶ ἀνεβαίνοντας στὸν χρόνο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ τῆς ὁποίας «…οὐκ ἔσται τέλος…», ἔνθα ὁ Τριαδικὸς Θεὸς καὶ τότε μὲ φόβο καὶ τρόμο, μὲ συστολὴ καὶ δέος, στρέφεται ὁ διάκονός της πρὸς τὴν Ἐκκλησία, ἀναφωνώντας τὸ «πρόσχωμεν…». Ἐκεῖ ὁλοκληρώνεται πλέον ἡ τελικὴ νέκρωση κάθε γήϊνου. Ἐμεῖς φθάνοντας ἐκεῖ, βλέπουμε ὅτι Ἄλλος τελετουργεῖ, ἐμεῖς δανείζουμε τὰ χέρια μας καὶ Ἄλλος ἐπιτελεῖ. Αὐτὸ μὴ τὸ ξεχνᾶς. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ βίωμα τῆς οὐράνιας τάξης πραγμάτων ἄντλησαν τόσοι Ἅγιοι καὶ δίκαιοι, ὄχι γιατί ἤξεραν γράμματα καὶ τέχνες, καλὸ ὅταν ὑπάρχουν, μὰ κυρίως γιατί ἀσκώντας τὴν προλεχθεῖσα ἐσωτερικὴ ἡσυχία μὲ ἀγῶνα καταπάτησης τοῦ διαβολικοῦ ἐγωκεντρισμοῦ, ἔγιναν κατὰ χάρη θεατὲς τῶν ἀπορρήτων καὶ ἀνείπωτων τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Πρόσεξε λοιπὸν τὶς θυρίδες ποὺ περνᾶ ὁ πονηρὸς τὶς γιρλάντες τοῦ ἐγὼ καὶ μᾶς περιτυλίσσει καὶ μάλιστα τοῦ ἱερατικοῦ ἐγωϊσμοῦ ποὺ ὅταν δὲν σπᾶ καὶ ἐπιμένει, εἶναι παρατηρημένο ὅτι ὄχι μόνο δὲν κατανοεῖ τίποτα λειτουργικῶς, ἀλλὰ πρόκειται μάλιστα 6
Ἐν Ἐσόπτρῳ
γιὰ μία ἀπὸ τὶς φοβερότερες μορφές του, ποὺ τελικὰ κολάζουν. Οἱ μύστες τῶν ἀπορρήτων μυστηρίων τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ ἀκόμα καὶ ἂν εἶχαν γνώση ἢ ἦταν σπουδαγμένοι ὅπως ὁ Μωυσῆς, ὁ ὁποῖος παιδεύτηκε «…πάσῃ σοφίᾳ Αἰγυπτίων…» καὶ ἦταν «…δυνατὸς ἐν λόγοις καὶ ἐν ἔργοις…» (Πράξ. 7-22), ἀκόμα καὶ ἂν μπροστὰ στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ αὐτοὶ οἱ ἱερομύστες εἶπαν ὡς ὁ εἰρημένος Μωυσῆς: «…ἔκφοβός εἰμι καὶ ἔντρομος…» (Ἑβρ. 1221), ἀκόμα καὶ ἂν ἦταν ἀναζητητὲς τοῦ Θεοῦ, ἀκόμα καὶ ἂν πατοῦσαν τοὺς ἱεροὺς τόπους ποὺ βημάτιζε ὁ Θεάνθρωπος, ἀκόμα καὶ ἂν βρῆκαν, ὅπως ὁ Φίλιππος τὸν Ναθαναὴλ λέγοντας «…εὐρήκαμεν…ὅν ἔγραψε Μωϋσῆς ἐν τῷ νόμῳ καὶ οἱ προφῆται, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Ἰωσὴφ τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ…» (Ἰωάν. 1-46), ἀκόμα, ἀκόμα, ἀκόμα καὶ ἂν γνώριζαν ἢ δὲν γνώριζαν ὅλα τὰ ἱερά, τὸ ζητούμενο εὐαγγελικῶς ἦταν καὶ εἶναι ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος εἶπε: «…οὐ Μωϋσῆς δέδωκεν ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, ἀλλ᾽ ὁ πατήρ μου δίδωσιν ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ τὸν ἀληθινόν…» (Ἰωάν. 6-32). Καὶ τότε τοῦ ζητήθηκε: «…δὸς ἡμῖν τὸν ἄρτον τοῦτον…» (Ἰωάν. 6-34) καὶ τὸ πανάχραντο στόμα τοῦ Κυρίου ἀπάντησε: «…ἐγὼ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς…». (Ἰωάν. 6-35) Καταλαβαίνεις λοιπόν, ἕνεκα καὶ τῆς λιπαρᾶς θεολογικῆς σου παιδείας, τί σημαίνει αὐτό. Χωρὶς τὴ "χριστοζωὴ" ὅπως τὴν λέει ὁ Ὅσ. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, ἡ Θ. Λειτουργία περνᾶ σὲ μᾶς ὡς ἱερὰ τελετὴ, ἀδύναμη ἀκόμα καὶ στὴν καλύτερή της ἔκφραση νὰ προσεγγίσει τὸ βίωμα τῆς γνωστῆς διάνοιξης τῶν ὀφθαλμῶν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ Μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ, ὅπου ὁ Χριστὸς «… ἐγνώσθη αὐτοῖς ἐν τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου…». (Λουκ. 24-35) Αὐτὸς ὁ ἐπιούσιος Ἄρτος τῆς Κυριακῆς προσευχῆς ποὺ θὰ καλεῖς γιὰ τὴ μετάδοσή του, μὲ τὸ διακονικὸ παράγγελμα «…προσέλθετε…», εἶναι ὁ Ἄρτος τῆς Ζωῆς ὅπως
προείπαμε. Εἶναι ὁ Ἄρτος τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν καὶ τὴν αἰώνια ζωή. Καὶ ἂν μὲν ἡ λέξη ἐπιούσιος ἐδῶ, προέρχεται ἀπὸ τὸ «ἐπεῖναι» σημαίνει, ὅπως ἔγκριτοι θεολόγοι μελέτησαν μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ Σεβ. Περγάμου κ. Ἰωάννης, «ὅτι εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὴν ὕπαρξή μας», ἂν ὅμως προέρχεται ἀπὸ τὸ «ἐπιέναι» σημαίνει τὸν «ἐρχόμενο». Κατανοεῖς τὴ διαφορὰ καὶ τὴ λειτουργικὴ χρήση τῶν ὅρων, ἀλλὰ ὅπως καὶ ἂν ἔχει τὸ πράγμα, πάντα ὁ Κύριος ἀναφερόμενος σὲ ἄρτο ἢ γεύματα, ὅπως μᾶς γράφει ὁ προαναφερθείς Ἐπίσκοπος, ἀναφέρεται μὲ ἐσχατολογικὸ χαρακτῆρα. Ἐμεῖς, στὴν ἐποχή μας, διαμορφώσαμε, ἐν πολλοῖς, συνείδηση χωρὶς ἐρχόμενα. Τὸ σήμερα τῆς λατρείας δὲν ἔχει ἐπαρκῶς τὸ αὔριο τοῦ ἐσχατολογικῶς ἐρχόμενου, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ ἐπαΐοντες τοῦ λειτουργικοῦ εὐχαριστιακοῦ ἤθους, εὔκολα νὰ παραγκωνίζονται ἀπὸ τὴ μικροψυχία μίας εὐλάβειας ποὺ ἀρκεῖται ἢ μεταβάλλει τὴ δίψα τῶν ἐσχάτων, σὲ μία χρηστικὴ μαγικὴ εὐλάβεια καὶ κατὰ συνέπεια ἐξωεκκλησιαστική. Τὰ Μοναστήρια καὶ οἱ μοναχοί μας καλοῦνται, ὅπως ἔκαναν στροφὴ τὶς περασμένες δεκαετίες ἀπὸ τὶς δυτικόμορφες ἐκκλησιαστικὲς τέχνες, στὶς δικές μας παραδοσιακὲς καὶ βοήθησαν, ἐκ τῶν ὁποίων ἐσὺ διακονεῖς ἐκείνη τῆς ἁγιογραφίας, καλοῦνται, λοιπὸν, νὰ κάνουν στροφή, μὲ προσευχὴ καὶ κατάλληλη προετοιμασία, στὴν ἐπὶ πλέον συνειδητοποίηση τῆς λειτουργικῆς ζωῆς, ὄχι στροφὴ ὑπὸ τὴ μορφὴ ἁπλῶς παραγωγῆς πιστῶν ἀντιγράφων, γιατί αὐτὸ σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει συνέχεια, ἐρχόμενο, ἀλλὰ ζωῆς ἐκκλησιαστικῆς διὰ τῆς ἐπιστροφῆς τοῦ ἐπιβαλλόμενου πλέον λιτοῦ, λειτουργικοῦ καὶ ἀρχαιοπρεποῦς ἤθους τῶν γραμμῶν τῶν πρώτων αἰώνων τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ δύναται στοὺς τωρινοὺς χρόνους, λαμβάνοντάς τους φυσικὰ ὑπ᾽ ὄψη, νὰ τοὺς ἐκκλησιάσει. Κάθε θρίαμβος, σήμερα, ἀποκεκομμένος ἀπὸ τὴν ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ζητᾶ ἀνάπαυση
Γέμισε ὁ κόσμος ἀπὸ ἀλλότρια ἐκκλησιαστικῶς πράγματα καὶ ἄδειασε ἀπὸ ἀνθρώπους ἐκκλησιαστικῆς ἀρετῆς καὶ βιωμάτων μὲ φυσικὴ κατάληξη τὴν ἔκπτωση τῆς λειτουργίας μας ποὺ ντρεπόμενη γιὰ τὴν κατάστασή της, ἐπιστρατεύει εὐφάνταστα πράγματα γιὰ νὰ ντύσει μόνο μὲ ἐξωτερικὴ ὡραιότητα αὐτὴ τὴ φτώχεια. ἀπὸ τὴν ὑπερπληροφορία, μὲ τὴν ἐκβολὴ τοῦ ὑπερκορεσμοῦ ἀπὸ τὴ δεξαμενὴ τῆς ψυχῆς, καταντᾶ ἕνα μπαρὸκ ἢ παραδοσιακὸ μπαρόκ, ξένο καὶ ἀκατανόητο ὄχι μόνο ἀπ᾽ αὐτόν, ἀλλὰ καὶ ἀπό τή δωρικὴ, λειτουργικὴ ὀρθόδοξη παράδοση. Μάλιστα ἡ ἐποχὴ τούτη μὲ τὰ μέσα ποὺ διαθέτει, μᾶς ἔδωσε τόσα πολλὰ μέσα ἔκφρασης καὶ καταγραφῆς ὡς καὶ πάμπολλες δυνατότητες καταφυγῆς σὲ πηγὲς καὶ σπουδάγματα. Δὲν θὰ ἦταν ὑπερβολὴ ἐὰν λέγαμε πὼς γέμισε ὁ κόσμος ἀπὸ ἀλλότρια ἐκκλησιαστικῶς πράγματα καὶ ἄδειασε ἀπὸ ἀνθρώπους ἐκκλησιαστικῆς ἀρετῆς καὶ βιωμάτων μὲ φυσικὴ κατάληξη τὴν ἔκπτωση τῆς λειτουργίας μας ποὺ ντρεπόμενη γιὰ τὴν κατάστασή της, ἐπιστρατεύει εὐφάνταστα πράγματα γιὰ νὰ ντύσει μόνο μὲ ἐξωτερικὴ ὡραιότητα αὐτὴ τὴ φτώχεια. Ἀποπροσανατολισθήκαμε λοιπὸν ἕνεκα πνευματικῆς πείνας, ἀπὸ τὸν ἀγῶνα ἀπόκτησης τῆς ἐσωτερικῆς ὀντολογικῆς ἡσυχίας καὶ τῆς καλλιέργειας τῶν ἀρετῶν τῆς προειρημένης χριστοζωῆς. Ἀπὸ τὴ μία, λοιπὸν, τὸ μέγεθος τῆς πληροἘν Ἐσόπτρῳ
7
•
Ἀπόὁμιλίασέχειροτονία
ΕΚ ΦΑΝΑΡΙΟΥ φορίας ποὺ βομβαρδίζει κάθε πτυχὴ τῆς σύγχρονης ζωῆς, περιπλέκει ἀκόμα περισσότερο τὰ πράγματα καὶ ἔτσι ἡ ἐσωτερικὴ ἡσυχία, προϋπόθεση γιὰ τὴ βίωση τῆς ὡραιότητας τῆς Θ. Λειτουργίας, μένει ἀτροφική, μικρὴ καὶ ἀδύναμη γιὰ νὰ φθάσει σὲ ὀντολογικὰ χαρακτηριστικὰ ὄχι μετοχῆς, ἀλλὰ συμμετοχῆς σ᾽ αὐτή. Ἀπὸ τὴν ἄλλη κάθε γνώση, κάθε προτέρημα, ἀρετή καὶ κάθε μέθοδος ἐντός της ἁγιάζουσας Ἐκκλησίας ποὺ δὲν ὑπακούει ἀπόλυτα στὸ διαχρονικὸ βίωμά της, ἔχει κατάληξη τὸ σοφιολογισμό καί τὴν ἐξωτερικὴ ἐπιβεβαίωση τῶν ἀνθρώπων π.χ. τὸ μάζεμα ψυχῶν περὶ κάποιο ταλαντοῦχο κληρικό, ποὺ στὴν ἐποχὴ μας παρατηρεῖται ὅτι εἶναι ἕτοιμοι οἱ ἄνθρωποι, ἕνεκα τῆς πνευματικῆς πείνας, νὰ φωνάξουν εὔκολα: «νὰ ἕνας ἅγιος ἄνθρωπος», πρὸς καταστροφὴ τελικά τοῦ ἰδίου καὶ αὐτῶν, χωρὶς νὰ τίθενται ὑπὸ τὸ βάρος τῆς σώζουσας ὑπακοῆς ἐκ τῶν ἐκκλησιαστικῶς πρεπόντων. Ἀναζήτησε λοιπὸν τὸν λειτουργοῦντα διάκονο ὄχι στὰ φαινόμενα, ἀλλὰ στὴ διακονία τῆς κλάσης τοῦ Ἄρτου, ἔτσι ὥστε νὰ δοξάζεται τὸ ὄνομα τοῦ Μεγάλου Ἀρχιερέα Ἰησοῦ Χριστοῦ. Νὰ πολεμήσεις, μὲ κάθε τρόπο, τοὺς λογισμοὺς τῆς καταστρεπτικῆς ἐξωστρέφειας καὶ τοὺς λογισμοὺς τῆς ἀνθραπαρέσκειας ποὺ σαρακιάζουν τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ὑπομονή, στὴν ἀντοχὴ τῶν ποικίλων πειρασμῶν τοῦ κληρικοῦ. Νὰ ζητᾶς σὲ κάθε λειτουργία μὲ δέος τὴν εὐσπλαχνία καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ, γιὰ νὰ μὴ κωλύσεις τὴ χάρη του ἀπὸ τὰ μυσταγωγικῶς καὶ ἐκκλησιαστικῶς ἐπιτελούμενα. Νὰ ἀνοίξεις περισσότερο τὴν ὕπαρξή σου στὸν λειτουργικὸ χρόνο, προσμετρώντας τὸ κάθε τί, μὲ τὸ ἀτελεύτητο τῶν οὐρανῶν καὶ τὴν ὑπακοὴ στὴν Ἐκκλησία καὶ ὄχι μὲ τὸν κοσμικὸ χρόνο ποὺ συσφίγγει τὸ αἰώνιο. Συγχρόνως σὲ προτρέπουμε νὰ καταστεῖς ἄξιος της ἐμπιστοσύνης τῆς ταπεινότητάς 8
Ἐν Ἐσόπτρῳ
μας, ἀλλὰ καὶ τῆς Ἱ. Μονῆς τῆς μετανοίας σου ἡ ὁποία σὲ πρότεινε εὐχαρίστως διὰ τοῦ Ἡγουμένου, Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Μακαρίου καὶ τῆς ἀδελφότητός της, γιὰ τὴ σημερινὴ χειροτονία σου. Νὰ τιμήσεις μὲ ἔργα αὐτὴ τὴν πρόταση καὶ νὰ διακονήσεις μὲ πνεῦμα πιστότητας πρὸς τὴν Ἐκκλησία καί τὸ λειτούργημά σου. Παράδειγμά σου νά γίνουν ὁ σημερινὸς ἑορταζόμενος Ἅγ. Πολύκαρπος, ὁ προστάτης σου Ἅγ. Ἱλαρίωνας καὶ οἱ Ὅσ. Πατέρες τῆς Ἱ. Μονῆς τῆς Μετανοίας σου, Παρθένιος καὶ Εὐμένιος. Ἡ προσέλευσή σου χαροποιεῖ πνευματικῶς τὴν τοπικὴ Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἀναμένει τοὺς καρποὺς τῆς διακονίας σου. Σὲ συγχαίρουμε πατρικῶς. Ἡ χαρὰ της αὐτὴ, γίνεται προσευχή. Εὐχαριστοῦμε πολὺ τὴν εὐσεβῆ οἰκογένειά σου, τοὺς καλοὺς γονεῖς καὶ ἀδελφούς σου, τοὺς οἰκείους, συγγενεῖς καὶ φίλους σου καὶ κάθε ἄνθρωπο καὶ δάσκαλό σου, ποὺ σὲ βοήθησαν καὶ σοῦ συμπαραστάθηκαν γιὰ νὰ φθάσεις στὴ σημερινὴ ἡμέρα. Προσευχόμεθα καὶ εὐχόμεθα νὰ ἀξιωθεῖς καὶ ἄλλων χαρισμάτων καὶ νὰ γίνεις ὅλος χάρη, ὅλος φῶς, ὅλος Ἐκκλησία. Τώρα καὶ ὡς Διάκονος νὰ ἐντείνεις τὶς προσπάθειές σου πρὸς τὰ ἀνωτέρω παραγγελθέντα. Τὰ μέχρι σήμερα σημεῖα τῆς ζωῆς καὶ τοῦ ἤθους σου, παρέχουν ἄριστες ἐγγυήσεις ποὺ ἐντὸς ὀλίγου κατατίθενται στὴν Ἁγία Τράπεζα, πρὸς ἐπαύξηση. Δεόμεθα τοῦ Κυρίου νὰ ἔλθει ἡ χάρη Του σὲ σένα καὶ νὰ σὲ ἀναδείξει γνήσιο κληρικὸ καὶ διάκονο τῆς Ἐκκλησίας. Δέξαι Κύριε τὸν εἰσερχόμενο στὸ Ἅγιο Θυσιαστήριο καὶ διὰ τῆς ταπεινότητάς μας, ἐκ τοῦ ὠμοφορίου Παύλου καὶ Τίτου, κᾶνε τὴ ζωή του μία συνεχῆ εὐχαριστία τῆς Βασιλείας Σου, ἐρχόμενη τώρα καὶ πάντα καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων.† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος
Γιά τό βιβλίο: «Ἡ Ἱερὰ Πορεία Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ», (Α' Τόμος) Ἀπό ἄρθρο, τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Νήφωνος Βασιλάκη,Δρ. Θ., (Inv.) Professore Pontificio Istituto Orientale, Roma, διδάσκοντος Ἀνωτ. Ἐκκλησ. Ἀκαδημίας Ἡρακλείου Κρήτης καί Ἱεροκήρυκος τῆς Ἱ. Μ.Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου (2-3- 2013)
Ὁ ἀοίδιμος Οἰκουμ. Πατριάρχης Δημήτριος, μέ τόν τότε Διάκονο Μελίτωνα, νῦν Σεβ. Μητροπολίτη Φιλαδελφείας.
…ἀγαθόδοτον ἔργο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, ἐκδόθηκε στὴν Θεσσαλονίκη τὸ ἔτος 2012. Περιέχει διαψιλῶς τὴν Ἱερὰ Πορεία τοῦ ἀειμνήστου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κυροῦ Δημητρίου καὶ γίνεται μνημόσυνον εἰς τὸν ἔνθεο ζῆλο καὶ τὴν θυσιαστικὴ ἀγάπη τοῦ πράου, ταπεινοῦ καὶ ἱλαροῦ Πατριάρχου, ἀλλὰ καὶ σημεῖον ἑνότητος καὶ ἀξιομίμητον ὑπόδειγμα τοῦ συνδέσμου τῆς ἀγάπης Του. Ἡ Α. Θ. Παναγιότητα ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαῖος, προλογίζει τὰ τῆς Πορείας αὐτῆς ἀπὸ τὸ σεπτὸν Κέντρον, ἀλλὰ καὶ τὰς ἱεράς ἀποδημίας πρὸς τὶς ἀνὰ τὸν κόσμον Ἐκκλησίες, χάριν τῆς ἑνότητος καὶ τῆς συνεργασίας, χαιρετίζοντας τὴν ἔγκοπον προσπάθεια τιμῆς ὡς φιλοπατορική προσφορὰ πνευματικῆς καρποφορίας καὶ συγχαίροντας διὰ τὸ καλλίκαρπον τῆς μακρᾶς καὶ πολυμόχθου ἀρχιερατικῆς συγκομιδῆς. Τὸ υἱικὸν χρέος, τιμὴ καὶ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν ἀοίδιμον Πατριάρχην καὶ Πνευματικὸ Πατέρα τοῦ συγγραφέως, μεταβάλλεται σὲ δωρεόδοτο ἔργο, τὸ ὁποῖον ἀφορᾶ εἰς τὴν ἀνὰ τὴν Οἰκουμένην Ἱερὰν Πορείαν Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος Αὐτοῦ. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Φιλαδελφείας κ. Μελίτων, «ἐπὶ σειρὰν ἐτῶν ἰδιαίτερος γραμματεὺς τοῦ γεραροῦ Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Μελίτωνος» ἀποκόμισε βαθείας ἐμπειρίας καὶ γνώσεις πλησίον του καὶ ἐκ τῆς πολυευθύνου θέσεως τοῦ Ἀρχιγραμματέως τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου, ἀλλὰ καὶ ὡς συνοδὸς καὶ συνεργάτης τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου. Ἐν Ἐσόπτρῳ
9
Ἡ Ἱερὰ Πορεία Ἀγάπης, Εἰρήνης καὶ Ἑνότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Ἔτσι, ἐκ τῆς πολιᾶς σοφίας καὶ πείρας του καὶ ἔχοντας προσωπικὴ ἐμπειρία τοῦ τιμωμένου Προσώπου καὶ βαθυσεβάστου Γέροντός του, ἐπέλεξε μὲ περισσὴ δεξιοτεχνία τὰ κείμενα καὶ φρόντισε μὲ διακεκριμένη μαστοριὰ καὶ ἀτισάθευτη χάρη, ὥστε οἱ σελίδες τοῦ ἐν λόγῳ πονήματος νὰ συνοδεύονται πεποικιλμέναι ἀπὸ πολυάριθμες καὶ σπάνιες φωτογραφίες… Στὸν Πρόλογο τοῦ Ἁγίου Φιλαδελφείας περιγράφεται ἡ κοινωνία καὶ ἡ ἐποχὴ ἐκείνη, μέσα ἀπὸ τὴν βιωματικὴ ἐμπειρία, καθὼς εὐφυέστατα ἐμπεριέχεται καὶ ἄψογον σκιαγράφημα τοῦ «συνοδίτου» αὐτοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Σεβαστείας, ὁ ὁποῖος καταθέτει τὴν προσωπική του πολύτιμη μαρτυρία γιὰ τὸν ἐμφύτου πραότητος Πατριάρχη. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος καταθέτοντας τὴν ὑπέροχη προσωπική του ἐμπειρία, τιθέμενη μάλιστα στὸν Πρόλογο τοῦ εἰρημένου βιβλίου ἀναφέρει, μεταξὺ τῶν πολλῶν ἄλλων θαυμαστῶν, ὅτι ὁ Πατριάρχης Δημήτριος χαρακτηρίστηκε «προσωποποίησις τῆς ἁπλότητος» καὶ ἐπιμαρτυρεῖ ὁ ἴδιος, ὡς Μέγας αὐτοῦ Ἀρχιδιάκονος, μετὰ παρρησίας τὸν ἀπροσποίητα ταπεινό του χαρακτῆρα… Καταξιωμένο καὶ ἀναγνωρισμένο ἔργο του, πανθομολογουμένως οἱ ἐνδορθόδοξες χριστιανικὲς σχέσεις, ἡ εὐπρέπεια τοῦ Πατριαρχικοῦ Οἴκου, ἡ ἀναγέννηση τοῦ μοναχισμοῦ, ἡ μέριμνα γιὰ τὰ μεγάλα μοναστικὰ κέντρα, ἡ τῆς εὐταξίας φροντίδα, ἡ καλλιέργεια τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καὶ τοῦ κοινοτικοῦ μηχανισμοῦ… Ὁ Ἅγιος Φιλαδελφείας ἀκλινῶς κατέχων τὰ μυστικὰ τῆς συγγραφικῆς τέχνης, ἀλλὰ πρωτίστως ἐκεῖνα τῆς ἐν Ἐκκλησίᾳ ζωῆς, γνώσεις καὶ ἐμπειρίες ἀστείρευτες, προσαρμόζει ὑγιῶς τὴ γραφίδα τοῦ γράμματος στὶς ἀνάγκες τοῦ πνεύματος, πρὸς τὶς ἑκά10
Ἐν Ἐσόπτρῳ
στοτε περιστάσεις τοῦ ταχύτατα ἐναλλασόμενου κόσμου. Ἡ εὔχαρη ἀνάγνωση γίνεται ἡδέως ἁπτή, μέσα ἀπὸ τὴ λογικὴ ἀνάμνηση τῶν ἀλησμονήτων στιγμῶν ὑψηλῆς ἀποστολῆς καὶ τὰ ἀσώπαστα βιώματά του. Καρποὶ βαθείας πείρας καὶ ἐξεζητημένης σπουδῆς παρέχονται μὲ τὴν ἅλυστη θύμηση ἀπὸ τὶς ἀσύνορες περιοδεῖες τοῦ σεπτοῦ Πατριάρχου τῶν Ὀρθοδόξων. Εὐγνωμοσύνη ὀφείλομε γιὰ τὴν εὐκαιρία καὶ τὴν δυνατότητα, ἡ ὁποία χαρίζεται μὲ τὴν ἔκδοση αὐτή, νὰ γνωρίσωμεν τὸ σεμνὸ Πρόσωπο τοῦ Πατριάρχου ἐκείνου, καὶ τὸ ἀναπάντεχο δῶρο του, τὴν καλλιέργεια τῶν διορθοδόξων, διαχριστιανικῶν καὶ διανθρωπίνων σχέσεων. Ἡ ἀνάγνωσή του χαρίζει τελικῶς μετοχικὴν ἐμπειρία μὲ τελικὰ δῶρα τὴν εἰρήνη, τὴν ἀγάπη, τὴν ἑνότητα. Τὸ τρίτομο ἔργο ἑνώνει διάφορα διηρημένα γεγονότα, ὁμιλίες, ταξίδια, πρόσωπα, ἀλλὰ ἀσφαλῶς ἑνώνει καὶ τοὺς ἀναγνῶστες στὴν κοινὴ αἴτησιν ὑπὲρ τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης, τῆς ἑνότητας. Τέλος, τὸ τέλος τῆς ἀνάγνωσης πιθανότατα ὀρθώνει κοινὴ τὴν πεποίθηση γιὰ τὸ ταπεινὸ ὅσο καὶ ἀνεξίκακο πρόσωπο τοῦ Μεγάλου ἐκείνου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τὸν ὁποῖο ἀνεξιχνιάστως ὁ Πανάγαθος Θεὸς ἠθέλησε νὰ γίνει σοφὸς Πηδαλιοῦχος τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας «τοῦ κόσμου ἀποροῦντος» καὶ νὰ ἐργαστεῖ οἰκουμενικῶς καὶ πολυχρονίως ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως. Σὲ κάθε σελίδα τοῦ βιβλίου, καταφαίνεται ἀμέσως ἡ ἄριστη ἐπιμέλεια, ἡ λακωνικὴ ἀκριβολογία, ἡ εὐγένεια καὶ ὁ βαθὺς σεβασμὸς σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν ἡδύτητα τοῦ λόγου καὶ τὴν εὐστοχία στὴ χρήση τοῦ γλωσσικοῦ κώδικα, ὁ ὁποῖος καταδεικνύει
Εὐγνωμοσύνη ὀφείλομε γιὰ τὴν εὐκαιρία καὶ τὴν δυνατότητα, ἡ ὁποία χαρίζεται μὲ τὴν ἔκδοση αὐτή, νὰ γνωρίσωμεν τὸ σεμνὸ Πρόσωπο τοῦ Πατριάρχου ἐκείνου, καὶ τὸ ἀναπάντεχο δῶρο του, τὴν καλλιέργεια τῶν διορθοδόξων, διαχριστιανικῶν καὶ διανθρωπίνων σχέσεων.
τὸν πλοῦτο τῶν ἱστορικῶν συγκινήσεων καὶ ὑποβοηθεῖ τὴν ποικιλία τῶν συναισθημάτων. Ὁ λόγος ἁπλός, ἀδιάπτωτα πολλαπλῶς πεποικιλμένος, ἁπλῶς πεπροικισμένος μὲ εὔλαλη χάρη καὶ ἐφοδιασμένος συνάμα μὲ περισσὴ καὶ ἐξιδιασμένη φροντίδα. Ἰδιαίτερη καὶ ἡ ἐπιλογὴ τῶν κειμένων, καθὼς ἡ περιγραφὴ τῶν ἀναφερομένων Πατριαρχικῶν ἐπισκέψεων ἐξυφαίνεται μὲ πολύπειρη μαστοριὰ καὶ διάπυρον δεξιοτεχνία… Ὁ συγγραφέας τονίζει δεξιοτεχνικῶς διαχρονικά μηνύματα καί ἀξίες τῆς θεολογίας καί τοῦ πολιτισμοῦ μας, τουτέστιν τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης καί τῆς ἑνότητας, ὑπενθυμίζοντας μέ παλμό καί εὐαισθησία τά πολλά καί ἀξέχαστα γενόμενα… Ὁ συντάκτης ἔλαβε φροντίδα, ὥστε ἡ σταχυολόγηση τοῦ ὑλικοῦ, πεπυκασμένη σοφία, νὰ ὑπενθυμίζει τὸν θερισμὸ πλουσίας καὶ ἐξαιρετικῆς ἐμπειρίας. Ἀκούραστα μεταμορφώνει τὴν ἀφήγηση, ἡ ὁποία γοργὰ ἀναδεικνύεται ὁλοζώντανη ἕνεκεν τῆς ποικιλίας τοῦ περιεχομένου, λόγῳ τῆς κομψῆς δομικῆς συνθέσεως. Τὸ συντελεσθὲν ἔργο περὶ τῆς ἀναλυτικῆς περιγραφῆς τῶν σημαντικώτερων γεγονότων τῆς ἱερᾶς Πορείας τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Δημητρίου, μὲ τὴν ἐμπνευσμένη πρωτοβουλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, πέμπει πλήθους δυσεξαριθμήτου ἀποτεθησαυρισμένα θεόσδοτα μηνύματα ἀγάπης, εἰρήνης καὶ ἑνότητος, διαβιβάζοντάς τα ἀμέσως καὶ λίαν ἐπιτυχῶς στοὺς ἀναγνῶστες… Λίαν ἐπιτυχὴς καὶ περίδοξος ὁ λόγος. Ἐκλεκτικὰ ἐπιλεγμένη ἡ ὕλη, ἐμφανὴς καρπὸς ἐργώδους προετοιμασίας. Ἀριστοτεχνικὴ κρίνεται ἡ σύνθεση, ἄψογη ἡ διάρθρωση. Τὰ παραπάνω λεχθέντα, θεωρητέα καὶ ἀναλογιστέα ὀρθῶς, προσομοιάζουν ἐξόχως ἐπίκαιρα, καθὼς δίδουν τὸ παράδειγμα εἰς πολλοὺς γιὰ ἑρμηνευτικὴ παράθεση ἤ καὶ ἀντιπαράθεση καίριων τινῶν καὶ ἀνεπαναλήπτων συμβάντων διορθοδόξου, διαχριστιανικοῦ, διαθρησκειακοῦ, ἀκόμη καὶ ἐκκλησιαστικο -πολιτικοῦ χαρακτῆρα, ὥστε νὰ γίνωμεν καὶ νὰ παραμείνωμε συμμέτοχοι στὸ ἔργο τῆς ἀγάπης, στὴν προσπάθεια τῆς εἰρήνης, στὴν ἀπόλαυση καὶ τῆς ἐπὶ γῆς ἑνότητός Του. Τελικῶς, συγχαίρομεν, μὲ συγκίνηση, γιὰ τὴν μεταφορὰ τῶν μεγάλων ἀναμνήσεων, εὐχαριστοῦμε γιὰ ὅσα διακεκριμένα ἀναγράφονται καὶ ἀναπαύουν, ἐνισχύοντας παντί τρόπῳ τὴν ἑνότητα καὶ ὁδηγοῦντα γαλήνια στὴν φωτοφόρο καὶ εὐφραντικὴ μακαρία μνήμη τοῦ ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Δημητρίου. Πηγή: http://www.amen.gr/article13157 Ἐν Ἐσόπτρῳ
11
Ἀντιμέτωποι μέ τήν κατάθλιψη τῆς Μοναχῆς Εἰρήνης
Ἡ κατάθλιψη εἶναι μιά πάθηση, πού ταλαιπωρεῖ πολλούς ἀνθρώπους στήν ἐποχή μας. Ἀνθρώπους πού εἴτε πάσχουν οἱ ἴδιοι ἀπό κατάθλιψη, εἴτε ἔχουν νά ἀντιμετωπίσουν τήν κατάθλιψη κάποιου ἀγαπημένου τους προσώπου, πού ἐπίμονα ἀρνεῖται ἤ ἀδυνατεῖ νά κάνει κάτι, προκειμένου νά βοηθήσει τόν ἑαυτό του. Ἄλλοι ζητοῦν τή βοήθεια κάποιου εἰδικοῦ τῆς ψυχικῆς ὑγείας, καί καταφεύγουν εἴτε σέ θεραπεία μέ ἀντικαταθλιπτικά φάρμακα, εἴτε σέ ψυχοθεραπεία, εἴτε σέ συνδυασμό τῶν δύο. Ἡ θεραπεία μέ φάρμακα τίς πιό πολλές φορές βοηθάει στήν ἀντιμετώπιση τῶν συμπτωμάτων τῆς κατάθλιψης, τουλάχιστον προσωρινά, καί εἰδικά, ὅταν πρόκειται γιά σοβαρό καταθλιπτικό ἐπεισόδιο, εἶναι συχνά ἀπαραίτητη προκειμένου νά ἀποφύγει κανείς μοιραῖες αὐτοκαταστροφικές πράξεις. Ἀπό τίς διάφορες ὑπάρχουσες μορφές ψυχοθεραπείας οἱ σύγχρονες ἔρευνες δείχνουν ὅτι ἡ γνωσιακή θεραπεία ἐπιφέρει καλύτερα ἀποτελέσματα, καί σέ σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, γι᾽ αὐτό θά περιοριστῶ ἐδῶ ν᾽ ἀναφερθῶ μόνο σ᾽ αὐτήν. Ἡ γνωσιακή θεραπεία βασίζεται στή θεωρία ὅτι τό ἄγχος μας ἤ ἡ κατάθλιψή μας ὀφείλονται σέ λανθασμένες, ἀρνητικές ἀντιλήψεις σχετικά μέ τόν ἑαυτό μας, τό περιβάλλον μας καί τό μέλλον μας, οἱ ὁποῖες ἐπηρεάζουν καί τή συναισθηματική μας κατάσταση (Κλεφτάρας, 1998). Ὁποιοδήποτε σημαντικό ἤ καί ἀσή12
Ἐν Ἐσόπτρῳ
μαντο γεγονός, μπορεῖ νά εἶναι ἀφορμή γιά κάποιες «αὐτόματες σκέψεις», οἱ ὁποῖες ἐνεργοποιοῦν αὐτές τίς ἀρνητικές ἀντιλήψεις (Beck, 2004). Τέτοιες σκέψεις μπορεῖ νά εἶναι π.χ. ὅτι «κανείς δέν μ᾽ ἀγαπάει» ἤ «ποτέ δέν καταφέρνω τίποτα». Ὅταν δεχθεῖ κανείς μιά τέτοιου εἴδους «αὐτόματη σκέψη», ἀρχίζει νά τόν «παίρνει ἀπό κάτω» καί νά τόν φέρνει σέ κατάσταση ἀπελπισίας καί κατάθλιψης. Ἡ γνωσιακή θεραπεία ἀποσκοπεῖ στό νά βοηθήσει τό ἄτομο σέ ἕνα πρῶτο ἐπίπεδο νά μάθει νά ἀναγνωρίζει ἄμεσα τίς «αὐτόματες σκέψεις» του καί νά μή τίς ἀποδέχεται σάν ἀληθινές, καί σέ ἕνα πιό προχωρημένο ἐπίπεδο νά καταλάβει ὅτι οἱ ἀντιλήψεις του αὐτές εἶναι ἐσφαλμένες, ὅτι δέν τόν ἐξυπηρετοῦν, καί νά μπορέσει ἔτσι νά τις ἀλλάξει καί νά τίς ἀντικαταστήσει μέ ἄλλες πιό «ὑγιεῖς», πού θά τόν ὁδηγήσουν σέ μεγαλύτερη αὐτοεκτίμηση καί αὐτοαποδοχή. Ἡ θεραπεία μέ ἀντικαταθλιπτικά ἔχει ἕνα ἀποτέλεσμα παρόμοιο μέ τήν ψυχοθεραπεία, ἄν καί λιγότερο μόνιμο. Μάλιστα νευροεπιστημονικές ἔρευνες ἔχουν δείξει ὅτι ἡ θεραπεία μέ φάρμακα καί ἡ ψυχοθεραπεία ἐπιφέρουν παρόμοιες ἀλλαγές στήν ἐγκεφαλική λειτουργία. Μέ αὐτές ὅμως τίς μεθόδους τό ἄτομο παραμένει τό ἐπίκεντρο τοῦ κόσμου του. Ἰδιαίτερα ἡ γνωσιακή θεραπεία «διδάσκει», θά λέγαμε, τό ἄτομο πῶς νά καλλιεργήσει τήν ἀνεξαρτησία του καί τήν αὐτονομία του, πῶς
νά μήν ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἀποδοχή καί τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων, καί πῶς ἐπίσης νά μήν ἐξαρτᾶ τήν ἀξία του ἀπό τίς προσωπικές καί ἐπαγγελματικές του ἐπιτυχίες. Ἡ φιλοσοφία πίσω ἀπό τίς σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους εἶναι ὅτι ναί μέν δέν μπορεῖ νά ἀποφύγει κανείς δυσάρεστα καί θλιβερά γεγονότα στή ζωή του, μπορεῖ ὅμως νά μάθει νά στηρίζεται στόν ἑαυτό του καί νά τά ἀντιμετωπίζει μέ αὐτοπεποίθηση, μέ ἠρεμία καί αἰσιοδοξία. Ὅμως παρ᾽ ὅλη τήν αἰσιόδοξη ἄποψη ψυχιάτρων καί ψυχοθεραπευτῶν ὅτι ἡ κατάθλιψη εἶναι μιά ἀρρώστια πού ἀντιμετωπίζεται ἀποτελεσματικά, ὑπάρχει ἕνα μεγάλο ποσοστό καταθλιπτικῶν, πού εἴτε ἀρνοῦνται νά περάσουν τό κατώφλι τοῦ γραφείου ἑνός «εἰδικοῦ», εἴτε τό ἔχουν περάσει καί ἔχουν φύγει ἀπογοητευμένοι. Ἔχοντας αὐτά τά προηγούμενα ὑπόψη μου, σέ μιά συζήτηση σχετικά μέ τά ἀντικαταθλιπτικά ἄκουσα μέ ἔκπληξη μιά μοναχή νά λέει μεταξύ ἀστείου καί σοβαροῦ : «Ἄς ποῦνε γιά μισή ὥρα τήν εὐχή, καί νά δοῦνε γιά πότε τούς περνάει ἡ κατάθλιψη». Ἡ πρώτη μου σκέψη ἦταν ὅτι μᾶλλον δέν ξέρει τί λέει. Προφανῶς, σκέφτηκα, δέν ἔχει βιώσει ποτέ κατάθλιψη, καί τῆς εὔχομαι ποτέ νά μή βιώσει, ἀλλά εἶναι πολύ ἀμφίβολο, ἄν ἕνα καταθλιπτικό ἄτομο μπορεῖ νά ἑστιάσει γιά μισή ὥρα τόν νοῦ του στήν εὐχή. Μπορεῖ νά ἐπαναλαμβάνει μηχανικά ἐπί μισή ὥρα «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με», ἀλλά ὁ νοῦς του θά εἶναι μᾶλλον στήν κατάθλιψή του. Ἴσως νά σκέφτεται: «μᾶλλον σέ μισή ὥρα δέν θά μοῦ ἔχει περάσει, ἀφοῦ ἔτσι κι᾽ ἀλλιῶς, τίποτα δέν μέ βοηθάει ἐμένα». Ὅμως, καθώς εἶχα ἕνα ἔντονο ἐνδιαφέρον νά δῶ ἄν καί πῶς καί μέ ποιές προϋποθέσεις ὁ ὀρθόδοξος χριστιανικός δρόμος μπορεῖ νά λειτουργήσει ψυχοθεραπευτικά, δέν ξέχασα τήν κουβέντα ἐκείνης τῆς μοναχῆς, ἀλλά ξεκίνησα νά διερευνῶ πῶς ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ἀντιμετωπίζει τήν κατάθλιψη. Ὡς πολύ ἀρχάρια στόν ὀρθόδοξο δρόμο, ζητῶ νά μέ συγχωρέσετε γιά τό θράσος μου νά ἀναλάβω ἕνα τέτοιο ἐγχείρημα. Γιά τή διερεύνησή μου αὐτή βασίστηκα
σέ κάποια βιβλία πού ἔτυχε νά «πέσουν στά χέρια μου», σ᾽ ἕνα CD μέ μιά ὁμιλία τοῦ γέροντος Πορφυρίου γιά τήν κατάθλιψη, καθώς καί σέ συνομιλίες μέ τόν πνευματικό μου. Δέν ἄργησα νά καταλάβω ὅτι διερωτώμενη, πῶς ἡ Ὀρθοδοξία ἀντιμετωπίζει τήν κατάθλιψη, δέν ἔθετα σωστά τό ἐρώτημα. Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία δέν ἀντιμετωπίζει κλινικά μιά ὁρισμένη νόσο. Ἀντιλαμβάνεται τόν ἄνθρωπο σάν μιά ἑνότητα σώματος, ψυχῆς καί πνεύματος. Γιά τήν ὀρθόδοξη θεολογία ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἕνα σαφές νόημα: Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατ᾽ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καί στοχεύει στό καθ᾽ ὁμοίωσιν. Ἡ πορεία τοῦ ἐκπεσμένου ἀνθρώπου πρός τό καθ᾽ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ εἶναι μιά θεραπευτική διαδικασία. Πρόκειται γιά μιά πραγματικά ὁλιστική θεραπεία, πού ἔχει σάν πρῶτο στάδιο τήν κάθαρση τῆς ψυχῆς ἀπό τά πάθη. Μέ αὐτή τήν ἔννοια ἡ κατάθλιψη εἶναι ἕνα πάθος ἀπό τό ὁποῖο ἡ ψυχή πρέπει νά ἀπαλλαγεῖ. Αὐτό τό πάθος οἱ νηπτικοί πατέρες τό ὀνόμαζαν «ἀκηδία». Κατά τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεο, «Ἡ ἀκηδία, πού εἶναι ἕνας μεγάλος δαίμων, παραλύει τόσο τό σῶμα ὅσο καί τήν πνευματική ζωή», (σ. 187). Ἡ κάθαρση ἀπό τά πάθη ἀπαιτεῖ ἕναν πνευματικό ἀγῶνα γιά ἀλλαγή τοῦ νοῦ. Αὐτή εἶναι ἐξ ἄλλου καί ἡ ἐτυμολογική ἔννοια τῆς λέξης μετάνοια (μετα-νοῶ = ἀλλάζω νοῦ). Δέν πρόκειται ὅμως γιά ἕναν ἀγῶνα, πού κάνει κανείς μόνος του, στηριζόμενος στίς δικές του δυνάμεις. Ξεκινώντας κανείς ἕναν τέτοιο ἀγῶνα μόνος του, πέφτει ξανά καί ξανά στά ἴδια λάθη, ἤ ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «ὅ μισῶ, τοῦτο ποιῶ»[1], καί συνειδητοποιεῖ σιγά-σιγά τήν ἀλήθεια τῶν λόγων τοῦ Χριστοῦ: «χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» [2]. Ἡ μετάνοια σημαίνει μιά συνολική ἀλλαγή στάση ζωῆς, πού συντελεῖται μέ τήν ἐπενέργεια τῆς Χάρης τοῦ Θεοῦ πάνω στόν ἄνθρωπο. Ποιά εἶναι αὐτή ἡ ἀλλαγή στή στάση ζωῆς; Εἶναι ἡ ἀλλαγή ἀπό τή ζωή τοῦ ἀτόμου, τοῦ περιχαρακωμένου πίσω ἀπό τά τείχη πού τό περιἘν Ἐσόπτρῳ
13
Ἀντιμέτωποι μέ τήν κατάθλιψη βάλλουν ἤ πού αὐτό τό ἴδιο τό ἄτομο ἔχει χτίσει γιά τόν ἑαυτό του, πρός τή ζωή τοῦ προσώπου, πού βρίσκεται σέ μιά διαρκῆ σχέση, σέ μιά κοινωνία μέ τόν Χριστό καί μέ τόν πλησίον του πρός μιά ζωή στραμμένη πρός τόν Χριστό, ἀναφερόμενη σ᾽ Αὐτόν. Μέ αὐτή τήν ἔννοια πάθος ἤ ἁμαρτία εἶναι ὅ,τι μᾶς χωρίζει ἀπό αὐτή τήν κοινωνία καί μᾶς ἀπομονώνει, κάθαρση ἤ μετάνοια εἶναι ὅ,τι μᾶς ἐπανασυνδέει. Ὅταν προσπαθοῦμε νά ἀνέλθουμε βασιζόμενοι στίς δικές μας δυνάμεις, στόν ἐγωϊσμό μας καί τήν κενοδοξία μας, τότε κινδυνεύουμε ἡ κάθε ἀποτυχία νά μᾶς ρίξει σέ κατάθλιψη. Ὅταν συνειδητοποιοῦμε τή δική μας ἀναξιότητα μπροστά στή μεγαλωσύνη τοῦ Θεοῦ καί, χωρίς νά παραιτούμαστε ἀπό τό δικό μας ἀγῶνα, προσβλέπουμε μέ πίστη, δηλαδή μέ ἐμπιστοσύνη, στό ἔλεος καί στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τότε δέν χάνουμε τήν ἐλπίδα μας. Παραδόξως, ὅσο ταπεινώνουμε τόν ἑαυτό μας, ἀποκτᾶμε ἕνα βαθύτερο, γνήσιο αὐτοσεβασμό καί αὐτοεκτίμηση. Συνειδητοποιοῦμε την πραγματική μας ἀξία ὡς εἰκόνες καί ναοί τοῦ Θεοῦ. Ἄν ἔχει κανείς μιά τέτοια ἐσωτερική στάση, τότε εἶχε δίκιο ἐκείνη ἡ μοναχή: ἀρκεῖ νά λέει τήν εὐχή γιά μισή ὥρα καί ἡ κατάθλιψη διαλύεται μέσα στά δάκρυα τῆς χαρμολύπης. Γιατί οἱ δαίμονες εἶναι ἀνίσχυροι μπροστά σέ μιά γνήσια ταπείνωση. Τότε τό ἐπίκεντρο δέν εἶναι πιά ὁ ἑαυτός, ἀλλά ὁ Χριστός. Τό ἐνδιαφέρον μετατίθεται ἀπό τό Ἐγώ πρός τό Ἐσύ, ἀπό τόν ἑαυτό πρός τόν ἄλλο, πρός τόν Θεό καί πρός τόν πλησίον. Ἀντί νά μεριμνᾶ κανείς γιά τό πῶς θά κερδίσει τό ἐνδιαφέρον, τόν σεβασμό, τήν ἐκτίμηση καί τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων, ἀρχίζει νά ἐνδιαφέρεται ὁ ἴδιος γιά τούς ἄλλους, νά τούς σέβεται, νά τούς ἐκτιμᾶ καί νά τούς ἀγαπᾶ. Ὁ γέρων Πορφύριος ἔδινε πολύ ἁπλές καί συγκεκριμένες ὁδηγίες γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς κατάθλιψης: «Οἱ ἅγιοί μας εἶχαν βρεῖ τόν τρόπο νά μεταβάλλουν τήν κατάθλιψη σέ χαρά. Καί αὐτός ὁ τρόπος ἦταν ἔτσι: ξέρανε πῶς νά δοθοῦν στόν Θεό: μέ τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό, μέ τήν προ14
Ἐν Ἐσόπτρῳ
σευχή… Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό εἶναι τό μεγαλύτερο πρᾶγμα πού «αἰχμαλωτίζει» τήν ψυχή, διότι δέν εἶναι ἁπλῶς μιά ἐνέργεια τῆς ψυχῆς πρός τόν Θεό, ἀλλά τό σημαντικό εἶναι ὅτι εἶναι ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ πού γεμίζει ἔπειτα τήν ψυχή καί τήν κάνει «ἄλλο»…. Λοιπόν, αὐτό εἶναι τό μυστικό. Πῶς θά μπορέσει κανείς νά γυρίσει, ἐκεῖ πού τόν ἔχει καταλάβει κάτι κακό, νά σκεφτεῖ κάτι ἄλλο». Σέ ἀνθρώπους πού ζητοῦσαν τίς συμβουλές του, γιά νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τήν κατάθλιψη, τούς συνιστοῦσε νά ἀσχοληθοῦν μέ κάτι ἐνδιαφέρον καί δημιουργικό: «Ἡ ἐργασία, τό ἐνδιαφέρον γιά τή ζωή. Ἡ τέχνη, ὁ κῆπος, τά λουλούδια… πολύ σπουδαῖα πράγματα. Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τό ἐνδιαφέρον πρός τή θρησκεία, πρός τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ». Πολλούς αἰῶνες πρίν οἱ γνωσιακοί θεραπευτές κάνουν λόγο γιά ἀρνητικές «αὐτόματες σκέψεις» καί ἀντίστοιχα συναισθήματα, οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶχαν μελετήσει αὐτά τά φαινόμενα, τά ὁποῖα ὀνόμαζαν «λογισμούς». Ὅπως γιά τή σύγχρονη γνωσιακή θεραπεία εἶναι σημαντικό σάν πρῶτο στάδιο νά ἀναγνωρίζει κανείς τίς αὐτόματες σκέψεις καί νά μή τίς ἀποδέχεται σάν ἀληθινές, οἱ νηπτικοί πατέρες μιλοῦσαν γιά ἐπαγρύπνηση, ὥστε μόλις ἔρχεται στό νοῦ ἕνας κακός λογισμός νά μή «συγκατατεθοῦμε» πρός αὐτόν, νά μήν ὑποκύψουμε σ᾽ αὐτόν μέ τό θέλημά μας, γιατί στή συνέχεια μᾶς κάνει ὅ,τι θέλει, χωρίς ἐμεῖς νά μποροῦμε νά ἐλέγξουμε τήν κατάσταση. Τότε καταλαμβανόμαστε ἀπό τό ἀντίστοιχο «πάθος». Ὁ γέρων Πορφύριος τό ἐκφράζει αὐτό μέ πολύ ἁπλά λόγια: «Τό μυστικό εἶναι νά τό προλαβαίνεις. Ἅμα τό ἀφήσεις καί σέ πιάσει, πάει, σ᾽ ἔπιασε». Σάν καλός ἀνατόμος τῆς ψυχῆς, ἀναγνωρίζει τά δευτερογενῆ ὀφέλη ἀπό τήν κατάθλιψη, πού μπαίνουν ἐμπόδιο στή θεραπεία καί δημιουργοῦν ἀντιδραστικότητα (ἀντίσταση στή θεραπεία θά ἔλεγε κάποιος ψυχοθεραπευτής). «Οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουν αὐτά τά ἀντιδρα-
στικά, τούς ἀνθρώπους πού γνωρίζουν ἐννοοῦν νά τούς παιδεύουν μέ διάφορα καμώματα». Μέ αὐτά τά «διάφορα καμώματα» πετυχαίνουν νά ἑλκύουν τήν προσοχή καί τό ἐνδιαφέρον τῶν γύρω τους. Καί τίς περισσότερες φορές τό κάνουν αὐτό ἀσυνείδητα. «Γίνεται χωρίς νά τό καταλαβαίνουν», λέει ὁ γέρων Πορφύριος «ὁ διάβολος τό ἐνεργεῖ… δηλαδή αὐτά γίνονται μ᾽ ἕναν τρόπο μυστηριώδη». Γιά νά παραιτηθεῖ κάποιος ἀπό τά δευτερογενῆ ὀφέλη τῆς κατάθλιψης, χρειάζεται νά ἀφήσει κατά μέρος τόν ἐγωϊσμό του καί νά ταπεινωθεῖ, ὥστε νά πάψει νά παιδεύει τούς γύρω του μέ διάφορα καμώματα. Ὁ γέρων Πορφύριος τόνιζε ξανά καί ξανά τή σημασία τῆς ταπείνωσης. «Τό μεγάλο μυστικό εἶναι ἡ ταπείνωση», ἔλεγε. Τό ἄτομο, πού λειτουργεῖ ἐγωϊστικά, ἐμμένει πεισματικά νά χρησιμοποιεῖ τήν κατάθλιψή του, με τήν ἔννοια τῆς κλινικῆς νόσου, ὡς πρόσχημα, γιά νά μή κάνει τίποτα. «Ὅταν τοῦ πεῖς κάτι, γιά νά κόψει τό θέλημά του, ἀντιδρᾶ… “Δεν μπορῶ, τό λέει ἡ ἐπιστήμη”». Σέ αὐτό ὁ γέρων Πορφύριος ἀπαντᾶ: «Πές: “ἄς τό λέει ἡ ἐπιστήμη, ἐγώ θά κάνω ὑπακοή στό γέροντα”». Μιά τέτοια στάση θά δήλωνε μιά μεταβολή ἀπό τό ἄτομο στό πρόσωπο, γιατί ἡ ὑπακοή προϋποθέτει μιά προσωπική σχέση μέ τό γέροντα. «Δέν εἶναι εὔκολο πρᾶγμα: πρέπει νά ἔχεις καί τή δύναμη, νά ἀποσπάσεις καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ.…Τό πιό μεγάλο εἶναι νά δοθεῖς στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στή λατρεία τοῦ Θεοῦ, στήν προσευχή, ἀλλά ὅ,τι κι ἄν κάνεις, ἄν δέν κατορθώσεις νά ἀποκτήσεις ταπείνωση, τίποτα δέν κάνεις». Τό νά ἀσχοληθεῖ κανείς εἴτε μέ κάτι εὐχάριστο καί δημιουργικό, εἴτε μέ τήν προσευχή, ἔπειτα ἀπό συμβουλή τοῦ γέροντα, εἶναι κάτι πολύ περισσότερο ἀπό μιά ἁπλή τεχνική τοῦ τύπου «νά τό ρίξει κανείς ἔξω» ἤ νά «σκέφτεται θετικά». Εἶναι κάτι, πού προϋποθέτει μιά σχέση ἐμπι-
στοσύνης πρός τόν γέροντα, καί κατ᾽ ἐπέκταση μιά σχέση πίστης καί ἀγάπης πρός τόν Θεό. Συνδέεται στενά μέ τήν ταπείνωση, τήν ἐκκοπή τοῦ ἰδίου θελήματος καί τήν ὑπακοή στόν γέροντα, μέ τά ἱερά μυστήρια τῆς ἐξομολόγησης καί τῆς θείας μετάληψης, καί γενικώτερα μέ τήν ἐνεργό συμμετοχή στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή μέ τήν ἐνεργό συμμετοχή στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού δίνει ἕνα νέο νόημα στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ συμμετοχή στό ἐκκλησιαστικό σῶμα καί στά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἀμοιβαία συγχώρεση καί κατανόηση, εἶναι ὅ,τι γκρεμίζει τά τείχη, πού μᾶς περιχαρακώνουν καί κτίζει γέφυρες ἐπικοινωνίας μεταξύ μας. Ἔτσι ὁ πόνος μας γίνεται πιό ἐλαφρύς καί ἡ χαρά μας μεγαλύτερη, γιατί τά μοιραζόμαστε μεταξύ μας. Αὐτά συνοψίζονται στίς δύο κύριες ἐντολές, πού μᾶς δίνει ὁ Χριστός: ἀγάπη πρός τόν Θεό, και ἀγάπη πρός τόν πλησίον [3]. Αὐτή ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό καί πρός τον πλησίον, εἶναι αὐτό πού κάνει την καρδιά νά μαλακώνει καί διαλύει το ἀσήκωτο βάρος τῆς κατάθλιψης. Παραπομπές: 1) Ρωμ. (7,15), 2) Ἰωαν. (15,5), 3) Ματθ. (22, 37-39) Βιβλιογραφία: Beck, Judith: Εἰσαγωγή στή Γνωστική Θεραπεία. Ἀθήνα, Πατάκης, 2004. Βιγγοπούλου Μυρσίνης: ᾽Από τήν ᾽Εγώπολη στήν ᾽Εσύπολη. Ἀθήνα, Ἀκρίτας, Στ΄ ἔκδοση, 2007. Γέροντος Πορφυρίου, ἱερομονάχου: Συνομιλία γιά τήν κατάθλιψη. Ἐκδόσεις «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», Μήλεσι. Κλεφτάρα Ἰ.: Ἡ κατάθλιψη σήμερα. Ἀθήνα, Ἑλληνικά Γράμματα, 1998. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου: “Θεραπευτική Ἀγωγή. Προεκτάσεις στήν «Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία»”. Λειβαδιά, Ἱερά Μονή Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας) Ε´ ἔκδοση, 2003. Μητροπολίτου Περγάμου Ἰωάννου: Ἀνθρωπολογίας Σιτομέτριον. Ἐπιμέλεια ὕλης καί ἐκδόσεως Ἀρχιμ. Χρυσόστομος, Καθηγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Παρασκευῆς Μαζίου Μεγάρων. Μέγαρα, Εὐεργέτις (ὑπό ἔκδοση). Μπλούμφιλντ, Χάρολντ Χ. καί Μάκ Γουίλλιαμς, Πῆτερ: Θεραπεύοντας τήν κατάθλιψη. Ἐπιμέλεια: Νέστορος Ἰωάννη. Ἀθήνα, Θυμάρι, 2003. π. Ἰωάννη Ρωμανίδη: Πατερική Θεολογία, Θεσσαλονίκη, Παρακαταθήκη, 2004.
} Ἐν Ἐσόπτρῳ
15
Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ τοῦ π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν
Έ
να ρίγος χαρᾶς διαπερνᾶ τὴ λέξη “ἀνὰληψη”, πού δείχνει μιὰ πρόκληση πρὸς τοὺς ἀποκαλούμενους “νόμους τῆς φύσεως”, πρὸς τὴ διαρκῆ κάθοδο καὶ πτώση· εἶναι μιὰ λέξη πού ἀκυρώνει τοὺς νόμους τῆς βαρύτητας καὶ πτώσης. Ἐδῶ ἀντίθετα τὰ πάντα εἶναι ἐλαφράδα, πέταγμα, μιὰ ἀτέλειωτη ἄνοδος. Ἡ Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου γιορτάζεται σαράντα μέρες μετὰ τὸ Πάσχα, τὴν Πέμπτη τῆς ἕκτης ἑβδομάδας μετὰ τὴ γιορτὴ τῆς Ἀνάστασης τοῦ Χριστοῦ. Τὴν Τετάρτη, τὴν παραμονή, ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τὴν ἀποκαλούμενη “Ἀπόδοση τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα”, σὰν νὰ χαιρετᾶ δηλ. τὸ Πάσχα. Ἡ ἀκολουθία εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἴδια, ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τέλους, ὅπως αὐτὴ τῆς νύχτας τοῦ Πάσχα, μὲ τὴν ἀπαγγελία ἀκριβῶς τῶν ἴδιων στίχων: “Ἀναστήτω ὁ Θεὸς καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ Αὐτοῦ…”, “Αὕτη ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ”. Ὅταν ψάλλει αὐτοὺς τοὺς στίχους ὁ ἱερεύς, κρατᾶ τὴν πασχάλια λαμπάδα καὶ θυμιατίζει ὁλόκληρη τὴν ἐκκλησία, ἐνῶ σὲ ἀπάντηση ψάλλεται τὸ “Χριστὸς ἀνέστη”. Ἀποχωριζόμαστε τὸ Πάσχα, τὸ “ἀποδίδουμε” στὸ ἑπόμενο ἔτος. Ἴσως νὰ ἔπρεπε νὰ αἰσθανόμαστε λυπημένοι. Ἀντί ὅμως γιὰ λύπη, μᾶς δίνεται νέα χαρά: ἡ χαρὰ νὰ στοχαζόμαστε καὶ νὰ γιορτάζουμε τὴν Ἀνάληψη. Σύμφωνα μὲ τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση αὐτοῦ τοῦ γεγονότος, ὁ Κύριος ἀφοῦ ἔδωσε τὶς τελευταῖες ὁδηγίες στοὺς μαθητές, «ἐξήγαγε … αὐτοὺς ἔξω ἕως εἰς Βηθανίαν, καὶ ἐπάρας τὰς χεῖρας αὐτοῦ εὐλόγησεν αὐτούς καὶ ἐγένετο ἐν τῷ εὐλογεῖν αὐτὸν αὐτοὺς διέστη ἀπ᾿ αὐτῶν καὶ ἀνεφέρετο εἰς τὸν οὐρανόν καὶ αὐτοὶ προ16
Ἐν Ἐσόπτρῳ
σκυνήσαντες αὐτὸν ὑπέστρεψαν εἰς ῾Ιερουσαλὴμ μετὰ χαρᾶς μεγάλης», (Λουκ. 24, 50-52). “Μετὰ χαρᾶς μεγάλης…”. Ποιὰ εἶναι ἡ πηγὴ αὐτῆς τῆς μεγάλης χαρᾶς πού ἀντέχει μέχρι σήμερα καὶ ἐκρήγνυται μὲ τέτοια ἐκπληκτικὴ λαμπρότητα τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναλήψεως; Ἐπειδὴ φαίνεται σὰν ὁ Χριστὸς νὰ ἔφυγε καὶ νὰ ἄφησε μόνους τούς μαθητές, ἦταν μιὰ μέρα χωρισμοῦ. Μπροστά τους βρίσκεται ὁ πολὺ μακρὺς δρόμος τοῦ κηρύγματος, τῶν διωγμῶν, τοῦ πόνου καὶ τοῦ πειρασμοῦ πού γεμίζουν μέχρι ὑπερχείλισης τὴν ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας. Φαίνεται πώς παρῆλθε ἡ χαρά, ἡ χαρὰ τῆς ἐπίγειας καὶ καθημερινῆς συντροφιᾶς μὲ τόν Χριστό, πώς ἔφθασε στὸ τέλος ἡ προστασία πού παρεῖχε ἡ δύναμη καὶ ἡ θεότητά Του. Πόσο σωστὰ ὅμως ἔκανε κάποιος ἱερέας πού ὀνόμασε τὴν ὁμιλία του γιὰ τὴν Ἀνάληψη “χαρὰ τοῦ χωρισμοῦ”! Φυσικὰ ἡ Ἐκκλησία δὲν ἑορτάζει τὴν ἀναχώρηση τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστὸς εἶπε: «μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος», (Ματθ. 28, 20) καὶ ὁλόκληρη ἡ χαρὰ τῆς Χριστιανικῆς πίστης βρίσκεται στὴ συνειδητοποίηση τῆς παρουσίας Του, ὅπως ἀκριβῶς τὴν ὑποσχέθηκε: «οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν», (Ματθ. 18, 20). Δὲν γιορτάζουμε τὴν ἀναχώρηση τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά τὴν ἀνάληψή Του στοὺς οὐρανούς. Ἡ ἑορτὴ τῆς Ἀναλήψεως ἀποτελεῖ γιορτασμὸ τοῦ ἀνοίγματος τοῦ οὐρανοῦ στοὺς ἀνθρώπους, τοῦ οὐρανοῦ ὡς τοῦ νέου καὶ αἰώνιου οἴκου, τοῦ οὐρανοῦ ὡς τῆς ἀληθινῆς μας πατρίδας. Ἡ ἁμαρτία χώρισε βίαια τὴ γῆ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ μᾶς ἔκανε γήινους καὶ χοντροκομμένους, προσήλωσε
τὸ βλέμμα μας σταθερὰ στὸ ἔδαφος καὶ ἔκανε τὴ ζωὴ μας ἀποκλειστικὰ γεωτροπική. Ἁμαρτία εἶναι ἡ προδοσία τοῦ οὐρανοῦ μέσα στὴν ψυχή. Αὐτὴ ἀκριβῶς τὴ μέρα, τὴν ἑορτὴ τῆς Ἀναλήψεως, νιώθουμε τρομοκρατημένοι ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἄρνηση πού γεμίζει ὁλόκληρο τὸν κόσμο. Ὁ ἄνθρωπος μὲ ὑπεροψία καὶ περηφάνια ἀναγγέλλει πώς εἶναι μόνο ὑλικός, πώς ὁλόκληρος ὁ κόσμος εἶναι ὑλικός, καὶ πώς τίποτε δὲν ὑπάρχει πέρα ἀπὸ τὸ ὑλικό. Καὶ γιὰ κάποιο λόγο εἶναι ἀκόμη καὶ χαρούμενος γι᾽ αὐτό, καὶ μιλᾶ μὲ οἶκτο καὶ συγκατάβαση γι᾽ αὐτοὺς πού ἀκόμη πιστεύουν σὲ κάποιου εἴδους “οὐρανὸ” σὰν νὰ πρόκειται γιὰ γελωτοποιοὺς ἤ γιὰ ἀγροίκους. Ἐλᾶτε ἀδελφοί, “οὐρανοὶ” εἶναι ἁπλῶς ὁ οὐρανός, εἶναι τόσο ὑλικὸς ὅσο καὶ καθετί ἄλλο, δὲν ὑπάρχει τίποτε ἄλλο, δὲν ὑπῆρξε οὔτε καὶ θὰ ὑπάρξει. Πεθαίνουμε, ἐξαφανιζόμαστε, ἔτσι στὸ μεταξὺ ἂς κτίσουμε ἕναν ἐπίγειο παράδεισο καὶ ἂς ξεχάσουμε τὶς φαντασίες τῶν παπάδων. Αὐτὸ ἐν συντομίᾳ εἶναι τὸ τελικὸ ἀποτέλεσμα καὶ ἡ οὐσία τοῦ πολιτισμοῦ μας, τῆς ἐπιστήμης μας, τῆς ἰδεολογίας μας. Ἡ πρόοδος καταλήγει στὸ νεκροταφεῖο, μὲ τὴν πρόοδο τῶν σκουληκιῶν ποῦ τρέφονται ἀπὸ τὰ πτώματα. Ἀλλά τί μᾶς προτείνετε, μᾶς ἐρωτοῦν, ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ οὐρανὸς γιὰ τὸν ὁποῖο μιλᾶτε, στὸν ὁποῖο ὁ Χριστὸς ἀνελήφθη; Τέλος πάντων, τίποτε δὲν ὑπάρχει στὸν οὐρανὸ γιὰ τὸ ὁποῖο μιλᾶτε. Ἂς ἀπαντήσει σ᾽ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος, ὁ μεγάλος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας πού ἔζησε δέκα ἕξι αἰῶνες πρίν. Μιλώντας γιὰ τὸν οὐρανό, ἀναφωνεῖ: «Τί ἀνάγκη ἔχω ἀπὸ τὸν οὐρανό, ὅταν ἐγώ ὁ ἴδιος θὰ γίνω οὐρανὸς;». Ἂς ἔρθει ἡ ἀπάντηση ἀπό τούς Πατέρες μας πού ὀνόμαζαν τὴν Ἐκκλησία “ἐπίγειο οὐρανό”. Τὸ οὐσιαστικὸ σημεῖο αὐτῶν τῶν δύο ἀπαντήσεων εἶναι τὸ ἑξῆς: οὐρανὸς εἶναι τὸ ὄνομα τῆς αὐθεντικῆς κλήσης μας ὡς ἀνθρώπινα πλάσματα, οὐρανὸς εἶναι ἡ τελικὴ ἀλήθεια γιὰ τὴ γῆ. Ὄχι. Ὁ οὐρανὸς δὲν βρίσκεται κάπου στὸ ἀπώτερο διάστημα πέρα ἀπό τούς πλανῆτες ἤ σὲ κάποιον ἄγνωστο γαλαξία. Οὐρανὸς εἶναι αὐτὸ πού μᾶς ἐπιστρέφει ὁ Χριστός, ὅ,τι χάσαμε μὲ τὴν ἁμαρτία καὶ τὴν ὑπερηφάνεια, μὲ τὶς ἐπίγειες, ἀποκλειστικὰ γήινες, ἐπιστῆμες καὶ ἰδεολογίες, καὶ τώρα
εἶναι ἀνοικτός, μᾶς τὸν προσφέρει καὶ μᾶς τὸν ἐπιστρέφει ὁ Χριστός. Οὐρανὸς εἶναι τὸ βασίλειο τῆς αἰώνιας ζωῆς, τὸ βασίλειο τῆς ἀλήθειας, τῆς καλωσύνης καὶ τῆς ὀμορφιᾶς. Οὐρανὸς εἶναι ὁλόκληρη ἡ πνευματικὴ μεταμόρφωση τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς· οὐρανὸς εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἡ νίκη πάνω στὸ θάνατο, ὁ θρίαμβος τῆς ἀγάπης καὶ τῆς φροντίδας· οὐρανὸς εἶναι ἡ ἐκπλήρωση αὐτῆς τῆς ἔσχατης ἐπιθυμίας, γιὰ τὴν ὁποία εἰπώθηκε: «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν», (Α΄ Κορ. 2, 9). Ὅλα αὐτὰ μᾶς ἔχουν ἀποκαλυφθεῖ, μᾶς ἔχουν δοθεῖ ἀπὸ τὸν Χριστό. Καὶ ἔτσι ὁ οὐρανὸς διαπερνᾶ τὴ ζωή μας ἐδῶ καὶ τώρα, ἡ ἴδια ἡ γῆ γίνεται μιὰ ἀντανάκλαση, ἕνα εἴδωλο τῆς οὐράνιας ὀμορφιᾶς. Ποιὸς κατῆλθε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ γιὰ νὰ μᾶς ἐπιστρέψει τὸν οὐρανό; Ὁ Θεός. Ποιὸς ἀνέβηκε ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό; Ὁ ἄνθρωπος Ἰησοῦς. Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος λέει πώς “ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ γίνει ὁ ἄνθρωπος θεός”. Ὁ Θεὸς κατέβηκε στὴ γῆ γιὰ νὰ μπορέσουμε ἐμεῖς νὰ ἀνεβοῦμε στὸν οὐρανό! Αὐτὸ ἀκριβῶς γιορτάζουμε τὴν ἡμέρα τῆς Ἀναλήψεως! Αὐτὴ εἶναι ἡ πηγὴ τῆς λαμπρότητας καὶ τῆς ἄρρητης χαρᾶς. Ἂν ὁ Χριστὸς βρίσκεται στὸν οὐρανό, κι ἂν Τὸν πιστεύουμε καὶ Τὸν ἀγαποῦμε, τότε εἴμαστε κι ἐμεῖς μαζί Του, στὸ δεῖπνο Του, στὴ Βασιλεία Του. Ἂν ἡ ἀνθρωπότητα ἀναληφθεῖ μαζί Του, καὶ δὲν πέσει, τότε θὰ ἀνέβω μαζί Του κι ἐγὼ προσκεκλημένος ἀπ᾽ Αὐτόν. Καὶ “ἐν Αὐτῷ” μοῦ ἀποκαλύπτεται ὁ σκοπός, τὸ νόημα καὶ ἡ ἔσχατη χαρὰ τῆς ζωῆς μου. Τὸ καθετί γύρω μας μᾶς τραβᾶ πρὸς τὰ κάτω. Ἀτενίζω ὅμως τὴ θεϊκὴ σάρκα νὰ ἀνέρχεται στὸν οὐρανό, τὸν Χριστὸ νὰ τραβᾶ πρὸς τὰ πάνω «ἐν φωνῇ σάλπιγγος», καί λέω στόν ἑαυτό μου καί στόν κόσμο: ἐδῶ βρίσκεται ἡ ἀλήθεια γιά τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο, ἐδῶ εἶναι ἡ ζωή στήν ὁποία ὁ Χριστός μᾶς καλεῖ ἀπό τήν αἰωνιότητα. "Τήν ὑπέρ ἡμῶν πληρώσας οἰκονομίαν καί τά ἐπί γῆς ἑνώσας τοῖς οὐρανίοις, ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, οὐδαμόθεν χωριζόμενος, ἀλλά μένων ἀδιάστατος καί βοῶν τοῖς ἀγαπῶσί σε· Ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν καί οὐδείς καθ᾽ ὑμῶν". Ἐν Ἐσόπτρῳ
17
6 ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ
Ἑλληνικὴ γλῶσσα... πολλὰ ποὺ πιθανὸν δὲν γνωρίζεις (Συνέχεια ἀπὸ τὸ προηγούμενο τεῦχος, Γ΄μέρος, τελευταῖο)
Διαβάστε το γιὰ νὰ συνειδητοποιήσετε ὅτι ἔχουμε ἕνα ἀπίστευτα καλὸ "ἐργαλεῖο" ποὺ ἂν μάθουμε νὰ τὸ χειριζόμαστε σωστά... θὰ μᾶς ἀνοίξει τὰ μάτια καὶ τὴ σκέψη καθὼς σκεπτόμαστε μὲ λέξεις...
Η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ
Ἡ
Ἑλληνικὴ φωνὴ κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ὀνομαζόταν «αὐδή». Ἡ λέξη αὐτὴ δὲν εἶναι τυχαία ἀφοῦ προέρχεται ἀπὸ τὸ ρῆμα «ἄδω» ποὺ σημαίνει τραγουδῶ. Ὅπως γράφει καὶ ὁ μεγάλος ποιητὴς καὶ ἀκαδημαϊκὸς Νικηφόρος Βρεττάκος: «Ὅταν κάποτε φύγω ἀπὸ τοῦτο τὸ φῶς θὰ ἑλιχθῶ πρὸς τὰ πάνω, ὅπως ἕνα ποταμάκι ποὺ μουρμουρίζει. Κι ἂν τυχὸν κάπου ἀνάμεσα στοὺς γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω ἀγγέλους, θὰ τοὺς μιλήσω Ἑλληνικά, ἐπειδὴ δὲν ξέρουνε γλῶσσες. Μιλᾶνε μεταξύ τους μὲ μουσική». Ὁ γνωστὸς Γάλλος συγγραφεὺς Ζὰκ Λακαρριὲρ ἐπίσης μᾶς περιγράφει τὴν κάτωθι ἐμπειρία ἀπὸ τὸ ταξίδι του στὴν Ἑλλάδα: «Ἄκουγα αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους νὰ συζητοῦν σὲ μία γλῶσσα ποὺ ἦταν γιὰ μένα 18
Ἐν Ἐσόπτρῳ
ἁρμονικὴ, ἀλλὰ καὶ ἀκατάληπτα μουσική. Αὐτὸ τὸ ταξίδι πρὸς τὴν πατρίδα - μητέρα τῶν ἐννοιῶν μας - μοῦ ἀπεκάλυπτε ἕνα ἄγνωστο πρόγονο, ποὺ μιλοῦσε μία γλῶσσα τόσο μακρινὴ στὸ παρελθόν, μὰ οἰκεία καὶ μόνο ἀπὸ τοὺς ἤχους της. Αἰσθάνθηκα νὰ τὰ ἔχω χαμένα, ὅπως ἄν μοῦ εἶχαν πεῖ ἕνα βράδυ ὅτι ὁ ἀληθινός μου πατέρας ἢ ἡ ἀληθινή μου μάνα δὲν ἦσαν αὐτοὶ ποὺ μὲ εἶχαν ἀναστήσει». Ὁ διάσημος Ἕλληνας καὶ διεθνοῦς φήμης μουσικὸς Ἰάννης Ξενάκης, εἶχε πολλὲς φορὲς τονίσει ὅτι ἡ μουσικότητα τῆς Ἑλληνικῆς εἶναι ἐφάμιλλη τῆς συμπαντικῆς. Ἀλλὰ καὶ ὁ Γίββων μίλησε γιὰ μουσικότατη καὶ γονιμότατη γλῶσσα, ποὺ δίνει κορμὶ στὶς φιλοσοφικὲς ἀφαιρέσεις καὶ ψυχὴ στὰ ἀντικείμενα τῶν αἰσθήσεων. Ἂς μὴ ξεχνᾶμε ὅτι οἱ Ἀρχαῖοι Ἕλληνες δὲν χρησιμοποιοῦσαν ξεχωριστὰ σύμβολα γιὰ νότες,
χρησιμοποιοῦσαν τὰ ἴδια τὰ γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου. «Οἱ τόνοι τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας εἶναι μουσικὰ σημεῖα ποὺ μαζὶ μὲ τοὺς κανόνες προφυλάττουν ἀπὸ τὴν παραφωνία μία γλῶσσα κατ᾽ ἐξοχὴν μουσική, ὅπως κάνει ἡ ἀντίστιξη ποὺ διδάσκεται στὰ ὠδεῖα, ἢ οἱ διέσεις καὶ ὑφέσεις ποὺ διορθώνουν τὶς κακόηχες συγχορδίες», ὅπως σημειώνει ἡ φιλόλογος καὶ συγγραφεὺς Ἄ. Τζιροπούλου Εὐσταθίου. Εἶναι γνωστὸ ἐξάλλου πὼς ὅταν οἱ Ρωμαῖοι πολίτες πρωτάκουσαν στὴ Ρώμη Ἕλληνες ρήτορες, συνέρρεαν νὰ θαυμάσουν, ἀκόμη καὶ ὅσοι δὲν γνώριζαν Ἑλληνικά, τοὺς ἀνθρώπους ποὺ «ἐλάλουν ὡς ἀηδόνες». Δυστυχῶς κάπου στὴν πορεία τῆς Ἑλληνικῆς φυλῆς, ἡ μουσικότητα αὐτὴ (τὴν ὁποία οἱ Ἰταλοὶ κατάφεραν καὶ κράτησαν) χάθηκε, προφανῶς στὰ μαῦρα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας. Νὰ τονίσουμε ἐδῶ ὅτι οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐπαρχίας, τοὺς ὁποίους συχνὰ κοροϊδεύουμε γιὰ τὴν προφορά τους, εἶναι πιὸ κοντὰ στὴν Ἀρχαιοελληνικὴ προφορὰ ἀπὸ ὅ,τι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τῆς πόλεως. Οἱ διάλεκτοι τῆς Ἑλληνικῆς διδάσκουν . . . Ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἐπιβλήθηκε ἀβίαστα (στοὺς Λατίνους) καὶ χάρη στὴν μουσικότητά της. Ὅπως γράφει καὶ ὁ Ρωμαῖος Ὀράτιος «Ἡ Ἑλληνικὴ φυλὴ γεννήθηκε εὐνοημένη μὲ μία γλῶσσα εὐχή, γεμάτη μουσικότητα».
Εἶναι γνωστὸ ἐξάλλου πὼς ὅταν οἱ Ρωμαῖοι πολίτες πρωτάκουσαν στὴ Ρώμη Ἕλληνες ρήτορες, συνέρρεαν νὰ θαυμάσουν, ἀκόμη καὶ ὅσοι δὲν γνώριζαν Ἑλληνικά, τοὺς ἀνθρώπους ποὺ «ἐλάλουν ὡς ἀηδόνες».
Ἐν Ἐσόπτρῳ
19
4 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
Y
Βοηθεῖστε τὸ παιδί σας ἀπὸ νωρὶς νὰ τὰ πάει καλὰ μὲ τὰ ἀδέλφια του εὔκολα
20
Ἐν Ἐσόπτρῳ
καὶ μὴν τά τιμωρεῖτε ὅταν δὲν τὸ κάνουν. Σίγουρα θὰ ἔχετε ἀποτελέσματα. Μὴν ἐπιβάλλετε. Μὴν ἐπιβάλλετε πράγματα στὸ παιδί σας. Πρέπει νὰ ἐπιτρέπετε στὸ παιδί σας νὰ ἔχει κάποιο ἔλεγχο στὴ ζωή του. Αὐτὸς εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος γιὰ νὰ αἰσθάνεται σημαντικὸ τὸ παιδί σας. Ἐκτιμεῖστε. Πρέπει νὰ ἐκτιμήσετε τὸ παιδί σας γιὰ πράγματα ποὺ κάνει σύμφωνα μὲ τὶς ὁδηγίες σας. Αὐτὸς εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος νὰ ἐνθαρρύνετε τὸ παιδί σας νὰ δώσει τὸν καλύτερό του ἑαυτὸ σὲ ὅτι θέλετε νὰ κάνει. Μὴν ἀφήνετε καμία εὐκαιρία, νὰ ἐκτιμήσετε καὶ νὰ ἐπιβραβεύσετε τὸ παιδί σας γιὰ καλὲς πράξεις. Ἐπίλυση προβλημάτων. Εἶναι σημαντικὸ νὰ διδάξετε τὸ παιδὶ σας κάποιες λύσεις προβλημάτων. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο μποροῦν νὰ κατανοήσουν τὰ προβλήματα ποὺ ἔχουν μὲ τὰ ἀδέλφια τους. Συζητεῖστε τὰ πράγματα μαζί τους. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τὸ παιδί σας θὰ αἰσθάνεται ἄνετα νὰ σᾶς ἐμπιστευτεῖ. Ἀναπτύξτε μία σχέση ἐμπιστοσύνης μὲ τὸ παιδί σας. Ἡ ἀδερφικὴ ἀντιπαλότητα δὲν μπορεῖ νὰ ἐξαλειφθεῖ ἐντελῶς. Ὡστόσο, ὑπάρχουν πράγματα ποὺ μπορεῖτε νὰ κάνετε καὶ νὰ ἀκολουθήσετε, προκειμένου νὰ ἐπιλύσετε ζητήματα ποὺ προκύπτουν ἀπὸ συγγενικὲς ἀντιπαλότητες. Ὁ κύριος σκοπὸς: θὰ πρέπει τὸ παιδὶ νὰ ἀναπτύξει μία σχέση ἀγάπης μὲ τὰ ἀδέρφια του. Αὐστηρὰ ἀποφύγετε τὴ σύγκριση τοῦ παιδιοῦ μὲ τὰ ἀδέρφια του. Αὐτὸ θὰ ὁδηγήσει σὲ πολλὰ προβλήματα. Αὐτὸς εἶναι ἐπίσης ὁ κύριος λόγος πίσω ἀπὸ τὴν ἀντιπαλότητα στὰ ἀδέλφια. Μετὰ ἀπὸ τὶς συμβουλὲς ποὺ ἀναφέρονται παραπάνω θὰ σᾶς ἐπιτρέψουν νὰ μειώσετε συγγενικὲς ἀντιπαλότητες σὲ μεγάλο βαθμό. Θὰ δεῖτε ἐπίσης ὅτι τὰ παιδιά σας, θὰ ἀγαπάει τὸ ἕνα τὸ ἄλλο καὶ θὰ εἶναι πρόθυμα νὰ βοηθήσουν πάντα.
πόνεσαν
Κάτι ποὺ δὲν σκεπτόμαστε συχνά: Τὸ ὅτι οἱ Πατέρες καὶ οἱ ἅγιοι πόνεσαν στὴ ζωή τους. Βασανίστηκαν ἀπὸ θλίψεις καὶ ἀρρώστιες ὀδυνηρές. Ἔφθασαν σὲ στιγμὲς ποὺ ὁ πόνος ἐπλήθυνε μέσα τους καὶ γύρω τους.
=
Πηγή: http://www.anew.gr/index.php
Στὴν ψυχολογία τὸ νὰ εἶστε γονιὸς μὲ περισσότερα ἀπὸ ἕνα παιδιὰ εἶναι σκληρό. Αὐτὸ συμβαίνει ὄχι μόνο γιατί ἔχετε πολὺ περισσότερες μικρὲς προσωπικότητες νὰ χειριστεῖτε, ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ θὰ τὸ βρεῖτε πραγματικὰ δύσκολο νὰ χειριστεῖτε τὶς ἀντιπαλότητες ἀνάμεσα στὰ ἀδέλφια μὲ σωστὸ τρόπο γιὰ νὰ μὴ δημιουργήσετε περισσότερες ἀντιζηλίες καὶ ἀναγωνισμούς. Τὸ πρόβλημα αὐτὸ εἶναι ἀναπόφευκτο. Δὲν μπορεῖτε νὰ τὸ ἀποφύγετε. Τὸ μόνο ποὺ μπορεῖτε νὰ κάνετε εἶναι νὰ βρεῖτε μία λύση γιὰ αὐτό. Νὰ μὴν ἐπιτρέψετε τὴν ἀδερφικὴ ἀντιπαλότητα νὰ προσθέσει περισσότερο ἄγχος καὶ προβλήματα στὴν οἰκογενειακή σας ζωή. Δεῖτε πῶς μπορεῖτε νὰ τὸ χειριστεῖτε: Πῶς μπορεῖτε νὰ βοηθήσετε τὸ παιδί σας νὰ τὰ πάει καλὰ μὲ τὰ ἀδέλφια του; Αὐτὴ ἡ περίπτωση δὲν εἶναι τόσο αὐστηρὴ ὅσο μπορεῖτε νὰ φανταστεῖτε. Ἀκολουθοῦν μερικὲς καταπληκτικὲς συμβουλὲς ὡστόσο, εὔκολες γιὰ νὰ πετύχετε αὐτὸ ποὺ θέλετε. Ἁπλῶς ἀκολουθεῖστε αὐτοὺς τοὺς ἁπλοὺς κανόνες καὶ θὰ εἶναι εὐκολότερο γιὰ ἐσᾶς νὰ βοηθήσετε τὰ παιδιά σας νὰ τὰ πάνε καλὰ μαζί. Προσπαθήσετε νὰ ἀποφύγετε τὶς μάχες. Ἐὰν θέλετε νὰ ἔχετε εἰρήνη στὸ σπίτι σας, εἶναι σημαντικὸ νὰ ἀποφεύγετε τὶς μάχες ποὺ συμβαίνουν μεταξὺ τῶν παιδιῶν. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνει, καθιστώντας τὰ παιδιὰ σας ἀπασχολημένα μὲ διάφορα πράγματα. Ἐπίσης προσπαθήσετε νὰ τὰ βγάζετε ἔξω τὰ Σαββατοκύριακα ἔτσι ὥστε νὰ τσακώνονται λιγότερο καὶ νὰ διασκεδάζετε μαζὶ περισσότερες φορές. Κάντε ἕνα διάλειμμα. Ἡ ἀπόσταση καθιστᾶ τὴν καρδιὰ πιὸ τρυφερή. Προσπαθήσετε τὰ παιδιά σας νὰ κάνουν ἕνα διάλειμμα τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο. Αὐτὸς εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος γιὰ νὰ πεθυμήσει τὸ ἕνα τὸ ἄλλο. Χωρίστε τα γιὰ λίγο. Αὐτὸ θὰ τοὺς ἐπιτρέψει ἐπίσης νὰ ἀπολαύσουν τὸ δικό τους χῶρο καὶ χρόνο γιὰ μία συγκεκριμένη χρονικὴ περίοδο. Διδάξτε τα νὰ μοιράζονται. Δῶστε στὰ παιδιά σας νὰ κατανοήσουν ὅτι συνδέονται μεταξύ τους καὶ θὰ πρέπει νὰ μοιράζονται τὰ πράγματα. Ἀνταμεῖψτε τα ὅταν τὸ κάνουν αὐτὸ
Οἱ Πατέρες
ά, τρία χαρακτηριστικὰ παραδείγματα ἀπὸ τοὺς τρεῖς μεγάλους Πατέρες καὶ ἁγίους της Ἐκκλησίας μας: Τὸν Ἰωάννη Χρυσόστομο, τὸν Γρηγόριο Θεολόγο καὶ τὸν Μέγα Βασίλειο. Γράφει ὁ τελευταῖος στὸν φίλο του ἀρχίατρο Μελέτιο τὰ ἑξῆς: «Μὲ ἐμπόδισαν νὰ σοῦ γράψω οἱ πολλές μου ἀσχολίες. Ἀλλὰ ἐκτὸς αὐτοῦ πυρετοὶ συνεχεῖς καὶ λάβροι ἐξασθένησαν τόσο τὸ σῶμα μου καὶ τὸ ἀδυνάτισαν σὲ τέτοιο βαθμό, ὥστε νὰ νομίζω ὅτι ἐγὼ ὁ ἴδιος εἶμαι λεπτότερος ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου. Ἔπειτα μὲ βρῆκαν ἄλλοι πυρετοί, περιοδικοί, ποὺ ἐπανελήφθησαν εἴκοσι φορές. Ἔτσι τώρα ποὺ γλύτωσα πλέον ἀπὸ ὅλα αὐτά, αἰσθάνομαι τόσο ἐξαντλημένος καὶ ἀδύνατος, ὅπως ἕνας ἱστὸς ἀράχνης. Γι᾽ αὐτὸ καὶ δὲν μπορῶ νὰ περπατήσω. Τὸ παραμικρὸ ρεῦμα ἀέρος μοῦ προκαλεῖ περισσότερη ἀνωμαλία ἀπὸ ὅ,τι ἡ τρικυμία στοὺς πλέοντας. Εἶμαι ἀναγκασμένος νὰ μένω συνεχῶς στὸ δωμάτιο, κλεισμένος.
Z
Καὶ νὰ περιμένω τὴν ἄνοιξη, ἂν φυσικὰ μπορέσω νὰ ζήσω ὡς τὴν ἄνοιξη καὶ δὲν μὲ συντρίψη ἡ ἀρρώστια ποὺ φωλιάζει στὰ σπλάχνα μου. Ἐὰν μὲ διασώση ὁ Κύριος, θὰ σπεύσω νὰ σὲ συναντήσω καὶ νὰ σὲ ἀγκαλιάσω μὲ ὅλη μου τὴν καρδιά. Μόνο προσεύχου ἡ ζωή μου νὰ τακτοποιηθῆ σύμφωνα μὲ ἐκεῖνο, ποὺ εἶναι καλύτερο γιὰ τὴν ψυχή μου». Καὶ αὐτὸ δὲν εἶναι τὸ μόνο γράμμα, στὸ ὁποῖο ὁ Μ. Βασίλειος μᾶς ἀφήνει νὰ ὑποπτευθοῦμε πόσο ὑπέφερε. Εἶναι καὶ πολλὰ ἄλλα παρόμοια. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Γράφει ἀπὸ τὴν ἐξορία του στὴν διακόνισσα Ὀλυμπιάδα στὴν Κωνσταντινούπολη: «Ὁ φετεινὸς χειμώνας ἦταν σφοδρότερος τοῦ συνήθους μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐπι-
Ἐν Ἐσόπτρῳ
21
Οἱ Πατέρες πόνεσαν
δεινώση καὶ τὴν ἀσθένεια τοῦ στομάχου μου. Δύο μῆνες ἔζησα σχεδὸν σὰν νεκρὸς καὶ χειρότερα ἀπὸ νεκρός. Διότι ἐπὶ τέλους ὁ νεκρὸς δὲν αἰσθάνεται τὸν πόνο. Ἐνῶ ἐγὼ ζοῦσα τόσο μόνον, ὥστε νὰ νιώθω ὅλα τὰ δεινὰ ποὺ μὲ περικύκλωναν, χωρὶς ὅμως νὰ μπορῶ νὰ κάνω τίποτα γιὰ νὰ τὰ ἀποφύγω. Ὅλα μοῦ φαίνονταν σκοτεινὰ ἀκόμη καὶ τὴν ἡμέρα καὶ τὸ πρωΐ. Τὸ μεσημέρι μοῦ φαινόταν νύχτα… Καθηλωμένος στὸ κρεβάτι, δὲν ἤμουν σὲ θέση νὰ κάνω τίποτα γιὰ νὰ διώξω τὴ φοβερὴ παγωνιά. Τὸ κρύο ἔμπαινε δριμὺ ἀπὸ παντοῦ. Ἔφραξα ὅλες τὶς σχισμὲς καὶ τὶς χαραμάδες τοῦ δωματίου μου – μᾶλλον τῆς καλύβας μου. Ἔριξα ἐπάνω μου ὅσα ροῦχα εἶχα καὶ δὲν εἶχα, χωρὶς ὅμως ἀποτέλεσμα. Ὅσες φορὲς ἐπεχείρησα νὰ ἀνάψω λίγη φωτιὰ ὁ καπνὸς μὲ ἔπνιγε. Ἔπαθα ὅ,τι χειρότερο μπορεῖ κανεὶς νὰ φαντασθῆ, ὑποφέροντας συνεχῶς ἀπὸ κεφαλαλγία, ἀνορεξία καὶ ἀδιάκοπη ἀϋπνία». Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος εἶναι ἀκόμη πιὸ ἐκφραστικὸς μέσα στὴν μεγάλη θλίψη του. Σ᾽ ἕνα γράμμα του στὸν ρήτορα Εὐδόξιο, περιγράφει τὴν κατάστασή του μὲ ἕναν τρόπο τόσο συγκινητικό: «Ἐρωτᾶς τί γίνομαι καὶ πῶς πᾶνε τὰ πράγματα: Εἶναι δυστυχῶς πολὺ ἄσχημα. Εἶμαι πικραμένος πολύ. Δὲν ἔχω πιὰ τὸν Βασίλειο. Δὲν ἔχω τὸν Καισάριο. Ὁ θάνατος μοῦ πῆρε καὶ τὸν πνευματικὸ καὶ τὸν κατὰ σάρκα ἀδελφό. Μαζὶ μὲ τὸν Δαυὶδ ψάλλω θλιμμένος: «Ὁ Πατήρ μου καὶ ἡ μήτηρ μου ἐγκατέλιπόν με». Ἡ σωματική μου ὑγεία εἶναι σὲ κακὴ κατάσταση. Τὰ γηρατειὰ βαραίνουν ἐπάνω μου. Εἶμαι βυθισμένος σὲ ἕνα πλῆθος φροντίδων. Τὰ πράγματα εἶναι ἄσχημα. Οἱ φίλοι ἔχουν χαθῆ. Τὰ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀποίμαντα. Χάθηκε τὸ καλό. Θρασὺ τὸ κακό. Ὁ πλοῦς 22
Ἐν Ἐσόπτρῳ
ἐν νυκτί πυρσὸς οὐδαμοῦ, Χριστὸς καθεύδει… Μία μοι τῶν κακῶν λύσις, ὁ θάνατος…». Ὅταν ἀκοῦμε γιὰ τοὺς μεγάλους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ἀντικρίζουμε τὰ πρόσωπά τους ἱλαρὰ καὶ γαλήνια στὶς εἰκόνες τῶν ναῶν ἢ τοῦ σπιτιοῦ μας, μὴ φαντασθοῦμε ὅτι ὑπῆρξαν ἄνθρωποι, πού πέρασαν μία ἥσυχη κι εὐτυχισμένη – ἀνθρώπινα εὐτυχισμένη- ζωή. Νὰ σκεπτώμαστε ὅτι βασανίστηκαν πολύ. Ὅτι ἡ ζωὴ τους μέσα στὸν κόσμο ἦταν γεμάτη πόνο, ἀρρώστιες, ἀπογοητεύσεις. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἔχουν ἀξία τὰ ὅσα μᾶς εἶπαν. Γι᾽ αὐτὸ μποροῦν νὰ εἶναι Πατέρες μας καὶ Διδάσκαλοί μας καὶ μέσα στὸν πόνο. Ἔγραφε χαρακτηριστικὰ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, σ᾽ ἕνα γράμμα του στὸ φίλο του Φιλάγριο: «Πονῶ γιὰ τὴν ἀρρώστια μου, ἀλλὰ καὶ χαίρω. Χαίρω ὄχι γιατί πονῶ, ἀλλὰ γιατί μπορῶ νὰ εἶμαι διδάσκαλος ὑπομονῆς καὶ καρτερίας στοὺς ἄλλους... Μέσα στὰ βάσανά μου κερδίζω τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν διάθεση εὐχαριστίας πρὸς τὸν Θεό… Τὸν εὐχαριστῶ γιὰ τὶς ἀρρώστιες μου, ὅπως καὶ γιὰ τὰ εὐχάριστα τῆς ζωῆς μου…». Αὐτοὶ ἦσαν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Μὲ τὸ φωτεινό τους παράδειγμα, δοκιμασμένο καὶ ἐξαγιασμένο μέσα στὸ καμίνι τοῦ πόνου καὶ τῶν θλίψεων, μὲ τὴν ἀγωνιστικὴ καὶ πολυκύμαντη ζωή τους, μὲ τὴν ἁγιότητά τους, δείχνουν καὶ σὲ μᾶς σήμερα τὸν δρόμο ποὺ ἀναδεικνύει τὸν ἄνθρωπο νικητὴ στὸν στίβο τῆς ζωῆς. Ἐθελόθυτα θύματα στὸν βωμὸ τοῦ καθήκοντος ἔκαναν τὸν πλανήτη μας νὰ ἀρωματισθῆ ἀπὸ τὸ εὐωδιαστὸ θυμίαμα τῆς ἁγίας ζωῆς τους. Περιοδικὸ «Ζωὴ» τεῦχος 4179/2009
Συ ς σσί σία η τια κ λ αί τρά Ἐκκ πεζες τροφίμων τῆς Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού ἔχουν ἀνάγκη ἀπό φαγητό καί τρόφιμα Στίς Ἐνορίες Ἱ. Μ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν, Πύργου Μονοφ καί Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου, λειτουργοῦν συσσίτια για ἐνδεεῖς καί ἄπορους. Στίς Ἐνορίες Ἁγ. Ραφαήλ Μοιρῶν, Ἁγ. Βαρβάρας καί Ἀσημίου λειτουργοῦν τράπεζες τροφίμων. Μποροῦμε νά κόψουμε περιττά πράγματα καί νά τά κάνουμε φαγητό καί τρόφιμα. Παρακαλοῦμε βοηθεῖστε μας… Πληροφ: 28920 22208, 6977694647 καί 6977435087
/ ΔΩΡΕΕΣ Γιά τό Πολιτιστικό Κέντρο - Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας (κατασκευάζεται ἀπό τό ΕΣΠΑ): Γιά τήν ἀνέγερση τοῦ β΄ ὀρόφου, ἄνωθεν αὐτοῦ (ἀνεγείρεται ἐκτός χρηματοδότησης ΕΣΠΑ): 1) Σεβ. Μητροπ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 152€ 2) Ἐνορία Περίου 50€ 3) Ἱ. Ναός Ἁγ. Στυλιανοῦ Στερνῶν 70€ 4) κ. Μιχαήλ Χατζηγιάννης 525€ 5) κ. Ἐμμανουήλ Καλαϊτζάκης 100€ 6) π. Νικόλαος Παπαδάκης 100€ Γιά τό περιοδικό «Ἐν Ἐσόπτρῳ»: Ἐνορία Μεσοχωρίου 852€ Γιά τό τμῆμα νεανικῶν συνάξεων: κ. Ἑλένη Παπουτσοπούλου - Χουρδάκη, Ἰατρός 300€ Γιά τό τμῆμα ψηφιδωτοῦ: Ἐπιμορφούμενοι 155€
Οἱ δωρεές βοηθοῦν τήν ἀνάπτυξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ, μορφωτικοῦ καί κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας εὐχαριστεῖ πολύ. Ἐν Ἐσόπτρῳ
23