Rotterdamse Kunst&Cultuur Krant najaar 2017 by UITGEVERIJ 11

NAJAAR 2017

PAK MEE!

inf o ins rme ac pire ert tiv ert ee rt

KUNST • THEATER • lezen • MUZIEK • schrijven • sport • werk• DANS • FILM • historie • fotografie

IN DEZE EDITIE • MIJN ROTTERDAM ••• Romana Vrede over de stad • Kunst op straat ••• De Nieuwe Delftse Poort en meer • wereldreligies ••• Hindoeïsme & Yoga • Gender ••• LHBTQI+ in Rotterdam • SPORTCULTUUR ••• De Mores van Roeien • BOEKEN ••• Recensies & info • mail& win acties • PUZZELS • EN MEER!

liefde

MIJN ROTTERDAM ‘Rotterdam is voor mij zoals Sylvia Kristel; prachtig, wijs en zonder poeha...’

Romana Vrede

(1972) is actrice bij Het Nationale Theater en theatermaker. In september kreeg Romana de belangrijkste toneelprijs van Nederland uitgereikt, namelijk de Theo d’Or. Als theatermaker maakte ze de prachtige voorstelling Who’s afraid of Charlie Stevens over haar zwakbegaafde zoon. Zaterdag 18 en zondag 19 november is Romana te zien in de Rotterdamse Schouwburg met de marathonvoorstelling The Nation 1 t/m 6, een spannende theaterthriller over de verdwijning van een jongetje uit de schilderswijk.

Hoe ben je in Rotterdam terecht gekomen?

Waar woon je en waarom juist daar?

Wat zijn je lievelingsplekken in de stad?

‘Op mijn vierde verhuisde ik met mijn moeder en broertjes en zusje vanuit Suriname naar de wijk Beverwaard in Rotterdam. Als ik denk aan mijn jeugd, denk ik aan spelen in de bouw en vallen in sloten, the sky was the limit! Later studeerde ik er Geschiedenis en Sociologie en werkte als danseres op de feesten van onder andere Ted Langenbach. De wilde jaren ‘90 in Rotterdam! Op mijn 23e werd ik aangenomen op de Toneelschool en verhuisde ik naar Arnhem. Aansluitend woonde ik tien jaar in Utrecht met de vader van mijn zoon. Toen we uit elkaar gingen, ben ik teruggegaan naar Rotterdam. Ik wilde cocoonen in mijn eigen stad. Rotterdam zit in mijn bloed. Hier ben ik thuis.’

‘Ik woon in de Afrikaanderbuurt, een fijne, gemêleerde buurt. Er woont van alles: bruine, gele en witte mensen, jong en oud, kunstenaars en gezinnetjes. Het is niet ín de stad, maar je bent er zo. En iedereen kent er mijn zoontje... Mijn vriendin komt uit Amsterdam. Zij verbaast zich over mijn enthousiasme voor de stad. Ik wijs haar regelmatig - zo niet continu - op de schoonheid van Rotterdam; het mooie uitzicht, de skyline, het zonlicht op de Maas... Ik liefkoos de stad! Rotterdam is voor mij zoals Sylvia Kristel in haar vijftiger jaren, een prachtige vrouw die haar portie in het leven heeft gehad. Ze lacht ons lichtelijk smalend toe, alwetend en zonder poeha.’

‘Met mijn zoon ga ik graag naar De Tuin van de Vier Windstreken aan de Kralingse plas. Daar, aan de oever van de plas, kijk je zo over het water naar de stad. Geweldig! De Maas staat ook hoog op mijn lijstje. Ik ben dol op water, vooral grote oppervlakten. Actrice/ theatermaker Lizzy Timmers zei het zo mooi: ‘De Maas met haar gebruikelijke suïcidale groene kleur...’ Je kunt niet anders dan er respect voor hebben!’ De Afrikaanderwijk

Uitzicht vanaf de Kralingse plas

Volgende keer in Mijn Rotterdam: architectuurfotograaf Ossip van Duivenbode

De Maas - foto van 500 Watt

Aan deze editie werkten mee:

Deze krant komt elk kwartaal uit.

Met dank aan Gemeente Rotterdam,

Ofira Nebelstein (redactie)

In januari, april, juli en oktober.

Sanneke van Hassel, De Kracht van Rotterdam,

worden zonder toestemming van de uitge-

Barbara Jonckheer (redactie)

Voor info, samenwerken en/of

Hanneke van Ormondt, Bored to death

ver. Uitgeverij 11 is niet verantwoordelijk

Ellen de Monchi (beeld)

adverteren, neem contact op via

Bookclub, Alek Dabrowski, Puzzelcorner, Jaap

voor zet en/of drukfouten.

Dit is een uitgave van Uitgeverij 11

Pien Ruigrok (tekst en beeld)

info@goedeboekjes.nl

Rozema, Yuri van Geenen en iedereen die een

www.goedeboekjes.nl • info@goedeboekjes.nl

Merel Vuil (sales en correcties)

Coverbeeld: Ossip van Duivenbode

bijdrage heeft geleverd!

Colofon

Floor Lemans (layout ondersteuning)

overal

KUNST OP STRAAT

Rotterdam heeft veel mooie kunst in de buitenruimte. In deze krant bespreken we kunstwerken waar we regelmatig langslopen. Waar staan ze voor en wie heeft ze gemaakt? Meer info over kunst in de buitenruimte op bkor.nl

De Nieuwe Delfste Poort Locatie Het Plompenburg Kunstenaar Cor Kraat Maakjaar 1995

Vlak naast het Hofplein ligt de Nieuwe Delftse Poort, een stalen kunstwerk naar ontwerp van Cor Kraat. Het is een reconstructie van de oude stadspoort, die eeuwen lang deze plek markeerde. In de Middeleeuwen rond 1373, werd op deze plek voor het eerst een poort gebouwd die de naam ‘de Noorderpoort’ droeg. Deze poort werd gesloopt om in 1545 plaats te maken voor de tweede St. Joris- of Delftsche Poort. Twee eeuwen later werd ook deze poort gesloopt wegens bouwvalligheid. In 1764 werd voor de derde keer een poort gebouwd, deze keer naar een ontwerp van architect Pieter de Swart. Deze poort werd al snel het bekendste bouwwerk van de stad. Bombardement In de jaren 30 van de 20e eeuw stond de poort bij het Hofplein in de weg. Rotterdam wilde ruimere doorstroming voor het toenemende verkeer. Het plan om de poort af te breken stuitte op zoveel verzet, dat werd besloten om de poort 100 meter te verplaatsen. In 1939 startten de

werkzaamheden. Een jaar later, halverwege de verplaatsing, werd de Delftse Poort vernietigd tijdens het bombardement in 1940. Slechts enkele beeldhouwwerken zijn bewaard gebleven. Poort van staal In 1995 maakte Cor Kraat de Nieuwe Delftse Poort, een open staalconstructie naar het ontwerp van de vooroorlogse poort uit 1764. Het bouwwerk lijkt een driedimensionale grafische tekening. Het oogt als een kunstwerk in aanbouw en verwijst naar het feit dat Rotterdam nog altijd druk is met (wederop)bouwen. Vier personificaties Op de oude poort stonden vier personificaties: de god Mercurius van Handel en Verkeer, de stedenmaagd, de Maas(-god) en de Schie- of Rottenimph. Deze figuren zijn gestileerd

terug te vinden op de moderne poort. Rond de poort zijn enkele restanten opgesteld van de gebeeldhouwde ornamenten die de oorspronkelijke poort sierden. In het kunstwerk zijn ook enkele originele onderdelen van de oude poort verwerkt, zoals de leeuwen die ooit de toegang tot de stad bewaakten. Eén leeuw draagt de tekst: ‘Tot 14 mei was ik wachter van de Delftsche Poort te Rotterdam.’

Cor Kraat (Rotterdam, 1946) volgde een opleiding aan de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten. Van 1979 tot 1992 werkte Kraat in het kunstenaarscollectief Kunst & Vaarwerk met Hans Citroen en Willem van Drunen. Ze legden zich toe op monumentale kunst in de stad. Begin jaren ‘80 was Kraat docent zeefdrukken aan de Rotterdamse Academie. Ook was hij medeoprichter van galerie Black Cat.

Hugo de Groot Locatie Stadhuis - Coolsingel Kunstenaar Auke Hettema Maakjaar 1969

Het beeld van Hugo de Groot bij de entree van het stadhuis aan de Coolsingel werd gemaakt in opdracht van Gemeente Rotterdam. Hugo de Groot (1583 – 1645) was een belangrijke inwoner van Rotterdam.

Delftse Poort 19e eeuw

Delftse Poort begin 20e eeuw

De Groot was staatsman, jurist en schrijver. In 1613 werd hij benoemd tot raadspensionaris van de stad Rotterdam. Hij bereidde de bijeenkomsten van de burgemeesters voor en ging mee naar de staatsvergaderingen. Zijn voorganger was Van Oldenbarnevelt, die ook als beeld de entree van het stadhuis verrijkt. Hugo de Groot schreef Latijnse tragedies en gedichten, theologische verhandelingen en Nederlandse gedichten. Zijn beroemdste werk is De iure belli ac pacis (Over het recht van oorlog en vrede) uit 1625. Het vormt de basis voor het moderne volkenrecht. Hugo de Groot is ook bekend vanwege zijn pleidooi voor de vrije toegang tot de zee (en de vrijhandel) het Mare Liberum (1609), dat in 1864 werd teruggevonden en gepubliceerd.

zijn straf uit in Slot Loevestein, waar hij veel las en studeerde. In 1621 ontsnapte hij in een boekenkist, waarin zijn boeken werden aangevoerd. Hij vluchtte naar Parijs waar hij een toelage kreeg van de Franse koning en herenigt werd met zijn vrouw. In 1631 bezocht hij Rotterdam voor het laatst en bezoekt dan ook het standbeeld van Erasmus. Hij weigerde amnestie aan te vragen omdat hij vond dat hij niets verkeerd had gedaan. Het standbeeld van Hugo de Groot is een klassiek beeld en maakt deel uit van een ensemble in combinatie met het beeld van Johan van Oldenbarnevelt en dat van Gijsbert Karel van Hogendorp op de trappen van het World Trade Center Rotterdam.

Gevangenis De Groot was kritisch op het heersende religieuze gezag en van mening dat de staat het hoogste gezag was, en dus boven de kerk stond. In 1618 werd De Groot - en van Oldenbarneveldt die ook pleitte voor meer religieuze tolerantiegearresteerd omdat hij de religie van de staat zou ondermijnen en verdeeldheid zou zaaien tussen de provinciën. Van Oldenbarneveldt werd ter dood veroordeeld en terecht gesteld. De Groot zat

Auke Hettema (Leeuwarden, 1927 – Amsterdam, 2004) studeerde gelijktijdig met zijn tweelingbroer Renze Hettema, beeldhouwkunst aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hettema behoorde tot de generatie Nederlandse beeldhouwers, die na de Tweede Wereldoorlog hun carrière begonnen met het maken van oorlogs- en verzetsmonumenten, zoals het verzetsmonument in de Prinsentuin in Leeuwarden. In 1951 won hij de Prix de Rome.

galeries

Thyade Art, de grootste Online galerie Een gedurfde stap, helemaal Online gaan. Maar onze klanten zeggen het: “Logisch om met de tijd mee te gaan. Het maakt het voor ons ook nog makkelijker, om thuis pas keuze te maken!”

Thyade Art is een begrip in de ruime regio Rotterdam en menigeen weet, dat zij ook kunst uitleent of verhuurt. Dat blijft nog steeds het geval. Website Op de website www.thyade.nl is het makkelijk zoeken. Met filters zoals afmeting, prijs, techniek, kunstenaar, enz. vindt u al snel wat u aanspreekt. Door te registreren en in te loggen krijgt u een eigen favorieten-pagina. Hier kunnen de favoriete werken aan worden toegevoegd. Ook handig is de selectie van werken, die na een bepaalde datum zijn binnen gekomen. Eenvoudig een bestellijst opstellen en aan Thyade doorsturen? Ook dat kan! En wij komen op afspraak GRATIS bij u langs. Zie de website voor details van onze werkwijze.

PopUp-Galerie Han de Ruijter vertelt dat Thyade ook op een andere manier naar de mensen toe wil komen. Namelijk met PopUp-Galerie. "Zo'n 2 à 3 keer per jaar op een leuke locatie in de regio Rotterdam tonen we een selectie van de nieuwe en bestaande werken. Wij combineren de PopUp met andere activiteiten, zoals workshops, demo’s, muziekoptreden. Wij maken er een feestje van!"

Collectie Thyade Art heeft een grote collectie kunst van zo’n 150 verschillende kunstenaars. Denk aan schilderijen, beelden, maar ook fotografie. En de collectie verandert voortdurend. Zoekt u een leuk en uniek cadeau? Thyade biedt ook hier een ruime sortering. Van glas-objecten en neolith tot keramiek en sieraden. De vaste leners betalen geen verzendkosten. De kunstcadeaus vindt u in de Webshop!

- Schilderijen In- & Verkoop - Taxatie & Verkoopbemiddeling - Restauratie & Inlijsten - Tentoonstellingen - Kunsthistorisch onderzoek

Van Driel Kunsthandel & Galerie Dordtsestraatweg 761A-B Rotterdam

T 010 419 86 56

W www.kunsthandel-van-driel.nl sinds 1991

Koop, Uitleen, Huur De kunst is te koop. Desgewenst via de eigen en zeer flexibele Kunstkoopregeling. U kunt ook kunst lenen, waarbij u maandelijks spaart. Hoeveel u spaart bepaalt u zelf! U kunt zo vaak wisselen als u wit. Wel kunst en niet sparen, dan kunt u huren. Met name bedrijven vinden dit een plezierige manier om kunst aan de muur te hebben. Communicatie Thyade Art is actief op Facebook en geeft maandelijkse een digitale Nieuwsbrief uit. En natuurlijk via email info@thyade.nl, telefoon 06 5247 7037 Paul Fransen of 06 29 175 672 Han de Ruijter. En op onze website kunt u alles terug vinden!

www.thyade.nl

galeries

ONLINE KUNST KOPEN & LENEN Twintig jaar had Thyade Art een galerie en kunstuitleen in de stad. Dit jaar gingen ze online. Hoe werkt dat? De aanpak van Pop Up Galerie Thyade Art is uniek en vernieuwend op het gebied van kunstverkoop en uitleen. Mede-eigenaar Han de Ruijter legt uit: ‘De afgelopen jaren hebben wij flink geïnvesteerd in onze website en kregen van klanten vaak opmerkingen als: Wij hebben dat schilderij bij jullie op de website gezien en komen het nu in het echt bekijken. Dat was voor ons de trigger om de fysieke locatie los te laten en geheel online te gaan. Mensen willen niet meer tien galeries afgaan op zoek naar kunst. Ze zoeken kunst graag thuis op de bank uit, via internet. Omdat wij een grote gevarieerde collectie hebben, komen ze al snel bij ons terecht.’ Kunst aan huis Om het klanten nog makkelijker te maken, komt Thyade Art de kunststukken thuis laten zien. Mede-eigenaar Paul Fransen: ‘De klant kiest een aantal werken vanaf de website, maakt een afspraak met ons en wij gaan met die werken bij hen langs. Thuis, op hun gemak, kunnen ze vervolgens bekijken of er een werk tussen zit dat inderdaad bij hen past. Hoe makkelijk wil je het hebben?’ Je kunt op deze manier ook een kunstwerk

IN DE COLLECTIE Deze mooie lithografie van de Nederlandse kunstschilder, beeldhouwer en dichter Karel Appel is te koop bij Thyade Art.

lenen, of een kunstwerk eerst een tijdje in huis hebben voor je overgaat tot kopen.’

Karel Appel (1921 - 2006) behoorde tot de expressionisten en was medeoprich-

Zalando van de kunst De nieuwe werkwijze van Thyade Art is vooral erg klantvriendelijk. Bevalt een kunstwerk niet? Dan komen ze het gratis ruilen voor een ander werk. Paul Fransen: ‘Sinds we op deze nieuwe manier werken, merken we dat onze klanten steeds enthousiaster worden. We horen vaak dat ze deze makkelijke en persoonlijke aanpak erg waarderen. We worden door klanten gekscherend de Zalando van de Kunst genoemd!’ Pop Up kunstbelevenis Natuurlijk zijn er altijd mensen die toch graag een galerie bezoeken. Voor hen organiseert Thyade Art een aantal keer per jaar een Pop Up Galerie. Of beter gezegd: een Pop Up kunstbelevenis, want naast de kunst tentoonstelling zijn er ook mini-exposities, demonstraties, workshops, interieur-advies en muziekoptredens! Houd de website in de gaten voor actuele data. www.thyade.nl

ter van de Cobragroep, de belangrijkste internationale avant-gardebeweging in de kunst van Europa direct na de Tweede Wereldoorlog. Appel werd vooral beroemd om uitspraken als: ‘Ik rotzooi maar wat aan...,’ en ‘Ik schilder als een barbaar in deze barbaarse tijd.’ Nadat hij in de jaren vijftig solotentoonstellingen kreeg in Parijs en New York, brak hij internationaal door.

Lithografie is een grafische techniek, die tot de vlakdruk behoort. Het woord is afgeleid van de Griekse woorden lithos (steen) en grafein (tekenen/schrijven) en betekent steendruk. Lithografie maakt gebruik van het vet in het tekenmateriaal en de inkt. De techniek leent zich bij uitstek voor krijt- en pastelachtige voorstellingen. De speciale lithosteen wordt met lithokrijt bewerkt waarna de tekening met harspoeder, een beetje zuur en gom in de oppervlakte van de steen wordt gefixeerd. Voor het drukken wordt de steen bevochtigd. De inkt hecht zich aan de vette delen. Dan gaat de steen onder de pers door. Voor meerdere kleurendrukken worden verschillende stenen gebruikt.

Het kleurrijke glas-in-betonreliëf boven de ingang van het Hofpleintheater aan de Benthemstraat is een ontwerp van Appel. EXPRESSIONISME Stroming in de Europese kunst van 1905-1940 • Nadruk op gevoel en het onderbewuste • De subjectieve beleving staat centraal • Vervormde werkelijkheid • Er zijn geen wetten COBRAGROEP Avant-gardebeweging van kunstenaars uit Denemarken, België en Nederland van 1948 - 1951 CoBrA staat voor: Copenhague- Bruxelles- Amsterdam. De visie: kunst voor en door iedereen. Het streven: vrije, spontane uitdrukking.

MACHIEL HAGEDOORN Onbekend maar zeer bemind

Kunsthandel Van Driel in Rotterdam Zuid presenteert voor de derde keer in vijftien jaar de werken van schilder/aquarellist Machiel Hagedoorn (1911-1988). Wie was deze Rotterdamse kunstenaar?

M. Hagedoorn: Oud Rotterdam

Zijn naam komt niet voor in de standaard naslagwerken over kunstenaars. Toch hebben honderden mensen een werk van hem in huis en voldeed hij aan alle criteria van een kunstenaar. Machiel (Chiel) Hagedoorn werd aan het begin van de 20e eeuw geboren in Rotterdam en studeerde nog voor de oorlog aan de Rotterdamse Kunstacademie. Curaçaose periode Hij verhuisde vervolgens naar Curaçao om daar te werk te gaan bij Shell. Tijdens zijn verblijf op de Antillen, bleef Machiel schilderen en tekenen, ook in opdracht. Zijn werk werd geëxposeerd en menig pensionaris van Shell Curaçao ontving bij terugkeer naar Nederland een schilderij van Hagedoorn als afscheidscadeau. Over zijn Curaçaose periode verscheen een boek van Fred van der Zwan waaruit blijkt dat Hagedoorn bij het grote publiek wellicht onbekend is, maar bij kunstliefhebbers, kunstenaars en kunsthandel zeker niet onbemind.

pensionering in het begin van de jaren zestig, keerde Hagedoorn terug naar Nederland. Hier begon hij met het vastleggen van het Zuid-Hollandse landschap: boerderijen, dijken, rivieren, havens, kleine dorpen en steden. Kenmerkend voor zijn werk is dat Hagedoorn zich niet liet leiden door commercie, maar door wat hem zelf trof. Hij werkte met potlood en papier, soms met pen en inkt, afgewisseld door een enkele aquarel. Tentoonstelling Tot aan zijn dood in 1988 maakte Hagedoorn honderden (pen)tekeningen en tientallen aquarellen. Kunsthandel van Driel toont maar liefst 81 werken van Hagedoorn, voornamelijk potlooden pentekeningen, die hij maakte in de periode van 1962 tot 1975. Het gaat met name om tekeningen van het landschap tussen Maas en Waal, Gorinchem, Dordrecht en Rotterdam. U kunt de werken van Hagedoorn bewonderen in Kunsthandel & Galerie Van Driel aan de Dordtsestraatweq 761. Prijzen variëren van 110,-

M. Hagedoorn: Vanuit de grote kerk

Herontdekking In Nederland wordt zijn werk de laatste jaren meer en meer (her)ontdekt. Na zijn

tot 225,- euro voor een origineel werk. De werken zijn ook te zien op de website. kunsthandel-van-driel.nl/Hagedoorn-actueel.htm

doen

DE CURSUS In Rotterdam worden veel leuke cursussen georganiseerd. Op deze plek lichten we er steeds eentje uit. Deze keer de

PAINTBAR Een creatief avondje uit Heb jij altijd al eens een schilderij willen maken? Dan is dit je kans! Paintbar organiseert gezellige, creatieve avondjes uit waarbij je in een avond onder begeleiding je eigen schilderij maakt.

DE MAANSTEEN Creatieve feestjes voor jong en oud

cursus Infographics van Art and the City. Francisca Rosner is

• Grote en kleine groepen • In speeltuin de Torteltuin of bij jou thuis

grafisch ontwerper, docent en coördinator bij Art and the City.

Zelf een schilderij maken en/of geschminkt worden? Het kan allemaal!

‘In het communicatie-vak zie je een verschuiving van tekst naar beeld. Steeds vaker wordt informatie op beeldende wijze overgebracht en de cursus Infographics sluit hier goed bij aan. Een Infographic communiceert via illustraties, foto’s, pictogrammen en lijntekeningen. Tijdens de cursus leer je op grafische manieren informatie in beeld brengen. De lesstof van deze cursus ligt op de grens van de vakgebieden grafisch design en communicatie. De cursus duurt vier weken, één avond per week. Basiskennis van Illustrator is een vereiste, kennis van Photoshop een plus. De cursus sluit mooi aan op de basis cursus DTP Grafisch Ontwerp. Onze docenten zijn ervaren mensen uit het vak met talent voor lesgeven. De meesten zijn afgestudeerd aan de Willem de Kooning academie als grafisch ontwerper, fotograaf of filmmaker. Alle cursussen worden gegeven in een oud schoolgebouw in Kralingen, vlakbij de Oude Dijk. Veel mensen volgen cursussen bij ons om daarna als ontwerper aan de slag te gaan. Het is handig een cursus te volgen, want behalve dat je de programma’s leert kennen werk je ook aan een portfolio die je aan eventuele opdrachtgevers kan laten zien. Anderen volgen een cursus omdat ze in hun baan meer dingen zelf willen kunnen doen, zoals het opmaken van flyers, nieuwsbrieven en ontwerpen. Maar uiteindelijk telt, wat je motivatie ook is, iedereen is welkom!’

Art and the City Cursussen Grafisch Ontwerp en DTP De cursus Infographics start 2 en 30 november

www.artandthecity.com

Mirjam van de Sar is mede-eigenaar van Paintbar Zuid-Holland. Het jonge bedrijf groeit hard! Mirjam: ‘In Rotterdam organiseren we een aantal avonden per maand op leuke locaties zoals Uit je eigen stad en Stroom. Voor deze avonden kan iedereen zich opgeven, ervaring is niet nodig. De kracht van het programma is dat je stap voor stap uitgelegd krijgt hoe het moet. Daarbij is het ook een gezellig avondje uit, met een lekker muziekje erbij en een wijntje.’ Bob Ross stijl En aan het eind van de avond ga je naar huis met een mooi zelfgemaakt schilderij. Bob Ross nieuwe stijl dus! Merel Vuil uit Rotterdam is één van de artiesten van Paintbar. Merel: ‘We hebben ook een echt Bob Ross Schilderij in de collectie, met bergen en sneeuw. Sowieso is het aanbod van schilderijen dat je kunt schilderen heel divers. Er zit altijd wel iets bij dat je aanspreekt.’ Lekker creatief bezig zijn Maar wat als je niet kunt schilderen? Merel: ‘Dat hoor ik heel vaak. Gelukkig

kan ik mensen in dat geval geruststellen. Ik neem mensen van begin tot eind mee in het proces en durf onderhand wel te garanderen dat je naar huis gaat met een schilderij waar je blij mee bent! De reacties zijn eigenlijk altijd positief. Ook op zakelijke events, als de deelnemers niet zelf hebben gekozen voor de workshop. Mensen staan versteld van wat ze kunnen en genieten van het creatief bezig zijn.’

merel.vuil@gmail.com 06 17403598

BEELDEN

stadsverfraaiing in Rotterdam sinds 1940 Hoe kwamen de beelden van Zadkine en Naum Gabo naar Rotterdam? Hoe werd de wederopbouw beïnvloed door kunstenaars? Wat was de ‘percentageregeling’ ? Dit mooie boek over beelden in Rotterdam is geschreven door Siebe Thissen, hoofd Beeldende Kunst & Openbare Ruimte van CBK Rotterdam. Thissen beschrijft de reuring, acties, ambities en successen rondom de

Iedereen kan het Mirjam werkt zelf ook eens per week als artiest op een event. Mirjam: ‘Het is leuk om te doen en zo houd ik feeling met het werk. We spelen bijvoorbeeld in op wat klanten leuk vinden. De dikke vriendinnen-schilderijen zijn altijd populair, maar als je met een privé groep een ander, specifiek schilderij wilt naschilderen, dan kan dat ook. Naast ons aanbod van reguliere avonden werken we graag op maat. Schilderen als bedrijfsuitje, op een familiereünie of tijdens een lady’s night? Het kan allemaal! Dat is het leuke van Paintbar, met onze format kan echt iedereen schilderen!’

Paintbar Zuid-Holland zoekt artiesten! Ben jij creatief, klantgericht, gezellig en heb je ervaring met schilderen? Stuur dan een mailtje naar mirjam@paintbar.nl

KRUISWOORDPUZZEL

geschiedenis van de kunstwerken in de stad.

BEELDEN. Stadsverfraaiing in Rotterdam sinds 1940 Siebe Thissen - 2016 Aantal pagina’s: 528 Formaat: 22 x 28 cm Bindingswijze: Hardcover ISBN: 978-94-90322-62-5 Prijs: € 37,50 Beelden is tot stand gekomen in samenwerking met o.a. CBK Rotterdam. Het boek is te koop bij onder andere TENT Book Shop op de Witte de Withstraat 50.

PUZZEL, MAIL & WIN HORIZONTAAL 1. Duizelig (5) 5. Eigerecht (6) 10. Ongaar (4) 11. Ik (3) 12. Afgemat (3) 13. Geroosterd vlees aan een stokje (4) 15. Computer (2) 17. Namelijk (2) 18. Symbool voor de zuurgraad (2) 20. Rijstdrank (4)

22. Rivier in Friesland (2) 24. Rivier in Italië (4) 26. Oudste vd groep (6) 29. Bladgroente (3) 30. Inwendig orgaan (4) 31. Omroep (2) 32. Hoofddeksel (3) 34. Bekende (6) 37. United States (2) 39. Eikenschors (3) 41. Fatum (3) 42. Deel van servies (7)

45. Vroegere keizer van Iran (toen Perzië) (4) 47. Paling (3) 48. Mager (3) 50. Tijdperk (3) 51. Kleur (5) 53. Papegaai (3) 55. Daar (2) 56. Ritmisch bewegen (6) 57. Dierenrijk (5)

VERTICAAL 1. Snoep (4) 2. Dierengeluid (2) 3. Familielid (3) 4. Vogel (5) 5. Onroerend goed (2) 6. Grap (3) 7. Lumen (2) 8. Geologisch tijdperk (3) 9. Kweker (5) 11. Een en ander (3) 14. Blaasinstrument (7) 16. Verlaagde toon (3)

19. Aankomstruimte (3) 21. Knappend geluid (4) 23. Gezamenlijk (feest) maal (7) 25. Recht stuk van een vaart (3) 27. Stekelhuidig dier (4) 28. Schaap (3) 29. Dressing (4) 33. God van de wind (6) 35. Omroep (3) 36. Grote woestijn (6)

38. Reeks, serie (5) 40. Bolleboos (3) 43. Vogel (4) 44. Waterdoorlatend (3) 46. Palmboom (4) 49. Durf (3) 51. Buiten dienst (2) 52. Persoonlijk voornaamwoord (2) 54. Rivier in Brabant (2)

PUZZEL, MAIL & WIN Mail je oplossing voor 1 december naar info@goedeboekjes.nl en vermeld in de subject dat het gaat om de kruiswoordpuzzel. Onder de juiste inzendingen verloten wij het boek Beelden van S. Thissen.

DOEN

KORTE VERHALENWEDSTRIJD 010

Heb jij een levendige fantasie en hou je van schrijven? Klim dan in de pen en doe mee met onze verhalenwedstrijd! De wedstrijd is gebaseerd op de korte verhalenbundel Hier blijf ik van Sanneke van Hassel. Sanneke schreef korte verhalen bij foto’s van de foto-expositie De Kracht van Rotterdam, waarvoor elk jaar twaalf fotografen het dagelijks leven in Rotterdam op de foto zetten. Ter inspiratie lees je hier uit deze bundel het verhaal Lichtjes dat hoort bij de foto van Eva Flendrie. Eline van Veelen, leerling op Het Lyceum Rotterdam, schreef

bij diezelfde foto het verhaal Sheep Lives Matter. Eline schreef het verhaal voor het project Verhalen bij Beelden waarbij Rotterdamse scholieren uit de vierde klas HAVO en VWO onder leiding van ervaren auteurs verhalen schreven bij foto’s van De Kracht van Rotterdam. Onderaan deze pagnia lees je hoe je mee kunt doen aan de Korte Verhalenwedstrijd 010

SHEEP LIVES MATTER Door Elle van Veelen van Het Lyceum Rotterdam.

Foto Eva Flendrie

LICHTJES

Uit de verhalenbundel HIER BLIJF IK van Sanneke van Hassel

Soufiane trok een sprietje tussen de kiezels uit. Het was stil op de binnenplaats en het weer was somber en niksig. Toch hadden hij en de andere schapen sinds het vertrek van het moederlijk weiland niets te klagen gehad. Wat ze aan ruimte moesten ontberen werd gecompenseerd door het extra voedsel dat ze hier toegestopt kregen. Elke dag kwam er een vrouw aan het hek die een zacht wit brood aan stukken scheurde. Soufiane vond het heerlijk. Tot hij op een zomerse dag zo’n buikloop had gekregen dat hij alleen nog maar zacht kreunend in een hoekje kon liggen. Nadien was er een bordje op het hek geschroefd. De vrouw gooide nu alleen nog appels en koolbladeren over het hek, en soms staken kinderen uit de buurt hem een handje gras toe. Van kabaal moest Soufiane niets hebben, maar als ze zich gedeisd hielden, at hij bij hen uit de hand. Ze woonden nu eenmaal allemaal in deze stad en dan moest je het maar met elkaar zien uit te houden. ‘Samen spelen, samen delen’. Het was de lijfspreuk van Trudie, die verderop met Margreet aan het gras stond te knagen. Zo opgewekt als Trudie doorgaans was, zo’n mopperkont was Margreet. De dagen voor ze ging lammeren liep ze te zuchten en te steunen, terwijl Trudie in dezelfde toestand vrolijk ronddraafde. Margreet kon zo indringend blaten dat Soufiane wel moest luisteren. Het was te warm, het was te koud, ze had jeuk, het eten was niet voldoende, of te eenzijdig, uit de huizen kwam te veel geluid of het was zo stil, de voedertijden waren te dicht op elkaar of te onregelmatig. Het begon te schemeren, langzaam namen de huizen de kleur van de lucht aan. Soufiane ging bij de ooien staan. ‘Ik mis de sterren’, zei Margreet en Trudie zuchtte. Soufiane dacht aan het weiland waar het ‘s avonds zo donker was geweest. Ontelbare lichtgevende stipjes tekenden zich af tegen een inktblauwe lucht. Hij dacht aan de grote kudde die roerloos onder het zwerk stond, dicht bij elkaar en dampend. Over de binnenplaats reed een jongen op een knetterende scooter. Een vreemde geur drong hun neus binnen en een luid getoeter klonk om hen heen, vermengd met klaaglijk gezang. Toen werd het weer stil. ‘Moet je nu eens kijken’, zei Trudie. Achter een raam brandden honderden lichtjes. In een lijst zweefde een man die werd voortgetrokken door een rank dier met twee takjes op zijn hoofd, ook die gaven licht. Erboven viel een ster in vijf stralende punten uiteen. Foto Anne Imfeld

De sneeuw knerpt onder mijn hoeven wanneer ik mijn poten verzet. Gelukkig heb ik het door mijn superieure wollen vacht niet koud. Dat is een van de vele voordelen van het schaap-zijn. Jazeker, een schaap, al geef ik de voorkeur aan ‘wolharige Nederlander’. Maar ik ben en blijf een schaap. Wat is daar mis mee? Ben dan ik minder goed dan de gemiddelde mens of zo? ‘Mehh!..’ Ik slaak een kreet van ongenoegen gericht naar het leven in het algemeen en loop wat dichter naar mijn enige gezelschap in deze wereld. De ganzen. Behalve deze tweedimensionale vogels ben ik altijd alleen geweest. Het weiland dat door deze ganzen gehabiteerd wordt lijkt altijd zonnig te zijn en het gras is altijd sappig. Ik zou heel veel geven om mijn poten één keer die heerlijke grond te laten voelen... Jammer genoeg zijn de ganzen en ik ergens in de afgelopen jaren in een soort patstelling beland. De enige compagnons die mijn leven me geschonken heeft zijn namelijk niet alleen traag van begrip, maar ook nog territoriaal. Ze weigeren me steevast poot te laten zetten in hun land. Wat een schande. Gelukkig heb ik een plan. Een manier om de ganzen uit hun veld te lokken. ‘Kom op Dexter, Michael, Dick, Leonard en Lavernius!’ roep ik uit. ‘We hebben het hier al over gehad! Jullie zijn toegestaan mij te assisteren bij mijn plannen voor wereldoverheersing, maar dan moeten er wel zes van jullie zijn, niet vijf! Dit is een six men job! Of nou ja, meer een six men and one mastermind job... Jullie hadden me beloofd dat Franklin vandaag kon komen maar toch zie ik hem hier niet... Dit is precies waar het altijd mis gaat, er komt altijd een van jullie niet opdagen! Ik zou zo zeggen, doe er wat aan!’ Ze kijken me schaapachtig aan. Ik zweer het, er valt echt geen reactie uit deze rare vogels te persen! Of het van de stupide komt, ze mijn plannen doorhebben of dat het een poging tot intimidatie is weet ik niet. Wat ik wel weet, is dat ik weer een dag zal moeten wachten tot ik zal kunnen genieten van dat walhalla. In ieder geval is er een pluspunt aan de eeuwige stilte van de vogels. Ik kan beter aan mijn tactieken sleutelen zonder gezeur aan mijn kop. ‘En dat geloven ze?’ vraag je. ‘Die ganzen vinden het echt realistisch dat een schááp zulke ambities heeft? Wat voor schaap wil nou weer wereldoverheersing?’ Nou, dat zal ik je eens haarfijn uitleggen. Ik ben namelijk niet zomaar een schaap... ‘Ik ben FRANCISCO MONTEGUE ZANZIBAR! - Frankie Zan voor vrienden - en ik ben geschapen om in de nabije toekomst wereldoverheersing te bemachtigen! Verdoemenis aan de mensen, eer en ontzag voor de schapen!’ De ganzen kijken me beschuldigend aan en ik besef dat ik hardop praatte. ‘... En de ganzen,’ voeg ik voorzichtig toe. Wie weet waar die mysterieuze ganzen toe in staat zijn als ze boos worden. Maar goed. Schapen zijn het superieure ras, dat weet iedereen! Ze zullen de waarheid, míjn waarheid zien! Deze wereld is bedoeld voor de Ovis Aries, de schapen! Wij zullen deze aardbol overspoelen met wolligheid en verdoemenis voor de mensheid met ons meebrengen! Als er één mens over de dam der verderf is, volgen er meer! MWUHAHAHAHAA!... Maar eerst moet ik uit dit hok zien te komen.

Doe mee!

Dit kun je winnen!

Meedoen met de wedstrijd is eenvoudig! Schrijf een kort verhaal bij deze foto van Anne Imfeld. Mail je verhaal naar info@goedeboekjes.nl en vermeld erbij dat het gaat om de Korte Verhalenwedstrijd 010 Maximaal aantal woorden = 500 Deadline inleveren = 30 november

De mooiste verhalen publiceren we in de volgende editie van deze krant én je krijgt de nieuwe roman van Sanneke van Hassel, Stille Grond.

KAN JE WEL WAT TIPS GEBRUIKEN BIJ HET SCHRIJVEN? Op dinsdagavond 14 november verzorgt Gwendoline van het schrijfpaleis 010 een speciale workshop Korte Verhalen Schrijven in centrum Djoj voor 15,- euro pp. Start 19.30 uur. Er is plek voor tien deenemers dus geef je snel op! Aanmelden via schrijfpaleis010.nl

Meer over deze roman op pagina 14

sportcultuur In Rotterdam worden veel mooie sporten beoefend. Elke sport heeft haar eigen cultuur: regels, omgangsvormen, jargon en rituelen. Een kijkje in de subculturen van sportend Rotterdam. Deze keer: roeien. Volgende keer op deze plek: hardlopen en de marathon

De mores van roeien

me is L ervo ud a ge tijn v van ma woo oor: mos ‘ nie nte ren s, g zeden : , ge oe , bru de ike n’.

Rotterdam telt meerdere roeiverenigingen, heeft een internationale state of the art roeibaan én is de thuisbasis van drievoudig wereldkampioen Marieke Keijser. We spraken met haar over roeien. Marieke Keijser (1994) won drie keer het WK roeien in de categorie skiff junioren onder 23 jaar. Ze is geboren en getogen in Rotterdam, studeert BMG en roeit bij De Maas en studentenvereniging Skadi. Hoe ben jij in aanraking gekomen met roeien? ‘Mijn opa was een fanatieke roeier en lid van de Maas. Veel jongeren beginnen op die manier, via enthousiaste familieleden. Mijn broer roeide ook en op zijn aanraden ben ik het een keer gaan proberen. Het roeien, de sfeer en alles eromheen: ik was meteen verkocht! Heerlijk vond ik ook het buitensporten, tien minuten de stad uit en je bent heerlijk op het water midden in de natuur!’ Roeien staat bekend als een elitaire sport. Hoe komt dat denk je? ‘Ik denk omdat roeien vroeger een echte studenten- of corporale sport was. Die

‘Ik roei vrij serieus. Ik train veertien keer in de week...’ uitstraling en sfeer heeft het nog steeds. Er zijn allerlei regeltjes en de meeste roeiverenigingen hebben een speciaal lied dat bij een overwinning gezongen wordt, zo hard en luid mogelijk! Je ziet mannen in jasje-dasje en de prijsuitreikingen zijn altijd officieel en in stijl. Toch kan iedereen tegenwoordig roeien. Het gaat erom wie de snelste is, niet waar je vandaan komt!’ Wat is zo leuk aan roeien? ‘Roeien is enorm fysiek maar ook een uitdagend mentaal spel. Wie het snelst van A naar B gaat, heeft gewonnen. Tegelijk ben je in competitie met jezelf, om steeds beter te worden en sneller te zijn. En je roeit of traint ook in teamverband.’

Sinds kort ben je student en lid van Skadi. Hoe bevalt het? ‘Studentenroeien is een aparte tak van sport. Voor mij is het een nieuwe en frisse wind. Het is heel leuk om deel uit te maken van zo’n studentengroep. Bij studentenroeien gaat het naast het roeien ook om plezier maken en feesten. Soms lastig, als ik serieus moet trainen, maar ook erg leuk!’ Hoe serieus ben jij bezig met roeien? ‘Ik zit sinds mijn 15e op wedstrijdroeien en train zo’n veertien keer in de week. De laatste keer dat ik op vakantie ging, was lang geleden! Ik ga wel regelmatig op trainingskampen naar het buitenland. Op het moment train ik voor het senioren WK in Florida. Ik probeer verder niet te ver vooruit te denken. Maar de Olympsiche spelen.. dat is de droom!’ Marieke leverde een prachtige prestatie op het WK in Florida en won zilver.

De Willem Alexander Baan Iets voorbij de Zevenhuizenplassen, in de Eendragtspolder omgeven door uitgestrekte velden, ligt de prachtige Willem-Alexander Baan. De WAB. zoals insiders hem noemen, werd ontworpen in samenwerking met de FISA (The World Rowing Federation) en aangelegd door de gemeente Rotterdam. Op 26 april 2013 werd de baan door Koning Willem Alexander himself in gebruik gesteld. De twee kilometer lange WAB voldoet aan de allerhoogste eisen voor het internationale roeien. In 2016 vond het WK roeien er plaats. Zeventig landen streden

om de medailles, het grootste WK roeien ooit. Als er geen wedstrijden zijn, profiteren roeiverenigingen en andere watersporters van de mogelijkheden die de Willem-Alexander Baan biedt. Denk bijvoorbeeld aan open waterzwemmers, kanoërs, triatlon-atleten, hardlopers en fietsers. Wat niet iedereen weet, is dat de baan op ongeveer het laagste punt van Nederland ligt, middenin een gebied dat bedoeld is als waterberging voor extreme regenval. Het gebied rondom de WAB kan als nodig vier miljoen kubieke meter water

opvangen en ons land bij waternood behoeden voor overstroming. Van deze achterliggende functie van het gebied, merk je niks als je de roeiers bezig ziet. Maar het doet je realiseren dat er achter de schermen hard gewerkt wordt aan allerlei manieren om ons land te beschermen tegen de gevolgen van stijgend zeewater en klimaatveranderingen. Zo bekeken, is de koninklijke WAB een extra mooie kroon op Nederlands’ ingenieuze waterbeleid. Via de Topsport Academy zijn er mogelijkheden om events en trainingen te organiseren op de baan. www.willem-alexanderbaan.nl

ROEIEN IN HET KORT Eén of twee riemen Bij boordroeien heeft elke roeier één riem. Bij dubbelen of scullen heeft elke roeier twee riemen, één per hand. Soorten roeiboten Roeien kan alleen, met z’n tweeën, vieren of achten. Slag en boeg De plek voorin de boot heet slag, achterin zit de boeg. Je roeit achteruit, dus de boeg komt eerst over de finish. Stuur Als de boot een ‘stuur’ heeft, ligt er iemand voorin de boot of zit achterin die met klosjes of een zwengel het roer van de boot bedient. Stuurlieden in een vrouwenploeg moeten minimaal 50 kilo wegen, in een mannenploeg minimaal 55 kilo. Lichtere stuurlieden krijgen ballast mee, meestal een zak zand. In een boot zonder stuur zit een voetenbord waarmee het stuurtouw bediend kan worden. Meestal zit dit voetenbord bij de slag van de boot, maar een andere plek kan ook. Licht en zwaar In het volwassen roeien zijn twee categorieën: roeien en licht roeien. Lichte heren-roeiers moeten een bootgemiddelde van 70 kg hebben en mogen individueel max. 72,5 kg wegen; voor lichte dames- roeiers is dit 57 en 59 kg. Competitieroeien Competitieroeien is voor studenten een

ideale mix van sport en gezelligheid. Je bepaalt zelf hoe vaak en wanneer je roeit. Met je ploeg kun je meedoen aan wedstrijden in het hele land. Wedstrijdroeien Dit is de meest prestatiegerichte vorm van roeien. De roeier is bijna het hele jaar in training en start op nationale en internationale wedstrijden. Opriggeren Het los- en vastschroeven van de riggers. Riggers zijn de constructies op de boot voor de riemen. Ze worden afgesteld op de roeier. Jargon Allér ! De meest gehoorde aanmoediging vanaf de kant. Blikken Een medaille winnen Indoorroeien Ergometeren Skiff Eénpersoonsroeiboot Vieren en achten Roeien in een boot met respectievelijk vier en acht bemanningsleden Dubbel tweeën Roeien met zijn tweeën met elke twee riemen Dubbel vieren Roeien met zijn vieren met elk twee riemen. Traditie • Als een boot wint, wordt traditiegetrouw de stuur met kleren en al door de bemanning in het water gegooid. • Op internationale wedstrijden wordt na de competitie door de roeiers onderling roeikleding geruild.

De foto’s op deze pagina zijn gemaakt door Ellen de Monchy. Instagram: ellendemonchy

film

Wildlife F ilm F estival Rotterdam

26 OKTt/m 29 OBE R

‘WFFR wil aandacht creëren voor de natuur

Op deze pagina geven we info over films en documentaires in de stad en tips voor thuis. Heb jij een goeie filmtip, nieuw of klassiek, laat het ons weten op info@goedeboekjes

Spy in the wild uitgelicht In dit prachtige tweeluik gaat een team van levensechte robotdieren undercover om liefde, intelligentie, vriendschappen en ondeugend gedrag te filmen bij een aantal bijzondere dieren. SPY IN THE WILD - LOVE Een mooie en ontroerende film waarin we van dichtbij zien hoe krokodillen, apen, giraffen en andere dieren omgaan met toewijding, opvoeding, liefde en dood. Een ontroerende kijk in het turbulente liefdesleven van dieren in Antarctica, India en vele Afrikaanse landen!

SPY IN THE WILD - INTELLIGENCE In deze film verkennen de levensechte dier-spionnen dierlijke intelligentie. Krijg inzicht in hoe dieren gebruik maken van gereedschap, zelfmedicatie en cultuur. Deze innovatieve film toont aan dat dieren veel slimmer zijn dat we ons ooit hebben gerealiseerd.

in het algemeen en dieren in het bijzonder’

Van 26 t/m 29 oktober vindt voor de derde keer het Wildlife Film Festival Rotterdam plaats. Dit vierdaagse evenement is het grootste wildlife festival van Nederland en vertoont de mooiste internationale natuurdocumentaires en -films. Naast films zijn er Q&A’s met filmmakers, een kinderprogramma, lezingen en thema-avonden. Het festival wordt gehouden in filmtheater Cinerama aan de Westblaak. Dieren, natuur en film WFFR is een privaat initiatief, opgezet door vrijwilligers en geboren vanuit een passie voor dieren, natuur en films. Raymond Lagerwaard (docent Natuurkunde) is directeur van het WFFR. Samen met twee vrienden kwam hij vier jaar geleden op het idee van het festival. Lagerwaard: ‘We zijn op zoek gegaan naar partners en van het één kwam het ander. Stichting WFFR heeft geen winstoogmerk. We werken zo creatief mogelijk samen met partners om het festival te realiseren. Ons doel is om meer bewustzijn te creëren voor de natuur in het algemeen en dieren in het bijzonder.’

Filmwedstrijd voor jongeren Dit jaar is er ook een Nationale Natuur Filmwedstrijd voor jongeren tot zestien jaar. De wedstrijd riep jongeren op een eigen korte natuurfilm van maximaal drie minuten te maken en in te sturen. De beste filmpjes worden eind oktober op het festival vertoond waarna een jury met o.a. filmmaker Ruben Smit de winnaar zal uitroepen.

Beeld © John Downer Productions

Regisseur John Downer vertelt op het festival een waanzinnig verhaal over het filmen van dieren! WAT: WFFR WANNEER: 26 - 29 oktober WAAR: Bioscoop Cinerama aan de Westblaak WEBSITE: www.wffr.nl

Spy in the Wild – Love (58 min) Donderdag 26 oktober 2017, 19:30 uur zaal 5

MAIL&WIN

Zondag 29 oktober 2017, 14:30 uur zaal 6

We geven twee kaartjes weg voor dit WFFR!

Spy in the Wild – Intelligence (58 min)

Stuur voor 20 oktober een mailtje naar

Selecteer bij online bestellen dit tarief in het systeem en neem je ledenpas inclusief geprint

Donderdag 26 oktober 2017, 20:45 uur zaal 5

info@goedeboekjes.nl o.v.v. WFFR en maak

ticket mee naar het festival. Deze actie is geldig voor het hele gezin.

Zondag 29 oktober 2017, 16:00 uur zaal 6

kans op twee gratis entreekaartjes!

Ben je lid van Natuurmonumenten? Dan betaal je slechts 6 euro (i.p.v. 8 euro) per film.

Netflix muziekdocumentaires die het kijken waard zijn WHAT HAPPENED, MISS SIMONE?

MARLEY

BOWIE:

Indrukwekkende film over het leven van de

Geweldige documentaire over de muziek,

THE MAN WHO CHANGED THE WORLD

legendarische zangeres en activiste Nina

het leven en de nalatenschap van reggae-

Mooie documentaire over de invloed van

Simone. Met nooit eerder gehoorde opna-

legende Bob Marley. De film vertelt het ver-

David Bowie op muziek, kunst en cultuur aan

mes, zeldzame archiefbeelden en bekende

haal an zijn geboorte in 1945 tot zijn dood op

de hand van interviews met mensen die hem

nummers.

in 1981.

het beste kenden.

Regisseur: Liz Garbus

Regisseur: Kevin Macdonald

Regisseur: Sonia Anderson

Gratis Workshop

ASTROLOGIE Maak kennis met de spirituele astrologie en leer je eigen horoscoop kennen! 24 maart 2018 Kijk voor meer info op de website! Opleidingscentrum Ishtar

Zoetermeer

(079) 361 73 45

www.ishtar.nl

nachtcultuur

KERKEN In deze rubriek duiken we in de geschiedenis van kerken en gebedshuizen in Rotterdam. Als eerste de Laurenskerk.

EEN CLUB VOOR TED ‘Rotterdam mist rauwe rafelrandjes’ Vanaf de jaren ‘90 zette hij Rotterdam op de kaart met zijn extravagante feesten. Nu wil hij een nieuwe club openen in de stad. Het uitgaansleven is ingekakt, vindt hij, en als we niet oppassen verdwijnt het Rotterdamse uitgaansleven in de mainstream. In gesprek met Ted Langenbach.

In 1409 werd de eerste spade in de grond gestoken voor de bouw van de Sint Laurenskerk. Rotterdam bestond toen uit om en nabij 1200 huizen. De nieuwe kerk moest minstens zo indrukweekend zijn als de torens van Dordrecht, Delft en Schiedam. Het bouwen duurde 24 jaar en de burgerij bracht het geld zelf bijeen. Iedereen die in die tijd poorter van de stad wilde worden binnen de stadsmuren wilde wonen - moest 3000 stenen leveren voor de nieuwe kerk. Ook verschillende belastingen en boetes kwamen ten goede aan het bouwfonds. De Rotterdammers hielpen ook vrijwillig mee met de bouw.

Het bouwproces verliep niet altijd soepel. Buurgebied Schieland maakte bijvoorbeeld herhaaldelijk bezwaar tegen de bouw en ook brak de oorlog met Spanje uit.

In 1547 werd de bouw weer opgepakt en in 1550 was de toren zo goed als klaar, behalve de bovenste kop. In 1619 werd hiermee gestart. De uiteindelijke hoogte was toen 318 voet.

De burgers van Rotterdam hielpen ook mee met de inwendige versiering van de kerk. Het bakkers-gilde liet als eerste een groot altaar bouwen in 1443, gevolgd door de schilders, schoenmakers, kooplieden, zeelieden, chirurgijns en barbiers die allen altaren lieten bouwen voor hun beschermheiligen.

De kerk werd vernoemd naar Sint Laurens, ook wel Laurentius, een dienaar van de christelijke kerk en beschermheilige van Rotterdam. Hij werd in 258 na Christus ter dood veroordeeld door de Romeinse keizer Valerianus omdat hij geen afstand wilde doen van zijn geloof. De kerk was ook gewijd aan Maria Magdalena. Bron: engelfriet.net

Is het echt zo erg met het Rotterdamse nachtleven? ‘Het is te weinig en te mainstream. De commerciële clubs trekken één soort publiek, dat is te eenzijdig. Er zijn af en toe grote feesten in de Maassilo en natuurlijk de kleine clubs zoals Bird en BAR, mijn favoriete spot. Het is niet genoeg voor een wereldstad met zoveel talent en steeds meer toeristen. In Rotterdam is nu vooral ruimte voor de eet- en terrasjescultuur. Die richt zich op de grote massa. Wat mist zijn de rauwe randjes, de gelaagdheid van de underground cultuur. Vroeger hadden we die, toen mocht er meer in de stad.’

dam Partners, Ahoy en het Havenbedrijf. Zij gaan voor grootschalig, commercieel en nóg meer mainstream.’

Hoe veel vroeger? ‘Het begon in de jaren ‘80 met afterparties van galeries en filmhuizen zoals Lantaren Venster. De sfeer in de stad was relaxed, let it flow. De feesten van toen waren interdisciplinaire danspodia voor kunst, muziek, mode... In de jaren ‘90 kwam de housegolf. Iedereen kreeg zijn eigen hok. Housefeesten in de Cruiseterminal, gabbers in de Energiehal, techno in Nighttown. Maar achter de schermen werkten de producenten samen. Het mooie was dat we niet voor alles een vergunning hoefde aan te vragen. Peper en Opstelten lieten de stad meer gaan.’

Gaat die club er komen? ‘Ja! Eind februari gaan de deuren open. Met dank aan Jos Verveen van D66 en wethouder Joost Eerdmans, die zich bij de gemeente hard hebben gemaakt voor meer clubs in Rotterdam. Zij snappen dat het nachtleven moet bruisen, dat de periferie van de stad net zo belangrijk is als het midden, en dat je de invulling van het nachtleven moet overlaten aan creatievelingen en ondernemers.’

Zijn er nu te veel regels? ‘In 2007 sloeg het om. Ineens kwamen er veel meer regels en was het gedaan met de vrijheid. Je merkt dat Aboutaleb niet zo van het uitgaan is. Hij is bang voor criminaliteit. Dat maakt het moeilijker om dingen gedaan te krijgen. Ik ben al drie jaar bezig met een lobby bij de gemeente voor de niewue club. We worden tegengewerkt door grote spelers zoals Rotter-

Wat voor club heb jij voor ogen? ‘Een rafelige club voor zo’n 2000 man, een soort nachtmuseum. Spannend, met een vleugje mysterie. Een club met een festivalsfeer waar iedereen zich thuis voelt: zwart en wit, homo en hetero, advocaat en melkboer, hiphop en house. Een club met aandacht voor kunst, performance-art, mode en design. Een platform voor nieuw talent. Een club die als inspirator voor de nieuwe generatie fungeert. Mijn legacy voor Rotterdam.’

MAIL&WIN

Wij geven twee entreekaarten weg voor Now&Wow Fest! Stuur voor 1 december een mailtje naar info@goedeboekjes.nl o.v.v. Now&Wow De winnaars worden begin december bekend gemaakt op facebook.com/NOWANDWOWFEST

Ted Langenbach is geboren en getogen in Rotterdam. Vanaf de jaren ‘90 organiseerde hij baanbrekende MTC feesten in de stad en later zette hij Rotterdam op de kaart met de internationale house-hotspot Now & Wow, die in 2007 haar deuren sloot. Hij is adviseur voor cool brands en grote steden en organiseert samen met zijn vriendin Pietra Ligura wereldwijd fees-

Wat voegt jouw club toe aan de stad? ‘Sowieso elke zaterdag een vaste clubavond en veel leuke feesten! Verder bieden we ruimte aan de underground. De underground is de broedplaats voor creativiteit en innovatie. Je ziet dat in alle grote wereldsteden zoals New York en Berlijn. Trends en vernieuwing beginnen in de rafelranden van de stad. Clubs maken het nachtleven van Rotterdam weer spannend. Zonder een rauwe randjes neemt de mainstream over en gaat Rotterdam ten onder aan de extreme middelmatigheid.’

ten en festivals. In Rotterdam organiseren ze jaarlijks in de Maassilo het Now&Wow fest. Partner in de nieuwe club is Milkshake festival. Locatie en naam zijn nog geheim.

nowandwowfest.com

16 DECEMBER

LEVEN XL Stichting LEVEN XL laat zien dat ziekte,

bedreigend ziek zijn (geweest) vertel-

hoe vreselijk ook, anderen en jezelf

len via de (social) media hun inzichten

kan inspireren om het leven mooier en

en levenslessen om ons te inspireren

betekenisvoller te maken. Ziekte kan

het leven met meer aandacht en liefde

dienen als inspiratiebron voor ande-

te leven. Ze worden op de foto gezet

ren, die worstelen met het maken van

door bekende fotografen zoals Micky

belangrijke keuzes en het vinden van

Hoogendijk, William Rutten en Patricia

antwoorden op vragen zoals: Wat wil ik

Steur. In maart 2018 eindigt het pro-

nu echt? En hoe doe ik dat?

ject met een expositie in het Natlab in Eindhoven.

In oktober start LEVEN XL met een

Meer weten en/of meewerken?

bijzonder project. Mensen die levens-

Kijk op www.vereeuwigd.nu

‘Ik sta alle emoties toe. Ik kies voor het leven. Hoe moeilijk dan ook.’ Johan Veenstra is theaterdirecteur en heeft prostaatkanker Gefotografeerd door Micky Hoogendijk

eetcultuur

VLEES. Kan het wat wat minder? We weten het nu wel, vlees eten heeft nadelen. Het is slecht voor het milieu, niet altijd even gezond en voor de dieren al helemaal geen feest. Toch minderen we maar mondjesmaat met vlees. Hoe komt dat? Om te beginnen nog even de feiten. De pro-

gewoonte en het is altijd moeilijk om vaste

ductie van vlees (mestproductie- en verwer-

gewoontes te doorbreken. Gewoontegedrag

king, brandstof voor stallen en werktuigen,

is makkelijk, je hoeft er niet bij na te denken.

veevoerproductie, mestverwerking, vervoer,

Het gaat automatisch. Mensen zijn daarbij

etc) veroorzaakt veel uitstoot van broeikas-

ook echte kuddedieren, ze volgen de massa.

gassen. Om je een idee te geven: één koe

Ze denken: iedereen doet het, dus dan zal het

stoot evenveel methaan uit als de CO2 van een

toch zo slecht niet zijn?’

gemiddelde personenauto die 15.000 km/jaar rijdt. Broeikasgassen zorgen voor klimaat-

Besluit dat je wil

veranderingen en stijging van het waterpeil.

Ontkenning. Het is een hardnekkige menselijke

Ook is voor de productie van één kilo vlees

eigenschap. Het zorgt ervoor dat we proble-

gemiddeld vijf kilo plantaardig materiaal (voed-

men bagatelliseren (het valt allemaal wel mee),

sel) nodig. Dat moet ergens groeien. 75% van

rationaliseren (zoveel vlees eet ik nou ook

broodbeleg. Wat ook helpt is om anderen van

bewezen aanpak om aan nieuw eten te wen-

de wereldwijde landbouwgrond is in gebruik

weer niet) en ontwijken (dit artikel snel wegleg-

je plan hoogte stellen zodat ze rekening kun-

nen ‘repeated exposure’. Dus wil je vegetarisch

voor de productie van veevoer. Als we minder

gen). Het enige wat helpt om uit de ontken-

nen houden met jouw doel. Je kunt dan ook je

eten een kans geven, dan moet je het vaker

vlees eten, houden we dus heel veel land en

ning te komen, is de confrontatie aan gaan.

ervaring delen en steun vragen. En misschien

dan één keer proberen.

voedsel over. Niet verkeerd, als je bedenkt dat

Maar je moet dat zelf willen. Op een gegeven

doet je omgeving wel mee? Fase drie is het

En de hard-core vleeslovers? Hopelijk volgen

ruim 900 miljoen mensen in de wereld honger

moment heb je zoveel gehoord en gelezen

uitvoeren van je plan in de praktijk. Just do it.

die op termijn ook het goede voorbeeld. Vonk:

lijden.

over de negatieve aspecten van vlees, dat je je

Kook dat vegetarische recept en laat die boter-

‘Ik denk dat het meer zin heeft om je te richten

ogen er niet meer voor wilt sluiten. En ‘willen’

hamworst in het schap liggen.

op mensen die al open staan voor het eten van

Meer is minder

is daarbij het toverwoord. De eerste stap naar

En dan zijn we er nog niet. Want vlees veroor-

verandering is besluiten dat je het wil.

minder vlees en die bewuster willen leven met

zaakt niet alleen milieuschade, het is - en dan

Veranderen is lgoed voor je brein

oog voor het klimaat en dierenwelzijn. Gelei-

De daad bij het woord voegen voelt goed. Het

delijk druppelt de verandering dan door naar

vooral de bewerkte kant en klare versies- niet

Bescherm je tegen prikkels

geeft voldoening en dat gevoel helpt je weer

groepen die nu nog onbereikbaar zijn voor die

goed voor onze gezondheid. De Wereld-

Toch is het daarmee nog niet gedaan. Ben

om vol te houden en je gedragsverandering

boodschap.’

gezondheidsorganisatie zette bewerkt en rood

Tiggelaar beschrijft in zijn boek DOEN! over

door te zetten. En lukt het een keer niet? Geef

vlees in 2015 niet voor niets op de lijst van

verandering en groei, hoe gedrag niet alleen

dan niet meteen op. Bedenk dat verandering

Minder vlees, vaker vegetarisch

kankerverwekkende stoffen. Tot slot horen de

bepaald wordt door onze bewuste voorne-

tijd kost. Volgens Tiggelaar kost het doorzetten

Langzaam en geleidelijk is the way to go. De

dieren zelf natuurlijk ook in deze opsomming

mens en intenties (minder vlees willen eten),

van een grote verandering al gauw een jaar.

cijfers van het CBS laten dat ook zien. De jaar-

van feiten over vlees. We mogen wel stellen

maar ook door allerlei prikkels uit de directe

Ook Roos Vonk benadrukt dat verandering tijd

lijkse vleesconsumptie per Nederlander neemt

dat de grootschalige vlees- en zuivelindustrie

omgeving. Die prikkels roepen automatisch

kost. In haar boek Je bent wat je doet, beschrijft

met 1 kilo per jaar af. Roos Vonk: ‘Het gaat

niet leuk is voor dieren. Hoe groter de indus-

gewoontegedrag op waarbij we ons zeker en

ze met humor hoe waarom we veranderingen

de goede kant op, maar de verschuiving gaat

trie (grotere stallen, meer productie, minder

plezierig voelen. Die prikkels, dat zijn in dit

voor ons uit schuiven en geeft ze oefeningen

langzaam. Steeds meer mensen gaan min-

ruimte, minder naar buiten), hoe meer dieren

geval bijvoorbeeld reclames en uithangbor-

om de daad bij het woord te voegen: ‘Het in-

der vlees eten, het aanbod van vegetarische

en hoe meer leed.

den voor vlees en hamburgers, maar ook je

slijten van een nieuwe gewoonte kan weken

producten neemt toe en dat maakt het weer

omgeving die het heel normaal vindt om (veel)

duren. Al die tijd moet je je hoofd erbij hou-

makkelijker voor mensen om ook eens zonder

Ingesleten gewoonte

vlees te eten. Hoe kunnen we ons daartegen

den. Als je minder vlees eet, moet je nadenken

vlees te koken.’

Plantaardige producten zoals groenten en fruit

beschermen?

in de supermarkt over wat je koopt, je moet

Kunnen we dan toch voorzichtig optimistisch

andere gerechten uitproberen. Dat kost alle-

zijn? Feit is dat het aanbod van vegetarische

daarentegen belasten het milieu véle malen minder (1). Ook zijn ze goed voor je gezond-

Focus op je doel

maal moeite en denkwerk. Maar veranderen is

producten stijgt. Neem de producten van de

heid (2) en je wordt er niet dik van (3).

Wat helpt is om je doel voor ogen te houden.

ook leuk. Het geeft een frisse wind. Daarbij is

Vegetarische Slager. Verkocht hij eerst alleen

Win win win zou je denken. Toch blijven we

Focus. Zet voor jezelf op een rij waarom jij

het inoefenen van nieuwe gewoontes ook nog

in zijn eigen winkel, nu liggen zijn vegaburgers

stug leverworst smeren op de boterhammen

minder vlees wil eten en hou dat voor ogen.

eens heel goed voor je brein!’

bij supermarkten in binnen- en buitenland.

van onze kleuters, halen we broodjes hambur-

Volgens Tiggelaar kun je een gedragsverande-

ger bij de Mac en drinken we melk alsof we het

ring realiseren door heel bewust een aantal

Vlees te lekker?

van (goedkoop) vlees zou afnemen. Maar dat

nodig hebben voor sterke botten*. Hoe werkt

stappen te nemen. Stap één is je doelstelling

Maar wat als je vlees te lekker vindt om te

gebeurt pas als de vraag minder wordt. En dat

dat in het menselijk brein? Waarom eten we

formuleren. Bijvoorbeeld: ik wil twee dagen in

laten staan en vegetarisch eten je niet aan-

is het pleidooi van dit artikel! Lieve mensen,

niet massaal minder vlees nu we weten dat

de week vegetarisch eten. Of: ik wil het vlees

trekt? Volgens de wetenschap zit achter ‘iets

steek niet langer de kop in het zand. Wilt u iets

het niet goed voor ons én niet goed voor de

op mijn brood vervangen door vegetarisch be-

lekker vinden’ een complex geheel van sociale,

goeds doen voor uzelf en de wereld? Eet dan

wereld is? Volgens Roos Vonk, hoogleraar so-

leg. Stap twee is het maken van een plan. Op

persoonlijke en culturele factoren. Iets lekker

structureel minder vlees en kook eens wat

ciale psychologie aan de Radboud Universiteit

welke manier ga je dit doen? Bedenk van te vo-

vinden heeft vaak meer te maken met de

vaker vegetarisch!

Nijmegen zijn we simpelweg gewend aan (veel)

ren wat je gaat eten op je vegetarische dagen.

waarde die je eraan hecht, dan de feitelijke

vlees eten. Vonk: ‘ Vlees eten is een ingesleten

Maak een boodschappenlijst met vegetarisch

smaak (echt waar). Sowieso is de meest

Wat nóg meer zou helpen, is als het aanbod

Wil je wel maar lukt het niet? Je bent wat je doet • www.jebentwatjedoet.nl

* Meerdere onderzoeken hebben uitgewezen dat in gebieden waar veel melk wordt gedronken, het aantal gevallen van osteoperose toeneemt. Een goed voorbeeld is het onderzoek van de Harvard universiteit onder 78.000 vrouwen waaruit bleek dat hoe meer melk vrouwen dronken, hoe groter de kans was op heupfracturen, botbreuken en steoporose.

Maankalender 2018

Pluk je geluk

Ontwaken in het maanlicht!

Recept voor jouw geluk!



• Astrologie boeken • Spirituele boeken • Maankalenders • Astrologie kalenders • Yin Yang kalenders

KORTINGSBON 50% korting op

Marjanne Hess-van Klaveren

Esther Kreukniet

ISBN 978-94-6331-806-8

ISBN 978-94-6331-015-4

Bezoek onze webwinkel

www.hajefa.nl

Deze actie is geldig in oktober en november 2017. Ekoplaza Nieuwe Binnenweg en Lusthofstraat.

de vegetarische producten van De Paddestoel bij inlevering van deze bon.

boeken

Boekentips, info en besprekingen van meer en minder bekende boeken. Heeft u een boekentip? Mail naar info@goedeboekjes.nl

Boekbesprekingen The Light Fantastic • Review by Esmée de Heer

I have a strange fascination when it comes to fiction about school shootings. I read The Light Fantastic by Sarah Combs.in two sittings and afterwards all I wanted was to tell everyone about it. The Light Fantastic is written from seven different perspectives, it doesn’t have a very well-defined plot and it’s written in a poetic style. This can be a lot in one book. But The Light Fantastic reads like a charm. Sara Combs’ writing really drew me in and I kept turning page after page, wanting to know what was going to happen to all seven narrators. The book has a kindness to it that just shines out from all the characters in an almost tangible way. The book is quite heavy in its subject matter. April seems to be our mainest main character and we follow her around at school on senior ditch day. She has a strange ability called hyperthymesia, which means she can remember every detail of almost every day of her life. She’s also obsessed with the idea of dying because of violence, like school shootings or cult deaths and it’s also her birthday. Unfortunately this day has also been chosen by another narrator called The Mastermind to be the day where he and his other Assassins decide to shoot up their own schools. The story unfolds through all the different narrators who are spread out over the United States, but are all connected to April in some way or another.

These different perspectives can be a little difficult. It’s hard to write from the point of view of seven people and make sure that your reader is involved in every single one of them, but I have to say that there wasn’t one in there that I didn’t like. At first I didn’t like Gavin adding hashtags to words in his narrative, but then he got stuck in the lockdown closet with his teacher and the entire psychics class and he turned into my favorite of them all and had me crying my eyes out with all the lovely, kind things he did and said. I found myself going through this with almost all the narratives, feeling with them, hating them when they did something stupid and ultimately caring for them as flawed human beings. The Light Fantastic is definitely not your ‘typical’ school shooting narrative, but a psychological novel about people coming back from hardship, pain and trauma. Even though it’s a heavy subject, I want to urge you to read the book anyway! It looks at the good in the world instead of the bad. It showed me that people who do bad things, don’t necessarily have to be bad people.

The Light Fantastic Auteur: Sarah Combs

Esmée de Heer Esmée de Heer is samen met haar zus Charlotte de Heer oprichter van Bored to Death book club. De zussen lezen graag Engelse literatuur, en bespreken boeken die niet overal op de bestsellerslijsten besproken worden. Bored to Death book club host twee boekenclubs, schrijfzittingen, allerlei andere literaire gebeurtenissen en een prachtige blog. De boekbesprekingen zijn in het Engels.

Wij zeggen hier niet halfbroer • Recensie van Alek Dabrowski

Henks moeder is getrouwd en woont met man en drie zoons in een dorpje onder Eindhoven. Dan ontmoet zij Henks vader, raakt zwanger en verhuist naar Rotterdam-Delfshaven. Omdat zij haar drie zoons - de halfbroers van Henk- erg mist, zoekt zij een praktische oplossing: doordeweeks in Eersel met haar vier kinderen en de vader van haar drie zoons, in het weekend met Henk bij haar nieuwe man. Zij was niet gelukkig. Wij zeggen hier niet halfbroer is een autobiografische roman over de zoektocht naar erkenning. Het bestaat uit een aantal delen: Kindertijd tot 13 jaar, Puberteit 13-16 jaar, Adolescentie 16-19 jaar en Volwassenheid. Vooral de eerste twee delen vind ik sterk. Vanaf de adolescentie krijgt Van Straten zoveel haast dat hij wat grote stappen neemt. Van Straten spreekt de lezer toe. Hij doet verslag van zijn leven in de vorm van een reeks anekdotes, die bij elkaar het beeld van zijn jeugd compleet maakt. Hij beseft dat zijn verhaal subjectief is. Maar zo heeft hij zijn jeugd ervaren. Zijn drie halfbroers noemt hij B1, B2 en B3. Zij schelen ieder twee jaar van elkaar. Henk is zes jaar jonger dan B3. De broers zijn straatschoffies: dollen, grappen uithalen, op straat rondhangen. Henk was ook weleens slachtoffer van hun spel, dan hoorde hij erbij en voelde hij zich één van hen: ‘lomp en hardhandig, een subtiele voorliefde voor leedvermaak die we nog altijd gemeen hebben.’

ging tot transformatie was de eerste in een lange reeks. Ik deed het niet alleen omdat ik verliefd was. Ik wilde iemand worden. Een identiteit kunnen aantrekken, als een perfect pak.’ Henk snakte naar nieuwe dingen: brommer rijden, seks, drugs, muziek, drank. ‘De nieuwsgierigheid naar wiet was nog urgenter dan die naar alcohol.’ Urgentie is hier het juiste woord. Van Straten beschrijft de opwinding van zijn eerste pil, de eerste keer dronken worden, enzovoorts. Je krijgt er zelf ook meteen weer zin in. Bij hem was de drang alleen bijzonder sterk. Hij ontdekte wiet en blowde elke dag. Hij hoorde punk en werd punker. Toen kwamen gabber, boksen, drank, tatoeages...’Ik wilde alles zijn en was vanbinnen vormloos.’ Van Straten schrijft aanstekelijk en met humor. Ik las zijn boek in een middag uit. De opwinding is voelbaar. De vraag blijft waarom hij zo in elkaar steekt. Komt zijn geldingsdrang voort uit een rotte jeugd? Maar zo rot was die jeugd niet. Henk voelde zich buitengesloten en daar had de omgeving misschien te weinig oog voor. Zijn nieuwsgierigheid en de drang om ergens bij te horen, was een manier om hiermee om te gaan. Net zoals zijn schrijverschap, dat dit mooie boek heeft opgeleverd. Na de dood van zijn stiefvader, komen de broers nader tot elkaar. Dit kun je zien als een ‘happy end’.

Thuis hield hij zich rustig. Het zwijgen van zijn stiefvader vatte hij op als een afwijzing. Pas jaren later begreep hij dat de man altijd zweeg. Als kind wilde hij indruk maken op een meisje, kocht dezelfde merkkleding en probeerde een kakker te zijn. ‘Die po-

Wij zeggen hier niet halfbroer Auteur: Henk van Straten

boredtodeathbookclub.com • boredtodeathbookclub@gmail.com

Bored to Death bookclub in boekhandel Donner Op 15 september bespreekt de YA book club (onderdeel van BtDb) de boeken Passenger & Wayfarer van Alexandra Bracken in boekhandel Donner. YA book club #33 Passenger & Wayfarer 15th of September 19:30 • Donner • Coolsingel 119

Passenger & Wayfarer Auteur: Alexandra Bracken ISBN: 9781786540003 ISBN: 9781786540027

Alek Dabrowski Alek Dabrowski studeerde filosofie en geschiedenis, houdt van taal en schrijven, geeft lezingen over literatuur en werkt voor diverse bibliotheken. Op Radio Rijnmond verzorgt hij de maandagse boekenrubriek de Boekenstroom; eenmaal per maand van 18.00 tot 19.00 uur, de andere maandagen een korte bespreking rond 16.30 uur.

uitgelezenboeken.blogspot.nl • alekdabrowski3@gmail.com

‘Tijdens de verkoop gaat de verbouwing gewoon door.’ * * Vanaf augustus 2017 is Donner in verbouwing. De winkel blijft open!

Machten der duisternis

De dag dat de zee weg was

Van bacterie naar Bach en terug

Anthony Burgess € 34,99

Awee Prins & Thé Tjong-King € 17,99

Daniel C. Dennett € 34,99

In dit eindelijk vertaalde meesterwerk over de essentie van macht komen alle grote namen uit het sociale, literaire en politieke leven van de twintigste eeuw voorbij, alsook alle grote gebeurtenissen: de Eerste Wereldoorlog, de opkomst van het fascisme in Italië, nazi-Duitsland en het postkolonialisme in Afrika. ‘Elke pagina knettert van de fraaie zinnen, hilarische dialogen en krankzinnge situaties.’

De dag dat de zee weg was bevat grappige, licht absurde en liefdevolle kinderverhalen met een knipoog naar de wereld van de volwassenen. Filosoof en schrijver Awee Prins tekende de verhalen op die hij aan zijn kinderen vertelde. De bijzondere dierenverhalen komen tot leven door een dertigtal prachtige tekeningen van gelauwerd illustrator Thé Tjong-Khing.

Hebben we een vrije wil? Wat betekent bewustzijn? Wat gebeurt er wanneer iemand denkt? Over deze grote vragen buigt filosoof Daniel C. Dennett zich al zijn hele carrière. Vijfentwintig jaar na Het bewustzijn verklaard, zijn meesterwerk over het bewustzijn, verschijnt zijn opvolger: Van bacterie naar Bach en terug.

De geest uit de fles

111 plekken in Rotterdam die je gezien moet hebben

Poppioniers

Ger Groot € 34,50

Tom Steenbergen € 29,99

Mirjam en Femke de Winter € 16,95 Dit boek is een geschiedenis van de moderne filosofie en een zinnenprikkelende beschouwing ineen. Ger Groot laat zien en horen hoe wij, zelfbewuste én onzekere mensen aan het begin van de eenentwintigste eeuw, zijn geworden wie we zijn. Sinds Descartes heeft de radicale twijfel zijn intrede gedaan en is ‘de geest uit de fles’.

Het hernieuwde zelfvertrouwen van Rotterdan kan niemand ontgaan zijn. De stad bruist, prikkelt en zoemt, en trekt meer bezoekers en toeristen dan ooit tevoren. Maar Rotterdam is meer dan de stad van Feyenoord, het nieuwe Centraal Station of de Markthal. In dit boek komen ook de veel minder bekende plekken aan bod.

De auteur beschrijft hoe een muziekverslaafde generatie zorgde voor het ontstaan van talloze poppodia en popfestivals. Je leest hoe Pinkpop, Lowlands, Paradiso en de Melkweg zijn opgericht. Een uniek document opgetekend aan de hand van vele interviews met de pioniers van een geruchtmakende generatie.

Boekhandel Donner | Coolsingel 119 Rotterdam | donner.nl Alle prijzen zijn onder voorbehoud van druk- en zetfouten..

boeken

Dit is een goede gids

Vegan for friends

De geest uit de fles

Auteur: Marieke Eyskoot

Auteur : Alexander Gershberg

Prijs: € 17,50

Prijs: 24,99

Hoe de moderne mens werd wie hij is

Dit is een goede gids voor een duurzame

De recepten in Vegan for friends zijn heerlijk

lifestyle. Zo simpel is het. Wil je graag wat

en verrassend, gemaakt met onbewerkte en

De geschiedenis van de moderne filosofie

duurzamer leven, maar weet je niet hoe? En

pure ingrediënten. Chefkok Alexander be-

bijeengebracht in een prachtig lees-,

kun je er eigenlijk niet veel tijd, geld of gedoe

spreekt verschillende kookthema’s en -stijlen

kijken luisterboek. Ger Groot laat zien

in steken? Dit boek staat voll praktische en

van de Russische keuken van zijn moeder en

en horen hoe wij vanaf het begin van de

positieve tips om duurzamer te leven en laat zien dat mooi en

het Joodse comfortfood dat hij voor zijn oma in Israël maakt, tot de

eenentwintigste eeuw, zijn geworden wie

verantwoord prima samen kunnen gaan.

Midden-Oosterse keuken waarmee hij is opgegroeid.

we zijn. Sinds Descartes de radicale twijfel bracht is ‘de geest uit de

Auteur: Ger Groot Prijs: 34, 50

fles’. De filosofie en cultuur van de afgelopen vier eeuwen laat zich

MAIL&WIN

Stuur voor 1 december een mailtje naar info@goedeboekjes.nl o.v.v. de titel van dit boek. Leg uit waarom jij dit boek wil winnen! Vergeet niet je adres te vermelden.

beschrijven als één lange worsteling met religie.

MAIL&WIN

Stuur voor 1 december een mailtje naar info@goedeboekjes.nl o.v.v. de titel van dit boek. Leg uit waarom jij dit boek wil winnen! Vergeet niet je adres te vermelden.

Beeld- en geluidsfragmenten bij dit boek zijn te vinden op de site www.degeestuitdefles.com

Stille grond Auteur: Sanneke van Hassel Maria Magdalena uit de verf

Bevrijd jezelf van boulimia

Auteur: Danielle van Dijk

Auteur: Charlie Paludanus

Prijs 21,50

Prijs 39,90

Prijs: 19,99

ZELF

HUL

Midden in de stad werkt Johannes al jaren met daklozen en verslaafden. Op het terrein van

In 2016 riep paus Franciscus I Maria Magda-

Dit boek is voor iedereen die worstelt met

de opvang is hij een tuin begonnen, heimelijk

lena officieel uit tot één van de apostelen van

boulimia en eetbuien. Auteur en ervarings-

terugverlangend naar de weilanden van zijn

Jezus. In de esoterie staat Maria Magdalena

deskundige Charlie Paludanus neemt je op

jeugd. Vanuit haar appartement aan de overkant kijkt Landa met

al bijna 2000 jaar bekend als de ‘apostel der

heldere, begripvolle wijze aan de hand, stap

haar baby op de arm naar het rommelige complex. Ze droomt van

apostelen’ én de geliefde vrouw van Jezus. In

voor stap, op weg naar herstel. De teksten,

een parkje met schommels en wil dat de opvang verdwijnt. Als ze

dit boek bespreekt Drs. Danielle van Dijk de

vragen en oefeningen in het boek helpen je om eerlijk te kijken

geen gehoor vindt bij haar omgeving smeedt ze een gewaagd plan.

verborgen symboliek rondom Maria Magdalena in veertig schilderij-

naar je situatie en geven handvatten om (weer) grip te krijgen op je

en van grote schilders uit de Renaissance, zoals Leonardo da Vinci,

leven. Charlie schrijft met kennis van zaken en spoort de lezer vanuit

Rafaël, Michelangelo, Botticelli en de Vlaamse Primitieven.

eigen ervaring en kennis aan om niet langer rond te bljiven lopen met je eetprobleem. Dit boek helpt je inzicht te krijgen in het hoe en

‘In één ruk uitgelezen. Ik kijk nu met heel andere ogen naar Maria in de schilderkunst en zie allerlei interessante details die me vroeger niet opvielen.’ Annemarie Westerveld

waarom van eetbuien, geeft hoop op verbetering en de moed om daadwerkelijk stappen te zetten naar herstel. Meer weten? Kijk op www.vrijvaneetstoornis.nl

‘Van Hassel kaart in haar roman de zorg om daklozen aan, maar doet dit niet te nadrukkelijk. Er zit een zachtheid in haar taalgebruik en in hoe zij de dingen zegt. Zij scheert om iets heen, betast het van verschillende kanten en maakt daarmee een situatie of een personage levendig.’ Alek Dabrowksi, Boekenblog ‘Een eigentijdse, trefzekere roman. Om in een ruk uit te lezen.’ Algemeen Dagblad

Caesarion

• Recensie van Pien Ruigrok

Ik las dit boek twee jaar geleden voor het eerst en vond het eerst best moeilijk, maar na een tijdje zat ik erin en las het makkelijk weg. Ik vind het mooi hoe de auteur metaforen gebruikt om dingen uit te leggen of duidelijk te maken. Na het lezen van het boek, snap je bijvorbeeld dat de erosie van de klif eigenlijk een metafoor is voor de ouderdom van Ludwigs moeder. Zij wordt steeds ouder maar wil er niet aan toegeven. Ik vind het ook mooi hoe hij de hoofdpersoon (Ludwig) altijd met zichzelf in discussie laat gaan. Ludwig denkt veel na en weet veel, het is interessant om zijn gedachtegang te lezen. Het zetten mij op een andere manier aan het denken.Ik kan me overigens totaal niet verplaatsen in Ludwig, meestal heb je op de een of andere manier wel een klik met de hoofdpersoon van een boek maar met Ludwig had ik dat niet. Toch snapte ik hoe hij dacht en waarom. De titel wordt in het boek letterlijk uitgelegd: Ze noemde me Caesarion. Kleine Caesar. Mijn koosnaampje. Caesarion was de zoon van Cleopatra en Julius Caesar. ...

Wist mijn moeder niet dat Ceasarion de spotnaam was die het volk aan Ptolemeus Caesar gaf? ‘Ceasartje.’ Caesarion

SCHILDER EVENT

Auteur: Tommie Wieringa Samenvatting Ludwig Unger groeit alleen op met zijn moeder op een klif in Engeland. Door erosie komt de klif steeds dichterbij het huis, als Ludwig 18 is verdwijnt het huis in de afgrond, Ludwig logeert voor korte tijd bij een rugbyvriend, hier komt hij

RESERVE ER JE TICKE T

erachter dat zijn moeder vroeger pornoster was. Als zijn moeder hoort dat ze haar carrière als

op paint bar.n

‘Eve Le Sage’ weer op kan pakken verhuizen ze naar Amerika. In Amerika ontmoet hij Sara, hier

heeft hij kort een relatie mee. Als zijn moeder kanker blijkt te hebben verhuizen ze terug naar Nederland. Na de dood van zijn moeder besluit Ludwig zijn vader ‘Bodo Schultz’ op te zoeken. Hij is bezig met een kunst project in de jungle van Panama. De ontmoeting tussen Bodo en Ludwig is hevig en laat Ludwig inzien dat hij een heel ander beeld had van zijn vader.

Pien Ruigrok Pien Ruigrok is zestien jaar en zit in 5 VWO. Ze leest graag en schrijft voor deze krant over haar lievelingsboeken. Wil jij ook recensies schrijven voor deze krant? Stuur dan een mailtje met een recensie van jouw hand naar info@goedeboekjes.nl en wie weet komt jouw stukje in de volgende editie!

NEN OP N I D N E I VR AND HET STR Het creatieve avondje uit

DINSDAG 7 NOVEMBER 19:30 -16:30 UUR BIJ: STROOM ROTTERDAM Paintbar schildert ook bij restaurant Uit Je Eigen Stad

kinderen

Onder redactie van Barbara Jonckheer

VERF

Wist je dat kunstenaars door de eeuwen heen allerlei slimme, eigenwijze, geniale en soms heel toevallige vondsten deden? De ideeën van alle kunstenaars bij elkaar, hebben de kunst gemaakt tot wat het vandaag is. Op deze pagina lees je over die ideeën en vondsten. En je kan zelf aan de slag!

Wat is dat eigenlijk?

In de tijd van ridders en kastelen, zo’n 650 jaar geleden, was verf niet in een tube te koop. Kunstenaars maakten hun eigen verf. Meestal was dat een mengseltje van plantaardige kleurpigmenten met eigeel: temperaverf. Maar, er zaten nogal wat nadelen aan het werken met tempera. Als je een foutje maakte, was dit moeilijk te herstellen omdat de verf heel snel opdroogde. Ook glansden de kleuren niet zo mooi. De kunstenaar Jan van Eyck had daar de balen van. Hij ging op zoek naar een ander soort verf waarmee hij zijn houten panelen kon beschilderen. Jan las allerlei boeken die hem konden helpen en experimenteerde zich gek. Hij mengde rare

ingrediënten zoals lijnzaadolie met poeder van gestampte luizen en verbrande botten. Pigment fijn stampen, olie koken, samenvoegen, koken en roeren. Een beetje hars toevoegen. En op een dag was het raak: EUREKA! Hij vond een soort olieverf uit dat aan al zijn eisen voldeed: het glansde mooi, droogde niet te snel en was lekker smeuïg zodat hij het goed kon uitsmeren. Jan maakte voortaan de prachtigste schilderijen en inspireerde heel veel andere kunstenaars met zijn verf en manier van werken. Jan van Eyck via Wikimedia

Nu jij!

Bij het maken van verf werkten kunstenaars ook met giftige stoffen zoals kwikzilver, lood, loodoxide en arsenicum. Dat betekende: elke dag heel ongezonde dampen inademen. Mondkapjes waren er nog niet, dus je kon er aardig ziek van worden. Hoofdpijn, trillende handen, zelfs hersenbeschadiging. Uitkijken dus!

WOORDZOEKER

PUZZEL, MAIL & WIN

Streep de woorden weg en maak met de overgebleven letters een woord. Mail het woord voor 1 december naar info@goedeboekjes.nl en maak kans op de pop-up versie van De Kleine Prins! Vermeld erbij dat het gaat om de woordzoeker.

Maak je eigen verf! Zoek thuis naar iets waar je een kleurig, fijn poeder of vloeistof van kan maken. Bijvoorbeeld rooibos thee, koffie, bieten, wortel, stuifmeel van lelies, keukenkruiden zoals kurkuma, paprikapoeder of as van verbrand hout. Kies een bindmiddel uit waarmee je van een droge poeder een plakkerige verf maakt: behangplaksel, eigeel, acrylvernis of eventueel gekookte zonnebloemolie (afgekoeld).

Meng op een bord met een (palet) mesje het bindmiddel en pigment door elkaar. Succes!

Laat ons vooral weten of het lukt! Stuur een foto van jou met je eigen gemaakte verf naar info@goedeboekjes.nl De leukste foto’s plaatsen we in de volgende editie van deze krant!

De Kleine Prins Dit prachtige, tijdloze sprookje is leuk voor jou én voor je ouders! Het is mooi geïllustreerd door de auteur en wordt over de hele wereld tot de klassieken gerekend.

AHOY BALLET BAND BEELDENPARK CONCERT CS

DA VINCI DALI DANS DOEK EUROMAST EZEL

FILM GEDICHT KUBUS MINIWORLD MONET

MUZIEK

SHOW

PENSEEL

SKATEPARK

PROJECT

TONEEL

De verteller, een piloot, vertelt hoe hij na een noodlanding in de woestijn de kleine prins ontmoet. Deze wijze prins vertelt hem betoverende verhalen over de planeet waar hij woont met een verwaande roos en over de andere planeten en hun bewoners, zoals ijdeltuiten, zakenmensen, dronkaards en merkwaardige koningen. De schrijver Antoine de Saint-Exupéry (1900) was vliegenier en schrijver. Hij schreef De kleine Prins een jaar voor zijn dood. Zijn vliegtuig werd tijdens een verkenningsvlucht boven de Middellandse Zee neergehaald door een Duitse jachtvlieger.

RUBENS SCHILDER

De kleine prins / Pop-up editie € 29, 50 www.uitgeverijdonker.nl

wERKcultuur

NIET LULLEN MAAR POETSEN !

Rotterdam is een echte werkstad. Die mentaliteit was er altijd al door haven en handel en werd versterkt door de wederopbouw. Nog steeds steken we in Rotterdam graag de handen uit de mouwen en daar zijn we trots op. Op deze pagina laten we Rotterdammers aan het woord die niet lullen maar poetsen...

‘Idle hands are the Devils playground...’

Marian Feenstra (1969) is mede-eigenaar van Kinderopvang Zus en Zo met 26 vestigingen in Rotterdam en Lansingerland. Zestien jaar geleden benaderde ze allerlei organisaties met een plan voor naschoolse opvang in scholen. Niemand zag er wat in. ‘Toen hebben we het zelf maar gedaan...’ ‘De plannen maakten we tijdens het hardlopen. Wanda Schepers, mijn partner, en ik. Inmiddels hebben we een duidelijke taakverdeling en verzorgt zij de frontoffice, het reilen en zeilen op de opvangcentra, en ik de backoffice, de zakelijke kant. Maar het begon met het bespreken van onze frustraties over de kinderopvang en een idee over hoe het beter zou kunnen.’

‘Het begon met een idee’ ‘Mijn dochters waren toen vier en twee. Ik zat middenin de doelgroep. Ik werkte destijds voor het Ministerie van Economische zaken bij de directie Marktwerking en hield me onder andere bezig met de regelgeving rondom kinderopvang. In Nederland zaten we met enorme tekorten en het zogenaamde toezichtmodel: kinderen speelden in een veilige omgeving. En verder gebeurde er weinig. Ik vergaderde vaak in Brussel met Europese collega’s en zag dat het in veel andere landen een stuk beter georganiseerd was. In Scandinavië bijvoorbeeld, was de opvang goed geregeld en op school. Waarom doen wij dat niet, dacht ik?’ ‘Samen met Wanda zette ik een petitie op, een vragenlijst voor ouders. Wat vind jij belangrijk in de opvang van je kind? We hebben drieduizend enquetes verspreid en kregen er duizend terug. Ouders wil-

den fruit en groente voor hun kinderen, veel buiten spelen, niet achter beeldschermen zitten en leuke activiteiten zoals zwemles en judo. Allerlei activiteiten die nog steeds voorop staan in ons dagprogramma.’ ‘Hier moeten we iets mee, dachten we. Maar wat? We zijn naar allerlei partijen gestapt om te kijken of ze ermee aan de slag wilden. Maar niemand wilde. Toen zijn we het zelf maar gaan doen. We schreven een ondernemingsplan, vroegen een KvK-nummer aan, regelden een lening bij de bank en gingen op zoek naar een locatie. Basisschool PiusX in Bergschenhoek gaf ons een kans. De directeur was zelf naar Scandinavië geweest en had gezien dat het daar goed werkte. ‘Hier heb je de sleutel’, zei hij aan het begin van de zomervakantie. Zes weken later was het lokaal helemaal blauw geverfd, stonden er leuke kindermeubels en gingen we van start met vier kinderen.’

Beren op de weg? Ik zag ze niet... ‘Beren op de weg? Ik zag ze niet. Ik was veel te druk met mijn nieuwe hobby. In die beginfase deden we alles zelf, bij mij thuis boven op zolder, van folders schrijven tot sollicitanten screenen, contracten maken en potloden bestellen.

Mijn man hielp mee met het opzetten van de administratie, de crèche en mijn moeder met de kinderen. Het was een drukke tijd. Ik werkte vier dagen voor het ministerie, had twee kleine kinderen en deed dit ernaast in de avonden. Ik ben wel eens in slaap gevallen boven mijn pc. Maar het gaf ook veel energie. Ons idee werd realiteit.

VRIJWILLIG In Rotterdam werken honderden enthousiaste vrijwilligers bij kunsten cultuurinstellingen. Wie zijn zij en wat vinden zij van hun werk? Deze keer Anne Marie Westerveld (69) over haar werk bij het Luxor Theater.

‘Iedereen zegt dat het niet kan? ... Boeien!’ Twee jaar later openden we nog vier locaties en zei ik mijn baan bij het ministerie op. Inmiddels werk ik vier dagen op kantoor voor Zus en Zo en pak daarnaast thuis regelmatig mijn tablet of laptop erbij. Worcoholic? Het voelt niet als werken als ik lekker in de tuin aan de plas zit. Meer als nieuwsgierigheid. Even iets uitzoeken of kijken hoe het daarmee staat? Die mentaliteit heb ik van huis uit meegekregen. Mijn vader had een bedrijf in installatietechniek en viskwekerijen. De gesprekken thuis gingen nooit over problemen, het ging over ideeën, kansen en mogelijkheden. Van hem leerde ik dat een bedrijf succes heeft door hard werken, doorzettingsvermogen en oplossingsgericht denken. En natuurlijk een flinke portie eigenwijsheid. Iedereen zegt dat het niet kan? ... Boeien!’ Foto Pien Ruigrok

‘Mijn schoondochter had op internet een oproepje gezien en stuurde het door. Het leek me leuk en ik had er tijd voor, ik was net een jaar met pensioen. Ondertussen werk ik hier alweer drie jaar met veel plezier. Het is heerlijk om weer te werken, om collega’s te hebben en een leuke werkplek. Gemiddeld werk ik vier keer in de maand, de ene keer als gastvrouw, de andere keer als zaalwacht. Als gastvrouw heet ik de mensen welkom, controleer de kaarten en wens bezoekers na de voorstelling een goede thuisreis. Als zaalwacht let ik op in de zaal of alles goed gaat, begeleid ik minder valide mensen en haal soms in de pauze iets te drinken voor hen. Mensen komen met allerlei vragen: Waar moet ik zitten? Ik ben ziek geworden, kunt u me helpen? Vorige week moest ik een aardige meneer die slecht ter been was begeleiden naar de w.c. Dat hoort er ook bij. We zijn met een team van 45 vrijwilligers, heel divers van gepensioneerden zoals ik tot jonge studenten. We worden goed begeleid en horen er echt bij. Laatst hadden we een bbq met het personeel en kwam de directeur vertellen over de plannen rondom het honderdjarig bestaan dit jaar. Ook kregen we een tijdje geleden een workshop hospitality. Erg leuk en leerzaam! Wat mij ook erg aanspreekt, is dat ze hier niet naar leeftijd kijken. Iedereen die representatief en vriendelijk is, is welkom. Je moet wel fit zijn, want je staat per avond een paar uur op je benen. Een leuke bonus zijn de vrijkaartjes die je verdient en natuurlijk de voorstellingen. Als zaalwacht heb ik de Marathon al drie keer gezien!

mening

NIEUWE NAAM VOOR WITTE DE WITH DIT VIND IK Wij delen graag uw mening over gebeurtenissen in de stad. Bij deze de aftrap. Toen we hoorden over de naamsverandering van kunstinstelling Witte de With, dachten we eerst: ‘Moet dat nou?’ Maar toen we ons wat meer in de materie verdiepten, zagen we toch een maatschappelijk belang. Niet omdat Witte Cornelisz de With een

WHAT’S IN A NAME? In deze rubriek bespreken we straten en gebouwen die vernoemd zijn naar bekende Rotterdammers of Nederlanders. Wie waren zij en waarom verdienen ze een straatnaam?

Kunstcentrum Witte de With wil af van naam ‘foute zeeheld’, kopte het AD in september. Wat is er nu precies aan de hand? Eerder dit jaar ontving kunstinstelling Witte de With Center voor hedendaagse kunst een open brief met daarin de vraag ‘Wat houdt het voor een witte instelling in om onder de noemer Witte de With zogenaamd ‘kritisch’ te werken?’ De vraag leidde tot discussie en een historisch onderzoek naar het handelen van Witte Corneliszoon de With en de beweegredenen achter de naamgeving van de straat in de negentiende eeuw en van de instelling zevenentwintig jaar geleden.

Deze keer:

WITTE CORNELISZ DE WITH

Het onderzoek loopt nog en het archief is te bezoeken op de eerste verdieping van de Witte de With. In 2018 komt er een nieuwe naam. De kunstinstelling wil hiermee een stap zetten in de richting van bewustwording en erkenning. Ze heeft de naam lang zonder enig bezwaar gehanteerd en ziet dat als symptomatisch voor een bredere nationale kwestie, namelijk het ontkennen en opschonen van de koloniale geschiedenis waar de naam Witte de With aan verbonden is.

(1599 - 1658) Witte Corneliszoon de With - bijnaam Dubbelwit - werd geboren in Den Briel in een Mennonieten gezin die strikt pacifisme naleefden. De With’s vader overleed in 1603 en zeven jaar later liet hij zich calvinistisch dopen om verlost te zijn van de geweldloze verplichting van de mennonieten. Op zestienjarige leeftijd trad De With in dienst Vereenigde Oostindische Compag-

onvriendelijk persoon geweest schijnt te

nie (VOC) als kajuitjongen op het schip de

zijn en ook niet omdat hij in dienst was

Gouden Leeuw dat hoorde bij een vloot

van de V.O.C en daardoor gelinkt aan

van vijf schepen bestemd voor Indië.

ons minder fraaie koloniale verleden.

Tijdens zijn eerste jaar op zee in dienst,

Het lijkt soms net of kolonialisme

assisteerde

synoniem is voor slavernij. Of slavernij

De With bij de ondervraging en terecht-

begon toen de witte mens de zwarte

stelling van muiters aan boord. De

mens meenam uit Afrika. Maar helaas is

opstandelingen werden geradbraakt en

slavernij een structureel onderdeel van

gevierendeeld.

de menselijke geschiedenis. Het was er

Er wordt gespeculeerd dat De With

in de tijd van de Romeinen en Grieken

door deze ervaring later als kapitein zijn

en het was er in de negende eeuw toen

bemanning met harde hand en ijzeren

de Vikingen op grote schaal Slavische

tucht in het gareel hield. De With stond

mensen verkochten aan de Arabische

bekend als een eerzuchtige bevelhebber

steeds, in nieuwe moderne vormen. Kortom, wat ons betreft gaat het niet over zwart versus wit. Het gaat over goed versus kwaad. Het gaat over de nare menselijke neiging de ander ondergeschikt te willen maken. Omdat we een andere huidskleur hebben, een andere religie, nationaliteit, seksualiteit, opleidingsniveau of whatever. Die neiging ons beter te voelen dan de ander zit in de aard van het beest en uit die neiging volgen alle vormen van ongelijkheid, van slavernij tot discriminatie, van uitsluiten tot pesten. Het is een neiging waaraan we altijd tegenwicht moeten blijven bieden. Als we tenminste samen willen leven op aarde in harmonie. En ja, we horen u denken, dat is een utopie. Maar wat ons betreft wel eentje die het nastreven waard is. En daarom vinden wij de naamsverandering van Witte de With een goede zaak. Het wakkert de discussie over ongelijkheid en discriminatie aan. Het zet ons aan het denken. En dat heeft de mensheid hard nodig.

Van de redactie

WAT VINDT U? Mail uw mening over dit of een ander actueel Rotterdams thema naar: info@goedeboekjes.nl Gebruik maximaal 250 woorden en vermeld erbij dat het gaat om de rubriek DIT VIND IK

‘Zolang het imperialistische verleden van Nederland geen onderdeel uitmaakt van het collectieve bewustzijn van toekomstige generaties en zolang kennis over de uitsluitingsprocessen waarmee de totstandkoming van de Nederlandse natie gepaard ging niet breder wordt verspreid, blijft multiculturalisme onmogelijk …’ Gloria Wekker, White Innocence

‘Het besluit van de Raad van Toezicht is een noodzakelijke en belangrijke stap in het onder ogen zien van een blinde vlek in onze geschiedenis als instituut en in ons zelfbewustzijn.’

‘Op zichzelf vormen het cultureel geheugen en debatten over het verleden niet de geïnstitutionaliseerde krachten Ineke Huizing waarmee misstanden kunnen directeur/bestuurder WdW Defne Ayas worden rechtgezet. Ze kunnen wel arena’s creëren waar‘The most effective way binnen onrecht erkend wordt to destroy people is ‘Als het cultuurcentrum Witte de to deny and obliterate With met die naam de koloniale en waarin de nieuwe kaders their own understanerfenis in feite ondersteunt en worden geschetst die noodzakelijk, of zelfs afdoende zijn ding of their history.’ promoot, geldt dat ook voor voor dit herstel.’ de stad Rotterdam als geheel, George Orwell waar de Witte de Withstraat Michael Rothberg ligt. Het geldt ook voor alle Nederlandse steden met een ‘In elke cultuur en elke geschiedenis zijn er gebeurtenis‘zeeheldenbuurt’ en al helemaal sen, die later minder mooi/plezierig lijken te zijn. Vaak voor steden met een Krugerplein zijn daar personen en namen aan verbonden die toen een of een De Wetstraat. Museum rol hebben gespeeld in die geschiedenis en dat deden met het Mauritshuis, genoemd naar instemming binnen de toen heersende cultuur. Nu wordt de wic-gouverneur van Brazilië, daar soms met verbazing of afschuw naar gekeken, maar moet natuurlijk morgen al zijn het blijft onderdeel van onze geschiedenis en cultuur. naam veranderen, en hoe absurd Zolang er geen verheerlijking van fouten uit het verleden is het dat zwarte kinderen naar plaatsvindt en er transparant gecommuniceerd wordt de Michiel de Ruyter-school in over de situatie van toen en de mening daarover van nu is Amstelveen of Nijmegen gaan?’ er geen reden om namen uit het verleden weg te poetsen.’ Uit de Groene Amsterdammer

met een moeilijk karakter. Toch werd hij

‘Ik ben er niet voor om deze namen te wissen, dan wissen we onze, soms ook negatieve historie. Ik denk dat het beter is altijd aan te geven wie die persoon was of wat hij deed. Dan kan een ieder zich zelf een beeld vormen omtrent goed of fout.’

Peter Buisman

‘Ik vind dit gezeik. We leven in een tijd waarin je je wel ergens anders druk om kan maken. Ik heb eens even gepolst bij de kunstenaars die bij mij in het café komen en die halen hun schouders erover op. De Speksnijders van 400 jaar geleden waren walvisvaarders. Ik ben zwaar tegen de walvisvangst nu. Maar ja, andere tijden hè.’ Tineke Speksnijder van café de Schouw op de Witte de Withstraat

door vriend en vijand geroemd om zijn dapperheid in gevecht. Hij zeilde de hele wereld rond, vocht tegen de Duinkerker kapers, de Tweede Spaanse Armada, Portugezen, Engelsen en Zweden. Hij was betrokken bij vrijwel alle grote zeeslagen en alle bekende zeeofficieren - zoals Maarten Tromp, Michiel de Ruyter en Piet Hein - werkte met of onder hem. In dienst van de VOC was De With betrokken bij de belegering van Jakarta in 1618 en leidde hij op de Molukken de vernieling van 90.000 kruidnagelbomen van de eilandbewoners. De With diende 38 jaar bij de zeemacht van de staat, waarvan vijftien als kapitein en 21 als vice- admiraal. Hij trouwde vier keer en kreeg acht kinderen. Op 8 november stierf De With tijdens een gevecht om de Sont. Zijn gebalsemde lichaam werd een jaar later te graf gelegd in de Laurenskerk.

door-Abraham-van-Westerveld

de V.O.C er aanmeerde en het is er nog

Quotes verzameld via diverse media, bekend bij de redactie

elite. Het was er in Afrika lang voordat

Radbraken of breken op een rad was een manier om de doodstraf te voltrekken. De straf gold als bijzonder oneervol. De veroordeelde werd op een houten wiel (rad) gebonden en met een ijzeren staaf geslagen totdat alle botten versplinterd waren. Vierendelen was in vroeger tijden ook een methode om de doodstraf te voltrekken. De veroordeelde werd hierbij in vier stukken gehouwen of door vier paarden uiteengetrokken.

havencultuur

THE SPIRIT OF ROTTERDAM

De Rotterdamse haven is de grootste zeehaven van Europa. Er werken 175.000 mensen en jaarlijks passeren 110.000 binnenvaart- en 30.000 zeeschepen de haven. Er wordt voor meer dan 450 miljoen ton euro handel gedreven. In deze rubriek aandacht voor onze geweldige haven.

Romantisch, duurzaam avontuur in de Rotterdamse haven Impressie van the Spirit of Rotterdam

Fairtransport vervoert goederen met ‘nieuwerwetse’ zeilschepen, zonder de oceanen te vervuilen. The Spirit of Rotterdam is hun nieuwste project. Tien jaar geleden begonnen drie vrienden een scheepvaartbedrijf: Ze wilden goederen vervoeren met zeilschepen die de wind gebruiken als energie. Het motto van de onderneming: van A naar B zonder CO2, Inmiddels heet het bedrijf Fairtransport en varen ze met twee schepen vanuit Europses havens, de Tres Hombres en de Nordlys. Het grootste schip, de Tres Hombres, is 32 meter lang en biedt ruimte aan 15 man crew. Dat moet groter, dachten de mannen. Want de vraag naar duurzame oplossingen is groeiende. Mede-eigenaar en kapitein Arjen van der Veen: ‘Daarom liggen er nu plannen op de tekentafel voor een derde schip, the Spirit of Rotterdam die in de haven van Rotterdam gebouwd gaat worden en - als het meezit - over drie jaar uitvaart.’

Avontuur van de toekomst Fairtransport brengt avontuur terug in de haven, met een vleugje romantiek en een stoere portie idealisme. Arjen: ‘We verkopen, vervoeren en importeren lokaal geproduceerde producten zoals rum, koffie en chocola van kleine boeren. Zo dragen we bij aan de locale economie. The Spirit of Rotterdam zal tien keer zo veel producten kunnen vervoeren als de Tres Hombres. We willen laten zien dat het mogelijk is om op grote schaal producten op een duurzame manier zonder gebruik van olie - over de wereld te vervoeren en aan te bieden.’ Het kan anders Fairtransport laat zien dat het anders kan. Ze brengt ambacht en vakmanschap uit het verleden, terug naar het heden en baant een weg naar een betere, en vooral schonere toekomst. Arjen: ‘We laten zien dat transport ook op een andere, minder vervuilende manier kan. Onze schepen lijken heel traditioneel maar zijn uitgerust met alle nodige veiligheidsmiddelen zoals moderne navigatie.’ En je raadt het al, alle apparatuur aan boord van de schepen wordt gevoed door de natuurlijke elementen wind en zon!

The Spirit of Rotterdam zoekt jou! Heb jij producten? Als het ruim vol is, nog vóór dat the Spirit of Rotterdam gebouwd is, helpt dat bij de financiering.

Meezeilen? Voor een paar dagen of een half jaar? Het kan! Kijk op de website voor de mogelijkheden.

Bouw mee! Gezocht: Rotterdammers om mee te bouwen aan een nieuwe vloot Rotterdamse clippers!

Word mede-eigenaar Koop een part in the Spirit of Rotterdam en word mede-eigenaar van deze prachtige clipper!

fairtransport.eu & spirit-of-rotterdam.com

GEZOCHT: EIGENWIJZE ONDERNEMERS De Rotterdamse haven is groot geworden met de doorvoer van ‘natte bulk’ (olie). Maar de olie raakt op en nieuwe regelgeving gericht op het tegengaan van klimaatverandering dwingt de haven tot innovatie. PortXL brengt jonge ondernemers naar de haven. Door Jaap Rozema PortXL geeft innovatieve jonge

‘Als je als bedrijf bezig bent met het

ratuur voor meer efficiënt brand-

biedt voor tijdelijke lasverbindin-

met zijn bedrijf naar Dordrecht.

bedrijven een vliegende start in

boren naar olie, en dat al decennia

stofgebruik van zeeschepen, of

gen, werd geholpen door PortXL.

Maar dat is voor PortXL geen pro-

het havenwerk. Het programma

doet, dan is het lastig om deze gang

vervangen industriële handelingen

Eigenaar Edwin van der Heide:

bleem. Straetmans: ‘We presenteren

wordt gefinancierd door onder

van zaken aan de kaak te stellen.

(denk aan: het stapelen van contai-

‘Magneetverankering is goedko-

ons niet als Rotterdams program-

andere maritiem dienstverlener Van

Nieuwe technologieën krijgen be-

ners) door veiliger en duurzamer

per, veiliger en duurzamer. Elke

ma. Onze reikwijdte is de wereld.

Oord, olieopslagbedrijf Vopak, Ha-

perkt toegang,’ aldus Straetmans.

alternatieven.

dag worden er duizenden tijdelijke

Wij steunen start-ups met een

lasverbindingen gemaakt. Dat hoeft

verhaal van innovatie dat overal

met ons product niet meer.’

toepasbaar is. Rotterdam staat in

venbedrijf Rotterdam en binnenkort ook de Gemeente. ‘Wij zijn hiermee

Schone taak

Zetje in de goede richting

wereldwijd de eerste die zo te werk

De realiteit is dat 2,5 procent van de

Een goed voorbeeld is het bedrijf

gaan’, vertelt directeur van PortXL

mondiale uitstoot van koolstofdi-

10-XL, dat een plan had voor het

Psychologische drempel

reldhavens. Dáár zitten de klanten

Mare Straetmans. En het gaat goed.

oxide komt van de scheepvaart. Dat

ontwikkelen van een 3D-printer

Net als Grapperhaus is hij positief

van onze ondernemers.’

‘We hebben dit jaar tien start-ups

moet omlaag. Dus ligt er voor de

die twee keer zo snel en goedkoop

over PortXL. ‘Een zinnig traject, je

Het uiteindelijke doel? De Rotter-

aan klanten gekoppeld en er zijn

volgende generatie bedrijven letter-

sleepboten maakt dan het nu

wordt in contact gebracht met de

damse haven als voorportaal van

zeventien contracten afgesloten.’

lijk een ‘schone’ taak om de haven

gebeurt. Het bedrijf kreeg 15.000

grote spelers. Nu is het aan ons om

innovatie in het mondiale haven-

te innoveren. Start-ups zijn hier bij

euro startkapitaal van PortXL. ‘En nu

te bewijzen dat magneetverankering

werk. Daar heeft iedereen baat bij,

Duurzaamheid is nodig

uitstek geschikt voor. Het zijn jonge

hebben we de grootste 3D-printer

écht een volwaardig alternatief is

ook de grote bedrijven. Straetmans:

Een programma als PortXL is hard

ondernemers die een gat in de

van Europa’, aldus initiatiefnemer

voor lassen. We merken dat bedrij-

‘We staan open voor alles. Het mag

nodig want de haven is vies. Haven-

markt zien en de uitdagingen van

Joep Grapperhaus. ‘Deelname aan

ven een psychologische drempel

verfijnen en optimaliseren. Maar het

werk is nog altijd vies. Straetmans:

deze tijd in hun bedrijfsvoering

het programma was het zetje dat

hebben voor verandering.’ Toch

mag ook hele sectoren omverblazen

‘2,5 procent van de mondiale uit-

meenemen. Ze zijn nog niet gebon-

we nodig hadden om ons plan

gelooft Van der Heide in zijn bedrijf.

als dat zo uitkomt. Elk slim idee is

stoot van koolstofdioxide komt van

den aan een bepaalde technologie

concreet te maken.’ De 3D-printer

‘Er is heel veel van staal in de haven.

welkom!’

de scheepvaart. Dat moet omlaag.’

of verwachtingen van aandeelhou-

staat momenteel in een oude loods

En magneten plakken op staal. Onze

Toch blijkt het voor bestaande

ders. Start-up bedrijven maken

in Capelle aan den IJssel, een locatie

toekomst ligt hier.’

bedrijven lastig om efficiëntie en

bijvoorbeeld apps om aanbieder en

die ze vonden via PortXL.

duurzaamheid in het havenwerk

afnemer van bulk dichter bij elkaar

Ook het bedrijf McNetiq, dat met

Wereldwijde blik

harddenkende Rotterdammer.

naar een hoger plan te tillen.

te brengen, ontwikkelen meetappa-

magneetverankering een alternatief

Grappenhaus verhuist binnenkort

versbeton.nl

directe verbinding met andere we-

Lees het volledige artikel op Vers Beton, hét online tijdschrift voor de

cultuur op reis

HISTORISCH KRETA

‘De wereld is als een boek. Wie niet reist, leest enkel één bladzijde...’ Sint-Augustinus (354 - 430 • bisschop van Hippo, theoloog en filosoof)

Zes historische hoogtepunten op Kreta die je niet mag missen

DE MINOÏSCHE BESCHAVING

Kreta is het grootste eiland van Griekenland en ook één van de grootste eilanden in de Middellandse Zee. Kreta heeft een rijke geschiedenis van zeehandel en culturele uitwisseling. Die geschiedenis is voor een deel bewaard gebleven en te bewonderen in prachtige musea en indrukwekkende archeologische sites.

Veel archeologische schatten op Kreta zijn te danken aan de Minoïers, een volk dat 5000 tot 3000 jaar geleden op het eiland leefde. De naam is afgeleid van koning Minos, die volgens de legende ooit over Kreta heerste. De bekendste overblijfselen van deze beschaving zijn de ruïnes in Knossos, destijds de hoofdstad van het Minoische rijk.

ARCHEOLOGISCH MUSEUM 1 IN HERAKLION Eén van de belangrijkste musea in Griekenland. Hier zijn vondsten te bewonderen van opgravingen uit Knossos, Phaistos, Agia Triada, Malia en andere belangrijke centra van het oude Minoïsche Kreta. Denk aan vazen, beeldhouwkunst, zegelstenen, sieraden, kleine beeldjes, graftombes en schitterende muurschilderingen uit koninklijke en kleine paleizen en villa’s van de elite.

ARCHEOLOGISCH MUSEUM 2 VAN CHANIA Chania ligt aan de noordkust 140 km ten westen van Heraklion. Het museum ligt in het oude stadscentrum en is gevestigd in een Venetiaanse kerk. In het oostelijke deel van het gebouw vind je opgravingen uit de Neolithische tijd (5.300 - 3.200 v.Chr) tot de late Minoïsche periode (1700 - 1450 v.Chr) ; in het westelijke deel opgravingen uit de geometrische periode (1050 tot 720 v.Chr) tot de Romeinse tijd (753 v.Chr tot 476 n.Chr). Je vindt er aardewerk, gravures, beeldhouwkunst, metallurgie, sieraden, munten en prachtige mozaïekvloeren uit de Romeinse periode.

ARCHEOLOGISCH MUSEUM 3 VAN RETHYMNO Rethhymo ligt 60 km ten westen van Heraklion aan de noordkust van Kreta. Het museum is gehuisvest in een pentagon gebouw dat tijdens de Turkse bezetting van Kreta (1453-1821) gebruikt werd om het fort te verdedigen. De opgravingen in dit kleine museum zijn chronologisch en overzichtelijk opgesteld en beslaan de prehistorische en historische tijd. Je vindt hier veel keramiek, beeldhouwwerken en een muntencollectie. Kopstuk is een marmeren beeld van Aphrodite, een Romeinse kopie van het beroemde Griekse standbeeld van de Godin van de liefde.

KNOSSOS 4 ARCHEOLOGISCHE SITE Het paleis van Knossos is het grootste centrum van de Minoïsche beschaving en ligt vijf kilometer ten zuiden van Heraklion. Het paleis (van Koning Minos) is een gestructureerd stadscentrum rond een groot centraal terrein. Onderzoekers herkennen een ‘labyrint’ in het complexe systeem van gangen en kamers.

PHAISTOS 5 ARCHEOLOGISCHE SITE Het Minoïsche Paleis van Phaistos ligt in de Messara vallei 55 km ten zuiden van Heraklion. Het paleis was het centrum van een stad die in de prehistorie is ontstaan en bloeide van ongeveer 6000 v.Chr. tot 100 v.Chr. Volgens de mythologie was Phaistos de zetel van koning Radamanthis, broer van koning Minos. De belangrijkste opgravingen in Phaistos zijn de paleizen met terrassen, koninklijke wijken, bergruimtes en grote trappen. De Minoische beschaving is één van de oudst bekende beschavingen in Europa. Hij

SPINALONGA Het schiereiland Spinalonga is bereikbaar vanaf de havenstadjes Agios Nikolaos en Elounda. De historie gaat minder ver terug dan bij de andere sites, maar toch is deze plek absoluut het bezoeken waard! Toen de Turkse dreiging in de 16e eeuw steeds groter werd, hebben de Venetianen hier een machtige vesting gebouwd. Later, van 1903 tot 1957, deed de vesting dienst als leprozenkolonie. Uit de wijde omgeving werden mensen met lepra, toentertijd een ongeneeslijke besmettelijke ziekte, naar Spinalonga gebracht. Op het eiland is een tentoonstelling die de indrukwekkende geschiedenis van het eiland vertelt.

ontstond toen immigranten zich op Kreta vestigden en nieuwe technieken introduceerden zoals metaalbewerking. Liefde voor de zee en scheepvaart was een belangrijk onderdeel van de Minoïsche cultuur. Al snel werd Kreta door haar centrale ligging het middelpunt van de handel in het Middellandse zeegebied. De Minoïers dreven uitgebreid handel en verkochten landbouwproducten (olijfolie, wijn en graan) en kunstobjecten van aardewerk, brons en metaal. De welvaart nam toe. Mensen trokken naar de steden en er werden grote paleizen en huizen gebouwd. Het paleis van Knossos was het grootste van Kreta, maar ook in andere plaatsen stonden grote paleizen. Depaleizen hadden ook een belangrijke economische functie. In elk paleis waren werken opslagplaatsen voor voedsel en grondstoffen. Ook werden de paleizen gebruikt voor religieuze ceremonies. Het geloof van de Minoïers leek veel op dat van de oude Egyptenaren, ze geloofden in het bestaan van meerdere goden. De minoïers leefden

DE SCHIJF VAN PHAISTOS Een schijf van klei van ongeveer 16 cm met hiëroglyfen die in spiraalvorm van buiten naar binnen lopen. De schijf werd in 1908 gevonden bij Phaiop, de Minoïsche site Phaistos, en dateert uit 1700 tot 1600 v.Chr. Het schrift is tot op heden niet ontcijferd. De schijf is te zien in het Archeologisch Museum in Heraklion.

OLYMPUS EN DE GODEN

JUWEEL MET BIJEN Dit beroemde juweel werd gevonden bij de opgraving van Malia en laten twee bijen zien die druppels honing dragen naar de honingraat. Het juweel is te zien in het Archeologisch Museum in Heraklion.

KRETA FACTS & FIGURES • 8.303 km² - 1050 km kust • 622.000 inwoners • 11 steden - 570 dorpen • 3 miljoen toeristen/jaar • 1 uur tijdsverschil • Hoofdstad Heraklion • Inwoners Kretenzers

ongeveer 2000 jaar in welvaart. Door een serie van natuurrampen raakte de beschaving erg verzwakt. Daarna werd Kreta overgenomen door de Myceners, die al heersten over het Griekse vasteland. Daarmee kwam de Minoïsche beschaving ten einde.

DE MYTHE VAN KONING MINOS EN DE MINOTAURUS

mensenlichaam en stierenkop. Koning Minos

hem was geworden. Zij gaf hem een bolletje

De berg Olympus is met bijna 3000 meter

liet de Minotaurus opsluiten in een labyrint

wol om de weg uit het labyrint terug te vinden.

de hoogste berg van Griekenland. De berg

Koning Minos was de zoon van de god Zeus

onder het paleis. Wie daar eenmaal naar bin-

Theseus ging het labyrint binnen, doodde de

speelt een belangrijke rol in de verhalen uit

en godin Europa. Hij woonde in het paleis van

nen ging, kon de uitgang niet meer vinden.

Minotaurus met het zwaard dat hij van zijn

de Griekse Mythologie. De Griekse dich-

Knossos op Kreta. Minos had onenigheid met

Toen de zoon van Minos, de atleet Androgeus,

vader Aegeus had gekregen en vond de uit-

ter Homerus noemde hem het ‘Huis van de

zijn broers over wie de rechtmatige koning van

werd vermoord in Athene zinde Minos op

gang weer terug door de wol van Ariadne.

goden’. Op de top woonden twaalf Griekse

Kreta was. Hij vroeg daarom de zeegod Posei-

wraak. Hij verplichtte Athene jaarlijks zeven

goden, waaronder oppergod Zeus. De goden

don om een teken dat hij de rechtmatige koning

jongens en zeven maagden naar Kreta te stu-

werden de Olympiërs genoemd. Naast de

was. Poseidon stuurde een witte stier als teken

ren, die het labyrint in moesten en verslonden

twaalf Olympiërs komen er vele andere goden

van het koningschap, op voorwaarde dat de

werden door de Minotaurus. Dit ging jaren zo

voor in de Griekse mythologie. Zo werd bijna

stier meteen geofferd zou worden. Minos vond

door. Na negen jaar offerde Theseus, de zoon

elk (natuur)verschijnsel in de mensenwereld

het dier zo mooi dat hij in plaats daarvan een

van koning Aegeus van Athene, zich op om vrij-

toegeschreven aan een god. Om hoeveel

gewone stier offerde. Als wraak zorgde Posei-

willig het doolhof in te gaan en de Minotaurus

goden het precies gaat, is lastig te zeggen

don ervoor Minos’ vrouw Pasiphaë verliefd werd

te doden. Hij kreeg daarbij hulp van Ariadne, de

omdat er veel verschillende versies bestaan

op de stier. Ze werd zelfs zwanger van de stier

mooie dochter van Minos, die na zijn aankomst

van de Griekse verhalen.

en baarde de Minotaurus: een wezen met een

op het paleis op slag verliefd op

wereldreligies & spiritualiteit Onze stad herbergt vele geloofsovertuigingen, van islam tot boeddhisme en christendom. In deze rubriek belichten we steeds een bepaalde religie, overtuiging of filosofie. Deze keer het hindoeïsme en yoga, dat voortkomt uit die religie.

HINDOEÏSME

Eén God Vele gezichten

Er wonen naar schatting zo’n 30.000 Hindoe’s in Rotterdam. De term ‘hindoe’ sloeg oorspronkelijk op mensen die in Noord-India woonden, langs de Indus (Sindhu). Hindoes zelf duiden hun geloof vaak aan met Sanātana Dharma, wat zoveel betekent als: de tijdloze waarden en normen van het leven.

EVEN VOORSTELLEN Goden & Godinnen SHIVA Shiva is de koning van yoga en vertegenwoordigt de hele schepping, van hoog tot laag. Hij vertegenwoordigt het vernietigende en/of transformerende aspect van God. Zijn lichaam is grijs/blauw omdat hij zich insmeert met as, het symbool van de eindigheid van het leven (dust to dust). Hij heeft lange dreadlocks en op zijn voorhoofd een

lijke principe van ‘actie en reactie’, de wet van causaliteit: alles wat we denken, zeggen en doen heeft gevolgen.

derde oog, waarmee hij vuur kan spuwen. Hij is

Het hindoïsme is een kleurrijke

1500 BC) wordt gerekend tot één

Mahabharata uit 500 - 200 voor

religie met allerlei muzikale en

van de oudste geschriften ter

Christus, dat het verhaal van de

rituele vieringen en gebruiken.

wereld. Veda betekent ‘kennis’

Bharata clan van India vertelt.

De basis van het geloof is een

in het Sanskriet. De Veda’s gaan

universele God: Brahma (de

over allerlei onderwerpen die te

AUM

alles doordringende, in zichzelf

maken hebben met de menselij-

Het bekendste hindoesymbool is

Samsara

bestaande macht). Alle andere

ke samenleving zoals religieuze

AUM. Het wordt ook wel Pranava

Het uiteindelijke doel van het

goden en godinnen vertegen-

rituelen, zangkunst, astrologie,

genoemd, wat zoveel betekent

leven is samadhi of moksha (ver-

woordigen bepaalde aspecten of

filosofie, geneeskunde (ayurveda)

als ‘dat wat altijd nieuw is’. Het is

lossing): loskomen van de cyclus

kwaliteiten van dat ene ondeel-

en yoga.

de mystieke oerklank, de klank

van samsara. Samsara is een term

der klanken, de basisklank of tril-

uit het Sanskriet en betekent

Upanishads

ling waaruit het hele universum

‘reizen’. Het verwijst naar de

Goden & Godinnen

De Upanishads behoren tot de

is voortgekomen. Herhaling van

kringloop van dood en weder-

Hindoes geloven dat God in de

oudste Vedische geschriften en

de klank brengt de mens dichter

geboorte. Het hindoeïsme gaat

geschiedenis menselijke vormen

vormen een filosofische uitleg

bij God. De mantra AUM Shanti

ervan uit dat ons bewustzijn na

aanneemt (avatarisme). Deze

bij de hymnen en voorschriften

betekent zoveel als ‘goddelijke

de dood op zoek gaat naar een

goddelijke verschijningen en in-

van de meer abstracte Veda’s. De

vrede’.

nieuwe identiteit. Afhankelijk van

beschermen. En als Kali, zwart, haar tong uit haar

carnaties zijn verwerkt in filoso-

Vedanta, een esotherische tak, is

ons karma komen we terecht in

bloedige bek hangend met afgehakte hoofden

fische mythologiën. Ook Guru’s -

een samenvatting van de filosofi-

Dharma & Karma

een volgend bestaansniveau. Ons

spirituele leiders - worden gezien

sche essentie van de Veda’s.

Het principe van dharma staat

ego (verlangens, haat en verwar-

centraal in het hindoeïsme.

ring) bindt ons aan het rad van

Bhagadvad Gita

Dharma betekent handelen in

samsara. De uitgang van samsara

GANESHA

Boeken

Letterlijk: het lied van God. Één

harmonie met het universum.

is nirvana. Gebed, meditatie en

Ganesha is de optimistische zoon van Parvati

Het hindoeïsme kent vele

van de belangrijkste Indiase epen

Een aantal richtlijnen daarbij zijn

yoga brengen je naar de uitgang.

geschriften, maar de basis van

over de avonturen van Arjuna en

ahimsa (geweldloosheid) en kar-

al deze boeken zijn de Veda’s

God Krishna. Een ander be-

una (mededogen). De wet van

(Sanskriet: veda). De Rgveda (rond

langrijk epos voor hindoes is de

karma, duidt op het natuur-

bare Godprincipe.

als goddelijke manifestatie.

de man van Parvati.

PARVATI Parvati is de vrouw van Shiva en de vreedzame uiting van het begrip shakti (vrouwelijke energie). Zij kan zich ook manifesteren in woeste vormen zoals Durga, met allerlei wapens om de goden te

om haar nek. Kali biedt hulp waar andere goden geen macht hebben, ze is populair bij de lagere kasten. Ganesha rijdt op een rat.

en Shiva. Hij staat voor wijsheid en kennis en hij neemt obstakels en hindernissen weg. Zijn vader onthoofde hem toen hij na een lange reis

Volgende keer: boeddhisme

thuiskwam en een ‘vreemde man’ bij zijn vrouw aantrof. Toen het Ganseha bleek te zijn, kreeg hij er een olifantenhoofd voor terug. Ganesha rijdt

YOGA DOCENTENOPLEIDING

op een rat. VISHNU Vishnu symboliseert het beschermende/onderhoudende aspect van het Goddelijke. Hij is de

YOGA DOCENTENOPLEIDING

Hot Yoga Place, the place to be! Alleen voor vrouwen

bewaarder en doet dit met vier armen die een lotusbloem, een trompetschelp, een discus en een knuppel vasthouden. Boeddha wordt in het hindoeïsme wel gezien als incarnatie van Vishnu. Zijn rijdier is de vogel Garuda, zijn vrouw

Op jouw eigen wijze blijven leren en ervaren.

Start

Bijscholing

Locatie

28-09-2017

Meditatietradities (30pt)

Schiedam

07-10-2017

Energie, elementen en meridianen (30pt)

Breda

07-10-2017

Filosoﬁsche geschriften (20pt)

Schiedam

10-10-2017

Yoga en kanker (30pt)

Schiedam

12-10-2017

Spelenderwijs plezier met yoga voor ouderen (5pt)

Breda

24-10-2017

Yoga voor Ouderen (28pt)

Bunnik

02-11-2017

Anatomie en Asanas (18pt)

Bunnik

05-11-2017

Samsara Yoga Congres (5pt)

Soesterberg

12-01-2018

Chakra en Prana (45pt)

Schiedam

16-01-2018

Zwangerschapsyoga (60pt)

Schiedam

20-01-2018

Non-dualiteit en Yoga (25pt)

Schiedam

24-01-2017

Yoga en Dans Intros (5pt)

Bunnik

koop nu je ticket zondag 5 november Samsara Yoga Congres Yoga en Non-Dualiteit

GADOCENTEN YO

nd e

li d

VERENIG I

RLAND DE NE

www.samsaracongres.nl g E u r o p e s e Yo

Meer informatie of aanmelden www.samsara.nl | info@samsara.nl

* Hot Yoga

is Lakshmi.

* Hot Pilates

LAKSHMI

* Senioren yoga

Lakshmi staat voor

* Zwangerschapsyoga

liefde, schoonheid en welvaart. Ze is geboren

* Yoga opleidingen

uit de oceaan en is ambitieus. Ze staat voor de bevrijding uit de cyclus

Moltzerhof 2 & 14 - Rotterdam T: 06 - 49270963 E: info@hotyogaplace.nl www.hotyogaplace.nl

van leven en dood door hard werken, toewijding en opoffering. KRISHNA Krishna wordt meestal afgebeeld als fluitspeler. Hij is de god Vishnu in de verschijning val koeherder. Dit is de reden dat koeien heilig zijn in het hindoeïsme.

wereldreligies & spiritualiteit

YOGA

Spiritueel rekken en strekken !?

Veel mensen denken bij yoga aan stretchen en zweven. Maar yoga is veel meer dan dat. Yoga komt voort uit het hindoeïsme en heeft een religieuze, spirituele basis. Wat rest er nog van die traditie? We legden de kwestie voor aan twee serieuze yoga-beoefenaars.

‘Yoga is als een zaadje, vroeg of laat komt de interesse naar diepgang...’ Duizenden jaren geleden schreven hindoe mystici in religieuze boeken over manieren om lichaam en geest klaar te maken voor gebed en meditatie. Yoga ging over verbinding maken met het goddelijke, de essentie van het bestaan. Verschillende yogapaden en stromingen beschreven de weg naar een hoger doel: een diepe staat van meditatie bereiken en éénwording met God, oftewel ‘verlichting’. Uit één van die yogapaden, de hatha yoga - het pad van lichaam en ademhaling - komt de fysieke vorm van yoga voort zoals we wij hem nu in het westen kennen. In hoeverre is onze moderne yoga nog te vergelijken met haar hindoeïstische, religieuze voorloper? Authentieke yoga Janine Brall (40) is eigenaar van yogastudio Yoga Vidya/Maya in Rotterdam, die authentieke yogalessen verzorgt. Wat bedoelt ze eigenlijk met authentiek? Janine: ‘Voor mij heeft authentieke yoga een aantal kernaspecten, namelijk asana (houdingen), pranayama (ademtechnieken), ontspanning, gezonde voeding (vegetarisch) en positief denken. Authentieke yoga betekent op zo’n manier lesgeven dat de kernaspecten onaangetast blijven. Worden de kernaspecten achterwege gelaten, dan creëer je een ander effect. De ene yogavorm staat verder af van de kernaspecten dan de andere. ‘

Yoga workout Als we kijken naar de gemiddelde ‘yoga workout’ in - bijvoorbeeld - sportscholen, zien we inderdaad een aantal verschuivingen. Waar het vroeger ging over god, gaat het nu over jezelf; waar het vroeger ging over het ego loslaten, gaat het nu over persoonlijke groei; waar het vroeger ging over verleggen van fysieke grenzen, gaat het nu over rust en ontspanning. Yoga heeft zich aangepast aan onze moderne wensen en waarden. Maar is dat erg? Janine vindt van niet: ‘Natuurlijk zie je aanpassingen door de tijd en tijdgeest. Maar alle yogavormen hebben bestaansrecht. Niet iedereen is op zoek naar de diepere laag in yoga. Onze studenten vinden het fijn dat ze gewoon zichzelf kunnen zijn in onze studio.’ Inzicht, balans, rust en harmonie Jezelf kunnen zijn. Dat lijkt een belangrijk ingrediënt van moderne yoga. Romanie, eigenaar van yogastudio Yoia in Schiedam en mede-directeur van Samsara Yogadocent Opleiding, benadrukt het ook. Romanie: ‘Docenten worden bij ons opgeleid vanuit het traditionele gedachtegoed van de advaita vedanta. Voor ons betekent dit, dat we er vanuit gaan dat je goed bent zoals je bent en dat yoga er is voor jou, en niet andersom. Door yoga ontwikkel je inzicht en onderscheidingsvermogen. Het helpt je naar een meer

gebalanceerde, rustiger en harmonieuzere manier van leven.’ Rust en harmonie. Nog meer kernwaarden van moderne yoga. Hoe verhouden die zich tot spiritualiteit en religie? Volgens Romanie zijn yoga en spiritualiteit nog steeds onlosmakelijk met elkaar verbonden. Romanie: ‘Door yoga word je bewust van je fysieke reacties, gedachten, gevoelens, adem en energie. Je kunt zelfs komen tot de directe ervaring van wat je werkelijk bent: verbonden met allen, onderdeel van alles. Eén met God, Liefde, het Universum, Kosmos of hoe jij er woorden aan wilt gegeven.’ God is niet meer het doel De spirituele kant van yoga is er dus nog steeds. God wordt zelfs genoemd. Maar het is geen doel op zich meer, zoals vroeger. We hebben tegenwoordig eerder behoefte aan rust dan aan God. Ook Janine ziet rust als een belangrijk pluspunt van yoga. Janine: ‘Iedereen is toch wel opzoek naar ‘rust in het hoofd. Juist de gestreste westerse mens heeft yoga hard nodig om tot rust te komen. Je hoeft niet perse te gaan mediteren, maar een beetje innerlijke stilte vindt iedereen prettig.’ Dat yoga ook helpt om te groeien als mens is een mooie extra. Janine: ‘Het heeft mij diepere inzicht in het leven en kennis over mezelf gegeven. Ik ervaar

meer innerlijke rust en wind me niet meer op over dingen zoals voorheen. Ik heb meer vertrouwen gekregen in het leven en dat dingen gebeuren voor een reden.’ Ook Romanie ervaart meer balans, vertrouwen en harmonie sinds ze yoga beoefend. Romanie: ‘Yoga helpt mij om het leven te leven zoals het is, zoals het komt en zoals het gaat.’ Moderne yoga Even terug naar de vraag van dit artikel: wat rest nog van de hindoeïstische, religieuze basis in onze moderne yoga? Het antwoord is niet eenduidig. Het gaat tegenwoordig vooral om rust, ontspanning en persoonlijke groei. Maar voor hen die dieper in de materie duiken, is yoga nog altijd een spirituele aangelegenheid. Wat voor alle moderne yogi’s geldt, is dat ze er profijt van hebben. Op welk vlak dan ook. Janine: ‘Naast ontspanning, leer je jezelf er beter door kennen, wat leidt tot persoonlijke verandering, groei en een gezonde portie onthechting.’ Yoga is dus zeker het proberen waard. Ook als je niks hebt met spiritualiteit. Maar wees gewaarschuwd. ‘Als je oefent met een open mind kan yoga spiritueel uitpakken en je ziel raken,’ aldus Janine. En ook Romanie ziet het vaak gebeuren: ‘Yoga werkt als een zaadje. Eenmaal gezaaid, komt vroeg of laat de interesse in die enorme diepgang...’

samen leven

Hoe tolerant is

In Rotterdam leven allerlei soorten en typen mensen samen. Hoe tolerant zijn we naar elkaar? In deze rubriek gaan we op zoek naar het acceptatiegehalte van de stad. Hoe open minded is Rotterdam? Deze keer belichten we de LHBTIQ+ gemeenschap.

ROTTERDAM?

De LHBTIQ+ gemeenschap - de lesbi, homo, bi, trans, interseks, queer en alle andere mensen (+) die zich anders voelen dan de norm - beslaat ongeveer 10% van de bevolking, ruim 60.000 Rotterdammers. Hoe gaat het met hen? Voelen zij zich vrij om te zijn wie ze zijn? We vroegen het aan twee ‘insiders’. Iris van de Graaf (41) is voorlichter

LHBT jongeren tot ongeveer 26

Veilige indoor plekken als het Tran-

Ook Iris ziet agressie in de publie-

bij COC Rotterdam, de belangen-

jaar. Het is een diverse groep, niet

scafé en The Hang Out 010 zijn be-

ke ruimte. ‘Ik ben eens aangeval-

vereniging van de LHBT-gemeen-

alleen op het gebied van seksuele

langrijk voor mensen die ‘anders’

len op het Hofplein door iemand

schap in de stad en coördinator

geaardheid maar ook qua cultu-

zijn dan de norm. Maar hoe veilig

die begon te brullen: Jij bent een

van het Transcafé. Als transgender

rele en religieuze achtergrond.

en tolerant is de openbare ruimte

vent! Ik negeer dat en maak een

vrouw richt zij zich vooral op

Initiatiefnemer Gert-Jan Verboom

van Rotterdam?

melding bij Roze in Blauw, een

het transgender gedeelte van de

(39) : ‘Ik liep al een tijdje rond met

speciale afdeling van de politie die

gemeenschap. Iris: ‘Elke eerste

het idee om een plek te creëren

kant zie ik verbetering. We krijgen

zich bezig houdt met agressie naar

en derde zondag van de maand

voor deze groep. In 2014 won ik

support van de gemeente en

de LHBT-gemeenschap. Als COC

komen mensen van Groningen tot

de RET ‘Aardig Onderweg Award’:

werken steeds vaker samen met

zijn we ook continue in gesprek

België naar het Transcafé om ge-

10.000 euro om

event-organisatoren en grote

met de gemeente. Wat zijn er

lijkgestemden te ontmoeten. We

The Hang-Out 010 te verwezenlij-

locaties in de stad. Maar verbale

voor issues? Welke wijken hebben

koken, eten en lachen samen. Het

ken. Nu hebben we een locatie

agressie blijft een dagelijkse re-

problemen? Het kan natuurlijk

café biedt voor mensen in transitie

bij het CS en organiseren we eve-

aliteit voor vele van ons. Jongeren

altijd beter. Toch is Rotterdam

een veilige plek voor gezelligheid

nementen voor jongeren. We zijn

krijgen veel te verduren en dat

ondertussen Gay Capital van Ne-

en herkenning. Maar iedereen die

geen praatgroep of hulpverlening.

geeft weer allerlei extra kansen

derland en daar zijn we trots op!

nadenkt over genderidentiteit

Onze activiteiten zijn gericht op

op psychische problemen. Wij

Er wordt veel georganiseerd en er

is welkom, van alle culturen en

creatieve manieren om je gevoel

willen jonge LHBTI-tjes krachtig en

zijn veel locaties waar je terecht

Gender verwijst naar de culturele

achtergronden.

te uiten, zoals spoken word avon-

weerbaar maken, zodat ze zichzelf

kunt. Ik zie steeds meer mensen

en sociale aspecten van manne-

Dezelfde open aanpak geldt voor

den, workshops creatief schrijven

beter staande kunnen houden in

die durven te staan voor wie ze

lijkheid en vrouwelijkheid. Wat is

The Hang-Out 010, een plek voor

en fotografieprojecten.’

de huidige maatschappij.’

zijn. We gaan de goede kant op!’

vrouwelijkheid? Hoe ‘hoort’ een

Gert-Jan: ‘Aan de ene

GENDER

Wat is dat eigenlijk? man zich te gedragen? Vrouwen zijn

Gender in Azië In een aantal landen in Azië is een derde gender al langer onderdeel van de cultuur. Zo zijn de kathoey (ladyboys) in Thailand een geaccepteerde groep met hun eigen nationale beautypageant. En ook de hijra’s (eunchs) in India - een groep die voornamelijk bestaat uit transgender vrouwen - worden door de overheid officieel erkend als een ‘derde geslacht of gender’. Hijra’s staan onderaan de sociale ladder, leven in geïsoleerde groepen en werken vaak (noodgedwongen) als sexwerker. De cultuur biedt dus ruimte, maar helaas nog weinig gelijkwaardigheid en respect.

Toilet bordje uit Thailand

Hijra community in India

Queer Alex Mawimbi (1981, Kenia) lives and works in Rotterdam and is one of the artists contributing to the exhibition Among other things, I’ve taken up smoking.

Among other things, I’ve taken up smoking

lief, mannen zijn stoer... Dergelijke

Tot 29 oktober in TENT www.tentrotterdam.nl In TENT Rotterdam is tot eind oktober een tentoonstelling over gender en seksualiteit. Jesse van Oosten is curator van de tentoonstelling: ‘Among other things I’ve taken up smoking’ gaat over het spanningsveld tussen de maatschappelijke categorieën van ‘man’ en ‘vrouw’ en de individuele beleving van seksualiteit en genderidentiteit. In de groepstentoonstelling hebben we werk bij elkaar gebracht van 11 kunstenaars, die allemaal een link hebben met de LHBTQ gemeenschap, de ene met aandacht voor de representatie van queer identiteiten in de samenleving, de ander met een activistische insteek of juist een heel persoonlijke benadering. Via tekst, beeld, design en performance laten zij zien hoe ingewikkeld het is om gender en seksualiteit in te delen in categorieën. Gender is individueel, vloeibaar, complex en divers. Dat zie je terug in de tentoonstelling.’

ideeën over gender verschillen per cultuur en veranderen met de tijd. De individuele beleving van gender is een combinatie van je sekse (man, vrouw of misschien wel iets daartussenin), je genderidentiteit (hoe voel je jezelf, met welk gender identifeer je) en je genderexpressie (hoe presenteer je jezelf aan de buitenwereld). Transgenders zijn mensen die zich niet of gedeeltelijk identificeren met het gender dat ze bij hun geboorte toegewezen kregen. Sommige transgenders ondergaan een operatie zodat hun lichaam beter past bij hun genderidentiteit. Anderen nemen hormonen zodat hun lichaam verandert en/of kleden zich naar hoe ze zich voelen.

Does queer mean different?

face. The raibow flag is seen now, as a global

to express myself. Things are definitely chang-

‘Everyone is different. Being different is rela-

symbol for the LGBTQ movement. But in many

ing. It’s just that mainstream society doesnt

tive. The social categories that I may fit in to

countries, like Kenya where homosexual acts

move as fast as we do...’

are female, black, gay and so many more.

are illegal, it didn’t guarantee my safety or dig-

So for example, I may experience oppression

nified treatment. I am also showing minimalist

because I am both black and female. Regard-

drawings of anthropomorphic queer people.’

less, I find this question problematic because it insinuates that there is a ‘normal’. What is

Does your art have a message?

normal? What is Dutch? What is Kenyan? What

‘My art is very personal. I find that I can com-

is queer? Many different things make up each.

municate with an audience through personal

What is your connection to the LHBTQ

Difference is everywhere. It is too complex to

work.’

community?

frame.’ How tolerant is Rotterdam?

‘I prefer the word queer to describe myself. In Victorian times queer was used to describe

Can you tell me a little bit about your work

‘I would say pretty tolerant! Still, I dont walk

affeminate men in a deregatory manner. In

at the exhibition in TENT?

down the street with my wife holding hands.

the last decades the term was reclaimed. It has

‘I am showing a photo series in a lightbox.

That would attract unwanted attention. But

numerous definitions. For me, queer encom-

The piece is called Representation. The series

there are many spaces in town that offer the

passes all forms of gender fluidity.’

shows me wiping the rainbow flag off my

freedom

winter agenda Een greep uit het culturele uitgaansaanbod van Rotterdam. Heeft u tips voor onze redactie? Mail naar info@goedeboekjes.nl OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

do 5 & vrji 6 • MEDEA

vrij 1

• DE KUNSTAVOND IN TENT

Regisseur Simon Stone herschrijft Euripides’

Voor de twaalfde keer wordt deze media

Iedere vrijdagavond gratis entree tussen 18:00

Medea naar een herkenbare, hedendaagse

onderscheiding uitgereikt voor het beste

en 21:00 uur bij de Kunstblockinstellingen in en

context.

verhaal, interview, reportage, documentaire of

om de Witte de Withstraat met om 19:00 uur de

Locatie: Rotterdamse Schouwburg Grote zaal

serie over Rotterdam.

gratis Kunstblocktour. wwwdekunstavond.nl zat 2

• FIDDLES ON FIRE

vrij 6 - zon 15 • KUNSTROUTE KRALINGEN-CROOSWIJK

Locatie: Arminius kerk • Aanvang: 17.15 uur

Kunst op meer dan 60 locaties met

vrij 3

• OPENING TENTOONSTELLING COOLSINGEL

Tweedaags vioolfestival met workshops, jams

rondleidingen, festivals, streetart, video-art en

Ode aan het kloppende hart van Rotterdam. De

en concerten. Zaterdagavond brengt The Nordic

erfgoed. kunstroutekralingencrooswijk.nl

tentoonstelling komt tot stand met een bijdrage

Fiddlers Bloc een geweldige muzikale ervaring!

Locatie: Kralingen en Crooswijk za 7

• INTERNATIONAAL COMEDY FESTIVAL ROTTERDAM

Comedy artiesten uit binnen- en buitenland

• UITREIKING ROTTERDAMSE PERSPRIJS

vrij 3

van Sculpture International Rotterdam.

Locatie: De Doelen • Aanvang: 20.30 uur

Locatie: Museum Rotterdam • Aanvang: 17.00 uur

don 7

• SCALA PREMIERE

• BLICK BASSY

Theatrale dans op virtuoze barokmuziek over

verzamelen zich op Katendrecht voor een

Componist en multi-instrumentalist uit

romantiek, verleiding en decadentie.

avond vol humor. www.icfr.nl

Kamaroen. Inventieve fusie van Afrikaans

Locatie: Rotterdamse Schouwburg

Locaties: Verschillende locaties op Katendrecht

geluid met Amerikaanse blues-klanken en

wo 11 - zo 15 • ARAB FILM FESTIVAL

instrumenten als trombone, cello en banjo.

Locatie: De Doelen • Aanvang: 20.30 uur

Tijdens dit festival dompel je je onder in de

Aanvang 20.15 uur vrij 9

• DEBATNACHT Discussieer mee met de opiniemakers van

wondere wereld van Arabische cinema. Met

za 11 - zo 12

SHIMMY SHAKE FESTIVAL

Nederland en Rotterdam.

films uit alle landen, talen en culturen van de

Hét event voor fusion buikdansliefhebbers en

Tot 01.00 uur Entree €15,- debatnacht.nl Locatie: Arminiuskerk • Aanvang: 20.00 uur

Arabische wereld. arabfilmfestival.nl

beoefenaars! shimmyshake.nl

Locatie: Cinerama

Locatie: Maaspodium Rotterdam Tijd: dag en avond

vrij 13

• DE FOSSIELEN IN... de unieke

za 18 - zo 19

• THE NATION

dins 12

• DE BLACKOUT VAN ’77 Door Orkater/De Nieuwkomers & Sir Duke

kunstverzameling van Rotterdam

Het Nationale Theater

Muzikale voorstelling over de stroom-blackout

Gratis rondleiding met schrijver en paleonto-

Marathon-theaterthriller over de multiculturele

in 1977 in New York.

loog Jelle Reumer langs fossielen in kunst-

samenleving met o.a. Romana Vrede.

Locatie: Maastheater • Aanvang: 20.15 uur

werken en gebouwen in de stad.

Locatie: Rotterdamse Schouwburg

vrij 15

• JEREZ LE CAM QUARTET

Locatie: Stationsplein • Aanvang: 17.00 uur

Aanvang za 18.00 - zo 14.00 uur

Grensverleggende mix van folklore, zigeuner-,

Aanmelden via j.sibum@cbkrotterdam.nl

woe 22

• LUNCHCONCERT

tango- en hedendaagse muziek. Gratis tango

za 14

• GEEN DADEN MAAR WOORDEN

Openbare repetitie Rotterdams Philharmonisch

Een weekend vol (inter)nationaal literair talent,

Orkest. Elke 3e woensdag van de maand. Gratis.

Locatie: De Doelen • Aanvang 20.15

spoken word-artiesten, boekverfilmingen en

Locatie: De Doelen • Aanvang: 12.30 uur

za 16

• ROTTERDAMSE BIJNAMEN TRAMTOUR

Tours in historische jaren ‘30 tram. € 15,00 p.p.

singer-songwriters. www.gdmw.nl

zo 15

do 23 - za 25 • CAMARETTEN FESTIVAL

dansworkshop voorafgaand aan het concert.

Locaties: Diverse locaties op Katendrecht

Een nieuwe lichting cabaretiers strijdt om de

Reserveren via www.scheurmailrotterdam.nl

• WORLD FOOD DAY

felbegeerde winst. camaretten.nl

Locatie: Willemsplein

Locatie: Nieuwe en Oude Luxor Theater

Waar komt ons voedsel vandaan? Laat je

Aanvang 11.00 - 13.00 - 15.00 uur

voorlichten, proef de lekkerste producten

vrij 24

• 100% SELFMADE

en doe mee met de aardappeloogstdag.

Over liefde voor dans, loslaten van je stoerheid

Indrukwekkend vuurwerk voor de elfde keer

Gratis. worldfooddayrotterdam.nl

en je hart volgen. Premiere 13 oktober.

op de Erasmusbrug georganiseerd door JMR.

Locatie: in en rond de Markthal

www.maastd.nl

Ook live te zien op RTL.

Tijd: 12.00 - 18.00 uur

Locatie: Maastheater • Aanvang: 20.15 uur

Locatie: Erasmusbrug • Aanvang: 00.00 uur

vrij 20

• DE AMERIKAANSE PRINSES

Theatrale voorstelling gebaseerd op het

zon 31

• NATIONAAL VUURWERK

MAIL & WIN

gelijknamige boek van Annejet van der Zijl over

Met deze Rotterdam Scheurkalender 2018 ga je elke dag

het leven van Allene Tew.

Chazia Mourali spel

meer houden van je stad! Hebben? Mail dan het antwoord

Maarten van Veen piano en regie

op de volgende vraag voor 1 december naar

Locatie: De Doelen • Aanvang: 20.15 uur

info@goedeboekjes.nl en maak kans op een gratis

do 26 - zo 29 • WILDLIFE FILM FESTIVAL

exemplaar twv €15,95!

Het grootste Wildlife Filmfestival van Nederland HOEVEELSTE EDITIE VAN DE ROTTER-

www.wffr.nl

DAM SCHEURKALENDER IS DIT?

Locatie: Cinerama

za 28 okt

• CRAZY SEXY COOL HALLOWEEN FESTIVAL

Spooky entertainment en freaky horror

decoratie! crazysexycoolfestival.nl

Locatie: Zuiderpark Tijd: 14.00 - 23.00

Rotterdam Scheurkalender

Cartoon van Djanko • www.djanko.nl

PERFORMANCE By Rory Pilgrim

Rory Pilgrim tries to create a

27 oktober, 19 - 20 uur

of the very diverse LGBTQ+

Among other things I’ve taken up smoking Locatie: Tent

Elke dag: • typisch Rotterdamse uitdrukkingen • de leukste humor & anekdotes • verrassende weetjes en feiten • mooie citaten & oneliners • Rotterdamse liederen & gedichten • foto’s van vroeger en nu

scheurmailrotterdam.nl

met de beste natuurdocumentaires en films.

oorlogsjaren. Ook Loeki’s

gemeenschap met elkaar in de

hakte burgemeester André

ouders vonden de dood in

clinch. ‘Een beschamend gesol’

van der Louw de knoop door

Auschwitz. Haar reliëf, een

werd de kwestie in de dag-

en plaatste de beeldengroep

community.

BOEKPRESENTATIE Loeki Metz en het Joods Monument in Rotterdam

beeldengroep, werd aanvan-

bladen genoemd. Uiteindelijk

in de tuin van het stadhuis.

Pilgrim is specifically inte-

13 november, 15 uur

kelijk geplaatst in de gevel

Koningin Beatrix onthulde

rested in the ways in which

Locatie: Stadhuis

van de synagoge in Blijdorp.

het monument in 1981. In het

physical space continues to

Aanmelden verplicht via

Maar na 24 uur werden de

boekje Loeki Metz en het Joods

play a part. The rainbow – a

cbkrotterdam.nl

beelden al weer verwijderd

Monument in Rotterdam biedt

nadat orthodoxe leden van de

Siebe Thissen een nieuwe

place that is representative

metaphor for inclusivity, diversity and hope – serves

Precies vijftig jaar geleden

joodse gemeenschap bezwaar

kennismaking met dit bijzon-

as a starting point for the

ontwierp beeldhouwster

tegen de voorstellingen had-

dere monument en beschrijft

performance, wich includes

Loeki Metz het eerste mo-

den aangetekend. Een nieuwe

hij de eenzame strijd van

music, poetry and move-

nument aan de openbare

locatie bleek niet zo eenvoudig

een markante Rotterdamse

ment, and wonders what the

weg dat herinnerde aan

gevonden. Vijftien jaar lang

kunstenares. Het voorwoord is

LGBTQ+ community of the

het verlies van de joodse

lagen ambtenaren, advocaten,

geschreven door burgemees-

future will look like.

gemeenschap tijdens de

de kunstenares en de joodse

ter Ahmed Aboutaleb.