εν Εσόπτρω - Τεύχος 33 by iconio

Περιεχόμενα σελ. 3

Συναξάρι “Γεώργιος καί οἱ σύν αὐτῷ Δώδεκα Νεομάρτυρες Γέργερης”

σελ. 9

“ Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος” τοῦ † Ἰωάννου Φουντούλη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σελ. 12 “Εἴμαστε οἱ ξεγελασμένοι τοῦ κοσμικοῦ χρόνου...”

σελ. 14 Ἐκ Φαναρίου, Ἐγγραφή στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ π. Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου σελ. 15 “Εἶπε ὁ Γέροντας Παΐσιος” σελ. 16 “ Ἡ σιωπή τοῦ Θεοῦ καί ἡ σιωπή τοῦ ἀνθρώπου” τοῦ Μητροπολίτου Σοῦροζ Ἀντωνίου Μπλούμ σελ. 19 “ Ἡ Κιβωτός τῆς Σαρακοστῆς” τοῦ κ. Ξενοφῶντα Βουρλιώτη σελ. 22 “ Ἡ ἀληθής νηστεία” τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ σελ. 24 “Κύριε τῶν Δυνάμεων...” τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κισάμου καί Σελίνου κυροῦ Εἰρηναίου σελ. 27 “Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους” Μιά ἀληθινή ἱστορία σελ. 28 “Μαζί μέ τούς γονεῖς” Διαταραχή πανικοῦ καί τά συμπτώματά της, ἔφηβοι σελ. 30 “ Ἕνα παιδί πεθαίνει κάθε τρία δευτερόλεπτα ἀπό τή φτώχεια !!!” σελ. 31 “Πολιτιστικό Κέντρο Ἱερᾶς Μητροπόλεως -34 Γορτύνης καί Ἀρκαδίας”: Ἀπό τά τμήματα ἐκδηλώσεων, συνεδρίων, ὁμιλιῶν, κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης, σχολῆς βυζ. μουσικῆς “ Ἅγ. Τίτος” σελ. 35 Δωρεές” Ἐξώφυλλο, ὀπισθόφυλλο: Ἔργο κ. Γαρυφαλλιᾶς Χατζηγιάννη 2

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἐν Ἐσόπτρῳ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ Τμήματος ἐκδόσεων Πολιτιστικοῦ Κέντρου Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος Αἰδεσιμολ. Πρεσβ. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος Αἰδεσιμολ. Πρεσβ. Χαράλαμπος Κοπανάκης

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ταχυδρομική διεύθυνση Μητροπόλεως 9, 70400 Μοῖρες Τηλ. 28920 22208 καί 6975853535 Φάξ 28920 24804 ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο info@imga.gr καί xarpap75@gmail.com

ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος καί Νικ. Ντρετάκης

ΕΚΤΥΠΩΣΗ Τυποκρέτα

Ἡ ἱστοσελίδα μας w w w. i m g a. gr

Τό παρόν ἔντυπο ἐκδίδεται ἀπό τό Ἐπίσημο Δελτίο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης “ Ἀπόστολος Τίτος ’’ καί διατίθεται δωρεάν

ΣΥΝΑΞΑΡΙ

Γεώργιος καί οἱ σύν αὐτῷ Δώδεκα Νεομάρτυρες Γέργερης (Μαρτύρησαν στίς 25 Μαρτίου 1828 καί ἑορτάζουν τήν Κυριακή τῶν Μυροφόρων)

Ἔργο κ. Κλαύδιου Νουλλάνη ἀπό τήν Ἐνορία Γέργερης

τίς 23 Ἰουνίου 2001, στόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγ. Μηνᾶ Ἡρακλείου ἑορτάστηκε, μέ Συνοδική Θ. Λειτουργία τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, γιά πρώτη φορά καί ἐπί-

σημα, ἡ μνήμη τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων Ἀρχιερέων τῆς Κρήτης καί τῶν μετ’ αὐτῶν ἀθλησάντων κληρικῶν καί λαϊκῶν, κατά τά ἔτη 1821-1822, καπόπιν τῆς ἀναγραφῆς τους στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας. Ἐν Ἐσόπτρῳ

Συναξάρι: Γεώργιος καί οἱ σύν αὐτῷ Δώδεκα Νεομάρτυρες Γέργερης Στήν Ἀποστολική Ἐπαρχία μας εἴχαμε, μεταξύ ἄλλων, ἕνα ἐπίσης φοβερό μαρτύριο, ἐντός Ἱ. Ναοῦ, σέ ἕνα ἀπό τά μεγάλα χωριά της, τήν ἱστορική Γέργερη. Ζωντανές παραδόσεις Σύμφωνα μέ τίς ζωντανές παραδόσεις τῶν ἡλικιωμένων κατοίκων τῆς Γέργερης, στίς 25 Μαρτίου τοῦ 1828, ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, κατά τή διάρκεια τῆς Θ. Λειτουργίας, στόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης, εἰσῆλθαν ἄγριοι ὀθωμανοί μέ τά σπαθιά τους γυμνά. Τό ἐκκλησίασμα ἔντρομο ἔτρεξε γιά νά σωθεῖ. Δώδεκα ἄνθρωποι παρέμειναν ἐντός τοῦ ἐν λόγῳ Ἱ. Ναοῦ μαζί μέ τόν λειτουργοῦντα Ἱερέα Γεώργιο Κυριακίδη, γιά νά τόν ὑπερασπισθοῦν. Οἱ ὀθωμανοί, τελικά, κατέσφαξαν τόν λειτουργοῦντα Πρεσβύτερο Γεώργιο καί τούς δώδεκα ἀνθρώπους πού παρέμειναν στόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης. 184 χρόνια μετά τό μαρτύριο Ἔχοντες ὑπ᾽ ὄψη μας, ὡς οἰκεῖος Ἐπίσκοπος, τή ζωντανή παράδοση τῶν κατοίκων τῆς Γέργερης, τό γεγονός ὅτι στή συνείδηση τοῦ χωριοῦ εἶναι μάρτυρες τῆς Πίστεως, ἀλλά καί τό γεγονός ὅτι μαρτύρησαν ἐντός τοῦ Ἱ. Ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως Γέργερης καί δή ἐν ὥρᾳ ἐκκλησιαστικῆς λατρείας, ἀποφασίσαμε νά τιμήσουμε τούς μάρτυρες αὐτούς τῆς Πίστεώς μας, κατ᾽ ἀρχήν τοπικά, ἔχοντες τή συνείδηση ὅτι πρόκειται περί μαρτύρων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας. Τά αἵματά τους χύθηκαν γιά τήν Πίστη, ὑπαρασπιζόμενοι τά ἱερῶς τελούμενα ἐντός τοῦ ἐν λόγῳ Ἱ. Ναοῦ κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Ἀναζητούσαμε τήν κατάλληλη λειτουργική εὐκαιρία γιά νά δώσουμε τήν εὐλογία νά τιμοῦνται τοπικά καί ἐκκλησιαστικῶς ὡς μάρτυρες. Τοῦτο ἐπράξαμε τήν Κυριακή 8/7/2012, μία Κυριακή μετά τήν ἑορτή τῆς Συνάξεως πάντων τῶν ἐν Κρήτῃ διαλαμψάντων Ἁγίων, κατά τήν 4

Ἐν Ἐσόπτρῳ

πρώτη Ἀρχιερατική Θ. Λειτουργία στή Γέργερη, τοῦ ἐκ Γέργερης καταγόμενου νέου Μητροπολίτου Αὐστρίας κ. Ἀρσενίου. Ἀναθέσαμε, τήν ἡμέρα ἐκείνη, στόν τότε Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, Πανοσιολ. Ἀρχιμ. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Χρυσόστομο Παπαδάκη, συγγραφέα καί ἐνασχολούμενο ἐπιτυχῶς μέ τό κρητικό ἁγιολόγιο, νά κάνει καί σχετική ὁμιλία τήν ὁποία μπορεῖ κανείς νά βρεῖ στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καί στήν ἠλεκτρονική διεύθυνση: imga.gr/new/agioi_gergeris.htm Ἐν συνεχείᾳ, μετά τή Θ. Λειτουργία τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγ. Νικολάου στήν Ἐνορία Πανασοῦ τό 2014 καί μετά ἀπό συζήτηση μέ τόν Αἰδεσ. Πρωτ. Σταῦρο Ξημεράκη, Προϊστάμενο τῆς Ἐνορίας Γέργερης, ἀποφασίσαμε ἡ ἑορτή τῆς ἱ. μνήμης τοῦ Γεωργίου Πρεσβυτέρου καί τῶν σύν αὐτῷ δώδεκα Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης, νά τελεῖται τοπικά κάθε χρόνο κατά τήν Κυριακή τῶν Μυροφόρων, ἐπειδή ἡ 25η Μαρτίου, ἡμέρα τοῦ μαρτυρίου τους εἶναι ἡμέρα τῆς Θεομήτορος, ἀλλά καί ἡμέρα ἐκδηλώσεων τῆς Ἐθνικῆς ἑορτῆς. Παρακαλέσαμε δέ τόν Σεβ. Μητροπολίτη Ρόδου κ. Κύριλλο νά γράψει τή σχετική ἀκολουθία τους. Ρωτήσαμε, ἀπ᾽ ἀρχῆς, διαφόρους ἀνθρώπους ἄν ὑπάρχουν σχετικές γραπτές πηγές περί τῶν γεγονότων τῆς θυσίας τῶν Νεομαρύρων τῆς Γέργερης καί μή λαβόντες καμιά ὑπόδειξη ἀρχίσαμε νά ἀναζητοῦμε, πρόσφατα, ἐπί πλέον στοιχεῖα, ἐκτός τῆς παραδόσεως πού ζεῖ, μέχρι σήμερα, ἀνάμεσα στίς διηγήσεις τῶν μεγαλυτέρων σέ ἠλικία ἀνθρώπων τῆς Ἐνορίας Γέργερης. Γραπτή ἀναφορά τοῦ μαρτυρίου Ἀρχίσαμε νά ψάχνουνε σέ γνωστές πηγές καί νά, λοιπόν, μιά γραπτή μαρτυρία ἀπό αὐτές ἡ ὁποία ἔρχεται νά ἐπιβεβαιώσει, στήν περίπτωσή μας, τή λαϊκή παράδοση, προσθέτοντας χρήσιμες λεπτομέρειες, ἐντελῶς ἄγνωστες κατά τήν ἡμέρα πού ἀποφασίσαμε γιά τήν τιμή τῶν εἰρημένων Νεομαρτύρων, ἐκ μέρους τῆς τοπικῆς

Ὁ Ἱ. Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου Γέργερης

Ἐκκλησίας. Πρόκειται γιά τό ἄρθρο τοῦ μακαριστοῦ καί λόγιου Μενέλαου Παρλαμᾶ, μέ τίτλο: «Ἱστορικά καί Βιογραφικά Σημειώματα τοῦ Στεφ. Νικολαΐδου» 1 στό ὁποῖο ἀναφέρονται τά ἑξῆς: «1828, Μαρτίου 25. Ὑπῆγον 1300 Τοῦρκοι εἰς χωρίον Γέργερη ἀπροσδοκήτως, ὅπου εὑρόντες ἕως 50 Ἕλληνας συναγμένους εἰς τήν ἐκκλησίαν καθ᾽ ἥν ὥρα ἐτελεῖτο ἡ θεία λειτουργία, ἐφόνευσαν 12 Ἕλληνας ὁμοῦ μέ τόν ἱερουργοῦντα ἱερέα, ἐνδεδυμένον τήν ἱερατικήν στολήν, ἔλαβον δέ

καί 5 αἰχμαλώτους ἑλληνίδας, οἱ δέ λοιποί ὁρμήσαντες μέ τάς μαχαίρας ἔφυγον ἐκ τοῦ μέσου τῶν Τούρκων». Ἐρευνοῦντες γιά τήν περίπτωση τῶν Νεομαρτύρων μας βρήκαμε καί τά παρακάτω πού ἀκολουθοῦν. 39 χρόνια μετά τό μαρτύριο Μετά τή θυσία τῶν Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης καί συγκεκριμένα 39 χρόνια καί πιό συγκεκριμένα στίς 26 Σεπτεμβρίου τοῦ 1867, τήν ἴδια

Τά σημειώματα αὐτά βρίσκονται στό Ἱστορικό Μουσεῖο Κρήτης τά ὁποῖα περιλαμβάνουν διάφορα ἱστορικά γεγονότα. Συγγραφέας τους εἶναι ὁ λόγιος Στέφανος Νικολαΐδης, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε τό 1817 καί ἀπέθανε στίς 23/5/1907, σέ ἡλικία 90 ἐτῶν. Καταγόταν ἀπό τό χωριό Ἁγ. Παρασκιές. Ἡ μητέρα του ἦταν ἀδελφή τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κρήτης, κυροῦ Μελετίου Νικολετάκη. Γιός ἀδελφῆς τοῦ Στεφάνου Νικολαΐδη, ἦταν ὁ Ἐπίσκοπος Διονύσιος Καστρινογιαννάκης, διετελέσας Ἐπίσκοπος σέ δύο Ἐπαρχίες, Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου καί Χερρονήσου, ἐτεροθαλής δέ ἀδελφός τοῦ Μητροπολίτου Κρήτης Τιμοθέου Καστρινογιαννάκη. Ἦταν ἁγιογράφος, συνδεδεμένος μέ μιά σειρά γνωστῶν ἁγιογράφων, ἱεροψάλτης καί πολιτικό πρόσωπο μέ ποικίλη δράση. Τά σημειώματά του δημοσίευσε ὁ πολύ γνωστός μακαριστός Μενέλαος Παρλαμᾶς, ἀπό τόν ὁποῖο ἀντλοῦνται τά παρόντα, στήν περίφημη ἐπιστημονική σειρά «Κρητικά Χρονικά» τῆς Ἑταιρίας Κρητικῶν Ἱστορικῶν Μελετῶν, τοῦ Ἱστορικοῦ Μουσείου Κρήτης, στό Γ´ τόμο τοῦ ἔτους 1949. Ἐν Ἐσόπτρῳ

Συναξάρι: Γεώργιος καί οἱ σύν αὐτῷ Δώδεκα Νεομάρτυρες Γέργερης

Ὁ Ἱ. Ναός Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου, τόπος μαρτυρίου τοῦ Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κυριακίδη καί τῶν σύν αὐτῷ δώδεκα Νεομαρτύρων Γέργερης 6

Ἐν Ἐσόπτρῳ

•

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Συναξάρι: Γεώργιος καί οἱ σύν αὐτῷ Δώδεκα Νεομάρτυρες Γέργερης Ἐκκλησία δηλ. τόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης, τόπο του μαρτυρίου τους, τή βεβήλωσαν καί τήν κατέκαψαν καί προέβησαν καί σέ ἄλλες θηριωδίες ὅπως θά δοῦμε παρακάτω. Ἀναφέρονται στήν ἔκθεση τῶν ὡμοτήτων τοῦ 18662 τά ἑξῆς: «Γέργερη. Ἐκ τῶν 105 οἰκιῶν τάς 102 ἔκαυσαν. Τάς Ἐκκλησίας Ἅγιος Γεώργιος, Προφήτης Ἠλίας, Μεταμόρφωσις τοῦ Χριστοῦ καί ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου βεβηλώσαντες κατέκαυσαν. Ἐκ τῶν 7 ἐλαιοτριβείων τά 5.800 ἐλαιόδενδρα, τριακοσίων στρεμμάτων ἀμπελῶνας καί τριακόσια πεντήκοντα κυψέλια μελίσσια κατέστεψαν καί ἐπυρπόλησαν. Τά ἑξῆς ἔπραξαν κατά τήν 26ην Σεπτεμβρίου 1867. Τόν Νικόλαον Γερώνυμον ἐτῶν 80 κλινήρη ἔσφαξαν. Τόν Δημήτριον Κοκολάκην ἐτῶν 100 τυφλόν καί τήν Μαρίαν Λαγουδίναν ἐτῶν 105 κατέσφαξαν, τήν Μαρίαν Σάββεναν ἐτῶν 110 ἠνάγκασαν καί εἰσῆλθεν εἴς τι σπήλαιον τό ὁποῖον πρίν διά πληθύος ξύλων ἀναμμένων ἐπύρωσαν τόσον, ὥστε ἐψήθη ζωντανή. Τόν Γεώργιον Χοιρομουριδάκην φρενήρη συλλαβόντες ἀφοῦ ἐγύμνωσαν καί ἀπέκοψαν τάς χεῖρας καί τήν ῥίνα ἀπεκεφάλισαν. Ἐκ τῶν μνημείων ἐξέθεσαν πρός βοράν τῶν ζώων πέντε σώματα νεωστί ἀποθανόντων. Κατά τόν Φεβρουάριον δέ τοῦ 67 διαβάς ὁ ἴδιος Ρεσίτης ἐκ τοῦ χωρίου καί εὑρών τινάς ὑποτεταγμένους ὡς καί τινας οἰκογενείας ἐπαναστατῶν διέταξεν ἐπί τῇ αἰτίᾳ ὅτι τό χωρίον εἶχεν ἐπαναστάτας καί ἀπεγύμνωσαν ὅλους αὐτούς. Ἐφόνευσαν δέ καί τόν Γιάννην Χαρκιαδάκην

ἐγκαταλειπόντα 4 ὀρφανά. Οἱ ἐν πολέμῳ δέ φονευθέντες εἰσίν οἱ ἑξῆς: ὁ Μανώλης Γιατράκης ἐτῶν 30 εἰς Γέργερη 26 Σεπτεμβρίου /66 ὀρφ. 1, ὁ Στρατής Σφακιανός ἐτῶν 45 εἰς Γέργερη 26 Σεπτεμβρίου /66 ὀρφ. 7, ὁ Δημητρ. Ἀναστασάκης ἐτῶν 30 εἰς Καμαριώτη 16 Ἰανουάρ. /67 ὀρφ. 2. Μετόχια Τσαχιανά, Καρδαμιανά, Μαστραχινά καί Ἀπομαρμᾶ Αἱ 40 oἰκίαι αὐτῶν, 2 ἐλαιοτριβεῖα 7 νερόμυλοι ἐπυρπολήθησαν. Τάς ἐκκλησίας Ἅγιος Ἰωάννης καί τῆς Θεοτόκου βεβηλώσαντες ἐπυρπόλησαν. Ψαλίδια (Μετόχι) Τάς 10 οἰκίας, ἅπαντα τά σπαρτά θερισμένα καί εἰς θεμονίας κατεύκασαν». (Ἔκθεση ὡμοτήτων τοῦ 1866, βλέπ. ὑποσ. τῆς σελ. 4 τοῦ παρόντος τεύχους) Πέρασαν, λοιπόν, 184 χρόνια ἀπό τή μαρτυρική τελείωση τοῦ π. Γεωργίου καί τῶν σύν αὐτῷ 12 Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης. Οἱ Νεομάρτυρες αὐτοί προστίθενται στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας. Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, τήν προσεχῆ Κυριακή τῶν Μυροφόρων, δηλαδή στίς 26 Ἀπριλίου 2015, θά ἑορτάσουμε πανηγυρικά τή μνήμη τῶν Νεομαρτύρων τῆς Γέργερης, στόν ἱερό τόπο τῆς θυσίας τους, τόν Ἱ. Ναό Μεταμορφώσεως Γέργερης. Ἄς ἔχουμε τίς πρεσβείες τους πρός Κύριον.† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος

Ἡ ἔκθεση ὡμοτήτων τοῦ 1866 εἶναι μία χειρόγραφη ἔκθεση ἡ ὁποία περιλαμβάνει τίς ὡμότητες τῶν ὀθωμανῶν στήν Ἀνατολική Κρήτη, κατά τήν ἐπανάσταση τοῦ 1866. Γράφτηκε στό Λασίθι στίς 27 Αὐγούστου 1867, ἀπό ἄγνωστο συγγραφέα. Ἡ ἐν λόγῳ ἔκθεση βρέθηκε στά ἔγγραφα τοῦ λόγιου Μητροπολίτου Κρήτης, τοῦ ἀπό Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου, κυροῦ Τιμοθέου Βενέρη, ἀδελφοῦ τῆς Ἱ. Μονῆς Ἀγκαράθου, ὅπου στό κοιμητήριό της εἶναι ἐνταφιασμένος ὁ σπουδαῖος αὐτός Ἱεράρχης τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. Τήν εἰρημένη ἔκθεση δημοσίευσε ἡ ἀνηψιά τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιερέως Κατίνα Τσατσαρωνάκη, στήν περίφημη ἐπιστημονική σειρά «Κρητικά Χρονικά» τῆς Ἑταιρίας Κρητικῶν Ἱστορικῶν Μελετῶν, τοῦ Ἱστορικοῦ Μουσείου Κρήτης, στό Η´ τόμο τοῦ ἔτους 1954. 8

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ά

Ὕ

Ὁ κάθιστος μνος τοῦ † Ἰωάννου Φουντούλη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

τὴν ἐπίσημη λειτουργικὴ γλώσσα ἡ ἀκολουθία αὐτὴ ὀνομάζεται «Ἀκάθιστος Ὕμνος» ἢ μονολεκτικὰ «Ἀκάθιστος» ἀπὸ τὴν ὀρθία στάση, ποὺ τηροῦσαν οἱ πιστοὶ καθ᾽ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ψαλμωδίας της. Ἔτσι καὶ μὲ τὰ λόγια καὶ μὲ τὴ στάση τοῦ σώματος ἐκφράζεται ἡ τιμή, ἡ ἰδιαίτερη εὐλάβεια, ἡ εὐχαριστία πρὸς ἐκείνη, πρὸς τὴν ὁποία ἀπευθύνουμε τοὺς χαιρετισμούς μας. Εἶναι δὲ ἡ ἀκολουθία αὐτὴ στὴ σημερινὴ λειτουργική μας πράξη ἐντεταγμένη στὸ λειτουργικὸ πλαίσιο τῆς ἀκολουθίας τοῦ μικροῦ ἀποδείπνου. Ἔτσι γίνεται κάθε Παρασκευὴ στὶς τέσσερις πρῶτες ἑβδομάδες τῶν Νηστειῶν, ἀκόμα καὶ τὴν Παρασκευὴ τῆς Ε' Ἑβδομάδος, ποὺ μετὰ τὴν τμηματικὴ στὶς τέσσερις πρῶτες ἑβδομάδες ψαλμωδία του, ἀνακεφαλαιώνεται ὁλόκληρος ὁ ὕμνος. Στὰ μοναστήρια, ἀλλὰ καὶ στὴ σημερινὴ ἐνοριακὴ πράξη καὶ παλαιότερα κατὰ τὰ διάφορα Τυπικά, ἔχουμε καὶ ἀλλὰ λειτουργικὰ πλαίσια γιὰ τὴν ψαλμωδία τοῦ ὕμνου: τὴν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου, τοῦ ἑσπερινοῦ, τῆς παννυχίδος ἢ μίας ἰδιόρρυθμης Θεομητορικῆς Κωνσταντινουπολιτικῆς ἀκολουθίας, τὴν «πρεσβεία». Σ᾽ ὅλες αὐτὲς τὶς περιπτώσεις σ᾽ ἕνα ὁρισμένο σημεῖο τῆς κοινῆς ἀκολουθίας γίνεται μία παρεμβολή. Ψάλλεται ὁ κανὼν τῆς Θεοτόκου καὶ ὁλόκληρο ἢ τμηματικὰ τὸ κοντάκιο καὶ οἱ οἶκοι τοῦ Ἀκάθιστου. Θὰ παρατρέξωμε τὸ διαφιλονικούμενο, ἐξ᾽ ἄλλου, θέμα τοῦ χρόνου τῆς συντάξεως καὶ τοῦ ποιητοῦ τοῦ Ἀκάθιστου. Πολλοὶ φέρονται ὡς ποιηταί του: ὁ Ρωμανὸς ὁ Μελωδός, ὁ Γεώργιος Πισίδης, οἱ πατριάρχαι τῆς Κωνσταντινουπό-

Ἔργο κ. Στεφάνου Ἀλπαντάκη

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος λεως Σέργιος, Γερμανὸς ὁ Α΄, ὁ Ἱερὸς Φώτιος, ὁ Γεώργιος Νικομήδειας (Σικελιώτης), ποιηταὶ ποὺ ἔζησαν ἀπὸ τὸν Ζ΄ μέχρι τὸν Θ΄ αἰώνα. Ἡ παράδοσις παρουσιάζει μεγάλη ἀστάθεια καὶ οἱ νεώτεροι μελετηταί, στηριζόμενοι στὶς λίγες ἐσωτερικὲς ἐνδείξεις ποὺ ὑπάρχουν στὸ κείμενο, ἄλλοι προτιμοῦν τὸν ἕνα καὶ ἄλλοι τὸν ἄλλο ἀπὸ τοὺς φερομένους ὡς ποιητάς του. Ἕνα ἱστορικὸ γεγονός, μὲ τὸ ὁποῖο συνεδέθη ἀπὸ τὴν παράδοσι ἡ ψαλμωδία τοῦ Ἀκάθιστου, θὰ μποροῦσε νὰ μᾶς προσανατολίση κάπως στὴν ἀναζήτησί μας: Ἡ ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος Ἡρακλείου πολιορκία καὶ ἡ θαυμαστὴ σωτηρία τῆς

Ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος εἶναι τὸ κοντάκιο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ὁ ὕμνος τῆς σαρκώσεως τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Κωνσταντινουπόλεως τὴν 8η Αὐγούστου τοῦ ἔτους 626. Κατὰ τὸ Συναξάριο μετὰ τὴν λύσι τῆς πολιορκίας ἐψάλη ὁ ὕμνος αὐτὸς στὸν ναὸ τῆς Θεοτόκου τῶν Βλαχερνῶν, ὡς δοξολογία καὶ εὐχαριστία γιὰ τὴ σωτηρία, ποὺ ἀπεδόθη στὴ θαυματουργικὴ δύναμι τῆς Θεοτόκου, τῆς προστάτιδας τῆς Πόλεως. Πατριάρχης τότε ἦτο ὁ Σέργιος, ποὺ πρωτοστάτησε στοὺς ἀγώνας γιὰ τὴν ἄμυνα. Εὔκολο ἦταν νὰ θεωρηθῆ καὶ ποιητὴς τοῦ ὕμνου, ἂν καὶ οὔτε ὡς ὑμνογράφος μᾶς εἶναι γνωστός, οὔτε καὶ ὀρθόδοξος ἦτο. Ἐξ᾽ ἄλλου ὁ ὕμνος θὰ ἔπρεπε νὰ ἦταν παλαιότερος, γιατί ἂν ἦταν γραμμένος γιὰ τὴν σωτηρία τῆς Πόλεως δὲν θὰ ἦταν δυνατὸν παρὰ ρητῶς νὰ κάμνη λόγο γι᾽ αὐτὴν καὶ ὄχι νὰ ἀναφέρεται σὲ ἄλλα θέματα, ὅπως θὰ ἰδοῦμε πιὸ κάτω. Ἡ ψαλμωδία ὅμως τοῦ Ἀκάθιστου συνδέεται ἀπὸ τὶς ἱστορικὲς πηγὲς καὶ μὲ ἄλλα παρόμοια γεγονότα: τὶς πολιορκίες καὶ τὴ σωτηρία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Πωγωνάτου (673), ἐπὶ Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου (717-718) καὶ ἐπὶ Μιχαὴλ Γ΄ (860). 10

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ὅποιος ὅμως καὶ ἂν ἦταν ὁ ποιητὴς καὶ μὲ ὁποιοδήποτε ἱστορικὸ γεγονὸς ἀπὸ τὰ ἀνωτέρω καὶ ἂν συνεδέθη πρωταρχικά, ἕνα εἶναι τὸ ἀναμφισβήτητο στοιχεῖο, ποὺ μᾶς δίδουν οἱ σχετικὲς πηγές, ὅτι ὁ ὕμνος ἐψάλλετο ὡς εὐχαριστήριος ὠδὴ πρὸς τὴν ὑπέρμαχο στρατηγὸ τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους κατὰ τὶς εὐχαριστήριες παννυχίδες ποὺ ἐτελοῦντο εἰς ἀνάμνησιν τῶν ἀνωτέρω γεγονότων. Κατὰ τὴν παρατήρησι τοῦ συναξαριστοῦ ὁ ὕμνος λέγεται «Ἀκάθιστος», γιατί τότε κατὰ τὴν σωτηρία τῆς Πόλεως καὶ ἔκτοτε μέχρι σήμερα, ὅταν οἱ οἶκοι τοῦ ὕμνου αὐτοῦ ἐψάλλοντο, «ὀρθοὶ πάντες» τοὺς ἤκουαν εἰς ἔνδειξιν εὐχαριστίας πρὸς τὴ Θεοτόκο, ἐνῶ στοὺς οἴκους τῶν ἄλλων κοντακίων «ἐξ ἔθους» ἐκάθηντο. Γιατί ὅμως ψάλλεται κατὰ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Οἱ λύσεις τῶν ἀνωτέρω πολιορκιῶν δὲν συνέπεσαν κατ᾽ αὐτήν. Στὶς 8 Αὐγούστου ἐλύθη ἡ πολιορκία ἐπὶ Ἡρακλείου, τὸν Σεπτέμβριο ἡ ἐπὶ Πωγωνάτου, στὶς 16 Αὐγούστου ἐωρτάζετο ἡ ἀνάμνησις τῆς σωτηρίας τῆς Πόλεως ἐπὶ Λέοντος Ἰσαύρου καὶ στὶς 18 Ἰουνίου ἐλύθη ἡ πολιορκία ἐπὶ Μιχαὴλ τοῦ Γ΄. Μὲ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ συνεδέθη προφανῶς ἐξ αἰτίας ἑνὸς ἄλλου καθαρῶς λειτουργικοῦ λόγου: Μέσα στὴν περίοδο τῆς Νηστείας ἐμπίπτει πάντοτε ἡ μεγάλη ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Εἶναι ἡ μόνη μεγάλη ἑορτή, ποὺ λόγω τοῦ πένθιμου χαρακτῆρα τῆς Τεσσαρακοστῆς, στερεῖται προεορτίων καὶ μεθεόρτων. Αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἔλλειψη ἔρχεται νὰ κάλυψη ἡ ψαλμωδία τοῦ Ἀκάθιστου, τμηματικῶς κατὰ τὰ ἀπόδειπνα τῶν Παρασκευῶν καὶ ὁλόκληρος κατὰ τὸ Σάββατο τῆς Ε΄ ἑβδομάδος. Τὸ βράδυ τῆς Παρασκευῆς ἀνήκει λειτουργικῶς στὸ Σάββατο, ἡμέρα ποὺ μαζὶ μὲ τὴν Κυριακὴ εἶναι οἱ μόνες ἡμέρες τῶν ἑβδομάδων τῶν Νηστειῶν, κατὰ τὶς ὁποῖες ἐπιτρέπεται ὁ ἑορτασμὸς χαρμόσυνων γεγονότων, καὶ στὶς ὁποῖες, καθὼς εἴδαμε, μετατίθενται οἱ ἑορτὲς τῆς ἑβδομάδος. Καθ᾽ ὁρισμένα Τυπικὰ ὁ Ἀκάθιστος ἐψάλλετο πέντε ἡμέρες πρὸ τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καὶ

• κατ᾽ ἄλλα στὸν ὄρθρο τῆς ἡμέρας τῆς ἑορτῆς. Ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος εἶναι τὸ κοντάκιο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ὁ ὕμνος τῆς σαρκώσεως τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὁ Ἀκάθιστος συνεδέθη μὲ τὰ ἱστορικὰ γεγονότα, ποὺ ἀναφέραμε, τότε συνετέθη νέο εἰδικὸ προοίμιο, γεμάτο δοξολογία καὶ ἱκεσία, τὸ τόσο γνωστὸ «Τῇ ὑπερμάχῳ». Στὴν ὑπέρμαχο στρατηγό, ἡ πόλις τῆς Θεοτόκου, ποὺ λυτρώθηκε χάρι σ᾽ αὐτὴν ἀπὸ τὰ δεινά, ἀναγράφει τὰ νικητήρια καὶ παρακαλεῖ αὐτὴν ποὺ ἔχει τὴν ἀκαταμάχητη δύναμι νὰ τὴν ἐλευθερώνη ἀπὸ

τοὺς ποικίλους κινδύνους γιὰ νὰ τὴν δοξολογῆ κράζοντας τό: «Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε». Ὁ ὕμνος ψάλλεται καὶ πάλι σὲ ἦχο πλ. δ΄. «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν, εὐχαριστήρια ἀναγράφω σοὶ ἡ Πόλις σου, Θεοτόκε· ἀλλ᾽ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων μὲ κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἴνα κράζω σοί Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε». Πηγή: apostoliki-diakonia.gr

Συσσίτια καί τράπεζες τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας Ἡ ἐλάχιστη προσφορά σου εἶναι πολύτιμη γιά κάποιον ἄλλο...

Παρακαλοῦμε αὐτούς πού δύνανται νά βοηθήσουν:

• Μπορεῖς νά ἀναλάβεις ἕνα γεῦμα, φέρνοντας τά ὑλικά πού χρειάζονται. • Μπορεῖς νά προσφέρεις βοήθεια γιά νά πληρωθεῖ τό ρεῦμα καί ἄλλα ἀναγκαῖα γιά τήν παρασκευή τοῦ φαγητοῦ, παίρνοντας νόμιμη ἀπόδειξη.

• Μπορεῖς νά δώσεις ἀπαραίτητα εἴδη διαβίωσης γιά τίς τράπεζες τροφίμων. Παρακαλοῦμε, ἐπικοινωνεῖστε μέ τούς κατά τόπους ἱερεῖς καί ρωτεῖστε τί συγκεκριμένη ἀνάγκη ὑπάρχει. Ὁ συντονισμός τῶν κατά καιρούς ἀναγκῶν εἶναι ἀπαραίτητος. Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἀ

γαπητοί μου, ὁ ἄνθρωπος κατασκεύασε μείζονες καί ἐλλάσονες διαιρέσεις γιά τό χρόνο, τόν μορφοποίησε μέ διάφορες ὀνομασίες καί δοξασίες καί οἱ ἐπιστημονικές θεωρίες συνεχίζουν νά ἐμβαθύνουν στήν ἔννοιά του. Μιά ἐνδιαφέρουσα περί χρόνου τοποθέτηση εἶναι ἐκείνη τοῦ Ἀριστοτέλη, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι: «…ο χρόνος δεν υπάρχει, γιατί κανένα τμήμα του δεν υπάρχει. Αν πούμε ότι η παρούσα στιγμή, μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, έχει διάρκεια, αυτή είναι απείρως μικρή, που σημαίνει ότι έχει όριο το “μηδέν”. Αλλά ούτε το μέλλον ούτε και το παρελθόν υπάρχουν γιατί το ένα δεν έχει έλθει ακόμα και το άλλο έχει ήδη περάσει και, φυσικά, και τα δύο δεν υπάρχουν σε οποιαδήποτε παρούσα στιγμή. O χρόνος, ως οντότητα, δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός και άρα δεν μπορεί να υπάρχει». (Πηγή, Oxford dict. of philosophy, σελ. 378 καί Ἀντ. Καλαμπάκα, Δρ Μαθηματικῶν Ἐπιστημῶν, http://www.24grammata.com/?p=12703) Ὁ χρόνος γιά τή χριστιανική θεολογία εἶναι πεπερασμένο μέγεθος. Ὁ χρόνος, ἀναφέρει ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας, γιά κάθε νέο ἔτος, ὅτι ὑποτάσσεται στόν «∆ημιουργό καί πρύτανη, πάσης τῆς κτίσεως, μπροστά σ᾽ Αὐτόν πού ἔχει στήν ἐξουσία Του, καιρούς καί χρόνους». Ὁ κοσμικός χρόνος ἐκλαμβάνεται μέ τή σχετικότητα τῆς λογικῆς καί «ἡ λογική ξέρει μόνο ἐκεῖνο πού ὁ χρόνος τῆς ἔκανε νά μάθει...» κατά τόν μεγάλο Ντοστογιέφκι. Τελικά ἡ αἰσθαντικότητα τῆς φαντασίας εἶναι ἐκείνη πού μεγιστοποιεῖ τήν ἀξία τοῦ ῥέοντος χρόνου. Μιά ματιά δέ στίς κοσμολογικές σταθερές τοῦ ὀρατοῦ σύμπαντος θά μᾶς ὑπενθύμιζε τό στιγμιαῖο πέρασμά μας ἀπό τοῦτο τόν κόσμο. 12

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Θά μᾶς ξαναθύμιζε τίς ἐκατοντάδες δισεκατομμύρια γαλαξίες, μέ τά τεράστια μεγέθη τῶν διαμέτρων τους, ἐντός τῶν ἀσύλληπτων ἀποστάσεων τοῦ σύμπαντος οἱ ὁποῖες εἶναι δισεκατομμύρια ἔτη φωτός, συνυπολογίζοντας, βέβαια, ὅτι ἕνα ἔτος φωτός ἰσοῦται μέ ἑνάμισι τρισεκατομμύριο χιλιόμετρα. Μιά σύγκριση μέ τά προαναφερθέντα μεγέθη, θά μᾶς ἔκανε νά δοῦμε ὅτι οὔτε κἄν ὡς κόκκοι τῆς ἄμμου δέν λογιζόμαστε. Ὁ χρόνος μαζί μέ τόν «δίδυμο ἀδελφό του τόν χῶρο», κατά τόν Ὅσιο Ἰουστῖνο Πόποβιτς, ἀποτελοῦν τούς δύο βαρεῖς ζυγούς τοῦ ἀνθρώπου σέ ὅλη τήν ἐπί γῆς ζωή του, οἱ ὁποῖοι τοῦ περιορίζουν τόν διακαῆ του πόθο γιά τήν ἀπολυτότητα. (Πηγή, http://aktines.blogspot.gr/2011/01/ blog-post_3339.html) Εἴμαστε οἱ ξεγελασμένοι φίλοι τοῦ κοσμικοῦ

...Εἴμαστε οἱ ξεγελασμένοι φίλοι τοῦ κοσμικοῦ χρόνου καί ὅταν ἐκδαπανᾶται στήν αἰχμαλωσία τοῦ πόθου τῆς ἀπολυτότητας, παρά τό ὅτι ὁ χρόνος τήν περιορίζει, βασιλεύει ἡ μικροψυχία, ἡ σκληρότητα καί ἡ κακία... χρόνου καί ὅταν ἐκδαπανᾶται στήν αἰχμαλωσία τοῦ πόθου τῆς ἀπολυτότητας, παρά τό ὅτι ὁ χρόνος τήν περιορίζει, βασιλεύει ἡ μικροψυχία, ἡ σκληρότητα καί ἡ κακία. Ὁ χρονικός ὑπολογισμός ἐκτρέπεται ὡς ἐκείνου τοῦ κακοῦ δούλου

• τοῦ Εὐαγγελίου. Αὐτός μετροῦσε μέ τό δικό του ῥολόι, λέγοντας: «χρονίζει ὁ κύριός μου ἐλθεῖν», (Ματθ.24,48), δηλαδή χρονίζει, ἀργεῖ, νά ἔλθει ὁ κύριός μου. Τότε ὁ ὑποκειμενισμός ἀποκτᾶ ἀδυναμία ἀπό τό μπέρδεμα φαντασίας καί πραγματικότητος καί ὁ ἀντικειμενισμός ἐμμονή ἀπό ἐπαναλαμβανόμενες νοητικές φόρμουλες. Συνεχίζει, ὅμως, τό Εὐαγγέλιο: «ἥξει ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου…ἐν ὥρᾳ ᾗ οὐ γινώσκει», (Ματθ.24,48), δηλαδή θά ἔρθει ὁ κύριος τοῦ δούλου σέ ὥρα πού δέ γνωρίζει. Τότε ὁ χρόνος τῶν θέλγητρων τοῦ κόσμου συστέλλεται, χωρίς μεταμφίεση ἀδιεξόδων καί γίνεται εὔχρηστος καί δοξολογικός, λέγων: «Θεέ θεῶν καί Κύριε, τρισυπόστατε φύσις, ἀπρόσιτε ἀΐδιε, ἄκτιστε καί τῶν ὅλων, δημιουργέ παντοκράτωρ, σοί προσπίπτομεν πάντες, καί σέ καθικετεύομεν, τό παρόν ἔτος τοῦτο, ὡς ἀγαθός, εὐλογήσας φύλαττε ἐν εἰρήνῃ…τόν λαόν σου Οἰκτῖρμον». (Ἐξαποστειλάριον τῆς Ἰνδίκτου). Ἀναπέμπει, δηλαδή, δοξολογία, ἐν συνεχείᾳ ταπεινώνεται μπροστά στόν ἀπρόσιτο Κύριο καί δημιουργό, κατόπιν προσπίπτει καί στό τέλος ἱκευτεύει. Ἔτσι ὑποδέχεται ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας τόν νέο χρόνο. Ἡ μέτρηση τῶν ὑπολογισμῶν τοῦ κακοῦ δούλου τῆς Γραφῆς μέ τόν ἱστορικό χρόνο καί ὄχι μέ τό τέλος τοῦ χρόνου, στενεύει τήν καρδιά μέ μικροψυχία καί σκληρότητα. Τότε ἦταν πού ὁ δοῦλος ἐκεῖνος, ἐκτράπηκε ἀρχίζοντας «τύπτειν τοὺς συνδούλους αὐτοῦ», (Ματθ.24,49), δηλαδή «νά χτυπάει τούς συνδούλούς του». Νά ἡ σκληρότητα καί δή θά λέγαμε, ἡ θρησκευτική σκληρότητα, διότι ὁ ἐν λόγῳ δοῦλος ἦταν μέσα στό σπίτι τοῦ κυρίου του. Ἐν συνεχείᾳ ἄρχισε νά «ἐσθίῃ δὲ καὶ πίνῃ μετὰ τῶν μεθυόντων»,

(Ματθ.24,49), δηλαδή «νά τρώει καί νά πίνει μαζί μ᾽ ἐκείνους πού μεθοῦν». Νά καί ἡ ἀσωτία. Ἡ ἐξέλιξη ἦταν ὅτι, ὅταν ἦλθε ἀπρόσμενα, στόν δικό του χρόνο, ὁ κύριος καί εἶδε, τότε ἔθεσε «τὸ μέρος αὐτοῦ μετὰ τῶν ὑποκριτῶν», (Ματθ.24,49), δηλαδή τότε ἔβαλε «τό μερίδιό τοῦ δούλου μαζί μέ τούς ὑποκριτές». Πατρικῶς, λοιπόν, παραινοῦμε, ὁ χρόνος τῆς ὅλης ἐδῶ ζωῆς μας καί τοῦτος ὁ νέος χρόνος, νά γεμίσει ἀπό ἀγαθότητα καί ἄδολη ἀγάπη πρός τόν Κύριο καί τήν Οἰκία του, ὄχι μέ τόν αὐτονομημένο χρόνο τῆς ἀποστασίας καί ἀνυπακοῆς πρός τόν Οἶκο τοῦ Κυρίου, γιατί ἡ ἀποστασία αὐτή θά καταλήξει στήν ὑποκρισία. Τό τάχατες τό δικό μας νά διαλυθεῖ μέσα στόν χρόνο τῆς Ἐκκλησίας ὅπου, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, δέν «ἐλάβετε Πνεῦμα δουλείας πάλιν εἰς φόβον, ἀλλ᾿ ἐλάβετε Πνεῦμα υἱοθεσίας, ἐν ᾧ κράζομεν· ἀββᾶ ὁ πατήρ», (Ρωμ.8,15), δηλαδή «δέ λάβατε Πνεῦμα δουλείας, γιά νά φοβάστε πάλι, ἀλλά λάβατε Πνεῦμα υἱοθεσίας μέ τό ὁποῖο κράζουμε, Ἀββᾶ, Πατέρα».Μέ θερμές ἑόρτιες εὐχές † Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος

Ἐγκύκλιος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου γιά τήν Πρωτοχρονιά τοῦ ἔτους 2015

Η ΡΑ Δ Ι Ο Φ Ω Ν Ι Κ Η Σ ΥΧ Ν ΟΤ Η ΤΑ Τ Η Σ Ι . Α ΡΧ Ι Ε Π Ι Σ ΚΟ Π Η Σ Κ Ρ Η Τ Η Σ Σ Τ Η Ν Π Ε Ρ Ι ΟΧ Η ΜΑ Σ :

99,7 F M Ἐν Ἐσόπτρῳ

ΕΚ ΦΑΝΑΡΙΟΥ

Ἀπό τό Ἀνακοινωθέν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά τήν ἐγγραφή τοῦ π. Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας (13/1/2015) Συνῆλθεν, ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος εἰς τήν τακτικήν συνεδρίαν αὐτῆς σήμερον, Tρίτην, 13ην Ἰανουαρίου 2015, πρός ἐξέτασιν τῶν ἐν τῇ ἡμερησίᾳ διατάξει ἀναγεγραμμένων θεμάτων. Κατ᾿ αὐτήν, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος: α) ὁμοφώνως ἀποδεχθεῖσα εἰσήγησιν τῆς Κανονικῆς Ἐπιτροπῆς ἀνέγραψεν εἰς τό Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τόν μοναχόν Παΐσιον Ἁγιορείτην... Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 13ῃ Ἰανουαρίου 2015 Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου

Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης Εἰρηναῖος: Εὐλογία γιά τήν Κρήτη. Τρεῖς Ἀρχιερεῖς της ὑπέγραψαν τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ Γέροντος Παϊσίου «Δόξα τῷ Θεῷ, ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ Γέροντος Παϊσίου ἀποτελεῖ πλέον γεγονός ἀπό τή 13η Ἰανουαρίου 2015, μέ Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Φανάρι 13/1/2015 Ἡ καθυστέρηση τῆς ἁγιοκατάταξης αὐτῆς δέν ὀφείλεται σέ ἀδιαφορία, ἀπροθυμία τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, ἀλλά εἰς τόν τρόπον πορείας καί λειτουργίας της, τήν ἀνάγκη νά πιστοποιηθεῖ διά τῆς Κανονικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὁ ἐμπεριστατωμένος φάκελος, ὥστε νά διενεργηθοῦν τά ἐκκλη14

Ἐν Ἐσόπτρῳ

σιαστικῶς προβλεπόμενα. Ἡ Σύνοδός μας ἐκφράζει τό αἰώνιον ἦθος καί τόν τρόπον λειτουργίας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας μας, γι’ αὐτό καί ἡ Ἁγιοκατάταξη τοῦ Ἁγίου Παϊσίου ἔγινε ὅταν ἦλθε ἡ ὥρα της, τίς ἡμέρες αὐτές. Μάλιστα, θεωρῶ ἰδιαίτερη εὐλογία γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, ὅτι, τρεῖς Ἀρχιερεῖς, οἱ Σεβ. Μητροπολῖτες Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος, Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου κ. Ἀνδρέας καί ὁ γράφων, ἀξιωθήκαμε νά ὑπογράψουμε τήν Πατριαρχική καί Συνοδική Πράξη τῆς Ἁγιοκατατάξεως. Ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος μελετᾶ καί ἀντιμετωπίζει ὅλα τά θέματα τῆς Ἐκκλησίας μας, τῶν Ἐπαρχιῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀνά τόν κόσμον, τά ὁποῖα, μικρά καί μεγάλα, εἶναι σημαντικά, σπουδαῖα καί πολύτιμα. Ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, ἀγκαλιάζει ὅλον τόν κόσμο, ὅλους τους ἀνθρώπους καί ὅλα τά προβλήματά των μέ στόχο καί σκοπό πάντοτε νά πορεύονται οἱ ἄνθρωποι ὅλου τοῦ κόσμου ἑνωμένοι καί ἀγαπημένοι». Πηγή: agioritikovima.gr

Εἶπε ὁ Γέροντας Παΐσιος:

Ἐ

κεῖνος πού ἀγωνίζεται πολύ καιρό καί δέν βλέπει πνευματική πρόοδο ἔχει ὑπερηφάνεια καί ἐγωισμό. Πνευματική πρόοδος ὑπάρχει ἐκεῖ πού ὑπάρχει πολύ ταπείνωση." "Συνετός καί μυαλωμένος ἄνθρωπος εἶναι ἐκεῖνος πού ἀντελήφθη καλῶς ὅτι ὑπάρχει τέρμα τῆς παρούσης ζωῆς καί σπεύδει καί αὐτός νά θέσει τέρμα εἰς τά σφάλματα καί ἐλαττώματά του". " Ἡ πλήρης ἀνάθεση τῆς ζωῆς μας στόν Θεό, εἶναι μία λύτρωση ἀπό τήν ἀνασφάλεια πού φέρνει ἡ πίστη στό ἐγώ, καί μᾶς κάνει νά χαροῦμε τόν παράδεισο ἀπό αὐτή τή ζωή". " Ὅταν, ἀπό φιλότιμο, κάνουμε τόν Θεό νά χαίρεται μέ τή ζωή μας, τότε Ἐκεῖνος δίνει ἄφθονες τίς εὐλογίες του στά φιλότιμα παιδιά του". " Ὅταν ἀγωνίζεται μέ ἐλπίδα ὁ ἄνθρωπος, ἔρχεται ἡ θεία παρηγοριά καί νιώθει ἔντονα ἡ ψυχή τά χάδια τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ". " Ἡ ἀνώτερη χαρά βγαίνει ἀπό τή θυσία. Μόνον ὅταν θυσιάζεται κανείς συγγενεύει μέ τόν Χριστό, γιατί ὁ Χριστός εἶναι θυσία". " Ὁ Θεός ἀπό ἐμᾶς θέλει μόνο τήν προαίρεση καί τήν ἀγαθή διάθεση πού θά τήν ἐκδηλώνουμε μέ τό λίγο φιλότιμο ἀγῶνα μας καί τήν συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας. Ὅλα τά ἄλλα μᾶς τά δίνει ἐκεῖνος". " Ὅποιος κουράζεται γιά τόν πλησίον του ἀπό καθαρή ἀγάπη, ξεκουράζεται μέ τήν κούραση!

Αὐτός πού ἀγαπάει τόν ἑαυτό του καί τεμπελιάζει, κουράζεται μέ τό νά κάθεται!". "Πνευματική πρόοδος ὑπάρχει, ἐκεῖ πού ὑπάρχει ἡ αἴσθηση ὅτι ὅλα εἶναι χάλια". "Δέν μποροῦν νά μᾶς συμφιλιώσουν μέ τόν Θεό τόσο οἱ σωματικοί ἀγῶνες καί οἱ κόποι, ὅσο ἡ συμπάθεια τῆς ψυχῆς καί ἡ φιλανθρωπία καί ἡ πρός τόν πλησίον ἀγάπη". " Ἡ ἀγάπη μας πρέπει νά εἶναι ἴδια πρός ὅλους. Μόνο τότε εἶναι ἀγάπη Θεοῦ. Κάτω ἀπό αὐτήν τά πάντα λυγίζουν. Δίπλα της ὅλα λειώνουν". "Στήν ἐποχή μας, δυστυχῶς ἡ λογική κλόνισε τήν πίστη καί γέμισε τίς ψυχές μέ ἀμφιβολίες. Ἔτσι, ἑπόμενο εἶναι νά στερούμαστε τά θαύματα, γιατί τό θαῦμα ζεῖται καί δέν ἐξηγεῖται". " Ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία μᾶς μετέφερε ἀπό τόν παράδεισο στή γῆ καί ἀπό τή γῆ προσπαθεῖ νά μᾶς πάει στήν κόλαση". " Ἐάν θέλεις νά "πιάσεις" τόν Θεό, γιά νά σέ ἀκούσει, ὅταν προσευχηθεῖς, γύρισε τό κουμπί στήν ταπείνωση, γιατί σ᾽ αὐτή τή συχνότητα ἐργάζεται ὁ Θεός". "Πνευματική ὡριμότητα εἶναι νά πιστέψουμε ὅτι δέν κάνουμε τίποτε! Μόνο μέσα στήν ταπεινή κατάσταση τῆς ἀπογοητεύσεως ἀπό τόν ἑαυτό μας κρύβεται ἡ καλή πνευματική κατάσταση"... Ἀπό τήν Πηγή: imverias.blogspot.gr Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἡ σιωπή τοῦ Θεοῦ καί ἡ σιωπή τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Μητροπολίτου Σοῦροζ Ἀντωνίου Μπλούμ (1914- 2003)

Ἡ συνάντηση τοῦ Θεοῦ μαζί μας μέσα σὲ ἐπίμονη προσευχή, πάντα ὁδηγεῖ στὴ σιωπή. Πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ξεχωρίζουμε δύο εἰδῶν σιωπές. Τὴ σιωπὴ τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ δική μας ἐσωτερικὴ σιωπή: Πρῶτα ἡ σιωπὴ τοῦ Θεοῦ, συχνὰ πιὸ δυσβάσταχτη καὶ ἀπὸ τὴν ἄρνησή Του. Ὕστερα, ἡ σιωπὴ τοῦ ἀνθρώπου, πιὸ βαθιὰ καὶ ἀπὸ τὴν ὁμιλία, καὶ σὲ πιὸ στενὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεὸ ἀπὸ κάθε λόγο.

σιωπὴ τοῦ Θεοῦ στὶς προσευχὲς μας μπορεῖ νὰ διαρκέσει πολὺ λίγο ἢ νὰ μᾶς φαίνεται πὼς διαρκεῖ μιὰ αἰωνιότητα. Ὁ Χριστὸς ἔμεινε σιωπηλὸς στὶς προσευχὲς τῆς Χαναναίας καὶ αὐτὸ τὴν ἔκανε νὰ συγκεντρώσει ὅλη τὴν πίστη της, ὅλη τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν ἀνθρώπινη ἀγάπη καὶ νὰ τὶς προσφέρει στὸν Θεὸ γιὰ νὰ τὸν μεταπείσει νὰ ἐπεκτείνει τὰ προνόμια τοῦ Βασιλείου Του καὶ πιὸ πέρα ἀπὸ τὸν ἐκλεκτὸ λαό… Ἡ σιωπὴ τοῦ Χριστοῦ τὴν προκάλεσε νὰ ἀνταποκριθεῖ, νὰ σταθεῖ στὸ ὕψος της. Ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ κάνει τὸ ἴδιο καὶ σὲ μᾶς μὲ πιὸ σύντομη ἤ πιὸ παρατεταμένη σιωπή, γιὰ νὰ προκαλέσει τὴ δύναμη καὶ τὴν πίστη μας καὶ νὰ μᾶς ὁδηγήσει σὲ μιὰ βαθύτερη σχέση μαζί Του ἀπ’ ὅ,τι θὰ ‘ταν δυνατὸ ἂν τὰ πράγματα μᾶς ἔρχονταν ὅπως τὰ θέλαμε. Καμιὰ φορά, ὅμως, ἡ σιωπὴ μᾶς φαίνεται ἀπελπιστικὰ τελεσίδικη. Ὅπως ἐξηγεῖ ὁ Alfred de Vigny: «Ἐάν, ὅπως

Ἡ

Ἐν Ἐσόπτρῳ

διαβάζουμε, ὁ Υἱὸς τοῦ Ἀνθρώπου στὸν ἁγιασμένο κῆπο ἔκλαψε χωρὶς νὰ εἰσακουστεῖ. Κι ἂν μᾶς ἐγκαταλείπει ὁ Θεὸς σὰ νὰ ‘μαστε νεκροί, ἁρμόζει ἡ καταφρόνια μας στὴν ἄδικη θεϊκὴ ἀπουσία καὶ μὲ σιωπὴ ν’ ἀπαντήσουμε στὴ σιωπή. Μιὰ ὅμοια ἀντιμετώπιση δὲν ἀποκομίζουν πολλοὶ χριστιανοὶ διαβάζοντας τὴ διήγηση τῆς ἀγωνίας τοῦ Χριστοῦ στὸν Κῆπο τῆς Γεσθημανῆς; Αὐτὴ ἡ σιωπὴ εἶναι πρόβλημα γιὰ μᾶς ποὺ πρέπει νὰ τὸ λύσουμε -τὸ πρόβλημα μιᾶς προσευχῆς ποὺ μένει φανερὰ ἀναπάντητη. Διαβάζοντας τὸ Εὐαγγέλιο βλέπουμε πὼς ἡ μόνη προσευχὴ πρὸς τὸν Θεὸ ποὺ δὲν εἰσακούεται εἶναι ἡ προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ στὸν κῆπο τῆς Γεσθημανῆ. Ἀξίζει νὰ τὸ θυμόμαστε αὐτὸ διότι πολὺ συχνὰ προσπαθοῦμε νὰ ἑρμηνεύσουμε τὴ σιωπὴ τοῦ Θεοῦ ὡς ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου ἢ τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ. Θέλοντας νὰ ὑπερασπιστοῦμε τὴν τιμή Του, λέμε πὼς ἡ πίστη μας δὲν

• ἦταν τόσο δυνατή, ὥστε νὰ ἀπαντηθεῖ μὲ θαῦμα. Ὅταν πάλι ἡ πίστη μας ὑστερεῖ, λέμε πὼς ἴσως ὁ Θεὸς δὲν μπόρεσε νὰ τὴν ἀπαντήσει εἴτε ἀπὸ ἀδυναμία εἴτε ἀπὸ ἀδιαφορία. Τί νὰ ποῦμε τότε γιὰ τὴν ἴδια τὴν προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ ποὺ μένει ἀναπάντητη; Ἡ πίστη τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἶναι δίχως ἄλλο τέλεια, οὔτε μποροῦμε νὰ ἀμφισβητήσουμε τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιὰ Ἐκεῖνον, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς μᾶς λέει ὅτι ὁ Πατέρας Του θὰ μποροῦσε νὰ στείλει δώδεκα λεγεῶνες ἀγγέλων προκειμένου νὰ Τὸν σώσει. Ἂν ὁ Χριστὸς ἐγκαταλείπεται, αὐτὸ συμβαίνει γιατί ὁ Θεὸς ἔχει σχεδιάσει νὰ βγεῖ κάτι καλύτερο γιὰ μᾶς -θυσιάζοντας τὴ ζωὴ τοῦ Υἱοῦ Του. Μὲ αὐτὸ καὶ μὲ τὰ παραδείγματα ἄλλων προσευχῶν στὸ Εὐαγγέλιο βλέπουμε πὼς ἡ προσευχὴ μένει ἄκαρπη χωρὶς τὴ στήριξη τῆς πίστης. Θυμόσαστε τὸ χωρίο ὅπου ὁ Χριστὸς δὲν μποροῦσε νὰ κάνει θαύματα στὴ Ναζαρὲτ ἐξαιτίας τῆς ἀπιστίας τῶν κατοίκων; Μόλις ἔρθει ἡ πίστη, τότε ἐμφανίζονται καὶ οἱ συνθῆκες γιὰ

προσευχές μας, μᾶς βοηθᾶ καὶ μᾶς σώζει. Ὅταν ἡ πίστη μας ἔχει ἀγκιστρωθεῖ γερὰ σὲ Αὐτόν, γινόμαστε ἱκανοὶ νὰ μοιραστοῦμε τὴ φροντίδα Του γιὰ τὸν κόσμο -μοιραζόμαστε τὴ μοναξιὰ Του ἐμπρὸς στὴ σιωπὴ τοῦ Θεοῦ-Πατέρα. Πρέπει νὰ τὸ καταλάβουμε ὅτι ἡ σιωπὴ τοῦ Θεοῦ ἢ εἶναι μιὰ πρόκληση σὲ δυνάμεις ποὺ ὑπνώττουν μέσα μας, ἢ πάλι τὶς ἔχει μετρήσει καλὰ αὐτὲς τὶς δυνάμεις καὶ μᾶς προσφέρει ἕνα μερίδιο τοῦ λυτρωτικοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ. Ἡ σιωπὴ καὶ ἡ ἀπουσία τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ ἡ σιωπὴ καὶ ἡ ἀπουσία τοῦ ἀνθρώπου: Μιὰ συνάντηση δὲν γίνεται ποτὲ πλήρης καὶ εἰς βάθος ἂν τὰ δύο μέρη ποὺ τὴν πραγματοποιοῦν δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ παραμείνουν σιωπηλοὶ μεταξύ τους. Ὅσο χρειαζόμαστε λόγια καὶ ἔργα καὶ χειροπιαστὲς ἀποδείξεις, σημαίνει ὅτι δὲ φτάσαμε στὸ βάθος καὶ στὴν πληρότητα ποὺ ἀποζητᾶμε. Δὲν ἔχουμε βιώσει τὴ σιωπὴ ποὺ τυλίγει δύο ἀνθρώπους σὲ θερμὴ οἰκειότητα. Ἡ σιωπὴ αὐτὴ πάει πολὺ βαθιά, πολὺ πιὸ βαθιὰ ἀπ’ ὅ,τι νομίσαμε ὅτι εἴχαμε φθάσει, ἡ ἐσωτερική μας σιωπὴ

...Ἀξίζει νὰ τὸ θυμόμαστε αὐτὸ διότι πολὺ συχνὰ προσπαθοῦμε νὰ ἑρμηνεύσουμε τὴ σιωπὴ τοῦ Θεοῦ ὡς ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου ἢ τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ. Θέλοντας νὰ ὑπερασπιστοῦμε τὴν τιμή Του, λέμε πὼς ἡ πίστη μας δὲν ἦταν τόσο δυνατή, ὥστε νὰ ἀπαντηθεῖ μὲ θαῦμα. Ὅταν πάλι ἡ πίστη μας ὑστερεῖ, λέμε πὼς ἴσως ὁ Θεὸς δὲν μπόρεσε νὰ τὴν ἀπαντήσει εἴτε ἀπὸ ἀδυναμία εἴτε ἀπὸ ἀδιαφορία. Τί νὰ ποῦμε τότε γιὰ τὴν ἴδια τὴν προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ ποὺ μένει ἀναπάντητη; Ἡ πίστη τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἶναι δίχως ἄλλο τέλεια, οὔτε μποροῦμε νὰ ἀμφισβητήσουμε τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιὰ Ἐκεῖνον, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς μᾶς λέει ὅτι ὁ Πατέρας Του θὰ μποροῦσε νὰ στείλει δώδεκα λεγεῶνες ἀγγέλων προκειμένου νὰ Τὸν σώσει. Ἂν ὁ Χριστὸς ἐγκαταλείπεται, αὐτὸ συμβαίνει γιατί ὁ Θεὸς ἔχει σχεδιάσει νὰ βγεῖ κάτι καλύτερο γιὰ μᾶς -θυσιάζοντας τὴ ζωὴ τοῦ Υἱοῦ Του...  ἕνα θαῦμα, ποὺ εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ σὲ ὅλη της τὴ δύναμη. Καὶ χωρὶς ἄλλη παρέμβαση, ἁπλῶς μιὰ καὶ εἶναι ὁ Κύριος τοῦ Βασιλείου Του, ὁ Χριστὸς δρᾶ σὰν Παντοκράτωρ, ἀπαντᾶ στὶς

μᾶς ὁδηγεῖ στὴ συνάντηση τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὸν Θεὸ καὶ ἐν τῷ Θεῷ στὴ συνάντηση τοῦ διπλανοῦ μας. Σ’ αὐτὴν τὴν κατάσταση σιωπῆς δὲν χρειἘν Ἐσόπτρῳ

Ἡ σιωπή τοῦ Θεοῦ καί ἡ σιωπή τοῦ ἀνθρώπου άζονται λόγια γιὰ νὰ ἑνωθοῦμε μὲ τὸ συνάνθρωπό μας, γιὰ νὰ ἐπικοινωνήσουμε μαζί του μὲ ὅλο τὸν ἐσωτερικό μας κόσμο, καὶ νὰ προσεγγίσουμε μαζί, καὶ πιὸ πέρα ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ μας Ἐκεῖνον ποὺ μᾶς ἑνώνει. Κι ὅταν ἡ σιωπὴ βαθύνει ἀρκετά, τότε θ’ ἀρχίσουμε νὰ μιλᾶμε ἀπὸ τὰ βάθη της, φυλάγοντας καὶ προσέχοντας μὴν τὴ διακόψουμε μὲ τὴ θορυβώδη ἀταξία τῶν λόγων μας. Τότε ἀρχίζει ἡ περισυλλογή. Τὸ μυαλό μας ἀντὶ νὰ προσπαθεῖ νὰ ξεχωρίσει ἀνάμεσα σὲ πλῆθος μορφῶν, ὅπως κάνει συνήθως, προσπαθεῖ νὰ ἀνασύρει ἁπλὲς φωτεινὲς μορφὲς ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς. Τότε εἶναι ποὺ τὸ μυαλὸ κάνει σωστὰ τὴ δουλειά του. Γίνεται ὑπηρέτης σὲ Ἐκεῖνον ποὺ ἐκφράζει κάτι μεγαλύτερο ἀπὸ αὐτό. Καὶ τότε βλέπουμε πολὺ μακριά, πέρα ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας καὶ προσπαθοῦμε νὰ ἐκφράσουμε μέρος αὐτοῦ ποὺ βλέπουμε μὲ φόβο καὶ σεβασμό. Τέτοιοι λόγοι, ἐφόσον δὲ συντελοῦν στὸ νὰ εὐτελίσουν ἢ νὰ ἐκλογικεύσουν τὴν ὅλη ἐμπει-

ρία, δὲν διασποῦν τὴ σιωπή, ἀλλὰ τὴν ἐκφράζουν. Ὑπάρχει ἕνα ἀξιομνημόνευτο χωρίο κάποιου συγγραφέα τοῦ μεσαίωνα ποὺ λέει πὼς ἂν ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Πατέρας εἶναι ἡ δημιουργικὴ σιωπὴ ποὺ δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ παράγει «λόγο» ἀντάξιό της. Κάποια γεύση αὐτῆς τῆς καταστάσεως ἔχουμε στὶς στιγμὲς τῆς σιωπῆς μας. Κάποτε αὐτὴ ἡ σιωπὴ μᾶς σκεπάζει σὰν θαῦμα, σὰν δῶρο Θεοῦ. Πολὺ συχνὰ πρέπει νὰ μάθουμε νὰ τῆς ἀφήνουμε χῶρο μέσα μας. Χρειαζόμαστε πίστη, ἀντοχή, καὶ ἐλπίδα καὶ ἀκόμα ἐκείνη τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη ποὺ οἱ Ἕλληνες Πατέρες ὀνομάζουν ἡσυχία. Ἡ προσευχὴ ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἡσυχία, ποὺ δὲν ἑρμηνεύεται οὔτε ὡς δραστηριότητα οὔτε ὡς παθητικότητα. Εἶναι μιὰ γαλήνια ἔνταση προσοχῆς. Πρέπει παράλληλα μὲ τὴν ἄσκηση τοῦ σώματος καὶ τοῦ πνεύματος νὰ μάθουμε νὰ φθάνουμε σ’ αὐτὴ τὴν τέλεια προσευχὴ τῆς ἐσωτερικῆς σιωπῆς.



Τό νερό εἶναι πηγή ζωῆς!!! Ἄν δέν κάνουμε κάτι γιά τήν ἐξοικονόμησή του, στό κοντινό μέλλον θά εἶναι πιό πολύτιμο κι᾽ ἀπό τό χρυσάφι. Ἐπομένως εἶναι πολύ σημαντικό νά κάνουμε ὁτιδήποτε βοηθᾶ στήν ἐξοικονόμησή του καί τήν ἀποτροπή τῆς ρύπανσης τῶν ὑδάτων. Δέν εἶναι δύσκολο!!! Κλεῖστε τή βρύση ὅσο βουρτσίζετε τά δόντια σας, κάντε ντούς ἀντί γιά μπάνιο στήν μπανιέρα σας (πόσο νερό χρειάζεται ἀλήθεια γιά νά γεμίσει!!!), χρησιμοποιεῖστε τό πλυντήριο ὅταν ὁ κάδος γεμίζει μέ ροῦχα. Χρησιμοποιημένα λάδια καί μπογιές δέν πρέπει νά τά ρίχνουμε στήν ἀποχέτευση, καθώς θά μολύνουν τά ποτάμια καί τελικά τίς θάλασσες. Πηγή: aksioperierga.blogspot.gr 18

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἡ κιβωτός τῆς Τεσσαρακοστῆς τοῦ κ. Ξενοφῶντα Βουρλιώτη Νομικός- Σπουδές Δραματικῆς Σχολῆς «Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κούν»

Ὕ

μνος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὀνομάζει τὸ δέντρο τῆς Γνώσεως τοῦ Παραδείσου «ξύλον καλὸν κ᾽ ἀγαθὸν μὴ εὐκαίρως προσληφθέν». Ὁ Διάβολος, ἐπιβεβαιώνοντας τὴν ἐκπεσθεῖσα φύση του, διαβάλλει τὸ πραγματικὸ γεγονὸς ὅτι τὸ δέντρο αὐτὸ εἶναι ὡραῖο στὴν ὄψη καὶ καλὸ στὴ γεύση καὶ ὅτι ἡ λήψη τοῦ καρποῦ τοῦ ἐκ τοῦ ἀσφαλοῦς θὰ ὁδηγοῦσε τοὺς Πρωτοπλάστους στὴ θέωση, ψευδῶς παρουσιάζοντας τὴ δοκιμὴ ὡς εὔκαιρη, ἀπὸ ἄκαιρη ποὺ πραγματικὰ ἦταν. Θὰ ἔλεγε κανεὶς ὅτι ἡ Γνώση ἀπαιτοῦσε ἀπὸ τοὺς Πρωτοπλάστους μία ὡριμότητα, ποὺ μέχρι ἐκεῖνο τὸ χρόνο δὲν εἶχαν. Ἔκτοτε ὁ ἄνθρωπος ἐκπίπτει ἀπὸ τὶς δυνατότητες, ποὺ τοῦ παράσχει ὁ Παράδεισος, προσωπικῆς σχέσεως μὲ τὸν Δημιουργό του καὶ εἰσέρχεται σ’ ἕναν παρενθεντικὸ χρόνο «ἤκουσα τῆς φωνῆς σου καὶ ἐφοβήθην». Τὸ Μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος ἀποβάλλει τὸν σπίλο τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καὶ δίδει τὴ δυνατότητα στὸν ἄνθρωπο νὰ ἐπαναπνευματοποιήσει τὴ ζωή του, ἐπαναφέροντας οἰκείᾳ βουλήσει τὸ φθαρμένο του πρόσωπο ἀπὸ τὸ χῶρο τῆς φύσεως, ποὺ διάγει ἔκτοτε, μακράν τοῦ Θεοῦ, στὸν χῶρο τῆς ἁγιοπνευματικῆς προσωπικῆς σχέσεως μὲ τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος ποὺ εἶναι ὁ Κύριος ἠμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Σ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση καὶ μ’ αὐτὰ τὰ δεδομένα ἔρχεται ἡ Σαρακοστὴ νὰ μᾶς προσφέρει ἕνα μεγάλο πνευματικὸ ταξίδι, ἐὰν τὸ ἐπιθυμοῦμε προκειμένου νὰ περάσουμε λειτουργικὰ ἐκ τοῦ θανάτου στὴν ὄντως Ζωὴ καὶ μὲ τὴ βεβαιότητα τῆς ἐν σώματι Ἀναστάσεως τῶν ψυχῶν μας μετὰ τὸ φυσικό μας θάνατο. Ἔχοντας φωταγωγηθεῖ ἀπὸ τὸ χαροποιὸ διάγγελμα ὅτι

«νεκρὸς οὐδεὶς ἐν τῷ μνήματι» περνᾶμε στὴν Ἄλλη Ζωή, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀλλιῶς εἴμαστε ἀποκλεισμένοι, ὡς παιδιὰ τῆς φύσεως. Σ’ αὐτὸ τὸ ταξίδι ἔχομε λαμπρὴ ἐπιβεβαίωση τὶς μαρτυρίες τῆς πολιτείας τῶν Ἁγίων μας ὅπως ἀκόμη καὶ τὶς δικές μας ἀποκαλύψεις καὶ ἐμπειρίες. Τῆς Σαρακοστῆς προηγεῖται τὸ Τριώδιο, περίοδος πέντε ἑβδομάδων ποὺ ἐπιτακτικὰ προετοιμάζει τοὺς πιστοὺς γιὰ τὴν ἠθελημένη ἄσκηση ποὺ ἀκολουθεῖ καὶ στὴν ὁποία, ὡς ψυχοθεραπευτικὴ ἀγωγὴ τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας, ἀναλαμβάνουν νὰ ὑποβληθοῦν. Α´ ἑβδομάδα -τοῦ κοντοῦ Ζακχαίου: Ἡ ἐπιθυμία νὰ δεῖ, ἀπαντᾶται μὲ ἐπίσκεψη τοῦ Χριστοῦ. Σήμερα, ἀντίστοιχα, μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἡ ἐπιθυμία, τὸ πάθος τῶν ὑπαρξιστῶν μπορεῖ νὰ γίνει ἐκκίνηση γιὰ τὴν πίστη. Β´ ἑβδομάδα-τοῦ Τελώνη καὶ τοῦ Φαρισαίου: Ἡ Ταπείνωση: Ἀ-ληθῆς ἐπιθυμία νὰ συνομιλήσω μὲ τὸ Χριστὸ μὲ κάνει εἰλικρινὰ νὰ ἐπιθυμήσω νὰ περπατήσω μαζί Του. Η Ἀ-λήθειά μου δηλαδὴ αὐτὸ ποὺ δὲν μπορῶ μὲ κανένα τρόπο νὰ ξεχάσω καὶ μοῦ κατατρώει τὰ στήθη, εἶναι ὅτι ἐπιθυμῶ συνεχῶς καὶ διακαῶς τὸν Θεὸ γνωρίζοντας ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὑπέρτερός μου γιατί, εἶναι ταπεινότερος ἐμοῦ καὶ γι’ αὐτὸ ἀναγκάζομαι καὶ ἐγὼ νὰ ταπεινωθῶ μαζί Του, γιὰ νὰ δοξαστῶ ἀφομοιούμενος ἀπ’ Αὐτόν. Ὅμως ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ νὰ ἐπιτύχω εἶναι νὰ γνωρίσω τὸν ἑαυτό μου. Γ´ ἑβδομάδα -τοῦ Ἀσώτου: Ἡ ἐξορία. Ἡ ταπείνωση φέρνει ἀποξένωση ἀπὸ τοὺς οἰκείους, τὴν οἰκογένειά μου, τὰ πάθη μου. Συνειρμικὰ μποροῦμε νὰ παραπέμψουμε στὴν ψυχολογία τοῦ χαμένου παίκτη τοῦ Ντοστογιέφσκι. Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἡ κιβωτός τῆς Τεσσαρακοστῆς Δ´ ἑβδομάδα -τῶν Ἀπόκρεω: Ἡ κρίση. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ Ἀγάπη. Δὲν ἀγαπᾷ! Εἶναι ὁ ἴδιος ἡ Ἀγάπη. Ὡς ἐκ τούτου κριτήριο στὴ συνάντησή μας μ’ Ἐκεῖνον στὴν ἄλλη ζωὴ (ἀλλὰ καὶ σὲ τούτη) δὲν εἶναι ἀπὸ τί ἰδέες διακατεχόμασταν, τί πράξεις καλὲς κάνουμε ἢ ἀπὸ τί προθέσεις ἀγαθὲς ἐμφορούμασταν, ἀλλὰ πόσο καταφέραμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι νὰ γίνουμε Ἀγάπη, ὅπως Ἐκεῖνος καὶ γι’ αὐτὸ, «νὰ εἶναι Παράδεισος» ἡ συνάντησή μας μαζί Του. Λέγεται ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὁ Χριστός, τὸ δέντρο τῆς γνώσεως τοῦ Παραδείσου, ὁ Τέλειος Θεὸς καὶ Τέλειος Ἄνθρωπος, ἡ ἑνότητα τῆς Πίστεως καὶ τῆς Ἀγάπης, θὰ ἑνωθεῖ στὴν ἄλλη ζωὴ ἀγαπητικὰ δωρούμενος καὶ σὲ δικαίους καὶ ἀδίκους. Οἱ μὲν πρῶτοι θὰ τὸν ἀναγνωρίσουν μὲ ἱλαρότητα, οἱ δὲ δεύτεροι θὰ βασανιστοῦν ἀπὸ τὴν ἀγαπητικὴ Του δρόσο καὶ ἡ κατάσταση αὐτὴ θὰ εἶναι γιὰ ἐκείνους Κόλαση. «Μνήμη τῶν ἀπ’ αἰῶνος κοιμηθέντων εὐσεβῶς ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου». Ὅσο θυμόμαστε τοὺς νεκροὺς, αὐτοὶ ὑπάρχουν. Ε´ἑβδομάδα -τῆς Τυροφάγου: Ἡ Συγγνώμη. «Ἡ Ἐκκλησία ποιεῖ μνείαν πάντων τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων ἁγίων ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν». Γιὰ νὰ μάθουμε νὰ γίνουμε ἀγάπη, πρέπει νὰ βροῦμε κάποιους σὰν καὶ ἐμᾶς, ποὺ ὡς ὑποδείγματα νὰ μᾶς δείχνουν ὅτι τὸ πέτυχαν καὶ πῶς τὸ πέτυχαν τὸ κατόρθωμα τῆς μετάλλαξής τους σὲ Ἀγάπη. «Μνήμη τῆς ἀπὸ τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τῶν Πρωτοπλάστων». Σ’ αὐτὴ τὴ διαδικασία τῆς αὐτεπίγνωσης ἐπιθυμῶ -ταπεινώνομαι ἐξορίζομαι -κρίνομαι συγχωροῦμαι -ἀρχίζουμε νὰ διακατεχόμαστε ἀπὸ αὐτὸ ποὺ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὀνομάζουν χαρμολύπη μία τέτοια κατάσταση τῆς ψυχῆς, ὅπου, ἐνῶ νοιώθουμε μόνοι καὶ μικροὶ συγχρόνως δὲν εἴμαστε καὶ ἐγκαταλελειμμένοι. Ἔτσι εἰσερχόμαστε στὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ἡ ὁποία ὅπως εἴπαμε, εἶναι τὸ με20

Ἐν Ἐσόπτρῳ

γάλο ἐκπαιδευτικὸ ταξίδι τῆς Ἐκκλησίας μέσα στὸ χοϊκὸ χρόνο. Διαρκεῖ σαράντα ἡμέρες, ὅσο καὶ ἡ ἀπουσία τοῦ Χριστοῦ στὴν ἔρημο καὶ ἀπευθύνεται συγχρόνως στὸ σῶμα καὶ στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, γιατί μόνο ἐν τῇ ἐνοειδίᾳ του ὑφίσταται ὁ ἄνθρωπος θεανδρικῶς προσανατολισμένος στὸ Φῶς. Ὑπενθυμίζεται ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὀντολογικὰ

Ἔργο κ. Π. Μόσχου ὑφίσταται ὡς ἕνωση σώματος καὶ ψυχῆς, ὡς πρόσωπο ὅμως μπορεῖ νὰ ὑπάρξει καὶ μετὰ τὸ χωρισμὸ τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὸ σῶμα του, δηλαδὴ τὸ φυσικὸ θάνατο, κατὰ πὼς λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Α´Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας: Ἑορτάζουμε τὴν ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων. Μία μεγάλη διχοστασία ἀντιλήψεων ζωῆς στὸ Βυζάντιο ποὺ

κράτησε γιὰ ἐνάμισυ σχεδὸν αἰώνα (726-843), ἔφερε στὴν Ἐκκλησία τὴν ἀναβίωση παλαιῶν αἱρέσεων καὶ διωγμῶν μὲ μανιώδη καὶ πολύπλευρη ἐπίθεση ἐναντίον τῆς ἴδιας της ὑποστάσεώς Της καὶ ἄρνηση ὅλης συλλήβδην τῆς Θείας οἰκονομίας. Θὰ λέγαμε ὅτι ἐμεῖς οἱ ξεθωριασμένες εἰκόνες τοῦ Θεοῦ ζητοῦμε ξανὰ τὴν ἐπι-ζωγράφισή μας ἀπὸ τὸν Χριστὸ, ποὺ γι’ αὐτὸ θὰ μᾶς στείλει τὸ τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ἄλλως, παλαιὰ χειρόγραφα ἐμεῖς, παλίμψηστα, ποὺ πάλι ὀφείλομε νὰ ψαυθῶμεν γιὰ νὰ βροῦμε μέσα μας τὴν πρώτη μας γραφή, τὸν πρῶτο ζωοποιὸ λόγο τοῦ Παραδείσου, «τὸ ναί, τὸ γλυκύ, τὸ πρᾶον» πρὶν γίνει κωφάλαλη ἡ ψυχή μας, ὡς τὸ περιγράφει ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης στὸν «Ξεπεσμένο Δερβίση». Β´ Κυριακή τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ: Ἑορτάζομε τὴ νίκη κατὰ τῶν ἑτεροδόξων αἱρετικῶν (14ος αἰώνας). Ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία κατορθώνει νὰ διατυπώσει τὴ διάκριση μεταξὺ οὐσίας καὶ ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, κάτι ποὺ γιὰ τὴ δυτικὴ Ἐκκλησία μένει ἀκόμη, ἐν πολλοῖς ἀκατάληπτο. Ὁ Ἄγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς βεβαιώνει διὰ τῆς νοερᾶς προσευχῆς «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», κατὰ χάριν μποροῦμε νὰ γίνουμε κοινωνοὶ τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Γ´ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως: Στὸ μέσον του ἀγῶνα τῆς ἀσκήσεως, ἡ Ἐκκλησία ὑπενθυμίζει τὴ ζωοποιὸ χάρη τοῦ κενωτικοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου, ποὺ ὅλους τούς σώζει, ἂν εἴμαστε ἁπλοὶ καὶ ἀνοιχτοὶ νὰ ἐλπίσομε. Πάντα εἶναι ὁ δικός Του Σταυρὸς ποὺ νικάει καὶ ὄχι ὁ δικός μας, ποὺ εἶναι ἁπλῶς ἄσκηση ἀγώνισμα, ἄθλημα. Δ´ Κυριακή τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τῆς Κλίμακος: Ὁ Ἄγ. Ἰωάννης συγγραφέας τῆς Κλίμακος, βιβλίου ποὺ ἀναφέρεται στὰ σκαλοπάτια πνευματικῆς ἀνάβασης τῶν Μοναχῶν μέσα ἀπὸ τὴν προσωπική τους ἄσκηση, οὐσιαστικῶς ὑμνεῖ τὴ

Μητέρα τοῦ Κυρίου, τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, προστάτιδα τοῦ ἀσκητισμοῦ διότι χάριν Αὐτῆς «ἡμεῖς ἐθεώθημεν». Ε´ Κυριακή τῆς Ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας: Ἑορτάζουμε τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ πάλαι ποτὲ ἀπολωλότος λογικοῦ προβάτου, τῆς κοσμικῆς καὶ πόρνης Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας στὴν ποίμνη τοῦ Ποιμένος Χριστοῦ, μετὰ ἀπὸ ἀποκαλυπτικὸ θαῦμα καὶ ὁσιακὴ ἄσκηση. ΣΤ´ Κυριακὴ τῶν Βαΐων (τοῦ Λαζάρου): Ἡ ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου μᾶς βεβαιώνει καὶ ἐμεῖς, πρὸ τοῦ τέλους, μποροῦμε νὰ ἐλπίσουμε ὅτι θὰ ἀναστηθοῦμε στὴ μέλλουσα ζωὴ μὲ σῶμα καὶ ψυχὴ ἀδιαιρέτως ἑνωμένα κατὰ τὸ πρότυπό του Ἀναστάντος Χριστοῦ. Ἡ Νηστεία λοιπόν, δηλαδὴ ἡ στέρηση τῆς τροφῆς, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς μετάνοιες, τὶς προσευχὲς καὶ τοὺς σταυροὺς καὶ τὴν ἀπαραίτητη προφύλαξη τῶν αἰσθήσεων ἀπὸ αἰτίες γενεσιουργὲς λογισμῶν βοηθάει τὸν ἄνθρωπο νὰ γίνει μὲ τὶς πράξεις τοῦ παλαιοδιαθηκικὸς καὶ νὰ τὸν ἐνισχύσει ἀπὸ αἴτημά του νὰ τοῦ ἀποκαλυφθεῖ πάλι ὁ Χριστός. Νὰ ἀποτινάξει τὸ αἴσθημα τῆς ἀργίας ἀπὸ πάνω του, ὅτι δηλαδὴ τίποτα δὲν ἀλλάζει ὁλοκληρωτικά, τῆς περιεργείας, τῆς ἀνικανότητάς του δηλαδὴ νὰ δεῖ τὸ καλὸ καὶ τῆς φιλαρχίας δηλαδὴ τῆς λαθεμένης ἐκείνης στάσεως ζωῆς, ὅπου προσπαθεῖ νὰ καλύψει τὴ μοναξιά του, προσκολλώμενος δεσποτικὰ στοὺς ἄλλους, ἐπιζητῶντας τὴ θαλπωρὴ τῆς Ἀγάπης ὡς στρεῖδι στὸ βράχο, ἀργολογῶντας, τέλος ἀπομακρύνοντας καὶ ἀπομακρυνόμενος ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Χριστοῦ. Ἀντίθετα, κέρδος του καὶ εὐχὴ τοῦ ν’ ἀποκτήσει «πνεῦμα σωφροσύνης ταπεινοφροσύνης ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης», ὅπου ἡ πρώτη εἶναι ἡ δυνατότητα τοῦ ὁρᾶν καθολικῶς, δηλαδὴ σταυρικῶς, ἐκχεωτικῶς καὶ οἱ ὑπόλοιπες προϊόντα αὐτῆς, μὲ ὕψιστη ὅλων κατακλείδα, τὴν Ἀγάπη.



Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἡ ἀληθής νηστεία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωὴλ

"Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀπέχουσι τόν μισθόν αὐτῶν"

Ὅ

,τι κερδίζουμε καὶ κατορθώνουμε στὴν ἀρετὴ καὶ στὴν ἠθική μας τελείωση, εἶναι θησαυρὸς ἀσύλητος καὶ μάλιστα προσωπικός, ἀναφαίρετος θησαυρός. Δὲν εἶναι τὰ "περὶ ἡμᾶς", ἀλλὰ "ἡμεῖς", οὐδὲ κἄν τὸ σῶμα καὶ οἱ αἰσθήσεις, ἀλλ’ ἡ ψυχή μας, ἡ πνευματικὴ ἐντὸς μας ἀξία, ἡ ὕπαρξή μας. Ἀφοῦ, λοιπόν, ὁ ἀγώνας ποὺ κάνουμε εἶναι γιὰ νὰ ζήσουμε πνευματικά, ὀφείλουμε νὰ τὸν κάνουμε σωστά. π.χ. λέγει ὁ Κύριος, γιὰ νὰ ὠφεληθοῦμε ἀπὸ τὴ νηστεία, νὰ τὴν κάνουμε μὲ σωστὸ τρόπο, γιατί ὅσοι νηστεύουν λάθος "ἀπέχουσιν τὸν μισθὸν αὐτῶν" (Ματθ. 6,16). Σήμερα πρὸ τῶν πυλῶν τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς θὰ θέλαμε νὰ δείξουμε κάποιες καταστάσεις ποὺ δὲν ἀφήνουν νὰ καρποφορήσει ἡ νηστεία καὶ μᾶς ἀφαιροῦν τὸν πνευματικὸ μισθό.

Προϋποθέσεις τῆς νηστείας Πρῶτα - πρῶτα ὑπάρχει μία λανθασμένη ἀντίληψη γιὰ τὸ θεσμὸ τῆς νηστείας. Ἡ νηστεία δὲν εἶναι μόνο ἀποχὴ ἀπὸ ὁρισμένες τροφές, ἀλλ’ εἶναι καὶ ταπείνωση, μετάνοια καὶ ἐσωτερικὴ συντριβή. Ὄχι μόνον σωματικὴ κάθαρση μὲ λιτὴ δίαιτα, μὰ καὶ ἐσωτερικὸς πνευματικὸς ἀνακαινισμός. Βεβαίως ἡ πρώτη ἐντολὴ ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς εἶναι ἐντολὴ νηστείας, ἀπὸ συγκεκριμένη τροφὴ καὶ ἡ παράβασή της ἔφερε τὴν ἔξωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Παράδεισο. Ὁ Μωυσῆς, ὁ Κύριος, ὁ Παῦλος καὶ οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας νήστευαν. Ἡ νηστεία εἶναι τὸ μέσον κι ὄχι ὁ σκοπός. Ὁ σκοπὸς εἶναι ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ πνευματικὴ καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου κι ὄχι ἡ αὐτοδικαίωση. Πολλοὶ πιστεύουν πὼς εἶναι ἡ πρώτη ἀρετὴ κι ἄλλοι φρονοῦν πὼς εἶναι ἕνας παρεξηγημένος 22

Ἐν Ἐσόπτρῳ

θεσμός, ποὺ εἶναι ἄχρηστος γιὰ τὴν ἐποχή μας. Πολλοὶ μάλιστα τὴν εἰρωνεύονται καὶ τὴν ἐμπαίζουν. Δὲν ἐξισώνεται ἡ νηστεία μὲ τὴ δίαιτα, ποὺ εἶναι δύο διαφορετικὲς καταστάσεις. Ἡ νηστεία πρέπει νὰ γίνεται μὲ ἀγαθὴ διάθεση κι ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ κι ὄχι γιὰ νὰ

Ἔργο κ. Π. Μόσχου "φανῶμεν τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες" (ὅπ.π.). Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γράφει πὼς ἐμεῖς πολλὲς φορὲς ξεπεράσαμε καὶ τοὺς ὑποκριτές. Γνωρίζω, λέγει ὁ ἅγιος, πολλοὺς ποὺ δὲ νηστεύουν, κι ἄλλους ποὺ ἐπιδεικνύονται μὲ τὴν ἄσκηση τῆς νηστείας. Ἐπίσης ξέρω κι᾽ ἀνθρώπους ποὺ ἐνῶ

δὲ νηστεύουν "τὰ τῶν νηστευόντων προσωπεῖα περίκεινται", ντύνονται δηλ. τὶς μάσκες τῶν νηστευτῶν. Ὑπάρχουν κι ἄλλοι ἀκόμη πιὸ ἀσυνεπεῖς, ποὺ ἐνῶ δὲ νηστεύουν, διδάσκουν τοὺς ἄλλους γιὰ τὴ νηστεία. Ἡ ἀνθρωπαρέσκεια δὲν ἔχει θέση στὴ νηστεία. Κάνουμε νηστεία γιατί συμμετέχουμε στὰ παθήματα τοῦ Χριστοῦ. Ἀκόμη ἡ νηστεία μᾶς βοηθάει στὸν ἀγώνα ποὺ κάνουμε ἐναντίον τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ διαβόλου. Ἡ δαιμονικὴ ἐνέργεια δὲν ἀποθρασύνεται στὸν καιρὸ τῆς νηστείας καὶ ἐπὶ πλέον "οἱ φύλακες τῆς ζωῆς ἡμῶν ἄγγελοι φιλοπονώτερον παραμένουσι τοῖς διὰ νηστείας τὴν ψυχὴν κεκαθαρμένοις", δηλ. οἱ φύλακες ἄγγελοί μας, λέγει ὁ Μ. Βασίλειος, μὲ καλύτερη διάθεση παραμένουν σὲ κείνους ποὺ καθαρίζουν τὴν ψυχή τους μὲ νηστεία. Ἀκόμη ὁ ἴδιος θὰ προσθέσει πὼς ἄγγελοι Θεοῦ καταγράφουν τοὺς νηστεύοντες "καθ’ ἑκάστην Ἐκκλησίαν". Μὲ τὴ νηστεία ἑλκύουμε τὴ χάρη καὶ τὴν προστασία τοῦ Θεοῦ. Τὸ γένος τῶν δαιμόνων δὲ σταματᾶ νὰ πειράζει τοὺς ἀνθρώπους καὶ δὲν ἐκδιώκεται "εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ" (Ματθ. 17,21).

Ἀπαραίτητη ἡ νηστεία Τώρα ποὺ ἀρχίζει τὸ στάδιο τῆς νηστείας κι ὁ νοῦς μας εἶναι στραμμένος στὸ Πάσχα, καλούμαστε νὰ νηστεύσουμε σωματικὰ καὶ ψυχικά." Λῦε πάντα σύνδεσμον ἀδικίας", γράφει ὁ Μ. Βασίλειος. Εἶναι ἡ νηστεία ἡ δεκάτη τοῦ χρόνου ποὺ ὀφείλουμε στὸ Θεό. Ἡ συστολὴ τοῦ ὕπνου, τῆς τροφῆς καὶ τῶν αἰσθήσεων συντρίβει τὴν καρδιὰ καὶ μᾶς κάνει νὰ πενθοῦμε γιὰ τὰ ἁμαρτήματά μας. Ἡ παράκληση τῶν πενθούντων εἶναι ἡ ζωντανὴ ἐπαφή μας μὲ τὸν Θεό. Τὶς ἡμέρες τῆς νηστείας πιθανῶς νὰ συναντήσουμε διάφορα ἐμπόδια, ὥστε νὰ μὴν πραγματοποιηθεῖ ἡ πνευματικὴ αὐτὴ ἄσκηση, ὅπως π.χ. ἀντεγκλήσεις μὲ τὸ περιβάλλον μας, μνησικακία ἀπὸ μέρους τῶν ἄλλων καὶ κακότητα. Μολύνονται οἱ ἡμέρες τῆς νηστείας μὲ τὰ πάθη μας. Ἂς μὴν πτοηθοῦμε. Ἂς ἀγαπήσουμε τὴ νηστεία καὶ τὴν ἐγκράτεια γιὰ νὰ ἔχουμε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ περάσουμε μὲ εἰρήνη τὸ στάδιο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Πηγή: agiazoni.gr

...Πολλοὶ πιστεύουν πὼς εἶναι ἡ πρώτη ἀρετὴ κι ἄλλοι φρονοῦν πὼς εἶναι ἕνας παρεξηγημένος θεσμός, ποὺ εἶναι ἄχρηστος γιὰ τὴν ἐποχή μας. Πολλοὶ μάλιστα τὴν εἰρωνεύονται καὶ τὴν ἐμπαίζουν. Δὲν ἐξισώνεται ἡ νηστεία μὲ τὴ δίαιτα, ποὺ εἶναι δύο διαφορετικὲς καταστάσεις. Ἡ νηστεία πρέπει νὰ γίνεται μὲ ἀγαθὴ διάθεση κι ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ κι ὄχι γιὰ νὰ "φανῶμεν τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες" (ὅπ.π.). Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γράφει πὼς ἐμεῖς πολλὲς φορὲς ξεπεράσαμε καὶ τοὺς ὑποκριτές. Γνωρίζω, λέγει ὁ ἅγιος, πολλοὺς ποὺ δὲ νηστεύουν, κι ἄλλους ποὺ ἐπιδεικνύονται μὲ τὴν ἄσκηση τῆς νηστείας. Ἐπίσης ξέρω κι᾽ ἀνθρώπους ποὺ ἐνῶ δὲ νηστεύουν "τὰ τῶν νηστευόντων προσωπεῖα περίκεινται", ντύνονται δηλ. τὶς μάσκες τῶν νηστευτῶν... Ἐν Ἐσόπτρῳ

Κύριε τῶν Δυνάμεων...»

ἀπό τό βιβλίο «Ὁ Χριστός σημάδεψε τήν Κρήτη» τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κισάμου καί Σελίνου κυροῦ Εἰρηναίου

ἱ Ἀπόκριες περνοῦσαν μέ τήν ἀρχοντιά καί τά γλέντια τοῦ κρητικοῦ νοικοκυριοῦ. Μά ἡ Καθαρά Δευτέρα καθάριζε τά πάντα. Οἱ νοικοκυράδες πλένανε τά πιατοτσούκαλα μ᾽ ἀλουσιές (νερό καί στάχτη) καί ἡ Σαρακοστή ἄρχιζε ἁπλή καί ἀσκητική μ᾽ ἐλιές, μέ λούμπινα καί παποῦλες. Κάπου - κάπου στά κατωμέρια οἱ φαμελιές τρώγανε καί λίγο χαλβά ἤ ταραμά, μά αὐτό ἦταν μιά ἐξαίρεση καί μεγάλη πολυτέλεια. Καί τό βράδυ σάν ἔγερνε ὁ ἥλιος, οἱ καμπάνες ἀργοκτυπούσανε κι ἀρχίζανε τά σπερνά καί οἱ μετάνοιες. « Ἦρθε ὁ Ντυνάμεος. Πᾶμε ν᾽ ἀκούσουμε τό Ντυμάμεο», ἔλεγαν οἱ γιαγιάδες καί οἱ μητέρες στά παιδιά κι ἀνάμεσά τους οἱ γειτόνισσες καί ξεκινούσανε γιά τήν ἐκκλησιά. Καί φτάνοντας ἐκεῖ, ἀνάβανε κεριά, φιλούσανε τά εἰκονίσματα κι ἀκούγανε τούς ψαλμούς, πού διάβαζε ὁ παππάς: «Ἐλέησόν με ὁ Θεός, ἐλέησόν με...πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τάς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις...» Ὡστόσο φτάνανε ἀπό τά χωράφια καί οἱ ἄντρες, οἱ σκαφτιάδες καί οἱ ζευγολάτες. Τ᾽ἀμπελοσκάματα καί οἱ καλλουργιές πέφτανε πάντα Σαρακοστή καί οἱ παπποῦδες μας λείπανε στά χωράφια. Μά κάθε ἀργά, ὅταν χτυπούσανε τά σπερνά, σχολάγανε, σηκώνανε τά τσαπιά στόν ὦμο καί φτάνανε ἴσια στήν ἐκκλησιά. Ἀφήνανε τά σύνεργα τῆς δουλειᾶς τους ἔξω στήν πόρτα καί μπαίνοντας μέσα χτυπούσανε τά σκονισμένα στιβάνια τους στίς πλάκες καί

βγάζανε τά κεφαλομάντηλα (σαρίκια). Ὡστόσο ὁ παππάς προχωροῦσε στήν ψαλτική του κι ἔδινε τό σύνθημα: «Κύριε τῶν Δυνάμεων μεθ᾽ἡμῶν γενοῦ...». Καί τότε τά «κυπαρίσσια» κι οἱ «μηλιές» τῆς Κρήτης...πέφτανε κάτω κι ἀρχίζανε τίς μετάνοιές τους ˙ οἱ γιαγάδες, οἱ παπποῦδες, οἱ λεβεντονιοί κι οἱ κόρες διπλώνανε τά κορμιά κι ἀγγίζανε τό χῶμα, σταυροκοπιούντανε καί μερικοί σιγορμουρμουρίζανε μαζί μέ τόν ψάλτη τό ὄμορφο τροπάρι: «Ἄλλον γάρ ἐκτός Σου βοηθόν ἐν θλίψεψιν οὐκ ἔχομεν, Κύριε...» Μπροστά τά παιδιά, οἱ ἄντρες στή μέση καί πίσω στήν ἐκκλησιά οἱ γυναῖκες κάνανε ἕνα δάσος, πού τό φυσοῦσε ὁ ἄνεμος τῆς πίστης κι ἀνεβοκατεβάζανε τίς κορυφές του πάνω ψηλά στόν οὐρανό καί κάτω χαμηλά στή γῆ. Ἀληθινά ἦταν ἐξαίσιο καί συγκινητικό τό θέαμα ἔτσι ἀκανόνιστα, χωρίς ρυθμό, ἄλλοι γονατίζανε κι ἄλλοι ὑψώνανε τά κορμιά τους. Κι ἐκεῖνες οἱ μακρόσυρτρες γονατιστές μετάνοιες, πού κάνανε μερικοί, θαρρεῖς, πώς τεντώνανε τά κορμιά, γιά νά τά μεγαλώσουνε καί νά τ᾽ ἀγγίξουνε στόν οὐρανό. Μοῦ φαίνεται, πώς τό ἐξαίσιο μάτι τοῦ μεγάλου Κρητικοῦ μας ζωγράφου, Ἐλ Γκρέκο, κάτι θά πῆρε απ᾽ αὐτές τίς μακρόσυρτες μετάνοιες, γιά νά βάλει στά τεντωμένα κι ἐξαϋλωμένα κορμιά τῆς ἀθάνατης τέχνης του. Ὁ ἄνεμος τῆς πίστης ἀνεβοκατέβαζε τά δέντρα - τά κορμιά μέσα στούς θόλους τῆς ἐκκλησιᾶς κι ὁ Χριστός ψηλά ἀπό τό εἰκονοστάσι

Μέ τά σπερνά καί τίς νηστεῖες γυμνάζανε τή θέληση καί τήν αὐτοπεποίθησή τους, κάνανε ἄθλους καί κερδίζανε τή νίκη, τή νίκη αὐτή πάνω στόν ἐαυτό μας ποὖναι «πασῶν νικῶν πρώτη καί ἀρίστη». 24

Ἐν Ἐσόπτρῳ

ἔσκυβε κι Ἐκεῖνος κι ἔπαιρνε τούς καρπούς τους, τίς ὄμορφες καρδιές τους. Τό βράδυ σάν γυρίζανε στό σπίτι καί πηγαίνανε νά κοιμηθοῦνε, κάνανε πάλι τίς μετάνοιές τους. Τό καντήλι θαμπόφεγγε μπροστά στό εἰκόνισμα, οἱ μητέρες ἀβιζέρνανε καί τά παιδιά μετρούσανε τίς μετά-

τ᾽ αὐτί». Κι ὅμως ἡ νηστεία αὐτή ἤτανε ἕνας μεγάλος πειρασμός γιά τά σπίτια τῶν παππούδων μας στά χρόνια ἐκεῖνα. Γιατί ἡ μεγάλη Σαρακοστή εἶναι πάντα σέ καιρό, πού τ᾽ αὐγά καί τά γαλατερικά εἶναι περίσσια στά σπίτια τῶν χωριῶν

Δέ νομίζουμε, πώς ὁ ἄνθρωπος τῆς ἐποχῆς μας, πού κατάργησε αὐτές τίς «Μεσαιωνικές» τάχα ὑπερβολές, ἔγινε εὐτυχέστερος καί πνευματικότερος. Δέ νομίζουμε, πώς τό ὕψιστο ἰδανικό τοῦ ὑπερκορεσμοῦ καί τῆς σαρκολατρείας, πού προσφέρει ἡ ἐποχή μας, θά κάνει τόν ἄνθρωπο καλύτερο καί θά τόν ὁδηγήσει στήν ἐκπλήρωση τοῦ προορισμοῦ του.

Ἔργο κ. Π. Μόσχου νοιές τους, σαράντα - ἑξήντα - ἑκατό καί χτυπούσανε τό κεφάλι στόν ὀντά, γιά νά τ᾽ ἀκούσουνε ἀπό κάτω καί νά βεβαιωθοῦνε οἱ γέροι. Oἱ μέρες περνούσανε κι ἡ Σαρακοστή κάπου - κάπου ἔκανε μιά ἐξαίρεση κι ἀχάμνιζε τό λουρικό τῆς νηστείας. Ἐρχότανε ὁ Εὐαγγελισμός καί οἱ παπποῦδες μας τρώγανε ψάρι, τίς πλειότερες φορές τό «φτοχωγιάννη», τόν μπακαλάο. Τῶν Βαγιῶν τό ἴδιο˙ καί κάνανε κουράγιο στούς ἑαυτούς τους μέ τοῦτο τό ποιητικό δίστιχο: «Τήν ἡμέρα τῶν Βαγιῶν, τρῶνε ψάρι καί κολιό καί τήν ἄλλη Κυριακή, τοῦ καλιστουνιοῦ

μας. Καί οἱ γιαγιάδες μας γεμίζανε καθημερινά τίς λεκάνες μέ γάλα, μαζεύανε τ᾽ ἀνθόγαλα καί στρώνανε τά κιούλπια καί τά κουρούπια μέ μυζήθρες καί ζιλοκούμπια. Μά δέν ἔτρωγε κανείς κι ὅλα τά φυλάγανε γιά τίς γιορτές τοῦ Πάσχα. Κι ἄν μιά στιγμή κανείς ξεχνοῦσε κι ἔβαζε στό στόμα του «πασχαλινό», τό φτυοῦσε ἀμέσως, γιά νά μή «μαγαρίσει». Κι ἕνα ἄλλο σημαντικό ἔθιμο, πού τό κρατούσανε πάντα οἱ παπποῦδες μας στή Μεγάλη Σαρακοστή, ἦταν τό ξαγόρευμα, ἡ ἐξομολόγηση. Συχνά φεύγανε ἀπό τό χωριό τους καί πηγαίνανε μακριά σέ μοναστήρια καί ξακουσμέἘν Ἐσόπτρῳ

«Κύριε τῶν Δυνάμεων...» νους «πνευματικούς» νά ξαγορευτοῦνε καί νά καθαρίσουνε τή συνείδησή τους. Ὁ πνευματικός ἄκουγε κι ἔβαζε τόν «κανόνα», πού ἔπρεπε νά τόν τηρήσουνε, ὅσο κι ἄν ἦταν αὐστηρός καί δύσκολος. Κι ὅταν γυρίζανε ἀπό τήν ἐξομολόγηση, διηγούντανε στούς ἄλλους, τί τούς ρώτησε καί τί τούς παράγγειλε ὁ «γέροντας» καί κάνανε ἔτσι μιά ἄλλη φανερή ἐξομολόγηση, ζητῶντας συγχώρεση ἀπό γειτόνους καί χωριανούς. Ἡ ἐλεημοσύνη δέν ἔλειπε ποτέ ἀπό τά χριστιανικά σπίτια τῆς Κρήτης καί τή Σαρακοστή προπάντων τό λαδοπίθαρο ἔκανε «μιστά» στό δισάκι τοῦ Ζητιάνου καί τοῦ φτωχοῦ. Ἔτσι σιγά – σιγά ἕτοιμοι καί καθαροί φτάνανε στή Μεγάλη Παρασκευή, ψάλλανε τή «Ζωή ἐν τάφῳ» καί τήν ἄλλη μέρα μέ καμπάνες καί κόκκινα αὐγά γιορτάζανε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί τή δική τους νίκη. Μέ τή νηστεία λοιπόν, μέ τά σπερνά καί τήν ξαγόρεψη οἱ ἁγιασμένοι παπποῦδες μας, ἐδῶ στήν Κρήτη, περνούσανε τή Σαρακοστή, τό «στάδιον τῶν ἀρετῶν», ὅπως τήν ὀνομάζουνε τά χαρτιά τῆς Ἐκκλησίας μας κι ἀνεβάζανε τή ζωή τους πάνω ἀπό τήν κακία καί τήν πεζότητα τοῦ καθημερινοῦ μόχθου. Μέ τά σπερνά καί τίς μετάνοιες ἐκφράζανε τή βίβλο, τά δόγματα καί τήν κατήχησή τους καί μέσα σ᾿ αὐτά κάναμε τήν ἄσκηση καί τόν ἀγώνα τους καί πειθαρχούσανε τό κορμί, πού στέκει πάντα ἀνήμερο θεριό νά φάει τήν ψυχή καί νά τήν καταλύσει. Μέ τά σπερνά καί τίς νηστεῖες γυμνάζανε τή θέληση καί τήν αὐτοπεποίθησή τους, κάνανε ἄθλους καί κερδίζανε τή νίκη, τή νίκη αὐτή πάνω στόν ἐαυτό μας ποὖναι «πασῶν νικῶν πρώτη καί ἀρίστη». Μέ τά σπερνά καί τίς νηστεῖες κάνανε τήν ἄσκηση τῆς ἀρετῆς καί ἀνυψώνανε τή βιοπάλη τους σέ πνευματικό ἀγώνα μέ ἐγκόσμιο περιεχόμενο καί μεταφυσική προοπτική. Καί μέσα στόν πνευματικό αὐτό ἀγώνα δέν ἔλειπαν ἀσφαλῶς καί ὑπερβολές. Ὄμορφες ὑπερβολές, πού θυμίζανε τό Γολγοθά καί τήν ἔρημο, ὄμορ26

Ἐν Ἐσόπτρῳ

φες ὑπερβολές, πού ζητούσανε τό ἰδανικό καί τό ἀπόλυτο. Καί μέσα στόν πνευματικό αὐτό ἀγώνα δέν ἔλειπαν ἀσφαλῶς καί οἱ «ἀμαρτίες», ὅμως ὑπῆρχε τότε μιά ἀνθρωπότητα, πού ἀναγνώριζε τήν ἐνοχή καί ζητοῦσε τήν κάθαρση, μιά ἀνθρωπότητα, πού ντρεπότανε κι ἔκλαιγε στίς πτώσεις της καί στά παραστρατήματά της. Δέ νομίζουμε, πώς ὁ ἄνθρωπος τῆς ἐποχῆς μας, πού κατάργησε αὐτές τίς «Μεσαιωνικές» τάχα ὑπερβολές, ἔγινε εὐτυχέστερος καί πνευματικότερος. Δέ νομίζουμε, πώς τό ὕψιστο ἰδανικό τοῦ ὑπερκορεσμοῦ καί τῆς σαρκολατρείας, πού προσφέρει ἡ ἐποχή μας, θά κάνει τόν ἄνθρωπο καλύτερο καί θά τόν ὁδηγήσει στήν ἐκπλήρωση τοῦ προορισμοῦ του. Μοῦ ἀρέσει ὅμως νά ξαναγυρίσω στά σπερνά καί τίς μετάνοιες. Σ’ αὐτή τήν ποίηση τῶν συναισθημάτων τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως τήν ἔκανε ὁ Χριστός καί ἡ ψυχή μας στήν ἑλληνική ἀνατολή καί ξεχωριστά στό χριστιανικό νησί μας. Σκέπτομαι, πώς, ὅ,τι ὑπάρχει στό περίφημο ἀληθινά δημιούργημα τῆς ἑλληνικῆς Ὀρθοδοξίας μας, εἶναι καμώμενο ἀπό μιά πολυσύνθετη ποιητική ψυχή καί σ’ ἕνα πολυσύνθετο ποιητικό τόπο. Εἶναι καμώμενο στήν ὀρθόδοξη ἑλληνική ἐπαρχία˙ τά μοναστήρια, τά ξωκκλήσια, οἱ καμπάνες, τά καντηλάκια τοῦ λαδιοῦ, τά μυροκέρια, οἱ ἐλιές τῆς Σαρακοστῆς, τά βάγια καί οἱ θρῆνοι τοῦ Ἐπιταφίου, ὅλα μυρίζουνε ἥλιο καί βουνό, ἔρημο καί χωριουδάκι. Εὐλογημένη ἡ γῆ τοῦ Κυρίου. Εὐλογημένο τό χωριό καί ἡ ἐπαρχία... Ὅμως, τώρα, πού ὁ ἄνθρωπος κατεβαίνει στή μεγάλη πολιτεία καί γίνεται καλοζωισμένος ἀστός, κατεβαίνει ἀναγκαστικά καί ἡ ἡρωϊκή Ὀρθοδοξία μας στό «ἄστυ» καί γίνεται κυρά τοῦ σαλονιοῦ καί σαλατσάρισμα τοῦ δρόμου. Πόσο φοβοῦμαι αὐτόν τόν Οὐρμπανισμό τῆς σύγχρονης Ὀρθοδοξίας. Ἡ Ὀρθοδοξία κατεβαίνει... βάστα παντέρμη Κρήτη!». Ἐκδόσεις «Προσδοκία», Χανιά 2013



ΜΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ

Μιά ἀληθινή ἱστορία...

- Πόσα χρήµατα θέλετε γιά νά µοῦ δώσετε ἕνα κουτάβι; Ὁ ἰδιοκτήτης ἀπάντησε πώς κόστιζαν ἀπό 30 ἕως 50 εὐρώ. Ὁ µικρός, βγάζοντας ἐλάχιστα χρήµατα ἀπό τήν τσέπη του εἶπε: - Δυστυχῶς ἔχω µόνο 2€, µπορῶ τουλάχιστον νά χαζέψω λίγο τά κουτάβια; Ὁ ἰδιοκτήτης χαµογέλασε καί σφύριξε δυνατά. Μία σκυλίτσα µπῆκε στό δωµάτιο, ἀκολουθούµενη ἀπό 5 κουταβάκια. Τό ἕνα ἀπό αὐτά κούτσαινε, µἐ ἀποτέλεσµα νά µείνει λίγο πιό πίσω ἀπό τά ἄλλα κουταβάκια. Τότε ὁ µικρός ρώτησε: - Τί ἔχει αὐτό τό κουτάβι καί κουτσαίνει; Ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ ἐξήγησε πῶς τό κουταβάκι εἶχε γεννηθεῖ µέ πρόβληµα στό γοφό καί πῶς θά ἔµενε ἔτσι σέ ὅλη του τή ζωή. Ὁ µικρός ἐνθουσιασµένος εἶπε στόν µαγαζάτορα: - Θέλω νά τό ἀγοράσω, τοῦ φώναξε ἀποφασιστικά. Ὁ ἄντρας γέλασε καί τοῦ εἶπε: Ὄχι, δέν νοµίζω νά θέλεις ἕνα τέτοιο κουτσό κουτάβι, ἀλλά ἄν ἐπιµένεις µπορῶ νά σοῦ τό χαρίσω... Ὁ µικρός ἦταν περήφανος καί τοῦ εἶπε ὅτι θά προτιµοῦσε νά ἀγοράσει τό κουτάβι ἔστω καί µέ εὐκολίες καί θά ἔκανε τά ἀδύνατα δυνατά νά ξεπληρώσει τό χρέος του στόν ἰδιοκτήτη τοῦ pet shop, δίνοντας ἕνα ποσό κάθε µῆνα. Ὁ ἄντρας γέλασε ξανά καί εἶπε: - Τό κουτάβι αὐτό εἶναι ἄχρηστο, πραγµατικά δέν σοῦ χρειάζεται, ποτέ δέν θά µπορέσει νά τρέξει καί νά παίξει µαζί σου ὅπως τά ἄλλα σκυλιά...

Τότε ὁ µικρός σήκωσε τό πατζάκι ἀπό τό παντελόνι του καί ἄφησε νά ξεπροβάλλει τό ἀριστερό του πόδι, τό ὁποῖο ὑποστηριζόταν ἀπό ἕνα µεταλλικό σίδερο. - Ὅπως βλέπετε, οὔτε καί ἐγώ θά µπορέσω νά τρέξω καί νά παίξω µαζί του...ἐποµένως τό κουτάβι θά ἔχει κάποιον πού τό καταλαβαίνει... Ὁ ἄντρας δάγκωνε τώρα τά χείλη του µήν ξέροντας τί νά πεῖ. Δακρυσµένος, προσπάθησε νά χαµογελάσει καί εἶπε: - Εὔχοµαι... ὅλα τά κουτάβια νά βροῦν κάποτε ἕνα ἰδιοκτήτη σάν κι ἐσένα... Στή ζωή δέν µετράει τό ποιός εἶσαι, ἀλλά τό ἄν κάποιος σέ ἀγαπᾶ, σέ δέχεται καί σέ ἐκτιµᾶ γι᾽ αὐτό πού εἶσαι χωρίς ὅρους.

Ἐν Ἐσόπτρῳ

ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

Διαταραχή πανικοῦ καί τά συμπτώματά της (ἔφηβοι) διαταραχή πανικοῦ εἶναι μία ἀπό τίς πιό συχνές διαταραχές ἄγχους. Ἐκδηλώνεται ξαφνικά μέ πανικό κάτω ἀπό συνθῆκες πού δέν τόν δικαιολογοῦν. Εἶναι διαταραχή πού ἐμφανίζεται συνήθως γύρω στά 20-25, ἀλλά μερικές φορές ἐκδηλώνεται καί στήν ἐφηβεία.

Ἡ

Συμπτώματα Ἡ κρίση πανικοῦ κρατᾶ τουλάχιστον 10 λεπτά καί οἱ ἔφηβοι μπορεῖ νά παρουσιάζουν κάποια ἀπό τά ἑξῆς συμπτώματα: Ἔντονο φόβο Ταχυπαλμία Ἐξάψεις Δύσπνοια Ἀστάθεια στό περπάτημα Ζαλάδα / Τάση λιποθυμίας Τρέμουλο Ναυτία Πόνο στό στῆθος Μουδιάσματα ἤ «τσιμπήματα» Αἴσθημα πνιγμοῦ Αἴσθημα ὅτι τούς συμβαίνει κάτι ἐξωπραγματικό Ἀποξένωση ἀπό τόν ἑαυτό τούς/ Αἴσθημα ὅτι δέν εἶναι ὁ ἐαυτός τους, ἀλλά ἕνα τρίτο πρόσωπο. Τό χειρότερο αἴσθημα πού περιγράφουν εἶναι ὅτι φοβοῦνται μήπως χάσουν τόν ἔλεγχο τοῦ ἑαυτοῦ τους, μήπως τρελαθοῦν, ἤ πεθάνουν. Ἡ ἐμπειρία αὐτή εἶναι τόσο τρομακτική, πού οἱ ἔφηβοι πού τή βιώνουν ζοῦν στό ἑξῆς κυριολεκτικά μέ τήν μόνιμη ἀγωνία νά μήν τήν ξαναβιώσουν. Ἄν ἡ κατάσταση δέν ἀντιμετωπισθεῖ μέ 28

Ἐν Ἐσόπτρῳ

τή βοήθεια εἰδικοῦ, ὅσοι πάσχουν ἀπό κρίσεις πανικοῦ φτάνουν στό σημεῖο νά νιώσουν ἀπόγνωση. Δυστυχῶς ἡ ἑπόμενη κρίση (ὅταν πρόκειται γιά διαταραχή πανικοῦ) σπάνια μπορεῖ νά προβλεφθεῖ, ἐπειδή ἀκριβῶς πυροδοτεῖται κάτω ἀπό διαφορετικές καταστάσεις. Μπορεῖ νά παρουσιαστεῖ ὁποιαδήποτε στιγμή σέ διαφορετικά μέρη, ὅπως στό σχολεῖο, στά ψώνια, ὅταν ὁ ἔφβος εἶναι μέ τούς φίλους του, ὅταν ταξιδεύει κ.λ.π. Ἄν πάντως ἡ κρίση τοῦ/τῆς πρωτοπαρουσιάστηκε σέ κάποιο τέστ στό σχολεῖο, τείνουν νά παρουσιάσουν καί τήν ἑπόμενη κρίση σέ τέστ, χωρίς ὅμως ἀπαραίτητα νά φταίει ἡ διαδικασία τῆς ἐξέτασης. Ἡ ἐπανάληψη μπορεῖ νά

ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι θυμοῦνται πῶς εἶχαν πάθει κρίση πανικοῦ στό προηγούμενο τέστ ποῦ ἔδωσαν. Ἡ ἀντιμετώπιση Εἶναι ἀπολύτως ἀπαραίτητο νά ἀναζητήσετε ἀμέσως βοήθεια ἀπό εἰδικό. Ἡ γνωσιακή θεραπεία σέ συνδυασμό μέ τή συμπεριφοριστική ἔχουν πολύ καλά ἀποτελέσματα στή διαταραχή πανικοῦ. Σέ κάποιες περιπτώσεις ἴσως χρειάζεται καί φαρμακευτική θεραπεία. Καλό εἶναι νά θυμάστε ὅτι: - Ὁ ἔφηβος ἔχει ἀνάγκη τή βοήθεια καί τή κατανόησή σας. Μήν πανικοβάλλεστε λοιπόν γιατί ἔτσι δέν τόν βοηθᾶτε. - Ἐνημερωθεῖτε ἀναλυτικά γιά τό πρόβλημα αὐτό καί καθησυχάστε τό παιδί σας, λέγοντάς του ὅτι μέ τήν κατάλληλη βοήθεια θά τό ξεπεράσει. - Ἀφῆστε τόν ἔφηβο νά σᾶς μιλήσει ἀνοικτά γιά ὅ,τι νιώθει. - Ἐξηγῆστε του ὅτι κατανοεῖτε πῶς ὅσα νιώ-

θει εἶναι ὄντως τρομακτικά. - Διαβεβαιῶστε τό παιδί σας κατηγορηματικά ὅτι δέν ἀπειλεῖται ἡ ζωή του καί δέν τρελαίνεται. Τό παιδί θά ὠφεληθεῖ ἄν συνειδητοποιήσει ὅτι ἡ κρίση εἶναι ἐξαιρετικά δυσάρεστη, ἀλλά ὅτι δέν θά τό σκοτώσει οὔτε θά τοῦ στερήσει «τά λογικά του». - Μπορεῖ ἡ κρίση νά συνεχίσει νά τό τρομοκρατεῖ, ἀλλά κάπου μέσα του θά πιστεύει ὅτι πραγματικά δέν ἀπειλεῖται ἡ ζωή του καί ἡ ὕπαρξή του. - Βεβαιωθεῖτε ὅτι τό παιδί δέν δοκιμάζει ναρκωτικά ἤ ἀναβολικά. Οἱ οὐσίες αὐτές πολλές φορές προκαλοῦν κρίσεις πανικοῦ χωρίς νά ὑπάρχει ἡ ἀντίστοιχη διαταραχή καί μπορεῖ νά νομίζετε ὅτι τό παιδί σας ὑποφέρει ἀπό μία πάθηση ἐνῶ στήν πραγματικότητα καταναλώνει κρυφά χημικές οὐσίες. - Διερευνῆστε μήπως ὑπάρχει πρόβλημα μέ τόν θυρεοειδῆ του παιδιοῦ. - Ζητεῖστε ἄμεσα βοήθεια ἀπό εἰδικό. Πηγή: http://www.akappatou.gr



Προσοχή στούς δρόμους καί στό ἀλκοόλ... Ἡ Ἑλλάδα ἔχει τούς διπλάσιους νεκρούς ἀπό τόν Εὐρωπαϊκό μέσο ὄρο. Ἡ Ἑλλάδα εἶναι πρώτη στή λίστα μέ τά περισσότερα θύματα ἀπό θανατηφόρα τροχαῖα, ἐνῶ τό 40% περίπου ἀπό αὐτά, ὀφείλονται στήν κατανάλωση ἀλκοόλ. Εἶναι θλιβερό νά χάνονται τόσοι ἄνθρωποι στούς δρόμους καί μάλιστα νέα παιδιά. Ἡ ἔλλειψη παιδείας καί καλῶν ὁδικῶν δικτύων, αὐξάνουν μέ γεωμετρική πρόοδο τά ἐν λόγῳ ἀτυχήματα. Ἄς προλάβουμε τό κακό μέ τή σύνεση, τήν ἀποφυγή κάθε ὑπερβολῆς καί μέ τή λήψη τῶν προβλεπόμενων μέτρων κατά τήν ὁδήγηση τῶν ὀχημάτων. Δέν εἶναι ἀνδρειωμένος ἐκεῖνος πού καταφεύγει σέ ἐπιδείξεις ὁδήγησης μέ ἀκραίους τρόπους. Προσοχή στούς δρόμους! Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἕνα παιδί πεθαίνει κάθε τρία δευτερόλεπτα ἀπό τή φτώχεια !!! «Ἡ φτώχεια καλπάζει. Ὁ Ο.Η.Ε. θέτει τή διεθνῆ κοινότητα ἐνώπιον τῶν εὐθυνῶν της. Ἕνα παιδί πεθαίνει κάθε τρία δευτερόλεπτα ἀπό τή φτώχεια, ἐνῶ 1,2 δισεκατομμύρια ἄνθρωποι ζοῦν μέ λιγότερο ἀπό ἕνα δολάριο τήν ἡμέρα. Ἄν δέν δοθεῖ βοήθεια, 41 ἑκατομμύρια παιδιά θά πεθάνουν μέσα στήν ἑπόμενη δεκαετία...

Αὐτά τονίζονται σέ Ἐκθέσεις τοῦ Ο.Η.Ε. γιά τήν ἀνθρώπινη ἀνάπτυξη καί ἀποδεικνύουν τήν ἀδυναμία τῆς διεθνοῦς κοινότητας νά ἐκπληρώσει τίς δεσμεύσεις πού ἀνέλαβε γιά μείωση τῆς

φτώχειας καί βελτίωση τῆς ὑγείας ἕως τό 2015. Καί ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἀπό τόν ἴδιο τόν Ο.Η.Ε. ἔχει ὑπολογιστεῖ ὅτι κοστίζει τό ἴδιο: Ὁ ἐξοπλισμός καί ἡ ἐκπαίδευση ἑνός στρατιώτη μέ τήν ἐκπαίδευση ὀγδόντα παιδιῶν. Ἡ κατασκευή ἑνός βορβαρδιστικοῦ ἀεροπλάνου μέ τήν ἐξάλειψη τῆς εὐλογιᾶς γιά μιά περίοδο μεγαλύτερη τῶν δέκα ἐτῶν. Ἡ καθέλκυση ἑνός πυρηνικοῦ ὑποβρυχίου μέ τήν κατασκευή 450.000 κοινῶν κατοικιῶν. Ἡ ἐκτόξευση ἑνός πυραύλου μέ πέντε νοσοκομεῖα. Συγκλονιστικοί ἀριθμοί πού ὑπογραμμίζουν τήν βαθιά κρίση τῆς ἐποχῆς μας. Νά ὑπάρχουν τόσες ἀνοικχτές πληγές φτώχειας, πείνας, ἀσθενειῶν καί νά κατασπαλῶνται ἀστρονομικά ποσά, γιά νά ἀνοιχθοῦν καί ἄλλες πληγές στό πολύπαθο σῶμα τῆς ἀνθρωπότητας. Πηγή: Περιδικό «Ζωή» Ἰανουάριος 2014

Ἔχει ὑπολογιστεῖ ὅτι κοστίζει τό ἵδιο: • Ὁ ἐξοπλισμός καί ἡ ἐκπαίδευση ἑνός στρατιώτη μέ τήν ἐκπαίδευση ὀγδόντα παιδιῶν. • Ἡ κατασκευή ἑνός βορβαρδιστικοῦ ἀεροπλάνου μέ τήν ἐξάλειψη τῆς εὐλογιᾶς γιά μιά περίοδο μεγαλύτερη τῶν δέκα ἐτῶν. • Ἡ καθέλκυση ἑνός πυρηνικοῦ ὑποβρυχίου μέ τήν κατασκευή 450.000 κοινῶν κατοικιῶν. • Ἡ ἐκτόξευση ἑνός πυραύλου μέ πέντε νοσοκομεῖα...» 30

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἀπό τό τμῆμα ἐκδηλώσεων, συνεδρίων καί ὁμιλιῶν

Ὁμιλίες Μ. Τεσαρακοστῆς 2015 στόν Ἱ. Μ. Ναό Ἁγ. Γεωργίου Μοιρῶν Κυριακή Α’ Νηστειῶν 1η Μαρτίου 5:00΄ μ.μ. Κατανυκτικός Ἑσπερινός. 5:45΄μ.μ. ὁμιλία μέ θέμα: «Τὸ κριτήριο μὲ τὸ ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία ἐπιλέγει τὰ πρόσωπα καὶ τὰ γεγονότα τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων», ἀπό τόν κ. Ἰωάννη Λίλη, Δρ. θ, Λέκτορα τῆς Ἀνωτάτης Πατριαρχικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Ἡρακλείου. Στό τέλος θά τεθεῑ σέ προσκύνηση τεμάχιο ἐκ τῶν Ἱ. Λειψάνων τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου ἀπό λειψανοθήκη τῆς Ἱ. Μονῆς Ἀπεζανῶν.

Κυριακή

Β’ Νηστειῶν 8η Μαρτίου

5:00΄ μ.μ. Κατανυκτικός Ἑσπερινός. 5:45΄ μ.μ. ὁμιλία μέ θέμα: « Ἡ πνευματικὴ ζωὴ καὶ ὁ ἀγώνας τοῦ πιστοῦ μέσα ἀπὸ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ» ἀπό τόν Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Εἰρηναῖο Μπατσάκη, Κληρικὸ τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κισάμου καὶ Σελίνου. Στό τέλος θά τεθοῦν σέ προσκύνηση τεμάχια ἐκ τῶν Ἱ. Λειψάνων τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἀπό λειψανοθήκη τῆς Ἱ. Μονῆς Κουδουμᾶ.

Κυριακή

Γ’ Νηστειῶν 15η Μαρτίου

5:00΄ μ.μ. Κατανυκτικός Ἑσπερινός. 5:45΄ μ.μ. ὁμιλία μέ θέμα: «Ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως στὸν ἑορτολογικό κύκλο τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ σημασία τοῦ Σταυροῦ στοὺς λόγους σύγχρονων Ἁγίων καὶ χαρισματικῶν Γερόντων», ἀπό τόν κ. Ἐμμανουήλ Δουνδουλάκη, Δρ. θ, Καθηγητή τῆς Ἀνωτάτης Πατριαρχικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Ἡρακλείου Κρήτης. Στό τέλος θά τεθοῦν σέ προσκύνηση τεμάχια ἐκ τῶν Ἱ. Λειψάνων τῶν Ἁγ. Νεομαρτύρων Ἰσιδώρου καί τῶν τέκνων αὐτοῦ, ἐκ Βαλῆ Μεσαρᾶς.

Κυριακή

Δ’ Νηστειῶν 22α Μαρτίου

5:00΄ μ.μ. Κατανυκτικός Ἑσπερινός. 5:45΄ μ.μ. ὁμιλία μέ θέμα: «Θέματα πνευματικοῦ ἀγῶνος», ἀπό τόν Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Μεθόδιο Βερνιδάκη, Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱ. Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης. Στό τέλος θά τεθεῖ σέ προσκύνηση τεμάχιο Τιμίου Ξύλου.

Κυριακή

Ε’ Νηστειῶν 29η Μαρτίου

5:30΄ μ.μ.Κατανυκτικός Ἑσπερινός. 6:15΄ μ.μ. ὁμιλία μέ θέμα: «Ἡ ἄσκηση καὶ ἡ νηστεία στὴ ζωὴ τοῦ Χριστιανοῦ», ἀπό τόν κ. Ἀνέστη Κεσελόπουλο, Καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στό τέλος θά τεθεῖ σέ προσκύνηση Ἱ. Λείψανο τοῦ Ἁγ. Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἀπό τό τμῆμα κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης 1.300 τσάντες μέ τρόφιμα μοίρασε στίς 30/12/2014, τό τμῆμα κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου μας, πρός τίς ἀσθενέστερες οἰκονομικά οἰκογένειες τῶν 108 Ἐνοριῶν τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας.

Ἡ

βοήθεια αὐτή προέρχεται ἀπό πρόγραμμα, ἡ δέ πρωτοβουλία ἀνήκει στόν κ. Βασίλειου Κεγκέρογλου, Ὑφυπουργό Ἐργασίας, Κοινωνικῆς Ἀσφάλισης καί Πρόνοιας, ὁ ὁποῖος ὑπέγραψε προγραμματική σύμβαση μέ τήν Ἐκκλησία Κρήτης καί ἡ ὁποία ὑλοποιεῖται ἀπό τήν Μ.Κ.Ο. «Φιλοξενία» τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. Ἡ ἐν λόγῳ βοήθεια προσφέρθηκε καί στίς 9 Μητροπόλεις τῆς Μεγαλονήσου καί σημειώνε-

Ἐν Ἐσόπτρῳ

ται ὅτι τό πρόγραμμα αὐτό θά συνεχιστεῖ. Ἐκφράζουμε θερμές εὐχαριστίες πρός τόν κ. Ὑφυπουργό. Τίς παραπάνω τσάντες παρέλαβαν οἱ Ἐφημέριοι τῆς Ἱ. Μητροπόλεως, οἱ ὁποῖοι καί πρότειναν συνανθρώπους μας πού ἔχουν ἀνάγκη. Ἡ Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης καί Ἀρκαδίας καί τό Πολιτιστικό της Κέντρο ἐκφράζουν θερμές εὐχαριστίες καί πρός ὅλους ὅσους βοήθησαν γιά τήν ἑτοιμασία τῶν ὡς ἄνω τσαντῶν.

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Ἀπό τό τμῆμα σχολῆς βυζ. μουσικῆς «Ἅγιος Τίτος» Στίς 12/12/2014, πραγματοποιήθηκε στό ἀμφιθέατρο τοῦ Πολιτιστικοῦ Κέντρου μας, Χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση. Τό πρόγραμμα, μεταξύ ἄλλων, περιελάμβανε χριστουγεννιάτικους ὕμνους τούς ὁποίους ἀπέδωσε χορωδία ἀπό μαθητές τῆς σχολῆς βυζ. μουσικῆς «Ἅγιος Τίτος», ὑπό τή διεύθυνση τοῦ Αἰδεσιμολ. Πρεσβ. Νικολάου Κοκολάκη, Καθηγητοῦ τῆς Σχολῆς. Στό τέλος τῆς ἐκδήλωσης, μέλη τοῦ Συλλόγου Κιλοτοφόρων Ἁγίας Βαρβάρας, παρουσίασε κρητικούς χορούς.

Ἐν Ἐσόπτρῳ

Δωρεές Γιά τόν 2ο ὄροφο, πάνω ἀπό τό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως, ὁ ὁποῖος οἰκοδομήθηκε ἐκτός χρηματοδότησης τοῦ ΕΣΠΑ καί στεγάζει τομεῖς τῆς Ἱ. Μητροπόλεως: Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 442€, Ἱ. Μητρόπολη Γορτύνης και Ἀρκαδίας 15.000€, κ. Θεόδωρος Ἀποστολάκης 200€, Ἱ. Ναός Ἁγ. Στυλιανοῦ Ἐνορίας Στερνῶν 125€, Ἱ. Ναός Ἁγ. Εὐγενίου Μοιρών 15€. • Γιά τό Τμῆμα Σχολῆς Ἁγιογραφίας: Ἐπιμορφούμενοι 580€. • Γιά τό Τμῆμα Σχολῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς: Μαθητές 165€. • Γιά τό Τμῆμα Ψηδιδωτοῦ: Ἐπιμορφούμενοι 90€. • Γιά τό Τμῆμα Κοινωνικῆς Ἀλληλεγγύης: Ἀνώνυμος 100€.

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ Ι. ΜΗΤΡΟΠΩΛΕΩΣ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μοῖρες, τηλ. 28920 23790 e-mail imgabooks@gmail.com

Χριστιανικές ἐκδόσεις, νεανικά παιδικά βιβλία, ἐκκλησιαστικά εἴδη Ἐν Ἐσόπτρῳ