Kwekers Bode NL juni 2023

Page 1

27 juni 2023

• Ecologie, duurzaamheid en weerbaar telen

• Interesse in techniek blijft groeien

• De groene MBO-opleidingen bieden jongeren mooie kansen

• Reeds lang aangekondigde verhuizing GrootGroenPlus in 2023 een feit

• Florall speelt belangrijke rol in dynamische Belgische sierteeltsector

• Hoe denkt het wereldwijde web over ontwikkelingen in de groenbranche?

COLOFON: Deze KwekersBode is een samenwerking van Uitgeverij de Bode en GrootGroenPlus | Verspreiding: Gemeenten Halderberge, Etten-Leur, Rucphen en Zundert

| Oplage: 54.000 exemplaren | Acquisitie: John van Aert | Layout en opmaak: Jan Bastiaenen | Aan de teksten van GrootGroenPlus werkten mee: Chantal van Kuyck en Frank van Suchtelen

Een voorbeeld daarvan is Boomkwekerij Duchêne. Boomkwekerij Duchêne aan de Steenpaal te Essen (B) zoekt volop zijn weg om op een milieuvriendelijke manier wintergroene en bijzondere sierheesters te kweken. Kort samengevat is hun bedrijfsvisie: ‘een gezonde bodem als basis voor kwaliteitsproducten’. De KwekersBode sprak hierover met eigenaar Tim Duchêne.

“We telen bewust een zeer ruim assortiment, dat momenteel zo’n 200 soorten omvat. Enerzijds omwille van biodiversiteit en anderzijds om een te sterke afhankelijkheid van een bepaalde teelt maximaal te vermijden. Het uitgangspunt in onze vollegrondsteelt is steeds de opbouw van een goede bodembiologie. In plaats van te denken in termen van dood, zoals ‘al het schadelijke moet worden bestreden’, ‘alles moet zo steriel mogelijk, enzovoorts,’ proberen wij te denken in termen van leven. Hierbij wordt de bodem als één geheel beschouwd, alle teelthandelingen die invloed hebben op de bodem worden door dezelfde bril bekeken. Zo laten we onze percelen bijvoorbeeld na de oogst

ECOLOGIE, DUURZAAMHEID EN WEERBAAR TELEN

Duurzaam en biologisch zijn sleutelwoorden als je het hebt over een vernieuwende manier van boomkweken. Maar hoe combineer je dat met een rendabele bedrijfsvoering? Planten, bomen en struiken zijn essentieel voor het vergroenen van onze leefomgeving. Toch staat de afzet onder druk en zijn afnemers meer afwachtend dan in de afgelopen twee jaren. Gelukkig weerhoudt dat veel kwekers er niet van om tóch op succesvolle wijze duurzaamheid en een rendabele bedrijfsvoering met elkaar te combineren.

een jaar ‘rusten’, gebruiken we specifieke groenbemesting, rijpe stalmest en groencompost, passen we niet-kerende grondbewerkingen toe, laten we gespecialiseerde grondbemonsteringen uitvoeren en hebben we oog voor onze waterhuishouding.”

Boomkwekerij Duchêne past daarnaast actieve bodembiologie toe door het inzetten van goede schimmels en bodembacteriën. Bij de opkweek worden mycorrhiza en bodembacteriën toegevoegd. Mycorrhiza zijn nuttige bodemschimmels die in symbiose leven met de plantenwortels. Duchêne: “Planten die in deze omstandigheden opgekweekt worden, zijn veel mooier en sterker en de groei verloopt optimaal.” Een goede bodembiologie betekent, aldus Duchêne, “minder afhankelijkheid van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, goed voor het milieu, maar ook voor de portemonnee.”

Onkruid beheersen in plaats van bestrijden

Bij Duchêne is gekozen voor het tijdig beheersen van het onkruid (manueel

schoffelen), zodat geen nieuw zaad gevormd kan worden én er geen negatieve impact is op de groei en gezondheid van de planten. Dankzij het gebruik van een laag-volume-strooisysteem is de dosering van middel per hectare aanzienlijk verminderd. Bodemherbiciden worden bewust niet gebruikt in functie van de bodembiologie. Vanaf deze zomer wordt een elektrische schoffelmachine in gebruik genomen, waardoor op maat het onkruid efficiënt kan worden beheerd.

Werken in en met de natuur Duchêne hecht veel belang aan de opbouw van een goede bodembiologie, daarnaast worden biologische middelen ingezet om de natuurlijke afweermechanismen van de planten te versterken. Dit is een eigen cocktail op maat en bevat bijvoorbeeld gesteentemeel, aminozuren, bacteriën, fulvine- en huminezuur, sporenelementen, enz. In het groeiseizoen wordt dit elke drie weken gedaan. Duchêne: “Chemische gewasbeschermingsmiddelen worden slechts uitzonderlijk ingezet, met een gerichte aanpak van de te bestrijden plaag én met een minimale impact op de natuurlijke vijanden.”

Tussen de plantbedden liggen nog grasgangen. Die worden nu vervangen door gevarieerde en inheemse gras- en kruidenmengsels. Tevens worden er bloemrijke akkerranden ingezaaid en soortenrijke bloemenmengsels gebruikt als groenbemester. De soortenkeuze van deze mengsels zorgt bovendien voor een ideale habitat voor natuurlijke vijanden. “Deze natuurlijke vijanden moeten we absoluut koesteren”, zegt Tim Duchêne.

Dynamisch waterbeheer

Water is van levensbelang. Duchêne: “Op onze kwekerij proberen we zeer bewust om te gaan met het schaarse goed dat ‘water’ heet. Daarom proberen we maximaal het beschikbare water op te vangen, vast te houden (bufferen), te laten infiltreren in de bodem en te

hergebruiken.” Op de interne grachten van de kwekerij staan maar liefst vier stuwen. Deze worden actief beheerd om het water maximaal op te houden in drogere perioden. Op deze manier kan het water infiltreren in de bodem (aanvulling grondwaterpeil) en hoeven de planten minder beregend.

Peilgestuurde drainage

De afgelopen jaren werd de klassieke drainage op de kwekerij omgevormd tot peilgestuurde drainage. Het voordeel van peilgestuurde drainage is dat je het waterpeil actief kunt sturen in de regelput. Dat betekent minder beregening en een positief effect op de stikstofhuishouding in de bodem en in de waterloop. Komend najaar worden de eerste kwekerijpercelen voorzien van druppelirrigatie. Duchêne: “Uiteraard staan wij van 4 t/m 6 oktober op GrootGroenPlus, wij lichten onze filosofie dan graag toe.”

Biologisch bosplantsoen

Faassen Plants uit Tegelen legt zich voornamelijk toe op de teelt voor en levering van bos- en haagplantsoen voor de openbare markt en overheden. Dit maakt zo’n 70% van de totale productie uit. De eigen teelt omvat daarnaast ook laan- en parkbomen, solitaire struiken en containerteelt. Dat gebeurt met zo’n 30 vaste medewerkers, op een areaal van 75 ha. Een belangrijke stap in duurzame productie is dit jaar gezet; een deel van de kwekerij wordt voorbereid op de productie van biologisch bosplantsoen. Een ambitieuze en zeker geen eenvoudige stap. De KwekersBode sprak hierover met Ted Huijbers van Faassen Plants, na een tip van Florian Faassen.

“Duurzaamheid staat bij ons hoog in het vaandel”, zegt Huijbers. “En dat willen we ook koppelen aan vooruitstrevendheid. We kweken al jaren onder PlanetProof (voorheen Milieukeur). Door aan de strenge eisen van het On the way to PlanetProof-certificaat te voldoen, lopen we voor op de ‘modernisering’ van de

SPECIAL 2 juni 2023
Tekst: vakbeurs GrootGroenPlus Kwekerij Duchêne

boomkwekerij. Doordat de eisen van het keurmerk ieder jaar aangescherpt worden (de eisen m.b.t. toepasbare middelen loopt een jaar vooruit op de Nederlandse wetgeving) zijn we ook in de toekomst verzekerd van een milieuvriendelijke productie. We zijn verder MPS-A+ gecertificeerd, de hoogst haalbare status bij de controle op het gebruik van bestrijdingsmiddelen.”

Biologische teelt

Huijbers gaat verder: “Als gevolg van ons streven naar duurzaamheid en vooruitstrevendheid willen we ook biologische teelt op ons bedrijf realiseren en dat betreft dan in eerste instantie het bosplantsoen met autochtone herkomst. Voor die productie hebben we nu 3 ha beschikbaar. We zijn er eigenlijk best trots op dat we het eerste Nederlandse bedrijf zijn dat zich hier momenteel mee bezig houdt.”

Beschikbaar is nog iets anders dan gereed. Want er komt nogal wat bij kijken voordat zo’n perceel werkelijk geschikt is. Ted Huijbers vervolgt: “Voor het perceel biologisch is, moeten we eerst drie jaar biologisch kweken om onze producten met het certificaat Bio te mogen verhandelen, na die drie jaren komen er dus in ons geval autochtone biologische planten van dit perceel. Dat wordt gecontroleerd door SKAL Biocontrole. Dit is een zelfstandig bestuursorgaan dat erop toeziet ziet dat het biologisch produceren, bewerken en verhandelen van producten voldoet aan de biologische EU-verordening, de Nederlandse Landbouwkwaliteitswet en de reglementen en grondslagen van Skal Biocontrole zelf.”

Huijbers verwacht dat het sortiment van autochtone herkomst, dat biologisch gaat worden geteeld zo’n 20 soorten omvat. Het is de bedoeling om dat in de

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Didier Hermans, bestuurslid

“Een gezonde bodem is de basis voor een gezonde teelt. Dit is duidelijk doorgedrongen bij de meeste boomkwekers. Sommigen gaan hier nog wat verder in en behandelen plant en bodem als 1 ecosysteem. Zelfs in de gangbare teelten is er veel aandacht voor zowel bodembiologie als ecologische of beredeneerde gewasbescherming. De boomkwekerijsector is misschien wel één van de duurzaamste economische sectoren want we maken de wereld groener.”

toekomst op een areaal van 20 ha tot 40 soorten uit te breiden. Hij noemt ook als een groot voordeel dat alle percelen waarop wordt geteeld eigendom zijn en niet worden gepacht. “We weten zeker dat die al jaren goed vrij zijn van wortelonkruiden. We kunnen met trots zeggen dat we voor aankomende september een 5000 m2 biologisch plantmateriaal kunnen aanbieden in potten C7.5, waarvan veel met autochtone herkomst”, aldus Huijbers.

Het eerste jaar is het lastigste Huijbers geeft aan dat een zaailing

opkweken het eerste jaar een erg lastigste opgave is. “Het goed opkweken vanuit zaad is zonder bijsturing lastig. Je moet voortdurend blijven monitoren om iedere zaailing te laten slagen. Het lastige is ook dat er wat betreft deze vorm van kweken zo weinig gegevens beschikbaar zijn waarop je kunt sturen. Het is een beetje ‘trial and error’, je zult het met z’n allen moeten doen. Straks in september/ oktober krijgen we de uitdaging tegen het onkruid, dat wordt nog een hele klus. Maar we hebben er alle vertrouwen in. We weten op vakbeurs GGP te melden hoe het gaat!”

3
Tim Duchêne Faassen Plants

www.vraaghetgewoon.nl

Exclusief Landelijk & Agrarisch Vastgoed

VANAF 2024 TE HUUR IN WEST-BRABANT

ALLES onder één dak!

- Architectuur

- Omgevingsvergunning

- Milieuvergunning

- Gebiedsontwikkeling

- Waterhuishouding

- Stikstofberekening

Exclusief Landelijk &

- ca. 5.000 m² kas (t.b.v. aardbeienteelt)

- ca. 5.000 m² kas (t.b.v. aardbeienteelt)

- ca. 5.000 kas met aansluitend containerveld

In verkoopbemiddeling gevraagd:

- bos- en landbouwgronden - woningen en (agr.) bedrijven

076-5964171 06-51728086 info@vermeerenmakelaardij.nl

ca. 5.000 kas met aansluitend

In verkoopbemiddeling gevraagd

Aan- en Verkoop Taxaties Pachtzaken Onteigening Projectontwikkeling

bos- en landbouwgronden - woningen en (agr.) bedrijven 5964171 06- 51728086 info@vermeerenmakelaardij.nl

Gezocht:

Sint Janstraat 155 4714 EE Sprundel 0165 382 547 verkoop@lmboomen.nl

Eigen demo Steketee camera gestuurde schoffel beschikbaar! Tevens ook diverse New Holland demo tractoren beschikbaar! Ook altijd een diverse voorraad aan gebruikte boomkwekerij machines!

VANAF 2024 TE HUUR IN - ca.
-
5.000 m² kas (t.b.v. aardbeienteelt)
-
- ca. 5.000 m² kas met aansluitend containerveld www.autobedrijfknobel.nl nieuwe collega’s!

Groei met Groenvision

PLANTEN

PLANTEN TELEN ROOIEN FOLIE

Machines voor tuinbouw en boomkwekerij

Machines voor tuinbouw en boomkwekerij

Voor de boomkweker en handelskwekerij.

Complete bedrijfssoftware die eenvoudig meer grip geeft op uw bedrijfsvoering.

+31 (0)172 23 54 44

Watermanseweg 2a | 4891 SZ Rijsbergen | Nederland

Watermanseweg 2a | 4891 SZ Rijsbergen | Nederland

T +31 (0)76 596 1220 | E info@basrijs.nl | www.basrijs.nl

T +31 (0)76 596 1220 | E info@basrijs.nl | www.basrijs.nl

VOLLEGRONDS PLANTGOED

Vollegronds plantgoedleverancier van ongeveer 60 soorten voornamelijk groenblijvende heesters zoals: Prunus laur. - Ilex - Osmanthus - Elaeagnus - Magnolia

voornamelijk groenblijvende heesters zoals: Prunus laur. - Ilex - Osmanthus - Elaeagnus - Magnolia

Photinia - Thuja enz.

Photinia - Thuja enz.

TEVENS DIVERSE

Tevens div. Prunus laur. Soorten in C20.

PRUNUS LAUR. SOORTEN IN C20.

BOOMKWEKERIJ

Maalbergenstraat 12 • 4884 MT Wernhout

Maalbergenstraat 12 • 4884 MT Wernhout

T 076 597 2920 • M 06 22 11 71 25 info@boomkwekerijhuijbregts.nl www.boomkwekerijhuijbregts.nl

T 076 597 2920 • M 06 22 11 71 25 info@boomkwekerijhuijbregts.nl www.boomkwekerijhuijbregts.nl

Schrauwen Machinebouw Zundert

De Ambachten 21, Zundert, Gsm: 06 51 835 957

E-mail: info@s-m-z.nl, Internet: www.s-m-z.nl

De Ambachten 21, Zundert, Gsm: 06 51 835 957

E-mail: info@s-m-z.nl, Internet: www.s-m-z.nl

Beekzicht 12, 4884 CA Wernhout, Gsm: 06 51 835 957

E-mail: info@s-m-z.nl

Internet: www.s-m-z.nl

Tel.
www.groenvision.com Powered by
BV

INTERESSE IN TECHNIEK BLIJFT GROEIEN

Techniek is op vakbeurs GrootGroenPlus geen onbekend item. Het begint al bij de entree; machines en installaties staan buiten opgesteld en zijn daarmee het eerste dat bezoekers tegenkomen. De afgelopen jaren is het aantal techniekdeelnemers alleen maar toegenomen. Er worden steeds meer slimme oplossingen bedacht voor een betere teelt, zuiniger omgaan met water, duurzame onkruidbeheersing, evenals biologische oplossingen voor plantversterking. En is niet vaak het ontbreken van voldoende personeel een aanleiding om te komen tot een mechanische oplossing? Steeds vaker wordt gebruik gemaakt van GPS-gestuurd en op afstand bestuur-, uitlees- en controleerbaar. Of wat te denken van de aanmaak van taakkaarten middels drones? Er is zoveel te zien en te beleven en de boomteelt blijft daarin alles behalve achter. Regelmatig worden technieken uit andere sectoren omgevormd tot maatwerk voor de groene sector. Dat brengt ook weer nieuwe vragen met zich mee: moeten we toe naar uniform telen en verpakken? Moeten we onze opleidingen bijstellen? Moeten we ons als sector beter promoten?

We kunnen onszelf honderden vragen stellen, maar blijven voor het voldongen feit staan dat ontwikkelingen doorgaan en de interesse en belangstelling voor techniek groot zijn. En dat is allang geen kwestie meer van enkel ‘mensen en machines’.

Robots gaan fruit plukken

Op woensdag 24 mei woonden we een bijeenkomst bij van GreenTechPort Brabant, welke in samenwerking met Coöperatieve Vereniging Treeport werd gehouden bij Loon- en grondwerkbedrijf W. Huijbregts in Zundert. Het doel was om de leden samen te brengen en nieuwe ideeën op te laten doen. De meeste teelten gedijen goed als wordt voldaan aan de elementaire basisvoorwaarden, zoals goed uitgangsmateriaal, goede grond en goed water. Daarnaast is er steeds meer oog voor het belang, of moeten we zeggen de noodzaak, van technologie in de sector.

“Robots gaan in de toekomst veel van ons fruit plukken. Die robots zijn er nu al. Het is alleen zaak om ze op de juiste manier te gaan gebruiken.” Dit zegt Harrij Schmeitz, directeur van de Fruit Tech Campus in Geldermalsen.

Schmeitz was een van de sprekers bij, de ook door deelnemers aan vakbeurs GrootGroenPlus, drukbezochte bijeenkomst. Aigro, Boomkwekerij Udenhout en AgroWizard en Mechanisatiecentrum Gebr. Ezendam verzorgden presentaties over hun automatiserings- en robotiseringsoplossingen voor de land- en tuinbouwsector. Er was voor

de aanwezigen een carrousel van deze drie innovaties. De robot van Aigro werd in eerste instantie ontwikkeld om onkruidbestrijding uit te voeren. Het maakt de inzet van een tractorchauffeur overbodig. Bediening en onderhoud worden middels een tablet zo eenvoudig mogelijk gehouden. Op deze wijze is en blijft de inzet van de robot voor ondernemers hanteerbaar.

Gewasmetingen zoals stamdikte en omtrek zijn voor zowel vrucht- als laanbomen erg waardevol bij de afzet. Om deze metingen te kunnen verrichten, maakt AgroWizard gebruik van een stereocamera die de diepte meet en wordt er een communicatie-unit op een - bemenst - voertuig gemonteerd. Op basis van de metingen kunnen gedetailleerde kaarten worden gemaakt per perceel, met relevante informatie per boom. Door het vastleggen van deze groeigegevens zal het op termijn mogelijk zijn om hier ook groeimodellen mee te ontwikkelen.

Gebroeders Ezendam is al jaren een trouwe deelnemer van vakbeurs GrootGroenPlus. Dit bedrijf ontwikkelde een trike die voor verschillende gewasverzorgingswerkzaamheden kan worden gebruikt. De aanwezige ondernemers kregen van Hens Hinlopen tijdens de bijeenkomst een demonstratie van de driftreductiekap voor laagvolume spuiten. Op dit moment is de werktuigdrager modulair ontwikkeld en werkt deze GPS-gestuurd. Op termijn wordt naar robotisering gekeken. Hieraan wordt in samenwerking met een start-up in Duitsland gewerkt. Het doel van Ezendam is om lichte en schaalbare machines te ontwikkelen, wat van belang is voor de bodemstructuur en flexibiliteit. Er zijn al enkele machines in gebruik, ook in de omgeving Zundert.

Techniekdag Boomteelt 13 juli 2023

Op donderdag 13 juli organiseert Treeport Zundert in samenwerking met project Schoon Water en vakbeurs GrootGroenPlus de Techniekdag

SPECIAL 6 juni 2023
Tekst: vakbeurs GrootGroenPlus Schoffelmachine voor in de laanboomteelt, de Weed Profi van OdV Techniek

Boomteelt. Deze wordt gehouden op het bedrijf van Boomkwekerij Den Eldert dat de percelen beschikbaar stelt om praktijkdemonstraties te tonen. Op deze Techniekdag Boomteelt wordt aandacht besteed aan noviteiten op het gebied van mechanisatie en robotisering. De thema’s die aan bod komen zijn o.a. grondbewerking, schoffelen, (rijen)spuittechniek, diktemeting van laanbomen, water en innovatie in het algemeen. Het toepassen van complexe technieken is in de boomteelt een uitdaging, omdat de diversiteit van producten groot is. Ieder gelijk product kent tevens varianten in grootte, potmaat, aflevermoment etc. De samenwerking en inzet van de deelnemers helpt om deze ontwikkelingen te versnellen.

Praktijkgericht

Door de projectgroep van ervaren en gedreven boomkwekers is een selectie gemaakt van wat er daadwerkelijk getoond gaat worden. Dit gebeurde onder leiding van Arie Schipper van Delphy.

Arie: “Treeport Zundert loopt voorop in ontwikkelingen in mechanisatie van de boomkwekerij. Afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor verdere optimalisering van de mechanische onkruidbestrijding om het gebruik van herbiciden te minimaliseren. Er zijn daar flinke stappen in gezet. Het schoffelen met perslucht is bijvoorbeeld praktijkrijp geworden en wordt door diverse

boomkwekers en loonwerkers toegepast. Daarnaast worden er steeds meer verfijnde systemen gebruikt om schoffels te sturen, onder andere met camera’s en GPS-systemen.”

Dit jaar organiseert Treeport Zundert deze Techniekdag, met een wat bredere opzet. Allerhande innovatieve en duurzame technieken voor de boomkwekerij worden tentoongesteld en gedemonstreerd.

Er is aandacht voor precisietechnieken waarbij bijvoorbeeld de groei van een boom gedurende het seizoen kan worden gemonitord (AgroWizard in de praktijk).

Daarnaast is er aandacht voor autonoom (zonder bestuurder) werkende trekkers (Nouws Mechanisatie BV en De Bruijn Mechanisatie BV) en werktuigendragers (Abemec) voor bijvoorbeeld de onkruidbestrijding.

Ook wordt een machine getoond die camera-gestuurd onkruid kan spuiten, waarmee veel middel kan worden bespaard (Abemec).

Er zijn diverse machines te zien voor het zaaien van boomkwekerijgewassen en de mechanische onkruidbeheersing, zoals schoffelen en wiedeggen (Schrauwen Machinebouw Zundert en Loon- en grondwerkbedrijf W. Huijbregts). Arie: “Hierbij zie je dat de machines steeds specifieker worden aangepast aan de omstandigheden in de boomkwekerij voor wat betreft de teeltsystemen en gewashoogte en -vorm. In de toekomst blijft aandacht voor goede spuittechniek

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Frans van Wanrooij,

secretaris

“We moeten ons realiseren dat we pas aan het begin van mechanisatie en automatisering staan. Elke dag brengt meer innovaties. Het is niet iets voor morgen, maar van vandaag. Ook daarom sluit GGP graag aan bij demonstratie- en techniekdagen.”

belangrijk. Ook bij groene middelen, biostimulanten en bladmeststoffen is een goede bedekking van het gewas van belang. Door nieuwe spuittechnieken te gebruiken kan driftarm worden gespoten én kan het resultaat van de bespuitingen verbeteren, waardoor er middelen kunnen worden bespaard.”

Op de Techniekdag worden machines getoond die drift sterk beperken, middelen besparen en beter spuiten. Voorbeelden daarvan zijn de verlaagde spuitboom (De Bruijn Mechanisatie BV) en de LVS-techniek met camerabesturing (Nouws Mechanisatie BV). Ook deelnemer aan GGP 2023 OdV Techniek zal haar maatwerk voor de agrarische professional tonen.

De Techniekdag start om 13.00 uur, ontvangst is vanaf 12.30. Er zijn gedurende de middag geleide demonstaties te zien, waarbij in kleine groepen wordt rondgegaan langs de verschillende objecten. Hierdoor is er voor iedereen tijd en ruimte om alles te bekijken en te bespreken.

We vroegen Wilfried Schrauwen van Schrauwen Machinebouw en Otto de Vree van OdV Techniek waarom ze meedoen aan de Techniekdag en wat het de bezoekers te bieden heeft.

Wilfried Schrauwen: “De reden voor ons om mee te doen is om betrokken te zijn bij de laatste nieuwe technieken die er geleverd kunnen worden in onze sector. Bovendien kunnen wij ook onze nieuwste ontwikkelingen laten zien en promoten bij de kwekers.” Ook Otto De Vree deelt nieuwe mogelijkheden: “We willen graag laten zien welke mogelijkheden we hebben op het gebied van schoffeltechniek voor de laanboomkwekerij. Daarnaast horen we als engineer en machinebouwer graag uit de praktijk waar voor kwekers de uitdagingen liggen

op het gebied van mechanisatie en robotisering.”

Groeiende belangstelling techniek Eerder al gaven we aan dat techniek een publiekstrekker is en blijft. Daarom is GGP mede op aanvraag van vooraanstaande partijen in overleg om samen met hen eens in de zoveel jaar een extra mechanisatiedag te organiseren, waarop de echte noviteiten getoond kunnen worden. GGP is een platform voor ontmoeten en hoewel de afdeling techniek groeit, blijft het een relatiebeurs en is het niet de plaats voor demonstraties en techniek-arena’s.

Project Schoon Water

Schoon Water voor Brabant is een bijzonder project van de provincie Brabant. Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen is sterk verminderd in 11 gebieden waar grondwater wordt gewonnen. Daarom is besloten voor eenzelfde aanpak te kiezen voor de landbouw in de rest van Brabant.

Het projectdoel is om het milieu in grondwaterbeschermingsgebieden minder te belasten door minder en slimmer gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen. Daarmee verkleint de kans dat schadelijke stoffen door uitspoeling in het grondwater terechtkomen.

Alle gebruikers doen mee, zowel de landbouwsector als de gemeenten en het bedrijfsleven. De bewoners worden geïnformeerd over verantwoord gebruik van bestrijdingsmiddelen. Bewoners krijgen bijvoorbeeld tips over onkruidbestrijding zonder chemische middelen.

7
Entree vakbeurs GGP 2022 Op GGP 2022 stond er o.a. een innovatie van gebroeders Ezendam bij de beursingang

DE GROENE MBO-OPLEIDINGEN BIEDEN JONGEREN MOOIE KANSEN

De groene sector is breed; naast de boomkwekerij vallen ook hoveniers, groenvoorzieners, openbaar groen en ontwerp hieronder, maar ook bijvoorbeeld waterkweek, tuincentra en bouwmarkten met een groenafdeling. En niet te vergeten: de automatisering en robotisering. Om voor een leuke baan in het groen te worden opgeleid is er een ruime keuze, van VMBO-instellingen via MBO-onderwijs naar hoger onderwijs en universitair (WUR). Dat is belangrijk, want in alle groene bedrijfstakken is een schreeuwend gebrek aan goed opgeleide mensen. In dit artikel gaan we nader in op mbo-opleidingen; wat zijn eigenlijk de mogelijkheden?

Praktijk centraal

In het Middelbaar Beroeps Onderwijs (mbo) staat de praktijk centraal. Er is keuze uit veel verschillende opleidingen op diverse niveaus (1 t/m 4), waarbij de opleiding kan dienen als voorbereiding op werk of op een vervolgopleiding. Na mbo 4 kun je doorstromen naar het hbo. Er is een aantal mbo-instellingen waarbij het groen deel uitmaakt van het pakket aan richtingen en opleidingen. Hieronder een greep uit de mogelijkheden. Neem bijvoorbeeld Curio uit Breda, waar op vier niveaus diverse opleidingen op het gebied van tuin en landschap worden gegeven. Of Aeres, met vestigingen verdeeld over heel Nederland. Wie liever de kant van groene styling en commercie opgaat, kan zich verdiepen in de mogelijkheden bij Clusius mbo; daar ligt de focus vooral op agribusiness.

Weet je nog niet precies welke kant je op wilt? Dan kan een instituut als het Zone College een mooie optie voor je zijn. Hier vind je opleidingen richting teelt en technologie, maar ook in de richting van Groene retail, Groen- & cultuurtechniek en Groen, grond en infra. Hetzelfde geldt voor Yuverta; met 12 scholen verspreid over heel Nederland kun je hier terecht om uiteindelijk te gaan werken als projectleider bij een gemeente of een architectenbureau, of juist als hovenier of boswachter. Ook biedt dit instituut kansen om je te verdiepen in de circulaire economie.

Wie niet alleen graag met groen werkt, maar ook met bloemen, kan terecht bij Scalda in Goes. Hier wordt onder meer de opleiding Bloem, groen & styling gegeven. Ook in België zijn veel goede opleidingen voor aankomende professionals in de groenbranche. Vito in Hoogstraten is bijvoorbeeld hét onderwijsinstituut voor wetenschap en techniek, dat ook TSO-opleidingen (vergelijkbaar met het Nederlandse mbo) biedt. De focus ligt hier vooral op techniek, kennis en wetenschap.

Ook voor zij-instromers

Ook als zij-instromer zijn er volop kansen voor je in de groenbranche. Ook wanneer je nog geen professionele ervaring

hebt in deze sector. Kies je voor een BBL-opleiding als zij-instromer? Dan ga je één dag per week naar school. Daarnaast wordt het vier dagen werken bij een leerbedrijf waar de praktijkopleiding plaats vindt.

Scholingsconsulent

Klinkt de groensector aantrekkelijk, maar heb je geen idee in welke richting je het moet zoeken? Dan kan het project Scholingsconsulent Talentboom je wellicht verder helpen. Het project scholingsconsulent Talentboom is een initiatief van de vakbonden en werkgeversorganisaties die actief zijn in de sector. Het gezamenlijk doel is het bevorderen van werken, leren en ontwikkelen van de mensen in de sector. Talentboom geeft, kosteloos, advies over scholing, groei en ontwikkeling van medewerkers en organisaties in de boomkwekerij-, vasteplanten-, en zomerbloemensector en helpt bij het vinden van, hierbij passende, subsidies en opleidingen.

Onderwijsplein op vakbeurs

GrootGroenPlus

Ook op vakbeurs GrootGroenPlus is ruimte voor de mogelijkheden die groene opleidingen bieden. Op GrootGroenPlus

is een onderwijsplein ingericht waar info over diverse opleidingen kan worden gevonden. De beurs wordt niet voor niets door veel scholen bezocht. Vraag en aanbod kunnen elkaar op die manier ontmoeten. Dit jaar zal het bezoek van scholen niet alleen op verzoek van de school zelf begeleiding krijgen, maar zal elke groep door Ilse Jochems m.m.v. GroenZekerDoen worden ontvangen. Ilse is afgestudeerd aan HAS Hogeschool in de richting Tuinbouw & Akkerbouw en aan AERES Hogeschool in Leraar Groen Onderwijs. De combinatie van die twee studies is perfect, omdat ze graag omringd is door planten, en ook graag haar kennis deelt. Leuk om de interesse van jongeren voor groen te ontdekken en

uit te breiden! Ze werkt op twee plekken 3 dagen per week; in een groen klaslokaal bij Prinsentuin van Cooth en daarnaast op Boomkwekerij Jochems van Opstal. De werkzaamheden op de boomkwekerij zijn breed. Ook maakt ze planten klaar voor de verkoop en sinds de zomer van 2018 is ze manager van de vakantie- en zaterdagmedewerkers.

Toekomstperspectief

Als er één ding zeker is, dan is het dat je een bloeiende carrière tegemoet kunt zien in de groenbranche, of je nu net afgestudeerd bent of zij-instromer. De sector groeit en heeft daarmee veel behoefte aan nieuw personeel. Dat maakt dat er ook veel mogelijkheden zijn om aan een baan te komen én daarin door te groeien. Kortom; met een carrière in de groenbranche kun je altijd rekenen op groei, perspectief én diversiteit.

Aan het woord

Erwin Horrevoorts (20) volgt de opleiding Tuin- en landschapsinrichting BOL (niveau 4) en zit in het tweede jaar bij Yuverta mbo Boxtel. Wij vroegen hem waarom hij voor deze richting heeft gekozen. “De achtergrond is eigenlijk dat ik al werkzaam was op hoveniersbedrijven op zaterdagen en in de vakantie. Ik vond het leuk en ben toen de hoveniersopleiding gaan volgen. Toen ik niveau 3 had afgerond ben ik doorgegaan naar niveau 4 voor de opleiding waarvoor ik nu in het tweede jaar zit en dat bevalt prima. Mijn motivatie? Ik vind het leuk om als zelfstandig hovenier iets moois te maken voor de tuinen van mijn opdrachtgevers.

SPECIAL 8 juni 2023
Perry Huisman Tekst: vakbeurs GrootGroenPlus Govert Kreuk

Het liefst vanaf het nulpunt. Maar ik ben er nog niet helemaal uit wat ik na mijn opleiding wil gaan doen. Of nog doorstuderen, of bij een bedrijf gaan werken om nog meer ervaring op te doen, of voor me zelf beginnen. Tja, ik heb nog een jaar om daar over na te denken. Wat me ook interessant lijkt is het volgen van de docentenopleiding. Dat zou dan hbo in deeltijd worden. Eerst ervaring opdoen en dan later die ervaring weer met nieuwe generaties delen.”

Erwin heeft stage gelopen bij Ketelaars uit Moergestel. Daar werkte hij zo wel in particuliere tuinen als voor instellingen en gemeenten. “Die afwisseling was heel interessant. Ik vond het leuk om ook wat ervaring op te doen in het groot groen. Het is echt anders werken. Bij zorginstellingen heb ik gewerkt aan het onderhoud van het groen en ook aan het aanpassen van bepaalde dingen om het toegankelijker voor gehandicapten te maken en ook leuker te maken voor kinderen in die instellingen. Bij de gemeente Tilburg ben ik heel praktisch bezig geweest met zaken als bomen zetten, groeiplaatsen maken en zo. Wat ik ook leuk vond is dat ik een kijkje heb kunnen nemen op kantoor, voor calculaties en dergelijke.” Erwin vindt dat zijn opleiding en de stages prima op elkaar aansluiten. Hij heeft echt zin in zijn groene toekomst.

Govert Kreuk (35) is student Boomverzorging BBL eerstejaars bij Yuverta mbo Boxtel. Hij zit, zo vertelde hij, inmiddels al 15 jaar in het groen.

“Toen ik vorig jaar met het examen de opleiding Hovenier op niveau 3 moest afronden, kreeg ik een leuke opdracht voor het vak Nederlands. Een spreekbeurt over mijn verleden, heden en toekomst. Tja, die toekomst, wat wilde ik eigenlijk. Daarover doordenkend realiseerde ik me dat ik na al die jaren het schoffelen en heggenknippen wel gezien had en dat boomverzorging me wel veelzijdig en interessant leek. Dat heb ik bij een evaluatiegesprek op mijn werk ook aangegeven en met succes.”

Govert is in dienst van het groenvoorzieningsbedrijf Vebego Groen uit Nederweert. Hij is nu een half jaar in deze functie aan de gang en snoeit bomen in de hoogwerker, doet begeleidingssnoei en moet ook in bomen klimmen om takken uit te zagen. Hij werkt vier dagen als boomverzorger en gaat een dag per week naar school. Hoe ziet hij nu zijn toekomst? Govert: “Ik heb het nu erg naar mijn zin. Het is een leuk bedrijf met goede werkomstandigheden. Uiteraard moet ik eerst deze tweejarige opleiding afmaken. Dan ben ik vakbekwaam boomverzorger. En zover ik het nu kan bekijken sluit mijn studie goed bij de praktijk aan. Daarna zou ik wel een keer verder willen gaan in de richting European Tree Technician, maar laat ik eerst maar eens veel ervaring opdoen.”

Tree technician als eindstation of toch nog meer ambities, ooit eigen baas misschien? “Tja,” zegt Govert, “zoals gezegd ik zit hier vooralsnog prima. Dus dat toekomstbeeld is nog ver weg. Maar wat meer verantwoordelijkheid krijgen is natuurlijk altijd iets om alvast

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus:

“Het ‘groene vak’ kent vele facetten. Het is dan ook niet meer dan logisch dat er veel verschillende opleidingen aangeboden worden. Het onderwijs sluit daarbij goed aan op de wensen van de bedrijven.”

na te streven.” Nu heeft Vebego Groen twee bomenploegen en dat moeten er volgend jaar vier worden. “Het is de bedoeling dat ik volgend jaar dan de leiding over een van deze ploegen krijg. En dan heb ik al dat stuk extra eigen verantwoordelijkheid gekregen,” zegt een tevreden Govert Kreuk.

Ook de boomkwekerijsector zit te springen om (goed opgeleide) mensen. Als je dan werk en opleiding kunt combineren, snijdt het mes aan beide kanten. Perry Huisman (20) uit Boskoop werkt vier dagen in de week bij Hoogeveen Plants en volgt 1 dag per week de tweejarige opleiding Teelt- en Techniek met specialisatie Boomteelt bij Yuverta mbo Aalsmeer/Boskoop. Perry heeft al wat ervaring in de boomkwekerij, maar koos bewust voor deze boomteeltopleiding om meer van het vak te leren. “Álleen kwekerijervaring, hoe leuk ook, is voor mij niet genoeg. Ik miste dan toch de diepgang, die de opleiding me wel kan bieden,” zegt Perry. “Ik zit nu in het tweede jaar van niveau 3. Nu wordt er naast meer aandacht voor de teelt en de technische kant ervan, ook aandacht besteed aan leiding geven. En daarna nog drie jaar verder op niveau 4 en dan zou ik toch nog wel een hbo-studie van 2 jaar willen doen. Maar het blijft wel werken en leren. Dat blijven leren vind ik zo belangrijk, alles in de sector verandert zo snel .” Gevraagd naar zijn toekomstplannen geeft Perry aan dat hij, wat hem betreft, nog lang bij Hoogeveen Plants wil blijven werken. “Voor je zelf beginnen klinkt leuk en is het ook, maar het moet financieel wel mogelijk zijn. Ik werk nu bij de Clematissen en verzorg voor die teelt de klimaatregeling, watergift en gewasbescherming. Ik heb hier doorgroeimogelijkheden, bij voorbeeld van assistent-teamleider naar teamleider, of functies als assistent-teeltmanager of teeltmanager. Je wordt in het bedrijf ook strak begeleid om de doelen die je hebt gesteld ook te

halen. Je krijgt daarnaast je eigen verantwoordelijkheid. Fouten maken mag, daar leer je van, maar je kunt steeds terugkoppelen naar de begeleider,” zegt Perry. “Zo groei je in dit vak en houd je ook je werkplezier en ambities.”

Finn Claessens (20) zit nu in het tweede jaar niveau 3 van de mbo hoveniersopleiding BBL bij Yuverta Boxtel. Hoe is hij deze hoveniersopleiding ingerold? Finn lacht: “Uit een totaal andere invalshoek; ik zat als persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen in de welzijnssector. Ik heb bij mijn huidige baas thuis wel eens wat klusjes verricht en ben een paar keer met hem mee geweest toen hij aan het werk was. Ik vond dat werk zo leuk, dat ik besloot verder voor die richting te kiezen en dus een opleiding te gaan volgen. Nu zit ik in het tweede jaar niveau drie van de opleiding Hovenier. Als ik dat heb afgerond mag ik mezelf vakbekwaam hovenier noemen. Ik zou het wel gaaf vinden om daarna de opleiding tot European Tree Worker te gaan volgen. Ik werk dus nu bij Meeuwsen B&T uit Asten. Nu nog als werknemer/stagiaire, maar wel met een vast contract en mag zelfs een collega-stagiaire aansturen. Ik vind het fijn om vrijheid te krijgen, maar daarbij word ik ook goed begeleid. Ook krijg ik de kans om moeilijkere dingen te doen, maar ik kan altijd om advies vragen. Het theoretische gedeelte van mijn opleiding vind ik naast de aandacht voor de praktijk ook heel belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan het opdoen van plantenkennis, waar je in je werk eigenlijk niet aan toekomt. Ik wil weten waar ik het over heb, straks moet ik toch ook de klanten goed kunnen adviseren.” Wat betreft zijn toekomst ziet Finn zichzelf voorlopig nog bij het hoveniers- en groenvoorzieningsbedrijf blijven werken om daar veel kennis en ervaring op te doen in de combinatie hovenierswerk en boomverzorging. “Eigen baas worden is van later zorg toch?”

9
Bömer,
David
voorzitter
Erwin Horrevoorts (rechts) Finn Claessens

WIL JIJ WERKEN IN DE BOOMKWEKERIJSECTOR?

VAN OERS IS OP ZOEK NAAR JOU!

Werken bij Van Oers Agro betekent dat je direct aan de keukentafel zit bij boomkwekers. Je bent nieuwsgierig en biedt een luisterend oor, zodat je advies kunt geven om organisaties administratief verder te helpen en te ontzorgen. Daarnaast help je boomkwekerijen om zich verder te ontwikkelen. Wil jij meegroeien met boomkwekerijbedrijven door jezelf te ontwikkelen en hen verder te helpen? Bij Van Oers Agro krijg je de kans om te groeien, met je collega’s én de sector. We dagen je daarom uit om iedere dag het beste uit jezelf te halen.

Enthousiast? Of heb je toch nog vragen?

Drink dan eens een bakske koffie met onze collega Roy Tel. +31 (0)76 597 88 00 of via r doomen@vanoers.nl

WERKENBIJ.VANOERS.NL

VOE23075 Adv Kwekersbode 130x195mm.indd 1 21-06-2023 16:34 Goorbaan 1A, 4881 MH Zundert • Tel. 076-5972370 www.debruijn-zundert.nl • info@debruijn-zundert.nl Wij zoeken versterking! Diverse functies beschikbaar

Boot & Dart Boomkwekerijen levert beplanting aan groenvoorzieners, gemeenten en overheden om daarmee de wereld een stuk groener te maken.

• ALLROUND LAANBOOMKWEKER

• LOGISTIEK / LOODSMEDEWERKER

• MEDEWEKER CONTAINERTEELT

• TRACTORCHAUFFEUR

• VOORMAN BOS- & HAAGPLANTSOEN

betrekkenBinnenkortwij ons nieuwe gebouw!

Wil je werken bij een toonaangevend en dynamisch boomkwekerijbedrijf? Scan dan de QR code of kijk op https://bootendart.nl/vacature voor de volledige functieomschrijvingen.

• ASSISTENT KWEKERIJCHEF AMBITIE • ONDERNEMINGSZIN • RESULTAAT
Wij zijn op zoek naar: Wij zijn op zoek naar:
VAN OERS AGRO GROEIT!
Drink dan eens een bakkie kof e met onze collega Roy. Tel. +31 (0)6 82 07 69 17 of via r.doomen@vanoers.nl

HET GROTE GEHEIM ACHTER HET CREËREN VAN VERBONDENHEID MET GEDETACHEERD PERSONEEL IN DE AGRARISCHE SECTOR ADVERTORIAL

Het creëren van verbondenheid met gedetacheerd personeel in de agrarische sector is een uitdaging vanwege taalbarrières en culturele verschillen. In dit artikel delen we geheime ingrediënten om sterke banden met gedetacheerd personeel op te bouwen. Door deze strategieën toe te passen, kun je een hechte en productieve werkomgeving creëren waarin tijdelijke werknemers gemotiveerd zijn om een stap extra te zetten.

Gedetacheerd personeel in de agrarische sector kan moeite hebben om zich verbonden te voelen met het bedrijf vanwege de tijdelijke aard van het werk. Deze uitdaging wordt versterkt door taalbarrières en culturele verschillen, aangezien veel werknemers uit bijvoorbeeld Roemenië, Polen of Bulgarije komen en geen Nederlands of Engels spreken. Het opbouwen van verbondenheid begint met het creëren van een sterke bedrijfscultuur waarin gedetacheerd personeel zich welkom en gewaardeerd voelt. Een effectieve manier om verbondenheid te bevorderen, is door ervoor te zorgen dat een groot deel van het gedetacheerde personeel, inclusief de voorman, afkomstig is uit dezelfde landen als de tijdelijke werknemers. Een belangrijke voorwaarde is dat de voorman als tweede

taal voldoende Engels of Nederlands spreekt. Dit helpt taalproblemen en cultuurverschillen te overbruggen. De voorman fungeert als brug tussen de werkgever en de gedetacheerde medewerkers, waardoor communicatie en banden kunnen worden opgebouwd. Naast het aanpakken van taalbarrières en cultuurverschillen, is het bevorderen van teamwork en samenwerking essentieel voor het creëren van een hechte werkomgeving. Investeer tijd in het stimuleren van teamwork door regelmatig gezamenlijke activiteiten aan te bieden, zoals gezamenlijk lunchen of na het werk samen iets drinken. Geef medewerkers ook de mogelijkheid om deel te nemen aan besluitvorming en vier gezamenlijk behaalde successen. Zorg ervoor dat werknemers zich comfortabel voelen om vragen te stellen en hun zorgen te uiten.

Bij De Noordhoek vaste planten BV in Schijf worden ruim 2500 soorten vaste planten in pot gekweekt voor zeer diverse opdrachtgevers. Binnen ons bedrijf zijn op dit moment 16 medewerkers werkzaam, zowel mannen als vrouwen.

Doordat we nog steeds groeien is er een vacature ontstaan:

ONDERSTEUNING IN- EN VERKOOP 38 uur

Je bent verantwoordelijk voor:

• In- en verkoop van planten via diverse ERP systemen

• Offerte- en orderverwerking in ons administratiesysteem WinTree

• Contacten onderhouden met klanten en leveranciers

• Diverse administratieve en statistische werkzaamheden betreffende de in- en verkoop

Jouw profiel:

• Accuraat en resultaatgericht

• Minimaal MBO of eventueel HBO denk- en werkniveau

• Bekend met Excel, Word, Outlook e.d.

• Kennis van WinTree en ERP systemen is een prè, maar geen vereiste

• Goede beheersing van de Nederlandse taal in schrift en woord Wij bieden:

• Een plezierige, informele werkomgeving met een hecht team

• Na de inwerkperiode een zeer zelfstandige functie met doorgroeimogelijkheden

• Marktconform salaris binnen de CAO Open Teelten

Mocht je meer informatie willen over deze functie dan kun je contact opnemen met Dhr. Sicco de Boer, kantoor@noordhoekschijf.nl of tel.: 0165-551666

Je motivatiebrief met CV richten aan Dhr. S. de Boer kantoor@noordhoekschijf.nl

De Noordhoek Vaste Planten BV, Schijfsebaan 2B, 4722 SG Schijf

NED Personeel begrijpt de specifieke behoeften van de agrarische sector en biedt agrarische detachering met persoonlijke aandacht. Ze zorgen voor de juiste team samenstelling van arbeidskrachten die aansluiten bij de behoeften van je bedrijf en je bestaande team. NED Personeel biedt ondersteuning bij zaken als CAO’s, correcte loonstroken en ziekteregelingen. Ze zorgen ervoor dat medewerkers uitstekende arbeidsvoorwaarden hebben en bieden tolken aan

in het geval van een taalbarrière. Door samen te werken met NED Personeel geef je een groot deel van de benodigde waardering en verbondenheid uit handen.

Bij NED Personeel staat persoonlijke service voorop. Als je vragen hebt, hoef je niet door een onoverzichtelijke website te navigeren. Voor verdere informatie of om te spreken met een van onze agro-specialisten, kun je contact opnemen met NED Personeel via +31 (0)76 596 4668..

GEZOCHT

De laatste jaren zijn onze kwekerij en handelsbedrijf erg gegroeid. Komend seizoen mogen we eindelijk gaan starten in onze nieuwbouwlocatie, maar om goed voorbereid te zijn zoeken wij nog een administratieve duizendpoot. Herken jij je in het onderstaande? Solliciteer dan snel en wie weet wordt dit jouw nieuwe werkplek!

JOUW TAKENPAKKET:

Orderverwerking Voorraad- en systeembeheer

Contact met klanten / leveranciers

Ondersteuning bieden en zelfstandig werken binnen diverse interne afdelingen

Klaarmaken van (export-)papieren voor chauffeurs

JOUW EIGENSCHAPPEN:

Teamplayer Sociaal Ambitieus

Gestructureerd / procesmatig

Goed met Microsoft office

Taaltovenaar (Engels & Duits is een pré)

WAT BIEDEN WIJ JOU?

Salaris en arbeidsvoorwaarden conform CAO open teelten

Een functie met perspectief (Doorgroeimogelijkheid)

Een leuke afwisselende baan (Fulltime of parttime)

Een fijne collegiale werksfeer

Ruimte voor eigen ideeën & initiatieven Mogelijkheid tot opleidingen

Oude Lentsebaan 5 4884 NB Wernhout www.nlplants.com www.lodders.nl Voor meer info bel naar: 076-5973786 Interesse? Solliciteer dan! Mail je CV en motivatie naar Marc@lodders.nl SOLLICITEER NU!

REEDS LANG AANGEKONDIGDE VERHUIZING GROOTGROENPLUS IN 2023 EEN FEIT

Al weer enige jaren geleden werd aangekondigd dat vakbeurs GrootGroenPlus tijdelijk zou neerstrijken op het terrein van CLTV Zundert. Nadat we in 2013 voor het eerst te gast waren op deze locatie, werd de locatie-overeenkomst diverse malen verlengd. Enerzijds doordat de ontwikkeling van Business Centre Treeport (BCT) in de gemeente Zundert er nog niet gereed voor was, maar zeker ook vanwege de gastvrijheid en flexibiliteit die de gastlocatie CLTV ons bood.

voorzijde van het terrein, van veraf te herkennen aan de reclamemast in de vorm van een boom. Er is volop parkeerruimte en een buitenruimte voor het tonen van machines en installaties.

De boomteeltsector in Noord-Brabant en de Belgische Noorderkempen kent een rijke geschiedenis en is cruciaal voor de werkgelegenheid en economische ontwikkeling in de regio. Door de jaren heen is de regio uitgegroeid tot een modern en innovatief boomteeltgebied. In de vorige editie van de KwekersBode stonden hierover verschillende facts & figures.

de boomteelt business zijn hier te vinden.

Aanmeldingen

De aanmeldingen voor GrootGroenPlus lopen vlot binnen. Er is veel vraag naar standruimte. Nu is al duidelijk dat de editie van 2023 nóg internationaler wordt en dat er grotere stands worden gehuurd. Volgens beursmanager Chantal van Kuyck heeft dat niet direct te maken met de locatiewijziging: “De vraag naar standruimte op GGP zagen we in 2022 snel oplopen, in 2023 zien we dat de aanmeldingen nog sneller binnenkomen. Dit is niet het gevolg van een verhuizing, eerder van de groeiende behoefte aan promotie en het werken aan relaties.”

dat elke route een eigen hal heeft, de gesloten lussen - verplichte looproute zodat iedere stand bezocht zal worden - blijven gehanteerd en ook zal er overal voldoende hoogte zijn. Ook laanbomen moeten immers binnen kunnen. GGP kent een volledig sortiment aan producten. Natuurlijk brengt elke verhuizing extra werk en afstemming met zich mee, maar door de goede samenwerking met de collega’s van zowel GGP als BCT en de vaste kern van leveranciers klaren we elk jaar die klus. Vooralsnog zijn er geen tekenen dat dat in 2023 niet zo zal zijn. Al is er nog wel wat werk te verzetten.”

Maakt de locatie het verschil?

En nu is het dan toch zover; de ontwikkeling van het BCT vordert gestaag, er verrijzen steeds meer panden, en het terrein is klaar voor de verhuizing van de vakbeurs. Van 4 tot en met 6 oktober zal vakbeurs GrootGroenPlus voor het eerst gehouden worden op de grensovergang Hazeldonk. Goede timing, want bij CLTV gaat óók gebouwd worden, waardoor GrootGroenPlus 2023 niet volledig op het terrein zal passen.

De accommodatie van GrootGroenPlus zal demontabel zijn en in zijn geheel aan de hoofdas van het BCT worden opgebouwd. De ingang is aan de

De gebiedsontwikkeling ligt in de gemeente Zundert en er is bewust voor gekozen om het bedrijventerrein precies te plaatsen op de grens van Nederland en België. Op deze plek aan de A16/E19 komt in de komende jaren een compleet agrologistiek centrum van in totaal zo’n 62 hectare. Het wordt de grootste internationale verbinding tussen Rotterdam en Antwerpen; de perfecte plek om alle bedrijvigheid te concentreren die met de groene economie te maken heeft.

Het bedrijventerrein heeft een thematisch filter dat volledig gericht is op de boomteeltsector. Alleen bedrijven die een bijdrage leveren aan het verbeteren van

Chantal is niet alleen beursmanager van vakbeurs GrootGroenPlus, maar sinds 2016 ook aangesteld als algemeen directeur van Business Centre Treeport. Over de verhuizing geeft ze aan: “Het is mooi om te zien dat alles rondom de boomteelt nu langzaam maar zeker samenkomt op het BCT. Ook de cross-overs beginnen een positieve uitwerking te krijgen. Een vakbeurs als GrootGroenPlus is een promotioneel platform dat een ware aanvulling is op de activiteiten op het bedrijventerrein. In 2022 hebben we al kunnen oefenen met de Nationale Viering van de Boomfeestdag en nu gaan we voor 10.000 m2 beursoppervlakte. Nieuw is

Op de vraag of de locatie het verschil maakt antwoordt ze: ”De locatie maakt wel een verschil maar niet het verschil. Elke locatie heeft voor- en nadelen en bovendien zijn er altijd uitdagingen en onzekerheden. Ook de verkeers- en weersomstandigheden kunnen we niet regelen. Er gaat vast, want dat is elk jaar zo, iets anders dan verwacht, of misschien wel meerdere dingen maar het is aan ons om dat op te lossen. GrootGroenPlus is er voor de deelnemers en de bezoekers. Zij dienen elkaar te ontmoeten en kennis te nemen van en over te dragen over elkaars aanbod en behoeften. Het draait niet om ons. De kunst van organiseren is nog altijd dat het zo goed als ongemerkt gaat en vooral geruisloos. Het ziet er makkelijk uit, dat is het niet, maar het hoort wel gemakkelijk te lijken. Niet dat we een schijn op willen houden maar indien een deelnemer een stand boekt dan moet

SPECIAL 12 juni 2023
Tekst: vakbeurs GrootGroenPlus Chantal van Kuyck

het onze zorg zijn dat de accommodatie staat. De deelnemer moeten we daar niet mee lastig vallen, die is druk met hoe deze de producten en zichzelf goed kan presenteren. Zodra je op de beursvloer staat maakt het niet zoveel uit waar het is opgebouwd. 100% tevredenheid van bezoekers en deelnemers is een utopie maar we gaan wel voor het hoogst haalbare. Persoonlijke aandacht voor de deelnemers en leveranciers creëert betrokkenheid. Een warm welkom en Brabantse c.q. Vlaamse gastvrijheid voor bezoekers creëert een positieve en warme sfeer.”

Geen conflict

Leiden de verschillende functies niet tot conflicten of belangenverstrengeling?

Van Kuyck: “Absoluut niet, ik ben sinds 2008 betrokken bij GrootGroenPlus en heb toen ik gevraagd werd voor het BCT aangegeven dat ik GGP zie als mijn hoofdactiviteit. Zodra er conflicten en/ of verstrengelingen zouden ontstaan, zou ik mijn focus volledig op GGP leggen. Uiteraard zijn er borging en controles ingebouwd en al krijg ik zowel van het bestuur van GGP als van de vertegenwoordiging van de aandeelhouders van BCT zeer veel vrijheid en vertrouwen, het zit er ingebakken om altijd vooraf toestemming te vragen en daar waar dat niet nodig is altijd een uitgebreide verantwoording af te leggen. Zo houden we het zuiver en duidelijk. Deze werkwijze geeft me wel veel energie, waardoor de werkpieken goed zijn te hanteren. Wij zijn er 24/7 en staan in dienst van de sector.”

CLTV Zundert

In 2012 werd Erik Bastiaensen van CLTV, tevens locatie-eigenaar, benoemd tot bestuurslid van GGP. Destijds gaf Erik aan blij te zijn met de (tijdelijke) komst van GGP naar de Molenstraat. GGP verlengde de driejarige overeenkomst uiteindelijk tot een negenjarige overeenkomst. Jaren waarin de beurs verder kon professionaliseren met een bestuur bestaande uit vakmensen gerelateerd aan de sector. Mensen die weten wat er leeft en speelt en wat belangrijk is. Gedurende vier weken per jaar legde GGP een behoorlijke claim op het terrein en de in 2013 gebouwde aardbeienloods. In al die jaren is het een fantastische gastlocatie geweest en konden we rekenen op een geweldige gastheer. Erik - met wie we ook zijn 25-jarige jubileum hebben gevierd - blijft uiteraard bestuurslid, maar de locatie zullen we gaan missen. Erik over de verhuizing: “Jarenlang mocht CLTV Zundert gastheer zijn van vakbeurs GrootGroenPlus. Het was een grote eer om deze groene beurs op onze locatie te mogen ontvangen en het doet mij dan ook wel enigszins pijn dat we de beurs niet meer kunnen faciliteren. Daar staat gelukkig tegenover dat GrootGroenPlus nieuwe mogelijkheden krijgt op het BCT om een prima beurs te realiseren, die de mogelijkheid heeft om op termijn door te groeien.”

Promotie en marketing

In de encyclopedie vinden we onder vakbeurs: “Een handels- en/ of relatiebeurs is een tentoonstel-

ling die georganiseerd wordt zodat bedrijven uit een specifieke industrie hun nieuwe producten en diensten kunnen tentoonstellen en demonstreren. Wanneer enkel personen uit de betreffende bedrijfssector tot de beurs worden toegelaten, spreken we van een vakbeurs.”

Dat is precies wat GGP in 2023 voor de 33e keer zal neerzetten, maar dan op een nieuwe en vernieuwende locatie, in aansluiting op het beursthema ‘Dynamisch en Digitaal’. Passend bij de visie en het concept van Business Centre Treeport. In de digital twin staat de beurs al, nu nog in real life! Van 4 t/m 6 oktober is GrootGroenPlus te bezoeken op Business Centre Treeport, op de grensovergang van België naar Nederland aan de A16/E19 afslag De Mosten, ingang via de hoofdas alwaar de reclameboom staat. Als het goed is zal de gemeente Zundert binnenkort het huisnummer toekennen, vanaf dan communiceren we het complete adres.

Didier Hermans bestuurslid GGP: “Vakbeurs GrootGroenPlus verhuist naar het BCT. Nadat we jaren te gast waren

bij CLTV in het centrum van Zundert, verhuizen we naar het BCT naast de snelweg. In deze industriezone voor de Boomteelt hebben we meer kansen om vakbeurs GGP uit te bouwen en sluiten we aan op de ontwikkelingen die op het terrein gaande zijn. Er zijn tal van boomteeltgerelateerde bedrijven die gestart zijn of zich gaan vestigen op het BCT. Als groene vakbeurs horen we daar thuis en hebben we de mogelijkheden om de beurs mooi in het geheel in te passen.”

Arno Zagers bestuurslid EPS: “De boomkwekerijsector is natuurlijk Zundert en omstreken, waarbij ook Midden-Brabant steeds meer aansluit. Deze mooie groene sector heeft jaren gewerkt aan de ontwikkeling van het BCT. De laatste stap die in dat proces gezet wordt is het oprichten van een Kenniscentrum in samenwerking met diverse opleidingen. EPS is erg blij dat de beurs straks op een centrale, goed bereikbare locatie, georganiseerd kan worden, waar kennis en commercie samen worden gebracht. Dit is goed voor de grotere regio en de uitstraling van deze mooie groene sector.”

13
“Van 4 t/m 6 oktober erbij zijn is eenvoudig! Bezoekers kunnen hun toegangstickets boeken via www.grootgroenplus.nl. Deelnemers kunnen zich inschrijven via het inschrijfformulier op de website. Het aantal beschikbare standplaatsen is nog beperkt, wees op tijd!”
Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Chantal van Kuyck, beursmanager Locatie GGP 2023 in de digital twin. Bron: Stantec

BCT Treehub B.V. is een complete onafhankelijke dienstverlener voor expeditie en handling en om uw producten voor zowel de korte als lange termijn, al dan niet gekoeld, veilig en vakkundig op te slaan.

WAT KUNNEN WIJ VOOR U BETEKENEN?

SEDUMMATTEN

SEDUMPLUGGEN

SEDUMSPRUITEN

MAATWERK

SUBSTRATEN

DRAINAGEMATTEN

DAKRANDPROFIELEN

GROENE GEVELS

ADVIES OVER GROENE DAKEN

Watermanseweg 2b 4891 SZ Rijsbergen 076-5968705

Uw service partner

www.nouwsmechanisatie.nl

Ben jij die eerste monteur mobiele werktuigen die op zoek is naar een nieuwe uitdaging? Dan zijn wij met spoed op zoek naar jou!

uw specialist voor:

EERSTE MONTEUR LANDBOUWMECHANISATIE

Als eerste monteur ben je verantwoordelijk voor de voorkomende service, reparatieen onderhoudswerkzaamheden aan tractoren en landbouwmachines. Daarnaast valt onder de werkzaamheden het keuren van diverse machines, het maken van werkorders en het invoeren van (werk)bonnen.

Garford schoffeltechniek

Wij zoeken iemand:

• Met technische opleiding MBO-niveau 3

• Affiniteit met de agrarische sector

• Flexibele instelling (geen 9 tot 5 mentaliteit)

• Goede communicatieve vaardigheden en een klantvriendelijk

• Zelfstandig kunnen werken / bereid tot storingdienst te dr

en Park machines Landen Tuinbouw, Tractoren en Quads. e en on Watermanseweg 2b 4891 SZ Rijsbergen 076 - 5968705

• Teamspeler

WWW.NOUWS-MECHANISATIE.NL

Wij bieden jou:

Weidemann shovels

• Een uitdagende, zelfstandige baan met veel verantwoordelijk

• Een prettige werksfeer

• Goede salariëring en secundaire arbeidsvoorwaarden

• Eventuele doorgroeimogelijkheden tot chef-werkplaats

AgXeed Autonome tractoren

Voel jij je aangesproken of denk je aan onze verwachtingen te kunnen voldoen?

Dan liggen er voldoende uitdagingen in een jong en dynamis

Reactie: Heb je interesse stuur dan je sollicicatie en CV binnen twee weken naar info@nouws-mechanisatie.nl t.n.v. Frank Nouws. Voor meer informatie en de volledige vacature neem een kijkje op onze website: www.nouws-mechanisatie.nl

Hardi veldspuittechniek

Voor al uw land- en tuinbouwmachines, tractoren, tuin- en parkmachines. Service en onderhoud.

Claas tractoren

Watermanseweg 2b 4891 SZ Rijsbergen 076-5968705

www.nouws-mechanisatie.nl

BCT TREEHUB BV www.bct-coldstore.eu | tel: +31(0) 76 599 5006 Koelen Duurzaam ondernemen Alle typen verpakkingen Expeditie & Opslag 50.000 m3 geconditioneerde koelcellen
ROOF Adres Kwekerij / Postadres: Oude Stationsweg 8 7451 ME Holten Nederland T +31 548 363 679 M +31 630 858 199 E info@dutchgreenroof.nl I www.dutchgreenroof.nl
DUTCH.GREEN

OVERAL TER WERELD MACHINES VAN TTS

Rob Tolenaars, eigenaar, oprichter en salesmanager van TTS, is al jaren bezig in de agrarische automatisering. Hij maakt automatische plantmachines voor de tuinbouw en bomenteelt. Wereldwijd staan de machines van TTS op de velden.

Die machines zijn in principe bedoeld voor alles wat per stukseenheid geplant wordt, zoals prei en kool, maar ook bloemen en boomsierteelt. Dus veelal wat wordt opgekweekt in een tray of stekbak. Zoals gezegd staan de machines van TTS wereldwijd op de velden. In Israël is er onlangs een machine in gebruik genomen welke TTS heeft ontwikkeld voor het planten van chrysanten. Rob en zijn medecompagnons Peter van Rijckevorsel en Martin Goos ontwikkelen de machines van A tot Z zelf en veelal in eigen beheer.

Backstage

Rob zijn avontuur begon in 2003 toen hij een verzoek kreeg om naar Australië te gaan om daar een volautomatische plantmachine te ontwikkelen. De bedoeling was dat hij daar vijf jaar zou verblijven, om zich daarna in Europa verder te ontwikkelen als manager in loondienst voor Europa. Helaas ontstond er in 2008-2009 een crisis. Een groot aantal bedrijven was genoodzaakt om te stoppen, terwijl het toenmalige bedrijf zich juist ging ontwikkelen. Maar ook het bedrijf in Australië verkocht in die jaren niet genoeg machines. Dat maakte het niet langer rendabel om door te gaan. Na vijf jaar stopte het bedrijf aldaar met de verkooporganisatie in Europa. Men ging wel door met ontwikkelen op de achtergrond, ondertussen de bestaande contacten in stand houdend met de afnemers en eindgebruikers. “Backstage ging ik wel rustig door met het creëren van een businessplan,” vertelt Rob Tolenaars. “Na een time-out van enkele jaren ben ik het plan gaan doorvoeren. Met Van Oers Agro als financieel adviseur heb ik mij in 2017 als bedrijf ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.”

Vacatures

TTS heeft een grote behoefte aan nieuw, ervaren personeel voor de productie van de meest eenvoudige plantautomaten.

Momenteel zijn er drie vaste medewerkers, inclusief Rob zelf. Daarnaast heeft het bedrijf enkele freelancers in dienst.

“Daar het bedrijf een sterke groei doormaakt, zouden wij graag nog tien medewerkers

willen aannemen. Helaas is, zoals bij veel technische bedrijven het probleem is, goed en gekwalificeerd personeel lastig te vinden.” TTS zoekt meerdere assemblagemedewerkers, één of meerdere constructie- en lasmedewerkers en een servicemonteur. Maar er is ook ruimte voor een computerprogrammeur en een administratief medewerker op parttime basis. Omdat TTS bij de top hoort, legt men de lat vrij hoog. “Een zesje is zeker niet voldoende, een acht gaat de goede kant op,” aldus Rob. “Wat TTS verkoopt, moet functionerend zijn. TTS vindt het belangrijk om te luisteren naar de wensen van haar klanten, hun eisen en rekening te houden met hun budget.”

Naast Rob is Peter van Rijckevorsel ook

heel belangrijk voor het bedrijf. Hij is de hoofdengineer, doet het ontwerp van de machines en draagt zorg voor de laatste assemblages en zet de puntjes op de i voor wat betreft het eindproduct. Martin Goos is ook engineer. Daarnaast regelt Martin de interne ICT en de indeling van ruimtes en doet de planning. Ook heeft hij als taak om in de toekomst de fabricage en assemblage eenvoudiger te maken, om de machines zo beter te kunnen verfijnen en door te ontwikkelen. Dit proces staat bij TTS nooit stil!

Werking van de TTS transplanters

De basishandeling van de automatische planttechniek zit in een grijper met vier vingers. Deze wordt in het kluitje gedrukt

waarna de vingers als het ware de plant oppakken en voorzichtig uit de tray halen. Deze grijpers laten het plantje in een plantkoker vallen, waarna de plant in de plantkouter belandt. Dit voorkomt dat de plant meerdere keren losgelaten wordt. Dit is het succes achter een mooi plantbeeld: de machine van TTS laat de plant zo min mogelijk vallen en met een vloeiende beweging, zonder dat de plant al te veel hoeft te stoppen. Flexibiliteit maakt dat Tolenaars de machine ‘smal, snel en slim’ noemt. Hij gebruikt meer korte omschrijvingen voor zijn machines: ‘Built to last’ is er ook zo één. Alle machines zijn net iets sterker gebouwd dan voor datgene waar ze voor bedoeld zijn. Dat betekent dat frames, dragers, plantcouters enzovoorts allemaal een tandje zwaarder zijn dan noodzakelijk. Daarmee wordt de machine robuust. “Op het moment dat geplant moet worden, moet je van de machine op aan kunnen, geen twijfel, en de kans op brokken zo veel mogelijk verkleinen,” aldus Tolenaars. Als voorbeeld noemt hij het gegeven dat de plantcouters gemaakt zijn van speciaal gehard materiaal.

Wereldwijd

Nieuw: TTS automatische plantmachines voor boomteelt

Tijd besparen bij het uitplanten van plantgoed?

Met de automatische plantmachines van TTS gaat planten sneller en makkelijker

Onze plantmachines zijn volautomatisch en geschikt voor vrijwel iedere tray voor de boomteelt

TTS biedt de automatische oplossing voor iedere plantbehoefte Ons laatste model Hoge dichtheid/Multirijer heeft een uniek design, waardoor het mogelijk is om met een hoge dichtheid plantgoed uit te planten Deze machine is beschikbaar voor het planten van 3 tot 8 rijen tegelijk Ook de benodigde plastic trays zijn bij ons verkrijgbaar

Dankzij de plantmachines van TTS verloopt het complete plantproces simpeler en sneller, waarbij nog maar één machinebestuurder nodig is Automatisch planten, tijd én geld besparen met TTS!

TTS krijgt vanuit de gehele wereld orders: uit Australië, Scandinavië, Engeland, Spanje, Brazilië, Israël, Schotland, Zweden en nog veel meer landen. “Op dit moment komt de helft van de orders vanuit Nederland. Hier zijn wij trots op. Dus het is heel belangrijk om een goede planning te maken voor wat betreft het aannemen van orders, zodat de klant tijdig de bestelde machine in gebruik kan nemen. Van belang is dat ook wel dat de orders tijdig binnen zijn, gezien wij alles in eigen beheer doen (van ontwerp tot aftersales) én naar wens van de klant maken. Wij hebben dus geen groot magazijn of loodsen waar kant-en-klare machines staan. Daarom is de planning heel belangrijk.”

Bijzondere vragen gaat TTS ook niet uit de weg, mits het voor hen haalbaar is om te maken. “Op dit moment is TTS bezig voor een bedrijf uit de regio om een machine te ontwikkelen om kratten op te stapelen. Iets heel anders, maar een leuke uitdaging!”

TTS BV info@tts-transplanter com www tts-transplanter com
ADVERTORIAL

FLORALL SPEELT BELANGRIJKE ROL IN DYNAMISCHE BELGISCHE SIERTEELTSECTOR

Florall is de Belgische sierteeltbeurs die gehouden wordt in Waregem Expo. Hoewel de Belgische sierteelt altijd wat in de schaduw lijkt te staan van grootmacht Nederland, telt het land heel wat interessante bedrijven die niet over het hoofd gezien moeten worden. Op Florall kan kennis worden gemaakt met die bedrijven.

De Belgische sierteelt is goed voor 6,5 duizend hectare grond en een productiewaarde van rond de 600 miljoen euro. De sector exporteert naar Frankrijk, Nederland, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië en andere EU- en niet EU-landen. De belangrijkste bedrijven uit de Belgische sector stellen op Florall hun uitgebreide assortiment sierteelt- en boomkwekerijproducten voor aan een internationaal publiek. Naast de productiebedrijven nemen ook belangrijke handels- en exportbedrijven en toeleveranciers (zoals potgrond, meststoffen, automatisering en klimaatregeling) aan zowel Florall als aan vakbeurs GrootGroenPlus deel. Vakbeurs GrootGroenPlus werkt al sinds 2012 samen met de Belgische vakbeurs Florall. Onlangs kwamen delegaties van beide beurzen samen om te onderzoeken op welke vlakken ze elkaar nog verder konden versterken. Een samenwerking heeft namelijk niet alleen een positieve invloed op beide beurzen, maar zorgt er ook voor dat de sier- en boomteeltregio Nederland/België binnen Europa nóg krachtiger op de kaart wordt gezet.

Op dit moment wordt er al op allerlei manieren samengewerkt. Zo worden de nieuwigheden van beide beurzen ook op de partnerbeurs gepresenteerd, is er een uitwisseling van uitingen en advertenties op beide beurzen en worden zowel deelnemers van Florall als deelnemers van GrootGroenPlus uitgenodigd om de partnerbeurs ook onder de aandacht te brengen binnen hun netwerk. Hoewel het gaat om twee beurzen in twee landen, zijn beide relatiebeurzen ook echt aanvullend op elkaar. Ze hebben beiden een eigen identiteit, hebben een groot aantal vaste deelnemers en voelen zowel toegankelijk als professioneel aan.

Florall wordt twee keer per jaar georganiseerd, in het voorjaar en in het najaar. Tijdens die beurs wordt een volledig overzicht van het voorjaars- en najaarsassortiment aan sierteelt- en boomkwekerijproducten gepresenteerd.

Florall is een dagbeurs en de eerstvolgende editie vindt plaats op 22 augustus 2023.

GrootGroenPlus wordt eenmaal per jaar georganiseerd en is een driedaags evenement. Traditiegetrouw wordt GrootGroenPlus gezien als dé aftrap van

het boomkwekerijseizoen en daarmee de ontmoetingsplek voor iedereen die professioneel betrokken is bij groen. De eerstvolgende editie van vakbeurs GrootGroenPlus vindt plaats op 4-6 oktober. Jaarlijks is ca. 15% van de deelnemers aan GGP Belgisch.

Kerncijfers Belgische sierteelt (Bron: AVBS, sierteelt- en groenfederatie)

- Areaal (België, 2022): 6513 hectare

- Productiewaarde (België, 2019): 592 miljoen euro

- Productiewaarde (Vlaanderen, 2019): 535 miljoen euro

- Productiewaarde (Wallonië, 2019): 57 miljoen euro

Waarvan:

- Boomkwekerij totaal (Vlaanderen, 2019): 326 miljoen euro, hieronder vallen de categorieën fruitbomen (10), sierbomen (277), bosbomen (37) en kerstbomen (2).

- Sierteelt totaal (Vlaanderen, 2019): 209 miljoen euro, hieronder vallen de categorieën Bloembollen en -knollen (6), Snijbloemen (26), Zaden en plantgoed (21) en sierplanten (156). Onder de sierplanten vallen Azalea, Potchrysanten, perk- en balkonplanten maar ook de kamerplanten.

- Tewerkstelling productiesectoren (België, 2019): ± 3600 FTE

- Exportcijfers (België, 2022): 599 miljoen euro

- De belangrijkste exportmarkten in volgorde van belang: Frankrijk, Nederland, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië alsmede andere EU- en niet EU-landen.

In tegenstelling tot Vlaanderen is Wallonië geen sierteeltgebied. De cijfers voor deze teelt zijn al vele jaren relatief stabiel. De waarde die is opgenomen in het ‘Strategisch Sierteeltplan 2019-2028’ bedraagt ongeveer 52 miljoen euro, wat overeenkomt met ongeveer 10% van de totale waarde van de Belgische tuinbouw en 3% van de Waalse landbouwproductie. De Vlaamse sierteelt is goed voor ongeveer 32% van de waarde van de Vlaamse landbouwproductie. Wallonië

die zich bezig houden met éénjarigen, vaste planten, bloeiende planten en chrysanten, zo’n 65 sierteeltbedrijven (bomen en struiken, fruitbomen, laan- en sierplanten, enz.) en circa 200 tuincentra. 10.000 mensen halen hun inkomen uit de tuinbouw, eetbaar of niet-eetbaar (inclusief tuincentra en parken en tuinen).

Een voor Wallonië zeer belangrijke teelt is die van kerstbomen. Per jaar worden in Wallonië ongeveer twee miljoen kerstbomen geteeld. Ze worden verkocht aan de groothandel en bijna 85 procent wordt geëxporteerd. De sector is met ongeveer 1.000 voltijdse jobs en naar schatting 35 miljoen euro omzet in de professionele kerstbomensector belangrijk voor het Waals gewest.

De teelt van kerstbomen beslaat een oppervlakte van ongeveer 3.100 hectare, ongeveer 0,42 procent van het nuttige landbouwareaal. De zowat 50 Waalse bedrijven in de sector zijn hoofdzakelijke gevestigd in de provincie Luxemburg en het zuiden van Namen.

(Cijfers 2021, bron; Belga)

Op beide beurzen vinden bezoekers een veelheid aan planten en plantmateriaal, waaronder bosplantsoen en haagplanten, vruchtbomen, boomkwekerijproducten in pot en container, vaste planten, chrysanten, laurieren, rozen, sierbomen en sierheesters, perkplanten en jongplanten. Tevens is er op Florall aandacht voor bloeiende en groene kamerplanten, daar waar op GGP ook de laanbomen en techniek te vinden zijn. Voor veel telers zijn de beurzen

een springplank naar hun belangrijkste klanten en de internationale handel.

Een kijkje in de jongplanten-keuken

Naast het veelsoortige karakter op het gebied van sortiment is er in de Belgische sector ook op het gebied van teelt veel variatie, met vollegrondsteelt, containerteelt en jongplanten. Eén van de Belgische jongplantbedrijven is Plant Select, een wereldwijde leverancier van in vitroplantgoed. Het bedrijf opende recent een gloednieuw laboratorium. Productiemanager Joren De Wachter en commercieel verantwoordelijke Feico Smit geven graag een kijkje in de keuken.

Nagelnieuw in vitrolabo

Plant Select kiest er de komende jaren bewust voor om de in vitroproductie van jongplanten dichtbij en in eigen huis te houden. De opening van een modern en fors groter labo geeft gestalte aan de ambities van het bedrijf om in een aantal teelten toonaangevend te blijven en nieuwe markten en toepassingen aan te boren. Ivan de Clerq ging namens AVBS, Sierteelt- en Groenfederatie en de KwekersBode naar de opening.

Fargesia en Hydrangea

Jaarlijks produceert Plant Select zo’n 1,25 miljoen jongplanten. Het bedrijf richt zich sterk op potgekweekte niet-woekerende bamboe (Fargesia). Naast de jongplantenproductie kweekt Plant Select ook Fargesia, Hydrangea, siergrassen en Sarcococca voor de retail en ook

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus:

Erik Bastiaensen, bestuurslid

“Als je de cijfers over België leest, zie je dat de taalgrens ook een markering is voor de boomteeltbedrijven zoals we die in Nederland en Vlaanderen kennen. Het is fijn om vast te stellen dat Florall en GGP goede relatiebeurzen zijn. Deelname aan beide beurzen is natuurlijk niet uitgesloten en feitelijk niet eens uitzonderlijk!”

SPECIAL 16 juni 2023
sierteeltbedrijven
telt circa 110
Feico Smit (links) en Joren De Wachter zien veel toepassingsmogelijkheden voor bamboe Tekst: vakbeurs GrootGroenPlus

Belgische vakbeurs voor sierteelt- en boomkwekerijproducten

22.08.2023

9.00 - 18.00

Waregem Expo | België

Gratis toegang voor professionelen, registreer online via www.florall.be. Gratis parking, bekijk het plan op www.florall.be Gratis catalogus, met overzicht van het volledige assortiment.

Hydrangea (vooral quercifolia en aspera-type’s) in plug. Al dertig jaar, sinds de oprichting door bamboe-expert Jan Oprins, werkt het bedrijf in de in vitrowereld en heeft daarin expertise opgebouwd. Dat komt nog het meest tot uiting in de productie van niet-woekerende bamboe (Fargesia). “We zijn zeker in Europa leider in de in vitrovermeerdering van bamboe op een dergelijke schaal. En dat heeft vooral te maken met de technische moeilijkheid ervan”, aldus De Wachter.

“Bamboe bevat heel wat houtvezels, en dat maakt het uitgangsmateriaal virus- en bacterievrij houden een hele uitdaging. Zo makkelijk bamboe zich soms vermeerdert in de natuur, zo moeilijk is het om dit ook in vitro klaar te spelen. Dat wij daarin geslaagd zijn heeft te maken met de ervaring door de jaren heen en kennisontwikkeling samen met onder andere het praktijkonderzoekscentrum ILVO en Vlaamse universiteiten.”

Logistiek kort

Opvallend dat het bedrijf niet zoals veel sectorgenoten kiest voor in vitro in verre landen, waar de arbeid goedkoper is. Smit: “Onze klanten hechten heel veel belang aan betrouwbaarheid en kwalitatief materiaal. Het is ze het kleine beetje extra geld waard. Door korte logistiek houden we de kwaliteit optimaal en de transportkosten aanvaardbaar.” Het nieuwe laboratorium is met 1300 m2 vier keer zo groot als het oude, en kan plaats bieden aan meer dan veertig medewerkers. Er is ook een Research

& Development-afdeling, die in het labo verankerd is. “Zo kunnen we de ontwikkeling van nieuwe planten en productieprocessen optimaliseren, zowel in het labo als in de kwekerij”, vertelt De Wachter.

Bamboe voor dashboards

Het doel is om organisch verder te groeien. De nieuwe infrastructuur biedt nieuwe capaciteit om op te schalen en ook meer in opdracht van derden in vitro te vermeerderen. Plant Select werkt aan de verdere veredeling en de vermeerdering van plantensoorten, maar ziet ook in de bamboeteelt nog heel wat ontwikkelingsmogelijkheden. De Wachter: “We focussen vandaag nog sterk op de sierteelt, maar ook voor industriële doeleinden zouden we een rol kunnen spelen. Voor biomassacentrales is bamboe een optie, maar ook voor kledij, milieubewust bestek, parket of zelfs dashboards van auto’s zijn er toepassingsmogelijkheden.”

Belang om mensen te ontmoeten

Smit kent als commerciële man als geen ander het belang van goede klantrelaties en het bezoeken van telers en bedrijven. Hij gelooft dan ook in de aanwezigheid op beurzen zoals Florall in het Belgische Waregem en GrootGroenPlus in het Nederlandse Zundert. “Uiteraard is een beurs altijd een ontmoetingsmoment met bestaande klanten”, stelt hij. “Maar bijna elke beurs ontmoet je wel iemand waar je nog nooit van gehoord hebt. Als je daar niet staat, ontmoet je die niet.” 

Florall, dé Belgische vakbeurs voor sierplanten en boomkwekerijproducten

Ruim 80 sierteelt- en boomkwekerijbedrijven en bedrijven uit de toelevering zullen op dinsdag 22 augustus 2023 hun producten presenteren op de najaarsbeurs van FLORALL. Professionele telers stellen hier hun assortiment voor aan een internationaal publiek.

Naast de productiebedrijven nemen er ook belangrijke handels- en exportbedrijven en toeleveranciers (potgrond, meststoffen, automatisering, klimaatregeling) aan FLORALL deel. Alle bedrijven en hun producten vindt u in de gratis beurscatalogus, alsook in het plantenregister op de website. De vakbeurs FLORALL vindt plaats in de beurshal van Waregem Expo, met een ruime en gratis parking vlakbij de beursgebouwen. De goede bereikbaarheid en de laagdrempeligheid van FLORALL laten toe om op één dag een overzicht te krijgen van het Vlaamse najaarsaanbod.

Florall Awards

Tijdens de beurs worden naar goede gewoonte ook de FLORALL AWARDS uitgereikt. Een professionele jury reikt een Gouden, Zilveren of Bronzen FLORALL-AWARD uit aan bedrijven die een noviteit in de vorm van een nieuwe variëteit, verkoops- of presentatieconcept presenteren.

Registratie verplicht

De beurs is gratis en enkel toegankelijk voor een professioneel sierteeltpubliek, gaande van groothandelaren, tuincentra tot vertegenwoordigers van openbaar groen. Om een vlotte instroom aan de ingang te garanderen is vooraf registratie via de website www.florall.be aangewezen. 

17
FLORALL FAIR @FLORALLFAIR INFO@FLORALL BE WWW FLORALL BE Partner van vakbeurs GrootGroenPlus

HOE DENKT HET

WERELDWIJDE WEB OVER

ONTWIKKELINGEN IN DE GROENBRANCHE?

Ontwikkelingen in de groenbranche gaan razendsnel. Het is interessant om regelmatig te peilen hoe die ontwikkelingen worden ervaren. In dat kader werden in de afgelopen periode, in aanloop naar deze uitgave van de KwekersBode, drie stellingen gedeeld op de sociale media. De één wat controversiëler dan de andere...:

1) Het streven naar biodiversiteit in tuin en openbaar groen slaat te ver door.

2) In vitroteelt kan traditionele vermeerdering in alle teelten in de boomkwekerij vervangen.

3) Datagedreven beslissingen zijn in de nabije toekomst onmisbaar voor goed teelt- en ondernemersbeleid.

De reacties waren fascinerend. Maar voor we daarin duiken; waar hebben we het eigenlijk over, als het gaat om deze stellingen?

Wat is biodiversiteit precies?

Wageningen University & Research WUR omschrijft het begrip biodiversiteit als de verscheidenheid aan leven - van een slootwaterdruppeltoteencompleetbos, eenoceaanofzelfsdeaardealsgeheel. Biodiversiteitomvatallesoortenplanten, dierenenmicro-organismen,maarook deenormegenetischevariatiebinnendie soortenendevariatieaanecosystemen waarvanzedeeluitmaken,vanweiland totwetland,vanriviertotestuariumen vanbostotwoonwijk. Het gaat dus lang niet alleen over bloemen, bomen, koralen en aaibare dieren. Het begrip omvat het totaalpakket aan levende organismen en systemen - en de interacties daartussen.

Wat is in vitroteelt?

In vitroteelt is planten telen in steriele en gecontroleerde omstandigheden, in

laboratoria op de kwekerijen. De term ‘in vitro’ staat voor het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek met micro-organismen, cellen en biomoleculen buiten een intact organisme. Het woord vitro slaat op de glazen reageerbuisjes die hiervoor worden gebruikt. Deze zijn inmiddels veelal door kunststof buisjes vervangen. De in vitroteelt staat tegenover ‘in vivo’ (in leven) teelt, waarin wordt gekweekt onder niet steriele omstandigheden in de volle grond, in kassen, in pot en container, op substraten.

Het heeft lang geduurd voordat de in vitroteelt erkenning kreeg. Lang deden veel spookverhalen de ronde, maar de pioniers hebben hun gelijk bevestigd gekregen. Ook in de boomteelt heeft de in vitroteelt letterlijk wortel geschoten.

Wat verstaan we onder ‘datagedreven’?

De tijd dat (boomkwekerij)bedrijven hun bedrijfsvoering baseren op gevoel en ‘we

hebben het altijd zo gedaan’ is voorbij of zou het althans moeten zijn. We willen graag weten hoe we op toekomstige ontwikkelingen moeten inspelen. Dat kan zonder glazen bol.

Datagedreven werken wordt gebruikt om toekomstige ontwikkelingen te voorspellen. Met behulp van data is het mogelijk om alle mogelijke processen zo efficiënt mogelijk in te richten, waardoor

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Corianne Oudijk, penningmeester

“Wat zou u een goede moderne slogan vinden om consumenten, overheden en bedrijven te bewegen meer groen aan te planten en de biodiversiteit te verhogen?

Laat het GGP via info@grootgroenplus.nl weten!”

beslissingen sneller, beter én accurater genomen kunnen worden. Er past wel een kanttekening bij. Bij datagedreven beslissingen zijn de data leidend en allesbepalend en wordt de eigen mening van de deskundigen binnen het bedrijf niet meer meegenomen. Je kunt ook kiezen voor data-geïnformeerde besluitvorming, waarbij de persoonlijke ervaring wordt gecombineerd met de data om zo tot een beslissing te komen. Datagedreven werken is het sturen op basis van feiten waarbij er consequent, bijvoorbeeld dagelijks of wekelijks, (ruwe) data geanalyseerd worden.

Om tot een waardevolle manier van datagedreven of data-geïnformeerd werken te komen, is specialistische kennis en kunde nodig. Daarbij zijn specialisten in verschillende rollen nodig. Daarnaast wordt ook steeds meer van beleidsmakers en andere medewerkers verwacht dat zij waarde kunnen halen uit data.

Managementbeslissingen omvatten ook het teeltproces. Op basis van voorspelmodellen en data-analyse optimaliseer je het teeltproces. Hierbij te denken aan zaken als de optimale teeltplanning en het krijgen van een optimale balans tussen teeltkosten, productie en kwaliteit.

Hoe werden de stellingen ontvangen?

Een van de stellingen die voor deze KwekersBode op de sociale media werden gezet was: het streven naar biodiversiteit in tuin en openbaar groen slaat te ver door. Uit de reacties blijkt dat daar nogal genuanceerd over wordt gedacht. 11% was het met de stelling

SPECIAL 18 juni 2023
Tekst: vakbeurs GrootGroenPlus Plant Select in Vitro Peter Vanlaerhoven (staand) in actie tijdens de keuring van de Green Grand Prix

eens, 56% oneens en 33% stond er neutraal tegenover. Over deze stelling vroegen we ook de mening van Ronald Brand van GGP-deelnemer Leuveld Boomkwekerijen BV in Denekamp, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het kweken en vermarkten van haagplanten: “Laat ik vooropstellen dat ik een goede biodiversiteit heel belangrijk vindt, maar zeker richting particuliere tuinen schiet het naar mijn mening wat door. Laten we eerst wat bestrating en betegeling vervangen door een goed sortiment

planten. Als ik het breder trek en ook over de grens kijk, dan zie ik dat er bij het streven naar biodiversiteit ineens de nadruk gelegd gaat worden op toepassing van autochtoon materiaal. Dat zie je bijvoorbeeld heel sterk in Scandinavië. Maar dat is een heel andere discussie. Het streven naar biodiversiteit biedt ook kansen, niet alleen voor de natuur, de leefomgeving maar ook voor ons vak. Zeker in het openbaar groen. Daar zie je ook een goed gestructureerde aanpak. Er komen meer mooi beplante borders, je ziet andere soorten bomen en struiken. Het maaibeleid is in die sector wel erg wisselend, je ziet bermen met prachtige mengsels maar ook schiet het maaibeleid soms door. Het moet geen puinhoop worden.”

Op de stelling dat in vitroteelt in alle teelten van de boomkwekerij de traditionele vermeerdering kan vervangen hielden de meningen elkaar precies in evenwicht. De helft denkt van wel en de andere helft is het niet met de stelling eens.

De KwekersBode sprak ook met enkele mensen uit het vak. Zo vroegen we Peter VanLaerhoven van Lowgardens Nurseries uit Wernhout en specialist in bijzondere planten hoe hij tegen deze stelling aankijkt. Peter sprak daar zijn

aarzeling over uit. “Er kan momenteel al heel veel via weefselkweek worden vermeerderd. Maar alles, dat gaat me toch te ver. Sommige producten kun je niet stekken, dan moet je gaan enten. Er zijn ook producten die zwakker wortelen. En nog iets, er zijn door een kleine groep liefhebbers zeer gewaardeerde planten, maar als een doelgroep heel klein is, zijn de kosten van weefselkweek te hoog om die teelt rendabel te maken. Er zijn nog wel wat manco’s, maar het is een vermeerderingsmethode die zeker grote potentie heeft. En de techniek schrijdt voort, nietwaar? Als de overheid straks het toedienen van hormonen aan banden gaat leggen komen er weer nieuwe kansen.”

Met de stelling dat datagedreven beslissingen in de nabije toekomst onmisbaar zijn voor goed teelt- en ondernemersbeleid was 86% het eens. 14% van de respondenten liet weten het daarmee oneens te zijn.

Stekbedrijf Wilbert Stek is gevestigd in Gendt (NL), het bedrijf is gespecialiseerd in het uit stek vermeerderen van boom-

kwekerijproducten en neemt jaarlijks deel aan vakbeurs GrootGroenPlus. Een groot gedeelte van het sortiment bestaat o.a. uit Buxus, Ilex, Euonymus, Osmanthus, Photinia, Thuja en Taxus. Aan eigenaar Wilbert van Luenen vroegen we of hij in zijn bedrijf de managementbeslissingen ook baseert op data. Op de stelling dat datagedreven beslissingen in de nabije toekomst onmisbaar zijn voor een goed teelt- en ondernemersbeleid, reageerde hij wat voorzichtig. “Laten we voorop stellen dat data de basis moeten zijn. Wij gaan er dus zeker van uit, maar ze zijn voor ons een belangrijk hulpmiddel. We gaan wel degelijk ook uit van ons gevoel en onze ervaring. Niet elk jaar is hetzelfde, zoveel hangt af van weers- en andere omstandigheden. We merken dat we toch ondanks het gebruik van data nog veel moeten bijsturen.”

Had u ook willen reageren op de aangedragen drie stellingen maar heeft u daar geen gelegenheid of tijd voor gehad? Laat ons uw mening in ca. 200 woorden weten via info@grootgroenplus. nl zodat we op een later moment een vervolgartikel van de peilingen kunnen plaatsen!

19
Wilbert Stek Ronald Brand
Geef jouw nieuwigheid de aandacht die het verdient. De Green Grand Prix biedt kwekers de mogelijkheid om nieuwe planten te laten keuren maar ook om reeds gekeurde planten nog eens voor het voetlicht te brengen en ze opnieuw te laten beoordelen op de kweekprestatie.
scan de code voor meer info en aanmelden WWW.GROOTGROENPLUS.NL Beekweg 27 7887 TN Erica Tel. 06-52631987 info@weberstekcultures.com www.weberstekcultures.com
HEB JIJ JOUW
GREEN GRAND PRIX 2023

ADVERTORIAL

KENNISCENTRUM ROOTZ KRIJGT OP ALLE VLAKKEN GESTALTE

Rootz. Dat is de naam van het innovatie- en kenniscentrum van de boomkwekerij dat momenteel gestalte krijgt op Business Centre Treeport (BCT) in Zundert. Het Business Centre vormt vanaf oktober ook het decor van vakbeurs GrootGroenPlus.

DOOR ADDO SPRANGERS

“Rootz vind ik een toepasselijke en mooie naam,” zegt programmamanager Peter Berben. “Het zegt veel over innovatie en verwijst naar onze wortels. Wij zijn hier geworteld in de regio. Wortels vormen daarnaast letterlijk en figuurlijk de levensaders van de boomkwekerijsector, waar we nog veel onderzoek naar kunnen doen.”

GrootGroenPlus

Hij vertelt dat, parallel aan de nu gestarte fysieke bouw van het kenniscentrum, wordt gebouwd aan een programma. “Hiernaast zijn we bezig met het aantrekken van huurders. Het kenniscentrum krijgt dus op alle mogelijke manieren vorm. Over een jaar moet het klaar zijn.” Hoewel het gebouw in oktober dus nog niet helemaal zal zijn voltooid, vindt er in oktober op het Business Centre wel de relatiebeurs GrootGroenPlus plaats, met dit jaar als thema Dynamisch & Digitaal. Peter Berben: “Het houden van de beurs op het BCT zorgt voor een nóg betere verbinding binnen de boomkwekerijsector en een promotie van beide initiatieven. Het biedt bovendien gelegenheid om op de beursvloer al een aantal innovaties te demonstreren. De hele boomteeltsector komt in oktober 2023 samen op het BCT, het is voor iedereen het juiste moment.”

Innovatie

En daarmee maakt hij meteen een bruggetje naar innovatie, een van

de pijlers van het kenniscentrum. “Bij innovatie speelt digitalisering een belangrijke rol. Denk aan precisielandbouw, dataficering en dronetechniek. Hierop is de klassieke uitspraak ‘meten is weten’ zeker van toepassing. Op die manier kunnen we nóg beter inzetten op kwantiteit en kwaliteit. De boomkwekerijsector is een prachtige sector die groot genoeg is om zelf onderzoek te doen. Dat gaat via het kenniscentrum Rootz dan ook gebeuren.” Hij vervolgt: “Door het verrichten van onderzoek kunnen we, met het oog op alle regelgeving die op de sector afkomt, allerlei zaken bovendien goed onderbouwen. Hiernaast kunnen nieuwe zaken verder worden ontwikkeld en ook uitgedragen. En dan kom je weer terecht bij een andere belangrijke pijler: promotie.”

Groene chemie

Nieuws is er op het gebied van onderwijs en educatie: binnen het kenniscentrum

Rootz wordt een opleidingscentrum voor groene chemici gerealiseerd, dit om de transitie naar groene chemie binnen de boomkwekerijen van de toekomst te versnellen. “We zijn in Zuid-Nederland de eerste organisatie die deze studie in deze vorm aanbiedt,” aldus Peter Berben. “De verwachting is dat de huidige chemische sector steeds meer onder druk komt te staan: er zal straks worden overgestapt van fossiele chemie naar groene chemie. Daar gaan wij met het nieuwe opleidingscentrum, samen met onze partners Van Aalsburg, Gova en Groeibalans, een rol in spelen.” Het opleiden van groene

chemici sluit volgens hem aan bij het streven om meer jongeren warm te krijgen voor een loopbaan in de boomkwekerijsector. “Al is deze opleiding nadrukkelijk ook bedoeld en geschikt voor zij-instromers.”

Meerwaarde

Onder de noemer Power to the Plants onderzoekt het kenniscentrum, samen met onder andere Avans en bedrijven hoe mogelijk meerwaarde aan planten kan worden gecreëerd. “En dan gaat het niet om de schoonheid van een plant,” licht Peter Berben toe. “Elke plant heeft, hoe minimaal ook, energie in zich. We zijn al in staat om energie uit een plant te halen en er een lamp op te laten branden. Samen met de partners kijken we hoe dit grootschaliger kan, waardoor er zogezegd meer energie kan worden gewonnen. We willen de verlichting van de letters ‘Rootz’ uiteindelijk op de energie van planten laten draaien. Een heel uitdagend en innovatief project. Of dit

gaat lukken, weten we niet. Maar als het wel lukt, hebben we een mooie doorbraak weten te bewerkstelligen.”

Agroforestry

Een ander thema is agroforestry, een landbouwmethode waarbij bomen en struiken bewust gecombineerd worden met veehouderij, akkerbouw en/ of groenteteelt op hetzelfde perceel. Daarnaast kan via agroforestry worden ingespeeld op meer gedwongen teeltvrije zones. “Bij agroforestry draait het om de vraag hoe je zo goed mogelijk waarde aan grond kunt toevoegen,” verklaart Peter Berben. “Vooral de jonge generatie boomkwekers ziet hier wel mogelijkheden in. Deze innovatie komt vanuit de jeugd die er zelf de schouders onder zet. Dat vind ik bemoedigend en zelf ook fijn om te ervaren.”

Farmacie

‘Last but not least’ worden de pijlen gericht op onderzoek naar farmacie. Peter Berben: “Waar zo’n 150 jaar geleden alle medicijnen afkomstig waren van planten en kruiden, is dit bij de huidige medicijnen nog geen derde. We hebben medicijnen zogezegd vervolmaakt en gesynthetiseerd zodat ze gemakkelijk zijn in te nemen. Van slechts zeven procent van alle planten echter weten we of ze daadwerkelijk een medicinale werking hebben. We moeten daarom terug naar de basis. Via onderzoek kun je hierin stappen maken. Samen met partners die er al de nodige kennis van hebben, gaan we slag.”

Wilt u meer informatie over de ontwikkelingen of hebt u vragen neem dan contact op met Peter Berben: peter@treeport.eu of +31 (0) 6 51 788 158.

AFBEELDING STANTEC AFBEELDING STANTEC

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.