3 Formulemassa

• de molecuul massa van 1 molecule zwavelzuur (H2SO4): —2 waterstofatomen —1 zwavelatoom —4 zuurstofatomen

m(H2SO4) = = (2 · 1,0 u) + (1 · 32,1 u) + (4 · 16,0 u) = 98,1 u Uitgedrukt in kg is dat: 98 · 1 u · 1,66 · 10−27 kg u = 1,63 · 10-25 kg

• de massa van 1 molecule salpeterzuur (HNO3): —1 waterstofatoom —1 stikstofatoom —3 zuurstofatomen

m(HNO3) = (1 · 1,0 u) + (1 · 14,0 u) + (3 · 16,0 u) = 63,0 u Uitgedrukt in kg is dat: 63,0 u · 1,66 · 10−27 kg u = 1,05 · 10-25 kg

Afb. 3 Zwavelzuur Afb. 4 Salpeterzuur 3 Formulemassa In een verbinding opgebouwd uit metalen en niet-metalen worden de gevormde ionen samengehouden door een ionbinding. Die stof noemen we een ionverbinding. Voor ionverbindingen kunnen we dezelfde methode toepassen, alleen gebruiken we nu de formule-eenheid: de steeds wederkerende eenheid uit het ionrooster. Zouten vormen bijvoorbeeld geen aparte moleculen. We spreken hier dan ook beter over de formule-eenheidsmassa of kortweg de formulemassa. Die wordt bepaald door de som van de gemiddelde massa’s van de ionen die we uit die formule-eenheid nemen. De berekening van de formulemassa verloopt analoog aan die van de molecuulmassa. We maken geen onderscheid tussen de massa van een ion en een atoom. Het verschil tussen beide is namelijk maar een aantal elektronen meer of minder, en elektronen hebben een verwaarloosbare massa. VOORBEELD FORMULE-EENHEID NATRIUMSULFAAT (Na2SO4) Afb. 5 Natriumsulfaat m(Na2SO4) = (2 · 23,0 u) + (1 · 32,1 u) + (4 · 16,0 u) = 142,1 u Uitgedrukt in kg is dat: 142,1 u · 1,66 · 10−27 kg u = 2,36 · 10-25 kg • massagetal (A) = som van het aantal protonen en neutronen • gemiddelde relatieve atoommassa (<Ar>) = gewogen gemiddelde van de atoommassa's van de voorkomende isotopen • molecuulmassa = som van de atoommassa's van de samenstellende atomen Proefhoofdstuk©VANIN • formulemassa = som van de massa's van de ionen in de formule-eenheid

Opnieuw merken we dat de massa van een molecule of formule-eenheid onmeetbaar klein is, net als de atoommassa. Hoe meten we het dan wel? We zoeken een oplossing!

AAN DE SLAG

1

Noteer de correcte naam van de verbindingen en bereken hun molecuul- of formulemassa. • CaSO4 • NaNO3 • MgF2 • Fe2O3 • Ag2S Twee van de ternaire zuren die je in thema 01 leerde kennen, hebben een massa van ongeveer 98 u. Over welke zuren gaat het? ` Meer oefenen? Ga naar 2 Proefhoofdstuk©VANIN