1
Περιεχόμενα Συναξάρι
Ἅγιος Εὐμένιος Ἐπίσκοπος Γορτύνης ὁ Θαυματουργός
3
Φῶς Γλυκαῖνον
τοῦ π. Χαραλάμπους Παπαδοπούλου
5
Ἐκ Φαναρίου…
8
Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Κυρίου τοῦ Ἱερομονάχου Γρηγορίου
Ὁ Γέρων Παΐσιος ὁ Ἁγειορίτης Ἡ ἐποχή τῶν Πατέρων τῆς ἐρήμου
τοῦ π. Ἰωάννη Χρυσαυγῆ
10 13
16
Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους
18
Μαζί μέ τούς γονεῖς
24
Πολιτιστικό – Πνευματικό Κέντρο
καί Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας
Σταλάγματα Ἁγιότητας
30 31
Τριμηνιαία Ἔκδοση τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
Ἐκδότης - ‘Υπεύθυνος ὕλης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (6975 853535)
Ἔτος 3ο Τεῦχος 11ο
Μέλη Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς Περιοδικοῦ: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης (6974 106929) π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος
————————-
————————-
Ἐκδίδεται τῇ προνοίᾳ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου ————————-
Ἰδιοκτήτης: Τμήμα Ἐκδόσεων Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ.Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
————————-
————————-
Ἐπιμέλεια κειμένων: ∆ημήτριος ∆ασκαλάκης, Φιλόλογος - Ἱεροψάλτης Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος ————————-
Ἐκδόσεις: «ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ»
Τό Περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν. Προαιρετικές οἰκονομικές εἰσφορές. ∆ιεύθυνση: Ἁγ. Γεωργίου 16, 70400 Μοίρες, Ἠρακλείου Κρήτης, Τηλ.: 28920 22208 - Fax: 28920 24804 2
Ἅγιος Εὐμένιος Ἐπίσκοπος Γορτύνης ὁ Θαυματουργός ἀκριβής χρόνος τῆς ποιμαντορίας τοῦ Ἁγίου Εὐμενίου εἶναι ἀνεξακρίβωτος. Τό βέβαιο πάντως εἶναι ὅτι ἤκμασε τό β’ μισό τοῦ Ζ’ μ. Χ. αἰῶνος, πιθανόν δέ μεταξύ τῶν ἐτῶν 668-680 μ.Χ. Ὁ Ἅγιος ἀπό νεαρᾶς ἡλικίας ὑπῆρξε ἐραστής τῆς ἀσκήσεως, γι᾿ αὐτό καί ὑπέβαλε τόν ἑαυτό του σέ πολλές σκληραγωγίες. Τά συναξάρια δέ δίνουν πληροφορίες ἄν ἔζησε σέ κάποιο μοναστικό κέντρο, στό ὁποῖο διδάχθηκε τήν ἀσκητική ζωή, οὔτε ἄν ἔζησε ὡς ἐρημίτης. Στή συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας πάντως, ὅπως αὐτή διατυπώνεται στά συναξάρια, χαρακτηρίζεται πρῶτα ὡς ἀσκητής. Στό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας χαρακτηρίζεται καί ὡς θαυματουργός. Μέ τήν παρρησία τῆς ἁγιότητός του καί τή δύναμη τῆς προσευχῆς του ὄχι μόνο ἐπιτελοῦσε θαύματα ἐκεῖ ὅπου ἔκρινε, ἀλλά καί μόνο ἡ φυσική παρουσία του προσείλκυε τή χάρη καί τήν εὐλογία
τοῦ Θεοῦ. Ἕνα τέτοιο γεγονός ἀποτελεῖ ἡ λήξη τῆς ξηρασίας στή Θηβαΐδα, μόλις ἔφθασε ἐκεῖ. Στό διάστημα τῆς ποιμαντορίας τοῦ Ἁγίου Εὐμενίου, ἡ αἵρεση (Μονοθελητισμός – Μονοενεργητισμός) ἦταν σέ ἔξαρση, ἀφοῦ πρίν ἀπό τήν ΣΤ’
3
Οἰκουμενική Σύνοδο ἐπί πενήντα χρόνια ταλαιπωροῦσε τήν Ἐκκλησία καί δίχαζε τούς Ἐπισκόπους. Γι᾿ αὐτό καί μέ ζῆλο ἀληθινοῦ ποιμένος ἀγωνίστηκε σκληρά γιά τή διαφύλαξη τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τῆς Κρητικῆς Ἐκκλησίας. Στήν ἀντιμετώπιση τῆς ἐν λόγῳ αἱρέσεως καί τῶν αἱρετικῶν, ἀσφαλῶς θά συνετέλεσε τό θεῖο χάρισμα τῆς θαυματουργίας τοῦ Ἁγίου, τό ὁποῖο ἐπικύρωνε ὡς θεία σφραγίδα τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία. Δηλαδή συνέβαινε ὅτι καί στούς Ἀποστόλους κατά τήν εὐαγγελική μαρτυρία: «ἐκήρυξαν πανταχοῦ (οἱ Ἀπόστολοι), τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος καί τόν λόγον βεβαιοῦντος διά τῶν ἐπακολουθούντων σημείων». Μάρκου, ιστ΄, 20… Ἡ φήμη τοῦ Ἐπισκόπου Γορτύνης Εὐμενίου ὡς Ἁγίου καί θαυματουργοῦ, εἶχε φθάσει μέχρι τήν Κωνσταντινούπολη. Τό κύρος τοῦ ἦταν μεγάλο. Ὁ Ἅγιος Ἰωσήφ ὁ ὑμνογράφος στόν Κανόνα τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου Εὐμενίου πού συνέταξε, λίγο μετά τό 845 μ.Χ., κείμενο τό ὁποῖο ἀποτελεῖ τήν ἀρχαιοτέρα περί τοῦ Ἁγίου πηγή, διασώζει τό γεγονός τῆς συμφιλιώσεως τῶν ἀδελφῶν συμβασιλέων Κωνσταντίου Δ’ τοῦ Πωγωνάτου, Ἡρακλείου καί Τιβερίου. Οἱ ἀδελφοί αὐτοί βασιλεῖς εἶχαν μεταξύ τους μακροχρόνια ἔριδα, τήν ὁποία διέλυσε μέ μεσολάβησή του ὁ Ἅγιος. Τό γεγονός ὅτι οἱ συμβασιλεῖς δέχτηκαν ἤ τοῦ ζήτησαν τή μεσολάβησή του καί τίς εἰρηνοποιές παραινέσεις του, εἶναι ἀπόδειξη τοῦ μεγάλου κύρους πού διέθετε. Οἱ βασιλεῖς ἐκτιμώντας τή μεσολαβητική προσφορά του τόν ἐτίμησαν
4
ἠθικῶς, ἀλλά καί ὑλικῶς δίδοντάς του ἀρκετά χρήματα, τά ὁποῖα ἐθεώρησε «ὡς πηλόν». Τά συναξάρια ἀναφέρουν ὅτι μετέβη στή Ρώμη καί «κατεφώτισεν αὐτήν μέ τάς θείας διδασκαλίας του ὡς λαμπρός φανός καί μέ σημεῖα καί θαύματα τούς ἐκεῖ πιστούς ἐστερέωσεν». Ἀπό τή Ρώμη «καί μή βουλόμενος» μετέβη στή Θηβαΐδα τῆς Αἰγύπτου ὅπου ἄκμαζε ὁ μοναχισμός. Ἴσως νά τοῦ εἶχε ἀνατεθεῖ κάποια ἀποστολή, τήν ὁποία δέν ἀπεδέχθη μέ προθυμία λόγῳ γήρατος ἤ κάποιας ἄλλης αἰτίας, καί ὑποχώρησε στήν ἐπίμονη πίεση τοῦ φίλου του αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου Δ’ τοῦ Πωγωνάτου. Ἴσως ἀκόμη νά προεγνώριζε ὡς Ἅγιος τό θάνατό του καί δέν ἤθελε νά βρίσκεται μακράν τοῦ ποιμνίου του. Ἐκεῖ στή Θηβαΐδα ἐκοιμήθη εἰς βαθύτατον γῆρας καί ἐτάφη. Οἱ ἐκεῖ χριστιανοί καί μοναχοί ἔστειλαν κατόπιν τό τίμιόν του λείψανο στήν Ἐπισκοπή του καί τό ἐτοποθέτησαν στή θέση Ράξος δίπλα στόν τάφο τοῦ προκατόχου του Ἁγίου ἱερομάρτυρος Κυρίλλου. Ἡ ἀναγνώριση τῆς ἁγιότητός του ἀπό τή συνείδηση ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας ἔγινε πολύ νωρίς. Καί ἡ ἁγιοκατάταξη στό ἑορτολόγιό της ἐπίσης πολύ νωρίς. Διά μέσου δέ τῶν αἰώνων παρέμεινε σταθερή ἡ 18η Σεπτεμβρίου ὡς ἡμέρα τῆς μνήμης του στήν Ἀνατολική καί Δυτική Ἐκκλησία. _________________
Ἀπό τό βιβλίο «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΚΑΙ ΕΥΜΕΝΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΓΟΡΤΥΝΗΣ», Tοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Παπαδάκη, Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας.
Φῶς Γλυκαῖνον (Σκέψεις στήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου)
καλοκαίρι στήν Ἑλλάδα ἔχει ἕνα ἰδιαίτερο χρῶμα, ἕνα φῶς πού κυλάει πάνω στά πρόσωπα καί τά πράγματα καί τούς προσδίδει ἕνα χάδι ἑορτῆς. Ἕνα γαλάζιο ἱλαρό, ὅπως αὐτό πού χρωματίζει τήν ἄκτιστη φύση τοῦ Θεϊκοῦ Φωτός καθώς κατέρχεται στίς ὑπάρξεις αὐτῶν πού ἔμαθαν τή γλώσσα τοῦ οὐρανοῦ, ἀφοῦ πρῶτα νέκρωσαν τήν φλυαρία τοῦ μυαλοῦ καί τόν πειρασμό τοῦ κοσμικοῦ. Ἔτσι δέν εἶναι τυχαῖο τό γεγονός ὅτι οἱ δύο μεγάλες ἐκκλησιαστικές ἑορτές τοῦ καλοκαιριοῦ εἶναι ἑορτές τοῦ φωτός. Ἡ μία τῆς Μεταμορφώσεως καί ἡ ἄλλη τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Ἑορτή, πανήγυρις, χαρά, κατάνυξη, προσευχή γλυκαίνουσα τά βάθη τῆς καρδιᾶς, θεῖα πρόσωπα πού παρηγοροῦν σέ ὧρες βαθύτατης μοναξιᾶς. Ὅλα ντυμένα στό φῶς, στήν προσμονή τοῦ Ἄλλου, τοῦ ἐπέκεινα, αὐτοῦ πού γνώρισαν οἱ ἅγιοι ἐμπειρογνώμονες τῶν Θείων
Tοῦ π. Χαραλάμπους Παπαδοπούλου
πραγμάτων μά πού δέν μπόρεσαν μέ γλώσσα πού δένεται στή λογικότητα, νά περιγράψουν τά ὑπέρλογα μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Ἀφοῦ λουστήκαμε στό ἄκτιστο φῶς τῆς Μεταμορφώσεως στό ὄρος Θαβώρ, κατερχόμαστε κατά τήν προτροπή τοῦ Κυρίου, γιά νά συναντήσουμε τόν Σταυ-
...δέν εἶναι τυχαῖο τό γεγονός ὅτι οἱ δύο μεγάλες ἐκκλησιαστικές ἑορτές τοῦ καλοκαιριοῦ εἶναι ἑορτές τοῦ φωτός. Ἡ μία τῆς Μεταμορφώσεως καί ἡ ἄλλη τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου... 5
ρό, τόν πόνο καί τό Θάνατο. Τότε οἱ μαθητές εἶδαν ἐπί Σταυροῦ τόν Ἰησοῦ, σέ λίγες μέρες ἐμεῖς τήν ἄχραντο Παρθένο Μαρία στή νεκρική κλίνη. Τόσο ὅμως ἐπί τοῦ Σταυροῦ, ὅσο καί στήν ἐπιθανάτια κλίνη, ὁ θάνατος δέν εἶναι ὁ τελικός νικητής. Μεταμορφώθηκε πλέον σέ πάσχα τῶν ὑπάρξεών μας, σέ πέρασμα στή μακαρία αἰωνιότητα τοῦ Θεοῦ. Γιά τό λόγo αὐτό καί δέν μιλᾶμε γιά τό θάνατο τῆς Θεοτόκου, ἀλλά γιά τήν κοίμησή της. Στήν ὀρθόδοξη παράδοση δέν μιλᾶμε γιά νεκρούς ἀλλά γιά κεκοιμημένους, δέν ἔχουμε νεκροταφεῖα ἀλλά κοιμητήρια, γιά νά καταδείξουμε τήν κατάργηση τοῦ Θανάτου -ὡς πνευματικό γεγονός- διά τῆς Ἀναστάσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τί ὄμορφη ἀλήθεια λέξη καί ἔννοια, ἡ κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Κοίμηση! ∆ηλαδή ἀνάπαυση, καταλαγή, ἡσυχία, θαλπωρή
6
καί παύση τῶν δεινῶν πού συντροφεύουν τόν ἐνθάδε βίο τῶν ἀνθρώπων. Στήν παγκόσμια θρησκευτική παράδοση, ἀλλά καί στήν «κοσμική» κατανόηση τῆς ζωῆς, κανείς δέν πανηγυρίζει καί δέν ἑορτάζει ἕνα θάνατο. Μπορεῖ μιά γέννηση, ἀλλά ποτέ ἕνα θάνατο. Στήν ὀρθόδοξη, ὅμως, λατρευτική παράδοση οἱ ἑορτές τῶν Ἁγίων εἶναι κατεξοχήν τήν ἡμέρα
...Ὁ θάνατος δέν εἶναι πλέον θάνατος. Ὁ θάνατος ἀκτινοβολεῖ αἰωνιότητα καί ἀθανασία.... Ὁ θάνατος δέν εἶναι λύπη, ἀλλά χαρά. Ὄντως γενέθλιος ἡμέρα. ∆έν εἶναι ἧττα, ἀλλά νίκη.
τῆς κοιμήσεώς τους, γιατί ἄραγε; Μά γιατί γιά τούς Χριστιανούς ὁ θάνατος δέν εἶναι πλέον ὁ φοβερός Χάροντας τῶν ἀρχαίων προλήψεων, οὔτε τό σβήσιμο τῆς ὑπάρξεως κατά τήν ὑλιστική θεώρηση, δέν εἶναι ἡ ἐξαφάνιση τῆς μοναδικότητας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου στήν ἀοριστία τῆς μηδενικότητας, οὔτε ὁ ἀφανισμός στά ὅρια τῆς βιολογικότητας. Κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ἡ Κοίμηση τῆς Παναγίας δέν εἶναι ρήξη, ἀλλά ἕνωση, δέν εἶναι τέλος, ἀλλά ἀρχή, δέν εἶναι σκοτάδι ἀλλά ἀνεκλάλητο φῶς γλυκαῖνον τά ἕλκη «τῶν κουρασμένων κωπηλατῶν, στίς λίμνες τῶν ματαίων λογισμῶν...». Στή λάμψη αὐτοῦ τοῦ ἀσυγκρίτου φωτός τῆς ἑορτῆς, στίς Αὐγουστιάτικες αὐτές ἡμέρες, ὅταν ὁ φυσικός κόσμος φθάνει στό ἀποκορύφωμα τῆς ὀμορφιᾶς καί γίνεται ὕμνος, δοξολογίας καί ἐλπίδας καί σύμβολο ἑνός ἄλλου κόσμου, ἀκούγονται τά λόγια τῆς κοιμήσεως «τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν· ὡς γάρ ζωῆς Μητέρα, πρός τήν ζωήν μετέστησεν ὁ μ ή τ ρ α ν ο ἰ κ ή σ α ς ἀειπάρθενον……». Ὁ θάνατος δέν εἶναι πλέον θάνατος. Ὁ θάνατος ἀκτινοβολεῖ αἰωνιότητα καί ἀθανασία.... Ὁ θάνατος δέν εἶναι λύπη, ἀλλά χαρά. Ὄντως γενέθλιος ἡμέρα. ∆έν εἶναι ἧττα, ἀλλά νίκη. Αὐτά εἶναι ὅσα ἑορτάζουμε τήν ἡμέρα τῆς κοιμήσεως τῆς Παναγίας Παρθένου, καθώς τά προεικονίζουμε τά προγευόμαστε, καθώς τά συμβολίζουμε, τά αἰσθανόμαστε παρόντα ἤδη, τά ἀπολαμβάνουμε ἀπό τώρα, τήν αὐγή τῆς μυστικῆς καί ἀτέρμονης Ἡμέρας.
7
Μήνυμα τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικού Πατριάρχη γιά τήν κλιματική ἀλλαγή Mέ ἀφορμή τό ∆ιεθνές Συνέδριο στήν Μπανγκόκ γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς καί τήν ἐπικείμενη διάσκεψη τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν στήν Κοπεγχάγη γιά τό ἴδιο θέμα, ὁ γνωστός γιά τίς οἰκολογικές του πρωτοβουλίες διεθνῶς Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαῖος ἀπηύθυνε μήνυμα στό ὁποῖο ἐπισημαίνει τήν κρισιμότητα τῆς κατάστασης:
8
Ἐν ὄψει τῶν διεθνῶν διαπραγματεύσεων διά τήν ἀντιμετώπισιν τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς εἰς Μπανγκόκ τῆς Ταϋλάνδης καί δύο μόνον μήνας πρό τῆς κρισίμου παγκοσμίου διασκέψεως τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν εἰς Κοπεγχάγην τῆς ∆ανίας, ἀπευθύνομεν ἔκκλησιν πρός τήν διεθνῆ κοινότητα
ὅπως ἀναλάβῃ γενναίας δεσμεύσεις διά τήν ἀποτροπήν τῶν δυσμενεστέρων ἐπιπτώσεων τῆς ἀλλαγῆς τοῦ κλίματος.
Ἡ ἐπίτευξις καλῆς συμφωνίας εἰς τό πλαίσιον τῆς Παγκοσμίου ∆ιασκέψεως εἰς τήν Κοπεγχάγην δέν ἀποτελεῖ μόνον ἠθικήν ὑποχρέωσιν διά τήν σωτηρίαν τῆς κτίσεως. Ἀποτελεῖ καί ὁδόν πρός τήν οἰκονομικήν καί κοινωνικήν βιωσιμότητα. Ἡ ἀντιμετώπισις τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς δέν πρέπει νά γίνεται ἀντιληπτή ὡς οἰκονομικόν κόστος, ἀλλά σημαντική εὐκαιρία δι᾿ ἕναν ὑγιέστερον πλανήτην πρός ὄφελος τοῦ συνόλου τῆς ἀνθρωπότητος καί εἰδικώτερον ἐκείνων τῶν κρατῶν πού ὑστεροῦν εἰς οἰκονομικήν ἀνάπτυξιν. Προσευχόμεθα διά τήν ἐπίτευξιν τῆς καλυτέρας δυνατῆς παγκοσμίου συμφωνίας κατά τήν διάσκεψιν τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν διά τήν Κλιματικήν Ἀλλαγήν εἰς τήν Κοπεγχάγην τόν ∆εκέμβριον, ὥστε αἱ ἀνεπτυγμέναι βιομηχανικαί χῶραι νά
ἀναλάβουν γενναῖαν δέσμευσιν διά τήν συνολικήν μείωσιν τῶν ρυπογόνων ἐκπομπῶν ἀερίων τοῦ θερμοκηπίου
μέχρι τό 2020 κατά 40% εἰς σχέσιν πρός τά ἐπίπεδα τοῦ 1990 καί τήν παροχήν σημαντικῆς οἰκονομικῆς βοηθείας πρός τάς ἀσθενεστέρας ἀναπτυσσομένας χώρας. Ἡ κρισιμότης τῆς καταστάσεως, ἀλλά καί ἡ πρόοδος τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας δείχνουν τόν δρόμον πρός μίαν παγκόσμιον οἰκονομίαν χαμηλῆς ἐντάσεως ἄνθρακος, ἀναπτύξεως τῶν ἀνανεωσίμων πηγῶν ἐνεργείας ἀλλά καί ἀποτροπῆς τῆς περαιτέρω ἀποψιλώσεως τῶν δασῶν. Ὀφείλομεν ἄπαντες νά
συνεργασθῶμεν διά νά διασφαλίσωμεν ὅτι τά τέκνα μας θά δύνανται νά ἀπολαμβάνουν τά ἀγαθά τῆς γῆς τήν ὁποῖαν καταλείπομεν εἰς αὐτά. Ὀφείλομεν νά διασφαλίσωμεν τήν δικαιοσύνην καί ἀγάπην εἰς ὅλας τάς πτυχάς τῆς οἰκονομικῆς δραστηριότητος· τό κέρδος, καί δή τό βρα-
χυπρόσθεσμον, δέν ἠμπορεῖ καί δέν πρέπει νά ἀποτελῇ τό μοναδικόν κίνητρον τῶν πράξεών μας, εἰδικώτερον ὅταν ἀποβαίνῃ εἰς βάρος τῆς κοινῆς μας καί θεοσδότου φυσικῆς κληρονομίας. ,βθ’ Σεπτεμβρίου κδ’
9
Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Κυρίου Τοῦ Ἱερομονάχου Γρηγορίου Κύριος λίγο πρὸ τοῦ πάθους Του, μὲ ἕνα ἐξαιρετικὰ λαμπρὸ γεγονός, τὴ θεία Μεταμόρφωση, ἀπεκάλυψε τὴ δόξα τῆς Θεότητός Του. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος περιγράφει τὴ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ὡς ἑξῆς: Ὕστερα ἀπὸ ἕξι ἡμέρες, παίρνει ὁ Ἰησοῦς τὸν Πέτρο, τὸν Ἰάκωβο καὶ τὸν Ἰωάννη καὶ τοὺς ἀνεβάζει σὲ ἕνα ὑψηλὸ βουνό. Μεταμορφώθηκε ἐνώπιόν τους καὶ ἔλαμψε τὸ πρόσωπό Του ὅπως ὁ ἥλιος, ἐνῷ τὰ ἐνδύματά Του ἔγιναν λευκὰ ὅπως τὸ φῶς. Ἐκείνη τὴ στιγμὴ ἐμφανίσθηκαν ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ Ἠλίας, νὰ συνομιλοῦν μαζί Του. Τότε ὁ Ἀπόστολος Πέτρος εἶπε στὸν Ἰησοῦ: «Κύριε, καλὸ εἶναι νὰ μείνουμε ἐδῶ. Ἂν θέλεις ἂς κάνουμε ἐδῶ τρεῖς σκηνές, μία γιὰ σένα, μία γιὰ τὸν Μωϋσῆ καὶ μία γιὰ τὸν Ἠλία». Ἐνῷ δὲ αὐτὸς μιλοῦσε, ἕνα σύννεφο φωτεινὸ τοὺς σκέπασε καὶ μία φωνὴ ἀπὸ τὸ σύννεφο ἔλεγε: «Αὐτὸς εἶναι ὁ Υἱός μου
10
...Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς μεταμορφώθηκε, ὄχι παίρνοντας ἄλλη μορφή, ἀλλὰ ἀποκαλύπτοντας στοὺς Μαθητές του ὅ,τι ἦταν, ἀφοῦ τοὺς ἄνοιξε τὰ μάτια καὶ ἀπὸ πνευματικὰ τυφλούς τούς κατέστησε βλέποντας....
ὁ ἀγαπητός, στὸν ὁποῖο εὐαρεστοῦμαι. Σ᾿ Αὐτὸν νὰ ὑπακούετε». Ἡ λέξη μεταμορφώνομαι σημαίνει: Παίρνω ἄλλη μορφή. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ὅμως μεταμορφώθηκε, ὄχι παίρνοντας ἄλλη μορφή, ἀλλὰ ἀποκαλύπτοντας στοὺς Μαθητές του ὅ,τι ἦταν, ἀφοῦ τοὺς ἄνοιξε τὰ μάτια καὶ ἀπὸ πνευματικὰ τυφλούς τούς κατέστησε βλέποντας. Ὅπως λέγει ἕνας ὕμνος τῆς ἑορτῆς: «Σήμερα ὁ Χριστός, καθὼς ἔλαμψε στὸ ὄρος Θαβώρ, ἔδειξε στοὺς τρεῖς Μαθητὲς ἀμυδρὰ τὸ χαρακτήρα τῆς Θεότητός Του. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος σημειώνει τὴν αἰτία γιὰ τὴν ὁποία ἀπεκάλυψε ἀμυδρὰ τὴ δόξα τῆς Θεότητος: Τοὺς ἔδειξε, λέγει, τὴν ἀθέατη δόξα τῆς Θεότητος, ὄχι ὅση ἦταν στὴν πραγματικότητα, ἀλλὰ ὅση μποροῦσαν νὰ ἰδοῦν οἱ Μαθητές. Δὲν τὴν ἀπεκάλυψε σὲ ὅλο τὸ μεγαλεῖο της,
ὥστε νὰ μὴν ἀποθάνουν βλέποντάς την. Καὶ οἱ τρεῖς Εὐαγγελιστὲς ποὺ ἀναφέρουν τὸ γεγονὸς τῆς Μεταμορφώσεως γράφουν ὅτι τὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου ἔλαμψε ὅπως ὁ ἥλιος. Αὐτὸ τὸ γράφουν, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὄχι γιὰ νὰ θεωρήσουμε ὡς αἰσθητὸ τὸ Φῶς ποὺ ἀκτινοβολοῦσε ὁ Χριστός, ἀλλὰ γιὰ νὰ καταλάβουμε ὅτι αὐτὸ ποὺ εἶναι ὁ φυσικὸς ἥλιος γιὰ ὅσους ζοῦνε αἰσθητὰ καὶ βλέπουν μὲ τὰ αἰσθητὰ μάτια, αὐτὸ εἶναι ὁ Χριστὸς γιὰ ὅσους ζοῦνε πνευματικὰ καὶ βλέπουν διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Παρατηρεῖ ἀκόμη ὁ μέγας αὐτὸς Θεολόγος τοῦ Θαβωρίου Φωτὸς ὅτι ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ, ἔλαβε χώρα τὴν ὥρα ποὺ ὁ Κύριος προσευχόταν. Αὐτὸ ἔγινε γιὰ νὰ καταλάβουμε ὅτι πρόξενος τῆς μακαρίας ἐκείνης θέας εἶναι ἡ προσευχή, καὶ
11
ὅτι πλησιάζοντας τὸ Θεὸ διὰ τῆς προσευχῆς, ἀξιωνόμαστε νὰ δοῦμε τὴ λαμπρότητα τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Ὁ Χριστὸς προσευχόμενος στὸ ὄρος Θαβὼρ ὑποδεικνύει πὼς θὰ ἔλθει στοὺς Ἁγίους ἡ λαμπρότητα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου ἔγινε ἕξι ἡμέρες ὕστερα ἀπὸ τὴ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴ δόξα τοῦ Πατρὸς Toυ καὶ τὴν ἔλευση τῆς Βασιλείας τoῦ Θεοῦ. Εἶχε εἰπεῖ ὁ Χριστός: Ὑπάρχουν μερικοὶ ἀπὸ αὐτoὺς ποὺ βρίσκονται ἐδῶ, οἱ ὁποῖοι δὲν θὰ ἀποθάνουν, μέχρις ὅτου νὰ ἰδοῦν τὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ νὰ ἔρχεται μὲ δύναμη. Ὁ λόγος αὐτὸς ἀφοροῦσε τοὺς τρεῖς Μαθητὲς ποὺ ὁ Κύριος πῆρε μαζί Του στὸ Θαβώρ, οἱ ὁποῖοι βλέποντας τὸν μεταμορφωθέντα Χριστό, εἶδαν στὴν πραγματικότητα τὴ
12
Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέγει ὅτι καθὼς εἶναι παντοῦ ὁ Βασιλεὺς Χριστός, ἔτσι εἶναι παντοῦ καὶ ἡ Βασιλεία Του. Ὥστε τὸ νὰ ἔρχεται ἡ Βασιλεία Του δὲν σημαίνει ὅτι φθάνει ἀπὸ ἀλλοῦ, ἀλλὰ ὅτι φανερώνεται μὲ τὴν δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτὴ δὲ ἡ δύναμη δὲν δίδεται σὲ ὁποιονδήποτε, ἀλλὰ μόνο σὲ ὅσους βρίσκονται μαζὶ μὲ τὸν Κύριο καὶ στηρίζονται δυνατὰ στὴν πίστη πρὸς Αὐτόν. Καθὼς ἑορτάζουμε τὴν ἁγία ἑορτὴ τῆς Μεταμορφώσεως, ἡ Ἐκκλησία μᾶς προσκαλεῖ: «Ἐλᾶτε νὰ ἀνεβοῦμε νοητὰ διὰ τῆς πρακτικῆς ἀρετῆς στὸ ὄρος τὸ ἅγιο. Ἄς σταθοῦμε ἐπάνω σ᾿ αὐτὸ ὡσὰν νὰ εἴμαστε στὴν πόλη τοῦ ζῶντος Θεοῦ καὶ ἂς ἰδοῦμε μὲ τὴν νοερὴ ὅραση τὴν μία Τριαδικὴ Θεότητα, ἡ ὁποία ἀπαστράπτει στὸν Μονογενῆ Υἱὸ τοῦ Θεοῦ. Ἄς ἀνεβοῦμε στὸ ὄρος τοῦ Κυρίου γιὰ νὰ ἰδοῦμε τὴν δόξα τῆς Μεταμορφώσεώς Του». Καὶ ὁ μέγας ἡσυχαστὴς Γρηγόριος μᾶς προτρέπει, ἀφοῦ κατανοήσουμε τὸ μυστήριό της Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου, νὰ βαδίσουμε πρὸς τὴ λάμψη τοῦ θείου Φωτός. Ἀφοῦ ἀγαπήσου με τὸ κάλλος τῆς ἀναλλοίωτης θείας δόξης, νὰ καθαρίσουμε τὴ διάνοια ἀπὸ τοὺς γήινους μολυσμούς, περιφρονώντας τὶς πρόσκαιρες ἡδονὲς ποὺ προξενοῦν τὴν αἰώνια ὀδύνη. Κατὰ τὴ στιγμὴ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου ὁ Πατήρ μᾶς προέτρεψε νὰ ὑπακοῦμε καὶ νὰ πειθαρχοῦμε στὰ λόγια τοῦ ἀγαπητοῦ Του Υἱοῦ. Ἔτσι θὰ κάνουμε τοὺς ἑαυτούς μας ἄξιους κοινωνοὺς τοῦ ἀκτίστου Φωτὸς τῆς Μεταμορφώσεως καὶ μετόχους τῆς οὐρανίου Βασιλείας.
Ὁ Γέρων Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης
Ὁ
Γέρων Παΐσιος δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό τούς δικούς μας ἐπαίνους ἤ τή δική μας παρουσίαση. Μέ τή Χριστομίμητο ἀγάπη του ἀνέπαυσε τό Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί γι᾿ αὐτό πολύς εἶναι ὁ ἔπαινός του στήν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ. Εἶχε τό σπάνιο χάρισμα νά ἀναπαύει ἀνθρώπους κάθε κατηγορίας, κάθε μορφώσεως καί κάθε πνευματικῆς καταστάσεως. Ἐνθυμοῦμαι τήν περίπτωση ἑνός ψυχίατρου-ψυχαναλυτοῦ πού πέρασε ἀπό τή Μονή μας μετά τή συνάντησή του μέ τό Γέροντα. Ὄχι μόνο εἶχε ἀναπαυθεῖ, ἀλλά καί μοῦ εἶπε ὅτι ὅσα τοῦ εἶπε ὁ Γέροντας, ἦταν ἡ τελευταία λέξη τῆς ψυχιατρικῆς. Εἶναι γνωστό ὅτι ὁ π. Παΐσιος δέν διάβαζε ἄλλα
Τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου Ἡγουμένου Ἱερᾶς Κοινοβιακῆς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους
βιβλία ἐκτός ἀπό τό Εὐαγγέλιο καί τόν Ἀββά Ἰσαάκ τό Σύρο. Γιά νά ἀναπαύσει μία ψυχή δέν ἐφείδετο χρόνου καί κόπου. Κάποτε εἶχα τήν ἀπορία πῶς μπόρεσε νά θεραπεύσει ἕνα νέο μέ σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Ἀπό σεβασμό δέν τόν ἐρωτοῦσα. Μετά ἀπό χρόνια ἀπήντησε στήν ἀπορία μου ὡς ἑξῆς: «Ὅταν κάποιος ἔχει ἕνα πρόβλημα, πρέπει νά τόν ἀκοῦς μέ προσοχή καί ὅση ὥρα σοῦ ὀμιλεῖ νά μή δείξεις ὅτι κουράστηκες, γιατί τά ἔχασες ὅλα. Νά, ἐγώ τόν τάδε νέο μία ἡμέρα τόν ἄκουγα ἀκίνητος ἐπί ἐννέα ὧρες. Γι᾿ αὐτό ἔπαθαν τά ἔντερά μου». ∆έν ἦταν ἡ μόνη περίπτωση πού ἡ θυσιαστική ἀγάπη τοῦ π. Παϊσίου θαυματούργησε. Ἄλλη φορά, ὅταν τόν ἐρώτησα γιά κάποιο δύσκολο πρόβλημα πού ὡς πνευματικός συναντοῦσα στήν ἐξομολόγηση, μοῦ εἶπε: «Ἄκουσε πάτερ, ὅταν κάποιος γίνει πνευματικός, πρέπει νά ἀποφασίσει νά πάει στήν
13
κόλαση γι᾿ αὐτούς πού ἐξομολογεῖ ἀλλιῶς νά μή γίνεται πνευματικός. Ἀλλά ἐγώ σοῦ λέγω ὅτι ἐκεῖ πού θά πάει στήν κόλαση, θά τήν κάνει παράδεισο γιατί θά ἔχει τήν ἀγάπη». Φοβερός Λόγος, πού μόνο ἕνας θεοφόρος ἄνθρωπος θά μποροῦσε νά εἰπεῖ. Εἶναι γνωστό ὅτι τά τελευταῖα τριάντα χρόνια ἡ Παναγία μας φρόντισε γιά τήν ἐπάνδρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ π. Παΐσιος ἀνήκει στούς Γέροντες ἐκείνους πού βοήθησαν πολλούς νέους νά πάρουν τήν ἀπόφαση νά γίνουν μοναχοί. Καί ἀκόμη βοήθησε πολλούς νέους μοναχούς νά ριζώσουν στό Ἅγιον Ὄρος καί νά καρποφορήσουν. Τόν νοιώθαμε συμπαραστάτη στόν
Ἐνισχύστε τό ἔργο τῆς ἀνέγερσης τοῦ Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
Ἐσεῖς εἶστε ἡ δύναμή μας, μαζί μποροῦμε! Βοηθήστε τους πρώτους τομεῖς τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ και Μορφωτικοῦ Ἱδρύματός της - Βιβλιοπωλείο - Περιοδικό - Ἐκδόσεις - Ἴντερνετ, κ.λ.π. ------------Γιά προαιρετικές προσφορές μέ κάθε νομότυπη καί διαφανῆ διαδικασία, ἐπικοινωνῆστε κατά τίς ἐργάσιμες ὥρες στό τηλ.: 28920-22208
14
ἀγῶνα μας γιά τή διαποίμανση τῶν νέων μοναχῶν μας, ἀλείπτη πολλῶν πού ἀγωνίζονταν κατά τοῦ διαβόλου, τῶν παθῶν καί τοῦ κόσμου. Συχνά ὁ Γέροντας συμβούλευε νά ἔχουμε πνευματική ἀρχοντιά καί φιλότιμο. Αὐτές οἱ ἀρετές διέκριναν καί τόν ἴδιο, ὅπως γνωρίζουν ὅσοι τόν εἶχαν συναναστροφή. Κάποτε πού τόν ἐπεσκέφθην στό παλαιό του κελί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ὅταν μετά τή συνομιλία μας τόν χαιρέτησα, μέ συνόδευε γιά ἀρκετό διάστημα. Μόλις τού εἶπα ὅτι πρέπει νά μήν κοπιάζει καί νά ἐπιστρέψει στό κελί του, μέ χαιρέτησε καί ἀναχώρησε. Ἄν δέν τοῦ ἔλεγα νά ἐπιστρέψει, θά μέ συνόδευε ὡς τήν Ἀντιπροσωπεία μας στίς Καρυές. Θά πρέπει ἀκόμη νά εἰπῶ ὅτι τό προορατικό χάρισμα φανέρωνε σπάνια
...Τόν π. Παΐσιο χαρακτήριζε καί ἡ πασῶν τῶν ἀρετῶν ἀνωτέρα, ἡ διάκρισις. Βοηθοῦσε τήν κάθε ψυχή νά ἀνακάλυψει τήν κλίση της καί τήν ἀπό Θεοῦ κλίση της, γιά νά εὕρει τήν ὄντως ἀνάπαυση...
καί ποτέ γιά ἐπίδειξη ἀλλά γιά ὠφέλεια τῶν ψυχῶν. Σέ νέο ἀδελφό πού τόν ἐπισκέφθηκε καί εἶχε λογισμό κατά τοῦ ἡγουμένου, ὅτι δέν τοῦ ἔκανε κοντό (κολόβιο), πρίν ὁ ἀδελφός του εἰπεῖ τό λογισμό του, ὁ Γέροντας τοῦ εἶπε: «Εὐλογημένε, τί λογισμό ἔχεις ὅτι ὁ Γέροντας δέν σοῦ κάνει κοντό;». Παρηγοροῦσε τούς νέους μοναχούς, ὅταν στεναχωριόντουσαν γιά κάποιες ἀδυναμίες τους, ὅπως τή ζήλια, τίς ὁποῖες χαρακτήριζε ὡς παιδικά ἐλαττώματα. Φυσικά, τούς συμβούλευε ὅτι ἔπρεπε νά ὡριμάσουν καί νά τά ξεπεράσουν. Τόν π. Παϊσιο χαρακτήριζε καί ἡ πασῶν τῶν ἀρετῶν ἀνωτέρα, ἡ διάκρισις. Βοηθοῦσε τήν κάθε ψυχή νά ἀνακάλυψει τήν κλίση της καί τήν ἀπό Θεοῦ κλίση της, γιά νά εὕρει τήν ὄντως ἀνάπαυση. Ἡ ἀγάπη του ἀγκάλιαζε ὅλο τόν κόσμο. Πολλούς ἀνθρώπους, καί μάλιστα νέους, βοήθησε νά ζήσουν τή χριστιανική ζωή στόν κόσμο καί στήν οἰκογενειακή ζωή. Ὅταν συνομιλοῦσες μέ τό Γέροντα, εἶχες τήν αἴσθηση ὅτι εἶσαι στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ. Θά πρέπει ἀκόμη νά τονιστεῖ ὅτι ὁ π. Παΐσιος ἦταν πολύ εὐαίσθητος στά δογματικά ζητήματα. Κάποτε μοῦ ἔγραψε: «Τά δόγματα δέν μπαίνουν στήν ΕΟΚ». Ἀκολούθησε καί στό σημεῖο αὐτό τήν ὁδό
ὅλων τῶν Ἁγίων Πατέρων πού πίστευαν καί ὁμολογοῦσαν ὅτι ὄχι μόνο ἡ ἀρετή ἀλλά καί ἡ ὀρθοδοξία τῆς πίστεως χρειάζεται γιά νά σωθεῖ ὁ ἄνθρωπος. Τήν ἁγία του ζωή ἐπισφράγισε μέ τόν ἅγιο θάνατό του. Ἐδέχθη τήν ὀδυνηρή ἀσθένειά του ὡς δῶρον Θεοῦ καί ἐχαίρετο μέ τή σκέψη ὅτι καί οἱ ἐν τῷ κόσμῳ χριστιανοί, πού κατατρύχονται ἀπό τήν ἴδια ἀσθένεια, θά παρηγοροῦνται μαθαίνοντας ὅτι καί οἱ μοναχοί πάσχουν ἀπό αὐτήν. Εἶχε ξεπεράσει τή φιλαυτία. ∆έν ἐστενοχωρεῖτο γιά τήν δική του ἀσθένεια, ἀλλά καί ἐπί κλίνης ὀδυνηρός εὑρισκόμενος ἐσκέπτετο τούς πάσχοντας συνανθρώπους του. Ἀκόμη καί τίς τελευταῖες ἡμέρες τῆς ζωῆς του ἐνδιεφέρετο γιά τά προβλήματα τῶν ἀνθρώπων. Σέ εὐσεβές ἀνδρόγυνο πού τόν ἐπεσκέφθη λίγες ἡμέρες πρό τῆς κοιμήσεώς του καί πού εἶχε θυγατέρες ἀνύπανδρες, εἶπε: «Σᾶς δίδω ἐντολή νά ἐνδιαφερθεῖτε γιά τήν ἀποκατάσταση τῶν θυγατέρων σας». Μέ τήν εὐχή του ἡ ἐντολή και ἐπιθυμία του ἐξεπληρώθη. Αἰωνία σου ἡ μνήμη σεβαστέ Γέροντα. Σέ εὐχαριστοῦμε γιά ὅσα μᾶς προσέφερες, μᾶς παρηγόρησες, στήριξες, νουθέτησες μέ τούς λόγους σου καί μέ τή βιωτή σου. Εὔχου νά ἀκολουθοῦμε καί ἐμεῖς τά ἴχνη σου, καθώς καί σύ ἀκολούθησες πιστά τά ἴχνη τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ.
15
Ἡ ἐποχή τῶν Πατέρων τῆς ἐρήμου τοῦ π. Ἰωάννη Χρυσαυγῆ (ἀπό το βιβλίο «Ἡ σιωπή τῶν δακρύων») χριστιανικός μοναχισμός ξεκίνησε ἕνα κυριακάτικο πρωινό τοῦ ἔτους 270 ἤ 271 μ.Χ. σέ ἕνα μικρό αἰγυπτιακό χωριό. Ἡ εὐαγγελική περικοπή πού διαβάστηκε στή λειτουργία ἐκείνη τή μέρα περιλάμβανε τά ἑξῆς λόγια: «Εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε πώλησόν σου τά ὑπάρχοντα καί δός πτωχοῖς, καί ἕξεις θησαυρόν ἐν οὐρανῷ, καί δεῦρο ἀκολούθει μοι.» (Ματθ. 19,21). Ἀνάμεσα στό ἐκκλησίασμα ἦταν κι ἕνας νεαρός ἄνδρας, ὁ Ἀντώνιος, ὁ ὁποῖος ἀκούγοντας αὐτές τίς λέξεις, ἄρχισε νά ἀναζητᾶ μιά ζωή ὄχι ἁπλά σχετικῆς φτώχειας ἀλλά ριζικῆς ἀπομόνωσης. Τή στιγμή ἐκείνη, κανείς ἔξω ἀπό τό χωριό του, ἀλλά ἀκόμα καί μέσα σ’ αὐτό, δέν πρόσεξε τά βήματα τοῦ Ἀντωνίου πού τόν ἔφεραν στήν ἀκατοίκητη καί ἀφιλόξενη ἔρημο. Ἐντούτοις, ὅταν πέθανε στήν ἡλικία τῶν 106 ἐτῶν, ὁ φίλος καί βιογράφος του Ἀθανάσιος, Πατριάρχης Αλεξανδρείας, μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ἡ «ἔρημος εἶχε γίνει πόλη», ἐννοώντας μ’ αὐτό πώς χιλιάδες ἄνθρωποι εἶχαν συγκεντρωθεῖ γύρω ἀπό τόν Ἀντώνιο γιά νά γίνουν μαθητές του καί εἶχαν μετατρέψει τήν ἔρημο σέ σπίτι τους. Ὁ Ἀντώνιος τῆς Αἰγύπτου ἐπρόκειτο νά γίνει γνωστός ὡς ὁ πατέρας καί ἱδρυτής τοῦ μοναχισμοῦ τῆς ἐρήμου. [...] Ὁ Ἀντώνιος ἔζησε σέ μιά ἐποχή κρίσης καί μετάβασης. Γιά τριακόσια περίπου χρόνια, τό νά βαφτίζεται κάποιος χριστιανός ἀποτελοῦσε μέγιστο κίνδυνο, οἱ 16
ὀπαδοί αὐτῆς τῆς πίστης θεωροῦνταν περιθωριακοί καί ἐξοστρακιστέοι λόγῳ αὐτοῦ ἀκριβῶς τοῦ γεγονότος τῆς μεταστροφῆς τους. Πράγματι, μέ τό διάταγμα τοῦ διωγμοῦ τοῦ 303 μ.Χ., ὁ Ἀντώνιος γιά πρώτη φορά ἄφησε τό ἀναχωρητήριό του στήν ἔρημο καί ἐπισκέφθηκε τήν Ἀλεξάνδρεια, ὅπου προσδοκοῦσε νά μαρτυρήσει μέ σκοπό τήν ἐνίσχυση τῶν διωκόμενων χριστιανῶν. Σκοπός τῆς χριστιανικῆς ζωῆς ἦταν, νά προετοιμαστεῖ ὁ ἄνθρωπος γιά νά πεθάνει ὡς μάρτυρας τοῦ Χριστοῦ, ἤ, τουλάχιστον, νά κάνει μιά ζωή συνεχοῦς θυσίας. Ὁ Ἀντώνιος δέν μαρτύρησε στήν πραγματικότητα κατά τή διάρκεια αὐτοῦ τοῦ ταξιδιοῦ στήν Ἀλεξάνδρεια καί ἔτσι ἐπέστρεψε στό ἀναχωρητήριό του στήν ἔρημο. Μόλις δέκα χρόνια ἀργότερα, μέ τό διάταγμα περί ἀνεξιθρησκείας πού ἐκδόθηκε τό 313 μ.Χ., ὁ Ἀντώνιος εἰσῆλθε στό «ἔσω ὄρος», ὅπως τοῦ ἄρεσε νά ἀποκαλεῖ τήν ἀναχώρησή του στή βαθύτερη ἔρημο. Σέ μιά ἐποχή, ὅταν ἡ ὑπόλοιπη αὐτοκρατορία ἄρχισε νά χαλαρώνει τήν αὐστηρή στάση της ἀπέναντι στούς χριστιανούς, ὁ Ἀντώνιος ἄρχισε νά ἐντείνει τήν ἀσκητική πειθαρχία του. Οἱ ἱστορικοί ἔχουν συχνά ἀποκαλέσει τόν Ἀντώνιο ἐπαναστάτη. Ὅμως, ἀπό κάποια ἄλλη ἄποψη, ὁ Ἀντώνιος δέν καινοτόμησε μέ τό νά κινηθεῖ πρός τήν ἔρημο. Ὁλόκληρη ἡ Ἐκκλησία ἄνοιγε στήν πραγματικότητα ἕνα νέο κεφάλαιο στήν ἱστορία της. Ἡ Χριστιανική Ἐκκλησία
ξεκινοῦσε μιά νέα σχέση μέ τίς ἀρχές αὐτοῦ τοῦ κόσμου, μέ τήν αὐτοκρατορία τῆς Ρώμης. Συμπτωματικά, ἀλλά ἴσως ὄχι τυχαῖα, ὁ Ἀντώνιος αὔξησε τόν ἀσκητικό μόχθο του ὅταν ἀκριβῶς οἱ ὑπόλοιποι ἀδελφοί του, ἄνδρες καί γυναῖκες, στήν Ἐκκλησία, ἀνακουφίστηκαν ἀπό τήν ἀπειλή τοῦ διωγμοῦ, πού ἦταν πάντοτε παροῦσα κατά τή διάρκεια τῶν πρώτων τριῶν αἰώνων. Θεωροῦσε τούς μοναχικούς ἀσκητικούς μόχθους ὡς ἀντίστοιχους πρός τήν ἔσχατη θυσία τοῦ μάρτυρα. Ὁ Ἀντώνιος, στήν πραγματικότητα, νοσταλγοῦσε τό πνεῦμα τοῦ μαρτυρίου, πού εἶχε θρέψει τήν Ἐκκλησία γιά τρεῖς αἰῶνες. Γύρω στό ἔτος 300 μ.Χ., δέν ὑπῆρχε πιά κανένας κίνδυνος ἀπό τό νά εἶναι κάποιος χριστιανός. Πράγματι, ὁ Χριστιανισμός ἐπρόκειτο σύντομα νά γίνει ἡ ἐπίσημη θρησκεία τῆς αὐτοκρατορίας. Οἱ ἀριθμοί ἐκείνων που βαφτίζονταν αὐξάνονταν δραματικά ἀλλά καί τά χριστιανικά πρότυπα ἄρχισαν νά ὑποχωροῦν κατακόρυφα. Ἡ Ἐκκλησία ἄρχισε νά συμβιβάζεται κινούμενη ἀνάμεσα «στά τοῦ Θεοῦ καί στά τοῦ Καίσαρος» (Λουκ. 20,25). Ἡ φωνή τῆς καρδιᾶς τῆς ἐρήμου ἀντικατέστησε τή φωνή τοῦ αἵματος τοῦ μάρτυρα. Καί οἱ Πατέρες καί οἱ Μητέρες τῆς ἐρήμου ἔγιναν μάρτυρες ἑνός ἄλλου δρόμου, μιᾶς ἄλλης ἐποχῆς, ἑνός ἄλλου βασιλείου. [...] Ἡ κοινωνία ἀναμένει ἀπό τούς πολίτες της νά εἶναι ἐνεργητικοί καί παραγωγικοί. Στήν κοινωνία εἶσαι ἄχρηστος, ἄν δέν ἔχεις ἀξία. Αὐτή ἡ προσδοκία μεταφράζεται σήμερα στή στάση μας ἀπέναντι στίς μειοψηφίες καί στούς ἡλικιωμένους, στά ἄτομα μέ εἰδικές ἀνάγκες καί εἰδικά στά μικρά παιδιά. Οἱ Πατέρες καί οἱ Μητέρες τῆς ἐρήμου διακήρυξαν ἕνα διαφορετικό σύνολο ἀξιῶν, ὅπου ἡ ἀλλαγή λαμβάνει χώρα μέσα ἀπό τή σιωπή καί ὄχι ἀπό τόν πόλεμο, ὅπου ἡ ἀπραξία μπορεῖ νά εἶναι ἡ ἰσχυρότερη πηγή δράσης, καί ὅπου ἡ παραγωγικότητα μπορεῖ νά μετρηθεῖ μέ τήν ἀφάνεια, ἀκόμη καί μέ τό σκοτάδι. Ὅταν ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἔγραψε τό Βίο τοῦ Ἀντωνίου, μόλις ἕνα χρόνο μετά τό θάνατο τοῦ ἐρημίτη, τό 356, διέπραξε κάτι τό ἀρκετά
ριζοσπαστικό. Στήν ἐποχή του, συνηθιζόταν νά γράφεται ἡ βιογραφία κάποιου σπουδαίου προσώπου. Ἐπιπλέον, ἡ σπουδαιότητα κρινόταν συνήθως ἀπό στοιχεῖα, ὅπως ἡ εὐγενική καταγωγή, ἡ οἰκονομική ἐπιφάνεια ἤ ἡ κοινωνική ἐπιρροή τῆς οἰκογένειας ἑνός ἀνθρώπου. Ὁ Ἀθανάσιος, τοποθετώντας τή βιογραφία τοῦ Ἀντωνίου μαζί μέ τίς βιογραφίες φημισμένων αὐτοκρατόρων καί κυβερνητῶν, ἔδινε ἕνα σαφές μήνυμα. Ὑπενθύμιζε στούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς του, ὅπως καί τῆς δικῆς μας, ὅτι ἡ πνευματικότητα τῶν Πατέρων καί τῶν Μητέρων τῆς ἐρήμου ἦταν πράγματι ἐπαναστατική. Ἡ ἀλλαγή πού αὐτοί ἔφεραν δέν φαινόταν στήν κοινή ὅραση, οὔτε κατεχωρεῖτο στά βιβλία τῆς Ἱστορίας. Ὅμως ἦταν μιά ἀλλαγή πού ἀποδείχθηκε κατακλυσμική, καταγεγραμμένη σιωπηλά στίς ἀνθρώπινες καρδιές. Ἦταν μιά διαμαρτυρία ἐνάντια στήν αὐταρέσκεια τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου. Ὁ Ἀθανάσιος πληροφοροῦσε τούς ἀναγνῶστες του πώς ἡ ἔρημος δοκίμαζε τήν ἑτοιμότητα αὐτῶν τῶν γερόντων νά ζήσουν, ἀκόμα καί νά πεθάνουν γιά τό Θεό. Ἡ ἔρημος ἦταν αὐτή πού τελικά κρατοῦσε ζωντανό τό φλογερό πνεῦμα τῶν μαρτύρων. Γι’ αὐτό τά λόγια αὐτῶν τῶν γερόντων τῆς ἐρήμου εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό ἁπλές ρήσεις: εἶναι δηλώσεις μεγάλου βάθους.
ΣΤΟΝ Ι.Ν. ΑΓ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΟΡΤΕΣ ΩΡΑ 8-11 π.μ. ΤΕΛΟΥΝΤΑΙ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΗΜΡΩΣΤΕ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟ∆ΟΞΟΥΣ ΡΟΥΜΑΝΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΤΗΛ. 6938 917803
17
Μέ ἐνδιαφέρον... γιά τούς νέους
Σᾶς ἀρέσει νά κοιτάζεστε στόν καθρέφτη; Τῆς Λουΐζας Βογιατζή (Β΄ μέρος)
Ὅταν κοιτοῦν καί ἄλλοι μαζί μας Εἶναι ἕνα ἀπό τά πιό δυσνόητα καί μυστήρια πράγματα, κι ὅμως συμβαίνει σέ ὅλους. Ἡ εἰκόνα πού βλέπουμε στόν καθρέφτη συνήθως δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν πραγματικότητα, μέ αὐτήν τουλάχιστον πού βλέπει ἕνας ἄλλος ὅταν μᾶς κοιτάζει. Ἡ γυναῖκα πού πάσχει ἀπό νευρική ἀνορεξία βλέπει τόν ἑαυτό της χοντρό, ἐνῶ δέν εἶναι παρά ἕνας σκελετός χωρίς ἴχνος κρέατος, κι αὐτός πού πάσχει ἀπό δυσμορφοφοβία (πού φοβᾶται μήπως ἔχει κάποιο ἐλάττωμα, κάποια δυσμορφία) ἀνακαλύπτει κάθε στιγμή ἕνα καινούριο κουσούρι, πού ὅμως μόνο αὐτός βλέπει. Ἀλλά καί χωρίς νά πάσχουμε ἀπό κάποια παἘπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης 18
θολογική διαταραχή, συνήθως βλέπουμε τόν ἑαυτό μας διαφορετικό ἀπ᾿ ὅ,τι μᾶς βλέπουν οἱ ἄλλοι. Ἔτσι, νιώθουμε ὅτι εἴμαστε πιό χοντροί, ὅτι ἔχουμε πιό μικρό στῆθος, πιό μεγάλη μύτη, πιό στραβό στόμα, πιό ἔντονα σπυράκια, πιό μεγάλη κοιλιά, πιό χοντρές γάμπες κλπ. Τί εἶναι ὅμως αὐτό πού καθορίζει πῶς μᾶς βλέπουμε καί ποιά θά εἶναι ἡ σχέση μας μέ τόν ἑαυτό μας, τό σῶμα μας καί τήν εἰκόνα του; Οἱ ψυχολογικές θεωρίες μιλοῦν γιά ἕναν ἰδανικό ἤ ἰδεατό ἑαυτό πού
δέν εἶναι παρά μιά ἰδέα αὐτοῦ πού θά θέλαμε ἤ πού νομίζουμε ὅτι εἴμαστε καί πού μᾶς ὁδηγεῖ στό νά μή νιώθουμε εὐχαριστημένοι μέ αὐτό πού πραγματικά εἴμαστε. Αὐτή τήν ἰδέα τοῦ ἑαυτοῦ καθορίζουν σέ μεγάλο βαθμό κατά τήν παιδική μας ἡλικία οἱ πιό σημαντικοί γιά μᾶς ἄνθρωποι, οἱ γονεῖς μας. Ἀπό αὐτούς «ρουφᾶμε» ὅσο εἴμαστε παιδιά (καί πολλές φορές καί ἀργότερα) σάν σφουγγάρια κάθε ἔκφραση ἀγάπης καί ἀναγνώρισης, ἀλλά καί ἀποδοκιμασίας καί ἀπαξίωσης. Καταλαβαίνουμε καί ἀφομοιώνουμε μέ τεράστια εὐαισθησία καθετί, ἔστω καί ἀνείπωτο, πού τούς κάνει νά μήν εἶναι εὐχαριστημένοι μαζί μας καί νά μᾶς ἀγαποῦν λιγότερο. Τό τραγικό εἶναι ὅτι ἡ δίψα μας γιά τήν ἀγάπη τους εἶναι τόσο μεγάλη, πού μᾶς ὁδηγεῖ στό νά γινόμαστε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι «βασιλικότεροι τοῦ βασιλέως», οἱ πιό αὐστηροί δηλαδή κριτές τοῦ ἑαυτοῦ μας, προκειμένου νά μποροῦμε νά τούς ἱκανοποιήσουμε.
19
ριά, πού ὑπαγορεύει ὅτι δέν εἶναι καί τόσο καλό νά ἀσχολεῖσαι μέ τήν ἐμφάνισή σου καί νά χαίρεσαι τόν ἑαυτό σου. - Μέ τά πρότυπα ὀμορφιᾶς καί εὐζωϊας πού μᾶς περιτριγυρίζουν ἀπό παντοῦ καί πού πλησιάζουν ὅλο καί περισσότερο τό τέλειο.
Πόσα πρέπει νά κάνω γιά τήν ὀμορφιά μου; Τό βλέμμα τῶν γονιῶν Μποροῦμε, λοιπόν, νά ποῦμε ὅτι ὄχι μόνο μαθαίνουμε νά βλέπουμε τόν ἑαυτό μας μέσα ἀπό τά μάτια τῶν γονιῶν μας, ἀλλά καί μέ μιά αὐστηρότητα πού μπορεῖ νά μήν ἐπεδείκνυαν ἐκεῖνοι. Κάπως ἔτσι διαμορφώνεται λοιπόν ἕνα ἰδανικό ἑαυτοῦ πού μᾶς ἐμποδίζει νά ἔχουμε μιά σχέση εἰρηνική καί τρυφερή μέ αὐτό πού εἴμαστε. Καί πῶς νά τό κατορθώσουμε; Ὁ πρῶτος διδάξας, ὁ ὄμορφος νέος τῆς μυθολογίας, ὁ Νάρκισσος, εἶχε κακό τέλος, ἐπειδή εἶδε τόσο τέλειο τό εἴδωλό του στήν ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ πού καθρεφτίστηκε, ὥστε τό ἐρωτεύτηκε. Ἡ δυσκολία τοῦ νά εἴμαστε εὐχαριστημένοι μέ τό εἴδωλό μας σχετίζεται μέ πολλές παραμέτρους: - Μέ τόν πολύ ἀνθρώπινο ναρκισσισμό μας, πού θά ἤθελε νά εἴμαστε τέλειοι. - Μέ τήν ἀδυναμία τῶν γονιῶν μας νά μᾶς δεχτοῦν μέ ὅλες μας τίς ἀτέλειες. - Μέ τήν ἀγωνία ὅτι δέν εἴμαστε ἄξιοι ἀγάπης, ἄν δέν εἴμαστε τέλειοι σέ ὅλα. - Μέ μιά ἠθική, ἀπό τήν ἄλλη με-
20
«Μόλις πέσει ἡ ματιά μου στό στῆθος μου, ἡ καρδιά μου βουλιάζει στά πόδια μου... Γιατί νά μήν κάνω μιά πλαστική ἐγχείρηση, ὥστε νά μπορέσω νά ἀγαπήσω περισσότερο τόν ἑαυτό μου; Στό κάτω-κάτω καί χωρίς τό βάψιμο, τό ἴσιωμα τῶν μαλλιῶν καί τή συνεχή δίαιτα, πού ὅλοι βέβαια τά βρίσκουν φυσιολογικά, ἐγώ δέν μπορῶ νά φανταστῶ νά
αἰσθητική χειρουργική ἐπέμβαση εἶναι ἀπολύτως θεμιτή ὅταν μπορεῖ νά προσφέρει σέ ἕναν ἄνθρωπο τή σιγουριά πού τοῦ ἀφαιροῦσε π.χ. ἡ τεράστια μύτη του, ἀλλά μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ ἀδιέξοδο ὅταν μετά ἀπό κάθε ἐπέμβαση κάτι καινούριο ἀναδύεται πού θά μποροῦσε νά διορθωθεῖ.
Οἱ ἀσυνείδητες προσδοκίες κυκλοφορῶ ἀνάμεσα στόν κόσμο!». Αὐτά εἶναι τά λόγια μιᾶς 23χρονης χαριτωμένης κοπέλας, πού καθρεφτίζουν ἀκριβῶς αὐτόν τό συνεχῆ ἀγῶνα πού μπορεῖ νά δίνει κανείς προκειμένου νά τοῦ ἀρέσει ὁ ἑαυτός του στόν καθρέφτη. Ὑπάρχει μιά πολύ λεπτή γραμμή πού χωρίζει τήν ὑγιῆ ἐπιθυμία μας νά εἴμαστε ὄμορφοι, περιποιημένοι καί ἀρεστοί σέ μᾶς καί στούς ἄλλους καί πού καθρεφτίζει τήν αὐτοεκτίμησή μας καί τήν ἀγάπη μας πρός τή ζωή, ἀπό τό κυνηγητό τοῦ συνεχῶς καλύτερου, τοῦ τέλειου, πού καταλήγει σέ ἀντιπάθεια καί μίσος γιά τόν ἑαυτό μας καί συνεχῆ αἴσθηση ὅτι «κάτι λείπει ἀκόμη...». Ἡ
Δέν εἶναι μόνο τά ἐκφρασμένα συναισθήματα ἀγάπης, τρυφερότητας ἤ ἀποστροφῆς πού δεχόμαστε ἀπό τούς γονεῖς καί τά ὁποῖα καθορίζουν τό πῶς βλέπουμε τόν ἑαυτό
21
μας, ἀλλά καί οἱ ἀσυνείδητες προσδοκίες, πού βαραίνουν ἐπίσης. Μιά μητέρα πού χωρίς νά τό καταλαβαίνει ἀπορρίπτει τήν ἐμφάνιση τῆς κόρης της ἐπειδή τή βλέπει νά μοιάζει στήν πεθερά της πού ἀντιπαθεῖ ἤ δύο γονεῖς πού περίμεναν ἀγόρι κι ἀπογοητεύονται ἐπειδή ἀποκτοῦν κορίτσι, δίνουν ἀρνητικά μηνύματα στό παιδί τους, ἔστω κι ἄν τό περιβάλλουν μέ ἀπέραντη ἀγάπη. Πολύ συχνά φτάνουμε ἔτσι νά μισοῦμε χαρακτηριστικά μας πού εἶναι ἄψογα, ἐπειδή μᾶς συνδέουν μέ μιά οἰκογενειακή κατάσταση πού μᾶς ἔχει πονέσει πολύ καί ἀπό τήν ὁποία θά θέλαμε νά ἀπαλλαγοῦμε.
Μποροῦμε νά συμφιλιωθοῦμε μέ τόν καθρέφτη; Αὐτό πού εἶναι σίγουρο εἶναι ὅτι, ὅσο δυσαρεστημένοι κι ἄν εἴμαστε
22
μέ τό εἴδωλό μας, ὅσο μειονεκτικά κι ἄν νιώθουμε μπροστά στόν ἑαυτό μας στόν καθρέφτη, ἡ ἐμφάνισή μας μετράει πάντα πολύ γιά μᾶς, γιατί εἶναι ἡ ἀπόδειξη, ἡ ἐγγύηση τῆς ὕπαρξής μας, ἡ γέφυρα πού ἑνώνει τόν ἐσωτερικό μέ τόν ἐξωτερικό μας κόσμο. Γι᾿ αὐτό καί πάντα θά κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε γιά νά εἴμαστε εὐχαριστημένοι μέ τήν εἰκόνα μας. Ἴσως ὅμως, ἀπό τήν ἄλλη μεριά, τό θέμα δέν εἶναι μόνο νά κάνουμε ὅσο πιό πολλά μποροῦμε γιά τήν ὀμορφιά μας, ἀλλά νά φροντίσουμε περισσότερο καί αὐτό πού ἔχουμε μέσα μας. Ἐλάχιστοι εἶναι οἱ τυχεροί (μπορεῖ καί νά μήν ὑπάρχουν κάν) πού δέχτηκαν τόση ἀγάπη ὥστε νά εἶναι ἀρκετή γιά νά ἀγαπήσουν καί οἱ ἴδιοι πολύ τόν ἑαυτό τους. Καλούμαστε, λοιπόν, αὐτή τήν ἀγάπη νά τήν προσφέρουμε, ἔστω καί ὡς ἐνήλικοι, ἐμεῖς οἱ ἴδιοι στόν ἑαυτό μας. Κάθε στιγμή ἔχουμε τήν
ἐπιλογή νά βυθιστοῦμε μέσα στήν περιφρόνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας ἤ νά προσπαθήσουμε νά ἀντλήσουμε ἀπό τίς πηγές δύναμης πού ἔχουμε μέσα μας ἤ γύρω μας. Ἕνα σημαντικό βῆμα πρός αὐτή τήν κατεύθυνση εἶναι ἡ ἐπιείκεια πρός τόν ἑαυτό μας. Συχνά εἴμαστε πολύ πιό ἐπιεικεῖς μέ τούς ἄλλους καί ἀδικαιολόγητα αὐστηροί μέ μᾶς τούς ἴδιους.
Ἕνας ξεχασμένος θησαυρός Ἀξίζει, ὅμως, νά προσπαθήσουμε νά τά βάλουμε κάτω καί νά δοῦμε τί ἔχουμε ἀντιμετωπίσει καί τί ἔχουμε καταφέρει, βγάζοντας ἀπό τό μυαλό μας γιά λίγο τό «Θά μποροῦσε νά εἶναι καί καλύτερα». Αὐτή ἡ «ἄσκηση», ἄν ἐπαναλαμβάνεται κάθε τόσο, μπορεῖ νά μᾶς βοη-
θήσει νά χαμηλώσουμε τόν πήχη καί νά ἀρχίσουμε νά ἀναγνωρίζουμε λίγο τήν ἀξία μας. Σημαντική βοήθεια μποροῦν νά μᾶς προσφέρουν σέ αὐτό καί ἄνθρωποι πού ἀγαπᾶμε κι ἐμπιστευόμαστε καί πού εἶναι πρόθυμοι νά μᾶς ποῦν τί βλέπουν σέ μᾶς. Ἀλλά ἡ πιό πολύτιμη ἴσως βοήθεια εἶναι ἡ ἀγάπη πού δεχόμαστε ἀπό τούς ἀνθρώπους γύρω μας, ὅση κι ἄν εἶναι αὐτή. Εἶναι τά λόγια ἀγάπης πού, ὅσο σπάνια κι ἄν ἀκοῦμε, εἶναι πάντα ἕνας ἀνεκτίμητος θησαυρός πού δέν τόν ἀκοῦμε, δέν τόν βλέπουμε καί ξεχνᾶμε ὅτι τόν ἔχουμε. Τίς περισσότερες φορές συμβαίνει τό παράδοξο νά εἴμαστε τόσο ἀπασχολημένοι μέ τό νά γίνουμε τέλειοι γιά νά μᾶς ἀγαποῦν, πού δέν μποροῦμε νά δεχτοῦμε τήν ἀγάπη πού μᾶς προσφέρουν ἤδη ἁπλόχερα οἱ ἄλλοι.
(Πηγή: http://www.vita.gr/) 23
Μαμά, φοβᾶμαι...
Τῆς Μαρίας Κυριαζή (Α΄ μέρος)
Ἀγαπητοί μας γονεῖς, Οἱ παιδικοί φόβοι -τούς ὁποίους ὅλοι οἱ γονεῖς ἀντιμετωπίζουμε κατά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν μας- ἀπαιτοῦν νηφαλιότητα καί σοβαρότητα στήν ἀντιμετώπισή τους. Ἄν λάβουμε δέ ὑπόψη μας, πώς οἱ παιδικοί αὐτοί φόβοι μέ χειρισμούς ἀκατάλληλους ἀπό μᾶς τούς γονεῖς, ἐνδέχεται νά μεταλλαχτοῦν σέ βασανιστικές φοβίες γιά τά παιδιά, γίνεται κατανοητό πώς δέν ὑπάρχουν περιθώρια ὑποβάθμισης τοῦ θέματος. ∆έν εἶναι λίγες οἱ φορές πού γονεῖς πλησιάζουν κάποιον κληρικό καί τοῦ ζητοῦν νά «σταυρώσει» ἤ νά ἀναγνώσει στό παιδί τους κάποια εὐχή, γιατί π.χ. δέν κοιμᾶται ἥσυχα τό βράδυ. Εὐλογημένη καί ἐπαινετή αὐτή ἡ κίνηση τῶν γονέων, μέ τήν προϋπόθεση νά μήν ἐπαναπαυθοῦν οἱ γονεῖς στήν ἁπλή ἀνάγνωση τῆς «εὐχῆς» ἀπό τόν κληρικό. Εἶναι σημαντικό νά κατανοήσουμε καί νά προσπαθήσουμε νά ἐντοπίσουμε τά δικά μας γονεϊκά λάθη στά ὁποῖα πιθανόν ὀφείλονται οἱ φόβοι τῶν παιδιῶν μας. Ὁ συνδυασμός λοιπόν προσευχῆς ἀπό τή μιά καί αὐτοεξέτασης ἀπό τήν ἄλλη πλευρά εἶναι αὐτό στό ὁποῖο πρέπει νά στοχεύουμε. ∆έν ζητᾶμε ἀπό τήν Ἐκκλησία μαγικές καί αὐτόματες λύσεις. Ἐξάλλου δέν πρέπει νά λησμονοῦμε πώς καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός σέ ἀρκετά ἀπό τά θαύματά Του ζητοῦσε ἀπό τούς θεραπευμένους νά προσέχουν στό ἑξῆς τόν τρόπο πού ζοῦν, διαφορετικά ὑπῆρχε ὁ κίνδυνος νά ξαναβρεθοῦν στήν ἴδια -πρό τῆς θεραπείας- ἤ σέ δυσκολότερη κατάσταση. Ἐπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης 24
ποῦ ἔχει μικρό παιδί. Γιατί ὅλα τά παιδιά κάποια στιγμή στή ζωή τους ἔρχονται ἀντιμέτωπα μέ τούς φόβους τους.
Πές μοῦ τί φοβᾶσαι
Ξαφνικά διαπιστώσατε ὅτι ἡ ζωή τοῦ παιδιοῦ σας γεμίζει μέ ὅλο καί περισσότερες «ἀπειλές». Πόσες φορές δέν ἔχετε ἔρθει ἀντιμέτωποι μέ τό φοβισμένο μουτράκι τοῦ παιδιοῦ σας νά σᾶς κοιτάζει γεμάτο ἀγωνία καί ἀνάγκη γιά προστασία; Καί πόσες φορές δέν πρέπει νά ἀντιμετωπίσετε μαζί μέ τό παιδί τούς τρομερούς κινδύνους πού μπορεῖ νά κρύβει τό σπίτι σας; Τό φάντασμα μέσα στή ντουλάπα, τό τέρας κάτω ἀπό τό κρεβάτι, ἤ τό λύκο πού εἶναι κρυμμένος στό παιδικό δωμάτιο... Ὅλες αὐτές οἱ σκηνές ἀνήκουν στήν καθημερινότητα ἑνός σπιτιοῦ
Δέν εἶναι εὔκολο νά καταλάβουμε τί ἀκριβῶς φοβᾶται ἕνα παιδί, γιατί δέν ἐκφράζεται πάντα μέ λόγια. Τό παιδί, γιά νά ἐκφράσει τό φόβο του, θά χρησιμοποιήσει τό σῶμα του καί τή συμπεριφορά του. Μπορεῖ, γιά παράδειγμα, νά δείχνει ταραγμένο καί ἀγχωμένο, νά κλείνεται στόν ἑαυτό του, νά γίνεται πολύ φρόνιμο ἤ ἀντίθετα πολύ ἐπιθετικό. Δέν εἶναι λίγες οἱ περιπτώσεις πού μπορεῖ νά ἐκδηλώσει ἀκόμα καί σωματικά συμπτώματα.
25
Πολλοί ἐνδεχομένως νά σκέφτονται πώς ὅσο πιό μικρό εἶναι ἕνα παιδί, τόσο πιό μικρός εἶναι καί ὁ φόβος του. Ὅμως αὐτό δέν ἰσχύει. Οἱ παιδικοί φόβοι, παρόλο πού ἀφοροῦν μικρά παιδιά, κάθε ἄλλο παρά μικροί εἶναι γι’ αὐτά. Ἕνα παιδί, π.χ. πού φοβᾶται τά φαντάσματα, στή θέα μιᾶς σκιᾶς μέσα στή νύχτα μπορεῖ κυριολεκτικά νά τρομοκρατηθεῖ! Κι ἄν θέλετε νά καταλάβετε πῶς πραγματικά νιώθει ὅταν φοβᾶται, δέν ἔχετε παρά νά θυμηθεῖτε τόν ἑαυτό σας σέ μικρότερη ἡλικία. Τότε πού κι ἐσεῖς φοβόσασταν τό σκοτάδι ἤ τό τέρας πού κρυβόταν στή δική σας ντουλάπα!
Τελικά τί εἶναι ὁ φόβος; Κανένας ἀπό ἐμᾶς δέν ἔχει συνδέσει τήν ἔννοια τοῦ φόβου μέ μιά φυσιολογική καί θετική κατάσταση. Κι ὅμως, ὁ φόβος εἶναι μέρος τῆς φυσιολογικῆς ἀνάπτυξης τοῦ
26
παιδιοῦ. Πιό συγκεκριμένα, εἶναι μιά φυσιολογική ἀντίδραση προσαρμογῆς, πού στόχο της ἔχει νά μᾶς κινητοποιήσει νά ἀντιδράσουμε σέ γεγονότα ἤ καταστάσεις πού ἀποτελοῦν κίνδυνο γιά ἐμᾶς. Ἔτσι προστατεύουμε τόν ἑαυτό μας.
ντας, ἔτσι ἀλλάζουν καί οἱ φόβοι τους. Μποροῦμε λοιπόν νά καταλάβουμε τί φοβοῦνται καί γιατί, ἔχοντας ὡς βάση τήν ἡλικία τους.
Ἡ σημασία τοῦ περιβάλλοντος Οἱ φόβοι μπορεῖ νά εἶναι εἴτε ἔμφυτοι εἴτε ἐπίκτητοι. Ἔμφυτοι εἶναι ὅσοι παρουσιάζονται στό παιδί χωρίς νά τούς δημιουργεῖ τό περιβάλλον. Τέτοιοι εἶναι ὁ φόβος τοῦ πόνου, τοῦ ὕψους, αὐτός πού προκαλεῖται ἀπό ἕνα δυνατό καί ξαφνικό κρότο κλπ. Εἶναι τό ἔνστικτο τῆς αὐτοσυντήρησης πού κάνει τά παιδιά νά φοβοῦνται καί νά ἀντιδροῦν σέ φυσικά κυρίως φαινόμενα, ὅπως εἶναι ἡ ἀστραπή ἤ ὁ σεισμός. Ἀρκετές φορές, ὅμως, δέν ὑπάρχουν πραγματικές αἰτίες πού τά κάνουν νά φοβοῦνται. Τότε μιλᾶμε γιά ἐπίκτητους φόβους, οἱ ὁποῖοι μπορεῖ νά προέλθουν ἀπό τό περιβάλλον. Ἔτσι, πηγές φόβου γιά τά παιδιά μπορεῖ νά γίνουν ἡ τηλεόραση, ὁ κινηματογράφος, τά παραμύθια ἤ ἀκόμα καί οἱ ἴδιοι οἱ ἄνθρωποι.
- Σ’ ἕνα νεογέννητο μωρό, μποροῦμε νά προκαλέσουμε φόβο ἀπό τίς πρῶτες κιόλας μέρες τῆς ζωῆς του, κάνοντας ἕνα δυνατό κρότο ἤ μέ τό νά κάνουμε πώς τό ἀφήνουμε νά πέσει. Αὐτό συμβαίνει γιατί ὀρισμένες λειτουργίες ὅπως ἡ ἀκοή καί ἡ ἰσορροπία ἔχουν κυρίαρχη σημασία γιά τό βρέφος, ἀφοῦ τώρα ἀρχίζουν νά ἀναπτύσσονται. - Ἀπό τόν ἕβδομο μῆνα καί μετά, τό μωρό ἀλλάζει στάση ἀπέναντι στούς ἀγνώστους. Τότε ἐμφανίζεται τό ἄγχος πρός τά ξένα πρόσωπα, τό ὁποῖο θά ἀρχίσει νά ὑποχωρεῖ ἀπό τό δωδέκατο μῆνα, καί τό ἄγχος τοῦ ἀποχωρισμοῦ, τό ὁποῖο θά ἀρχίσει νά ὑποχωρεῖ
Τί τρέμουν σέ κάθε ἡλικία; Ἄν παρατηρήσουμε τά παιδιά, θά δοῦμε πώς ὅπως ἀλλάζουν τά ἴδια μεγαλώνο-
27
γύρω στό τρίτο ἔτος. - Ἀπό ἑνός ἕως τριῶν ἐτῶν, τά παιδιά ἀρχίζουν νά κάνουν νέες γνωριμίες καί νά ζοῦν πρωτόγνωρες καταστάσεις. Τότε ἐμφανίζεται ὁ φόβος γιά τό γιατρό ἤ γιά τά ζῶα, συνήθως ὅταν ἔχει προηγηθεῖ μιά ἀρνητική ἐμπειρία, ὅπως, γιά παράδειγμα, μιά ἐπίσκεψη στό γιατρό ἡ ὁποῖα τρόμαξε τό παιδί ἤ τό ἔκανε νά πονέσει. - Μετά τήν ἡλικία τῶν δύο ἐτῶν, τό παιδί γίνεται ὅλο καί πιό ἀνεξάρτητο, ἐνῶ ἡ φαντασία του ἀρχίζει νά ἀναπτύσσεται. Τώρα δέν φοβάται μόνο πραγματικές καταστάσεις, ἀλλά καταστάσεις πού δέν μπορεῖ νά ἐλέγξει καθώς καί τό δικό τοῦ ἐσωτερικό κόσμο. Ἐμφανίζεται, λοιπόν, ὁ φόβος γιά τό σκοτάδι, τούς κεραυνούς καί τίς ἀστραπές.
-Στά παιδιά τριῶν ἕως ἕξι ἐτῶν ἡ φαντασία ἀναπτύσσεται ἀκόμη περισσότερο, ὅπως ἐπίσης καί οἱ γνώσεις τους γιά τή ζωή. Ἔτσι ἐμφανίζονται φόβοι πού συνδέονται μέ γεγονότα ἤ καταστάσεις πού προκαλοῦν ἀνασφάλεια. Ὁ φόβος γιά τά τέρατα, ὁ φόβος τῆς ἀσθένειας, τῆς ἀποτυχίας... -Ἀπό τήν ἡλικία τῶν ἕξι ἐτῶν, οἱ φόβοι ἀφοροῦν περισσότερο τήν καθημερινή ζωή. Φοβᾶται μή χτυπήσει, μήν πάθει κάτι εἴτε αὐτό εἴτε οἱ γονεῖς του, ἐνῶ ἐμφανίζεται καί ὁ φόβος τοῦ θανάτου, ὁ ὁποῖος γίνεται πιό ἔντονος συνήθως γύρω στήν ἡλικία τῶν ὀκτώ ἐτῶν. -Περίπου στήν ἡλικία τῶν ὀκτώ ἤ ἐννέα ἐτῶν, οἱ φόβοι τοῦ παιδιοῦ καί τό ἄγχος γύρω ἀπό αὐτούς ἀρχίζουν σταδιακά νά ἐλαττώνονται. (συνεχίζεται)
28
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ – ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ
Μερική ἄποψη ἀπό τήν κατασκευή τοῦ πάνω ὑπογείου τοῦ Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας (9/9/2009)
∆ωρεές Γιά τήν ἀνέγερση τού Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1. Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 766 €, 2. Μητροπολιτικό Γραφεῑο Ἱερᾶς Μητρόπολις 9.632,29 €, 3. Γ. Φιλόπτωχο Ταμεῖο Ἱερᾶς Μητροπόλεως 500 €, 4. Γραφεῖο Γάμων Ἱ. Μητροπόλεως 100 €, 5. Ἱ. Προσκύνημα Ἁγ. Παντελεήμονος Ἀπολύχνου 2.500 €, 6. Ἱερός Σύνδεσμος Ἐφημερίων Ἱ. Μητροπόλεως 50 €, 7. Ἱ. Μονή Βροντησίου 1.000 €, 8. Ἱ. Μονή Κουδουμᾶ 500 €, 9. κ. Μιχαήλ Ἀνδρουλάκης 200 €, 10. ΟΠΑΠ Α.Ε. 5.000 €, 11. π. Ἐμμ. ∆ασκαλάκης, Ἐφημέριος Ἀσημίου 350 €, 12. κ. Νικόλαος Μαθιουδάκης 300 €, 13. κ. Μιχαήλ Κουρμούλης 2.000 €,
14. π. Νεκτάριος Πατεράκης, Ἐφημέριος Ἱ.Μ. Παναγίας Καλυβιανῆς 500 €, 15. κ. Ἰωάννης Κουλεντάκης 100 €, 16. Ἐνορία Ἀληθινῆς 400 €, 17. Ἐνορία Μητροπόλεως 650 €, 18. Ἐνορία Λαγολιοῦ 300 €, 19. Ἐνορία Ἁγ. ∆έκα 1.800 €, 20. Ἐνορία Πρινιᾶ Μαλεβ. 500 €, 21. Ἐνορία Γαλιᾶς 1.000 €, 22. Ἐνορία Ἁγίας Αἰκατερίνης Τυμπακίου 2.000 €, 23. Ἐνορία Μ. Βρύσης 1.300 €, 24. Ἐνορία Τεφελίου 400 €, 25. Ἐνορία Φουρνοφαράγγου 700 €, 26. Ἐνορία Τριῶν Ἐκκλησιῶν 300 €, 27. Ἐνορία Χουστουλιανῶν 600 €, 28. Ἐνορία Βαλῆ 300 €, 29. Ἐνορία Κ. Ζαροῦ 1.000 €, 30. Ἐνορία Λιγορτύνου 400 €, 29
∆ωρεές Γιά τήν ἀνέγερση τού Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως (συνέχεια)
31. Ἐνορία Ἁγ. Κων/νου Μοιρῶν 100 €, 32. Ἐνορία Βρέλη 150 €, 33. Ἐνορία Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου 3.000 €, 34. Ἐνορία Ἁγ. Παντελεήμονος Χάρακα 1.000 €, 35. Ἐνορία Ἄ. Μουλίων 900 €, 36. Ἐνορία Ἁγ. Ἰωάννου Φαιστοῦ 300 €, 37. Ἐνορία Λούκιας 800 €, 38. Ἐνορία Ἁγ. Νεκταρίου Μοιρῶν 3.000 €, 39. Ἐνορία Σκουρβούλων 900 €, 40. Ἐνορία Στερνῶν 800 €, 41. Ἐνορία Γρηγοριᾶς 900 €, 42. Ἐνορία Ἀποϊνίου 800 €, 43. Ἐνορία Παναγιᾶς Καιν. 200 €, 44. Ἐνορία Βασιλικῆς 800 €, 45. Ἐνορία Κανδύλας 300 €, 46. Ἐνορία Βαγιωνιᾶς 1.000 €, 47. Ἐνορία Καμηλαρίου 900 €, 48. Ἐνορία ∆ουλίου 250 €, 49. Ἐνορία Πλουτῆς 200 €, 50. Ἐνορία Ρουφᾶ 500 €, 51. Ἐνορία Καστελλίου Καιν. 450 €, 52. Ἐνορία Παρανύμφων 500 €, 53. Ἐνορία Ἀτσιπάδων 600 €, 54. Ἐνορία Κουσέ 500 €, 55. Ἐνορία Ἰνίων 500 €, 56. Ἐνορία ∆ιονυσίου 600 €, 57. Ἐνορία Καμαρῶν 900 €, 58. Ἐνορία Ἁγ. Θωμᾶ 500 €, 59. Ἐνορία Παναγιᾶς Μονοφ. 400 €, 60. Ἐνορία Μεσοχωρίου 1.800 €, 61. Ἐνορία Κλήματος 450 €, 62. Ἐνορία Πετροκεφαλίου 1.000 €,
63. Ἐνορία Πιτσιδίων 500 €, 64. Ἐνορία Πύργου Μονοφ. 1.500 €, 65. Ἐνορία Σίβα 450 €, 66. Ἐνορία Καλοχωραφίτου 600 €, 67. Ἐνορία Σταβιῶν 900 €, 68. Ἐνορία Βοριζίων 300 €, 69. Ἐνορία Μορονίου 900 €, 70. Ἐνορία Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν 1.000 €, 71. Ἐνορία Ἁγ. Γεωργίου Ἄ. Ζαροῦ 1.300 €, 72. Ἐνορία Κρότου 800 €, 73. Ἐνορία Μακρῶν 800 €, 74. Ἐνορία Πλατάνου 800 €, 75. Ἐνορία Φανερωμένης 1.000 €, 76. Ἐνορία Ἁγ. Κυρίλλου 700 €, 77. Ἐνορία Ἁγ. Πνεύματος Τυμπακίου 1.000 €, 78. Ἐνορία Πρεβελιανῶν 800 €, 79. Ἐνορία Ροτασίου 500 €, 80. Ἐνορία Ἐθιᾶς 300 €, 81. Ἐνορία Ἀμπελούζου 1.000 €, 82. Ἐνορία Κοκκίνου Πύργου 500 €, 83. Ἐνορία Μιαμοῦ 800 €, 84. Ἐνορία Λαρανίου 500 €, 85. Ἐνορία Νυβρίτου 800 €, 86. Ἐνορία Μελιδοχωρίου 400 €, 87. Ἐνορία Γέργερης 1.500 €, 88. Ἐνορία Πανασοῦ 300 €, 89. Ἐνορία Ἁγ. Βαρβάρας 3.000 €, 90. Ἐνορία Φλαθιακῶν 300 €, 91. Ἐνορία Βασ. Ἀνωγείων 600 €, 92. Ἐνορία Πλώρας 800 €, 93. Καστελλίου Μονοφ. 500 €, 94. Ἐνορία Πηγαϊδακίων 450 €.
Γιά τό Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1) Ἐνορία Βαλῆ 50 €,
2) Ἐνορία Γκαγκαλῶν. 50 €.
Ἡ Ἱ. Μητρόπολη εὐχαριστεῖ πολύ γιά τίς παραπάνω δωρεές. Ἡ Τοπική Ἐκκλησία προσεύχεται καί ὑπέρ τῶν δωρητῶν της. Ἐνημερώνουμε ὑπεύθυνα ὅτι ὅλες οἱ προσφορές βοηθοῦν τήν συνέχιση τῆς ἀνέγερσης τοῦ Πολιτιστικοῦ – Πνευματικοῦ Κέντρου τό ὁποῖο θά συμβάλλει καίρια, μέ σύγχρονα μέσα, στήν ἀνάπτυξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καί κοινωνικοῦ ἔργου τοῦ τόπου. 30
[...] Παρατήρησα κάποιο παράδοξο: Οἱ ἄνθρωποι φοβοῦνται νά ἀτενίσουν ἀνοικτά τό μεγαλεῖο τοῦ ἀνθρώπου. Νά δεῖ κάποιος τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς τούς ἀνθρώπους φαίνεται «ὑπέρμετρη ὑπερηφάνεια». Νά γνωρίσουμε γιά τόν ἑαυτό μας ὅτι στήν Ἰδέα τοῦ Πατρός ἔχουμε συλληφθεῖ πρό καταβολῆς κόσμου ὡς πλήρωμα τελειότητος, μοῦ φαίνεται ὡς κάτι ἐντελῶς ἀπαραίτητο γιά νά μπορέσουμε νά ζήσουμε καί νά ἐνεργήσουμε μέ τόν ὀφειλόμενο τρόπο. Ὑποθέτω ὅτι τό νά μειώνουμε τήν προαιώνια σκέψη τοῦ ∆ημιουργοῦ γιά τόν ἄνθρωπο δέν εἶναι μόνο λάθος, ἀλλά πραγματικά μεγάλη ἁμαρτία. Ἐπειδή οἱ ἄνθρωποι δέν βλέπουν οὔτε στόν ἴδιο τόν ἑαυτό τους οὔτε στόν ἀδελφό τους τήν αὐθεντική καί αἰώνια ἀξία τους, γίνονται τόσο θηριωδῶς κακοί στίς ἀμοιβαῖες σχέσεις τους, καί τόσο εὔκολα σκοτώνουν ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Γιά πολλά χρόνια ἔχω στήν ψυχή μου τόν διχασμό: Ἀπό τή μιά πλευρά εἶμαι γεμάτος ἀπό ἐνθουσιασμό καί ἀγαθή ἔκπληξη μπροστά στόν ἄνθρωπο, ἐνῶ ἀπό τήν ἄλλη γεμίζω θλίψη καί πικρή «ἔκπληξη» γιά τήν ἀγριότητα καί σκληρότητα τῶν ἀνθρώπων. Καί ὅταν προσεύχομαι γιά τόν κόσμο, τότε πάσχω στήν προσευχή, προπαντός ἀπό τήν ἐπίγνωση ὅτι οἱ ἄνθρωποι δέ θέλουν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τήν ἀπορρίπτουν μέ ἰσχυρογνωμοσύνη καί προτιμοῦν τό σκότος ἀντί τοῦ φωτός ...
Ἀρχιμ. Σωφρονίου, “ Γράμματα στή Ρωσία”
ἐκδ. Ἱ. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2009, σ. 67.
31
32