1
Περιεχόμενα Προοίμιο
3
Σύντομο Συναξάρι τοῦ Γέροντος Ποργυρίου
τοῦ Καυσοκαλυβίτου
Λίγα λόγια γιά τόν βίο τοῦ Γέροντος Πορφυρίου
ἀπό τόν ἴδιο τόν π. Πορφύριο
5 7
Ἐκ Φαναρίου…
Λόγοι, Τοῦ Μακαριστοῦ Μητροπολίτου Χαλκηδόνος κυροῦ Μελίτωνος Χατζῆ
10
Μία ἀσυνίθιστη ἐπίσκεψη
11
Ἡ ὀμορφιά τῆς ἀθέατης ἁγιότητας
12
Σταχυολογήματα ἀπό τούς λόγους
Γέροντος Πορφυρίου
14
Μαζί μέ τούς γονεῖς
18
Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους
21
Νά ἀγωνίζεσθε στήν πνευματική ζωή, ἀπλά,
ἀπαλά, χωρίς βία
Λόγος περί θείου ἔρωτος καί περί κτίσεως
24 16
Πολιτιστικό – Πνευματικό Κέντρο
καί Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας
Σταλάγματα Ἀγιότητος
Τριμηνιαία Ἔκδοση τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Ἔτος 2ο Τεῦχος 6ο Ἐκδίδεται τῇ προνοίᾳ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου Ἐκδόσεις: «ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ»
29 31
‘Υπεύθυνος ἔκδοσης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (6975 853535) Μέλη Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς Περιοδικοῦ: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης (6974 106929) π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος Ἐπιμέλεια κειμένων: ∆ημήτριος ∆ασκαλάκης, Φιλόλογος - Ἱεροψάλτης Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος
Τό Περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν. Προαιρετικές οἰκονομικές εἰσφορές. ∆ιεύθυνση: Ἁγ. Γεωργίου 16, 70400 Μοίρες, Ἠρακλείου Κρήτης, Τηλ.: 28920 22208 - Fax: 28920 24804
2
Προοίμιο «Λοιπόν, ζωή χωρίς Χριστό δέν εἶναι ζωή. Πάει, τελείωσε. Ἄν δέν βλέπεις τόν Χριστό σέ ὅλα σου τά ἔργα καί τίς σκέψεις, εἶσαι χωρίς Χριστό… Λοιπόν, ἔτσι πράγματι πρέπει νά βλέπουμε τόν Χριστό. Εἶναι φίλος μας, εἶναι ἀδελφός μας, εἶναι ὅ,τι καλό καί ὡραῖο. Εἶναι τό πάν. Ἀλλά εἶναι φίλος καί τό φωνάζει: «Σᾶς ἔχω φίλους, βρέ, δέν
τό καταλαβαίνετε; Εἴμαστε ἀδέλφια. Βρέ, ἐγώ δέν εἶμαι… δέν βαστάω τήν κόλαση στό χέρι, δέν σᾶς φοβερίζω, σᾶς ἀγαπάω. Σᾶς θέλω νά χαίρεστε μαζί μου τή ζωή». Κατάλαβες;
Ἔτσι εἶναι ὁ Χριστός. ∆έν ἔχει κατήφεια, οὔτε μελαγχολία, οὔτε ἐνδοστρέφεια, πού ὁ ἄνθρωπος σκέπτεται ἤ βασανίζεται ἀπό διάφορους λογισμούς καί διάφορες πιέσεις, πού κατά καιρούς στή ζωή του τόν τραυμάτισαν.
Ὁ Χριστός εἶναι νέα ζωή. Πῶς τό λέω; Ὁ Χριστός εἶναι τό πάν. Εἶναι ἡ χαρά, εἶναι ἡ ζωή, εἶναι τό φῶς, τό φῶς τό ἀληθινόν, πού κάνει τόν ἄνθρωπο νά χαίρεται, νά πετάει, νά βλέπει ὅλα, νά βλέπει ὅλους, νά πονάει γιά ὅλους, νά θέλει ὅλους μαζί του, ὅλους κοντά στόν Χριστό...»
Λόγοι καρδιᾶς καί Πνεύματος Ἁγίου, ἀπό ἕνα ἄνθρωπο πού θά μποροῦσε ἴσως νά χαρακτηρισθεῖ, ὡς μιά ἀπό τίς μεγαλύτερες Χριστιανικές μορφές τῶν τελευταίων αἰώνων. Ὁ Γέροντας Πορφύριος ὁ διορατικός καί ἰαματικός. Ὁ εὐαίσθητος σάν ποιητής καί φωτεινός σάν προφήτης. Σημεῖο ἀναφορᾶς καί ἐπαναπροσδιορισμοῦ τῆς ὕπαρξης γιά ἑκατοντάδες καί σήμερα πλέον, χιλιάδες Χριστιανούς τῆς οἰκουμένης. Ὅταν πρίν μερικά χρόνια ἐπισκέφθηκα το Ἅγιον Ὄρος, σέ μιά συζήτηση πού εἶχα μέ Ἡγούμενο μεγάλης καί ἱστορικῆς Μονῆς, μοῦ ἀποκά-λυψε τήν βαθειά του πεποίθηση ὅτι πρόσωπα καί λόγοι ὅπως τοῦ Γέροντος Πορφυρίου συναντάει κανείς κάθε χίλια χρόνια. Μετά ἀπό μερικές ἡμέρες ἐπισκέφτηκα καί δεύτερο Μοναστήρι τῆς Ἁγιώνυμης πολιτείας καί σέ μιά ἐπίσης προσωπική συζήτηση πού εἶχα μέ ἕναν ταπεινό καί εὐλαβῆ Ἱερομόναχο, μοῦ φανέρωσε ὅτι τά τελευταῖα τρία χρόνια διαρκῶς καί ἀδιαλείπτως διαβάζει μόνο τούς λόγους τοῦ Γέροντος Πορφυρίου, οἱ ὁποῖοι συγκλόνι-
3
σαν τήν ὕπαρξή του καί ἔγιναν σταθμός στήν πορεία τῆς μοναχικῆς βιοτῆς του. Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε ∆ιορθόδοξο Συνέδριο, ὑπό τήν εὐλογία τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης στήν Ἱερά Μονή Χρυσοπηγῆς. Ἐκεῖ, ἡ Λέκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου Arhus τῆς ∆ανίας Μarianne Boesen, Χριστιανή Λουθηριανή στό δόγμα, ἐξομολογήθηκε δημόσια μέσα ἀπό τήν εἰσήγησή της, ὅτι ἐδῶ καί ἕνα χρόνο ζεῖ μέ τούς λόγους τοῦ Γέροντος Πορφυρίου. Ὅλα τοῦτα καί ἄλλα πολλά κρίνουμε ὅτι δέν εἶναι τυχαῖα γεγονότα, ἀλλά ἡ κοινή ἐμπειρία καί πεποίθηση πού πιστοποιεῖται στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων ἀπό τή Χάρη Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅτι τόσο ὁ Γέροντας Πορ-φύριος ὅσο καί οἱ λόγοι του, μᾶς ἀνάγουν στίς ρίζες μας, στό σπίτι μας, στήν Μία Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία. Εἶναι λόγοι πού δροσίζουν τή βαθύτατη ἔρημο τῆς ὑπάρξεώς μας. Λόγοι, βιώματα καί χαρίσματα πρωτοχριστιανικά, ὅλα σέ πληρότητα ἐνεργοποιημένα, στή ζωή τοῦ Γέροντος. Μιά ζωή μέ τόν Χριστό, πού ξεπερνᾶ τούς φόβους, τίς νευρώσεις, τίς ἀγκυλώσεις, τούς τύπους, τό γράμμα τοῦ νόμου. Ξεθάβουν καί ἀναδεικνύουν τόν ἀκραιφνῆ Χριστιανικό λόγο. Τόν λόγο τῆς χάριτος καί ὄχι τοῦ νόμου. Τῆς παραμυθίας καί τῆς ἐλευθερίας ἐν Χριστῷ. Τόν λόγο ἐκεῖνο πού ξεπερνᾶ ἤ δέν ἐγκλωβίζεται μέσα σέ συγκεκριμένους πολιτισμούς, ἔθνη, ἰδεολογίες, ἐγκόσμιες παραδόσεις καί προλήψεις, πού ἐπιχωμάτωσαν καί ἐπικάθησαν ἐπί τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ὡς στίγμα καί ρωγμή τοῦ χρόνου, στή δισχιλιετῆ καί ἄνω πορεία της. Ὁ Γέροντας Πορφύριος μιλάει στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων μέ ἕνα μοναδικό τρόπο, εἰσάγοντάς μας στό ξεχασμένο Μυστήριο τοῦ Ἰησοῦ, στήν ἁπλότητα καί τήν ἐλευθερία τῆς σχέσης μαζί Του. Τό παρόν τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ μας εἶναι ἀφιερωμένο σέ αὐτήν τήν μεγάλη Ὁσιακή Χριστιανική μορφή τῶν ἡμερῶν μας. Καθώς διανύουμε τήν καυτή περίοδο τοῦ καλοκαιριοῦ μέ τόν ἥλιο νά ξηραίνει τή γῆ καί πολλές φορές καί τίς καρδιές μας, ἡ ὄαση καί ἡ δρόσος τῶν λόγων τοῦ Γέροντος Πορφυρίου πιστεύουμε ὅτι θά ἀποτελέσουν μιά ὄμορφη καί δροσιστική ἐσώτερη συντροφιά. Καλή ἀνάγνωση !!!
π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος Ὑπεύθυνος σύνταξης
4
Σύντομο Συναξάρι τοῦ Γέροντος Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου εύτερος σταθμός μας στό μακρύ δρόμο τῆς σπουδῆς μας στούς βίους καί τούς λόγους Ἁγίων γερόντων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀποτελεῖ ὁ Ἅγιος Γέροντας Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης. Ὁ βίος του ἐκπλήσσει καί προκαλεῖ θαυμασμό καί συνάμα δέος σέ κάθε ἀναγνώστη. Ὁ Γέροντας Πορφύριος, κατά κόσμον Εὐάγγελος, γεννήθηκε στίς 7 Φεβρουαρίου 1906 στήν Εὔβοια, στό χωριό Ἅγιος Ἰωάννης τῆς ἐπαρχίας Καρυστίας. Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Λεωνίδας˙ ἦταν ψάλτης στό χωριό καί εἶχε γνωρίσει προσωπικά τόν Ἅγιο Νε-κτάριο. Ἡ μητέρα του ὀνομαζόταν Ἑλένη. Καί οἱ δύο διακρίνονταν γιά τήν εὐσέβεια καί τή φιλοθεΐα τους. Ἡ οἰκογένεια πού προέκυψε ἀπό τό γάμο τῶν δύο ἦταν πολυμελής καί δύσκολα μποροῦσε νά συντηρηθεῖ μέ τά ὑπάρχοντα. Ἔτσι, λοιπόν, ὁ πατέρας ὑποχρεώθηκε νά μεταναστεύσει γιά κάποιο διάστημα στήν Ἀμερική ὅπου καί δούλεψε. Ὁ μικρός Εὐάγγελος ἦταν τό τέταρτο παιδί τῆς οἰκογένειας. Ἀπό μικρός δέν ἔπαψε νά ἀσχολεῖται μέ διάφορες δουλειές. Ὅπως ὁ ἴδιος διηγεῖται, μικρός ἔβοσκε ζῶα, πότιζε κ.τ.λ. Στό σχολεῖο κατάφερε νά πάει μία τάξη μόνο. Μέ τά λίγα γράμματα τά ὁποῖα ἔμαθε κατάφερε νά διαβάσει συλλαβιστά τό βίο τοῦ Ἁγίου Ἰω-
άννου τοῦ Καλυβίτου. Τότε ἦταν πού τοῦ ἦλθε καί ὁ ζῆλος νά φύγει καί νά γίνει μοναχός. Ἀργότερα, στά ἑπτά του χρόνια, ἀρχίζει νά ἐργάζεται σ’ ἕνα κατάστημα στή Χαλκίδα καί μετά σ’ ἕνα κατάστημα στόν Πειραιά ὡς τά δώδεκά του χρόνια. Τότε εἶναι τό χρονικό
5
σημεῖο ὅπου ὁ Εὐάγγελος παίρνει τήν ἀπόφαση νά πάει στό Ἅγιον Ὄρος νά ἀσκηθεῖ καί νά ὁμοιάσει στόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Καλυβίτη, πού τόσο ἀ-γάπησε ἀπό μικρός. Αὐτό δέν τό κατάφερε ἀμέσως. Τελικά ὅμως ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τόν ὁδήγησε στήν καλύβη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Καυσοκαλυβίων καί ἐκεῖ τόν ὑποδέχτηκαν καί τόν δέχτηκαν δύο γέροντες, ἀδελφοί κατά σάρκα, ὁ Παντελεήμων, ὁ καί πνευματικός καί ὁ Ἰωαννίκιος. Στήν καλύβα τῶν δύο αὐτῶν γερόντων ἐγκαταστάθηκε καί ἔκανε ὑπακοή, ὁ μικρός τότε στήν ἡλικία Εὐάγγελος, πλήν ὅμως μεγάλος στήν πίστη καί τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Μετά ἀπό ὑπακοή καί ἄσκηση γίνεται μοναχός καί παίρνει τό ὄνομα Νικήτας. Μετά ἀπό δύο χρόνια γίνεται καί μεγαλόσχημος, ἐνῶ μετά ἀπό λίγο ὁ Θεός τοῦ δωρίζει τό διορατικό χάρισμα. Ὅπως ὁ ἴδιος ὁ γέροντας ἀναφέρει, ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἦλθε σ’ αὐτόν ἀπό ἕναν ἄλλο ἀσκητή, τόν Γερό-∆ημᾶ. Πρόκειται γιά ἕνα Ρῶσο ἀσκητή ὁ ὁποῖος ἔμενε σέ μιά πρωτόγονη καλύβα τῶν Καυσοκαλυβίων. Εὐλαβής, ἀνιδιοτελής καί ἄγνωστος σ’ ὅλη του τή ζωή. Αὐτός, λοιπόν, ὁ ἅγιος ἀσκητής μετέδωσε χαρίσματα πνευματικά στόν γέροντα. Στά δεκαεννιά του χρόνια ὁ γέροντας ἀρρώστησε σοβαρά. Οἱ γέροντές του, μή μπορώντας νά τοῦ προσφέρουν τά ἀπαραίτητα, ἀποφασίζουν νά τόν στείλουν στόν κόσμο γιά νά μπορέσει νά θεραπευτεῖ. Ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του τήν Εὔβοια, ὅπου κανείς δέν τόν ἀναγνώρισε, ἀφοῦ ὅλοι νόμιζαν πώς ἦταν χαμένος. Εἶχε νά ἐμφανιστεῖ ἀπό τότε πού εἶχε φύγει γιά τόν Πειραιά. Στό χωριό ἔσπευσε νά συναντήσει τόν πατέρα του καί νά πάει στό σπίτι του. Πραγματικά, μόλις εἶδε τόν πατέρα του τόν ἀναγνώρισε ἀμέσως. Ὄχι ὅμως καί ό πατέρας του. Ἀκολούθησε ἕνας συγκινητικός διάλογος τόν ὁποῖο ἀναφέρει ὁ γέροντας καί κατόπιν ἡ εἴσοδος στό πατρικό σπίτι καί ἡ συνάντηση μέ τή μητέρα του. Μόλις αἰσθάνθηκε καλύτερα, θέλησε νά πάει πάλι στό Ἅγιον Ὄρος καί πῆγε, μά καί πάλι ἡ ὑγεία του παρουσίασε ἐπιδείνωση. Τό αὐτό συνέβη καί ἀκόμη μία φορά, ὁπότε οἱ γέροντές του Παντελεήμων καί Ἰωαννίκιος τόν
6
συμβουλεύουν νά βγεῖ στόν κόσμο «κι’ ἄν ποτέ ὁ Θεός σ’ ἀ-ξιώσει… καί θελήσεις νά ἔλθεις ἐδῶ… ἐμεῖς σέ θέλουμε…» τοῦ εἶπαν. Ὁ γέροντας καί πάλι κάνοντας ὑπακοή βγαίνει ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί τελικά ἐγκαθίσταται στή μονή τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους Λευκῶν. Τό 1926 χειροτονεῖται ἱερέας ἀπό τόν Πορφύριο τόν Γ΄, Ἀρχιεπίσκοπο Σινά, ὁ ὁποῖος τοῦ ἔδωσε τό ὄνομα Πορφύριος. Στά εἴκοσι δύο του χρόνια γίνεται πνευματικός-ἐξομολόγος καί λίγο ἀργότερα ἀρχιμανδρίτης. Στήν Εὔβοια, στόν Ἅγιο Χαράλαμπο, ἔζησε δώδεκα χρόνια διακονώντας τούς ἀνθρώπους ὡς ἐξομολόγος καί πνευματικός. Ἐπίσης, ὑπηρέτησε καί τρία χρόνια στήν ἐγκαταλελειμμένη μονή τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Μετά τήν Εὔβοια, ὁ γέροντας ἐγκαταστάθηκε στήν Ἀθήνα καί ὑπη-ρέτησε στήν πολυκλινική Ἀθηνῶν γιά τριάντα τρία χρόνια. Ἀκούραστα δια-κονοῦσε τούς ἀσθενεῖς στούς ὁποίους μεσῳ τῆς ἐξομολογήσεως παρεῖχε τό φάρμακο τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν. Τό 1955 ὁ γέροντας ἐγκαθίσταται στό μονύδριο τοῦ Ἁγίου Νικολάου στά Καλλίσια Ἀττικῆς ἐξασκώντας καί ἐδῶ τό πνευματικό του ἔργο. Το 1979 ὁ γέροντας ἐγκαταστάθηκε στό Μηλεσι μέ τό ὄνειρο νά χτίσει μοναστήρι. Ἕνα ὄνειρο πού δέν ἄργησε νά ἐκπληρωθεῖ. Στήν ἀρχή ὁ γέροντας ἔμενε σέ ἕνα τροχόσπιτο κάτω ἀπό ἀντίξοες συνθῆκες. Ἀργότερα μεταφέρθηκε σέ κτίσμα τοῦ ὑπό ἀνέγερση μοναστηριοῦ, γιά τό ὁποῖο κοπίασε καί μόχθησε ἰδιαιτέρως ἄν καί ἀσθενής. Μέ τή θεμελίωση τοῦ καθολικοῦ τῆς μονῆς στίς 26 Φεβρουαρίου 1990 ἀξιώθηκε νά δεῖ τό ὄνειρό του νά γίνεται πραγματικότητα. Καί ἐδῶ τό πνευματικό ἔργο τοῦ γέροντα ἦταν ἀκατάπαυστο, ἀφοῦ δέν ἔπαυσε νά ἐξομολογεῖ καί νά δέχεται πονεμένους ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἀνάγκη τή βοήθειά του. ∆έν πέρασε πολύς καιρός καί ὁ γέροντας ἄρχισε νά ἑτοιμάζεται γιά τό τέλος τοῦ ἐπίγειου βίου του. Ἤθελε νά τελειώσει τόν ἐπίγειο βίο του στά Καυσοκαλύβια, πού τόσο πολύ ἀγάπησε. Ἔλεγε: «ἐπιδιώκω καί τώρα πού ἐγήρασα νά πάω νά πεθάνω ἐκεῖ πάνω». Ἔτσι καί ἔγινε. Τό ὁσιακό του τέλος τόν βρῆκε στά Καυσοκαλύβια τό πρωί τῆς 2ας ∆εκεμβρίου 1991.
ἀπό τόν ἴδιο τόν π. Πορφύριο έν ἤθελα καθόλου νά κάθομαι. Ἤθελα νά πάω ἐδῶ, νά πάω ἐκεῖ, νά ποτίσω, νά κόψω ξύλα. Κι ὅλ’ αὐτά μέ μία μετάνοια κάθε φορά. Εἶχα πολλή χαρά κι ἀγαλλίαση. Ἔνιωθα γεμάτος κι ἔτρεχα. Ἔτρεχα, δέν περπατοῦσα. Ντρεπόμουνα ὅμως νά μέ βλέπουν οἱ Γέροντες νά τρέχω, γι’ αὐτό περπατοῦσα σιγά σιγά στήν ἀρχή κι ὅταν ἀπομακρυνόμουν ἔτρεχα. Φτερά ἔκανα νά πάω γρήγορα καί νά γυρίσω γρήγορα στούς Γέροντές μου. Ζωή χαρισάμενη, τί νά σᾶς πῶ! Αὐτή ἡ ζωή εἶναι ὄντως ἀγγελική. Εἶχε κι ἐκεῖνος ὁ εὐλογημένος ὁ Γέροντάς μου πολλή προθυμία. Μοῦ ἔλεγε: «Πήγαινε ἐδῶ, πήγαινε ἐκεῖ…». Ἔ, εἴχαμε βέβαια καί πολλές δουλειές. Μοῦ εἴχανε δώσει τήν ἐπίβλεψη τοῦ κελλιοῦ. Εἴχαμε σπίτι νοικοκυρεμένο. Εἴχαμε ἐλιές, εἴχαμε λίγα δέντρα, εἴχαμε καί κηπευτικά. Ἀπ’ τίς δουλειές φυσικά κουραζόμουνα. Πήγαινα σέ πολλές δουλειές. Πήγαινα στό βουνό. Τά πόδια μου συχνά κοβόντουσαν. Ἔ, ποῦ νά ἤξεραν οἱ Γέροντές μου, παιδί μέ βλέπανε. Ὅταν κατέβαινα ἀπ’ τό βουνό μετά ἀπό τρεῖς ὧρες δρόμο, μοῦ ἔλεγε ὁ παπα-Ἰωαννίκιος: - Αὔριο θά ζυμώσομε, γι’ αὐτό τώρα ἑτοιμάσου νά πᾶς νά φέρεις κλαδιά. Ἔπαιρνα τό σχοινί κί ἐπήγαινα στό βουνό γιά κλαδιά. Ἐπήγαινα σέ βατό δρόμο ἀλλά καί σ’ ἀπότομο. Ὄχι μόνον αὐτά θυμᾶμαι, ἀλλά πολλές φο-
7
ρές οἱ Γέροντές μου μέ στέλνανε νά φέρω κούτσουρα ἤ ξύλα καί τά ἔβαζα πάνω μου σάν γαϊδουροφόρτωμα. Κι ὅπως ἤμουν φορτωμένος κι εἶχε πάθει ἡ μέση, καθόμουν στό πεζούλι νά ξεκουραστῶ. Ἄν καμιά φορά μέ πείραζε πολύ τό βάρος, ἔλεγα στόν ἑαυτό μου: «Θά σοῦ δεί-
ξω ἐγώ, παλιογάϊδουρο!». Τήν τεμπελιά δέν τήν ἐγνώριζα. Ἔ, πραγματικά δέν λυπόμουν τό σῶμα μου. Ἐπειδή τά γόνατά μου πονούσανε, ἐγώ ἤθελα ἐκδίκηση. ∆ηλαδή, ὅσο διαμαρτύρονταν καί πονούσανε, ἐγώ ὅλο καί πιό μεγάλο φορτίο ἔπαιρνα. «Θά σοῦ δείξω ἐγώ, παλιογάϊδαρο!», ξανάλεγα. Ἐκδικιόμουν, ἐκδικιόμουνα τόν κακό ἑαυτό μου. Μέ τήν ἀγάπη γίνεσαι ἀεικίνητος. Νά ἰδεῖς τότε ποῦ πᾶνε οἱ ἁμαρτίες! Κοιμοῦνται ὅλα. Ἀκοῦτε; Αὐτή εἶναι πραγματικά ξένη ζωή, ζωή ὁσία
8
ἁγία ζωή παραδεισένια. Εἶδα ἕναν ἅγιο ζωντανό. Ναί, ἕναν ἄγνωστο ἅγιο. Ὁ καημένος, περιφρονημένος. Ποιός ξέρει, ὅταν πέθανε, ἔπειτα ἀπό πόσες ἡμέρες θά τό μάθαμε κι ἴσως μῆνες, ἀν ἦταν καί χειμῶνας. Ποῦ νά πήγαινε ἄνθρωπος ἐκεῖ ψηλά στή λίθινη καλύβα του! ∆έν τόν ἔβλεπε κανείς. Πολλές φορές αὐτούς τούς ἐρημίτες τούς βρίσκανε ἔπειτα ἀπό ἕνα-δύο μῆνες μετά τήν κοίμησή τους. Τό ἐκχείλισμα καί τό περίσσευμα τῆς χάριτος ἦλθε σ’ ἐμένανε τόν ταπεινό, ὅταν εἶδα αὐτόν, τόν γέρο-∆ημᾶ, στό Κυριακό νά κάνει τίς μετάνοιές του καί ν’ ἀναλύεται σέ λυγμούς στήν προσευχή του. Μέ τίς μετάνοιες αὐτουνοῦ, τόσο πολύ τόν ἐπεσκίασε ἡ χάρις, ὥστε ἀκτινοβόλησε καί σ’ ἐμένα. Τότε ξέσπασε καί σ’ ἐμένα ὁ πλοῦτος τῆς χάριτος. ∆ηλαδή ὑπῆρχε καί πρίν, μέ τήν ἀγάπη πού εἶχα στόν Γέροντά μου. Ἀλλά τότε αἰσθάνθηκα κι ἐγώ τήν χάρι πάρα πολύ ἔντονα. Νά σᾶς πῶ πῶς μοῦ συνέβηκε. Ἕνα πρωί, κατά τίς τρεισήμισι, ἐπῆγα στό Καθολικό, στήν Ἁγία Τριάδα, γιά τήν ἀκολουθία. Ἦταν νωρίς ἀκόμη. ∆έν εἶχε χτυπήσει ἀκόμη τό σήμαντρο. Κανείς δέν ἦταν μέσα στήν Ἐκκλησία. Κάθισα στόν πρόναο, κάτω ἀπό μία σκάλα. Ἤμουν ἀθέατος καί προσευχόμουν. Σέ μιά στιγμή ἀνοίγει ἡ πόρτα τῆς Ἐκκλησίας καί μπαίνει ἕνας ψηλός κι ἡλικιωμένος μοναχός. Ἦταν ὁ γέρο-∆ημᾶς. Μόλις μπῆκε, κοίταξε δεξιάἀριστερά· δέν εἶδε κανένα. Τότε, λοιπόν, κρατώντας ἕνα μεγάλο κομποσχοίνι, ἄρχισε τίς μετάνοιες τίς στρωτές, πολλές καί γρήγορες, κι ἔλεγε συνεχῶς: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με… Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς». Σέ λίγο ἔπεσε σ’ ἔκσταση. ∆έν μπορῶ, δέν βρίσκω λόγια νά σᾶς περιγράψω τή συμπεριφορά του ἀπέναντι στόν Θεό· κινήσεις ἀγάπης καί λατρείας, κινήσεις θείου ἔρωτος, θείας ἀγάπης κί ἀφοσιώσεως. Τόν εἶδα νά στέκεται, ν’ ἀνοίγει τά χέρια του ὄρθιος, σέ σχῆμα σταυροῦ, ὅπως ἔκανε ὁ Μωυσῆς στή θάλασσα, κι ἔκανε ἕνα πράγμα: «Οὐουουουου!…». Τί ἦταν αὐτό; Ἦταν μέσα στήν χάρι. Ἔλαμπε μέσα στό φῶς. Αὐτό ἦταν! Ἀμέσως μοῦ μετέδωσε τήν εὐχή. Ἀμέσως μπῆκα στή δική του ἀτμόσφαιρα. ∆έν μέ εἶχε
δεῖ. Ἀκοῦστε με. Συγκινήθηκα κι ἄρχισα νά νανε κόκαλο, ξύλο, κι ἀνοιγμένα ἴκλαίω. Ἦλθε σ’ ἐμένανε τόν ταπεινό κι σια σχημάτιζαν μέ τό σῶμα μου ἀνάξιο ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Πῶς νά σᾶς τό πῶ; σταυρό… Τό κεφάλι μου σηκωμέΜοῦ μετέδωσε τή χάρη. ∆ηλαδή ἡ χάρις πού νο πρός τόν οὐρανό, τό στέρνο ἐτέντωνε μέ τά χέρια νά φύγει γιά εἶχε ἐκεῖνος ὁ ἅγιος ἀκτινοβόλησε καί στή τόν οὐρανό. Τό μέρος πού εἶναι ἡ δική μου ψυχή. Μοῦ μετέδωσε τά χαρίσματά καρδιά ἐπήγαινε νά πετάξει… Πότου τά πνευματικά. ση ὥρα ἤμουν σ’ αὐτή τήν καΛοιπόν, εἶχε πάθει ἔκσταση ὁ γέρο∆ημᾶς. Χωρίς νά τό θέλει τό ἔκανε. ∆έν τάσταση δέν ξέρω. Ὅταν συνῆλμποροῦσε νά κρατήσει τό βίωμά του. Οὔτε θα, ἔτσι ὅπως ἤμουν, κατέβασα κι αὐτό πού λέω εἶναι σωστό. ∆έν μπορῶ τά χεράκια μου καί σιωπηλός μέ νά τό ἐκφράσω. Αὐτό εἶναι κατάληψις ὑπό δάκρυα προχώρησα πάλι μέ βρεγτοῦ Θεοῦ. Αὐτά δέν ἐξηγοῦνται. Καθόλου μένα τά μάτια μου. _______________ δέν ἐξηγοῦνται κι ἅμα τά ἐξηγήσεις, πέφτεις πολύ ἔξω. Ὄχι, δέν ἐξηγοῦνται, οὔτε Ἀπό τό βιβλίο «ΓΕΡΟΝΤΟΣ στά βιβλία ἀποδίδονται, οὔτε γίνονται καΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙταληπτά. Πρέπει νά εἶσαι ἄξιος νά τά καΤΟΥ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ», Ἱερά Μοταλάβεις. νή Ζωοδόχου Πηγῆς - Χρυσοπηγῆς» Στίς τέσσερις ἡ ὥρα χτύπησαν οἱ καμπάνες. Ὁ γέρο-∆ημᾶς μόλις ἄκουσε τίς καμπάνες, ἔκανε μερικές μετάνοιες καί σταμάτησε νά προσεύχεται. Ἐνισχύστε τό ἔργο τῆς ἀνέγερσης Κάθισε στό πεζούλι –νομίζω πώς εἶτοῦ Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ ναι κτιστό τό πεζούλι στόν πρόναο Κέντρου τῆς Ἱ. Μ. Γορτύνης […] Πίσω του ἄνοιξε τήν πόρτα ὁ καί Ἀρκαδίας γέρο-∆ημᾶς καί μπῆκε κι αὐτός μεσα. Στάθηκε λίγο νά τακτοποιηθεῖ Ἐσεῖς εἶστε ἡ δύναμή μας, στό στασίδι του γιά τήν ἀκολουθία, μαζί μποροῦμε! νομίζοντας πώς κανείς δέν τόν εἶχε δεῖ. Κι ἐγώ χάθηκα μέσα ἀπ’ τή Βοηθήστε τους πρώτους τομεῖς σκιά τῆς σκάλας καί κρυφά καί δειτοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ και Μορφωτικοῦ λά μπῆκα μές στόν κυρίως ναό… ἈἹδρύματός της πό τή στιγμή πού μετέλαβα, μοῦ - Βιβλιοπωλείο ἦλθε μιά χαρά ὑπερβολική, ἕνας ἐν- Περιοδικό θουσιασμός. - Ἐκδόσεις Μετά τήν ἀκολουθία ἔφυγα στό - Ἴντερνετ, κ.λ.π. δάσος μόνος μου, γεμάτος χαρά κι ἀ------------γαλλίαση. Τρέλλα! Νοερῶς ἔλεγα τήν Γιά προαιρετικές προσφορές Εὐχαριστία πηγαίνοντας γιά τήν καμέ κάθε νομότυπη λύβη. Μέ πάθος ἔτρεχα μές στό δάκαί διαφανῆ διαδικασία, σος, πηδοῦσα ἀπ’ τή χαρά μου, ἄἐπικοινωνῆστε κατά τίς ἐργάσιμες ὥρες νοιγα σ’ ἔκταση τά χέρια μ’ ἐνθουστό τηλ.: 28920-22208 σιασμό, δυνατά καί φώναζα: «∆όξα Σοι ὁ Θεοοός! ∆όξα Σοι ὁ Θεοοός!». Ναί, τά χέρια μου μείνανε ξερά, γί-
9
Λόγοι...
τοῦ Μακαριστοῦ Μητροπολίτου Χαλκηδόνος κυροῦ Μελίτωνος Χατζῆ
“ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ ΣΥΜΒΟΛΟΝ (30 11--1970)” 30--11 «Αὐτό τό Φανάριον εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό τήν καθεστηκυία ἕδρα στήν Πόλη αὐτή τῆς κεφαλῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι μιά ἔννοια. Συμβολίζει τήν ἱκανότητα τῆς ζωῆς νά ὑπερβαίνει τόν χαλασμό, τήν δυνατότητα τῆς ἐπιβιώσεως. Τό Φανάριον εἶναι ἡ τέχνη τοῦ νά ἐξάγει κάποιος ἐκ τῶν χειρίστων δεδομένων τό ἄριστον δυνατόν. Τό Φανάριον εἶναι φορεύς ὑψίστων ἀξιῶν. Εἶναι ὑπομονή. Εἶναι σιωπή. Εἶναι εὐγένεια. Ἡ εὐγένεια τῶν παλαιῶν. Ὄχι ναρκισ-
10
σισμός καί στατικότητα. Φύλαξ τοῦ θησαυροῦ τῆς ἀμωμήτου μας πίστεως καί τῆς ἱερᾶς παραδόσεως τῆς Ἀνατολῆς, πού εἶναι ἐπενδεδυμένη μέ τίς ἄλλες παραδόσεις τοῦ Γένους, ὅμως φύλαξ ἐνεργός καί δυναμικός. Εἶναι ἡ πύλη τῆς Ἀνατολῆς, ἀνεωγμένη πρός τή ∆ύση. Εἶναι ὁ εὐαίσθητος δέκτης τῶν μηνυμάτων τῆς ∆ύσεως. Ἑρμηνευτής τῶν μεγάλων στροφῶν τοῦ κόσμου. Τό Φανάριον εἶναι μία Σχολή. Καί ὁ Φαναριώτης, ἐνῶ εἶναι γέννημα τῆς ἀναγκαιότητος μιᾶς στιγμῆς τῆς ἱστορίας, ἀποβαίνει καί αὐτός ἔννοια, ἡ ὁποία διαπορεύεται τίς ἐποχές, ἐπίκαιρος σέ καθεμιά ὡς πρός τά χαρακτηριστικά της. ∆ιότι ὁ Φαναριώτης ἐκπροσωπεῖ τόν φορέα μιᾶς μεγάλης κληρονομιᾶς, τήν ὁποία ὁ ἴδιος διασώζει ὄχι διά τῆς ταφῆς, ἀλλά διά τῆς ἀξιοποιήσεως ὑπέρ τῶν πολλῶν.
Στήν
Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γερασίμου, στήν Πολυκλινική, ἐρχόντουσαν πολλοί προσκυνητές ν’ ἀνάψουν τό κεράκι τους. Μερικοί ἔμεναν γιά ἐξομολόγηση, ἄλλοι ἔπαιρναν ἁπλῶς εὐχή, ἐνῶ ἄλλοι ἄναβαν τό κερί τους, ἔκαναν τό σταυρό τους κι ἔφευγαν. Ἐρχόντουσαν κάθε λογῆς ἄνθρωποι, ἄνδρες, γυναῖκες, μικροί, μεγάλοι, μορφωμένοι, ἁπλοϊκοί κ.λπ. Στήν περιοχή τῆς Ὁμόνοιας ἔμεναν ἄνθρωποι κάθε κατηγορίας. Παλαιά συνηθίζαμε, κατά τήν ἑορτή τῶν Θεοφανείων, ν’ ἁγιάζομε τά σπίτια. Κάποια χρονιά ἐπῆγα κι ἐγώ κι ἁγίαζα. Χτυποῦσα τίς πόρτες τῶν διαμερισμάτων, μοῦ ἀνοίγανε κι ἔμπαινα μέσα ψάλλοντας: «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου Σου Κύριε...». Ὅπως πήγαινα στήν ὁδό Μαιζῶνος, βλέπω μιά σιδερένια πόρτα. Ἀνοίγω, μπαίνω μέσα στήν αὐλή, πού ἦταν γεμάτη ἀπό μανταρινιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, καί προχωρῶ στή σκάλα. Ἦταν μιά σκάλα ἐξωτερική, πού ἀνέβαινε πάνω καί κάτω εἶχε ὑπόγειο. Ἀνέβηκα τή σκάλα, χτυπάω τήν πόρτα καί παρουσιάζεται μιά κυρία. Ἀφοῦ μοῦ ἄνοιξε, ἐγώ ἄρχισα κατά τή συνήθειά μου τό «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου Σου, Κύριε...». Μέ σταματάει ἀπότομα. Ἐν τῷ μεταξύ μέ ἀκούσανε καί δεξιά κι ἀριστερά στό διάδρομο βγαίνανε κοπέλες ἀπ' τά δωμάτια. «Κατάλαβα, ἔπεσα σέ οἶκο ἀνοχῆς», εἶπα μέσα μου. Ἡ γυναῖκα μπῆκε μπροστά μου νά μ’ ἐμποδίσει. - Νά φύγεις, μοῦ λέει. ∆έν κάνει αὐτές νά φιλήσουν τό Σταυρό. Νά φιλήσω ἐγώ τό Σταυρό καί νά φύγεις, σέ παρακαλῶ. Ἐγώ τώρα πῆρα σοβαρό καί ἐπιτιμητικό ὕφος καί τῆς λέω: - Ἐγώ δέν μπορῶ νά φύγω! Ἐγώ εἶμαι παπάς, δέν μπορῶ νά φύγω! Ἦλθα ἐδῶ ν’ ἁγιάσω. - Ναί, ἀλλά δέν κάνει νά φιλήσουν τό Σταυρό αὐτές. - Μά δέν ξέρομε ἄν κάνει νά φιλήσουν τό Σταυρό αὐτές ἤ ἐσύ. ∆ιότι ἄν μέ ρωτήσει ὁ Θεός καί ζητήσει νά Τοῦ πῶ ποιός κάνει νά φιλήσει τό Σταυρό, οἱ κοπέλες ἤ ἐσύ, μπορεῖ νά ἔλεγα: «Οἱ κοπέλες κάνει νά τόν φιλήσουν καί ὄχι ἐσύ. Οἱ ψυχές τους εἶναι πιό καλές ἀπό τή δική σου». Ἐκείνη τή στιγμή ἐκοκκίνησε λίγο. Τῆς λέω λοιπόν: - Ἄσε τά κορίτσια νά φιλήσουν τό Σταυρό. Τούς ἔκανα νόημα νά πλησιάσουν. Ἐγώ πιό μελωδικά ἀπό πρῶτα ἔψαλλα τό «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου Σου Κύριε...», διότι εἶχα μιά χαρά μέσα μου, πού ὁ Θεός οἰκονόμησε τά πράγματα νά πάω καί σ’ αὐτές τίς ψυχές. Φιλήσανε ὅλες τό Σταυρό. Ἦταν ὅλες περιποιημένες, μέ τίς πολύχρωμες φοῦστες κ.λπ. Καί τούς εἶπα: - Παιδιά μου, χρόνια πολλά. Ὁ Θεός μᾶς ἀγαπάει ὅλους. Εἶναι πολύ καλός καί «βρέχει ἐπί δικαίους καί ἀδίκους». Ὅλοι Τόν ἔχομε Πατέρα καί γιά ὅλους μας ἐνδιαφέρεται ὁ Θεός. Μόνο νά φροντίσομε νά Τόν γνωρίσομε καί νά Τόν ἀγαπήσουμε κι ἐμεῖς καί νά γίνομε καλοί. Νά Τόν ἀγαπήσετε καί θά δεῖτε πόσο εὐτυχισμένες θά εἶστε. Κοιτάξανε ἀπορημένες. Κάτι πῆρε ἡ ψυχούλα τους ἡ ταλαιπωρημένη. - Χάρηκα, τούς λέω τέλος, πού μ’ ἀξίωσε ὁ Θεός νά ἔλθω σήμερα καί νά σᾶς ἁγιάσω. Χρόνια πολλά! - Χρόνια πολλά, εἶπαν κι ἐκεῖνες κι ἔφυγα. 11
ιά μέρα, ἕνα πρωινό προχώρησα μόνος μου στό παρθένο δάσος. Ὅλα, δροσισμένα ἀπό τήν πρωινή δροσιά, λαμπύριζαν στόν ἥ-λιο. Βρέθηκα σέ μιά χαράδρα. Τήν πέρασα. Κάθισα σ’ ἕνα βράχο. ∆ίπλα μου κρύα νερά κυλοῦσαν ἥσυχα κι ἔλεγα τήν εὐχή. Ἡσυχία ἀπόλυτη. Τίποτα δέν ἀκουγόταν. Σέ λίγο, μέσα στήν ἡσυχία ἀ-κούω μια γλυκιά φωνή, μεθυστική, νά ψάλλει, νά ὑμνεῖ τόν Πλάστη. Κοιτάζω, δέν διακρίνω τίποτα. Τελικά, ἀπέναντι σ’ ἕνα κλαδί βλέπω ἕνα πουλάκι· ἦταν ἀηδόνι. Κι ἀκούω τό ἀηδονάκι νά κελαηδάει, νά σχίζεται· μάλλιασε, πού λέμε, ἡ γλῶσσα του, φούσκωσε ἀπ’ τούς λαρυγγισμούς ὁ λαιμός του. Αὐτό τό πουλάκι τό μικροσκοπικό νά κάνει κατά πίσω τά φτερά του, γιά νά ἔχει δύναμη καί νά βγάζει αὐτούς τούς γλυκύτατους τόνους, αὐτή τήν ὡραία φωνή καί νά φουσκώνει ὁ λάρυγγάς του! Πώ, πώ, πώ! Νά ’χα ἕνα ποτηράκι μέ νε-ρό, γιά νά πηγαίνει νά πίνει καί νά ξεδιψάει! Μοῦ ἦρθαν δάκρυα στά μάτια. Τά ἴδια ἐκεῖνα δάκρυα τῆς Χάριτος πού κυλοῦσαν ἀβίαστα καί τά ὁποῖα ἀπέκτησα ἀπ’ τόν γέρο∆ημᾶ. Ἦταν ἡ δεύτερη φορά πού τό δοκίμαζα. ∆έν μπορῶ νά σᾶς μεταφέρω αὐτά πού ἔνιωσα. Αὐτά πού αἰσθάνθηκα. Σᾶς φανέρωσα, ὅμως, τό μυστήριο. Καί σκεπτόμουν. «Γιατί τό ἀηδονάκι νά βγάζει αὐτούς τούς λαρυγγισμούς; Γιατί νά κάνει αὐτές τίς τρίλιες; Γιατί νά ψάλλει αὐτό τό ὑπέροχο ἆσμα; Γιατί, γιατί, γιατί... γιατί νά ξελαρυγγιάζεται; Γιατί, γιατί, γιά ποιό σκοπό; Μήπως περιμένει νά τό ἐπαινέσει κανείς; Ὄχι, βέβαια, ἐκεῖ κανείς δέν θά τό κάνει αὐτό». Μόνος μου φιλοσοφοῦσα. Αὐτό τ’ ἀπέκτησα μετά τό γεγονός μέ τόν γέρο-∆ημᾶ. Πρίν ἀπ’ αὐτό δέν τό ἔκανα. Πόσα δέν μοῦ εἶπε τό ἀηδονάκι! Καί πόσα τοῦ εἶπα μές στή σιωπή: «Ἀηδονάκι μου, ποιός σοῦ εἶπε ὅτι ἐγώ θά περνοῦσα ἀπό δῶ; Ἐδῶ κανείς δέν πλησιάζει. Εἶναι τόσο ἀπρόσιτο τό μέρος. Πόσο ὡραῖα κάνεις χωρίς διακοπή τό καθῆκον σου, τήν προσευχή σου στόν Θεό! Πόσα μοῦ λές, ἀηδονάκι μου, πόσα μέ διδάσκεις! Θεέ μου, συγκινοῦμαι. Ἀηδόνι μου, μοῦ δείχνεις μέ τό κελάηδημά σου πῶς νά ὑμνῶ τόν Θεό, μοῦ λές χίλια, πολλά, πάρα πολλά...». ∆έν εἶμαι καλά ἀπό ὑγεία, νά τά πῶ ὅπως τά νιώθω. Θά μποροῦσε νά γραφεῖ ἕνα ὁλόκληρο πεζογράφημα. Τό ἀγάπησα πολύ
12
τό ἀηδόνι. Τό ἀγάπησα καί μ’ ἐνέπνευσε. Σκέφτηκα: «Γιατί ἐκεῖνο κι ὄχι κι ἐγώ; Γιατί ἐκεῖνο νά κρύβεται κι ὄχι κι ἐγώ;». Καί μοῦ ἦρθε στό νοῦ ὅτι πρέπει νά φύγω, πρέπει νά χαθῶ, πρέπει νά μήν ὑπάρχω. Εἶπα: «Γιατί; Εἶχε αὐτό κόσμο μπροστά του; Ἤξερε ὅτι ἤμουν ἐγώ καί τ’ ἄκουγα; Ποιός τ’ ἄκουγε πού ξελαρυγγιαζόταν; Γιατί πήγαινε σέ τέτοια κρυφά μέρη; Ἀλλά κι ἐκεῖνα τ’ ἀηδόνια μές στό λόγγο, μές στή ρεματιά πού βρισκόντουσαν τή νύκτα καί τήν ἡμέρα, τό βράδυ καί τό πρωί, ποιός τ’ ἄκουγε πού ξελαρυγγιαζόντουσαν ὅλα; Καί γιατί τό κάνανε αὐτό τό πρᾶγμα; Καί γιατί πηγαίνανε σέ τέτοια κρυφά μέρη; Γιατί σπάζανε τό λάρυγγά τους; Ὁ σκοπός ἦταν ἡ λατρεία, τό ψάλσιμο στόν ∆ημιουργό τους, ἡ λατρεία στόν Θεό». Ἔτσι τά ἐξηγοῦσα. Ὅλα αὐτά τά θεώρησα ὅτι ἦταν τοῦ Θεοῦ ἄγγελοι, δηλαδή πουλάκια πού δοξάζανε τόν Θεό, τόν Πλάστη τῶν πάντων καί δέν τ’ ἄκουγε κανείς. Ναί, κρύβονταν, νά μήν τ’ ἀκούει κανείς, πιστέψτε με! ∆έν τά ἐνδιέφερε νά τ’ ἀκοῦνε, ἀλλά ποθοῦσαν μές τή μοναξιά, μές τήν ἡσυχία, μές τήν ἐρημιά, μές τήν σιωπή νά τ’ ἀκούει ποιος ἄλλος; Ὁ Πλάστης τῶν πάντων, ὁ ∆ημιουργός τοῦ παντός. Αὐτός πού τούς χάριζε ζωή καί πνοή καί φωνή. Θά ρωτήσετε: «Εἴχανε μυαλό;». Τί νά πῶ, δέν ξέρω ἄν τό ἔκαναν συνειδητά ἤ ὄχι. ∆έν ξέρω. Γιατί αὐτά εἶναι πουλάκια. Μπορεῖ τώρα νά εἶναι στή ζωή καί μετά νά μήν ὑπάρχουν, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή. ∆έν πρέπει ἐμεῖς νά σκεπτόμαστε διαφορετικά ἀπ’ ὅ,τι λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Ὁ Θεός μπορεῖ νά μᾶς παρουσιάσει ὅτι ὅλοι αὐτοί ἦταν ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς δέν τά ξέρουμε αὐτά. Πάντως
κρύβονταν, νά μήν ἀκούσει κανείς τή δοξολογία τους. Ἔτσι καί γιά τούς μοναχούς ἡ ζωή ἐκεῖ, στό Ἅγιον Ὄρος, εἶναι ἄγνωστη. Ζεῖς μέ τόν Γέροντα, τόν ἀγαπᾶς. Οἱ μετάνοιες, οἱ ἀσκήσεις, ὅλα γίνονται, ἀλλά οὔτε τίς θυμᾶσαι, οὔτε κανείς λέει γιά σένα: «Τί εἶναι αὐτός;». Ζεῖς τόν Χριστό, εἶσαι τοῦ Χριστοῦ. Ζεῖς μέσα σ’ ὅλα καί ζεῖς τόν Θεό, ἐν ᾧ τά πάντα ζοῦν καί κινοῦνται, ἐν τῷ ὁποῖῳ καί διά τοῦ ὁποίου – εἶναι δικές μου ἑλληνικοῦρες αὐτές. Μπαίνεις μές τήν ἄκτιστη Ἐκκλησία καί ζεῖς ἐκεῖ ὡς ἄγνωστος. Κι ἐνῶ ἀναλύεσαι γιά τούς συνανθρώπους σου προσευχόμενος, μένεις ἄγνωστος σ’ ὅλους τούς ἀνθρώπους, χωρίς ἴσως ποτέ νά σέ γνωρίσουν. _____________ Ἀπό τό βιβλίο «ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ», Ἱερά Μονή Ζωοδόχου ΠηγῆςΧρυσοπηγῆς».
«ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΛΟΓΟΙ»»
Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Πηγῆς-Χρυσοπηγῆς Χρυσοπηγῆς»»
13
ἀπό τούς λόγους τοῦ Γέροντος Πορφυρίου
«Ὅταν ἔρθει νά κατοικήσει σέ ὅλο τό χῶρο τῆς ψυχῆς μας ὁ Χριστός, τότε φεύγουν ὅλα τά προβλήματα, ὅλες οἱ πλάνες, ὅλες οἱ στενοχώριες. Τότε φεύγει καί ἡ ἁμαρτία». «Νά κάνετε μετάνοιες, ὅταν προσεύχεσθε. Ἔστω καί ἄν αὐτό σᾶς κουράζει. Ἡ προσευχή πού συνοδεύεται ἀπό ἑκούσια θυσία, γίνεται πιό εὐάρεστη στό Θεό καί πιό ἀποτελεσματική». Ὁ Γέροντας συμβούλευε τά πνευματικά του τέκνα νά προσεύχονται γιά τούς ἄλλους, ἀκολουθώντας τό δικό του παράδειγμα: «Ξέρετε, αἰσθάνομαι ὅτι μέ τίς προσευχές μου σᾶς βοηθῶ πολύ». «Ὅταν προσεύχεστε γιά κάποιον ἄνθρωπο πού τόν ἐπηρεάζει ὁ διάβολος μέ τά ἁμαρτωλά πάθη, μήν τοῦ τό λέτε, γιατί θά τό μάθει ὁ διάβολος καί θά ξεσηκώσει ἀντίσταση στήν ψυχή του καί ἡ προσευχή σας δέν θά φέρει κανένα ἀποτέλεσμα. Νά προσεύχεστε γι’ αὐτόν μυστικά καί ἡ προσευχή θά τόν βοηθάει». «Ἡ εὐτυχία μπορεῖ νά ὑπάρξει, ἀλλά ἀπαιτεῖται μιά προϋπόθεση: Νά ἔχουν ἀποκτήσει οἱ σύζυγοι πνευματική περιουσία, ἀγαπώντας τόν Χριστό καί τηρώντας τίς ἐντολές του. Ἔτσι θά φτάσουν νά ἀγαπιοῦνται ἀληθινά μεταξύ τους καί νά εἶναι εὐτυχισμένοι. ∆ιαφορετικά θά εἶναι ψυχικά φτωχοί, δέν θά μποροῦν νά δώσουν ἀγάπη καί θά ἔχουν δαιμονικά προβλήματα, πού τούς κάνουν δυστυχισμένους». «Ζωή χωρίς Χριστό, δέν εἶναι 14
ζωή. Πάει τελείωσε. Ἄν δέν βλέπεις τόν Χριστό σέ ὅλα σου τά ἔργα καί τίς σκέψεις, εἶσαι χωρίς Χριστό». «Ὅταν σέ μαλώνει ἡ γυναῖκα σου καμιά φορά... Πήγαινε μιά βόλτα καί ὅταν τῆς περάσει καί εἶναι ἐκεῖ στήν κουζίνα καί μαγειρεύει, χάϊδεψέ της λίγο τό κεφάλι της ἤ δῶσε της καί κανένα φιλί στό μάγουλό της. Τῆς ἀρέσει καί θά τά ξεχάσει ὅλα, ὅ,τι προηγουμένως τῆς ἔκανες». «..Μά θαύματα γίνονται συνέχεια κάθε μέρα καί κάθε νύχτα. Ἐσεῖς δέν τά βλέπετε;»
«Ὅταν διαβάζεις τήν Ἁγία Γραφή μοῦ ἔλεγε, γιατί πρέπει νά τή διαβάζεις συνέχεια γιά
νά φωτισθεῖς ἤ τούς βίους ἁγίων ἤ τά ἄλλα ἐκκλησιαστικά βιβλία καί βρίσκεις κάποια πρόταση ἤ λέξη πού σοῦ ἔκανε ἐντύπωση, νά σταματᾶς ἐκεῖ ἀρκετά, νά τήν ψάχνεις καλά καί θά δεῖς πόσο θά ὠφελεῖσαι ἀπ’ αὐτό». «Νά μιμεῖσαι στήν πραότητα, τήν ἀκακία, τήν ἀγάπη καί τήν ταπείνωση τόν Χριστό μας». «Νά προσεύχεσαι καί νά ἀγαπᾶς. Νά ἀγαπᾶς τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. ∆έν βλέπεις ἐδῶ τί κάνει ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Νά μή λές μέσα σου «μέ ἀγαποῦν οἱ ἄλλοι;» Ἄν τούς ἀγαπᾶς ἐσύ πρῶτα, νά ξέρεις ὅτι καί αὐτοί σέ ἀγαποῦν τό ἴδιο». «Νά μήν παρακαλᾶς τόν Θεό νά σοῦ παίρνει τίς διάφορες ἀρρώστιες, οὔτε νά τόν ἐκβιάζεις στήν προσευχή σου γι’ αὐτές, ἀλλά νά τίς ὑπομένεις μέ πολύ ὑπομονή καί καρτερικότητα καί θά δεῖς πόσο θά ὠφελεῖσαι». «Πρόσεχε νά μή μεταλαμβάνεις ἀπό συνήθεια. Νά εἶναι γιά σένα ἡ κάθε κοινωνία ὅπως τήν πρώτη φορά πού μετάλαβες καί σάν νά εἶναι καί ἡ τελευταία σου, πρίν πεθάνεις». «Νά μήν κάθεσαι μέσα, νά φεύγεις ἔξω στή φύση». «∆έν πρέπει νά ζητᾶμε τήν ἀγάπη τῶν ἄλλων. Πρέπει ἐμεῖς νά τούς ἀγαπᾶμε πρῶτα καί νά μήν ἀγωνιοῦμε γιά τήν ἀγάπη τους. Τότε, κάποτε θά μᾶς τήν ἀνταποδώσουν». «Οἱ γυναῖκες πού ζηλεύουν τούς ἄνδρες τους παθαίνουν πολλές φορές ἀρρώστιες. Ὅλες οἱ ἀρρώστιες προέρχονται ἀπό τίς στενοχώριες. Ἀκόμα καί ἡ πέτρα στά νεφρά». «Ὅσο πιό μακριά ἀπό τόν Θεό εἶναι ὁ ἄνθρωπος, τόσο πιό πολύ στενοχωριέται καί ταλαιπωρεῖται ἀπό διάφο-
ρα πράγματα». «Πρέπει νά πηγαίνουμε στόν πνευματικό μας ὅταν ἔχουμε κάτι πού μᾶς βασανίζει». «Τά παιδιά ἔχουν προβλήματα ὅταν οἱ γονεῖς δέν εἶναι ἐντάξει. ∆έν πρέπει νά τά μαλώνουμε, ἀλλά νά τά συμβουλεύουμε συνέχεια. Ἄν θέλουμε νά κάνουν κάτι, πρέπει πρῶτα νά δίνουμε ἐμεῖς τό καλό παράδειγμα καί ἔπειτα νά σηκώνουμε τά χέρια στόν Θεό». «Σοῦ ἔρχονται φοβίες μερικές φορές, ὅπως μοῦ λές, γιατί δέν ἀγαπᾶς πολύ τόν Χριστό». «Ὅσο πιό ἐπιθετικό εἶναι ἕνα παιδί, τόσο πιό εὐαίσθητο εἶναι». «Ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ταραγμένη, θολώνει τό λογικό καί δέν βλέπει καθαρά. Μόνο, ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ἤρεμη, φωτίζει τό λογικό, γιά νά βλέπει καθαρά τήν αἰτία κάθε πράγματος». «Ἡ ψυχή εἶναι πολύ βαθιά καί μόνο ὁ Θεός τή γνωρίζει. Γιατί νά κυνηγᾶμε τά σκοτάδια; Νά, θά ἀνάψουμε τό φῶς καί τά σκοτάδια θά φύγουν μόνα τους. Θά ἀφήσουμε νά κατοικήσει σ’ ὅλη τήν ψυχή µας ὁ Χριστός καί τά δαιμόνια θά φύγουν μόνα τους. Ὅταν ἔρθει μέσα μας ὁ Χριστός, τότε ζοῦμε μόνο τό καλό, τήν ἀγάπη γιά ὅλο τόν κόσμο. Τό κακό, ἡ ἁμαρτία, τό μῖσος ἐξαφανίζονται μόνα τους, δέν μποροῦν, δέν ἔχουν θέση, νά μείνουν». «Ὁ σκοπός μας δέν εἶναι νά καταδικάζουμε τό κακό, ἀλλά νά τό διορθώνουμε. Μέ τήν καταδίκη ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά χαθεῖ, μέ τήν κατανόηση καί βοήθεια θά σωθεῖ». «Τό κακό ἄρχίζει ἀπό τίς κακές σκέψεις. ΄Ὅταν πικραίνεσαι καί ἀγανακτεῖς, ἔστω µόνο µέ τή σκέψη, χαλᾶς τήν πνευµατική ἀτµόσφαιρα. Ἐµποδίζεις τό Ἅγιο Πνεῦµα νά ἐνεργήσει καί ἐπιτρέπεις στό διάβολο νά μεγαλώσει τό κακό. Ἐσύ πάντοτε νά προσεύχεσαι, νά ἀγαπᾶς καί νά συγχωρεῖς, διώχνοντας ἀπό μέσα σου κάθε κακό λογισµό». «Νά προσεύχεσαι χωρίς ἀγωνία, ἤρεμα, µέ ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη καί τήν πρόνοια τοῦ
15
Θεοῦ. ∆έν πρέπει νά πολεμᾶτε τά παιδιά σας, ἀλλά τόν σατανά πού πολεµᾶ τά παιδιά σας. Νά τούς λέτε λίγα λόγια καί νά κάνετε πολλή προσευχή. Ἡ προσευχή κάνει θαύματα. ∆έν πρέπει ἡ μητέρα νά ἀρκεῖται στό αἰσθητό χάδι στό παιδί της, ἀλλά νά ἀσκεῖται στό πνευματικό χάδι τῆς προσευχῆς. Ἡ σωτηρία τοῦ παιδιοῦ σας περνάει μέσα ἀπό τόν ἐξαγιασμό τό δικό σας. Ὁ ἁγιασμός δέν εἶναι ἀκατόρθωτο πρᾶγμα, εἶναι μάλιστα εὔκολος, φθάνει ἐσεῖς νά ἀποκτήσετε ταπείνωση καί ἀγάπη . Ἄν θέλεις μπορεῖς νά ἁγιάσεις καί μέσα στήν Ὁµόνοια». «Νά παρακαλᾶς τόν Θεό νά συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες σου. Κι ὁ Θεός, ἐπειδή θά τόν παρακαλᾶς πονεμένος καί ταπεινωμένος, θά σοῦ συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες σου καί θά σέ κάνει καλά καί στό σῶμα. Ὅταν προσεύχεσαι, νά ξεχνᾶς τήν σωματική σου ἀρρώστια, νά τήν ἀποδέχεσαι σάν κανόνα, σάν ἐπιτίμιο, γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν σου. Γιά τά παραπέρα µήν ἀνησυχεῖς, ἄφησέ τα στό Θεό κι ὁ Θεός ξέρει τή δουλειά Του. Οἱ ἀσθένειες µᾶς βγάζουν σέ καλό, ὅταν τίς ὑπομένουμε ἀγόγγυστα, παρακαλώντας τόν Θεό νά µᾶς συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες καί δοξάζοντας τό ὄνομά Του. Ἡ μεγάλη λύπη καί ἡ στενοχώρια δέν εἶναι ἀπό τόν Θεό, εἶναι παγίδα τοῦ διαβόλου. Νά γεμίσεις τήν ψυχή σου μέ Χριστό, μέ θεῖο ἔρωτα, µέ χαρά. Ἡ χαρά τοῦ Χριστοῦ θά σέ γιατρέψει. Ὁ Θεός φροντίζει ἀκόμη καί γιά τίς πιό μικρές λεπτομέρειες τῆς ζωῆς µας. ∆έν ἀδιαφορεῖ γιά µᾶς, δέν εἴμαστε µόνοι στόν κόσµο. Ὁ Θεός µᾶς ἀγαπάει πολύ, µᾶς ἔχει στό νοῦ Του κάθε στιγμή καί µᾶς προστατεύει. Πρέπει νά τό καταλάβουμε αὐτό καί νά µήν φοβόμαστε τίποτε». «Μόνο ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, µόνο ἡ ἀληθινή ἀγάπη µας, πού θυσιάζεται 16
μυστικά γιά τούς ἄλλους, μπορεῖ νά σώσει καί τούς ἄλλους καί µᾶς. Ἡ ἀγάπη χρειάζεται θυσίες. Νά θυσιάζουµε ταπεινά κάτι δικό µας, πού στήν πραγματικότητα εἶναι τοῦ Θεοῦ. Εὐτυχία μέσα στό γάμο ὑπάρχει, ἀλλά ἀπαιτεῖ μιά προϋπόθεση: νά ἔχουν ἀποκτήσει οἱ σύζυγοι πνευματική περιουσία, ἀγαπώντας τόν Χριστό καί τηρώντας τίς ἐντολές Του. Ἔτσι θά φτάσουν νά ἀγαπιοῦνται ἀληθινά μεταξύ τους καί νά εἶναι εὐτυχισµένοι». «Ὁ ὀρθόδοξος ἀσκητισμός δέν εἶναι µόνο γιά τά μοναστήρια, ἀλλά καί γιά τόν κόσµο». «Πολλοί λένε ὅτι ἡ χριστιανική ζωή εἶναι δυσάρεστη καί δύσκολη, ἐγώ λέω ὅτι εἶναι εὐχάριστη καί εὔκολη, ἀλλά ἀπαιτεῖ δύο προϋποθέσεις: ταπείνωση καί ἀγάπη». «Ἄν ἔρθει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅλοι καί ὅλα ἀλλάζουν, ἔλα ὅμως πού γιά νά ἔρθει, χρειάζεται πρῶτα νά ταπεινωθοῦµε! Μπορεῖ κάποιος νά μιλάει γιά τίς ἁμαρτίες του καί νά εἶναι ὑπερήφανος κι ἄλλος νά μιλάει γιά τίς ἀρετές του καί νά εἶναι ταπεινός. Νά εἴμαστε ταπεινοί, ἀλλά νά μήν ταπεινολογοῦμε. Ἡ ταπεινολογία εἶναι παγίδα τοῦ διαβόλου, πού φέρνει τήν ἀπελπισία καί τήν ἀδράνεια, ἐνῶ ἡ ἀληθινή ταπείνωση φέρνει τήν ἐλπίδα καί τήν ἐργασία τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ. ∆έν γίνεται κανείς χριστιανός µέ τήν τεμπελιά, χρειάζεται δουλειά, πολλή δουλειά».
«Τό πάν εἶναι νά ἀγαπήσει ὁ ἄνθρωπος τόν Χριστό καί ὅλα τά προβλήματα τακτοποιοῦνται. Καί τώρα τό Ἅγιο Πνεῦμα θέλει νά μπεῖ στίς ψυχές µας, ὅπως καί τότε, ἀλλά σέβεται τήν ἐλευθερία µας, δέν θέλει νά τήν παραβιάσει. Περιμένει νά τοῦ ἀνοίξουμε µόνοι µας τήν πόρτα καί τότε θά μπεῖ στήν ψυχή µας καί θά τήν μεταμορφώσει. Ὅταν ἔρθει καί κατοικήσει σ’ ὅλο τό χῶρο τῆς ψυχῆς µας ὁ Χριστός, τότε φεύγουν ὅλα τά προβλήματα, ὅλες οἱ πλάνες, ὅλες οἱ στενοχώριες. Τότε φεύγει καί ἡ ἁµαρτία». «Ὁ διάβολος ἀφοῦ ἐπί αἰῶνες πολέμησε νά βγάλει τήν Ἐκκλησία ἔξω ἀπό τόν κόσμο καί ἀπέτυχε, τώρα ἀγωνίζεται νά βάλει τόν κόσμο
μέσα στήν Ἐκκλησία. Καί τόν ἀγῶνα αὐτό τῆς ἐκκοσμίκευσης τόν κάνει ἐπιμελῶς κρυπτόμενος, μέχρι σημείου νά πείθει ὁρισμένους ὅτι δέν ὑπάρχει». «Ὁ κλέπτης ὁ πιασμένος καί μετανοημένος, ἡ πόρνη ἡ γνωστή καί ντροπιασμένη, ἡ ταπεινωμένη κι ἡ μετανοημένη εἶναι πολύ ἀνώτερη ἀπό ἐμᾶς μέ τά καλά ὀνόματα καί τόν ἄγνωστό μας κι ἀμφίβολο βίο». «Καλό εἶναι νά ὑπογράφετε ἕνα χαρτί μέ ἐκεῖνον, πού θά σᾶς ἐπισκευάσει τό σπίτι σας ἤ κάτι σημαντικό, γιά νά μήν στενοχωρηθεῖτε ὕστερα καί νά τρέχετε στόν ἐξομολόγο». «Πίστις δέν σημαίνει, πάντοτε, βεβαιότητα γιά τή θεραπεία, ἀλλά σημαίνει πρωτίστως ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ». Τό «ἐλέησόν με» (στήν εὐχή) πρέπει νά λέγεται πιό ἱκετευτικά. Σάν ἀκριβῶς νά ζητούσαμε κάτι ἀπό κάποιον ἐπίγειο ἄρχοντα κι ὄχι μἐ σκληρότητα, γιατί κι ὁ Χριστός εἶναι πρόσωπο καί δέν ἐπιτρέπεται νά τοῦ ζητᾶμε πράγματα μέ τρόπο μηχανικό. (παρ. μέ γλυκύτητα ὅπως ζητᾶμε κάτι ἀπό τόν πατέρα μας). ∆έν εἶναι σω-στό στίς Ἐκκλησίες, οἱ προσευχές νά γίνονται τροχάδην οὔτε οἱ μοναχοί πρέπει νά τρῶνε τά λό-για τῆς προσευχῆς.
ζουμε τά πράγματα καί μία καί δύο καί δέκα φορές καί νά βεβαιωνόμαστε ὅτι ἡ πράξη καί ἡ ἐνέργειά μας δέν πρόκειται, νά φέρει ἀντίθετα ἀποτελέσματα. Κι ἄν ἀμφιβάλλουμε, ὅτι ἡ ἐνέργειά μας δέν θά φέρει τό καλό, θά πρέπει νά συμβουλευθοῦμε ἀνθρώπους ἔμπειρους ἐπί τοῦ θέματος κι ἀκόμη νά πάρουμε καί τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ μας, ὅπως κάνουν καί οἱ μοναχοί στά μοναστήρια, γιατί, κι ἐμεῖς στόν κόσμο ζοῦμε κι ἐνεργοῦμε σάν σέ μοναστήρι μέ γεροντάδες καί πνευματικούς. Αὐτή εἶναι ἡ σειρά τῆς Ἐκκλησίας κι ἡ Ὀρθοδοξία». «Νά γίνεις ἐσύ καλή καί σωστή κι ὁ σύζυγός σου, βλέποντας τήν καλοσύνη σου καί τήν εὐγένειά σου, θά γίνει κι αὐτός καλός... Τί νά σοῦ κάνω, ἀφοῦ θέλεις νά παίζεις τή χαζή καί νά μή θέλεις νά καταλάβεις τό συμφέρον σου». «Εἴμεθα ὅλοι ἄνθρωποι, ὁμοιοπαθεῖς μέ σάρκα καί πρέπει νά εἴμαστε ὁ ἕνας συμπαθής πρός τόν ἄλλο κι ἀνάλογα, ἄν ὁ ἄλλος λυπᾶται, νά λυπόμαστε κι ἐμεῖς κι ἄν χαίρεται νά χαιρόμαστε μαζί του.»
Πολλοί ἄνθρωποι, πολλές φορές, θέλουν νά κάνουν τό καλό, ἀλλά ἀπό τήν ἐνέργειά τους, ἀντί νά γίνει καλό, βγαίνει κακό. Πρέπει νά ζυγί-
_______________________ (Πηγή: Ὀρθόδοξος Χριστιανική Γωνιά http://www.gonia.gr/gonia.php)
Λένε πώς «ὁ καλύτερος φίλος τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό βιβλίο βιβλίο». ». Ἄν ὅμως τό βιβλίο αὐτό μεταφέρει τό λόγο τοῦ Θεοῦ στίς καρδιές τῶν ἀναγνωστῶν, τότε ὁ φίλος αὐτός προσφέρει ἔργο σωτηρίας. Τό Βιβλιοπωλεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας διαθέτει βιβλία ἀπό ὅλες τίς χριστιανικές ἐκδόσεις. ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ - ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΝΕΑΝΙΚΑ - ΠΑΙ∆ΙΚΑ
∆ιαθέτει ἐπίσης εἰκόνες καί ἐκκλησιαστικά εἴδη. Μοίρες, τηλ. 28920 23790
17
Ἀγαπητοί γονεῖς, Στό προηγούμενο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ μας καί στή συγκεκριμένη στήλη, εἴχαμε προαναγγείλει τή συνέχεια τοῦ κειμένου ὑπό τόν τίτλο «Τά συνηθισμένα λάθη τῶν γονέων». Λόγω μεγέθους, χωρίσαμε τό κείμενο σέ δύο μέρη, προκειμένου νά μήν διαταράξουμε τήν ὁμαλή ροή τῆς ὕλης. ∆ημοσιεύουμε λοιπόν στό παρόν τεῦχος τή συνέχεια τοῦ κειμένου, ἀφοῦ εὐχαριστήσουμε καί πάλι τόν ψυχολόγο κ. Νικήτα Καυκιό, στόν ὁποῖο ἀνήκει τό παρακάτω κείμενο, γιά τήν παραχώρηση τοῦ δικαιώματος νά ἀναδημοσιεύσουμε τό ἐν λόγῳ κείμενο, ἀπό τήν προσωπική του ἰστοσελίδα στή διεύθυνση: www.psyche.gr
Ἐπιμέλεια στήλης:
π. Χαράλαμπος Κοπανάκης
18
∆έν εἶμαι σωστή μάνα (πατέρας) Πῶς εἶναι δυνατόν νά φέρομαι μέ τόσο ἄσχημο τρόπο στό παιδί μου ἐνῶ τό ἀγαπῶ τόσο πολύ; Ἄν συμπεριφέρεσαι μέ ἄσχημο τρόπο στό παιδί καί δέν μπορεῖς νά συγκρατήσεις τά νεῦρα σου. Ἀν τοῦ μιλᾶς ἄσχημα, εἶσαι συνεχῶς ἐκνευρισμένος καί ἔχεις βίαιες ἐκρήξεις θυμοῦ, μήν προσπαθεῖς νά ἀλλάξεις μέ τό ζόρι τή συμπεριφορά σου. Οἱ προσπάθειές σου νά συγκρατηθεῖς θά ἀποτύχουν καί θά νοιώσεις περισσότερες ἐνοχές. Γιά νά μήν θυμώνεις πρέπει νά μπορεῖς νά διαμορφώσεις μια πιό ὄμορφη καθημερινότητα.
Ἀντί νά κατηγορεῖς τόν ἑαυτό σου χρειάζεται νά προσπαθήσεις νά ἀλλάξεις τόν τρόπο τῆς ζωῆς σου. Ἴσως χρειάζεται νά ξεκουράζεσαι περισσότερο, νά βρεῖς ἐλεύθερο χρόνο, νά βελτιώσεις τήν ἐπικοινωνία μέ τόν (τήν) σύζυγο, ἤ νά ἀναζητήσεις νόημα ζωῆς σέ δημιουργικές δραστηριότητες ἔξω ἀπό τό σπίτι. Οἱ ἀτομικές
μας προσπάθειες δέν μποροῦν νά φέρουν ἀποτέλεσμα κάτω ἀπό δυσβάσταχτες συνθῆκες. Ὅταν δέν εἴμαστε εὐχαριστημενοι ἀπό τή ζωή μας εἶναι δύσκολο νά ἐφαρμόζουμε τούς σωστούς κανόνες τῆς παιδαγωγικῆς πού θά θέλαμε.
Βάλτου πιπέρι στό στόμα Τό παιδί βρίζει γιά νά προκαλέσει τό ἐνδιαφέρον σου ἤ γιατί ἔμαθε νά ἐκφράζει μέ ἄσχημες λέξεις τά ἀρνητικά του αἰσθήματα. Προσπά-
θησε νά διατηρήσεις τήν ψυχραιμία σου. Ἄν κάποτε γέλασες μέ τή βρισιά πού εἶπε τώρα δέν ὠφελεῖ νά θυμώνεις. Μάθε του νά χρησιμοποιεῖ ἐναλλακτικές λέξεις μέ οὐδέτερο φορτίο ὡς βρισιές. (π.χ. τό λαγό σου, πίσω Κίτσο). Οἱ βρισιές δέν βλά-
Φύγε θά τό χαλάσεις Ἄσε νά τό φτιάξω ἐγώ
Ὅλο ψέματα λές
Μή ζητᾶς ἀπό τό παιδί νά κάνει τά πράγματα ὅπως ἐσύ. Χρειάζονται πολλές δοκιμές καί πολλά λάθη γιά νά μάθει τό παιδί νά κάνει κάτι σωστά. Ἐπιβράβευσε τήν προσπά-
πτουν τόσο τό παιδί ὅσο οἱ συνεχεῖς καί ἔντονες ἐπιπλήξεις.
Ὅταν εἶναι πολύ μικρό δέν λέει ψέματα μέ τόν τρόπο πού τό κάνει κάποιος μεγάλος ἁπλά καλλιεργεῖ τή φαντασία του. Τό μικρό
παιδί δέν ἔχει τήν πρόθεση νά ἀποκρύψει τήν ἀλήθεια γιά νά ἐξαπατήσει τούς ἄλλους. Ἁπλά δυσκολεύεται ἀκόμη
νά διαχωρίσει τό φανταστικό ἀπό τό πραγματικό. Ἔτσι συχνά δέν λέει
τά πράγματα ἔτσι ὅπως εἶναι ἀλλά ἔτσι ὅπως θά ἤθελε νά εἶναι ἤ ὅπως θά φοβόταν ὅτι θά μποροῦσε νά εἶναι. Ἐξή-
γησέ του εὐγενικά ὅτι ὅταν λέει «ψέματα» οἱ ἄλλοι δέν θά τό πιστεύουν ἀκόμη καί ὅταν λέει ἀλήθεια καί δέν θά τό ἐμπιστεύονται. Ἐπιβράβευσέ το ὅταν λέει τήν ἀλήθεια καί μήν δίνεις προσοχή καί ἐνδιαφέρον στά ψέματα.
θεια τοῦ παιδιοῦ ἀκόμα καί ὅταν ἀποτυγχάνει. Ἀπόφευγε νά τοῦ λές μή, σταμάτα, ὄχι, δέν μπορεῖς, δέν ξέρεις. Ἐνίσχυσε τίς πρωτοβουλίες του. Εἶναι προτιμότερο νά κάνει κάτι μέ λάθος τρόπο παρά νά μήν τολμᾶ νά δοκιμάσει τίς ἱκανότητές του. Ἐνῶ εἶναι πιό εὔκολο καί πιό ἀσφαλές νά κάνεις κάτι ἀπό μόνος σου εἶ-ναι
προτιμότερο νά ζητήσεις ἀπό τό παιδί νά σέ βοηθήσει γιά νά μπορέσεις νά τό ἐνισχύσεις.
∆έν εἶναι καταπληκτικό τό καινούριο μας μωράκι; Ἕνα νέο μωρό στήν οἰκογένεια εἶναι πάντα μιά ἀπειλή γιά τό μεγαλύτερο παιδί διότι τό ἐκθρονίζει καί γίνεται αὐτό τό κέντρο τῆς προσοχῆς τῶν μεγάλων. Σέ ὅλη τή διάρκεια τῆς ἐγκυμοσύνης ἔχουμε ὅλο τόν ἀπαραίτητο χρόνο γιά νά καλλιεργήσουμε στό μεγαλύτερο παιδί αἰσθήματα ἀγάπης καί συμπάθειας γιά τό μωρό πού πρόκειται νά γεννηθεῖ. Μετά τή γέννηση τοῦ
μωροῦ εἶναι καλύτερα νά ἀποφεύγουμε τά πολλά καλά λόγια γιά τό μικρό μπρο-
19
στά στό μεγάλο. Εἶναι σημαντικό νά ὑπογραμμίζουμε συχνά τήν ἀγάπη καί τήν ἐκτίμησή μας στό μεγαλύτερο παιδί καί νά τό παροτρύνουμε εὐγενικά νά συμβάλλει ἐνεργά στήν φροντίδα τοῦ μωροῦ. Τέλος θά
μᾶς βοηθήσει νά ἔχουμε πάντοτε ὑπόψη μας ὅτι τό μεγαλύτερο παιδί εἶναι μέν μεγαλύτερο ἀλλά δέν προϋποθέτει τήν ὡριμότητα τοῦ ἐνήλικα, συνεπῶς δέν ἔχει αὐτό τήν εὐθύνη γιά κάθε σύγκρουση ἤ ἀταξία πού ἀφορᾶ καί στά δύο παιδιά.
Σταμάτα νά χτυπιέσαι Μήν τό ἀφήνεις νά χτυπιέται δείχνοντας ἀδιαφορία. Μήν τό δέρνεις. Μήν τοῦ κάνεις τό χατίρι. Μή ζητᾶς τή λύση
νά μήν προσέχει καί νά ἀφαιρεῖται. Συχνά αὐτό πού εἶναι σημαντικό γιά τό παιδί εἶναι ἀσήμαντο γιά τούς μεγάλους καί αὐτό πού εἶναι σημαντικό γιά τούς μεγάλους εἶναι ἀσήμαντο γιά τό παιδί.
Σταμάτα τά κλάματα Εἶναι φυσικό ἕνα μικρό παιδί νά χρησιμοποιεῖ τό κλάμα σάν ὅπλο γιά νά πετύχει τό στόχο του. Ἐπέτρεψε στό παιδί νά κλά-
ψει ὅσο θέλει. Μήν ἐπιμένεις νά σταματήσει ἀμέσως τό κλάμα του. Βεβαίωσε τό παιδί ὅτι τό ἀγαπᾶς. Ἐξήγησέ του μέ σαφήνεια ὅτι δέν πρόκειται νά γίνει αὐτό πού θέλει. Προσπάθησε νά τοῦ ἀποσπάσεις
τήν προσοχή μέ κάτι ἄλλο πού τό ἐνδιαφέρει.
Θύμισέ του ὅτι ἐνῶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι τό ἀγαπᾶς δέν πρόκειται νά ὑποχωρήσεις.
Κάτσε σέ ἕνα μέρος ἐπιτέλους Ἕνα ἄτακτο παιδί εἶναι ἐξίσου καλό μέ ἕνα ἥσυχο παιδί. Μερικά φυσιολο-
γικά παιδιά αἰσθάνονται τήν ἀνάγκη νά εἶναι συνεχῶς σέ κίνηση. ∆έν ἐπιλέγουν ἐπίτη-
μεσα ἀπό ἐπίμονο διάλογο. Μεῖνε ἤρεμος, πάρε το ἀγκαλιά, πήγαινε το σέ ἕνα ἥσυχο μέρος καί μέ ἀγάπη ἐξήγησέ του ὅτι μόλις νιώσει καλύτερα μπορεῖ νά σηκωθεῖ. Προσπάθησε νά καταλάβεις τί ἔγινε. Ἐξήγησέ του ἀργότερα ὅτι αὐτός δέν ἦταν ὁ καλύτερος τρόπος γιά νά διαμαρτύρεται καί πώς ἄν ἐπαναληφθεῖ θά ἔχει συνέπειες.
Ποῦ ἔχεις τό μυαλό σου; Τό παιδί δέν μπορεῖ νά εἶναι προσεκτικό ὅποτε ἐμεῖς θέλουμε καί στό βαθμό πού τό θέλουμε. Ὅταν τό ἀνα-
γκάζουμε νά κάνει πράγματα πού δέν τό ἐνδιαφέρουν εἶναι φυσικό
20
δες αὐτή τή συμπεριφορά ἀλλά συγκεκριμένες νευρο-ορμονικές λειτουργίες τοῦ σώματος σέ συνδυασμό μέ καταπιεστικές συνθῆκες τοῦ περιβάλλοντος τά ἐξωθοῦν στήν ὑπερκινητικότητα. Τά
παιδιά αὐτά πού διαθέτουν περισσή ἐνεργητικότητα χρειάζονται κατάλληλο χῶρο καί ἄφθονο χρόνο γιά νά ἐκτονωθοῦν. Εἶναι μάταιο καί ἀνώφελο νά ἀπαιτοῦμε ἀπό ἕνα παιδί γεμᾶτο ζωτικότητα νά παραμένει ἥσυχο μέσα στό διαμέρισμα. Ἐνῶ συνήθως πιστεύουμε ὅτι μια ἕως δύο ὧρες παιχνίδι σέ ἀνοιχτό χῶρο εἶ-ναι ἀρκετό γιά τό παιδί στήν πραγματικότητα μιά ἕως δύο ὧρες μέσα στό διαμέρισμα, ἰδιαίτερα ὅταν ὁ καιρός εἶναι καλός, εἶναι ἤδη πολύ γιά τό παιδί. Τό φυσικό περιβάλλον
γιά τόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ φύση καί ὄχι οἱ στενοί χῶροι τῶν διαμερισμάτων.
Μέ ἐνδιαφέρον... γιά τούς νέους Ἀγαπητοί μας νέοι καί νέες, Ἡ περίοδος τοῦ καλοκαιριοῦ, πού ἤδη ἔχουμε εἰσέλθει, εἶναι περίοδος χαλάρωσης καί ξεκούρασης, μετά ἀπό τόν κόπο τῆς σχολικῆς χρονιᾶς καί τήν ἐπίσης κοπιαστική διαδικασία τῶν σχολικῶν καί πανελλαδικῶν ἐξετάσεων. Γιά τούς μαθητές ὅμως καί τίς μαθήτριες τῆς τρίτης τάξης Λυκείου, ἐκτός ἀπό αὐτά εἶναι καί περίοδος ἀγωνιώδους προσμονῆς, καθώς ἀναμένουν τά ἀποτελέσματα τῶν ἐξετάσεων, ἀπό τά ὁποῖα θά κριθεῖ ἡ εἰσαγωγή τους σέ κάποια σχολή τῆς τριτοβάθμιας ἐκπαίδευσης. Εἶναι ἀπολύτως θεμιτό νά περιμένετε μέ ἀγωνία τή δικαίωση τῶν πολύχρονων προσπαθειῶν σας καί νά ὀνειρεύεστε ἀπό τώρα τά χρόνια τῆς φοιτητικῆς σας ζωῆς. Μέσῳ τοῦ περιοδικοῦ μας, συγχαίρουμε ἐκ τῶν προτέρων τούς ἐπιτυχόντες καί ταυτόχρονα ἐνθαρρύνουμε ὅσους «ἀπέτυχαν», προτρέποντάς τους νά συνεχίσουν τήν προσπάθειά τους. Μιά ἀποτυχία, ὅσο καί ἄν φαίνεται κοινότυπο, δέν εἶναι τό τέρμα τῆς ζωῆς καί τῶν εὐκαιριῶν πού θά μᾶς δοθοῦν. Ὡστόσο, ἐπειδή ὡς ἄνθρωποι ἔχουμε τήν τάση νά ἐξιδανικεύουμε τά ὄνειρά μας καί νά θεωροῦμε πώς ἡ κατάκτησή τους ἰσοδυναμεῖ μέ τήν παύση τῶν δυσκολιῶν, ἀπογοητευόμαστε καί ἀποκάνουμε μέ τήν ἐμφάνιση τῶν πρώτων «νεφῶν». Τό κείμενο, λοιπόν, πού ἐπιλέξαμε νά σᾶς παραθέσουμε στό ἀνά χεῖρας τεῦχος, ἀποτελεῖ μιά χρήσιμη παρακαταθήκη γιά ὅσα παιδιά θά βρεθεῖτε στό νέο περιβάλλον τῶν σπουδῶν σας, δίνοντας ἕνα στίγμα τῶν πιθανῶν δυσκολιῶν πού μπορεῖ νά ἀντιμετωπίσετε, σέ αὐτό τό νέο ξεκίνημα τῆς ζωῆς σας. Ἀπό καρδιᾶς σᾶς εὐχόμαστε καλές σπουδές! Ἐπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης
«Μια ματιά ματιά»» στά συχνότερα προβλήματα πού παρουσιάζονται στά χρόνια τῶν σπουδῶν Τό πρῶτο καί συχνότερο πρόβλημα, ἔχει νά κάνει ὄχι τόσο μέ ἐμᾶς τούς ἴδιους, ὅσο μέ τίς ἀτέλειες τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ μας συστήματος. Πανεπιστημιακή μόρφωση δέν σημαίνει πάω γιά τέσσερα χρόνια σέ μιά σχολή, ἀπομνημονεύω κάποια βιβλία, δίνω ἔπειτα κάποιες ἐξετάσεις γιά νά ἀποδείξω πόσο καλά τά ἀπομνημόνευσα, καί φεύγω. Ἡ οὐ-
σία τῆς μόρφωσης εἶναι νά ἐμβαθύνουμε στό ἀντικείμενο πού ἐπιλέξαμε, νά ἐπιτρέψουμε στή γνώση νά μιλήσει μέσα μας καί νά μᾶς μεταμορφώσει.
Ἡ κάθε σχολή ἔχει τίς δικές της προκλήσεις, ἕνα τρόπο σκέψης ἴσως πού χρειάζεται νά κατακτηθεῖ ἀπό ἐμᾶς, ἤ ἀκόμη, κάποιες πρακτικές δεξιότητες πού ἴσως χρειάζεται νά ἀποκτήσουμε ὥστε ἀργότερα νά τίς ἐφαρμόσουμε. Ἄς μήν μᾶς παρασύρει λοι-
πόν τό σύστημα ἀξιολόγησης, ἀπό τήν ὑγιῆ στάση τῆς φιλομάθειας πού θά ἔπρεπε νά μᾶς διακατέχει, σέ μιά νοσηρή καί ἀνιαρή κατάσταση σκέτης ἀπομνημόνευσης. Ἄν ἀγαπήσουμε μέ εἰ-
21
στίς καφετέριες, μελετᾶμε ἐλάχιστα, κ. ο. κ. Μέ αὐτόν τόν τρόπο περνοῦν οἱ μῆνες, περνοῦν τά χρόνια καί τό πτυχίο εἴτε δέν ἔρχεται καθόλου εἴτε ἔρχεται μέ πολύ χαμηλό βαθμό. Αὐτός ὁ «τρόπος ζωῆς» μπορεῖ νά φαίνεται εὐχάριστος ἐκεῖνες τίς ὧρες, ὅταν ὅμως περάσουν λίγα χρόνια καί ἀρχίσουμε νά βιώνουμε τό ἀδιέξοδο στό ὁποῖο ἔχουμε βρεθεῖ εἶναι πιθανό νά στραφοῦμε στό παρελθόν μας μέ πικρία καί νά ἀποστραφοῦμε τήν κάθε στιγμή πού ἄλλοτε χαρήκαμε. Ἡ μή-ἀποδοχή τοῦ κό-
λικρίνεια τό θέμα πού σπουδάζουμε, τότε οἱ καλοί βαθμοί στίς ἐξετάσεις θά ἀκολουθήσουν μέ τρόπο φυσιολογικό. Ἕνα ἄλλο πιθανό πρόβλημα εἶναι, ἀπό τό πολύ διάβασμα, νά φτάσουμε στό σημεῖο νά εἴμαστε «κεφάλι καί τίποτε ἄλλο». Ὅσο ση-
μαντική καί ἄν εἶναι ἡ φροντίδα τῆς μελέτης -καί εἶναι βέβαια σημαντική- ἐξ᾽ ἴσου σημαντικό εἶναι νά τηροῦμε κάποιες ἰσορροπίες ὥστε νά μήν χάσουμε τήν ἐπαφή μέ τόν ἑαυτό μας ὡς ψυχική, κοινωνική καί σωματική ὀντότητα. Ἄφη-
νε λοιπόν λίγο χρόνο ἐλεύθερο γιά τόν ἑαυτό σου, ὥστε νά δεῖς καί κάποιους φίλους, ἤ ὥστε νά ἀσχοληθεῖς μέ κάποιο ἄθλημα πού σοῦ ἀρέσει, ἤ ἀκόμη, ἁπλά γιά νά κάτσεις ἥσυχα γιά λίγο χωρίς νά φροντίζεις γιά ὅτιδήποτε.
Ἄν τηρήσεις αὐτές τίς ἰσορροπίες θά ἀπαλλαχθεῖς ἀπό ἄγχη, καταθλίψεις καί ἄλλες ἐντάσεις πού πιθανόν νά βίωνες ἄν ἤσουν μονόπλευρα προσηλωμένος στά μαθήματά σου. Πέρα ἀπό τή βελτίωση
τῆς ψυχικῆς σου ὑγείας, εἶναι ἐπίσης πιθανό νά πετύχεις καί καλύτερους βαθμούς στίς ἐξετάσεις σου. Ἕνα τρίτο πιθανό πρόβλημα, στό ἀντίθετο ἄκρο ἀπό τό προηγούμενο, εἶναι ὅταν -λόγῳ τοῦ γεγονότος ὅτι οἱ περισσότερες παραδόσεις ἔχουν προαιρετική παρακολούθηση δέν τά καταφέρνουμε νά δομήσουμε τήν καθημερινότητά μας μέ δημιουργικό τρόπο: Ξυπνᾶ-με μετά τό μεσημέρι, περνᾶμε ἀτελείωτες ὧρες
22
που, ἔχει συνήθως τό ἀντίθετο ἀποτέλεσμα ἀπό αὐτό πού ἐπιδιώκαμε. Ἄς ἀντιληφθοῦμε λοιπόν ἀπό τώρα ποῦ βαδίζουμε, ὥστε νά κάνουμε τίς ἀπαιτούμενες διορθώσεις στήν πορεία μας χωρίς νά χρειαστεῖ νά βιώσουμε πρῶτα τίς συνέπειες. Ἄν δέν μποροῦμε περισσότε-
ρο, ἄς προσπαθήσουμε νά ἀφιερώνουμε τουλάχιστον τέσσερις ἕως πέντε ὧρες στίς σπουδές μας κάθε μέρα, καί ἔπειτα ἄς ξεκουραζόμαστε χωρίς τύψεις. Ὅταν πηγαίνουμε γιά πρώτη φορά στό Πανεπιστήμιο, ἕνα ἀπό τά πράγματα πού κάνουν ἀμέσως ἐντύπωση εἶναι οἱ διάφορες ἰδεολογίες – πολιτικοῦ, κοινωνικοῦ ἤ ἄλλου περιεχομένου – πού κυκλοφοροῦν ἐκεῖ. Μέσα σέ ὅλο αὐτό τό πέλαγος ἰδεῶν καί ἀντιλήψεων, δέν εἶναι παράξενο ἄν σέ κάποιο σημεῖο μπερδευτεῖς. Ὁ βασικός κίνδυνος εἶναι ὅτι,
μέ τό νά ἀφήσεις τόν ἑαυτό σου νά ἀσχολεῖται συνεχῶς μέ διάφορες ἰδεολογίες, εἶναι πιθανό νά χάσεις τήν αἴσθηση τῆς ἄμεσης προσωπικῆς σου εὐθύνης ἀπέναντι στόν ἑαυτό σου, στούς ἀνθρώπους πού σέ περιβάλλουν, στήν καθημερινότητά σου. Μπορεῖ νά μιλᾶς γιά τήν ἀνάγκη κοινωνικῆς δικαιοσύ-
νέος ἤ μιά νέα στρέφεται στό ἄλλο ἄκρο, ὅπου δέν ὑπάρχει κανένα «πρέπει» καί ὅπου ὅλα ἐπιτρέπονται. Ἡ φυσική συνέπεια αὐτῆς τῆς στάσης, εἶναι νά φθάσει αὐτός ὁ νέος ἄνθρωπος στό σημεῖο νά πληγωθεῖ ἀπό κάποια κατάσταση στήν ὁποία μπῆκε χωρίς περίσκεψη.
νης, ἀλλά νά ἀδικεῖς σέ κάτι τόν συγκάτοικό σου, κάποιο φίλο σου, τόν ἀδελφό ἤ τήν ἀδελφή σου, τό γονιό σου. Μπορεῖ νά μιλᾶς γιά τήν ἀνάγκη κάθαρσης στόν πολιτικό χῶρο, ἀλλά νά ἀφήνεις τόν ἑαυτό σου νά παρασύρεται σέ συνήθειες πού φθείρουν τό σῶμα ἤ τήν ψυχή. Μάθε λοιπόν νά βλέπεις – καί νά
φροντίζεις - ταυτόχρονα καί στά δύο ἐπίπεδα: Τῶν μεγάλων καί καυτῶν κοινωνικῶν θεμάτων ἀπό τή μιά, ἀλλά καί τῆς δικῆς σου «μικρῆς» καθημερινότητας ἀπό τήν ἄλλη. Μόνο τότε θά εἶσαι σέ θέση νά προσφέρεις μέ οὐσιαστικό τρόπο στήν κοινωνία. Ἕνα ἄλλο πρόβλημα – τό τελευταῖο πού θά μᾶς ἀπασχολήσει ἐδῶ – ἀφορᾶ στά παιδιά πού εἶχαν ἰδιαίτερα αὐστηρή ἀνατροφή στό σπίτι τους, καί τώρα πού βρίσκονται στό Πανεπιστήμιο βρίσκουν τόν ἑαυτό τους νά φέρεται μᾶλλον περίεργα: Κάνουν πράγματα ριψοκίνδυνα ἤ ἀκραῖα, διασκεδάζουν μέχρι πολύ ἀργά κάθε βράδυ κ.ο.κ. Ἐδῶ βασικά μιλᾶμε
γιά μιά κατάσταση ἀντίδρασης, ὅπου ἀπό τά πολλά «πρέπει» τοῦ σπιτιοῦ ἕνας
Καλύτερη στάση, γιά ἕνα νέο πού βρίσκεται σέ αὐτή τή θέση, θά ἦταν νά ἀξιοποιήσει τά χρόνια τῶν σπουδῶν του ὥστε νά καλλιεργήσει τά δικά του ἐσωτερικά κριτήρια γιά τό τί εἶναι σωστό καί τί εἶναι λάθος, ὥστε νά ἀναπτύξει τή δική του κρίση. Ἡ παράλειψη ἴσως τῶν γονιῶν, ἦταν ὅτι μέ τό νά ἐπιμένουν νά καθοδηγοῦν τό παιδί
τους μέχρι μιά μεγάλη ἡλικία μέ τό νί καί μέ τό σίγμα, δέν τοῦ ἐπέτρεψαν νά καλλιεργήσει τή δική του ἐλεύθερη καί προσωπική συνείδηση. Αὐτό λοιπόν θά μποροῦσε νά διορθώσει τώρα ὁ νέος: Νά ἀντιμετωπίζει τήν κάθε καινούρια περίσταση μέ ἀνοιχτό μέν τρόπο, ἀλλά καί μέ διάθεση νά ἀκούσει τί ἔχει νά τοῦ πεῖ ὁ ἑαυτός του γύρω ἀπό τό συγκεκριμένο θέμα.
Ἀκόμη καί τήν ἐσωτερική φωνή τῶν γονιῶν του μπορεῖ νά τήν ἀκούει, ἀλλά μέ ἐλεύθερο τρόπο, ὡς μιά ἄποψη πού μπορεῖ νά συνυπολογίσει στή δική του ἀπόφαση μᾶλλον, παρά ὡς ἐντολή. Ἔ-
τσι σταδιακά ἡ προσωπική συνείδηση καλλιεργεῖται, ὥστε ὁ νέος νά μπορεῖ νά χαίρεται τήν ἐλευθερία του ὡς ἐνήλικας μέ ἕνα ὑγιῆ τρόπο, μέ ἕνα τρόπο πού δέν θά τόν πληγώνει. Πηγή: www.help-net.gr
23
ΝΑ ΑΓΩΝΙΖΕΣΘΕ ΣΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΑΠΛΑ, ΑΠΑΛΑ, ΧΩΡΙΣ ΒΙΑ
Τέλεια βαθειά φιλοσοφημέ-
νη εἶναι ἡ θρησκεία μας. Τό ἀπλό εἶναι καί τό πιό πολύτιμο. Ἔτσι νά ἀγωνίζεσθε στήν πνευματική ζωή, ἁπλά, ἁπαλά, χωρίς βία. Ἡ ψυχή ἁγιάζεται καί καθαίρεται μέ τή μελέτη τῶν λόγων τῶν πατέρων, μέ τήν ἀποστήθιση ψαλμῶν, ἁγιογραφικῶν χωρίων, μέ τήν ψαλτική, μέ τήν εὐχή. ∆οθεῖτε λοιπόν σέ αὐτά τά πνευματικά καί ἀφῆστε ὅλα τά ἄλλα Στή λατρεία τοῦ Θεοῦ μποροῦμε νά φθάσουμε εὔκολα ἀναίμακτα. Εἶναι δύο δρόμοι πού μᾶς ὁδηγοῦν στό Θεό, ὁ σκληρός καί ὁ κουραστικός μέ τίς ἄγριες ἐπιθέσεις κατά τοῦ κακοῦ καί ὁ εὔκολος μέ τήν ἀγάπη. Ὑπάρχουν πολλοί πού διάλεξαν τό σκληρό δρόμο ὥσπου ἔφθασαν σέ μεγάλη ἀρετή. Ἐγώ βρίσκω ὅτι ὁ πιό σύντομος δρόμος εἶναι αὐτός μέ τήν ἀγάπη. Αὐτόν νά ἀκολουθεῖτε καί ἐσεῖς. Μπορεῖτε, δηλαδή, νά κάνετε ἄλλη προσπάθεια. Νά μελετᾶτε νά προσεύχεσθε καί νά ἔχετε ὡς στόχο νά προχωρήσετε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τῆς Ἐκ-κλησίας. Μήν πολεμᾶτε νά διώξετε τό σκοτάδι ἀπό τό δωμάτιο τῆς ψυχῆς σας. Ἀνοῖξτε μιά τρυπίτσα γιά νά ἔλθει τό φῶς καί τό σκοτάδι θά φύγει. Τό ἴδιο ἰ-σχύει καί γιά τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες. Νά μήν τά πολεμᾶτε, ἀλλά νά τά μεταμορφώνετε σέ δυνάμεις περιφρονώντας τό κακό. Νά καταγίνεσθε μέ τά τροπάρια, τούς κανόνες, τή λατρεία τοῦ Θεοῦ, τό θεῖο ἔρωτα. Ὅλα τά ἅγια βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ Παρακλητική, τό Ὡρολόγιο, τό Ψαλτήρι, τά Μηναῖα, περιέχουν λόγια ἅγια, ἐρωτικά πρός τόν Χριστό μας. Ὅταν δοθεῖτε σέ αὐτήν τήν προσπάθεια μέ λαχτάρα ἡ ψυχή σας θά ἁγιάζεται μέ τρόπο ἁπαλό, μυστικό, χω-
24
ρίς νά τό καταλαβαίνετε. Οἱ βίοι τῶν ἁγίων καί πιό πολύ ὁ βίος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου, μοῦ ἔκαναν ἐντύπωση. Οἱ ἅγιοι εἶναι φίλοι τοῦ Θεοῦ. Ὅλη τήν ἡμέρα μπορεῖτε νά ἐντρυφᾶτε καί νά ἀπολαμβάνετε τά κατορθώματά τους καί νά μιμεῖστε τόν βίο τους. Οἱ ἅγιοι εἶχαν δοθεῖ ἐξ ὁλοκλήρου στόν Χριστό. Μέ αὐτήν τήν μελέτη σιγά-σιγά θά ἀποκτήσετε τήν πραότητα, τήν ταπείνωση, τήν ἀγάπη καί ἡ ψυχή σας θά ἀγαθύνεται. Νά μήν διαλέγετε ἀρνητικούς τρόπους γιά τήν διόρθωσή σας. ∆έν χρειάζεται οὔτε τόν διάβολο νά φοβᾶσθε, οὔτε τήν κόλαση, οὔτε τίποτα. ∆ημιουργοῦν ἀντίδραση. Ἔχω καί ἐγώ μιά μικρή πεῖρα σέ αὐτά. Ὁ σκοπός δέν εἶναι νά κάθεσθε, νά πλήττετε, καί νά σφίγγεσθε, γιά νά βελτιωθεῖτε. Ὁ σκοπός εἶναι νά ζεῖτε, νά μελετᾶτε, νά προσεύχεσθε, νά προχωρᾶτε στήν ἀγάπη, στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, στήν ἀγάπη τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό εἶναι τό ἅγιο καί τό ὡραῖο πού εὐφραίνει καί ἀπαλλάσσει τήν ψυχή ἀπό κάθε τί κακό, ἡ προσπάθεια νά ἑνωθεῖ κανείς μέ τόν Χριστό. Νά ἀγαπήσει τόν Χριστό, νά λαχταρήσει τόν Χριστό, νά ζεῖ ἐν τῷ Χριστῷ, σάν τόν Ἀπόστολο Παῦλο. Αὐτό νά εἶναι ὁ στόχος σας. Οἱ ἄλλες προσπάθειες νά εἶναι μυστικές, κρυμμένες. Ἐκεῖνο πού θά πρέπει νά κυριαρχεῖ εἶναι ἡ ἀγάπη στόν Χριστό. Αὐτό νά ὑπάρχει μές τό μυαλό, στή σκέψη, στή φαντασία, στήν καρδιά, στή βούληση. Αὐτή ἡ προσπάθεια νά εἶναι καί πιό ἔντονη, πῶς θά συναντήσετε τόν Χριστό, πῶς θά ἑνωθεῖτε μαζί Του, πῶς θά Τόν ἐνστερνισθεῖτε μέσα σας. Τίς ἀδυναμίες ἀφῆστε τις ὅλες, γιά νά μήν παίρνει εἴδηση τό ἀντίθετο πνεῦμα καί σᾶς βουτάει καί σᾶς καθηλώνει καί σᾶς βάζει στή στεναχώρια. Νά μήν κάνετε καμία προσπάθεια νά ἀπαλλαγεῖτε ἀπό αὐτές. Νά ἀγωνίζεσθε μέ ἁπαλότητα καί ἁπλότητα χωρίς
σφίξιμο καί ἄγχος. Μή λέτε: ∆έν εἶναι καλό νά σφίγγεσαι νά πλήττεις γιά νά γίνεις καλός. Ἔτσι θά ἀντιδράσετε χειρότερα. Ὅλα νά γίνονται μέ ἁπαλό τρόπο ἀβίαστα καί ἐλεύθερα. Οὔτε νά λέτε τόν θυμό, τήν λύπη. ∆έν εἶναι καλό νά προσευχόμαστε ἤ νά σκεπτόμαστε τό συγκεκριμένο πάθος, κάτι γίνεται στήν ψυχή μας καί μπλεκόμαστε ἀκόμα περισσότερο. Ρίξου μέ ὁρμή γιά νά νικήσεις τό πάθος καί θά δεῖς τότε πώς θά σέ ἀγκαλιάσει, θά σέ σφίξει καί δέν θά μπορέσεις τίποτα νά κάνεις. Μήν πολεμᾶτε ἀπευθείας τόν πειρασμό νά φύγει, μή λέτε‘’πάρτον, Θεέ μου ! ’’. Τότε τοῦ δίνετε σημασία καί ὁ πειρασμός σφίγγει. Γιατί παρόλο πού λέτε ‘’πάρτον, Θεέ μου ’’ βασικά τόν θυμᾶστε καί ὑποθάλπετε περισσότερο. Ἡ διάθεση γιά ἀπαλλαγή βέβαια θά ὑπάρχει ἀλλά θά εἶναι παρά πολύ μυστική καί λεπτή χωρίς νά φαίνεται. Θά γίνεται μυστικά. Θυμηθεῖτε ἐκεῖνο πού λέγει ἡ Ἁγία Γραφή. Ὅλη ἡ δύναμή σας νά στρέφεται στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, στή λατρεία Του, στήν προσκόλληση σέ Αὐτόν. Ἔτσι ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τό κακό καί τίς ἀδυναμίες θά γίνεται μυστικά χωρίς νά παίρνετε εἴδηση χωρίς κόπο. Αὐτήν τήν προσπάθεια κάνω καί ἐγώ. Βρῆκα ὅτι εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος ἁγιασμοῦ, ἀναίμακτος. Καλύτερα δηλαδή νά ρίχνομαι στήν ἀγάπη, μελετώντας τούς κανόνες, τά τροπάρια, τούς ψαλμούς. Αὐτή ἡ μελέτη καί ἐντρύφηση χωρίς νά καταλάβω πηγαίνει τό νοῦ μου πρός τόν Χριστό καί γλυκαίνει τήν καρδιά μου. Συγχρόνως εὔχομαι ἀνοίγοντας τά χέρια μέ λαχτάρα, μέ ἀγάπη, μέ χαρά καί ὁ Κύριος μέ ἀνεβάζει στήν ἀγάπη Του. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός μας νά φθάσουμε ἐκεῖ. Τί λέτε, αὐτός ὁ δρόμος δέν εἶναι ἀναίμακτος; Ὑπάρχουν καί πολλοί ἄλλοι τρόποι ὅπως γιά παράδειγμα νά θυμᾶστε τήν κόλαση, τόν διάβολο καί τόν θάνατο. Ἔτσι ἀπό φόβο καί ὑπολογισμό ἀποφεύγεις τό κακό. Ἐγώ ἐλάχιστος δέν ἐφάρμοσα στή ζωή μου αὐτούς τούς τρόπους πού κουράζουν, γενοῦν
ἀντίδραση καί πολλές φορές ἀντίθετο ἀποτέλεσμα. Ἡ ψυχή καί ὅταν μάλιστα εἶναι εὐαίσθητη, εὐφραίνεται στήν ἀγάπη καί ἐν-θουσιάζεται, ἐνδυναμώνεται καί μετασχηματίζει καί μεταποιεῖ καί μεταστοιχειώνει ὅλα τά ἀρνητικά καί τά ἄσχημα. Γι’ αὐτό ἐγώ προτιμῶ τόν εὔκολο δρόμο δηλαδή αὐτό τόν τρόπο πού τόν πετυχαίνουμε μέ τή μελέτη τῶν κανόνων τῶν Ἁγίων. Στούς κανόνες θά βροῦμε τρόπους πού μεταχειρίσθηκαν οἱ Ἅγιοι, οἱ ὅσιοι, οἱ ἀσκητές καί οἱ μάρτυρες. Καλό εἶναι νά κάνουμε αὐτήν την ‘’κλοπή’’. Νά κάνουμε καί ἐμεῖς ὅ,τι ἔκαναν ἐκεῖνοι. Αὐτοί ρίχθηκαν στήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ἔδωσαν ὅλη τήν καρδιά τους. Νά κλέψουμε τόν τρόπο τους. ΠΗΓΗ: ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ, Ἱερά Μονή Ζωοδόχου ΠηγῆςΧρυσοπηγῆς», Χανιά 2004
«ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ
«Ὁρόσημο ἁγιότητος στό σύγχρονο κόσμο κόσμο»»
Ἱερά Μονή Χρυσοπηγῆς Χανιά 2008
25
«Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀγάπη μας, ὁ ἔρωτάς μας» Ὁ Χριστός εἶναι ἡ χαρά, τό φῶς τό ἀληθινό, ἡ εὐτυχία. Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἐλπίδα μας. Ἡ σχέση μέ τόν Χριστό εἶναι ἀγάπη, εἶναι ἔρωτας, εἶναι ἐνθουσιασμός, εἶναι λαχτάρα τοῦ θείου. Ὁ Χριστός εἶναι τό πάν. Αὐτός εἶναι ἡ ἀγάπη μας, αὐτός ὁ ἔρωτάς μας. Εἶναι ἔρωτας ἀναφαίρετος ὁ ἔρωτας τοῦ Χριστοῦ. Ἀπό ἐκεῖ πηγάζει ἡ χαρά. Ἡ χαρά εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Εἶναι μιά χαρά, πού σέ κάνει ἄλλο ἄνθρωπο. Εἶναι μιά πνευματική τρέλα, ἀλλά ἐν Χριστῷ. Σέ μεθάει σάν τό κρασί τό ἀνόθευτο, αὐτό τό κρασί τό πνευματικό. Ὅπως λέει ὁ ∆αβίδ: «Ἐλίπανας ἐν ἐλαίῳ τήν κεφαλήν μου καί τό ποτήριόν σου μεθύσκον με ὡσεί κράτιστον». Ὁ πνευματικός οἶνος εἶναι ἄκρατος, ἀνόθευτος, πολύ δυνατός κι ὅταν τόν πίνεις, σέ μεθάει. Αὐτή ἡ θεία μέθη εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, πού δίνεται στούς «καθαρούς τῇ καρδίᾳ». Ὅσο μπορεῖτε νά νηστεύετε, ὅσες μετάνοιες μπορεῖτε νά κάνετε, ὅσες ἀγρυπνίες θέλετε ν’ ἀπολαμβάνετε, ἀλλά νά εἶστε χαρούμενοι. Νά ἔχετε τή χαρά τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ χαρά πού διαρκεῖ αἰώνια, πού ἔχει αἰώνια εὐφροσύνη. Εἶναι ἡ χαρά τοῦ Κυρίου μας, πού δίνει τήν ἀσφαλῆ γαλήνη, τήν γαλήνια τερπνότητα καί τήν πάντερπνη εὐδαιμονία. Ἡ χαρά ἡ πασίχαρη, πού ξεπερνᾶ κά-θε χαρά. Ὁ Χριστός θέλει κι εὐχαριστεῖται νά σκορπάει τή χαρά, νά πλουτίζει τούς πιστούς Του μέ χαρά. Εὔχομαι, «ἵνα ἡ χαρά ὑμῶν ἡ πεπληρωμένη». Αὐτή εἶναι ἡ θρησκεία μας. Ἐκεῖ πρέπει νά πᾶμε. Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Παράδεισος, παιδιά μου. Τί εἶναι ὁ Παράδεισος; Ὁ Χριστός εἶναι. Ἀπό ’δῶ ἀρχίζει ὁ Παράδεισος. Εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο, ὅσοι ἐδῶ στή γῆ ζοῦν τόν Χριστό, ζοῦν τόν Παράδεισο. Ἔτσι εἶναι πού σᾶς τό λέω. Εἶναι σωστό, ἀληθινό 26
αὐτό, πιστέψτε με! Ἔργο μας εἶναι νά προσπαθοῦμε νά βροῦμε ἕναν τρόπο νά μποῦμε μέσα στό φῶς τοῦ Χριστοῦ. ∆έν εἶναι νά κάνει κανείς τά τυπικά. Ἡ οὐσία εἶναι νά εἴμαστε μαζί μέ τόν Χριστό. Νά ξυπνήσει ἡ ψυχή καί ν’ ἀγαπήσει τόν Χριστό, νά γίνει ἁγία. Νά ἐπιδοθεῖ στόν θεῖο ἔρωτα. Ἔτσι θά μᾶς ἀγαπήσει κι Ἐκεῖνος. Θά εἶναι τότε ἡ χαρά ἀναφαίρετη. Αὐτό θέλει πιό πολύ ὁ Χριστός, νά μᾶς γεμίζει ἀπό χαρά, διότι εἶναι ἡ πηγή τῆς χαρᾶς. Αὐτή ἡ χαρά εἶναι δῶρο τοῦ Χριστοῦ. Μέσα σ’ αὐτήν τή χαρά θά γνωρίσουμε τόν Χριστό. ∆έν μποροῦμε νά Τόν γνωρίσουμε, ἄν Ἐκεῖνος δέν μᾶς γνωρίσει. Πῶς τό λέει ὁ ∆αβίδ: «Ἐάν μή Κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον, εἰς μάτην ἐκοπίασαν οἱ οἰκοδομοῦντες. Ἐάν μή Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων». Αὐτά ἡ ψυχή μας θέλει νά ἀποκτήσει. Ἄν προετοιμαστοῦμε ἀνάλογα, ἡ χάρις θά μᾶς τά δώσει. ∆έν εἶναι δύσκολο. Ἄν ἀποσπάσουμε τήν χάρη, ὅλα εἶναι εὔκολα, χαρούμενα κι εὐλογία Θεοῦ. Ἡ θεία χάρις διαρκῶς κρούει τήν πόρτα τῆς ψυχῆς μας καί περιμένει ν’ ἀνοίξουμε, γιά νά ἔλθει στήν διψῶσαν καρδίαν μας καί νά τήν πληρώσει. Τό πλήρωμα εἶναι ὁ Χριστός, ἡ Παναγία μας, ἡ Ἁγία Τριάς. Τί ὡραῖα πράγματα! Ἅμα ἀγαπᾶς, ζεῖς στήν Ὁμόνοια καί δέν ξέρεις ὅτι βρίσκεσαι στήν Ὁμόνοια. Οὔτε αὐτοκίνητα βλέπεις, οὔτε κόσμο βλέπεις, οὔτε τίποτε. Εἶσαι μέσα σου μέ τό πρόσωπο πού ἀγαπᾶς. Τό ζεῖς, τό εὐχαριστιέσαι, σ’ ἐμπνέει. ∆έν εἶναι ἀληθινά αὐτά; Σκεφτεῖτε αὐτό τό πρόσωπο πού ἀγαπᾶτε νά εἶναι ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός στό νοῦ σου, ὁ Χριστός στήν καρδιά σου, ὁ Χριστός σ’ ὅ-
λο σου τό εἶναι, ὁ Χριστός παντοῦ. Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ζωή, ἡ πηγή τῆς ζωῆς, ἡ πηγή τῆς χαρᾶς, ἡ πηγή τοῦ φωτός τοῦ ἀληθινοῦ, τό πάν. Ὅποιος ἀγαπάει τόν Χριστό καί τούς ἄλλους, αὐτός ζεῖ τή ζωή. Ζωή χωρίς Χριστό εἶναι θάνατος, εἶναι κόλαση, δέν εἶναι ζωή. Αὐτή εἶναι ἡ κόλαση, ἡ μή ἀγάπη. Ζωή εἶναι ὁ Χριστός. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ. Ἤ θά εἶσαι στή ζωή ἤ στό θάνατο. Ἀπό σένα ἐξαρτᾶται νά διαλέξεις. Ἕνας εἶναι ὁ στόχος μας, ἡ ἀγάπη στόν Χριστό, στήν Ἐκκλησία, στόν πλησίον. Ἡ ἀγάπη, ἡ λατρεία πρός τόν Θεό, ἡ λαχτάρα, ἡ ἕνωση μέ τόν Χριστό καί μέ τήν Ἐκκλησία εἶναι ὁ ἐπί γῆς Παράδεισος. Ἡ ἀγάπη στόν Χριστό εἶναι κι ἀγάπη στόν πλησίον, σ’ ὅλους, καί στούς ἐχθρούς. Ὁ χριστιανός πονάει γιά ὅλους, θέλει ὅλοι νά σωθοῦν, ὅλοι νά γευτοῦν τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτός εἶναι ὁ χριστιανισμός. Μέσῳ τῆς ἀγάπης πρός τόν ἀδελφό θά κατορθώσουμε ν’ ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Ἐνῶ τό ἐπιθυμοῦμε, ἐνῶ τό θέλουμε, ἐνῶ εἴμαστε ἄξιοι, ἡ θεία χάρις ἔρχεται μέσῳ τοῦ ἀδελφοῦ. Ὅταν ἀγαπᾶμε τόν ἀδελφό, ἀγαπᾶμε τήν Ἐκκλησία, ἄρα τόν Χριστό. Μέσα στήν Ἐκκλησία εἴμαστε κι ἐμεῖς. Ἄρα ὅταν ἀγαπᾶμε τήν Ἐκκλησία, ἀγαπᾶμε καί τόν ἑαυτό μας.
«Ὁ Χριστός εἶναι φίλος μας μας»»
Τόν Χριστό νά Τόν αἰσθανόμαστε φίλο μας. Εἶναι ὁ φίλος μας. Τό βεβαιώνει ὁ ἴδιος, ὅταν λέει: «Ὑμεῖς φίλοι μου ἐστέ…» Σάν φίλο νά Τόν ἀτενίζουμε καί νά Τόν πλησιάζουμε. Πέφτουμε; Ἁμαρτάνουμε; Μέ οἰκειότητα, ἀγάπη κι ἐμπιστοσύνη νά τρέχουμε κοντά Του, ὄχι μέ φόβο ὅτι θά μᾶς τιμωρήσει ἀλλά μέ θάρρος, πού θά μᾶς τό δίνει ἡ αἴσθηση τοῦ φίλου. Νά Τοῦ ποῦμε: «Κύριε, τό ἔκανα, ἔπεσα, συγχώρεσέ με».
Ἀλλά συγχρόνως νά αἰσθανόμαστε ὅτι μᾶς ἀγαπάει, ὅτι μᾶς δέχεται τρυφερά, μέ ἀγάπη καί μᾶς συγχωρεῖ. Νά μή μᾶς χωρίζει ἀπ’ τόν Χριστό ἡ ἁμαρτία. Ὅταν πιστεύουμε πώς μᾶς ἀγαπάει καί Τόν ἀγαπᾶμε, δέν αἰσθανόμαστε ξένοι καί χωρισμένοι ἀπ’ Αὐτόν, οὔτε ὅταν ἁμαρτάνουμε. Ἔχουμε ἐξασφαλίσει τήν ἀγάπη Του κι ὅπως καί νά φερθοῦμε, ξέρουμε ὅτι μᾶς ἀγαπάει. Ἄν ἀγαπᾶμε τόν Χριστό πραγματικά, δέν ὑπάρχει φόβος νά χάσουμε τό σεβασμό μας σ’ Ἐκεῖνον. Ἐδῶ ἰσχύει ἐκεῖνο τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; Θλῖψις ἤ στενοχωρία … πέπεισμαι γάρ ὅτι οὔτε θάνατος, οὔτε ζωή... οὔτε ὕψωμα, οὔτε βάθος... δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν». Εἶναι μιά σχέση ἀνώτερη, μοναδική, ἡ σχέση τῆς ψυχῆς μέ τόν Θεό, πού δέν τή διασπάει τίποτε καί δέν τή φοβίζει, οὔτε τήν κλονίζει τίποτε. Τό Εὐαγγέλιο, βέβαια, λέει μέ συμβολικές λέξεις γιά τόν ἄδικο ὅτι θά βρεθεῖ ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει «ὁ τριγμός καί ὁ βρυγμός τῶν ὀδόντων», διότι μακράν τοῦ Θεοῦ ἔτσι εἶναι. Καί ἀπό τούς νηπτικούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας πολλοί μιλοῦν γιά φόβο θανάτου καί κολάσεως. Λένε: «Ἔχε μνήμην θανάτου διηνεκῶς». Αὐτές οἱ λέξεις, ἄν τίς ἐξετάσουμε βαθιά, δημιουργοῦν τό φόβο τῆς κολάσεως. Ὁ ἄνθρωπος, προσπαθώντας ν’ ἀποφύγει τήν ἁμαρτία, κάνει αὐτές τίς σκέψεις, γιά νά κυριευτεῖ ἡ ψυχή του ἀπ’ τό φόβο τοῦ θανάτου, τῆς κολάσεως καί τοῦ διαβόλου. Ὅλα ἔχουν τή σημασία τους, τό χρόνο καί τήν περίστασή τους. Ἡ ἔννοια τοῦ φόβου εἶναι καλή γιά τά πρῶτα στάδια. Εἶναι γιά τούς ἀρχαρίους. Γι’ αὐτούς πού ζεῖ μέσα τους ὁ παλαιός ἄνθρωπος. Ὁ ἄνθρωπος ὁ ἀρχάριος, πού δέν ἔχει
Ἐκτός τῆς ραδιοφωνικῆς συχνότητας τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, 99,2 FM, λειτουργεῖ καί μεταδίδεται στή Μεσαρᾶ και δεύτερη ραδιοφωνική ἐκκλησιαστική συχνότητα, τῆς Πειραϊκῆς Ἐκκλησίας, 108 FM.
27
ἀκόμη λεπτυνθεῖ, συγκρατεῖται ἀπ’ τό κακό μέ τό φόβο. Καί ὁ φόβος εἶναι ἀπαραίτητος, ἐφόσον εἴμαστε ὑλικοί ἄνθρωποι καί χαμερπεῖς. Ἀλλ’ αὐτό εἶναι ἕνα στάδιο, ἕνας χαμηλός βαθμός σχέσεως μέ τό θεῖον. Τό πᾶμε στή συναλλαγή, προκειμένου νά κερδίσουμε τόν Παράδεισο ἤ νά γλιτώσουμε τήν κόλαση. Αὐτό, ἄν τό καλοεξετάσουμε, δείχνει κάποια ἰδιοτέλεια, κάποιο συμφέρον. Ἐμένα δέν μοῦ ἀρέσει αὐτός ὁ τρόπος. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος προχωρήσει καί μπεῖ στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τί τοῦ χρειάζεται ὁ φόβος; Ὅ,τι κάνει, τό κάνει ἀπό ἀγάπη κι ἔχει πολύ μεγαλύτερη ἀξία αὐτό. Τό νά γίνει καλός κάποιος ἀπό φόβο στόν Θεό κι ὄχι ἀπό ἀγάπη δέν ἔχει τόση ἀξία. Προχωρώντας, καί τό Εὐαγγέλιο μᾶς δίνει νά καταλάβουμε πώς ὁ Χριστός εἶναι ἡ χαρά, ἡ ἀλήθεια, πώς ὁ Χριστός εἶναι ὁ Παράδεισος. Πῶς τό λέει ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης; «Φόβος οὐκ ἐστιν ἐν τῇ ἀγάπῃ, ἀλλ’ ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον, ὅτι ὁ φόβος κόλασιν ἔχει, ὁ δέ φοβούμενος οὐ τετελείωται ἐν τῇ ἀγάπῃ». Προσπαθώντας διά τοῦ φόβου μπαίνουμε σιγά-σιγά στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πάει τότε ἡ κόλαση, πάει ὁ φόβος, πάει ὁ θάνατος. Ἐνδιαφερόμαστε μόνο γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Κάνουμε τό πάν γι’ αὐτή τήν ἀγάπη. Ὅ,τι ὁ γαμπρός γιά τή νύφη. Ἄν θελήσουμε καί Τόν ἀκολουθήσουμε καί τούτη ἡ ζωή μέ τόν Χριστό εἶναι χαρά, ἔστω καί μέσα σέ δυσκολίες. Ὅπως τό λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου». Αὐτή εἶναι ἡ θρησκεία μας, ἐκεῖ πρέπει νά πᾶμε. ∆έν εἶναι τά τυπικά, ὅσο εἶναι νά ζεῖ κανείς μέ τόν Χριστό. Ὅταν αὐτό τό πετύχεις, τί ἄλλο θέλεις; Κέρδισες τό πάν. Ζεῖς τόν Χριστό καί ὁ Χριστός ζεῖ μέσα σου. Ὅλα μετά εἶναι πολύ εὔκολα, ἡ ὑπακοή, ἡ ταπείνωση, ἡ εἰρήνη.
Γιά τήν ὀμορφιά τῆς Κτίσης Νά χαίρεσθε ὅσα μᾶς περιβάλλουν. Ὅλα μᾶς διδάσκουν καί μᾶς ὁδηγοῦν στόν Θεό. Ὅλα γύρω μᾶς εἶναι σταλαγματιές τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Καί τά ἔμψυχα καί τά ἄψυχα καί τά φυτά καί τά ζῶα καί τά
28
πουλιά καί τά βουνά καί ἡ θάλασσα καί τό ἡλιοβασίλεμα καί ὁ ἔναστρος οὐρανός. Εἶναι οἱ μικρές ἀγάπες, μέσα ἀπ’ τίς ὁποῖες φθάνουμε στή μεγάλη Ἀγάπη, τόν Χριστό. Τά λουλούδια, γιά παράδειγμα, ἔχουν τή χάρη τους, μᾶς διδάσκουν μέ τό ἄρωμά τους, μέ τό μεγαλεῖο τους. Μᾶς μιλοῦν γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Σκορποῦν τό ἄρωμά τους, τήν ὀμορφιά τους σέ ἁμαρτωλούς καί δικαίους. Γιά νά γίνει κανείς Χριστιανός, πρέπει νά ἔχει ποιητική ψυχή, πρέπει νά γίνει ποιητής. «Χοντρές» ψυχές κοντά Του ὁ Χριστός δέν θέλει. Ὁ χριστιανός, ἔστω καί μόνο ὅταν ἀγαπάει, εἶναι ποιητής, εἶναι μές τήν ποίηση. Τήν ἀγάπη ποιητικές καρδιές τήν ἐνστερνίζονται, τή βάζουν μέσα στήν καρδιά τους, τήν ἀγκαλιάζουν, τή νιώθουν βαθιά. Νά ἐκμεταλλεύεσθε τίς ὡραῖες στιγμές. Οἱ ὡραῖες στιγμές προδιαθέτουν τήν ψυχή σέ προσευχή, τήν καθιστοῦν λεπτή, εὐγενική, ποιητική. Ξυπνῆστε τό πρωί, νά δεῖτε τόν βασιλιά ἥλιο νά βγαίνει ὁλοπόρφυρος ἀπ’ τό πέλαγος. Ὅταν σᾶς ἐνθουσιάζει ἕνα ὡραῖο τοπίο, ἕνα ἐκκλησάκι, κάτι ὡραῖο, νά μήν μένετε ἐκεῖ, νά πηγαίνετε πέραν αὐτοῦ, νά προχωρεῖτε σέ δοξολογία γιά ὅλα τά ὡραῖα, γιά νά ζεῖτε τόν μόνον Ὡραῖον. Ὅλα εἶναι ἅγια, καί ἡ θάλασσα καί τό μπάνιο καί τό φαγητό. Ὅλα νά τά χαίρεσθε. Ὅλα μᾶς πλουτίζουν, ὅλα μᾶς ὁδηγοῦν στή μεγάλη Ἀγάπη, ὅλα μᾶς ὁδηγοῦν στόν Χριστό. Νά παρατηρεῖτε ὅσα ἔφτιαξε ὁ ἄνθρωπος, τά σπίτια, τά κτίρια, μεγάλα ἤ μικρά, τίς πόλεις, τά χωριά, τούς ἀνθρώπους, τόν πολιτισμό τους. Νά ρωτᾶτε, νά ὁλοκληρώνετε τίς γνώσεις σας γιά τό καθετί, νά μήν στέκεστε ἀδιάφοροι. Αὐτό σᾶς βοηθάει σέ βαθύτερη μελέτη τῶν θαυμασίων τοῦ Θεοῦ. Γίνονται ὅλα εὐκαιρίες νά συνδεόμαστε μέ ὅλα καί μέ ὅλους. Γίνονται αἰτίες εὐχαριστίας καί δεήσεως στόν Κύριο τοῦ παντός. Νά ζεῖτε μέσα σέ ὅλα, στή φύση, στά πάντα. Ἡ φύση εἶναι τό μυστικό Εὐαγγέλιο. Ὅταν, ὅμως, δέν ἔχει κανείς ἐσωτερική χάρη, δέν τόν ὠφελεῖ ἡ φύση. Ἡ φύση μᾶς ξυπνάει, ἀλλά δέν μπορεῖ νά μᾶς πάει στόν Παράδεισο.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ – ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ
∆ωρεές Γιά τό Πολιτιστικό - Πνευματικό Κέντρο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1) π. Γεώργιος Μαραβελάκης, Ἐφημέριος ∆ωρακίου, 500 €, 2) κ. Κων/νος Ρουκουνάκης 50 €, 3) ἐκ τόκων ὁμολόγου 1.091,24 € καί
4) Ἑταιρεία «Σιδηροδομική Τζωρτζάκης Ο.Ε.» Μοῖρες γιά τήν δωρεά σιδήρων περιφράξεως οἰκοπέδου Πολιτιστικοῦ Κέντρου Ἱ. Μητροπόλεως.
Γιά τό Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1) Ἱ. Μητρόπολις Γορτύνης καί Ἀρκαδίας 6.400 €, γιά τήν Σχολή Βυζ. Μουσικῆς τῆς Ἱ. Μητροπόλεως, 2) Ἐνορία Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου 600 €, 3) Ἐνορία Νυβρίτου 50 €, 4) Ἐνορία Λαρανίου 50 €, 5) Ἐνορία Μητροπόλεως 50 €, 6) Ἐνορία Ροτασίου 100 €, 7) Ἐνορία Ἀληθινῆς 200 €, 8) Ἐνορία Γαλιᾶς 300 €, 9) Ἐνορία Πραιτωρίων 100 €,
10) 11) 12) 13) 14)
κ. Γεώργιος Κυραλάκης 20 €, κ. Σάββας Καμπουράκης 50 €, κ. Γεώργιος Καμπουράκης 50 €, κ. Λυκούργος Χουστουλάκης 50 €, π. Γεώργιος Ξανθάκης, Ἐφημέριος Μ. Βρύσης, 150 €, 15) κ. Ἰωάννης Κουλεντάκης, 100 €, 16) κ. Εὐάγγελος Μαλάμας, 2.000 €, 17) Ἱ. Μονή Ἀπεζανῶν 400 € καί 18) Ἐνορία Μουλίων 120 €.
Γιά τίς Ἐκκλησιαστικές ραδιοφωνικές συχνότητες τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ἐνορίες τῶν Γ΄, ∆΄ καί Ε΄ Ἀρχιερατικῶν Περιφερειῶν, 2.900 €, γιά τοποθέτηση κεραίας.
Γιά τήν Ἱ. Μητρόπλη κ. Κων/νο Μπαντουβᾶ, Βουλευτή Ν. Ἡρακλείου, γιά τήν ἀπόκτηση ὑπηρεσιακοῦ αὐτοκινήτου τύπου «Skoda», ἐκ μέρους τῶν ἁρμοδίων ὑπηρεσιῶν τῆς Πολιτείας, κατόπιν τῶν ἐνεργειῶν καί τῆς πολύτιμης συμπαράστασής του.
Ἡ Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας εὐχαριστεῖ θερμά γιά τίς ὡς ἄνω εὐγενεῖς δωρεές καί βοήθεια, διότι δι᾽ αὐτῶν μπορεῖ νά δραστηριοποιηθεῖ περισσότερο στό τομέα τῶν συγχρόνων ποιμαντικῶν καί κοινωνικῶν ἀναγκῶν τοῦ τόπου καί προσεύχεται πάντοτε καί ὑπέρ τῶν δωρητῶν της πού συμβάλλουν στήν ἀνάπτυξη τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ἔργου. 29
Φωτορεαλιστικά σχέδια τοῦ πρός ἀνέγερση Πολιτιστικοῦ – Πνευματικοῦ Κέντρου καί τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱ. Μητροπόλεως
30
Η ∆ΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ Ἀγαπητά πνευματικά μου παιδιά, Τώρα πού ἀκόμη ἔχω τάς φρένας μου σώας, θέλω νά σᾶς πῶ μερικές συμβουλές. Ἀπό μικρό παιδί ὅλο στίς ἁμαρτίες ἤμουν. Καί ὅταν μέ ἔστελνε ἡ μητέρα μου νά φυλάξω τά ζῶα στό βουνό, γιατί ὁ πατέρας μου, ἐπειδή ἤμασταν πτωχοί, εἶχε πάει στή διώρυγα τοῦ Παναμᾶ, γιά ἐμᾶς τά παιδιά του, ἐκεῖ πού ἔβοσκα τά ζῶα, συλλαβιστά διάβαζα τό βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου καί πάρα πολύ ἀγάπησα τόν Ἅγιο Ἰωάννη καί ἔκανα πάρα πολλές προσευχές, σάν μικρό παιδί πού ἤμουν 1215 χρόνων, δέν θυμάμαι ἀκριβῶς καλά. Καί θέλοντας νά τόν μιμηθῶ, μέ πολύ ἀγῶνα, ἔφυγα ἀπό τούς γονεῖς μου κρυφά καί ἦλθα στά Καυσοκαλύβια τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ὑποτάχθηκα σέ δύο Γέροντες αὐταδέλφους, Παντελεήμονα καί Ἰωαννίκιο. Μοῦ ἔτυχε νά εἶναι πολύ εὐσεβεῖς καί ἐνάρετοι καί τούς ἀγάπησα πάρα πολύ καί γι’ αὐτό, μέ τήν εὐχή τους, τούς ἔκανα ἄκρα ὑπακοή. Αὐτό μέ βοήθησε πάρα πολύ, αἰσθάνθηκα καί μεγάλη ἀγάπη καί πρός τόν Θεό καί πέρασα πάρα πολύ καλά. Ἀλλά, κατά παραχώρηση Θεοῦ, γιά τίς ἁμαρτίες μου, ἀρρώστησα πολύ καί οἱ Γέροντές μου μοῦ εἶπαν νά πάω στούς γονεῖς μου στό χωριό μου εἰς τόν Ἅγιο Ἰωάννην Εὐβοίας. Καί ἐνῶ ἀπό μικρό παιδί εἶχα κάνει πολλές ἁμαρτίες, ὅταν ξαναπῆγα στόν κόσμο, συνέχισα τίς ἁμαρτίες, οἱ ὁποῖες μέχρι σήμερα ἔγιναν πάρα πολλές. Ὁ κόσμος ὅμως μέ πῆραν ἀπό καλό καί ὅλοι φωνάζουνε ὅτι εἶμαι ἅγιος. Ἐγώ ὅμως αἰσθάνομαι ὅτι εἶμαι ὁ πιό ἁμαρτωλός ἄνθρωπος τοῦ κόσμου. Ὅσα ἐνθυμόμουνα βεβαίως τά ἐξομολογήθηκα καί γνωρίζω ὅτι γι’ αὐτά πού ἐξομολογήθηκα μέ συγχώρησε ὁ Θεός, ἀλλά ὅμως τώρα ἔχω ἕνα συναίσθημα ὅτι καί τά πνευματικά μου ἁμαρτήματα εἶναι πάρα πολλά καί παρακαλῶ ὅσοι μέ ἔχετε γνωρίσει νά κάνετε προσευχή γιά μένα, διότι καί ἐγώ, ὅταν ζοῦσα, πολύ ταπεινά ἔκανα προσευχή γιά σᾶς. Ἀλλά ὅμως, τώρα πού θά πάω γιά τόν οὐρανό, ἔχω τό συναίσθημα ὅτι ὁ Θεός θά μοῦ πεῖ: Τί θέλεις ἐσύ ἐδῶ; Ἐγώ ἕνα ἔχω νά τοῦ πῶ: ∆έν εἶμαι ἄξιος, Κύριε, γιά ἐδῶ, ἀλλά ὅ,τι θέλει ἡ ἀγάπη σου ἄς κάνει γιά μένα. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα, δέν ξέρω τί θά γίνει. Ἐπιθυμῶ ὅμως νά ἐνεργήσει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Καί πάντα εὔχομαι τά πνευματικά μου παιδιά νά ἀγαπήσουν τόν Θεό, πού εἶναι τό πάν, γιά νά μᾶς ἀξιώσει νά μποῦμε στήν ἐπίγειο ἄκτιστη Ἐκκλησία του. Γιατί ἀπό ἐδῶ πρέπει νά ἀρχίσουμε. Ἐγώ πάντα εἶχα τήν προσπάθεια νά προσεύχομαι καί νά διαβάζω τούς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας, τήν Ἁγία Γραφή καί τούς βίους τῶν Ἁγίων μας καί εὔχομαι καιί ἐσεῖς νά κάνετε τό ἴδιο. Ἐγώ προσπάθησα μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ νά πλησιάσω τόν Θεό καί εὔχομαι καί σεῖς νά κάνετε τό ἴδιο. Παρακαλῶ ὅλους σας νά μέ συγχωρέσετε γιά ὅ,τι σᾶς στενοχώρησα.
Ἱερομόναχος Πορφύριος Ἐν Καυσοκαλυβίοις τῇ 4/17 Ἰουνίου 1991
32