Stuwmeer aan moeilijk toepasbare grond

HOOFDARTIKEL

Stuwmeer aan moeilijk toepasbare grond

Achtergrondwaarden blijven een groot probleem

Waar kan grond met een verontreiniging van PFAS boven de detectielimiet van 0,1 microgram per kilogram droge stof, maar onder de waardes 3, 7, 3, 3 worden toegepast? Dat is het grootste knelpunt waar ondernemers in de cumelasector momenteel tegenaan lopen, vooral omdat er totaal geen inzicht is in de achtergrondwaarden. Een stuwmeer aan moeilijk toepasbare grond is waar CUMELA Nederland voor vreest.

Het Tijdelijke handelingskader voor hergebruik van PFAShoudende grond en baggerspecie is alweer bijna drie maanden oud. Tijd om de balans op te maken en te kijken wat er al beter gaat en wat vandaag de dag nog de grootste problemen veroorzaakt. De meest positieve ontwikkeling na drie maanden Tijdelijk handelingskader is dat de laboratoria, Eurofins en Synlab bekend hebben gemaakt de wachttijd voor de analyse van bodemmonsters flink te hebben verkort. Frank den Hartog, commercieel manager bij Eurofins, zegt dat zowel Eurofins als Synlab de capaciteit voor de PFAS-analyse significant heeft uitgebreid, waardoor de wachttijden sterk zijn afgenomen. “Op dit moment bedraagt de levertermijn om en nabij de tien werkdagen en deze zal vanaf medio oktober verder worden verkort”, vertelt Den Hartog. “Op dat moment is de verwachting dat met vijf tot zeven werkdagen kan worden geleverd en dat er eveneens een mogelijkheid tot het uitvoeren van spoedanalyses is. Deze termijnen zijn dan in lijn met die van de overige analyses die bij standaard bodemonderzoek worden uitgevoerd.” Sanne de Goede, commercieel manager bij Synlab, vult dit verder aan. “Bij ons bedraagt de werktijd eind september vijf werkdagen. In de eerste helft van oktober hopen we een verdere uitbreiding te hebben gerealiseerd. Dan wordt het ook mogelijk om snelle analyse te doen binnen 72 uur en misschien zelfs binnen 48 uur.” Het resultaat moet zijn dat de stagnatie die werd veroorzaakt door een langere wachttijd voor analyses verdwijnt. Doordat er meer analyses zijn gedaan, wordt er ook steeds meer bekend over de mogelijke vervuiling van grond. Het lastige hier blijft dat er geen algemene communicatie over is, maar dat het via ondernemers naar buiten komt.

Dagelijks beantwoordt de CUMELA-Ondernemerslijn veel vragen over PFAS. Wij zetten hier de belangrijkste daarvan op een rij.

Gelden de regels vanuit het Tijdelijk handelingskader PFAS ook als ik een klein bouwputje of een tuin bij een particulier moet uitgraven? Ja absoluut, alle grond die wordt toegepast, moet, ongeacht de hoeveelheid, sinds 1 oktober vergezeld zijn van een (aanvullend) PFAS-onderzoek. Dit geldt ook als u gebruik maakt van de bodemkwaliteitskaart. De bodemkwaliteitskaart is sinds 1 oktober niet meer geldig zolang het lokale bevoegd gezag niet aanvullend op PFAS heeft onderzocht.

Hoe zit het dan met de bodemkwaliteitskaart? Bij het gebruik van de (water)bodemkwaliteitskaart, milieuhygiënische verklaringen, de erkende kwaliteitsverklaring en de fabrikant eigen verklaring moet aanvullend onderzoek op PFAS plaatsvinden. Sinds 1 oktober 2019 is het niet meer toegestaan om bij een voorgenomen toepassing gebruik te maken van deze milieuhygiënische verklaringen zonder dat daarbij specifiek op de aanwezigheid van PFAS is getoetst. Als de (water)bodemkwaliteitskaart nog geen data bevat over het voorkomen van PFAS, dan geldt sinds 1 oktober 2019 de verplichting om bij een voorgenomen toepassing aanvullend op PFAS te onderzoeken, behalve in situaties waarbij op basis van vooronderzoek kan worden aangetoond dat de bodem onverdacht is op het voorkomen van PFAS (bijvoorbeeld in geval van een diepere ongeroerde bodemlaag). Als de grond of baggerspecie afkomstig is uit (water)bodemlagen die onverdacht zijn op het voorkomen van PFAS - ongeroerde, dieper dan één meter onder het maaiveld gelegen (water)bodems - is aanvullend onderzoek naar het voorkomen van PFAS niet noodzakelijk om de milieuhygiënische verklaring ook na 1 oktober 2019 te mogen blijven gebruiken. Als de grond of baggerspecie wel uit op PFAS verdachte bodemlagen afkomstig is, moet onderzoek op PFAS wel plaatsvinden.

Moeten bouwstoffen ook op PFAS worden onderzocht? Het Tijdelijk handelingskader is alleen van toepassing op het hergebruik van grond en baggerspecie en is niet op bouwstoffen van toepassing. Volgens de zorgplicht uit het Besluit bodemkwaliteit kan ook bij het toepassen van bouwstoffen onderzoek naar PFAS aan de orde zijn. Onderzoek naar PFAS is vooralsnog alleen noodzakelijk als bij de desbetreffende bouwstof een concrete verdenking bestaat op belasting op PFAS, bijvoorbeeld als de bouwstof is vrijgekomen in de omgeving van een bronlocatie.

Moet ik voorafgaand aan het terugplaatsen na het tijdelijk uitnemen van grond de bodem op PFAS onderzoeken? Als de grond volgens artikel 36, 3e lid, van het Besluit bodemkwaliteit tijdelijk wordt uitgenomen en weer wordt teruggeplaatst, is er geen directe noodzaak om op PFAS te

onderzoeken, tenzij er sprake is van een verdachte puntbronlocatie met mogelijk sterk verhoogde gehalten aan PFAS. Dit geldt ook voor het uitvoeren van een BUS-sanering onder de categorie tijdelijk uitplaatsen waarbij de grond niet wordt afgevoerd naar elders.

Ik heb nog grond in depot liggen waar een milieuhygiënische verklaring bij zit. Moet deze partij dan ook aanvullend worden onderzocht? Ja, ook deze grond zal voorafgaand aan de toepassing aanvullend op PFAS moeten worden onderzocht.

Wie is er verantwoordelijk voor de extra kosten voor het onderzoek op PFAS en de extra afzetkosten bij de grondbank? Allereerst is het van belang of de overeenkomst voor of na 8 juli 2019 is gesloten. Toen trad het Tijdelijk handelingskader namelijk in werking. Voor overeenkomsten die na 8 juli zijn of worden gesloten, geldt dat u bekend wordt verondersteld te zijn met de nieuwe regels en u hier met het sluiten van de overeenkomst rekening mee moet houden. Heeft u nog geen definitief contract gesloten met uw opdrachtgever? Dit biedt u de ruimte om de extra kosten voortvloeiend uit het handelingskader met uw opdrachtgever te bespreken. Stel (indien mogelijk) hier ook vooral vragen over bij de nota van inlichtingen en zorg dat in een contract een bepaling wordt opgenomen waarin iets staat vermeld over de kosten. Wanneer de contracten al zijn getekend voor 8 juli 2019 is het lastiger om de onderhandelingen weer open te breken. Dit hangt af van onder meer het contract, de verhoudingen van de partijen, de expertise enzovoort. Het is belangrijk dat u in overleg treedt met uw opdrachtgever en die informeert over de nieuwe regels omtrent de PFAS, omdat deze regels van invloed zijn op het werk. Meer te weten komen hierover? Ga dan naar: https://bit.ly/2n9ydT5.

TEKST: Vincent Tijms, bedrijvenadviseur binnendienst

Doordat de stofgroep PFAS in veel producten voorkomt, moet er ook bij het nemen van een monster met veel zaken rekening worden gehouden.

Werken met PFAS vervuilde grond mag nog bij 890 microgram

De discussie over de omgang met grond, water en grondwater die met de stofgroep PFAS vervuild is, levert ook de vraag op wat dit betekent voor medewerkers. Wanneer mag een medewerker nog zonder veiligheidsmaatregelen met grond of met bagger omgaan? Onlangs heeft het CROW daar een uitspraak over gedaan. Dat stelt dat het arbeidshygiënische risico zeer klein is. De norm die CROW hanteert, is maximaal 890 microgram per kilogram droge stof. Daar mag een werknemer dan acht uur per dag in werken. Het is een getal dat opmerkelijk veel hoger is dan de normen die nu gelden in het Tijdelijk handelingskader. Daar wordt 0,1 microgram als grens gehanteerd, 8900 keer lager dan de norm voor werken met de grond. Het roept opnieuw de vraag op waarop deze normen zijn gebaseerd. Het CROW (www.crow.nl) heeft de herziene normen opgenomen in de CROW 400 en de daarbij behorende rekentool.

Meeste onder de norm

Zowel Eurofins als Synlab wil geen inzicht geven in de resultaten van het onderzoek. Bedrijven waarmee CUMELA-medewerkers contact hebben, wijzen uit dat veel monsters boven de detectielimiet van 0,1 microgram per kilogram droge stof uitkomen. “Maar de meeste monsters blijven onder de norm van 3,7,3,3 microgram per kilogram droge stof”, aldus een bron bij de laboratoria. Gerben Zijlstra, beleidsmedewerker bodem bij CUMELA Nederland, kan specifiekere informatie geven. “85 procent van de grondmonsters bij onze leden komt uit boven de detectiegrens van 0,1 microgram per kilogram droge stof. Dit valt op te maken uit de analyseresultaten die bij CUMELA Nederland binnenkwamen.”

In de praktijk levert dat veel problemen op. “Veel monsters blijken een vervuiling tussen de 0,1 en 3 microgram PFOS, 7 microgram PFOA, 3 microgram GenX en 3 microgram voor de overige PFAS per kilogram droge stof te bevatten. Afgekort 3, 7, 3, 3”, zegt Gerben Zijlstra. “Dat houdt in dat grond niet zomaar kan worden toegepast voor de functieklasse landbouw/natuur. De achtergrondwaarden in het toe te passen gebied moeten dan eerst worden bepaald. Zijn deze achtergrondwaarden hoger dan de waarden in die van de toe te passen grond, dan mag deze na overleg met het bevoegd deze instanties ook nog nauwelijks van de problematiek op de hoogte zijn en daar geen uitspraak over willen doen.” Het levert praktische problemen op. “Het probleem is dat bodemkwaliteitskaarten geen melding maken van PFAS. Daarom pleiten we ervoor dat de bodemkwaliteitskaarten zo snel mogelijk worden bijgewerkt”, aldus Zijlstra. Het is ook iets wat CUMELA gaat aankaarten bij Stientje van Veldhoven, de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.

Waar is plaats?

Een ander praktisch probleem waar ondernemers in het veld tegenaan lopen, is dat het merendeel van de onderzochte grond uitkomt in de groep boven de detectiegrens, maar onder de norm. Het houdt in dat de grond beperkt mag worden toegepast en dat daardoor een stuwmeer aan moeilijk toepasbare grond ontstaat. Zijlstra vraagt zich hardop af wat dit gaat betekenen voor de sector. gezag nog wel worden toegepast. Probleem is dat veel van

De krappe normen, het ontbreken van een methode om de grond te reinigen en het ontbreken van bodemkwaliteitskaarten waarop PFAS vermeld staat, resulteren samen in een lastig werkbare en soms onwerkbare situatie voor de cumelasector. CUMELA Nederland hoort graag waar de ondernemer tegenaan loopt, maar ook de vragen die er zijn over dit onderwerp. Daarom vindt er speciaal voor leden op 10 oktober een webinar plaats over PFAS. Aanmelden kan via de website www.cumela.nl of via de Ondernemerslijn: (033) 247 49 99 of ondernemerslijn@cumela.nl.

TEKST:Herma van den Pol FOTO‘S: CUMELA Communicatie