Wekelijks magazine bij jouw krant • 10 november 2017
TE ARM OM TE WERKEN ALS OVERLEVEN AL EEN VOLTIJDSE JOB IS
P. 3 – KANS/ARM OP DE ARBEIDSMARKT Het beleid doet niet genoeg P. 6 – AAN DE SLAG ZONDER DIPLOMA Bij deze bedrijven kan het
P. 7 – ERVARING ERKENNEN Peter (52) studeerde tweemaal af via bpost
10 november 2017 - vacature.com
2
ARM, GEEN DIPLOMA, GEEN WERK STEEDS MEER MENSEN DREIGEN STEEDS VROEGER IN DE PROBLEMEN TE KOMEN 12 procent van de Vlaamse kinderen groeit op in kansarmoede. Velen van hen zullen zonder of met een laag diploma de arbeidsmarkt betreden, wat hun kansen om de spiraal van de generatiearmoede te doorbreken niet bepaald groter maakt. Is er niet iets grondig mis met het systeem? Tekst: PIET VERBEEST
Een ontstellende 1,7 miljoen mensen in dit land leven momenteel onder de Europese armoedegrens. Het spreekt voor zich dat kinderen die in armoede opgroeien serieus beperkt worden in hun ontwikkelingskansen. «Kansarmen hebben niet alleen chronische financiële problemen, maar lijden daarnaast ook bovengemiddeld aan een laag zelfbeeld, een wankele gezondheid, een afbrokkeling van de gezinsrelaties en de afwezigheid van een ondersteunend sociaal netwerk», legt professor Ides Nicaise van het HIVA Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (KU Leuven) uit. «Het zijn vooral de laaggeschoolde en laaggeletterde ouders die moeite hebben om hun kinderen op een goede manier doorheen hun schoolloopbaan te begeleiden. Daarnaast zijn er nog steeds bijzonder veel leerkrachten die moeilijke leefomstandigheden en een bepaalde sociale achtergrond nogal gemakkelijk gelijkschakelen aan een laag IQ. Dat verklaart waarom kinderen uit kwetsbare gezinnen behoorlijk snel worden opgegeven. Ons onderwijs slaagt er onvoldoende in om hen écht kansen te bieden.» GEEN DIPLOMA, GEEN JOB Het gevolg van dat alles is dat nogal wat kansarmen de middelbare school zonder diploma verlaten en drop-outs worden. «De nakende hervorming van het secundair onderwijs gaat ook niet
3
vacature.com - 10 november 2017
ver genoeg om dat ten gronde te kunnen veranderen», zegt Frederic Vanhauwaert, algemeen coördinator van het Netwerk Tegen Armoede. «De zogenaamde ‘watervalproblematiek’, waarbij kinderen in het ASO starten, om dan via het TSO finaal in het BSO te stranden, wordt nog steeds onvoldoende aangepakt. Nochtans zit daar de
30% van de laaggeschoolde schoolverlaters zat in 2016, na een jaar zoeken, nog altijd zonder job grootste knoop: die leerlingen verliezen gaandeweg al hun motivatie, omdat er steeds minder van hen verwacht wordt. Wat er dan wel moet gebeuren? Verbeter de opvolging door de scholen en de CLB’s. Zorg voor een veel hechtere samenwerking tussen scholen, CLB’s en VDAB. Er worden nu wel al enkele pogingen ondernomen, zoals met het duale leren en een meer arbeidsgericht onderwijs, maar voorlopig volstaan die niet. Zeker in het BSO moet je de meest kwetsbare jongeren echt bij de hand nemen.» De Schoolverlaters editie 2017 van de
VDAB bevestigt zwart op wit dat een lage scholingsgraad de positie op de arbeidsmarkt sterk bemoeilijkt. Vorig jaar waren er in Vlaanderen 71.810 schoolverlaters. Een jaar later stond nog 11% van hen (7.898 jongeren) ingeschreven als werkzoekend. Kijk wat dieper (tabel 1, zie pagina 4) en je ziet de enorme verschillen in de scholingsgraad: bijna 1 op de 3 (30,6%) laaggeschoolden (zonder diploma secundair onderwijs) zat na een jaar zoeken nog altijd zonder job. Bij de middengeschoolden (met een diploma secundair onderwijs op zak) ging het bijvoorbeeld nog om 12,5% en bij de hooggeschoolden (met een diploma hoger onderwijs) om amper 4,8%. Wie bovendien de cijfers van de evolutie van laaggeschoolde schoolverlaters bekijkt (tabel 2), merkt op dat we het niet beter, maar slechter doen. COCKTAIL VAN PROBLEMEN Een duurzame job is een belangrijke hefboom om structureel uit de problemen te blijven – zij het niet de enige. Maar wat als het daarvoor bij voorbaat al te laat is? Frank Van Dender helpt als werk-welzijnsbemiddelaar bij de VDAB Antwerpen jaarlijks ongeveer 120 ‘cliënten’ met een armoedeprofiel terug op weg. «Om in een werkwelzijnstraject te kunnen stappen, volstaat het niet om het financieel moeilijk te hebben. Want dan zouden heel veel
werkzoekenden in aanmerking komen. Mijn cliënten hebben daarnaast ook af te rekenen met een mix van randproblemen: slechte huisvesting, wankele gezondheid, chronische schulden, kinderopvang nodig die ze niet kunnen betalen... In een open gesprek probeer ik in kaart te brengen wat iemand nu concreet verhindert om écht werk te maken van werk. Vaak komt het erop neer dat je moeilijk volop voor een job kan gaan als je al dag na dag aan het strijden bent om simpelweg te overleven. En dus moeten we diverse problemen eerst grondig aanpakken voor we echt aan een werktraject kunnen beginnen. Dat houdt wel in dat de cliënt en ik elkaar voor de volle 100% moeten kunnen vertrouwen, want ik kan niet anders dan vaak heel delicate kwesties aan te kaarten. Bij echt acute problemen schakel ik een van onze ervaringsdeskundigen in. Zij kunnen zich nog veel beter in de soms schrijnende toestand van deze mensen inleven, omdat ze zelf ooit heel diep hebben gezeten.»
Marleen Koch is zo’n ervaringsdeskundige in de armoede en sociale uitsluiting. «Ik heb zelf jarenlang geworsteld met armoede. Elke dag was het knokken om eten op tafel te krijgen, om ervoor te zorgen dat mijn kinderen kleren hadden, om uit te rekenen of er wel voldoende geld
«Vaak komt het erop neer dat je moeilijk voluit voor een job kan gaan als je al dag na dag aan het knokken bent om simpelweg te overleven.» Frank Van Dender, werk-welzijnsbemiddelaar VDAB
was om naar de dokter of de tandarts te gaan... Mijn leven veranderde totaal toen ik een vierjarige opleiding ging volgen
LAAGGESCHOOLD Aantal schoolverlaters (SV) 9.384 Aantal inschrijvingen VDAB 8.437 % t.o.v. aantal schoolverlaters 89,9% Aantal nog werkzoekend (WZ) na 1 jaar 2.873 Werkzoekend% 30,6% Aantal zonder werkervaring 1.139 % zonder werkervaring 12,1%
TOTAAL 71.810 57.957 80,7% 7.898 11,0% 3.026 4,2%
LAAGGESCHOOLDE SCHOOLVERLATERS EVOLUTIE 2011 2012 Aantal schoolverlaters 11.460 10.884 Werkzoekend % (1 jaar na verlaten school) 28,2% 29,2%
ARMOE TROEF
2013 9.911 29,7%
29 % van de laaggeschoolden gebruikt nooit internet
2014 9.327 30,9%
om als ervaringsdeskundige aan de slag te gaan. Sinds november 2008 ben ik zelf hulpverlener bij de VDAB in Genk. Ik ben dus het levende bewijs dat je door voldoende motivatie en ondersteuning wel degelijk iets aan je situatie kan doen. Ik help kansarme werkzoekenden bij veel praktische zaken, zoals schuldbemiddeling, contacten met advocaten en deurwaarders, het OCMW, de schoolcontacten van de kinderen... Boven alles geef ik mensen tijd om langzaam maar zeker weer zichzelf te worden. Want op een bepaald punt moeten ze wel in staat zijn om hun leven opnieuw in eigen handen te nemen.» Een werk-welzijnstraject bij de VDAB duurt maximaal twee jaar. Uiterlijk dan moet de cliënt kunnen zijn doorstromen naar een opleiding of tewerkstellingstraject. Frank Van Dender: «Wie dat wil, kan in die periode ook deelnemen aan een intensief groepsluik. Samen met tien tot vijftien lotgenoten werkt hij of zij dan gedurende een zestal maanden onder meer aan arbeidsattitudes, sleutelvaardigheden en persoonlijke leerpunten. Onze ervaring is dat de mensen elkaar daar echt naar boven trekken en er tegelijk zelf sterker van worden. Het gebeurt bijvoorbeeld regelmatig dat ongekwalificeerde schoolverlaters alsnog beslissen om verder te studeren. Het is en blijft altijd een proces van vallen en opstaan. Maar elke stap in de goede richting kan een groot verschil maken.»
2015 9.348 30,6%
Begin september 2017 kondigde de VDAB aan dat ze het surfgedrag van werkzoekenden wilde screenen, om te controleren of werkzoekenden effectief naar werk zoeken. Uit cijfers van het Steunpunt Armoedebestrijding (2016) blijkt echter dat 16% van de werkzoekenden nog nooit gesurft heeft, tegenover 4% van de werkenden. 29% van de laaggeschoolden heeft nog nooit internet gebruikt, tegenover 2% van de hooggeschoolden.
10 november 2017 - vacature.com
4
«Laaggeschoolde schoolverlaters hebben tegenwoordig sowieso geen recht meer op een uitkering. In de praktijk kijkt helemaal niemand naar hen om. Op een dag zullen zij op hun beurt aan een gezin beginnen en vervolgens de kansarmoede aan hun kinderen doorgeven.» Professor Ides Nicaise, HIVA
DE OVERHEID FAALT Zowel het Netwerk Tegen Armoede als het HIVA zien in de transversale werkwelzijnstrajecten van de VDAB een goede manier om kwetsbare mensen op een duurzame manier naar werk te begeleiden. Maar tegelijk maken ze zich toch zorgen om het relatief lage budget dat de overheid ervoor over heeft. «In 2015 was er nog meer dan 1,1 miljoen euro voorzien», zegt Frederic Vanhauwaert. «Vandaag gaat het nog om hooguit 760.000 euro en dat roept toch wel vragen op. Vooral omdat dit net de mensen zijn die in de klassieke activeringstrajecten het snelst uitvallen.» Professor Ides Nicaise ziet bovendien nog een ander gevaar: «Ook de kwaliteit van de andere inschakelingsmaatregelen lijdt onder de besparingen. En het nefaste federale beleid sluit steeds meer jongeren meteen al aan de bron uit.
30.000 armen minder 5
Laaggeschoolde schoolverlaters hebben tegenwoordig sowieso geen recht meer op een uitkering. Er wordt verondersteld dat zij zich wel spontaan voor arbeidsbemiddeling zullen aanbieden. Maar waarom zouden zij de VDAB vertrouwen nadat de RVA hen eerst heeft geschorst? In de praktijk kijkt dus helemaal niemand naar hen om. Op een dag zullen zij op hun beurt aan een gezin beginnen en vervolgens de kansarmoede aan hun kinderen doorgeven. Als we niet heel goed opletten, krijgen we straks een maatschappij waarin almaar meer mensen steeds vroeger in grote problemen komen.»
Op tien jaar zijn er amper 30.000 armen minder in Vlaanderen, blijkt uit de Armoedebarometer 2017 (die gebaseerd is op cijfers uit 2015). In 2006 leefden 693.000 Vlamingen onder de armoedegrens, in 2015 waren dat er met 663.750 personen amper 30.000 minder. De kinderarmoede is fel gestegen tussen 2008 en 2015, van 7 naar 12%.
vacature.com - 10 november 2017
Werkende armen De afgelopen tien jaar zijn er in ons land zo’n 40.000 mensen bijgekomen die wel een job hebben, maar toch amper de eindjes aan elkaar kunnen knopen. Het armoederisico was in 2005 3,9%. Nu is dat 4,7%, volgens cijfers uit het jaarboek Armoede 2017. Volgens de armoede-experts zijn veel jobs niet kwalitatief genoeg, deeltijds, tijdelijk of laagbetaald.
Tekst: Kristina Rybouchkina Foto: Tom Verbruggen
GEEN DIPLOMA? GEEN PROBLEEM! DEZE BEDRIJVEN GEVEN OOK MENSEN ZONDER DIPLOMA EEN KANS Dat het voor mensen zonder diploma moeilijker is om een job te vinden, daar bestaat weinig twijfel over. Maar er zijn wel degelijk bedrijven die laaggeschoolde werknemers kansen bieden. Enkele voorbeelden.
Bpost: Laat je ‘Ervaring erkennen’
McDonald’s: 90% van de restaurantmanagers startte als crew
Familiehulp: Word verzorgende dankzij ‘Project 3030’
Om bij bpost aan de slag te gaan, heb je niet per se een diploma secundair onderwijs nodig. «Voor een postbode is dat bijvoorbeeld geen must», vertelt Ann Geens, projectleider ‘Ervaring erkennen’. «Maar wil je doorgroeien tot teamleader? Dan moet je toch bepaalde competenties bezitten, zoals computervaardigheden. Zo is stilaan het idee ontstaan om binnen onze opleidingen een traject te voorzien voor minder geschoolde werknemers, zodat zij via afstandsleren hun middelbaar diploma kunnen behalen.» De enige voorwaarde om deel te nemen, is een vast contract bij bpost. «De opleiding gebeurt grotendeels via een digitaal leerplatform, zodat je op eigen tempo kan studeren na de werkuren. De studie duurt ongeveer twee jaar, maar op basis van eerdere werkervaring kan je voor sommige vakken vrijstellingen krijgen.»
«Als wij crew aanwerven voor onze restaurants, kijken we niet naar diploma’s of ervaring», aldus Sabine Gekiere, HR- & Training Director bij McDonald’s. «Iedereen is welkom, ongeacht leeftijd, studies of achtergrond. Wij kijken naar de motivatie van sollicitanten, hun zin om te werken, hun glimlach en klantgerichtheid.» Start je in een restaurant, dan krijg je vanaf dag één een interne training op alle posten. «Merken we dat je veel talent hebt, dan kan je instappen in een managementtraject. Dat bestaat uit een reeks cursussen, die je de kans bieden om door te groeien tot bijvoorbeeld restaurantmanager, waarbij je een team van gemiddeld 50 mensen aanstuurt. Maar liefst 90% van onze managers zijn gestart als crew. En daar stopt het niet, sommige restaurantmanagers groeien door naar het hoofdkantoor waar ze veelal een operationele functie uitoefenen.»
Verzorgende is al jarenlang een knelpuntberoep. «Daarom bieden we kortgeschoolde werknemers die al enkele jaren succesvol aan de slag zijn als huishoudhulp de mogelijkheid aan om zich bij te scholen tot verzorgende», vertelt Tom Vandewalle, manager medewerkersbeleid West-Vlaanderen van Familiehulp. «De opleiding kadert binnen Project 3030 en wordt gefinancierd door het sociaal fonds Maribel, maar gaat wel door in de interne opleidingscentra van Familiehulp. Overdag, voltijds, en met behoud van loon. Normaal heb je op tien maanden je secundair diploma beet en kan je meteen starten in je nieuwe functie. We merken dat de jobtevredenheid bij mensen die zo’n opleiding hebben gevolgd hoog ligt, wat gepaard gaat met erg lage uitstroomcijfers. In de huidige war on talent kan dat echt wel tellen.»
MAAK WERK VAN JOUW TALENT Heel de maand november kunnen werknemers die werk willen maken van hun talent zich professioneel laten bijstaan door de CarrièreCoaches van vacature.com. Dat zijn vijf ervaringsdeskundige professionals die hun dagen vullen met thema's waar heel wat mensen mee worstelen: hoe moet je solliciteren, hoe ziet het perfecte cv er nu echt uit, wat zijn je rechten en plichten
op de werkvloer, wat kan je verwachten van loopbaancoaching en hoe kan je je goed blijven voelen op het werk. Surf naar vacature.com/nl-be/carrierecoach en stuur je vraag naar de CarrièreCoach die je met jouw thema kan helpen. Hij of zij krijgt die vervolgens in de mailbox en stuurt je een antwoord.
10 november 2017 - vacature.com
6
WHY I WORK HERE
Peter Tavernier (52) is teamleader collect bij bpost
«Toen ik zestien was, ben ik van school gegaan. Ik begreep niet waarom ik verder zou moeten studeren, ik wou snel gaan werken om geld te verdienen. Maar ik moet zeggen dat ik me dat nadien wel eens beklaagd heb. Niet omdat ik zonder werk zat, want ik ben in 1987 begonnen als postman bij bpost. Omdat de resultaten van mijn toelatingsproef goed waren, kon ik aan de slag in het kantoor het dichtst bij mijn huis, dus ik zat daar best goed.» «Maar na een tijdje wou ik graag doorgroeien. Als je al zo veel jaar in hetzelfde bedrijf en in dezelfde functie werkt, wil je er na verloop van tijd graag wat verantwoordelijk-
«Studeren na de werkuren was geen cadeau, maar het was het waard!» heden bij nemen. Ik wilde nog iets meer bereiken en zonder diploma was dat moeilijk.» «Dus toen de mogelijkheid om verder te studeren daar plots was, in 2010, heb ik mijn kans meteen gegrepen. Bpost lanceerde op dat moment het project Ervaring erkennen. Daarmee kan je een hoger secundair diploma halen via afstandsonderwijs, in vier semesters. Overdag ging ik werken, ’s avonds
studeerde ik via het digitaal leerplatform, maakte ik taken en ging ik naar de contactmomenten. Geloof me, dat was geen cadeau! Er kroop best wat tijd en moeite in. Maar het was het allemaal waard. Ik heb veel zaken bijgeleerd die ik ook in het dagelijks leven kan gebruiken; met Powerpoint werken, boekhouden, Frans en Engels,...» «Nadat ik mijn diploma behaalde ben ik meteen gestart met een twee-
de opleiding, tot teamleader collect. Sindsdien werk ik in die functie. Dat wil zeggen dat ik nu verantwoordelijk ben voor de postophaling in een groot deel van West-Vlaanderen. Ik leid een team van 25 mensen, die de brievenbussen legen en ophalingen verzorgen bij klanten, in kantoren en postpunten. Een nieuwe uitdaging waar ik heel blij mee ben.»
ANCIËNNITEIT
30 jaar PENDELTIJD
15 minuten NETTOLOON
2.000 euro VORIG NETTOLOON
1.650 euro
COLOFON Redactie 09 353 51 54, redactie.vacature@vacature.com Advertenties 09 353 51 57, commercieel@vacature.com Ordering 09 353 51 52, ordering@vacature.com VU Dirk Dewulf Content Manager Roxanne Claessens Coördinatie Katrien Brys Redactie Hermien Vanoost, Julie Putseys, Joni Horemans, Kristina Rybouchkina Vormgeving Kris Masschelein Sales Marijke Van Impe Ordering An Parewijck
Ontdek nog meer op facebook.com/vacaturedotcom of volg ons op Twitter via @vacaturedotcom en Instagram via instagram.com/vacaturedotcom.
7
vacature.com - 10 november 2017
10 november 2017 - vacature.com
8
9
vacature.com - 10 november 2017
10 november 2017 - vacature.com
10
11
vacature.com - 10 november 2017
10 november 2017 - vacature.com
12
13
vacature.com - 10 november 2017
10 november 2017 - vacature.com
14
15
vacature.com - 10 november 2017
10 november 2017 - vacature.com
16