8 minute read
Les 22 Gedichten lezen en beleven
les 22 Gedichten lezen en beleven Je verwoordt je 1 gedachten en gevoelens bij gedichten
2
Je verbindt gedichten aan ervaringen uit het dagelijks leven 3
Je gaat na hoe teksten een bepaalde emotie kunnen oproepen
1
een gedicHt begrijpen
1 Waarvoor staat het letterwoord ‘fomo’? Leg in je eigen woorden uit wat het betekent.
2 Dat gevoel overvalt iedereen wel eens, maar sommigen zijn er vatbaarder voor dan anderen. Welke tip zou je hen geven?
3 Patrick McGinnis, een Amerikaanse schrijver en econoom bedacht naast ‘fomo’, het letterwoord ‘fobo’.
Dat betekent fear of better options. Doe de quiz!
Heb jij last van fobo?
A Het kiezen van een film via een streamingdienst neemt bij jou meer tijd in beslag dan het kijken zelf. 1 Dat klopt volledig! 2 Ik weet meestal meteen wat ik wil kijken.
B Vind je het moeilijk om een keuze te maken wanneer je voor de chips staat in de supermarkt en je moeder gezegd heeft dat je slechts één zak mag meebrengen? 1 Ja, ik kan nooit kiezen, meestal vraag ik het aan mijn broer of zus of neem ik toch stiekem twee zakken mee. TRAJECT NederlaNds 3 lITeraTUUr
2 Nee, ik heb een favoriete smaak, dus de keuze is snel gemaakt. © VAN IN
C Op maandagavond vragen twee vrienden of je op vrijdag mee naar de film wilt met hen. Maar die ochtend op school hoorde je ook iets over een verjaardagsfeest op vrijdag. Je hebt geen idee of je uitgenodigd bent, maar je zou daar wel veel liever naartoe gaan ... Wat doe je? 1 Je vertelt je twee vrienden dat je nog niet zeker bent of je kunt en dat je hen tegen vrijdag iets zult laten weten. Hopelijk wordt in de loop van de week dan alles duidelijk. 2 Je zegt meteen toe: anders heb je misschien helemaal geen plannen op vrijdag.
D Scroll je soms uren door websites op het internet op zoek naar de perfecte sneakers? Om dan uiteindelijk met volle winkelmandjes en verlangslijstjes je laptop zuchtend weer dicht te slaan? 1 Ja, heel herkenbaar! 2 Nee, ik ga gewoon naar de winkel, daar heb je niet zo belachelijk veel keuze.
E Je beste vriend(in) vraagt je of je deze zomer mee op kamp wilt. Je kersverse lief gaat met zijn ouders op reis en je mag mee, en een groepje vrienden van school nodigt je uit om mee naar Pukkelpop te gaan. HELP - Dat klinkt allemaal goed en je hebt slechts budget om één ding van dat alles te doen. Hoe reageer je?
4 Lees nu dit gedicht van Geert De Kockere We kunnen zoveel zijn, zoveel zelfs dat we soms te weinig zijn. Omdat we niet kunnen kiezen wát we willen zijn. Het is de weinigheid door het teveel. En de vraag blijft steeds: moeten we van alles wat zijn of moeten we van iets alles zijn? Was ik uw dokter, dan zei ik: Maak u zoveel mogelijk zo weinig mogelijk zorgen. Geert De Kockere LES 22 gedicHten lezen en beleven 247
1 Je reageert enthousiast tegenover iedereen en schuift je beslissing vooruit. Je zult op het laatste moment beslissen, wanneer je alle mogelijke informatie hebt. a Dit gedicht gaat ook over fobo. Leg uit. b Herken je jezelf in het gedicht? Lig je soms wakker van die keuzes? Kun je een voorbeeld geven?
2 Je wilt niemand aan het lijntje houden en beginnen uitkijken naar iets, dus je hakt de knoop door, vandaag nog! Hoeveel keer koos je voor het eerste antwoord?
4-5 keer: Fobo zit in je bloed. Je twijfelt de hele dag door.
2-3 keer: Af en toe heb je last van keuzestress en heb je dus wel eens fobo.
0-1 keer: Jij hebt absoluut geen last van fobo. Je weet perfect wat je wilt. © VAN IN
5 Denk je dat mensen vroeger minder last hadden van fobo? Waarom?
2
een gedicHt beleven
1 Beluister het gedicht Dit is een brief aan vaders en moeders van
Tjitske Jansen.
2 Vat kort samen waarover het gedicht gaat. Dit is een brief aan vaders en moeders.
Ik ben het kind. Hou me vast en kijk naar me. Til me op, zet me neer, laat me gaan. Het kan mij niet schelen hoe u uw geld verdient En of u succesvol bent. Geld daar kun je snoep van kopen, maar ik hoef geen dure koeken bij de chocolademelk. Alleen maar een dropje op mijn knie als ik gevallen ben. Alleen maar op schoot En als ik op schoot zit, moet u niet altijd tv kijken. En als u mij een verhaaltje vertelt, 248 TRAJECT NederlaNds 3 lITeraTUUr 3 Orden de volgende woordgroepen onder wat ‘belangrijk’ of ‘onbelangrijk’ is voor het kind. aandacht krijgen succesvolle ouders hebben vastgehouden worden dure dingen krijgen de job van de ouders verhaaltje vertellen op bed tv kijken getroost worden belangrijk onbelangrijk ga dan op de rand van mijn bed zitten. En zeg dat ik mijn ogen dicht mag doen. En vraag me hoe het was vandaag want dat begrijp ik best. En ik zal zeggen dat het fijn was vandaag. En blijf dan na dat verhaaltje nog even zitten. En kijk dan naar me. Tjitske Jansen. Het moest maar eens gaan sneeuwen © VAN IN
4 Markeer enkele voorbeelden van ‘aandacht krijgen’ die de ik-figuur in het gedicht aanhaalt.
5 Wat voor soort ouders zou de ik-figuur in het gedicht kunnen hebben?
6 Als je nog ergens één regel mocht toevoegen aan het gedicht, welke zou dat dan zijn?
onthouden
Voor sommige gebeurtenissen en gevoelens vinden we moeilijk woorden. Op die momenten helpen gedichten. Ze kunnen ons troosten of drukken een gevoel uit dat we op een bepaald moment ervaren. Niet toevallig zijn geboortes, huwelijken en begrafenissen momenten waarbij poëzie vaak gebruikt wordt.
In een gedicht probeert een auteur een sfeer over te brengen en een boodschap naar de lezer te brengen.
3
een gedicHt beSpreKen
LES 22 gedicHten lezen en beleven 249 Als ik een man was zou ik wel weten hoe mij lief te hebben. Ik zou mijn plotselinge droefheden een bedding geven, mijn natte haar naar achteren strijken, mijn boodschappenlijstjes zou ik aanbidden en proberen te doorgronden. Ik zou mijn lege flessen naar de glasbak dragen en zeggen `onze’. Ik zou mij aaien en met mijn oor op mijn buik willen horen tot waar mijn hart harder bonsde. Ik zou chocola voor mij kopen en die niet helemaal opeten maar ook een stukje voor mij bewaren. Ik zou naar vroeger vragen en de naam van de hond van mijn eerste © VAN IN
man’s tweede vrouw zelfs onthouden. Ik zou mij loslaten zodra ik los wou en ik zou mij vertrouwen waar ik ook heen wou. Ik zou mij afhalen als ik terugkwam en dan blij zijn. Ik zou zelf (als ik die man was) niet vaak weg zijn, maar trouw tot in de dood (na honderd jaar) en van al mijn onderkinnen de een nog mooier dan de ander vinden en heerlijk hoe ik rook.
Judith Herzberg. Hoe
1 Verschillende aspecten van een relatie komen aan bod. Kun jij de onderstaande woorden achter de verzen in het gedicht plaatsen?
Kies uit: verrassing – taakverdeling – zachtheid (x3) – troost – interesse – vertrouwen (x2) – respect (x2) – vrijheid
2 Vat kort samen waarover het gedicht gaat.
250 TRAJECT NederlaNds 3 lITeraTUUr 3 Markeer minimaal drie dingen in het gedicht die jij ook erg belangrijk vindt. a Waar moet jij verder spontaan aan denken als je dat leest? b Wat vind jij erg belangrijk bij je partner? 4 Schept de ik-figuur een realistisch beeld volgens jou? Leg uit waarom je dat (niet) vindt. 5 Vind je het een geslaagd gedicht? Waarom (niet)? © VAN IN
4
een gedicHt ScHrijven
1 Lees onderstaande tekst uit De Volkskrant.
a Vat de inhoud in één zin samen.
b Leg uit wat een associatie is.
c Hoe zou een dichter met dit onderwerp aan de slag kunnen gaan?
GEUR ALS SNELWEG NAAR ONZE EMOTIES
‘Wanneer hersengebieden die de geur herkennen tegelijk worden geactiveerd met hersengebieden die gedrag aansturen, ontstaat een associatie.’
Die associaties zijn bijna onverbrekelijk. Zo slecht als het bewustzijn geuren weet te benoemen, zo sterk is de associatieve band. Ruik een krijtje en je bent terug naar school. Snuif de lucht van LES 22 gedicHten lezen en beleven 251
draadjesvlees en je voelt je weer helemaal terug in het huis van je oma. Loop langs een pan met mosselen en je herinnert je die keer dat je ervan over je nek bent gegaan zo heftig, dat het bijna weer gebeurt. Geur is een directe snelweg naar ons verleden en naar onze emoties. Bron: www.volkskrant.nl De geur van tijd Tijd heeft een geur ik heb hem zelf geroken toen mijn vader het liet zien het oude kerkje bij Wijns in Friesland. ‘Moet je eens kijken,’ zei hij. ‘Je ruikt hier een paar eeuwen.’ Ik keek, stak mijn neus naar voren. En tussen de muur en de deur rook ik tijd stof en verheven woorden vreugde, oude kleren tranen en hout. Remko Ekkers. De geur van tijd
2 Lees het gedicht De geur van tijd tweemaal hardop. a Wat bedoelt de dichter met ‘Je ruikt hier een paar eeuwen’? b Vergelijk dit gedicht met wat je bij 1c noteerde. Welke gelijkenissen of verschillen zie je? de associatie: zie antwoord bij opdracht 6b over zijn nek gaan: overgeven woord © VAN IN
3 Hoe ruikt de tijd volgens jou? Denk aan je vroegste geurherinneringen en vul het schema aan met je eigen gedicht.
Tijd heeft een geur
ik heb hem zelf
geroken toen
‘Je ruikt hier
Ik keek, stak mijn neus
naar voren.
En tussen
rook ik tijd ‘, zei
en
Bij synesthesie vermengt de schrijver of de spreker indrukken van twee zintuigen. Het maanlicht ritselt in een plas. In die zin worden zicht (het maanlicht), en gehoor (het ritselen) vermengd om de weerspiegeling in een plas weer te geven. Synesthesie komt ook geregeld voor in het ‘gewone’ taalgebruik. Warme kleuren zijn hip dit jaar. (= gevoel en zicht) Hij houdt van de frisse geur van gemaaid gras. (= gevoel en geur) 252 TRAJECT NederlaNds 3 lITeraTUUr
