10 minute read
Les 13 Nieuwsberichten aantrekkelijk maken
les les Nieuwsberichten aantrekkelijk 13 maken
1
Je kent een aantal belangrijke taaltechnieken om teksten aantrekkelijker te maken: verwijswoorden, synoniemen, concrete werkwoorden en treffende bijvoeglijke naamwoorden
Je kunt deze taaltechnieken toepassen in geschreven en gesproken communicatieve situaties 2 3
Je vat een nieuwsbericht mondeling samen
1
ben je vlug te verleiden?
Hieronder vind je enkele nieuwstitels en bijhorende beelden.
1 Welke nieuwsberichten wil je lezen? Geef je interesse aan door één of meerdere icoontjes te kleuren.
Hoe interessanter je een nieuwsbericht vindt, hoe meer icoontjes je kleurt.
Valentijnswerk Banksy al na 48 uur vernield LES 13 nieuwSbericHten aantreKKelijK maKen 159
Meisjes lijken steeds jonger te puberen: ‘We zien al meisjes tussen 7 en 8 jaar die borsten krijgen’
Nederlands kampioenschap Tegenwindfietsen stopgezet wegens te harde wind & & & & & & & & & & & & & & & Sharenting: ouders posten foto’s van kind ongevraagd online Wolvin Noëlla laat zich voor het eerst bij daglicht zien Patiënt aarde maakt de mens ziek & & & & & & & & & & & & & & &
Jonge holebi’s in elkaar geslagen in Gent, politie zoekt daders via camerabeelden Vandaag is een wereldwijde ‘palindroomdag’, en wellicht ook de laatste die jij zal meemaken
Moeten alle dierproeven verboden worden? & & & & & & & & & & & & & & &© VAN IN
2 Waarop heb je gelet? ¡ de titel van het nieuwsbericht ¡ het beeld ¡ zowel de titel als het beeld
3 Vorm een groepje van drie leerlingen. Leg aan je groepsleden uit welk bericht je het minst en welk bericht je het meest interessant vindt.
4 Je leraar deelt de volledige artikels uit. Lees en bekijk het volledige bericht dat je het interessantst vond.
a Vat in je eigen woorden de hoofdgedachte van het artikel samen. b Vind je het nog steeds interessant? Geef een reden waarom je dit zegt. c Gebruik het spreekkader om je mening te geven.
• Het artikel dat ik heb gelezen gaat over … • Ik geef kort een antwoord op een aantal W-vragen: wie – wat – waar – wanneer – waarom – hoe. • Ik vind het artikel nog steeds interessant of boeiend om te lezen. Ten eerste … Ten tweede … Tot slot …
OF
Na het lezen van het volledige artikel moet ik mijn mening herzien. Ik vind het artikel niet zo interessant meer omdat … Ook vind ik dat … Tot slot … SPREkEN
2
onthouden
TRAJECT NederlaNds 3 TAALINZICHT Een tekst gaat altijd ergens over. Dat is het onderwerp van de tekst. Dikwijls kun je dat onderwerp in één woord benoemen. De hoofdgedachte is wat er over dat onderwerp gezegd wordt; de centrale boodschap van de tekst. Kleine ingrepen, grOte effecten Bekijk aandachtig de woordwolk. © VAN IN
1 Maak met deze woorden een kort samenhangend verhaal.
tip
De woordwolk die je daarnet bestudeerde, is een visuele weergave in kernwoorden van een nieuwsbericht uit een krant. Een woordwolk geeft de belangrijkste kernwoorden van een tekst visueel weer: hoe groter het woord, hoe vaker het woord in de tekst voorkomt.
2 Lees de volgende vier stellingen over de tekst. Twee ervan zijn waar, twee zijn verzonnen. Probeer op basis van de woordwolk te achterhalen welke twee uitspraken waar zijn. ¡ Uitspraak 1: Bob Thissen is eigenaar van het cruiseschip Theofilos. ¡ Uitspraak 2: Bob Thissen is een urban explorer. ¡ Uitspraak 3: Bob Thissen heeft met een opblaasbare kajak een plezierreisje naar Griekenland gemaakt. ¡ Uitspraak 4: Bob Thissen is een waaghals die verlaten plekken fotografeert.
Nieuwsberichten worden geschreven om zo veel mogelijk gelezen te worden. Journalisten denken dus steeds goed na op welke manier ze hun berichten verpakken. In dit deel onderzoek je stapsgewijs een aantal taaltechnieken om de lezer te boeien.
Taaltechniek 1
BOB THISSEN EN VRIEND FILMEN HOE ZE AAN BOORD GAAN VAN VERLATEN SCHIP OP ZEE
LES 13 nieuwSbericHten aantreKKelijK maKen 161 Bob Thissen en zijn vriend hebben in Griekenland een avontuur meegemaakt. Met een opblaasbare kajak gingen Bob Thissen en zijn vriend naar een verlaten schip voor de kust van Elefsina om beelden te maken van wat ooit een echt schip was. Het varen naar het schip met een opblaasbare kajak en het maken van beelden bleek een moeilijke opdracht! 1 Vind je de krantenkop en inleiding aangenaam om te lezen? Heeft de journalist de lezer voldoende verleid? Waarom wel/niet? 2 Welke woorden worden herhaald? a Duid ze met een kleur aan in de tekst. b Vind je die herhaling storend? © VAN IN
3 Herschrijf samen met een medeleerling de titel en inleiding. Zorg voor meer afwisseling en haal de herhaling uit de tekst.
4 Vergelijk de versie van jullie duo met die van twee andere groepjes.
5 Ga klassikaal na welke taalkundige technieken de verschillende groepjes hebben gebruikt om de kop en lead gevarieerder en boeiender te maken.
Taaltechniek 2
TRAJECT NederlaNds 3 TAALINZICHT De eerste taaltechniek om een tekst aantrekkelijker te maken, was herhaling vermijden. Je verkent nu samen met dezelfde medeleerling een tweede taaltechniek. Het vertrekpunt is de herschreven titel en inleiding uit de vorige opdracht. Lees het bericht nogmaals en beantwoord nadien samen de vragen. WAAGHALZEN FILMEN HOE ZE AAN BOORD GAAN VAN VERLATEN CRUISEFERRY OP ZEE De Nederlandse avonturier Bob Thissen en zijn vriend hebben in Griekenland een avontuur meegemaakt. Met een opblaasbare kajak gingen ze naar een verlaten cruise voor de kust van Elefsina om beelden te maken van wat ooit een echt vaartuig was. Dat werd geen plezierreisje! 6 Duid alle werkwoorden in de titel en inleiding aan met een kleur. 7 Wat hebben al die werkwoorden gemeenschappelijk? Weet je ook hoe dergelijke werkwoorden worden genoemd? © VAN IN
8 Hieronder vind je een aantal loperwerkwoorden die je zojuist hebt aangeduid. Ga op zoek naar zo veel mogelijk synoniemen voor die werkwoorden. Let op: ze moeten wel passen in de oorspronkelijke tekst.
gaan meemaken varen maken
9 Vul de herschreven tekst aan met de nieuwe werkwoorden.
LES 13 nieuwSbericHten aantreKKelijK maKen 163 WAAGHALZEN FILMEN HOE ZE AAN BOORD (GAAN)VAN VERLATEN CRUISEFERRY OP ZEE De Nederlandse avonturier Bob Thissen en zijn vriend hebben in Griekenland een avontuur (meegemaakt). Met een opblaasbare kajak (gingen) ze naar een verlaten cruise voor de kust van Elefsina om beelden te (maken) van wat ooit een echt vaartuig was. Dat werd geen plezierreisje! 10 Welk effect heeft het gebruik van die werkwoorden? © VAN IN
Taaltechniek 3
In de vorige opdrachten ging je aan de slag met de titel en de inleiding van het artikel. Voor de laatste taaltechniek ligt de focus op het volledige artikel.
11 Lees de volledige tekst.
De Nederlandse avonturier Bob Thissen heeft in Griekenland een (1) avontuur beleefd. Met een opblaasbare kajak peddelde hij samen met een vriend naar een verlaten cruiseferry voor de kust van Elefsina om beelden te schieten van wat eens een (2) schip was. Het werd geen plezierreisje!
Thissen en zijn kameraad zijn (3) urban explorers, avonturiers die verlaten gebouwen en niet openbaar toegankelijke locaties verkennen. Het plan in Griekenland was eigenlijk om een visser te zoeken die hen tot bij een van de (4) schepen kon brengen in de baai van Elefsina, ten noordwesten van Athene. Daar liggen veel uit roulatie genomen vaartuigen, wachtend om ontmanteld te worden.
Omdat ze er niet in slaagden om iemand te vinden die hen kon brengen, besloten ze om een opblaasbare kajak te kopen en zelf naar een van de schepen te peddelen: de Theofilos van rederij
Nel Lines. Het schip deed 25 jaar dienst, maar ligt er nu verlaten bij.
Op beelden is te zien hoe de twee avonturiers van de kust naar het schip peddelen en moeten opboksen tegen een (5) zee en sterke stroming.
Ook aan boord raken blijkt geen sinecure te zijn.
Hun bootje maakt water en in de verte doemt plots een (6) marineschip op. TRAJECT NederlaNds 3 TAALINZICHT
Eenmaal aan boord ontdekken ze dat ze niet alleen zijn. Een (7) bewaker met een hond blijkt er te patrouilleren. En die krijgt hen in de gaten. Intussen hebben ze gelukkig wel al (8) beelden kunnen maken van de binnenkant van het eens zo fraaie vaartuig. Bron: www.hln.be 12 In het artikel zijn acht woorden weggelaten. a Vul samen met een medeleerling de ontbrekende woorden in. Gebruik jullie creativiteit en taalgevoel, maar zorg er wel voor dat de inhoud van het artikel behouden blijft. 1 3 4 uit roulatie: niet meer gebruikt ontmantelen: uit elkaar halen geen sinecure: niet eenvoudig 2 woord © VAN IN
6
7
8
b Bestudeer aandachtig de woorden die je hebt ingevuld. Over welke soort woorden gaat het?
c Wat voegen die woorden toe aan de inhoud van het artikel? Met andere woorden, welk effect hebben die woorden?
13 De originele woorden die weggelaten zijn in het artikel vind je hieronder terug. Verbind de woorden met de juiste verklaring. Laat je ook leiden door de voorbeeldzinnen die met elk woord zijn gemaakt.
1 troosteloos ’s Nachts ziet onze straat er toch wel heel troosteloos uit. a wat gevaar oplevert
2 woelig Mijn broer had zich overslapen na een heel woelige nacht. b waarvan je verbaasd of onder de indruk bent
3 oogverblindend Gisteren beleefde ik in het Sportpaleis een oogverblindend concert. LES 13 nieuwSbericHten aantreKKelijK maKen 165
c zuiver, helemaal 4 robuust Onze robuuste buurman werkt als beveiligingsagent.
d somber, grauw 5 gewaagd De bergtocht die we gisteren maakten, was een gewaagde onderneming.
e heel erg groot 6 verbluffend Op Instagram waren verbluffende filmpjes van de aardbeving te zien.
f niet rustig, wild 7 gigantisch In onze stad wordt opnieuw een gigantisch gebouw gebouwd.
g sterk, stevig 8 rasecht Onze leraar Nederlands is een rasechte toneelspeler.
h heel mooi 1 2 3 4 5 6 7 8 14 Ga nu terug naar het artikel en vul de acht gaten in. 1 5 6 3 7 4 2 8 © VAN IN
3
reflectie
1 Som drie dingen op die je geleerd hebt tijdens deze lessenreeks.
2 Je maakte kennis met verschillende technieken om je teksten aantrekkelijker te maken. Vul deze tabel in.
techniek
verwijswoorden gebruiken
herhaling vermijden
concrete werkwoorden kiezen
bijvoeglijke naamwoorden toevoegen synoniemen gebruiken Dit pas ik al toe. Hierop ga ik bij een volgende tekst zeker letten.
onthouden
In deze les maakte je kennis met drie technieken om je teksten aantrekkelijker te maken. 1 Vermijd herhaling: breng variatie in je tekst, zodat je ontvanger niet altijd dezelfde woorden leest. Je kunt dat doen door synoniemen te kiezen of verwijswoorden (hij, zij, deze, dit …) te gebruiken. TRAJECT NederlaNds 3 TAALINZICHT 2 Gebruik concrete werkwoorden. Zorg voor werkwoorden met een duidelijke betekenis en vermijd algemene werkwoorden (maken, gaan, hebben, zeggen). 3 Voeg bijvoeglijke naamwoorden aan je tekst toe. De lead is de inleiding van een artikel. Die is vaak schuin- of vetgedrukt. In dat deel van de tekst beantwoordt de journalist enkele belangrijke vragen over het onderwerp en geeft hij de hoofdgedachte van zijn tekst kernachtig weer. Loperwerkwoorden zijn vage werkwoorden met weinig of geen betekenis. Ze zijn onnauwkeurig en weinig concreet. Ze geven de lezer van de tekst weinig informatie. Je vervangt ze beter door werkwoorden die een concrete betekenis hebben. Wanneer je gaan vervangt door stappen, klauteren, klimmen of vooruit spartelen, krijgt de lezer een veel beter beeld van wat er gebeurt. Maken is een ander loperwerkwoord dat vaak gebruikt wordt. Concrete werkwoorden zijn produceren, ontwikkelen, knutselen of bouwen. Synoniemen zijn woorden die (ongeveer) dezelfde betekenis hebben. misdadig – gemeen – boosaardig – slecht wandelen – stappen – gaan Verwijswoorden verwijzen terug naar iets wat al vernoemd is of wijzen vooruit naar iets wat kort daarna komt. Ze voorkomen dat dezelfde woorden herhaald worden. In teksten worden de voornaamwoorden hij, zij, deze, die, hun, onze … heel vaak gebruikt als verwijswoord. © VAN IN
