Stap 4 Kan kunst mensen verbinden?

Kun je met kunst geld verdienen?

3.3

Kunst heeft een economische functie. Verschillende partijen kunnen met kunst geld verdienen: zowel de kunstenaar als de kunstliefhebber. Op lange termijn is het vooral de kunstliefhebber, investeerder, handelaar.

Een kunstgalerij is een plaats waar kunstenaars van vandaag in tijdelijke tentoonstellingen vertegenwoordigd worden door een galerist. De galerist kan, met zijn connecties bij de juiste verzamelaars, de werken aan de man brengen. De winst van de verkoop wordt met een contract geregeld. Vaak is dat 50/50.

STAP 4 Kan kunst mensen verbinden? Een veilinghuis is een plaats die zowel online als offline bestaat. Daar worden kunstwerken verkocht op een afgesproken tijdstip. Je kunt ze per opbod kopen. De hoogste bieder wordt de nieuwe eigenaar. De vraag naar de maatschappelijke betekenis van kunst en cultuur is niet nieuw, maar kent momenteel een sterke heropleving vanwege de doorgevoerde cultuurbesparingen in verschillende landen, waaronder Nederland en België. Welke functies hebben kunst en cultuur voor de samenleving? Kunst staat niet los van de maatschappij. Kunstenaars geven via kunstwerken een boodschap mee aan het brede publiek. Complexe thema’s en emoties vinden een platform. Soms wordt het publiek zelfs onderdeel van de boodschap. Er is een groeiende groep kunstenaars opgestaan die in hun werk verbinding zoeken met de maatschappij en die maatschappelijke thema’s behandelen, zoals bv. Banksy. Zo zoeken en vinden kunstenaars steeds meer raakpunten met andere domeinen, onder andere met antropologie, psychologie, sociologie ... De bijdrage van kunst en cultuur is onder meer het bevorderen van het welzijn, van samenhorigheid en leefbaarheid. Mensen ontmoeten elkaar via kunst en cultuur en er ontstaat verbinding tussen mensen met diverse achtergronden. 1 Bekijk de onderstaande afbeelding aandachtig. Beantwoord vervolgens de vragen ©VAN IN HOOFDSTUK 3

a Wat gebeurt er op deze afbeelding?

2 Lees de tekst. Beantwoord vervolgens de onderstaande vragen. b Waaraan zie je dat? c Wat zie je nog meer op de afbeelding? Een van Francis Alÿs (Antwerpen, °1959) meest surrealistische werken is When Faith Moves Mountains (wanneer hoop bergen verzet). Met de hulp van 800 Peruviaanse vrijwilligers trachtte Alÿs in 2002 het onmogelijk te doen: een zandduin in Lima, Peru, tien centimeter te verplaatsen. De vier uur durende performance vond plaats vlakbij de sloppenwijken van de Peruaanse hoofdstad Lima. De installatie voor de biënnale van Lima in 2002 bestaat uit drie video’s en een reeks leestafels met documentatie. Het idee kreeg Alÿs toen hij in Peru de gevolgen van het wanbeleid van president Fujimori zag. Zelf omschrijft hij de actie met een Bijbels beeld: ‘Ik weet niet of de duin nu echt opgeschoven is, maar er is wel iets gebeurd in die vier uur dat we daar onder een loden zon stonden te spitten. De mensen beklommen de heuvel en schepten zand. Er gebeurde iets dat je verstand te boven gaat, het was een klein mirakel. Het had iets symbolisch en iets heel echts tegelijkertijd.’ De kunstenaar noemt zijn acties ‘fabels’ of ‘verhalen’. Ze worden gekenmerkt door een irrationeel element en door humor. When Faith Moves Mountains draagt iets absurds in zich: er wordt enorm veel moeite gedaan voor een minuscuul resultaat. De vrijwilligers begonnen zelf creatief te denken: ‘Als we nu eens de Atlantische Oceaan zouden leegdrinken?', of 'Als we nu eens de hemel zouden schilderen?’ Het is de kracht van de verbeelding; de hoop iets te doen. Grenzen, conflicten, begrenzingen, crisissen, geweld, maar ook poëzie en utopie zijn bestanddelen van het gevarieerde werk van Alÿs. In het geval van deze performance zegt hij: ‘Lima zou Lima niet zijn zonder migraties.’ De zorgvuldig geplande actie straalt een onvoorwaardelijk geloof uit in de maakbaarheid van de wereld. Kunst kan de wereld niet veranderen, maar ze kan wel helpen de geesten daarvoor rijp te maken. Francis Alÿs wil als kunstenaar de mogelijkheid openen voor zijn publiek om anders te denken, zonder commentaren, oplossingen of oordelen op te dringen. De performance is een teken van hoop in een land dat zich in een politieke crisis bevindt. When Faith Moves Mountains is Land Art van mensen die geen grond bezitten, gerealiseerd door de inzet van de gewone man. Alÿs omschrijft dit project als ‘Land Art for the Landless.’ Naar: Van den Ende, E. (2010-01-12), A story of deception: Francis Alÿs goochelt met beelden. De Wereld Morgen. ©VAN IN HOOFDSTUK 3

a Onderwerp - Waarover gaat het? - Wat is het thema? - Waarom denk je dat?

3 Lees de onderstaande teksten. Duid eerst aan welke van deze initiatieven je aanspreken. Beschrijf vervolgens waarom dat zo is. Theater Stap is een professioneel theatergezelschap dat voorstellingen maakt waarin mensen met een beperking centraal staan. Theater Stap en Dagcentrum Kasteel bieden samen de omkadering waar personen met een beperking kunnen samenwerken aan producties met professionele mensen uit het culturele veld. Zo werken ze aan de integratie van acteurs met een beperking in o.a. het reguliere theatercircuit. Ze verhogen de zichtbaarheid van mensen met een beperking en zorgen voor een positieve beeldvorming. Ze werken regelmatig mee aan films en televisieseries (bv. Tytgat Chocolat, Familie, Iedereen beroemd ...) Meer info vind je op de website van Theater Stap. Je vindt de link bij het onlinelesmateriaal. b Betekenis - Welke spiegel wil Alÿs ons voorhouden? - Wat is de bedoeling? - Wat is de boodschap? ©VAN IN HOOFDSTUK 3

Moving ground laat stadsjongeren uit kwetsbare situaties podiumkunst maken. Specifiek in ClubMG praten jongeren (10 tot 14 jaar) over wat Tutti Fratelli is een sociaal-artistieke werkplaats. Ze maken theater met personen die minder kansen kregen in hun leven. Mensen in armoede, met psychische problemen of met een beperking, iedereen is welkom bij Tutti Fratelli. Elke productie wordt voorafgegaan door een reeks van intensieve repetities, die uitmonden in voorstellingen in de Vlaamse schouwburgen. Meer info vind je op de website van Tutti Fratelli. Je vindt de link bij het onlinelesmateriaal. hen bezighoudt. Daar gaan ze creatief mee aan de slag (met woord, dans, muziek en film), gecoacht door kunstenaars. Daarbij ontdekken ze hun talenten en krijgen ze coaching om zich verder te ontwikkelen. Zo openen ze verschillende deuren naar een sterkere toekomst. Meer info vind je op de website van Moving Ground. Je vindt de link bij het onlinelesmateriaal. Scum Studios is een experimenteel platform waar culturele, media en audiovisuele projecten kunnen gerealiseerd worden. Ze creëren participatieve kansen voor kinderen en jongeren. Ze willen het grote publiek meer vertrouwd maken met hedendaagse sociale, culturele en maatschappelijke thema’s. Ze brengen een bewustwordingsproces op gang door de dialoog tussen verschillende ©VAN IN gemeenschappen te stimuleren. Meer info vind je op de website van Scum Studios. Je vindt de link bij het onlinelesmateriaal. HOOFDSTUK 3

Good to know

Deelnemen aan kunst en cultuur

Bij de bovenstaande initiatieven ligt de focus op de mogelijkheden, niet op de beperkingen. Kunst raakt, ze zorgt voor verbinding en zingeving. Mensen in armoede plooien zich soms terug op zichzelf en dat sociaal isolement maakt hen extra kwetsbaar. Deelnemen aan kunst en cultuur kan helpen bij het opbouwen van zelfvertrouwen en eigenwaarde. Vrijwillig engagement brengt authenticiteit met zich mee. Het straalt meteen vertrouwen, herkenbaarheid en gelijkwaardigheid uit. Professionele ondersteuning zorgt daarbij voor expertise en stabiliteit. Kunst heeft een maatschappelijke functie. Via kunstwerken laten enerzijds kunstenaars je nadenken over de complexe uitdagingen die de samenleving stelt. Kunst als spiegel voor en van de maatschappij. Kunst slaagt er anderzijds in om mensen samen te brengen. Verschillende doelgroepen komen samen op plaatsen waar kunst aanwezig is, of gaan samen actief aan de slag. Creatieve processen kunnen mensen samenbrengen, bijvoorbeeld intercultureel en intergenerationeel. Kunst werkt immers verbindend tussen mensen uit verschillende generaties en culturen, want ze wordt beoefend door jong en oud, in iedere cultuur. Ze overstijgt daarmee het individuele. Het samenbrengen van de verschillende referentiekaders via kunst en cultuur zorgt voor verbinding in de samenleving. Kunst en cultuur creëren netwerken en bevorderen sociale integratie en sociale cohesie. Brengt kunst mensen bij elkaar? 3.4 ©VAN IN HOOFDSTUK 3