Raam en Deur 5-2019 by Molijn Sales Support

Jaargang 21 nr 5 - 2019

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

In de rubriek Bouwplaats:

Transformatie Technohal, Universiteit Twente RD 5-2019_Cover.indd 1

14-10-19 13:28

DucoTwin 120 ‘ZR’

UPDATE!

Ventilatie én doekzonwering in één

ONZICHTBARE PLAATSING

NIEUW: ESTHETISCH BINNENROOSTER

UITGEBREID GAMMA SCREENS

STORMVASTE FIX GELEIDING

Maximaal Thermisch comfort

Maximale Akoestische demping

OPTIE: TRONIC

100 % Automatische sturing

We inspire at www.duco.eu

adv_Duco.indd 1 26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 41

30-09-19 14:25 27/09/2019 10:43

VOORWOORD

Raadsel Woord van 8 letters. Begint met een ‘s’ en eindigt op een ‘f’ en is nu zeer actueel. Heeft de bouwsector nu enorm last van. Bijna 500 woningbouw en infraprojecten liggen hierdoor nu stil. En daardoor staan nu 17.000 banen op de tocht. Ook de fabrikanten en leveranciers merken het nu in de orderportefeuille. Positieve jaarplannen en verwachtingen worden bijgesteld en het enthousi asme slaat nu om. Doemscenario’s uit de voorbije crisisjaren steken nu de kop weer op terwijl de bouwsector zelf nu maar bitter weinig kan doen. Oplossingen zijn nodig. Nu! Maar dan moeten de plannen op gemeentelijk, provinciaal en landelijk niveau wel duidelijk gericht zijn op een langere periode en niet alleen op de korte termijn om alles vlot te trekken. Want anders belanden we weer in de juridische procedures en creëren we enorme onrust. Het kan wel helpen om nu de slag te maken naar echt duurzaam bouwen en over te stappen op elektrisch materiaal en circulaire productie. Het is nu echt de tijd om, op alle niveaus in de bouwkolom, samen te werken. Niet alleen door het te zeggen, maar ook door het daadwerkelijk in de praktijk tot uitvoer te brengen. Want de intentie is er zeker, alleen je hoort gewoon dat het in de praktijk tegen valt. De sector is – zoals vaak gebleken – veerkrachtig genoeg om ook dit ‘frustratie dossier’ te overleven. Maar doe het dan wel vooral samen!

COLOFON

Eindredactie: Metttaal, Maarten Ettema

Raam en Deur vakblad voor raam , deur en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker. www.raamendeuronline.nl

Adverteren Molijn Sales Support Edgar Molijn en Bert van Woesik Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 35 44 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl

Verschijning 6x per jaar Uitgave Plancommunicatie Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: info@plancommunicatie.nl Uitgever Edgar Molijn Redactie-adres Raam en Deur Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E mail: raamendeur@plancommunicatie.nl Redactie Hans Fuchs, Arie Grevers, Geert Hilferink, Johan van Leipsig, Edgar Molijn

Vormgeving Inpladi bv bureau voor idee en creatie, Cuijk Druk Veldhuis Media bv, Raalte Opgave en vragen over abonnementen Nederland: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31 (0)251 25 79 24 Fax +31 (0)251 31 04 05 Website: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereik baar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Jaarabonnement € 77, excl.btw.

Samen met u realiseren wij ook altijd Raam en Deur. Bij deze dank ik eens iedereen uit de sector die hieraan zijn of haar medewerking verleent. Dat kan zijn op het gebied van de redactionele input en medewerking, maar ook de adverteerders en de abonnees die het mogelijk maken dat Raam en Deur zes keer per jaar kan verschijnen. Nogmaals mijn dank. Ook in deze Raam en Deur leest u weer een mooie diversiteit aan artikelen en onderwerpen. Graag wijs ik u op het artikel over de innovatie van de schroef. Hoe bedenk je het allemaal? In ’Dossier Circulair’ beschrijven we het project Ecolodges op Kabbelaarsbank dat autarkisch, bio based en circulair is. Tevens leest u een verslag van de onlangs gehouden Landelijke Kozijnendag en in een interview met Hans Paalman wordt geke ken naar de innovatie van het kozijn. Opmerkingen, suggesties, ideeën, interessante projecten en ontwikkelingen voor Raam en Deur horen wij graag als redactie. Waarover zou u meer willen lezen in Raam en Deur? Mail me hierover op raamendeur@plancommunicatie.nl We doen het toch samen? Veel leesplezier. Edgar Molijn Hoofdredacteur Raam en Deur

Opgave en vragen over abonnementen België: Abonnementenland Ambachtenlaan 21 Unit 2A B 3001 Heverlee Tel. +32 (0)28 08 55 23 Fax +32 (0)28 08 70 05 Website: www.bladenbox.be voor abonneren of www.aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Jaarabonnement buitenland € 93, Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperi ode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voor behouden. Close-Ups, Advertenties, Advertorials en Columns De inhoud van zowel Close Ups, advertenties, advertorials en columns zijn samengesteld door of namens adverteerders of derden en wordt door Plancommunicatie niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. Plancommunicatie en redactie aan vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud hiervan.

baar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en redacteuren verklaren dat deze uit gave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en redacteuren op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en redacteuren aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van hande lingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. De wederpartij wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïso leerd te gebruiken maar af te gaan op zijn pro fessionele kennis en ervaring en de te gebrui ken informatie te controlereren. ISSN 1389 6873

: @RD_redactie

: @RD_banen

5/2019

RD 5-2019 Voorwoord.indd 3

15-10-19 13:42

INHOUDSOPGAVE

Bouwplaats

Transformatie Technohal, Universiteit Twente Een gebouw met zuivere koppelingen tussen beton, staal en glas, zo typeert projectarchitect Jef van den Putte de Technohal op het terrein van de Universiteit Twente. Het gebouw uit de jaren zeventig werd door Dura Vermeer volledig gestript en herbouwd – met een nieuw pro gramma. Rollecate engineerde, produceerde en monteerde nieuwe puien, met geïsoleerde stalen profielen van Forster.

8 Familiebedrijf

Familiebedrijf en handelshuis Mauriks Solutions: verbinding tussen idee en oplossing Service, training, kennisdeling, relatieonderhoud... Het zijn zaken die familiebedrijf en han delsonderneming Mauriks Solutions in ‘s Hertogenbosch hoog in het vaandel heeft. Corebusiness is tegenwoordig het leveren van oplossingen met een uiteenlopend assortiment componenten, waarvan je je in eerst instantie afvraagt: wat is de gemeenschappelijke noe mer? De ontwikkelingsgeschiedenis van het bedrijf verklaart de logica van het aanbod.

14 Innovatie in schroeven

Schroevenproducenten innoveren samen met de markt In een tijd waarin hout een steeds grotere rol gaat spelen in duurzaam bouwen, innoveren producenten en fabrikanten van schroeven volop hun assortimenten. De schroeven worden langer, dikker, sterker en eenvoudiger te verwerken. Nauwe samenwerking met de tussenhan del en eindgebruikers is daarbij essentieel, zo leert een rondgang langs een aantal schroe venproducenten.

18 Op de cover Transformatie Technohal, Universiteit Twente ‘Nieuwe puien naar voorbeeld van vroeger’

Postbox Berichten uit de markt

Jaargang 21 nr 5 - 2019

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Column CE markering binnendeuren staat op de tocht Jacques Mertens, Hoofd Laboratorium voor Brandveiligheid bij Peutz

Lees verder Bouwplaats pagina 8 Beeld: Rollecate /©egbertdeboer.com

In de rubriek Bouwplaats:

Transformatie Technohal, Universiteit Twente RD 5-2019_Cover.indd 1

Bouwplaats Transformatie Technohal, Universiteit Twente

Close-Up Van de Vin Ramen en Kozijnen levert proactieve service en nazorg

Familiebedrijf Mauriks Solutions: verbinding tussen idee en oplossing

Innovatie in schroeven Schroevenproducenten innoveren samen met de markt

14-10-19 13:28

2019/5

RD 2019-5 Inhoud.indd 4

15-10-19 11:02

INHOUDSOPGAVE

Dossier Circulair

Ecolodges, Kabbelaarsbank Autarkisch, biobased en circulair: voor minder deed ontwikkelaar en opdrachtgever Kees van Wuyckhuyse het niet in de dertig groene vakantiewoningen op de Kabbelaarsbank in de Grevelingen. Leentjebuur spelen bij de scheepvaart leverde slimme installaties op die deze ecolodges compleet zelfvoorzienend maken. Daarnaast zijn alle prefab huisjes rondom demontabel. Douwe Leerstra van cascobouwer DW Prefab: “De houten constructiedelen zijn enkel met schroefspijkers verbonden. Alle houten delen kun je hergebruiken.” De kozijnen van de huisjes zijn uit onbehandeld accoya, voorzien van C2C gecertificeerde dichtingen.

24 Politiekeurmerk Veilig Wonen (deel 5)

PKVW-deskundige Erik Peters van uitvoeringsorganisatie CB&V Het is deze maand precies 25 jaar geleden dat Erik Peters samen met onder meer mensen van de toenmalige politieregio Utrecht de basis legde voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Het keurmerk zag een paar maanden later, op 1 januari 1995 het levenslicht en is uitge groeid tot een begrip. “Inbrekers zetten steeds zwaarder geschut in. Mede daardoor kwam de lat voor het PKVW certificaat steeds hoger te liggen.”

26 Innovatie in productie

Belgische Viva Machines vroeg Duitse specialist voor klus in Nederlandse timmerfabriek Al is het even geleden, Kevin Six kijkt nog steeds met volle tevredenheid terug op een pro ject dat hij bemiddeld had voor een fabriek in Rijssen. Het ging om de herinrichting van een assemblagestraat voor houten kozijnen. Een logistieke uitdaging, die opgepakt is door RYKO uit Duitsland. Nederland heeft sowieso groeipotentieel voor de Belgische machinespecialist. Zeker nu de ‘industriële revolutie 4.0’ aanstaande is.

38 Advertorial Renson: PWS blokken Rotterdam na de face lift in ere hersteld 23

Innovatie in kozijn Hans Paalman ontwikkelde in zes jaar een kozijn dat past bij deze tijd

Dossier Circulair Ecolodges, Kabbelaarsbank Honderd procent biobased

Hout Houtlobby in Tweede Kamer tijdens Landelijke Kozijnendag

Close-Up Bostik lanceert Premium Aware assortiment

Politiekeurmerk Veilig Wonen (deel 5) PKVW deskundige Erik Peters van uitvoeringsorganisatie CB&V

Innovatie in productie Belgische Viva Machines vroeg Duitse specialist voor klus in Nederlandse timmerfabriek

Inside Bouwbesluiten, regelgeving etc

Branchepagina VMRG

Buiten de Deur/Agenda Beurzen en evenementen

5/2019

RD 2019-5 Inhoud.indd 5

15-10-19 11:02

POSTBOX

E.S.D.F. Energielabel doorstaat intensieve tests De European Door and Shutter Federation (E.D.S.F.) heeft een energielabel ontwikkeld om energie efficiënte deuren te promoten. De berekening van het label is gebaseerd op de CEN/TR 16676:2014 (Energieverlies door industriële deuren). Met energielabels kunnen partijen verschillende automatische deurop ties vanuit energieoogpunt vergelijken en het biedt fabrikanten de mogelijkheid eenduidige informatie te tonen over de energie efficiëntie van hun producten om het selectieproces van klanten te ondersteunen. De E.D.S.F. leden hebben verschillende tests uitgevoerd om de berekening voor het energielabel te verifiëren. De verzamelde gegevens helpen om het bere keningsalgoritme te verbeteren. Noodzakelijke wijzigingen in de TR16676 zullen in de vol gende commissievergadering worden ingebracht.

International Velux Award 2020 geopend voor inschrijvingen Architectuurstudenten krijgen ook dit jaar weer de kans om hun ideeën te presenteren aan een jury van internationaal erkende archi tecten. Tot 1 april 2020 kunnen zij zich inschrijven voor de International Velux Award 2020, de grootste wereldwijde studentencom petitie in zijn soort. “Ons doel is om de archi tecten van morgen al tijdens hun opleiding te laten zien wat daglicht in gebouwontwerpen kan betekenen voor de mensen die erin ver blijven”, aldus Per Arnold Andersen, project manager van de prijsvraag. Zodra de registra tieperiode is afgesloten hebben de studenten(teams) tot 15 juni de tijd om hun project in te dienen in één van de twee categorieën: Daylight in Buildings – projecten die laten zien hoe daglicht in gebouwen slimmer te benutten is – of Daylight Investigations – gericht op onder zoek naar cruciale factoren voor de gezondheid en het welzijn van de gebruikers van gebou wen. Denk aan de fysieke eigenschappen van daglicht en nieuwe constructiematerialen. In juli selecteert een jury de winnaars.

In zijn nieuwe functie is Proemstra verant woordelijk voor de commerciële activiteiten en aansturing van de verkooporganisatie van Velux Nederland. Met zijn team staat hij in nauw contact met de verkopende klanten van Velux, zoals bouwmaterialenhandels, woning interieurzaken en doe het zelfwinkels, maar ook architecten, projectontwikkelaars en woningbouwcorporaties. “Gezamenlijk probe ren we onze marktpositie verder uit te bou wen. De focus ligt hierbij op innovatieve dag lichtoplossingen waarmee we in nieuwe segmenten verder willen groeien. Ik ben altijd onder de indruk als ik een bouwproject bezoek en zie hoe de medewerkers grote en complexe projecten creëren. Een gebouw waar vervol gens mensen jarenlang in mogen wonen of werken. Ik voelde meteen enthousiasme over Velux, de producten waarmee onze klanten hun woonkwaliteit verder kunnen vergroten en de prettige cultuur binnen het bedrijf”, aldus Proemstra in het persbericht van Velux.

Venster Techniek viert jubileum

Feestelijk jaar voor Timmerfabriek Groothuis Groothuis timmert al 90 jaar en dat werd onlangs gevierd, waarbij ook een directiewis sel werd aangekondigd. De dagelijkse leiding is door Richard Groothuis overgedragen aan Marco Oude Nijhuis en Hans Wesselink. Richard Groothuis blijft wel op de achter grond nog actief. Relaties kunnen blijven rekenen op het oplossingsgericht denken, de flexibiliteit en een hoogwaardige kwaliteit, die bij Timmerfabriek Groothuis al die jaren al hoog in het vaandel staan, zo laat het bedrijf weten. De giften die Groothuis ontving tijdens het jubileum zijn geschonken aan Stichting Welzijn Tubbergen Dinkelland, specifiek bedoeld om mantelzorgers van dementeren den te ontlasten.

Jeroen Proemstra nieuwe verkoopdirecteur Velux

Marco Oude Nijhuis, Richard Groothuis en Hans Wesselink

Venster Techniek bestaat twintig jaar. “We hebben ons door de jaren heen continu ont wikkeld door te focussen op innovatieve oplos singen voor de kozijnindustrie”, licht directeur Jurgen Rensen toe. “Daardoor komen we tel kens met nieuwe producten die perfect aan sluiten op de ontwikkelingen in de markt. Dankzij het hele team achter Venster Techniek kunnen we telkens weer voldoen aan de hoge eisen die gesteld worden aan producten voor de kozijnindustrie.” Onlangs is ook de uitbrei ding van het pand in gebruik genomen, waar door Venster Techniek helemaal klaar is voor de toekomst, aldus Rensen.

2019/5

RD 5-2019 Postbox.indd 6

15-10-19 13:43

POSTBOX

Minder bouwvergunningen in 2019

Ondanks de goedgevulde orderportefeuilles staan duizenden toekomstige bouwprojecten in de wachtstand. De bouwsector kampt met personeelstekort en langere levertijden van bouwmaterialen. Recent is daar het stikstof probleem boven op gekomen. Op dit moment is nog onzeker hoe het kabinet dit vraagstuk denkt op te lossen. Intussen is het aantal afgegeven bouwvergunningen voor nieuwe woningen al heel 2019 aan het dalen. Ook in de utiliteitsbouw treedt in het tweede kwar taal van 2019 stagnatie op. BouwKennis gaat in zijn septemberraming uit van een productie van 69.000 nieuwbouwwoningen in 2019. Vanaf 2020 zal het aantal opgele verde woningen dalen naar 68.000 in 2020 en 66.000 in 2021. De utiliteitsbouw groeit naar verwachting nog verder tot 4,15 miljard euro in 2019 en 4,35 miljard euro in 2020. In 2021 stagneert de groei en wordt er 4,40 miljard euro geproduceerd.

Eis aan risico oververhitting bij nieuwbouwwoningen Tegelijk met de BENG eisen wordt een eis van kracht aan de temperatuuroverschrijding in nieuwe woningen. Deze eis fungeert als randvoorwaarde voor de nieuwe energieprestatie berekeningen die vanaf 1 juli 2020 gaan gelden. Voor nieuwe woningen wordt in de bouw regelgeving een grenswaarde opgenomen voor TOjuli. Dit is een indicatiegetal waarmee inzicht gegeven wordt in het risico op temperatuuroverschrijding. De TOjuli volgt uit de ener gieprestatieberekening conform NTA8800. De grenswaarde wordt gesteld op 1,0. Als het TOjuli getal hoger is dan 1,0 ligt aanpassing van een project voor de hand. De nieuwe eis kan in de praktijk bijvoorbeeld tot maatregelen leiden op het gebied van zonwering, de afmeting van ramen, toevoeging van een overstek of de oriëntatie van een woning. Maar omdat TOjuli een indicatiegetal is, mag ook aan de hand van een dynamisch simulatieprogramma (tempe ratuuroverschrijdingsberekening, kortweg: TO berekening) alsnog aangetoond worden dat het risico op oververhitting acceptabel blijft.

‘Veel Nederlanders staan open voor klushuis’

Marenco wordt Mul-T-Lock Nederland

Maar liefst 61 pro BRABANDERS MINST COMFORTABEL MET ZELF KLUSSEN IN HUIS cent van de Neder Ik heb voldoende kluskennis om de meeste klussen in huis zelf uit te voeren landers is bereid om 45% een woning te kopen 45% GRONINGEN of te huren waar nog FRIESLAND 52% aan geklust moet wor DRENTHE 51% den. Dit blijkt uit 46% NOORD 48% onderzoek van Offer HOLLAND FLEVOLAND OVERIJSSEL teadviseur onder 42% 44% 47% UTRECHT GELDERLAND 1.022 Nederlanders. ZUID HOLLAND Ondanks de hoge 39% 63% NOORD ZEELAND bereidheid tot klussen BRABANT 45% zegt maar liefst 46 LIMBURG procent onvoldoende GEMIDDELDE: 46% N=1.022 praktische kennis te hebben om deze klus zelf op te pakken. Bijna de helft van de ondervraagden (49 procent) besteedt een klus zoals schilderen of een nieuwe vloer leggen liever uit. Niet alleen te weinig kluskennis maar ook geldgebrek was voor de ondervraagden weleens een reden om niet aan een klus te beginnen. Ondanks de hoge kosten van een verbouwing zijn de ondervraagden erg te spreken over de werkzaamheden van vakmensen. Zo zegt maar liefst 59 procent nog nooit een slechte ervaring te hebben gehad met bouwvakkers of klusjesmannen.

Marenco gaat per 1 november verder als Mul T Lock Nederland. Sinds de overname vorig jaar november door Mul T Lock, onderdeel van de Assa Abloy groep, opereert Marenco als dochteronderneming van dit Israëlische merk op de Nederlandse markt. “Wij zijn van mening dat deze verandering onze positie in de Nederlandse markt versterkt. De toekomstvisie en bedrijfsmissie van Mul T Lock sluiten perfect aan bij onze belangrijkste afnemers: sleutelspecialisten, slo tenmakers en de ijzerwarenvakhandel. Door innovatie willen wij samen met onze afnemers de marktpositie van Mul T Lock verder uitbouwen”, aldus René Jongepier, commercieel directeur van Marenco. 5/2019

RD 5-2019 Postbox.indd 7

15-10-19 13:43

BOUWPLAATS Tekst Hans Fuchs Beeld Rollecate/egbertdeboer.com; Defesche Van den Putte/Roos Aldershoff

Transformatie Technohal, Universiteit Twente

Nieuwe puien naar voorbeeld van vroeger Een gebouw met zuivere koppelingen tussen beton, staal en glas, zo typeert projectarchitect Jef van den Putte de Technohal op het terrein van de Universiteit Twente. Het gebouw uit de jaren zeventig werd door Dura Vermeer volledig gestript en herbouwd – met een nieuw programma. Rollecate engineerde, produceerde en monteerde nieuwe puien, met geïsoleerde stalen profielen van Forster. Rollecate-projectleider Jan Prikken: “Het oorspronkelijke profiel was niet alleen smal, maar ook buitenbeglaasd en dus zonder glaslatten. We hebben de oude stopverfdetaillering nagebootst met een speciale kit, in het werk aangebracht.” Zichtbaar ontworpen door een architect en niet door een constructeur. Dat stelt Jef van den Putte van het Amsterdamse architectenbureau Defesche Van den Putte over de Technohal op de campus van de Universiteit Twente. Van den Putte was als projectarchitect betrokken bij de transformatie van de Technohal. Het gebouw was in de jaren zeventig ontworpen door OD205 als onderkomen van de faculteit Chemische Technologie, onderdeel Procestechnologie. Dat onderkomen kreeg destijds een groot centraal atrium voor grote scheikundige testopstellingen, zijbeuken voor laboratoria en kantoren en rondom glas, gevat in ranke stalen puien.

Transformatie tot TechMed Centre Na vier decennia gebruik door de faculteit Procestechnologie en later door de Enschedese Kunstacademie, was het gebouw sterk verouderd. Er werd een tender uitgeschreven voor een transformatie en een nieuwe gebruiker: het TechMed Centre. Vijf architectenbureaus dienden een visie in. Jef van den Putte: “Ons voorstel bleef het dichtst bij het bestaande gebouw. Het pand heeft geen monumentenstatus. Maar het is een van de laatste overblijfselen van de hallenstructuur op de Universiteit Twente. De supervisor van de UT vond het pand beeldbepalend en kenmerkend en stelde hergebruik voor in plaats van sloop.”

Verfijnd, modulair en flexibel Dicht bij het bestaande gebouw blijven, dat betekende in het geval van de Technohal: transformeren zonder de opvallende zuiverheid

aan te tasten in de koppelingen tussen beton, staal en glas. Die architectonische verfijning is volgens Van den Putte geen vanzelfsprekendheid, voor een gebouw zo ‘technisch’ als de Technohal. Naast die fraaie detaillering, bezat de Technohal een karakteristieke modulariteit en flexibiliteit. Daar is bij het ontwerp in de jaren zeventig goed over nagedacht, aldus Van den Putte: “Die eigenschappen wilden we behouden en laten zien – maar dan uitgevoerd volgens de huidige stand der techniek en aangepast aan het nieuwe programma voor het TechMed Centre.” Defesche Van den Putte hield vast aan het modulaire karakter: “Het hoofdstramien van de Technohal is uitgezet op 6,2 meter, met een tussenstramien van 1,55 meter. Alle aansluitingen zijn op die

8 2019/5

RD 5-2019 Bouwplaats 4 pag.indd 8

15-10-19 13:44

BOUWPLAATS

“We wilden voor het karakter van het gebouw vasthouden aan stalen kozijnen, maar dan zonder de koudebruggen van de stoeltjes- en T-profielen”

1,55 meter uitgezet. Dat hebben we behouden in verband met de flexibiliteit en de waarschijnlijkheid dat in het gebouw functiewisselingen frequent voorkomen.”

Vasthouden aan staalkolommen Met de transformatie werden ook de gevels uit staal en glas van de Technohal aangepakt. Van den Putte: “We wilden voor het karakter van het gebouw per se vasthouden aan stalen kozijnen, maar dan zonder de koudebruggen van de oorspronkelijke aan elkaar gelaste stoeltjes- en T-profielen.” De oorspronkelijke gevels bestonden uit staalkolommen – H-profielen – die gedeeltelijk binnen en gedeeltelijk buiten staan. Van den Putte:

“Dat levert per definitie een koudebrug op. Inpakken van de kolommen kon niet, vanwege het aanzicht. We hebben een aantal alternatieven tegen het licht gehouden, waaronder wandverwarming aan de binnenkant van de kolom. Maar dat bleek technisch te ingewikkeld, vanwege het onderhoud en het risico van uitval. Dus kozen we voor hoogwaardige isolatie, van vier centimeter dik. Die isolatie is weliswaar zichtbaar, aan de buitenkant van het H-profiel, maar voorkomt condensvorming.”

Moderne geïsoleerde profielen Ook het oorspronkelijke aanzicht van stalen kozijnen en buitenbeglazing bleef bij de transformatie gehandhaafd – maar dan wel in een 5/2019

RD 5-2019 Bouwplaats 4 pag.indd 9

15-10-19 13:44

BOUWPLAATS

Het nieuwe profiel

Het oude profiel

Forsterprofiel. En bij dat alles moest de verwerkbaarheid ook in het oog worden gehouden.”

Kozijnmontage In de uitvoeringsfase stripte Dura Vermeer het gebouw tot op het casco. Wat resteerde was een betonvloer met stalen H-profielen en bij de verdiepingsvloeren ook H-profielen en betonvloeren. Prikken: “Binnen de stramienmaat aan de pui had je een betonvloer aan de onderzijde, rechts en links het staal van de H-profielen en boven ook staal. Daar werd rondom een houten stelkozijn in geplaatst. Dat waren de montagekaders voor onze stalen profielen. Het gebouw was heel maatvast, we hebben bijna alle kozijnen gelijk kunnen maken.”

Straatjes maken

De Technohal heeft kozijnen uit Forster Unico XS profielen, met buitenbeglaasde ramen en een structurele kitvoeg. Het toegepaste glas is dubbel zonwerend HR++ isoglas SGG Cool-lite SKN165.

moderne variant. In de Technohal zitten nu geïsoleerde stalen profielen van Forster, de Oostenrijkse profielenleverancier. Jan Prikken was namens Rollecate als projectleider bij de aanpak van de puien betrokken: “De Technohal heeft nu weer buitenbeglaasde ramen met een structurele kitvoeg. Het gebruikte Forsterprofiel is de Unico XS (extra small). Het toegepaste glas is dubbel zonwerend HR++ isoglas SGG Cool-lite SKN165. De afstandhouders zijn van Eco-tec in kleur zwart.” De U-waarde bedraagt 1.0 W/m2K. In de oude situatie was sprake van buitenbeglaasde ramen, aldus Jan Prikken, met de oude klassieke 60-serie buitenbeglazing: “Dat hebben we geprobeerd na te bootsen. Bij klassieke stalen ramen in monumenten streef je naar het terugbrengen naar een situatie ‘als bestaand’ en probeer je zoveel mogelijk van het bestaande te behouden en, schoongemaakt en hersteld, terug te plaatsen. Hier kon dat niet, want veel ramen waren slecht.”

De zijgevels van de Technohal lopen op de kopgevels nog twee stramienen door. De kopgevels zijn verder heel anders qua detaillering en belijning, aldus Prikken. Toch was het goed mogelijk om de montage te stroomlijnen met straatjes: “Bij het monteren van de kale kozijnen hebben we per stramien van beneden naar boven de kozijnen ge-plaatst. Daarna werd, in een tweede straatje, beglaasd, waarbij we een tijdelijke voorziening maakten van stalen hoeklijntjes om de ruiten te borgen. In een derde straatje werd gekit, door Eurokit. Die verzorgden de binnenkit en de structurele kit aan de buitenzijde.” De montage ging van start in de winter van 2018. Om te voorkomen dat het weer spelbreker werd, maakte Rollecate een doorwerkvoorziening. Prikken: “Bij slecht weer is kitten onmogelijk. Dus maakten we een geveldichting met rollen plastic, vanaf de dakrand en bevestigd aan de H-balken. Dat hield de gevel droog, dat is wel een aandachtspunt bij structureel beglazen.”

Zoektocht naar de juiste kleur Bij het zoeken naar een passend nieuw, geïsoleerd staalprofiel voor de Technohal draaide het volgens Prikken om drie dingen: het passende aanzicht, de juiste profielbreedte en de correcte kleur. Waarbij de zoektocht naar de kleur extra aandacht vroeg: “Het oorspronkelijke profiel was niet alleen smal, maar ook buitenbeglaasd en dus zonder glaslatten. Het was zodoende zaak om de oude stopverfdetaillering na te bootsen. Dat hebben we gedaan met een speciale kit, in het werk aangebracht. Extra uitdaging was de kleur van de kit. Agentor, de vertegenwoordiging van Forster in Nederland, heeft de kit verzorgd – die twee kleuren zijn bijna hetzelfde. Dat verlangde maatwerk, we konden hier niet toe met een gladde RAL-kleur, maar gebruikten Axalta moffelpoeder BG 600 Bronze.” De zoektocht naar de passende oplossing – Rollecate was er anderhalve maand zoet mee. Prikken: “Die tijd ging zitten in het vinden van de goede belijning en details, lakmonsters, moffelmonsters, kleurenmonsters. En in het bestaande kozijn zaten valramen, met de kruk aan de bovenkant, op borsthoogte. Dat was niet voorbereid in het 10

Om ook bij slecht weer te kunnen kitten, maakte Rollecate een geveldichting met rollen plastic, vanaf de dakrand en bevestigd aan de H-balken.

2019/5

RD 5-2019 Bouwplaats 4 pag.indd 10

15-10-19 13:44

BOUWPLAATS

Klaar voor een nieuwe toekomst Na de transformatie, kan de Technohal weer veertig jaar mee, stelt projectarchitect Jef van den Putte van het Amsterdamse architectenbureau Defesche Van den Putte. Het bureau werkte als penvoerder in Team T vof samen aan het project met Bo2. Rotterdam. Het gebouw is verduurzaamd en heeft lagetemperatuurverwarming en vloerverwarming met plafondverwarming en -koeling, plus zonwering aan de gevel. Alle installaties zijn in het zicht gelaten. Sinds half mei zitten de eerste gebruikers in het gebouw. Bij de transformatie werd buiten zoveel mogelijk vastgehouden aan het oorspronkelijke ontwerp van OD205 uit de jaren zeventig. De zijgevels kregen een iets ander aanzicht. De borstweringen waren dichtgezet met ondoorzichtig glas met binnen een radiator. Jef van den Putte: “Het gebouw heeft nu echter vloerverwarming en klimaatplafonds. Dat hield in dat de radiatoren aan de gevel weg konden en de borstweringen transparant gemaakt konden worden.”

‘Als getekend’

“ Het oorspronkelijke profiel was niet alleen smal, maar ook buitenbeglaasd en dus zonder glaslatten. We hebben de oude stopverfdetaillering nagebootst met een speciale kit, in het werk aangebracht”

Op de kopse kanten van de Technohal zijn de puien van het atrium aangepast. Van den Putte: “Onze oplossing gaat meer terug op het oorspronkelijke ontwerp van OD205, met transparante kopse puien. Die haalden de eindstreep echter niet: de puien werden in de jaren zeventig uitgevoerd als dichte wanden. Toen de Enschedese kunstacademie het gebouw ging gebruiken, gingen die gesloten gevels open, maar met een heel rare gevelindeling. Nu is het weer ‘als getekend’: transparant en verfijnd.” Binnen waren enkele grotere ingrepen gevraagd. De glazen pui die de binnenruimte altijd in tweeën had gedeeld, werd verwijderd. Van den Putte: “Het interieur is nu één geheel.” En de getransformeerde Technohal kreeg een brede houten tribunetrap, met op de eerste verdieping nieuwe stalen trappen voor de ontsluiting van bovenverdieping: “Dat leidt tot een betere routing en een beter gebruik van de ruimte.”

5/2019 11

RD 5-2019 Bouwplaats 4 pag.indd 11

15-10-19 13:44

COLUMN

CE-markering binnendeuren staat op de tocht Mijn voorgaande column sloot ik af met de belofte dat ik zou doorborduren op de brandklasse van houten deuren, maar dat moet nog even wachten. Op dat moment was het verslag van de bespreking op 1 en 2 juli 2019 van de

TECTUS® HET KOMPLEET VERDEKTE SCHARNIERENSYSTEEM

Advisory Group on Construction Products nog niet beschikbaar. Inmiddels is dat er wel en dat verslag maakt weer eens duidelijk dat je nooit te vroeg moet juichen. Want wat is het geval? (Spoiler: de CE-markering van binnendeuren staat, in elk geval voorlopig, op de tocht.) Zoals eerder geschreven is CE-markering vereist voor producten waarvoor een geharmoniseerde Europese productnorm beschikbaar is én de overgangsperiode (co-existentieperiode) van die norm is verstreken. Dat lijkt overzichtelijk, maar er zijn voor deuren diverse productnormen beschikbaar – en dat maakt de situatie er niet duidelijker op. Naast de EN 16034 (voor brandwerende te openen ramen en deuren) zijn EN 14351 (niet-brandwerende te openen ramen en voetgangersdeuren, deel 1 voor buitendeuren en deel 2 voor binnendeuren) en 13241 (garagedeuren) gepubliceerd. De meeste zijn al enige tijd geleden geharmoniseerd én van kracht, EN 16034 wordt per 1 november van kracht. Echter, EN 14351-2 is al wel gepubliceerd en gewoon te koop, maar nog niet in OJEU (Official Journal of the European Union) afgekondigd. De norm is dus – in tegenstelling tot wat de inhoud van de norm doet vermoeden – nog niet officieel geharmoniseerd. De verwachting was dat de vermelding in het tweede of derde kwartaal van 2019 in OJEU plaats zou vinden, waarna met een overgangsperiode van een jaar of twee CE-markering van binnendeuren in werking zou treden op basis van EN 16034 met EN 14351-1. Maar daar gaat het fout, of loopt het in elk geval anders dan verwacht. In het eerder genoemde verslag is te lezen dat de vermelding van EN 14351-2 in OJEU om meerdere redenen wordt uitgesteld. Een van die redenen is dat de wens bestond de co-existentieperiode te verlengen. Dat is echter lastig. Daarnaast wordt aangegeven dat het situatie dat meer productnormen parallel moeten worden toegepast (bijvoorbeeld EN 16034 én EN 14351-1) onwenselijk is en in de toekomst moet worden voorkomen. Dat is op zich waar, het komt de duidelijkheid immers niet ten goede, maar het is ook niks nieuws. Laten we het houden op ‘voortschrijdend inzicht’. Maar dan de klapper: het is blijkens hetzelfde verslag ook nog niet duidelijk óf, en op welke termijn EN 13451-2 in OJEU zal worden vermeld. Inderdaad, er wordt gesproken van ‘potential OJEU citation’, dus wellicht wordt de norm, in elk geval in de huidige vorm, ook in de toekomst niet vermeld. Samenvattend: EN 16034 moet worden gebruikt in combinatie met een van de geharmoniseerde productnormen EN 13241 of EN 14351-1. Per 1 november is dus CE-markering verplicht voor de deuren (of beter: ‘doorsets’ ofwel deur-/kozijncombinaties) voor deuren die vallen binnen de scope van EN 16034 in combinatie met EN 14241 of EN 14351-1.

Voor hoogwaardige woonkamer- en objektdeuren voor zowel stomp als opdek concepten.

TECTUS® 〉 belastbaar vanaf 60 – 300 kg 〉 voor stompe- en opdekdeuren 〉 comfortabele 3D verstelling 〉 model varianten voor speciaal gebruik

www.simonswerk.com

Ir. Jacques Mertens Hoofd Laboratorium voor Brandveiligheid bij Peutz

12 2019/5

RD 5-2019 Peutz-Mertens column.indd 12

14-10-19 15:01

CLOSE UP

Servicecoördinator is aanspreekpunt voor klanten

Van de Vin Ramen en Kozijnen levert proactieve service en nazorg In de bouw is behoefte aan snelle en goede service en

Naar een proactief serviceaanbod

nazorg. Van de Vin Ramen en Kozijnen uit Heeze levert

De professionalisering van service en nazorg past naadloos in de filosofie van Van de Vin Ramen en Kozijnen. Mathee van de Vin typeert het als de stap van een passieve servicehouding naar een proactief serviceaanbod: “We willen voorkomen dat schade op de bouwplaats uitloopt op een probleem omdat de service of nazorg te laat verleend wordt. 40 procent van onze productie gaat bijvoor beeld niet rechtstreeks naar onze klanten op de bouwplaats, maar naar de betonindustrie. Als daar bij de fabricage van een prefab wand met onze kozijnen een ruit breekt, willen we daar snel op kun nen inspringen. We willen dat nu proactief bewaken. Dus niet het probleem oppakken als de oplevering achter de rug is. Achter de feiten aanlopen, kost tijd – zeker als het gaat om een breuk in een bijzonder soort glas, met lange besteltijden. Anders gezegd: service en nazorg kost geld. Maar wij kunnen dat voor onze klanten wel zo regelen, dat het ze zo min mogelijk geld kost. Met name voor glas zoeken we landelijke samenwerking om deze service nog beter uit te voeren.”

die diensten proactief – onder regie van de nieuwe servicecoördinator Ferrie van Hout. Directeur Mathee van de Vin: “Achter de feiten aanlopen kost tijd en geld. Onze klanten zijn blij met een marktpartij die nazorg en service als een professional oppakt en vakkundig voor ze afhandelt en willen daar ook best voor betalen.” De bouw boomt. Dat is mooi. Minder mooi: service en nazorg staan steeds meer onder druk. Dat constateert ook Mathee van de Vin: “De dienstverlening wordt in de bouw het ondergeschoven kindje. Dat komt door de huidige hectiek in de branche en de afname van kennis en capaciteit bij onze klanten.” Van de Vin ziet dat terug in het aantal serviceverzoeken dat van Van de Vin Ramen en Kozijnen binnenkrijgt. Dat is inmiddels opgelopen tot zo’n 1200 tot 1500 per jaar: “Dat gaat van het vervangen van een gebroken ruit tot een slot dat niet functioneert of het nastellen van een raam. En bij een steeds groter deel van die verzoeken betaalt de klant om het probleem uit de wereld te helpen.”

Nieuw: een servicecoördinator De afdeling service en nazorg van Van de Vin lost dergelijke proble men op de bouw al jaren professioneel op. Prima geregeld dus. Maar toch. Mathee van de Vin: “We wilden intern graag extra inspelen op de toegenomen druk op nazorg en service. Door de serviceafhande ling nog beter te organiseren, meer te automatiseren en verder te professionaliseren.” Een belangrijke stap: het aanstellen van service coördinator Ferrie van Hout. Mathee van de Vin: “Sinds 1 september is Ferrie het centrale aanspreekpunt voor al onze klanten die verlegen zitten om nazorg of service.”

Samen verbeteren Daarnaast ziet Van de Vin kansen om de kennis uit dat proactieve onderhoud om te zetten in interne verbeteringen. “Wij willen leren van onze service. Wat kunnen we de volgende keer doen om te voor komen dat een probleem keer op keer opduikt? Aanpassingen in onze producten, onze logistiek of onze manier van verpakken? De wil om te verbeteren, samen met onze klanten, ook dat steekt achter de pro fessionalisering van onze service en nazorg.” De eerste feedback op de nieuwe aanpak van nazorg en service is inmiddels binnen, meldt Mathee van de Vin: “Bij onze bestaande klanten hebben we service en nazorg van oudsher behoorlijk goed geregeld. Vooral nieuwe klanten geven aan dat ze behoefte hebben aan het laten oplossen van allerlei nazorgproblemen. Ze zijn blij met een marktpartij die dat als een professional oppakt en voor ze afhandelt.” 5/2019

RD5-2019 Van de Vin Close-Up.indd 13

15-10-19 13:45

FAMILIEBEDRIJF Tekst Arie Grevers Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Marjolein Ansink

Familiebedrijf en handelshuis Mauriks Solutions: verbinding tussen idee en oplossing

Veel meer dan dozenschuiven

Een kunstwerk voor het bedrijfspand van Mauriks Solutions herinnert aan de handelswaar uit de begintijd: ornamenten en componenten voor trapleuningen en balustraden. Producten waarvoor de klant nog steeds terecht kan bij het handelshuis in Den Bosch.

2019/5

RD 5-2019 Familiebedrijf.indd 14

15-10-19 13:48

FAMILIEBEDRIJF

Service, training, kennisdeling, relatieonderhoud... Het zijn zaken die familiebedrijf en handelsonderneming Mauriks Solutions in ’s-Hertogenbosch hoog in het vaandel heeft. Corebusiness is tegenwoordig het leveren van oplossingen met een uiteenlopend assortiment componenten, waarvan je je in eerste instantie afvraagt: wat is de gemeenschappelijke noemer? De ontwikkelings geschiedenis van het bedrijf verklaart de logica van het aanbod.

Sinds 2003 is Carlos Mauriks directeur van het familiebedrijf Mauriks Solutions, dat toen 29 mensen in vaste dienst had en bekend stond onder de naam Mauriks Group. Zijn ouders, Frans en Elly, richtten de onderneming in 1973 op. Zij startten toen in hun woonplaats Vught het handelshuis Mauriks Import voor ornamenten en componenten van trapleuningen en balustraden. Zij haalden de machinaal geproduceerde onderdelen uit het buitenland. Dat was in die dagen vernieuwend in een markt die nog beheerst werd door ambachtelijk smeedwerk. Drie jaar later openden ze hun eerste showroom en in 1995 volgde de verhuizing naar de Australiëlaan 10 op het bedrijventerrein De Herven in ’s-Hertogenbosch. Hier is de onderneming nog steeds gevestigd.

Totaaloplossingen “We waren allang geen leverancier meer van uitsluitend producten toen we in 2011 onze naam veranderden in Mauriks Solutions. Door onze kennis van al die componenten en systemen, traden we samen met onze toeleveranciers steeds vaker op als adviseurs voor complexe vraagstukken over bijvoorbeeld toegangstechniek. We waren een partij geworden bij wie je aanklopt voor totaaloplossingen. En dat dragen we uit in al onze contacten. Ook via internet, waarop we al sinds 2001 actief zijn. Inmiddels hangt er een webshop aan en kunnen ontwerpers zich laten inspireren.”

Zakelijke markt Totaaloplossingen voor de elektrotechnische en installerende bedrijven, voor de metaalverwerkende industrie in zijn algemeenheid en de installatiebedrijven die gericht zijn op toegangstechniek. Want dat zijn de directe klanten – business-to-business is de markt waarop Mauriks opereert. “Voor hen ontwikkelen we samen met onze toeleve-

5/2019 15

RD 5-2019 Familiebedrijf.indd 15

15-10-19 13:49

FAMILIEBEDRIJF

Mauriks Solutions in ’t kort Mauriks is een handelsbedrijf in ’s-Hertogenbosch dat componenten en totaaloplossingen levert aan verwerkende en installerende bedrijven. Het is gespecialiseerd in: – Toegangstechniek en beveiligingsystemen voor terreinen en gebouwen voor industrie en particulier • Onder andere toegangstechniek voor poorten, deuren, terreinen en gebouwen – Metaal in techniek en design voor terreinen en gebouwen voor industrie en particulier • Poort-, hekwerk- en deuronderdelen en toebehoren • Trapleuning- en balustrade-onderdelen en -accessoires • Projectinrichtingsystemen, toebehoren en accessoires Het gedachtegoed van Mauriks en zijn relaties vindt zijn weg naar consumenten, bedrijven, instellingen en overheden in binnen- en buitenland.

Carlos Mauriks: “Richting klanten onderscheidt ons familiebedrijf zich door een flexibele en meedenkende houding.”

Alle componenten zijn uit voorraad leverbaar.

ranciers producten die kunnen concurreren en – bijna nog belangrijker – gemakkelijk te installeren zijn. Daarachter zit de architect. We vinden het belangrijk dat onze producten goed in te passen zijn in het esthetische verhaal van de ontwerper. Nog een stap verder en we zijn bij de eindgebruiker. Die wil graag een installatie die gemakkelijk te bedienen is, die doet waarvoor ze is aangeschaft en er ook nog eens goed uitziet. De complexiteit erachter moet niet zichtbaar of merkbaar zijn. En natuurlijk houden we de vinger aan de pols en leggen ons oor te luister, zodat we in staat zijn adequaat in te spelen op nieuwe marktontwikkelingen en trends. De bediening van toegangscontrole van deuren en poorten op afstand bijvoorbeeld – door de komst van de app is het allemaal een stuk eenvoudiger geworden. Je moet er wel voor zorgen dat het goed en veilig functioneert.”

Familiebedrijf

CE-markering

Tijdens de crisis was het ook voor het Bossche bedrijf niet eenvoudig. Er moesten mensen afvloeien en met een kleine kern van specialisten slaagde het bedrijf er toch in elk jaar met zwarte cijfers af te sluiten. Inmiddels is het personeelsbestand met zestien mensen weer op volle sterkte. Carlos: “Onze toeleverende partners zijn eveneens vrijwel zonder uitzondering familiebedrijven. Dat kan geen toeval zijn. Bedrijven met een zelfde sfeer als bij ons. Je hebt het gevoel dat je samenwerkt met gelijkgestemden. Je communiceert gemakkelijk en je begrijpt elkaars positie. Er is een klik.”

Dat luisteren naar de markt impliceert ook tijdig inspelen op regelgeving. Neem de introductie van de CE-markering aangaande poorten in 2005. Deze komt aan de orde tijdens de zogeheten kennisdelingsmiddagen. Dan komen installateurs naar het Mauriks Kenniscentrum voor het uitwisselen van praktijkervaringen en om over de ontwikkelingen op de markt te praten. Verder worden er instructietrainingen georganiseerd. Maar je kunt er ook opleidingenvolgen over ondermeer de CE-markering voor poorten. “Onze klanten kunnen voor deze markering licentiehouder worden.”

Mauriks Solutions is een familiebedrijf. Dat merk je volgens Carlos aan de wijze waarop het team functioneert. De organisatie is plat, men loopt gemakkelijk bij elkaar binnen voor overleg en dat bevordert de innovatieve slagkracht. “Richting klanten onderscheidt ons familiebedrijf zich door een flexibele en meedenkende houding.”

‘ Onze toeleverende partners zijn eveneens vrijwel zonder uitzondering familiebedrijven. Er is kennelijk een klik’

16 2019/5

RD 5-2019 Familiebedrijf.indd 16

15-10-19 13:49

FAMILIEBEDRIJF

Mauriks Solutions levert onder meer toegangstechniek voor poorten, deuren, terreinen en gebouwen.

Trainingen en workshops Mauriks Solutions verzorgt trainingen voor verwerkers en installateurs van zijn producten. Voor een training op maat (individuele en groepstrainingen) staan de deuren van het kenniscentrum open van 8.30 tot 17.00 uur. Ook verzorgen de specialisten van het bedrijf trainingen op locatie. Deze worden aangeboden op verschillende niveaus: basic, advanced en professional. Service, training en kennisoverdracht staan centraal. Verder zijn er de jongste ontwikkelingen te zien. Aldus biedt de handelsonderneming klanten de mogelijkheid de producten uit te proberen.

5/2019â&#x20AC;&#x192; â&#x20AC;&#x192;17

RD 5-2019 Familiebedrijf.indd 17

15-10-19 13:49

INNOVATIE IN SCHROEVEN Tekst Geert Hilferink Foto’s Spax; Hoenderdaal; A.S.F. Fisher

Schroevenproducenten innoveren samen met de markt

Veranderende bouw biedt volop kansen voor schroeven In een tijd waarin hout een steeds grotere rol gaat spelen in duurzaam bouwen, innoveren producenten en fabrikanten van schroeven volop hun assortimenten. De schroeven worden langer, dikker, sterker en eenvoudiger te verwerken. Nauwe samenwerking met de tussenhandel en eindgebruikers is daarbij essentieel, zo leert een rondgang langs een aantal schroevenproducenten.

Het gaat goed in de timmerindustrie. Die conclusie durven ze bij A.S.F. Fischer, Spax en Hoenderdaal Fasteners wel te trekken. “Dat merken we aan de vraag vanuit de markt naar bestaande, maar zeker ook naar nieuwe oplossingen”, zegt Marcel Palfenier, commercieel manager van A.S.F. Fischer, producent van onder meer de Woodies schroeven. Ook Hoenderdaal en Spax werken continu aan een assortiment dat aansluit bij de vraag van de eindgebruiker. Soms geïnitieerd vanuit eigen research, maar vaak ook na een vraag van een klant of geluiden vanuit de handel.

Signaleren “Samen met onze dealers kunnen wij bij de eindgebruiker nuttige informatie ophalen”, zegt Richard Hans, bij fabrikant Spax verantwoordelijk voor de Benelux. “Dat is tweerichtingsverkeer: de eindgebruiker komt bij de dealer met zijn vraag of wens, maar wij gaan ook zelf naar de eindklant toe om te horen waar de behoeftes liggen.” Een werkwijze die de Nederlandse producent Hoenderdaal Fasteners ook kent. “Wij hebben een panel waarin eindgebruikers zitting hebben. Zij kunnen ons vertellen waar zij in hun dagelijkse praktijk tegenaan lopen, maar waarvoor ze de oplossing niet zelf kunnen bedenken. Wij wel, dus met de signalen uit ons panel gaan wij aan de slag”, zegt Bart Veldhuizen, algemeen directeur van Hoenderdaal, producent van onder meer Dynaplus-schroeven.

Ontwikkeling Belangrijk bij de ontwikkeling van nieuwe producten is volgens Palfenier het vertalen van wensen uit de markt naar concrete oplossingen. “Als het langer moet, sneller of sterker, dan gaan we daar net zo lang mee aan het werk totdat de nieuwe of vernieuwde schroef ook daadwerkelijk voldoet aan die wens.” Hoewel niet iedere innovatie uit een probleem wordt geboren, ligt bij menig nieuwe schroef wel een ‘uitdaging’ aan de basis. Hans: “Een klant meldt zich bij ons met de vraag of we een oplossing hebben voor een bepaalde constructie of verbinding die hij moet maken. In

18 2019/5

RD 5-2019 Product Schroeven.indd 18

15-10-19 13:51

INNOVATIE IN SCHROEVEN

zo’n geval kunnen we een tailormade oplossing ontwikkelen. Groot voordeel daarbij is dat we bij Spax onze eigen productie in Duitsland hebben en daardoor erg snel kunnen ontwikkelen.”

Monsters Hoenderdaal ontwikkelt alle schroeven zelf en beschikt in Veenendaal over een eigen schroevenlab. “Wij laten onze schroeven vervolgens in Taiwan maken, dat is wereldwijd dé plek om kwaliteitsschroeven te produceren. Omdat we zelf ontwikkelen kunnen we snel inspringen op behoeftes in de markt en hebben we snel monstermateriaal om mee te testen.” Ook voor A.S.F. Fischer geldt dat snel inspelen op behoeftes uit de markt hoog in het vaandel staat. “Als de vraag helder is, maken we een monster en gaan daarmee terug om te demonstreren dat de oplossing werkt. Daar kun je echt naam mee maken bij eindgebruikers”, zegt Palfenier.

Veranderende bouw Een andere trend – en grote kans voor de schroevenproducenten – is de veranderende bouw. “We gaan steeds meer toe naar prefab in de bouw. Complete geveldelen die industrieel gefabriceerd worden en waarin hout een grote rol speelt. Daarin liggen voor de komende jaren veel kansen”, zegt Veldhuizen. Volgens Palfenier geldt hetzelfde voor de kozijnenindustrie. “Ook daar is eerder al een verschuiving geweest naar industriële productie. Snelheid van werken en verwerkingsgemak spelen daar ook een belangrijke rol. Gezien de grote vraag naar ons Woodies-assortiment uit deze industrie is de behoefte aan kwaliteitsschroeven in de bouw erg groot.”

Trends Welke trends in schroeven zien de producenten en fabrikanten? Palfenier: “Schroeven worden dikker en langer. Zo hebben we al lengtes tot 460 millimeter in ons assortiment. Daarnaast worden onze schroeven sneller, waardoor het accuverbruik vermindert. Maar denk ook aan schroeven die zonder plug rechtstreeks in steen en beton geschroefd kunnen worden.” Verwerkingsgemak is volgens Richard Hans een andere trend. “We hebben in 2017 onze schroeven van 3,5 tot en met 5 millimeter voorzien van een T-Star T20-aansluiting. Dat hadden we daarvoor op speciaal verzoek van een trappenfabrikant alleen voor hem gedaan, maar zijn ervaringen waren zo goed, dat we het op beurzen hebben gedemonstreerd. Ook daar was het enthousiasme direct heel groot. Voorheen zat op een schroef van 3,5 millimeter een T-Star T10aansluiting, maar nu hoeft de verwerker geen bitje meer te wisselen als hij ook een langere schroef wil indraaien.”

Voorloper Richard Hans benadrukt dat Spax grote waarde hecht aan de ontwikkeling van nieuwe producten en oplossingen. “Wij zijn een A-merk en willen voorloper zijn in de markt. Zodra we zien dat andere fabrikanten producten die wij hebben ontwikkeld ook gaan voeren, is dat voor ons een bevestiging van het succes ervan.” Andere innovaties die zich richten op verwerkingsgemak zijn onder meer coatings, speciale schroefdraden, boorkoppen en schachtribben die het indraaien van een schroef soepeler en makkelijker maken. “Daardoor kan de verwerker sneller en met minder belasting werken”, zegt Veldhuizen.

Cr3+ Environmental friendly

5/2019

RD 5-2019 Product Schroeven.indd 19

15-10-19 13:51

INNOVATIE IN SCHROEVEN

Noviteiten Welke noviteiten of innovaties hebben A.S.F. Fischer, Hoenderdaal Fasteners en Spax recent op de markt gebracht of mogen we binnenkort verwachten? “Wij hebben een milieuvriendelijke coating voor onze Woodies Shields, die de schroef niet alleen beschermt tegen corrosie, maar ook het indraaien makkelijker maakt”, zegt Marcel Palfenier van A.S.F. Fischer. “En verder blijven we inzetten op langere schroeven en de ontwikkeling van schroeven die zonder pluggen rechtstreeks in beton en steen hechten.” “Wij hebben de eerste leveringen binnen van onze nieuwe gevelschroef”, zegt Bart Veldhuizen van Hoenderdaal. “Deze schroef wordt in Nederland ook wel ‘potdekselschroef’ genoemd. Deze nieuwe Dynaplus-schroef is leverbaar met onze bronskleurige antiroestcoating én in een variant met zwarte kop; speciaal voor de populaire zwarte schuttingplanken. Deze schroef is echt een noviteit en hier verwachten we heel veel vaklieden een plezier mee te gaan doen.” Ook Spax richt zich momenteel onder andere op de ontwikkeling van nieuwe coatings voor de schroeven. “Waar voorheen het schadelijke chroom-6 gebruikt werd, hebben wij onze Yellox-coating ingezet. Minder schadelijk voor het milieu, maar wel met ijzersterke kenmerken die de verwerker biedt wat hij vraagt: kwaliteit”, aldus Richard Hans namens Spax.

Kwaliteit Voor alle fabrikanten en producenten is kwaliteit het voornaamste verkoopargument. Sterker nog: kwaliteit is een absolute voorwaarde. Neem het gebruik van schroeven bij constructieve verbindingen. “Ongeacht de grootte van die constructie moet de eindgebruiker zekerheid hebben”, zegt Palfenier. “Onze schroeven moeten bewezen waardes en toleranties hebben, anders kan de verwerker er niet op vertrouwen. Daarom hebben onze Woodies-schroeven bijvoorbeeld een ETA-certificering. Dat betekent dat ze voldoen aan de hoogste technische eisen van bouwveiligheid. En dat maakt ze zeer geschikt voor constructieve bouwdelen.” Ook voor Hoenderdaal Fasteners en Spax geldt dat de kwaliteit moet staan als een huis. “In onze fabriek werken we met hoogwaardige materialen en machines aan kwaliteitsproducten. Als een eindgebruiker een keer een probleem heeft met een schroef, kunnen we altijd achterhalen wat er eventueel niet goed is gegaan. Aan de hand van het serienum20

mer kunnen we het hele productieproces traceren, zelfs tot aan de medewerker die aan de machine heeft gestaan toe”, zegt Richard Hans.

Merkentrouw Hoe zit het met de merkentrouw van de vakman als het gaat om schroeven? Bij gereedschappen geldt vaak dat het liefst met één merk gewerkt wordt. Geldt dat voor schroeven ook? Richard Hans: “De merkentrouw in schroeven is heel groot, ik had niet verwacht dat er zoveel emotie achter zat. Verwerkers die tevreden zijn over een bepaald merk, stappen echt niet snel over naar een andere producent.” Veldhuizen deelt die mening. “Door als schroevenproducent je merk goed te positioneren en kwaliteit te leveren, creëer je fans die trouw zijn aan je merk. Wij werken momenteel zelfs aan een fanshop met leuke Dynaplus-gadgets zoals petjes, T-shirts en stickers. We hebben een trouwe klantengroep en die wil graag laten zien dat ze met onze schroeven werken.”

2019/5

RD 5-2019 Product Schroeven.indd 20

15-10-19 13:51

INNOVATIE IN SCHROEVEN

Behalve in lengte en dikte van de schroeven, wordt ook geïnnoveerd in schroefdraden en schachtribben.

Volgens Palfenier bind je eindgebruikers vooral aan je merk door ze te laten ervaren hoe snel, makkelijk of licht ze te verwerken zijn. “Je moet ze zichzelf laten overtuigen door ze ermee te laten werken. Dat hebben we bijvoorbeeld met onze Woodies-schroeven heel duidelijk gezien.”

Toekomst Gevraagd naar de verwachtingen voor de komende jaren, zijn de drie producenten allemaal positief gestemd. “De toename van houtskelet in de bouw biedt goede kansen, zeker gezien onze ruime ervaring hiermee op onze thuismarkt in Duitsland”, zegt Hans namens Spax. A.S.F. Fischer viert in 2020 zijn 75-jarig jubileum en ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. “In afstemming met zowel de handel als de eindgebruikers kunnen we blijven voldoen aan de veranderende behoefte. Niet alleen met onze producten, maar zeker ook met onze kennis en kunde”, aldus Palfenier.

Kennis Die kennis van de schroevenproducenten wordt volgens Veldhuizen steeds meer een toegevoegde waarde voor de bouwsector. “We zien de opkomst van een nieuw type bouwer, namelijk de BIM-bouwer. Die heeft in een vroeg stadium al behoefte aan informatie over rekenwaardes, advies over toepassingsmogelijkheden van schroeven en andere technische gegevens. Informatie die wij als producent als geen ander kunnen geven. Wij staan immers aan de bron van het product”, aldus Veldhuizen. “Wij gaan dus ook veel meer adviseren.” Ook Palfenier is die ontwikkeling niet ontgaan. “Je ziet op Europees en landelijk niveau dat de verantwoordelijkheid steeds verder wordt teruggelegd in de keten. Met andere woorden: als er iets gebeurt, wordt steeds meer op detailniveau uitgeplozen waar iets verkeerd is gegaan. Goed advies in de beginfase is dan ook van groot belang.” 5/2019

RD 5-2019 Product Schroeven.indd 21

15-10-19 13:51

r o o v m r o , f t k a e l i p n h l c a e a t t l i e g i v d e g n . Het r e e k r r u e e w d r , e v t o t raam r e p r e w t n van o Heeft u ideeĂŤn c.q. suggesties voor Raam en Deur? Neem dan contact op via tel. +31 (0)73 503 88 32

www.raamendeuronline.nl

Altijd op de hoogte van het laatste nieuws!

of mail naar het redactieadres: raamendeur@plancommunicatie.nl

Raamendeur_online-a4.indd 1

14-10-19 15:26

ADVERTORIAL

PWS blokken Rotterdam na de facelift

Gevel in ere hersteld … mede dankzij Renson Invisivent NL ventilatieroosters In Rotterdam Bergpolder zouden 2 jaren ’30 woonblokken oorspronkelijk gesloopt en opnieuw opgebouwd worden, maar daar werd – na inspraak van een bewonerscommissie die de 155 huurders vertegenwoordigde – anders over beslist. De PWS blokken werden na een grondige opknapbeurt intussen dan ook volledig in ere hersteld. De verouderde kunststof kozijnen werden vervangen en de nieuwe uitgerust met de Invisivent NL raamventilatieroosters van Renson. Die zorgen voortaan mee voor een gezonde binnenluchtkwaliteit. Voor

De oude kozijnen dateerden uit de jaren ’80 en deden op z’n zachtst gezegd flink afbreuk aan het oorspronkelijke ontwerp van deze woonblokken. De nieuwe exemplaren moesten dat terug rechtzetten en dus was het voor kozijnbouwer Europrovyl uitkijken naar hoe die oorspronkelijke look het best benaderd kon worden: “daarom verwerkten we sowieso de indeling van de originele houten schuiframen in de nieuwe kunststof kozijnen,” vertelt Arnold van der Meij (accountmanager systeemleverancier / kozijnbouwer Europrovyl). “Dat de woonblokken na deze verbouwing ook aan de voorgeschreven ventilatiewetgeving moest voldoen, bracht wel een extra uitdaging met zich mee.” Voor de continue toevoer van verse lucht voor het ventilatiesysteem per wooneenheid, moesten volgens de bestektekst namelijk raamventilatieroosters mee ingetekend worden. Daarvoor teruggrijpen naar glasroosters was voor de opdrachtgever geen optie en dus kwam de Invisivent NL van Renson ‘in the picture’. Die kon namelijk bovenop de kozijnen gemonteerd worden, zo onopvallend mogelijk en met de daglichtinval optimaal behouden. De PWS blokken werden een pilotproject van formaat, want de circa 360 Invisivent raamventilatieroosters werden zo op maat

Advertorial Renson.indd 2

ontworpen dat die – in één geheel met de kozijnen – tegen het stelkozijn gemonteerd konden worden. Met de komst van de Invisivent NL van Renson is dat intussen ook standaard mogelijk, maar hier is wel degelijk sprake van een projectoplossing in combinatie met kunststof kozijnen. Concreet werd deze ‘Invisivent NL avant la lettre’ zowel aan de zijkanten als bovenaan voorzien van een aanslagprofiel om – in één geheel met het kozijn – wind- en waterdicht te kunnen monteren tegen het stelkozijn. De uitdaging bestond er volgens Arnold van der Meij vooral in om de raamventilatie zonder aanslag boven op de kozijnen gemonteerd te krijgen.

Van der Meij: “De keuze viel voor dit project bovendien op de akoestische variant van de Invisivent raamroosters, specifiek ontworpen om zo goed mogelijk te voldoen aan de eisen op het vlak van akoestiek in combinatie met het juiste ventilatiedebiet. Naast de correcte toevoer van verse lucht, leverde dit hier ook esthetisch een mooi eindresultaat op.”

Dit pilotproject leidde mee tot de ontwikkeling van de Invisivent NL raamventilatieroosters bij Renson. Die Nederlandse spin-of van de bestaande Invisivent raamroosters is intussen standaard op de markt verkrijgbaar en … • staat voor een uitgebreid assortiment raamventilatieroosters dat compatibel is met de meest courante raamprofielen, gebaseerd op de jarenlange ontwikkelingen van de Renson Invisivent voor de Belgische markt. Invisivent NL is standaard verkrijgbaar in ‘High Flow’ versie en daarnaast ook in een Akoestische (AK Basic, High en Ultra) en High Rise uitvoering voor hoogbouw. • zorgt voor een perfect luchtdichte afwerking bij de plaatsing van buitenaf van het volledige raam omdat de rubberdichting van het raam doorloopt in het raamverluchtingsrooster. • biedt een esthetisch mooie oplossing die het uitzicht van suskasten en glasroosters ver overstijgt, zeker bij renovatie is dit een enorme meerwaarde. • kan rechtstreeks vastgeschroefd worden tot in het houten stelkozijn. Meer info: www.renson.nl

14-10-19 15:07

DOSSIER CIRCULAIR Tekst Hans Fuchs Beeld Deventer Profielen/FotoGenic – Marijna Pajovic

Ecolodges, Kabbelaarsbank

Honderd procent biobased Project

30 Ecolodges, Kabbelaarsbank Grevelingen (Zeeland) Ontwerp Kees van Wuyckhuyse Casco DW Prefab, Kapelle Kozijnen Doornenbal, Veenendaal Dichtingen Deventer Profielen, Breda

Autarkisch, biobased en circulair: voor minder deed ontwikkelaar en opdrachtgever Kees van Wuyckhuyse het niet in de dertig groene vakantiewoningen op de Kabbelaarsbank in de Grevelingen. Leentjebuur spelen bij de scheepvaart leverde slimme installaties op die deze ecolodges compleet zelfvoorzienend maken. Daarnaast zijn alle prefab huisjes rondom demontabel. Douwe Leerstra van cascobouwer DW Prefab: “De houten constructiedelen zijn enkel met schroefspijkers verbonden. Alle houten delen kun je hergebruiken.” De kozijnen van de huisjes zijn uit onbehandeld accoya, voorzien van C2C-gecertificeerde dichtingen. Circulair vakantie vieren, het kan sinds enige tijd aan de oever van de Grevelingen. Op de Kabbelaarsbank realiseerde ontwerper Kees van Wuyckhuyse dertig tiny houses die volledig autarkisch, biobased en circulair zijn. De dertig vierkante meter kleine recreatiewoningen zijn selfsupporting in energievoorziening. En ze zijn biobased – gebouwd met groene grondstoffen – en alle gebruikte materialen kunnen na hun leven in de Greenhuuswoningen elders worden her gebruikt of worden gerecycled. Zonder kwaliteitsverlies en qua belas ting milieuneutraal; de huisjes aan de Kabbelaarsbank zijn demon tabel en bij de bouw is afgezien van lijmen, kitten, PUR schuim of andere chemische stoffen. En: alles is vastgelegd in een materialen paspoort. 24

De ecohuisjes op de Kabbelaarsbank zijn autarkisch dankzij de speciale installaties. De woningen hebben een accupakket, een superzuinige douche, zonnepanelen, een speciale warmtepomp onder de zonnepanelen. De voorzieningen komen grotendeels uit de scheepvaart, waar men ook selfsupporting moet zijn.

Uit elkaar te schroeven De casco’s van de ecolodges aan de Grevelingen zijn afkomstig van DW Prefab uit het Zeeuwse Kapelle. Volgens Douwe Leerstra van DW Prefab legde opdrachtgever Kees van Wuyckhuyse de lat hoog: “De tiny houses moesten volledig biobased én demontabel zijn. Die demontabiliteit hebben we in het casco rondom gerealiseerd: alle houten constructiedelen zijn met schroefspijkers verbonden. Die kun je er met een bitschroevendraaier zo weer uit draaien. De houten delen kun je dan hergebruiken. Ook de staalconstructie waarop elk huisje staat is geschroefd en herbruikbaar.” De dertig vakantiewoningen zijn volledig geprefabriceerd en bestaan uit twee delen: onderbouw en kap. Leerstra: “De kap hebben we op een aparte, tweede productiebaan vervaardigd. Eén woning kon op twee diepladers worden afgeleverd en op locatie met één hijsbewe ging worden samengesteld.”

Lokaal lariks en accoya De Greenhuuswoningen zijn honderd procent circulair, aldus Leerstra: “Dit zijn geen stacaravans die uiteindelijk als afval eindigen. In deze recreatiewoningen behouden alle materialen hun waarde.” Het is vol gens Leerstra tegenwoordig goed mogelijk om volledig circulair en bio based te bouwen: “Het is een kwestie van zoeken – wat is wel goed, wat niet? Veel materialen voldoen bij nader inzien toch niet, omdat bij voorbeeld teveel energie wordt verbruikt bij de productie of het trans port naar de bouwplaats. Veel bedrijven haken dan af, want de zoek tocht kost extra tijd kost maar levert niet altijd iets op. Daar komt bij,

2019/5

RD 5-2019 Dossier Circulair.indd 24

14-10-19 15:14

DOSSIER CIRCULAIR

onbekend maakt onbemind. Wij steken die tijd er echter graag in.” De casco’s van de Zeeuwse vakantiewoningen bestaan uit lokaal hout: lariks uit Nederland, van Staatsbosbeheer, en uit België – vanuit de Kabbelaarsbank heel dichtbij. Leerstra: “Voor de kozijnen is onbehan deld accoya gebruikt, dat prima onbehandeld kan worden toegepast, als je het tenminste goed detailleert en goed kijkt waar je het verwerkt. In het Biosintrum in Oosterwolde is het recentelijk ook gebruikt.”

De Greenhuuswoningen hebben kozijnen uit onbehandeld accoya.

“Dit zijn geen stacaravans die uiteindelijk als afval eindigen. In deze recreatiewoningen houden alle materialen hun waarde” C2C-gecertificeerde dichtingen De dichtingen in de accoya kozijnen zijn volledig recyclebaar en cradle tot cradle gecertificeerd, meldt Sharon van der Linden van Deventer Profielen. In de ecolodges is de SPV15 profiellijn van het bedrijf uit Breda gebruikt: “Deze dichting is voorzien van een geslo ten schuimgedeelte voor een lage sluitkracht. Daarnaast is de dich ting uitgevoerd met een Variovoet, een flexibele voet met een kleine schuimlaag. Die maakt dat de verwerker de dichting zonder al te veel moeite in het kozijn kan verwerken en dat de dichting goed in de kozijngroef blijft zitten. Voor dit project een handige eigenschap, want accoya kozijnen zijn van nature erg glad.” Het SPV15 profiel is uit TPE grondstof (thermoplastisch elastomeer). De SPV 15 is C2C gecertificeerd (niveau Silver), bevat geen chemi sche bestanddelen en is herbruikbaar. Van der Linden: “Daarnaast produceren we duurzaam en verantwoord. We kopen honderd procent duurzaam opgewekte energie in en ons koelwater wordt in een geslo ten circuit steeds hergebruikt, zodat we nauwelijks water verbruiken. Ook hebben we weinig afval. Reststromen uit de productie worden geregranuleerd en het restant verkopen we aan bedrijven die er andere kunststofproducten van maken.”

De dertig vakantiewoningen zijn volledig geprefabriceerd en bestaan uit onderbouw en kap.

De casco’s van de Zeeuwse vakantiewoningen bestaan uit lokaal lariks uit Nederland en België.

Vezelplaat in plaats van folies Op het dak van de ecolodges is een duurzame EPDM bekleding toe gepast. De gevelbekleding bestaat uit een open houten buitenbekle ding, met daarachter, in plaats van folies, een zwarte biobased vezel plaat van DWD Agapan uit Duitsland. Leerstra: “Als binnenafwerking hebben de huisjes biobased sparvuren platen uit Oostenrijk.” Een afwerking of behang bleef in het interieur achterwege. Wat betreft de certificering van de biobased producten: de producten zelf zijn gecertificeerd, maar er is geen certificaat voor de samenge stelde delen. Leerstra: “Net als in de reguliere bouw.”

Bio-isolatie uit jute en hennep De ecolodges op de Kabbelaarsbank hebben jutehennep isolatie platen. Douwe Leerstra van cascobouwer DW Prefab noemt het de best denkbare biobased oplossing: “De mix van jute en hen nep maakt deze plaat extra biobased. Alleen hennep gebruiken, kost in de productie meer energie en vergt meer arbeid. Ook daar hebben we in dit project goed naar gekeken: welke productiepro cessen zijn nodig om materialen te produceren? Hoe minder energie, CO2 uitstoot en afval, des te beter scoort een biobased product wat betreft milieu impact.”

5/2019

RD 5-2019 Dossier Circulair.indd 25

14-10-19 15:14

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 5) Tekst Geert Hilferink Foto’s Centrum voor Beveiliging en Veiligheid; PKVW

PKVW-deskundige Erik Peters van uitvoeringsorganisatie CB&V

“Machtig mooi middel om inbraak tegen te gaan” Het is deze maand precies 25 jaar geleden dat Erik Peters samen met onder meer mensen van de toenmalige politieregio Utrecht de basis legde voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Het keurmerk zag een paar maanden later, op 1 januari 1995 het levenslicht en is uitgegroeid tot een begrip. “Inbrekers zetten steeds zwaarder geschut in. Mede daardoor kwam de lat voor het PKVW-certificaat steeds hoger te liggen.”

Inbraakbeveiliging meer is dan een goed slot alleen. “Het Politiekeurmerk Veilig Wonen is een totaal aan maatregelen om een woning, straat of hele wijk zo veilig mogelijk in te richten.”

2019/5

RD 5-2019 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN.indd 26

14-10-19 15:15

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 5)

“Uit onderzoek bleek het echt droevig gesteld te zijn met die veiligheid van woningen”

“In sommige gevallen moet de Beveiligingsrichtlijn vaker dan eens per jaar aangepast worden. Bijvoorbeeld toen het cilindertrekken ineens de kop opstak.”

Na een carrière in onder andere productontwikkeling en kwaliteitsbeheer in de foodindustrie werd Erik Peters in het najaar van 1994 door de politieregio Utrecht gevraagd om te helpen bij het opzetten van een keurmerk voor inbraakbeveiliging. “Mijn vader was hoofd beveiliging bij de Melkunie, dus de interesse in beveiliging heb ik van huis uit meegekregen.” Inmiddels kan Peters zich bouwkundig beveiligingsdeskundige, auditor, senior-adviseur, -inspecteur en docent Politiekeurmerk Veilig Wonen noemen. De 62-jarige Peters werkt bij het Centrum voor Beveiliging en Veiligheid (CB&V), het uitvoeringsorgaan van het Politiekeurmerk Veilig Wonen.

High impact crime “Onder het motto ‘samen werken aan veilig wonen’ zijn we eind 1994 in Utrecht gestart. Woninginbraak is een high impact crime met vaak grote gevolgen voor bewoners. Daar wilden ze in Utrecht iets tegen gaan doen. Twee politieregio’s, Hollands Midden en Utrecht, hebben het opgepakt, waarbij Utrecht het keurmerk voor bestaande bouw onder de loep nam en Hollands Midden dat voor de nieuwbouw.” Begonnen werd met een intensieve training voor alle betrokkenen. Peters: “Daarbij werd veel aandacht besteed aan de vraag hoe inbrekers denken en hoe ze te werk gaan. Dat is erg belangrijk voor het bepalen van de te nemen maatregelen en de voor te schrijven eisen waaraan producten moesten voldoen.”

Kennisoverdracht Nadat het Politiekeurmerk Veilig Wonen op 1 januari 1995 officieel geïntroduceerd werd, ging het hard. “Andere politiekorpsen en regio’s waren al snel geïnteresseerd en PKVW sloeg aan. Op zich niet vreemd, want woninginbraken waren een plaag in bijna alle regio’s van het land. De behoefte aan kennisoverdracht was meteen al heel groot.”

Na de vraag ‘hoe gaat een inbreker te werk?’, kwam de vraag: ‘hoe veilig zijn de woningen in Nederland?’ “Uit onderzoek bleek het echt droevig gesteld te zijn met die veiligheid. Dat had met allerlei factoren te maken, maar de kwaliteit van hangen sluitwerk stak erbovenuit.”

Productenlijst De initiatiefnemers van het Politiekeurmerk Veilig Wonen namen al het op de markt verkrijgbare hangen sluitwerk onder de loep. “Wekenlang hebben we alles wat er te koop was onderzocht. Eerst volgens de verwerkingsvoorschriften van de fabrikanten alles vastgeschroefd en vervolgens getest. Dat heeft geleid tot veel verbetering, vernieuwing en productinnovatie.” Met de kennis van dat moment werden bestaande normen bijgesteld. “Die aanpassing heeft geleid tot de eerste Beveiligingsrichtlijn met daaraan gekoppeld een Productenlijst met al het verkrijgbare hangen sluitwerk dat aan die normen van die Beveiligingsrichtlijn voldeed”, aldus Peters.

Jaarlijks bijgesteld De Beveiligingsrichtlijn van het PKVW wordt ieder jaar bijgesteld. “Noodzakelijk, want inbrekers zitten ook niet stil. Als zij nieuwe manieren vinden om een woning binnen te komen, moet de richtlijn aangepast worden. In sommige gevallen kunnen we zelfs niet een heel jaar wachten omdat de nieuwe manier halverwege dat jaar ineens veelvuldig wordt toegepast. Zoals bij cilindertrekken, dat ineens de kop opstak. Dan moeten we snel reageren.” Ook de Productenlijst wordt continu bijgesteld en aangevuld. Peters: “De eerste Productenlijst in 1996 telde twee pagina’s, inmiddels is het een document met 74 pagina’s aan hangen sluitwerk waarmee mensen hun woning volgens de PKVW-normen kunnen beveiligen.” Deze lijst wordt twee keer per jaar aangepast en gepubliceerd, in april en november. 5/2019

RD 5-2019 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN.indd 27

14-10-19 15:15

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 5)

Handboek In 1997 verscheen het eerste Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen voor bestaande bouw en nieuwbouw. “Dat gebeurde onder verantwoordelijkheid van het Beheer Instituut PKVW. In het handboek staan onder meer richtlijnen en regelgeving rondom het keurmerk voor verschillende partijen – naast de PKVW-bedrijven ook voor de opdrachtgevers, gemeenten, woningcorporaties en verenigingen van eigenaren.”

Ook dit handboek wordt regelmatig geactualiseerd. “Zo leggen wij momenteel samen met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid en andere deskundige partijen de laatste hand aan het nieuwe Handboek Politiekeurmerk Veilig Wonen voor bestaande bouw en nieuwbouw, dat binnenkort verschijnt.”

Eenvoudiger Het nieuwe handboek maakt volgens Peters de uitvoering van het Politiekeurmerk Veilig Wonen eenvoudiger. Peters: “De praktijk staat centraal bij de realisatie van de nieuwe versie. We willen het behalen van het PKVW-keurmerk zo eenvoudig mogelijk maken zonder natuurlijk afbreuk te doen aan de veiligheidseisen. Dat betekent dat bepaalde regelgeving meer is aangepast aan de dagelijkse praktijk.” Zoals Peters al zei: aan de beveiligingseisen worden geen concessies gedaan. “We hebben vanaf 1995 gezien dat de manier waarop inbrekers te werk gaan niet alleen steeds slimmer, maar ook steeds grover wordt. Mede daardoor kwam de lat voor het behalen van een PKVWcertificaat steeds hoger te liggen.”

Hoge kosten

Erik Peters over het nieuwe Handboek PKVW dat binnenkort verschijnt. “We willen het behalen van het PKVW-keurmerk zo eenvoudig mogelijk maken, zonder natuurlijk afbreuk te doen aan de veiligheidseisen.”

Alleen bewezen kwaliteit telt Het Politiekeurmerk Veilig Wonen is in het leven geroepen om de inbraakbeveiliging van woningen en woongebouwen te optimaliseren en op een ‘veilig’ niveau te brengen. “Dat begint bij goede bouwkundige beveiliging door het gebruik van goed en gecertificeerd hangen sluitwerk”, stelt Erik Peters van uitvoeringsorganisatie CB&V. “Zeker als dat is geïnstalleerd door een erkend PKVW-bedrijf kan een consument of andere opdrachtgever ervan verzekerd zijn dat de woning aan de eis van drie minuten inbraakvertraging voldoet.” Voor nieuwbouwwoningen geldt Weerstandsklasse 2, wat inhoudt dat het gevelelement door inbrekers niet binnen drie minuten geforceerd kan worden. “Daarbij telt alleen de bewezen kwaliteit, PKVW is niet alleen een goed, maar ook een bewezen keurmerk.” Voor de bestaande bouw wordt gekeken naar de kwaliteit van de ramen en deuren, deze dienen stevig en van goede kwaliteit te zijn. Vervolgens worden de ramen en deuren voorzien van gecertificeerd hangen sluitwerk. PKVW Zwaar Naast het gewone PKVW bestaat ook ‘PKVW Zwaar’ voor bestaande bouw. “Daarbij geldt dat de combinatie van toegepaste producten meer dan drie minuten weerstand biedt, maar hoeveel meer is niet gespecificeerd. Dan kan vier minuten zijn, maar misschien zelfs zes. Ook hiervoor kan men terecht bij een erkend PKVW-bedrijf”, aldus Peters.

Die hoge lat zorgde overigens wel voor een tijdelijke terugval in de interesse. “Zeker in de crisisjaren kregen ze onder andere bij het CCV (die eindverantwoordelijk is voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen, red.) steeds vaker van corporaties en particulieren te horen dat het PKVW niet meer haalbaar was. De kosten van de beveiligingsmaatregelen, waaronder het goedgekeurde hangen sluitwerk en verlichting werden te hoog. Dit leidde tot een daling van het aantal toegekende certificaten.” Volgens Peters heeft het CCV goed geluisterd naar deze klachten en in 2017 werd besloten het PKVW anders te organiseren. Tot dat moment waren drie instanties betrokken bij de uitvoering van het PKVW: Kiwa, de Certificatie Instelling Beveiliging en Veiligheid (CIBV) en CB&V. “Besloten is dat wij, het CB&V, als enige uitvoeringsorganisatie verder gaan. Vervolgens is samen met het CCV gekeken hoe de nieuwe organisatie ingericht moest worden en de regelgeving moest worden aangepast.”

Erkenningsregeling Een van de eerste zaken die onder handen werd genomen, was de Erkenningsregeling voor PKVW-bedrijven. “De audits bij de kandidaatbedrijven en bestaande bedrijven voeren wij vanuit het CB&V uit. Daarbij is coaching erg belangrijk; kijken hoe we deze bedrijven kunnen helpen in plaats van op de vingers tikken. Voor deze bedrijven moet helder zijn bij wie ze terecht kunnen met vragen. Als het om de regelgeving gaat, is het CCV het juiste adres, voor alle technische vragen kunnen ze zich tot ons wenden. Dat is heel overzichtelijk.” Daarnaast is gekeken hoe het keurmerk duidelijk uitgelegd kan worden aan particulieren, bouwers, woningcorporaties en gemeenten. “Zij moeten er uiteindelijk mee aan de slag en we merken dat de weg die we sinds 2017 zijn ingeslagen werkt. Men wil weer meer met het PKVW aan de slag.”

Cijfers helpen Belangrijk in het uitdragen van het PKVW-keurmerk is het inzichtelijk maken van het effect. “Als we in een video laten zien hoe makkelijk een standaardslot te forceren is, maakt dat vooral particulieren bewust. En harde cijfers werken bij de grote partijen zoals woningcorporaties en gemeenten. Toen we na onderzoek aantoonden dat een inbreker bij een woning die voldoet aan het keurmerk tot 96 procent minder kans had om binnen drie minuten binnen te komen, was dat voor gemeen-

28 2019/5

RD 5-2019 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN.indd 28

14-10-19 15:15

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 5)

ten zoals Utrecht aanleiding om subsidie te verstrekken aan inwoners die hun huis op PKVW-niveau brengen. Zo’n gemeente ziet de voordelen op langere termijn. Minder schade, minder onveilige wijken.”

Meer dan een goed slot Peters benadrukt dat inbraakbeveiliging meer is dan een goed slot alleen. “Het Politiekeurmerk Veilig Wonen is een totaal aan maatregelen om een woning, straat of hele wijk zo veilig mogelijk in te richten. Dus ook zaken als openbare en voor- en achterdeurverlichting zijn belangrijk. Net als goede zichtlijnen in een wijk en het voorkomen van afgelegen, slecht verlichte pleintjes en steegjes.” Zeker in nieuwbouwplannen ziet het CB&V de laatste jaren een bescheiden toename in het aantal aanvragen van het keurmerk. Daarbij zijn de gemeenten vaak aanjager. Goed voorbeeld daarvan is de wijk Dragonder-Oost in Veenendaal, zegt Peters. “Hier heeft de gemeente het zelfs als voorwaarde bij de ontwikkelaar en bouwer neergelegd. Niet alleen de woningen moeten op individueel niveau voldoen aan de eisen van het keurmerk, ook de openbare ruimte in de wijk moet zo ingericht worden dat mensen zich er veilig voelen.”

Stickers Woningen die voldoen aan het PKVW-keurmerk krijgen – naast het certificaat – ook twee stickers die de bewoners op de ramen kunnen plakken. “Die stickers zijn echt enorm populair”, aldus Peters. “Mensen plakken ze maar wat graag op de voor- en achtergevel om aan te geven dat een inbreker niet zomaar binnen is.” Dat de stickers ook daadwerkelijk effect hebben, is volgens Peters al vaker gebleken. “Treffend voorbeeld was een complete straat waar alle woningen gekeurd en gecertificeerd waren. Alle bewoners plakten hun stickers op de ramen, op één na. Hij vond het geen gezicht, zo’n sticker en bovendien grote onzin.” Toen enkele maanden later alleen bij zijn woning meerdere inbraakpogingen waren gedaan, plakte bij alsnog de stickers op de ramen. “De inbrekers waren overigens niet binnen geweest, zijn woning voldeed immers aan het keurmerk”, aldus Peters met een glimlach.

Misbruik Het succes van het PKVW-keurmerk is meteen ook een van de mogelijke bedreigingen. “Het logo is eenvoudig van internet af te halen en met name malafide slotenmakers maken misbruik van de kracht van het keurmerk. Zij presenteren zich als erkend bedrijf, maar leveren vervolgens slecht werk en presenteren torenhoge facturen.” Daarom heeft het CCV www.politiekeurmerk.nl gelanceerd waarop alle PKVWerkende bedrijven te vinden zijn. Overigens zijn het niet alleen malafide slotenmakers die een loopje nemen met de regels van het PKVW. “Ook minder serieuze fabrikanten van complete gevelelementen proberen soms een product te verkopen als inbraakwerend, maar dat bij oplevering toch niet de in de nieuwbouw verplichte weerstandsklasse 2 heeft.” Dat is bij een gevelelement bijvoorbeeld heel eenvoudig te controleren. Als het is goedgekeurd en voldoet aan die weerstandsklasse, is dat keurmerk voorzien van voorgeschreven merktekens, namelijk plastic proppen in houten gevelelementen en stickers op kunststof en metalen gevelelementen. “Staat dat er niet in, accepteer het dan niet als bouwer, want uiteindelijk ben jij verantwoordelijk, via het Bouwbesluit, voor het leveren van woningen voorzien van gevelelementen die aantoonbaar voldoen aan Weerstandsklasse 2 NEN 5096. Daarom verzorgt het CB&V voorlichting aan de bouwende partijen, zodat zij op de hoogte zijn van de nieuwste regelgeving rond het PKVW Nieuwbouw.”

Een voorbeeld van een deur die duidelijk niet aan de PKVW-eisen voldoet.

Inspectie bestaande en nieuwbouw PKVW-erkende bedrijven mogen alleen bestaande woningen inspecteren. Erik Peters van CB&V: “De inspectie van nieuwbouw is een stuk lastiger dan bestaande bouw. Daar heb je echt wel meerdere jaren ervaring en specifieke kennis van de gevelelementen voor nodig, zodat je weet waarop je moet letten.” De scheiding tussen nieuwbouw en bestaande bouw bij inspecties dateert al uit de jaren negentig. “Nieuwbouwwoningen worden alleen door inspectie-instellingen beoordeeld en bij goedkeuring gecertificeerd. Wel volgens de strenge richtlijnen, waardoor de kans op fouten ook tot een minimum beperkt blijft.” Het CB&V voert vervolgens steekproefsgewijs controles uit op het geleverde werk van de erkende PKVW-bedrijven. “De consument wordt al tijdens het adviesgesprek en in de offerte gewezen op die mogelijke eindinspectie door ons.”

Kwetsbaar Een andere kwetsbare factor in het Politiekeurmerk Veilig Wonen is de uiteindelijke bewoner of gebruiker van een gebouw. “Je kunt het nog zo veilig ontwerpen en bouwen, als mensen de juiste toepassing ervan omzeilen, ben je die veiligheid meteen kwijt.” Peters noemt een concreet voorbeeld. “Om in een appartementengebouw vanuit de centrale hal, in de gang met de bergingen te komen, hebben de bewoners een sleutel nodig. Tijdens een herkeuring van dat gebouw, zag ik dat iemand een spijkertje in het slot had geslagen, waardoor de sleutel niet meer nodig was en het een loopdeur was geworden. Misschien handig voor bewoners, maar ook meteen een uitnodiging aan inbrekers. Dat toont de noodzaak voor continue voorlichting en bewustmaking.”

5/2019 29

RD 5-2019 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN.indd 29

14-10-19 15:15

INNOVATIEVE DORPELS VOOR HOUTEN EN KUNSTSTOF KOZIJNEN HOUT KOMO-gecertificeerd. Verwisselbare profielkappen en slijtstrippen die zeer eenvoudig te vervangen zijn. 60 minuten brandwerend. Leverbaar: binnen-buitendraaiend, binnen- en buitenbeglazing, draaivaldetaillering en KAI oplossingen. Getest en gecertificeerd door SHR-SKH.

KUNSTSTOF Directe beglazing op de dorpel mogelijk. Lichtgewicht dorpels. Voldoet aan de hoogste isolatiewaarden voor kozijnen. Integratie in de neut. Geen uitstekende delen.

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN

WWW.VENSTERTECHNIEK.NL

VOOR DE KOZIJNINDUSTRIE

Ericaweg 9 | 7021 PB Zelhem | info@venstertechniek.nl

Uniek in deursluittechniek, sinds 1932 fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen Deuropeningbegrenzers, voor zowel het afremmen als begrenzen van uw deuren Het esthetisch fraaiere alternatief voor een stormketting Voor de meest voorkomende deursituaties zijn er diverse bevestigingsets Voorkomen schade aan mens en materiaal bij een storm of baldadigheid

Uitvoeringen leverbaar tot maximaal 300 kg deurgewicht Naast verzinkte en gelakte uitvoeringen, ook in RVS type 304 of type 316 Als optie ook met mechanische vastzetting op de eindpostie leverbaar

Als de deur snelheid dreigt te ontwikkelen door een wind windvlaag vlaag of baldadigheid, dan zal de begrenzer ervoor zorgen dat de deur afgeremd en begrensd wordt.

DICTATOR Productie B.V. E-mail: info@dictator.nl

Adv-30.indd 1

Emmeloord of bezoek onze website:

T +31 (0)527 613456 www.dictator.nl

14-10-19 15:21

PKVW-PRODUCT

>11 minuten inbraakwerend, 008-deurnaald voor enkele deuren

>15 minuten inbraakvertraging Uw woning of gebouw is een nu ook rook-/brand-/ product met waard! geluidwerend

De sluitnaad van achterdeur of schuurdeur is nog steeds een zwakke schakel als we praten over inbraak. De inbreker staat op een locatie uit het zicht en de slotschoten zijn gemakkelijk te bereiken. De gestelde minimale inbraaknorm van 3 of 5 minuten is wat Alprokon betreft niet meer van deze tijd. Want, zeg nou zelf, wanneer u de keuze maakt uit 3, 5 of >11 minuten inbraakvertraging, dan prefereert u toch ook het laatstgenoemde resultaat?

Met de introductie van de 007-deurnaald tussen dubbele deuren heeft Alprokon een nieuwe norm gezet in inbraakwerende oplossingen. Deze 007-combinatie van een Nemef meerpuntsluiting met 3 haakschoten en een aluminium profiel met 3 kreukelzones, zorgt voor een sublieme inbraakvertraging van meer dan 15 minuten.

We bereiken dit door een Nemef meerpunt sluiting met 3 haakschoten en een alumi nium profiel met 2 inbraakvertragende kreu kelzones samen te voegen tot één systeem: de 008 deurnaald. De sluitnaad wordt over de volledige deurhoogte afgedekt door het profiel. Positief gevolg: bemoeilijkt ook “flipperen” aanzienlijk! Handig bij renovatie; niet alleen krijgt de deur een inbraakwerende opwaardering, maar de 008 deurnaald en sluitlijst dekken ook “oud zeer” af. Infrezen van meerdere sluit kommen is verleden tijd. Alle zelfcorrige rende inloopopeningen zijn aangebracht in een aluminium sluitlijst die gemonteerd wordt over de volle hoogte van het kozijn. De 008 is leverbaar met of zonder extra Q lonafdichting. Informeer naar de mogelijk heden!

Alprokon Aluminium Tel: +31 (0)180 20 55 00 info@alprokon.com www.alprokon.com

De inbreker moet 3 kreukelbarrières door breken op één en dezelfde deur. Dit kost niet alleen veel tijd, het gaat ook gepaard met flink lawaai. Tijdens de praktijkproef (EN 1627) bij SKG IKOB kreeg men de construc tie in de maximale contacttijd van 15 minu ten, niet geopend. Naast een excellent inbraakwerend resultaat zorgt de deurnaald voor een uitstekende afdichting en reduceert het vervormen van de deurbladen tot wel 40%. Toekomstige wet en regelgeving vraagt om meer functionaliteit van de 007 deurnaald en daarop heeft Alprokon ingespeeld. Vanaf dit jaar ook lever baar in een brand /rook en geluidwerende variant. Deurnaalden worden geleverd via de professi onele vakhandel. Via expres bestelling zijn een aantal typen deurnaalden binnen 1 week leverbaar, volledig op maat gemaakt. Doel: faalkosten terugdringen en sneller werken. Informeer naar de mogelijkheden!

Alprokon Aluminium Tel: +31 (0)180 20 55 00 info@alprokon.com www.alprokon.com

Metafa adviseert u niet voor niets uw buitendeuren van uw woning of gebouw goed af te sluiten. Dat voorkomt schade en geeft u een veilig gevoel! Helaas vinden er in Nederland nog veel te veel inbraken plaats. Wanneer er niet gecer tificeerde profielcilinders in de buitendeuren gemonteerd zijn, wordt het de inbreker wel makkelijk gemaakt. Metafa Holland B.V. levert een complete lijn profielcilinders die gecertificeerd zijn met SKG drie sterren, die hiermee voldoen aan de hoogst geldende norm. De Pfaffenhain profielcilinders in de serie Vitess (éénzijdig ingesneden sleutel), of de serie Bravus als keersleutelsysteem (gaat jes sleutel) past met elke zijde in de cilinder. Deze beide cilindersystemen levert Metafa met diverse patenten en het SKG drie sterren certificaat. Dit is inclusief een sleutelcertifi caat waardoor er geen sleutels kunnen wor den bijgemaakt. Bijmaken kan alleen op ver toon van het certificaat i.c.m. een geldig identiteitsbewijs. Veiligheid staat voorop! Dat is de slogan van Metafa Holland B.V. en dat geldt voor al haar producten. Uw keuze is dus eenvoudig. Het toepassen van alleen SKG drie sterren profielcilinders in uw buitendeuren biedt echter niet de volledige veiligheid. Een com binatie van het gehele gevelelement met o.a. het juiste hang en sluitwerk brengt die vei ligheid op een hoger level. Metafa Holland B.V. heeft hierin een compleet assortiment in zowel aluminium als in roestvast staal veilig heidsbeslag.

Metafa Holland B.V. Tel. +31 (0)499 477 876 info@metafa.nl www.metafa.nl 5/2019

RD 5-2019 Pagina PKVW.indd 31

15-10-19 13:52

INNOVATIE IN KOZIJN

‘

HPkozijn: duurzaam, zeer isolerend en luchtdicht Het kozijn van Hans Paalman, het HPkozijn, wordt gemaakt van Finti hout. Dit thermisch verduurzaamde grenenhout heeft dankzij het droogproces een hoge isolatiewaarde, λ-waarde 0,95 (ter vergelijking: grenen 1,1 en tropisch hardhout 1,6). Enige nadeel: het is tamelijk zacht en daardoor kwetsbaar in met name de bouwfase. Voorzichtigheid is geboden bij de plaatsing van het kozijn. En dat is nog niet iedere aannemer gegeven, weet Paalman uit ervaring. De doornsnee van het hout waaruit de profielen worden gefreesd is 80x90 millimeter. Na het freeswerk blijft daar in aanzicht nog maar 40 millimeter van over. De stabiliteit ontlenen raam en kozijn aan het drielaagse glas dat met een 3M-tape in het frame wordt geplakt. Oersterk tape, waarmee ze in Amerika gevelpanelen bevestigen. Het kaderhout dient alleen maar om het beslag op vast te zetten en de kaderrubbers in te kloppen. Alleen al om die reden kan het HPkozijn niet het Nederlandse KOMO-keurmerk verwerven, want dat gaat uit van de draagkracht van het houten kader. Dat is echter geen probleem omdat het is gecertificeerd door het wereldwijd erkende Duitse Passivhaus Institut. Tussen raam en kozijn zitten drie kaders, tussen glas en raamwerk eveneens. Die zorgen voor een luchtdichtheid die volgens Paalman door geen enkel Nederlands kozijn wordt geëvenaard (qv;10-waarde=1,5dm3/m2/sec). De exacte wijze waarop de hoekverbinding in elkaar zit, houdt Paalman liever voor zich. Iets met deuvels en weinig tot geen lijm. Meer wil hij er niet over kwijt.

32 2019/5

RD 5-2019 Innovatie in kozijn.indd 32

15-10-19 09:00

INNOVATIE IN KOZIJN Tekst Arie Grevers Foto’s HPkozijn en Arie Grevers

Hans Paalman ontwikkelde in zes jaar een kozijn dat past bij deze tijd

‘Het is net Formule 1’ De profilering, de plaatsing van het drielaagse glas, de hoekverbindingen, het spuitwerk, de online kozijnbestelling... Hij ziet overal aanleiding voor vernieuwing. En die innovaties moeten leiden tot eenvoud en een zo klein mogelijke ecologische voetafdruk. Hans Paalman heeft een heldere visie op kozijnen: “Het kan altijd beter.” Een jaar geleden zei Hans Paalman tegen zijn vrouw: “Als er niet snel iets verandert, kap ik ermee.” Dat dreigement heeft kennelijk geholpen, want sinds begin dit jaar loopt het storm. Het HPkozijn, waarvan de ontwikkeling zes jaar geleden begon, vindt gretig aftrek. Paalman meent dat veranderende regelgeving en bewustwording bij de consument hem dit (late) succes heeft bezorgd. Eindelijk kan hij zich in zijn werkplaats richten op de productie van uitsluitend kozijnen, ramen (draai/kiep-uitvoering) en deuren gemaakt van stijlen en dorpels met een Passive UniProfile (PUP), waarvoor hij midden in de crisis de eerste lijnen op papier zette. De kozijnen, ramen en deuren die hij ervan maakt, dragen het certificaat dat is afgegeven door het Duitse Passivhaus Institut. Een betere erkenning kun je niet krijgen als het gaat om isolatiewaarde en luchtdichtheid. Paalman: “Het was eigenlijk helemaal niet mijn bedoeling een passiefkozijn te maken. Ik wilde simpel weg het gangbare kozijn verbeteren. Ik wilde eenvoud bij alle handelingen: frezen, spuiten, opsluiten, afhangen, glaszetten en monteren op de bouwplaats. Sneller, goedkoper en gemakkelijker. Dus geen aluminium profieltjes die je er extra op moet schroeven. Je kunt immers elk gewenst profiel uitfrezen.” Net zo belangrijk als eenvoud en snelheid, is het streven naar de kleinst mogelijke ecologische voetafdruk. Daarom verpakt Paalman de kozijnen niet in plastic en moet er drielaags glas in voor de hoogst haalbare isolatiewaarde. Het glas zorgt ook voor de stabiliteit.

Marktaandeel In Nederland is te lang vastgehouden aan het traditionele kozijn, waardoor het kunststofkozijn het marktaandeel kon pakken dat het nu heeft. “Als we eerder de bakens hadden verzet was het niet zover gekomen. Overigens denk ik dat het kunststofkozijn op zijn retour is. De consumenten willen liever geen plastic meer.” Het jongste initiatief, Kozijn 2.0, vindt Paalman op zich een lofwaardig streven. “Maar het zou ook niet verkeerd zijn een keuze te maken uit de goede kozijnen die er al zijn.”

Altijd beter Hans Paalman heeft een duidelijke visie. En hij is kritisch op zijn eigen werk. “Het kan altijd beter”, vat hij zijn streven samen. “Het is net Formule 1. Voortdurend bijstellen van de onderdelen. En als je in de praktijk ergens tegenaan loopt, terug naar de werkplaats en net zolang uitproberen tot het wel lukt.”

In de schuur in Biddinghuizen worden de innovatieve kozijnen gemaakt.

Hij geeft een voorbeeld. “Voor een project in het centrum van Rotterdam, met zicht op de Maas, hebben we grote kozijnen gemaakt. Glasvlakken tot zeven vierkante meter. Toen daar een tijdje de wind opgestaan had, was de glaslat aan de binnenzijde – we beglazen altijd aan de binnenzijde – gaan schuiven waardoor er ruimte ontstond achter het glas. Dat ging ten koste van de luchtdichtheid. We hebben dit probleem weten te tackelen in overleg met de leverancier van de 3M-tape waarmee we het glas vastzetten en machinebouwer Homag die nog een ongebruikte vinding voorhanden had. En zo beschikken we al over een tweede generatie profiel, PUP2, nog voordat we echt op stoom zijn gekomen.” Onlangs heeft Paalman het nieuwe profiel kunnen uitproberen op een project in Friesland. Hij moest vijftig vierkante meter glas zetten. “Toch het equivalent van twee rijtjeswoningen. De klus was in drie uurtjes geklaard.”

Veel steun Paalman vindt het opvallend dat gerenommeerde machinebouwers en toeleveranciers van beslag als Roto en Fuhr de moeite nemen om mee te denken met iemand die in een schuur in Biddinghuizen met enkele Poolse vakmensen aan een kozijnontwikkeling werkt. Dat was voor hem vanaf het begin een bevestiging dat hij op de goede weg zat. Eenzelfde enthousiasme valt hem ten deel vanuit de leveranciers van spuitinrichtingen. Elk onderdeel, hoe klein ook wordt voor assemblage gespoten. En dat levert nieuwe uitdagingen op waar de inrichter van industriële spuiterijen LTI-De Lange Technische Installaties graag zijn tanden in zet. Wat weer leidt tot aanpassingen van de spuitrobot.

Vacuümglas Voorlopig kan Hans Paalman vooruit. Het product is gerijpt en de orderportefeuille is goed gevuld. Binnenkort komt er een nieuwe 5/2019

RD 5-2019 Innovatie in kozijn.indd 33

15-10-19 09:00

INNOVATIE IN KOZIJN

Passief bouwen betekent onder meer veel glas in de zuidgevel: zomers koel door hoge zonnestand en isolatiewaarde en ’s winters veel licht door lage zonnestand.

Finti-hout is kwetsbaar. Voorzichtig plaatsen, dus.

cnc-machine die het productieproces verder optimaliseert. Ook heeft hij samen met een IT-specialist de onlinebestelling van zijn kozijnen gebruiksvriendelijker gemaakt. In mum van tijd zijn alle specificaties in de configurator in te voeren. Het enige wat hem nog ontbreekt, zijn voldoende gekwalificeerde mensen. Advertenties hebben tot op heden niks opgeleverd. Maar er is dringend behoefte aan een chef-werkplaats die het concept doorgrondt en van daaruit de ploeg kan aansturen. Zolang die er niet is, draait Paalman zelf fulltime mee in de productie. Het product is marktrijp. Maar af is het nooit. Er is altijd een zwakste schakel waardoor er wat te finetunen valt. Bovendien staan de ontwikkelingen nooit stil. “De elektrische auto ziet er over vijf jaar vast heel anders uit en dat kan met mijn kozijn ook zomaar gebeuren. Ik verwacht bijvoorbeeld een volgende ingrijpende verandering van het profiel als het vacuümglas is uitgekristalliseerd. Het heeft een u-waarde van 0,7. Het is een stuk dunner dan het tripple glas, waardoor ik veel minder materiaal nodig zou hebben. Ook het hangen sluitwerk kan dan lichter uitgevoerd worden.” 34

Koning Willem Alexander tijdens werkbezoek achter een PUP-kozijn.

Verbazing over bouwdiscussies Paalman blijft zich verbazen over inconsequenties.“De bestekken schrijven daken en gevels met een rc-waarde van 3,5 en hoger voor. En zetten daar vervolgens een hardhouten kozijn in met een rc van 0,7. Dat is toch een beetje het paard achter de wagen spannen.” Onlangs zag hij een bericht voorbijkomen over de grootte van de brievenbus in de voordeur. “Of die niet twee centimeter groter moest worden. Hoezo brievenbus? De hele communicatie via internet. En voor afgifte van de producten die consumenten via internet bestellen, wordt aangebeld. Er gaat hooguit nog een blauwe envelop door de brievenbus en de Belastingdienst zorgt er wel voor dat die op de deurmat valt. Hoe klein de brievenbus ook is.”

2019/5

RD 5-2019 Innovatie in kozijn.indd 34

15-10-19 09:00

HOUT Tekst en foto’s Arie Grevers

Houtlobby in Tweede Kamer tijdens Landelijke Kozijnendag

Manifest aangeboden Landelijke Kozijnendag is nog niet alom bekend. Maar na woensdag 2 oktober kent politiek Den Haag het in ieder geval wel. Toen waren ongeveer zestig timmerfabrikanten op bezoek in de Tweede Kamer om een manifest aan te bieden en in gesprek te gaan met een tweetal parlementariërs.

Ontvangst in de Statenpassage.

René Veerman (links) de voorzitter van de NBvT-sectie Kozijnen overhandigt het manifest aan Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland.

Begin 2018 besloten de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) en de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH) samen op te trekken in de federatieve vereniging Centrum Hout. Een van de belangrijkste redenen: het houtproduct goed op de kaart zetten. Mede daarom en voor de viering van alweer de derde Landelijke Kozijnendag waren de leden van de NBvT-sectie Kozijnen op uitnodiging van de CDA-fractie naar de Tweede Kamer gekomen. Een van de leden, Wil Helwig, had daarvoor het contact gelegd met CDA-Kamerlid Martijn van Helvert.

Kort daarvoor ging een forum bestaande uit de CDA-Kamerleden Maurits von Martels en Eric Ronnes, aangevuld met René Veerman, Maxime Verhagen en Paul van den Heuvel (voorzitter Centrum Hout) in gesprek met elkaar en met de producenten van houten kozijnen. Gespreksleider was Martijn van Helvert. Een geanimeerd gesprek, waarin vooral consensus was over de kwaliteiten van hout en verbazing dat niet iedereen dat allang vindt.

Hoogtepunt Hoogtepunt van de middag vond plaats na de groepsgewijze rondleiding door de Tweede Kamer. Het bestond uit de overhandiging van een manifest. Hierin wordt hout nadrukkelijk als product voor deze tijd en de toekomst neergezet. Immers: circulair, milieuvriendelijk en CO2-bindend. Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland, ontving het manifest uit handen van René Veerman, de voorzitter van de NBvT-sectie Kozijnen.

Op de roltrap na een kort bezoek Leden van de NBvT zijn onder de indruk van de inrichting van de Handelingenkamer. aan de plenaire zaal.

In gesprek blijven De middag werd afgesloten met een borrel in de fractiekamer van het CDA. Deze kennismaking, daar was iedereen het over eens, was een eerste aanzet voor verdere gesprekken. Het was goed dat de NBvTleden er zijn geweest en het wordt nog beter als regelmatige gesprekken op gang komen, ook met de andere fracties. Bijvoorbeeld over weten regelgeving.

Levendige houtcampagne De houtpromotiecampagne wordt binnenkort verder belicht op de Houtwereld Praktijkdag in Vianen en op de Houtdag in Leiden. Het eerste evenement is volgeboekt. Voor het tweede kan men zich nog aanmelden via de website van Houtwereld. De Houtdag vindt plaats op 21 november in Naturalis, het natuurhistorisch museum in Leiden dat onlangs is uitgebreid met een vleugel ontworpen door Architectenbureau Neutelin gs-Riedijk. Ook tijdens de radioweek op BNR/The Big Five van 11 tot en met 15 november zal veel aandacht zijn voor de houtpromotiecampagne. Centrum Hout en de houtbranche brengen met hun campagne de voordelen van hout en houtproducten over het voetlicht en spannen zich in om de inkoop en toepassing van gecertificeerd duurzaam hout per 2020 in Nederland de norm te laten zijn.

5/2019 35

RD 5-2019 HOUT.indd 35

14-10-19 15:04

vinGarant®, huismerk van de ketenpartner bij uitstek!

MET IS GRAT a® r t x vinE

Uw E WAARD of 5 ,3 1 IN m2 K 0,98 W/

vinGarant® is het huismerkkozijn van Van de Vin. Het is een kozijn met een optimale prijs-kwaliteitverhouding en is uitgevoerd met standaarddetails die voldoen aan de huidige normen en eisen. vinGarant® is bovendien een product met méér dan de gewenste technische prestaties volgens de KVT en het Bouwbesluit. Van de Vin stelt dan ook hoge minimumeisen aan zijn houten gevelelementen. Het vinGarant®kozijn is leverbaar in concept II, III en IV. Het is voorzien van een CE Keurmerk, SKH Verklaring en 10 jaar garantie. Het kozijn kan gemonteerd worden met een SKH Procesverklaring. De uitvoering van het vinGarant® kozijn is een typisch voorbeeld van onze geslaagde co-productie met een geselecteerde groep vooraanstaande toeleveranciers. Over ketensamenwerking gesproken.

Van de Vin ramen en kozijnen b.v. - Industrieterrein ‘De Poortmannen’ De Geestakkers 8, 5591 RC Heeze - Postbus 102, 5590 AC Heeze T: 040 2241999 - F: 040 2241990 - E: info@vandevin.nl - www.vandevin.nl

3,1 m

ELKE MAAT VOOR UW DEUR

PROTECT MODULAIR Voor variabele deurhoogtes Voor nieuwbouw en renovatie

PREMIUM LINE

Greep-, cilinder- of automatisch bediend

DEURHOOGTES

Flexibiliteit door slotmodules

Adv-36.indd 1

Reductie kosten www.maco-nl.nl

14-10-19 15:23

CLOSE UP

Premium Aware van Bostik

Breed toepasbaar, duurzaam en van de hoogste kwaliteit Met Premium Aware introduceert Bostik een assortiment waarin kwaliteit en duurzaamheid hand in hand gaan. Met deze set van zeven kitten en een polyurethaan schuim dekt Bostik het complete generieke toepassingsspectrum af, stelt Ruud Schrama, Market Development Manager van Bostik: “Wij hebben Premium Aware ontwikkeld voor verwerkers die zich willen onderscheiden met breed toepasbare, duurzame producten van de allerbeste kwaliteit.” Bostik brengt Premium Aware deze maand op de markt. Premium Aware bestaat uit acht producten: een koker siliconen, drie acrylaatkitten, een hybride lijmkit, een hybride kit, een high tacklijm en een schuim. Bostik ontwikkelde Premium Aware als een set producten met een uiterst duurzame signatuur. Voorwaarde bij de productontwikkeling: geen concessies aan de kwaliteit. Ruud Schrama: “Er zijn ‘groene’ producten op de markt waar het oplosmiddel uit is gehaald maar waardoor de kwaliteit van die producten flink minder is. Dat wilden wij bij onze Premium Aware-producten absoluut voorkomen. Een hele uitdaging voor onze R&D-mensen, maar zij zijn daarin geslaagd – doordat ze gebruik hebben gemaakt van de allerbeste grondstoffen.”

Lange levensduur Als voorbeeld haalt Schrama de Bostik S960 SILICONE NON STAINING aan, door Bostik speciaal ontwikkeld voor het duurzaam elastisch afdichten van aansluiten dilatatievoegen in natuursteen, beton, metselwerk, vliesgevelconstructies, beglazingssystemen, keukens, badkamers, douches en voor industriële toepassingen. Schrama: “Bostik S960 is vervaardigd zonder oplosmiddelen, uit niet-versneden siliconen met meer body en mechanische sterkte. Dat is goed voor een verschil tussen een badkamervoeg die vijf jaar houdt en een voeg die vijftien jaar mee moet. En omdat er geen oplosmiddelen in verwerkt zijn, is het ook goed te gebruiken op natuursteen – zonder de vlekken die je krijgt met siliconen mét oplosmiddelen. Je hebt als verwerker met Premium Aware het beste in handen wat op de markt beschikbaar is. De investering in deze producten rendeert – dankzij die extra lange levensduur en kwaliteit van je afdichtingen.”

Hoogste certificeringen De certificeringen van de Premium Aware-producten onderstrepen de hoge kwaliteit, aldus Ruud Schrama: “Onze certificeringen bieden de verwerkers de zekerheid dat de kwaliteit van deze kitten geborgd is – op verwerkingsniveau, en in hun toepassing tussen de verschillende elementen op de bouwplaats.”

Premium Aware bestaat uit acht producten: een koker siliconen, drie acrylaatkitten, een hybride lijmkit, een hybride kit, een high tack-lijm en een schuim. Markt Development Manager Ruud Schrama: “Daarmee dekken we het hele generieke toepassingsspectrum af.”

Bostik S960 SILICONE NON STAINING heeft de hoogste CE-certificering (de 25 LM) voor continu bewegingsopname in gevel-, beglazings- en sanitair-toepassingen, en daarnaast nog een ISEGAcertificaat. Schrama: “Je mag dit product dus ook gebruiken in een voedselverwerkende omgeving.”

Eindgebruiker stuurt op duurzaamheid Met Premium Aware speelt Bostik in op de veranderingen in de markt, onderstreept Schrama: “Er is almaar meer vraag naar duurzaamheid en die vraag gaat van retoursystemen tot oplosmiddelvrije producten. De eindgebruiker stuurt ook op duurzaamheid. Daarnaast is er de regulering van grondstoffen door de overheid. De markt is er klaar voor; van de verwerkers tot onze klanten, men heeft een MVObeleid.” Bostik is hier zelf ook mee bezig, aldus Schrama: “Wij kijken intern zeer goed naar duurzaamheid. Wij lopen voorop en zijn op de markt voor kitten en lijmen de eerste die, met Premium Aware, een duurzame lijn kitten neerzet die breed toepasbaar is, van de allerhoogste kwaliteit – en absoluut ‘groen’.”

Palet aan producten voor de bouw Bostik is al ruim honderd jaar een grote speler op de markt van lijmen en kitten voor de bouw, industrie en consumentenmarkt. In 2016 nam het bedrijf Den Braven over. Met de naamsverandering begin 2019 – Den Braven werd Bostik – zette Bostik een laatste stap in de corporate branding van Bostik. Market Development Manager Ruud Schrama: “Naast het brede bestaande pakket aan Zwaluw-producten voor lijmen en afdichtingen, hebben we nu een heel palet aan producten voor andere markten, zoals tegellijm, gevelplaatverlijming en egalines voor vloeren.”

5/2019 37

RD5-2019 Bostik Close Up.indd 37

14-10-19 15:00

INNOVATIE IN PRODUCTIE Tekst Arie Grevers Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Viva Machines

Belgische Viva Machines vroeg Duitse specialist voor klus in Nederlandse timmerfabriek

Herinrichting liep op rolletjes 38

2019/5

RD 5-2019 Innovatie in productie.indd 38

15-10-19 13:55

INNOVATIE IN PRODUCTIE

Al is het even geleden, Kevin Six van Viva Machines kijkt met volle tevredenheid terug op een project dat hij bemiddeld had voor een fabriek in Rijssen. De herinrichting van een assemblagestraat voor houten kozijnen was een logistieke uitdaging, die opgepakt is door RYKO uit Duitsland. Nederland heeft sowieso groeipotentieel voor Viva nu de ‘industriële revolutie 4.0’ aanstaande is. Met een klein team van eigen mensen bedenkt Viva Machines in nauwe samenwerking met partner fabrikanten totaaloplossingen voor de machinale inrichting van hallen van uiteenlopende producenten. Ook in de houtindustrie. Een mooi voorbeeld is nog altijd de herin richting van een WEBO productiehal te Rijssen, al bleef de rol van Viva beperkt tot bemiddeling. De Rijssense fabrikant van onder meer kozijnen wilde het productieproces optimaliseren om het rendement van de activiteiten in de hal te verhogen. Hoe kunnen we dat het beste doen? Dat was de vraag die mede eige naar en salesmanager van Viva Machines, Kevin Six, kreeg voorgelegd. “Het is een duidelijke output vraag, verpakt in een wens. In dit geval ging het om een logistiek verhaal. Hoe kan men de assemblage eilan den voor de afwerking van kozijnen inrichten en met elkaar verbinden? Ook zat er nog een stukje tussenopslag voor verdere bewerking bij. Onderliggend thema: de verbetering van de arbeidsomstandigheden van de medewerkers. Dus minder til en sjouwwerk.”

Automatisering van logistiek Hoe pakt Six dat aan? “De oplossing zit in de automatisering van de logistiek. Vanaf de machines rollen de kozijnen, ramen en deuren

naar de beslagautomaat en de beglazingstafels. Voor dergelijke opgaven komen wij al snel uit bij het Duitse RYKO dat gespeciali seerd is in werkplekinrichtingen. Ze zijn onder meer producent van al dan niet automatische, verplaatsbare rollenbanen, kogeltafels, kozijnbokken voorzien van rollen en wieltjes en vrijhangende systemen voor de aansluiting van handgereedschappen. De rollen, wieltjes en kogels zijn allemaal verpakt in kunststof hulzen om schade aan de kozijnproducten te voorkomen. Precies wat we nodig hadden voor de logistieke herinrichting van de assemblageruimte van WEBO.”

Zoeken naar specialist RYKO behoort niet tot de vaste partners, althans het bedrijf figureert niet met een logo op de website van Viva Machines. “Dat klopt en dat hoeft ook niet. We zoeken voor onze klanten altijd de beste oplos sing. En als onze vaste partners die niet in huis hebben, dan kijken we naar andere relaties. Het bedrijf uit Baden Württemberg is een betrouwbare firma, die kan bogen op een schat aan kennis en erva ring opgebouwd in de veertig jaar dat het bedrijf bestaat. Uit eerdere samenwerking is gebleken dat we elkaar goed kunnen aanvullen. Dus ik heb het bedrijf gevraagd de klus op te pakken.” En hoe gaat het dan verder? “RYKO heeft een plan gepresenteerd dat uiteindelijk door hun eigen monteursploeg is uitgevoerd. Mochten er computergestuurde componenten bij zitten, dan worden die ook geïnstalleerd door de leverancier.”

Productie verveelvoudigd Een mooie klus waarop Kevin Six met tevredenheid terugkijkt. Maar, aldus de salesmanager, zo zijn er vele. Onlangs was hij bij een fabri kant van houten deuren. De bestaande freesmachine voor scharnier , slot en slotplaatinkrozingen was te traag. Het moest allemaal sneller

Kunststoflaag op rollers beschermt oppervlak kozijn tegen beschadiging.

5/2019

RD 5-2019 Innovatie in productie.indd 39

15-10-19 13:55

VIVA MACHINES EXCLUSIEF VERDELER TEKNA IN DE BENELUX VANAF 1 OKTOBER 2019!! Sinds 1 oktober 2019 is Viva Machines de exclusieve en oﬃciële verdeler voor het volledige gamma van Tekna en dit voor de volledige BeNeLux. Reeds bestaande klanten kunnen ook beroep doen op de service van Viva Machines. Om de hoge kwaliteit van service te verzekeren, heeft Viva Machines namelijk hun techniekers op uitgebreide scholing in de fabriek van Tekna gestuurd. Neem vandaag nog contact op en verras uzelf met de aangeboden kwaliteit!

Tekna TKE 944: • 4-assen CNC gestuurde machine; • 4.000mm of 7.000mm werkveld (in overleg andere uitvoeringen mogelijk); • Uniek opspanbereik; • Gantry-structuur en zéér robuuste constructie.

Tekna TKE 985: • 5-assen CNC gestuurde machine; • 4.000mm of 7.000mm werkveld (in overleg andere uitvoeringen mogelijk); • Automatische klemmen met groot opspanbereik; • Open structuur om eenvoudige complexe proﬁelen te laden; • Gantry-structuur en zéér robuust constructie; • Geschikt voor de zwaardere bewerkingen.

Tekna TKE 743: • 3-assen CNC gestuurde machine; • Platenfrees met mogelijkheid tot het plaatsen van klemmen; • Verschillende werkzones en afmetingen mogelijk; • Gantry-structuur en zéér robuuste constructie.

www.vivamachines.be

RD 5-2019 Innovatie in productie.indd 40 adv_VivaMachines.indd 1

+32 51 20 02 34 info@vivamachines.be

15-10-19 14-10-19 13:55 15:59

INNOVATIE IN PRODUCTIE

e n

en;

19 15:59

“De industriële revolutie 4.0 is begonnen. Je kunt het zo gek niet verzinnen of het wordt mogelijk”

Afhanggereedschap altijd binnen handbereik dankzij vrijhangend aansluitsysteem.

en goedkoper om de concurrentie bij te blijven. “Zulke vragen trigge ren ons. Wij gaan dan kijken wat er op de markt te vinden is. Een nieuwe computergestuurde robotmachine zou niet het gewenste resultaat brengen. Maar door er een motor bij te plaatsen kun je in één keer meerdere bewerkingen gelijktijdig uitvoeren. Een forse ver betering van het rendement. Na een test bij een Italiaanse machine fabrikant kan het product geplaatst worden.”

Italiaanse machinebouwers Kevin Six is vaak in Italië. De meeste machines uit het arsenaal van Viva Machines komen daarvandaan. Waarom Italië? “Onze ervaring leert dat Italianen openstaan voor iets nieuws en altijd bereid zijn mee te denken met de klant. Precies wat wij zoeken, want geen pro ject is hetzelfde. Onze klanten verwachten een oplossing die op hun maat gesneden is. Wij proberen net zolang te zoeken en te combine ren, totdat er net even iets meer mogelijk is dan waar de klant op rekent. En dat is soms best lastig, omdat de klant vaak al overtrokken verwachtingen heeft. Maar wat onmogelijk is, kan niet gerealiseerd worden. En ook dat vertellen we de klanten. Uiteraard met een uitge breide toelichting.”

Industriële revolutie 4.0 Maar er is veel wel mogelijk en in de toekomst wordt het een feest voor mensen die automatisering van productieprocessen een warm hart toe dragen, meent Kevin Six. “Wie denkt dat we klaar zijn met de automa tisering heeft even niet opgelet. We staan aan de vooravond van een digitale revolutie in de machinebouw. De industriële revolutie 4.0 is begonnen. Schroeven die met assemblagerobots communiceren, de aansturing via apps op je telefoon, machines die het onderling allemaal zelf wel regelen en onafhankelijk de onderlinge coördinatie op zich nemen. Je kunt het bijna zo gek niet verzinnen of het wordt mogelijk.” In dat opzicht is de Nederlandse markt interessant voor het Belgische bedrijf. Daar zit volgens Six groeipotentieel. “In België heb je schrijn werkers. Vandaag maken ze een keuken en morgen een schuifpui of een winkelinterieur. Ze doen gewoon alles. Daar is niks mis mee. De Belgische markt staat bij ons nog steeds op één. De houtverwerkings bedrijven in Nederland zijn zich gaan specialiseren. Ze hebben zich toegelegd op binnendeuren of op keukeninrichtingen. Een kozijnfa brikant maakt geen voordeuren, want dat is bijna een andere disci pline. In zo’n omgeving zijn de kansen dat de industriële revolutie 4.0 postvat, gewoon groter. En daar zijn wij graag bij.” 5/2019

RD 5-2019 Innovatie in productie.indd 41

15-10-19 13:56

INSIDE

Nieuwe norm voor bepalen daglicht in gebouwen

KennisKaart ‘Brandveilig gebouw ontwerpen’

Begin 2019 is NEN-EN 17037 voor het bepalen van daglicht gepubliceerd. De Nederlandse vertaling is nu beschikbaar. De norm sluit beter aan bij de praktijk en bij de huidige (digitale) manier van werken. De daglichtfactor wordt bepaald door het gebouw in te voeren in bestaande (gratis) software en geeft inzicht in de verdeling van het daglicht over de hele ruimte. De normcommissie heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken geadviseerd deze bepalingsmethode in de bouwregelgeving over te nemen. Dit zal waarschijnlijk pas na 2021 gebeuren. Tot die tijd blijft de (door NEN ingetrokken) NEN 2057 geldig voor de bouwregelgeving. Architecten, ontwerpers, projectontwikkelaars, investeerders, technisch adviseurs en fabrikanten kunnen de nieuwe norm op dezelfde manier gebruiken als NEN 2057. Voordeel is dat nu meteen duidelijk is waar de donkere en lichte plekken in een ruimte zijn. Onderzoekers kunnen gebouwen binnen en buiten Nederland gemakkelijker met elkaar vergelijken. Handhavers en controleurs (bouwen woningtoezicht, arbodiensten) kunnen eindelijk theorie en praktijk met elkaar vergelijken, omdat de factor zowel berekend als gemeten kan worden. Zie de site van NEN voor meer info, www.nen.nl.

Brandveiligheid is een belangrijk aspect bij het ontwerp van een gebouw. Het heeft invloed op de ruimtelijke mogelijkheden binnen het ontwerp, de toepassing van materialen en producten, de randvoorwaarden voor huidig en toekomstig gebruik en het is van invloed op de stichtings- en mogelijk ook op de exploitatiekosten van een gebouw. Weeg in alle ontwerpfasen de consequenties voor brandveiligheid mee. Bepaal allereerst welke doelen je wilt bereiken en welk brandveiligheidsniveau daarbij voldoende is. De bouwvoorschriften voor nieuwbouw bieden daarvoor doorgaans een uitstekende referentie. Op de KennisKaart van ISSO staat onder andere wat een brandveilig gebouw is, welke doelen er zijn en welke brandveiligheidsniveaus er te behalen zijn. Vind de KennisKaart op www.kennisbank.isso.nl.

Ontwerp NEN 6068: weerstand tegen brand tussen ruimten

KennisKaart ‘Daglichtafhankelijke regeling’ In deze KennisKaart van ISSO wordt uitgelegd hoe een daglichtafhankelijke regeling werkt en hoe je deze kunt herkennen. Dit is handig als je in een school of kantoorgebouw de verlichtingsinstallatie wilt inspecteren of de mogelijkheden wilt onderzoeken voor de toepassing van daglichtafhankelijke regelingen. Een daglichtafhankelijke regeling (DLR) regelt de intensiteit van de verlichting of schakelt de verlichting op basis van het toetredende daglicht. Hoe meer daglicht in de ruimte schijnt, hoe meer de lamp gedimd wordt. DLR bespaart energie. Meestal worden alleen de lampen aan de raamzijde van een ruimte voorzien van een DLR. DLR wordt toegepast op geschikte tl-, leden pl-lampen. DLR’s kunnen direct een of meerdere lampen sturen, maar kunnen ook aan een lichtregelsysteem verbonden zijn. In de KennisKaart staat onder meer hoe je een DLR herkent, welke regelsignalen er zijn en hoe je een test van de DLR uitvoert. Vind de KennisKaart op www.kennisbank.isso.nl.

Het ontwerp van de gewijzigde norm voor de bepaling van de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag tussen ruimten is gepubliceerd. Tot 1 december 2019 is het mogelijk om commentaar in te dienen op het ontwerp. NEN 6068 is gedeeltelijk herzien en het normontwerp betreft nieuwe teksten die in kaders zijn toegevoegd. Er is een aantal belangrijke wijzigingen. Zo zijn de verwijzingen voor brandwerendheid van gesloten geveldelen en openingen aangepast aan de meest recente versie van NEN 6069. De vlamvormen voor hellende en niet-hellende gevels zijn beter op elkaar afgestemd, de vlamvorm voor gevelopeningen met een balkon is uniform gemaakt voor balkons en overstekken met een diepte vanaf 20 centimeter. Ook is de formule voor de afkoeling aan de wanden van de brandruimte aangepast aan de mogelijkheid om sterk hellende gevels te modelleren. De voorwaarde dat een balkon aan weerszijden van een gevelopening uit moet steken om brandoverslag te voorkomen, is vervallen. Tot slot is de formule voor de berekening van een brandruimte over meerdere verdiepingen vereenvoudigd en verbeterd. Zie de site van NEN voor meer info, www.nen.nl.

42 2019/5

RD5-2019 Inside.indd 42

14-10-19 15:09

1 9 de E D I T I E

Garagedeuren en aandrijvingen

EUROPESE VAKBEURS VOOR RAAM-, DEUR-, ZONWERING-, GEVEL- EN TOEGANGSTECHNIEK

Aluminium voordeuren

15-16-17

JAN 2020

Stalen deuren

Europa’s grootste assortiment voordeuren en garagedeuren • Garagedeuren en aandrijvingen voor garage deuren en inrithekken met BiSecurradiosysteem • Voordeur ThermoCarbon, wereldkampioen warmteisolatie* met standaard RC 3veiligheid • Thermisch onderbroken stalen deuren voor optimale warmteisolatie

Registreer met deze code:

PP99478404

op www.polyclose.be

voor GRATIS

toegang! tot

0,47 W/(m²·K)

Adv-43.indd 1

UD-waarde bij de aluminium voordeur ThermoCarbon

www.hormann.nl

Woensdag ! 15 januari 9u30 tot 18u30 16 januari 9u30 tot 20u Donderdag Vrijdag 17 januari 9u30 tot 18u30

15-10-19 13:34

VMRG NIEUWS Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur redactie

Plek voor BIM in VMRG Kwaliteitseisen 2020 Vanaf 1 oktober 2019 staan de nieuwste VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen weer online. De eisen worden voortdurend aangepast aan nieuwe normen en regelgeving, aan de laatste stand der techniek en ze worden steeds uitgebreider. Zo is er in de nieuwe 2020 versie een hoofdstuk over BIM toegevoegd. Ook zijn er aanpassingen op het gebied van zonwering. De VMRG Kwaliteitseisen zijn de eisen die gesteld worden aan het VMRG Keurmerk. Het VMRG Keurmerk wordt door architecten voor geschreven in bestekken om zeker te zijn van kwaliteitsgevels. Gevels en gevelelementen die geleverd worden door bedrijven met dit keur merk voldoen gegarandeerd aan de eisen die te vinden zijn op het geheel nieuwe communicatieplatform van de VMRG www.vmrg.nl/ kwaliteitseisen Deze bedrijven worden hierop ook door een onafhan kelijke organisatie gekeurd. Alle gevelbouwers die aangesloten zijn bij de VMRG hebben het VMRG Keurmerk.

BIM BIM (Building Information Modeling) is het delen van informatie tus sen de verschillende bouw en productiepartners. Hiervoor zijn echter wel duidelijke afspraken nodig over het proces, de betekenis van infor matie, de vorm, de uitwisseling en het formaat. Vanuit de VMRG zijn er een BIM Uitvoeringsplan en BIM Protocol ontwikkeld die aansluiten op de reeds bestaande documenten vanuit de Bouw Informatie Raad (BIR) en op de bestaande Europese normen. Er wordt nog gewerkt aan

het ILS (Informatie Leveringspecificaties) Gevelproducten. BIM vormt een nieuw hoofdstuk in de VMRG Kwaliteitseisen. Hierin komen het BIM Uitvoeringsplan, het BIM Protocol en de ILS Gevelproducten aan de orde. Ook alle BIM specifieke termen zijn opgenomen in de para graaf Benamingen, zodat verschillende partijen met dezelfde definities voor een bepaalde term werken. Ten slotte zijn ook de normen toege voegd aan de Normenlijst.

Zonwering Voor buitenzonwering is er een aantal voorbeelden van doek bij ritsscreens opgenomen. Het gaat hier om foto’s met toelichting die duidelijk maken wat er binnen de VMRG Kwaliteitseisen voor dit type zonwering toelaatbaar is. Zonwering vormt al jaren een onderdeel van de VMRG Kwaliteitseisen. Zonweringsbedrijven die aangesloten zijn bij de VMRG én gekeurd zijn op de VMRG Kwaliteitseisen Zonwering mogen zich VMRG Zonwering bedrijven noemen en kunnen hun kwa liteit aantonen met een VMRG Zonwering certificaat. Vanaf 1 oktober 2019 staan de eisen voor 2020 online. Officieel gaan deze eisen pas in per 1 januari 2020. Het staat een gebruiker vrij om de VMRG Kwaliteitseisen 2020 nu al van toepassing te verklaren.

www.vmrg.nl/kwaliteitseisen Nieuw aangesloten bedrijven De VMRG verwelkomt onderstaande nieuwe partners • Carlisle Construction Materials BV | www.ccm europe.com • Tapir b.v. | www.tapir.nl

2019/5

RD 5-2019 VMRG.indd 44

15-10-19 13:56

Schüco LivIngSlide.

Efficïente verwerking. Snelle montage. Met kwaliteit, die overtuigt.

Grensloze zichten, die in een handomdraai ontstaan. Nieuwe technische mogelijkheden. Overtuigende kwaliteit, zo ver het zicht reikt. Geniet van de eenvoudige, snelle verwerking en montage van het hefschuifsysteem Schüco LivIngSlide. En bied uw klanten een premium oplossing voor prachtige uitzichten. www.schueco.be/livingslide

Ramen. Deuren. Gevels.

109388_Anz_LivIngSlide_NL_A4.indd 1

23.05.19 10:03

BUITEN DE DEUR

Batimat 2019 4-8 november Het beurscomplex Villepinte in Parijs is weer het decor voor Batimat, een van de meest toonaangevende bouwbeurzen van Europa. Volgens de organisatie is de beurs het trefpunt van beleidsmakers die er hun partners zoeken, plus producten en diensten voor de gebouwen van vandaag en morgen. De beurs omvat de vijf sectoren ruwbouw, hangen sluitwerk, afbouw en decoratie, gereedschappen en it en telecommunicatie. Naar verwachting zullen 350.000 vakbezoekers en 2.600 exposanten elkaar treffen in Parijs. Opdrachtgevers, architecten, adviesbureaus, bouwbedrijven – alle beroepen en bouwsectoren kunnen in ParisNord Villepinte terecht voor het ontdekken van de nieuwste materialen, de laatste technieken en de meest innoverende oplossingen. www.batimat.com

Bouw & reno 11 januari Het aanbod op bouw&reno is volgens de organisatie zowel divers als kwalitatief hoogwaardig. De beurs is het beste bewijs dat een bouwen renovatiebeurs op een beperkte oppervlakte een compleet overzicht kan geven van de bouwsector. Negen dagen lang vindt de bezoeker in de Antwerp Expo een actueel overzicht van wat de bouwsector te bieden heeft. Een van de bezoekers schreef als review: “Al meer dan 15 jaar is bouw&reno dé plaats waar we concrete leads uit ons werkgebied genereren. Professioneel georganiseerd en zeer gezellig.” www.bouwreno.be

Agenda Cursus houtskeletbouw 29 oktober en 5 november Aan bod komen de voordelen en toepassingsmogelijkheden van houtskeletbouw, prefab elementen, basiskennis tekeninglezen en de aansluitingen en opbouw van de elementen. www.houtwereld.nl

Training Bouwbesluit 4 november De belangrijkste ontwerpbepalende onderwerpen en principes komen aan bod, zoals brandscheidingen en daglicht. De cursusleiders belichten de meest recente ontwikkelingen en wijzigingen van Bouwbesluit 2012. www.bouwforum.nl

Verduurzaming bestaande woningbouw 5 november Succesvolle renovatieprojecten vereisen medewerking van alle stakeholders. Initiatief, scopebepaling, ontwerp en realisatie zijn nauw verbonden en bepalend voor het succes. Deze training springt daarop in. www.bob.nl

Bouwfysica in de praktijk: warmte en vocht Innovatie staat centraal op Polyclose 15-17 januari Polyclose in het Belgische Gent is de vakbeurs voor raam-, deur-, zonwering-, gevel- en toegangstechniek. Ook deze negentiende editie staat in het teken van innovatie. En dat is meer dan ooit geen loze belofte – de markt van ramen, deuren, zonweringen, gevelsystemen en toegangstechnieken innoveert immers razendsnel. Bouw- en gebouwoptimalisatie zijn de trend, aangespoord door steeds strengere energie- en veiligheidsnormen en digitalisering van het bouwproces. Het design van ramen en deuren, hun grootte en functionaliteit, en combinatiemogelijkheden met zonwerende systemen, drukken in toenemende mate hun stempel op de moderne architectuur. Traditionele stenen gevels worden vervangen door glasgevels, het zadeldak maakt plaats voor een plat dak. Daken worden een horizontale doortrekking van de gevel en de gevelelementen in de hedendaagse architectuur. Drie dagen lang demonstreren meer dan 250 Europese exposanten hun noviteiten aan zo’n 14.000 bezoekers, waarvan 25 procent uit Nederland. Dat maakt van Polyclose volgens de organisatoren het niet te missen evenement voor professionals om op de hoogte te zijn van de nieuwe producten en trends. www.polyclose.be

7 november In deze opleiding krijgt u op een interactieve wijze inzicht in de bouwfysische aspecten van warmte en vocht. Met veel praktische voorbeelden en door te spelen met variabelen ligt het accent op het kunnen overzien van ingrepen in de warmte- en vochthuishouding. www.bob.nl

BENG: nieuwe energieprestatienorm 13 november In deze training is er aandacht voor de nieuwe eisen, de achtergronden van de rekenmethodiek en de concrete invulling ervan. U krijgt praktische informatie over wat BENG betekent voor de woningen utiliteitsbouw. www.bouwforum.nl

46 2019/5

RD5-2019 Buiten de deur Agenda.indd 46

15-10-19 13:57

In de volgende Raam en Deur editie Jaargang 21 nr 5 - 2019

tot verwerker k, van ontwerper nie ch lte ve ge en -, deur vakblad voor raam

OBJECT- & VOORDEURSYSTEMEN Deursysteem heroal D 72 van aluminium

Het heroal D 72 deursysteem biedt functionele veelzijdigheid en voldoet aan de hoogste eisen wat betreft warmte-isolatie en statische belasting. Met heroal D 72 kunnen alle gebruikelijke openingswijzen, inclusief automatische deuren, evenals inbraakwerende deuren worden gerealiseerd.

aandacht voor o.a.

Meer informatie hierover vindt u op www.heroal.nl

hal, noen h c e T e ti Persberichten a m r Transfo ente u iteit Twkunt Universnieuws voor 13 november a.s. sturen naar raamendeur@ plancommunicatie.nl

04-08 NOV 2019 HAL 5A S TA N D M 0 3 3

Uitvoering met vlakke dorpel of dorpelloos met geïntegreerd heroal DS drainagesysteem

• Gevelsystemen • Beurs Polyclose Gent • Beurs Gevel Rotterdam In de rubriek Bo

PA R I J S B AT I M AT

Geteste beslageenheden voor vlucht- en reddingswegen volgens DIN EN 179 en DIN EN 1125 behoren tot de standaard

uwplaats:

8 14-10-19 13:2

over.indd 1

RD 5-2019_C

Interesse in de on en offline presentatie mogelijkheden? Bel +31 (0)73 503 35 44 of mail: raamendeur@ molijnsalessupport.nl

Grote creatieve vrijheid dankzij de hwr-poedercoating, heroal SD en de exclusieve kleuren van Les Couleurs® Le Corbusier Als heroal Les Couleurs® Le Corbusier deur incl. omkeerbare deurvulling, greeplijsten, deurscharnieren en andere extra’s verkrijgbaar

Adv-47.indd 1

15-10-19 13:34

Een meesterwerk.

Het ALU axxent PLUS beslag van SIEGENIA is de oplossing voor volledig verdektliggende techniek. Aluminium raamsystemen zijn duurzaam en hebben een lange levensduur. Dit zijn de perfecte bouwstenen voor verfijnde architectonische concepten die maximale planning en ontwerpvrijheid vereisen. Het gereduceerde aantal afzonderlijke componenten en de hoge mate van voormontage zullen uw werkprocessen optimaliseren. Meer info: www.siegenia.com SIEGENIA Raamsystemen Âˇ Deursystemen Âˇ Comfortsystemen

TP_TITAN_axxent_nl.indd 1

16.04.2019 08:52:46