SYNTHESE

DE PREHISTORIE

In de (Europese) prehistorie kunnen we twee chronologische periodes onderscheiden:

Oude steentijd Paleolithicum (Oudgrieks: — palaios = ‘oud’ — lithos = ‘steen’) ca. 3,5 miljoen v.C. tot 10000 v.C. Zwervende mens

Nieuwe steentijd Neolithicum 10000 v.C. tot 3500 v.C. Honkvaste mens/ ontstaan van het schrift

Rotsschilderingen Technieken Materialen Inhoud & Functie

— Schilderen — tekenen — kerven — sjabloneren — graveren — verf gemaakt van verschillende pigmenten en metalen — penselen uit bont, veren en bladeren — afgekauwde stokjes — holle beenderen Er wordt vooral fauna afgebeeld, voornamelijk zoogdieren bv. mammoeten, beren, bizons, paarden, herten. De functie van de rotsschilderingen is niet met zekerheid gekend. Vermoedelijk hadden ze een beschrijvende, esthetische, decoratieve of religieuze functie.

Venusbeeldjes Technieken Materialen Inhoud & Functie

— uithouwen met harder materiaal of kerven — kleuren met pigment — beenderen — krijtrots of ivoor van slagtand — keramiek

De beeldjes zijn meestal vrouwen. Vruchtbaarheid kan een thema geweest zijn. De functie is niet gekend. De beeldjes kunnen een esthetische, religieuze of ceremoniële functie gehad hebben. ©VAN IN

HOOFDSTUK 5

HET OUDE NABIJE OOSTEN: MESOPOTAMIE

Mesopotamië (ca. 3500 v.C. - 500 v.C.) bevindt zich aan de rivieren de Eufraat en de Tigris die uitmonden in de Perzische golf. Tijdens deze periode ontwikkelden zich verschillende beschavingen waaronder onder andere: — De Soemeriërs (ca. 3800 v.C. - 2000 v.C.) — De Assyriërs (ca. 1150 v.C. - 600 v.C.) — De Babyloniërs (ca. 1800 v.C. - 540 v.C.) Door hun geografische ligging (geen bergen, woestijnen of oceanen die bescherming konden bieden) waren ze onderhevig aan vele invallen. Dit in tegenstelling tot Egypte waar de Farao's ca. 3 000 jaar aan de macht bleven. Deze tegenstelling vertaalde zich ook in de kunst: In Egypte verandert de kunst in 3 000 jaar nauwelijks, terwijl de kunst in Mesopotamië net zo veranderlijk was als de heerschappij. Bij iedere nieuwe verovering waren nieuwe invloeden te zien.

Ziggoerats, bas-reliëfs, voorwerpen Technieken Materialen Inhoud & Functie

Ziggoerats: — tempel op de bovenste laag — trappen van terras naar terras tot aan de tempel — steen — ondersteuning door pilaren

Soemeriërs: — dolken, kronen, muziekinstrumenten, gouden helmen ...

Babyloniërs: — beeldhouwtechnieken voor de codex Soemeriërs: — ongebakken lemen stenen — buitenlaag bestond uit weerbestendige baksteen Assyriërs (bas-reliëfs): — lokale gesteenten zoals albast Babyloniërs: — zwarte dioriet (codex) — blauw geglazuurde baksteen (Isjtarpoort)

Verhalend karakter Mesopotamische kunstuitingen situeren zich rond thema’s als oorlog, macht, propaganda, religie en portretten van koningen. Dit wordt gebruikt om veldtochten, overwinningen en koninklijke arenagevechten af te beelden. Ziggoerats hadden een religieuze of ceremoniële functie. De codex van Hammurabi lichtte de burgers in over de gevolgen van hun daden. ©VAN IN HOOFDSTUK 5

HET OUDE NABIJE OOSTEN: EGYPTE

In Egypte ontwikkelt zich alles rond de rivier de Nijl. Na het Oude Egypte (3500 v.C. - 2600 v.C.) kunnen we drie periodes onderscheiden: — Het Oude Rijk (ca. 2600 v.C. - 2100 v.C.) — Het Middenrijk (ca. 2000 v.C. - 1600 v.C.) — Het Nieuwe Rijk (ca. 1500 v.C. - 1000 v.C.)

Piramide Technieken Materialen Inhoud & Functie

— veel mankracht — plaatsing op de fundering — natuursteen of baksteen — deklaag van witte kalksteen De vaak imposante bouwwerken onderlijnden de macht van de farao. Deze hadden veelal een esthetische, decoratieve, religieuze of ceremoniële functie.

Tekenkunst Technieken Materialen Inhoud & Functie

— gekleurd met pigment — soms reliëf voor extra diepte — kalk — pigmenten

In de tekenkunst werden de goden vereerd en werd het dagelijkse leven dat ze wilden verzekeren in het leven na de dood, afgebeeld. Deze kunstuitingen hadden veelal een esthetische decoratieve, religieuze of ceremoniële functie. Beeldhouwkunst Technieken Materialen Inhoud & Functie — uithouwen — natuursteen bv. kalksteen De Ka-beelden vertegenwoordigden de geest van de overledene op aarde. Bij deze beelden werden grafoffers geplaatst. De faraobeelden moeten vooral indruk maken op de toeschouwer door hun formaat en plaatsing.©VAN IN

HOOFDSTUK 5

DE EGEISCHE KUNST

De Egeïsche kunst (ca. 3000 v.C. - 1100 v.C.) kunnen we situeren in de bronstijd rond de Egeïsche zee. We kunnen drie periodes onderscheiden: — De Cycladische kunst (3000 v.C. - 1100 v.C.) — De Minoïsche kunst (2800 v.C. - 1400 v.C.) — De Myceense kunst (1600 v.C. - 1100 v.C.)

Cycladische kunst Technieken Materialen Inhoud & Functie

uithouwen — beschilderen van het gelaat

Vormkenmerken: — gekruiste armen — ovaal, uitdrukkingsloos gezicht — grote, scherpe neus — marmer Ze hadden een esthetische, decoratieve, religieuze of ceremoniële functie. De afgodsbeeldjes zijn in graven teruggevonden. Deze hadden een funeraire functie.

Minoïsche kunst Technieken Materialen Inhoud & Functie

— uitgekiende wateraanvoer- en waterafvoersystemen — frescotechniek (muurschilderingen) — draaischijf (potten)

Muurschilderingen werden aangebracht door middel van de frescotechniek.

Om de potten te vervaardigen, gebruikten ze een draaischijf. Paleis van Knossos: — bakstenen — rood-zwartgekleurde cipreshouten zuilen — kalklagen — pigment Potten: — klei Het paleis vormt het centrum voor commerciële, religieuze en ceremoniële doeleinden. De thema’s in de paleizen vereerden de heilige stier en beeldden het leven rondom het paleis af. De keramieken kruiken en vazen werden gebruikt om voedsel te bewaren en te delen.

Myceense kunst Technieken Materialen Inhoud & Functie

Burchten: — stenen in verschillende formaten — gestapeld

— grote stenen of megalieten De Myceense burchten moesten de stad en vooral het centrale megaron goed verdedigen tegen indringers. ©VAN IN HOOFDSTUK 5

Fotocredits p. 8 frietrestaurant Sergio Herman © BELGA/Belga Image p. 8 en p. 45 Vincent Van Gogh © Everett Collection/Shutterstock p. 9 foto 2 © Michkasova Elena/Shutterstock p. 10 foto 3 © Creative Stock55/Shutterstock p. 13 rij 1 foto 3 © Elena Dijour/Shutterstock p. 13 rij 2 foto 2 © Bogdan Glisik/ Shutterstock p. 13 rij 3 foto 1 © Igor Bulgarin/Shutterstock p. 13 rij 3 foto 3 © HOLLANDSEHOOGTE/Belga Image p. 13 rij 4 foto 1 © HOLLANDSEHOOGTE/ Belga Image p. 13 rij 4 foto 3 © BELGIAN_FREELANCE/Belga Image p. 14 Eddy Merckx © Damiaanactie/Michiel Hendryckx p. 14 rij 2 foto 1 © HOLLANDSEHOOGTE/Belga Image p. 14 rij 1 foto 3 © Akimov Igor/Shutterstock p. 25 © Middelheimmuseum p. 26 © ANP KOEN VAN WEEL p. 29 Edouard Manet © Album/Image Select p. 29 James McNeill Whistler © Art Reserve/Alamy p. 30 Edouard Dantan © NMUIM/Alamy p. 32 Marcus Harvey © PA Images/Alamy p. 34 Albert Duerer © INTERFOTO Sammlung Rauch p. 36 Wim Delvoye © dpa picture alliance/Alamy p. 37 Joseph Beuys © AKG Images p. 38 Track Tracy: © Foto: Karina Beumer, Makers van het werk: Daems van Remoortere p. 40 John Cage © Phillip Harrington/Alamy p. 45 Tapijt van Bayeux © jorisvo/Shutterstock p. 46 Terracottaleger © katjen/Shutterstock p. 46 olifant © Shan_shan/Shutterstock p. 47 Henri Matisse © classicpaintings/Alamy p. 54 Dar al-Makhzen © Stanislava Yaneva/Shutterstock p. 54 Delfts blauw © Massimo Paris/Shutterstock p. 56 straattheater © Maljalen/Shutterstock p. 57 Cola © anythings/Shutterstock p. 57 Cola Andy Warhol © Album/© Andy Warhol, VEGAP/Prisma p. 59 schoenen Nike Air Jordan © Bogdan Glisik/Shutterstock p. 63 Mike Winkelmann © BELGA/AFP/Belga Image p. 63 Gustav Klimt © Photo Josse/Leemage /Getty Images p. 63 Kazimir Malevitsj © Fine Art/Getty Images p. 68 © Ruben Swannet p. 69 Tuttifratelli © Pers & Communicatie Tutti Fratelli vzw - fotograaf: Cuauhtémoc Garmendia - Titel voorstelling: “Ten Huwelijk” - 2014 p. 79 Jacht op het Calydonische everzwijn ©Art Collection 3 / Alamy p. 81 Meleagros en Atalanta ©Album / Fine Art Images p. 82 Romeinse sarcofaag ©Peter Horree / Alamy p. 82 Koperen plaat ©AKG Images p. 83 Het laatste avondmaal door Leonardo da Vinci ©PAINTING / Alamy p. 87 Google ©Moritz Wolf Imagebroker RM p. 101 Ice Age ©Pe3k / Shutterstock p. 101 10,000 BC ©Moviestore Collection Ltd / Alamy p. 101 Schildpad ©Robert Francis Robert Harding p. 101 Gereedschap ©The Print Collector / Alamy p. 102 Banksy ©Picture Hooked/Kieran Orwin / Alamy p. 103 Rotsschildering ©Universal Images Group p. 105 Beeld rechts © GraphicaArtis / Contributor p. 107 Chauvet ©Arterra Picture Library / Alamy p. 107 Lascaux ©Ruth Hofshi / Alamy p. 107 Altamira ©World History Archive p. 108 Chauvet ©Arterra Picture Library / Alamy p. 108 Chauvet ©Andia / Alamy p. 109 Altamira ©EQRoy / Shutterstock p. 109 Lascaux ©CPA Media Pte Ltd / Alamy p. 110 Chauvet ©Svintage Archive / Alamy p. 110 Altamira ©Imageselect Heritage p. 110 Lascaux ©CPA Media Pte Ltd / Alamy p. 111 Vallon-Pont-d’Arc ©Andia / Alamy p. 111 Quarta ©KMKG p. 112 Venus van Willendorf ©Granger p. 113 Venus van Laussel ©Classic Image / Alamy p. 113 Venus van Willendorf ©Sowa Sergiusz / Alamy p. 113 Venus van Laussel ©Sowa Sergiusz / Alamy p. 114 Venus van Hohle Fels ©mauritius images GmbH / Alamy p. 114 Venus van Galgenberg ©Erich Lessing / Album p. 114 Venus van Lespuge ©Granger p. 114 Venus van Dolni Vestonice ©Werner Forman UIG p. 114 Venus van Brassempouy p. 116 Le taureau, 1er état: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / René-Gabriel Ojeda p. 116 Le taureau, IIe état : Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / René-Gabriel Ojeda p. 116 Le taureau, Ve état: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / René-Gabriel Ojeda p. 116 Le taureau, VIIe état: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / René-Gabriel Ojeda p. 116 Le taureau, XIe état: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / René-Gabriel Ojeda p. 116 Le taureau, Lavis, plume et grattages sur pierre. Xème état. Epreuve d'artiste sur papier vélin d'Arches filigrané "...ches", tirée par Mourlot: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / Adrien Didierjean p. 116 Le taureau, Lavis, plume et grattages sur pierre. VIème état. Epreuve d'artiste sur papier vélin d'Arches filigrané "...ches", tirée par Mourlot: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973), © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / Mathieu Rabeau p. 116 Le taureau, Lavis, plume et grattages sur pierre. VIème état. Epreuve d'artiste sur papier vélin d'Arches filigrané "...ches", tirée par Mourlot: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973) © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Paris, musée national Picasso - Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / Mathieu Rabeau p. 116 Fluit ©dpa picture alliance / Alamy p. 117 Le Buffle © Succesion Yves Klein c/o SABAM, Belgium 2021, foto ©Nathan King / Alamy p. 119 Ziggoerat ©Granger p. 119 Soemerische Ur ©CPA Media Pte Ltd / Alamy p. 120 Ur ©The Picture Art Collection / Alamy p. 121 Ur ©The Picture Art Collection / Alamy p. 123 Lamassu ©Lanmas / Alamy p. 124 Hammurabi ©Erich Lessing / Album p. 124 Hammurabi ©The History Collection / Alamy p. 124 Babylon ©ART Collection / Alamy p. 125 Toren van Babel ©Fine Art Images p. 126 Bosco Verticale ©Cristian Zamfir / Shutterstock p. 127 Gilgamesh © 2021 Niki Charitable Art Foundation / Sabam, Belgium p. 127 Niki de Saint Phalle bij Nana, © 2021 Niki Charitable Art Foundation / Sabam, Belgium, foto ©BNA Photographic / Alamy p. 127 Nana, © 2021 Niki Charitable Art Foundation / Sabam, Belgium, foto ©Oleksandr Osipov p. 128 ©Howard Carter INTERFOTO Friedrich p. 128 Ketting ©Album / Metropolitan Museum of Art, NY p. 129 Louvre ©vvoe / Shutterstock p. 130 I.M. Pei ©Arcaid Images / Alamy p. 130 Louvre ©Hercules Milas / Alamy p. 131 Louvre ©Theerayoot / Shutterstock p. 132 Narmer ©Art Collection 2 / Alamy p. 132 Khafra ©Album / Pepe Lucas p. 132 Toetanchamon ©Jaroslav Moravcik p. 133 Narmer ©History and Art Collection / Alamy p. 133 Narmer ©History and Art Collection / Alamy p. 134 Nakht ©The History Collection / Alamy p. 135 Muurschildering © Erich Lessing / Album p. 135 Cithara ©The Picture Art Collection / Alamy p. 135 Nebamun ©Hirarchivum Press / Alamy p. 135 Nebamun ©Peter Barritt / Alamy p. 136 Nebamun ©Uwe Deffner / Alamy p. 136 Nebamun © Erich Lessing / Album p. 137 Nebamun ©The Picture Art Collection / Alamy p. 137 Van Gogh © incamerastock / Alamy p. 138 Mastaba ©Mike P Shepherd / Alamy p. 141 Howard Carter ©IanDagnall Computing / Alamy p. 141 Lord Carnarvon ©David Cole / Alamy p. 141 Koningen Elisabeth © Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Het Leven/Fotograaf onbekend p. 141 Parade ©UPI / Alamy p. 142 Zittende schrijver ©Vladimir Wrangel / Shutterstock p. 144 Christo en Jeanne Claude © Sabam Belgium 2021, foto ©PA Images / Alamy p. 148 Marmeren vrouw ©Erich Lessing / Album p. 148 Marmeren vrouw ©Album / Metropolitan Museum of Art, NY p. 148 Slapende muze © Succession Brancusi - All rights reserved (SABAM) 2021 p. 149 Marmeren vrouw ©Album / Metropolitan Museum of Art, NY p. 149 Venus van Lespugue ©World History Archive p. 149 Marmeren vrouw ©Album / quintlox p. 149 Marmeren vrouw ©Album / quintlox p. 149 Venus van Dolni Vestonice ©CTK / Alamy p. 149 Venus van Hohle Fels ©mauritius images GmbH / Alamy p. 149 Marmeren vrouw ©Album / quintlox p. 150 Marmeren vrouw ©Erich Lessing / Album p. 150 Harp ©Artokoloro / Alamy p. 150 Modigliani ©Artokoloro / Alamy p. 150 Femme aux mains jointes (étude pour Les Demoiselles d'Avignon) 1907: Picasso Pablo (dit), Ruiz Picasso Pablo (1881-1973), © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, Localisation: Musée national Picasso ©VAN IN Paris, foto © RMN-Grand Palais (Musée national Picasso-Paris) / Mathieu Rabeau p. 150 Picasso © Succession Picasso - SABAM Belgium 2021, foto ©Hilke Maunder / Alamy p. 151 Modigliani ©Artefact / Alamy Foto © Centre Pompidou, MNAM-CCI, Dist. RMN-Grand Palais / Philippe Migeat p. 151 Brancusi ©Succession Brancusi - All rights reserved (SABAM) 2021 p. 151 Brancusi © Succession Brancusi - All rights reserved (SABAM) 2021, foto ©Album p. 151 Cycladische kunst ©World History Archive p. 151 Modigliani ©incamerastock / Alamy p. 151 Brancusi ©ZUMA Press, Inc. / Alamy p. 152 Knossos © Album / Fine Art Images p. 154 Minotaurus ©Erich Lessing / Album p. 154 Paleismuren Knossos © https://www.auto-huren-kreta.nl/blog/minotaurusmythe p. 154 Minotaurus ©INTERFOTO A. Koch p. 155 Blauwe aap ©Werner Forman UIG p. 155 Knossos ©IanDagnall Computing / Alamy p. 155 Minoïsche kunst ©Funkystock p. 155 Ladies in Blue ©Album / Metropolitan Museum of Art, NY p. 156 Knossos ©Ochkin Alexey p. 156 Knossos ©Album / Prisma p. 156 Knossos ©Milena Boeva / Alamy p. 156 Knossos ©PjrArt / Alamy p. 156 Knossos ©Art Directors & TRIP / Alamy p. 157 Nebamun ©Erich Lessing / Album p. 157 Ladies in Blue ©Album / Metropolitan Museum of Art, NY p. 158 Kamaresstijl © Album / Oronoz p. 158 Maritieme stijl ©PRISMA ARCHIVO / Alamy p. 158 Paleisstijl ©Craft Alan King / Alamy p. 160 Vaas ©Album / Oronoz p. 161 Mike ©Allstar Picture Library Ltd. / Alamy p. 161 Cycloop ©Historic Collection / Alamy p. 161 Mycene ©Posnov