Wekelijks magazine bij jouw krant • 17 november 2018
OP ZOEK NAAR DE IDEALE M/V-SAMENSTELLING OP DE WERKVLOER Gemengde teams zijn altijd beter
P. 3 - Het glazen plafond in België Er is nog werk aan de winkel
P. 5 - Genderverschillen op de werkvloer Gezonde teams zijn gemengd m/v
P. 7 - Conny Aerts is professor sterrenkunde "Mentaliteit over meisjes in wetenschappen zit nog steeds fout"
17 november 2018 - vacature.com
2
EEN OP DE DRIE MANAGERS IS EEN VROUW
Neen, vrouwen zijn echt niet minder ambitieus dan mannen. Dat ze moeite ondervinden om die laatste trap op de carrièreladder te zetten, komt vooral omdat veel organisaties er nog steeds niet op afgestemd zijn. Dat denkt diversiteitsprofessor PATRIZIA ZANONI. Tekst: HERMIEN VANOOST
Litouwen, Hongarije, Bulgarije, Cyprus en Letland. Dát zijn de Europese landen die vooraan in de rij lopen als het gaat over vrouwen in managementfuncties. Met meer dan 40 procent vrouwelijke managers – in Litouwen zelfs 45 procent! – is het evenwicht tussen mannen en vrouwen aan de top er bijna bereikt. In ons land is het nog niet zover: volgens de recentste European Working Conditions Survey (2015) gaat in België momenteel één op de drie managementposities naar een vrouw.
weer jongere generaties vrouwen.”
Op een keerpunt
Ook de verschuiving van een producteconomie naar een meer op dienstverlening georiënteerde economie speelt in het voordeel van de vrouwen. “In een dienstverlenende economie krijgen de zogenaamde vrouwelijke competenties – sociaal, mensgericht, organisatorisch sterk – meer gewicht. Dat opent voor vrouwen meer dan ooit de mogelijkheid om naar hogere functies door te stromen. In het middenkader zie je dat vandaag al. Daar zijn de vrouwen al goed vertegenwoordigd.”
Dat het glazen plafond hier standhoudt, bevestigt diversiteitsprofessor PATRIZIA ZANONI (UHasselt). Al ziet ze wel redenen om aan te nemen dat we op een keerpunt staan. “De quotawetgeving, die stelt dat een derde van de leden van een Raad van Bestuur een vrouw moet zijn, heeft wel degelijk voor een push in de goede richting gezorgd. Niet alleen stromen er meer vrouwen naar de hoogste regionen door, ook verschijnen ze vaker in de media. Dat inspireert dan
En dan is er nog de schaarste op de arbeidsmarkt. Door de crisis was het thema diversiteit schijnbaar van de agenda verdwenen, maar intussen weten de meeste organisaties weer beter. “Ze beseffen dat er is geen keuze meer is”, verklaart Zanoni. “Bedrijven kunnen het zich niet permitteren om het potentieel van de vrouwen niet aan te spreken. Dat zou ook al te gek zijn als je bijvoorbeeld ziet hoe goed de vrouwelijke studenten
het doen. Gemiddeld genomen zijn vrouwen vandaag hoger opgeleid dan mannen.”
Nog een laatste duw Het besef mag er dan wel zijn, bedrijven vinden voorlopig niet altijd de juiste sleutel om vrouwen de laatste trap omhoog te laten zetten. “Veel organisaties investeren in programma’s om de competenties van vrouwen aan te scherpen. Daar is niets verkeerds mee, maar op die manier geven ze de vrouwen wel het signaal dat zij het zijn die moeten veranderen. De bedrijven staan er niet bij stil dat ze zich zelf ook anders en flexibeler kunnen organiseren, op een manier die beter bij de wensen en de realiteit van vrouwen aansluit. Ook cruciaal is dat evaluaties en promotiebeslissingen tot en met de top op basis van inhoudelijke kennis en mensgerichte competenties gebeuren, eerder dan via bestaande netwerken. Als bedrijven die stappen nog zouden kunnen zetten…”
17 nov 2018 - vacature.com
3
BETERE SFEER, BETERE RESULTATEN DAAROM ZIJN GEMENGDE M/V-TEAMS OP HET WERK NODIG Zelfs op de werkvloer kunnen mannen niet zonder vrouwen en vrouwen niet zonder mannen. Zowel voor de sfeer als voor de resultaten zijn gemengde teams het beste wat een bedrijf kan overkomen. Merkwaardig dus dat vele amper met de manvrouwverdeling bezig zijn.
Tekst: HERMIEN VANOOST
“Een kakelend kippenhok. Veel geroddel. En altijd commentaar op mijn werk.” Aan zijn ervaring als begeleider in een kinderdagverblijf houdt SANDER geen al te beste herinneringen over. Als jonge knaap – hij had zijn diploma kinderzorg pas op zak – kwam hij in een team met alleen maar vrouwen terecht. “In het begin liep dat vlot. Zowel de ouders als de collega’s waren blij dat ik erbij kwam, want ze vonden het goed dat de kinderen eens een ander voorbeeld kregen. Er was ook eindelijk wat spierkracht aanwezig om de zware klussen te doen.” (lacht) Na verloop van tijd ebde dat goede gevoel weg. Steeds vaker voelde Sander zich geviseerd door zijn collega’s. “Om het even wat ik deed, het was altijd verkeerd. Het was alsof ik dit werk als man nooit helemaal goed kon doen. Uiteindelijk heb ik beslist om ermee te stoppen en ben ik in een productiebedrijf gaan werken. Tussen allemaal mannen.”
Betere sfeer, betere resultaten Voor professor en organisatiedeskundige JESSE SEGERS (Antwerp Management School, Universiteit Antwerpen en Stichting Sioo, Interuniversitair Centrum voor Organisatie- en Veranderkunde) klinkt het verhaal van Sander bekend in de oren. “Dit is inderdaad wat je krijgt als je als enige man of vrouw, jongere of oudere, laag- of hooggeschoolde in een team terecht komt. Dan beginnen de stereotypes je voor de voeten te lopen, wat behoorlijk lastig kan zijn. Ga je in een vergadering als enige vrouw niet akkoord met je mannelijke collega’s, dan zullen ze dat steevast op je anders-zijn steken. ‘Die vrouw snapt het niet, hé’, hoor je dan.” Dat stereotypes werknemers behoorlijk in de weg kunnen zitten, weet ook
Ga je in een vergadering als enige vrouw niet akkoord met je mannelijke collega’s, dan zullen ze dat steevast op je anders-zijn steken. JESSE SEGERS
psychotherapeute KATLIJN DEMUYNCK van Genderatwork. “Als er op de werkvloer problemen zijn, dan hebben die vaak met beeldvorming te maken. Mensen laten zich nu eenmaal gemakkelijk door de stereotypes in hun hoofd meeslepen. Daarom is het zo belangrijk om evenwichtig samengestelde teams op de been te brengen. Als er minstens 30 procent vrouwen of mannen in een groep aanwezig zijn, spelen die stereotypes al veel minder. Het is alsof we die vermenging nodig hebben om van die stereotypes weg te blijven.” Maar niet alleen omwille van de sfeer, ook voor de resultaten van de onder-
4
vacature.com - 17 nov 2018
neming dragen gemengde teams de voorkeur. Meerdere studies hebben dat in het verleden aangetoond, waaronder die van Sara Ellison (MIT) en Wallace Mullin (George Washington University) in 2014. Zij legden de bedrijfsresultaten van verschillende organisaties naast elkaar en onderzochten welk effect teamsa-
Als er minstens 30 procent vrouwen of mannen in een groep aanwezig zijn, spelen die stereotypes al veel minder. KATLIJN DEMUYNCK
menstelling op de cijfers had. Gemengde teams bleken het daarbij opmerkelijk beter te doen dan niet-gemengde teams. Het verschil tussen beide liep in de studie op tot 41 procent.
De scherpe kantjes gaan eraf Wie allesbehalve verrast is door dat opvallende resultaat is coach en interimmanager BERT OVERBEEK. Voor zijn boek ‘Mannen en/of Vrouwen’ bestudeerde hij uitgebreid de dynamiek die er tussen mannen en vrouwen op de werkvloer speelt. “Mijn conclusie is dat mannen en vrouwen elkaar in evenwicht houden. Als mannen de neiging hebben om niet met elkaar te communiceren, dan is er altijd wel een vrouw die hen daarover zal aanspreken. Omgekeerd zullen de mannen heel snel reageren als de vrouwen over een conflict blijven zeuren. De scherpe kantjes gaan eraf als teams evenwichtiger zijn samengesteld. Dat vertaalt zich in een hogere productiviteit.” Hoewel de voordelen duidelijk zijn, zijn er volgens Overbeek niet zoveel werkgevers die echt met m/v-verdeling en genderverschillen bezig zijn.
“Kijk maar naar de manier waarop ze teams vormen. Op basis van allerlei psychoanalytische testjes – denk aan MBTI, DISC, Birkman – onderzoeken ze welke werknemers er ‘rood’, ‘geel’, ‘groen’ of ‘blauw’ zijn, om vervolgens tot een zogenaamde ideale combinatie te komen. Leeftijds- en man-vrouwverschillen spelen daarbij geen enkele rol. Vanuit mijn ervaring zeg ik: dat is een tekort.” Om dat te bewijzen, verwijst Overbeek naar het voorbeeld van een man en een vrouw die volgens de testen even hoog scoren op dominantie. “Het effect dat de twee op een groep zullen hebben, zal helemaal anders zijn. Van een nors kijkende, grote man met een zware stem en veel zelfvertrouwen weten we bijvoorbeeld dat hij veel invloed zal uitoefenen. Maar een jonge vrouw met diezelfde eigenschappen zal door een groep eerder als een bitch of een tang worden weggezet. Haar invloed zal beduidend minder zijn. Dat betekent natuurlijk absoluut niet dat je die jonge vrouw geen kans moet geven, wél dat je er extra aandacht aan moet schenken.” De les die leidinggevenden er volgens
Overbeek uit moeten onthouden, is dat ze naar de individuele kracht van teamleden moeten kijken. “Gezonde teams dragen een mix van zowel mannelijke als vrouwelijke aspecten in zich, waarbij de eerste meer taakgericht en de tweede meer relatiegericht is. Het is aan de teamleider om
MANNENTEAMS… … zijn hiërarchisch ingesteld. Machtsverhoudingen moeten duidelijk zijn. … passen zich vlot aan nieuwe situaties aan. Gemaakte afspraken laten ze gemakkelijk vallen. … strijden meer dan vrouwenteams. Conflicten zijn kort en krachtig. … zijn resultaatgericht. Ze gaan recht op hun doel af. Targets werken in deze teams goed. … laten zich leiden door cijfers en feiten, minder door gevoel en intuïtie. … gebruiken vaak grapjes om te communiceren of om kritiek te uiten.
die beide aspecten op de juiste momenten te benutten – resultaatgericht als kan, zorgzaam als het moet – én om de balans te bewaken. Neigt een werkcultuur te veel naar ene of het andere, dan zal hij zijn stijl daarop moeten aanpassen.”
VROUWENTEAMS… … zijn minder gevoelig voor hiërarchie. Onder de vrouwen heerst een gelijkwaardigheidmoraal. … laten zich minder beïnvloeden door veranderingen in de omgeving. Ze houden vast aan principes en gemaakte afspraken. … vechten conflicten subtieler uit dan mannen. Ze duren vaak ook langer dan in mannenteams. … zijn mensgericht. Emoties krijgen hier alle ruimte. … zien meerdere wegen naar Rome. Daardoor lijken ze minder doortastend en besluitvaardig. Discussies kunnen lang aanhouden. … hebben de neiging tot coalitievorming. Ze scoren hoger op teamplayergedrag.
Bron: Mannen en/of Vrouwen - Diversiteit op de werkvloer, Bert Overbeek
17 nov 2018 - vacature.com
5
MANNEN EN VROUWEN ZIJN ANDERS… …BEHALVE ALS ZE LEIDING GEVEN Wie dacht dat vrouwelijke leiders zich socialer en meer empathisch dan hun mannelijke collega’s opstellen, heeft het mis. Een wereldwijde studie van Hudson toont dat vrouwelijke managers een eerder ‘mannelijke’ leiderschaps-stijl hanteren. Jammer, vindt UA-professor Jesse Segers. Tekst: HERMIEN VANOOST
Je hebt het vast al wel eens horen waaien: mannen komen van Mars, vrouwen van Venus. Ook bij hr-dienstverlener Hudson kunnen ze erover meespreken. Zij voerden recent een onderzoek naar de verschillen tussen mannen en vrouwen op de werkvloer. Hiervoor analyseerden ze de persoonlijkheidsprofielen van 50.000 werknemers en 500 leidinggevenden van over de hele wereld. De resultaten bevestigen eerdere studies: mannen zijn gemiddeld genomen besluitvaardiger, stressbestendiger en assertiever dan vrouwen; vrouwen zijn socialer, hulpvaardiger en meer georganiseerd dan mannen. “Maar dat beeld verandert wanneer we er de resultaten van de leidinggevenden uitfilteren”, vertelt EVI D’HOSE, senior R&D-consultant bij Hudson. “Ineens zijn er dan amper nog verschillen tussen mannen en vrouwen waar te nemen. Eigenschappen die we doorgaans met mannen associëren – strategisch denken, focus op resultaten, overtuigend communiceren – komen dan ook bij de vrouwen sterk naar de voorgrond.”
Empathie tonen mag Wil dat dan zeggen dat je je als vrouw maar beter mannelijk(er) gaat gedra-
6
vacature.com - 17 nov 2018
gen als je naar de top wil doorgroeien? “Die indruk zou je inderdaad kunnen krijgen”, reageert JESSE SEGERS, rector aan het Interuniversitair Centrum voor Organisatie- en Veranderkunde in Utrecht. “Hoe hoger in de hiërarchie, hoe ‘mannelijker’ de rollen immers vaak worden gedefinieerd. Het lijkt alsof we ‘vrouwelijke’ sterktes onvoldoende vinden om een team of organisatie te leiden.” Een houding die volkomen onterecht is, weet Segers. “Managers die ‘een vrouwelijke stijl’ hanteren, brengen empathie en participatieve beslissingsprocessen in ondernemingen binnen. Dat zijn waardevolle eigenschappen, zeker in de complexe realiteit waarin bedrijven vandaag opereren. Gelukkig beginnen meer en meer bedrijven in ons land dat ook in te zien. Langzaam maar zeker komt er een meer hybride invulling van de leidinggevende rol. Denk maar aan het succes van de #MeToo-beweging. Het is waarschijnlijk net omdat we naar die hybride rollen evolueren, dat die verhalen over toxisch leiderschap aan de oppervlakte komen. De grote massa aanvaardt een te dominante leiderschapsstijl niet langer en wil de excessen er volledig uit.”
“VROUWEN NIET TECHNISCH AANGELEGD? ONZIN!” Conny Aerts (52) is professor sterrenkunde aan de KU Leuven, directeur van het Instituut voor Sterrenkunde en Vicedecaan Communicatie & Outreach aan de Faculteit Wetenschappen. Tekst: ANNELEEN DE LEYN Foto: LIES WILLAERT “Aan het Instituut voor Sterrenkunde leid ik een team van een 70-tal wetenschappers gespecialiseerd in wiskunde, fysica, informatica, chemie, en engineering. Die grote mix van invalshoeken in de wetenschap vind ik erg boeiend. Ook kom ik met heel veel verschillende culturen in contact, aangezien sterrenkunde een internationale wetenschap is. De helft van ons team is uit het buitenland gerekruteerd. Aan de KU Leuven kan je de enige tweejarige internationale opleiding tot master in de Sterrenkunde volgen in Vlaanderen. De opleiding trekt veel internationale studenten.” “In Vlaanderen stromen minder dan 10 procent meisjes in voor fysica en informatica. Heel weinig dus. De reden? De mentaliteit is er nog steeds niet. We merken dat veel ouders denken
dat het vooral een mannelijke richting is. Daarnaast is er een tekort aan vrouwelijke rolmodellen. De helft van mijn werktijd ga ik naar het buitenland om samen te werken en over mijn expertise te praten. Ik ben een uitzondering als senior woman. Ik heb zelf ook kinderen en wil dus een voorbeeld zijn voor topvrouwen in de wetenschap mét een gezin. Bij mannen wordt het nog steeds meer geaccepteerd dat ze naar het buitenland moeten voor hun werk. Maar ik merk dat jonge papa’s nu toch ook meer bij hun kinderen willen zijn. Ik strijd dus voor gelijke kansen: ik wil vrouwen of meisjes stimuleren om voor een wetenschappelijke functie te gaan.
“Sommigen beweren dat vrouwen geen aanleg hebben voor wetenschap en techniek. Wat een onzin! Meer nog: als meisjes interesse hebben in wetenschappen en techniek, scoren ze vaak meteen veel betere resultaten dan de mannelijke leeftijdsgenoten. We moeten dus gewoon die instroom fel opkrikken. Dat proberen we o.a. via Ladies@Science: op een woensdagnamiddag kunnen meisjes in het voorlaatste jaar middelbaar komen proeven van wetenschappen. Vrouwelijke professoren begeleiden en enthousiasmeren hen in onze laboratoria. We willen hen laten aanvoelen dat een job in de wetenschap tof is. Die middagen zijn trouwens een groot
succes: we zijn altijd direct volgeboekt.” “Jonge vrouwen die in een wetenschappelijke richting afstuderen, gaan nog te vaak uiteindelijk niet in hun vakgebied werken. Ze denken dat ze niet geschikt genoeg zijn. Wij hebben veel individueel contact met onze kleine groep studenten en trachten hen zo goed mogelijk te begeleiden en ondersteunen om te doctoreren. We stimuleren hen om assertief te zijn en om zich te laten horen op congressen. We tonen hen ook dat de combinatie wetenschappelijke (top)job-gezin mogelijk is.”
COLOFON Redactie 02 490 10 87, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 02 490 10 78, commercieel@vacature.com Ordering 02 490 10 61, ordering@vacature.com VU Ruben Van Goethem Content Manager Roxanne Claessens Eindredactie Katrien Brys Vormgeving Bob Haentjens Redactie Hermien Vanoost, Piet Verbeest, Joni Horemans, Matthias Van Milders Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
17 nov 2018 - vacature.com
7
17 november 2018 - vacature.com
8
9
vacature.com - 17 november 2018
17 november 2018 - vacature.com
10
11
vacature.com - 17 november 2018
17 november 2018 - vacature.com
12
13
vacature.com - 17 november 2018
17 november 2018 - vacature.com
14