Spiegel december 2020

SPIEGEL Driemaandelijks tijdschrift van vzw UilenSpiegel | 23e jaargang | dec 2020 | jan | feb 2021

!

D F A A L VERS

Colofon Hoofdredactie: Nadia Mahjoub Tussenredactie: Bruno A.M.A. De Clerck-Pieters Eindredactie: Katelijne Beheydt Redactie: Ann Van de Vloet, Bert, Bruno

A.M.A. De Clerck-Pieters,

Elisabeth, Els Lambrecht,

Lindsay Hacke, Karin Cogneau,

Luka Vandeghinste, Sil Popelier en Thomas Detombe Werkten ook mee aan dit nummer: Ingrid Jongeneelen, Thomas Roose Schilderij cover: Eva De Block (Eve Design) evedeblock.wixsite.com/evedesign Vormgeving:

Collectief De Wrikker cvba

De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren.

Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Jongeneelen, Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel? Heb je een schilderij, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Wil je graag (bij voorkeur niet anoniem) je verhaal vertellen of een getuigenis brengen? Onze redactie kan een interview met je afnemen.

Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net UilenSpiegel vzw Spiegel Redactie Hovenierstraat 45, 1080 Brussel

UilenSpiegel vzw is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming.

Contact: UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Tel.: 02 410 19 99 info@uilenspiegel.net

www.uilenspiegel.net

Ondernemingsnr.: 0461.760.283

RPR Brussel

Word lid van UilenSpiegel voor 5 euro per jaar: >>> Je ontvangt 4 maal per jaar het tijdschrift Spiegel >>> Je kan gratis deelnemen aan onze lokale activiteiten en

gespreksgroepen (niet-leden betalen 2 euro) >>> Je krijgt korting bij deelname aan o.m. het

UilenSpiegelweekend en nieuwjaarsetentje >>> Je ontmoet lotgenoten en kan je ervaringen delen >>> Je stem wordt gehoord samen met die van andere leden >>> Je maakt deel uit van een groep (ex-)patiënten die

opkomen voor hun rechten Lidmaatschap: 5 euro per jaar Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal.

Abonnementen op Spiegel voor organisaties en professionals (enkel België) Neem contact op met info@uilenspiegel.net voor een overzicht van de tarieven.

De betaling gebeurt op het rekeningnummer van vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390 met vermelding “lidmaatschap”. Je stuurt dan ook best een mailtje naar info@uilenspiegel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnummer).

Giften zijn fiscaal aftrekbaar en heel erg welkom!

Rekeningnummer UilenSpiegel vzw: BE34 0015 1222 9390

Aanbod Psyche Aanbod abonnement “Psyche”, driemaandelijks tijdschrift van het Steunpunt Geestelijke Gezondheid – kalenderjaar 2021: Leden van UilenSpiegel (enkel individuele leden, geen organisaties) kunnen een abonnement op “Psyche” nemen aan gereduceerd tarief, nl. 7 euro per kalenderjaar. Ben je geïnteresseerd of wil je je abonnement verlengen, stort dan 7 euro op het rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 van UilenSpiegel met vermelding “abonnement Psyche”.

2 – Spiegel 2020 / 4

Voorwoord Beste lezer, Met veel plezier en trots kijk ik terug op de proclamatie van de veertiende editie van onze poëziewedstrijd met uitreiking van de Kronkelprijs 2020. Dit vond plaats op 28 november.

Voor ons was het een uitdaging, want het was de eerste keer dat we dit online organiseerden. Het werd een mooie afwisseling van poëzie, polls, muziek en interviews. En ook al was het vanop afstand, toch was er een bijzonder fijn en warm gevoel van verbondenheid.

Cultuur opsnuiven en sociaal contact zijn belangrijk voor onze veerkracht en ons mentaal welzijn. En dit kunnen we allemaal wel gebruiken nu we al zo lang op de proef worden gesteld. De winnende gedichten waren één voor één echte pareltjes. Het niveau van onze wedstrijd lag dan ook weer heel hoog. Je vindt de gedichtenbundel van de tien laureaten als bijlage bij dit Spiegelnummer. Bij deze wil ik jou ook meteen uitnodigen om deel te nemen aan de Kronkelprijs 2021. Het thema is “Spiegel”.

Deze Spiegel gaat dieper in op het thema “verslaving”. Wanneer “willen” is veranderd in “moeten”, dan ben je verslaafd. Een verslaving beheerst je leven. Niet alleen je eigen leven, maar vaak ook dat van je naasten. De belangrijkste stap is te erkennen dat je een probleem hebt. Stap twee is hulp zoeken. Je vindt in deze Spiegel een aantal moedige getuigenissen. Toon, die aan drugs verslaafd was, verwoordt het duidelijk: “Mijn boodschap aan andere mensen die worstelen met een verslaving is: geef je over aan hulp!

Alles wat de hulpverlening me aanbood heb ik uitgeprobeerd. Soms werkte het, soms niet.

Het belangrijkste is dat je blijft proberen en open durft te spreken over je kwetsbaarheid.

Het heeft mij geholpen om opnieuw hoopvol en nuchter in het leven te staan.”

In normale tijden houden we in deze periode altijd ons nieuwjaarsfeest. Helaas kan dit nu niet doorgaan. Ik hoop dat we dat in 2022 dubbel en dik kunnen inhalen.

We zijn nu op weg naar vrijheid. Alleen weten we niet wanneer dit echt een feit zal zijn. We hopen op beterschap naar de lente en zomer toe. De volgende weken en maanden zullen nog moeilijk zijn. Maar dat er straks gevierd zal worden, staat alvast buiten kijf. Ondertussen is het een kwestie van volhouden. Het komt goed!

Ik wens je veel leesplezier!

Ingrid Jongeneelen Voorzitter

Spiegel 2020 / 4 – 3

08

An Dours van Blink­ Out: “Bij ons gaat het om het gesprek en het kunnen delen. Het gaat niet om het aanreiken van oplossingen.”

Op sarapluktdedag. wordpress.com gaat Sara openbaar met haar kwetsbaarheid

10-21

22

Eva De Block (Eve Design)

Dossier Verslavingen

Kronkelprijs 2021: Neem deel aan onze poëziewedstrijd.

Het reglement vind je op blz. 25

Eva De Block (Eve Design)

18

Katelijne over haar koopverslaving: “Het begon altijd met iets kleins.

Iets wat ik kreeg, op de kop kon tikken, gelukkig van werd. Voor heel even.”

Inhoud 06

Ken je rechten als patiënt

Gedwongen opname

08 BlinkOut

Een ruimte voor verstilling

Dossier Verslavingen

14

Dimitri: “Ik kon mijn alcoholverslaving thuis een tijdje verstoppen, maar na een tijd maakte het me niet meer uit.”

10 Inleiding

Wat is verslaving?

10 Tabak

Kankerverwekkend en uitermate verslavend

12 Lockdown

Problematisch gebruik stijgt

12

Druggebruik en taboe

13

Toon was drugsverslaafd

14

Alcohol, de sluipmoordenaar

16

Het belang van preventie

Niet alle gebruik is schadelijk

“Durf spreken over je kwetsbaarheid”

Het verhaal van Dimitri

We onderschatten het nut ervan

18 Rocketman

11

Vanessa: “Ik had nooit gedacht dat ik van het roken af zou raken.”

Een verhaal van roem en verslaving

18

Koopverslaving op een schoteltje

Het verhaal van Katelijne

20 Seksverslaving

22

24

25

SCA, een zelfhulpgroep

Sara Daemen plukt de dag

Hoogsensitief en creatief

Frank Van Den Houte

Winnaar van de Kronkelprijs 2020

Van gebrekkig tot neurodivers

Over wisselende labels

25 Poëziewedstrijd Reglement

26

16

Steven: “Er gaan meer middelen naar behandeling dan naar preventie. Omgekeerd zou logischer zijn.”

Annika Mortelmans

kreeg een burn-out en een psychose

27

Column: Banaan in je oor

Traagheidsmaniak

28 Activiteitenkalender

We komen voorlopig vooral online samen.

Raadpleeg www.uilenspiegel.net/activiteiten voor de laatste updates

Spiegel 2020 / 4 – 5

Ken je rechten als patiënt Het spanningsveld tussen patiënten­ rechten en gedwongen opname Samenstelling: Ann Van de Vloet

Patiënten in de geestelijke gezondheidszorg ervaren dat het niet altijd evident is om hun patiëntenrechten uit te oefenen. Zo is er dikwijls een spanningsveld tussen die rechten (zoals het recht om toestemming te geven) en een gedwongen opname of behandeling.

Wat is een gedwongen opname?

Tijdens een gedwongen opname word je na een beslissing van de rechter of de procureur zonder je toestemming behandeld in een (psychiatrisch) ziekenhuis. Je kan enkel tegen je wil opgenomen worden als er geen andere geschikte behandeling mogelijk is en als je toestand dit vereist.

Dat kan ofwel het geval zijn omdat je je gezondheid en je veiligheid ernstig in gevaar brengt ofwel omdat je een ernstige bedreiging vormt voor het leven of de integriteit van een andere persoon.

Hoe zijn je patiëntenrechten te combineren met een gedwongen opname?

De brochures - ‘Van gedwongen opname tot nazorg’ (versie 3/2018) van het destijds bestaande Overlegplatform Geestelijke Gezondheidszorg Oost-Vlaanderen vzw (PopovGGZ vzw) en - ‘Ken je rechten als patiënt’ van het Vlaams Patiëntenplatform zorgen voor enige verduidelijking: Je bent gedwongen opgenomen. Toch blijven de rechten zoals voorzien in de wet van 22 augustus 2002 over de rechten van de patiënt gelden. Naast deze rechten beklemtoont de wet van 26 juni 1990 over de bescherming van de persoon van de geesteszieke ook een aantal specifieke rechten.

Recht op vrijheid van mening, godsdien­ stige en filosofische overtuiging De wet stelt zeer duidelijk: "De onaangepastheid aan de zedelijke, maatschappelij6 – Spiegel 2020 / 4

ke, religieuze, politieke of andere waarden mag op zichzelf niet als een geestesziekte worden beschouwd."

Recht op bezoek en contacten Je kan bezoek ontvangen van je advocaat, je psychiater, je vertrouwenspersoon en iedereen die je wenst, tenzij er medische redenen zijn waarom het bezoek van een bepaalde persoon niet aangewezen is. De wet stimuleert op deze manier uitdrukkelijk sociale en familiale contacten.

Recht op vrije briefwisseling Verzoekschriften gericht aan de gerechtelijke of administratieve overheden, of welke briefwisseling ook, mogen niet worden ingehouden, geopend of vernietigd.

Recht op kwaliteitsvolle dienstverlening Je moet worden opgenomen in een voor jouw aandoening geschikte instelling.

Recht op informatie De zorgverlener mag de therapeutische exceptie niet misbruiken en moet steeds alle informatie over je gezondheidstoestand geven. Wanneer de zorgverlener vermoedt dat bepaalde informatie je gezondheid ernstig kan schaden, kan hij beslissen om je (tijdelijk) niet alles te vertellen. Dit noemen we “de therapeutische exceptie”. Van zodra er van dit gevaar geen sprake meer is, moet hij je alsnog informeren.

Recht op een eigen vertrouwensper­ soon en bescherming persoonlijke le­ venssfeer In het ziekenhuis is iedereen gebonden door het beroepsgeheim. Het kan echter interessant zijn iemand van je familie of vrienden te informeren. Jij beslist wie.

Wens je dat deze persoon jou ook ondersteunt tijdens je gedwongen opname, dan kan je hem of haar aanduiden als vertrouwenspersoon. Dit laat je best ook zo snel mogelijk weten aan de vrederechter. Je hebt recht op bescherming van je persoonlijke levenssfeer. Zonder jouw toestemming mag men niemand informeren.

Recht op een eigen advocaat Je hebt altijd recht op een advocaat. Ofwel krijg je er een toegewezen, ofwel kan je zelf een advocaat kiezen. Voor een andere proDeo advocaat kan je terecht bij het Bureau voor Juridische Bijstand. Dit Bureau heeft vestigingen in heel Vlaanderen: https:// www.prodeoadvocaat.vlaanderen/Contact/ Bureau-Juridische-Bijstand. Op eenvoudig verzoek kan je advocaat aan de psychiater van het ziekenhuis alle nodige informatie vragen om na te gaan of aan de voorwaarden tot gedwongen opname al dan niet is voldaan.

Recht op vrije keuze van de zorgverlener Tijdens de opname zijn er praktische beperkingen. Zo is het bijvoorbeeld om organisatorische redenen niet altijd mogelijk om een andere psychiater te kiezen. Toch geldt het principe van vrije keuze van zorgverlener wel. Je hebt recht op een eigen psychiater. Als die vindt dat je gedwongen opname niet nodig is, kan je vragen een verslag over te maken aan de vrederechter waarin je psychiater dit bevestigt. Net als je advocaat, kan deze hiervoor via de psychiater van het ziekenhuis alle nuttige informatie krijgen en het medische dossier inkijken. Je kan hem of haar ook vragen op de zitting aanwezig te zijn, zodat hij of zij de vrederechter zelf kan overtuigen.

Vraag wel vooraf wat dit alles je zal kos-

ten. Bespreek eventueel met je advocaat hoe jullie dit best aanpakken.

Recht op geïnformeerde toestemming Enkel een wilsbekwame patiënt kan een geldige toestemming geven. Een gedwongen opname gaat echter niet noodzakelijk gepaard met wilsonbekwaamheid. De zorgverlener zal moeten beoordelen of je al dan niet in staat bent om je rechten als patiënt uit te oefenen. Als dat niet het geval is, moet de vertegenwoordiger je belangen verdedigen.

Recht op een vertegenwoordiger Als je minderjarig bent, wordt je vertegenwoordiger (ouder, voogd) geïnformeerd en oefent hij of zij in jouw plaats een aantal rechten uit. Het is de bedoeling jou hierbij zoveel mogelijk te betrekken. Bij een gedwongen opname van een minderjarige wordt de rol van de vrederechter overgenomen door de jeugdrechter. Ook als je meerderjarig bent, kan je een vertegenwoordiger aanduiden voor het geval je zelf geen belangrijke medische beslissingen meer kunt nemen.

Er blijkt dat bij het uitoefenen van je rechten als patiënt in de geestelijke gezondheidszorg duidelijk een zeer belangrijke rol is weggelegd voor de vertrouwenspersoon en vertegenwoordiger. De vertrouwenspersoon (zie hierboven) kan je steeds bijstaan en kan als tussenpersoon een belangrijke brugfunctie tussen jou en je zorgverlener vervullen. Als de zorgverlener oordeelt dat je als patiënt met een psychische kwetsbaarheid niet in staat bent om je patiëntenrechten zelf uit te oefenen en dat je dus wilsonbekwaam bent op dat vlak, zal een vertegenwoordiger je belangen behartigen.

Bewegingsvrijheid Gedwongen opname wil niet automatisch zeggen dat je dag en nacht in het ziekenhuis moet blijven. Van zodra er voldoende wederzijds vertrouwen is gegroeid, krijg je snel meer bewegingsvrijheid. Je kan de toelating krijgen om, al of niet onder begeleiding, het ziekenhuis te verlaten om bepaalde praktische of administratieve zaken te regelen. Verlaat je het ziekenhuis zonder toelating of kom je niet zoals afgesproken terug, dan is het ziekenhuis verplicht de politie te contacteren om je afwezigheid te melden.

Recht op het neer­ leggen van een klacht Een psychiatrisch ziekenhuis kan zelf een ombudsdienst organiseren of gebruik maken van de externe ombudsdienst. Daar kan je een klacht neerleggen als je van oordeel bent dat één van je patiëntenrechten niet werd gerespecteerd.

Meer informatie vind je terug op de website www.ombudsfunctieggz.be.

• Je kan de brochure “Ken je rechten als patiënt” gratis downloa­ den op de website van het Vlaams Patiëntenplatform (http://vlaamspatientenplatform.be/ themas/patientenrechten).

• Op de website van de federale overheid vind je de brochure die PopovGGZ vzw ontwikkelde: ‘Van gedwongen opname tot nazorg’. Je vindt de brochure digitaal via www. ombudsfunctieggz.be, doorklik­ ken op “Wet- en regelgeving”, dan “Rechtspositie patiënten”, dan “Gedwongen opname, afzondering en dwangbehandeling”.

Spiegel 2020 / 4 – 7

An Dours was een heel interview lang haar excentrieke zelf...

BlinkOut, een ruimte voor verstilling midden in de stad

Tekst en foto’s: Sil Popelier en Karen De Buck

BlinkOut heeft een BlinkHuis in Gent waar mensen even rust of een luisterend oor kunnen vinden. Dit huis doet mensen nadenken over hoe het voelt om geen plaats te vinden in onze samenleving, om nergens in te passen. BlinkOut zet in op zachte kracht om onzichtbare drempels te slopen en wil psychische kwets­ baarheid uit het verdomhoekje halen.

Dit doet BlinkOut door een prikkelarme ruimte, de stiltekamer, open te stellen voor het publiek en door een luisterend oor te bieden in de luisterkamer. Bedrijven kunnen er een prikkelarme werkplek huren en wie op zoek is naar werk kan er terecht bij het ‘kLink Traject. In dit interview belichten we de stilte- en de luisterkamer. An Dours, een van de initiatiefnemers van dit huis, ontving ons op 14 oktober en was een heel interview lang haar excentrieke zelf...

ste is dat we hier geen gesprek van iemand verwachten. Soms zijn mensen gewoonweg over hun toeren en willen ze tot rust komen, maar meestal moeten ze dan ook uitleggen waarom ze even alleen willen zijn. In de stiltekamer verwachten we geen uitleg. Mensen hoeven er niks te zeggen, want dat is er ook niet de bedoeling. Wij vragen mensen, die helemaal overprikkeld de stiltekamer opzoeken, niet waarom ze hier komen.

I. DE STILTEKAMER

Dat is één ding, waarom wij vinden dat er meer publieke stiltekamers zouden moeten zijn. Maar ook: hoeveel prikkels wij overdag verwerken is in de laatste twintig jaar meer dan verdubbeld: door de toename of wildgroei van allerlei computerschermen van pc’s, gsm’s en smartphones, storende ge-

Waarom kan de stiltekamer een extra buffer zijn tegen onze hectische samenleving?

“Ja, fijne vraag! (denkt na) Het belangrijk8 – Spiegel 2020 / 4

luiden en reclame op straat. Er zijn nu veel meer geluiden, beelden en signalen die we bovenop onze eigen emoties te verwerken hebben.

In de stiltekamer gebruiken we geen felle kleuren, maar houttinten en rustige kleuren.

Je zal er geen kleefbriefjes aan de muur vinden en zelfs geen tekening met een felle kleur. Onze bloempotten stellen we symmetrisch op: dus, een groene bloempot, een bruine en dan weer een groene, enz.

Dit geeft onze ogen rust, puur visueel. Bovendien worden prikkels van buitenaf gedempt. Je hoort wel geluiden, hé, want we zitten hier midden in de stad; maar je hoort op de voorgrond geen scherpe geluiden zoals muziek, gebel of gerinkel. Dit zorgt voor meer rust om je gedachten en gevoelens te ordenen. Zo komt meer ruimte vrij om de echte shit te verwerken. Daarom kan de stiltekamer een buffer zijn.”

Hoe zijn jullie op het idee gekomen om dit huis in te richten?

“We zijn begonnen als een samenwerking van een collega en mezelf met de Vlaamse Vereniging Autisme. Ondertussen werkt geen van ons nog bij die organisatie, maar toen is wel het principe van de stiltekamer ontstaan. Een rondvraag bij mensen met autisme die thuis of in hun vereniging een stille ruimte hebben, bracht ons op het idee.

Nadien hebben we hun expertise toegepast bij de inrichting van dit huis en van de stiltekamer. Gaandeweg kregen we in de gaten dat veel deelnemers van onze workshops

In de stiltekamer worden geluiden van buitenaf gedempt tevreden waren over de stiltekamer, waar ze even konden uitblazen. De meeste deelnemers waren helemaal niet vertrouwd met autisme. Dit was nu juist onze opzet: een rustige, prikkelarme ruimte bieden, niet alleen voor mensen met autisme, maar voor iedereen die rust nodig heeft!”

II. DE LUISTERKAMER Er bestaan al heel wat psychologische diensten, zoals het Centrum Algemeen Welzijn, het Jongeren Advies Centrum, het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, enz. Wat is dan precies het verschil tussen een gesprek met een psycholoog en een gesprek in de luisterkamer? (zucht) “Als ik het op mijn stoutste manier probeer te zeggen: wij willen écht niet oplossingsgericht zijn. Wij zijn geen hulpverleners. Een gesprek in de luisterkamer is een gesprek van mens tot mens: ‘Hoe gaat het met jou?

– Ooh, ‘k heb een baaldag!

Aah, jij ook! ‘k Heb soms ook zo’n dagen.

Hoe ziet een baaldag er bij jou uit?

– Aah! Bij mij helpt het al om mijn huis te stofzuigen.

Oehw, daar moet ik niet...!’

Bij ons gaat het er juist om níet geholpen te moeten worden! Een vrijwilliger zei eens – en ik vond dat heel mooi gezegd: ‘Je hoeft hier je kwetsbaarheid niet uit te leggen; je mag hier gewoon kwetsbaar zijn. Je hoeft

Karen genoot van de rust in de stiltekamer geen oplossing te vinden voor wat misloopt; het mag gewoon eens mis zijn. Ze vragen je hier niet uit, maar als je zelf iets wil delen, dan mag je dat ook altijd!’ En ik denk dat dit het verschil is met andere plekken waar mensen op hun verhaal kunnen komen: bij ons gaat het om het gesprek en het te kunnen delen. Het gaat niet om de oplossing of om een stap verder te kunnen zetten.”

Maar als iemand komt met een noodvraag, dan verwijzen jullie wel door?

“We proberen hulpvragers altijd intern te helpen. Hier zijn altijd wel een paar coaches of bezoekers in huis die een antwoord kunnen bieden. Als we die niet in huis hebben, dan verwijzen we uiteraard door! We merken – tot onze verbazing – dat mensen vaak al een heel parcours hebben afgelegd bij allerlei diensten. Ze zijn al met heel wat hulpverleners gaan praten en daarom willen ze eens met iemand praten die geen tips en advies geeft, maar die zich gewoonweg in hun situatie inleeft zonder te oordelen of iets te willen oplossen. Wij vinden namelijk dat mensen niet moeten genezen voor ze mogen meespelen, euhm (verbetert zich), mogen meedoen. Doe maar mee; genezen doen we morgen wel! Kom er gerust bij; voel je hier welkom!”

Welke tips zou je geven aan onze lezers uit de rest van Vlaanderen? Waar kunnen zij terecht?

“In Vlaanderen zijn er een aantal inloophuizen en plekken waar je terechtkan.

Ik zou bijna willen zeggen: heb nog even geduld, want de komende vijf jaar gaan wij echt proberen om ook op andere plekken in Vlaanderen stilteplekken en –huizen te vinden (of te creëren, n.v.d.r.). Maar ik denk dat er al veel inloophuizen en verenigingen bestaan, waar aandacht is voor verstilling en verdieping. En deze tip wil ik zeker nog meegeven: durf het te zeggen! Nu kan ik zeggen: ‘Ik doe een beetje raar, hé!’. Als ik dat zeg of als ik uit mijn krammen schiet op het werk, dan weten de mensen: ‘An had een momentje...’. Daar kijken ze niet meer van op! Tegenwoordig wordt er nog te vaak verwacht van mensen dat ze zich aanpassen, dat ze zich beheersen of zich ergens inpassen. Ik droom van een wereld waar dit omgekeerd is, waar elke vereniging de denkoefening maakt: ‘Waarom zitten hier zoveel normale mensen? Waarom missen we mensen met een kwetsbaarheid?

Waarom betrekken we hen er niet meer bij?

Wat doen wíj verkeerd waardoor we hén niet bereiken?!’.”

Wil je meer te weten komen of An Dours aan het werk zien in een van haar knotsgekke video’s, surf dan naar www.blinkout.be Spiegel 2020 / 4 – 9

Dossier: Verslavingen

Inleiding:

Wat is verslaving?

Tekst: Els Lambrecht – Illustratie: Luka Vandeghinste

Bij het woord verslaving denken velen meteen aan drugs of alcohol, maar uiteraard kan je aan veel meer verslaafd zijn. Verslaving omvat niet enkel middelenmisbruik, maar gaat ook over verslavend gedrag. De gemeenschappelijke deler is ‘afhankelijkheid’.

Als de verslaving onderbroken wordt, zal het gedrag van de persoon gericht zijn op het verkrijgen van het middel of de handeling, en dit ten koste van andere activiteiten. Er ontstaat craving. Gebeurt dit niet, dan kunnen er ontwenningsverschijnselen optreden.

Grofweg onderscheidt men twee typen verslaving: ● Een gedrags- of gewoonteversla­ ving is een verslaving aan een handeling die voor een persoon van belang is om zich goed te voelen of een ‘kick’ te krijgen.

Enkele voorbeelden: gokken, eten, kopen, sporten, gamen, seks, werken, poetsen, …

(NOTA: er is een onderscheid met dwanghandelingen waarbij het gedrag gestuurd wordt vanuit angst en niet vanuit craving.) ● Een middelenverslaving is een verslaving aan het gebruik van een substantie omdat het inwerkt op de hersenen. Dit noemt men een psychoactief middel of drug. Er bestaan grof gezien 3 verschillende categorieën, namelijk: o Stimulerende middelen zoals amfetamine, cocaïne en nicotine o Verdovende middelen, bijvoorbeeld alcohol en opium o Bewustzijnsveranderende middelen, zoals THC en LSD. De meest verspreide verslaving is de sigaret, dan volgt alcohol. Slaap- en kalmeermiddelen sluiten de top 3 af.

Men maakt daarnaast ook een onderscheid tussen lichamelijke en psychische verslaving. Bij middelenverslaving is er vaak sprake van beide.

10 – Spiegel 2020 / 4

Tekst: Nadia Mahjoub - Afbeelding sigaret: Ralf Kunze via Pixabay

● Een lichamelijke verslaving houdt in dat het lichaam zich heeft aangepast en het middel ook nodig heeft om te functioneren. Wordt er in zo’n geval gestopt met het gebruik, dan ontstaan er ontwenningsverschijnselen zoals koorts, misselijkheid en slapeloosheid. Het kan ook zijn dat men steeds meer nodig heeft om hetzelfde lichamelijke effect te bereiken. Lichamelijk ‘afkicken’ is doorgaans kort, maar hevig.

Na gemiddeld vijf dagen is het voorbij. ● Psychische verslaving betekent dat iemand een stof of handeling ‘denkt’ nodig te hebben. Bij geestelijke verslaving verlangt iemand zo hevig dat vele gedachten draaien om het gebruiken en verkrijgen ervan. Deze vorm van verslaving kan nog jaren aanhouden.

Mocht er vandaag een nieuw

Middelenverslaving wordt in de hulpverlening aangeduid met ‘problematisch middelengebruik’. Dat duidt erop dat er ook middelengebruik is dat minder of helemaal geen problemen veroorzaakt. Het sporadisch nemen van een pijnstiller of een avondje te veel drinken is uiteraard niet problematisch. Enkel bij een minderheid van de bevolking heeft middelengebruik problematische gevolgen. Middelenmisbruik leidt onder meer tot gezondheidsproblemen en (intrafamiliaal) geweld.

daar soms niet bij. Al in de

In dit dossier gaan we hier verder op in.

product op de markt komen met minstens zestig kanker­ verwekkende stoffen, dat ook nog eens heel verslavend is, dan zou het nooit wettelijk toegestaan worden. Tabak is nog altijd een vrij verkrijgbaar product, terwijl er in België jaarlijks 14.000 mensen vroeg­ tijdig sterven aan de gevolgen van roken. Mijn verstand kan

jaren ‘50 werd het verband met kanker aangetoond. Enerzijds ontmoedigt de overheid ta­ baksgebruik, maar anderzijds is ze er enorm afhankelijk van.

Roken levert de staatskas jaarlijks immers meer dan 2 miljard euro op.

Tabak: kankerverwekkend en uitermate verslavend Vanessa: “Ik had nooit gedacht dat ik van het roken af zou raken.”

Een derde van de rokers wil stoppen Twee van de drie jongeren die ooit een sigaretje proberen, worden dagelijkse rokers. Een derde van de rokers zegt jaarlijks te willen stoppen. Slecht tien procent slaagt daar in, zo verslavend is het goedje. Ik kan ervan meespreken, ik heb minstens twintig stoppogingen achter de rug. Soms slaag ik er meer dan een jaar in om niet te roken, soms geef ik er al na enkele dagen de brui aan. Vandaag staat de teller op vier maanden. Op mijn 24ste, bij mijn eerste opname in de psychiatrie nota bene, ben ik voor het eerst beginnen roken. Ik herinner me het kleine duffe rokerskot nog als was het gisteren.

Macht van de tabaksindustrie Waarom staat er op een pak koekjes wel de complete ingrediëntenlijst, maar niet op pakjes sigaretten? En hoe kan het dat we al meer dan twintig jaar weten dat fabrikanten de metingen voor het teer- en nicotinegehalte van sigaretten manipuleren, en doen we daar niets aan? Nog steeds zijn er dagelijks duizenden tabakslobbyisten actief om de samenleving aan het roken te krijgen en te houden. Zelfs al zou in een land de politieke moed ontstaan om het roken volledig te verbieden, dan zou dat

wettelijk niet eens mogelijk zijn. De regels rond tabak worden sinds 2016 bepaald door de Europese Unie, en daarin staat dat de verkoop van tabak in heel Europa is toegestaan. De lobbyisten hebben er duidelijk goed werk geleverd.

Eindelijk gestopt Dirk (63) begon te roken toen hij veertien was: “In de jaren ’70 was dat nog algemeen aanvaard. Vanaf het tweede of derde jaar rookte sowieso iedereen op het internaat. Sigaretten waren toen nog betaalbaarder. Je kon ze per stuk kopen aan één frank.” Hij rookte gedurende vele jaren bijna twee pakjes sigaretten zonder filter per dag. Op zijn 44ste kreeg Dirk slokdarmkanker. Hij kreeg ernstige complicaties en werd gedurende negen maanden opgenomen. In die periode kon hij niet roken. Nadien heeft hij nog enkele maanden gerookt maar toen is hij gestopt. Hij had al een paar keer eerder een stoppoging ondernomen, onder meer met behulp van hypnose, acupunctuur of met ondersteuning van een tabakoloog, maar dat werkte niet voor hem. “Op een bepaald moment heb ik gewoon beslist dat het gedaan moest zijn. Dankzij de steun van mijn bezorgde echtgenote en kinderen is de stoppoging gelukt. Ik ben ondertussen al bijna twintig jaar rookvrij.”

Vanessa (37) is twee jaar geleden gestopt met roken. Ze rookte van haar 18de tot haar 35ste. “Door rugklachten ging het niet meer om buiten te staan roken. Dat was meteen een grote motivatie om door te bijten. Wat zeker niet helpt om te stoppen, is dat anderen je zeggen ‘Je zou beter stoppen’. Dat werkt bij mij averechts. Ik ben gestopt met behulp van medicatie. Het voelt als een overwinning. Ik had nooit gedacht dat ik van die gewoonte af zou raken.”

In 2009 beoordeelde een groep experts namens het RIVM* verschillende drugs op schadelijkheid, waaronder de verslavende werking. De groep experts kwam tot de volgende top 10 van verslavende middelen.

1. Crack 2. Heroïne 3. Tabak 4. Alcohol 5. Cocaïne 6. Methamfetamine 7. Amfetamine 8. GHB (narcosemiddel) 9. Benzodiazepinen

(slaap- en kalmeringsmiddelen) 10. Cannabis *Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

Spiegel 2020 / 4 – 11

Dossier: Verslavingen

Lockdown leidt tot meer verslaving Samenvatting: Nadia Mahjoub

Druggebruik is nog steeds taboe Samenvatting: Nadia Mahjoub – Afbeelding: Лечение Наркомании via Pixabay

Mensen die gevoelig zijn voor

Op sociaal.net verscheen recent een opiniestuk door ervarings-

alcohol en verslaving, hebben

deskundigen dat druggebruik nuanceert.

het heel moeilijk nu.

Niet alle gebruik is immers per se schadelijk.

In deze coronatijd blijkt er een stijging te zijn in het problematisch alcohol- en druggebruik. De ingrepen die de epidemie moeten bedwingen, werken dit gebruik in de hand. Mensen die met een verslaving kampten, hervallen makkelijker. De stijging is vooral bij hoogopgeleiden goed merkbaar. Naast alcohol behoren geneesmiddelen en cocaïne tot de grootste probleemcategorieën. Voor wie alleen woont, valt de sociale controle weg. Door het telewerk hoeven mensen zich geen zorgen te maken over dronkenschap op het werk.

Ook kampen veel mensen met angst, stress of onzekerheid, wat leidt tot problematisch gebruik.

Er heerst een overwegend simplistisch en stereotiep beeld over druggebruik. Het wordt voornamelijk gezien als problematisch en zelfs crimineel. Maar zowel de mensen die drugs gebruiken, als de roesmiddelen en context voor hun gebruik zijn bijzonder divers en complex.

Bron: Lockdown leidt tot meer verslaving - De Morgen, 20 nov. 2020

De term ‘drugs’ is eigenlijk een veel te brede noemer om er iets zinnigs over te zeggen.

Een genuanceerde kijk is beter dan alles over één kam te scheren en alle drugs als slecht te beschouwen. Mensen die drugs gebruiken zijn mensen zoals jij en ik: sommigen gebruiken occasioneel, anderen struikelen erover en dan heb je een hele groep daartussen in.

Niet problematisch gebruik bestaat. Zo beseffen de meeste mensen wel dat alcohol gevaarlijk kan zijn. Toch kan het door vele mensen, mits enige voorzorg, op een risicobeperkende manier gebruikt worden. Voor vele mensen is het een bron van gezelligheid en plezier. Wat veel minder mensen beseffen, is dat dit met illegale drugs hetzelfde is.

Mensen die toch problemen ondervinden, verdienen geen scheve blikken. Problematisch gebruik is nooit een keuze en wordt onder andere bepaald door een samenloop van

12 – Spiegel 2020 / 4

factoren zoals erfelijkheid, levensomstandigheden of een traumatische levensloop.

Mensen gebruiken drugs soms als een soort zelfmedicatie om met moeilijke gevoelens te kunnen omgaan. De verslaving als ‘ziekte’ beschouwen, is ook niet meteen een oplossing: het heeft iets paternalistisch en leidt niet tot destigmatisering.

Eigenlijk past de ‘drugsverslaafde’ en bij uitbreiding de ‘druggebruiker’ in het historisch rijtje van verstoten categorieën. Mensen met een beperking, mensen die kampen met psychische uitdagingen of de LGTBIQgemeenschap*: allemaal lijden ze of hebben ze geleden onder het zondebokmechanisme.

Wie anders is dan de ‘gangbare groep’, boezemt die groep angst in en wordt daarom verstoten. Haast iedereen gebruikt wel eens drugs: alcohol, tabak, enz. Roes- en bewustzijnsveranderende middelen zijn van alle tijden en culturen. Alleen kan onze samenleving hier blijkbaar niet anders mee omgaan dan via verbod en stigma, met alle negatieve gevolgen van dien.

Bron: www.sociaal.net/opinie/stigma-mensen-diedrugs-gebruiken-zijn-mensen-zoals-jij-en-ik * LGTBIQ staat voor de bredere holebi-gemeenschap

“Durf spreken over je kwetsbaarheid” Tekst: Thomas Detombe – Illustratie: Eva De Block (Eve Design) Toon (28) groeide op in de Kempen. Hij werkt als technicus bij een truckbedrijf.

Na het werk kan hij zijn energie kwijt in lopen en cross-fit. Toon is trots op zijn twee neefjes en koestert een passie voor muziek. Niets wijst op de strijd die hij leverde met drugs tussen zijn 13de en 24de. “Vandaag voel ik me goed.

Maar voor hetzelfde geld was ik dood.”

Joints aan de visput

“Op mijn dertiende was ik een onzekere jongen die moeilijk nee durfde te zeggen. Aan de visput in Dessel ontmoette ik enkele foute vrienden die me wiet aanboden. Zo kwam ik in aanraking met drugs. Van die eerste joint herinner ik me weinig. Toch moet het mij hebben opgepept, want ik bleef gebruiken. Na de jointjes, volgde xtc, vloeibaar en in pilvorm.

We gebruikten voor de schoolpoort. Drugs gaven me zelfvertrouwen, ze hielpen me om stoer te zijn. Dat was plezant, ik was cool en werd gezien.”

was immers onze vaste dag samen. Toen ik die belofte brak, beëindigde ze de relatie.

Daar was ik echt kapot van, ik was kwaad op mezelf. Het duurde niet lang voor ik nog meer begon te gebruiken. Drugs milderden het verdriet. De beslissing om nooit meer nuchter te zijn, was eigenlijk een vluchtpoging. Ik wilde weg uit de sombere realiteit.”

Slijpschijf

“Op een bepaald punt, ik had toen meerdere dagen niet geslapen, begon ik stemmen te horen. Ik kreeg last van paranoia en maakte

mijn eerste psychose door. Eén stem dreigde dat ik non-stop een slijpschijf zou horen tot ik zelfmoord pleegde. Het joeg me de stuipen op het lijf. Ik wilde niet dood. Ik wilde leven! In overleg met een psychiater besliste ik om me te laten opnemen. Alles om die stemmen te laten verdwijnen, ze maakten me gek.”

Toon verbleef uiteindelijk meer dan vijf jaar in de psychiatrie. Hij kickte af en volgde een behandeltraject rond psychose. Een positief keerpunt bereikte hij naar eigen zeggen kort na twee dagen afzondering. “Ik ging mezelf iets aandoen. Uit voorzorg moest ik in de isolatiecel. Toen ik daar uit kwam, sprak ik een psycholoog aan. Alle pijn van de voorbije jaren vond plots een weg naar buiten. Vanaf dat moment kon ik open over mijn gevoelens en angsten spreken. Die gesprekken hebben me gered. Zonder hulp van de psycholoog was ik er vandaag niet meer.”

Geef je over

Mijn boodschap aan andere mensen die worstelen met een verslaving is: geef je over aan hulp! Alles wat de hulpverlening me aanbood heb ik uitgeprobeerd. Soms werkte het, soms niet. Het belangrijkste is dat je blijft proberen en open durft te spreken over je kwetsbaarheid. Het heeft mij geholpen om opnieuw hoopvol en nuchter in het leven te staan.”

Rond zijn vijftiende veranderde Toon van school, wat een nieuwe start leek in te luiden. Nieuwe mensen, nieuwe vrienden.

Toch bleek ook die omgeving niet vrij van schadelijke invloeden. “Na een tijdje stelde ik vast dat mijn nieuwe vrienden óók drugs gebruikten”, vertelt Toon. “Ik kwam opnieuw in de foute groep terecht, en herviel. Op een dag bleek mijn dealer geen wiet meer bij zich te hebben. Ik heb toen voor de eerste maal speed gekocht. Vanaf dan liep het fout.

Speed gaf me een enorme boost, een wereld ging open. Ik was instant verslaafd.”

Nooit meer nuchter

“Aanvankelijk hielp speed me te concentreren op school, maar de negatieve aspecten namen al snel de bovenhand. Ik bleef soms dagenlang na elkaar wakker. Het was alsof er geen grenzen meer waren. In die tijd had ik een vriendin. Ik zag haar graag, en zij mij. Ze verhinderde een tijdlang dat het van kwaad naar erger ging. Zo beloofde ik haar om op zondag geen drugs te gebruiken. Zondag Spiegel 2020 / 4 – 13

Dossier: Verslavingen

Alcohol, de sluipmoordenaar.

Mijn verhaal Tekst en foto: Dimitri Adriaenssens Illustratie: Eva De Block (Eve Design)

Mijn eerste slok alcohol ooit vergeet ik nooit meer: het was betoverend, de smaak trok nergens op maar het euforische gevoel dat het opwekte wou ik nooit meer kwijt.

De start

Op 12 februari 1966 werd ik geboren. Wie kon ooit denken wat een turbulent leven ik zou leiden? Ik ben opgegroeid in een simpele arbeiderswijk en verloor op jonge leeftijd beide ouders. Mijn vader heb ik niet gekend, ik was drie toen hij overleed door een verkeersongeval. Ik was achttien toen mijn moeder overleed. Mijn grootmoeder nam na het overlijden van mijn vader de opvoeding van mij en mijn twee broers grotendeels op zich. Ondanks het verlies van mijn ouders heb ik niks tekort gehad.

Opdat het met mij de goede richting uit zou gaan, besloot de familie me op internaat te laten gaan. Daardoor heb ik mijn secundair kunnen afmaken om nadien de richting elektriciteit te volgen.

Na mijn opleiding begon ik te werken, om één jaar later mijn legerdienst te vervullen.

Na de interne opleiding in het leger kreeg ik de taak van barman officieren toegedeeld.

Dat is de start geweest van mijn lange verslaving. Ik zou ruim twee decennia, dag in, dag uit, in een roes van alcohol leven.

Lokroep

Een bepaalde herinnering blijft me bij.

Ik sta op uit bed, mijn blote voeten op de vloer. Ik tracht me staande te houden maar beef over heel mijn lichaam. Stap na stap sjok ik door de kamer op zoek naar de 14 – Spiegel 2020 / 4

lichtschakelaar. Ik vervloek mezelf omdat ik zo hulpeloos en bijzonder zwak ben. Het lukt me om tot in de woonkamer te geraken waar de barkast staat. Ik doe de kastdeur open en zie mijn vriend J. Walker (whisky) staan. De inhoud ervan schittert als een ster aan de hemel.

Ik doe een vergeefse poging om weerstand te bieden maar de lokroep van de fles is zo groot dat ik er niet kan aan weerstaan. Diep in mijn achterhoofd weet ik dat het vergif is, maar een duivelse stem neemt het over en zegt “natuurlijk is het vergif, maar je hebt het nodig, het is je kracht, je levenslijn”.

Als je je ogen opent en je opstaat, en je hele lichaam beeft en trilt van boven tot onder, en het enige wat dan helpt om weer rustig te worden is een glas whisky, dan weet je dat het te ver gekomen is. Maar ik negeerde het signaal, ik moest en zou de barkast opentrekken en een nieuwe fles soldaat maken.

Dag in, dag uit, continu drinken, stel je eens voor wat dit doet met je zelfbeeld en zelfrespect.

Ik had als jongeling nooit gedacht dat ik op mijn 19de 's morgens een glas whisky nodig zou hebben om te kunnen functioneren.

Het was echter sterker dan mezelf

Gelukzaligheid

Ik herinner me dat ik vol nieuwsgierigheid naar het eerste glas whisky keek en van het goudgele goedje dronk. Ik nam nog een slok en had een voorgevoel dat ik op het punt stond een kracht in beweging te zetten die ik niet beheersen kon. En toen gebeurde er iets verbazingwekkends, het beste gevoel ooit overviel me. Ik kan het enkel maar omschrijven als gelukzaligheid.

Al mijn zorgen en pijnen leken te vervagen en alle geluiden deemsterden weg. Het enige dat overbleef was een gevoel van zalige kalmte. Ik werd stapelverliefd … op alcohol.

Niet iedereen krijgt dat uitgesproken gevoel van extase bij het drinken van alcohol. Volgens mij bepalen je genen of je persoonlijkheid dat je makkelijk afhankelijk wordt of niet. Het duurde enkele jaren voor mijn verslaving echt problematisch werd, van mijn 20ste tot 43ste heb ik letterlijk geen dag beleefd zonder alcohol. In het begin dronk ik drie glazen bier per dag. Dat werden er met de tijd tien, twaalf, zelfs vijftien glazen per dag, om de laatste jaren te eindigen met twee dagelijkse flessen whisky.

In het begin telde ik het aantal gedronken glazen om toch nog een beetje controle te hebben over mijn drinken maar dat duurde niet lang. Op het werk presteerde ik beter wanneer ik de nodige hoeveelheid alcohol

Ik kon mijn alcoholverslaving thuis een tijdje verstoppen, maar na een tijd maakte het me niet meer uit. Ik dacht “Gooi me dan maar buiten, hè”. Ik kon toch niet stoppen.

binnen had. Ik verscheen daar nooit ladderzat. Ik had deze basis van alcohol nodig. Ik vergelijk het met een infuus dat druppel per druppel mijn lijf infecteerde.

Verslaafd

Het is nacht. Ik zit rechtop in mijn bed. Ik voel me volkomen alleen op de wereld.

Een vertrouwde zwarte wanhoop overvalt me. Ik zit daar en heb geen zin om naar beneden te gaan, naar mijn barkast, maar ik weet dat ik het uiteindelijk wel zal doen. Het is in godsnaam midden in de nacht maar mijn lichaam schreeuwt om alcohol. Alleen een dwaas persoon zou op dit uur drinken, maar donkere gedachten duwen me naar de whisky, ik moet de nacht doorkomen.

Mijn vrouw heeft dikwijls te kennen gegeven dat ze zo niet bij mij zou blijven, dat ze een dergelijk leven niet voor ogen had.

De alcohol maakte mij zo machteloos dat ik mijn huwelijk en de relatie met mijn kinderen op het spel zette. Ik wou ontzettend hard stoppen met drinken maar het ging niet. Mijn lichaam en geest verzetten zich te hard. Ik deed de belofte om te stoppen maar stiekem dronk ik verder. Ondertussen was de relatie met mijn kinderen afgrijselijk geworden, ze hadden ook hun problemen en zagen hun vader sukkelen. Ik zei “Foert, bekijk het maar, ik kan jullie toch niet helpen”.

Als je het woord ‘alcoholist’ hoort, denk je wellicht spontaan aan iemand die lallend en zwalpend over straat loopt of in de vroege uurtjes aan de kroeg staat, wachtend tot die opengaat. Dit was bij mij helemaal niet het geval. Ik ging elke dag naar de winkel om enkele flessen whisky te kopen. Wel

zorgde ik ervoor dat ik vaak van winkel verwisselde om geen argwaan te wekken.

Ik wou niet doorgaan voor “de man van de whisky”. Ook zorgde ik ervoor dat ik altijd een voorraad in huis had voor wanneer ik zonder zou vallen. Ooit overkwam het me dat ik door mijn voorraad heen zat en toen raakte ik volkomen in paniek.

Keerpunt

Het gebeurde in september 2009. Ik vergeet die bewuste dag nooit meer. Ik dronk mijn allerlaatste glas. Ik nam de beste beslissing ooit en mijn leven kreeg een andere wending. In een helder moment – en die waren op al die jaren heel uitzonderlijk – werd het me eindelijk duidelijk dat ik lichamelijk en geestelijk afhankelijk was geworden van alcohol, de stille sluipmoordenaar. Ik lag net niet onder de brug, maar de alcohol stuurde mijn leven.

Ik kon me heel lang niet vereenzelvigen met de term alcoholist, want dat was ik niet, maakte ik mezelf wijs. Maar wat is nu een alcoholist? Dat is iemand die probeert te stoppen, daarin mislukt, opnieuw probeert en weer struikelt tot in de oneindigheid. Ik dronk op het hoogtepunt gemiddeld twee flessen whisky per dag, elke dag en dit de

klok rond. Het lukte me nauwelijks om een uurtje zonder alcohol door te brengen, de lokroep was te groot. Functioneren deed ik goed, althans dat dacht ik toch: ik had mijn job en (drank)vrienden. Er was echter maar één weg voor mij en dat was volledige onthouding. Had ik op een cruciaal moment de moed niet gehad om hulp in te roepen voor mijn alcoholprobleem, dan was ik er vandaag niet meer.

Ik vond hulp bij een hepatoloog, een leverspecialist, en dit dankzij het snel en accuraat optreden van mijn huisarts die aan de alarmbel trok. Mijn leverfuncties lieten het immers afweten, mijn huid sloeg al zo geel uit als een citroen. Dankzij het ingrijpen en de begeleiding van de artsen kan ik nu genieten van een leven zonder alcohol. Ik ging bij het afkicken wel door een ware hel, het was doorbijten. Maar ik ben heel blij dat ik het voor mekaar heb gekregen en dat dit alles nu achter de rug is. Het is nog steeds een dagelijkse strijd, maar ik raak al elf jaar geen druppel meer aan en ben vastberaden dit zo te houden.

Pas als je het punt bereikt hebt waarbij je je neerlegt bij de gedachte dat je nooit meer gaat drinken in je leven, dan pas kan de genezing beginnen.

Spiegel 2020 / 4 – 15

Dossier: Verslavingen

“We onderschatten het nut van preventie” Interview: Nadia Mahjoub Mahjoub - illustratie: Eva De Block (Eve Design) Steven Van der Auwera is psycholoog en werkt halftijds voor het Brussels mobiel team TandemPlus en halftijds als preventiewerker Tabak Alcohol en andere Drugs aan het CGG Brussel. Deze tweede job doet hij al elf jaar. Steven leek ons dus de ideale persoon om enkele vragen te stellen over verslaving en de preventie ervan.

Psycholoog en preventiewerker Steven Van der Auwera: “Er gaan verhoudingsgewijs meer middelen en subsidies naar behandeling dan naar preventie.

Omgekeerd zou logischer zijn.”

Wat houdt jullie preventiewerk in?

Enerzijds richten we ons tot professionelen die we deskundiger maken rond gebruik, en daarnaast bieden we ook een vroeginterventietraject aan, zowel bij jongeren als bij volwassenen. Vroeginterventie slaat op beginnend gebruik.

Mensen die problematisch gebruiken en nog niet echt verslaafd zijn, maar waarbij de omgeving zich zorgen maakt, komen bij ons terecht. Vaak deelt de persoon de zorg van zijn of haar omgeving niet.

We bieden een kortdurende begeleiding aan, om op een laagdrempelige manier het gebruik bespreekbaar te maken, de inzichten bij de persoon te vergroten en hem of haar te motiveren er iets aan te doen. Hiervoor zijn gelukkig geen wachtlijsten, binnen de week vindt het eerste gesprek plaats.

Wanneer is gebruik problematisch?

Niet alle gebruik is problematisch. Het is niet omdat je af en toe alcohol drinkt dat er een probleem is. Als het gebruik

16 – Spiegel 2020 / 4

echter de overhand neemt in je leven, als je de controle erover verliest en het bijna een automatisme geworden is, dan kan je spreken van een probleem.

Een populaire aanpak van verslaving die goed werkt is motiverende gespreksvoering, gecombineerd met cognitieve gedragstherapie. Mensen worden niet zomaar verslaafd. Vaak zijn er onderliggende oorzaken, die best ook worden aangepakt. In de ideale situatie combineer je medische begeleiding met psychologische ondersteuning. De focus mag niet enkel op het gebruik liggen maar moet veel breder gaan. Je moet de persoon ondersteunen zodat hij of zij anders in het leven komt te staan. Het is niet omdat de verslaving stopt, dat alles opeens koek en ei zal zijn. Verslaving is vaak een symptoom van onderliggend lijden, een ontsnappingsroute. Bij het stoppen komen vaak alle angsten en zorgen terug in een veel grotere en meer bedreigende vorm dan voorheen. Herval ligt dan op de loer. Je moet mensen daarop voorbereiden. Het gaat erom dat ze leren omgaan met heftige emoties die soms overweldigend kunnen zijn.

Mensen kunnen ook verslaafd zijn aan gokken.

Gedragsverslavingen komen steeds meer onder de aandacht. Gokverslaving is officieel erkend als verslaving. Er zijn veel overeenkomsten met een alcohol- of andere drugsverslaving. Dezelfde dynamieken liggen eraan ten grondslag. In het begin krijgen mensen die gokken een kick of rush bij het inzetten van kleine bedragen. Maar op den duur gaan ze steeds meer geld inzetten om hetzelfde effect te bekomen. Je kan dat ook hebben met koopverslaving bijvoorbeeld. Het is niet omdat dit officieel geen diagnose is, dat het daarom geen ernstige impact kan hebben op iemands leven.

Hoe bereiken jullie jongeren?

We werken samen met CAW’s, leerkrachten, en opvoeders in de bijzondere jeugdzorg. We reiken hen tools en manieren aan om jongeren te bereiken om de risico’s van gebruik beter te kunnen inschatten. Een manier om dat te doen is een groepsdiscussie. Daarin wordt

dan bijvoorbeeld gevraagd: stel dat een vriend van jou gebruikt, hoe zou je daar mee omgaan? Bedoeling is dat er een uitwisseling tussen de jongeren tot stand komt waarbij ze zelf kunnen aangeven wat volgens hen de sociale norm is. Dat werkt beter dan een belerend of moraliserend vingertje.

Voor jongeren die problematisch gamen organiseren we ‘Rebootkampen’. Dat zijn kampen van vijf dagen met overnachting.

Ze gaan uit van de gedachte: wat als we de gamers nu eens mee op pad nemen in plaats van hen te vertellen dat alterna-

tieve activiteiten en real life ontmoetingen ook leuk kunnen zijn? Groepsdynamica en zelfontdekking staan centraal doorheen het kamp. In Vlaanderen vinden ze vooral plaats in het groen, in Brussel laten we de jongeren de stad (her)ontdekken, maar ook sportieve activiteiten doen: muurklimmen, initiatie boksen en mountainbiken in het Zoniënwoud.

er gebleven. Verslaving is een fascinerende materie en zeer complex. We denken vaak in stereotypen als het om verslaving gaat, maar mensen die verslaafd zijn hebben vaak heel wat capaciteiten, zijn intelligent en empathisch. Het nut van preventie wordt meestal onderschat. Er gaan verhoudingsgewijs meer middelen en subsidies naar behandeling dan naar preventie. Omgekeerd zou logischer zijn.

Vanwaar jouw interesse in verslavingsproblematiek?

Ik ben toevallig in deze job gerold en ben

Spiegel 2020 / 4 – 17

Dossier: Verslavingen

Rocketman: een verhaal van roem en verslaving Tekst: Elisabeth

Koopverslaving op een schoteltje Tekst: Katelijne Beheydt

Rocketman is een aangrijpende, biografische muziekfilm over het leven van

Het begon altijd met iets kleins. Iets

de popster Elton John. Het is een film die je niet onberoerd laat en die je

wat ik kreeg, op de kop kon tikken,

van het begin tot het einde meesleept, zeker als je van zijn muziek houdt.

gelukkig van werd. Voor heel even.

De jonge Elton (zijn echte naam is Reginald Kenneth Dwight) groeit op met een kille, afwezige vader en een moeder die hem ook moeilijk echte liefde kan geven. Al op vierjarige leeftijd wordt duidelijk dat hij een pianowonder is. Mede dankzij zijn oma mag hij muzieklessen volgen.

Elton John is pas begin twintig als hij een platencontract krijgt. Hij werkt samen met de tekstschrijver Bernie Taupin, die als een broer voor hem is. Na een optreden in de Verenigde Staten is hij ineens een wereldberoemde ster. Hij valt op door zijn eigenaardige outfits en gekke brillen. Hij wordt door een massa mensen op handen gedragen en zijn optredens worden razend populair.

Toen ik van hem wegging kreeg ik een goedbedoeld triggertje mee. Een piepklein kopje en dito schoteltje van Boch.

Honderd jaar oud, met overdadige goudkleurige krullen en beschilderd met prachtige bloemen. Ik plaatste het fragiele duo met beide handen (ik durfde af en toe wat te beven door de lithiummedicatie) op de schouw. Een trofee. Omdat ik toch maar weer een kerel had overleefd.

Jammer genoeg komt hij ook in contact met drank en drugs. Hij worstelt bovendien met zijn seksuele geaardheid. Na een relatie met een man treedt hij toch in het huwelijk met een vrouw, maar dit huwelijk houdt niet lang stand. Hij is al vlug de best betaalde popster, maar voelt zich erg ongelukkig. Als hij zijn moeder vertelt dat hij homoseksueel is, antwoordt deze dat hij dan nooit de liefde zal leren kennen. Zijn vader is na de scheiding hertrouwd en heeft met zijn nieuwe vrouw twee zoontjes gekregen. Als Elton zijn vader een bezoek brengt, gedraagt deze zich nog steeds even kil. De tranen lopen over zijn wangen als hij ziet hoe zijn vader wel knuffelt met de jongetjes uit zijn nieuwe relatie.

Ondertussen gaat het op emotioneel vlak steeds slechter met deze beroemde zanger. Hij lijdt aan depressies en aan een alcohol-, drugs-, en eetverslaving. Op een feest in zijn riante villa doet hij een zelfmoordpoging, die mislukt. Ondanks de massa mensen om hem heen, voelt hij zich alleen en onbegrepen.

Op het einde van de film wordt hij in een ontwenningskliniek opgenomen, en Bernie komt hem opzoeken. Eindelijk zien ze een lichtpuntje in de duisternis. Via praatgroepen leert hij over zijn gevoelens te spreken, en zijn familieleden te vergeven.

Nu is de zanger meer dan twintig jaar clean en heeft hij ook de liefde gevonden!

Samen met zijn man heeft hij twee kindjes geadopteerd en hij voelt zich eindelijk gelukkig.

Het was een heel mooie film met meeslepende muziek en een hoopvol verhaal voor iedereen die lijdt of leed aan verslavingen en depressies.

18 – Spiegel 2020 / 4

Toen ik een tweetal weken later in een Ecoshop een soepterrine zag uit dezelfde reeks (voor een prikje!) twijfelde ik geen moment. Ik keerde mijn portemonee binnenstebuiten (ik stond op uitkeringen met studerende kinderen ten laste) en kocht de terrine. Ze kreeg een ereplaats in mijn keukenkast, waar mijn dagelijkse servies naar de achterste gelederen moest uitwijken en zodoende telkens in een gevaarlijk spagaat tussen alles door moest laveren wanneer de tafel werd gedekt. Want mijn nieuwe stukken waren om naar te kijken, niet om te gebruiken.

En plotseling kreeg ik een facebookgroep van Bochverzamelaars in de gaten. Vanaf toen ging het razendsnel. Ik focuste me aanvankelijk op de Fleur de Saxe reeks die me zo in zijn greep had. Toen mijn keukenkast er schoon genoeg van had en de overdaad aan pronkerigheid bijna letterlijk uitkotste, kocht ik een groot rek

“Ik was niet voor rede vatbaar. Het was een drang waar ik niet tegenin kon gaan”

en sleepte de hele voorraad naar mijn slaapkamer, waar ik mijn intussen toch al vijftigdelig servies liefdevol uitstalde, en waar ik elke avond voor het slapengaan alles bekeek, en soms zelfs even aaide, gezien er verder niks te aaien viel. Ik had intussen tientallen spuuglelijke vazen, schoteltjes, kommetjes en andere nutteloze prullaria die aan de voet van mijn bed kampeerden. Mijn kleine potje spaarcenten was in rook opgegaan. Gelukkiger werd ik er niet van. Maar ik had niet het gevoel dat ik een keus had. Ik moest koste wat kost die verzameling aanvullen. Als ze volledig was, dan pas zou ik gelukkig zijn. Ook al heb ik niks met interieurs of huiselijkheid, en al helemaal niks met koken, deze missie bleek plots mijn levensdoel.

Na een tijdje kreeg ik de smaak te pakken in het verzamelen van andere reeksen Boch servies. Ik schuimde tweedehandswinkels af en klikte me de pleuris op posts in mijn zo gegadigde facebookgroepje.

Algauw kocht ik twee extra kasten. Omdat ik geen plaats meer had, zette ik er zelfs eentje in mijn opbergruimte in de tuin. Die vulde ik dan met stukken servies waar ik voor de rest niks mee deed. Op een bepaald ogenblik had ik stukken uit veertig verschillende reeksen.

Mijn visakaart was heel gedwee en flexibel meegestapt in mijn serviesverhaal.

Die vond het allemaal wel prima, zodat ik in no time op de bodem van mijn krediet schaatste. Dat was ik niet gewend. Ik had wel eerder opstootjes van koopwoede ge-

kend, maar dan van goedkopere spullen zoals tweedehands sjaals en handtassen. Mijn inkomen was ook altijd toereikend geweest om mijn ontsporingen met de mantel der liefde te kunnen toedekken. Maar nu was de bank mijn grootste fan. Want toen ik werkelijk niks meer had, kreeg ik zowaar een telefoontje van hen (o wat voelde ik me een belangrijke klant) om mij een extra lening aan te bieden.

Dat de rente met 12,5% een tikje aan de hoge kant lag, werd op z’n zachtst gezegd niet bepaald benadrukt. Of ik had er geen oren naar. Want hoewel ik in die periode hoogstens hypomaan was, was ik niet voor rede vatbaar. Het was een drang waar ik niet tegenin kon gaan. Ik voelde me opgejaagd, als een wild beest in het nauw, ik moest zo snel mogelijk alles wat er op de markt was kunnen kopen. Ik had geen rust.

Het OCMW regelde de rest en betaalde ook mijn schulden af, weliswaar van mijn eigen budget. Mijn trots aan de kant zetten was heel moeilijk, maar die regeling heeft me ontzettend geholpen. In no time zat ik weer op de rails, maar ik heb mezelf voor de veiligheid uiteindelijk anderhalf jaar laten begeleiden. Ik heb er geleerd om met een extra spaarrekening te werken, waarmee ik gekke dingen mag doen.

Ik geef mezelf weekgeld en aan de rest kom ik niet of nauwelijks. Ik heb nu een prepaid Visakaart. Mijn gsm kan geen betaalsms’en versturen en mijn rekeningen kunnen niet onder nul. Geld spenderen is nog steeds mijn grootste hobby en er zal voor mijn bloedjes van kinderen weinig resteren als ik ooit mijn hoofd neerleg.

Maar intussen leef ik volop. Ik maak verre reizen, koop boeken, of af en toe een nieuwe jurk. Ik kom niks tekort.

Wanneer ik eind 2016 opnieuw in opname ging, had ik een schuld van meer dan 7.000 euro opgebouwd. Eén van de verpleegkundigen gaf me de raad om contact op te nemen met het OCMW. Dat was een grote drempel, ik had altijd gewerkt en was eigenlijk nooit iets tekort gekomen. Uiteindelijk kwam er iemand van het OCMW op de afdeling langs, en samen spraken we af dat ik vrijwillig in budgetbeheer zou gaan. Dit betekent dat je de teugels volledig loslaat, terwijl je begeleidster die overneemt. Je krijgt een kleine wekelijkse som waarmee je het moet zien te rooien. Ik moest mijn autootje verkopen, mijn kinderen kregen een paar maanden geen zakgeld meer.

Voor mij is de kentering er dus gekomen op het moment dat ik zag dat er echt een probleem was, en ik er bewust voor koos om me te laten helpen. Mijn ervaring is dus dat koopverslaving bij onze kwetsbaarheid kan horen, maar wel te monitoren valt. De serviezen zijn intussen allemaal met veel verlies verkocht, er is geen enkel spoor meer van die absurde periode. Alleen mijn kinderen, die kregen elk een servies mee. Een kleine compensatie voor het opgroeien met een prettig gestoorde mama!

Spiegel 2020 / 4 – 19

Dossier: Verslavingen

Als je worstelt met een seksverslaving Interview: Elisabeth – Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay Veel mensen kampen met seksueel gedreven gedrag of anders gezegd een seksverslaving.

SCA, Sexual Compulsives Anonymous, is een zelfhulpgroep waar mensen met dit probleem terecht kunnen. Ik had een gesprek met Peter*.

Op seksverslaving rust nog steeds een groot taboe Als je aan verslaving denkt, dan lijkt het dat seksverslaving het meest met stigma beladen is. Tegen welke vooroordelen lopen jullie aan?

Er zijn nog veel vooroordelen tegenover ons. Als je vertelt dat je verslaafd bent aan alcohol en dat je je wil laten helpen, reageert men meestal positief. Als je daarentegen zegt dat je seksverslaafd bent, krijg je veel meer een stempel.

Vroeger noemden de mensen zo iemand “oversekst”, maar eigenlijk is het echt een verslaving.

Seksverslaving staat niet als diagnose opgenomen in de DSM. Toch ijvert SCA hiervoor. Waarom is dat zo belangrijk voor jullie?

Het boek “Het gekaapte brein” van Paul van Deun handelt over verslaving. Er wordt beschreven hoe het oerbrein het overneemt van de rationele beslissingen.

Dit is bij alle verslavingen zo, ook bij een seksverslaving. Het is geen middelenverslaving, zoals bijvoorbeeld drugs, maar een gedragsverslaving, zoals gokken.

Wij willen erkenning. Zo wilde ik foldertjes leggen bij mijn psychiater, maar hij wilde dat niet. Hij vond dat seksverslaving geen verslaving was! In de hulpverlening

20 – Spiegel 2020 / 4

wordt het nog vaak geminimaliseerd, hoewel er stilaan wat verandering komt. Zo ben ik bij studenten een lezing gaan geven. Achteraf stelden ze me veel vragen. Ook in de media komt er stilaan erkenning. Wij werden gecontacteerd door het programma ‘Help, mijn borsten staan online’ met Evi Hanssen en ‘Taboe’ met Philippe Geubels. Voor mij persoonlijk is het moeilijk om uit de anonimiteit te treden.

Maar het gaat gelukkig stilaan steeds gemakkelijker om over seks te praten!

Seksualiteit is iets wat heel erg onder de privésfeer valt.

Is dat ook een reden waarom mensen niet praten over hun verslaving? Is het te intiem?

Inderdaad, er worden wel veel grapjes over gemaakt aan de toog. Maar mensen durven vaak niet spreken over hun seksuele voorkeuren.

SCA is een zelfhulpgroep.

Met welke verwachtingen komen deelnemers naar een bijeenkomst?

Er is een keer per week een bijeenkomst.

De mensen willen met lotgenoten praten.

Hier worden ze niet veroordeeld en kunnen ze zonder schroom hun probleem aankaarten. Mensen vertellen aan elkaar hoe zij er uit eigen ervaring mee omgaan en anderen kunnen hiervan leren. Deze zelfhulpgroep is complementair aan sessies met therapeuten.

Ervaren jullie grote nood bij de deelnemers om bijeen te komen?

Zeker, nu in de coronatijd missen de mensen de bijeenkomsten. We houden telefonisch contact ofwel chatten we.

Alcohol bv moet je ergens gaan kopen, maar seksuele fantasie gaat vanzelf, je kan er niet van weglopen. Internet is voor iedereen, ook de jeugd, toegankelijk. Je kan overal naar porno kijken en er is een grote porno-industrie. Dus wij zien maar het topje van de ijsberg.

Waarschijnlijk hebben veel meer mensen er problemen mee…

In welk stadium van hun verslaving komen mensen naar jullie toe?

Meestal als ze met hun rug tegen de muur staan: als ze hun job verliezen, een dreigende echtscheiding, SOA’s,…

Meestal zoeken mensen pas vrij laat hulp. Iedereen heeft ook andere problemen (overmatig masturberen, prostituees bezoeken, je partner bedriegen,…). Maar de rode draad is toch dezelfde.

Doen jullie intakegesprekken of kunnen mensen gewoon langskomen?

Er zijn bij ons geen intakegesprekken.

Meestal bellen mensen wel eerst of sturen ze een mailtje. Het is toch een grote stap om naar zo’n bijeenkomst te komen de eerste keer. Dan kan ik hen ook uitleggen hoe we werken.

Stellen jullie voorwaarden aan de deelnemers? Zo ja, welke?

Iemand zegt dat hij of zij een probleem heeft met seks. Je moet toegeven dat je een probleem van seksuele gedreven gedrag hebt. Je moet hieraan iets willen veranderen. Wij werken met een twaalfstappen-groep en die zegt dat je het niet alleen kan. Je moet erkennen dat je een seksverslaving hebt. Dat wil zeggen: je wil het eigenlijk niet meer doen, maar je doet het toch.

Bij alcohol- en drugsverslaving is het afzweren ervan belangrijk om niet te hervallen. Is dat niet wat teveel gevraagd bij seksverslaving?

Wij werken inderdaad niet met een nultolerantie zoals bij drugs of alcohol. We gebruiken een herstelplan, dat ieder voor zichzelf schrijft. Hierin schrijf je hoe je seksualiteit op een gezonde manier in je leven kan integreren. Dit herstelplan is voor iedereen anders en wordt met elkaar gedeeld. Je mag de lat niet te laag en niet te hoog leggen, het moet realistisch zijn.

Soms komt er een ‘slip’ voor, een kleine terugval, maar dit wil nog niet zeggen dat

je helemaal hervallen bent. Dat komt dan op de herstelplanvergaderingen ter sprake. In zo’n herstelplan kan bijvoorbeeld ook staan dat je meer tijd met je gezin moet doorbrengen of zuinig moet zijn met alcohol omdat dat voor sommigen drempelverlagend kan zijn op beslissings­ niveau. Als je helemaal hervallen bent, wil je meestal geen contact meer met de SCA en zit je opnieuw volledig in de verslaving. Je dagelijkse leven wordt dan stuurloos. Wij streven dus naar seksueel sober gedrag, maar niet naar het afzweren ervan. Seksualiteit hoort immers bij het leven! * Peter is een pseudoniem

SCA staat voor Sexual Compulsives Anonymous, Anonieme Seksueel Gedrevenen in het Nederlands, naar het voorbeeld van de Alcoholics Anonymous, de Anonieme Alcoholisten.

Wie meer informatie wil over het onderwerp kan terecht op de website van SCA: www.anoniemeseksverslaafden.be

Seksverslaving is, in tegenstelling tot gokverslaving, niet opgenomen in de DSM, het handboek van de psychiatrie.

Spiegel 2020 / 4 – 21

Sara Daemen, een dansende spring-in-het-veld, doet haar verhaal Interview: Lindsay Hacke en Elisabeth - illustraties: Sara Daemen Sara is hoogsensitief. Ze kampt ook met een psychosegevoeligheid. Toch staat ze heel positief in het leven. Dit blijkt uit het fijne gesprek dat we met haar had­ den in haar gezellige huis in Zutendaal.

Kan je je kort voorstellen?

Ik ben vijfenveertig jaar en heb een graduaat orthopedagogiek. Gedurende tien jaar werkte ik in een kringwinkel. Het is altijd mijn droom geweest om mensen individueel te ondersteunen in hun herstel in de geestelijke gezondheidszorg. Ik zou daar dan mijn hoogsensitiviteit bij inzetten, want het maakt dat ik mensen goed aanvoel.

Wat doe je in je dagelijkse leven?

Ik ben vrijwilliger in het OPZC Rekem. Als ervaringsdeskundige doe ik er individuele gesprekken en wandelingen met de cliënten op de acute zorg. Ik ben ook van plan om in een ervaringswerkingsgroep te stappen die “Hope” heet.

Ik fiets ook graag. Het aangename café Bruno Foodcorner is dag en nacht open. Tegen zeven uur in de ochtend fiets ik daar heen om mijn koffietje te drinken. Mijn schetsboeken zijn dan mee om te tekenen en te schrijven.

Soms is dat gewoon wat kribbelen, maar het kan ook net zo goed creatief schrijven zijn. Een woord moet ook niet altijd recht op het blad komen, scheef is ook goed.

De intentie is om creatieve ideeën te ontwikkelen. Soms moet ik wel twintig minuten schrijven en dan komt er ineens een idee om te tekenen.

Wat zijn je passies?

Tekenen is mijn grootste passie geworden.

Dit talent heb ik van mijn vader die kunstschilder is (www.georgesdaemen.be).

Dansen is ook een passie van me, zelfs een jeugddroom. Aan tieners heb ik hiphop les gegeven. Niet professioneel, maar we traden wel op.

Toen mijn loopbaanbegeleiding bij de kringwinkel wegviel, kwam de droom terug om mijn beroep te maken van dans en GGZ. Hiervoor volg ik nu ook een opleiding in Heverlee om dit als ervaringsdeskundige te doen. Ik noem het dan wel niet ‘dansen’, maar ‘bewegen op muziek’, anders lopen de mannen weg (lacht). Als vrijwilliger heb ik dat kunnen toepassen in het psychiatrisch ziekenhuis Sint-Jozef in Munsterbilzen en bij Katarsis, een opvangcentrum voor mensen met een verslavingsproblematiek. Dat ging eigenlijk best goed, zelfs met een groep die uit alleen maar mannen bestond.

“Ik geloof in de weg van de minste weerstand, stroomafwaarts of downstream”.

22 – Spiegel 2020 / 4

“Life isn’t about waiting for the storm to pass, it’s about learning to dance in the rain.”

Waarom ben je gestart met je blog?

Wat wil je bereiken met je blog?

In het TVL Café in Genk is het begonnen: ’s ochtends koffietje drinken en fietsen, daarna in mijn dagboek zaken opschrijven, het tekenen kwam pas een paar jaar later. Eerst was het gericht aan mijn moeder. Ik wou haar een cadeau geven, een boek vol positieve inzichten. Toen het klaar was, dacht ik: “Dit was erg leuk om te maken. Dus dit ga ik gewoon vaker doen.” (lacht) Na het boek kwam er een blog, sarapluktdedag.wordpress.com, omdat ik openbaar wou gaan met mijn kwetsbaarheid.

Ik wil met de blog mensen inspireren over hoe ze kunnen omgaan met hun psychisch lijden of kwetsbaarheid, dus zeker niet om negativiteit te ventileren. (denkt na) Een positieve kwinkslag geven aan moeilijkere momenten. Mijn lijden omzetten naar iets openbaars is een soort van levensdoel. Het klinkt misschien wat hoogdravend, maar ik wil iets nalaten rond mijn ervaringen in de geestelijke gezondheid, zodat het anderen mag inspireren, mocht ik plotseling overlijden. Dit doen via mijn blog is eigenlijk ook zingevend voor mij.

Als ik iets positiefs kan formuleren na een rotweek en dit kan verwerken voor mijn blog, dan werkt dat enorm helend voor mij.

Ook tekenen heeft dat effect.

Hoe werk je dit uit in je blog?

Ik wil gemakkelijk en leesbaar schrijven zodat niemand afgeschrikt wordt door lange, moeilijke zinnen. Via een gsm kun je dus ook gemakkelijk de korte fragmenten uit mijn blog lezen.

De stijl is luchtig, maar elk bericht heeft als essentie iets inspirerends. Ook mijn tekenen draagt daartoe bij. Qua inhoud focus ik op je gedachten leren sturen, zelfreflectie en het leren leven in het hier en nu.

Wat is de inhoud van je blog?

Ik vertel over het dagelijkse leven en ben hierbij heel open en eerlijk over mijn kwetsbaarheid.

Herkenbaarheid geven voor anderen draagt ertoe bij dat ze zich niet meer alleen voelen.

Ook hoop ik taboes open te breken, want ik heb drie psychoses gehad en ook dat komt aan bod.

Tips geven als je stemmingswisselingen hebt of als je, zoals ik, hoogsensitief bent, doe ik ook.

Een praktische kant van spiritualiteit is er ook bijgekomen sinds een jaar. Het is niet zweverig, maar vooral in het hier en nu blijven, en dit toegankelijker maken.

Wat vind je het belangrijkste in het leven?

Leren onvoorwaardelijk houden van mensen en onvoorwaardelijk leren gelukkig zijn.

Leren anders te denken. Positiever. Leren focussen op hoe je je goed kan voelen. Esther Hicks, een motiverende Amerikaanse spreekster rond de wet van aantrekking, zegt dat veel mensen hetzelfde excuus gebruiken: “Als ik die job had of als die persoon vriendelijker was tegen me, dan pas zou ik me gelukkig kunnen voelen.” Wel, ook al is dat er nog niet, dan nog kies ik om mezelf nú gelukkig te laten voelen door bv te dansen.” ______ www.sarapluktdedag.wordpress.com Spiegel 2020 / 4 – 23

Frank Van Den Houte: “Ik vind het belangrijk de lezer te betrekken.

Heel wat gedichten zijn te hermetisch.”

Frank Van Den Houte wint de Kronkelprijs 2020 Tekst: Nadia Mahjoub De uitreiking van de Kronkelprijs, kers op de taart van onze jaarlijkse poë­ ziewedstrijd, vond in november noodgedwongen online plaats. De sfeer was gemoedelijk, en het publiek kon de afwisseling van muziek, poëzie en inter­ views wel smaken. Frank Van Den Houte landde op de eerste plaats met het prachtige gedicht “Levensgrens”. We hadden een gesprek met hem.

Schrijven is zwoegen Frank Van Den Houte schrijft zowat één gedicht per maand: “Schrijven is zwoegen. Een goed gedicht is een proces van weken, zelfs maanden. Als je het leest, lijkt het misschien alsof ik er een halfuurtje over heb gedaan. Ik heb geen vast werkstramien. Het begint meestal met één regel waarvan ik denk ‘hier valt iets mee te doen’. Soms is dat de eerste regel van het uiteindelijke gedicht, soms de laatste. Een sterk begin maakt de lezer nieuwsgierig. Maar een gedicht moet ook sterk eindigen. Ik vind het belangrijk de lezer te betrekken. Heel wat gedichten zijn te hermetisch. Alleen de dichter snapt het dan, maar dat heeft weinig zin.”

De magie van oude dingen Frank: “Ik schreef ‘Levensgrens’ als onderdeel van een cyclus over oude ambachten, waaronder een palingrookster, een bareeldraaier, een ganzenvanger en een steenhouwer, beroepen die niet meer uitgeoefend worden.

Oude dingen hebben een zekere magie. Mijn gedichten zijn niet biografisch.

Ik schrijf niet over mezelf maar over anderen, over de kwetsbaarheid van de mens en van de natuur. Volgens mij is iedereen in minder of meerdere mate psychisch kwetsbaar. Ik heb zelf zwarte sneeuw gezien toen mijn huwelijk eindigde. Wat me toen hielp was relativeringsvermogen, er vanuit gaan dat heel wat mensen het slechter hebben, en humor.

Levensgrens hier zit de molenaar, dit is zijn grijze hoofd dit zijn de vogels die daarin hun nesten bouwen en dit het rad dat zijn gelaat geworden is hij hijst een laatste keer een zeil op elke wiek en maalt het malse graan van zijn herinneringen tot windstil meel dat hij verdeelt over zijn tijd hij is niet bang te sterven op een molensteen wie richtte meer dan hij de ogen ooit ten hemel omdat hij vaak de vormen van de wolken las

Geloven is vertrouwen Frank geeft al veertig jaar les in lagere scholen als bijzonder leermeester rooms-katholieke godsdienst. Het geloof drijft hem al van jongs af aan. “Mijn broer, die een stuk ouder is dan ik, is priester. Daardoor geraakte ik als puber geïnteresseerd in de symboliek van rituelen. Wierook heeft bijvoorbeeld te maken met respect, respect voor de overledene tijdens een begrafenis.”

Het thema geloof komt in Franks gedichten tot uiting. Hij werkt ook aan een cyclus over ecologie. “Volgens mij bestaat er geen verschil tussen geloof en ecologie. Geloof is een fundamenteel vertrouwen hebben in de realiteit.

Of het nu gaat om Boeddha, Allah of Jezus Christus: er zijn vele realiteiten. Geloof als houvast is goed, maar de essentie van geloof is volgens mij ‘loslaten’, het omgekeerde van houvast. Ik geloof niet noodzakelijk in een hiernamaals, ik geloof wel in een leven dat sterker is dan de dood. Dat is de essentie van de verrijzenis. Als je leven vol is geweest, zoals dat van de molenaar in het gedicht, dan heb je vertrouwen gehad in het leven.”

24 – Spiegel 2020 / 4

De Kronkelprijs 2020: Een tekening door Brigitte Böhlke

Van gebrekkig Kronkelprijs 2021

tot neurodivers

Tekst: Jef Houbrechts Foto: Adamtepl via Pixabay

Neem deel aan onze poëziewedstrijd Thema: 'Spiegel' Heb je een psychische kwetsbaarheid en schuilt er een dichter in jou? Neem dan deel aan de 15de editie van onze poëzie­

In welzijnszorg en taalgebruik voor personen met een handicap zien we een merk­

wedstrijd. Deadline voor inzendingen is 31

waardige evolutie. Visies en beleid veranderden met de jaren. Dat vertaalde zich in

juli 2021.

wisselende benamingen en labels.

Reglement 1. Het thema is 'spiegel' 2. Iedereen met een psychische kwetsbaarheid, wonend in België, mag deelnemen.

3. Het gedicht is in het Nederlands.

4. Je mag slechts één gedicht insturen (lengte maximaal één bladzijde A4).

5. Enkel getypte teksten worden aanvaard.

Toegestane tekstformaten: .txt, .doc, .docx, of openoffice doc. Scans worden niet toegestaan.

6. Het gedicht mag nog niet eerder gepubliceerd zijn.

7. Uiterste inzenddatum: 31 juli 2021.

8. Het gedicht, samen met je contactgegevens, sturen naar info@uilenspiegel.net.

Vermeld in het onderwerp “Poëziewedstrijd 2021”.

Prijzen: De winnaar/winnares van de wedstrijd ontvangt een kunstwerk, een boekenbon en een bon voor de wereldwinkel. Ook de genomineerden voor plaatsen 2 t.e.m. 10 ontvangen elk een prijs.

Heb je nog vragen, contacteer dan het secretariaat van UilenSpiegel: info@uilenspiegel.net

Teruggaan tot duiveluitdrijvingen bij “bezetenen” en hoe Pater Damiaan zich bekommerde om de verbanning van melaatsen zou ons te ver leiden. Dichterbij in de tijd waren de Broeders van Liefde pioniers in de psychiatrie, door de ketenen te verwijderen waarmee “gekken” of “geesteszieken” waren vastgebonden. Na de Tweede Wereldoorlog lag het voor de hand dat men noodzakelijke zorg, genezing en aandacht gaf aan gewonde overlevenden: “gebrekkigen en verminkten” of “invaliden”.

Personen waar zichtbaar iets aan scheelde, met gebreken of letsels die niet het gevolg waren van oorlogsgeweld, noemde men “gehandicapten”. In de historiek van de Katholieke Vereniging voor Gehandicapten (KVG) en de Vlaamse Federatie van Gehandicapten (VFG), vinden we die naamgeving terug. Er ontstond een merkwaardig verschil in het gebruik van de klinkers “a” en “e”, in de uitspraak van deze woorden: “gehEndicEpten”, “gehandicEpten” en/of “gehEndicapten.

In een gespreksgroep “seksualiteit en handicap” van VFG-Limburg, in de jaren ’90 van vorige eeuw, werd mijn woordgebruik verbeterd: Ik moest “personen met een handicap” gebruiken in plaats van gehandicapten!

Vervolgens ging het naar “personen met een beperking” om tot een versoepelde benaming en voortschrijdende maatschappelijke waardering te komen. De toegankelijkheid van openbare gebouwen verbeterde en er kwamen voorbehouden plaatsen op parkings.

Een welluidende formulering “Je krijgt onze parkeerplaats als je ook onze handicap wil overnemen!” stond op flyers achter ruitenwissers om overtreders attent te maken op foutief gedrag.

Nog niet zo lang geleden, in 2017, ontdekte ik UilenSpiegel vzw. Deze vereniging zet zich in voor “personen met een psychische kwetsbaarheid”.

De trein der traagheid sjokte verder tot bij “personen met diversiteit/verscheidenheid”: een verfijning in de naamgeving om inclusie of de integratiegedachte kracht bij te zetten, zoals bv. in het onderwijs.

Zelfs mensen die bestaande zelfhulpgroepen te eng, te klagerig of te doctrinair vinden, kunnen in het woord “diversiteit”, hun gading vinden. Doorheen de versnippering van problematieken en de veelheid van prikkels loopt een rode draad van verbondenheid om aan vereenzaming te ontsnappen...

Ik werd gemotiveerd om in 2018 binnen vzw UilenSpiegel in West-Limburg een groep op te richten met en voor personen die als geestesverwanten steun en vriendschap vinden in een vorm van lotgenotencontact. We gingen verder nadenken over de benaming van de praatgroep en kwamen uit bij “Personen met een psychische of emotionele kwetsbaarheid of hooggevoeligheid”. Het themanummer rond hoogsensitiviteit van het tijdschrift “Spiegel” in 2018 bracht ons daartoe.

De evolutie van de taal en het woordgebruik is dus duidelijk een weerspiegeling van normen of ethiek in de samenleving. Nuanceren wijst ook op respect voor een categorie van mensen, die vroeger allemaal over dezelfde kam geschoren en gestigmatiseerd werden als gebrekkigen, invaliden, gehandicapten…

Er duikt ondertussen alweer een nieuw begrip op: “neurodivers”. Misschien wordt dat het volgende begrip dat men vlot in de mond zal nemen: “personen met neurodiversiteit”?

Spiegel 2020 / 4 – 25

Annika Mortelmans kreeg een burn-out en een psychose Tekst: Nadia Mahjoub Annika Mortelmans was dertig toen ze haar doctoraat in de rechten combineerde met een betrekking als jurist. Ze raakte lichamelijk en geestelijk steeds meer uitgeput, wat uitmondde in een burn-out en een psychose.

Ze beschreef haar ervaringen in een boek, niet alleen om wat ze meemaakte een plaats te kunnen geven, maar ook om de bewustwording rond uitputtingsziektes en hoe die te voorkomen, te vergroten, zeker bij hardwerkende professionals. We hadden recent, vijf jaar na haar burn-out, een gesprek met haar om te polsen hoe de uitputting tot stand was gekomen en hoe ze vandaag in het leven staat.

Wat maakte dat je in een burnout terecht kwam?

Ik schreef een doctoraat in de rechten, rond immigratierecht. Dat was best zwaar. Ik was er al vijf jaar op aan het werken en naar het einde toe raakte ik wat gedemotiveerd. Het doctoraat stopzetten was echter geen optie: ik had er immers al zoveel tijd en energie in geïnvesteerd.

Om wat afleiding te hebben dacht ik dat het goed zou zijn een baan te zoeken. De betaalde termijn van mijn doctoraat liep trouwens ook af en ik had geen zin om zonder inkomen te vallen. Ik vond een betrekking als jurist bij het college van procureurs-generaal in Brussel. Maar ik had die baan totaal onderschat. Ze was veel te zwaar voor mij, zeker in combinatie met het doctoraat dat ik moest afwerken. Ik stond om half zes op om op tijd op het werk te geraken met het openbaar vervoer en kwam pas rond zevenen terug thuis. Het werk eiste heel veel van mij en het traject was vermoeiend. Na mijn dagtaak in Brussel werkte ik elke avond door aan mijn doctoraat, soms tot elf uur of later. Telkens er professoren opmerkingen gaven om het doctoraat te verbeteren, ging ik daarmee aan de slag. Ik had geen vrije tijd meer: al mijn weekends en verlofdagen besteedde ik aan het doctoraat.

Mijn vermoeidheid nam steeds toe, maar ik bleef maar doorgaan. Ik werd lichamelijk ziek, negeerde de opmerkingen van mijn huisarts en van bezorgde collega’s die me zeiden hoe slecht ik er wel uitzag, en ontwikkelde zelfs een schildklierstoornis. Het probleem was dat ik geen nee kon zeggen. Ik had kunnen zeggen aan de professoren dat ik mijn doctoraatstekst nu wel goed genoeg vond, maar had de neiging te gehoorzamen en mijn ‘best’ te blijven doen. Ik nam geen enkele tijd meer 26 – Spiegel 2020 / 4

voor ontspanning. Ik betaalde een zware prijs voor het behalen van mijn doctoraatstitel.

Niet veel na de burn-out kwam ik ook nog eens in een psychose terecht, gevolgd door een depressieve fase.

Je schreef een boek over je ervaringen?

Ik verbleef acht maanden in de psychiatrie voor de behandeling van mijn psychose. Ik zat helemaal vast in mijn gedachten en één van de verpleegsters stelde voor dat ik ze op papier zou zetten. Elke dag schreef ik met trillende hand in mijn schriftje. Pas toen het helemaal volgeschreven was, kwam de drang om de inhoud ervan te delen. Voor mijn opname wist ik zelfs niet dat psychose bestond, dus vond ik het zinvol om mijn ervaringen met lezers te delen. Pas tweeënhalf jaar na mijn opname heb ik mijn nota’s verwerkt met de computer. Ik breidde het ervaringsverhaal uit met hoofdstukken rond symptomen van uitputting en burn-out en hoe dit te voorkomen.

Ik vond relatief snel een uitgeverij die bereid was het te publiceren. Een mens mag al eens geluk hebben.

Welke boodschap wil je mensen geven?

Werknemers die de neiging hebben om te hard te werken, moeten leren doseren en voor zichzelf opkomen. Nee durven zeggen wanneer je taken te zwaar worden, maakt deel uit van een goede zelfzorg. Iedereen kan een burn-out of psychose krijgen als de druk maar groot genoeg is. We hebben de neiging te denken dat het ons nooit zal overkomen.

Hoe gaat het vandaag met jou?

Ik heb nog steeds last van depressieve gevoelens, vooral de ochtenden zijn zwaar.

Ik ben zeer voorzichtig geworden, want bij stress worden mijn symptomen erger. Ik volg mijn buikgevoel: als iets te zwaar aanvoelt, dan doe ik het niet. Volgens mijn psychiater ben ik misschien zelfs té voorzichtig. Ik kan bijvoorbeeld angstig worden en stress ervaren wanneer ik naar iemand moet fietsen langs een drukke weg. Eenvoudige dingen zijn voor mij allesbehalve evident. De angst voor stress en het daarmee gepaard gaande vermijdingsgedrag maken deel uit van een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken valt.

Doseren is voor mij heel belangrijk. Ik maak niet veel plannen, leef van dag tot dag. Ik probeer elke dag een stevige wandeling te maken maar heb ook veel nood aan rust:

Burn-out met de motor van de motivatie een ervaringsverhaal ter preventie van uitputting, burn-out en psychose.

Auteur: Annika Mortelmans Uitgever: Novum Publishing ISBN:9783990646922

dan lig ik twee uur in de zetel en luister naar muziek. Om mijn gepieker de baas te kunnen schrijf ik elke dag een halfuurtje aan mijn nieuwe boek, een fictief verhaal deze keer, of ik schrijf gedichten. Langer dan een halfuur kan ik me echter niet concentreren.

Ik probeer ook elke dag iets te doen tegen mijn zin, maar dat toch moet gebeuren: stofzuigen, betalen van rekeningen. Ik heb een grote weerstand opgebouwd tegen alles wat ‘moet’. Dat komt uit de periode waarop ik op alles ‘ja’ zei. In het laatste jaar van mijn doctoraat had ik er een hartsgrondige hekel aan gekregen: ik werkte eigenlijk constant tegen mijn zin, voelde geen enkele motivatie meer.

Door wat me overkomen is, concludeerde ik dat tegen je zin werken nooit goed is voor je.

Nu probeer ik die weerstand weer beetje per beetje te doorbreken.

Ik kan ook wel van dingen genieten: van lekker eten bijvoorbeeld, van mijn wandelingen, van afspreken met vrienden wanneer ik me goed voel. Sommige vrienden hebben afgehaakt en hebben niets meer van zich laten horen toen het slecht ging met me, maar gelukkig heb ik een aantal vrienden die me wel zijn blijven opzoeken: ze hebben heel veel geduld met me gehad en ik ben er hen dankbaar voor. Een van mijn goede vriendinnen leerde ik trouwens kennen tijdens een opname.

Ik hoop ooit weer aan de slag te kunnen in een job, eerst als vrijwilliger en wie weet ooit betaald. Nu heb ik het gevoel toch al een bijdrage aan de samenleving te hebben geleverd door mijn boek dat in februari 2020 werd gepubliceerd.

Tekst: Bert - Illustratie: ITSE OCHKA

an

B

Ik ben hoogsensitief, psychisch kwetsbaar en leerling-alchemist. Kijk je mee vanuit mijn perspectief?

aa

n in j e o o

r

Traagheidsmaniak Ik belde net met een lotgenote. Toen ik haar vroeg naar haar werkdruk, bedolf ze me onder een vloedgolf van woorden.

Niet dat ze klaagde. Maar ze vertelde haast machinaal tot in detail wat ze als job allemaal deed. Daarbij benadrukte ze enkele keren hoezeer het haar energie gaf. Maar eerlijk gezegd, ik deelde haar enthousiasme niet. Was het eigenlijk wel enthousiasme? Was het niet gewoon het geluid van een motor die al veel te lang in vijfde versnelling staat?

Ik ken dat geluid namelijk. Ik heb het ooit jaren genegeerd en vol gas gegeven tot mijn motor plots uitbrandde en niets meer lukte. Sindsdien haal ik nog amper de derde versnelling. Maar eerlijk gezegd, traag leven is nog niet zo erg. Mijn focus is erdoor verschoven van krampachtig mijn bestemming nastreven naar plezierig onderweg zijn. Zo rest er meer tijd om te genieten van het uitzicht. En het inzicht.

Niet dat ik niets meer doe. Mijn dagen zijn nog steeds gevuld met gitaar spelen, wandelen, lezen, schrijven, lopen, koken, prettig gestoorde liedjes verzinnen voor de badkamerspiegel … Maar het ‘moeten’ is eraf. Zo heb ik enkele hobby’s geschrapt en kleurt mijn agenda zoals het betere wasproduct: witter dan wit. Opgelegde gitaaroefeningen hebben plaatsgemaakt voor improvisaties naar het gemoed van het moment. Wat en wanneer ik eet, bepaal ik meestal op het laatste ogenblik. De afwas mag gerust blijven staan tot morgen.

De ‘leegte’ die ik zo creëer, daagt me uit om voller te worden van mijn ware zelf. Onder meer door het zoeken naar een gepaste activiteit voor elke stemming, behoefte, omstandigheid … Zo leer ik het dashboard van mijn wagen opnieuw kennen, kan ik beter luisteren naar en inspelen op de signalen van mijn lichaam. Daarnaast sijpelt ook de stress van jaren ratrace en dwang weg, door te kiezen voor mijn eigen gezapig tempo. Ik merk het aan de ontspannen manier waarop ik passanten groet in het bos. Zelfs als dat kinderen zijn die heimelijk fluisteren dat er een “mevrouw met een snor en een baard” aankomt. (Doen mijn weelderige krullen hen denken aan tante Yvonne?) Ik merk het aan de grapjes die ik maak met de apothekeres. Terwijl ik het vroeger bestierf van de stress bij het idee dat andere apotheekgangers zouden ontdekken wat ik allemaal slik. (Blijkbaar hielpen die kalmeermiddelen dan toch niet zo goed.)

Voor je nu denkt dat ik een prinsenleven leid: traag leven is een kunst. Onprettige emoties, herinneringen en gedachten dienen zich namelijk ook makkelijker aan. Zeker bij mij, met mijn geschiedenis als brokkenpiloot. Het vraagt moed om deze kwetsuren liefdevol te accepteren, om ze onder ogen te zien én om je er niet door te laten meeslepen.

Allicht ontvluchten velen daarom hun gevoelsleven via werken. En wordt wilskracht zo vaak verheerlijkt ten nadele van zachtheid.

Maar waar blijft dan de arbeidsvreugde? Ik ben blij te kunnen zeggen dat ik geniet van het schrijven van deze columns.

Ik doe het niet omdat ‘het moet’ en ik denk dat dat tussen de regels voelbaar is. Akkoord, medemensen zoeven me op het circuit van het leven voorbij aan 300 km/u. Maar eerlijk gezegd, het zal me worst wezen. Of toch een beetje salami.

Voor de rest van mijn parcours heb ik immers nog één hoofdobjectief. “Ik zal mezelf zijn aan de meet.” (Raymond van het Groenewoud) Bert

Reacties zijn welkom op bert.banaaninjeoor@gmail.com Spiegel 2020 / 4 – 27

Activiteitenkalender

Hou de website, nieuwsbrief en Facebookpagina in het oog voor eventuele nieuwe activiteiten of wijzigingen! Inschrijven is verplicht, tenzij anders vermeld.

Opgelet: De activiteiten zijn betalend voor niet-leden. De inkom is 2 euro tenzij een andere prijs wordt vermeld. Online bijeenkomsten zijn kostenloos. Lid worden van vzw UilenSpiegel kost 5 euro per jaar. Gesloten groepen zijn niet opgenomen in dit chronologisch overzicht.

Covid-19 mededeling: Om onze deelnemers, leden en vrijwilligers te beschermen en duidelijkheid te bieden, hebben we alle fysieke bijeenkomsten (behalve de wandelingen) opgeschort tot 1 januari 2021. We gaan echter zoveel mogelijk online verder, aarzel dus niet om contact op te nemen met praatgroepen die je interessant lijken, zodat je op de hoogte gehouden wordt van de online bijeenkomsten of wandelingen.

Je vindt een lijst met online-lotgenotengroepen via: www.uilenspiegel.net/zoom Hou vol en zorg goed voor jezelf en je naasten!

Dag

Datum

Omschrijving / Thema

Lotgenotengroep / Afdeling

Onderstaande activiteiten (tot 31/03) vinden online plaats Maa 08/02/2021

Lotgenotengroep dwang Gent

Gent

Din

Lotgenotengroep depressie Mechelen: (Her)-Leven

Mechelen

Woe 10/02/2021

Vertellen over je achtergrond

Brugge

Din

16/02/2021

Lotgenotengroep angst en dwang Leuven

Leuven

Don

18/02/2021

Praatgroep Turnhout

Turnhout

Zat

20/02/2021

Lotgenotengroep hulpverleners met cliëntenervaring

Leuven

Din

23/02/2021

Ontmoetend Herstellen

Geel

Din

23/02/2021

Lotgenotengroep depressie Mechelen: (Her)-Leven

Mechelen

Don

25/02/2021

Thai Chi

Mortsel

Zat

27/02/2021

Waar droom ik van? Wat zijn mijn wensen en ambities?

Lotgenotengroep psychose:

Maa 08/03/2021

Lotgenotengroep dwang Gent

Gent

Din

09/02/2021

Lotgenotengroep depressie Mechelen: (Her)-Leven

Mechelen

Woe 10/03/2021

09/03/2021

Wensen en ambities

Brugge

Zat

13/03/2021

Lotgenotengroep hulpverleners met cliëntenervaring

Leuven

Don

18/03/2021

Praatgroep Turnhout

Turnhout

Zat

20/03/2021

Lotgenotengroep depressie Leuven

Leuven

Din

23/03/2021

Lotgenotengroep depressie Mechelen: (Her)-Leven

Mechelen

Don

25/03/2021

Lotgenotengroep angst en dwang Leuven

Leuven

Don

25/03/2021

Zelfbeeld en zelfvertrouwen

Mortsel

Din

30/03/2021

Ontmoetend Herstellen

Geel

Lotgenotencontact rond specifieke kwetsbaarheden lotgenotengroep SEKSUEEL MISBRUIK hasselt

Locatie: online of Jeugdherberg Hasselt, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt (achterkant station Hasselt nieuwbouw) lotgenotengroep SEKSUEEL MISBRUIK leuven

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Sylvia en Hans. Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Katia, Sylvia en Hans. Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: sylvia.van.der.veken@telenet.be of 0473 28 76 77 (Sylvia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld).Je kan je nu reeds inschrijven voor de volgende reeks die start in februari.

Inschrijven en meer info: katia.stultjens@telenet.be of 0478 04 16 67 (Katia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld).

De volgende reeks gaat door op vrijdagen 5 februari 2021, 5 maart 2021, 9 april 2021, 7 mei 2021, 4 juni 2021.

Tijd: 18:30–20:30 28 – Spiegel 2020 / 4

De volgende reeks gaat door op vrijdagen 19 februari 2021, 19 maart 2021, 23 april 2021, 21 mei 2021 en 18 juni 2021 Tijd: 19:00–21:00 Locatie: online of Jeugdherberg De Blauwput, Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station)

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht activiteiten op www.uilenspiegel.net/activiteiten <

lotgenotengroep PSYCHOSE online Online gespreksgroep voor lotgenoten met een psychosegevoeligheid, begeleid door Lin en Nadia.

Zaterdag 27 februari 2021: Waar droom ik van? Wat zijn mijn wensen en ambities?

Zaterdag 10 april 2021: Hoe vermijd je herval?

Zaterdag 22 mei 2021: Taal en psychose Tijd: 14:00–15:30 Info: nadia@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia) Je krijgt de zoomlink als je je inschrijft via nadia@uilenspiegel.net lotgenotengroep PSYCHOSE leuven Gespreksgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose Meer info: psychosegroepleuven@gmail.com of 0484 63 13 13 (Lin). Voorlopig zijn er geen fysieke bijeenkomsten gepland. Je bent welkom bij de online lotgenotengroep psychose. lotgenotengroep PSYCHOSE BRUSSEL Gespreksgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door Nadia en Miguel.

Meer info: nadia@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia) Voorlopig zijn er geen fysieke bijeenkomsten gepland. Je bent welkom bij de online lotgenotengroep psychose. lotgenotengroep ANGST EN DWANG leuven online Heb je langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten en/of -handelingen? Kom vrijblijvend naar onze maandelijkse praatgroep ‘angst en dwang’ en maak kennis met andere lotgenoten.

Inschrijven en meer info: jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37 (Sarina) Dinsdag 16 februari, donderdag 25 maart, donderdag 29 april, dinsdag 18 mei 2021 Tijd: 19:00–21:00 Je krijgt de zoomlink als je je inschrijft via jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37 (Sarina) lotgenotengroep ANGST EN DWANG gent online Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Annelies en Karen. Heb je last van dwanggedachten en/of dwang-

handelingen en zou je daar graag over praten met mensen die hetzelfde meemaken? Dan is onze praatgroep misschien iets voor jou?

Inschrijven en meer info: uilenspiegeldwang@gmail.com Maandag 8 februari 2021: Wat helpt om onze spanning te doen zakken?

Maandag 8 maart 2021: Dwang leefbaar maken Tijd: 19:00–21:00 Herstelwerkgroep mensen met een euthanasievraag Worstel je met een ernstige psychische kwetsbaarheid en heb je een procedure tot euthanasie opgestart? Wil je niettemin nog op zoek gaan naar wat je nodig hebt aan herstel en hoe je je opnieuw regisseur kan voelen in je eigen leven? Dan is deze herstelwerkgroep misschien wel iets voor jou.

In tijden van corona blijft het Reakirohuis open voor mensen met een euthanasievraag omwille van ondraaglijk psychisch lijden. Elk contact veronderstelt een afspraak en de groepswerking is gereduceerd tot 4 deelnemers per keer. www.reakiro.be Inschrijven en meer info: ann.callebert1@telenet.be Tijd: 14:00–16:00 Locatie: Reakiro-huis, Mechelsestraat 103, 3000 Leuven Let op: Het aantal plaatsen is beperkt en een voorafgaand gesprek is noodzakelijk. lotgenotengroep DEPRESSIE leuven Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Luc, Thomas & Gert.

Inschrijving en meer info: depressiegroep.leuven.us@gmail. com of 0475 75 26 75 (Luc) Zaterdagen 17 april, 15 mei (onder voorbehoud) Tijd: 14:00–16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Kleine Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station) lotgenotengroep DEPRESSIE MECHELEN (Her)-Leven online Praatgroep voor lotgenoten begeleid door lotgenoten Kristin, Philip en Veerle.

Spiegel 2020 / 4 – 29

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht activiteiten op www.uilenspiegel.net/activiteiten <

Inschrijving en meer info: tikiki@telenet.be (Kristin) Elke tweede en vierde dinsdag van de maand: 9 februari 2021, 23 februari 2021, 9 maart 2021, 23 maart 2021 Tijd: 14:00–16:00 lotgenotengroep - online HULPVERLENERS cliëntervaring Stefanie Devos en Luk Bevernage, beiden hulpverleners met ervaringskennis, begeleiden deze praatgroep. Ben jij een psychisch kwetsbare hulpverlener en wens je mensen te ontmoeten die in dezelfde situatie zitten, dan is deze groep zeker iets voor jou.

Inschrijving en meer info: Stefanie Devos (devos_stefanie@hotmail.com) Zaterdagen 20 februari, 13 maart 2021 Tijd: 10:00–12:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Grote Zaal, Martelarenlaan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

WORKSHOP ‘op weg naar werk’ Welke werkvorm kies jij in de fase van jouw herstelproces? Wat zijn jouw krachten? Hoe kan jij jouw wensen realiseren? Een vierdelige doe-workshop waarbij we ons verdiepen in de verschillende werkvormen van vandaag. Je schrijft in voor de volledige 4 contactmomenten. Er is plaats voor 10 personen.

Inschrijven en meer info: 0488 79 46 78 (Mattias) Tijd: 18:30–20:30 Locatie: Zaal café Tempo, de Becker Remyplein 52, Kessel-Lo (op 8 minuten wandelafstand van het station van Leuven) Om op de hoogte te blijven van de volgende reeks neem je best contact op met Mattias.

LOTGENOTENCONTACT PER REGIO ANTWERPEN

Afdeling Mortsel

Bij de lokale afdeling ‘Samen Groeien Antwerpen’ staat lotgenotencontact centraal: iedereen met een psychische kwetsbaarheid komt tijdens al onze activiteiten en gespreksnamiddagen uitgebreid aan bod in een besloten én veilige kring: Samen Groeien Antwerpen.

30 – Spiegel 2020 / 4

Inschrijven en meer info: samengroeienantwerpen@gmail.com of via 0484 40 45 18 (Sven) Tijd: 17:00–18:00, online Donderdag 25 februari 2021: Hoe ga je om met stress?

Donderdag 25 maart 2021: Zelfbeeld en zelfvertrouwen Donderdag 29 april 2021: `Wat doet muziek met jou?´

ANTWERPEN Afdeling Geel

Ontmoetend herstellen (open groep) Ontmoetend herstellen is een initiatief van twee ervaringsdeskundigen in de Kempen.

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je in contact komen met anderen, praten over wat je zoal tegenkomt, samen iets doen, praten over thema’s... Zo kan je op een laagdrempelige manier stappen zetten in je herstel. De focus ligt vooral op het ontmoeten, maar we behandelen ook regelmatig een thema. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen.Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstellen.

Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail.com of onze Facebook-pagina ‘Ontmoetend Herstellen’.

De bijeenkomsten gaan door elke laatste dinsdag van de maand.

We wisselen de online bijeenkomsten af met wandelingen tot we opnieuw in alle veiligheid samen kunnen komen.

Dinsdagen 23 februari, 30 maart, 27 april, 25 mei 2021 Tijd: 19:00–21:00 Online of op locatie (onder voorbehoud): ’t Vooruitzicht, Stelenseweg 19, 2440 Geel

ANTWERPEN

Afdeling Turnhout

Praatgroep Turnhout is een ontmoetingsplaats voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er wordt rond verschillende thema’s gepraat.

Inschrijven en meer info: geert.vennekens@live.be of 0491 55 26 55 (Geert) Elke derde donderdag van de maand Donderdagen, 18 februari, 18 maart, 15 april, 20 mei 2021 Tijd: 19:00–21:00 Online of op locatie (onder voorbehoud): Lokaal van T'ANtWOORD vzw, Otterstraat 114, 2300 Turnhout

> inschrijven is steeds verplicht, tenzij anders vermeld – overzicht activiteiten op www.uilenspiegel.net/activiteiten <

LIMBURG

Praatgroep West-Limburg

In deze groep delen we levenservaringen rond herstel en bewustwording. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: houbrechts.jef@scarlet.be of 0479 33 48 22 (Jef) Thema-avonden: 9 april 2021,7 mei 2021 (onder voorbehoud) Tijd: 19:00–21:30 Ontmoetingsdagen: 23 april, 21 mei 2021 (onder voorbehoud) Tijd: 14:00–16:00 & 19:00–21:30 Locatie: Ontmoetingscentrum De Buiting, Tessenderlosesteenweg 18, Paal Indien in tijden van corona geen grotere groepen mogen samenkomen, dan organiseert Praatgroep West-Limburg op maat en naar wens kleine, veilige wandelgesprekken voor 3 à 4 personen en contacten per telefoon en per mail. Neem hiervoor contact op met Jef via bovenstaande gegevens.

OOST-VLAANDEREN

Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent

Praatgroep en wandelingen Deze praatgroep wordt begeleid door Marie-Suzanne en Sien.

Er is plaats voor ontmoeten, gehoord worden en het uitwisselen van ervaringen met andere lotgenoten. De groep staat open voor iedereen die onderweg is met zijn of haar psychische kwetsbaarheid, los van diagnose.

Deze groep start opnieuw op eens we weer fysiek kunnen samenkomen.

Meer info: lusgent@gmail.com of 0499 42 06 63 (Marie-Suzanne) Tijd: 19:00–21:00 (onthaal voor nieuwkomers vanaf 18:45) Locatie: Vredeshuis, Sint-Margrietstraat 9, 9000 Gent

VLAAMS-BRABANT

Afdeling Leuven

Zoet-Water-Natuurbeleving Rustgevende wandelingen en natuurbelevingsmomenten met natuurgids Heidi en ervaringsdeskundige Sabrina in Heverleebos/ Meerdaalwoud/ Sint-Joris-Weert in samenwerking met ‘Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud’ Meer info: Heidi: 0487 99 35 82 (Inschrijven niet verplicht en de wandelingen zijn gratis) Na de corona-tijden hervatten de wandelingen.

VLAAMS-BRABANT ArtEco

Bij ArtEco in Grimbergen kan je op maandag en donderdag van 10:00–17:00 vrij beeldend komen werken. Kunstenares Kaarin Poppe (http://kaarinpoppe.wix.com/federo) kan je inspireren en helpen, als je dat wenst. Je betaalt 10 euro per 4 maand.

Inschrijven en info: kaarin.poppe@gmail.com of 0478 20 53 60 (Kaarin) Locatie: PZ Sint-Alexius in Grimbergen

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Brugge Wistermee

Heb jij nood aan een plek waar er wordt gevraagd hoe het met je gaat en waar je mee bezig bent, waar je je hart kunt luchten en ongedwongen jezelf kunt zijn? Dan ben jij helemaal welkom in de praatgroep te Brugge: Wistermee!

Inschrijven en meer info: pintelonchristophe@gmail.com of 0497 24 88 59 (Christophe) Woensdag 10 februari 2021: Vertellen over je achtergrond Woensdag 10 maart 2021: Wensen en ambities Tijd: 17:00–18:30, online

WEST-VLAANDEREN Afdeling Kortrijk

Meer info: Jan Delvaux: jan.delvaux@uilenspiegel.net of 0493 08 86 69 Online bijeenkomsten worden binnenkort voorzien. Check www. uilenspiegel.net/activiteiten voor de laatste info.

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Roeselare/Izegem

Annelies en Koen organiseren elke eerste zaterdag van de maand een praatgroep voor psychisch kwetsbare mensen uit de ruime regio Roeselare en Izegem. Gezellig samenzijn en vrijblijvend lotgenotencontact. De bijeenkomsten gaan afwisselend door in Roeselare en Izegem.

Inschrijven en meer info: crosbabe@hotmail.com of 0471 02 68 76 (Annelies) Izegem: zaterdag 1 mei 2021 (onder voorbehoud) Tijd: 14:00–16:00 Locatie: Den Ommegang, Ommegangstraat 17, 8870 Izegem Roeselare: zaterdag 3 april 2021 (onder voorbehoud) Tijd: 14: 00-16: 00 Locatie: De Bieweg, Wallenstraat 46/48, 8800 Roeselare

Spiegel 2020 / 4 – 31

Vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Word lid voor slechts 5 euro per jaar!

En ontvang het tijdschrift Spiegel vier keer in je brievenbus Stort 5 euro op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding 'lidmaatschap'

Bezoek onze website:

Ombudsdiensten in je regio

Vind ons op Facebook:

Heb je vragen over je rechten als patiënt of wil je een klacht indienen?

Surf naar

www.uilenspiegel.net

www.facebook.com/uilenspiegel

www.ombudsfunctieggz.be

Jammer genoeg kan het

UilenSpiegel-weekend

ook deze zomer, door de onzekerheid omtrent corona, niet plaatsvinden.

Dank voor je begrip.

Psychosenet.be is dé website voor psychose, stemming en herstel.

Objectieve informatie, online hulp via e-mailspreekuur, filmpjes met heldere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg.

Neem deel aan onze

poëziewedstrijd Thema: Spiegel.

of via chat

Behoefte aan een luisterend oor ?

foto Sven Lachmann

02 315 44 00

Het reglement vind je op blz. 25

V.U.: Ingrid Jongeneelen, Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps

Steun UilenSpiegel met een gift Wil je UilenSpiegel steunen met een gift, dan krijg je van de belastingen een vermindering* van 45% op het gestorte bedrag. Dit kan voor giften vanaf 40 euro op kalenderjaarbasis op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390, met vermelding ‘gift’. Zo kost een gift van 40 euro je slechts 22 euro, want je krijgt 18 euro terug. Je kan je gift ook spreiden met een maandelijkse permanente opdracht bij je bank.

Alvast hartelijk bedankt voor je steun! * Opgelet, als je geen belastingen moet betalen, omdat je weinig of geen inkomsten hebt, heb je geen recht op deze belastingvermindering.