Ekonomija Frar 2024

#28

10 ta' Frar 2024

Interviata mal-eks Prim Ministru Joseph Muscat p2 | Introduzzjoni ta’ skema bħal din hija f ’waqtha p3

L-ISFIDA FIL-PREZZIJIET TAL-IKEL F'MALTA

Nota mill-Edituri

Omar Vella

Nirayl Grech

L

-inflazzjoni qed tonqos kemm fiż-Żona Ewro u kif ukoll f’pajjiżna. Dan ġie kkonfermat f’artiklu miktub mid-Deputat Gvernatur talBank Ċentrali, li qal li, filwaqt li l-inflazzjoni qed tonqos kemm fiż-Żona Ewro u anke f’pajjiżna, ġie nnotat li, mit-tielet kwart tal-2023 ’il quddiem, l-inflazzjoni fil-prezz tal-ikel f’pajjiżna bdiet tiddevja minn dik fi prodotti u servizzi oħrajn.

Sa Settembru li għadda, l-andament tal-prezzijiet f’Malta kien jixbaħ ħafna dak ta’ Ċipru u tal-Italja. Waqt li minn hemm, imbagħad, l-inflazzjoni fl-oġġetti tal-ikel naqset bi 2.5% fl-Italja u saħansitra b’4.9% f’Ċipru, f’Malta din naqset b’0.5%.

Minkejja dawn l-eventwalitajiet iżda, dan l-aħħar f’pajjiżna iddaħħlet fis-seħħ bi ftehim bejn il-Gvern, l-importaturi u sidien ta' ħwienet, skema li l-għan tagħha hu li minbarra roħs filprezz ta' ċertu prodotti, jkun hemm ukoll stabbiltà fil-prezzijiet tal-ikel almenu sal-Budget li jmiss.

Din l-inizjattiva flimkien ma’ miżuri oħra hija intenzjonata li sserraħ moħħ il-familji Maltin u Għawdxin, li għad-disa’ xhur li ġejjin, il-prezzijiet ta’ aktar minn 400 prodott essenzjali minn 15il kategorija differenti mhumiex se jogħlew u se jibqgħu stabbli.

Wieħed mill-aktar ekonomisti Amerikani rinomati, John Kenneth, kien qal li fl-ekonomija tas-suq il-prezz offrut jingħadd biex jiġi prodott ir-riżultat mixtieq.

Filwaqt li nemmnu li l-kompetizzjoni għandha l-vantaġġi tagħha, b'danakollu, jekk is-suq jitħalla jsuq waħdu u għal riħu jaf iħalli konsegwenzi serji l-iktar fuq dawk vulnerabbli għax jista' joħloq ġungla fil-prezzijiet.

Jekk jiġri hekk ikompli jitnaqqar il-'purchasing power' tal-familji fil-gżejjer tagħna.

2

EKONOMIJA | 10 ta’ Frar 2024

IL-PREZZIJIET SE JIBQGĦU L-INKWIET EWLIEN TAL-EKONOMIJA F'KULL PAJJIŻ FID-DINJA - L-EKS PRIM MINISTRU DR JOSEPH MUSCAT “Il-pressjoni se tibqa ġejja mill-aktar kwistjoni sempliċi, jiġifieri l-provvista tal-materjal li hemm bżonn biex jiġu prodotti l-aktar affarijiet essenzjali għall-għejxien talbniedem. Il-fjuwil għad-dawl u energija. Il-qamħ għal ħobż u l-ikel. L-azzar għal bini” Dan qalu l-eks Prim Ministru Dr Joseph Muscat f’intervista li kellu ma’ din il-gazzetta, fejn irrimarka li kull ħaġa li fixkel l-aċċess għal materjal imsemmi qabel, twassal għal prezzijiet ogħla u li din timpatta direttament il-ħajja ta’ kulħadd.

Dwar dan Muscat żied jgħid li dan kollu għaliex illum -il ġurnata wieħed ma jistax jgħix mingħajr dawl fid-dar jew inkella saħansitra mingħajr saqaf fuq rasek. Qal ukoll li bla dubju wieħed ma jistax jgħix mingħajr ma jiekol.

B’referenza internazzjonali, huwa enfasizza fuq il-fatt li l-gwerer ma jġibux biss ttelf ta’ ħajja, iżda li jwasslu biex jiġi mfixkel l-aċċess għal materjal, imsejjaħ ‘supply chains’ u b’hekk jogħlew il-prezzijiet.

Ma’ din il-gazzetta spjega li għalhekk, il-gvernijiet madwar id-dinja qegħdin jaraw kif jieħdu deċiżjonijiet biex jipproteġu lin-nies minn dawn l-effetti.

Dwar il-gvern ta’ pajjiżna, Joseph irrimarka li l-Gver qed jagħmel dan billi ma jħollix il-kontijiet tad-dawl, billi jnaqqas it-taxxi fuq il-propjeta' u jiftiehem mal-ħwienet dwar prezzijiet tal-ikel.

Temm jgħid; “Se jkun bżżejjed? Dejjem wieħed irid jagħmel aktar iżda żgur li f' Malta qed isir aktar minn f' ħafna pajjiżi oħra”.

10 ta’ Frar 2024 | EKONOMIJA

Introduzzjoni ta’ skema bħal din hija f’waqtha - L-EKONOMIST PHILIP VON BROCKDORFF

“

L-iskema li tħabbret biex il-prezzijiet ta’ numru kbir ta’ prodotti tal-ikel jorħsu, għad irridu naraw kemm din l-iskema se tkun effettiva. Madankollu, l-introduzzjoni ta’ skema bħal din hija f’waqtha u jekk titħaddem sew għandha zzomm stabbilta’ fil-prezzijiet sal-Budget li ġej”.

Dan qalu l-ekonomista Philip Von Brockdorff f’intervista ma’ din il-gazzetta, fejn spjega kif minkejja l-inċertezza kkawżata minn kunflitti flLvant tal-Ewropa u fil-Lvant Nofsani, l-ekonomija Maltija baqgħet reżiljenti, fejn l-ekonomija baqgħet tikber u l-ħolqien ta’ impjiegi baqa’ għaddej b’ritmu qawwi. Dwar l-inflazzjoni, huwa qal li r-rata bdiet tinżel iżda l-għafsa taż-żidiet filprezzijiet kemm fuq ikel u servizzi bdiet tinħass.

Aċċena li d-deċiżjoni politika biex jinżamm issussidju fuq l-enerġija u l-fjuwil għenet biex irrata ta’ inflazzjoni tibda tinżel u fl-istess waqt issostni l-konsum.

Brockdorff qal; “L-IMF u l-Kummissjoni Ewropea qed jinsistu biex dawn is-sussidji jitneħħew.

Filwaqt li hu minnu li s-sussidji mhumiex soluzzjoni permanenti, biex jitneħħew, dan irid isir b’mod gradwali u meqjus u fl-istess waqt

jiddaħlu mizuri bħal income support, lill-familji vulnerabbli u inċentiv fiskali jew tax credits biex familji jinvesti aktar f’apparti energy saving L-ghan ta’ dawn iż-żewġ miżuri jkun biex itaffi l-impatt tat-tneħħija tas-sussidji u jiġġenera l-attivita’ ekonomika konsistenti mal-għanijiet biex jitnaqqsu l-emissjonijiet”.

L-inflazzjoni diġa’ beda jinħass jew le. Staqsejna lill-ekonomist dwar dan, fejn qalilna li l-għoli talħajja beda jinħass u jista’ jwassal għal konsum anqas ta’ ċertu prodotti jew servizzi. Qal li dan jista’ jwassal ukoll għal tnaqqis fir-rata ta’ tkabbir ekonomiku. Hu necessarju għalhekk li jkompli jiżdied l-investiment kemm privat u dak fis-settur pubbliku biex jagħmel tajjeb għal dan it-tnaqqis”.

Saħaq li t-tkomplija ta’ investiment fir-riċerka u innovazzjoni fuq il-post tax-xogħol għandha tibqa’ priorita’ sabiex tisaħħaħ il-kompetitivita’

fl-ekonomija. Żied jgħid li dan hu konsistenti malpolitiku tal-Unjoni Ewropa f’mument fejn l-UE ħadet deċiżjoni biex tnaqqas id-dipendenza fuq l-enerġija konvenzjonali u tinvesti aktar fis-settur tal-enerġija alternattiva kif ukoll fis-settur talmanifattura avvanzata.

Temm jgħid li din il-bidla ma tistax isseħħ mingħajr l-involviment tal-imsieħba soċjali li f’pajjiżna tibqa’ relativvament b’saħħitha u li s’issa wasslet għal deċiżjonijiet effettivi.

Qal ukoll li dan għandu jgħin fit-transizzjoni tal-mudell ta’ tkabbir ekonomiku li bilfors irid jgħaddi minnu pajjiżna fis-snin li ġejjin: mudell aktar sostenibbli ekonomikament, soċjalment u ambejntalment.

3

4

EKONOMIJA | 10 ta’ Frar 2024

Aktar minn €25 miljun oħra fil-bwiet ta’ aktar minn 63,000 benefiċjarju Dawk li se jibbenefikaw huma benefiċjarji tal-: ❑ Bonus għal dawk li ma jikkwalifikawx għal pensjoni kontributorja ❑ Għotja għal Ċittadini Anzjani ❑ Benefiċċju Addizzjonali għall-Ogħli tal-Ħajja ❑ Pensjonanti imwielda qabel l-1962 ❑ Pensjonanti Romol

Aktar minn €25 miljun oħra fil-bwiet tal-anzjani, pensjonanti u familji Pagamenti ta’ benefiċċji soċjali fi Frar

Ħlas ta’ bonus lil persuni li ma jikkwalifikawx għall-pensjoni kontributorja Il-bonus din is-sena qed jerga jiżdied b’ € 50 u jitla’ għal ❑ €500 għal dawk li ħallsu bejn sena u 4 snin kontribuzzjonijiet tas-sigurta’ soċjali ❑ €600 għal dawk li ħallsu bejn 5 u 9 snin kontribuzzjonijiet 2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

Bejn sena u 4 snin kontribuzzjonijiet

€100

€100

€150

€150

€200

€200

€250

€400

€450

€500

Bejn 5 u 9 snin kontribuzzjonijiet

€200

€200

€250

€250

€300

€300

€350

€500

€550

€600

12,963 persuna ser jirċievu dan il-Bonus b’nefqa li tlaħħaq madwar €7.2 miljun ❑ Il-bonus jitħallas darba fis-sena u l-aktar li jibbenefikaw minnu huma nisa (93.3%), il-biċċa l-kbira miżżewġa, u 6.7% huma irġiel. ❑ Dawk il-persuni li jilħqu l-eta’ ta’ l-irtirar tul din is-sena u jkunu eliġibbli wkoll matul is-sena, ikunu qed jitħallsu aktar tard iżda l-ammont talbonus ikun pro-rata. ❑ Mis-sena d-dieħla imbgħad jibdew jitħallsu l-ammont sħiħ tal-bonus. ❑ Dawk il-benefiċċjarji li jilħqu l-eta’ ta’ 75 sena, jibqgħu jirċievu l-bonus flimkien mal-Għotja għal Ċittadini Anzjani. ❑ B’kollox, minn meta ġie varat il-benefiċċju fl-2015 tħallsu kważi €41 miljun lil dawk eliġibbli.

10 ta’ Frar 2024 | EKONOMIJA

39,980 persuna se jirċievu l-Għotja għal Ċittadini Anzjani għal nefqa ta’ €14.9 miljun Il-pagamenti ser isiru lil persuni fl-eta’ ta’ 75 sena jew akbar li jgħixu fi djarhom jew mal-qraba, kif ukoll lil dawk l-anzjani li jħallsu minn buthom biex jgħixu fi djar tal-kura privati. ❑ Dawk fl-eta’ bejn 75 u 79 sena jirċievu €300 fis-sena. ❑ Dawk fl-eta’ ta’ 80 sena u aktar jitħallsu €450 fis-sena (żieda ta’ €50 fl-2024).

Persuni li jagħlqu 75 sena matul is-sena jkunu eliġibbli wkoll, iżda l-ħlas tagħhom ikun pro-rata minn meta jagħlqu żmienhom. Mill-2025 ‘l quddiem l-għotja jieħduha sħiħa.

L-istess jiġri fil-każ ta’ dawk li jilħqu l-eta’ ta’ 80 sena din is-sena. L-ammont talgħotja tagħhom jitla’ għal rata ogħla, iżda għal din is-sena jkun pro-rata.

L-aktar li jibbenefikaw huma nisa (55.4%) waqt li irġiel hemm 44.6%.

Twettiq ta’ żewġ miżuri oħra li jolqtu pensjonanti li twieldu qabel l-1962 ❑ L-ewwel miżura hija garanzija liż-żidiet fil-pensjoni jibqgħu ikunu listess għall-pensjonanti kollha. ❑ Tneħħiet anomalija maħluqa fl-2006 li biha minn din is-sena ‘l quddiem il-pensjonanti li twieldu qabel l-1962 setgħu jibdew jieħdu żidiet anqas minn ta’ dawk li twieldu wara. ❑ It-tieni miżura tikkonċerna d-Dħul Pensjonabbli Massimu (is-ceiling talpensjoni). ❑ Dawn huma persuni lis-salarju kurrenti tagħhom, li kieku kienu għadhom jaħdmu, jaqbeż d-Dħul Pensjonabbli Massimu.

3,520 familja oħra jitħallsu €1.15 miljun f’Benefiċċju Addizzjonali kontra l-Għoli tal-Ħajja ❑ Il-pagament jsegwi dak li tħallas f’Diċembru li għadda u li kien laħaq 92,364 familja. ❑ B’hekk l-għadd totali ta’ familji benefiċċjarji tela’ għal 95,884 (madwar 200,000 persuna) b’nefqa globali ta’ €16 miljun. ❑ Il-pagament jkopri mill-bidu ta’ Jannar sal-aħħar ta’ Ġunju.

It-tieni pagament, li jkopri l-kumplament tas-sena, ser jitħallas f’Mejju.

€2.5 miljun fi kważi 5,000 reviżjoni tal-pensjoni ta’ dawk li twieldu qabel l-1962 ❑ Nhar is-Sibt ser isir il-ħlas ta’ żieda sa massimu ta’ €9.47 fil-ġimgħa addizzjonali lil 4,964 pensjonant minn aktar minn 10,000 li mistennija jibbenefikaw minn din il-miżura. ❑ Huma ser jitħallsu rata tal-pensjoni ogħla kif ukoll jirċievu l-pagament talarretrati tagħhom mill-ewwel tas-sena. ❑ Il-kumplament jitħallsu ż-żidiet dovuti lilhom fil-ġimgħat li ġejjin. ❑ L-aġġustament tas-ceiling tal-pensjoni tagħhom ser jissokta b’mod gradwali fissnin li ġejjin sakemm dan jilħaq l-istess livell ta’ persuni li twieldu fl-1962 jew wara. ❑ Din il-miżura ma’ tapplikax għal dawk il-persuni li d-dħul pensjonabbli tagħhom huwa anqas mid-Dħul Pensjonabbli Massimu għax il-pensjoni tagħhom hija diġà ibbażata fuq is-salarji sħaħ li kellhom.

Żieda addizzjonali għal 1,650 pensjonanti romol ❑ Pensjonanti romol mid-9 ta’ Frar ser ikollhom titjib fil-pensjoni tagħhom li qed isir bit-tkomplija ta’ proċess li għandu jwassal biex finalment sa 3 snin oħra jibdew jitħallsu l-pensjoni sħiħa li kellhom dritt għaliha l-konjuġi tagħhom kieku għadhom ħajjin. ❑ Din hija t-tielet sena konsekuttiva li qed isir dan l-aġġustament tal-pensjoni bissaħħa ta’ miżura tal-baġit varata fl-2022. ❑ Iż-żieda li tkun addizzjonali mal-€15 li ħadu fil-bidu tas-sena tkun tvarja skont is-salarji li kellhom kellhom żwieġhom meta sfaw nieqsa. ❑ B’kollox se jkunu qed jirċievu ż-żieda 1,650 romol minn madwar 7,000 li ser igawdu minn din il-miżura. ❑ Il-kumplament jitħallsu ż-żidiet dovuti lilhom fil-ġimgħat li ġejjin bl-arretrati mill-bidu tas-sena.

5

6

EKONOMIJA | 10 ta’ Frar 2024

Il-ftehim bejn il-Gvern u l-importaturi tal-ikel se jwassal għall-stabbilita’ekonomika - L-ekonomista Clint Azzopardi Flores

“

Riċenetament il-gvern Malti laħaq ftehim li kien ukoll meqjus bħala it-tielet patt soċjali dwar ilqbil tal-istabbilità tal-prezzijiet ta’ madwar 400 mitt prodott, li skont statistika lokali jidher li huma importanti għall-konsumatur Malti u li jintużaw fid-dieta Maltija.

Naturalment, meta tqabbel l-għoli tal-ħajja li għaddew minnu pajjiżi Ewropej u dak li esperjenzajna Malta, id-differenza kienet waħda sostanzjali kieku ħallejna is-suq, isuq”.

Iddikjara dan, l-ekonomista Clint Azzopardi Flores f’intervista ma’ din il-gazzetta, fejn irrimarka li kien ikun ferm iktar agħar kieku il-gvern Malti ma daħalx sabiex jilqa’ għall-impatt speċjalment id-daqqa fil-prezzijiet tal-enerġija. F’dan l-aspett, Flores qal li l-Gvern ta’ pajjiżna kien proattiv.

Spjega kif b’dan il-patt soċjali il-ġdid, li se jtawwal sa Ottubru li ġej, fejn il-prezzijiet ta’ l-istess prodotti msemmiha se jibqgħu stabbli, se jkompli iwassal għall-stabbilità ekonomika. Saħaq li apparti minn hekk, meta wieħed iqis il-benefiċċji li ta il-gvern Malti fl-aħħar baġit u ż-żieda maqbula fil-paga minima, dawn se jkomplu jwasslu sabiex jgħinu għall-istabbilita’ fil-baġit tal-konsumatur.

B’rferenza għal rapporti internazzjonali, inkluż dawk tal-fond monetarju Ewropew, Flores qal li jekk parti mill-għoli tal-ħajja mhux se jintrefa’ mis-settur privat, se tkun problema sabiex noħorġu minnu b’mod immedjat fuq livell Ewropew, anke jekk fiż-żona ewro il-prezzijiet stabilizzaw. Ir-rapporti Ewropej qed juru li kważi 50% tal-għoli tal-ħajja ġej minn profitti ta’ korporazzjonjiet kbar.

Kull ma jkun qed jiġri f’dal-każ hu li l-prezzijiet ma jkunux qegħdin jogħlew bl-istess rata li jkunu għolew fiż-żmien ta’ qabel.

Meta mistoqsi huwa x’jaħseb, huwa qal; “Naħseb li ekonomikament, Malta se tibqa’ għaddejja bil-momentum li qabdet ta’ tkabbir ekonomiku li jista’ jibqa’ sostnut, inkluż bis-sussidji li qed jingħataw kemm fuq il-fjuwil u d-dawl u l-ilma. Nemmen li s-sajf li ġej se jkun wieħed tajjeb ħafna u li wara l-elezzjonjiet tal-Parlament Ewropew irridu nibqgħu nsostnu dak li bnejna fl-aħħar snin.”

Irrefera għall-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew u l-Kummissjoni il-ġdida li mistennija tinħatar wara Ġunju u li dawn mhux biss se jkunu deċiżivi għall-ekonomija Ewropea imma anke għad-diplomazija. Jekk l-Unjoni Ewropea se tibqa’ twebbes rasha fejn tidħol il-kwistjoni ta’ militar jista’ jkun li prospetti ekonomiċi Ewropej jiddgħajfu jekk jitilgħu r-Repubblikani fl-Istati Uniti f’Novemebru li ġej.

Fuq l-aspett internazzjonali, l-ekonomista qal li bħalissa għaddej ftit diżgwid in-naħa tal-Yemen.

Spjega li din hi kwistjoni ftit prekarja minħaba li ħafna ġarr tal-merkanzija jgħaddi minn maġenb ix-xtut tal-Yemen, fejn militanti u ribelli qed joħolqu distabbilizzazzjoni għax qed jattakkaw vapuri tal-merkanzija. F’dal-każ tkun qed tinħoloq insabbilità fil-poloz tal-assigurazzjoni tal-ġarr tal-merkanzija u l-vapuri ukoll. Dan jista’ jwassal ukoll għal żieda fil-prezzijiet tal-poloz tal-assigurazzjoni li imbgħad jingħaddu lill-konsumatur.

Skontu pajjiżna qed jagħmel pass kbir fejn tidħol il-kompetittivita, minħabba li l-prezzjiet anke għan-negozji, għaż-żmien li ġej se jibqgħu stabbli. Staqsejna l-ekonomista dwar dan, fejn qalilna li l-gvern Malti fiż-żmien li ġej, li jista’ jagħmel hu li jimbotta fuq livell Ewropew l-idea li jkun hemm stabbilità fil-prodotti jekk hemm risjku ġeopolitiku fil-Yemen li jista’ jwassal għal ċaqliqa fil-prezzjiet li semmejna ftit qabel, minħabba l-attakki fuq vapuri tal-ġarr tla-merkanzija. Li tista’ wkoll tagħmel l-Unjoni Ewropea hu, li minflok tiffoka biss fuq l-Ukrajna, twaqqaf missjoni militari, sabiex tistabbilizza iz-zona tla-Yemen bħalma kienet għamlet ukoll fis-Somalia minħabba l-piraterija u l-ħtif ta’ vapuri tal-merkanzija.

Temm billi qal; “Fl-aħħar nett nawgura li l-privat jidħol jinvesti aktar. Issa huwa il-mument li jagħmluh ħalli kif ikun hemm imbotattura fuq livell Ewropew u anke internazzjonalment, ikunu lesti sabiex ibigħu il-prodotti u s-servizzi tagħħom, relattivament m’oħrajn li ma jkunux qed jinvestu. Jekk il-gvern Malti jibqa’ għaddej b’dan l-istil ta’ miżuri li huma mmirati sabiex jgħin ċertu familji ir-ritmu ekonomiku se jibqa’ sostnut, anke għas-sajf li ġej u ż-żmien ta’ wara”.

10 ta’ Frar 2024 | EKONOMIJA

7

8

EKONOMIJA | 10 ta’ Frar 2024

DJALOGU STRATEĠIKU DWAR IL-FUTUR TAL-BIDJA FL-UE

IL-BDIEWA HUMA KRUĊJALI GĦAL PREŻENT U L-FUTUR TAGĦNA

B

is-saħħa tas-settur agroalimentari tal-Ewropa, 450 miljun persuna għandhom aċċess għal ikel sikur, tajjeb għas-saħħa u affordabbli. Ilbdiewa tal-UE huma s-sinsla tal-awtosuffiċjenza alimentari tal-Ewropa, u l-muturi vitali tal-impjiegi u t-tkabbir sostenibbli fiż-żoni rurali. Dawn qed jagħtu kontribut ċentrali għat-tranżizzjoni ekoloġika kollettiva tagħna. Fl-istess ħin, huma jiffaċċjaw sfidi, bħat-tibdil fil-klima u suq globali kompetittiv. Dawn urew reżiljenza notevoli matul pandemija, kriżi tal-enerġija, il-konsegwenzi tal-gwerra ta’ aggressjoni tar-Russja kontra l-Ukrajna, u inflazzjoni għolja.

MARIO FAVA PRESIDENT AKL

Ċertament li jrid ikun hemm ħidma f’ dan is-settur sabiex niżguraw il-provvista tal-ikel tagħna għallfutur. Il-bdiewa madwar l-Ewropa qed jiffaċċjaw sfidi dejjem akbar u huwa għalhekk lik itnħass il-ħtiega ta’ djalogu ferm usa fuq livell Ewropew, fejn bi strateġija ċara jiġu mitigati l-problemi ta’ tisħin fil-klima. Bi ftit ħsieb u ħafna rieda politika, naħseb li l-onteressi talbdiewa flimkien mall-interessi tat-toibdil fil-klima, jistgħu jgħinu lil xulxin.

Permezz ta’ dan il-forum ġdid biex titfassal viżjoni komuni għall-futur tas-sistema tal-biedja u talikel tal-UE, u quddiem sfidi dejjem akbar, l-UE qed tipprova tfittex l-aħjar modi biex tappoġġa lill-bdiewa tal-UE, u tadatta l-politiki agrikoli tal-UE, bil-ħtiġijiet tagħhom f’moħħhom.

Biex twettaq dan, kif imwiegħed fid-diskors tagħha dwar l-Istat tal-Unjoni f’Settembru 2023, il-President von der Leyen nediet id-Djalogu Strateġiku dwar ilFutur tal-Agrikoltura. Kemm se jirnexxilha, wieħed għad irid jara’.

Il-Kummissjoni Ewropea qed tlaqqa’ flimkien il-bdiewa, is-sidien lokali tal-ħwienet tal-ikel, il-bejjiegħa bl-imnut Ewropej, l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi, il-gruppi ambjentali, l-istituzzjonijiet finanzjarji, u l-akkademja biex jaqsmu l-ideat u jisimgħu l-ħtiġijiet tal-bdiewa. l-ewwel laqgħa tad-Djalogu Strateġiku dwar l-Agrikoltura, kellha ssir fil- 25 ta’ Jannar 2024. l-għan tad-djalogu Id-Djalogu għandu jkun wieħed kruċjali għall-iżvilupp ta’ fehim konġunt tas-sistema futura tal-biedja u tal-ikel tal-UE. Se jkun qed jiġi ikkunsidrat dan li ġej; • Kif l-UE tista’ tagħti lill-bdiewa u lill-komunitajiet rurali li jgħixu fihom, perspettiva aħjar, inkluż standard ta’ għajxien ġust • Kif tista’ tipproġetta l-agrikoltura fil-limiti tal-pjaneta tagħna u l-ekosistema tagħha • Kif tista’ tagħmel użu aħjar mill-opportunitajiet enormi offruti mill-għarfien u l-innovazzjoni teknoloġika, li dejjem qed tibqa’ tiżviluppa • Kif tista’ tippromwovi futur sabiħ u b’saħħtu għassistema tal-ikel tal-Ewropa f’dinja kompetittiva, speċjalment minn dak li għaddej viċin tal-kontinet fuq żewħ fronti Id-Djalogu għandu jkun ta’ opportunità biex jinstemgħu

l-perspettivi, l-ambizzjonijiet, it-tħassib u s-soluzzjonijiet tal-bdiewa u ta’ partijiet ikkonċernati ewlenin oħra mill-katina agro-alimentari kollha, bl-għan li tinstab bażi komuni għall-futur tas-settur agro-alimentari talUnjoni.

X’qed tagħmel l-UE dwar l-agrikoltura Il-Kummissjoni Ewropea diġà nediet sistema ta’ appoġġ ta’ 5 snin għall-bdiewa fil-forma ta’ Politika Agrikola Komuni (PAK) ġdida fl-2023. Dan irċieva EUR 300 biljun f’finanzjament u jinkludi inċentivi aktar b’saħħithom biex jgħinu lill-bdiewa Eropej jadottaw prattiki aktar sostenibbli u aktar reżiljenti. Il-bdiewa se jitħallsu aktar għar-rendiment tagħhom jekk inaqqsu wkoll il-karbonju.

Fil-pjanijiet strateġiċi tal-PAK tagħhom, l-Istati Membri qed jidderieġu livelli aktar b’saħħithom ta’ appoġġ lil dawk li l-aktar jeħtiġuh. Pereżempju, aktar minn 10 % tal-pagamenti diretti tal-UE, li jirrappreżentaw EUR 4 biljun fis-sena, se jiġu allokati mill-ġdid għal azjendi agrikoli iżgħar. Żdiedu wkoll l-appoġġi ta’ emerġenza għad-diżastri naturali u x-xokkijiet fil-prezzijiet, kif qed naraw bhaliss.

Fl-2023 l-Ewropa pprovdiet assistenza eċċezzjonali ta’ aktar minn EUR 500 miljun lill-bdiewa l-aktar milquta mill-kriżijiet, fosthom temp sever minhabba t-tibdil filklima. Ta tħassib huwa l-fatt li l-eta’ medja tal-bdiewa

fl-Ewropa hija dik ta’ 57 sena, xi ħaġa li turi li hemm sfida oħra li trid tibda tiġi indirizzata; dik li aktar żgħażagħ jiġu mħajjra jagħzlu dan is-settur bħala d-dħul ewlieni tagħhom.

Miżuri eċċezzjonali tas-suq tal-UE jsaħħu r-reżiljenza tas-settur agrikolu fost kriżijiet Propju fl-24 ta’ Jannar, il-Kummissjoni Ewropea ppubblikat rapport dwar l-użu ta’ miżuri ta’ kriżi meħuda biex jappoġġaw is-settur agro-alimentari talUE mill-1 ta’ Jannar 2014 sal-aħħar tal-2023. Ir-rapport juri li s-sett ta’ għodod legali għal miżuri eċċezzjonali tal-Organizzazzjoni Komuni tas-Swieq (OKS), żviluppat aktar mill-aħħar riforma tal-Politika Agrikola Komuni (PAK), jipprovdi l-flessibbiltà biex jiġu indirizzati diversi tipi ta’ kriżijiet. B’mod ġenerali, il-miżuri adottati wrew li huma effettivi biex jgħinu lill-bdiewa u lill-produtturi tal-UE jlaħħqu mal-impatt tal-kriżijiet.

Il-produzzjoni agrikola hija intrinsikament riskjuża peress li tiddependi fuq ir-riżorsi naturali u l-kundizzjonijiet klimatiċi, u hija influwenzata mill-iżviluppi tas-suq.

Kundizzjonijiet ħżiena tat-temp, żbilanċi severi fis-suq, jew it-tixrid ta’ mard tal-annimali u pesti tal-pjanti jistgħu jwasslu għal fallimenti fil-ħsad u disturbi serji oħra fissuq. Fost kriżijiet tas-suq, azzjoni pubblika speċifika u eċċezzjonali tista’ tkun meħtieġa biex tipprevjeni jew

10 ta’ Frar 2024 | EKONOMIJA

ittaffi ħsarat sinifikanti lill-produtturi u tfixkil fil-katina tal-provvista tal-ikel.

Matul l-aħħar għaxar snin, is-settur agrikolu tal-UE ffaċċja għadd kbir ta’ kriżijiet, inklużi l-effetti tal-pandemija tal-COVID-19, il-gwerra fl-Ukrajna, ilmard tal-annimali, disturbi sinifikanti fis-suq u avvenimenti estremi tat-temp.

Dawn kellhom impatt virtwalment fuq is-setturi agrikoli kollha, madwar l-UE. Avvenimenti bħal dawn spiss ikunu ta’ natura multidimensjonali u imprevedibbli u għalhekk jeħtieġu reazzjonijiet ad hoc u mmirati.

Il-Kummissjoni dejjem kienet lesta li tassisti lill-bdiewa tal-UE fil-bżonn fi ħdan il-possibbiltajiet tas-sett ta’ għodod legali tagħha stabbilit mill-koleġiżlaturi. Mill1 ta’ Jannar 2014 sal-aħħar tal-2023, ilKummissjoni Ewropea adottat 63 miżura eċċezzjonali biex tappoġġa lill-bdiewa u lill-produtturi milquta mit-telf tal-

produzzjoni, mit-tnaqqis tal-prezzijiet, miż-żieda fl-ispejjeż tal-produzzjoni jew mit-tfixkil fil-katina tal-provvista. Dawn il-miżuri wasslu aktar minn EUR 2.5 biljun ta’ fondi tal-UE lis-settur agrikolu tal-UE u wrew is-solidarjetà kostanti talUE lejn il-bdiewa tagħha.

Dawn kienu jinkludu, fost miżuri oħra: • Aktar minn EUR 500 miljun imqassma mill-2014 sal-2018 lill-produtturi tal-UE ta’ frott u ħxejjex friski milquta millprojbizzjoni Russa fuq l-importazzjonijiet tal-UE • Żewġ pakketti ta’ appoġġ fl-2015 u l-2006, b’valur totali ta’ aktar minn EUR 800 miljun, u inkluż it-twaqqif ta’ skema tal-UE għat-tnaqqis tal-produzzjoni tal-ħalib, biex jiġi stabbilizzat is-suq tal-prodotti tal-ħalib u jiġi appoġġat l-introjtu totali tal-bdiewa għad-disturbi klimatiċi fis-suq • Madwar EUR 450 miljun għal miżuri

speċifiċi li jappoġġaw is-settur tal-inbid u li jippermettu lill-produtturi jirrikorru għad-distillazzjoni ta’ kriżi, fost affarijiet oħra biex ilaħħqu mal-impatti talpandemija tal-COVID-19, is-sanzjonijiet kummerċjali u l-iżbilanċi aktar reċenti tas-suq • Pakkett ta’ appoġġ ta’ EUR 500 miljun f’Marzu 2022 biex jappoġġa lill-produtturi l-aktar milquta mill-konsegwenzi serji tal-gwerra fl-Ukrajna • EUR 156 miljun għall-bdiewa filBulgarija, l-Ungerija, il-Polonja, irRumanija u s-Slovakkja l-aktar affettwati mill-importazzjonijiet miżjuda ta’ ċereali u żrieragħ taż-żejt mill-Ukrajna • Kumpens finanzjarju għall-bdiewa milquta mill-kontroll sanitarju u l-miżuri preventivi għall-ġlieda kontra t-tifqigħat tal-influwenza tat-tjur • EUR 330 miljun f’Lulju 2023 għallbdiewa tal-UE minn 22 pajjiż li jbatu minn problemi speċifiċi f’setturi agrikoli differenti, bħal spejjeż ogħla tal-

produzzjoni u l-impatti ta’ avvenimenti estremi tat-temp Il-miżuri eċċezzjonali ntużaw l-aktar biex jgħinu lill-bdiewa fir-rigward tal-ħsarat li sofrew minħabba disturbi fis-suq jew kwistjonijiet relatati mas-saħħa talannimali jew tal-pjanti. Dawn għenu wkoll lill-bdiewa jindirizzaw l-impatti negattivi ta’ avvenimenti estremi ħżiena tat-temp fuq ir-redditi ekonomiċi tagħhom. Irrapport jindika wkoll li, filwaqt li miżuri eċċezzjonali huma dimostrazzjoni ċara tas-solidarjetà tal-UE, l-użu tagħhom m’għandux jipprevjeni lill-bdiewa milli jimmaniġġjaw ir-riskji tagħhom stess, pereżempju billi jirrikorru għal prattiki agronomiċi sostenibbli u ta’ trobbija talbhejjem, u jadottaw għodod u strateġiji xierqa għall-ġestjoni tar-riskju.

9

10

EKONOMIJA | 10 ta’ Frar 2024

Il-Ħolqien ta' Ekosistema ta' Innovazzjoni Diġitali li Tmexxi l-Benessere u s-Sostenibbiltà

M

alta stabbiliet ruħha bħala pijunier fit-trawwim tal-fiduċja u l-iżvilupp responsabbli fi ħdan is-settur diġitali li dejjem qiegħed jevolvi. Filfatt, kienet l-ewwel ġurisdizzjoni fuq livell Ewropew li stabbilixxiet sandbox regolatorju dedikat għal sistemi ta’ Intelliġenza Artifiċjali fuq livell nazzjonali. B’hekk kienet l-ewwel pajjiż li ħolqot ambjent ikkontrollat ​​fejn l-ideat innovattivi setgħu jiffjorixxu b’mod sikur u responsabbli.

L-innovazzjoni responsabbli ġiet xprunata minn dan is-sandbox regolatorju, li min-naħa tiegħu attira parteċipanti globali u wera l-viżjoni tajba li għandha Malta fit-trawwim ta' ekosistema diġitali b'saħħitha. Witta wkoll it-triq għall-qafas regolatorju li jagħti prijorità kemm lill-innovazzjoni kif ukoll lill-protezzjoni tal-partijiet interessati biex ipoġġi lil Malta bħala parteċipant ewlieni flekonomija diġitali, li jattira t-talent, il-kumpaniji, u l-investiment.

Dak li għamlet Malta tliet snin ilu, fis-snin li ġejjin se jkun rekwiżit madwar l-UE. F'mossa storika f'Diċembru li għadda, l-UE ffinalizzat l-ewwel qafas legali komprensiv fid-dinja dwar l-Intelliġenza Artifiċjali: l-Att tal-UE dwar l-Intelliġenza Artifiċjali.

Din il-leġiżlazzjoni ewlenija hija xempju ta' żvilupp responsabbli tal-Intelliġenza Artifiċjali, li tagħti prijorità lis-sikurezza u lill-etika, fejn is-soċjetà tibbenefika mill-Intelliġenza Artifiċjali u b’hekk ittejjeb il-ħajjiet, filwaqt li trawwem l-innovazzjoni.

Mudelli b’fundamenti b'saħħithom se joperaw taħt miżuri ta' trasparenza stretta, jindirizzaw it-tħassib dwar id-drittijiet tal-parteċipant u jippromwovu żvilupp responsabbli. Permezz ta’ Technology Assurance Sandbox, il-Malta Digital Innovation Authority (MDIA) tat eżempju ċar biex twitti t-triq għall-futur fejn l-Intelliġenza Artifiċjali tkun ta’ benefiċċju kemm għas-soċjetà kif ukoll għall-innovazzjoni, u tagħmel id-dinja post aktar sikur u aktar etiku.

L-MDIA għandha rwol kruċjali fl-ekosistema diġitali, billi trawwem il-fiduċja fit-teknoloġija filwaqt li fl-istess ħin tissalvagwardja lil min jużaha, l-iżviluppaturi u l-investituri. Dak li beda bħala ħolma fl-2018, wassal għal rwol ewlieni biex titħaddan firxa usa’ ta’ teknoloġiji avvanzati li b’xi mod ikollhom impatt qawwi fuq il-ħajja tagħna ta’ kuljum. Il-qafas regolatorju tat-teknoloġija f’Malta għadu qed jevolvi, u l-kisbiet tas-snin li għaddew ippreżentaw pedament sod għall-innovazzjoni affidabbli ffukata fuq il-benessere kemm talindividwu kif ukoll tas-soċjetà kollha kemm hi. Il-qafas regolatorju tat-teknoloġija jinkludi diversi għodod u riżorsi li l-kumpaniji jistgħu jużaw biex jivvalutaw ir-riskji u jimplimentaw miżuri ta’ konformità. Inizjattivi bħat-Technology Assessment Recognition Framework (TARF) juri din id-dedikazzjoni, billi jinsġu l-innovazzjoni f’xenarju li jimmira li jsaħħaħ it-tkabbir ekonomiku, itejjeb il-ħajjiet, u jikkontribwixxi għal futur sostenibbli.

Alan Grima Business Development Manager

Din il-qafas ta’ rikonoxximent għandu livelli differenti stabbiliti mill-MDIA u jevalwa b'mod metikoluż l-implimentazzjonijiet ta' Innovative Technological Product, Solution or Service (IDPS).

Permezz tal-metodu ħolistiku tiegħu, TARF mhux biss jagħti gradi varji ta’ rikonoxximent lil diversi

IDPS, iżda wkoll jiggwidahom lejn l-aħjar prattiċi tal-industrija u r-regolamenti tal-UE li qed jevolvu.

Dan irawwem kultura fejn l-innovazzjoni tiffjorixxi b'mod responsabbli, tiżgura l-implimentazzjoni etika u timmassimizza l-impatt pożittiv tagħha.

Iddisinjat bil-ħsieb tal-iskalabbiltà, il-qafas jadatta malajr biex jinkorpora teknoloġiji ġodda tal-IDPS kif meqjus meħtieġ mill-Awtorità. Ilparteċipazzjoni hija volontarja (sakemm ma tkunx meħtieġa mil-liġi), u toffri lis-sidien u lill-operaturi tal-IDPS iċ-ċans li jaqilgħu rikonoxximent għallkontrolli tas-sigurtà tagħhom. Aħseb fiha bħala verifika komprensiva, li tinseġ fil-fond dwar kemm l-IDPS tiegħek huwa ddisinjat, implimentat u mħaddem tajjeb. Xinhu l-għan? Biex tibni l-fiduċja u l-kunfidenza ta’ kull min hu involut, minn regolaturi u investituri sa żviluppaturi u utenti ta’ kuljum billi tagħti aktar s-serħan tal-moħħ lil kull min hu kkonċernat b'sigurtà robusta tal-IDPS. Biex tikkomplementa dan, l-MDIA toffri wkoll rikonoxximent għal Service Providers bħal Technical Experts u Systems Auditors. Persuni li qed ifittxu rikonoxximent għandhom juru kompetenza f'qasam teknoloġiku speċifiku permezz ta' kriterji stabbiliti. Ix-xogħolijiet tagħhom jistgħu jinvolvu evalwazzjonijiet u reviżjonijiet tekniċi. Biex jivvalutaw l-għarfien u l-fehim tagħhom tat-teknoloġija rilevanti u l-proċessi tal-Awtorità, l-applikanti jgħaddu minn valutazzjoni u potenzjalment intervista, li tista’ ssir jew personalment jew onlajn. Id-diliġenza dovuta titwettaq bil-ħsieb li tiġi żgurata sistema robusta u affidabbli.

Rwol ieħor ta' min wieħed jinnota tal-MDIA huwa dak ta’ National Cybersecurity Certification Authority. Hekk kif l-European Union Agency for Cybersecurity (ENISA) adottat l-ewwel skema fi ħdan il-qafas taċ-ċertifikazzjoni tas-Cybersecurity tal-UE ftit jiem ilu biss, l-MDIA hija ppreparata sew biex tipprovdi servizzi ta’ sorveljanza, infurzar, moniteraġġ u assistenza. L-Awtorità qed taħdem mal-korpi ta’ akkreditazzjoni nazzjonali sabiex tiżgura l-moniteraġġ u s-superviżjoni tal-attivitajiet tal-korpi tal-valutazzjoni talkonformità ladarba dawn jiġu stabbiliti f’Malta.

Dan huwa l-isforz konsolidat attwali tagħna biex nippromwovu lil Malta bħala ċentru ta' eċċellenza fil-valutazzjoni tal-konformità.

L-ekosistema ta' innovazzjoni diġitali ta' Malta tiffjorixxi fuq id-direzzjoni multidimensjonali tal-MDIA, li tipprijoritizza kemm il-progress kif ukoll ir-responsabbiltà. L-Awtorità ppermettiet ekosistema bilanċjata għall-ħolqien ta’ teknoloġiji li jarrikkixxu l-ħajjiet u jalimentaw setturi ewlenin. Fl-aħħar mill-aħħar qed tipproteġi lill-konsumaturi u trawwem futur mibni fuq l-innovazzjoni u l-benessere sostenibbli.

10 ta’ Frar 2024 | EKONOMIJA

L-MCA tħabbar miżuri ta’ protezzjoni ġodda li japplikaw għal kuntratti ta’ servizzi tat-telekomunikazzjoni

R

iċentament xi operaturi lokali introduċew klawżoli magħrufin bħala ‘indiċjar tal-prezzijiet’ f’kuntratti tat-telefonija, internet u TV li jippermettulhom jaġġustaw il-prezzijiet tas-servizzi li joffru skont indiċi oġġettiv tal-prezzijiet għall-konsumatur ikkompilat minn istituzzjoni pubblika. Meta l-operaturi jinfurzaw dawn il-klawżoli l-konsumaturi jistgħu ma jingħatawx l-opportunità li jtemmu l-kuntratti tagħhom mingħajr ma jħallsu penali.

Dan is-suġġett kien fiċ-ċentru ta' sentenza tal-2015 millQorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (CJEU) bi tweġiba għal mistoqsija magħmula mill-Qorti Suprema tal-Awstrija li kienet qamet wara tilwima bejn l-Assoċjazzjoni Awstrijaka tal-Konsumaturi u operatur tas-servizz tal-komunikazzjoni elettronika, A1 Telekom Austria AG. Il-Qorti ddeterminat li l-aġġustamenti fil-prezzijiet li jirriżultaw mit-tħaddim ta' klawżola ta' indiċjar tal-prezzijiet li tinsab f'kuntratt, ma jikkostitwixxux modifika kuntrattwali li jobbliga lill-operaturi li jagħtu lill-konsumaturi id-dritt li jitterminaw mill-kuntratt tagħhom mingħajr penali.

L-Awtorità ta’ Malta dwar il-Komunikazzjoni (MCA) esprimiet tħassib serju dwar dan fost oħrajn għaliex xi konsumaturi jistgħu ma jkunux konxji li l-kuntratt tagħhom jinkludi tali klawżoli, kif ukoll għaliex il-konsumaturi ma jistgħux ibassru ż-żieda li biha l-operaturi ser jgħollu l-prezzijiet. L-MCA kienet ikkonċernata wkoll li xi konsumaturi li jkunu marbutin b’kuntratt ma jaffordjawx iż-żidiet u ma jkollhomx għażla oħra ħlief li jibqgħu ma’ dak l-operatur għaliex jekk jitterminaw ilkuntratt ikollom iħallsu penali sostanzjali.

Għaldaqstant, fl-23 t’Awwissu 2023, permezz ta’ konsultazzjoni pubblika, l-MCA proponiet li l-operaturi jibdew josservaw numru ta’ miżuri sabiex isaħħaħ il-protezzjoni tal-konsumatur.

Wara li kkunsidrat ir-rispons sottomess minn sitt partijiet interessati, l-MCA ppubblikat avviż ta’ deċiżjoni fis-7 ta’ Diċembru 2023 li jagħti mandat sabiex l-operaturi li joffru servizzi tal-internet, tat-TV, tal-mowbajl u tat-telefonija fissa, jħarsu numru ta’ obbligi ġodda.

Ftit tal-ġranet ilu seħħ żvilupp importanti f’dan is-suq hekk kif dawk l-operaturi li kienu introduċew dawn il-‘klawżoli tal-indiċjar tal-prezzijiet’ fil-kuntratti tagħhom, infurmaw lill-Awtorità li mhux se jinkludu dawn il-klawżoli fil-kuntratti l-ġodda tagħhom. Fir-rigward ta’ kuntratti li diġà laħqu kkonkludew mal-konsumaturi eżistenti tagħhom, l-operaturi ddeċidew li jżommu dawn il-klawżoli, iżda indikaw li m’għandhomx intenzjoni li japplikawhom.

L-Awtorità ta’ Malta dwar il-Komunikazzjoni tistieden lil kull min għandu xi mistoqsijiet fuq is-suġġett sabiex jagħmel kuntatt permezz tal-imejl fuq customercare@mca.org.mt jew tat-telefown fuq 21336840.

11

12

EKONOMIJA | 10 ta’ Frar 2024 Ekonomija.pdf 1 31/01/2024 11:41

KOLLABORAZZJONI BEJN MALTA ENTERPRISE U MICROSOFT DWAR L-ISTARTUPS C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Il-Malta Enterprise u l-Microsoft qed jaħdmu flimkien biex jenfasizzaw fuq l-importanza tal-innovazzjoni u l-intraprenditorija. Filfatt f’Jannar il-Malta Enterprise u l-Microsoft ikkollaboraw biex jorganizzaw avveniment għall-istartups fl-ekosistema Maltija, fejn ġew ippreżentati servizzi offruti lill-istartups miż-żewġ entitajiet.

Minn perspettiva governattiva, l-Malta Enterprise konsistentament imbuttat l-innovazzjoni u l-imprenditorija fejn fehmet li l-istartups huma importanti għall-iżvilupp ekonomiku ta’ pajjiżna.

ME tmexxi l-imbuttatura għall-istartups L-appoġġ tal-Malta Enterprise wassal għal stejjer ta’ suċċess li qed jgħinu biex Malta titpoġġa fuq il-mappa bħala startup hub reġjonali. L-iskema Business Start mill-Malta Enterprise tat għajnuna lill aktar minn 100 proġett fl-aħħar ftit snin, għajnuna li issarrfet fi €2.8 miljun għal-startups ġodda.

Barra minn hekk, 60 proġett oħra ibbenefikaw minn €25 miljun f’ għajnuna f’forma ta’ self taħt l-iskema Startup Finance.

Il-Kap Eżekuttiv tal-Malta Enterprise, Kurt Farrugia spjega li “l-Malta Enterprise tibqa’ impenjata li tippromwovi l-innovazzjoni u tappoġġja l-iżvilupp ta’ startups u scale-ups.

Għandna l-għan li noħolqu ekosistema li mhux biss tipprovdi għajnuna finanzjarja, iżda wkoll trawwem it-tkabbir tal-istartups. Impenjati li ngħatu viżibilita’ ikbar lill miżuri u servizzi t’appoġġ għall-istartups - kemm dawk offruti minn entitajiet pubbliċi kif ukoll privati. Nixtieq nirringrazzja lill-Microsoft għall-kontribut tagħhom fl-ekosistema tagħna.

Kien ta’ pjaċir li naraw lil Microsoft tipparteċipa b’mogħod attivv fl-Start Up Festival u kuntenti narawhom jestendu s-servizzi tagħhom għal start ups ibbażati f’Malta. Kommessi li

nibqgħu nikkollaboraw mill-qrib fil-futur.”

Appoġġ minngħand Microsoft Filwaqt li l-appoġġ tal-gvern huwa importanti fi kwalunkwe ekosistema ta’ startups, huwa daqstant importanti li jkun hemm kollaboraturi tas-settur privat li wkoll jappoġġjaw lill dawn l-kumpaniji innovattivi ġodda jilħqu l-għanijiet tagħhom.

Microsoft hija waħda minn dawn il-kumapniji fejn għandhom pakkett ta’ servizzi ddisinjat speċifikament biex jgħin l-istartups f’ dak li għandhom bżzonn. Minn soluzzjonijiet tal-cloud computing għal programmi ta’ mentorship, Microsoft toffri startups bl-għodda meħtieġa biex jgħamlu l-ħajja tal-istartups iktar faċli.

Il-kollaborazzjoni bejn il-Malta Enterprise, Tristratus (Microsoft Partner of the Year for Malta) u l-partnership tal-Microsoft jimmarkaw pass ieħor lejn din id-direzzjoni.

Kevin Abela, Direttur Maniġerjali ta’ TriStratus spjega li “b’ l-appoġġ li tiprovdi l-Microsoft for Startups - Founders Hub, startups li jaħdmu b’impenn fuq pjan imfassal tajjeb jistgħu jgħamlu suċċess” Adir Ron, il-Kap tat-Teknoloġija tal- Microsoft għall-istartups spjega li “l-għan huwa li jkun aktar faċli għall-istartups fil-qasam tal-intelliġenza artifiċjali biex jiżviluppaw, iħarrġu, u jmexxu mudelli kumplessi tal-AI.” Kif enfasizzaw il-Malta Enterprise u l-Microsoft, id-dedikazzjoni lejn l-innovazzjoni u l-intraprenditorija tista’ kumpaniji lokali verament jilħqu l-potenzjal tagħhom u biex Malta tiġbed lejha fost l-aqwa startups fir-reġjun.

Jekk għandek idea ta’ startup jew tixtieq tifhem aħjar xi skemi tista tgħamel użu minnhom għamel kuntatt mal-Malta Enterprise fuq connect@startinmalta.com, in-numru 144 jew is-social handles ta’ Malta Enterpris u StartinMalta.