De toekomst is aan waterstof

De toekomst Tekst en foto’s: Toon van der Stok JOS SCHOLMAN HEEFT EEN WERELDPRIMEUR is aan waterstof

Met de komst van drie waterstoftrekkers had Jos Scholman afgelopen maand een wereldprimeur. Met deze investering speelt het bedrijf in op de toekomst. Hoewel er nog veel hobbels te overwinnen zijn, lijkt waterstof nu namelijk de meest kansrijke energiedrager om wind en zonne-energie om te zetten in brandstof voor de grotere machines.

ZON EN WIND KUNNEN DE ROL VAN FOSSIELE BRANDSTOFFEN OVERNEMEN, MITS ER EEN ENERGIEDRAGER IS DIE DIT MOGELIJK MAAKT

De mogelijkheden voor waterstof zijn groot, stelde Ad van Wijk, adviseur duurzame ontwikkeling uit Nieuwegein en in deeltijd professor aan de TU Delft bij de presentatie van de allereerste waterstoftrekkers. Een wereldprimeur voor cumelabedrijf Jos Scholman uit Nieuwegein dat er tegelijk drie aanschafte. Die grote mogelijkheden van waterstof zijn volgens hem te danken aan de sterk dalende prijs voor zonne- en windenergie. “In Abu Dhabi wordt nu een zonnepark gebouwd van 2000 megawatt waar de stroom een kostprijs heeft van 1,25 cent per kilowattuur. Nog goedkoper is een park van 700 megawatt dat in Portugal komt en waar de stroom 1,12 cent per kilowattuur zal kosten. Vergelijk dat eens met de goedkoopste stroom die we nu in Nederland produceren. Dat is nu stroom van de kolencentrale en deze kost 5,0 cent per kilowattuur.”

PRIJZEN DALEN

Vergelijkbaar zijn volgens hem de cijfers voor windenergie. “Die prijzen dalen de laatste jaren net zo hard en we hebben nu al windmolenparken waar de prijs op 2,0 cent per kilowattuur ligt. Weliswaar moet je het dan transporteren en dat jaagt de kosten op, maar het geeft wel aan dat hernieuwbare energiebronnen inmiddels kunnen wedijveren met traditioneel opgewekte stroom.” Van Wijk presenteerde ook cijfers hoe je met wind en zon alle stroom die wereldwijd wordt gebruikt, kunt opwekken. “Acht procent van de Sahara volleggen met zonnepanelen is voldoende. Of wanneer je het met wind wil doen 1,5 procent van de Stille Oceaan, waarbij de windmolens ook nog één kilometer uit elkaar zouden staan.”

Op die oppervlakte kun je 155.000 terawattuur produceren. Dat is het totale huidige wereldwijde

energieverbruik, inclusief de energie voor mobiliteit en verwarming. Nederland neemt daarvan 1000 terawattuur voor zijn rekening, oftewel 1000 miljard kilowattuur. Het zijn gegevens die laten zien dat zon en wind en de toekomst de rol van fossiele brandstoffen kunnen overnemen, mits er een energiedrager is die dit mogelijk maakt, stelt Van Dijk. “Die heb je namelijk nodig om die goedkope zonne- en windstroom op de juiste plaats te krijgen.”

SIMPEL TE MAKEN

Van Dijk is ervan overtuigd dat waterstof in de toekomst de drager zal zijn om al die energie op de juiste plaats te krijgen. “Waterstof is namelijk simpel te maken met behulp van elektrolyse, het met behulp van stroom omzetten van water in waterstof en zuurstof. Dat is een techniek die we al honderd jaar gebruiken om vanuit zout water chloor te produceren. De techniek is er en we moeten die alleen aanpassen om de waterstof op te slaan, zodat we die daarna per schip of via een pijpleiding kunnen transporteren. Die omzetting is ook nodig om het betaalbaar te houden. Transport van energie als elektriciteit is namelijk tien keer zo duur als van gas.” Een bijkomend voordeel is dat waterstof ook relatief goedkoop is op te slaan. Dit in tegenstelling tot elektriciteit, waarvan de mogelijkheden zeker lokaal heel beperkt zijn.

Zijn er dan geen nadelen van waterstof in vergelijking met andere brandstoffen? Zeker wel, bijvoorbeeld dat de energiedichtheid van het gas relatief laag is. Je hebt dus een flinke tank nodig of je moet het gas onder heel hoge druk samenpersen om voldoende te kunnen meenemen. Toch is dit kansrijker dan het gebruik van batterijen, omdat deze in volume nog veel sterker toenemen dan een waterstoftank om voor een machine van 37 kW (50 pk) of meer voldoende energie voor een dag werken te kunnen meenemen. Nu er een grote druk is op het vervangen van de dieselmotor door een andere energiebron voorspelt Van Wijk dat waterstof daar als enige alternatief zal overblijven. “Dat past ook bij ons land, waar we al een heel gasnet hebben liggen. Er wordt nu al gewerkt aan het omzetten van een deel van het aardgasnet in een netwerk voor waterstof. Dat moet in 2027 klaar zijn. Dan wordt het gebruik dus een stuk gemakkelijker.” Hij verwacht dat er tegelijkertijd flinke ontwikkelingen zijn bij het ontwikkelen en bouwen van met waterstof aangedreven werkmaterieel. “Nu komen de eerste voertuigen op de markt, maar daar zal de komende tien jaar veel bijkomen. Zeker als we ook de productie van waterstof op gang brengen en de prijs concurrerend wordt met die van diesel.”

NU KOMEN DE EERSTE WATERSTOFVOERTUIGEN OP DE MARKT, MAAR DAAR ZAL DE KOMENDE TIEN JAAR VEEL BIJKOMEN’

VOORZET OP ONTWIKKELING

Op die ontwikkeling neemt Jos Scholman nu een voorzet door te gaan werken met de eerste drie waterstoftrekkers die zijn gebouwd op basis van een New Holland. Deze lopen niet op pure waterstof, maar de waterstof wordt hier in de luchtinlaat van de diesel ingespoten. Dat heeft als grote voordeel dat je geen andere motor nodig hebt en dat je als bijvoorbeeld de waterstoftank leeg is gewoon door kunt werken met diesel. Dat is bij deze uitvoering ook nodig, omdat de hoeveelheid waterstof die je ondanks de grote hoed op de cabine kunt meenemen is beperkt tot 40 kilo. Bij normaal gebruik verwacht New Holland dat je daarmee tijdens een werkdag ongeveer een derde van de diesel kunt vervangen door waterstof.

Scholman gaat de trekkers nu inzetten bij de gewone werkzaamheden die rond het bedrijf in Nieuwegein plaatsvinden. De waterstof is afkomstig van een installatie van Hysolar, een dochteronderneming van Scholman. Die wordt gevoed met stroom die wordt opgewekt door een tien hectare groot zonnepark in de directe omgeving. Op het terrein van Scholman wordt een waterstof-vulstation gerealiseerd, dat ook door derden is te gebruiken. Voor het bedrijf is het waterstofproject een stap die past bij een verdere verduurzaming van de bedrijfsvoering.

Hoewel het een forse investering is – de trekkers worden met de waterstofunit erbij bijna twee keer zo duur – verwacht Scholman er toch rendement mee te halen. “In bijna alle bestekken kun je tegenwoordig voordeel behalen als je voldoet aan duurzaamheidseisen. Met deze trekkers hebben we daar een duidelijke bonus. Of dat voldoende is om de kosten goed te maken, is niet uit te rekenen. Wij weten alleen dat we nu in elk geval een grote stap vooruit hebben gezet en dat we ons hiermee verder onderscheiden van de collega’s.”

MEER WETEN?

Lees meer over de waterstoftrekkers op www.cumela.nl/nieuws/ wereldprimeurvoorjosscholman.

Bij dit artikel vind je ook een link naar de bijeenkomst en kun je niet alleen de inleiding van Ad van Wijk terugkijken, maar ook de visie van andere inleiders en een aantal bestuurders.

1

2

1. Voor de ontwikkeling van de waterstoftrekker werken verschillende partijen samen. Zij werken niet alleen aan de techniek, maar aan de hele infrastructuur voor waterstof.

2. Via een speciaal controlescherm is te zien hoeveel waterstof er nog is en hoeveel er tijdens het werk wordt gebruikt.

‘IN BIJNA ALLE BESTEKKEN KUN JE TEGENWOORDIG VOORDEEL BEHALEN ALS JE VOLDOET AAN DUURZAAMHEIDSEISEN’