1
Τεῦχος 17ο
Ἱανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος
Ἔτος 5ο
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συναξάρι Ἡ σύναξις τοῦ Τιμίου Προφῆτου, Προδρόμου καί Βαπτιστού Ἰωάννου................................ 3
Ἐγκύκλιος Πρωτοχρονιάς Σωτηρίου Ἔτους 2011................................................5 Ἐκ Φαναρίου........................................................................................................... 7 Τά Ἅγια Θεοφάνεια Τοῦ Ἀρχιμ Ἀντωνίου Φραγκάκη, Ἱεροκήρυκα Ι.Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας........................10
Το στίλβωτρο τοῦ Λ. Κλάδου Τοῦ Μητροπολίτου Γορτύνης & Ἀρκαδίας Μακάριου.......................................................13
Μικρός καί Μεγάλος Ἁγιασμός.............................................................................17 Ὁ ἄπιστος ἀδελφός Τοῦ ^ ∆ημητρίου Γ. Τσάμη............................................................................................. 20
Μαζί μέ τούς γονεῖς.................................................................................................23 Με ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους................................................................................26 Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μητροπόλεως.................................. 29 ∆ωρεές...................................................................................................................... 30 Σταλάγματα Ἁγιότητας........................................................................................... 31
Τριμηνιαία Ἔκδοση τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας ————————-
Ἐκδίδεται μέ τή πρόνοια τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου ————————-
Ἰδιοκτήτης: Τμήμα Ἐκδόσεων Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ.Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας ————————-
Ἐκδότης - ‘Υπεύθυνος ὕλης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (6975 853535), e-mail: xarpap75@gmail.com ————————-
Συντακτική Ἐπιτροπῆ: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης, π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ————————-
Ἐκδόσεις: «ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ»
Τό Περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν και οι οἰκονομικές εἰσφορές εἶναι προαιρετικές. ∆ιεύθυνση: Ἁγ. Γεωργίου 16, 70 400 ΜΟΙΡΕΣ ΚΡΗΤΗΣ, Τηλ.: 28920 22208 - Fax: 28920 24804, e-mail: info@imga.gr 2
Η ΣΥΝΑΞΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ, ΠΡΟ∆ΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ Ἐκκλησία συνηθίζει τὴν ἐπαύριο ὁρισμένων Δεσποτικῶν καὶ Θεομητορικῶν ἑορτῶν νὰ τιμᾶ ἐκεῖνον ποὺ ὑπηρέτησε τὸ ἐν λόγῳ μυστήριο· σήμερα, ἐπαύριο τῶν Θεοφανείων, τιμᾶ τὸν Βαπτιστὴ καὶ Πρόδρομο, καὶ τὸν ἐγκωμιάζει ὡς μεγαλύτερο τῶν προφητῶν, μείζονα ἐν γεννητοῖς γυναικῶν, φωνὴ τοῦ Λόγου, κήρυκα τῆς χάριτος, χελιδόνα ἀναγγέλλουσα τὴν Ἄνοιξη τὴν πνευματική, Λύχνο τοῦ Θείου Φωτός, πνευματικὴ αὐγὴ ἀναγγέλλουσα τὸν Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης, ἐπίγειο ἄγγελο καὶ οὐράνιο ἄνθρωπο ποὺ βρίσκεται στὸ μεταίχμιο γῆς καὶ οὐρανοῦ καὶ ἑνώνει τὴν Παλαιὰ μὲ τὴν Καινὴ Διαθήκη. Ἐστάλη ἀπὸ τὸν Θεὸ ὡς φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, γιὰ νὰ ἀναγγείλει καὶ νὰ προετοιμάσει τὴν ἔλευση τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ὁλοκληρώνει ὁ Ἰωάννης τὴν ἀποστολή του βαπτίζοντας τὸν Κύριο στὸν Ἰορδάνη ποταμό: Αὕτη οὖν ἡ χαρὰ ἡ ἐμὴ πεπλήρωται ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι (Ἰω. γ´ 30). Παρ’ ὅλα αὐτά, ἀκόμη καὶ μετὰ τὴν φανέρωση τῆς χάριτος καὶ τὸν μαρτυρικό του θάνατο, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βαπτιστὴς παραμένει γιὰ τοὺς χριστιανοὺς ὁ «Πρόδρομος», μὲ τὴν πνευματικὴ ἔννοια, τοῦ Χριστοῦ. Πρότυπο ἐγκρατείας, παρθενίας, μετανοίας καὶ κάθαρσης ἀπὸ τὰ πάθη διὰ τῆς ἀσκήσεως καὶ τῆς προσευχῆς, κα-
3
θίσταται μυσταγωγὸς τοῦ μοναχικοῦ βίου καὶ ἀδιάκοπα προετοιμάζει δι’ ἡμᾶς τὴν ὁδὸν ποὺ ὁδηγεῖ στὸν Κύριο. Ἀκολουθώντας τὸ μήνυμα μετανοίας τοῦ Τιμίου Προδρόμου μποροῦμε ἐπάξια νὰ προετοιμασθοῦμε, ὥστε νὰ λάβουμε τὸ ἅγιο Βάπτισμα καί, μιμούμενοι μετὰ τὸν φωτισμὸ τὴν ἁγία βιοτή του στὴν ἔρημο, θὰ μπορέσουμε νὰ διαφυλάξουμε τὴν χάρη καὶ νὰ τὴν κάνουμε νὰ αὐξάνει ἀδιάκοπα, ἕως ὅτου ὁ Χριστὸς σκηνώσει μέσα μας μὲ ὅλη τὴν δόξα τῆς Ἀναστάσεώς του. Ὅμως, τὴν ἡμέρα αὐτὴ ἑορτάζουμε καὶ τὸ γεγονὸς τῆς μεταφορᾶς στὴν Κωνσταντινούπολη τῆς τιμίας Χειρὸς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ποὺ ἔγινε κατὰ τὸν ἀκόλουθο τρόπο: τὸ σκήνωμα τοῦ Τιμίου Προδρόμου τὸ ἐνεταφίασαν οἱ μαθητές του στὴ Σεβάστεια, ὅπου λίγο ἀργότερα ἔφθασε ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς καὶ πῆρε τὴν δεξιὰ τοῦ Προδρόμου, ὥστε νὰ τὴν καταθέσει στὴν πατρίδα του τὴν Ἀντιόχεια, ὅπου τὸ τίμιο λείψανο ἐπιτέλεσε πολλὰ θαύματα. Μεταξὺ ἄλλων διηγοῦνται ὅτι οἱ εἰδωλολάτρες τῆς πόλης συνήθιζαν νὰ θυσιάζουν κάθε χρόνο μία παρθένα κόρη, ἡ ὁποία μόλις εἶχε μπεῖ στὴν ἐφηβία, σ’ ἕναν φοβερὸ δράκοντα ποὺ τὸν τιμοῦσαν ὡς θεό. Μία ἡμέρα, ὁ πατέρας τῆς δύστυχης κόρης ποὺ εἶχε ἐπιλεγεῖ γιὰ τὴ θυσία, προσέτρεξε στὴν ἐκκλησία ὅπου ἐτιμᾶτο τὸ πολύτιμο λείψανο, γιὰ νὰ ζητήσει τὴν βοήθεια τοῦ Τιμίου Προδρόμου, καὶ ἅρπαξε κρυφὰ ἕνα του δάκτυλο. Τὴν ὥρα πού, ἐνώπιον ὅλου τοῦ λαοῦ, οἱ ἱερεῖς τῶν εἰδώλων ἑτοιμάζονταν νὰ ρίξουν τὴν κόρη στὸ ὀρθάνοικτο στόμα τοῦ τέρατος, ὁ πατέρας ἔρριξε μέσα τὸ δάκτυλο τοῦ ἁγίου καὶ στὴν στιγμὴ τὸ θηρίο ἔπεσε νεκρό. Ὡς ἔκφραση εὐγνωμοσύνης ἔκτισαν ἐκεῖ μία λαμπρὴ ἐκκλησία πρὸς τιμὴ τοῦ Προδρόμου. Πολλὰ χρόνια ἀργότερα, οἱ εὐσεβεῖς αὐτοκράτορες Κωνσταντῖνος Ζ΄ καὶ Ρωμανὸς Β΄ πληροφορήθηκαν τὰ ἀναρίθμητα θαύματα ποὺ ἐπιτέλεσε τὸ τίμιο λείψανο τῆς χειρὸς τοῦ Προδρόμου καὶ ἔδωσαν ἐντολὴ σ’ ἕναν διάκονο, ὀνόματι Ἰώβ, νὰ τὸ φέρει στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ ὑποδοχὴ τῆς δεξιᾶς τοῦ Βαπτιστοῦ καὶ Προδρόμου τοῦ Χριστοῦ στὴν Βασιλεύουσα ἔλαβε χώρα τὸ βράδυ ἀκριβῶς τῆς παραμονῆς τῶν Θεοφανείων. Τὸ ἅγιο λείψανο τῆς δεξιᾶς τοῦ Προδρόμου βρίσκεται σήμερα κατατεθειμένο στὴν Ἱερὰ Μονὴ Διονυσίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου τιμᾶται μὲ εὐλάβεια. (Πηγή: Νέος Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, Ἐκδόσεις ΙΝΔΙΚΤΟΣ)
4
†ΜΑΚΑΡΙΟΣ
ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑ∆ΙΑΣ Πρός Τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν θεοσεβῆ Λαό τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
Ἐγκύκλιος Πρωτοχρονιᾶς Σωτηρίου Ἔτους 2011 Ἀγαπητοί μου, Ἦλθε τό νέο ἔτος, ἐν μέσῳ κλυδωνισμῶν καί κάτω ἀπό τό βάρος οἰκονομικῆς δυσπραγίας. Ἀρκοῦν μόνο λίγα λεπτά τῆς ὥρας γιά νά μετατραποῦν ὀγκόλιθοι τῆς οἰκονομίας σέ χάρτινους πύργους. Παρατηρεῖται μιά παγκόσμια κρίση καί σχεδόν παντοῦ, ὅλα μετροῦνται μόνο μέ οἰκονομικά μεγέθη. Ἔτσι ἡ ὑφήλιος πάγωσε καί μοιάζει πλέον σάν ἄνευρη μάζα πού προσορμίζεται ψυχικά ἀκυβέρνητη, στό τέλμα ἑνός πανικοῦ, στό βάλτο τοῦ κοσμικοῦ χρόνου καί φρονήματος. Αὐτό τό κοσμικό φρόνημα σαρακιάζει μεγάλο μέρος καί τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, μέ σταδιακή ἀπώλεια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ φρονήματος. Τό ἐκκλησιαστικό γεγονός ἀμαυρώνεται καί στή θέση του οἰκοδομεῖται ἡ ἀποκεκομμένη προσωπική εὐσέβεια πού ἐπιζητεῖ τήν ἐξωτερική ἀναγνώριση, πασχίζει γιά τήν ὁμάδα ἀντί γιά τήν Ἐκκλησία καί φροντίζει γιά δραστηριότητες δίχα τῆς Ἐκκλησίας. Ἀποτέλεσμα τοῦ ἰσχνοῦ ἐκκλησιαστικοῦ φρονήματος, εἶναι ἡ ἐξόγκωση τῆς ἰσχυρογνωμοσύνης, ὁ σαλπισμός τῆς δύναμης τῆς συνήθειας, ἡ ἐμμονή στό ἴδιο θέλημα, μέ φυσική κατάληξη τή φλεγμονή τῆς καταστρεπτικῆς ἀνυπακοῆς πρός τήν Ἐκκλησία, ντυμένης μέ ταπεινολογία καί κομπορρημοσύνη μιᾶς ἀνεκκλησίαστης εὐσέβειας. Τί κι᾽ ἄν ἀπαριθμοῦνται ἀγῶνες πού ἔγιναν, ἄν δέν τίθενται ὑπό τήν διαχρονικότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας, τήν ἀσφάλεια δηλαδή τῶν πνευματικῶν πραγμάτων; Τί κι᾽ ἄν ἀναφέρονται νίκες πού σημειώθηκαν καί ἀρετές πού καλλιεργήθηκαν, ἄν εὑρίσκονται ἐκτός τοῦ μυστηρίου τῆς βιωμένης κανονι5
κῆς εὐχαριστίας; Τί κι᾽ ἄν ἐπιτεύθηκαν σκοποί πού συμπαρασύρθηκαν ἀπό τό ρεῦμα τῆς ἀποστασίας ἀπό τό χάρισμα τῆς Ἐκκλησίας, ἀπ᾽ αὐτό πού λέει ἡ Ἐκκλησία; Τό ἦθος ἀλλοιώθηκε, ἡ ἀνθρωπαρέσκεια παρέσυρε καί ἐκλεκτούς καί βασίλεψε ἡ ἀσυνέπεια καί οἱ διαλεκτικοί συλλογισμοί. Ὄχι σέ καμμιά ὕποπτη ἀρετή, χωρίς εὐλογία, ὅσο φωτεινή καί ἄν σκαμπάζει. Ὄχι σέ καμμιά συνθηματολογία καί καύχηση ἀρετῶν, ἀλλά μέ ταπείνωση νά παραμένουμε ἐντός τῆς ἁγιάζουσας Ἐκκλησίας, μέ ὑπακοή πρός αὐτήν, γιά νά ἀνατρέψουμε τήν ἐπικίνδυνη παραμόρφωση τῆς ἐποχῆς. Ἡ κάθε ἀρετή εἶναι καλή, μόνο ὅταν ἐκκλησιάζεται καί γιά τά ὀπίσω ἐπιλανθάνεται, γιά τά ἔμπροσθεν ἐπεκτείνεται, ἐπιδιώκουσα τό βραβεῖο τῆς ἄνω κλήσεως (Φιλιπ. γ΄ 14), γιά τούς πνευματικούς ἀνθρώπους, δηλαδή τό βραβεῖο τοῦ οὐρανοῦ καί ὄχι τοῦ τόσο θόρυβου γιά τήν παρουσία τους. Γιά δέ τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας ὁ καθημερινός ἀγώνας ἐνάντια στούς κοσμικούς ἐπηρεασμούς, γιά νά μή χάσουμε τήν πίστη καί τήν ἐλπίδα, γιά νά εἴμαστε καί νά ὑπάρχουμε ἐκκλησιαστικά ἐντός τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Ὡς Ἐκκλησία καταφεύγουμε μέ βαθειά ταπείνωση στόν Κυβερνήτη τοῦ παντός, στήν ἀκατάλυπτη Τριφεγγῆ θεαρχική Μονάδα κατά τήν ἀλλαγή τοῦ χρόνου, ὄχι κοσμικά καί μόνο γιά τό νέο ἔτος τάδε, ἀλλά καί γιά τό σωτήριο ἔτος τάδε, μιά δηλαδή χρονική ἀκολουθία πού διαχωρίζεται ἀπό τό ἔγχρονο κοσμικό φρόνημα. Καλοῦμε κατά τό νέο σωτήριο λοιπόν ἔτος ὅλους, νά ἔχουμε ὑπομονή καί ἀντοχή στίς καθημερινές δυσκολίες καί μέριμνες, νά σφραγίσουμε κάθε τί μέσα ἀπό τό ὁποῖο εἰσβάλλει γιά τόν κάθε ἕνα ἀπό ἐμᾶς τό ἀνατρεπτικό κοσμικό φρόνημα, ὥστε νά ἐπανεύρουμε τό ἐκκλησιαστικό ἦθος. Νά μήν ἀπογοητευόμαστε κατά τίς δύσκολες στιγμές καί περιστάσεις τοῦ βίου, νά ἱκετεύουμε μέ πραότητα τόν Παντοδύναμο Κύριο, γιά νά μᾶς δίνει δύναμη, ἀντοχή, εὐλογία καί ψυχική ἄνεση. Τό Εὐαγγέλιο μᾶς προστάζει: «Νά ἔχετε τήν ἐλπίδα σας στόν Θεό, νά χαίρετε στή θλίψη, νά δείχνετε ὑπομονή καί καρτερία, νά ἐπιμένετε μέ ζῆλο στήν προσευχή». (Ρωμ. 12, 12) Χαιρετίζουμε ἑόρτια κατά τήν εἴσοδο στό νέο ἔτος 2011, κάθε ἄνθρωπο καί εὐλογοῦμε ὅλους πατρικά, εὐχόμενοι καλή, σωτήρια καί εὐλογημένη χρονιά.-
Μέ θερμές ἐν Κυρίῳ εὐχές † Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος
6
Ἀντιφώνησις τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν δεξίωσιν ἐπὶ τῇ πρώτῃ τοῦ ἔτους ((01.11.2011) 01.11.2011)
Ἱερώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς, Ἐντιμότατε κ. Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες, Ἐλλογιμώτατοι,Ἐντιμότατοι, Προσφιλέστατα τέκνα ἐν Κυρίῳ, Ἑορτάζει σήμερον ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ὡς «τό πλήρωμα τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου» (Ἐφεσ. α´, 23), τήν κατά σάρκα Περιτομήν τοῦ «πάντα δρακί περιέχοντος καί ἐν σπαργάνοις εἰληθέντος» Σωτῆρος ἡμῶν καί τήν ἱεράν μνήμην τοῦ «ἱεραρχίας στολαῖς ἠγλαϊσμένου» οὐρανοφάντορος Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, ὅστις «τῇ Ἐκκλησίᾳ δέδοται παρὰ Θεοῦ, χαράκωμα καὶ τεῖχος ὀχυρόν». Ἑορτάζομεν ἡμεῖς, τά πιστά τέκνα τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰς τήν εὐλογημένην γῆν τῶν Πατέρων ἡμῶν, ἐν Φαναρίῳ, εἰς τό Σεπτόν Κέντρον τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν εὐχαριστίαν τῆς πίστεως, τῆς ἐλπίδος καί τῆς ἀγάπης, αἰσθανόμενοι ὁμοθυμαδόν, ὅπως γράφει ἐπιφανής σύγχρονος θεολόγος, «σάν στό σπίτι μας»,
7
«παιδιά στό σπίτι τοῦ Πατέρα μας». Ὄντως, ὅπως προσθέτει ἄλλος σπουδαῖος μύστης τῆς ἱερᾶς ἐπιστήμης, «ἡ βαθύτερη ἐμπειρία πού ἔχουμε γιά τήν Ἐκκλησία εἶναι αὐτή τοῦ ‘οἴκου’». Εἴμεθα δεμένοι μέ τήν Ἐκκλησίαν «ἄμεσα, σωματικά, ὅπως δένεται τό παιδί μέ τή μάνα του». Εἶναι «ἡ ζωή» αὐτό πού συνδέει ἡμᾶς τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς μέ τήν Ἐκκλησίαν καί «ὄχι οἱ ἰδέες». «Γενεά πορεύεται καί γενεά ἔρχεται» (Ἐκκλ. α´ 4) καί ὅλοι ἡμεῖς, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, φυλάσσομεν τόν τόπον, ὅν ἐλάβομεν εἰς κληρονομίαν, τά ὅσια καί τά ἱερά τοῦ Γένους, ἐπί τῶν ὁποίων ὁ πανδαμάτωρ χρόνος δέν φαίνεται νά ἔχῃ πραγματικήν ἐξουσίαν. Ἡ αἰωνιότης εὑρίσκεται ἐκεῖ, ὅπου ὁ χρόνος δέν ἔχει καί δέν ἠμπορεῖ νά ἔχῃ δύναμιν. ∆ιά τοῦτο δέν ἰσχύει δι’ ἡμᾶς τό «χρόνου φείδου», ἀναφορικῶς πρός τήν διακονίαν καί τήν προθυμίαν νά φυλάσσωμεν τοῦτον τόν τόπον. Βιοῦμεν τήν ζωήν ἡμῶν ὡς «πλήρωμα χρόνου, φυλακῆς καί μαρτυρίας», ἐνδυναμούμενοι ἀπό τήν ἐπαγγελίαν τοῦ Χριστοῦ: «Καί ἰδοὺ ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Ματθ. κη´ 20). Τό «φυλάσσειν τὸν ἱερὸν τόπον», τόν ὁποῖον γνωρίζομεν, ἐπειδή ἀκριβῶς τόν ἀγαπῶμεν, καί ἀγαπῶμεν ἐπειδή τόν γνωρίζομεν, εἶναι συνυφασμένον ἀρρήκτως μέ τό «φυλάσσειν τὸν τρόπον τοῦ βίου», τήν Ὀρθοδοξίαν, τήν ὀρθήν λατρείαν καί δοξολογίαν καί τήν ὀρθοπραξίαν. Αὐτός ὁ ἐκκλησιαστικός τρόπος ζωῆς ἐβιώθη καί ὑμνήθη ἀπό ἐνθέους ἁγίους, ἀπό μάρτυρας καί ἀσκητάς, κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, ποιητάς καί μελωδούς, ἀπό ἁγιογράφους καί χαρισματικούς τεχνίτας, ἀπό εὐλογημένους χριστιανούς, διακόνους
8
τῆς φιλανθρωπίας. Εἶναι πίστις καί δόγμα, ἀγάπη καί ἦθος, ἐλπίς εἰς Χριστόν καί ἄσβεστος πόθος τῆς αἰωνιότητος, βιωμένη ἐλευθερία, δέσιμο μέ τόν τόπον καί ἐμπειρία οἰκειότητος, ἀλληλεγγύη καί κοινωνία, αὐθυπέρβασις καί μαρτυρία ζωῆς ἐν Χριστῷ. Ὅλα αὐτά συμπυκνώνονται καί ἀποκαλύπτονται εἰς τάς ἑορτάς, αἱ ὁποῖαι δι’ ἡμᾶς ἀποτελοῦν τόν ἄξονα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. «Ὁ πιστός ζεῖ ἀπό γιορτή σέ γιορτή», σημειώνει ὁ μακαριστός πατήρ Ἀλέξανδρος Σμέμαν. Πράγματι, ἡ ἑορτή, ἡ ὁποία εἶναι πάντοτε κάτι περισσότερον καί πολυτιμότερον ἀπό τόν «ἐλεύθερον χρόνον» καί συνδέεται οὐσιαστικῶς καί ἀναποσπάστως μέ τήν θείαν λατρείαν, εἶναι καιρός ἀποκαλύψεων. Ἡ ἑορτή φωτίζει τήν πορείαν μας, ἀπελευθερώνει τήν ζωήν ἀπό τάς ἀντιφάσεις της, διαλύει τήν ἀχλύν τῶν βιωτικῶν μεριμνῶν, πλαταίνει τόν κόσμον, ἀνοίγει τήν διάστασιν τοῦ βάθους τῶν πραγμάτων. Ἑορτή εἶναι ἡ βίωσις τῆς ζωῆς ὡς κοινωνίας καί εὐχαριστίας. Ὁ κλειστός ἄνθρωπος, ὁ ἄνθρωπος πού περιστρέφεται γύρω ἀπό τόν ἑαυτόν του, δέν ἠμπορεῖ νά ἑορτάσῃ πραγματικά ἤ ἑορτάζει μόνον τόν ἑαυτόν του. Ὁ homo clausus δέν εἶναι δυνατόν νά ζῇ ὡς homo festivus. Ὁ χρόνος τῆς ζωῆς του δαπανᾶται διά τήν ἀτομικήν του εὐδαιμονίαν, διά τό ἔχειν τοῦ ἑαυτοῦ του καί ὄχι διά τήν κοινωνίαν, τήν κοινωνίαν μετά τοῦ Θεοῦ καί μετά τῶν ἀνθρώπων. ∆έν εἶναι διόλου τυχαῖον ὅτι κατά τάς λεγομένας «ἀργίας» ἤ κατά τόν «ἐλεύθερον χρόνον», ἐπιτείνεται ἡ αἴσθησις τῆς ματαιότητος καί ἡ ἀγωνία ὅτι ἡ ζωή περνᾶ χωρίς νά τήν ζήσουν οἱ ἄνθρωποι εἰς βάθος. Εἴμεθα προφανῶς ἐποχή τῆς ψυχαγωγίας καί τῶν διασκεδάσεων, ἀλλά ὄχι ἐποχή τῆς ἑορτῆς. Αἱ σύγχρονοι «ἑορταί» εἶναι
καιρός τοῦ ἔχειν, παγίδες αὐτοπραγματώσεως, ἐκδιονυσιασμοῦ τῆς ζωῆς καί ἐπιδεικτικοῦ καταναλωτισμοῦ. Εἶναι χαρακτηριστικόν ὅτι τάς ἑορτάς, τό περιεχόμενον καί τήν μορφήν των διαχειρίζονται σήμερον οἱ διαφημισταί, ἡ τηλεόρασις, οἱ ταξιδιωτικοί πράκτορες καί οἱ πωλοῦντες καί ἀγοράζοντες. Καί τό ἀρχαῖον «βίος ἀνεόρταστος, μακρά ὁδός ἀπανδόκευτος», τονίζει μέν τήν ἀνάγκην καί τό νόημα τῆς ἑορτῆς διά τόν ὁδοιπόρον ἄνθρωπον, ἠμπορεῖ ὅμως νά κατανοηθῇ μέ τήν ἔννοιαν ὅτι τό πανδοχεῖον εἶναι «ὁ οἶκος» τοῦ ἀνθρώπου. Ὅταν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὑπογραμμίζουν ὅτι «Τὰ παρόντα ὁδός ἐστιν» καί ὅτι «Πανδοχεῖόν ἐστιν ὁ παρὼν βίος», τότε τοποθετοῦν τήν πατρίδα ἡμῶν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί θεωροῦν τόν παρόντα βίον πορείαν πρός τήν ἀληθινήν ζωήν. Αὐτήν τήν ζωήν ὑπενθυμίζουν αἱ ἑορταί, καθώς καί τήν προσωρινότητα τῶν παρόντων. Ἡ ἑορτή ἔχει οὐσιαστικήν ἐσχατολογικήν ἀναφοράν. Ὄχι μόνον δέν μᾶς ἐπιτρέπει νά βλέπωμεν τό «πανδοχεῖον» ὡς «οἶκον», ἀλλά τρέφει τήν νοσταλγίαν τῆς «πατρίδος». «Οὐ γὰρ ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν, ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐπιζητοῦμεν» (Ἑβρ. ιγ´ 14). Αὐτήν τήν ζωήν τῶν ἐσχάτων ὑμνεῖ ὑπερεχόντως ὁ ἑορταζόμενος σήμερον Μέγας Βασίλειος, ὅστις «ἀπέρριψεν τῶν οὐκ ὄντων τὸν πόθον» καί «χαίρων ἀνεκήρυξεν τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας». Ἱερώτατοι, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, Ἡ κακή ἀλλοίωσις τῶν ἑορτῶν ἤ ἀκόμη ἡ λήθη τοῦ νοήματος τοῦ ἑορτάζειν δέν εἶναι κάτι νέον. Τό παρελθόν δέν εἶναι «ὁ χαμένος παράδεισος». Ὅσον ἄτοπον εἶναι ὅμως νά πιστεύωμεν ὅτι παλαιότερα ἦσαν ὅλα καλύτερα, τόσον λανθασμένον εἶναι νά κλείνωμεν
τούς ὀφθαλμούς ἔναντι ὅσων ἀρνητικῶν συμβαίνουν σήμερον. Ἐμφανέστατα ἡ ἐποχή μας ἀπολυτοποιεῖ πλεῖστα ὅσα ἀσήμαντα καί ἀπαξιώνει πολλά σημαντικά. Παραλλήλως πρός τάς ἐκπληκτικάς προόδους, ζῶμεν σήμερον τήν ἀδυσώπητον κοινωνικήν ἀδικίαν, τήν ἀλαζονίαν τῶν ἰσχυρῶν, τήν καταστροφήν τῆς φύσεως, τήν σχάσιν τῶν σχέσεων καί τόσα ἄλλα δεινά. Ζωτικαί ἀλήθειαι, αἱ ὁποῖαι ἔδιναν νόημα εἰς τήν ζωήν τῶν ἀνθρώπων, πολύτιμοι παραδόσεις αἰώνων, περιφρονοῦνται καί χλευάζονται. Ἀπεδείχθη περιτράνως ὅτι κάθε βῆμα πρός τά ἐμπρός δέν ἀποτελεῖ πρόοδον. Ἰσχύει, ἀντιστοίχως, ὅτι κάθε στροφή εἰς τήν παράδοσιν δέν ἀποτελεῖ ὀπισθοδρόμησιν. Ἔχομεν ἡμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι μίαν παράδοσιν ἀληθείας, ἐλευθερίας καί φιλανθρωπίας, ἡ ὁποία τροφοδοτεῖ τό παρόν καί τό μέλλον μας, μίαν παρακαταθήκην πίστεως, ἡ ὁποία ἀπελευθερώνει μέσα μας ἀνεξαντλήτους δυνάμεις κατ’ ἀλήθειαν ζωῆς καί διακονίας. ∆έν ἀνήκει τό μέλλον εἰς τόν αὐτάρεσκον ἀτομιστήν, εἰς τόν ἄνθρωπον «αὐτοείδωλον», ὁ ὁποῖος ζῇ ἀποκλειστικῶς διά τόν ἑαυτόν του καί ἀρνεῖται νά ἀναγνωρίσῃ εἰς τόν πλησίον τον «ἀδελφόν» τοῦ Χριστοῦ, Ἐκείνου ὅστις ἀπεκαλύφθη ὡς «Θεὸς μεθ’ ἡμῶν» καί Θεός «ὑπὲρ ἡμῶν». Ὁ συγκαταβάς τῶν γένει τῶν ἀνθρώπων Σωτήρ ἡμῶν, ἄς χαρίζῃ εἰς ὅλους ἡμᾶς, πρεσβείαις τοῦ «ἐκ Καισαρείας καί Καππαδόκων χώρας» ἱεροφάντορος Μεγάλου Βασιλείου, ἕνα εὐλογημένον καί ἀγλαόκαρπον ἐνιαυτόν μέ ὑγείαν κατ’ ἄμφω καί ἄς κατευθύνῃ τά διαβήματα ἡμῶν εἰς τήν ὁδόν τῆς εἰρήνης,τῆς «πάντα νοῦν ὑπερεχούσης» (Φιλιππ. δ´ 7). ΠΗΓΗ: http://www.ec-patr.org/
9
Τά ἅγια Θεοφάνεια Τοῦ Ἀρχιμ. Ἀντωνίου Φραγκάκη, Ἱεροκῆρυκα Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
ορυφαία θέση στό ἑορτολόγιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατέχουν τά ἅγια Θεοφάνεια. Πολλαπλή ἡ σημασία τοῦ πανιέρου ἁγιογραφικοῦ αὐτοῦ γεγονότος. Ἑορτάζουμε τήν πρώτη φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος στήν Καινή Διαθήκη (ἀπ̉ ὅπου καί τό ὄνομα Θεοφάνεια), ἀλλά καί τήν ἀπαρχή τοῦ σωτηρίου ἔργου τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος ὑπέρ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. «Βαπτίζεται ὁ Χριστός μεθ̉ ἡμῶν, ὁ πάσης ἐπέκεινα καθαρότητος», κατεβαίνει στό νερό, γιά νά σώση τόν ναυα-
10
γό, γιά νά καθελκύση τόν βυθισμένο. Βρῆκε ὲκεῖ τό πτῶμα τοῦ Ἀδάμ, τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, πνιγμένο ἀπό τά ἀλλεπάλληλα κύματα τῆς ἁμαρτίας, καί τό ἀνέσυρε. Ἀνελκύσθηκε ὁ ἄνθρωπος ζωντανός. «Καθαρσίων δέ ὁ Θεός μή δεόμενος, τῷ πεσόντι καθαίρεται ἐν τῷ Ἰορδάνῃ» (ε΄ Ὠδή πεζού κανόνος τῶν Θεοφανείων). Ἡ πραγματικότητα αὐτή φανερώνει ἀπερίφραστα ὅτι ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου ἀρχίζει ἀπαραίτητα μέ τήν κάθαρσή του. Τό ὅτι ὁ ἴδιος ὁ ἀναμάρτητος ἔνσαρκος Λόγος «πληροῖ πᾶσαν δικαιοσύνην» καί κατέρχεται στόν βυθό τοῦ Ἰορδάνου ποταμοῦ, μᾶς ἐπιτρέπει νά ἀντιληφθοῦμε τήν
μεγίστη σημασία πού ἀποδίδει στήν κάθαρση τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ὁ ἴδιος ὁ δημιουργός της, ἀφοῦ ὑποδεικνύει αὐτοπροσώπως, συμβολικά καί πραγματικά, τόν διπλό τρόπο τῆς καθάρσεως «δι̉ ὕδατος καί πνεύματος». Ἡ φυσική καθαρτική δυνατότητα τοῦ νεροῦ δέν ἐπαρκεῖ νά καθαρίση «τήν διπλόην τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως» (ψυχή καί σῶμα). Τό σῶμα ξεπλένεται μέ τό νερό, ἡ ψυχή ὅμως; Ἀπαιτεῖται λοιπόν καί ἡ ὑπέρ φύσιν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πηγή τῆς ὁποίας εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φύση πού προσέλαβε ὁ Ἕνας τῆς Τριάδος ἀπό τά ἄχραντα σπλάχνα τῆς Θεοτόκου, ἤ γιά νά τό διατυπώσουμε θεολογικότερα, ἡ Θεοϋπόστατη σάρκα τοῦ Λόγου. Ἑπομένως, ἡ σάρκα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ πηγή τῆς καθάρσεως καί ἡ Ὀρθοδοξία (ἡ μόνη Ἐκκλησία) ἀντιλήφθηκε εὐθύς ἐξ ἀρχῆς τό οἰκονομικό νόημα τῆς Βαπτίσεώς Του. Ὁ Χριστός ἐβαπτίσθηκε «μεθ̉ ἡμῶν» καί «χάριν ἡμῶν», ὄχι γιατί εἶχε ὁ Ἴδιος ἀνάγκη καθάρσεως (ἄπαγε τῆς βλασφημίας), ἀλλά γιά νά διδάξη ἔμπρακτα τόν τρόπο τῆς καθάρσεως πού ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη, μετά τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ. Εἶναι, λοιπόν, μυστήριο τό βάπτισμα τοῦ Κυρίου. Περιέχει τή θεολογία τῆς σωτηρίας μας. Εἶναι βάπτισμα, πηγή καί ἀπαρχή ὅλων τῶν ἄλλων βαπτι-
σμάτων. Βάπτισμα μέ συνέπειες καθαρτικές καί ἀναγεννητικές. Εἶχε βέβαια ἀρνητική συνέπεια γιά τόν μεγάλο πειρατή τῶν αἰώνων. Ὁ Σατανᾶς βυθίζει τούς ἀνθρώπους στό κακό. Τούς καταποντίζει στά σκοτεινά βάθη τῆς ἁμαρτίας. Τούς καθιστᾶ ἀξιοθρήνητους ναυαγούς. Τήν ὥρα πού ὁ Χριστός βαπτίζεται, καταποντίζεται ὁ καταποντίζων. Βυθίζεται ὁ βύθιος δράκων. «Σύ συνέτριψας τάς κεφαλάς τῶν δρακόντων ἐπί τοῦ ὕδατος. Σύ συνέθλασας τήν κεφαλήν τοῦ δράκοντος». (Ψαλμ. ογ΄ 14) Ἡ κτίσις ἀγάλλεται ὁ διάβολος ὅμως κόπτεται καί θρηνεῖ «Μόνος στενάζει τοῦ σκότους ὁ προστάτης» (Ὠδή ή). Ἡ κατάθλαση τοῦ διάβολου συνιστᾶ τήν ἀνάπλαση τοῦ ἀνθρώπου. Καί λέγει ἐπ̉ αὐτοῦ ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης, ὅτι ὁ κεραμεύς γιά νά ἀναπλάση ἕνα ἀγγεῖο χρειάζεται δύο στοιχεῖα, νερό γιά νά ζυμώσει τό χῶμα, καί φωτιά γιά νά καύση καί νά χωνεύση τόν ζυμωθέντα πυλό καί ἔτσι νά ὁλοκληρωθῆ ἡ ἀνάπλαση. Τό ἴδιο ἀκριβῶς ἔκανε καί ὁ Θεός, ὁ μεγάλος κεραμεύς τοῦ δικοῦ μας φυράματος. Θέλοντας ὁ Δημιουργός νά ἀναπλάση τή φύση μας, πού
11
τήν ἔκανε συντρίμι ἡ ἁμαρτία, χρησιμοποίησε φωτιά καί νερό. Τήν φωτιά τήν ἔλαβε ἀπό τόν ἑαυτό Του, ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι «πῦρ καταναλίσκον» πού καταναλίσκει τή μοχθηρία, τό δέ νερό τό δανείσθηκε ἀπό τόν Ἰορδάνη ποταμό. Δανείσθηκε δηλαδή καί ὁ ἴδιος κάτι ἀπό τήν πλάση γιά νά κάνη τήν ἀνάπλαση. Τήν ἀνθρώπινη φύση ἀπό τήν Παρθένο Μαρία. Τό νερό ἀπό τόν Ἰορδάνη. Ἡ πρώτη ὕλη τό χῶμα, ὑπῆρχε. Καί μέ τήν ἐνέργεια τῆς θεότητός Του πού διοχετεύει τό πρόσλημά Του, ὁλοκλήρωσε τόν ἐξωραϊσμό τῆς φυσεώς μας,
12
τήν ἀνακατασκευή καί σωτηρία μας. Ἡ Θεοφάνεια πού ἀκολούθησε τήν Βάπτιση τοῦ Κυρίου, ὑποδηλώνει ἀκριβῶς ὅτι μετά τήν κάθαρση ἔρχεται ὁ φωτισμός τῆς θεογνωσίας καί ἡ ἔλλαμψη τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τίς φωτιστικές ἐνέργειες τῆς Ἁγίας Τριάδος, γι̉ αὐτό ἡ ἑορτή τοῦ βαπτίσματος ὀνομάζεται καί ἑορτή τῶν φώτων, διότι φῶς ὁ Πατήρ, φῶς ὁ Υἱός καί φῶς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον. Ἡ ἀληθινή θεογνωσία, σέ ἑμπειρικό καί βιωματικό ἐπίπεδο, εἶναι ἀπόρροια τῆς καθαροκαρδίας μέ τήν πατερική ἔννοια τοῦ ὅρου. Ὅταν ἡ καρδιά μας εἶναι δοσμένη στόν Χριστό, ὅταν ἐπικαλούμεθα ἐντός τῆς Ἐκκλησίας τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τηρώντας τίς Εὐαγγελικές ἐντολές (ἡσυχασμός) καί μετέχοντες στίς μυστηριακές πράξεις, τότε ἀποτελοῦμε τήν εὐδοκία τοῦ Θεοῦ. Ἀναπαύεται καί σ̉ ἐμᾶς τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ὥστε καί γιά μᾶς, τούς κατά χάριν υἱούς Του, νά λέη ὁ Πατήρ «Οὗτος ἐστίν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός». Ἡ ἑορτή τῶν Θεοφανείων ἐνισχύει κάθε χρόνο τήν πίίστη μας στήν ὀρθή περί Σωτῆρος Χριστοῦ διδασκαλία, ὡς ἑνός τῆς Τριάδος διά τῆς σαρκός τοῦ Ὁποίου καθαιρόμεθα, φωτιζόμεθα καί χάριτι θεούμεθα.
Τὸ στίλβωτρο τοῦ Λ. Κλάδου Κηδέψαμε
στὶς 13/11/2010 στὶς Μοῖρες τὸν Λεωνίδα Κλάδο, ∆άσκαλο τῆς κρητικῆς λαϊκῆς μουσικῆς, τόπο στὸν ὁποῖο ἔζησε, δραστηριοποιήθηκε καὶ ἀγαπήθηκε, δημιουργώντας μία καλὴ οἰκογένεια, ποὺ ἀποτελεῖ μέρος τῆς ἐκλεκτῆς ἐνταῦθα χριστιανικῆς κοινότητάς μας. Συλλυπούμαστε τοὺς οἰκείους του καθὼς καὶ τοὺς συνεργάτες καὶ συναδέλφους του. Ὁ μακαριστὸς λυράρης ἀποτέλεσε τὸν ἕνα μίας τριάδας, κύριας ἐκφράστριας τῆς κατὰ τῆς ἡμέρες μας κρητικῆς μουσικῆς, ὡς ἀνόθευτη καὶ βέβαιη πρόσθεση στοὺς ἀτόφιους κρίκους τῆς ἁλυσίδας τοῦ ἀξιομνημόνευτου παρελθόντος τῆς κρητικῆς μουσικῆς πραγματικότητας. Μὲ τὴν ἀποδημία του, ἔρχονται ἔντονα καὶ συνειρμικὰ στὴν σκέψη μας οἱ δύο ἄλλοι τῆς τριάδας, ὁ Ἀθαν. Σκορδαλὸς καὶ ὁ Κων/νος Μουντάκης. Τώρα προστίθεται στὴν ἱστορία καὶ στὴν αἰωνιότητα τῆς κρητικῆς μουσικῆς καὶ ὁ ἀείμνηστος Λ. Κλάδος. Σὲ συναντήσεις μας στὶς Μοῖρες, μοῦ περιέγραφε πὼς
13
ξεκίνησε ἡ παιδικὴ ἔφεσή του πρὸς τὴν λύρα, στὰ ριζιμιά τῆς ρεθεμνιώτικης γῆς, ἀπὸ τὴν ὁποία καταγόταν, ὅπως καὶ οἱ δύο ἄλλοι προαναφερθέντες. Τὸ Ρέθυμνο δὲν εἶναι μόνο γιὰ τὰ γράμματα, ἀλλὰ καὶ μήτρα τῆς κρητικῆς μουσικῆς. Μὲ μία αὐτοσχέδια λύρα στὰ νεανικά του χέρια καὶ στὴν ἐπιστροφὴ τοῦ ἀντίλαλου ἑνὸς «κισσόσπηλιου», ἀπὸ τὰ ρεθεμνιώτικα σπηλιάρια, ὅπως μοῦ ἔλεγε, χάραξε βαθειὰ μέσα του τὰ ἀναπεμφθέντα ἀκούσματα τῶν παλαιῶν λυράρηδων ποὺ ἀποθήκευε μὲ ἀκρίβεια στὴν εὔληπτη μουσικὴ μνήμη καὶ ὕπαρξή του. Παράλληλα μοῦ ἀφηγεῖτο σὲ ἄλλες συζητήσεις μας πὼς καὶ οἱ ἤχοι τῆς Ἐκκλησίας τοῦ δημιουργοῦσαν συνάρτηση στὶς μουσικὲς του ἐκτελέσεις, δεδομένης βέβαια καὶ τῆς σχέσης του μὲ τὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς συγγένειάς του μὲ κληρικὸ τῆς Ἱ. Μονῆς Ἀρκαδίου. ∆ὲν ξεχνῶ ποτὲ τὸν τρόπο τῆς ψυχικῆς συμμετοχῆς καὶ μουσικῆς εὐαισθησίας του μία ἑσπέρα τῆς Μ. Ἑβδομάδας κατὰ τὴ ψαλμώδηση τοῦ τροπαρίου τῆς Κασσιανῆς, ἀπὸ τὸν γράφοντα μαζὶ μὲ τὸν π. Θεόδωρο, στὴν Ἱ. Μ. Ὁδηγητρίας καὶ τὴ μετὰ ταῦτα συζήτηση - μουσικὴ ἀναδρομὴ καὶ ἱστορία ποὺ ἀκολούθησε. Κάθε μεγάλος μουσικὸς ἔχει σὲ ἕνα εἶδος τῆς κατηγορίας του τὴν ἰδιαίτερη κορύφωση τῆς ἀπόδοσής του καὶ μὲ τὴν ὁποία περνᾶ στὴν ἱστορία. Στὴν περίπτωση τοῦ μαλεβιζώτη ὁ Κλάδος ἦταν ὁ ἄνθρωπός του, ὅπως στὰ συρτὰ ὁ Σκορδαλὸς καὶ στὴ φωνητικὴ ἀπόδοση ὁ Μουντάκης. Τὸ τροπάριο τῆς Κασσιανῆς εἶναι γραμμένο μὲ μουσικὲς νότες τῆς Βυζ. Μουσικῆς, ἀνήκει στὸ διατονικὸ γένος καὶ στὴν κλίμακα τοῦ ἤχου πλάγιος τοῦ τετάρτου, ἀπὸ τὴ βάση τοῦ Νὴ μὲ τὸ κατὰ διαπασὼν σύστημα. Ὁ κρητικὸς μαλεβιζώτης εἶναι στὸ ἴδιο μουσικὸ γένος καὶ ἦχο ἀπὸ τὴ νότα Γα, μὲ τὸ κατὰ τριφωνία σύστημα. Σ΄ αὐτὴ, λοιπὸν, τὴ μουσικὴ κλίμακα ὁ μακαριστὸς Κλάδος εἶχε ἰδιαίτερη ἐπίδοση. Τὸν ρώτησα γι̉ αὐτὸ καὶ μάλιστα γιὰ τὸν μαλεβιζώτη καὶ πληροφορήθηκα ἀπ΄ τὸν ἴδιο γιὰ τὴν βάση ἄντλησης τῆς ἀκολουθητέας τακτικῆς τῶν ἐκτελέσεών του. Μοῦ ἀέφερε τὸν ἀπὸ τὶς ∆αφνὲς Ἡρακλείου λυράρη Συλιβό. Πράγματι ὁ Ἐμμ. Συλιβὸς ἀπὸ τὶς ∆αφνὲς (18811939) ὑπῆρξε ὁ λυράρης – σύμβολο γιὰ τὸ μαλεβιζώτη. Στὴ μουσικὴ ἐκτέλεση τοῦ ἀρχαιοπρεποῦς αὐτοῦ μέλους,
14
χρησιμοποιοῦσε 72 διαφορετικὲς μουσικὲς στροφές, πράγμα λεγόμενο μέχρι σήμερα καὶ μὴ σωζόμενες δυστυχῶς ὅλες στοὺς καιρούς μας. Ἀπὸ τὸν μουσικὸ Συλιβό, ἀπορρέει τὸ στίλβωτρο τῆς ἐκτέλεσης τῆς πεποικιλμένης μουσικῆς τοῦ χοροῦ αὐτοῦ ἀπὸ τὸν Λ. Κλάδο. Πιστεύω πὼς τὸ κύκνειο ἆσμα τοῦ Κλάδου γιὰ τὸ μαλεβιζώτη του καὶ μία ἀπὸ τὶς καλύτερες ἐκτελέσεις του, ἦταν αὐτὸς ποὺ ἔπαιξε γιὰ τὸ ἀναμνηστικὸ cd τοῦ τεύχους Καπετὰν Πετρακογιώργης, κατὰ παράκληση τοῦ γράφοντος πρὸς αὐτὸν ὡς προέδρου τῆς ἐπιτροπῆς ἐκδηλώσεων πρὸς τιμὴν τοῦ Καπετάνιου ποὺ ἐξέδωσε ὁ ∆ῆμος Τυμπακίου. Ὁ Κλάδος μέχρι τὰ τελευταῖα χρόνια του, κάθε μέρα ἐξασκοῦσε μόνος τὴν παραγωγή του, πλέκοντας πάνω στὰ παλαιὰ ἀκούσματα, χωρὶς ὅμως νὰ ἀπολέσει στὶς συνθέσεις του τὸν δωρικὸ χαρακτῆρα τῆς κρητικῆς ἔκφρασης ἢ νὰ ἐκχυδαΐσει τὴ μουσικὴ ἐπιτηδεία κάτω ἀπὸ τὴν ἀήθη ἐνίοτε παρατηρούμενη τάση νὰ ξεπουλιέται ἡ εὐπρέπεια τοῦ ἤχου ποὺ παρέδωσαν οἱ αἰῶνες, ὑπὸ τὸ βάρος τῆς ἀπαίτησης νέοφανῶν ψευτονταήδικων ἀπαιτήσεων. Ὁ ἑνιαῖος μουσικὸς τύπος ἔκφρασης τῆς τριάδας Σκορδαλὸς - Μουντάκης - Κλάδος εἶναι ὁ κλασικὸς καὶ ὁ δωρικὸς μὲ ἐκτέλεση ὄχι μόνο τῶν μουσικῶν διαστημάτων τόνων καὶ ἡμιτονίων τῆς δυτικῆς μουσικῆς τοῦ πενταγράμμου, ἀλλά κυρίως ἐκείνων τῶν μειζόνων, ἐλασσόνων καὶ ἐλαχίστων τῆς πατρῴας ρωμαίικης ἐκτέλεσης τῆς εὐρύτερης ἀνατολικῆς μουσικῆς. Ἡ λύρα τους ἔρχεται ἀπὸ τὴ δεξαμενὴ τῶν ἀπαράμιλλων ἀκουσμάτων τῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς Πόλης τῶν θρύλων ποὺ καὶ στὴ θανὴ τοῦ Σκορδαλοῦ ἀνέφερα τὸ 1998 (βλ. http://www.imga.gr/omilies_arthra/simperpatoun_ skordalos.htm) καὶ ποὺ πάλι θυμήθηκα στὴν ὁμιλία μου κατὰ τὴν νεκρώσιμη ἀκολουθία τοῦ μουσικότατου Κλάδου, στὸν Ἅγ. Γεώργιο Μοιρῶν. Ὁ δάσκαλος ἔλεγε, ὅπως καὶ ὁ Σκορδαλός, ὅτι πρέπει νὰ καταγραφοῦν μουσικῶς οἱ μελωδίες, ἐπειδὴ δὲν γνώριζε νότες, νὰ περάσουμε δηλ. στὴν διὰ τῆς βυζ. παρασημαντικῆς ἀποτύπωση, δεδομένου καὶ τοῦ ἔντονου προβληματισμοῦ του γιὰ τοὺς φολκλορίστικους νεωτερισμοὺς καὶ τὶς ἄσεμνες ἐκτελέσεις τὶς ὁποῖες καταδίκαζε ὡς φθορά. Ἡ λεπτότητα τῆς λύρας του περιφρονεῖ - γιὰ ὅσους
15
ἔχουν παιδεία μουσικὴ νὰ τὸ ἀναγνωρίσουν - κάθε ἀπόπειρα ἐπικέντρωσης σὲ ἕνα περιθωριακὸ μουσικὸ φλεγμονώδη ἐπαρχιωτισμὸ, ποὺ δυστυχῶς εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς μουσικῆς ἀκαλλιέπειας ἐνίων νεόκοπων καὶ φαντασμένων. Χωρὶς θεμέλια καὶ μουσικὴ συνέχεια, δὲν ὑπάρχει σύνθεση ἀπὸ τὸ μηδέν, ἐκτὸς καὶ ἂν εἶναι χαώδης. Ὁ Κλάδος θὰ μείνει θεμέλιο ἀπὸ τὰ θεμέλια γιὰ νὰ κτισθεῖ ἀπὸ νεώτερους μὲ βάσεις καὶ σεβασμὸ στὴν παράδοση ἡ ἐξέλιξη τοῦ κρητικοῦ μουσικοῦ ἰδιώματος. Εὐχαριστοῦμε τὸν Πανάγαθο Κύριο ποὺ μᾶς χάρισε τὸν ταλαντοῦχο καὶ βαρὺ μουσικὸ δέκτη καὶ πομπὸ ποὺ λέγεται Κλάδος, εὐχαριστοῦμε τὸν ἴδιο καὶ τὴν τέχνη του, τὸν εὐχαριστοῦμε γιατί τίμησε τὴν Κρήτη καὶ καταθέτουμε ὅλοι μας πρὸς αὐτὸν τὴν εὐγνωμοσύνη τῆς Μεσαρᾶς. Πάντα θὰ προσευχόμαστε γιὰ τὴν ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς του. Κατὰ τὴν στιγμὴ τῆς ἐξόδιας ἀκολουθίας του ἀκούστηκε ἀπὸ τὸν Γ. Βιτῶρο κάτι πολὺ ὡραῖο ποὺ τοῦ εἶπε ἕνας ἁπλὸς ἄνθρωπος καὶ ποὺ τὸ μεταφέρω ἐδῶ: «Στοῦ κάτω κόσμου σήμερα στήνουνε χοροστάσι γιατί ̉χουνε Μουντόκωστα καὶ Κλάδο καὶ Θανάση». Νὰ πῶς ἀκόμα ἡ Κρήτη μιλᾶ γιὰ τὴ μουσικὴ της παράδοση καὶ πῶς τὴν αἰσθάνεται ὡς χοροστασία δηλαδὴ τὴν ἄτμητη συνέχεια ἀπὸ τὴν Μάνα της, τὴν Ἐκκλ. Βυζ. Μουσικὴ πρὸς αὐτήν, τὸ παιδί της, τὴ λαϊκὴ - κοσμικὴ μουσικὴ παράδοση ποὺ διακονεῖ μαζὶ μὲ τὴν Μητέρα, τὶς λεπτὲς ἀποχρώσεις ἑνὸς ξεχωριστοῦ πολιτισμοῦ, ποὺ σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν πρέπει νὰ ἀφεθεῖ στὸν θαυμασμό του ὅτι εἶναι μόνο παρελθόν.Μοῖρες 13/11/2010 † Ὁ Γορτύνης καὶ Ἀρκαδίας Μακάριος
16
Μικρὸς καὶ Μεγάλος Ἁγιασμὸς Ἐκκλησία μας παρέλαβε ἀπὸ τὸν 3ο ἤ 4ο αἰῶνα νὰ ἁγιάζει τὰ ὕδατα τὴ νύκτα τῶν Θεοφανείων. Οἱ χριστιανοὶ ἔφερναν σπίτι τους αὐτὸ τὸν Ἁγιασμὸ καὶ τὸν διατηροῦσαν 2 ἤ 3 ἤ καὶ περισσότερα χρόνια καὶ τὸν χρησιμοποιοῦσαν γιὰ τὶς ἀνάγκες καθὼς αὐτὲς ἀναφέρονται στὶς εὐχὲς καθαγιασμοῦ τῶν ὑδάτων. Πῶς ἔχει ἡ ἱστορία τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν ὑδάτων; Οἱ ἀρχαιότερες πληροφορίες ὑπάρχουν ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τοῦ 4ου αἰῶνα ὅταν ὕδατα ἁγιασθέντα ὄχι μὲ ἱεροπραξία τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ δι̉ εὐχῶν ἁγίων ἀνδρῶν χρησιμοποιήθηκαν γιὰ τὴν διάλυση μαγγανιῶν καὶ δαιμονικῶν ἐπιρροῶν. Ὁ πρῶτος ποὺ κάνει λόγο γιὰ τὸν ἁγιασμὸ τῶν ὑδάτων κατὰ τὴν νύκτα τῶν Θεοφανείων εἶναι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ὁ ἱερὸς πατὴρ μᾶς πληροφορεῖ, ὅτι τὰ μεσάνυκτα τῆς ἑορτῆς ἁγιαζόταν πᾶσα ἡ φύσις τῶν ὑδάτων καὶ οἱ χριστιανοὶ ἔφερναν τὸν Ἁγιασμὸ σὲ δοχεῖα στὸ σπίτι τους,
τὸν διατηροῦσαν γιὰ πολλὰ χρόνια καὶ τὸν χρησιμοποιοῦσαν γιὰ τοὺς σκοποὺς ποὺ ἡ Ἐκκλησία ὑπεδείκνυε. Εἶχε δὲ διαπιστώσει ὁ ἱερὸς πατὴρ ὅτι τὸ ἁγιασμένο νερὸ δὲν ἀλλοιωνόταν, δὲν «χαλοῦσε» ἀλλὰ παρέμενε νεαρό, φρέσκο, καὶ διαυγὲς παρὰ τὴν παρέλευση πολλῶν ἐτῶν. Τότε ὁ Ἁγιασμὸς τῶν ὑδάτων γινόταν μία φορὰ τὸν χρόνο. Δὲν εἶχε ἀκόμη θεσπισθεῖ οὔτε ὁ τῆς παραμονῆς τῶν Θεοφανείων οὔτε ὁ Μικρὸς λεγόμενος Ἁγιασμός, μέχρι τὸ 386 μ.Χ. Λίγο ἀργότερα, κατὰ τὰ μέσα τοῦ 5ου αἰῶνα, ὁ Μονοφυσίτης
17
Πατριάρχης Πέτρος ὁ Γναφεὺς ἐτέλεσε τὸν Ἁγιασμὸ τὸ ἑσπέρας τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων, ἴσως λόγῳ τῆς ὀλιγωρίας τῶν πιστῶν νὰ προσέλθουν στὸ Ναὸ τὰ μεσάνυκτα. Τοῦτο ἔγινε ἀποδεκτὸ ἀπὸ ὅλη τὴν Ἐκκλησία, ἀσχέτως ἂν ἐμπνευστὴς του ἦταν αἱρετικὸς Πατριάρχης. Ἐντὸς ὀλίγου γενικεύθηκε σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο. Μάλιστα, ὁ Ἁγιασμὸς ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς ἐπολεμήθη κατ’ ἀρχάς, διότι ὡς κανονικὸς ἐθεωρεῖτο αὐτὸς τῆς παραμονῆς τῆς ἑορτῆς, ὅπως καὶ σήμερα στὸ Ἅγιο Ὄρος θεωρεῖται ὁ κανονικός, χωρὶς νὰ ἀπορρίπτεται καὶ
Ἐνισχύστε τό ἔργο τῆς ἀνέγερσης τοῦ Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας
Ἐσεῖς εἶστε ἡ δύναμή μας, μαζί μποροῦμε! Βοηθήστε τους πρώτους τομεῖς τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ και Μορφωτικοῦ Ἱδρύματός της - Βιβλιοπωλείο - Περιοδικό - Ἐκδόσεις - Ἴντερνετ, κ.λ.π. ------------Γιά προαιρετικές προσφορές μέ κάθε νομότυπη καί διαφανῆ διαδικασία, ἐπικοινωνῆστε κατά τίς ἐργάσιμες ὥρες στό τηλ.: 28920-22208
18
ὁ τῆς ἑορτῆς. Ὁ Μικρὸς Ἁγιασμὸς θεσπίστηκε κατὰ τὸν 8ο ἤ 9ο αἰῶνα καὶ ἐτελεῖτο τὴν 1η κάθε μηνὸς στοὺς Ναοὺς γιὰ νὰ συγκρατήσει τοὺς πιστούς, οἱ ὁποῖοι ἐπεδίδοντο σὲ νεομηνίες, σὲ παγανιστικὲς πράξεις καὶ σὲ μαντεῖες μὲ ὕδατα πηγῶν. Καὶ ἡ Ἐκκλησία γιὰ νὰ ἐκτοπίσει αὐτὴν τὴν κακοδοξία, ἐθέσπισε τὸν Ἁγιασμὸ τῶν ὑδάτων στοὺς Ναοὺς κάθε πρωτομηνιά. Καὶ τοῦτο τηρεῖται μέχρι σήμερα. Μικρόι Ἁγιασμοὶ γίνονται γιὰ πολλὲς περιπτώσεις. Οἱ Ἁγιασμοί, εἴτε εἶναι μικρὸς εἴτε εἶναι μεγάλος, δὲν διαφέρουν ὡς πρὸς τὴν ἁγιαστικὴ χάρη, ἀλλὰ εἶναι ἴσοι. Εἴτε τελεῖται τὴν παραμονὴ τῶν Θεοφανείων εἴτε ἀνήμερα, εἴτε ἄλλη ἡμέρα, πρόκειται γιὰ ἁγιασμένο νερό. Λέγεται Μεγάλος ὁ τῶν Θεοφανείων διότι γίνεται μὲ μεγάλη ἐπισημότητα καὶ τελετουργικότητα, λόγω τῆς ἑορτῆς. Ὁ Μικρὸς γίνεται ταπεινότερα. Ἀλλὰ εἶναι ἴσοι μεταξύ τους. Εἶναι σὰν τὴν Θ. Κοινωνία, εἴτε αὐτὴ ἱερουργηθεῖ κατὰ τὸ πατριαρχικὸ συλλείτουργο μὲ τὴν παρουσία πλήθους ἀρχιερέων καὶ ἐπισήμων ἀρχόντων κατὰ τὶς μεγάλες ἑορτές, εἴτε αὐτὴ ἱερουργηθεῖ ἀπὸ ταπεινό, ἄγνωστο καὶ ἀγράμματο ἱερέα μὲ τὴν παρουσία φτωχῆς καὶ ταπεινῆς νεωκόρου καὶ συλλαβίζοντος ἱεροψάλτου. Οἱ δύο Θ. Κοινωνίες εἶναι ἴδιες, διότι καὶ οἱ δύο εἶναι ὁ ἀναστημένος Θεάνθρωπος Χριστός. Ὁ Ἁγιασμός, Μικρὸς ἤ Μεγάλος, φυλάσσεται σπίτι μὲ τὸν ἀνάλογο σεβασμὸ καὶ τὸν χρησιμοποιοῦμε σὲ
κάθε χρεία ἐπιτήδειο, ὅπως μᾶς λέγει ἡ Ἐκκλησία. Δὲν πρέπει νὰ ταυτίζεται μὲ τὴν Θ. Κοινωνία. Οὔτε κἄν σκέψη συγκρίσεως πρέπει νὰ γίνεται. Εἶναι αἵρεση καὶ βλασφημία νὰ θεωρεῖται ὁ Ἁγιασμὸς κάτι ἀνάλογο μὲ τὴν Θ. Κοινωνία καὶ νὰ δίδεται ἀντὶ αὐτῆς. Ἡ Θ. Κοινωνία εἶναι αὐτὸς ὁ Κύριος, τὸ Ἀναστημένο καὶ θεωμένο Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ καὶ δὲν ἔχει ὑποκατάστατα ἡ κάτι ποὺ νὰ τοῦ εἶναι ἀνάλογο. Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ μόνος Κύριος Θεὸς καὶ Δεσπότης καὶ τίποτε δὲν τὸν ὑποκαθιστᾶ, οὐδὲ αὐτὴ ἡ Παναγία Μητέρα καὶ οἱ Ἅγιοι Πάντες. Ὁ Ἁγιασμὸς εἶναι νεράκι ἁγιασμένο ὅση ἁγιαστικὴ χάρη καὶ ἂν τοῦ δοθεῖ. Σῶμα Χριστοῦ δὲν εἶναι, οὔτε γίνεται. Μὴν πλανώμεθα. Τὸν Ἁγιασμὸ τῶν Θεοφανείων τὸν χρησιμοποιεῖ ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὸν ἁγνισμὸ μιανθέντων ἀγγείων ἤ τροφίμων. Μὲ αὐτὸν τῆς παραμονῆς ἁγιάζουμε καὶ τὰ ζῶα μας ἀκόμη καὶ τὸν Ἁγιασμὸ τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων τὸν πίνουν καὶ αὐτὰ τὰ θαλάσ-
σια ζῶα ἡ ὅσα ζοῦν σὲ ποτάμια ἡ δεξαμενὲς ὅταν τὰ νερὰ τους ἁγιάζονται. Νηστεία γιὰ τὴν λήψη τοῦ Ἁγιασμοῦ δὲν ὑπάρχει. Οὔτε κατὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων, οὔτε σὲ κάποια ἄλλη περίπτωση. Κατὰ τὸν Ἅγιο Θεόδωρο τὸν Στουδίτη, ἡ νηστεία τῆς παραμονῆς τῶν Θεοφανείων γίνεται γιὰ τὴν δική μας προετοιμασία πρὸς ὑποδοχὴν τοῦ ἐπιφανέντος Χριστοῦ. Πολλοὶ χριστιανοί, ἀπὸ κακὴ πληροφόρηση, δὲν κοινωνοῦν τῶν ἀχράντων μυστηρίων τὰ Θεοφάνεια, διότι θὰ πιοῦν Μεγάλο Ἁγιασμό. Τοῦτο συνιστᾶ πλάνη οἰκτρά. Καὶ θὰ κοινωνήσουμε καὶ στὴ συνέχεια Ἁγιασμὸ θὰ πιοῦμε. Πηγή: Ἱ. Ν. Ἁγ. Δημητρίου Ἀττικῆς
Ἡ Τοπική Ἐκκλησία μᾶς δίπλα στόν Ἄνθρωπο Συσσίτια Ἀγάπης καί Χριστιανικῆς Ἀλληλεγγύης Š
Š Ἐνορία Πύργου Μονοφατσίου Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός Ἁγίου Γεωργίου Μοιρῶν
19
Ὁ ἄπιστος ἀδελφὸς Ἀπὸ τὸ Γεροντικόν τοῦ Σινᾶ Τοῦ ^ ∆ημητρίου Γ. Τσάμη
φηγήθηκαν κάποτε οἱ πατέρες γιὰ ἕνα ἀδελφὸ ὅτι “Ὅταν μία Κυριακὴ γινόταν ἀκολουθία ξεκίνησε νὰ ἔλθει στὴν ἐκκλησία σύμφωνα μὲ τὴ συνήθεια, ἀλλὰ τὸν κοροΐδεψε ὁ διάβολος λέγοντας του “Πηγαίνεις στὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ μεταλάβεις ἄρτο καὶ οἶνο καὶ γιὰ νὰ σοῦ ποῦνε ὅτι αὐτὸ εἶναι σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ; Μὴν κοροϊδεύεσαι”. Ὁ ἀδελφὸς ὑπάκουσε στὸν λογισμό του καὶ δὲν πῆγε σύμφωνα μὲ τὴ συνήθεια στὴν ἐκκλησία, ἐνῶ οἱ ἀδελφοί του τὸν περίμεναν· γιατί ἔτσι εἶναι ἡ συνήθεια σὲ κείνη τὴν ἔρημο, νὰ μὴν τελοῦν τὴν ἀκολουθία μέχρις ὅτου ἔλθουν ὅλοι. Ἀφοῦ τὸν περίμεναν ἀρκετὰ καὶ κεῖνος δὲν ἐρχόταν, μερικοὶ ἀπ' αὐτοὺς πῆ-γαν στὸ κελλὶ του σκεπτόμενοι· “Μήπως εἶναι ἄρρωστος ἢ πέθανε ὁ ἀδελφός;”. Ὅταν ἦλθαν στὸ κελλὶ τὸν ρωτοῦσαν· “Γιατί ἀδελφὲ δὲν ἦλθες στὴν ἐκκλησία;”. Αὐτὸς ντρεπόταν νὰ τοὺς ἀπαντήσει. Ὅταν ὅμως ἀντελήφθηκαν τὸ φαῦλο τέχνασμα τοῦ διαβόλου, οἱ ἀδελφοὶ τὸν ὑποχρέωσαν νὰ τοὺς ὁμολογήσει τὴν ἐπιβουλὴ τοῦ διαβόλου. Αὐτὸς τοὺς ἀπάντησε· “Συγχωρέστε με, ἀδελφοί, γιατί ἐνῶ ξεκινοῦσα ὅπως πάντα νὰ ἔλθω στὴν ἐκκλησία, ὁ λογισμός μου μοῦ εἶπε ὅτι δὲν εἶναι σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ αὐτὸ ποὺ πᾶς νὰ μεταλάβεις, ἀλλὰ εἶναι ἁπλῶς ἄρτος καὶ οἶνος. Ἂν λοιπὸν θέλετε νὰ ἔλθω μαζί σας, διορθῶστε μου τὸν λογισμὸ γιὰ τὴ θεία Λειτουργία”. Αὐτοὶ τοῦ εἶπαν “Σήκω, ἔλα μαζί μας καὶ θὰ παρακαλέσουμε τὸν Θεὸ νὰ σοῦ δείξει ζωντανὰ τὴ θεϊκὴ δύναμη”. Αὐτὸς πῆγε στὴν ἐκκλησία καὶ ἐκεῖ ἀφοῦ ἱκέτευσαν πολύ τὸν Θεὸ γιὰ τὸν ἀδελφό, δηλαδὴ νὰ τοῦ ἀποκαληφθεῖ ἡ δύναμη τῶν μυστηρίων, ἄρχισαν ἀμέσως τὴ θεία Λειτουργία, ἀφοῦ τοποθέτησαν τὸν ἀδελφὸ στὴ μέση της ἐκκλησίας, 20
ἐνῶ αὐτὸς ὡς τὴν ἀπόλυση δὲν σταμάτησε νὰ βρέχει μὲ τὰ δάκρυά του τὸ πρόσωπό του. Μετὰ τὸ τέλος τῆς Λειτουργίας παρακάλεσαν οἱ πατέρες τὸν ἀδελφὸ νὰ τοὺς ἀπαντήσει· “ Πές μας ἄν σου ἔδειξε κάτι ὁ Θεὸς γιὰ νὰ ὠφεληθοῦμε κι̉ ἐμεῖς”. Αὐτὸς κλαίγοντας ἄρχισε νὰ λέγει· “ Ὅταν τελείωσε ὁ κανόνας τῆς ψαλμωδίας καὶ ἀναγνώσθηκε ἡ διδαχὴ τῶν Ἀποστόλων καὶ ἑτοιμάστηκε ὁ διάκονος νὰ ἀναγνώσει τὸ Εὐαγγέλιο, τότε εἶδα νὰ ἀνοίγει ἡ στέγη τῆς ἐκκλησίας καὶ νὰ φαίνεται ὁ οὐρανὸς καὶ κάθε λόγος τοῦ ἁγίου εὐαγγελίου νὰ γίνεται φωτιὰ μέχρι τὸν οὐρανό. Ὅταν τελείωσε ἡ ἀνάγνωση τοῦ Εὐαγγελίου, ἦλθαν οἱ κληρικοὶ ἀπὸ τὸ διακονικὸ κρατώντας τὴν μετάληψη τῶν ἁγίων μυστηρίων. Τότε εἶδα ν' ἀνοίγουν οἱ οὐρανοὶ καὶ νὰ κατεβαίνει φωτιὰ καὶ μαζί της ἕνα πλῆθος Ἀγγέλων καὶ Ἀρχαγγέλων καὶ πάνω ἀπ' αὐτοὺς δύο πρόσωπα ἐνάρετα τῶν ὁποίων τὴν ὀμορφιὰ δὲν μπορῶ νὰ περιγράψω – γιατί ἡ φεγγοβολή τους ἦταν σὰν ἀστραπὴ – καὶ ἀνάμεσά τους ὑπῆρχε ἕνα μικρὸ παιδί. Τότε οἱ Ἄγγελοι παρατάχτηκαν γύρω ἀπὸ τὴν ἁγία Τράπεζα καὶ τὸ παιδὶ βρισκόταν ἀνάμεσά τους. Ὅταν τελείωσαν οἱ θεϊκὲς εὐχὲς καὶ ἄρχισαν οἱ κληρικοὶ νὰ τεμαχίζουν τοὺς ἄρτους τῆς προθέσεως, εἶδα τὰ δύο πρόσωπα πάνω στὴν ἁγία Τράπεζα νὰ κρατοῦν τὰ χέρια καὶ τὰ πόδια τοῦ παιδιοῦ, ποὺ ἦταν πάνω στὴν ἁγία Τράπεζα, καὶ μὲ τὸ μαχαίρι ποὺ κρατοῦσαν ἔσφαξαν τὸ παιδὶ καὶ ἄδειασαν τὸ αἷμα του στὸ Ποτήριο ποὺ βρισκόταν πάνω στὴν ἁγία Τράπεζα. Ἀφοῦ ἔκοψαν σὲ μικρὰ τεμάχια τὸ σῶμα τοῦ παιδιοῦ τὰ τοποθέτησαν πάνω ἀπὸ τοὺς ἄρτους καὶ ἔγιναν καὶ οἱ ἄρτοι σῶμα. Τότε ἦρθε στὸ μυαλό μου ὁ Ἀπόστολος ποὺ λέει· Γιατί ἡ δική μας γιορτὴ τοῦ Πάσχα συνίσταται στὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Χριστὸς θυσιάστηκε γιὰ χάρη μας. Ὅταν ὅμως πλησίασαν οἱ ἀδελφοὶ νὰ μεταλάβουν τὴν ἁγία προσφορά, τοὺς προσφερόταν ζωντανὸ σῶμα. Μόλις ὅμως χρησιμοποιοῦσαν τὴν ἐπίκληση «ἀμὴν» γινότανε ἄρτος στὰ χέρια τους. 21
Ὅταν ὅμως πῆγα κι̉ ἐγώ νὰ μεραλάβω, μοῦ δόθηκε σῶμα καὶ δὲν μποροῦσα νὰ μεταλάβω. Τότε ἄκουσα μία φωνὴ στ' αὐτιά μου νὰ μοῦ λέει· “ Ἄνθρωπε, γιατί δὲν μεταλαβαίνεις αὐτὸ πού ζήτησες;” Τότε εἶπα · “Λυπήσουμε Κύριε, δὲν μπορῶ νὰ μεταλάβω σῶμα.” Πάλι μοῦ εἶπε· “Ἂν μποροῦσε ὁ ἄνθρωπος νὰ μεταλάβει σῶμα, σῶμα θὰ ὑπῆρχε ὅπως τὸ βρῆκες. Κανεὶς ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ φάγει σῶμα, γι' αὐτὸ ὅρισε ὁ Κύριος τούς ἄρτους τῆς προθέσεως. Γιατί ὅπως στὴν ἀρχὴ ὁ Ἀδὰμ μὲ τὰ χέρια τοῦ Θεοῦ ἔγινε σάρκα καὶ μετὰ τῆς ἔδωσε πνεῦμα ζωῆς ὁ Θεός, κατόπιν ἡ σάρκα χωρίστηκε στὴ γῆ, τὸ πνεῦμα ὅμως παρέμεινε, ἔτσι καὶ τώρα ὁ Χριστὸς προσφέρει τὴ σάρκα του μαζὶ μὲ τὸ ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ ἡ σάρκα δὲν εἶναι τέλεια στὸν ἄνθρωπο, τὸ πνεῦμα ὅμως ἐγκαθίσταται στὴν καρδιά. Ἂν λοιπὸν πίστεψες, μετάλαβε αὐτὸ ποὺ ἔχεις στὸ χέρι σου.” Καὶ μόλις εἶπα “ Πιστεύω Κύριε”, ἔγινε τὸ σῶμα ποὺ εἶχα στὸ χέρι μου ἄρτος. Ἀφοῦ εὐχαρίστησα, λοιπὸν, τὸν Θεὸ μετέλαβα τὴν ἁγία προσφορά. Ὅταν προχώρησε ἡ Λειτουργία καὶ ξαναγύρισαν οἱ κληρικοὶ, εἶδα πάλι τὸ μικρὸ παιδὶ ἀνάμεσα στὰ δύο πρόσωπα καὶ ἐνῶ οἱ κληρικοὶ συμμάζευαν τὰ δῶρα, εἶδα πάλι τὴ στέγη ν' ἀνοίγει καὶ οἱ θεῖες δυνάμεις νὰ ἀνυψώνονται στὸν οὐρανό”. Αὐτὰ ἀφοῦ ἄκουσαν οἱ ἀδελφοὶ καὶ ἀφοῦ ἔνοιωσαν βαθιὰ κατάνυξη, ἀναχώρησαν στὰ κελλιά τους. _____________ Τὸ κείμενο ἐξέδωσε ὁ F. Nau ( OC3 “1903” 75-77) ἀπὸ τὸν κώδικα Parisinus Gr.1596. Παρόμοιο περιστατικὸ διηγεῖται ὁ ἀββὰς ∆ανιὴλ ὁ Φαρανίτης καὶ περιέχεται στὰ ἀποφθέγματα (PG 65, 156-160A). Τέλος μία ἄλλη παρόμοια διήγηση περιέχεται στὴν (PO 8, σ. 174-175)
22
Ὀνυχοφαγία Ἀγαπητοί μας γονεῖς, Ἡ ἐπιστήμη τῆς ψυχολογίας, μέσα ἀπὸ πολλῶν χρόνων κλινικὲς μελέτες καὶ ἔρευνες, ἔχει καταλήξει στὸ συμπέρασμα πὼς οἱ λειτουργίες τοῦ ψυχισμοῦ μας ἔχουν ἄμεση ἐπίδραση στὸ σῶμα. Τὸ σῶμα εἶναι τὸ ἐκφραστικὸ ὄργανο τῆς ψυχῆς. Ὅ,τι συμβαίνει σὲ ψυχικὸ ἐπίπεδο, διακρίνεται ὡς σύμπτωμα πρῶτα στὸ σῶμα, μὲ τὴν μορφὴ ἀσθένειας, ἡ ὡς ἐπαναληπτικὴ συμπεριφορὰ (ἐθισμός). Ἡ ἐπικρατοῦσα, λεγόμενη δυτικὴ ἰατρική, ἔχει δυστυχῶς διαχωρίσει τὶς ψυχικὲς ἀπὸ τὶς σωματικὲς λειτουργίες. Αὐτὸ ἔχει ὡς συνέπεια ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος νὰ ἐξετάζει τὴν πραγματικότητά του, ὄχι ὁλιστικά, ἀλλὰ κατακερματισμένη καὶ διηρημένη σὲ ἐπὶ μέρους τμήματα, ἄσχετα μεταξύ τους. Κάνουμε αὐτὴ τὴν μικρὴ εἰσαγωγή, προκειμένου νὰ σᾶς ἐντάξουμε ὁμαλὰ στὴν προβληματική τοῦ κειμένου ποὺ ἀκολουθεῖ. Τὸ ἐν λόγω κείμενο ἐξετάζει μία συμπεριφορὰ ποὺ συχνὰ συναντοῦμε, ἂν δὲν ἀφορᾶ καὶ ἐμᾶς τοὺς ἴδιους καὶ ποὺ ἁπλουστευτικὰ συνηθίζουμε νὰ ὀνομάζουμε συνήθεια. Ἡ ὀνυχοφαγία, εἶναι μία ἀπὸ τὶς σωματικὲς ἐκδηλώσεις, ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς ὁδηγήσει σὲ χρήσιμα συμπεράσματα γιὰ συγκεκριμένα πεδία τοῦ ψυχικοῦ μας κόσμου. Ἐπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης
23
Γιατί τρῶς τὰ νύχια σου; Τῆς Ἔφης Τσιβίκα [Μέ τή συνεργασία τῆς Αίμιλίας Πανάγου, Ψυχολόγου - Ψυχοθεραπεύτριας (MA, MSC)] ύχια φαγωμένα µέχρι ἐκεῖ ποὺ δὲν παίρνει, πετσάκια δαγκωμένα µέχρι καὶ µατωµένα, καὶ ἡ µανία δὲν σταµατᾶ... Τί ἀκριβῶς συμβαίνει; Πολλοὶ ἴσως πιστεύουν ὅτι πρόκειται γιὰ µία κακιὰ συνήθεια, ὅµως ἡ πραγματικότητα διαφέρει. Ἡ ὀνυχοφαγία εἶναι ἕνα σύµπτωµα µίας ἀγχώδους συναισθητικῆς διαταραχῆς καὶ ἐµφανίζεται συνήθως στὴν παιδικὴ ἡλικία. Αὐτὸ ποὺ οἱ γονεῖς θὰ χαρακτήριζαν κακιὰ συνήθεια τοῦ παιδιοῦ, ὑποδηλώνει µία διαρκῆ ἐσωτερικὴ ὑπερένταση καὶ ἀποτελεῖ ἕναν ἀσυνείδητο τρόπο ἐκτόνωσής της. Συχνὰ ἐκδηλώνεται καὶ µἐ ὑπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχῆς, συχνουρία, νυχτερινοὺς ἐφιάλτες, φόβο χωρὶς λόγο, προβλήματα λόγου κ.ἄ., πού µπορεῖ νὰ συνδυάζονται µεταξύ τους ἢ ὄχι.
Ποῦ ὀφείλεται;
Οἱ βαθύτερες αἰτίες της µπορεῖ νὰ ἐντοπίζονται σὲ µία ψυχαναγκαστικὴ µητέρα, σὲ ἕνα τραυματικὸ γεγονός, στὴν ὑποτίμηση τοῦ παιδιοῦ στὸ σπίτι ἢ στὸ σχολεῖο καὶ σὲ ὁτιδήποτε ἄλλο προκαλεῖ ἄγχος. Συμβαίνει, γιατί τὰ παιδιὰ (µέχρι 11 ἐτῶν) δὲν µποροῦν νὰ ἐκφράσουν τὴν ἀνησυχία τους µέ λόγια, ἐκτονώνοντας τὸ συναίσθημα τους µέ αὐτὸ τὸν τρόπο.
Ἡ ἐξέλιξη
Ἡ ὀνυχοφαγία ἐνδεχομένως κάποια στιγµὴ νὰ διακοπεῖ, πολὺ συχνὰ ὅµως ἐξελίσσεται καὶ γίνεται πιὰ χαρακτηριστικὸ ἑνὸς ἀγχώδους ἐνήλικα, τὸ ὁποῖο εὔκολα µπορεῖ νὰ φτάσει ἐκτὸς ὁρίων ἀπὸ ὑποτιμητικὲς ἢ ἐπικριτικὲς ἀντιδράσεις ἄλλων, δυσκολίες καὶ γενικότερα στρεσογόνες καταστάσεις. Τὰ ἄτοµα αὐτά, ἐπειδὴ δὲν ἔχουν µάθει νὰ ἐκφράζουν τὰ συναισθήματά τους, καταφεύγουν σὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἐκτόνωσης καὶ ὡς ἐνήλικες.
Ἡ ψυχαναλυτικὴ θεωρία
Σύµφωνα µἐ τὴν ψυχαναλυτικὴ θεωρία, ἡ ὀνυχοφαγία σχετίζεται µέ µία παλινδρόμηση κατὰ τὴν ὁποία ἡ ἡδονὴ ποὺ προσφέρεται µέσῳ τοῦ στόµατος µἐ τὸ φάγωµα τῶν νυχιῶν, παραλληλίζεται µἐ τὸ πιπίλισµα κατὰ τὸν θηλασµὸ καὶ ἀποτελεῖ διέξοδο στὸ ἄγχος, ὅπως σὲ ἕνα µωρὸ ἡ πιπίλα. Πρόκειται γιὰ µία προσκόλληση τοῦ ἀτόµου σὲ ἐκεῖνο τὸ πρώιµο ἀναπτυξιακὸ στάδιο, ἡ ὁποία ἔχει ὡς ἀποτέλεσµα τὴν ψυχικὴ ἀνωριµότητά του. Ἀναζητᾶ σὲ αὐτὸ τὸ θηλασµό, δηλαδὴ τὴν ἡδονὴ µέσῳ τοῦ στόµατος, γεγονὸς ποὺ ὑποδηλώνει ἔλλειψη φροντίδας.
24
Ἀντιμετώπιση )
Παιδιὰ
1. Μιλῆστε µέ τὸ παιδὶ προκειμένου νὰ διαπιστώσετε τί ἀπὸ αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν στὸ σπίτι καταρχάς ἢ στὸ σχολεῖο, τοῦ προκαλοῦν ἄγχος. Νὰ εἶστε τρυφεροὶ µαζί του καὶ νὰ τοῦ δώσετε χρόνο νὰ σᾶς ἐµπιστευτεῖ. 2. Παρατηρεῖστε ποιὲς στιγµὲς ἐκδηλώνονται τὰ συμπτώματα. Ἄν, γιὰ παράδειγμα, τὸ παιδὶ ἀρχίζει νὰ τρώει τὰ νύχια του ὅταν ἐµφανίζεται ὁ µπαµπᾶς στὸ σπίτι, προφανῶς κάτι τοῦ προκαλεῖ ἄγχος σὲ σχέση µἐ τὸν πατέρα ἢ στὸ πῶς ἡ µητέρα συνδιαλέγεται µέ τὸν πατέρα. 3. Μὴν στέκεστε δίπλα του παρατηρώντας συνεχῶς τί κάνει. Αὐτὸ ἐνισχύει τὸ ἄγχος του. Παρατηρεῖστε τό διακριτικὰ καὶ ἀπὸ ἀπόσταση. 4. Τὴ στιγµὴ ποὺ ἐκδηλώνει τὸ σύµπτωµα ζητεῖστε του νὰ κάνει κάτι ὥστε νὰ σταματήσει χωρὶς νὰ τοῦ δημιουργηθεῖ ἐπιπλέον ἄγχος. 5. Ἂν δὲν ὑπάρξει ἀποτέλεσµα, ἀπευθυνθεῖτε σὲ εἰδικό. Εἶναι πιθανὸ τὸ παιδὶ νὰ ἔχει φοβίες ἢ νὰ µήν ἀπολαµβάνει ἐπαρκῆ ἀποδοχὴ ἀπὸ τοὺς γονεῖς, γεγονὸς ποὺ σηµαίνει ὅτι τὸ προβληµα ἔχει βαθιὰ ρίζα καὶ ἀπαιτεῖ ψυχοθεραπευτικὴ ἀντιμετώπιση. 6. Οἱ τιµωρίες ἢ ἡ στέρηση προνοµίων δὲν συνιστῶνται. Ἡ ἔλλειψη διεξόδου µάλλον θὰ τοῦ προκαλέσει περισσότερο ἄγχος. ) Ἐνήλικες
Ἡ συμπεριφορὰ αὐτὴ σὲ ἕναν ἐνήλικα ὑποδηλώνει σοβαρὲς ἀγχώδεις διαταραχές, οἱ ὁποῖες ἀντιμετωπίζονται µόνο µέ ψυχοθεραπεία. Πολλὲς φορὲς ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ συμπτώματος, ὅπως γιὰ παράδειγμα ἡ ἐπάλειψη τῶν νυχιῶν µἐ πικρὸ ὑγρό, µπορεῖ καὶ νὰ πετύχει. Αὐτὸ ποὺ ἔχει σηµασία ὄµως εἶναι νὰ ἐντοπιστοῦν καὶ νὰ ἀντιμετωπιστοῦν οἱ αἰτίες ποὺ προκάλεσαν τὸ σύµπτωµα. ∆ιαφορετικά, ἀκόµη καὶ ἂν σταματήσει νὰ τρώει τὰ νύχια του, θὰ βρεῖ κάποια ἄλλη διέξοδο, κυρίως µέ στοµατικὴ διέγερση (π.χ. κάπνισµα).
K Μάθετε ὅτι... 1. Ἔρευνα ποὺ ἔγινε σὲ 4.500 µαθητὲς στὴν Ἀµερική, ἔδειξε ὅτι τὰ 2/3 τῶν ἀγοριῶν 8-11 ἐτῶν ἔτρωγαν τὰ νύχια τους, ἐνῶ τὰ κορίτσια σὲ µικρότερη ἀναλογία. Αὐτὸ συμβαίνει, γιατί τὰ ἀγόρια δὲν µποροῦν εὔκολα νὰ ἐκδηλώσουν τὸ συναίσθημά τους, λόγῳ κοινωνικῶν στερεοτύπων. 2. Σὲ µαγνητικὲς τοµογραφίες καὶ ἠλεκτροεγκεφαλογραφήματα παιδιῶν, κυρίως, ποὺ παρουσιάζουν τὸ σύµπτωµα, ἐµφανίζονται κάποιες δυσλειτουργίες τοῦ µετωπιαίου λοβοῦ στὸν ἐγκέφαλο. 3. Τὸ ἐντυπωσιακὸ εἶναι ὅτι, ἂν ἡ ὀνυχοφαγία ἀντιμετωπιστεῖ σωστὰ σὲ ψυχολογικὸ ἐπίπεδο (ψυχοθεραπεία), φαίνεται ὅτι ἰσορροπεῖ καὶ ἡ νευρολογικὴ λειτουργία.
25
Μέ ἐνδιαφέρον... γιά τούς νέους
Ἀγαπητοί μας νέοι καί νέες, Σίγουρα θά ἔχετε ἀκούσει ἤ διαβάσει κάπου, πώς ἡ παρουσία καί ὁ λόγους τοῦ Χριστοῦ, κατά τήν ἐπίγεια δράση καί παρουσία Του, ὑπῆρξε ἐξαιρετικά ριζοσπαστική. Ἀνεξάρτητα μέ τό ἄν συμφωνεῖ κανείς ἤ διαφωνεῖ μέ αὐτή τήν ἄποψη, ὀφείλουμε ὅλοι νά παραδεχθοῦμε, πώς τό κήρυγμα καί κυρίως τό προσωπικό Του παράδειγμα, τάραξε τά λιμνάζοντα «θρησκευτικό-πολιτικά» νερά τῆς ἐποχῆς Του. Ὁ πυρήνας αὐτῆς τῆς ἀνατρεπτικότητας, ἐντοπίζεται στό ὅτι ὁ Χριστός κατέρριπτε τίς παγιωμένες κοινωνικά καί θρησκευτικά ἀντιλήψεις, περί τοῦ καλοῦ-ἠθικοῦ ἀνθρώπου, τοῦ φυλετικά ἐκλε-κτοῦ, καθώς καί ἐκείνου τόν ὁποῖο ὁ Θεός ἀποδέχεται ἤ ἀπορρίπτει. Αὐτό πού Τόν ἐνδιέφερε ἦταν, ὄχι ἡ κάτ᾽ ὄψιν κρίση, ἀλλά ἡ βαθύτερη ποιότητα τοῦ κάθε ἀνθρώπου, πέρα καί ἔξω ἀπό τά προφανῆ σχήματα. Σᾶς προσφέρουμε, στήν συνέχεια, ἕνα ἐξαιρετικό διήγημα, πού μᾶς βοηθᾶ νά ἐντυπώσουμε τήν ἐν λόγῳ ἀνατρεπτικότητα τοῦ Εὐαγγελικοῦ μηνύματος, τοῦ ὁποίου φορεῖς, ἔχουμε χρέος νά καταστοῦμε ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.
Ἐπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης
26
Ἡ πρωτοχρονιὰ ἑνὸς ἀναρχικοῦ... τοῦ π. Λίβυου ∆ὲ ξέρω ἂν τὸ ἔχετε παρατηρήσει ἀλλὰ αὐτὲς τὶς μέρες, συναντᾶς ἀνθρώπους ἀπὸ τὰ παλιά. Φίλους ποὺ ἔχεις νὰ δεῖς χρόνια καὶ καιρούς. Πού ἡ ζωὴ σᾶς ἔφερε κάποτε κοντὰ καὶ ἔπειτα σᾶς χώρισε. Αὐτὸ ἴσχυσε φέτος καὶ γιὰ μένα. Περπατώντας στοὺς δρόμους τῆς πόλης μου, συνάντησα ἕναν παλιὸ φίλο. Ἕνα πρόσωπο ποὺ εἶχα χάσει χρόνια καθ̉ ὅτι οἱ δρόμοι μας εἶχαν χωρίσει. Ὑποθετικὰ τουλάχιστον. Σὲ ἐπίπεδο ἰδεῶν. Μιά καὶ οἱ ἰδέες χωρίζουν. Μονάχα ἡ ζωή, ἡ ἐμπειρία, τὸ βίωμα ἑνώνει τὶς καρδιές. Οἱ ἰδέες καὶ οἱ ἰδεολογίες διαιροῦν. Καὶ στὸ ποσοστὸ ποὺ ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι βίωμα καὶ ζωή, ἀλλὰ ἰδεολογία, τότε μᾶς διαιρεῖ. Εἴχαμε χαθεῖ γιὰ χρόνια. Ἐκεῖνος παρέμεινε στὸ ἀναρχικὸ χῶρο καὶ ἐγὼ εἰσῆλθα στὴν Ἐκκλησία. Ὄχι ἀντίθετοι χῶροι. Πάνω κάτω ἴδιους ψυχισμοὺς κουρνιάζουν στοὺς κόλπους τους, ἀλλὰ αὐτὸ ἀφῆστε νὰ τὸ ποῦμε μία ἄλλη φορά. Ἀνταλλάξαμε χαιρετισμὸ καὶ εὐχὲς καὶ πιάσαμε μία σύντομη κουβέντα στὰ ὄρθια. -Ἀδελφὲ πῶς πέρασες αὐτὲς τὶς μέρες, οἰκογενειακά; -Ἐεεε σχεδόν μου λέει πάτερ. -Ποῦ ἀλλάξατε τὸν χρόνο στὸ σπίτι ἔτσι μὲ τὴν οἰκογένεια καὶ τοὺς φίλους. -Ὄχι πάτερ μου. Μοῦ εἶπε μὲ δύναμη ψυχῆς. -Ἀλλὰ ποῦ; -Στὶς φυλακὲς πάτερ, ὅπως κάθε χρόνο. Σύντροφοι ἀναρχικοί, μαζευόμαστε κάθε χρόνο ἔξω ἀπὸ τὶς φυλακές, τραγουδᾶμε, φωνάζουμε συνθήματα, βάζουμε μουσικὴ καὶ γενικότερα δημιουργοῦμε μία ὡραία ἀτμόσφαιρα, συμπαράστασης, ἀλληλεγγύης, συντροφιᾶς καὶ ἐλπίδας στοὺς συνανθρώπους μας, ποὺ τέτοιες μέρες στεροῦνται τὸ μεγαλύτερο ἀγαθό του ἀνθρώπου ποὺ εἶναι ἡ ἐλευθερία του. Εἶχα πραγματικὰ σαστίσει. Τὰ μάτια μου τὸν κοιτοῦσαν μὲ θαυμασμό. Ἡ καρδιά μου ἔχαιρε σὲ αὐτὰ ποὺ ἄκουγε. Μία συγκίνηση καὶ ἐλπίδα ἄνθισε μέσα μου. Ναὶ ὑπάρχουν ἀκόμη εὐαίσθητες ψυχές. Καρδιὲς ποὺ 27
ἀγαποῦν. Πού νιώθουν καὶ μποροῦν νὰ ἀντιστέκονται. Συγχρόνως ντράπηκα. Αἰσθάνθηκα λίγος. Μπροστά του, ἕνα τίποτα. Ἀπέναντι στὸ Θεὸ ὑπόλογος. Στὸ Χριστὸ ἀνάξιος μαθητής του. -Ἐσὺ πάτερ ποῦ ἄλλαξες χρόνο; Τί νὰ ἔλεγα; Ὅτι ἤμουν στὸ σπιτάκι μου; Σὰν ἕνας καλὸς χριστιανοαστός. Ὅτι ἂν ἤμουν πραγματικὸς παπὰς ἔπρεπε νὰ ἤμουν δίπλα στοὺς κολασμένους αὐτῆς τῆς γῆς; Τότε αὐτομάτως στὴν σκέψη μου ἦρθαν τὰ λόγια του Χριστοῦ μας « Οὗ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ' ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πατρός μου." Κατὰ Ματθαῖον 7 (21). Καὶ μέχρι νὰ συνέλθω ἔρχεται δεύτερο ράπισμα στὴ συνείδησή μου ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Χριστοῦ «καὶ ἄλλα πρόβατα ἔχω, ἃ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης» Κατὰ Ἰωάννην Κέφ. Ι΄16 Μέχρι ποὺ ἄκουσα νὰ φωνάζει δυνατὰ μέσα μου ὁ Χριστὸς «ἐν φυλακὴ ἤμην...» (Ματθ. 25, 36). Καὶ σᾶς λέω τώρα ἐγώ, ποιὸς ἀπὸ τοὺς δύο μας, εἶχε πραγματώσει στὴ ζωὴ του τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ποιὸς εἶχε ἐνσαρκώσει τὸ μήνυμα τοῦ Χριστοῦ στὴ ζωή του; ∆ὲν μὲ νοιάζει τί λέει καὶ τί πιστεύει ἕνας ἀναρχικός. Ἐμένα σὰν παπὰ μὲ δίδαξε, μὲ ἔλεγξε ὄχι μὲ τὶς ἰδέες του, ἀλλὰ μὲ τὸ βίωμά του. Μὲ τὴν ζωὴ καὶ πράξη του. Τὴν ὥρα ποὺ τὰ ἑκατομμύρια τῶν ἀστικοχριστιανῶν στὴν ὀρθόδοξη Ἑλλάδα, ἔτρωγαν τὴν γεμιστὴ γαλοπούλα τους, τὴν ὥρα ποὺ οἱ χοροὶ καὶ τὰ γλέντια καλὰ κρατοῦσαν, μία χούφτα ἀνθρώπων ποὺ τοὺς φωνάζουν «ἀλῆτες» σὲ κάθε πόλη τῆς Ἑλλάδος, παρέμειναν μέσα στὸ κρύο ἔξω ἀπὸ τὶς φυλακές, γιὰ νὰ γιορτάσουν τὴν ἀλλαγὴ τοῦ χρόνου μὲ τὰ φυλακισμένα ἀδέλφια μας, τοὺς συνανθρώπους μας, ἐκείνους γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Χριστὸς εἶπε «ἐν φυλακῇ ἤμην καὶ ἤλθετε ΣΤΟΝ Ι.Ν. ΑΓ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ πρὸς με...». ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ Τότε γιὰ ἀκόμη μία φορὰ ἤχησαν ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΟΡΤΕΣ μέσα μου τὰ λόγια τοῦ Γέροντος ΩΡΑ 8-11 π.μ. Κορνηλίου «παιδί μου ἔρχονται κάΤΕΛΟΥΝΤΑΙ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ποιες πόρνες στὴν ἐξομολόγηση ποὺ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ θέλω νὰ πέσω στὰ πόδια τους καὶ ΕΝΗΜΡΩΣΤΕ ΤΟΥΣ εὐλαβικὰ νὰ ἀσπαστῶ τὰ ΟΡΘΟ∆ΟΞΟΥΣ ΡΟΥΜΑΝΟΥΣ εὐλογημένα χέρια τους...».
ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΤΗΛ. 6938 917803
28
plibyos.blogspot.com
Τμῆμα Ἁγιογραφίας καί Σχεδίου
Τμῆμα Νεανικῶν Συνάξεων Νεανικές Συντροφιές Μοιρῶν
Μοῖρες: Στήν αἴθουσα τοῦ Ἁγ. Ραφαήλ, κάθε Παρασκευή, λειτουργοῦν δύο τμήματα 5-7 μ.μ. καί 7-9 μ.μ. Š
Τυμπάκι: Στήν αἴθουσα τοῦ Ἁγ. Τίτου, κάθε Τρίτη, λειτουργοῦν δύο τμήματα 5-7 μ.μ. καί 7-9 μ.μ.
Νέων Γυμνασίου: Κάθε Σάββατο, στίς 5 μ.μ. στήν αἴθουσα Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν Νέων Λυκείου: Κάθε Κυριακή, στίς 5 μ.μ. στήν αἴθουσα Ἁγ. Ραφαήλ Μοιρῶν
Š
Ἁγ. Βαρβάρα: Στήν αἴθουσα τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἁγ. Βαρβάρας, κάθε Πέμπτη, λειτουργοῦν δύο τμήματα 5-6.30 μ.μ. καί 6.30-9.30 μ.μ. Š
Τμῆμα μάθησης μουσικῶν ὀργάνων Κάθε ∆ευτέρα 5-9 μ. μ. λειτουργοῦν τρία τμήματα λύρα-μαντολίνο στήν αἴθουσα τοῦ Ἁγ. Ραφαήλ Μοιρῶν
∆ραστηριότητες: e
e
e
e
e e e
Προβολή ταινιῶν: Κάθε Κυριακή, στις 8 μ.μ. στήν αἴθουσα Ἁγ. Ραφαήλ Μοιρῶν Θεατρική ὁμάδα: Κάθε Σάββατο, στίς 2 μ.μ. στήν αἴθουσα Ἁγ. Νεκταρίου Μοιρῶν Μουσική νεανική χορωδία: Κάθε Κυριακή, στις 4 μ.μ. στήν αἴθουσα Ἁγ. Ραφαήλ Μοιρῶν Εἰκαστικές δημιουργίες: Κάθε Σάββατο, στίς στίς 5 μ.μ. στήν αἴθουσα Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν Ἐπιτραπέζια παιχνίδια Ἐκδρομές καί ἐξορμήσεις Καί ὅτι ἄλλο προταθεῖ...
Νεανικές Συντροφιές Τυμπακίου Νέων Γυμνασίου - Λυκείου: Κάθε Τετάρτη, στήν αἴθουσα Ἁγ. Τίτου Τυμπακίου στίς 5 μ.μ. ∆ραστηριότητες: e e e
Ἐπιτραπέζια παιχνίδια Ἐκδρομές καί ἐξορμήσεις Καί ὅτι ἄλλο προταθεῖ...
Μή διστάσεις νά μᾶς τηλεφωνήσεις: τηλ. 6972449950 ΣΕ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ! 29
∆ωρεές Γιά τήν τό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Ἐνορία Πετροκεφαλίου 300 €, Ἐνορία Ροτασίου 50 €, Ἐνορία Ἐθιᾶς 50 €, Ἐνορία Παρανύμφων 300 €, π. Παντελεήμων Κτιστάκης 50 €, κ. Ἰωάννης Καλαϊτζάκης 100 €,
7) Ἄγνωστος 1.500 €, 8) Ἄγνωστος 50 € καί 9) κ. ∆ημήτριος Γιαννακάκης, Τυμπάκι, 250 €, γιά τήν ἀνάπαυση τοῦ μακαριστοῦ Ἐμμανουήλ Γιαννακάκη.
Γιά τό Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 352 €, Ἐνορία Ροτασίου 50 €, Ἐνορία Ἐθιᾶς 50 €, Ἐνορία Παρανύμφων 300 €, Ἐνορία Βώρων 100 €, Ἐνορία Πλατάνου 100 € , Ἱ. Ν. Ἁγ. Εὐγενίου Μοιρῶν 61,40 €, π. Ἰωάννης Καλογιαννάκης 200 €, εἰς μνήμην μακαριστοῦ Μητροπολίτου Γορτύνης & Ἀρκαδίας κυροῦ Κυρίλλου, 9) π. Νικόλαος Παπαδάκης 100 €, 10) κ. Χρυσούλα Ριτσατάκη 200 €, 11) κ. Ἰωάννης Καλαϊτζάκης 100 €, 12) κ. Πελαγία Φραγκιουδάκη 40 €, 13) Ἄγνωστος 50 € καί 14) κ. Γεώργιος Ρηγάκης, Rigakisseeds ΑΕΒΕ 1000 €, γιά τό τμῆμα ἁγιογραφίας.
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8)
Γιά την Ἱ. Μητρόπλη 1) Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 200 €.
Ἡ συνέχιση τῆς ἀνέγερσης τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου μας, ἐντάχθηκε στό ΕΣΠΑ. Μετά ἀπ̉ αὐτό οἱ δωρεές ὑπέρ αὐτοῦ, διατίθενται γιά τεχνικές διαδικασίες πού ἀπαιτοῦνται ἀπό πλευρᾶς μας. Οἱ δωρεές γιά τό Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμά μας, διατίθενται γιά τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ «Ἐν Ἐσόπτρῳ» καθώς καί γιά τήν προμήθεια ἐποπτικοῦ ὑλικοῦ καί ἄλλων ἀπαραιτήτων εἰδῶν, γιά τά παιδιά καί τούς νέους τῶν νεανικῶν συνάξεων καί τμημάτων ἁγιογραφίας - σχεδίου τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας. Ἡ τοπική Ἐκκλησία δέεται καί γιά τούς δωρητές της καί εὐχαριστεῖ θερμά γιά τίς παραπάνω προσφορές. Ἐνισχύουν τήν ἀποστολή της.
30
Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Οἱ ἐχθροὶ μὲ ἔχουν ὁδηγήσει μέσα στὴν ἀγκάλη Σου περισσότερο ἀπὸ ὅτι οἱ φίλοι μου. Οἱ φίλοι μὲ ἔχουν προσδέσει στὴν γῆ, ἐνῷ οἱ ἐχθροὶ μὲ ἔχουν λύσει ἀπὸ τὴν γῆ καὶ ἔχουν συντρίψει ὅλες τὶς φιλοδοξίες μου στὸν κόσμο. Οἱ ἐχθροὶ μὲ ἀποξένωσαν ἀπὸ τὶς ἐγκόσμιες πραγματικότητες καὶ μὲ ἔκαναν ἕναν ξένο καὶ ἄσχετο κάτοικο τοῦ κόσμου. Ὅπως ἀκριβῶς ἕνα κυνηγημένο ζῷο βρίσκει ἀσφαλέστερο καταφύγιο ἀπὸ ἕνα μὴ κυνηγημένο, ἔτσι καὶ ἐγὼ καταδιωγμένος ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς, ἔχω εὕρει τὸ ἀσφαλέστερο καταφύγιο προφυλασσόμενος ὑπὸ τὸ σκήνωμά Σου, ὅπου οὔτε φίλοι, οὔτε ἐχθροὶ μποροῦν ν᾿ ἀπωλέσουν τὴν ψυχή μου. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Αὐτοὶ μᾶλλον παρὰ ἐγώ, ἔχουν ὁμολογήσει τὶς ἁμαρτίες μου ἐνώπιον τοῦ κόσμου. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν μαστιγώσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα διστάσει νὰ μαστιγωθῶ. Μὲ ἔχουν βασανίσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα προσπαθήσει ν᾿ ἀποφύγω τὰ βάσανα. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν ἐπιπλήξει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα κολακεύσει τὸν ἑαυτό μου. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν κτυπήσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα παραφουσκώσει μὲ ἀλαζονεία. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Κάθε φορὰ ποὺ εἶχα κάνει τὸν ἑαυτό μου σοφό, αὐτοὶ μὲ ἀποκάλεσαν ἀνόητο. Κάθε φορὰ ποὺ εἶχα κάνει τὸν ἑαυτό μου δυνατό, αὐτοὶ μὲ περιγέλασαν σὰν νὰ ἤμουν νᾶνος. Κάθε φορὰ ποὺ θέλησα νὰ καθοδηγήσω ἄλλους, αὐτοὶ μὲ ἔσπρωξαν στὸ περιθώριο. Κάθε φορὰ ποὺ εἶχα σκεφθεῖ ὅτι θὰ κοιμόμουν εἰρηνικά, αὐτοὶ μὲ ξύπνησαν ἀπὸ τὸν ὕπνο. Κάθε φορὰ ποὺ προσπάθησα νὰ κτίσω σπίτι γιὰ μία μακρὰ καὶ ἤρεμη ζωή, αὐτοὶ τὸ κατεδάφισαν καὶ μὲ ἔβγαλαν ἔξω. Στ᾿ ἀλήθεια οἱ ἐχθροί μου μὲ ἔχουν ἀποσυνδέσει ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ ἅπλωσαν τὰ χέρια μου στὸ κράσπεδο τοῦ ἱματίου Σου. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Πλήθυνέ τους καὶ κάνε τους ἀκόμη πιὸ σκληροὺς ἐναντίον μου. Ὥστε ἡ καταφυγή μου σὲ σένα νὰ μὴ ἔχει ἐπιστροφή, ὥστε καὶ κάθε ἐλπίδα μου στοὺς ἀνθρώπους νὰ διαλυθεῖ ὡς ἱστὸς ἀράχνης, ὥστε ἀπόλυτη εἰρήνη ν᾿ ἀρχίσει νὰ βασιλεύει στὴν ψυχή μου, ὥστε ἡ καρδιά μου νὰ γίνει ὁ τάφος τῶν δυὸ κακῶν διδύμων μου ἀδελφῶν τῆς ἀλαζονείας καὶ τοῦ θυμοῦ. Ὥστε νὰ μπορέσω νὰ ἀποθηκεύσω ὅλους τοὺς θησαυρούς μου ἐν οὐρανοῖς ὥστε νὰ μπορέσω γιὰ πάντα νὰ ἐλευθερωθῶ ἀπὸ τὴν αὐταπάτη, ἡ ὁποία μὲ περιέπλεξε στὸ θανατηφόρο δίχτυ τῆς ἀπατηλῆς ζωῆς. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Οἱ ἐχθροὶ μὲ δίδαξαν νὰ μάθω - αὐτὸ ποὺ δύσκολα μαθαίνει κανεὶς - ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει ἐχθροὺς στὸν κόσμο ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Μισεῖ κάποιος τοὺς ἐχθρούς του μόνον ὅταν ἀποτυγχάνει ν᾿ ἀναγνωρίσει ὅτι δὲν εἶναι ἐχθροὶ ἀλλὰ σκληροὶ καὶ ἄσπλαχνοι φίλοι. Εἶναι πράγματι δύσκολο γιὰ μένα νὰ πῶ ποιὸς μοῦ ἔκανε περισσότερο καλὸ καὶ ποιὸς μοῦ ἔκανε περισσότερο κακὸ στὸν κόσμο- οἱ ἐχθροὶ ἢ οἱ φίλοι; Γι᾿ αὐτὸ εὐλόγησε, ὦ Κύριε, καὶ τοὺς φίλους μου καὶ τοὺς ἐχθρούς μου...
Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ἐπισκόπου Ἀχρίδος 31
32