Guillaume Lo A Njoe - Voyage

Guillaume Lo A Njoe Voyage

Guillaume Lo A Njoe Voyage

MUSEUM DE FUNDATIE | WAANDERS UITGEVERS

VOYAGE, detail, p. 48

Guillaume Lo A Njoe1 is al meer dan zestig jaar actief in de Nederlandse kunstwereld actief. Zijn werk bevindt zich in meerder collecties, zoals die van het Stedelijk Museum Amsterdam, Museum Bommel van Dam, het Centraal Museum, het Curaçao Museum, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed én Museum de Fundatie. Toch is dit de eerste museale tentoonstelling van deze schilder en beeldhouwer. De Fundatie Collectie bevat drie werken van Lo A Njoe, alle drie uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Het zijn grotendeels abstracte werken met duidelijk zichtbare penseelstreken en veel kleur. Vaak is Lo A Njoes werk uit deze periode vergeleken met werken van Cobra kunstenaar. Hoewel de invloed van Cobra in Nederland in deze periode bijna onontkoombaar was, is dit te beperkend. Andere – internationale –invloeden in deze periode, zoals van de Ecole de Paris en het abstract expressionisme in de VS, spelen zeker ook mee. Lo A Njoe reisde veel, onder meer naar Marokko, het Caribisch gebied en de VS, en haalde hier veel inspiratie uit. Deze werken uit onze collectie vormden het uitgangspunt voor deze tentoonstelling. De titel Voyage is afgeleid van een van zijn andere doeken in de tentoonstelling, en verwijst tegelijkertijd naar Lo A Njoes zoektocht door het leven en door de kunst. Hij ziet zichzelf als een internationale kunstenaar die wortels in verschillende continenten heeft maar zich niet door identiteitspolitiek wil laten vastleggen. Lo A Njoe: ‘Identiteit is voor mensen die niet ruimtelijk kunnen denken’.2 Identiteit is heel

Guillaume Lo A Njoe1 has been active in the Dutch art world for over sixty years. His work is in several collections, such as those of the Stedelijk Museum Amsterdam, Museum Bommel van Dam Venlo, the Centraal Museum Utrecht, the Curaçao Museum, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands and Museum de Fundatie. Yet this is the first museum exhibition of this painter and sculptor. The Fundatie Collection includes three works by Lo A Njoe, all from the 1960s. They are largely abstract works with clearly visible brushstrokes and lots of color. Lo A Njoe’s work from this period has often been compared to works by artists of the Cobra movement. Although Cobra’s influence in the Netherlands during this period was almost inescapable, this is too limiting. Other – international – influences in this period, such as from the Ecole de Paris and of abstract expressionism in the US, certainly play a role as well. Lo A Njoe travelled a lot, for example to Morocco, the Caribbean and the US, and drew a lot of inspiration from his travels. The works from our collection formed the starting point for this exhibition. The title Voyage is derived from one of his other canvases in the exhibition, and at the same time refers to Lo A Njoe’s ongoing quest through life and through art. He sees himself as an universal artist who has roots in different continents but does not want to be defined by identity politics. Lo A Njoe: “Identity is for people who cannot think spatially.”2 Identity is very important, but it can also be limiting.

belangrijk, maar kan ook beperkend werken. Naast de werken uit de Fundatie Collectie zijn er in de tentoonstellingen werken uit de collecties van het Rijksinstituut voor Cultureel Erfgoed en uit de collectie van de kunstenaar zelf. Voyage toont werken uit alle periodes van Lo A Njoe. Bovendien zijn er naast schilderijen ook veel van zijn sculpturen te zien, die tot nu toe nauwelijks bekend waren. Lo A Njoe zegt zelf dat in zijn sculpturen zijn wortels het duidelijkst tevoorschijn komen. De beelden zijn van hout en beschilderd, vaak abstract en in een vergelijkbaar expressieve stijl als zijn schilderijen. Een eigen categorie zijn de beschilderde blokken met abstracte patronen, waarvan ook een aantal in de tentoonstelling getoond worden. Het zijn bijna een soort driedimensionale schilderijen. Een aantal ontstonden in de spattechniek die zijn werk tussen ca 1969 en 1981 markeerde. Hierbij stonden het kleurcontrast en de compositie centraal, zoals mooi te zien in het schilderij Doorgang uit 1981 (p. 33).

In de jaren tachtig ontdekte Lo A Njoe nog een manier om aan de rechthoekige vorm van het schilderij te ontsnappen; hij vertelde zelf hierover dat deze ontdekking ’s nachts in het atelier tot stand kwam, doordat het maanlicht een schilderij bescheen en daarbij een hoek ervan in de schaduw bleef.3 Vanaf dat moment ontstonden zes- en achthoekige schilderijen, vaak op groot formaat. Deze zoektocht naar het grenzeloze, letterlijk en figuurlijk, kenmerkt Lo A Njoes leven en werk. Zo speelt het kosmische

Besides works from the Fundatie Collection, the exhibition features works from the collection of the Cultural Heritage Agency of the Netherlands, and from the artist’s own collection. Voyage features works from all of Lo A Njoe’s periods. Moreover, in addition to paintings, it also features many of his sculptures, which were hardly known until now. Lo A Njoe himself says that his roots emerge most clearly in his sculptures. The sculptures are made from wood and painted, often abstract and in a similarly expressive style to his paintings. A category of their own are his painted blocks with abstract patterns, some of which are also on show in the exhibition. They are almost like threedimensional paintings. A number originated in the splash technique that marked his work between 1969 and 1981. Here colour contrast and composition were central, as can be seen beautifully in the 1981 painting Passage (p. 33).

In the 1980s, Lo A Njoe discovered another way to escape the rectangular shape of the painting; he himself recounted that this discovery came about at night in the studio, as the moonlight shone on a painting, leaving one corner of it in the shadow.3 From then on, he started creating hexagonal and octagonal painting, often in a large format. This quest for the boundless, literally and figuratively, characterizes Lo A Njoe’s life and work. Thus, the cosmic plays an important role in his work, to which titles such as The Moon Europe (p. 51), Cultivating Space (p. 52) or Constellations (p. 54) attest, and influences from

een belangrijke rol in zijn werk, waarvan titels als The Moon Europe (p. 51), Cultivating Space (p. 52) of Constellation (p. 54), getuigen, en in zijn werk komen invloeden uit diverse delen van de wereld samen. Ook nu nog werkt hij elke dag en blijft hij experimenteren en zichzelf uitdagen. Recentelijk ontstonden werken met textiel, met kleding en stoffen van zijn vrouw Lydia Lo A Njoe-Stoffels, familie van Rembrandts vrouw Hendrickje Stoffels en zelf opgeleid als docent textiele werkvormen. Het zijn vrolijke werken van dansende vrouwen of hoofden waarbij het textiel als hoofddoek is gebruikt. De vorm doet denken aan de Angisa, de kleurrijke Surinaamse hoofddoek, maar het zou net zo goed een Afrikaanse of Indonesische hoofddoek kunnen zijn. De stoffen komen eveneens uit diverse landen.

Hoe is het mogelijk dat het werk van Lo A Njoe in al deze tijd zo weinig aandacht heeft gekregen? Hiervoor zijn meerdere oorzaken denkbaar: allereerst de gedurende decennia bijna exclusieve focus van kunstmarkt en kunstinstellingen op witte mannelijke kunstenaars – kunstenaars van kleur en buitenEuropese kunstenaars worden nog steeds vaak in etnografische musea getoond, al is dat geleidelijk aan het veranderen. Wat ook meespeelt, is het feit dat de kunst van Lo A Njoe niet makkelijk te ‘classificeren’ is: is het abstract of figuratief? Expressief pasteus of juist glad en nauwgezet geschilderd? Is hij schilder of beeldhouwer? Juist de spanbreedte van zijn werk biedt oneindig veel mogelijkheden zijn werk te tonen. Ik ben daarom ook bijzonder verheugd dat wij het werk van deze belangrijke Nederlandse kunstenaar nu in Museum de Fundatie kunnen laten zien.

various parts of the world converge in his work. Even today, he continues to work every day, experimenting and challenging himself. More recently, works with textiles emerged, using clothes and fabrics from his wife Lydia Lo A Njoe-Stoffels, who is directly related to Rembrandt’s wife Hendrickje Stoffels and herself trained as a teacher of textile forms. They are cheerful works of dancing women or heads where the textile has been used as a headscarf. The shape is reminiscent of the Angisa, the colourful Surinamese headscarf, but it could just as easily be an African or Indonesian headscarf. The fabrics also come from various countries.

How is it possible that Lo A Njoe’s work has received so little attention in all this time? There are several conceivable reasons for this: first, the almost exclusive focus of art markets and art institutions for decades on white male artists - artists of colour and non-European artists are still often shown in ethnographic museums, although this is gradually changing. Another factor is the fact that Lo A Njoe’s art is not easy to ‘classify’: is it abstract or figurative? Expressively pasty or just smooth and meticulously painted? Is he a painter or a sculptor? The very span of his work offers endless opportunities to show his art. I am therefore particularly pleased that we can now show the work of this important Dutch artist in Museum de Fundatie.

My great thanks go to Guillaume Lo A Njoe, for his willingness to allow us into his world, to help think about this exhibition and to lend us many works. Many thanks also to his wife Lydia Lo A Njoe-Stoffels, who supported him, and thus us, in every way. The authors of this book, Noraly Beyer and Evert Rodrigo,

Mijn grote dank gaat uit naar Guillaume Lo A Njoe, voor zijn bereidheid om ons toe te laten in zijn wereld, mee te denken over deze tentoonstelling en veel werken aan ons uit te lenen. Veel dank ook aan zijn vrouw Lydia Lo A Njoe-Stoffels, die hem, en daarmee ons, op elke manier ondersteunde. De auteurs van dit boek, Noraly Beyer en Evert Rodrigo, hebben prachtige teksten geleverd. Noraly Beyer deed een diepgaand interview met de kunstenaar en wist dit tot een aangrijpend verhaal samen te vatten. Evert Rodrigo, die Lo A Njoe al jaren volgt, belicht in zijn tekst de artistieke ontwikkeling van de kunstenaar. Beiden grote dank voor hun bijdrage aan dit boek. Verder was deze tentoonstelling niet mogelijk geweest zonder mijn co-conservator voor dit project, Sanne van de Kraats, en de rest van het team van Museum de Fundatie. Tot slot bedank ik van harte de Gemeente Zwolle, de Provincie Overijssel, het Ministerie van OCW en de VriendenLoterij en de Founders en vrienden van Museum de Fundatie voor hun ondersteuning van ons museum.

Beatrice von Bormann

Directeur-bestuurder

1 Meestal wordt zijn naam met streepjes geschreven, Lo-A-Njoe; wij kiezen hier voor een andere schrijfwijze op verzoek van de kunstenaar, die aangeeft dat de schrijfwijze met streepjes wortels heeft in het kolonialisme.

2 Zie het interview met Noraly Beyer in dit boek, p. 37-47

3 Gesprek met de auteur, 3 februari 2023.

provided wonderful texts - Noraly Beyer did an in-depth interview with the artist and managed to condense it into a gripping story. Evert Rodrigo, who has followed Lo A Njoe for years, highlights the artist’s artistic development in his text. Both great thanks for their contribution to this book. Furthermore, this exhibition would not have been possible without my co-curator for this project, Sanne van de Kraats, and the rest of the team at Museum de Fundatie. Finally, I warmly thank the Municipality of Zwolle, the Province of Overijssel, the Ministry of OCW, the VriendenLoterij, and the Founders and Friends of Museum de Fundatie for their support of our museum.

Beatrice von Bormann Directeur-bestuurder

1 Usually his name is written with dashes, Lo-A-Njoe; we choose a different spelling here at the request of the artist, who indicates that the dashed spelling has roots in colonialism.

2 See the interview with Noraly Beyer in this book, p. 37-47

3 Conversation with the author, 3 February 2023.

Het gaat nu eindelijk beginnen…

It’s about to start at last…

Subsidie voor de Vrije Schilderkunst in 1960 won, was het nog niet te voorspellen hoe zijn artistieke carrière vorm zou gaan krijgen. Deze subsidie maakte echter wel duidelijk dat zijn talent al vroeg onderkend werd en dat de reis van de kunstenaar een vliegende start kreeg.

De jaren zestig brachten in Nederland nogal wat maatschappelijke beweging en vernieuwingen: de wederopbouw van het land na de Tweede Wereldoorlog was voltooid, de welvaartstaat was geboren en tegelijk werd er hard getrokken aan en geschopt tegen de herstelde oude, nog vooroorlogse machtsstructuren. En ook de kunst veranderde. Conceptuele kunstenaars als Marinus Boezem (1934), Jan Dibbets (1941), Ger van Elk (1941­2014) en Wim T. Schippers (1942) namen afstand van

When the young Guillaume Lo A Njoe (b. 1937) was awarded a royal prize for painting (the KoninklijkeSubsidievoordeVrije Schilderkunst) in 1960, no one could have predicted how his artistic career would turn out. But the award made it clear that his talent had been recognised at an early stage, and ensured that his career got off to a flying start.

The 1960s were a time of social change and innovation in the Netherlands. The post-war reconstruction was complete, the welfare state had been born, yet there was also rebellion against the old pre-war power structures that had been restored. Art changed too. Conceptual artists like Marinus Boezem (b. 1934), Jan Dibbets (b. 1941), Ger van Elk (1941-2014) and Wim T. Schippers (b. 1942) rejected the individual, personal signature of the artist. They called for an art in which the idea, the concept, was

Toen de jonge Guillaume Lo A Njoe (1937) de Koninklijke

MUZIKANTEN / MUSICIANS | 1951 | olieverf op dienblad / oil on serving platter

| 40

x 60 cm bruikleen van de kunstenaar / loan from the artist

het individuele, persoonlijke handschrift. Zij bepleitten een kunst, waarin het idee, het concept belangrijker was dan de materialisatie van dat idee. Niet de uitvoering van het kunstwerk, maar het idee erachter zetten zij centraal. Nieuwe kunstvormen als performance, installaties en videokunst groeiden snel. Toch werd er in deze periode in Nederland nog zeker wel geschilderd. Aan de ene kant stonden schilders die in de trant van de kunstenaars van Cobra naar hartenlust en expressief met kleur en vrije vorm werkten. Aan de andere kant van het schilderkunstige spectrum werkten kunstenaars als Josef Ongenae (1921­1993), Bob Bonies (1937) of Peter Struycken (1939) in abstracte composities met geometrische vlakverdeling, en heldere kleuren.

more important than its materialisation. Their main concern was not the execution of the artwork, but the notion behind it. New art forms like performance, installations and video art rapidly grew. Yet there were still artists who were painting in the Netherlands: the painters who unleashed their passions on the canvas with expressive colours and free forms, as the Cobra artists had done, while at the other end of the spectrum artists like Josef Ongenae (1921-1993), Bob Bonies (b. 1937) and Peter Struycken (b. 1939) were painting abstract geometric compositions in bright colours.

ROOFVOGELNEST / RAPTOR NEST | 1961 | olieverf op doek / oil on canvas | 92 x 122 cm Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed / Collection Cultural Heritage Agency of the Netherlands

Een angry young man

Lo A Njoe maakte in de jaren zestig verschillende buitenlandse reizen en exposeerde zijn schilderijen regelmatig binnen en buiten Nederland. Hij sloot zich in 1962 aan bij de Groep Scorpio, een gezelschap van tien jonge kunstenaars, schilders en beeldhouwers, onder wie Karl Pelgrom (1927­1994), Roger Chailloux (1931­1977), Jan Sierhuis (1928), Pierre van Soest (1930­2001) en Aat Verhoog (1933). De groep angry young men, gesteund door kunsthistoricus Hans Jaffe, zocht naar mogelijkheden om de werkomstandigheden voor kunstenaars in Amsterdam te verbeteren en bij te dragen aan de vernieuwing van het kunstklimaat in de stad. De groep organiseerde een tentoonstelling in de Amsterdamse galerie Uit de kunst in 1964. Na enkele jaren bleken de uiteenlopende individuele belangen van de betrokkenen toch te groot en viel Scorpio uit elkaar.

An angry young man

Lo A Njoe travelled abroad several times in the 1960s and regularly showed his paintings both in the Netherlands and in other countries. In 1962 he joined GroepScorpio, a group of ten young artists, painters and sculptors, who included Karl Pelgrom (1927-1994), Roger Chailloux (1931-1977), Jan Sierhuis (1928), Pierre van Soest (1930-2001) and Aat Verhoog (1933). Championed by art historian Hans Jaffe, this group of angry young men sought opportunities to improve working conditions for artists in Amsterdam, and help create a new climate for art there. They organised an exhibition at Amsterdam’s Uit de kunst gallery in 1964. But after a few years the diverse individual interests of the members proved too great, and Scorpio disintegrated.

COMPOSITIE / ABSTRACT COMPOSITION | 1962 | olieverf op papier / oil on paper | 50 x 65 cm collectie Museum de Fundatie / Collection Museum de Fundatie

Figuratie en abstractie. Een droomwereld. The escape from the rectangle

De fantasievolle droomwereld van de Cobra­kunstenaars, in combinatie met de ongekende levenslust en vrijheid, betekende een bron van inspiratie voor Lo A Njoe.

De schilderijen met veelkleurige vogelkoppen, zoals Roofvogelnest (1961), roepen onmiddellijk herinneringen op aan dier­ en vogelschilderijen van Karel Appel (1921­2006). Ook bij Lo A Njoe zijn er meestal figuratieve elementen in zijn schilderijen. Grote ogen, snavel en de vleugels dragen bij aan de leesbaarheid van de voorstelling. Bom in kerk (1963) schilderde Lo A Njoe als aanklacht naar aanleiding van een schokkende racistische aanslag, in september 1963, op een kerk in Birmingham, Alabama, in het zuiden van de VS, waarbij vier kinderen de dood vonden. Een explosief beeld, maar met herkenbare figuratieve elementen.

Lo A Njoe besteedt veel aandacht aan het hele ambachtelijke proces van het schilderen. Het voorbereiden van de beenderlijm, het prepareren en opspannen van het schilderslinnen op het zelfgemaakte spieraam, het wrijven van de pigmenten en het maken van de schilderijlijst. Hij beleeft plezier aan het schilderen zelf, aan het vrije schilderkunstige gebaar. Zo ontstaan talloze abstracte vormstudies en composities, zoals de Abstracte compositie (1962) op papier. In deze vrije werken verbindt hij kleur, vorm en teken­ en schildertechniek. Mogelijk is er als uitgangspunt nog wel een figuratief element aanwezig geweest, in de verdere uitwerking lost dat echter op.

Een bijzondere groep abstracte werken vormt de in spat­ en stippeltechniek beschilderde rechthoekige houten blokken die Lo A Njoe in de jaren zeventig en tachtig heeft gemaakt. Met stevige contourlijnen zijn er abstracte vormen uitgespaard in het spatwerk, die over de zijden van het blok verspreid zijn. Het zijn ruimtelijke elementen, staand of liggend en soms op kleine pootjes, waardoor ze iets vrij van de vloer komen. Lo A Njoe onderzoekt in deze blokken de mogelijkheden om een vorm van fysieke ruimtelijkheid te realiseren. Het platte vlak van het rechthoekige schilderij werkt voor hem soms beperkend. Hij zoekt de ruimte.

En er volgde nog een stap. Op zoek naar het verbeelden van kosmische ruimte startte hij met het vervaardigen van een serie veelhoeken, schilderijen op zes­ of achthoekige spieramen. De grote zeskant Beauty of the Last Minute II (1998) en de The Moon Europe (1993) illustreren deze nieuwe stap in de ontwikkeling van zijn streven naar ruimtelijkheid. Lo A Njoe hecht ook grote waarde aan het ambachtelijke aspect bij het maken van deze werken. De complexe spieramen maakt hij zelf. En hij spant het schilderslinnen. De veelhoeken bieden de kunstenaar de mogelijkheid om ‘letterlijk’ uit te breken, te ontsnappen aan

Figuration and abstraction. A dream world. Escaping the rectangle

The fantastical dream world of the Cobra artists, combined with an unprecedented lust for life and yearning for freedom, were a source of inspiration for Lo A Njoe.

His paintings featuring multicoloured birds’ heads, like Raptor’s Nest (1961), evoke immediate associations with the animal and bird paintings of Karel Appel (1921-2006). Lo A Njoe’s paintings generally also include figurative elements. Large eyes, a beak and wings help make the image more readable. He painted Bomb in Church (1963) in response to the shocking racist attack in September 1963 on a church in Birmingham, Alabama, in the southern US, in which four children were killed. An explosive image, but with recognisable figurative elements.

Lo A Njoe devoted a lot of attention to the traditional skill involved in the painting process: making the bone glue, preparing and mounting the canvas on the stretcher (which he makes himself), grinding the pigments and making the frame. He derived pleasure from the process of painting itself, from the freedom in the gestures made. This led to countless abstract form studies and compositions, like AbstractComposition (1962), a work on paper. In these freely created works, he connected colour and form with drawing and painting techniques. Though the work may have started with a figurative element, this dissolved in the creation process.

One unique group of abstract works is the rectangular wooden blocks painted using splatter and stippling techniques which Lo A Njoe made in the 1970s and 80s. He cut abstract forms with firm contour lines out of the splatter pattern, spread over the sides of the block. These are spatial elements, vertical or horizontal, sometimes on short legs that lift them off the floor. In these blocks, Lo A Njoe explored the possibility of achieving a form of physical spatiality. The flat surface of a rectangular painting was sometimes too restrictive for him. He was in search of space.

His next step in this search – a quest to depict cosmic space –was to start producing a series of polygons, paintings on six- or eight-sided stretchers. The large hexagon BeautyoftheLast Minute II (1998) and the slightly smaller octagon heMoonEurope (1993) illustrate this new stage in the development of his quest for spatiality. Again, Lo A Njoe was very keen on the traditional skills involved in making these works. He produced the complex stretchers himself, and mounted the canvas. The polygons gave him the opportunity to ‘literally’ break out, escaping the confines of the rectangle and creating an optimum metaphysical space. The themes he addressed in his polygon paintings draw us into and help us to understand his cosmic dream world.

BEAUTY OF THE LAST MINUTE II | 1998 | olieverf op doek / oil on canvas | 187 x 218 cm bruikleen van de kunstenaar / loan from the artist

DE GROTE ONTSNAPPING / THE BIG ESCAPE | 1979 | olieverf op doek / oil on canvas | 124 x 132 x 3,5 cm Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed / Collection Cultural Heritage Agency of the Netherlands

de rigide ruimte van de rechthoek en een optimale metafysische ruimte te creëren. De thema’s die hij met de veelhoekige schilderijen aansnijdt, voeren mee naar en geven inzicht in zijn kosmische droomwereld.

Roots

Verwijzingen naar Lo A Njoe’s Surinaamse roots komen regelmatig voor. Zijn ouders waren afkomstig uit Suriname, maar hij is zelf in 1937 in Amsterdam geboren en opgegroeid. Zelf ziet hij Suriname als een van de bronnen, die zijn kunstenaarschap hebben gevoed. “Ik heb Surinaamse ouders. Meer niet”, zo formuleerde hij het in 1983 in een gesprek met Emile Meijer. Liever beschouwt hij zichzelf echter als een universeel kunstenaar, die inspiratie overal, vanuit verschillende culturen en op uiteenlopende manieren opdoet.

Een ‘letterlijke’ verwijzing naar Suriname is het vroege schilderij Binnenerf (1960), een blik op een erf vanaf de overdekte veranda van een woning.

Een opmerkelijk schilderij in dit verband is De grote ontsnapping (1979). We zien een fayalobi, een populaire bloem in Suriname, in een donker heuvelachtig en in stippeltechniek geschilderd landschap onder een blauwe hemel met witte wolken. De bloem werpt een schaduw over het landschap, die sterke gelijkenis vertoont met de landkaart van Suriname. De bloem lijkt stevig in de grond geworteld. Of is de steel van de bloem juist afgeknipt? Dan verwijst het werk naar de toenemende onrust in het land en de massale uittocht van Surinamers in de jaren na de onafhankelijkheid in 1975.

In 1990 kreeg Lo A Njoe de opdracht om een monument te ontwerpen ter nagedachtenis aan de 176 slachtoffers van de vliegramp in 1989 met het SLM­toestel nabij de luchthaven van Paramaribo. Het monument werd geplaatst in 1991 op het ’s­Gravesandeplein in de Amsterdamse Oosterparkbuurt. Het monument bestaat uit drie verticaal geplaatste aluminium platen met grillige contouren als opkringelende rookkolommen, op een lage vierkante sokkel. Iets verderop staat een bankje met een rechthoekige, natuurstenen sokkel met een tekst.

In deze periode ontstaat ook een hele reeks van houten, beschilderde platte ‘tweedimensionale’ sculpturen. Anders dan bij de in spat­ en stippeltechniek beschilderde rechthoekige blokken, hebben deze houten sculpturen maar een zichtzijde. Vaak zijn het grillige, totemachtige vormen, zoals Zonder titel (1983), soms met figuratieve elementen, met gaten en met een beschildering van abstracte patronen. De sculpturen leunen tegen de wand, of worden opgehangen. Enkele sculpturen bestaan uit meerdere onderdelen, die vrij in de ruimte kunnen worden opgesteld in de vorm van een soort kamerscherm.

Ook actuele thema’s verbindt Lo A Njoe met zijn achtergrond.

Roots

There were regular references to his Surinamese roots. Lo A Njoe’s parents came from Suriname, but he himself was born in Amsterdam in 1937, and he grew up there. He regards Suriname as one of the sources that have fed his art. “I have Surinamese parents. That’s all”, he said in an interview with Emile Meijer in 1983. He prefers to see himself as a universal artist who finds inspiration everywhere, in various cultures and in a range of different ways.

One ‘literal’ reference to Suriname is his early painting Courtyard (1960), a view of a yard from a covered veranda. Another remarkable painting on the theme of Suriname is The Great Escape (1979). We see a faya lobi, a popular flower in Suriname, in a dark hilly landscape rendered in a stippling technique, beneath a blue sky with white clouds. The flower casts a shadow over the landscape which is very similar to the map of Suriname. It appears to be firmly rooted in the soil. Or has its stem just been cut? In that case, the work refers to the growing unrest in the country and the mass exodus after independence in 1975.

In 1990 Lo A Njoe was commissioned to design a monument to commemorate the 176 victims of the 1989 air disaster involving an SLM plane close to Paramaribo airport. The monument was erected on ’s-Gravesandeplein in Amsterdam’s Oosterparkbuurt neighbourhood in 1991. It consists of three vertical, irregularly shaped aluminium plates that look like rising columns of smoke, on a low square plinth. Nearby is a bench with a rectangular stone plinth that bears an inscription.

In this same period he also created a whole series of flat ‘twodimensional’ sculptures from painted wood. Unlike in the earlier rectangular blocks painted with splatters and stippling, these wooden sculptures are made to be viewed from only one side. Many are irregular, totem-like shapes, such as Untitled (1983), some have figurative elements, with holes and painted abstract patterns. The sculptures lean against the wall or they hang. Several of the sculptures consist of multiple parts that can be displayed freely in the space, in the form of a kind of room divider.

Lo A Njoe’s current themes are also linked to his background. The painted wooden sculpture De Leusden (2022) depicts the 1783 shipwreck of the ship of the same name, a slave transporter belonging to the West India Company, which ran aground with more than 650 enslaved African people on board on a sandbank in the mouth of the Marowijne river. The crew locked the enslaved people in the hold and every one of them perished. Lo A Njoe manages to capture the tragedy of this incident and of the transatlantic slave trade in a single figure desperately – and unsuccessfully – attempting to open the hatch above his head, which has been nailed shut.

His Surinamese roots were also highlighted in two group

In de beschilderde houten sculptuur De Leusden (2022) verbeeldt hij de scheepsramp, die in 1738 plaatsvond. De Leusden, een slaventransportschip van de West­Indische Compagnie met meer dan 650 gevangen Afrikaanse tot slaaf gemaakten aan boord, sloeg lek op een zandbank in de monding van de rivier de Marowijne. De bemanning sloot de tot slaaf gemaakten benedendeks in het ruim op: niemand van de gevangenen overleefde deze ramp. Lo A Njoe weet de tragiek van deze gebeurtenis en van de trans­Atlantische slavenhandel vast te leggen in een enkele figuur die wanhopig - en uiteindelijk tevergeefs ­ het vastgetimmerde luik boven zijn hoofd probeert te openen.

Zijn Surinaamse roots werden ook benadrukt in een tweetal groepstentoonstellingen, waarvoor hij werd uitgenodigd. In 1985 werd zijn werk gepresenteerd in de door Emile Meijer (1921­2002) samengestelde presentatie Farawe. Acht kunstenaars van Surinaamse oorsprong in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Met deze tentoonstelling, tien jaar na de onafhankelijkheid, wilde Meijer het publiek kennis laten maken met in Nederland werkzame kunstenaars met een Surinaamse afkomst. Voor Lo A Njoe was deze tentoonstelling vooral van belang, omdat een van zijn schilderijen, Jungle, werd aangekocht voor de Rijkscollectie.

In 2020 organiseerde het Stedelijk Museum Amsterdam Surinaamse School. Van Paramaribo tot Amsterdam. Deze tentoonstelling kwam zo’n 45 jaar na een eerste overzicht van Surinaamse kunst in het Stedelijk Museum. In Surinaamse School stond de ontwikkeling van de kunst in Suriname in relatie tot het lokale kunstvakonderwijs in de periode 1910 tot 1980 centraal. Lo A Njoe is vertegenwoordigd met een groot abstract, expressionistisch schilderij, in een zaal waarin ook werken van Erwin de Vries (1926­2018), Stuart Robles de Medina (19302006) en Soeki Irodikromo (1945­2020) gepresenteerd werden.

Ruimte voor de ruimte

De ruimte in het atelier in Amsterdam­Noord is beperkt. Het is er nogal vol. Er staat een grote grafiekkast, een aantal houten sculpturen in de hoek, een stuk of wat schilderijen tegen elkaar en tegen de wand. Verder een tafel en wat stoelen en het recente werk. En daar wordt aan gewerkt, want het werk gaat door. Hoewel het noorderlicht slechts spaarzaam door een kier in het gordijn binnentreedt, straalt het schilderij met verticale, ijle, lichtgroene lijnen en daarmee verbonden paarse en lila bloemvormen. De uitspraak van de schilder: “The beauty of a painting is that it makes no sound”, krijgt hier vorm. Het schilderijin­opbouw maakt inderdaad geen geluid, maar spreekt toch al volop. Lo A Njoe is nog niet klaar: het geprepareerde doek is weer een nieuwe fase in de reis van de kunstenaar. En dan de ruimte.

exhibitions in which he was invited to participate. In 1985 his work was included in Farawe:EightArtistsofSurinamese Origin”curated by Emile Meijer (1921-2002) and presented at the Nieuwe Kerk in Amsterdam. In this exhibition, staged ten years after independence, Meijer was keen to introduce the Dutch public to Dutch artists of Surinamese origins working in the Netherlands. For Lo A Njoe it was important above all because one of his paintings, “Jungle”, was purchased for the national collection. In 2020 the Stedelijk Museum Amsterdam organised Surinamese School - From Paramaribo to Amsterdam, 45 years after its first survey exhibition of Surinamese art. “Surinamese School” focused on the development of art in Suriname in relation to local arts education over the period 1910 to 1980. Lo A Njoe’s work was represented by a large abstract, expressionist painting in a room that also featured work by Erwin de Vries (1926-2018), Stuart Robles de Medina (1930-2006) and Soeki Irodikromo (19452020).

Space for space

There is limited space in the studio in Amsterdam North. It is pretty full, accommodating a large printer’s cabinet, a number of wooden sculptures in the corner, and a fair few paintings stacked against each other, leaning against the wall. There is also a table and some chairs, and recent work. He continues to work on this, for the work must go on. Although only a little northern light enters through a gap in the curtains, the painting, with its slender, vertical light-green lines connected to purple and lilac flower shapes, is radiant. The painter’s comment “The beauty of a painting is that it makes no sound”, is being manifested in physical form here. Though it is true that the emerging painting makes no sound, it speaks to you nevertheless. Lo A Njoe is not finished: the prepared canvas is just a new phase in this artist’s journey. And then space.

ZONDER TITEL / UNTITLED | 1983 | gemengde techniek / mixed media | 103 x 20 x 2­3 cm bruikleen van de kunstenaar / loan from the artist