magazine 1512

Wekelijks magazine bij jouw krant • 15 december 2018

Vrij als een vogel of vogels voor de kat?

STEEDS MEER FREELANCERS IN VLAANDEREN

P. 3 - Aantal freelancers stijgt snel Maar vrije ondernemerschap heeft ook een keerzijde

P. 6 - De bluts met de buil De voor- en nadelen van het freelancebestaan

P. 7 - Opinie Sonja Teughels (Voka) Apart statuut voor freelancers is geen sociale afbraak

15 december 2018 - vacature.com

2

Ook freelancers hebben nood aan een hr-beleid Freelancen­is­hot!­Steeds­meer­organisaties­zetten­naast­hun­vaste­medewerkers ook­een­groeiend­aantal­zelfstandigen­in.­Maar­is­zo’n­toenemende­flexibilisering­ van­onze­arbeidsmarkt­zonder­meer­een­goede­zaak­of­hangen­er­risico’s­aan­vast?­ Hr-deskundigen­plaatsen­in­elk­geval­een­hele­reeks­kanttekeningen. ­

­Vroeger­was­het­leven­simpel:­wie­een succesvolle­carrière­ambieerde,­moest aan­vast­werk­zien­te­geraken.­In­ruil voor­je­trouw­en­je­onvoorwaardelijke inzet,­versierde­je­een­ruime­mate­van jobzekerheid.­Maar­de­wereld­is­veranderd.­Tegenwoordig­zijn­werkgevers veel­minder­bereid­om­hun­werknemers­ een­ voorspelbaar­ carrièrepad voor­te­spiegelen.­Waarom­zouden­ze nog­moeite­doen­om­mensen­levenslang­aan­zich­te­binden­als­de­arbeidsmarkt­hen­veel­flexibeler­oplossingen biedt?

OPGELET: DUMPINGGEVAAR! Volgens­een­Europees­onderzoek­van hr-dienstenbedrijf­SD­Worx­en­de­Antwerp­ Management­ School­ (AMS) schakelt­liefst­95%­van­de­bedrijven vandaag­wel­eens­een­freelancer­in.­Gemiddeld­heeft­dik­10%­van­hun­medewerkers­een­zelfstandig­statuut.­Alles

wijst­erop­dat­hun­aantal­de­komende jaren­alleen­maar­verder­zal­toenemen.

Er­zijn­voor­de­werkgever­nu­eenmaal heel­wat­voordelen­aan­verbonden.­Helemaal­bovenaan­prijken­de­grote­flexibiliteit­van­zelfstandigen­(65%)­en­hun specifieke­ kennis­ of­ competenties (63%).­Ook­de­korte­projectduur­kan een­reden­zijn­om­tijdelijk­voor­freelance­versterking­te­kiezen­(55%),­naast het­gegeven­dat­het­gewoonlijk­veel­langer­duurt­om­een­loontrekkende­aan­te werven­(47%).­De­lagere­kost­die­aan een­ freelancer­ verbonden­ is,­ is­ voor 39%­van­de­bedrijven­een­doorslaggevend­argument­en­36%­geeft­aan­dat hun­geprefereerde­kandidaten­gewoon geen­vaste­job­wilden.

Is­het­freelancebestaan­dan­een­en­al­rozengeur­en­maneschijn?­SD­Worx­en AMS­bevroegen­ook­1.874­zelfstandigen­en­hun­antwoord­is­behoorlijk­ge-

nuanceerd.­De­meerderheid­prijst­zich gelukkig­ vanwege­ de­ interessantere jobinhoud­(69%)­en­de­vrijheid­om­zelf hun­opdrachten­uit­te­kiezen­(68%).

Ongeveer­de­helft­(49%)­vindt­een­zelf-

Werknemers kunnen terugvallen op een goede sociale bescherming. Zelfstandigen hebben een veel zwakkere onderhandelingspositie. standig­statuut­beter­te­verenigen­met hun­privéleven.­Maar­anderzijds­geeft 15%­ook­toe­dat­dit­hun­enige­kans­was om­werk­te­vinden,­18%­kreeg­gewoon geen­vast­contract­en­9%­moest­van­de werkgever­zelfs­zelfstandig­worden­als

ze­hun­job­wilden­behouden.­Vooral­dat laatste­is­toch­wel­verontrustend:­freelancer­worden­is­voor­lang­niet­iedereen de­keuze­van­het­hart.­In­nogal­wat­gevallen­komt­er­in­de­praktijk­zelfs­enige dwang­bij­kijken.­Een­constatering­die ons­trouwens­off­the­record­bevestigd werd­door­een­gereputeerd­beloningsexpert:­hij­heeft­weet­van­minstens­één bedrijf­dat­medewerkers­ontsloeg,­om ze­vervolgens­via­de­achterdeur­terug binnen­te­halen­met­een­freelancecontract.

FLEXIBEL PARTNERSCHAP Als­bedrijven­in­hun­voorkeur­voor­zelfstandige­ medewerkers­ in­ de­ eerste plaats­een­bron­van­besparing­zien,­oogt het­plaatje­op­slag­veel­minder­fraai.

Werkgevers­die­hun­freelancers­bejubelen­om­hun­flexibiliteit­bedoelen­dan in­feite­dat­ze­het­handig­vinden­dat­ze de­ samenwerking­ zonder­ enig­ pro-

15­dec­2018­- vacature.com

3

bleem op elk moment kunnen stopzetten. Werknemers kunnen terugvallen op een goede sociale bescherming. Zelfstandigen hebben een veel zwakkere onderhandelingspositie. In zo’n verhaal spelen opdrachtgevers gretig kandidaten tegen elkaar uit en nemen vervolgens de goedkoopste. Het ‘vrije ondernemerschap’ heeft dus wel een duidelijke keerzijde. En er zijn nog meer negatieve gevolgen: freelancers die nauwelijks rondkomen, betalen ook vrijwel geen belastingen. Hoe meer mensen in die toestand verzeild geraken, hoe meer de overheid haar inkomsten ziet dalen. Bovendien zullen zij au-

tomatisch ook minder consumeren.

Wat dan weer de hele economie parten zal spelen. Kortom: aan een verregaande flexibilisering van de arbeidsmarkt zijn toch wel risico’s verbonden.

Hoe snel komt dat nu allemaal op ons af? Tegen 2025 zal wellicht één op de drie Amerikanen zijn eigen boontjes doppen. In de Europese Unie loopt het iets minder hard, al zou dan ook hier zo’n 20% van de actieve bevolking als

freelancer door het leven gaan. Volgens KATLEEN DE STOBBELEIR, professor in leiderschap bij Vlerick Business School, moeten we sowieso de bluts met de buil nemen: “De freelance-economie zal hoogstwaarschijnlijk alleen maar verder groeien. We moeten ons dus niet zozeer afvragen of we pro of contra zijn: we moeten er gewoon voor proberen te zorgen dat alle partijen er wel bij varen. Je kan je situaties voorstellen waarbij een team evenveel zelfstandigen als werknemers telt. Daar zal de leidinggevende echt naar een ma-

nier moeten zoeken om met iedereen een duurzame relatie tot stand te brengen. Het zal belangrijk worden om de freelancers in het team als echte partners te beschouwen en behandelen, eerder dan als ‘gewone’ leveranciers. Je moet ze zo ver krijgen dat ze zich echt betrokken voelen. Anderzijds is het ook niet slecht om met mensen samen te

werken die in zekere zin een buitenstaander zijn. Hun externe blik stelt hen in staat om de zaken wat kritischer te bekijken. Uiteindelijk is het de kunst om daar een goed evenwicht in te vinden. Voor de freelancers zelf is het dan weer nuttig om een goed netwerk om zich heen te verzamelen en zich te verenigen met mensen met een gelijkaardig profiel, zodat ze indien nodig met een collectieve stem kunnen spreken.”

INCLUSIEF HR-BELEID SD Worx en de Antwerp Management School gaan ook dieper in op de vraag of organisaties voor hun freelancers een aangepast hr-beleid moeten voeren.

Momenteel blijken nog geen drie op de tien (28,8%) Belgische bedrijven dat effectief te doen. Iets meer organisaties

Tik 'freelance' in op www.vacature.com/nl-be/jobs en je ontdekt alle openstaande vacatures die je in freelancestatuut kan doen.

4

vacature.com - 15 dec 2018

(37,5%) evalueren hun zelfstandigen wel degelijk al volgens hetzelfde proces als hun vaste medewerkers. En ongeveer even weinig freelance medewerkers mogen van hun opdrachtgever wel eens een specifieke opleiding volgen

(38,8%).

GEERT VERMEIR, manager Juridisch Kenniscentrum bij SD Worx, wijt dat lage aantal aan het strenge wettelijke kader: “In België wordt een hr-beleid traditioneel gelinkt aan de klassieke werkgever-werknemer-relatie. In de samenwerking met freelancers is werkgeversgezag absoluut uit den boze, omdat er anders sprake is van schijnzelfstandigheid. Maar in de praktijk wordt de scheiding tussen werknemers en zelfstandigen steeds dunner. Er gaan dan ook stemmen op om de arbeidswetgeving beter af te stemmen op de realiteit en stilaan wat meer flexibiliteit in te bouwen. Wij pleiten in elk geval voor een inclusief hr-beleid, dat ook de nodige aandacht heeft voor externe medewerkers, zeker als ze er gedurende een langere periode aan de slag blijven. Het komt hun engagement en productiviteit vast en zeker ten goede.”

“Om een echt duurzame loopbaan te kunnen uitbouwen is het belangrijk dat een freelancer op gezette tijden feedback krijgt over de geleverde prestaties en een goed zicht heeft op de eigen professionele ontwikkeling”, zegt professor ANS DE VOS van de Antwerp Management School, houder van de SD Worx leerstoel ‘Next Generation Work: Creating Sustainable Careers’. “Ook flexibel talent moet op een of andere manier gemanaged worden, vooral als je die mensen voor een langere periode aan boord wil houden. Valabele krachten wil je gewoon niet kwijt. Dat maakt dat je ook tegenover je freelancers steeds actiever aan employer branding moet gaan doen.”

persoonlijk initiatief van één bepaalde afdeling.

Iemand ziet ergens een probleem en denkt het op die manier op te lossen. Een ad hoc-aanpak is hier volgens mij absoluut niet aangewezen.

Wie zegt dat er elders in de organisatie niemand is die die job even goed zou kunnen invullen?

We stellen trouwens vast dat organisaties die dikwijls een beroep doen op freelancers een relatief hoog verloop hebben. Dat verband kan je op meerdere manieren interpreteren. Maar als mensen vertrekken omdat ze onvoldoende kansen krijgen, dan is een externe kracht inhuren misschien wel de makkelijkste oplossing, maar niet altijd de beste. Het is trouwens een illusie om te geloven dat je daarmee sowieso geld bespaart. Daarnaast verwondert het mij dat de screening van freelancers doorgaans veel minder grondig gebeurt dan bij echte aanwervingen. Als iemand over de nodige skills beschikt, lijkt het al meer dan oké. Of zijn algemene attitude wel bij de organisatiecultuur past, lijkt veel minder van tel. Wanneer je freelancers voor lan-

"Het zal belangrijk worden om de freelancers in het team als echte partners te beschouwen en behandelen."

Katleen De Stobbeleir ge tijd of op kritische posities binnenhaalt, zijn dat nochtans factoren die voor een groot deel mee zullen bepalen of de samenwerking een succes zal worden.”

Het laatste woord in dit verhaal is duidelijk nog lang niet gezegd. Voorlopig rest ons nog maar één vraag: hoe kijken freelancers zelf tegen hun toekomst aan? Gematigd positief, zo leert ons het recente onderzoek van SD Worx en AMS: 38,5% van hen ziet zijn huidige statuut als een definitieve loopbaankeuze en spant zich actief in om de vereiste competenties verder te ontwikkelen. Slechts 10,3% wil liever opnieuw als werknemer aan de slag. Eenmaal iemand voor een freelance bestaan heeft gekozen, is er dus meestal geen weg terug.

FREELANCERS IN BELGIË

DE CIJFERS In 2017 telde België

1.087.763 5,3% 45% 14% 1 OP 3

zelfstandigen

10 jaar geleden was het aandeel freelancers binnen de groep zelfstandigen nog maar

van de freelancers geregistreerd bij marktleider Acerta houdt zich bezig met ‘wetgevend advies’.

is actief in de IT-sector. De activiteiten van de resterende groep freelancers zijn enorm verscheiden.

Bijna

freelancers oefent haar zelfstandige activiteiten uit in bijberoep.

Bronnen: Sociale Zekerheid Zelfstandige Ondernemers (RSVZ) en Acerta

GEEN CAVALIER SEUL Wat professor De Vos wel opmerkelijk vindt, is dat de hr-dienst vaak nauwelijks geconsulteerd wordt als de beslissing valt om een freelancer aan te trekken: “Niet zelden gaat het om een

15 dec 2018 - vacature.com

5

DE VOOR- EN NADELEN VAN WERKEN ALS FREELANCER Gisteren werkte je nog in loondienst, vandaag ben je freelancer. Wat zijn de voor- en nadelen? Nick Denoo van FreelanceNetwork.be somt er enkele op.

Tekst: MATTHIAS VAN MILDERS

VOORDEEL 1: Als freelancer kan je voor meerdere klanten werken. Dat verhoogt jouw inkomensgarantie.

“Met twee of drie klanten ben je minder afhankelijk. Ook al start je als freelancer voor je voormalige werkgever, je kan voor meerdere klanten werken. Je hebt immers de structuur om dat te doen.”

VOORDEEL 2: Je wordt goedkoper voor je opdrachtgever, maar toch kan je netto salaris stijgen.

“De totale kost voor de werkgever kan aardig oplopen. Een opdrachtgever van een freelancer is goedkoper af, zelfs al betaalt hij die freelancer wat meer. Bovendien kan de freelancer bepaalde kosten inbrengen en betaalt hij minder sociale bijdragen.”

VOORDEEL 3: De gezagsrelatie wijzigt en wordt een relatie tussen klant en opdrachtgever.

“Als zelfstandige freelancer denk je mee met je klant. Werken als freelancer geeft een totaal ander gevoel. Je geeft een andere invulling van tijd en organisatie van je werk. Dat moet ook, want de sociale inspectie controleert op schijnzelfstandigheid. “ VOORDEEL 4: Je hebt een pak meer vrijheid.

“Om te beginnen heb je veel meer vrijheid om de modaliteiten van je contract te onderhandelen. Maar je bent bijvoorbeeld ook veel vrijer in het opnemen van vakantie, je hebt daarvoor geen handtekening van de baas nodig.”

6

vacature.com - 15 dec 2018

NADEEL 1: Vakantie, dat is geen loon.

“Je hebt geen vakantiegeld en geen betaalde feestdagen, maar ook geen dertiende maand.

Je moet je vakantie eigenlijk al doorrekenen in je dagprijs. Als je niet werkt, krijg je geen geld.

Veel zelfstandigen vinden dat echter niet erg omdat ze er veel voor in de plaats krijgen.”

NADEEL 2: Je wettelijk pensioen is lager.

“Werknemers hebben een hoger pensioen dankzij de werkgeversbijdragen. Zelfstandige freelancers kunnen hun lagere pensioen wel aanvullen met extra verzekeringen.”

NADEEL 3: Soms wordt het contract door de opdrachtgever vooraf zeer sterk bepaald.

“Bij grote bedrijven stelt de juridische afdeling vaak vooraf een contract op. Je kan dan enkel nog onderhandelen over punten en komma’s.

Bij bedrijven die minder vaak met freelancers werken, is de kans groter dat het contract evenwichtiger is.”

NADEEL 4: Je moet zelf instaan voor al je materiaal.

“In principe moet zelf je materiaal voorzien, denk maar aan een computer of smartphone.

Maar ook een studiedag of opleiding zal je zelf moeten betalen. Al moet geen enkele freelancer z’n eigen printer meesleuren.”

FREELANCE: VOORAL EEN STATUUT VOOR JURIDISCHE CONSULTANTS EN IT’ERS Ongeveer een tiende van alle zelfstandigen in België registreerde zich als beoefenaar van een ‘intellectueel beroep’. Die groep noemen we freelancers of consultants, wat ondertussen uitgegroeid is tot een containerbegrip met een grote variëteit aan activiteiten.

Tekst: KATELIN RAW Acerta Sociaal Verzekeringsfonds vertegenwoordigt een vierde van alle Belgische zelfstandigen en is dus marktleider. We vroegen hen om duiding bij de soorten jobs die momenteel het vaakst als freelancer uitgevoerd worden.

Els Schellens, directeur Starters en Zelfstandigen bij Acerta Sociaal Verzekeringsfonds: “Het zijn niet de copywriters, fotografen en andere creatievelingen die het vaakst de titel van freelancer dragen, maar wel de wetgevend adviseurs en IT’ers. Dat er steeds meer zijn, is deels het gevolg van de veranderende arbeidsmarkt, zowel aan vraag- als aan aanbodzijde.”

“De wetgeving verandert zo snel. Werkgevers kunnen niet van hun werknemers verwachten dat ze van alles op de hoogte zijn, dat ook blijven en liefst specialisten worden. Freelancers kunnen dan soelaas bieden. Dat geldt niet enkel voor wetgeving rond bijvoorbeeld arbeidsbemiddeling, milieu of financiën, maar eveneens voor IT-gerelateerde uitdagingen.”

Bijna de helft van de freelancers bij Acerta geeft aan zich professioneel bezig te houden met ‘wetgevend advies’ (45%). De tweede grootste groep freelancers zijn ook IT’ers (14%). De overige groep voert een grote variëteit aan activiteiten uit. Daarenboven houden de meeste freelancers de beschrijving van hun activiteiten bewust zo vaag en breed mogelijk, zodat ze multiinzetbaar zijn op diverse opdrachten.

Ook de vergrijzing heeft een impact op het aantal freelancers in ons land, zegt Els Schellens.

“In die groeiende groep 50-plussers zitten ook zeer ervaren werknemers die zich de vraag stellen: ‘Is het geen tijd om voor mezelf te werken?’

Dat was 30 jaar geleden anders. De stap naar zelfstandigheid is kleiner geworden.”

OPINIE VOKA

"FLEXIBELE WERKVORMEN CREËREN IS NIET HETZELFDE ALS AAN SOCIALE AFBRAAK DOEN" Werkgeversorganisatie Voka gooide eind vorig jaar de knuppel in het hoenderhok met het voorstel om freelancers een eigen statuut te geven, tussen werknemers en zelfstandigen in. Die derde weg kan volgens haar op termijn zelfs uitgroeien tot de enige weg, die diverse nieuwe vormen van arbeid omkadert en regelt. Hoewel de reacties eensluidend negatief waren, staat Sonja Teughels, senior adviseur arbeidsmarkt bij Voka, nog altijd vierkant achter het idee.

Tekst: PIET VERBEEST “De platformeconomie, met bedrijven als Uber en Deliveroo, blijft voorlopig een vrij beperkt verschijnsel maar roept wel vragen op: doet zij nu een beroep op werknemers of zelfstandigen? Sowieso zullen technologische evoluties ons in de toekomst opnieuw met al-

“De strakke tweedeling tussen zelfstandigen en werknemers wordt op termijn minder relevant.” ternatieve werk- en organisatievormen confronteren. Ook bij heel wat andere freelancers is er sprake van een zekere economische afhankelijkheid, zonder dat ze een echte werkgarantie hebben. Het Verenigd Koninkrijk heeft alvast het aparte statuut van dependent contractor ontwikkeld en ook Duitsland en Nederland denken in die richting. Ze willen daarmee meer flexibiliteit combineren met een zekere bescherming, zoals recht op een minimuminkomen, betaalde vakantie en een maximale werktijd.”

“Er komen nieuwe werkvormen op ons af waarvoor ons arbeidsrecht geen gepast antwoord in huis heeft. Tegelijk roept dit de vraag op welke sociale zekerheid we daar tegenover willen plaatsen. De strakke tweedeling tussen zelfstandigen en werknemers wordt op termijn minder relevant. Voor veel kenniswerkers is de klassieke gezagsrelatie geen realiteit meer. Onder de loontrekkenden zijn er tegenwoordig bovendien zoveel subcategorieën met eigen voorwaarden dat het totaalbeeld bijzonder diffuus oogt. Het is tijd om dat alles structureel aan te passen aan de manier waarop we tegenwoordig werken en leven.

Maar het is allerminst onze bedoeling om aan sociale afbraak te doen. We geloven gewoon dat de komst van een aantal flexibeler toegangspoorten naar de arbeidsmarkt een pak mensen uit de inactiviteit zou kunnen halen. Het reguliere werknemersstatuut is nu eenmaal te duur en te rigide om vlot op bepaalde vragen te kunnen inspelen.”

COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Joni Horemans, Matthias Van Milders Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck

Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.

15 dec 2018 - vacature.com

7

15 december 2018 - vacature.com

8

9

vacature.com - 15 december 2018

15 december 2018 - vacature.com

10

11

vacature.com - 15 december 2018

15 december 2018 - vacature.com

12

13

vacature.com - 15 december 2018

15 december 2018 - vacature.com

14

Op welk punt sta jij in je carrière?

Plaats je cv online en word gevonden door meer dan 2.000 werkgevers werk

15

vacature.com - 15 december 2018

15 december 2018 - vacature.com

16