Raam en Deur 3-2016 by Molijn Sales Support

Jaargang 18 nr 3 - 2016

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Stan de Ridder van Wellsun:

â&#x20AC;&#x2DC;TUe bevestigt de claims van onze baanbrekende adaptieve gevelâ&#x20AC;&#x2122; p01_Cover.indd 1

26-05-16 13:44

DucoGrille NightVent

EfficiĂŤnte afkoeling op een natuurlijke manier

De DucoGrille NightVent is een glasvervangend ventilatieluik dat niet enkel gekenmerkt wordt door de esthetiek van het buitenrooster en het binnenpaneel, maar eveneens door de toevoer van grote debieten verse buitenlucht. Hierdoor leent dit ventilatieluik voor glasgoten tussen 26 en 54 mm zich uitstekend voor een efficiĂŤnte en energiezuinige koeling van eender welk gebouw, en blijft de akoestische demping verzekerd.

We inspire at www.duco.eu

26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 23 Naamloos-1 1

20/05/16 08:23 24-05-16 09:41

VOORWOORD

2020: bijna afgevinkt. En 2050? Dat wij in Raam en Deur volop aandacht besteden aan de duurzame eisen die in 2020 gaan gelden voor nieuwbouw, dat weet u. We hebben er momenteel zelfs een serie over, genoemd ENERGIENEUTRAAL. Maar als het om verduurzamen van vastgoed gaat, kijken beleidsmakers en bouw inmiddels ook al naar de volgende deadline: 2050. In dat jaar moet alle bestáánde bouw naar nul op de meter. De markt bedenkt daar nu al tal van concepten voor. Ook daar besteden wij overigens volop aandacht aan, in onze serie over BOUWCONCEPTEN – in deze uitgave wederom met een concept voor de aanpak van bestaande hoogbouw. Recentelijk gaf de overheid de bouw nog eens een duw in de rug richting 2050, met het instellen van de EPV, de energieprestatievergoeding. Die EPV maakt een renovatie naar nul op de meter extra aantrekkelijk; de vergoeding voor een NOM renova tie is binnen die EPV vijf keer hoger dan een aan pak naar label B, wat veel corporaties nog als renovatiedoel hanteren. Binnen de EPV is een NOM aanpak maar 35% duurder dan die sprong naar label B. 2050 heeft ook consequenties voor de raam en deurenbranche. Als de lat hoger komt te liggen, moeten wij innoveren. In het verhaal over de ener gieneutrale @Home woontoren in Amsterdam in deze uitgave, zit die innoverende stap bijvoorbeeld in de sprong van PV aan de gevel naar PV geïnte greerd in het raam. Het is wachten op de marktpar tij die die slag naar dat PV raam maakt. Met een goed doorzicht en betaalbaar, de twee hete hangij zers van huidige producten op dit gebied.

COLOFON Raam en Deur vakblad voor raam , deur en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker. www.raamendeuronline.nl Verschijning 6x per jaar Uitgave Plancommunicatie Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: info@plancommunicatie.nl Website: www.plancommunicatie.nl Uitgever Edgar Molijn Redactie-adres Raam en Deur Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E mail: raamendeur@plancommunicatie.nl Redactie Hans Fuchs, Arie Grevers, Louis Jongeleen, Johan van Leipsig, Edgar Molijn

Innoveren moeten we ook aan de proceskant; hogere energieprestatie eisen vragen om integrale concepten, opgebouwd uit efficiënt gemaakte, slimme componenten – componenten die ook pres teren wat beloofd wordt. Wie een concept aan biedt, zal in de toekomst waarschijnlijk ook de energieprestaties moeten garanderen – in meerja rige contracten. Ook dat roept vragen op, ook naar de rol van producenten van ramen en deuren. Prefab bouwen dus, industrieel bouwen, als alter natief voor de traditionele aanpak op de bouw plaats, met zijn faalkosten en ad hoc halve oplos singen voor plots opduikende bouwproblemen. Bouwen misschien ook met de 3D printer; ook daar besteden we in deze uitgave aandacht aan. Bou wen met concepten voor bestaande bouw lijkt lang zaam terrein te winnen, kijk naar recente concep ten als Growing Green, Second Skin, kijk naar de inspanningen binnen de Stroomversnelling. Ook in deze uitgave kunt u lezen over zo'n concept; de aanpak van de serviceflat Lindenhove in Apel doorn, door het consortium Duurzaam & Comforta bel – en over het bijzondere proces dat aan die renovatie vooraf ging; een uitvraag met open dialo gen, onder regie van Platform31. Wie dit leest en denkt 'Je kan me wat met je con cepten en je garanties'; reageer via Facebook, Twit ter of LinkedIn. We zijn altijd in voor een goede discussie over prangende vragen, altijd in voor een dialoog vanachter het toetsenbord, om samen te komen tot de kern van kwesties en vraagstukken. Veel leesplezier, Edgar Molijn Hoofdredactie Raam en Deur

Adverteren Molijn Sales Support Bert van Woesik en Edgar Molijn Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 35 44 Fax +31 (0)73 503 11 95 E mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl Website: www.molijnsalessupport.nl

Opgave en vragen over abonnementen in België Abonnementenland Diependaalweg 6 3020 Herent Tel. +32 (0)28 08 55 23 Website: www.bladenbox.be voor abonneren of www.aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Jaarabonnement buitenland € 92,22

Vormgeving Inpladi bv bureau voor idee en creatie, Cuijk

Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Druk Veldhuis Media bv, Raalte

Prijswijzigingen voorbehouden.

Opgave en vragen over abonnementen Nederland Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest Tel. 0900 ABOLAND of 0900 226 52 63 € 0,10 per minuut Fax 0251 31 04 05 Website: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Jaarabonnement € 76,32 excl.btw.

Close-Up Advertorial Copyrights Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, op welke wijze dan ook of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open baar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Uitgever en redacteuren aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelin gen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. De wederpartij wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken maar af te gaan op zijn profesisionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controlereren. De inhoud van zowel adverten ties als Close Up pagina's zijn samengesteld door of namens adverteerders en wordt door Plancommunicatie niet beoordeeld op de juist heid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. Plancommunicatie aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van zowel advertenties als Close Up pagina’s. ISSN 1389 6873

: @RD_redactie

: @RD_banen

Uitgever en redacteuren verklaren dat deze uit gave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en redacteuren op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.

3/2016

p03_Voorwoord.indd 3

26-05-16 13:58

INHOUDSOPGAVE

Actueel

Bij adaptieve gevels draait alles om de zon Als we de EU doelstelling voor vermindering van CO2 uitstoot willen halen, moeten we veel nuttiger gebruikmaken van zonne energie. Dat kan, met aanpasbare ofwel adaptieve gevels. Dat is de belangrijkste conclusie van een uitgebreid onderzoeksproject waarvan dit voorjaar de uitkomsten naar buiten kwamen.

12 Trends

De voordeur is weer grande entree Van ondergeschoven kindje naar grande entree; de voordeur is sinds enige tijd weer het visitekaartje van de woning. Dat althans zeggen industrieel ontwerper Sven Schimmer en architect André de Vos van bureau Kabaz in Laren/Hilversum: “De voordeur is het startpunt van de esthetische beleving van een huis.”

18 De Bouwplaats

26 Op de cover Stan de Ridder van Wellsun: ’TUe bevestigt de claims van onze baanbrekende adaptieve gevel’ Lees verder Actueel pagina 12 Beeld: Marcus Peters

Postbox Berichten uit de markt Actueel Bij adaptieve gevels draait alles om de zon 4

Boekrecensie Boekrecensie

Trends De voordeur is weer grande entree

Het Familiebedrijf De succesformule van Renson

Column Peter Kraak

De Bouwplaats Waarde verbinden aan hergebruik

Jaargang 18 nr 3 - 2016

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Stan de Ridder van Wellsun:

‘TUe bevestigt de claims van onze baanbrekende adaptieve gevel’ p01_Cover.indd 1

26-05-16 13:44

2016/3

p04_Inhoud.indd 4

27-05-16 08:39

INHOUDSOPGAVE

Techno

Toepassing van 3D-printtechnieken vraagt inzicht en lef

De potentie van de technologie van het 3D printen is onvoorstelbaar groot en de toepassings mogelijkheden zijn nu al verbluffend en zeer divers. Tegelijkertijd blijft het gebruik van deze veelbelovende technologie in de Nederlandse bouwsector nog beperkt. In de praktijk blijkt dat voor succesvol werken met 3D printtechnieken een gestructureerde aanpak nodig is en knowhow. Daarom organiseerde het TNO InnovatieCentrum Bouw (ICB) dit voorjaar een mini symposium met als onderwerp: ‘3D printen in de bouw – toekomst voor het MKB?’ Een verslag van hoogstandjes en hindernissen.

Bouwconcepten

Prefab puien met lamellen tussen triple glas In Apeldoorn krijgen de 180 appartementen van serviceflat Lindenhove nieuwe puien met triple glas en geïntegreerde lamellen, plus diepe balkons met rondom glas. Dat is, in combinatie met een flinke isolatie van de schil, nieuwe installaties en PV op dak en kopgevel, goed voor een energieneutraal eindresultaat. Alle ingrepen zijn onderdeel van het renovatieconcept Duurzaam & Comfortabel, waarmee in Apeldoorn momenteel een pilot wordt uitgevoerd. De aluminium puien uit het renovatieconcept komen van Rutolux in Groesbeek.

Energieneutraal

Energieneutraal wonen in @Home In @Home wonen huurders straks energieneutraal – onder andere dankzij een goed geïsoleerde schil met aluminium kozijnen en triple glas. En dankzij 2500 vierkante meter PV aan de gevel en op de twee daken van de woontoren in het Amsterdamse Amstelkwartier. De gevel elementen van het 73 meter hoge Mecanoo ontwerp zijn geprefabriceerd, inclusief kozijnen en glas. Voor de PV panelen moet het montageteam ter plaatse aan de slag.

36 Techno Toepassing van 3D printtechnieken vraagt inzicht en lef

Bouwconcepten Prefab puien met lamellen tussen triple glas

Energieneutraal Energieneutraal wonen in @Home

Branchepagina’s NBvT VKG VMRG

42 44 45

Buiten de Deur/Agenda Beurzen en evenementen

Close Up REHAU Burghouwt Artitec AXA

17 25 33 39

Uitgelicht Selectie productnieuws

Inside Bouwbesluiten, regelgeving etc

43 3/2016

p04_Inhoud.indd 5

27-05-16 08:39

NIEUW

EĂŠn innovatief profielsysteem voor alle dubbel- en tripleglas oplossingen SOFTLINE 82 NL: het kunststof profielsysteem dat speciaal is ontwikkeld voor triple glas. Met SOFTLINE 82 NL worden hogere isolatiewaarden bereikt, wat resulteert in een lager energieverbruik en minder CO2 uitstoot. Het dikwandige profiel (wandsterkte klasse A!) zorgt voor vaster zittende schroeven en extra stevige hoekverbindingen waardoor ramen en deuren vele jaren lang perfect

functioneren. Kenmerkend is ook het Dutch design dat past bij

de Nederlandse bouwstijlen van de 20e eeuw.

Meer comfort, minder energieverbruik en 100% recyclebaar: SOFTLINE 82 NL maakt het verschil!

www.vekakozijn.nl

VEK 249 Advertentie 1 2016_A4.indd 1 Naamloos-6 1

24-05-16 08:59 24-05-16 10:03

POSTBOX

Veiligheidsapp voor ongevallen op werkvloer ISS Facility Services heeft een veiligheidsapp ontwikkeld die ongevallen op de werkvloer helpt voorkomen. De app geeft medewerkers bovendien belangrijke informatie bij noodsitua ties. Volgens gegevens van de RIVM krijgen jaarlijks 230.000 werknemers een arbeidsongeval, ruim 600 slachtoffers per dag. Volgens ISS heeft onderzoek het afgelopen jaar inzichtelijk gemaakt dat een flink deel van de potentiële risico’s valt af te dekken door heldere voorlichting, instructie en real time informa tie. Het bedrijf besloot daarom een applicatie te ontwikkelen die de medewerkers op de werkvloer direct inzicht biedt bij vraag stukken over veiligheid. De app geeft medewerkers belangrijke informatie bij noodsituaties. Voordat zij aan het werk gaan kun nen gebruikers er een Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) mee afnemen. Dankzij de camerafunctie op de telefoon kunnen zij bovendien direct incidenten doorgegeven aan de Servicedesk. Daarnaast kunnen de gebruikers via de tool instructiefilmpjes bekijken. De ISS HSE app is gratis beschikbaar in de App store (iOS) en via Google Play.

Fakro wint Red Dot Design Award 2016 Fakro heeft de Red Dot Design Award 2016 gewonnen voor het platdakraam DEF DU6. De Red Dot Design Award is een internationale prijs voor design die sinds 1955 jaarlijks uitgereikt wordt door het Design Zentrum Nordrhein Westfalen in Essen. De winnende ontwerpen zijn gekozen door een jury van 41 leden (zelfstandige ontwerpers, vooraanstaande professoren en journalisten) in de categorieën productdesign, designbureaus en designconcepten. Het winnende Fakro platdakraam DEF met elektri sche bediening bevat technische oplossingen die gecombineerd zijn met een modern design, zo vindt de jury. Door het minimalistische en strakke ontwerp valt het dakraam op binnen het totale assortiment van Fakro dakramen. Veel natuurlijk licht, een hoge thermisch isolerende werking, de vooruitstrevende automatische bediening en een geavanceerd design zorgen ervoor dat het dakraam het interieur onder het platte dak verandert, zo looft de jury het Fakro dakraam.

Start sloop voor nieuwbouwplan Sealing Valley In Aalten is de sloop gestart van de panden aan de Industrieweg om ruimte te maken voor de Kenniscampus op het gebied van brand en vluchtveiligheid en bescherming tegen water, gas, corrosie en andere calamiteiten. Het geheel moet Sealing valley gaan heten. “We gaan Aalten op de wereldkaart te zetten met een educatief kennis en trainingscentrum en een R&D centrum dat zijn weerga niet kent in de afdichtingen oftewel sealing wereld”, zegt initia tiefnemer Hans Beele van Beele Engineering. Voor het ontwerp is Architect John Velthuis uit Oldenzaal benaderd. Hij heeft als opdracht gekregen om voor de 45.000 vierkante meter een uniek en esthetisch hoogwaardig complex te ont werpen, waar ook veel ruimte is voor milieu en duurzaam heid. Scholen, leveranciers of certificerende instanties die interesse hebben om betrok ken te worden bij het cam pusproject, kunnen zich mel den bij Beele Engineering.

Renson krijgt project in Shanghai

Renson, actief in ventilatie, zonwering en terrasoverkappingen, heeft een project in Shanghai binnengehaald. Renson is al sinds 2013 actief op de Aziatische markt, maar het Black Forest project in Shanghai is het eerste project van deze grootte in Azië, ver duidelijkt Rick Heintjes, Renson Sales Manager voor Azië: “Dit project omvat de plaatsing van maar liefst 3000 Fixscreens in high end residentiële appartementen, ver deeld over 3 torengebouwen. De eerste van die torens werd al uitgerust met 985 van die types doekzonwering. Het contract voor het tweede en derde torengebouw werd eind sep tember 2015 afgesloten met plaatsing medio 2016. Deze overeenkomst is met z’n waarde van meer dan 1,8 miljoen euro de grootste deal die Renson tot op vandaag op de Aziatische markt kon afsluiten.”

Nieuw evenement securitymarkt Met de lancering van Amsterdam Security wil RAI Amsterdam inspelen op de ontwikkelin gen in de securitymarkt. Het nieuwe interna tionale event, voor het eerst te houden in 2017, richt zich op bedrijven, organisaties en overheden die op zoek zijn naar veilig heidsoplossingen. Deze eindgebruikers, zoals vliegvelden, grootwinkelbedrijven, de trans portwereld en publieke veiligheid, herkennen volgens RAI hun specifieke veiligheidsvraag stuk niet op traditionele vakbeurzen. Amsterdam Security richt zich naar eigen zeggen op het creëren, faciliteren en vernieu wen van waardevolle ontmoetingen, waar deze partijen meer aan hebben. De eerste editie van Amsterdam Security vindt plaats van 31 oktober tot en met 2 november 2017. Het evenement vindt gelijktijdig plaats met de vakbeurs Safety Security Amsterdam (SSA). 3/2016

p00_Postbox.indd 7

26-05-16 13:50

POSTBOX

Bazo levert convectorroosters Museum Rotterdam

Moso International opent nieuw hoofdkantoor Bamboebedrijf Moso International heeft zijn nieuwe hoofdkantoor in Zwaag officieel geopend. Met de ingebruikname van het nieuwe pand aan de Adam Smithweg verwacht de internatio naal opererende onderneming klaar te zijn voor de toekomstige groei en presenteert met het ontwerp van het kantoor een visitekaartje voor iedereen die interesse heeft in de toepassings mogelijkheden van bamboe. Het nieuwe kantoor is met 39.150 kubieke meter (4.350 vier kante meter) het grootste bamboemagazijn van Europa. Het duurzaam gebouwde kantoor is licht en ruim ingericht. Met de talloze toepassingen zoals vloeren, trappen, plafonds, deuren, kozijnen en meubels, is het pand een unieke bamboeshowroom, aldus Moso. Het pand heeft een hart van bamboe: 5 bamboestammen van 12 meter hoogte zijn, dwars door de verdie pingsvloeren heen, van de vloer tot aan het dak geplaatst. Vanaf de entree tot in het magazijn loopt een speciale route, die inzicht biedt in de totale levenscyclus van bamboe.

Het Velpse bedrijf Bazo Staalbeheer heeft de convectorroosters voor het nieuwe onderko men van Museum Rotterdam geleverd. Het museum is sinds kort op een nieuwe vaste locatie te vinden, genaamd Het Timmerhuis. De architect heeft voor het ontwerp gekozen voor veel duurzame en eerlijke materialen. Zo is Bazo gevraagd een bijzonder stukje in het gebouw te produceren en bouwen, name lijk de convectorroosters. Convectorroosters zijn normaal gesproken niet heel erg bijzon der, maar deze keer wel, aldus het Velpse bedrijf. In Het Timmerhuis moesten ze namelijk cirkelvormig zijn, geheel vloeiend met de raampartijen. Ook moesten de roos ters fungeren als een natuurlijke overgang naar de bestrating die in het gebouw wordt gebruikt.

Inbraakslachtoffer slaat graag terug Een groot deel van de slachtoffers van een inbraak koestert gevoelens van agressie richting de dader. Ruim 4 op de 10 ondervraagden die een inbraak of inbraakpoging meemaakten, zou den de inbreker wel eens een flink pak rammel willen geven (43 procent). Volgens de slacht offers is de huidige strafmaat voor de dader van een inbraak veel te laag. Bijna 3 op de 10 vinden een jarenlange celstraf het meest gepast (28 procent). Een kwart vindt dat de inbre ker, wanneer hij in de kraag wordt gevat, moet worden verplicht tot het betalen van een ruime schadevergoeding. Dit zijn enkele resultaten uit een onderzoek van de stichting Nationale Inbraakpreventie Weken onder ruim 1000 respondenten. Bijna een kwart van de ondervraag den is heel erg boos op de inbreker en een vijfde zou de inbreker weleens goed de waarheid willen vertellen over wat hen is aangedaan. Op de site www.stichtingnipw.nl/check staat een InbraakPreventieCheck waar mensen kunnen testen hoe inbraakveilig hun huis is.

Bouw Compleet breidt uit met congres Bouw Compleet Gorinchem breidt uit met een 3 daags congres. De onderwerpen die tij dens de beurs aan de orde zullen komen, zijn Veiligheid van gebouwen, Brandveiligheid in gebouwen en Risico aansprakelijkheid in de bouw. Met het 3 daagse congres krijgt de vakbeurs Bouw Compleet Gorinchem een kwaliteitsimpuls, aldus de organisatie. Elke dag vinden seminars plaats waarbij ervarings deskundigen ingaan op onderwerpen uit de bouwbranche omtrent (brand)veiligheid en risicoaansprakelijkheid, waaronder de vuur werkramp in Enschede. Evenementenhal geeft dit congres in samenwerking met Euroforum invulling. Dat uit zich niet alleen in het 3 daags congres, maar is ook terug te zien op de beursvloer. Zo breidt de vakbeurs uit met een Gereedschapsplein en Duurzaamheidsplein. Marktspelers zoals Fein, Makita en Panasonic hebben hier al een plek bemachtigd, aldus de organisatie. Bouw Compleet Gorinchem vindt plaats op 13, 14 en 15 september.

2016/3

p00_Postbox.indd 8

26-05-16 13:50

POSTBOX

Axis Communications breidt team uit

Met de recente introductie van de Axis Companion Line, heeft Axis Communications een nieuwe strategie aangekondigd voor videobeveiligingsoplossingen voor kleine bedrijven. Deze small systems markt biedt in de toekomst uitstekend groeiperspectief en daarom zet Axis hierop in. Om de markt goed

te kunnen bedienen, heeft Axis Communications zijn team uitgebreid met 3 nieuwe medewerkers. Eén van de nieuwe mensen is Nathalie Legault Forest. Sinds april versterkt zij het Benelux Inside Sales team met haar ervaring in sales en account management bij onder andere

Procter&Gamble en Alan Rogers. Tayfun Buyar startte in mei en gaat zich richten op de small business markt. Voor het onderdeel Medium Business heeft Axis een IP video expert aangenomen met 14 jaar ervaring bij Videor en Viasys Intelligent Video GmbH: Thorsten Grimm.

Breuer & Schmitz C2C gecertificeerd

NEN voortaan Koninklijk

Scharnierenfabrikant Breuer & Schmitz heeft het Cradle to Cradle bronze certificaat behaald. Hierbij worden niet alleen de recyclemogelijkheden en de eventuele gezondheidsinvloeden van de toegepaste materialen getest, maar ook het verantwoord omgaan met energie en water binnen het productieproces wordt beoordeeld. De kwaliteitsmanager van Breuer & Schmitz, Josef Rickert had alles goed voorbereid. “De volgende stap naar het zilveren certificaat ligt al binnen handbereik!” De directie van Breuer & Schmitz, bestaande uit de broers Patrick en Markus Müller, ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet: “Gecertificeerd zijn nu de productgroepen allround, topforce, alle projectscharnieren en achterconstructies en de kogel stift paumelles.” Het totale programma voor utiliteit, zorg en woningbouw is daarmee afgedekt, aldus het tweetal. “Als A merk producent kunnen wij ons nog meer onderscheiden in de markt”, voegen accountmanagers voor Nederland, Johan van Huffelen en Gijs Bert Drost, nog toe.

NEN bestaat dit jaar 100 jaar. Tijdens het jubileumfeest ter ere van het 100 jarig bestaan van NEN in het Concertgebouw in Amsterdam heeft het bedrijf het predicaat Koninklijk mogen ontvangen. Kees van der Waaij, bestuursvoorzitter van NEN, nam het predicaat in ontvangst uit handen van com missaris van de Koning in Zuid Holland, Jaap Smit. Piet Hein Daverveldt, Algemeen Directeur NEN: “We zijn ontzettend blij met deze eervolle erkenning, het is letterlijk de kroon op 100 jaar normalisatiewerk. NEN zal het predicaat Koninklijk met trots gaan voeren.”

Nieuw kennis- en adviescentrum van start

Links naar rechts: Gijs-Bert Drost, Johan van Huffelen, Patrick Müller en Ernst-Jan Mul van EPEA.

Nederland is binnenkort een nieuw kennis en adviescentrum rijker. Per 1 juli start Volandis, gericht op duurzame inzetbaarheid in de Bouw en Infrasector. Het kenniscen trum richt zich op het optimaal ondersteu nen van werknemers en werkgevers bij hun invulling van duurzame inzetbaarheid. En daagt hen uit hier zelf mee aan de slag te gaan. Volandis adviseert over onder andere veiligheid, nieuwe arbeidsmiddelen, gezond heid, werkomstandigheden, loopbaanontwik keling en opleiding. De werkzaamheden zijn erop gericht zoveel mogelijk werknemers en werkgevers in de sector te bereiken, te advi seren en door te verwijzen als maatwerk gevraagd wordt. Het nieuwe kenniscentrum is het resultaat van het cao akkoord Bouw & Infra van 13 juni 2015. 3/2016

p00_Postbox.indd 9

26-05-16 13:50

NIEUW ONTWIK KE

Natuurgetrouwe Arduin-look Verkrijgbaar tot 7 mtr. lengte Uniek gepatenteerd procedé Super isolerend uit glasvezel versterkt polyester Verbeterde waterdichtheid Directe beglazing mogelijk

EASY-ENT®ARDUIN-LOOK

INNOVATIEVE OPLOSSINGEN VOOR DE KOZIJNINDUSTRIE

DORPELS VOOR KUNSTSTOFKOZIJNEN WWW.VENSTERTECHNIEK.NL

Uniek in deursluittechniek, sinds 1932 fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen

“Ontworpen met oog voor design”

Design line DICTATOR deurvastzetters met een slag van 8, 12 of zelfs

16 cm ! Voor het vastzetten van bijvoorbeeld openslaande (terras-) deuren waarbij de bestrating fors lager ligt.

16 cm

12 cm

8 cm

ZE-80 ZE-120

    

ZE-160

Compact design Voetbediend Eenvoudige montage Verzonken bevestigingsgaten, torx schroeven meegeleverd Verende constructie in de voet, altijd goed contact met de (gladde) vloer

DICTATOR Productie B.V. Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Naamloos-3 1

26-05-16 14:03

POSTBOX

“Deurkruk wordt vaak vergeten”

“Vertrouwen woningmarkt naar nieuw record” De Eigen Huis Marktindicator die het consu mentenvertrouwen in de woningmarkt weer geeft, steeg in april tot 118 punten. Dat is 2 punten meer dan in de voorgaande maand en de hoogste stand sinds de introductie 12 jaar geleden. Aanjager van het positieve consu mentensentiment is vooral de lage rente stand. De Eigen Huis Marktindicator liet in april de achtste stijging op rij zien. In december 2012 stond de index nog op een dieptepunt van 51 punten.

Armstrong partner in C2C Bouwgroep

Vrouwen besteden graag tijd en geld aan de inrichting van hun huis. Deurkrukken worden daarbij echter vaak vergeten. Terwijl ze toch dagelijks meermaals gebruikt worden en veel vrouwen ze als finishing touch van het interieur zien. Dat blijkt uit recent onderzoek, in opdracht van Intersteel, onder 1.438 vrouwen. Terwijl 95 procent van de ondervraagden details in het interieur belangrijk vindt, heeft ruim de helft nog nooit overwogen om de deur krukken in huis te vervangen. De vrouwen die wel daadwerkelijk aandacht besteedden aan de deurkrukken in hun woning (45 procent), zijn volgens het onderzoek blij met het resultaat. Ruim driekwart van de vrouwen vindt een hoge kwaliteit van deurkrukken belangrijk. Ze geven daarbij ook de voorkeur aan design boven standaard, omdat design tegelijkertijd de finishing touch voor de inrichting kan zijn. Maar wel voor een acceptabele prijs. Het materiaal, hoe de deurkruk aanvoelt en hoe hij werkt, is van minder belang.

“Bewoners vaker ziek door ongezonde woningen” Bewoners van huizen met een slecht binnenklimaat hebben meer last van gezondheids problemen zoals concentratiestoornissen, griepverschijnselen en vermoeidheid. Nederlanders ervaren vooral hinder van vocht en onvoldoende frisse lucht in hun woning, hebben regel matig last van keel en neus en ervaren hun eigen gezondheid als ondermaats. Dit blijkt uit een grootschalig Europees bewonersonder zoek van de Duitse Humboldt Universiteit in opdracht van de Velux Groep. Volgens Velux is er in Nederland bij renovatie en nieuwbouw onvoldoende aandacht voor het binnenklimaat. Politiek en de bouwsector moeten meer samenwerken om de gezondheid van bewoners te verbeteren en productiviteitsverlies tegen te gaan. Om het binnenklimaat van woningen te verbeteren, moet volgens de onderzoekers gelet worden op 5 factoren: goede slaap omstandigheden, voldoende natuurlijk licht, frisse lucht, een comfortabele binnen temperatuur en een gezonde vochtigheids graad. Het onderzoek, de Healthy Homes Barometer, is een bewonersonderzoek onder 14.000 Europeanen naar de gezondheidseffecten van het binnenklimaat van woningen.

Links Jelrik Engbersen (Country Sales Manager Armstrong Building Products) en rechts Kees Verweel (voorzitter C2C Bouwgroep)

Armstrong Plafonds, actief op het gebied van akoestische plafondsystemen, is de nieuwe partner van de C2C Bouwgroep. De C2C Bouwgroep is een samenwerkingsverband van ondertussen 15 bedrijven die samen het Cradle to Cradle (C2C) gedachtegoed willen verspreiden en stimuleren binnen de Nederlandse bouw. Voor Armstrong spreekt duurzaamheid voor zich. Armstrong heeft een Plafond Recyclingprogramma, waarin oude plafonds hergebruikt worden om nieuwe van maken. Daarnaast is Armstrong de eerste plafondfabrikant in Europa met een complete lijn aan C2C gecertificeerde producten. De Perla en Ultima+ portfolio’s zijn C2C Bronze gecertificeerd. Perla tegels bestaan uit mini maal 42 procent hergebruikt materiaal. Bij Ultima+ dB ligt dat zelfs op 64 procent. 3/2016

p00_Postbox.indd 11

26-05-16 13:50

ACTUEEL Tekst Louis Jongeleen | Beeld Ingmar Kurth, bouwplaatVught Schakelbaar glas in hoofdkantoor chemieconcern Merck in Darmstadt

TU/e ontwikkelt voorspellende prestatieberekening van adaptieve gevels

Bij adaptieve gevels draait alles om de zon Als we de EU-doelstelling voor vermindering van CO2-uitstoot willen halen, moeten we veel nuttiger gebruikmaken van zonne-energie. Dat kan, met aanpasbare ofwel adaptieve gevels. Dat is de belangrijkste conclusie van een uitgebreid onderzoeksproject waarvan dit voorjaar de uitkomsten naar buiten kwamen. Ingenieur Roel Loonen (29) van de TU/e was betrokken bij dat FACETproject. Hij vertelt over zijn specialiteit: het voorspellen van de prestaties van adaptieve gevels met behulp van computermodellen en gebouwsimulaties. 12

2016/3

p00_Actueel.indd 12

26-05-16 13:31

ACTUEEL

Bijna alle onderzoeksinstituten en een groot aantal wetenschappers in Nederland die zich systematisch bezighouden met ontwikkeling van vernieuwende geveltechniek, werkten in de afgelopen drie jaar samen in de FACET- en CAGIM-projecten (zie kader). Centrale vraag was: hoe kunnen dynamische, adaptieve gevels worden ontworpen waarmee we nul-energiegebouwen realiseren die tegelijkertijd een comfortabel binnenklimaat bieden voor gebruikers (FACET) of de geschikte omstandigheden voor plantengroei (CAGIM)? Roel Loonen, verbonden aan de Bouwkundefaculteit van de TU/ Eindhoven en lid van de leerstoelgroep ‘Building Performance’ was actief in de ontwikkeling van software voor FACET. Loonen: “Vóór het FACET-project was het softwarematig nog niet goed mogelijk om de veranderlijke eigenschappen van een adaptieve gevel te onderzoeken. Met onze groep hebben we in het kader van FACET die mogelijkheden uitgebreid met nieuwe simulatieprogramma’s en computermodellen. Daarmee kun je bijvoorbeeld de impact van slimme daglichttoetreding berekenen of aantonen wat zonwering of weersafhankelijke isolatie doen. Dat onderzoeksgereedschap ontwikkelen is tegelijkertijd ook mijn promotieonderzoek.”

Roel Loonen:

“Bij statische gevels zijn energiebesparing en binnenklimaat nooit optimaal”

Omgekeerd Op de zesde verdieping van het Bouwkundegebouw op de campus van de TU/Eindhoven heerst een rustige werksfeer, terwijl toch zeker veertig mensen er hun werkplek hebben. Aan hun beeldschermen werken studenten en wetenschappers aan hun scripties en onderzoeksverslagen. Roel Loonen heeft zijn computer even uitgezet om in de glazen spreekkamer op de afdeling te vertellen over FACET en zijn andere wetenschappelijke activiteiten. Loonen: “FACET was vooral bijzonder vanwege de gekozen onderzoeksstrategie. We volgden in feite een methode die omgekeerd was ten opzichte van de traditionele aanpak. Normaal gesproken ga je bij het ontwikkelen van een gevel uit van een bepaald materiaal of een gegeven gebouwontwerp. Vervolgens ga je met behulp van simulatieprogramma’s berekenen hoeveel energie je kunt besparen bij verschillende opties voor de gevel. FACET deed het andersom: we zijn eerst gaan kijken welke aspecten echt belangrijk zijn voor de aanpasbaarheid van gevels met het oog op optimaal comfort bij minimaal energieverbruik. Dat ideaal of die potentie, projecteerden we tien jaar in de toekomst. Terugredenerend vroegen we ons vervolgens af: ‘Wat moeten we doen om binnen tien jaar op het ideale punt te belanden? Het antwoord daarop is de kern van het FACET-project.”

Optimaal Met simulatieprogramma’s hebben de onderzoekers in FACET een groot aantal oplossingen voor adaptiviteit van bestaande gevels en

FACET en CAGIM Die eerste afkorting staat voor ‘Façade als Adaptief Comfortverhogend en Energiebesparend Toekomstconcept’. FACET was een samenwerking van ECN, DPA Cauberg-Huygen, TNO, TU Delft en TU Eindhoven en werd gesubsidieerd door de Rijksoverheid (RVO). CAGIM (Climate Adaptive Greenhouses Inverse Modelling) heeft betrekking op onderzoek naar klimaattechnologie in de glastuinbouw. De partners bij CAGIM waren de Haagse Hogeschool, Priva, TNO, TU Delft, Kenlog, Productschap Tuinbouw, Wageningen Universiteit en TU/e. Voor de einderapportages, kijk op: www.eosfacet.nl en www.cagim.weebly.com

gevelconcepten (zie: https://www.pinterest.com/CABSoverview/) doorgerekend en op basis daarvan de beste geselecteerd. Zo konden ze nagaan wat werkt en wat niet. Loonen: “Het gaat erom dat je de optimale combinatie vindt van oplossingen. Dat zijn er miljoenen, als je de veranderende invloed van alle klimaatfactoren per tijdseenheid daarbij betrekt. We willen bijvoorbeeld zo weinig mogelijk verblinding door de zon, en tegelijk zoveel mogelijk helder zicht. Je moet dus verblinding en uitzicht tegen elkaar afwegen en proberen de optimale combinatie te vinden. Zo kijk je ook naar de hoeveelheid nuttig daglicht die je binnenhaalt ten opzichte van het thermisch comfort en de energie die nodig is voor verwarming, koeling en verlichting. Die energiefactor moet natuurlijk zo laag mogelijk zijn.” Nog ingewikkelder wordt het als gevelontwerpers bij afwegingen van oplossingen ook rekening willen houden met de veranderlijkheid van de stand van de zon en van de seizoenen. Volgens Loonen maakt een adaptieve gevel het mogelijk om de optimale afweging te maken voor elk punt in de gevel en voor elk tijdstip, daarbij rekening houdend met de buitencondities en met comfortwensen. Loonen: “Dat is feitelijk de motivatie waarom wij denken dat statische gevels niet zo handig zijn. Er is daarbij altijd sprake van een compromis, van een starre situatie die eigenlijk nooit optimaal is, hooguit voldoende. Bij de adaptieve gevel kun je steeds inspelen op wat werkelijk gevraagd wordt.” 3/2016

p00_Actueel.indd 13

26-05-16 13:31

U wilt maximaal daglicht en comfort. Wij bieden BUVA hardglas. BUVA hardglas draai-, uitzet- en valramen hebben een slanke en strakke vormgeving. Scharnieren en sluitingen worden rechtstreeks op het thermisch geharde glas aangebracht. De ramen hebben een zeer smalle omkadering, waardoor de daglichtopening maximaal is. Met een weids uitzicht voor de bewoner als resultaat! BUVA hardglas ramen zijn als compleet eindproduct direct in houten, kunststof en aluminium kozijnen te verwerken. Recyclebaar, onderhoudsvrij en optioneel met prints en inbraakwerend! Bel BUVA voor de volledige brochure en meer informatie of download deze op buva.nl.

20–23 September 2016

Energie opwekken in plaats van het te verspillen De toonaangevende beurs glasstec presenteert nieuwe energieefficiënte oplossingen voor ramen en gevels. Gebruik de branchegids op de website van glasstec met alle aanbiedingen voor uw branche. Zo bereidt u zich optimaal voor op uw beursbezoek.

www.glasstec.de/windowsfacades

Naamloos-3 1

Informatie in Nederland: Fairwise bv Verlengde Tolweg 2a – 2517 JV Den Haag Tel. +31 (0) 70 350 1100 info@fairwise.nl

www.fairwise.nl

26-05-16 14:04

Energieverbruik (MJ)

ACTUEEL

3500

verwarming

3000

koeling

2500

verlichting

2000 1500 1000 500 0 Referentiekantoor

FACET

Bijschrift: Bij adaptieve gevels kan het energiegebruik bijna tien keer lager zijn

Voorspellend berekenen De resultaten van het FACET-onderzoek zijn zeer veelbelovend. Bij de ideale FACET-gevel kan het totale energiegebruik tien keer zo laag zijn als dat van de referentiesituatie (nieuwbouwkantoor in 2009). De verwarmingsbehoefte kan nagenoeg geëlimineerd worden, de koelbehoefte en de post verlichting kunnen gehalveerd worden. Die slotsom betekent voor Roel Loonen niet dat hij ophoudt met waar hij in het kader van FACET mee bezig was. Hij zet zijn expertise en simulatiegereedschap nu in bij projecten die direct aan de praktijk zijn gekoppeld. Loonen: “Voor het project PEER+, een bedrijfje dat is ontstaan op de scheikundefaculteit van de TU/e, heb ik een voorspellende berekening gemaakt van de energiewinst die haalbaar is bij

toepassing van een nieuw soort schakelbaar glas.” Inmiddels is deze vinding, op basis van vloeibare kristallen, overgenomen door het Duitse bedrijf Merck. Volgens Teun Wagenaar, een van de oprichters van Peer+, is dit schakelbare glas een ‘world changing product’. De Eindhovense vinding heet nu Merck Liquid Crystal Windows. Het liquid crystal-glas kan op elk gewenst moment en binnen enkele seconden schakelen van licht en transparant naar donker en minder transparant. Een elektrisch circuit regelt de schakeling. In de voorgevel van het hoofdkantoor van Merck in Darmstadt is een raam geïnstalleerd dat bestaat uit ‘pixels’ van afzonderlijke liquid crystalramen. Daardoor is bij de wisselende lichttoetreding per pixel de optimale lichtdoorlatendheid te regelen waardoor energie kan worden bespaard op koeling, verwarming en verlichting. Bovendien biedt het architectonische mogelijkheden. Merkck is nu bezig met ramen van schakelbaar glas van 2 bij 2 meter voor toepassingen in de bouw. Een ander jong Nederlands bedrijf is Wellsun (voorheen: Solarswing Energy, red.). Daar werken ze aan een module die het directe, verblindende zonlicht omzet in elektriciteit en die tegelijkertijd diffuus daglicht doorlaat. Dat brengt interessante zonweringsoplossingen in beeld. Het werkt alleen als die module precies op de zon gericht blijft. Het project is deels gefinancierd met private middelen en subsidie van de RVO. Ook de Radbouduniversiteit van Nijmegen is erbij betrokken. Roel Loonen: “Daar speelt dus de aanpasbaarheid van de gevel een cruciale rol, mijn werkterrein. Wij modelleren, simuleren en voorspellen wat dit systeem doet voor het daglicht binnen. Hoeveel energie kun je bijvoorbeeld besparen door minder koelvraag? Op die manier proberen we het productontwerp te optimaliseren. Het mooie is dat een aantal weken geleden een eerste testopstelling is gerealiseerd op het dak van de Radboud Universiteit.“

Testopstelling van adaptieve energiemodules (Wellsun) op het dak van de Radboud Universiteit, Nijmegen

3/2016 15

p00_Actueel.indd 15

26-05-16 13:31

BOEKRECENSIE Tekst Hans Fuchs

: t 3 m NIEUW voering to Carbon) o it XXL-u gte (Therm oo deurh

Het Zinderend Oppervlak

Baksteen in een nieuw licht En wij maar denken dat het nieuw is, die glazen bakstenen aan de gevel van de Chanelwinkel in de Amsterdamse P.C. Hooftstraat. Het eerste Amerikaanse patent voor glazen gietstenen stamt al uit 1881, weet architect en bouwtechnoloog Koen Mulder te melden in zijn boek Het Zinderend Oppervlak. De ondertitel verraadt de insteek van zijn boek: Metselwerkverband als patroonkunst en compositiegereedschap.

Aluminium voordeur ThermoCarbon XXL

Topklasse volgens Hörmann • De veiligste • De best isolerende • De grootste

Mulder, die dit boek in eigen beheer uitgaf, schrijft, praktisch als laatste zin: “Het Zinderend Oppervlak heeft mij vooral geleerd om juist in tijden van crisis te durven kiezen voor naïeve fascinaties.” Fasdcinatie is hier een cruciaal woord: met een aan bezetenheid grenzende gedrevenheid deelt Mulder in zijn boek zijn liefde voor de baksteen. Als materiaal, maar vooral als compositiegereedschap – ook nu baksteen aan de gevel is teruggebracht tot esthetische buitenschil en geen constructief drager meer is. Mulder laat zien dat de mogelijkheden van baksteen aan de gevel veel verder gaan dan het traditionele verband, voeg en textuur. Aanleiding voor Het Zinderend Oppervlak was een ontwerp dat Mulder maakte van woningen in de Amsterdamse Pijp, in 2011. Hij probeerde daar voor het eerst in de praktijk uit hoe ritmes en maatsystematiek van bijzondere metselwerkverbanden als proportiesysteem kunnen dienen voor een gevelontwerp – en daarmee raakt het boek aan het werkveld van de raamen deurbranche. Mulders ‘naïeve fascinatie’ voor de baksteen is een traktaat van een lateraal denker, met een heel nieuw licht op baksteen, verankerd in de geschiedenis en vrij in de blik naar voren. Dat jaagt gedachten aan, over baksteen aan de gevel, maar ook over andere facetten van de gevel. Lees Het Zinderend Oppervlak – en kijk dan nog eens goed – en vooral anders – naar uw kozijn, uw tripple glas, uw hangen sluitwerk en uw zonweringsystemen. Koen Mulder, Het Zinderend Oppervlak. Metselwerkverband als patroonkunst en compositiegereedschap, uitgave in eigen beheer, ISBN 978-90-824668-0-5 Bestellen via www.hetzinderendoppervlak.nl

16 3/2016

p00_Boekrecensie.indd 16

26-05-16 13:33

CLOSE UP

Synego hefschuifpui

Rehau levert all-inclusive Op de afgelopen Fensterbau Frontale beurs in Neurenberg

Uitdaging: eenvoud

presenteerde Rehau zijn nieuwe motto: ‘all-inclusive’.

Synego hefschuifpui is de opstap naar een Nederlands

Daarnaast speelt Rehau met het nieuwe motto in op de sterke verschuiving in het productieproces. De Haan: “We zien bij onze klanten dat de productie verandert van ambachtelijk naar industrieel. Het maandagmorgenkozijn verdwijnt. De markt vraagt meer en meer om een constant eindproduct, dat ook steeds vaker modulair is. De flexibiliteit in het productieproces neemt af. Daar houden wij rekening mee in onze profielen. Profielen moeten makkelijk verwerkbaar zijn, geschikt voor dat industriële proces. De uitdaging is het vormgeven van al die eisen. Onze nieuwe profielseries zien er ogenschijnlijk standaard en eenvoudig uit – maar het vormgeven van die eenvoud, dat is een hele uitdaging.”

profielsysteem op maat.”

Focus op de eindgebruiker

Kern van dat motto: een totaal maatwerkpakket leveren voor de Nederlandse markt en producten aanbieden die inspelen op de sterke industrialisering van het productieproces. De Synego hefschuifpui van Rehau is er een voorbeeld van, vertelt commercieel manager Arjen de Haan: “De op het moderne Synego-platform gebaseerde

Veelomvattend, dat is volgens Arjen de Haan het beste woord om de producten dienstenrange van Rehau te omschrijven. Het internationaal opererende familiebedrijf uit Duitsland levert kunststofproducten voor automotive, industrie en bouw. De Haan: “Rehau behoort in deze branche tot de grote spelers en staat voor producten van hoge kwaliteit. Rehau is een onafhankelijk familiebedrijf dat aan lange-termijn denken doet, een eigen visie op zaken heeft en in- en extern de laat hoog legt. Het bedrijf is zo gestructureerd dat beslissingen snel genomen kunnen worden.” In de bouw hanteert Rehau sinds de beurs in Neurenberg het nieuwe motto ‘all-inclusive’. Arjen de Haan licht het toe: “Het motto in de bouw is vergelijkbaar met het bekende all-inclusive vakantieconcept. Onze klant, de raamfabrikant, wordt op maat bediend – met een product dat bij de markt past. All-inclusive begint voor ons met het ontwerpen van producten die voldoen aan de specifieke wensen en eisen van een land. Als het om kozijnen gaat, heeft Nederland een sterke eigen bouwtraditie. In Nederland moet een profiel constructief en functioneel zijn, maar ook nog eens goed in de gevel passen. De esthetiek is belangrijk: het kozijn is in Nederland beeldbepalend voor een gevel. Daarom vinden wij het ontwerp van kozijnen zo belangrijk.”

Het Synego-platform illustreert het nieuwe motto van Rehau, aldus De Haan: “Dit platform is onze bouwsteen in het nieuwe industriële productieproces. Rehau maakt met dit Duitse moedersysteem uitbreidingen voor specifieke landen. Op dit bestaande, moderne systeem is de Synego hefschuifpui de opstap naar een Nederlandse profielsysteem op maat.”] In het verlengde van het nieuwe motto is ook de website van Rehau vernieuwd. De Haan: “Op de oude website zocht je naar een product, nu zoek je vanuit je eigen doelgroep – consument, installatie- en bouwbedrijf, architect en adviseur, raamfabrikant, interieur- en meubelbouwer. De structuur van de website reflecteert de nieuwe manier van werken bij Rehau. Er is een nieuwe focus op de eindgebruiker.”

Diensten Rehau levert ook twee nieuwe diensten; Raucalc, het nieuwe online calculatiepakket voor raamfabrikanten, en Rauweb, het online calculatie- en/of offertepakket voor zzp’ers en kleine aannemers. Dit pakket is bovendien gekoppeld aan Raucalc. De Haan: “Met deze twee nieuwe diensten ontlasten we onze klanten. Rehau Duitsland werkt momenteel ook aan een pakket voor particulieren. Ook dat rollen we straks in Nederland uit.”

Synego hefschuifdeur • Korte productietijden • Weinig profielvarianten • Zeer gunstige Uf waarden tot 1,3 W/m2K • Vleugel 80 mm geschikt voor tripple beglazing • Kader 190 mm • Maximale hoogte > 2700 mm • Symmetrische & asymmetrische verdeling • Mogelijkheid van panoramavleugel • Hoogwaardige en gladde oppervlakken • Schema A, symmetrisch & asymetrisch • Schema A en K, driedelig • Schema C en G-A • Inbraakwerendheid klasse 2

3/2016 17

p33_CloseUp Rehau.indd 17

26-05-16 16:28

TRENDS Tekst Hans Fuchs Beeld Kabaz

Interieur en exterieur innig verknoopt

De voordeur is weer grande e Van ondergeschoven kindje naar grande entree; de voordeur is sinds enige tijd weer het visitekaartje van de woning. Dat althans zeggen industrieel ontwerper Sven Schimmer en architect André de Vos van bureau Kabaz in Laren/Hilversum: “De voordeur is het startpunt van de esthetische beleving van een huis.”

Trends deel 2 Bij de huidige ontwikkelingen in nieuwbouw en renovatie volgen vernieuwende concepten, werkprocessen en producttoepassingen elkaar in rap tempo op. ‘Trends’ laat de betreffende deskundigen aan het woord over de baanbrekende ontwikkelingen in de afzonderlijke sectoren.

De voordeur als visitekaartje, je ziet het volgens André de Vos, architect en technisch directeur van Kabaz, ook terug in de maten van deuren: “Er is een trend naar bredere deuren, dubbele deuren en hoge deuren – in het segment althans waar wij werken, de luxe villa’s en woonhuizen. In die woningen wordt de deur prominenter; de deur wordt belangrijker gevonden. Men heeft oog gekregen voor het statusverhogende effect van de voordeur. En opdrachtgevers koppelen aan die mooie entree tegenwoordig ook vaak de wens van een riante entreehal.” Die nieuwe rol voor de voordeur hangt volgens Sven Schimmer samen met de trend om woningen van binnen naar buiten te ontwerpen en exterieur en interieur innig te verknopen; onder andere door materialen die binnen worden toegepast door te zetten naar de gevel. Schimmer, lead productdesigner & license manager bij het aan Kabaz gelieerde designmerk Bertram Beerbaum: “Het werken van binnen naar buiten maakt de entree – en daarmee de voordeur – tot het startpunt van de esthetische beleving van een huis. In een recent opgeleverde villa in Laren die door Kabaz is ontworpen, zie je dat duidelijk terug; het hout in de voordeur vindt je ook in het interieur.

2016/3

p18_Trends.indd 18

26-05-16 16:20

TRENDS

Nieuw hout

e entree Bijvoorbeeld in de kastdeuren en binnendeuren, waar uiteraard ander hout is gebruikt, maar wel met dezelfde look and feel.”

Zichtlijnen Dat ontwerpen van binnen naar buiten heeft een goede reden, aldus Schimmer; het draait daarbij om de beleving vanuit het interieur – om het benutten van het uitzicht, het gebruiken van zichtlijnen: “Dat is niet nieuw. Bij Frank Lloyd Wright draaide het al om de vraag hoe je vanuit de architectuur naar een landschap kijkt, om het kadreren van landschappen, in hoogte en breedte, vanuit de zichtlijnen. In ons nieuwe bedrijfspand in Laren, het Kabaz Atelier, zie je dat ook terug. De voormalige garage kreeg een transparante pui van glas en staal die niet alleen zorgt voor veel daglichttoetreding, maar ook een duidelijke relatie tussen binnen en buiten laat ontstaan.”

Geen ‘staldeuren’ meer Het mee-ontwerpen van de voordeur, als onderdeel van een integrale beleving van een woning; dat betekent ook dat de voordeur meer en

Tatajuba, quariuba, sapupira, iroko; Hollandse voordeuren worden al jaren opgetrokken uit exotisch hout. Aantrekkelijk geworden door schaarste (merbau), hun eigenschappen en een bouwbesluit dat sinds 2012 een U-waarde van 1,65 verlangt, is ook gemodificeerd Europees naaldhout interessant; Accoya, maar bij samengestelde voordeuren ook Tricoya dekplaten. Projectleider en hoofd laboratorium Arjan van Hunnik van Stichting Hout Research SHR ziet dat de markt verbetert. De kleine stapje waarmee de houtbranche in de crisisjaren innoveerde, lijken plaats te maken voor iets meer rasse schreden: “De timmerindustrie heeft het heel zwaar gehad, maar de markt trekt aan. Er is weer meer vraag naar hout en er is ook weer meer budget voor R&D.” Volgens Van Hunnik hoeven we houtinnovaties niet te verwachten bij de massief houten deuren: “Daar is de verandering niet heel groot. Het aandeel merbau daalt verder, vanwege U-waarde en FSC. De standaarddeur is van meranti of sapeli. Fabrikanten gebruiken op kleine schaal Zuid-Amerikaans hout.” Bij het massief hout zie je wel iets meer gemodificeerd hout dan circa drie jaar geleden, stelt Van Hunnik: “Accoya wordt al langer gebruikt, maar het thermisch gemodificeerd hout is nu ook in opmars, nu daar ook gecertificeerde producten van zijn (Finti en ORYX).” Bij de vlakke deuren wordt meer dan voorheen naaldhout in de randen ingezet en minder loofhout, constateert Van Hunnik: “Er wordt ook meer gebruik gemaakt van Tricoya MDF dekplaten, want dat presteert beter.” En een aantal fabrikanten maakt goed isolerende vlakke deuren die ogen als massieve deuren. Van Hunnik: “Dat doen ze door slim infrezen.” En die U-waarde, komt daar nog verandering in? Van Hunnik: “Wanneer en in welke mate is niet duidelijk, maar ik denk dat we de grens nog niet hebben bereikt.”

3/2016

p18_Trends.indd 19

26-05-16 16:20

Weekamp deuren: comfortabel en veilig!

BEVAT WAARDEB ON T.W.V. €335 ,-

Profbox: icooncollectie

NIEUW voor professionals!

BEVA T WAAR DEBO N TOT € 335,-

Bestel nu de profbox op weekampdeuren.nl/profbox om kennis te maken met onze collectie!

weekampdeuren.nl

ZORGELOZE TOEGANG • Reeds >31.000 deuren

actief • Sleutelbeheer in de cloud • Interface met systemen van derden • Oplossingen voor alle type deuren en sloten • Gratis pilots mogelijk • Unieke prijsstelling www.artitec.com/bekey

Naamloos-3 1

26-05-16 14:04

TRENDS

André de Vos is architect BNA en technisch directeur en mede-eigenaar van bureau Kabaz. De Vos studeerde bouwkunde in Amsterdam. Meer informatie over Kabaz en designmerk Bertram Beerbaum op kabaz.nl en bertrambeerbaum.nl.

meer esthetisch object wordt, stelt André de Vos. En het beslag beweegt in die richting mee: “Wij werken steeds vaker met verdekte scharnieren en streven naar de deur in zijn puurheid, met een mooie deurknop en verder het liefst zonder storende elementen zoals een slot. Daarom gebruiken we ook vaak een vingerlezer náást de deur als slot.” Bij het deurbeslag ziet Sven Schimmer ook op het gebied van kleuren een trend: “We zien vaker dan vroeger brons en blauw staal. Wij hebben een nieuwe collectie deurbeslag ontworpen – de ‘Tense’ collectie Formani by Bertram Beerbaum - met vier kleuren, waarvan één donkerbrons. Er zijn tegenwoordig ook transparante coatings die

Sven Schimmer is lead productdesigner & license manager bij Bertram Beerbaum. Schimmer volgde de Design Academy en werkte als productontwerper onder andere bij Kho Liang Ie Associates en Jan des Bouvrie. Schimmer was in het verleden ook lead productdesigner bij Wolterinck en ontwierp onder meer de collectie Verden van Linteloo.

een klein kleureffect hebben, waardoor het materiaal eronder in het zicht blijft en door de coatings een grotere dieptewerking krijgt. Het is als een ‘dikke vernislaag’ over je deur.” Bij alle nadruk op esthetiek is de keuze voor hout als materiaal voor de voordeur logisch, aldus De Vos: “Hout is momenteel een gevraagd materiaal voor voordeuren. Je kunt dan denken aan noten of eikenhout, dat behandeld of geborsteld wordt om de nerf meer naar voren te halen. Opvallend is dat we geen ‘staldeuren’ meer maken; die stijl is minder gevraagd. En ook naar deuren van aluminium of staal is weinig vraag.”

Meer digitale techniek Volgens ABHS-bestuurslid Sjaak Harms springt één trend eruit, als het gaat om voordeuren en beslag: “Er komt meer digitale techniek aan de voordeur. Er wordt bijvoorbeeld vaker gebruik gemaakt van digitale deurspionnen, waarbij je via wifi en een app gewoon op je telefoon kunt zien wie er aan de deur staat en ook vragen kan wat die persoon wil. Daar komen beveiliging en bediening-op-afstand bij elkaar. In Duitsland zie je in het hogere segment ook al dat vingerafdruklezers worden geïntegreerd in de voordeur, in bijvoorbeeld een buisgreep.”

“ Er komt meer digitale techniek aan de voordeur” Die digitalisering is ook in de extramurale zorg een thema, aldus Harms. En er is volgens hem maar één onbeantwoorde vraag die een brede toepassing daar momenteel tegenhoudt: “Dat is de vraag; wie gaat het betalen?” Harms heeft ook zitting in het College van Deskundigen van de

SKG. Daar testte men recentelijk hangen sluitwerk op een voordeur op klasse 3. Harms: “Voor de massa wordt gebruik gemaakt van inbraakwerend klasse 2 voor de voordeur. In het hogere segment kijkt men nu naar klasse 3. Het is een niche, die voor dit stuk van de markt interessant is. Bij de recente SKG-test hebben we dat hangen sluitwerk op een voordeur getest op klasse 3 aan de hand van de Europese norm NEN 1627 1630. De proef is geslaagd, maar er werd wel één aanpassing verlangd; het meranti moest wijken voor merbau.” Harms ziet vanuit de markt ook een trend om zich te onderscheiden: “Naast hogere kwaliteiteisen groeit de vraag naar maatwerkoplossingen, naar hoogwaardige producten waarin behalve voor functionaliteit ook oog is voor de esthetiek. Zelfs nu kerntrekbeveiliging algemeen is, dat esthetisch ook iets met je hangen sluitwerk doet en met het aanzicht van je voordeur.” Een voorbeeld van de aandacht voor esthetiek, ziet Post en Eger directeur Sjaak Harms in de opkomst van het matzwarte deurbeslag, waarbij het beslag integraal – dus alle componenten – in die kleur worden uitgevoerd. Harms: “Ook messing is weer terug aan de voordeur en ook hier in series, dus inclusief scharnieren, kierstandhouders, schilden en rozetten.”

3/2016 21

p18_Trends.indd 21

26-05-16 16:20

FAMILIEBEDRIJF

Belgisch familiebedrijf is internationale speler

De succesformule van Renson Al 107 jaar fabriceert de familie Renson in het Belgische Waregem producten op gebied van ventilatie, zonwering en terrasoverkappingen. Paul Renson, de vierde generatie, verlegde de focus van productie naar kennis en innovatie. En met succes; het bedrijf floreert als nooit tevoren en boekte afgelopen jaren een spectaculaire internationale groei.

In 1909 begint Polydore Renson in een fabriekje aan de Holstraat in Waregem met de productie van raampompen, deurkrukken en schar nieren. De volgende generaties (Georges, Jan en Paul) laten het fami liebedrijf uitgroeien tot een wereldspeler in de nichemarkt van venti latie, zonwering en terrasoverkappingen. Daarnaast vindt inmiddels ook het deurbeslag de eindgebruiker, via dochterbedrijf Argent Alu. Het hoofdkwartier van de Belgische multinational staat nog altijd in Waregem. Paul Renson: ‘We hebben een sterke verbondenheid met de streek. Concurrenten kiezen voor landen met lagere loonkosten, maar wij blijven trouw aan België. Alleen op die manier kunnen we de beste service en kwaliteit van de Renson producten garanderen. Bovendien is de arbeidsmoraal hier optimaal. Werknemers zijn gemo tiveerd, flexibel en trouw aan ons en vice versa.’

‘We bouwen aan lokale netwerken, dat is volgens ons de beste strategie om een markt te ontginnen’ Internationaal De oriëntatie is bij Renson vrijwel van meet af aan een internatio nale. Georges Renson (tweede generatie) krijgt toegang tot een wereldwijd distributienetwerk, wanneer hij in de Eerste Wereldoorlog samen met de bekende industrieel en politicus Léon Bekaert naar Engeland vertrekt. Bekaert belichaamt de tweede generatie van de gelijknamige Belgische multinational, de bekende producent van hoogwaardig staaldraad. Hij exporteert in die tijd al naar Engelse koloniën als Egypte en Brits Indië. Georges mag gebruikmaken van dit enorme distributienetwerk. Vandaag de dag is Renson actief in meer dan zeventig landen, waar onder Rusland, de Verenigde Staten, Australië en India. Paul 22

Paul Renson is de vierde generatie van het 107-jaar oude bedrijf uit het Belgische Waregem.

Renson: ‘We bouwen aan lokale netwerken, dat is volgens ons de beste strategie om een markt te ontginnen. We stellen daarvoor sales teams samen van mensen ter plaatse. Dat blijkt te werken. Ruim een derde van de omzet draaien we buiten de Benelux en de export steeg afgelopen jaar met vijftig procent. Het is onze ambitie om wereldmarktleider te worden in ventilatie, zonwering en terrasoverkappingen.’

Tijdperk Paul Als vierde generatie staat Paul Renson sinds 1982 aan het roer van het familiebedrijf. Onder zijn bewind evolueert Renson van een alu miniumverwerkend bedrijf naar een productie en kennisbedrijf. Hij is nauwelijks aangesteld, of Paul Renson heeft al een nieuwe bedrijfsslogan ingevoerd: ‘innovation in ventilation’. Tegenwoordig profileert het bedrijf zich, ook al in het Engels, met de slogan ‘no speed limit on innovation’. Getuige van die innovatiedrang is de uit gebreide afdeling Research and Development. Maar liefst 80 mensen 10% van het personeel werkt op de R&D afdeling. De focus van het onderzoek ligt op het optimaliseren van een gezonde en comfor tabele leef en werkomgeving. Paul Renson: ‘Onze baseline is ‘crea ting healthy spaces’. Ook energiebesparing is een belangrijk thema, maar ondergeschikt aan de gezondheid van de eindgebruikers. Wij ontwikkelen intelligente oplossingen, die zijn afgestemd op maximum comfort én energiebesparing. Denk aan vraaggestuurde ventilatie die de luchtkwaliteit tot in de slaapkamer automatisch regelt op basis van behoeften en leefpatroon van de bewoners.’

Marketing Je hebt niets aan mooie producten als je ze niet aan de man weet te brengen. Dat had Paul Renson direct door. Marketing en communica tie vormt vanaf het begin een belangrijk aspect in zijn beleidsvoering. Paul Renson: ‘Inspelen op de behoeften van de markt; dat is de sleu tel tot succes. Wij werken van onderuit. Onze mensen staan op beur

2016/3

p00_Familibedrijf.indd 22

26-05-16 13:48

FAMILIEBEDRIJF

Fixvent is één van de innovatieve producten uit het Renson-lab.

Het nieuwe hoofdkantoor met showroom.

zen over de gehele wereld en bouwen aan klantennetwerken, denk daarbij aan installateurs, architecten en groothandelaars. Klantenbinding vormt nog steeds een belangrijk deel van mijn werk zaamheden. En als het even kan, sta ik ook zelf op een beursstand om te praten met potentiële klanten, de beste manier om voeling te houden met de markt. Ik merk dat klanten het prettig vinden om te praten met de eindverantwoordelijke.’ Dat de combinatie van innovatie, internationalisatie en communicatie een succesformule is, blijkt uit de cijfers. ‘De omzet die we nu in euro draaien is even hoog als die in Belgische Frank was aan het begin van mijn loopbaan (1 euro= 40 frank AG)’.

Al meer dan een eeuw vinden mensen uit Waregem en omgeving werk in de productiehallen van Renson.

Intern opleiden Personeelsbinding is erg belangrijk voor Paul Renson. Met name goede technische mensen zijn niet makkelijk te vinden: ‘Eerder had je als ondernemer keuze uit vijf sollicitanten, nu heeft een sollicitant keuze uit vijf bedrijven. Werknemers hebben bij ons – als de ambitie er is – veel doorgroeimogelijkheden. Als we potentie zien, proberen we dat direct op te pakken met een gerichte interne opleiding. Er zijn tal van voorbeelden van productiemedewerkers die nu bij de binnen dienst of in een sales team werken. Ook rekruteren we al een aantal jaar vijftigplussers. Die mensen brengen ervaring mee, en krijgen bij ons een extra opleiding.’

Familiebedrijf

‘Werken met familie heeft soms nadelen, maar ik zie vooral de voordelen’ Business Units Paul Renson ‘loopt rond’ zoals hij het zelf noemt in een vlakke organisatie met 800 medewerkers en 5 afgeschermde business units. Er is één centrale sales afdeling, die het overzicht behoudt en de pro ducten van de verschillende business units verkoopt. Paul: ‘Per unit werken ongeveer 150 collega’s samen. Door zo de kleinschaligheid te bewaren, blijven medewerkers betrokken. Divisiedirecteurs hebben een grote verantwoordelijkheid en autonomie en leiden hun afdeling bijna als een eigen bedrijf. Wel is de organisatie zo ingericht dat vlug schakelen mogelijk is. Als er bijvoorbeeld een team van specialisten nodig is om een bepaald product te ontwikkelen, zitten werknemers uit verschillende business units bij elkaar.’

Zoals veel grote familiebedrijven zijn ook de Rensons niet verschoond gebleven van intriges. Na de Tweede Wereldoorlog splitsten een aantal familieleden zich af en startten een concurrerende firma. Ver schopten ze het niet, binnen een paar jaar gingen ze failliet en bleven zo slechts een voetnoot in de geschiedenis van Renson. Paul Renson: ‘Werken met familie heeft soms nadelen, maar ik zie vooral de voordelen. We kunnen rustig bouwen aan de groei van het bedrijf, anders dan een beursgenoteerd bedrijf dat met constante druk van de aandeelhouders te maken krijgt. We denken op lange termijn. Wat we vandaag oogsten, hebben we drie jaar geleden gezaaid. Daarnaast kunnen we snel scha kelen, beslissingen nemen en anticiperen. Bij de overname van een ander bedrijf evalueren we altijd of de cultuur bij de onze past.’

Volgende generatie Hoewel Paul Renson zeker nog tien jaar mee kan, loopt de volgende generatie zich alweer warm. ‘Mijn kinderen hebben allemaal gekozen voor economische studies. Ze werken nu extern bij consultancy kan toren. Ik vind dat ze zelf eerst iets moeten opstarten om te bewijzen dat ze het ondernemerschap in zich hebben. Als de tijd rijp is, zullen ze de fakkel overnemen.’ 3/2016

p00_Familibedrijf.indd 23

26-05-16 13:48

COLUMN Tekst Peter Kraak

HECO ®-Schrauben – perfect voor toepassingen in hout, kunststof, plaatstaal, steen en beton. HECO-Schrauben – Vast is zeker

Gaan voor goud Hoe zullen we ons straks de zomer van 2016 herinneren? Als de zomer met schitterend voetbal zonder Oranje? Mmm, dacht het niet. Nee, voor zover ik het nu kan bekijken, wordt het dit jaar de zomer van het Olympische goud van Dafne. Of van Kromo of Epke. En waarom niet van alle drie? Ze trainen er hard genoeg voor. Ze gaan voor goud.

HECO-UNIX

De unieke voldraadschroef met het samentrekeffect

HECO-FIX-plus®

De erkende universeelschroef

HECO-TOPIX®

De houtschroef voor de professional

Het fijne van sport en van sporters vind ik: je kunt er zoveel inspiratie uit putten. Ook al loop ik zelf niet meer hard, zwem ik alleen bij warm weer en haal ik maar een enkele keer opdrukken, toch werkt dat heroïsche streven naar goud aanstekelijk. Je hebt een doel en je hebt er wat voor over. Onlangs, onderweg naar mijn werk, moest ik nog denken aan Dafne. Over de moeilijkheden die ze nog moet overwinnen vóór de zomer. Haar start liep niet lekker. Daar moet ze nog keihard aan werken. Maar niets houdt haar tegen. Ze gáát er gewoon voor. Ze heeft simpelweg maar één doel. Dat zou ikzelf eigenlijk ook moeten hebben, bedacht ik achter het stuur. En mijn opdrachtgever kan ook nog wel een flinke dosis doelgerichtheid gebruiken bij het onderhoudsproject dat hij is begonnen. Aanvankelijk zag dat werk er vrij eenvoudig uit. Kwestie van even een gouden medaille ophalen, zeg maar. Gewoon, vastbesloten en met geloof in eigen kracht de dakbedekking vervangen, schilderwerk netjes uitvoeren met een fraaie slotserie erachteraan, door als het ware in één beweging de isolatiewaarde van het dak te verhogen met het aanbrengen van een dikke PIR-plaat. Met goud voor ogen kun je de hele wereld aan. Maar je zult het altijd zien, je hebt de slag net goed te pakken, de timing klopt en dan, met nog een paar slagen te gaan voor de finish...jahoor! Blijkt de schilder bij het vervangen van het glas te stuiten op een gemeen soort asbesthoudende kit. Daardoor valt het sportieve tempo wel eventjes helemaal terug. Saneren van die asbesthoudende kit, is per gram nog kostbaarder dan goud (per ounce ca. € 1.173,-, 1 ounce is 31,103 gram). En dat allemaal vlak voor Rio. Maar met de Olympus voor ogen blijf ik geconcentreerd bezig. Ik moest wel even een heel efficiënt keerpunt maken. Mijn coach en ik en – eh sorry – de asbestsaneerder, besluiten dat we eerst een speciale meting gaan doen om te kijken of er bij het vervangen van de beglazing asbestvezels vrijkomen. Als het meezit, kunnen we de beglazing dan vervangen in risicoklasse 1. Dan kan het totale werk nog vóór de zomer af zijn. Dan heb ik mijn prestatie neergezet en kan ik met mijn eigen medaille op zak gaan kijken hoe Dafne, Kromo en Epke het ervan afbrengen in Rio. In die gouden zomer van 2016. ‘Die zomer die begon zowat in mei’. Laaalalaaa…lalalalalalaaah, lalaaah…

24 2016/3

p00_Colum Peter Kraak.indd 24

MULTI-MONTI®

Het innovatieve schroefanker voor beton en metselwerk

HECO-UFIX®

De onverslaanbare schroef voor MDF- en HDF-platen

HECO-Schrauben GmbH & Co.KG, Dr.-Kurt-Steim-Str. 28, D-78713 Schramberg Telefoon: +49 (0)74 22 / 9 89-0, E-mail: info@heco-schrauben.de Agent Benelux: Jac. Lowie & Zoon bv, Korte Brinkweg 37-B, 3761 EC SOEST Telefoon: +31 (0) 35 / 54 159 58, E-mail: office@lowie.nl

LET OP! nieuw adres voor uw pers- en nieuwsberichten!

raamendeur@ plancommunicatie.nl 18 Jaargang 6 nr 3 - 201

verwerker ontwerper tot chniek, van r- en gevelte r raam-, deu vakblad voo

llsun: der van We laims Stan de Rid stigt de c ‘TUe bevee baanbrekende van onz e gevel’ adaptiev

dd 1

p01_Cover.in

26-05-16

13:44

26-05-16 13:46

CLOSE UP

We helpen je vooruit

Verstandig bouwen met Burghouwt Klanten vooruit helpen is één van de pijlers van Burghouwts bedrijfsfilosofie. De moderne groothandel vat die filosofie in twee woorden samen: ‘verstandig bouwen’. Commercieel manager Rob van Baars: “Wij richten voor onze klanten het hele bouwproces zo in, dat we met zo weinig mogelijk tijd en kosten de dingen zo goed mogelijk doen.”

Een klant helpen bij het financieel managen van zijn bedrijfskleding? En diezelfde klant met een praktijktoelichting bewust maken van de kansen die luchtdicht bouwen hem bieden? Een bouwer voorlichten wat hij zelf mag doen op gebied van brandveiligheid en wat hij moet uitbesteden? En hem tegelijkertijd een app aanreiken die zijn werk eenvoudiger en makkelijker maakt? Bij Burghouwt draaien ze hun hand niet om voor zulke breed uitwaaierende service. Sterker nog: dergelijke service is integraal onderdeel van de bedrijfsfilosofie die het Arnhemse familiebedrijf hanteert. Volgens Rob van Baars is Burghouwt meer dan een conventionele groothandel met een breed en diep assortiment voor alle segmenten van bouw en industrie: “Wij denken ook mee met onze klanten, innoveren, werken samen in de keten. Dat maakt onze klanten sterker en helpt ze vooruit. ‘Verstandig bouwen’ noemen we dat bij Burghouwt; we besparen voor onze klanten tijd en kosten door de processen in een bouwtraject optimaal in te richten, van de werkvoorbereiding tot aan de nazorg. En dat doen we op basis van een duurzame en stabiele relatie met die klanten en met onze partners.”

Kansen zien Dat vooruit helpen van klanten doet Burghouwt op de meest uiteenlopende manieren. Als voorbeeld haalt Rob van Baars de samenwerking aan met Almbouw. Burghouwt adviseerde Almbouw op twee heel verschillende terreinen; luchtdicht bouwen en werkkleding. Van Baars: “We hebben onze relatie geattendeerd op de ontwikkelingen en de

impact van luchtdicht bouwen. Dat mondde uit in het geven van een praktijksessie in het Centre of Excellence van onze leverancier Den Braven. Daar lieten we twintig medewerkers van Almbouw zien hoe je luchtdicht bouwen in de praktijk brengt. Zo helpen we onze klanten om een bepaalde ontwikkeling in de bouw niet te zien als een bedreiging, maar als een kans die je als bedrijf pakken kunt.” Burghouwt hielp Almbouw ook vooruit bij het managen van de bedrijfskleding. Rob van Baars: “Almbouw vond de werkkleding lastig financieel te beheren. Daarop hebben wij een bedrijfskledingsmanagementsysteem aangereikt, waarmee men dat beheer wel in de grip kreeg. Burghouwt leverde dat systeem niet alleen, we faciliteerden de klant ook bij het gebruik ervan.”

Inspireren Ook als klanten vragen hebben over de reikwijdte van hun mogelijkheden, stapt Burghouwt graag in en reikt adviezen aan. Zo ook bij Aannemersbedrijf Drijvers uit Den Bosch. Drijvers werkt momenteel mee aan de renovatie en nieuwbouw van de Sint Lucas school in Eindhoven. Van Baars: “Brandveiligheid is daar een belangrijk thema. Drijvers is op de hoogte van de algemene eisen op dat gebied, maar zocht naar manieren om te achterhalen wat ze nou zelf mochten doen op dit gebied en wat ze zouden moeten uitbesteden. Ook hier hebben wij onze klant vooruit geholpen door precies toe te lichten wat Drijvers zelf kon doen en wat aan externe specialisten zou moeten worden overgelaten.” Daarnaast hielp Burghouwt Drijvers dat werk makkelijker en sneller te maken. Van Baars: “Drijvers werkt nu met een app waarop wij het bedrijf attendeerden. Als een medewerker een kabelgoot branddicht maakt met een manchet, kan hij met deze app een foto maken van het uitgevoerde werk en invoeren op welke locatie de klus werd uitgevoerd. Zo ontstaat een verzorgde digitale documentatie.” Zo doen we dat graag bij Burghouwt, zegt Rob van Baars: “We zien onszelf als een ondernemende groothandel die inspringt op kansen en dat komt ten goede aan de klanten. Vooruit helpen betekent dat we onze klanten niet alleen de beste producten en informatie aanreiken, maar ze ook op weg helpen om vertrouwd te raken met nieuwe ontwikkelingen in de bouw en ze inspireren om kansen te zien.”

3/2016 25

p00_CloseUp Burghouwt.indd 25

26-05-16 13:41

BOUWPLAATS Tekst Hedvig Beunk en Arie Grevers | Beeld De Groot en Deventer Profielen

Proces van recyling optimaliseren door meer afstemming en samenwerking in de keten

Waarde verbinden aan hergebruik De recycling van deuren, ramen en kozijnen kan beter, zegt Kees de Groot van C.A. de Groot Groep in Alkmaar: ‘En dat geldt ook voor andere onderdelen in een gebouw.’ De oplossing - volgens hem? Recycling aantrekkelijker maken door financiële prikkels en afspraken in de productieketen. Deventer Profielen in Breda (zie kader) heeft alvast een begin gemaakt door te produceren volgens de principes van cradle to cradle. Veel van de uit gebouwen gesloopte deuren, ramen en kozijnen belanden nog steeds als restafval op de stort of in verbrandingsovens, stelt Kees de Groot onomwonden: ´Helaas ja. Materialen met een goede opbrengst houden we apart, zoals aluminium, ijzer en koper, en dat zou eigenlijk ook moeten gebeuren met glas-, kunststof- en houtstromen. Zodat daar een bepaalde waarde aan wordt verbonden, waardoor het voor de branche de moeite loont er alles uit te halen wat er in zit.’ En het kan, zegt De Groot, die onder meer Tata Steel, DSM en andere industriële bedrijven tot zijn klanten rekent, maar ook de bouwsector, corporaties, overheidsinstanties en verzekeringsinstanties: ‘In technisch opzicht is veel mogelijk. Maar uiteindelijk is het toch gewoon een kwestie van: ‘Wie gaat het betalen?’ Het is namelijk arbeidsintensief en gaat vaak om duurdere verwerkingsmogelijkheden dan simpelweg verbranden of storten.’

Scheiden aan de bron is belangrijk juist om de recycling te bevorderen

weken verder. Bovendien is het heel arbeidsintensief, om al het glas er van te voren uit te halen, in sommige gevallen ook een beetje riskant en het levert financieel weinig op. Daardoor verdwijnt het nog regelmatig in het puin.’ Zelf doet hij met overtuiging mee aan het initiatief van VRN (Vlakglas Recycling Nederland), dat afspraken met o.a. slopers maakt voor het plaatsen en weghalen van containers voor vlakglas. Ook het afvoeren van hout en kunststof ligt in de praktijk lastig. De Groot: ‘Op een gemiddeld werk zijn er al gauw vijf, zes, zeven verschillende stromen die standaard van de sloop worden afgevoerd. Dan hangt het een beetje af van de volumes van de overige stromen of we daar ook aparte bakken voor neerzetten. Als er uit een hele sloop maar één of twee kunststof kozijntjes komen, dan gaan ze gewoon in het gemengde afval en worden ze pas bij ons in de hal uitgesorteerd. En dat is eigenlijk jammer, want in het algemeen geldt: hoe sneller je het materiaal sorteert en afvoert van de locatie, hoe zuiverder en schoner de stroom. Met een kunststof kozijn valt het nog mee, want dat blijft redelijk schoon. Maar een gipsplaat is een heel ander verhaal. Daarmee vervuil je makkelijk andere stromen; er blijft bij ruwe aanraking maar 60 tot 70 procent van over. Waarmee ik maar wil zeggen: scheiden aan de bron is belangrijk, juist om de recycling te bevorderen.’

Separaat afvoeren

Hergebruik

Het staat weliswaar in het Bouwbesluit dat glas-, kunststof- en houtstromen separaat van de sloop moeten worden afgevoerd, maar de werkelijkheid is weerbarstiger. De Groot: ‘Voordat je bijvoorbeeld tien tot twintig ton glas bij elkaar hebt verzameld, ben je met een beetje pech

Hoe zit het dan met het hergebruik van deuren, ramen, kozijnen en beslag? Die zo compleet mogelijk uit een pand halen en dan elders opnieuw inzetten, is dat geen optie? De Groot: ‘Standaardbeslag wordt er over het algemeen in de houtbreker met de magneet verwij-

2016/3

p00_Bouwplaats.indd 26

26-05-16 13:35

BOUWPLAATS

C2C van Deventer Profielen ‘Bij traditionele bouw is het nog een hele klus om onderdelen ‘schoon’ uit elkaar te halen – zo stevig is het verlijmd en gekit,’ aldus Kees Verweel, sales & marketing manager van Deventer Profielen, producent van afdichtingsprofielen voor raamen deurconstructies. Binnen de circulaire economie, een systeem waardoor men hergebruik van producten en grondstoffen beoogt en waardevernietiging wil bestrijden, is het cradle to cradle-principe een duurzame optie om de toekomst van de mensheid en de planeet veilig te stellen en biedt bovendien een aantrekkelijk demontabel bouwalternatief. ‘Gezonde bio-based materialen en grondstoffen die de aarde niet uitputten, kunnen in een gesloten kringloop, zonder restproducten of verlies aan kwaliteit, de bestaande bouwen productieketens vervangen en zelfs upgraden,’ vult general manager Patty van Broekhoven aan. De omarming van het C2Cprincipe betekent een grote ommezwaai in de bedrijfsvoering van het Bredase bedrijf: ‘We pluizen de ingrediëntenlijst van onze producten voortdurend na op ‘verboden’ materialen, zoals weekmakers en andere giften. Om het op aardolie gebaseerde produceren achter ons te (kunnen) laten, zoeken we naar alternatieve grondstoffen en materialen met de hoogst duurzame kwaliteit. Daardoor moeten we ook onze machinerie en productieplannen steeds aanpassen en bijstellen. Ons team moet bovendien anders leren denken en kijken dan het gewend was. Een diepingrijpend proces dat de bedrijfsspirit alleen maar in positieve zin heeft beïnvloed!’ derd. En als we panden hebben met mooie bruikbare materialen of historisch interessante onderdelen doen we een beroep op partijen die daarin gespecialiseerd zijn. Die halen het er dan zelf uit en zetten het verder in de markt. Maar dat zijn niet de aantallen. Dus het gebeurt wel, maar niet op grote schaal. Export naar derdewereldlanden? De kosten om ze er heel uit te halen zijn hoog en dan moeten ze ook nog voor een paar honderd euro naar een derdewereldland vervoerd worden - en of ze daar dan een goede prijs geven? Ook zijn onderdelen vaak verouderd en met een geringe rc-waarde – te laag voor de huidige standaard – waardoor deze hooguit interessant zijn voor restauraties. Corporaties zitten op dit moment midden in verduurzamingsprojecten en worden afgerekend op energielabelsprongen. Die staan in het algemeen niet om een paar oude ramen, deuren en kozijnen te springen.´

Stimulering Bij een aanbesteding van een sloop gaan goede intenties vaak verloren in de concurrentieslag, vertelt Kees de Groot: ´Als wij aangeven dat we het glas en onderdelen er apart uithalen en dat dit een paar honderd of een paar duizend euro meer gaat kosten dan de prijs van een collega-concurrent die het met de regels niet zo nauw neemt, dan ga je toch op een andere manier kijken. De oplossing zou kunnen zijn dat er in de bestekfase, bijvoorbeeld bij vervangende nieuwbouw, afspraken worden gemaakt over materialen die eruit komen. Dan ligt in ieder geval de verantwoordelijkheid meer bij de opdrachtgever, de ´ontdoener´ van het pand. En wat je ook kunt doen, zoals bij vlakglas al mondjesmaat gebeurt: de producenten van kunststof en andere

C2C productcertificaat Sinds maart 2015 is Deventer Profielen ’s werelds eerste fabrikant van afdichtingsprofielen met een cradle to cradle-productcertificaat voor maar liefst drie productgroepen. Kees Verweel: ‘We zijn nu basis-gecertificeerd, de volgende stap is brons of wellicht in één keer zilver. Het is een continu proces; de optelsom van ervaringen en voortschrijdend inzicht.’ Patty van Broekhoven: ‘C2C kwam precies op het goede moment, via een klant, op ons pad. Eigenlijk waren we al fragmentarisch met de materie bezig: MVO, gezonde materialen, water- en energiemanagement, menselijk kapitaal. Het C2C-concept bleek al die voorzetten mooi te kunnen bundelen.’ Als relatief kleine speler die het desalniettemin van de daken wil schreeuwen, besloot het Bredase bedrijf een C2C-kennisplatform op te richten ter stimulering van het gedachtegoed binnen de Nederlandse bouwwereld: C2C Bouwgroep. ‘We hopen op een sneeuwbaleffect – van een olievlek kun je in dit verband beter niet spreken,’ aldus Patty van Broekhoven. Verweel: ‘Wat willen we onze kinderen nalaten en hoe doen we dat – dat is het verhaal dat op dit moment relevant is. En dan kom je vanzelf uit op een wereld waarin bouwers huizen als herbruikbare legoblokjes in elkaar plaatsen en slopers voortaan demontagebedrijven heten.’ Voor meer informatie: c2cbouwgroep.nl en www.deventer profielen.nl

3/2016

p00_Bouwplaats.indd 27

26-05-16 13:35

NIEUW

AXA PREMIUM

Een complete lijn verend vastdraaibaar veiligheidsbeslag Juist op plaatsen, waar mensen geregeld in en uit lopen, is het extra belangrijk dat deuren altijd soepel bediend én afgesloten kunnen worden. Hiervoor ontwikkelden wij AXA Premium. Waar veiligheid, duurzaamheid, functie, design en gebruiksvriendelijkheid samen komen.

VOLDOET AAN

NEN-EN 1906 Security Klasse 3

DE 10 IJZERSTERKE VOORDELEN VAN AXA PREMIUM • Ook geschikt voor intensief professioneel gebruik • Uniek krachtig veersysteem in kruk • Gepatenteerde zelfstellende kerntrekbeveiliging • Géén cilinders vervangen • Boorbelemmering ter bescherming cruciale delen van het slot

• Gepatenteerde beschermende seal voorkomt beschadiging van de verflaag bij demontage en is tocht- en vochtwerend • Verkropte kruk • In standaard en smalle schildmaat • Geschikt voor alle deuren met een deurdikte tussen 38 en 67 mm • Eenvoudige en snelle montage

Bekijk meer over AXA Premium op:

www.axa home security.com/premium

Naamloos-1 1

24-05-16 09:40

BOUWPLAATS

grondstoffen er meer bij betrekken, zodat ook van die kant een stimulans komt. Dus de stoffen tegen betaling – eventueel met een stukje subsidie – terugnemen. Zoals al met wit- en bruingoed gebeurt.’

VERAS De Vereniging voor Aannemers in de Sloop (VERAS), die circa honderd leden telt en waarbij De Groot voorzitter is van de commissie duurzaamheid & milieu, maakt zich hard voor dit soort zaken. Er is bijvoorbeeld een deal met de dakdekkersbranche om bitumineuze dakbedekking voor hergebruik terug te nemen. Ook is er een gipsconvenant waarin alle partijen honderd procent gerecycled gips nastreven. VERAS praat bij kwesties rond de asbestsanering in de voorste gelederen mee, en ook een betonakkoord zit in de pijplijn. De Groot: ‘Als je als sloper een of twee kwartjes per ton betaald krijgt, wordt het vanzelf aantrekkelijk om granulaat hoger op de recyclingladder weg te zetten – vooral ook gezien het enorme aantal tonnen.’ Handhaving is een belangrijk drukmiddel, denkt De Groot: ‘Zolang het verbod op export van gips bijvoorbeeld niet wordt gecontroleerd, zullen verwerkers het naar de Duitse mijnen blijven rijden waar het als vulmateriaal dient. En dit ondanks de importheffing die Duitsland op gips heeft gezet! Die heffingen hebben het probleem overigens al wel drastisch verminderd, en zou daarom ook een goede beginoplossing zijn voor ons eigen nationale houtprobleem. We worden namelijk overvoerd met brandbaar afval vanuit Engeland, omdat ze daar te weinig verbrandingsovens hebben en de verwerkers er dik voor betaald krijgen om het op het vasteland van Europa af te zetten. Dit heeft als nadeel dat wij met ons hout bijna nergens meer terechtkunnen.’

Innovatieve branche Het ‘asbestverhaal’ heeft de professionalisering en de groei van de branche een enorme boost gegeven, aldus Kees de Groot: ‘Het was al een vak, maar toen ging men het ook steeds meer waarderen als vak. We zijn er als branche vreselijk innovatief door geworden, met name op het gebied van stof, geluid, veiligheid en duurzaamheid. Als grootste overlastveroorzakers in de bouwsector zijn hierin nog wel wat slagen te maken.’ Om het niet alleen bij woorden te laten, is De Groot met een achttal collega-slopers een IPC-project gestart voor de ontwikkeling van

een elektrische machine die binnenskamers kan slopen. Dit gebeurt in samenwerking met Hanenberg Materieel BV uit Nistelrode. Bij zo’n Innovatie Prestatie Contract investeert de overheid de helft van het bedrag en besteden de participanten hetzelfde bedrag aan tijd. Het eerste prototype is onlangs op de Asbestbeurs gepresenteerd.

De grondstoffenbank is niet onuitputtelijk

De toekomst C.A. de Groot is een familiebedrijf, opgericht door grootvader De Groot, grootgemaakt door vader de Groot en uitgebreid en gemoderniseerd door zoon De Groot. Hoe ziet de zoon, de derde generatie, de toekomst van de branche? Kees de Groot: ‘Een probleem is en gaat worden: het wegzetten van niet recyclebaar isolatiemateriaal, zoals piepschuim en vlokken. Isolatie is duurzaam in gebruik, maar niet in recycling. En het vervuilt andere materiaalstromen.’ Daarnaast zouden bouwers meer moeten gaan werken met logboeken, waarin staat aangegeven welke materialen er in een gebouw zitten – zoals nu ook al met grote installaties gebeurt. Ook moet er volgens hem bij nieuwbouw sowieso meer rekening worden gehouden met de toekomstige sloop. ‘Ze bouwen de meest ingewikkelde constructies met allerlei overstekken op een binnenstedelijke locatie bij wijze van spreken niet groter dan een postzegel. Sloop van dergelijke panden op die locaties is buitengewoon complex en duur.’ En slopers moeten proactiever worden, vindt De Groot: ‘VERAS wil heel graag de visie en ervaringen van slopers met de rest van de bouwketen delen, in de hoop op meer efficiency en kostenbesparing.’

3/2016 29

p00_Bouwplaats.indd 29

26-05-16 13:35

TECHNO Tekst Louis Jongeleen Beeld StudioRAP, BouwplaatVught, Webo

MKB blijft achter bij technologische vernieuwing

Toepassing van 3D-printtechnieken vraagt inzicht en lef

De potentie van de technologie van het 3D-printen is onvoorstelbaar groot en de toepassingsmogelijkheden zijn nu al verbluffend en zeer divers. Tegelijkertijd blijft het gebruik van deze veelbelovende technologie in de Nederlandse bouwsector nog beperkt. In de praktijk blijkt dat voor succesvol werken met 3D-printtechnieken een gestructureerde aanpak nodig is en knowhow. Daarom organiseerde het TNO InnovatieCentrum Bouw (ICB) dit voorjaar een minisymposium met als onderwerp: ‘3D-printen in de bouw – toekomst voor het MKB?’ Een verslag van hoogstandjes en hindernissen.

Complexe vorm: geprint met zelf-ontwikkelde 3D-betonprinter (StudioRAP) 30

2016/3

p00_Techno.indd 30

26-05-16 13:52

TECHNO

In de conferentiezaal van het TNO-gebouw op het Utrechtse universiteitscomplex De Uithof hebben zich op een doordeweekse woensdag in april een twintigtal belangstellenden verzameld. Het gezelschap bestaat uit architecten, aannemers, bedrijfsleiders, managers en medewerkers van bouwtoeleveranciers, onderzoekers, bouwkundig adviseurs en technisch ingenieurs. Ze hebben gemeen dat ze allemaal op een of ander manier bezig zijn met 3D-printen. Drie sprekers brengen verslag uit van hun ervaringen met 3D- printen in drie verschillende MKB-bedrijven. Peter Kuindersma, bouwtechnisch consultant van TNO ICB, presenteert een analyse van de mogelijkheden en de haalbaarheid van nuttige toepassingen van 3D-printen en geeft suggesties voor wat beginners beter wel kunnen doen en wat niet.

Directer Wessel van Beerendonk is mede-oprichter van Studio RAP uit Rotterdam (www.studiorap.nl), een architectonische ontwerpen fabricagestudio die eigen ontwerpen zelf uitvoert met behulp van industriële robotarmen. RAP ontwikkelde innovatieve ontwerpsoftware om vervolgens in samenwerking met betonleverancier Bruil een 3D betonprinter te maken voor complexe bouwelementen. De printer is overigens een van de vele toepassingen waarvoor RAP robots gebruikt. Van Beerendonk legt uit hoe 3D-printen een productieproces totaal kan veranderen. “Wij verbinden het digitale ontwerp met digitale fabricage. Dat wil zeggen dat we afzien van de conventionele manier van betongieten in een houten mal. Wij doen het directer. We printen het kant-en-klare betonnen object met automatisch gestuurde robotarmen. Door de combinatie van specifieke software en hardware kunnen we het product de gewenste vorm, kleur en oppervlaktestructuur geven.” Studio RAP verwacht dit jaar een eerste opdracht voor het realiseren van een publiek gebouw met behulp van de eigen printtechniek.

opgave. Van der Drift: “Ik wilde al lang af van die verspilling van al dat hout waarmee we gietmallen maken voor betonnen trappen. Die vorm uitfrezen uit een blok beton levert te veel materiaalverlies op. Daarom begonnen we met het 3D-printen van een klein betonnen model van een trap. Dat ging prima, alleen was het oppervlak van het werkstuk niet glad. De volgende opgave werd dus: hoe kun je met 3D-printen een glad betonoppervlak krijgen?“ Op dat punt heeft Van der Drift het experiment gestopt. Hij vond het voor zijn bedrijf nog te vroeg om over te schakelen naar 3D-printen en wacht op de verdere ontwikkeling van deze technologie.

Slimmer proces Voor Vince Tunzi waren de praktijkverhalen over 3D-printen die hij hoorde op het mini-symposium van TNO niet in alle opzichten hot nieuws. Als eigenaar-directeur van Heycop Systemen (www.heycop. nl) in Nieuwegein – leverancier van onder andere ventilatieproducten, hangen sluitwerk en bovenraamsluitingen – was hij al langer bezig met 3D-printen. Tunzi: “Een vaste klant wilde bij mij enkele authentieke bovenraamsluitingen bestellen voor ramen in een historisch gebouw. Nu zijn er voor dergelijke items nieuwe gietmallen nodig en die zijn tegenwoordig superduur. Ik kwam op het idee om twee afstudeerders van Hogeschool Windesheim in Zwolle de opdracht te geven om een kleine serie van die raamhendels te maken met een 3D-printer. Bas Prinsen en Josha van Reij hebben in enkele maanden een procedé uitgewerkt waarbij ze op basis van een 3D-scan van de originele hendel een nieuwe 3D-mal hebben geprint. Ze hebben daarbij in feite een oude productiewijze gecombineerd met een slimmer proces. Zo is het haalbaar geworden om kleine series hangen sluitwerk te leveren tegen een betaalbare prijs.”

Speciale profielen Bij Deventer Profielen uit Breda, producent van dichtingsprofielen voor ramen en deuren (www.deventer-profielen.nl), ontstond de behoefte om sneller en exacter te kunnen inspelen op specifieke wensen van klanten. General manager van het bedrijf, Patty van Broekhoven: ”Soms liep de doorlooptijd voor de ontwikkeling van een maatwerkprofiel op tot 12 weken. Dat moet je niet willen. Daarom hebben we de hulp ingeroepen van werktuigbouwkundige Marc Ras. Hij is goed op de hoogte van 3D-printtechniek en startte bij ons een experiment met een 3D-printer en filament (printmateriaal, red.) waarmee we prototypes zouden kunnen printen voor de ontwikkeling van speciale profielen. Na onderzoek en testen kwam hij uit op een combinatie van een zogeheten Dual-Fed-printer en het flexibele NinjaFlex-filament. Met deze techniek kunnen we samples printen van profielen die de klant voor het bestellen van de definitieve matrijs kan testen in zijn toepassing. Daarmee voorkomen we dat achteraf nog aanpassingen nodig zijn in de matrijs.” Van Broekhoven ziet voor de nabije toekomst mogelijkheden voor het printen van prototypes en kunststof componenten en ze volgt met name ontwikkelingen op het gebied van 3D-metaalprinten op de voet.

Te vroeg Mombarg Beton in Ulft (www.mombargbeton.nl) produceert prefab betonnen kelders en prefab betonnen bouwelementen. Het bedrijf is al jaren ijverig bezig met het optimaliseren van het bedrijfsproces met innovatieve middelen zoals BIM, ketenintegratie en ‘in the cloud’ werken. Directeur Frank van der Drift wilde graag een volgende stap zetten naar een slimmere productie door te gaan experimenteren met het 3D-printen van een betonnen trap. Dat bleek een zeer lastige

Bas Prinsen (links) en Josha van Reij tonen hun 3D-geprinte gietmal en het gegoten en afgewerkte onderdeel van een raamsluiting

3/2016 31

p00_Techno.indd 31

26-05-16 13:52

TECHNO

Stappenplan voor 3D-printen in het MKB Het TNO InnovatieCentrum Bouw presenteerde op het minisymposium in Utrecht een stappenplan voor MKB-bedrijven die zich oriënteren op gebruik van 3D-printtechnologie. STAP1 a) Ga na wat je wilt bereiken: innovatie, betere marktpositie, PR-waarde? b) Is er een concrete marktvraag? c) Wil ik het bedrijfsproces verbeteren? d) Is er een specifieke meerwaarde? e) Wil ik een nieuw product of nieuwe diensten ontwikkelen? STAP 2 Welke voordelen kan 3D-printen bieden voor het bedrijfsproces en voor de klant? Meer vormvrijheid, betere functie-integratie, optimaliseren van ontwerp, snellere levertijd, minder opslag of automatiseren van de productie? STAP3 Is 3D-printen technisch interessant en haalbaar? En welke positieve businesscase heb je? Technisch Interessant? Maakt het complexe producten eenvoudiger maakbaar? Maakt het kleinere series mogelijk? Maakt het functieintegratie mogelijk? Technisch haalbaar? Wat zijn de productafmetingen, om welke productfuncties gaat het en om welke materiaaleigenschappen? Wat is de snelheid van het print-procedé, de kwaliteit van het materiaal en de betrouwbaarheid en is het geprinte product reproduceerbaar? Welke printtechniek is geschikt en welk materiaal komt in aanmerking? Formuleer je businesscase. STAP4 Gaan we 3D-printen? Doe het! Of kies een geschikt alternatief. (Bron: TNO innovation for life, Peter Kuindersma, TNO.NL/BOUW)

Robotiseren Timmerfabriek Webo in Rijssen (www.webo.nl) produceert naast kozijnen ook prefab gevelelementen. Manager kwaliteit en innovatie Jan Nijmeijer van Webo was op het mini-symposium om ervaringen uit te wisselen met andere MKB-ers. Webo is bezig met verdere automatisering van de productie van gevelelementen en besloot daarbij samen te werken met TNO binnen het ‘Technologiecluster 3D-printen in de bouw’. Jan Nijmeijer: “Van onze HSB-elementen hebben we de isolatiewaarde verbeterd door het aanpassen van de opbouw met hoogwaardige materialen en dat zonder de elementen dikker te maken. Dat betekent onder andere dat de buitenlaag van het gevelelement dunner mag zijn. Om dan toch het aanzicht van metselwerk te bewaren, bekleden we de buitenkant met dunne steenstrips. Helaas is het aanbrengen van die strips lastig te automatiseren. Voor dat probleem

hebben we samen met TNO onderzocht of 3D-printen een oplossing kan zijn.” Een analyse van kosten en baten wees uit dat een specifieke 3D-printer voor het toevoegen van de steenstrips geen reële optie was. Nijmeijer: “De strips worden nu nog handmatig aangebracht. Intussen werken we aan een manier om dat werk te robotiseren.”

Achterstand TNO-consultant Peter Kuindersma vat de mogelijkheden van 3D-printing voor de MKB-bedrijven in de bouwsector kernachtig samen. Hij spreekt uit de ervaring die hij onder andere heeft opgedaan binnen het ‘TechnologieCluster 3D-printen voor de bouw’. Binnen dit cluster is samen met een vijftal MKB-bedrijven het afgelopen jaar onderzocht waar kansrijke toepassingen liggen voor deze nieuwe productietechniek. Om te beginnen constateert Kuindersma dat de MKB-bedrijven in de bouw in Nederland achterblijven bij de actuele ontwikkelingen. Kuindersma: “De vernieuwing van bedrijfsprocessen gaat steeds meer in de richting van ‘mass customization’ ofwel ‘klantspecifieke wensen in seriematig geproduceerde producten’. Als we daarbij achterblijven, zullen producten van bouwers en bouwtoeleveranciers in Nederland relatief duur worden.” Kuindersma pleit voor een open houding ten opzichte van 3D-printen als een van de zeven* belangrijkste nieuwe technologieën die het vermogen hebben om onze wereld sneller te veranderen. Tegelijkertijd waarschuwt hij voor ondoordachte ondernemingen waarbij vernieuwende technologie niet wordt benut voor technisch interessante en haalbare toepassingen. * Deze ‘Big 7’ staan genoemd en worden besproken in het rapport: ‘High Tech meets Business’ van het ING Economisch Bureau, febr. 2015 (www.ing.nl/media/ING_EBZ_Hightech-meets-business_ tcm162-86486.pdf)

Fantasiekasteel Volgens Kuindersma is 3D-printen in feite een nieuwe vervaardigingstechniek: “Zoals we ook dingen maken door te frezen of te gieten of te extruderen. Het is een maakproces waarbij een product laagje-voorlaagje wordt opgebouwd. Bij 3D-printen wordt materiaal toegevoegd (Additive Manufacturing), in tegenstelling tot technologieën waarbij we materiaal weghalen (frezen, boren) of vervormen (vormpersen).” Er bestaan zeven verschillende 3D-printtechieken en er zijn vele materialen waarmee geprint kan worden. Elke techniek heeft voor-en nadelen. Daarom is het volgens Kuindersma de kunst om de juiste techniek en het juiste materiaal te selecteren voor het betreffende product. Kuindersma: “Alles lijkt soms mogelijk, zelfs een fantasiekasteel is vanuit een CAD-model in je achtertuin te printen. Helaas vergeet men vaak de meerwaarde van 3D-printen te onderkennen en wordt deze techniek ingezet voor het maken van producten die sneller, goedkoper en betrouwbaarder op een andere wijze te produceren zijn.” Voor bedrijven die overwegen om te gaan werken met 3D-printen, heeft TNO ICB een stappenplan gemaakt (zie kader).

Webo onderzoekt robotisering van handwerk

DISCUSSIEER MEE over de stelling: 3D-printen komt te vroeg voor het MKB Geef je reactie op: www.raamendeuronline.nl

2016/3

p00_Techno.indd 32

26-05-16 13:52

CLOSE UP

Artitec Bekey

Dé toegangscontrole oplossing voor de thuiszorg

Artitec Bekey • Biedt toegang met smartphone – óók oudere smartphones • Bewezen in de praktijk, dus geen kinderziektes of experimen tele status • Kan zeer grote installaties aan • Oplossingen voor alle type deuren • Aantrekkelijke prijsstelling • Gratis pilots mogelijk

Artitec introduceert Bekey, de thuiszorg-sensatie uit Denemarken, in de Benelux. Geen gedoe met sleutels meer; Bekey maakt toegangsbeheer voor de thuiszorg tot kinderspel. Met het cloudbased toegangscontrolesysteem kunnen zorgverleners de dienstverlening aan hun cliënten optimaal regisseren, administreren en beheren. Het openen en sluiten van deuren bij cliënten gebeurt via de smartphone van het zorgpersoneel. Al 31.000 deuren actief

Cloudbased beheer ‘Netkey’

Handige smart apps voor de mobiele telefoon, een sterke en veilige motorcilinder, een slimme deurcontroller en een kinderlijk eenvoudig te bedienen beheersysteem; dat is de basis van het toegangscontrole systeem Bekey dat Artitec naar Nederland brengt. Het toegangs controlesysteem heeft zich in de praktijk al lang en breed bewezen. In Denemarken ontwikkeld, wordt Bekey daar al jaren lang toegepast in de thuiszorg en gooit dankzij zijn gebruiksvriendelijke karakter, betrouwbaarheid en prijssteling hoge ogen. Er zijn al meer dan 31.000 deuren actief die jaarlijks 14 miljoen deuropeningen realiseren. Artitec-directeur Maarten Delfortrie: “Wij en onze dealers zijn erg enthiousiast over Bekey, het past uitstekend in onze range van Zorg & Welzijn oplossingen. Bekey is even hoogwaardig, uitgerijpt en betrouwbaar als onze in eigen beheer ontwikkelde producten.” Artitec heeft Bekey klaargestoomd voor de Nederlandse deuren en sloten; er zijn oplossingen voor voordeuren, centrale toegangsdeuren en zelfs profieldeuren. En Bekey kan uitstekend overweg met insteeksloten, meerpuntssluitingen, comfortsloten, oplegsloten en elektrische sluitplaten.

De toegangscontrole bij cliënten wordt in Bekey centraal geregisseerd – met behulp van het cloudbased Netkey beheersysteem. Maarten Delfortrie: “Dit is het hart van Bekey. Met deze interface stuurt een zorgverlener centraal de toegang tot de deuren van de cliënten aan; men kan de digitale sleutels van medewerkers toewijzen en verwijderen, en ‘time slots’ instellen als een sleutel alleen gedurende een specifieke tijd actief moet zijn. Daarnaast kan een zorgverlener met Netkey precies zien wie, wanneer en waar toegang heeft gehad tot een locatie.” Artitec Bekey is nieuw voor de Benelux, maar er is volgens Maarten Delfortrie al veel interesse in deze toegangscontrole-oplossing voor de thuiszorg. In Nederland lopen al diverse pilots.

Bekey geeft regie over alle sleutels

Meer informatie: www.bekey-zorgslot.nl

Netkey Cloud sleutelbeheer • Supersimpel beheer van gebruikers, hun sleutels en toegangsrechten • Plannen en aansturen van monteurs (geen papierwerk meer!) • Interface met andere systemen mogelijk • Altijd inzicht wie wanneer en waar toegang had • Melding bij laag batterijniveau van de sloten • Beveiliging op het niveau van online bankieren

Gebruiksvriendelijk & efficiënt Het toegangscontrolesysteem voor de thuiszorg is niet alleen robuust en betrouwbaar, maar ook uitzonderlijk gebruiksvriendelijk en efficiënt. Maarten Delfortrie: “De gebruikersapp bijvoorbeeld kent slechts één knop, en de onvermijdelijke mutaties in het beheersysteem zijn super simpel te verwerken. De monteurs worden via een eigen monteursapp aangestuurd in plaats van via aparte emails of telefoontjes.”

3/2016 33

p43_CloseUp Artitec.indd 33

26-05-16 16:29

BOUWCONCEPTEN

Renovatieconcept Duurzaam & Comfortabel

Prefab puien met lamellen tussen tr In Apeldoorn krijgen de 180 appartementen van serviceflat Lindenhove nieuwe puien met triple glas en geïntegreerde lamellen, plus diepe balkons met rondom glas. Dat is, in combinatie met een flinke isolatie van de schil, nieuwe installaties en PV op dak en kopgevel, goed voor een energieneutraal eindresultaat. Alle ingrepen zijn onderdeel van het renovatieconcept Duurzaam & Comfortabel, waarmee in Apeldoorn momenteel een pilot wordt uitgevoerd. De aluminium puien uit het renovatieconcept komen van Rutolux in Groesbeek.

De renovatie van na-oorlogse gestapelde bouw is een grote markt – en die markt is niet alleen in handen van de woningcorporaties. Neem serviceflat Lindenhove in Apeldoorn. In de 180 appartmenten van het twaalf verdiepingen tellende woongebouw wonen particuliere eigenaren, oud en jong, verenigd in de VvE ‘Lindenhove’.

Voet aan de grond Conceptueel bouwen krijgt steeds meer voet aan de grond, zo lijkt het. Steeds meer consortiums bedienen de markt met concepten voor renovatie en nieuwbouw; Platform31 kon er jaren terug al een hele brochure mee vullen. Reden voor Raam en Deur om in een serie een aantal concepten tegen het licht te houden en te kijken naar de rol van gevelbouwers en de raamen deurenbranche in deze nieuwe manier van bouwen.

VvE ‘Lindenhove’ besloot recentelijk om het dik 40 jaar oude woongebouw te renoveren naar nul-op-de-meter en de appartementen levensloopbestendig en duurzaam te maken. Voor die verduurzaming doet de VvE een beroep op het op de trias energetica gestoelde renovatieconcept Duurzaam & Comfortabel, ontwikkeld door NVT Engineering uit Nootdorp en balkonleverancier Balco. Samen met 13 bouwpartners ontwikkelden NVT en Balco een renovatie-oplossing op maat voor Lindenhove – een maatoplossing die tegelijk een markt-

Consortium Duurzaam & Comfortabel Duurzaam & Comfortabel is een initiatief van NVT Engineering Nootdorp en balkonleverancier Balco. In het consortium werken de volgende partijen samen; Pand13 vastgoedbeheer, IBTH, AE Finance Solutions, Techneco Energiesystemen, Aluprof, Rutolux, Mosa Glas, Primoclad, Robertson, NVT Onderhoudsgroep, Thermoshield, Brink Climate Systems en Nixwell.

De serviceflat Lindenhove voor en na de duurzame renovatie.

rijp concept is voor het verduurzamen van gestapelde na-oorlogse woningbouw. Van VvE’s, maar ook van corporaties en zorginstellingen, aldus het consortium Duurzaam & Comfortabel. In Apeldoorn laat Duurzaam & Comfortabel binnenkort in de praktijk zien wat de integrale aanpak achter het nieuwe renovatieconcept is. In het pilotproject wordt niet alleen de schil geïsoleerd, de woningen krijgen ook geavanceerde nieuwe installaties. Wat dan aan berekend energieverbruik nog rest (520 Mwh p/j tegenover 2800 Mwh voorheen), wordt teruggewonnen met 1258 PV panelen op het dak en aan één van beide kopgevels. Voldoende om de Apeldoornse serviceflat uit 1973 nul-op-de-meter te maken, aldus het consortium.

Lamellen tussen triple glas Voor de prefab puien van het energieneutrale renovatieconcept riep consortium Duurzaam & Comfortabel de hulp in van Rutolux in Groesbeek. Rutolux levert voor de noordgevel van de serviceflat een prefab aluminium pui met passiefhuiskozijn en triple glas van Mosa Glas. De pui heeft een borstwering met in het midden een draaikiepraam en links en rechts vast glas. Het aluminium kozijnsysteem is het als passiefhuiskozijn gecertificeerde MB 104 HI systeem van Aluprof. Aan de zuidgevel heeft het triple

Het MB 104 HI systeem van Aluprof.

34 2016/3

p00_Bouwconcepten.indd 34

26-05-16 13:34

BOUWCONCEPTEN

en triple glas

glas ook nog een zonwerende functie. Daar zijn in de prefab pui lamellen opgenomen tussen het triple glas. Rutolux-directeur Rene Rutten: “Die oplossing is op zich niet nieuw, maar wordt wel weinig toegepast, want het is een kostbaar systeem.” In de triple glas kozijnen met lamellen telt het glaspakket 46 mm. Aan de noordgevel hebben de triple glas kozijnen zonder lamellen een normale spouw van 14 mm, de kozijnen met lamellen hebben een spouw van 20 mm. Daarnaast is er het triple glas van steeds 4 mm. De prefab elementen gaan per hefsteiger langs de gevel omhoog. Het glas wordt op de bouw geplaatst, in verband met het gewicht en vanwege het feit dat Rutolux nog goed bij de prefab puien moet kunnen tijdens de montage.

Balkons met glas Bij het renovatieconcept Duurzaam & Comfortabel hoort ook een prefab balkonsysteem van het Zweedse Balco. De bewoners van Lindenhove krijgen een een breder balkon met 80 cm extra diepte. Bovendien wordt het balkon rondom afgesloten met glas dat, vanaf de borstwering, ook open kan. Rutten: “Achter het balkon komt een schuifpui die ook door ons wordt geleverd. Hier volstaat een minder zwaar isolerend systeem, omdat door het afsluiten van het balkon al een soort luchtspouw ontstaat. Hier wordt het Aluprof MB 59 HS

systeem geplaatst – met een lage vloerdorpel vanwege de overwegend toch wat oudere bewoners en de verlangde levensloopbestendigheid.” Ook de nieuwe kozijnen bij de trappenhuizen aan de kopgevels komen van Rutolux.

Plezierig werken De voorbereidingen voor de feitelijke renovatie van Lindenhove zijn momenteel in volle gang. Rutten: “De warme opnames zijn achter de rug en werkgroepen zijn volop bezig om het renovatieplan tot definitief plan te maken; een werkgroep financiering, een werkgroep installaties et cetera. We werken nu naar de definitieve goedkeuring toe.” Uniek is volgens Rutten dat het concept tot stand kwam in nauwe dialoog met een vereniging van eigenaars van een hoogbouwcomplex dat naar nul-op-de-meter moet. Ook voor het consortium was dat een flink traject, meldt Rutten: “We hebben zes maanden overleg gehad met VvE ‘Lindenhove’, in een traject dat aanvankelijk startte als een verzoek om niet meer dan een offerte voor nieuwe balkons – en eindigde met een Energiesprongtraject voor een complete nul-op-de-meter transformatie, aan de hand van een prestatiegedreven uitvraag met open dialoog.” Het samenwerken binnen het consortium ervaart Rutten als bijzonder plezierig: “Alles gebeurt in goed overleg, je werkt met partijen die als gelijken in het project staan. Heel anders dan een dwingend voorgeschreven bestek dat in korte tijd moet worden gerealiseerd.” En de verwachtingen zijn hoog. Rutten: “Het idee van het hele consortium is, dat als we deze pilot eenmaal voor elkaar hebben, een wereld voor ons open gaat. Dan is dit concept breed in Nederland toepasbaar. Met die houding hebben we als consortium steeds in het traject gestaan; we hebben er nu allemaal ontzettend veel tijd en aandacht aan besteed, en later plukken we daar de vruchten van. Dan hebben we een sterk concept voor het energieneutraal maken van gestapelde woongebouwen, waarbij we de opdrachtgever van A tot Z kunnen begeleiden.”

3/2016 35

p00_Bouwconcepten.indd 35

26-05-16 13:34

ENERGIENEUTRAAL Tekst Hans Fuchs Beeld Mecanoo

2500 vierkante meter PV aan de gevel

Energieneutraal wonen in @Home In @Home wonen huurders straks energieneutraal – onder andere dankzij een goed geïsoleerde schil met aluminium kozijnen en triple glas. En dankzij 2500 vierkante meter PV aan de gevel en op de twee daken van de woontoren in het Amsterdamse Amstelkwartier. De gevelelementen van het 73 meter hoge Mecanooontwerp zijn geprefabriceerd, inclusief kozijnen en glas. Voor de PV panelen moet het montageteam ter plaatse aan de slag.

2020: het straks van nu 2020, het jaar waarin nieuwbouw (bijna) energieneutraal moet zijn. Lange tijd was dat iets van straks en later. Inmiddels is 2020 nog geen vier jaar verwijderd. Hoe slim zijn moderne gevels eigenlijk als het gaat om (bijna) energieneutraal bouwen? Hoe pakken ingenieurs, architecten en gevelbouwers de handschoen op en hoe draagt de raamen deurbranche bij aan slimme gevels? Raam en Deur besteedt in een reeks artikelen aandacht aan de slimste gevels voor 2020. In aflevering 3; de gevels van woontoren @Home in Amsterdam Amstelkwartier.

Een primeur in het Amstelkwartier; aan het eind van het jaar staat daar de eerste energieneutrale woontoren van Nederland, met een EPC van 0. Die nul-op-de-meter dankt @Home om te beginnen aan de ambities van de gemeente Amsterdam. Acht jaar geleden koos de gemeenteraad unaniem voor een energieneutrale koers. De raad legde in 2008 de ambitie vast om vanaf 2015 alle nieuwbouw – woningen en utiliteit – klimaatneutraal te bouwen. De Mecanoo-toren is een exponent van dat beleid. Klimaatneutraal is @Home dankzij een uitgekiend energieconcept, ontwikkeld door INNAX.

Elegant naar een EPC van 0 INNAX uit Veenendaal stelde het energieconcept voor @Home op. INNAX-directeur Philip Blaauw: “Bij de uitvraag van de gemeente Amsterdam kon men een optiebod doen, een prijs boven de grondprijs, en scoren met een lage EPC. Wij waren overtuigd dat we op een elegante manier naar een EPC van 0 konden komen. Behalve een goed geïsoleerde schil en energiezuinig installaties zoals CO2gestuurde ventilatie, vloerverwarming, douche-wtw en een (door de gemeente verlangde) aansluiting op de stadsverwarming, zagen we een kans in gevels en daken met PV.” Het aanvankelijke idee van een golvende PV gevel – met een betere oriëntering van de panelen en dus meer opbrengst, aldus Blaauw – haalde de eindstreep niet: “Te kostbaar en te complex.”

Ieder PV paneel aan de gevel van @Home is gekoppeld aan een woning. De stroom komt in ieder appartement ‘achter de meter’ binnen – en dat vanuit een gemeenschappelijke façade. Hoeveel PV panelen op een woning zijn aangekoppeld, hangt af van het vloeroppervlak van een appartement. @Home wekt dankzij de PV panelen zijn eigen energie op, en saldering is mogelijk, stelt Blaauw: “Voordeel voor de huurders; zij besparen geld. Gebouweigenaar Amvest wil mogelijk een ‘zonnehuur’ invoeren. De investering in de duurzaamheid verdient zich zo terug. De enige die in dit scenario inlevert, is de energieleverancier – en dat is goed, want zo gaan we weg van de fossiele energie en naar duurzame gebouwen voor iedereen, dat is onze missie.”

36 2016/3

p00_Energieneutraal.indd 36

26-05-16 13:47

ENERGIENEUTRAAL

Projectgegevens Opdrachtgevers: Architectuur: Projectarchitect: Ontwerp: Uitvoering: Oplevering: Constructeur: Energieconcept en installatieadvies: Bouwfysisch adviseur: Gevel: Prefabricage: Montage gevel: Montage PV: Kozijnen: Triple glas: PV panelen:

Amsterdam klimaatneutraal Lingotto, Amsterdam; APF International; Hurks Vastgoedontwikkeling, Eindhoven Mecanoo Architecten, Delft Dick van Gameren 2013-2014 2015-2017 april 2017 Arcadis, Maastricht INNAX Gebouw en Omgeving, Veenendaal DPA-Cauberg-Huygen, Amsterdam Hurks Geveltechniek, Veldhoven Hurks Prefab, Veldhoven Hurks Bouw, Almere Greenwhat, Beverwijk Aluprof, Polen Saint-Gobain Glassolutions, Almelo Aperca, Spanje

In 2008 besloot de Amsterdamse gemeenteraad unaniem om vanaf 2015 alle nieuwbouwwoningen en utiliteit ‘klimaatneutraal’ te bouwen. Voor 2010-2014 was de doelstelling nog om 40% van de woningen klimaatneutraal te bouwen: 100% van de CO2-uitstoot van alle gebouwgebonden en gebouwgerelateerd energieverbruik van die gebouwen moest worden gecompenseerd in de vorm van energiebesparing, lokale duurzame energieopwekking en/of effectief inzetten van duurzame bronnen inclusief stadswarmte en stadskoude.

Amstelkwartier Het Amstelkwartier is de eerste buurt in Overamstel die momenteel wordt ontwikkeld. Overamstel ondergaat een transformatie van bedrijvengebied naar woonwerkgebied met vier- tot achtduizend woningen. Het Amstelkwartier heeft nu al een goede mix van woningen in aanbouw. Wat ontbrak, was het segment middeldure huurwoningen. Daarin voorziet @Home, aan de Spaklerweg.

In de toren komen 160 huurwoningen voor het middensegment (inclusief bergingen, exclusief parkeren), 430 vierkante meter commerciële ruimte en, op bouwlaag één en twee, een bovengrondse parkeergarage met 52 plaatsen en een fietsenstalling op de begane grond. Zij- en achtergevel van de garage worden als groene gevel uitgevoerd. De daken van de toren krijgen een terras, tuin en/of vegetatiedak met plaats voor PV. De zonbelaste gevels worden voor circa 55 procent bekleed met PV cellen, waarbij de gevels een open-dichtverhouding hebben van 40:60.

Prefab gevelelementen Behalve de fundering is alles aan @Home geprefabriceerd; wanden, vloeren, kolommen en gevels zijn afkomstig van Hurks Prefab. Technisch projectleider Koen Heslenfeld van Mecanoo tekende aan de gevels van de toren: “De prefab komt de bouwsnelheid ten goede. Op 22 april zijn we gestart op bouwlaag één, eind van het jaar is de hoogste verdieping bereikt. In april 2017 wordt het gebouw opgeleverd.” De prefab gevelpanelen zijn voorzien van een hoogwaardige Kingspan-isolatie van 120 mm dik, aldus Heslenfeld. De sandwichelementen hebben een 200 mm dikke binnenwand, een spouw van 150 mm en een buitenspouwblad uit prefab of baksteen. De maten van de prefab panelen verschillen, de grootste zijn 9 meter lang en met circa 3 meter hoogte verdiepingshoog. Waar op de verdiepingen het geveloppervlak van de prefab elementen uit beton bestaat, worden PV panelen gemonteerd. Op alle andere plekken aan de gevel domineert metselwerk. Heslenfeld: “Het metselwerk is eveneens onderdeel van het prefab element. Het gaat om groene bakstenen van Daas, in twee tinten groen. Groen is een moeilijke kleur voor baksteen; de stenen zijn geëngobeerd om de twee gewenste kleuren te bereiken.” De bakstenen zijn liggend en staand opgenomen in de prefab geveldelen. Heslenfeld: “Horizontaal in een gewoon halfsteensverband, maar verticaal in een tegelverband met doorlopende voeg. Dat geeft een mooi visueel effect, want die voeg is 16 mm breed.”

Aluminium kozijnen en triple glas De kozijnen en het glas in de prefab gevelelementen komen van een andere Hurksdivisie – Hurks Geveltechniek. De aluminium kozijnen zijn van de in Polen gevestigde Europese distributeur Aluprof. 3/2016

p00_Energieneutraal.indd 37

26-05-16 13:47

ENERGIENEUTRAAL

Louis Jeurissen van Hurks Geveltechniek: “In het prefab element zijn Aluprof MB 86 SI kozijnen verwerkt met een U-waarde vanaf 0,9 – afhankelijk van het glas. Het glas in de prefab gevelelementen van @Home is Triple Glazing van Saint-Gobain Glassolutions.” @Home heeft veel kleine ramen. Dat is lastig met het halen van de U-waarde, aldus Jeurissen: “Het glas levert daarvoor de hoogste bijdrage. De U-waarde van het triple glas is 0,6. Bij dit systeem is de gemiddelde Uwindow < 0,9.” De triple glas kozijnen hebben een buitenglas van 6 mm (bij de Franse balkons), een argongevulde spouw van 15 mm met Ecotec afstandhouders, een middenglas van 4 mm, opnieuw een 15 mm argongevulde spouw met Ecotec afstandhouders en een binnenglas, soms gelaagd en in dat geval 2 x 3 mm met een folie. Jeurissen: “Op zich is het systeem redelijk standaard. Maar de profielen worden wel steeds dieper. Hier zijn ze 86 mm, als gevolg van de forse isolatie. Dat wordt steeds meer gevraagd.” Hurks past dit systeem internationaal toe; ook in Londen krijgt een aantal nieuwe woontorens deze mix van kozijnen en glas, gemonteerd in prefab gevelementen. En net als in Amsterdam worden de prefab delen voor Londen compleet met kozijnen en glas naar de bouwplaats getransporteerd.

PV bepaalt gevelindeling De PV panelen voor @Home maken geen deel uit van de prefab geveldelen. Hurks Prefab had de 2500 vierkante meter aan PV graag in de fabriek al op het buitenblad gemonteerd, maar het transport van de fragiele PV panelen was niet zonder risico’s. En ook de maatvoering van de panelen en de prefab geveldelen was lastig te verenigen. De PV panelen aan de zuidwest en -oostgevel hadden ook invloed op de plaatsing van de ramen in de gevel en op de daglichttoetreding, aldus Koen Heslenfeld van Mecanoo: “De maat van de PV panelen bepaalt de hele gevel en die maat was tot heel laat in het traject niet bekend, omdat de panelen nog niet waren ingekocht. In de uitvoeringsfase werd bekend dat het gaat om PV panelen van Aperca met een redelijk standaard maatvoering van 929 x 1650 mm buitenmaat.” De diktemaat van de Aperca-panelen is 4 centimeter. Heslenfeld: “Die dikte is relevant, want we hebben te maken met een rooilijn. De panelen hangen nu 6 centimeter buiten de gevel, in verband met de ventilatie.” En ook de esthetiek van de grote PV velden aan de @Home-gevel besteedde Mecanoo aandacht. Heslenfeld: “De PV panelen hebben zwarte kaders en de cellen zijn zelf ook zwart, maar de background layer is weer licht, zodat aan de toren geen plat zwart vlak van PV ontstaat.”

Montage aan de gevel De PV panelen aan de @Home gevels worden gemonteerd door Greenwhat. Aperca levert niet alleen de PV panelen, ook de bevestiging komt van het bedrijf uit Valencia, vertelt Ruud Halbersma van Greenwhat: “De aluminium framing rondom elk paneel is voorzien van uitsparingen voor klemmen die zijn ontwikkeld door Aperca. Die klemmen houden het paneel vast en worden gemonteerd op een ankerrail die door Hurks in het prefab deel wordt ingestort. Dat is een verticale rail van 20 cm lang, vier rails per paneel. De klem sluit volledig aan in het profiel.” Greenwhat gaat voor de montage van de PV panelen mee met de hefsteiger die Hurks gebruikt voor het plaatsen van de prefab gevelelementen. De PV-montage gaat even snel als het plaatsen van de gevelelementen: @Home schiet momenteel met een snelheid van één verdieping per week de hoogte in. Inclusief PV dus, straks goed voor 310.000 kWh zonne-energie per jaar en een gemiddelde 450 euro besparing per woning op de energierekening van de starters die straks @Home bevolken.

Discussieer mee Volgens INNAX-directeur Philip Blaauw is PV aan de gevel een elegante manier om een EPC van 0 te bereiken. Er zijn inmiddels al tenders die naar aanleiding van de oplossing in @Home – PV aan een hoge slanke toren – ook PV aan de gevel verlangen. Volgens Blaauw zijn er volop mogelijkheden om in de toekomst PV in glas te integreren: “Nu zijn de prijzen daarvan erg hoog en het doorzicht naar buiten is niet optimaal. Maar hier ligt een gat in de markt.” PV aan de gevel: is dat de toekomst? Is het elegant? En wordt PV geïntegreerd in glas de volgende stap? Ga naar www.raamendeuronline.nl en discussieer mee!

38 2016/3

p00_Energieneutraal.indd 38

26-05-16 13:47

CLOSE UP

AXA kijkt met nieuw veiligheidsbeslag over de grenzen AXA fabriceert al langere tijd veiligheidsbeslag. Sinds kort verbreedt het bedrijf uit Veenendaal zijn aanbod in dit segment met beslag dat niet alleen voor de nieuwbouw- en renovatiemarkt geschikt is, maar ook de utiliteitsbouw bedient. Tot aan voetbalstadions aan toe. In Nederland, maar ook Europabreed. Een hele prestatie, gelet op de strenge eisen. Julius Reijs vertelt met trots over de nieuwe telg van de AXA familie. “Het nieuwe AXA Premium beslag voldoet aan de hoge Europese eisen EN 1906 Security klasse 3 en voldoet aan de zwaarste eisen op gebied van duurzaamheid, waarmee we dus in heel Europa de markt op kunnen.”

Groot toepassingsbereik Het beslag, dat minstens 200.000 cycli aan kan, is ontwikkeld met een brede en een smalle variant, vertelt Reijs. “We wilden de toepasbaarheid zo groot mogelijk houden en daarom hebben we ook een smalle variant bedacht. Het smalle beslag is beter toepasbaar op andere kozijnsoorten dan hout, zoals kunststof en aluminium. Deze bieden vaak wat minder ruimte en met Premium hebben we daar op ingespeeld.” Verder biedt het Premium beslag verkropte krukken, waarmee het kozijn en de handen van de gebruiker beschermd worden bij het bedienen.

Hoge prestaties Op veiligheidsgebied presteert de nieuwe AXA Premium lijn uitstekend. Uiteraard bevat het beslag een anti-kerntrekmodule. “Nieuw is dat we die helemaal geoptimaliseerd hebben, zodat hij ook werkt met sleutels in andere landen.” Ook hier geldt weer als achtergrondgedachte de

brede toepasbaarheid van het nieuwe product. Opvallend detail: de nationale SKG beproevingstest is zwaarder dan de Europese voor kerntrekbeveiliging. “We zijn daarmee dus ook helemaal klaar voor Europa”, aldus Reijs. Wat betreft veiligheidseisen op Europees niveau zijn ook de schroefbussen extra verlengd om het forceren van de montagebouten te voorkomen. De EN 1906 norm vereist verder een boorbeveiliging die voorkomt dat de schroeven los geboord kunnen worden. “Ook hier hebben we aan voldaan door achter alle schroefbussen een extra boorplaatje aan te brengen in het beslag. Met een aparte, geharde plaat beschermen we ook de meest kritische delen van het slot.”

Tijdwinst In het Premium beslag zit ook het inmiddels bekende gepatenteerde verende systeem, dat zich aanpast aan de lengte van de cilinder.” Daarmee voorkom je dat je als verwerker extra tijd moet besteden aan het afstellen met een schroefje. Ons systeem schuif je eroverheen en het past zich vanzelf aan.” Ook is het mogelijk bij vervanging van oud beslag door kerntrekbeslag de cilinder in de deur te laten zitten.” Bij veel collega’s moet men een langere cilinder plaatsen, dat hoeft bij ons niet. Dat scheelt de nodige tijd en dus kosten.” Ook heeft AXA over de gehele lengte van het schild vochtwerende, gepatenteerde seals geplaatst, waardoor het schild bij demontage niet meer plakt aan de deur en mogelijke lakschade voorkomt. Tot slot is een belangrijk aspect van het Premium beslag dat het geheel vlak is aan de binnenzijde, zodat extra bewerkingen aan de deur niet nodig zijn. Iets wat uniek is en ook weer verwerkingstijd scheelt.

Design De krukken van het AXA Premium beslag zijn voorgemonteerd en geveerd, waardoor de slotveer aanzienlijk ontlast wordt. “Het design van de krukken van de AXA Premium lijn zijn ontwikkeld door een designbureau. Ook qua nieuwe vormgevingen en finishes proberen we ons dus te onderscheiden van de rest van de markt. Datzelfde geldt voor de presentatie voor en door onze dealers. Het brede en smalle schild worden op een mooie aansprekende display tentoongesteld.”

3/2016 39

p00_CloseUp Axa.indd 39

26-05-16 13:41

UITGELICHT

Nieuw verandasysteem biedt grotere ontwerpvrijheid Raam en Deur ontvangt wekelijks vele persberichten, die de uitgever van het blad graag op de website: www.raamendeuronline.nl plaatst. Het is echter onmo gelijk dat al die persberich ten een plaats krijgen in het blad. Daarom maakt de redactie elke twee maanden een selectie van ongeveer zes berichten die, volgens de redactie, wat extra aan dacht verdienen.

Mensen willen graag buiten verblijven, maar eisen de luxe en het comfort van het interieur. Sapa Buildingsystem wil met het verandasysteem Topline Pro inspelen op deze marktvraag. Het systeem maakt gebruik van thermisch onderbroken profielen waarmee een hogere isolatiewaarde en meer comfort geboden kan worden. Daarnaast bezitten de profie len een grotere stijfheid, waardoor meer architecto nische ontwerpvrijheid wordt geboden. Dit laat zich vertalen in grotere openingen in de onderbouw en grotere dakoverspanningen. In combinatie met een profielbreedte van slechts 60 mm levert dit meer transparantie en een grotere lichtinval op. Topline Pro is een modulair systeem en laat zich door een aantal detailaanpassingen sneller en makkelijker

installeren, volgens Sapa. Dit betekent voor de aan nemer dat de montagetijd verkort kan worden. Sapa Buildingsystem, Drunen, Tel.: 0416 386480, www.sapabuildingsystem.nl

Nieuwe deur-vastzetters van Dictator Dictator introduceert de ZE Design Line, een serie producten voor het vastzetten van openstaande buitendeuren. De productlijn bestaat uit de uitvoeringen ZE 80, ZE 120 en ZE 160. Uit marktonderzoek is gebleken dat er behoefte was aan een deur vastzetter met een langere slag. Op de bouwbeurs 2015 heeft Dictator een prototype van de ZE 160 getoond, het product bleek bijzon der goed aan te slaan. De ZE 160 heeft een

slag van 160 mm en blijft daarmee functio neel indien de bestrating nazakt, een pro bleem dat vaak wordt onderschat. Ook bij buitendeuren op balkons is een langere slag wenselijk, dit in verband met de opstand op de vloer voor de waterafvoer. De Design Line heeft een geheel nieuw ontwerp waarbij de stang volledig in een behuizing schuift bij geloten deur. De strakke afgeronde behui zing heeft daarmee een minder technische

uitstraling en wordt daarom beter gewaar deerd door consumenten. De geribbelde voetbediende stelknop en de verende con structie in de voet zorgen voor een gemakke lijke bediening. Het succes van de ZE 160 heeft, door toevoeging van de ZE 80 en ZE 120, geleid tot de ontwikkeling van de dit jaar leverbare ZE Design Line. Dictator Productie BV, Emmeloord, Tel.: 0527 613456, www.dictator.nl

Nieuwe serie BUVA hardglas ramen ISO-1100 Het leveringsprogramma BUVA hardglas ramen is uitgebreid met de nieuwe serie ISO 1100. De serie is een variant op de bekende ISO 1000 serie met smalle zwarte of witte kunststof omkadering. De belangrijkste innovatie is dat serie ISO 1100 inbraakwerend is in hou ten kozijnen volgens NEN 5096, weerstandsklasse 2, en hiermee voldoet aan de nieuwbouw eisen. Het raam is toepasbaar binnen het Politie Keurmerk Veilig Wonen 40

voor nieuwbouw en bestaande bouw. Ook de scharnieren hebben een update gekregen. Deze zijn bij ISO 1100 van gecoat metaal in plaats van RVS, wat tot een strakker design

leidt. Buva heeft al twee inbraakwerende types hardglas maar die richten zich op het luxere marktsegment. Door het productie proces zijn deze minder geschikt voor kleine series. Het nieuwe type ISO 1100 kan in kleinere aantallen worden geproduceerd, wat een voordeel is bij kleine projecten en projecten met veel maatvariaties. De grotere inbraakwerendheid wordt bereikt door een aangepast beslag en het type glas. De serie heeft een heel smalle omkadering van 15 mm waardoor deze met name geschikt is voor kleinere ramen. Buva, Barendrecht, Tel.: 0180 697500, www.buva.nl

2016/3

p00_Uitgelicht.indd 40

26-05-16 13:56

UITGELICHT

Vetrotech Saint-Gobain introduceert grootste brandwerende veiligheidsglas in Europa

Architecten die graag gebruik maken van transparantie in hun gebouwontwerp hebben met de introductie van Contraflam Mega het grootste brandwerende beglazingspaneel op de Europese markt tot hun beschikking. Vetrotech Saint Gobain kan voor interieurtoepas singen een warmtewerend, brandwerend veiligheidsglas produceren in de afmetingen 2300 x 4600 mm. Het product is bij uitstek geschikt voor de toepassing in hoge ruimtes zoals atriums, hallen en trappenhuizen. Het glaspaneel draagt bij aan geluidsreductie en kan door middel van zeefdruk van een print worden voorzien. Contraflam Mega heeft in combinatie met het brandwerende gevelsysteem van

Jansen Viss een EI 30 brandclassificatie bereikt. Contraflam is onlangs toegepast in het kantoorgebouw Forbury Place in Reading (UK). Het betreft de bekleding van een vierzijdig atrium van zeven verdiepingen hoog. Op de begane grond vloer zijn 4500 mm hoge brandwerende glaspanelen verwerkt met een dikte van 28 mm. Met deze toepassing is in het gebouw 114 ton glas verwerkt en het heeft daarmee wederom een record gevestigd voor het grootste profielloze glasoppervlak van Europa. Vetrotech Saint Gobain, Nederweert, Tel: 0495 574435, www.vetrotech.nl

Hunter Douglas introduceert Flat Bar schuifscherm Hoge, maar ook extreme temperaturen zijn in de zomer geen uitzondering meer. Met buitenzonwering kan de binnentemperatuur gedempt worden, en wordt minder energie verspild met de koeling van kantoren. Om die reden neemt de vraag naar systemen voor buitenzonwering toe. Voor projecten met een kleiner budget introduceert Hunter Douglas het Flat Bar schuifscherm. Het alu minium frame van het schuifscherm is met een dikte van 5 mm zeer slank ontworpen. Het is volgens Hunter Douglas minstens 50 procent slanker dan vergelijkbare schuif schermen op de Nederlandse markt, wat door ontwerpers wordt gewaardeerd. Het vol ledige scherm wordt na assemblage gepoe dercoat, waardoor alle onderdelen een uni forme kleur en uitstraling bezitten. Op aanvraag is elke kleur, van standaard RAL kleuren tot een parelmoer variant, mogelijk. Het systeem kan per project op maat worden gemaakt. Ook de lamelafstand kan vrij geko

zen worden waardoor men de hoeveelheid invallend licht zelf kan bepalen. Wanneer de lamellen elkaar overlappen, is de reductie van zonnewarmte 90 procent. Het schuif raam kan met de hand of, optioneel, met een motor bediend worden. Het eerste pro ject in Nederland betrof containerwoningen

voor studentenhuisvesting in Groningen. Het minimalistisch design van de schermen paste uitstekend bij het type woning. Inmiddels heeft het product zijn weg gevonden naar diverse kantoorprojecten. Hunter Douglas, Rotterdam, Tel.: 010 4962222, www.hunterdouglas.nl

Verweij Houttechniek breidt Lamikon Longlife productrange uit De toenemende vraag naar een breder assortiment energiebesparende producten staat aan de basis van de ontwikkeling van Lamikon LongLife+. Het nieuwe kozijn, met een U waarde van 1,03, is de ont brekende schakel tussen het al bestaande Lamikon LongLife kozijn met een U waarde van 1,39, en het Lamikon LongLife++ passiefko zijn met een U waarde van 0,79. De productrange, bestaande uit drie kozijntypes, stelt Verweij beter in staat een antwoord te geven op de gedifferentieerde marktvraag naar duurzame kozijnoplossingen. De productlijn Longlife staat garant voor lage onderhoudskosten en 15 jaar volledige garantie volgens Verweij. Met het speciaal door

Lamikon ontwikkelde KozijnKompas kunnen opdrachtgevers de optredende kosten en besparingen berekenen. Op basis van deze berekening kan de juiste kozijnkeuze worden gemaakt. Zowel de afschrijvings als de onderhoudscomponent worden voor de lange termijn inzichtelijk gemaakt. Lamikon LongLife+, geproduceerd met 100% FSC hout, is in eigen beheer ontwikkeld en is geschikt voor nieuwbouw en renovatie. Het kozijn wordt opgenomen in de BCRG databank (voorheen ISSO). Verweij Houttechniek, Woerden, Tel.: 0348 688282, www.verweij ht.nl 3/2016

p00_Uitgelicht.indd 41

26-05-16 13:56

Voordeel

Houten kozijnen leggen CO2 vast Wist u dat houten kozijnen de klimaatopwarming van de aarde tegengaan? De energie die nodig is voor de productie van bouwmaterialen draagt voor een belangrijke deel bij aan de uitstoot van CO2. Maar dit geldt niet voor hout. Dankzij fotosynthese vangen bomen juist COâ&#x201A;&#x201A; op uit de atmosfeer en houden dat in elke gebruiksfase vast. Bij verbranding komt diezelfde hoeveelheid COâ&#x201A;&#x201A; weer vrij. Kiest u voor houten kozijnen van aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout? Dan draagt u bij aan het terugdringen van de opwarming van de aarde.

Bekijk alle voordelen op:

Kozijnenvanhout.nl Naamloos-3 3

17-05-16 10:26

INSIDE

Norm branddoorslag en brandoverslag gepubliceerd

Checklist Bouwbesluit deel B

NEN heeft de gewijzigde norm NEN 6068 voor de bepaling van de weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag tussen ruimten gepubliceerd. Deze norm is in het Bouwbesluit aangewezen om de uitbreiding van brand in gebouwen te beperken. De belangrijkste wijziging in NEN 6068 is allereerst de toevoeging van een methode voor de bere kening van brandoverslag via dakopeningen, dak ramen en dakkapellen. Daarmee vallen achter overhellende gevels binnen het toepassingsgebied van de norm. Deze berekening resul teert voor de meeste situaties in kortere benodigde veilige afstanden tot andere dak en gevelopeningen dan de bestaande vuistregel. Bij het opnieuw doorrekenen van bestaande situaties kan het daarom voorkomen dat er minder voorzieningen nodig zijn dan in het verle den zijn getroffen. Een andere wijziging is dat brandcompartimenten met een totale oppervlakte aan gevelopeningen van meer dan 50 pro cent van de vloeroppervlakte nu binnen de norm vallen.

De Checklist Bouwbesluit is een praktisch hulpmiddel voor iedereen die snel inzicht wil in de wettelijke bouwtechnische eisen die gelden voor gebouwen met een woonfunctie. Of u nu ontwerpt, uitvoert, toetst of beheert. Het boek voldoet daarmee aan de behoefte vanuit de bouwsector om op systematische wijze een overzicht te hebben van de Bouwbesluiteisen bij het maken van een ontwerp voor een woning of een woongebouw, voor regulier gebruik, voor zorg en voor kamerge wijze verhuur. De checklist maakt het bouwen volgens de wettelijke regels een stuk inzichtelijker, omdat de editie 2016 is aangepast aan de wijzigingen in het Bouwbesluit tot december 2015. Verder vindt de lezer alle wettelijke eisen voor een bepaald gebouwonderdeel of onderwerp op 1 plaats terug, met handige stroomschema’s, eisen kaarten en een index. Ook zijn de Bouwbesluitartikelen herschreven in begrijpelijke taal, en waar moge lijk zijn artikelleden samengevoegd. De publicatie is onderdeel van de Checklist Bouwbesluit set, bestaande uit een deel A voor nieuwbouw (ISBN 978 90 5367 617 2) en een deel B voor ver bouw. Zie http://www.sbrcurnet. nl/producten/publicaties/check list bouwbesluit deel b ver sie 2016

Update nieuwe uitvoeringsrichtlijn: Gevelreiniging

Nieuwe KOMO-certificaten voor hydrofoberen

In 2015 is SKG IKOB in samenwerking met onder andere de VNV en enkele reinigingsbedrijven gestart met het opstellen van een nieuwe richtlijn voor het reinigen van gevels. De scope is beperkt tot het rei nigen van minerale ondergronden. Met behulp van actie, chemie en tijd is het mogelijk om gevels goed te reinigen. Onvoldoende kennis van het type vervuiling of van de ondergrond kan leiden tot fouten bij het reinigen en tot (soms onherstelbare) schade aan de ondergrond. Omdat er veel verschillende soorten bedrijven werkzaam zijn in de branche die niet allen gevelspecialist zijn, was er behoefte om de kennis vast te leggen in een document en bedrijven te kunnen certifi ceren met het KOMO keurmerk. Op initiatief van de VNV heeft SKG IKOB een werkgroep ingeschakeld met experts uit de branche. Deze werkgroep heeft een uitvoeringsrichtlijn opgesteld die binnenkort wordt gepubliceerd.

Vorig jaar is de nieuwe BRL 1154 aan vaard. Op basis van deze richtlijn worden materialen voor het hydrofoberen van gevels KOMO gecertificeerd. De richtlijn is zowel geschikt voor crèmes als voor vloeibare producten op basis van water of koolwaterstof. Vóór certificatie worden producten eerst onderzocht door TCKI te Velp. Het geschiktheidsonderzoek bestaat uit diverse testen. Getest wordt onder andere de veroudering van het materiaal onder invloed van warmte en vocht. Na deze testen moet de waterkerende werking nog steeds voldoen. Ook worden de producten getest op waterdamp doorlatendheid. Op basis van infraroodspectrometrie wordt een unieke fingerprint van elk product gemaakt. Nadat de producten zijn gecertificeerd, start SKG IKOB met de certificatie van gevel renovatiebedrijven voor de applicatie van hydrofobeermiddelen.

3/2016

p17_Inside.indd 43

26-05-16 16:27

Kunststof kozijnen recyclen. Ja natuurlijk.

â&#x20AC;&#x153;Deze pagina kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur-redactie.â&#x20AC;?

Maak een punt van duurzaam renoveren Wist u dat oude kunststof kozijnen uitstekend geschikt zijn voor hergebruik? De VKG heeft een recyclesysteem dat oude kozijnen voor u inzamelt en verwerkt. Zonder gedoe en kostendekkend. En met een nieuwe generatie duurzame kunststof kozijnen als resultaat. Ga voor meer informatie of een VKG-inzamelpunt bij u in de buurt naar www.vkgkozijn.nl/recycle

p00_VKG.indd 42

29-01-16 11:42

VMRG NIEUWS Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, F: 030.605.32.60, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur redactie

Evolutie

Façades 2016: inspiratiebron voor kwaliteitsgevels

Onlangs verdiepte ik me in het standpunt van de Europese gevel organisatie over de EPDB. Deze Europese regel over de energie prestatie van gebouwen is in Nederland met enige aarzeling in werking getreden. Maar inmiddels vinden er herzieningen plaats en dan is het goed om kennis te nemen van de visie van de Europese gevelorganisaties die verenigd zijn in Eurowindoor. Het interessante aan deze organisatie is het feit dat de verschillende dominante materiaalcomponenten hierin vertegenwoordigd zijn; dus zowel hout, kunststof als de metalen aluminium en staal.

Op 19 mei jl. overhandigde Bert Lieverse, voorzitter en directeur van de VMRG, het eerste exemplaar van het boek Façades 2016 aan architectenbureau cepezed, winnaar van de categorie Stimulerende Omgevingen van BNA Beste Gebouw van het Jaar 2016. Frederique van Alphen, architect van categoriewinnaar KWR in Nieuwegein, nam het boek namens cepezed in ontvangst.

Echter het standpunt inzake de energiebeheersing gaat veel meer over het effect van de gevels en gevelproducten op het comfort bij de gebruiker. Hierdoor loopt het standpunt van deze Europese club parallel aan de visie van de VMRG. Deze houdt namelijk in dat we de gevelelementen, kozijnen, ramen en deuren en gevels niet maken om in technische zin van de straat te zijn, maar om hun functievervulling in de gebouwen waarin ze worden toegepast. Het zou toch vreemd zijn als onze focus uitsluitend gericht blijft op de technische vervaardiging (natuurlijk blijft die daar ook op gericht) en perfectionering van onze fysieke producten. Steeds meer zien we tot onze taak dat we meedenken met de wensen van gebruikers van onze producten op het gebied van comfort en productiviteit. We noemen dat vaak een holistische visie. We kijken dan als het ware over onze technisch perfecte projecten heen en beschouwen hun bijdrage aan het leven van de klant. Communicatie hierover leert ons veel over de uiteindelijke waarde en dus waardering van onze bijdrage. En die is groot op het gebied van gezondheid, comfort, energie enz. Blijkens onze analyses van de duurzaamheidsmodellen (LEED, BREEAM etc.) voor gebouwen scoort de gevel 12 14% van het totaal en is dus heel belangrijk. En dan merk je dat deze evolutie of verschuiving van focus van materiaal en techniek (waarvan we de kwaliteit als bekend en aanwezig veronderstellen) naar de wereld van de klant een geheel nieuwe uitdaging voor onze industrie kan geven.

Façades 2016 bestaat uit 140 pagina’s met uiteenlopende bouw projecten waar VMRG bedrijven bij betrokken zijn geweest. Het boek is ingedeeld in renovatie , utiliteitsbouw , woningbouw en zonweringsprojecten en geeft met veel fraaie foto’s een mooi over zicht van projecten die de afgelopen twee jaar opgeleverd zijn. Ruimte voor kwaliteit Deze achtste uitgave van het Façades boek staat in het teken van het VMRG Keurmerk. Alle bedrijven met dit keurmerk leveren gegarandeerde kwaliteit op het gebied van gevels. Zij worden hierop regelmatig gekeurd. Ook BNA categoriewinnaar, KWR in Nieuwegein, is gerealiseerd onder het VMRG Keurmerk. Een archi tect of professionele opdrachtgever kan nu eisen dat een gevel voldoet aan dit keurmerk. Tot nu toe was het in bestekken alleen mogelijk om te verwijzen naar de VMRG Kwaliteitseisen. Het eisen van een keurmerk was niet toegestaan. De nieuwe Europese aan bestedingsrichtlijnen bieden wel ruimte om het VMRG Keurmerk voor te schrijven. Deze richtlijnen worden naar verwachting op 1 juli a.s. geïmplementeerd in de Aanbestedingswet 2012. Online versie Voor het eerst is het boek nu ook online te bekijken, zie www.vmrg.nl. In de online versie staan per project links naar meer informatie over het project en over het bedrijf dat bij dit project betrokken was. Façades 2016 is in boekvorm voor € 25, (excl. BTW en verzendkosten) te bestellen via de website van de VMRG. Hier is eveneens aanmelding voor de inspiratienieuwsbrief mogelijk om constant op de hoogte te blijven van interessante projecten.

Nieuwe VMRG Zonwering bedrijven De volgende VMRG partners op het gebied van zonwering zijn onlangs (goed)gekeurd op de VMRG Kwaliteitseisen Zonwering en mogen zich VMRG Zonwering bedrijf noemen: • FAAC • Lenco Zonwering • Luxaflex Nederland • Renson • Somfy • Storax • Verano

3/2016

p00_VMRG.indd 45

26-05-16 13:56

BUITEN DE DEUR

Interieurbouw Vakbeurs Hardenberg Op 11, 12 en 13 oktober kunnen bezoekers de Interieurbouw Vakbeurs beleven in Evenementenhal Hardenberg. Deze editie zal gecombineerd worden met Bouw Compleet en Schilder, Glas & Afbouw Vakdagen. 3 vakbeurzen, 1 entree en een gevarieerder producten- en dienstenoverzicht dan ooit, zo laat de organisatie weten, van (interieurbouw-)architecten, interieurbouwers, jachtbouwers, aannemers, ingenieurs en projectontwikkelaars tot overheidsinstellingen, woningbouwverenigingen, timmerfabrieken en talloze ondernemers uit het groot-, midden- en kleinbedrijf. De creativiteit en kundigheid van vakmensen maakt dat de beursvloer een lust is voor de zintuigen, aldus de organisatie. Meer informatie: www.evenementenhal.nl/hardenberg

Agenda

Bouw- en renovatiebeurs PassiveHouse Brussel

Masterclass wijzigingen bouwbesluit 2012

De Belgische hoofdstad is tussen 11-13 september het decor voor de beurs PassiveHouse. PassiveHouse is volgens de organisatie de perfecte referentie voor iedereen die denkt aan (zeer) energie zuinig bouwen. De beurs biedt een mix van kleine en grote exposanten en unieke publiekstrekkers en infosessies. Publiekstrekkers zijn onder andere de demozone, praktijkvoorbeelden voor doe-het-zelvers, meet & build met tips uit eerste hand van bouwers en verbouwers, en een infozone met deskundig en neutraal advies. Doelgroepen van de beurs zijn aannemers, ontwerpers, leveranciers, producenten, installateurs en kredietverleners. Thema’s die dit jaar extra in de schijnwerpers staan zijn isolatie en luchtdichting, constructiematerialen, ontwerpers en uitvoerders en ramen en deuren. Meer informatie: www.passivehouse.be

Bouw Compleet Gorinchem Tussen 13-15 september brengt Bouw Compleet de totale bouwwereld samen. De grote kracht van dit vakbeursconcept schuilt volgens de organisatie in het diverse aanbod aan exposanten uit alle lagen van de bouwbranche. Zij presenteren de nieuwste producten, trends en uitdagingen van de branche. De bezoeker ontmoet een divers publiek: van aannemers en architecten tot uitvoerders en woningbouwverenigingen. Een kans om bij te praten, de nieuwste marktinnovaties te verkennen en een fundament te leggen voor duurzame zakenrelaties. Dit jaar breidt de beurs overigens uit met 2 nieuwe pleinen: het Gereedschapsplein en het Duurzaamheidsplein. De 2 pleinen maken deel uit van een nieuw concept tijdens de beurs. De Gereedschaps- en Duurzaamheidspleinen moeten exposanten een laagdrempelige manier bieden om deel te nemen aan de beurs. Bouw Compleet legt een sterke nadruk op de regio, zoals blijkt uit het Regioplein-Zuid Holland Zuid, opgezet voor en door enthousiaste, bouw gerelateerde spelers uit de provincie. Meer informatie: www.evenementenhal.nl/ bouwcompleet

Dagcursus Installatiegeluid 23 juni In de cursus worden van de diverse voorkomende installaties de geluidproducties besproken. Tevens wordt ingegaan op de situering van technische ruimten en de lay-out van luchtkanaalsystemen, alsmede de geluiddemping hierin. www.peutz.nl

23 juni Met ingang van 1 juli 2015 is het Bouwbesluit 2012 weer gewijzigd. Dit heeft gevolgen voor uw ontwerpen uitvoeringspraktijk. De duur van de masterclass is 2 uur, waarin u tevens de mogelijkheid krijgt tot het stellen van vragen en het inbrengen van eigen praktijkvoorbeelden. www.nieman.nl

Bouwbesluitberekeningen daglicht en ventilatie 30 juni In de training staat het maken van de berekening centraal. Na een uitleg over hoe deze tot stand komt, welke gegevens u moet verzamelen en wat de minimale uitkomst moet zijn, gaat u aan de slag met het maken van een berekening. U rekent zelf waardoor er tegen knel punten en onduidelijkheden aangelopen wordt, die plenair besproken worden. www.bouwforum.nl

Brandveiligheid ouderen huisvesting 6 juli Brandveiligheid in een woonomgeving in combinatie met zorg is een actueel thema. Met deze infosessie leren deelnemers de brandveiligheid van huisvesting voor ouderen met een zorgvraag te borgen, brandveiligheidsrisico’s te beperken en daarvoor verantwoordelijkheid te nemen. www.bouwforum.nl

46 3/2016

p00_Butien de Deur.indd 46

26-05-16 13:39

Naamloos-1 1

01-04-16 09:56

Een veilig huis, ook als je niet thuis bent. Uw huis, dé plek waar u zich veilig wilt voelen. Maar het moet ook goed beveiligd zijn voor de momenten dat u even niet thuis bent. Een veilig gevoel begint bij kwalitatief hoogwaardig hangen sluitwerk. Het RVS veiligheidsbeslag van Post en Eger is gecertificeerd volgens de hoogste norm op het gebied van inbraakbeveiliging en wordt geleverd met 20 jaar gebruiksgarantie!

Project: Stedelijk Museum - Amsterdam Benthem Crouwel Architecten

P+E TOP-LINE ® ROESTVAST STAAL PROJECT VEILIGHEIDSDEURBESLAG MET KERNTREKBEVEILIGING Kenmerken • Fraai massief roestvast staal buitenschild • Aluminium basisschild aan binnenzijde met multifunctionele cilinderuitsparing • Roestvast staal afdekschild met blinde bevestiging • Verkrijgbaar als breedschild 50 mm, dik 12 mm en als smalschild 35 mm, dik 15 mm • Alle schilden zijn 250 mm lang en kerntrekbeveiligd • Onzichtbare bevestiging aan binnen- en buitenzijde van de deur • Goud- of bronskleurig roestvast staal (pertaan coating), andere kleuren op aanvraag • 20 jaar gebruiksgarantie

Inbraakbeveiliging ® Dit P+E TOP-LINE roestvast staal veiligheidsdeurbeslag voldoet aan de zwaarste praktijktesten en is gecertificeerd: • SKG***® • NEN 5096 voor montage op gevelelementen klasse 2 en 3 • De zwaarste categorie van het Politiekeurmerk Veilig Wonen • EN 1627-1630 klasse 2 en 3 • Tevens kerntrekbeveiliging met 50% overwaarde

Post en Eger hangen sluitwerk B.V. De Oude Molen 2 1184 VM Amstelveen t +31(0)20 6947333 e info@posteneger.nl

Naamloos-5 1

25-05-16 10:03