Giftenaftrek niet in gevaar

WET- & REGELGEVING

Giftenaftrek niet in gevaar

door drs. Wilbert van Vliet

Op 26 april heeft het kabinet een aantal beleidsvoornemens bekendgemaakt ten aanzien van fiscale regelingen voor goede doelen. Het kabinet spreekt hierin nadrukkelijk uit dat het hecht aan het continueren van de giftenaftrek en de ANBI-regelingen en dat is uiteraard goed nieuws.

Versobering van de regelingen is geen doel van de regering. In de reactie wordt wel een aantal suggesties gegeven tot een effectievere inzet van de giftenaftrek en de ANBI-regelingen. We noemen er enkele. Het kabinet denkt aan een (beperkte) uitbreiding van de publicatieplicht voor ANBI’s, een versoepeling van de liquidatiesaldobepaling voor ANBI’s en een versoepeling van de anti-oppot-eis voor ANBI’s. Verder wordt gedacht aan de invoering van een plafond voor de periodieke giften om constructies minder aantrekkelijk te maken en een wijziging ten aanzien van het onzekerheidsvereiste (overlijdenskansrisico) bij periodieke giften omdat dit als lastig wordt ervaren. Ook wil men de identiteit van de ontvanger van een gift opnemen in de aangifte inkomstenbelasting en/of renseignering van giften door de ANBI’s aan de Belastingdienst.

De brief schetst op zichzelf een positief beeld. Het kabinet wil goede doelen immers fiscaal blijven ondersteunen. Verontrustend is wel dat de brief soms met twee monden lijkt de spreken. Enerzijds komt er geen versobering, maar dan weer wel een versobering van de giftenaftrek door invoering van een plafond voor periodieke giften. Dat is niet alleen tegenstrijdig, maar bovendien onduidelijk. Want welke fiscale constructies zijn er dan precies? En komen die zo vaak voor, dat het maatschappelijke voordeel dat juist grote giften hebben, tenietgedaan wordt? Mijn inschatting is van niet: grote giften kunnen voor individuele goede doelen vaak erg aantrekkelijk zijn en er lijkt juist een trend te zijn van toename van periodieke giften.

Positief is wel weer de gedachte over het vervallen en/of versoepelen van het onzekerheidsvereiste bij periodieke schenkingen. De eis is nu nog dat er een overlijdenskans moet zijn van ten minste één procent. Bij periodieke giften die worden afgesloten op twee levens (zoals: ‘de periodieke gift vervalt bij overlijden van beide echtgenoten’) kan die kans onder de één procent liggen en dan is de periodieke gift niet aftrekbaar.

Voor de goede doelen kunnen de versoepelingen ten aanzien van de onnodige liquidatiesaldo bepaling en de anti-oppot-eis tot minder (onnodige) discussies met de fiscus eisen leiden. Vooral de veel voorkomende verschillen van mening over de juiste wijze van vastlegging van een stamvermogen (ingeval van fondsenwervende activiteiten met behulp van dit vermogen) zou naar mijn mening niet nodig moeten zijn.

De Belastingdienst neemt ook vaak een strikt standpunt in ten aanzien van fondsenwervende instellingen die geen eigen projecten hebben, maar hun geld alleen maar doorschenken aan andere goede doelen. De indruk bestaat dat deze aanscherping zich pas de laatste tijd voordoet, onder meer gelet op het beleid voor ‘loketinstellingen’. Het valt te hopen dat dit al te strikte beleid wordt verruimd. Prof. dr. Sigrid Hemels, de bekende hoogleraar belastingrecht, vroeg hier recentelijk reeds aandacht voor en roept op om het geoormerkt werven van fondsen voor buitenlandse goede doelen te vergemakkelijken.

De publicatieplicht is in mijn visie altijd al een vreemde eend in de ANBI-bijt geweest. Deze eis waarborgt niet dat een ANBI zijn geld goed besteedt, maar heeft als doel om het publiek (en eventueel de Belastingdienst) beter te informeren. In de praktijk lopen deze discussies vaak met een sisser af, als het goede doel de omissies verbetert. Soms moeten ANBI’s die wél verbeteringen aanbrengen, zich helaas toch nog verantwoorden voor de bezwaar-behandelende inspecteur of rechter, terwijl dit discussiepunt op dat moment al lang is opgelost. Dit lijkt een onnodige verspilling van tijd en inzet.

De brief geeft een goede aanzet voor een gedegen discussie. Naar mijn mening zou het onderwerp vereenvoudiging en/ of het voorkomen van onnodige geschilpunten tussen fiscus en belanghebbenden meer voor het voetlicht geworpen kunnen worden. In combinatie met de aandacht die er kort wordt gevraagd voor social enterprises, is dit een goede aanzet voor nader overleg tussen goededoelensector, kabinet en parlement.

Wilbert van Vliet (w.vanvliet@hvkstevens.com) is Tax Director bij Bureau voor notarieel-juridisch en fiscaal advies HvK Stevens.