Een leven in foto’s door Nico Koster
WAANDERS UITGEVERS, ZWOLLE JASKI GALLERY, AMSTERDAM
KAREL APPEL DOOR DE OGEN VAN NICO KOSTER Dit fotoboek laat u een reis maken door het leven van één van Nederlands beroemdste beeldende kunstenaars, Karel Appel; de aanleiding is zijn 100ste geboortejaar in 2021. Maar het boek gaat niet alleen over Appel, maar ook over de meesterfotograaf Nico Koster, die meer dan 30 jaar de kunstenaar volgde. Hij leidt ons door het leven van een kleurrijk en rebelse kunstenaar. Appel was mede-oprichter van de Cobra-beweging, ontstaan in 1948. Wie hij was en welke betekenis hij heeft gehad voor de nationale en internationale kunstwereld wordt uitvoerig in dit boek beschreven door Willemijn Stokvis, groot kenner van die Cobra-beweging. Appel zelf zei hierover: ‘Wij schilders zochten naar vernieuwing in de schilderkunst; wij wilden ons losmaken uit de oorlog en uit de afgeslotenheid van de bezetting. We richtten de beweging op om sterker te staan in de samenleving. Het publiek vond ons maar een zootje ongeregeld. Samen staan we sterker.’ De Cobra-beweging heeft maar kort bestaan (1948-1951), maar beïnvloedt en inspireert nog steeds, tot op de dag van vandaag, het publiek en hedendaagse kunstenaars.
Met Nico Koster bekijken wij het leven van Appel in de honderden foto’s. Ikzelf neem u mee langs drie gebeurtenissen in mijn leven waarin Appel een rol heeft gespeeld. Mijn eerste bewuste kennismaking met het werk van Appel was in 1988. Jan Vrijman, filmer en journalist èn mijn buurman in de Vondelstraat maakte ooit die prachtige film over Karel Appel De werkelijkheid van Karel Appel. Op het Filmfestival van Berlijn werd deze film bekroond met de Gouden Beer, een zeer prestigieuze prijs. Vrijman en Koster kwamen bij mij met het idee om 40 jaar na de grote Cobra-tentoonstelling in 1948 in het Stedelijk Museum tijdens Sandberg, wederom een overzichtstentoonstelling te maken over de Cobra-schilders. Ditmaal uit de grote Cobra-collectie van Karel P. van Stuijvenberg, één van de grootste Cobra-verzamelaars in die tijd. De Stichting Cobra werd opgericht die samen met het team van de Nieuwe Kerk de organisatie van deze tentoonstelling op zich nam. Zo geschiedde. De expositie vond plaats in de Nieuwe Kerk aan de Dam in Amsterdam en werd een groot succes. Het leidde tot een ware ’revival’ van de Cobra-schilders. Hieruit is zelfs een nieuw museum voortgekomen, het Cobra Museum in Amstelveen. Nico Koster kwam ook met het idee
om Corneille te vragen een tram te beschilderen ‘de Cobratram’. Die reed nog vele jaren door de stad. De tentoonstelling Cobra 40 jaar later in 1988 in De Nieuwe Kerk telde ook vele kleurrijke werken van Appel. Zijn werk Vragend Kind sierde het affiche en de cover van de catalogus van deze historische tentoonstelling. Er werden ook lezingen en debatten georganiseerd waar ontmoetingen plaatsvonden en gesprekken tussen Cobra-schilders, critici en fans. Voor veel Cobra-schilders was het ook een weerzien na vele jaren. Toen, in die Nieuwe Kerk, heb ik Nico Koster leren kennen, als de ‘meesterkijker’. Hij was toen al de fotojournalist die oog en oor heeft om op de juiste plek ‘het moment’ vast te
leggen voor de eeuwigheid. Zijn werk is echter niet alleen actueel, met oog en hart voor de kunst, maar ook esthetisch: wat hij vastlegt is zelf ook een kunstwerk. Dat Koster geraakt en geïnspireerd werd door de abstracte en kleurrijke werken van Appel en de andere kunstenaars leidde tot een galerie die hij samen met Tom Okker begon in de Spiegelstraat in Amsterdam met hoofdzakelijk werken van de Cobra-schilders. Ter voorbereiding voor deze inleiding bezocht ik Nico Koster thuis waar alle foto’s al uitgespreid op de grond lagen. Ik meanderde langs de foto’s en zag Appel met zijn Cobra-vrienden van het eerste uur, zoals Corneille, Constant, Brands, Alechinsky en vele anderen. Maar ook met de vrouwen die belangrijk waren in zijn leven, Machteld, Henriette en