Stap 2 Welke reacties lokt kunst uit bij jou?

STAP 2

Welke reacties lokt kunst uit bij jou?

1 Wanneer spreekt een kunstwerk jou aan? Ben je vaker aangetrokken tot mooie kunstwerken of geef je

de voorkeur aan een kunstwerk met inhoud en een verhaal?

a Bekijk de onderstaande tekeningen. Welke van beide tekeningen spreekt jou aan? Beargumenteer bij het passende nummer waarom je het werk wel of niet mooi vindt. 2 1 Peter Paul Rubens, 1620: portret van zijn zoon Nicolaas 2 Albrecht Dürer, 1514: portret van zijn moeder b Lees de tekst. Daarin worden de hierboven afgebeelde tekeningen beschreven. De meeste mensen willen op een schilderij zien wat ze ook graag in werkelijkheid zien. Dat is een heel natuurlijke voorkeur. Wij houden allemaal van de schoonheid in de natuur en we zijn de kunstenaars dankbaar, die die schoonheid voor ons hebben vastgelegd in hun werken. De kunstenaars zouden ons zelf niet bars hebben bejegend om onze smaak. Toen de grote Vlaamse schilder Rubens een tekening maakte van zijn zoontje, was hij HOOFDSTUK 2 er trots op dat zijn kind er zo aardig uitzag. Hij wilde graag dat wij het ook bewonderden. Maar die vooringenomenheid voor het aardige en het innemende onderwerp wordt snel een struikelblok, als het ons ertoe brengt werken af te wijzen die een minder aantrekkelijk onderwerp hebben.

1 ©VAN IN

De Duitse grote schilder Albrecht Dürer tekende zijn moeder zeer zeker met even grote toewijding en liefde als die waarmee Rubens zijn mollige zoontje tekende. Zijn waarheidsgetrouwe studie van de ouderdom en het verval mogen ons een schok geven, zodat wij ons van het werk zouden willen afkeren. Doch, als wij ons tegen onze eerste weerzin verzetten, kunnen wij rijkelijk worden beloond, want Dürers tekening is in haar weergaloze oprechtheid een meesterwerk. Wij zullen spoedig ontdekken dat de schoonheid van het schilderij niet afhangt van de schoonheid van het onderwerp. Bron: E.H. Grombrich in The story of art Conclusie: Wat heb je geleerd van de manier waarop jij naar kunst kijkt? 2 Een kunstwerk kan hevige reacties uitlokken. Wanneer stemt een kunstwerk jou blij of bedroefd? Wat zorgt ervoor dat het kunstwerk die reacties bij jou uitlokt? Lees het onderstaande krantenartikel over de Belgische kunstenaar Wim Delvoye (°1965) en beantwoord de vragen. DE ZWIJNENSTAL VAN WIM DELVOYE In Xin Zhuang Zi, een gehucht op een uur rijden van het centrum van Peking, heb je pas het gevoel dat Azië begint. Hier kweekt Wim Delvoye zijn getatoeëerde varkens. Vijftien levende kunstwerken scharrelen er op dit moment rond. Ze worden goed gepamperd in deze Art farm, onder het toeziend oog van twee dierenartsen. Voor de roodgeschilderde smeedijzeren poort, met daarop het logo van de beroemde kakmachine, ligt een paar ton steenkool om de winter mee door te komen. ‘De buurt spreekt er schande van’, zegt Delvoye. ‘Ze vinden dat zwijnen hier beter af zijn dan de lokale inwoners.’ In 1997 stelde de kunstenaar voor het eerst zijn ‘levende tatoeages’ tentoon in het Middelheim in Antwerpen. De mix van hoge en lage cultuur, de bewuste verwarring tussen kunst en commerciële producten: het is intussen het handelsmerk van Delvoye geworden. Onderhuids levert hij een speels commentaar op de kunstmarkt, waar alles te koop is. Drie jaar geleden rijpte het idee om de productie van getatoeëerde varkens naar China te outsourcen. De nieuwe Europese wetgeving staat weliswaar toe dat varkens zonder verdoving gecastreerd of gebrandmerkt worden, maar pijnloos tatoeëren behoort blijkbaar niet tot de opties. Ook de dierenrechtenorganisaties lieten van zich horen. ‘Het protest viel mee’, zegt Delvoye. ‘Al moest er wel een project voor Watou voor afgeblazen worden.’ Een boerderij in China opstarten, sprak hem aan omdat hij een Azië-liefhebber is en graag met lokale mensen werkt. De tatoeëerders krijgen veel vrijheid. Bovendien ©VAN IN is varkens kweken niet zo duur in China, dat wereldwijd de grootste exporteur is van varkensvlees. De regels zijn er een stuk soepeler. Al heeft Delvoye wel al één lichting kunstvarkens moeten laten afmaken toen er een epidemie uitbrak. HOOFDSTUK 2

De dieren worden uitstekend verzorgd. Elke dag worden ze met zeep schoongeschrobd. Delvoye is gemiddeld één keer per maand ter plekke. Hij neemt de belettering voor zijn rekening. Fier toont hij een kingsize varken dat vredig in de stal ligt te snurken. Het beestje gaat door het leven onder de naam Los Angeles. Het twaalfde tentoonstellingsproject, in de Beijing Art Gallery, is net achter de rug. Delvoye: ‘Het was een droom om de Cloaca en de live pigs samen te exposeren. Twee kunstwerken die je moet voederen: dat choqueerde de Chinese bezoekers toch. Provoceren heb ik nooit willen doen. Ik vermijd al te wulpse beelden, en voortaan ook de politiek getinte. De Lenin-tatoeage die hier zoveel opschudding teweegbracht, was een goede les. De rel was snel onder controle. Uiteindelijk moet je vooral vermijden dat de Chinese overheid gezichtsverlies lijdt.’ De Art farm mikt op adoptieouders, verzamelaars die zich een levend exemplaar aanschaffen en dan achteraf de getatoeëerde huid als een trofee aan de muur hangen. Het duurt een jaar vooraleer een varken ‘voltooid’ is. In totaal heeft Delvoye al een honderdtal getatoeëerde kunstwerken afgeleverd. ‘Ik ga hier niet tot in den treure mee door. Mijn volgende project wordt wellicht een fictieve religie rond de merknaam Cloaca. Tempels en ceremonies ontwikkelen voor een designer religion, met de bijbehorende religieuze muziek: het spreekt mij echt aan.’ (gvds) Bron: www.standaard.be 1→ Welk kunstwerk van Delvoye komt aan bod in het artikel? 2→ Wat roepen de kunstwerken bij jou op? 3→ Welke grenzen zijn er volgens jou aan kunst? VIP Lee Wagstaff (°1969), een Engelse kunstenaar gespecialiseerd in vrije grafiek, heeft zijn volledige lichaam als canvas gebruikt voor zijn afstudeerproject The artist exhibiting his tattoos. Vier en een half jaar lang deed hij erover om zijn ©VAN IN lichaam volledig te bedekken met interculturele en geometrische symbolen. HOOFDSTUK 2 De symbolen zijn gebaseerd op de religieuze invloeden van zijn roomskatholieke en Indiase familieleden.

3 Kan kunst je tot een ander inzicht brengen wanneer je de inhoud kent?

VIP

Joseph Beuys (1921-1986) was een Duits beeldend kunstenaar. Hij wordt gezien als een van de meest invloedrijke Duitse kunstenaars uit de tweede helft van de 20e eeuw. Hij maakte performances, tekeningen, beeldhouwwerken en installaties. In bijna al zijn werken gebruikt hij vet, vilt en honing. Dat was niet zonder reden. Tijdens WO II overleefde hij een ongeluk met een vliegtuig. Zwaargewond en bijna doodgevroren werd hij door nomadische Tartaren teruggevonden. Ze wikkelden hem in vet en in een vilten deken en ze voerden hem met honing. Die drie materialen keren in zijn oeuvre steeds terug omdat ze deel uitmaken van zijn persoonlijke mythe. Joseph Beuys pakte zichzelf helemaal in een vilten doek in tot hij niks meer zag, om zich vervolgens per ambulance van de New Yorkse luchthaven te laten vervoeren naar de kunstgalerij. Beuys liet zich vijf dagen opsluiten met de coyote. Een proces waarbij hij langzaam maar zeker het vertrouwen won van het dier. Na drie dagen liet het dier de a Bekijk de video die de performance van vijf dagen, I Like America and America Likes Me, in drie minuten samenvat. Beantwoord vervolgens de onderstaande vragen. 1→ Waar wordt de performance opgevoerd? 2→ Wie maakt deel uit van het kunstwerk? 3→ Welke materialen gebruikt hij? 4→ Wat roept dit kunstwerk bij jou op? 5→ Hoe sta je tegenover deze performance? Zou jij jezelf laten opsluiten met een wolf? ©VAN IN kunstenaar toe hem te omhelzen. Beuys illustreert hier dat het heel goed mogelijk is om samen te leven met de natuur. Al in 1974 wil hij duidelijk maken dat de band tussen mens en natuur hersteld moet worden. Hij voert deze performances uit in Amerika, in New York. HOOFDSTUK 2

b Lees de onderstaande tekst. Beantwoord vervolgens de vragen.

1→ Hier wordt de mens ongevraagd onderdeel van het kunstwerk. Wat wil dit werk vertellen? Wat is de boodschap?

2→ Hoe zou jij reageren op de boodschap?

Het Antwerpse duo Daems–Van Remoortere bedenkt de interactieve installatie Track Tracy. Wanneer het donker wordt, speelt ze met toevallige passanten die een openbaar plein oversteken. Door middel van artificiële intelligentie ontstaat een interactie tussen twee computergestuurde spots en een lukraak gekozen toevallige passant. Tracy, de zoekmachine, kiest iemand en volgt die persoon voor onbepaalde tijd. Tot de zoekmachine iemand anders uit het ‘speelplein’ kiest. De toeschouwer gaat in dialoog met de machine. Vlucht hij voor het licht of danst hij in het licht. Er ontstaat een interactie. Dit kunstwerk stelt je hardop de vraag hoe je omgaat met het vrijgeven van je data. Hedendaagse werken zijn meestal vanuit volledige vrijheid van meningsuiting gemaakt. Het idee en het concept zijn even belangrijk als de uitvoering. De factoren ruimte en context spelen daarbij een belangrijke rol. Het kunstwerk raakt een snaar op dat moment omdat kunst maatschappelijk relevant is en hopelijk nog vele jaren na de creatie. Welke reacties lokt kunst uit bij jou? 2.2©VAN IN HOOFDSTUK 2