DOEN Magazine #04 Winter 2011 Van Omme & De Groot

nr 4

•

z o m e r 2 0 12

Het relatiemagazine dat verbindt en inspireert

trending: Woon-CoCreatie Meer dan twee eeuwen...

Wonen aan het water RENOVATIE ALBEDA COLLEGE SCHIEDAM

project

2

doen • zomer 2012

project

doen • zomer 2012

3

voorwoord

4

doen • zomer 2012

voorwoord

doen Niet praten, maar doen

De meest Rotterdamse kreet is ‘geen woorden, maar daden’. En er wordt wat gepraat, vandaag de dag. Over hoe we de woningmarkt in Nederland weer op gang krijgen. Over hoe je de consument weer enthousiast krijgt voor een woning. Over hoe we de kantorenmarkt weer gezond krijgen. Of hoe de bouwsector weer uit het slop komt.

Nu kennen we in Nederland ook nog een ander gezegde: ‘praatjes vullen geen gaatjes’. Je kunt alles wel wikken en wegen en nog eens tegen het licht houden. Daar komen we ook niet verder mee. Zolang ze in Den Haag niet echt met duidelijke visies of richtingen komen, doen we in Rotterdam bij Van Omme & De Groot wat we al negentig jaar doen. En dat is inderdaad: doen.

Zaken oppakken. Zo zijn we nu bijvoorbeeld druk bezig met Woon-CoCreatie.

Dat is een mooi instrument om (a) het ontwikkelproces te versnellen en te verbeteren en (b) de consument al vanaf het begin van het ontwikkelproces veel meer bij het eindresultaat te betrekken. En dat slaat echt aan. Mensen vinden het enorm leuk om over hun toekomstige woning na te denken, daar van begin af aan bij betrokken te zijn. En voor ons is het ook een stuk aardiger.

We hebben veel meer contact met de mensen voor wie we het uiteindelijk allemaal doen en het geeft een schat aan informatie over wat de consument nu echt belangrijk vindt.

In deze DOEN leest u meer over Woon-CoCreatie en in het artikel ‘Guus ontmoet’ zegt werkvoorbereider Annick Baur iets over dat nauwere contact.

Niet voor niets wordt Woon-CoCreatie nu door veel partijen, zoals gemeenten, omarmd. Ook in de kantorenmarkt en op het gebied van transformatie gaan we van alles doen. Daarover melden we in een later stadium meer. En we zijn erin geslaagd om, zelfs in deze tijden, in Zoetermeer het Centrumplan Oosterheem op te leveren. Ook daar hebben we intensief samengewerkt met de gemeente én de woningcorporatie. En ten slotte worden we vaak gevraagd om projecten van collega-ondernemingen over te nemen. Dat doen we graag, maar we doen het niet met leedvermaak. We zien dat om ons heen verschillende ondernemingen het niet redden. Wij staan na negentig jaar nog stevig op eigen benen, als een van de laatste zelfstandige familiebedrijven in Rotterdam. Ons geheim? Dat hebben we niet. Wel een motto: wij willen, wij kunnen, wij doen.

Guus de Groot

doen • zomer 2012

5

redac tie

15

CO L O F ON Redactie MAW Marloes Breederveld Van Omme & De Groot Annick Baur, Marco Dijkshoorn, Guus de Groot, Olivier Hoogveld, Vincent van Valen

Eindredactie Mirca Groenen

Vormgeving MAW Gisella van Geenen

Tekst Henk de Kleine, Jaap van Rijn

Fotografie Paul de Graaff, Jaap van Rijn

Aan dit nummer werkten mee Annick Baur, Chris Broere, Guus de Groot, Olivier Hoogveld, Rinus de Jonge, Piet van der Linden, Roel Oudejans, Peter Rodenburg, Ton Ruijgt, Daniël Sandwijk, George van Scheijndel, Bram van der Velden, Adrie van Zundert

Fotografie cover

38

Fotografie Paul de Graaff Beeldbewerking Martine van Eijk Visagie Kym van der Veeke for Farouk Systems Styling Miquel Mohamedjar Assistent styling Celine Kuiters Model Sharon Gortworst, Roza de Hond, pietvandijk@modelsquare.nl Cover bril: Tom Ford, top: Celyn B. by Elisabetta Franchi, shorts: Escada, schoenen: Nelly

Druk Grafisch Goed

Uitgever MAW Van Helmontstraat 97 3029 AA Rotterdam www.metanderewoorden.nl

28 35

In opdracht van Van Omme & De Groot Heemraadssingel 223 3023 CD Rotterdam www.vanomme-degroot.nl © Auteursrecht voorbehouden Niets uit dit magazine mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotografie, microfilm of anderszins, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hierboven genoemde personen en/of bedrijven.

6

doen • zomer 2012

4438

42

inhoud

doen Het relatiemagazine dat verbindt en inspireert

6

10

22 6

Actualiteiten VAN OMME & DE GROOT

10

Interview Oud & nieuw, drie generaties

15

Portret Meer dan twee eeuwen...

22

Project Kreater

28

Mode Lounging, the next level

35

Project Wonen aan het water

38

Project De Kuip, 75 jaar letterlijk springlevend

42

Favorieten Roosteren op de bouwplaats

44

Lifestyle Ontdek Schiedam

Hebben wij u met dit magazine weten te interesseren voor Van Omme & De Groot? Neem dan voor meer informatie over onze verschillende woonconcepten, mogelijkheden voor samenwerkingen, onze kantoorontwikkelingen en uiteraard onze brede kennis en ervaring op alle gebieden van ontwikkelen en bouwen contact met ons op!

Postbus 26033 3002 EA Rotterdam

Heemraadssingel 223 3023 CD Rotterdam

T 010 - 477 58 11 F 010 - 476 53 90 E info@vanomme-degroot.nl doen • zomer 2012

7

ac tualiteiten

‘De Bastide’ in Geldermalsen alsnog gebouwd, nu door Van Omme & De Groot In Geldermalsen realiseert Bouwfonds in de nieuwbouwwijk ‘De Plantage’ het plandeel ‘De Bastide’.

Het gaat hier om 22 bijzondere woningen, in prijs variërend van € 176.000 tot € 385.000 v.o.n. Ze worden uitgevoerd in verschillende stijlen en diverse uitvoeringen.De architectuur ademt de stijl van vroegere vestingstadjes langs de Linge. Het is een nieuwbouwproject dat ‘ouderwetse’ sfeer combineert met alle gemakken van deze tijd. De aannemer die aanvankelijk voor dit project was geselecteerd, ging helaas failliet. Een strop voor Bouwfonds én voor de mensen die eerdaags hier willen wonen.

Van Omme & De Groot kan gelukkig snel de werkvoorbereiding van de 22 koopwoningen overnemen. Door snel schakelen is de bouw uiteindelijk toch nog snel gestart. De kopers van 15 van de 22 woningen zijn tijdens een informatieavond ingelicht over de stand van zaken. Zij kunnen zich nu weer verheugen op hun nieuwe woning. Door de maximale inspanning van alle betrokkenen blijft de oplevering nog steeds gepland voor medio 2013.

NU MODELWONING GEOPEND IN ‘DE TUINEN’, OUD-IJSSELMONDE ‘Heerlijk wonen hier.’ ‘Zo lekker, een nieuwbouwwoning.’

‘Die grote tuin is een verademing.’ De nieuwe bewoners van ‘De Tuinen’ in Oud-IJsselmonde zijn erg blij met hun nieuwe thuis.

Het project aan de Beverwaardseweg en Kameraarstraat omvat veertien twee-ondereen-kapwoningen en één vrijstaande woning. Elke woning staat op een grote kavel en heeft daardoor het aangename comfort van een diepe achtertuin. De woningen zijn ruim opgezet: een woonkamer met open keuken, drie slaapkamers, een vrij indeelbare tweede verdieping plus nog een luxe en compleet ingerichte badkamer met bad, douche en twee wastafels. Een klein aantal woningen is nog beschikbaar. U kunt aan den lijve ervaren hoe gerieflijk het wonen hier is; u bent welkom in de compleet ingerichte modelwoning aan de Beverwaardseweg 259. Deze is voorzien van vloerbedekking, meubels en planten. Hier voelt u zich meteen thuis! Maak voor een bezoek een afspraak met de makelaars. Welkom thuis!

Atrium Makelaardij Tel.: 0180 - 46 40 47 E-mail: info@atriummakelaardij.nl

In de Stad Makelaars Tel.: 010 - 206 60 00 E-mail: kopen@indestad.nl

Eerste woningen Centrumplan Oosterheem opgeleverd Een heuglijk moment voor een select gezelschap Zoetermeerders: zij kregen op 14 mei jl. van wethouder Edo Haan de sleutel van hun nieuwe woning in het woonproject De Elementen.

8

doen • zomer 2012

De wethouder reikte de eerste sleutels uit namens woningcorporatie De Goede Woning.

Woonproject De Elementen maakt deel uit van het Centrumplan Zoetermeer. Naar verwachting hebben begin 2013 alle bewoners de sleutel van hun nieuwe woning ontvangen. De winkels van het Oosterheem Centrum openen in oktober 2012 hun deuren. Het project trekt veel belangstelling vanuit de wijk. Op zaterdag 2 juni maakten zo'n 900 belangstellenden van de gelegen-

heid gebruik om om tijdens de dag van de bouw kennis te maken met dit omvangrijke project in aanbouw. In het winkelcentrum was een horecapunt ingericht, waar bezoekers konden genieten van de zon en de sfeer in dit nieuwe stukje Zoetermeer. Ook konden zij een modelwoning van De Goede Woning bezichtigen. Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt van de bezichtigingen was het dakterras op de 16e verdieping van een van de drie woontorens.

ac tualiteiten

Nieuwerkerk

... door naar Hotel Van der Valk Nieuwerkerk

Dordrecht

een sfeervol ingerichte hotelbar. Een zwembad met diverse sport- en wellnessfaciliteiten op de veertiende verdieping. En de auto zet u in de ondergrondse parkeergarage.

In Hotel Van der Valk Nieuwerkerk zijn we nog volop aan de slag. In de tweede helft van 2011 rondde Van Omme & De Groot de verbouwing van het restaurant en de gehele entree en receptie af. Direct daarop volgde de opdracht voor de uitbreiding van het hotel. Het bestaande hotel wordt ‘opgetopt’ en er komt een nieuw bouwdeel/ kamerblok op de kop van het gebouw. De uitbreiding omvat in totaal 53 kamers en suites plus 6 zalen, inclusief de bijbehorende algemene ruimtes. In mei 2012 is gestart met de daadwerkelijke bouw. Over een jaar is de uitbreiding voltooid.

Om die strakke deadline te halen, wordt ook in de bouwvak van 2012 doorgewerkt. En het aangename is: tijdens de verbouwing gaat het logeren gewoon door.

Kijk voor meer informatie en reserveringen op www.vandervalkhoteldordrecht.nl.

Kijk voor meer informatie en reserveringen op www.hotelnieuwerkerk.nl.

Dordrecht

Hotel Van der Valk Dordrecht klaar...

Het is gelukt: vóór de bouwvak van 2012 hebben we Hotel Van der Valk in Dordrecht opgeleverd. Van Omme & De Groot realiseerde het casco en verzorgde de coördinatie van de afbouw.

Je vindt dit fraaie nieuwe hotel in Businesspark Amstelwijck in Dordrecht, langs de A16. Het circa 55 meter hoge hotel heeft heel veel te bieden, zowel voor de zakelijke als voor de recreatieve gast. Maar liefst 146 luxueuze hotelkamers en 12 multifunctionele vergaderzalen. Een à-la-carterestaurant en

Van Omme & De Groot bouwt doorstroomwoningen voor LIMOR in den Haag Aan de Haagse Leyweg bouwt Van Omme & De Groot in een gemeentelijk monument zogenaamde ‘doorstroomwoningen’ voor mensen met psychosociale problemen.

De opdracht hiervoor werd gegeven door het samenwerkingsverband van LIMOR en Arcade.

LIMOR is een instelling die mensen helpt weer een eigen plek in de samenleving te krijgen, onder andere met woonvoorzieningen. Arcade is een woningcorporatie uit ’s-Gravenzande, die ook woningen in Den Haag bezit. De restauratie start in september 2012 en zal ongeveer een jaar duren.

Karakteristieke stijl Het monument waar nu de doorstroomwoningen worden gerealiseerd, is de voormalige marechausseekazerne. Het is een gebouw dat is uitgevoerd in zogenaamde ‘overgangsarchitectuur’, die rond 1916 populair was. Bij die

bouwstijl waren eenvoud en rationeel bouwen de uitgangspunten. Het gebouw is uitgevoerd met sobere metselwerkornamentiek. De symmetrische opzet doet klassiek aan. In dit gebouw komen nu dus doorstroomwoningen.

Dat zijn clusters van kleine woningen waar de bewoners beschermd wonen met begeleiding.

LIMOR heeft meerdere van deze locaties.

Onder architectuur Een dergelijk monument wordt uiteraard met zorg en aandacht verbouwd. Daarom heeft Arcade al in 2009 aan architect Matthé Treijtel een onderzoeksopdracht verstrekt. De vraag was: ‘Zijn er in of rondom dit historische pand voldoende mogelijkheden om een vestiging

voor LIMOR te realiseren?’ De architect kwam met een totaalplan. Dat omvat de sloop van een aantal ondergeschikte bouwvolumes en behoud van het hoofdgebouw aan de Leyweg.

Dit laatste wordt gerestaureerd, net als de oude paardenstal. Daar werd ruimte gevonden voor twee eenvoudige eigentijdse nieuwbouwblokjes. In de voormalige paardenstal komt de gemeenschappelijke woon- en eetkamer met keuken en kantoorruimte onder de kap. Door gebruik van baksteen en stroken zink in de gevels ontstaat een samenhangend geheel met de monumentale gebouwen.

doen • zomer 2012

9

ac tualiteiten

Woon-CoCreatie populair bij potentiële kopers

Trending: meedenken over je nieuwe woning Zelf meebepalen hoe je nieuwe huis eruitziet. Nadenken over de afwerking van de gevel. Het aantal kamers. De indeling van de woning. Materiaal- en kleurgebruik.

Dat is Woon-CoCreatie. En deze nieuwe manier van woningbouw is razendsnel populair aan het worden. Van Omme & De Groot past deze aanpak al bij een aantal projecten toe.

Woon-CoCreatie is echt iets van deze tijd.

Om een aantal redenen. Zo hebben steeds meer mensen behoefte aan echtheid, authenticiteit en persoonlijke aandacht. Dat vind je niet altijd bij een woning die van a tot z door een architect is bedacht. Steeds meer (potentiële) huizenkopers willen iets van zichzelf in de nieuwe woning leggen. Een tweede reden ligt in de crisis en de sterk veranderde woningmarkt. Dit is anno 2012 een echte kopersmarkt geworden, de consument heeft het meer dan ooit voor het zeggen. Dan is het logisch dat aanbieders nog meer dan anders goed luisteren naar de wensen van die kopers.

En hoewel het nu een heel nieuw concept lijkt, is het eigenlijk niets nieuws. Vroeger was het namelijk heel gewoon als een koper meedacht over de eigen woning. En die traditie heeft tot heel charmante resultaten geleid.

De charme van meedenken In vroeger tijden was het niet gebruikelijk dat uitsluitend de architect bepaalde hoe een woning eruit kwam te zien. Dat gebeurde door intensieve samenwerking tussen huiseigenaar

en architect. Die laatste blijft altijd onmisbaar, want een bepaald idee moet bijvoorbeeld wel technisch haalbaar zijn. Door die oude vorm van CoCreatie zijn de mooiste woningen ontstaan. Kijk maar naar de Amsterdamse grachtengordel. Daar is elke woning anders.

Kijk naar de centra van oudere stadjes. Daar geldt hetzelfde. Die charme en eigenheid, die worden deels met Woon-CoCreatie in ere hersteld. Van Omme & De Groot is daar in Gouda en Zoetermeer al druk mee in de weer.

Wonen in Waterzicht en De Pelikaan In Zoetermeer wordt Woon-CoCreatie toegepast bij het project Wonen in Waterzicht. Daar werd in maart 2012 de eerste workshop georganiseerd. Op 3 juli heeft de derde workshop plaatsgevonden. Dit is symbolisch voor WoonCoCreatie. Het tempo van de ontwikkeling ligt hoger dan bij het traditionele proces. Ook ontstaan er realistische projecten met een lager risicoprofiel. Daardoor kunnen de woningen sneller in aanbouw worden genomen.

Ook in Gouda werken nu al groepjes van circa tien deelnemers aan de uitwerking van het project De Pelikaan. De deelnemers worden in hun ideeën en uitwerking begeleid door een architect. Die begeleiding wordt als erg prettig ervaren. ‘Je weet vaak vooral wat je níét wilt’,

Kijk voor meer informatie op: www.thuisingouda.nl www.woneninwaterzicht.nl

zegt een van de Zoetermeerse deelnemers.

‘Maar hoe het dan wél moet? Dat is best nog puzzelen. Schuiven met vertrekken. Kijken waar je de berging wilt, zodat die niet het zicht op het water belemmert. Het is een heel aardige uitdaging. Niet alleen realiseren we zo onze ideale woning voor een prettige prijs. We hebben ook voorrang bij de koop.’

Wat die prijs betreft: bouwen volgens de principes van Woon-CoCreatie is niet kostbaar.

Zo ligt in Zoetermeer de verkoopprijs rond de € 240.000,- per woning.

Ook prettig voor gemeenten en grondeigenaren Woon-CoCreatie slaat niet alleen aan bij (potentiële) kopers. Het concept wordt ook bij grondeigenaren en gemeenten snel populair.

Immers, op deze manier is in een kort tijdsbestek de haalbaarheid van een project te onderzoeken. Vervolgens is er ook een grote zekerheid dat de woningen die ontwikkeld worden, ook daadwerkelijk verkocht en gebouwd worden. Zo is dit een mogelijkheid om locaties en projecten op een aantrekkelijke manier in de belangstelling te krijgen.

Maak een afspraak met Marco Dijkshoorn: 010 – 477 58 11 mdijkshoorn@vanomme-degroot.nl

Gevelbeeld resultaat workshops project De Pelikaan te Gouda 10

doen • zomer 2012

favorie ten

Stoere spullen tekst & Fotografie Jaap van Rijn

Ontmanteling van de 550 torenkraan bij zwaar weer: het werk moet door.

Een torenkraan, da’s het kraaiennest van de bouw. Dit nam een kraai wel heel letterlijk. Maar wat te doen met het nest vol jonge kraaien? Voorzichtig naar beneden halen en de Dierenambulance bellen, ook al is de kraai geen beschermde vogel.

Eigen materieel In tegenstelling tot de meeste middelgrote bouwers beschikt Van Omme & De Groot over eigen materieel dat het bedrijf bij zeker 75% van de eigen bouwwerken inzet. Voordeel van eigen materieel: een lagere kostprijs dan bij huur dankzij de afschrijving. Van Omme & De Groot is dan ook in staat scherp te offreren. Alleen bij pieken in het werkaanbod wordt materieel ingehuurd bij partners. Eigen specialistisch personeel voert het onderhoud uit. Het materieel voldoet aan ISO 9001 en VCA**. Ook vinden keuringen plaats op de bouwplaatsen, uitgevoerd door Aboma Keboma.

Richard Smit

Huiskamervraag

Lijs

Waarom valt een torenkraan met zijn tientallen meters lange giek niet om?

In dit geval omdat hij is vastgeklonken in een zware betonnen fundering. Maar ook is het mogelijk de kraan door middel van gewichten aan de voet van de kraan in balans te houden.

Dit is ook het geval wanneer de kraan op de rails staat en bij rupsbouwkranen. De op de foto getoonde Liebherr 550EC-H40 Litronic werd in Zoetermeer-Oosterheem ingezet om onder meer de 8 bij 7,80 meter metende betonplaten voor de balkons en tunnelstukken voor de bekisting met een gewicht van 11 ton op hun plek te krijgen.

Lijst Lijst

Materieeldienst Van Omme & De Groot • 3 toren loopkatkranen (Liebherr) • 3 mobiele vouwkranen (Spierings) • Personen-/goederenliften (De Jong) • Keetunits (Fort) • Bekisting (Miver) doen • zomer 2012

11

interview

OUD & NIEUW: DRIE GENERATIES VAN OMME & DE GROOT tekst henk de kleine Fotografie Paul de Graaff

Van Omme & De Groot bestaat dit jaar 90 jaar. Een mooie gelegenheid om drie generaties aan de jubileumtafel uit te nodigen. Piet van der Linden, een oudgediende met de respectabele leeftijd van 66 jaar. Annick Baur, de nog frisse werkvoorbereider van 27 jaar. En Guus de Groot, die daar met zijn 54 jaar ongeveer tussen zit. Het werd een turbulente ontmoeting.

12

doen • zomer 2012

interview

‘Bijna 42 jaar ben ik bij Van Omme in dienst geweest’, opent Piet het gesprek. ‘Ik kwam als timmerman aan boord, in 1957. M’n eerste werk was het winkelcentrum IJsselmonde. Dat was toen nog een heel eind uit de buurt. De meeste werken lagen toch in hartje Rotterdam of in elk geval in de nabije omgeving. Als ’t even kon, dan ging je op de fiets. Als je een autootje wilde, dan moest je dat zelf maar bijverdienen. Niks geen busje van de zaak of zo.’ Guus reageert. ‘Transport was toen een veel grotere kostenpost dan nu. Nu hebben we 55 auto’s op tachtig man personeel. Moet ook wel, want we werken inmiddels tot ver buiten de regio.

Ga maar eens met de fiets naar Amersfoort. En arbeid daarentegen was juist veel goedkoper dan tegenwoordig. Vandaar dat je op de bouwplaats van alles zag rondscharrelen. Sjouwers. Manusjes-van-alles.’ Piet lacht.

De opmerking van Guus roept schilderachtige herinneringen bij hem op.

‘Gut ja, d’r liep wat rond. Een hoop rauw volk. Het gebeurde wel dat er iemand met een mes achterna werd gezeten. Hadden ze ruzie over iets gekregen. Mensen waren ook niet te beroerd om elkaar de huid vol te schelden als er iets fout ging.’ Toch kijken beide mannen met genoegen op die tijd terug. Guus: ‘Hoe dan ook, bij al die wonderlijke taferelen was er toch ook wel veel verbondenheid. Dat waren de tijden dat iemand nog 42 jaar bij dezelfde werkgever bleef. Als je nu ergens een paar jaar werkt, dan kijken ze je al vreemd aan. In die zin ben ik wel van de oude stempel; ik vind die loyaliteit erg mooi.’ Piet is het daar wel mee eens.

‘Je deed toch alles samen. Je voelde je verantwoordelijk voor de zaak. Ik weet nog wel, als rond middernacht werd gebeld dat er iets aan de hand was bij de Beurs of zo, dan ging je.’

Meedenken en meewerken Annick heeft het gesprek tussen beide heren van een afstandje gevolgd.

Wat vindt zij ervan? Hebben de heren gelijk of voeren ze hier de VroegerWas-Alles-Beter-Show op? ‘Nou, ergens herken ik wel iets van wat er gezegd wordt. Het hele werkproces was ook compleet anders ingericht, het is een beetje appels met peren vergelijken. Wij werken nu vooral digitaal, vroeger was het hele werk op kalkpapier uitgetekend. Dat ging tussen de verschillende partijen heen en weer, tot alles erop stond. Dan kan ik me zo voorstellen dat je wat meer samen optrekt. Nu zijn activiteiten in het hele proces veel meer gescheiden.’ Piet beaamt dat het in zijn tijd wezenlijk anders ging. ‘Vroeger was je op het werk zelf bezig. Daar stond ook echt de tekentafel. Dan kwam de opzichter binnen en keek je er samen nog eens naar. Je had in de keet meer een-op-eenoverleg.’ Annick slaat het bruggetje naar 2012. ‘Het is nu veel complexer geworden. Wij zijn tegenwoordig drie maanden bezig om een voorlopige eerste tekening van een project in de computer te krijgen. Het is niet meer zo dat iedereen aanschuift en dan vrijwillig met je meedenkt. Iedere partij, elke tus-

doen • zomer 2012

13

interview

senschakel, is vooral gericht op het eigen onderdeeltje in de hele keten.

Er zijn veel meer lagen met daarin mensen die er ook hun zegje over willen of moeten doen. En wat mij dan wel verbaast: we hebben best vaak te maken met externe partijen die hun afspraken niet nakomen. Wel gek eigenlijk, want je zou in deze tijden verwachten dat mensen juist harder gaan lopen. Maar misschien wordt de onderlinge samenwerking wel weer beter met het innovatieve systeem Building Information Model. Dan heb je een digitaal tekenprogramma waarin iedereen kan meekijken.’ Guus hoopt dat ook, maar heeft een kanttekening. ‘Technieken zijn mooi, maar je houdt toch die menselijke factor. Het gaat erom of iemand zich met ziel en zaligheid op een taak stort. Daar moet je het toch van hebben.

Het zit ’m dus niet altijd in techniek of nog meer digitalisering. Ik kan me een uitvoerder herinneren die nauwelijks kon lezen of schrijven. Maar hij kon wel een brug bouwen. Tegenwoordig zijn mensen onmiskenbaar beter geschoold, maar lopen ze minder hard dan ik soms zou wensen.’ Annick ziet hier een generatiekloofje opdoemen. ‘Je moet niet vergeten dat werk vroeger een heel andere betekenis voor mensen had. Tegenwoordig zijn we – gelukkig maar – ook met andere zaken bezig. De oudere generatie leefde helemaal voor het werk. Naar die tijden willen we toch ook niet meer terug? Ik voel hier veel betrokkenheid bij wat we doen. Alleen, voor andere partijen staat een project van ons toch wat meer op afstand. En ja, dan verwacht ook ík wel wat meer betrokkenheid.’

‘Technieken zijn mooi, maar je houdt toch die menselijke factor.’

14

doen • zomer 2012

Vakmanschap Piet weet wel wat er in de afgelopen jaren is veranderd. Het echte vakmanschap is onder druk komen te staan. ‘Het is in het onderwijs niet helemaal goed gegaan. Ik heb de lts gedaan. Daarna ging je nog jaren in de leer. Aan het eind van de rit kon je echt álles. Maar toen ze op de lts ineens moeilijke boeken moesten gaan lezen, toen ging het fout. Er is ook heel veel specialisatie in het vak. Dat lijkt een vooruitgang, maar ik zet daar mijn vraagtekens bij.’ Annick is het daar voor een deel wel mee eens. ‘Ik heb hts bouwkunde gedaan. Het is echter niet zo dat je dan met een enorme voorsprong begint, ten opzichte van bijvoorbeeld een timmerman. Dat geldt zowel voor de timmerman van vroeger als voor die van nu. Die vakman ziet het toch weer anders. Die weet hoe het er buiten uitziet en heeft op die manier dus een voorsprong. Het is tegenwoordig allemaal wat minder hands on. Op de hts leer je de basis, je krijgt wel op een heel gedegen manier de denkwijze bijgebracht. Maar het echte bouwen leer je pas in de praktijk. Nieuwe technieken hebben zeker voordelen. Het is onmogelijk om met de werkwijze van tientallen jaren terug nog de complexe gebouwen te realiseren die we nu kennen. Je hebt nu te maken met installaties, voorschriften, regels. Het is allemaal veel complexer geworden, in de voorfase. De verschillende stappen zijn uit elkaar getrokken en dat geeft inderdaad wrijving. We leven zeker nog niet in een ideale wereld.’ Guus ziet het exact zo. ‘Iedereen was vroeger veelzijdiger.

Dat moest ook wel, want de organisatie was veel kleiner. Tegenwoordig hebben we een calculator. Een werkvoorbereider. Een projectleider. Het was allemaal meer in één mens, in één hoofd samengebald.’ Voor Piet is dat beeld het feest der herkenning: ‘Werk voorbereiden, dat deed je ook inderdaad op het werk. Dan kreeg Guus een briefje wat hij moest

interview

‘Soms is een crisis ook wel goed. Het scherpt je denken.’

bestellen en dat ging je dan inkopen. Ik had één tas en daar zaten alle papieren in. Het hele project.’ Guus wil het beeld van vroeger ook niet alleen maar romantiseren. ‘Toegegeven. Er zaten ook echt wel nadelen aan dat systeem. Als die ene schakel wegviel, dan viel alles weg. We hebben natuurlijk ook niet voor niets die scheiding aangebracht. De omvang is groter. Het moet sneller. Daar hebben we nu de organisatie en de middelen voor. Alleen, daar blijf ik bij, ik mis soms wel iets van vroeger.’

CoCreatie Dit gesprek wordt gevoerd in 2012, terwijl Nederland en de rest van de wereld gebukt gaan onder een crisis waarvan het einde voorlopig nog niet in zicht is. Het doet Piet van der Linden wel enigszins denken aan de tijd dat hij zes jaar jonger was dan Annick nu is. ‘Toen ging het ook allemaal niet denderend. De wederopbouw was zo goed als voltooid, dat werk was gedaan. We gingen in alle hoeken en gaten op zoek naar werk en projecten. Zo zijn we uiteindelijk ook in de renovatie en het onderhoud terechtgekomen. Dat waren twee takken van sport die we tot dan nog links lieten liggen.’ ‘Ja, we pakten wat we konden’, herinnert ook Guus zich. ‘Dat was zo’n beetje de leidende gedachte. Later kwam nog de crisis van de jaren tachtig. Die hakte er ook flink in. Maar het verschil tussen toen en nu is: we hadden nog wel enig idee hoe we er weer uit konden komen. Soms is een crisis ook wel goed. Het scherpt je denken.

In sommige opzichten ging het de afgelopen jaren natuurlijk ook wel te makkelijk, in alle sectoren. En nu komen we van een koude kermis thuis.

En wat me deze keer toch vooral beangstigt, is dat er zo weinig richting en perspectief lijkt te zijn. Waar ligt nu de oplossing?’ Annick ziet het

minder somber in. Ook zij ziet dat de crisis ook weer een vertrekpunt kan zijn voor nieuwe mogelijkheden. ‘Nóg beter je best doen. Dat om te beginnen. Toch maar gewoon dat stapje extra zetten. En ik denk dat het ook mogelijk is om weer binding en verbondenheid te realiseren. Kijk naar iets nieuws als Woon-CoCreatie. Op die manier worden potentiële kopers betrokken bij het ontwerpproces van hun eigen woning. Daarmee hebben we een mooi instrument in handen. Het maakt het ook leuker, want uiteindelijk is iederéén meer betrokken bij het eindresultaat. Dat geldt zeker óók voor degene die bijvoorbeeld de nieuwe woning gaat gebruiken. En kijk naar ontwikkelingen in de bouw, waarbij partijen toch steeds meer gaan samenwerken. Dat wordt toch ook steeds meer omarmd. Mensen in de keten trekken naar elkaar toe. Deze ketenintegratie gaat steeds een stap verder.’ ‘Ook wij zijn positieve stappen in dit proces aan het zetten’, geeft Guus aan. ‘Ik blijf daarbij wel zeggen: alles valt of staat met mentaliteit. Maar als met een nieuwe manier van werken resultaten worden geboekt, kan het niet anders dan dat dit een positief effect heeft op de drive en ambities van mensen. Ik mag inderdaad hopen dat in die zin de crisis een soort louterende werking gaat hebben.

Dat we met z’n allen ervan op aan kunnen dat zaken ook gebeuren zoals ze zijn afgesproken. Dan hoeft ook niet alles meer in verstikkende regels te worden vastgelegd. Ik zeg: die regels hebben eerder gezorgd voor minder dan voor meer kwaliteit. Omdat de regels het gewone werk en het gezond verstand zijn gaan overstijgen. Het zou ook in die zin mooi zijn als we allemaal even teruggefloten worden door de realiteit. En daarna met z’n allen er weer vol tegenaan.’

doen • zomer 2012

15

Nieuwe bedrijfskleding Van Omme & De Groot wordt geleverd door FINN Merchandising BV.

Vanaf augustus 2012

16

doen • zomer 2012

PORTRET

MEER DAN

twee eeuwen

VAN OMME & DE GROOT tekst henk de kleine Fotografie Paul de Graaff

In de vorige edities van DOEN lieten we onder de titel De mensen van Van Omme & De Groot medewerkers van nú aan het woord. De foto's en het korte verhaaltje erbij lieten iets zien van ‘de mens achter de medewerker’. Deze keer geven we het podium aan drie oudgedienden: Ton Ruijgt, Rinus de Jonge en Chris Broere. Samen meer dan tweehonderd jaar Van Omme & De Groot. Tientallen jaren werkten ze hier. In tijden die totaal anders zijn dan nu. Uren kunnen ze erover praten. Daarom, in deze speciale editie, extra veel ruimte en aandacht voor de mensen die zoveel voor onze onderneming betekend hebben. »

doen • zomer 2012

17

PORTRET

je had echt een band met elkaar

T

on Ruijgt is de directe link tussen nu

en de oprichting van Van Omme & De

Groot in 1922. ‘Ik heb ze allebei nog gekend: Jan Zweer van Omme en Augustinus de Groot. Niet heel lang, trouwens. Kort nadat ik bij de zaak kwam, overleden zij vlak na elkaar. Dat was in 1960, ik was toen nog een jonge timmerman van 18 jaar oud.’ In die dagen waren de wonden van de oorlog nog vers, in Rotterdam. ‘Je had nog heel veel braakliggend land. We zaten midden in de wederopbouw, er was veel te doen.’ En gewerkt werd er, door Ton Ruijgt en zijn collega’s. Niet minder dan 1.200 woningen in Schiebroek. De stadsuitbreiding bij Pendrecht. Het werk was toen volstrekt anders georganiseerd dan nu.

‘Dat waren de tijden van het echte handwerk.

Niet al die standaardmaterialen waar nu veel mee gewerkt wordt. Nee, alles zelf op maat zagen. We maakten zelfs ons eigen beton. Ik zie de vader van Guus de Groot nog rondrijden met mortel. Die vond het ook erg leuk om de bekisting van beton te slopen, alsof-ie een cadeautje uitpakte. Kijken hoe het geworden was. Oppermannen sjouwden met balen van vijftig kilo, tot ze er krom van liepen.’ Ook de

18

doen • zomer 2012

handen getuigen van dat harde werken. ‘Ik heb twee keer met mijn duimen in een cirkelzaag gezeten. Ach ja, je had ook niet de spullen waar ze nu mee werken. Wij liepen in een oude broek. Je had een afgedragen colbertje dat je van iemand had gekregen. Het was ook best een stevige leerschool. Ik denk dat ze tegenwoordig dat vakmanschap niet meer in die mate meekrijgen.’ Zo terugblikkend koestert Ton de vele mooie herinneringen. ‘Je had echt een band met elkaar. Ik ben ook nooit in de verleiding geweest om ergens anders te gaan werken. Je bent bijna familie. Zo heb ik nog met twee schilders een halfjaar in het ouderlijk huis van Guus gewerkt. Daar moesten we van alles aanpassen. Ik heb Guus nog wel naar school gebracht. En als je ’s avonds na het werk nog wat zat te drinken, kwam de moeder van Guus er gezellig bij zitten. Op het aanrecht, met een bessenjenever. Ook zie ik nog voor me hoe het zusje van Guus in een driftbui haar blokken tegen een net gelakte deur aan gooide. Kon de schilder opnieuw aan de slag. En zij kreeg een draai om de oren. Ja, mooie tijden.’

PORTRET

Ton Ruijgt

doen • zomer 2012

19

PORTRET

het was het begin van 37 mooie jaren R

inus de Jonge is nét iets ouder dan

Van Omme & De Groot zelf. ‘Van

1921 ben ik. In 1937 kwam ik als timmerman van de Ambachtsschool. Dat waren karige tijden. Je verdiende iets van 6 cent per uur. Ik ging wat van baantje naar baantje, m’n bazen waren vooral op zoek naar goedkope krachten.’ In 1942 sloeg het noodlot toe.

Rinus was een van de vele Nederlandse mannen die in Duitsland te werk werden gesteld.

‘Ik kwam terecht in een politiekamp iets ten oosten van Berlijn. In 1945 kwam ik terug in een kapot Rotterdam, maar ik was er zelf nauwelijks beter aan toe. M’n tanden waren eruit, m’n handen waren bevroren geweest, ik had een versleten rug. Ik was compleet de weg kwijt.’ Het duurde tot 1946 voor Rinus weer een beetje op orde was. ‘Ik liep wat rond in de Carnissebuurt, waar Van Omme & De Groot aan het bouwen was. Ik vroeg of ze nog iemand zochten. Ik kon de volgende dag om zeven uur meteen beginnen. Tot dat moment kwam ik rond dat tijdstip dronken thuis, maar dat was meteen afgelopen. Ik kon aan de slag. Het was het begin van 37 mooie jaren.’ Het is achteraf bijna of Rinus de Jonge met Van Omme & De Groot is getrouwd: ‘Ik

20

doen • zomer 2012

kwam op 23 mei 1946 in dienst en op 23 mei 1951 huwde ik mijn vrouw.’ De namen van de projecten waar Rinus aan heeft meegewerkt, rijgen zich aaneen als parels aan een ketting.

Honderden woningen in Lombardijen. Een fabriekshal in Gouda. De François Vatelschool in Den Haag. De bekende flat bij Overschie, met op het dak het grote Zwijndrecht-logo.

‘En ik was nog uitvoerder voor de bouw van het huis van Luut de Groot, aan de Molenlaan.’

Rinus de Jonge is dankbaar voor de kansen die Van Omme & De Groot hem tijdens zijn loopbaan geboden heeft. ‘Ik was natuurlijk toch een broos mannetje. Ik ben de oorlogservaringen ook nooit meer helemaal te boven gekomen. Dus was het erg fijn dat ik op een gegeven moment de kans kreeg om bureauwerk te gaan doen, in de calculatie. Ik heb ook nog een tijd de functie van loonboekhouder overgenomen.’ Tot het in 1983 welletjes was.

‘Mijn vrouw werd ernstig ziek, en het was voor mij na 37 jaar wel mooi geweest.’ Nu geniet Rinus de Jonge in een lichte flat aan het Rotterdamse Zuidplein van het licht. En het uitzicht: van zijn balkon ziet hij de skyline van de stad waar hij aan mee mocht bouwen.

PORTRET

Rinus de Jonge

doen • zomer 2012

21

PORTRET

op een gegeven moment herkende die aap me gewoon

c

hris Broere weet mooie verhalen

te vertellen. Over allerminst alle daagse projecten waar hij aan meewerkte. De Effectenbeurs in Amsterdam.

Het Centraal Station in Den Haag. Een fraaie villa in Bruinisse. Het begon allemaal in 1985, met een project in dierentuin Blijdorp. ‘Ik ben op wat latere leeftijd bij Van Omme & De Groot gekomen, want ik heb eerst nog jaren als uitvoerder bij andere bedrijven gewerkt.

Door veel privégedoe en ziekte was ik uit het arbeidsproces geraakt, maar ik wilde graag de draad weer oppakken. Dat was in die tijd heel moeilijk. Maar gelukkig: bij Van Omme & De Groot waren ze op zoek naar een timmerman/leermeester/uitvoerder voor een gemeenteproject in dierentuin Blijdorp en dat wilden ze met mij proberen. In dat project leerden moeilijk plaatsbare jongeren een vak: timmeren, metselen, stukadoren en tegelzetten. Mooi werk. Ik heb daar wat rondgelopen, onder andere in het apenverblijf. Als ik dan op zondag wel eens met mijn vrouw naar de apen ging, dan zag ik duidelijk dat een van die dieren me herkende.’ Naarmate Van Omme & De Groot groeide, groeide ook de cirkel waarbinnen werk werd aangenomen. ‘We gingen op steeds meer plaatsen aan de slag. In Haarlem zouden we een monumentaal pand verbouwen, waar ik erg veel zin in had. Achteraf bleek alleen de gevel monumentaal te zijn.

22

doen • zomer 2012

Daarachter was het gewoon gedeeltelijk nieuwbouw, haha!’ De opdrachten werden al snel omvangrijker. ‘En daarvan was het totale onderhoud van de Effectenbeurs toch wel de grootste klapper. Mooi werk, want je bent met een monument bezig. Toen de Effectenbeurs ging fuseren, hadden we zelfs vijf vestigingen waar we werkten. En het aardige is: ik heb in al die jaren nooit opgeleverd aan de Facilitaire Dienst van de Beurs. Normaal gesproken doe je dat, als het werk gedaan is. Dan maak je samen een rondje. Hier zeiden ze: “Als Chris zegt dat het goed gedaan is, dan is het goed gedaan.”’ Zijn wat kwakkelende gezondheid en de werkdruk begonnen uiteindelijk toch hun tol te eisen. Chris Broere was af en toe ‘even uit de running’. ‘Maar ik ben daarbij enorm ondersteund door de mensen bij Van Omme & De Groot. Ze hadden ook kunnen zeggen: “Voor jou een ander, iemand die er altijd is.”

Vandaar dat ik in 2006, toen ik al vier jaar met pensioen was, toch “ja” zei, toen Guus me op een avond belde met de vraag: “We gaan het pand naast ons kantoor erbij trekken en nou hebben we iemand nodig die de verbouwing gaat doen. Zou jij daar iets voor voelen?” Zat ik eigenlijk niet echt op te wachten, zo te moeten werken in het hol van de leeuw. Maar ik heb het gedaan. En graag. Omdat ik toch iets wilde terugdoen voor dit leuke en goede bedrijf.’

PORTRET

Chris Broere

doen • zomer 2012

23

project

Kreater Rotterdam-Overschie

Project: 32 huurappartementen Rotterdam-Overschie Architect: Bureau voor Stedenbouw en Architectuur Wim de Bruijn te Rotterdam Turn-key afnemer: Woonstad Rotterdam Wijze van aanbesteden: turnkeyafnemer: Woonstad Rotterdam Duur van het project: 2011-2012

24

doen • zomer 2012

der oplever n o

OPG

ELEV

nten pu

Z

PROJECT

ERD

27

n i 2 012

omineerd v n e

oo

G

ju

r de

20

11

doen • zomer 2012

25

PROJECT

Turnkey een appartementengebouw bouwen voor een corporatie: Van Omme & De Groot draait er zijn hand niet voor om. Het gebouw Kreater past goed bij de herstructureringsvisie van Woonstad op het Rotterdamse Overschie. Projectontwikkelaar Bram van der Velden van Woonstad Rotterdam en de mannen van Van Omme & De Groot laten hun licht schijnen op de wijk, het gebouw en de samenwerking.

26

doen • zomer 2012

PROJECT

Kreater straalt kwaliteit uit en biedt Woonstad een mogelijkheid tot verkoop op termijn.

Waardevermeerdering in de sociale sector dankzij Kreater tekst JAAP VAN RIJN fotografie Paul de Graaff

Kreater staat te midden van wederopbouwblokken in een strokenverkaveling. Veel van deze portiekflats zijn inmiddels sloopwaardig, het grit voldoet ook niet meer. Woningcorporatie Woonstad Rotterdam is verplicht de bewoners andere woonruimte aan te bieden. Zij zullen aangenaam verrast zijn als ze de deur openen van hun Kreater-appartement. Het licht stroomt via vele ramen de vertrekken in, de diepe balkons bieden meer dan een strook beton voor de vuilniszakken en het uitzicht vanuit de appartementen van de hogere verdiepingen is ronduit fenomenaal.

Het geheel voelt meer aan als vrije sector dan sociale huur. Bram van der Velden van Woonstad weet waarom.

Hoe ontwikkelt een woningcorporatie marktgericht woningen?

Bram van der Velden (Woonstad): ‘Onze afdeling markt & klant verkent de markt, onderzoekt voor wie we wat bouwen en hoe we dit beter kunnen doen. Woonstad verdiept zich dus in de klant. We brengen per wijk leefstijlen in kaart, zodat we beter in staat zijn woningen toe te voegen die de wijken nu beter maken, maar ook op termijn mogelijkheden bie-

den. Kreater ontwikkelde Woonstad met twee gedachten. De corporatie biedt met het gebouw sociale herhuisvesting voor de bewoners die moeten verhuizen uit de te slopen wooncomplexen, het principe van sociale bouw voor de sloop uit. We creëren ruimte voor doorstroom. Maar Kreater is ook nieuw bezit dat in onze herstructureringsgedachte past: kwaliteit toevoegen aan dit deel van Overschie en daarbij de mogelijkheid krijgen om de appartementen op termijn te kunnen verkopen aan starters. Met de opbrengst kan Woonstad vergelijkbare projecten ontwikkelen. Zo ben je als corporatie in staat het bezit continu te vernieuwen. We kijken veel meer dan vroeger naar de waardevermeerdering die we met nieuwe projecten kunnen realiseren. Ik zie dit als een gezonde manier van woningbeheer. Kijk je naar de huidige koopmarkt, dan kun je Kreater beschouwen als anticyclisch investeren in een wijk.’

George van Scheijndel (projectleider Van Omme & De Groot): ‘Ik constateer dat gezien de stichtingskosten Kreater eigenlijk te goedkoop wordt verhuurd. Maar dankzij de geboden kwaliteit kan Woonstad op termijn starters op de koopmarkt goed bedienen. Wij leren van deze aanpak. De klant komt centraler te staan. Ik ervaar dat als een verrijking.

doen • zomer 2012

27

PROJECT

Daniël Sandwijk (projectontwikkelaar Van Omme & De Groot): ‘De werkwijze dat de ontwikkelaar/bouwer met de architect bedenkt hoe mensen moeten wonen, staat steeds meer onder druk. Niemand staat meer in de rij voor een koopwoning. Dus moet je de bakens verzetten, zo simpel is dat. Kreater werd ontwikkeld in overleg met Woonstad.

In dit geval is de corporatie onze koper, haar wensen vertaalden we naar het gebouw.’

Overschie Het Rotterdamse Overschie staat vol met kleine portiekwoningen, die destijds voldeden aan de woonwensen van gezinnen.

Tegenwoordig verlangen mensen meer ruimte. De veranderde markt vraagt om aanpassing van de woningvoorraad. Woonstad speelt daarop in, onder meer met het grootschalig samenvoegen in Kleinpolder en vervanging van verouderde woningen door nieuwbouw. Voor de periode tot 2025 staat een volgende transformatieslag op het programma. De Oost-Sidelinge fungeert als vrije ruimte waarvoor Woonstad plannen maakt op basis van de dan geldende marktomstandigheden en klantvraag. De corporatie schetst Overschie als een dorp, maar niet dorps, tussen stad en groen, zelfbewust, vrij, ondernemend en divers. Zo’n wijk heeft potentie. Door bewoners in de ontwerp- en bouwfase van nieuwe woningen de ruimte te geven om hun eigen woonwensen in te vullen, ontstaat een wijk waarin mensen kunnen wonen zoals zij dat graag willen.

Bron: Woonstad, wijkvisie Overschie ‘Behouden & versterken, 2011-2020’

Als de koopmarkt aantrekt, is de prikkel om te veranderen weg...

Daniël Sandwijk: ‘Dat denk ik niet. Terug naar vroeger gaan is geen optie. Alles wordt marktgerichter, dus ook de bouw. Daar spelen social media een steeds belangrijkere rol bij. De klant dwingt architecten, ontwikkelaars en bouwers tot samenwerking. We zullen steeds vaker als bouwteams gaan optrekken.’

George van Scheijndel: ‘De manier waarop je gebouwen ontwikkelt, zal moeten passen bij de tijdsgeest. Hierbij kun je denken aan de herkenbaarheid van de geboden kwaliteit, daar kunnen we ook aan werken.

Wellicht dat branding van woningen belangrijker wordt. De woning als merk, waarom niet?’

Bram van der Velden: ‘De corporatie vraagt en betaalt, de bouwer bouwt, zo ging het. Alle betrokkenen wisten met deze werkwijze waar ze aan toe waren. Het heeft voor de enorme bouwopgave van na de oorlog goed gewerkt. Maar deze tijd vraagt om een andere aanpak. De nieuwe generatie is meer gewend om vanaf het begin samen aan de slag te gaan. Bij een turnkeyproject als Kreater bestaat het gevaar dat de bouwer vooral vanuit het bouwen denkt en ons vertelt hoe zo’n gebouw in elkaar steekt. Dat viel met Van Omme & De Groot erg mee. Onze generatie laat met Kreater zien hoe je zo’n project kunt aanpakken. Ook de onderlinge relatie is belangrijker geworden. Wij dragen het verleden niet als een rugzak mee.’

Daniël Sandwijk: ‘Wij zijn blij met Woonstad als afnemer van Kreater.

Gelukkig is Kreater niet door de klassieke aanbestedingsmallemolen gegaan. Dan draait het doorgaans om de prijs. De prijs is belangrijk, maar een sterke focus op de prijs gaat vaak ten koste van de kwaliteit en het is nog maar de vraag of aan het einde van de rit het aanbestedingsresultaat niet is omgeslagen in een negatief saldo. Waarom zou je nog zo willen bouwen of een opdracht willen verstrekken? Bij Kreater was de prijs ook belangrijk. Maar omdat we vroegtijdig met elkaar aan tafel zaten, konden we in het voortraject gerichter sturen. Zo kom je tijdens de uitvoering niet voor verrassingen te staan en dat heeft zijn positieve weerslag op de prijs en kwaliteit.’

Roel Oudejans (uitvoerder Van Omme & De Groot): ‘Er wordt ook van de uitvoerder veel meer gevraagd. Bij het contact met bewoners denk je meer aan je uitstraling als bouwer. Je naam is in de sociale media snel door het slijk gehaald. De doorlooptijden zijn korter, dus moet de uitvoerder zich steeds meer als een people manager opstellen. Hij moet op meer zaken kunnen inspelen. Waar het ook om draait, is dat onderaannemers nooit argumenten in handen moeten krijgen waarmee ze het

28

doen • zomer 2012

PROJECT

niet nakomen van afspraken kunnen verklaren. Samenwerking gaat mede over vooraf goed nadenken over de afspraken die je met je leveranciers maakt. Het gaat ook om bouwdetails. Als je over samenwerking praat met de intentie de bouwkwaliteit van een gebouw te verbeteren, moet je keuzen maken. Bij Kreater besloten we de binnenwanden met de duurdere verdiepingshoge panelen van Ytong te bouwen. Deze panelen zijn qua geluidsisolatie, mechanische belasting en ongevoeligheid voor water superieur. De hogere kostprijs lopen we in omdat met dit bouwmateriaal de bouwtijd korter wordt.’

Krijgt Woonstad bij Kreater minder klachten binnen?

Een eigenwijs gebouw zonder stempel Kreater dankt zijn vorm en kwaliteitsuitstraling mede aan de A13.

De snelweg bracht architect Wim de Bruijn op het idee om een plastisch gevormde geluidswand te ontwerpen die de woningen afschermt van het verkeerslawaai. De wand staat toepassing van galerijen niet toe, een inpandige ontsluiting is noodzakelijk. Deze oplossing, het minilandschapje rond het gebouw en de slechts vijf ruime appartementen per laag die zijn voorzien van diepe balkons, geven het fris ogende Kreater een vrijesectoruitstraling.

Wim de Bruijn nam met het gebouw een gecalculeerde gok.

Omdat hij Kreater eigenzinnig als een vrijstaand object binnen de bestaande stedenbouwkundige structuur plaatste, botste hij met de Welstandscommissie, die dan ook een negatief advies afgaf.

De Bruijn hield zijn rug recht en vond dankzij de nadrukkelijke keuze voor kwaliteit wel de afdeling Stedenbouw van de gemeente Rotterdam aan zijn zijde. De portefeuillehouder legde het advies naast zich neer, zodat Overschie nu een mooi en eigenwijs, maar nooit officieel goedgekeurd gebouw rijker is.

Bram van der Velden: ‘Absoluut. Woonstad wil aan de toekomstige bewoners laten zien dat de bouw goed vordert, we de opleverprognose halen en dat we een mooi product gaan leveren. Ik kan niet anders zeggen dan dat de bouw vlotjes verloopt en de planning lekker strak in elkaar steekt. Wij kunnen de beloften nakomen, dat is pure winst voor ons. De oplevering verloopt zelfs supergoed. Ik zie dat Van Omme & De Groot veel probleempjes voor ons weghaalt.’

doen • zomer 2012

29

MODE

LOUNGING, THE NEXT LEVEL Fotografie Paul de Graaff Beeldbewerking Martine van Eijk Visagie Kym van der Veeke for Farouk Systems Styling Miquel Mohamedjar Assistent styling Celine Kuiters Model Sharon Gortworst, PietVanDijk@modelsquare.nl, Roza de Hond tekst Henk de Kleine

Mix rum met limoensap, wat spuitwater, rietsuiker en munt.

Gooi het in een glas en je hebt de perfecte mojito. Neem ’n vleugje jazz, wat gospel en een mespuntje blues, draai er nog wat hiphop, soul en funk doorheen en je hebt R&B. Zet dan nog wat leuke mensen bij elkaar, zoek een goeie locatie en Het Grote Ontspannen kan beginnen. Eigenlijk is het hele leven een mix. Dat geldt voor mode. Voor architectuur. We zoeken steeds weer nieuw combi’s. Kijken of het nog leuker kan. Wat die mode betreft: medio 2012 hoef je niet meer aan te komen met een military look of harembroeken. Chique tuniekjes die aan de jaren ’60 doen denken, dat kan weer wél. Het mag weer supervrouwelijk. De heren kunnen weer in felgekleurde broeken verschijnen. En kies daarbij een donker shirt. Dan lijk je slanker. En dan de locatie, de architectuur. Wat te denken van Newport Nesselande. Als je het nu over een bijzondere

Geniet op het ruime terras van de zon en de ondergang van de zon in de Zevenhuizerplas.

30

doen • zomer 2012

mix hebt, dan vind je die hier. Het is een stukje Spaanse kust in de Zuid-Hollandse polder geworden. Het is hier lekker wonen, winkelen, zeilen, wat op de boulevard flaneren.

Dat was ook precies het vooropgezette plan. Het moest een bijzondere stadsuitbreiding worden, tussen Rotterdam en het Groene Hart. Het werd een beetje Barcelona. En een beetje Miami. Zie de foto’s. Ze zijn genomen in de Miami Tower, in het luxe penthouse. Hier til je loungen letterlijk en figuurlijk naar een hoger niveau. Je hebt ca. 160 m2 tot je beschikking en een uitzicht dat reikt over de Zevenhuizerplas tot aan Rotterdam en Den Haag. Wil je het zelf zien? Kom dan de modelwoning bezoeken. DagDesign heeft er echt iets moois van gemaakt.

Kijk ook op www.newport-nesselande.nl of bel Scheele Makelaars: 0180 – 31 55 44.

ZIJ jurk: Gucci ketting: Wings byou HIJ broek: Zara hemd: H&M

Cover -terras met weids uitzicht te bereiken via de riante woonkamer met open keuken. Grote raampartijen om het weidse uitzicht optimaal te ervaren en te beleven.

MODE

ZIJ bril: Tom Ford top: Celyn B. by elisabetta franchi shorts: Escada schoenen: Nelly HIJ colbert: Cold Method overhemd: G-star broek: Dolce & Gabanna

doen • zomer 2012

31

MODE

Ruime open keuken voorzien van alle gemakken, grenzend aan de riante woonkamer van 72m2.

ZIJ jurk: Rinascimento schoenen: Nelly tas: Goosecraft HIJ trui: Zara broek: Dolce & Gabanna Zwart-wit artprints: www.art-pauldegraaff.nl

32

doen • zomer 2012

MODE

Masterbedroom (21m2) met aangrenzend de 2e badkamer voor optimale privacy. Uitzicht over het strand en de Zevenhuizerplas.

ZIJ blouse: La Dress Dekbed: Ravage by Vandyck Bed and Bath Fashion

doen • zomer 2012

33

MODE

ZIJ colbert: Escada panty: Wolford ketting: Wings Byou

34

doen • zomer 2012

MODE

Newport Nesselande is direct gelegen aan de boulevard en het strand. Alle recreatie- en ontspanningsfaciliteiten zijn op loopafstand voor het vakantiegevoel op elke dag.

ZIJ jurk: Escada bril: Polaroid HIJ broek: Cinque hemd: H&M

doen • zomer 2012

35

MODE PROJECT

Vanaf het terras (44m2) dat is voorzien van houten delen, een weids uitzicht over het strand en de Zevenhuizerplas en in de verte de Rottemeren, Rotterdam en Den Haag.

ZIJ jurk: Celyn B. by Elisabetta franchi

36

doen • zomer 2012

PROJECT

Meer genieten, meer luxe, meer rust: wonen aan het water tekst henk de kleine beeld van omme & de groot

Wie ‘Nederland’ zegt, die zegt ‘water’. We zijn een land van polders, sloten, meren en plassen. Van heinde en verre komen toeristen juist dáár op af. De rust van het water en van een beetje spelevaren is nooit ver weg. Zelfs tussen de drukke A44 en de A4 vind je een oase van stilte, waar je alleen het kabbelen van water en het ruisen van riet hoort. Of ga naar het Groene Hart, tussen Gouda en Utrecht. Daar kun je volop genieten van de Loosdrechtse Plassen, die mooie erfenis die we overhielden aan de afgravingen van veen voor de turfwinning. Van Omme & De Groot ziet in die waterrijkdom van Nederland een mooie inspiratiebron voor bijzondere woonprojecten. Sommige zijn al gerealiseerd, andere zijn nog volop in ontwikkeling.

Neem een duik in de mogelijkheden!

Nieuw Havenzicht Schiedam Aan de voorkant een straat, aan de achterzijde de verrassing van een eigen terras aan het water. Dat betekent: voor de deur de auto parkeren en achter het huis het bootje aanmeren.

In hartje Schiedam levert Van Omme & De Groot binnenkort zestien koopwoningen met die unieke ervaring op. Hier sta je ’s ochtends op en begin je de dag in alle rust op je ‘waterterras’. Lees er meer over in het artikel op pagina 47.

Of surf even naar www.nieuwhavenzicht.nl.

doen • zomer 2012

37

PROJECT

RIVA1 Waterwijk Nesselande – Rotterdam: riet langs het water, riet op de daken Vanuit de woonkamer het eigen vlonderterras en de steiger op wandelen, in de boot stappen en dan heerlijk over de Zevenhuizerplas varen. Dat unieke woongenot bieden de negen prachtige rietgedekte watervilla’s van RIVA1 die in Rotterdam-Nesselande zijn gerealiseerd, in het deelplan Waterwijk. De villa’s, die in 2008 en 2009 werden gerealiseerd, zijn een creatie van het gerenommeerde architectenbureau H+E uit Hilversum. De architectuur van de villa’s is typerend voor waterwoningen langs de Loosdrechtse, Reeuwijkse en Hillegersbergse Plassen.

‘Het is net of je alle dagen vakantie hebt’, zeggen de bewoners van de villa’s. Sommigen van hen hebben een klein zeilbootje en weer anderen een sloep waarmee ze het water opgaan. Picknickmand aan boord en even de hele wereld vergeten.

‘

‘Het is net of je alle dagen vakantie hebt’, zeggen de bewoners van anderen een sloep waarmee ze het water opgaan. Picknickmand aan boord en even de hele wereld vergeten.

Wegens succes geprolongeerd: RIVA2 Waterwijk Nesselande – Rotterdam Voor de negen al gerealiseerde waterwoningen in Waterwijk werden al snel kopers gevonden. Maar niet getreurd. Onlangs is Van Omme & De Groot gestart met de verkoop van nog eens twaalf rietgedekte waterwoningen. Ook deze waterwoningen komen op dat aangename eilandenrijkje aan de Zevenhuizerplas, waar ruimte is voor luxe villa’s, steigerwoningen en waterwoningen. De twaalf woningen die Van Omme & De Groot in samenwerking met Knaap Maatwoningen gaat realiseren, zijn onderverdeeld in drie typen. Uiteraard heeft elk van deze woningen dat heerlijke voorrecht van het vlonderterras en de aanlegsteiger voor je eigen vaartuigje. Voor dit unieke woongenot hoef je geen ‘geld als water’ te hebben, want de prijzen variëren van € 469.500,- tot € 509.500,- v.o.n. Steek van wal en kijk eens op www.riva2.nl.

38

doen • zomer 2012

’

de villa’s. Sommigen van hen hebben een klein zeilbootje en weer

PROJECT

Kaagresort Warmond: op de eerste rang voor de Kagerplassen De Kagerplassen zijn enorm populair. En terecht. Ze zijn uitstekend bereikbaar, via de A4 en de A44. Ze liggen in het hart van de Randstad, maar geven het gevoel dat het leven van jachten en jagen mijlenver weg is. Dit is het leven van de plezierjachten. Van de rust op het water. Hier kun je nog op je gemak ‘eilandhoppen’ en met de kinderen Robinson Crusoe spelen. Het dorpje Warmond is een charmante uitvalsbasis om volop van de Kagerplassen te kunnen genieten. Juist híér staat het exclusieve project Kaag Resort. Direct aan De Leede en met een directe verbinding naar

‘

Je wandelt zo de aanleghaven op,

’

waar je je eigen ligplaats kunt huren.

de Kagerplassen vind je dit fraai vormgegeven project met 34 luxueuze recreatieappartementen. Je wandelt zo de aanleghaven op, waar je je eigen ligplaats kunt huren. Deze zijn speciaal beschikbaar voor de bewoners van Kaagresort Warmond. Je kunt op meerdere manieren van zo’n appartement genieten. Je kunt er zelf gebruik van maken of je ziet het als een waardevolle investering en prima belegging. Wil je de modelwoning bewonderen, maak dan een afspraak met een van de makelaars: Vakantie Makelaar (0297 – 51 34 00) of Nadorp Makelaars (070 – 375 75 75).

Baden in weelde, in een villa aan de Terbregse Rechter Rottekade Aan de naam zou je het niet zeggen, maar de Rotte is hier en daar een schilderachtig water. Kijk maar eens in de buurt van het Lage Bergse Bos. Daar, in de oude dorpskern van Terbregge en op de grens van Hillegersberg, realiseerde Van Omme & De Groot – in opdracht van Projectontwikkeling Irenebrug B.V./Ontwikkelen in de Stad B.V. – vier grote geschakelde villa’s. Je wandelt je tuin door, stapt in je bootje en daar ga je: via de Rotte naar de Rottemeren. En dan verder, naar de Bergse Voor- en Achterplas. Voor je het weet, ben je helemaal ervaren in het ‘sluizen’ en vaar je nog wat verder, naar de Maas. Dit is echt Holland op z’n mooist. Je zou bijna vergeten dat Rotterdam zo vlakbij is. Je vaart langs het oude tolhuis. De graanmolen met de pakhuizen. Je vaart in een gebied waar al honderden jaren wordt gevaren, maar dan door handelslieden. En weer thuis geniet je van de ruimte in je luxe villa, die door z’n vormgeving helemaal in de landelijke omgeving past. De grote halfvrijstaande villa’s zijn praktisch ingedeeld. De woningen zijn respectievelijk 900 en 1.000 m3.

Steek van wal met je eigen ideeën, in Zoetermeer-Oosterheem Op pagina 8 van deze DOEN lees je over de nieuwe manier van projectontwikkeling: WoonCoCreatie. Dat concept geeft je de gelegenheid om, samen met de architect, je ideale woning te bedenken en te realiseren. Woon-CoCreatie wordt ook toegepast bij het project Wonen in Waterzicht, de ‘finishing touch’ van de nieuwbouwwijk Zoetermeer-Oosterheem. Ook dit project heeft de charme van je eigen terras aan het water. In dit geval ligt dat terras aan het einde van je twintig meter diepe(!) achtertuin, die vervolgens grenst aan een tien meter brede watergang. Dat is een paradijs voor de kinderen. Lekker aanrommelen met je eigen opblaasbootje. En willen ze nog meer water, om bijvoorbeeld te vissen? Dan zijn er aan het eind van de straat ook nog wat (water)speelplaatsen en het Heemkanaal. Meer weten en/of meedenken in de CoCreatie-workshops?

Kijk op www.woneninwaterzicht.nl.

Woon

CoCreatie

Lees meer

doen • zomer 2012

op pagina

39

8

PROJECT

De Kuip

Een nieuwe Kuip als motor voor de stad en het stedelijk leven?

75 jaar letterlijk springlevend Fotografie fotovlieger.nl, divers tekst Jaap van Rijn

Kuipfeitje De naam De Kuip wordt aan bedenker Leen van Zandvliet toegeschreven. Van Zandvliet had een stadion in de vorm van een vetpot in gedachten.

Synoniem voor een vetpot is een kuip.

40

doen • zomer 2012

PROJECT

Kuipfeitjes Aantal zitplaatsen 51.177 Business seats 1.563 Business units 40 Kleedkamers 2 Scheidsrechterskleedkamers 2 (met 4 douches elk) Afmetingen speelveld 105 x 69 meter, 4 meter uitloop Verlichting 288 lampen à 2.000 watt (72 per mast) Lichtsterkte schijnwerpers 1.600 lux Bron: Stadion Feijenoord

De Kuip bestaat 75 jaar. De jubilaris krijgt veel aandacht van de media. Meestal berichten de media over legendarische voetbalwedstrijden en evenementen als popconcerten waarvoor De Kuip een podium vormde. Minder aandacht is er voor de bouwkundige kwaliteiten.

Daarmee worden de bouwers en architecten tekortgedaan. Want de staalbetonconstructie doorstaat al driekwart eeuw lang de fysiek geuite emoties van de bezoekers.

Leen van Zandvliet, de geestesvader van De Kuip, en architect Leendert van der Vlugt konden in 1935 niet vermoeden dat de staalconstructie ooit een massaal horizontaal uitgevoerde dans van Doe Maar-fans zou moeten verwerken. Zo’n synchroon springende menigte veroorzaakt een andere frequentie dan de 2,2 Hz van het stadionstaal zelf. Resultaat: een vervaarlijk trillende constructie. Ook bij voetbalwedstrijden gaat het dak er regelmatig af en zwiept het stadion heen & weer en op & neer.

Thuisblijvers kunnen meegenieten: de televisiecamera danst vrolijk mee. Toch schijnt de kans dat het stadion het begeeft minimaal te zijn.

Het stadion is voor het eerst in 1937 getest. 1.500 mariniers en werklozen werden uitgenodigd om te juichen en te springen.

Computeranalyses konden nog niet worden uitgevoerd. De met gordingen verbonden 120 spanten bleken sterk genoeg om de betonnen tribune-elementen en de toeschouwers te dragen.

Veertig jaar later kon de stadiondirectie de bedrijfsresultaten opkrikken met rockconcerten. De artiesten zouden met huizenhoge geluidsinstallaties de decibellen op het publiek en de constructie gaan afvuren. De directie wilde op zeker spelen en liet de constructie door TNO controleren. TNO verrichtte een

sterkteonderzoek en ontwikkelde een nog steeds gebruikt en in de loop der jaren geperfectioneerd monitorsysteem dat de door het publiek veroorzaakte horizontale en verticale stadionbewegingen continu in kaart brengt. Ook de windsnelheid verwerkt TNO in de analyses. Vanaf 100 dB bereikt de stadionconstructie een kritische grens, zo is inmiddels de ervaring. Het publiek gaat dan en masse uit z’n dak, het stadion toont zich meegaand. De geluidstechnicus krijgt de opdracht om bij verplaatsingen vanaf 4 mm het geluid zachter te draaien. Bij Marco Borsato schijnt het geluid een keer tot 24 dB te zijn teruggedraaid. Het maakte de bezoekers niet uit, ze dachten dat de stilte-interval bij de show hoorde.

De bouw

Waarom kozen Leen van Zandvliet en Leendert van der Vlugt voor staal? Beton lag meer voor de hand. Immers, het in 1928 opgeleverde Olympisch Stadion in Amsterdam was uit gewapend beton opgetrokken. Met dat materiaal was ervaring voorhanden. De architect van dit stadion, Jan Wils, werd dan ook verzocht een ontwerp voor een groot Rotterdams stadion te maken. Uiteindelijk kreeg Leendert van der Vlugt van het

doen • zomer 2012

41

PROJECT Rotterdamse architectenbureau Brinkman en Van der Vlugt de opdracht. ‘Zijn’ Van Nelle-fabriek had indruk gemaakt op Van Zandvliet. Van der Vlugt ging met een niet bepaald royaal budget aan de slag. Met een staalconstructie kon de bouwer tempo maken, zodat hij op de toch al relatief lage arbeidskosten verder kon besparen. Daarom ontwierp Van der Vlugt een relatief lichte, stalen constructie, vulde de stadionwanden op met glas en voorzag de tribunevloeren van beton. De architectuur was functionalisme in de puurste vorm. Algemeen wordt aangenomen dat beton destijds goedkoper was dan staal. Maar sommige bronnen tonen aan dat staal in deze periode van de jaren dertig van de vorige eeuw onder de kostprijs op de markt werd gedumpt en goedkoper was dan beton. Overigens is naast zo’n 2.500 ton staal nog altijd beton voor 23.000 vierkante meter verwerkt. Leen van Zandvliet gaf de bouwer de opdracht direct met de eerste bouwtekeningen aan de slag te gaan. De bouw was al een eind op streek, toen het architectenbureau de laatste tekeningen nog moest maken. Uiteindelijk vielen de kosten van het Stadion Feijenoord een stuk lager uit dan die van het Olympisch Stadion.

Kuipfeitje Stadion Feijenoord, met een lange ij of een y?

De sportclub hanteert sinds 1974 de spelling met een Y, omdat internationale contacten moeite hebben met de uitspraak van de ij.

Kleedkamer en Talent Pool

Als bouwbedrijf dat in Rotterdam-Zuid het daglicht zag, voelt Van Omme & De Groot zich verbonden met het wel en wee van Sportclub Feyenoord en het Stadion Feijenoord, in de volksmond De Kuip. De bouwer realiseerde in opdracht van Stadion Feijenoord N.V. in 2008 de kleedkamer en het spelershome inclusief het fameuze spelersbad. Daarnaast heeft Van Omme & De Groot geinvesteerd in de Talent- en de Belofte Pool.

Daarmee verwerft het bedrijf een percentage van de transferrechten. Het grootste deel van de baten is voor Sportclub Feyenoord.

De Kuip opening 27 maart '37

De renovatie

De Kuip sleet, in de jaren tachtig werd duidelijk dat het stadion niet meer voldeed. Betonrot vrat aan de constructie, de faciliteiten waren verouderd en de veiligheidseisen aangescherpt.

Sloop was een optie. Uiteindelijk koos de stadiondirectie voor grootschalige renovatie die in één zomer haar beslag moest krijgen. Kortom, weer een haastklus. Van den Broek en Bakema (nu: Broekbakema) werden benaderd, die met ABT en Zwarts & Jansma aan het tekenen sloeg. Naast de vrij hangende tweede ring geven de doorlopende kromming van zowel de lange als de korte zijden en de ronde hoeken het stadion een intieme sfeer. Dankzij de relatief lichte staalconstructie kon Leendert van der Vlugt een stadion ontwerpen waarbij de tweede ring niet op pilaren rustte. De toeschouwer kreeg een maximaal uitzicht op het speelveld. Deze kwaliteit moest behouden blijven.

De overkapping zou de tribunekrommingen en korte bochten gaan volgen. Ook moest de overkapping steunen op een eigen constructie buiten het stadion, omdat de bestaande constructie over onvoldoende draagkracht bleek te beschikken. De architecten ontwierpen een zwevende constructie die past bij de architectuur van het stadion en visueel gezien een derde ring vormt. De stijve constructie rust momentloos op de kolommen.

De architecten en constructeurs konden inmiddels werken met computers die de constructie van met druk- en trekringen gekoppelde spanten en pendelstaven doorrekenden. Maar wie of wat controleert de computerberekeningen? Traditionele rekenmethoden schieten tekort. Er heerste dan ook wat span-

42

doen • zomer 2012

PROJECT

De Kuip, een sterk merk Hendrik Beerda Brand Consultancy houdt om de twee jaar een sportmerkenonderzoek. De uitkomst van het onderzoek van 2012 is verrassend. Ondanks alle misère van de afgelopen jaren is Sportclub Feyenoord het sterkste sportmerk onder de Nederlandse sportclubs. Daarnaast mag De Kuip zich beschouwen als het sterkste merk onder de Nederlandse voetbalstadions. Geen slecht resultaat voor een 75 jaar oude baas.

Kuipfeitje De grasmat van Stadion Feijenoord is doorgaans in opvallend puike conditie, ondanks dat de tribunes licht wegnemen. Dankzij assimilatiebelichting en computeranalyses van de grasgroei is de grasmat het hele jaar van zomerkwaliteit. De techniek maakt ook inzaaien tijdens de winter mogelijk. De mat heeft door deze aanpak minder last van slijtage en herstelt snel.

ning bij de betrokkenen op de dag dat ze de tijdelijke ondersteuning verwijderden. Want dit zogenaamde aflaten werd in feite met gebrek aan bewijs uitgevoerd. De overkapping bleef hangen. De concerten hebben in ieder geval bewezen dat het stadion ook met overkapping een trillinkje kan velen.

De toekomst

Het gerenoveerde stadion gaat alweer twintig jaar mee. De Kuip werd in deze periode links en rechts ingehaald door overkapte multifunctionele arena’s als die in Amsterdam en het Arnhemse Gelredome. Het is inmiddels dan ook vier jaar geleden dat Doe Maar een uitverkochte Kuip bespeelde. Niet alleen concertpromotors laten De Kuip links liggen, ook de KNVB wijst steeds minder interlands aan het stadion toe, mede door de matige verkeersafwikkeling. Toen de KNVB besloot een gooi te doen naar de organisatie van het WK voetbal, werden in het Rotterdamse plannen gesmeed voor een nieuw stadion. Het Rotterdamse architectenbureau MVDRV tekende in 2008 een nieuw stadion dat half in de Nieuwe Maas staat. Voor de oude Kuip moest als beschermd monument een andere bestemming worden gevonden. De KNVB verloor de WK pitch, de plannen verdwenen in de ijskast.

Maar steeds meer belanghebbenden beseffen inmiddels dat

er iets moet gebeuren. De Rotterdamse architect Erick van Egeraat presenteerde dit jaar een interessant plan. Hij is de bedenker van de kolossale VTA Arena Moskou en heeft de kennis hoe je een stad met een dergelijk multifunctioneel complex een stevige impuls kunt geven. Van Egeraat signaleert dat van 25 voetbalwedstrijden per jaar de schoorsteen niet kan roken. Hij schetst het beeld van een nieuwe kuip als motor voor de stad en het stedelijk leven. Deze kuip moet op de huidige locatie komen, een plek die iedereen al kent en bol staat van de historie. De Maasoever is meer geschikt voor woningen en niet voor een stadion.

Wordt het een verbouwing of komt er nieuwbouw?

Hoe dan ook, als de bijl erin gezet wordt, zullen we de oude Kuip nog missen. Want zo’n letterlijk meelevend, puur voetbalstadion krijgen we nooit meer terug.

Geraadpleegde bronnen: website Stadion Feijenoord N.V.; H.A. van Wijnen, De Kuip, 1989; Erik Schimmel en Kees van Son, De Kuip, een metamorfose, 1995; Prof. ir. Arie Krijgsman, Symposium ‘Architectuur en Constructie’, Faculteit Bouwkunde, Delft University Press; TNO Bouw, www.kennislink.nl.

doen • zomer 2012

43

favorie ten

De brand erin:

roosteren op de bouwplaats tekst jaap van rijn Fotografie Paul de graaff

44

doen • zomer 2012

favorie ten

Barbecueën schijnt een typisch mannending te zijn. Ga maar na. Je ziet veel kerels zelden in de keuken.

Maar voorspelt het Friese weerorakel Piet Paulusma een fel brandend zonnetje, dan weten ze niet hoe gauw ze de barbecue uit de schuur moeten slepen. Even weer het kleine jongetje van vroeger spelen.

Want een fikkie stoken en dan aan de slag met gereedschap als spiesen en messen, leuker is er toch niet? Hoe voorkom je dat je de gasten verblijdt met een zwarte homp? Door te barbecueën met het verstand en je gevoel.

Er zijn twee soorten barbecues: de open barbecue en de gesloten barbecue. De open barbecue is de metalen bak vol gloeiende houtskool, afgedekt met een rooster. Omdat de hittebron verder weg zit van het vlees en de groenten dan bij een koekenpan of een grill, kun je spreken van garen op lagere temperaturen. Als het goed gaat, want een dikke laag brandend houtskool geeft zomaar 1.000 °C hitte af. Resultaat: verbrand vlees vanbuiten en rauw vanbinnen. Temper de temperatuur en geef bij de open barbecue de hitte de tijd om in het eten te trekken en draai het niet te snel om. Goed barbecueën is een kwestie van het vlees koesteren.

Leg geen dikke, koelkastkoude stukken vlees op een open barbecue. De buitenkant van het vlees gaart sneller dan de binnenkant.

Bij rundvlees hoeft het geen bezwaar te zijn als het wat rood vanbinnen is. Maar rauwe kip is een ware bacteriebom. Gaar kip eerst voor in bouillon, dan heeft het vlees ook meer smaak. Van de bouillon kun je een mooie kippensoep maken.

Eet je graag vis, rooster dan een exemplaar met stevig vlees; denk aan een zwaardvis. Vette vis als makreel gaat ook goed.

Of wat dacht je van een zeebaars? Laat de visboer de ingewanden en schubben van de baars verwijderen. Hak groene kruiden als platte peterselie en koriander met bosui fijn en meng de kruiden met grof zeezout, zwarte peper uit de molen en een schuit olijfolie. Vul de buik van de zeebaars met het kruidenmengsel. Snijd met een scherp mes de huid van de baars een paar keer aan beide zijden in (niet te diep).

Strooi grof zeezout over een vel aluminiumfolie en leg de vis erop.

Besprenkel de vis met witte wijn en grof zeezout. Verdeel een paar dunne plakken citroen over de vis, vouw het pakket dicht en leg het op het rooster. Draai het pakket na een minuut of zes om.

Houd rekening met verschillende garingstijden. Leg eerst de producten op het rooster die langer moeten garen. Bestrijk groenten met wat olie, zodat ze niet snel aan het rooster kunnen plakken. Je kunt ook aluminiumfolie op het rooster leggen en daar de groenten op garen.

Lekkere groenten om in aluminiumfolie te poffen: raapjes, hele uien en knoflookbollen. De zacht geworden, warme knoflookpuree kun je met de handen of een vork uit de bol drukken en op een stuk vlees smeren. Zout en peper erover en genieten maar. Ook prettig van smaak: geroosterde jonge preien.

Pas op met speklapjes. Druipend spekvet stimuleert oplaaiende vuurtongen, gaar een speklapje eerst voor in een aluminiumbakje.

Marinades maken het vlees malser en geven smaak af. Maar zat leveranciers gebruiken marinades om kwaliteitsarm vlees te camoufleren. Koop goed vlees en marineer het zelf. Dep voor het roosteren de marinade goed af, dat scheelt brandschade. Maak bij voorkeur zelf een marinade waar niet te veel suiker in zit. De suiker verbrandt snel.

Leg eens een stuk verse ananas en peer op het rooster. Dit fruit bevat zoveel water dat het niet uitdroogt, en de warme fruitsuikers geven het fruit een karamelsmaakje.

De gesloten barbecue is een soort buitenoven. De prijzige keramische barbecue Green Egg is een van de beste gesloten barbecues die je kunt kopen. Professionele koks lopen ermee weg omdat ze met het ei producten zeer gecontroleerd kunnen garen. Het deksel sluit de hittebron zo hermetisch af dat binnen een paar minuten een temperatuur van dik boven de 300 °C wordt bereikt. Dankzij de hoge temperatuur behoort ook een perfecte pizza tot de mogelijkheden. Je kunt de temperatuur ook laag houden. Vlees gegaard met een graad of tachtig is opvallend mals en heeft veel smaak. Een andere gesloten barbecue is de ijzeren bak die je met een klep afsluit. Je kunt ze kopen in verschillende maten: van een onderdeur die op het balkon past tot een locomotief die om een villatuin vraagt. doen • zomer 2012

45

lifest yle

op het water Oude Sluis

tekst & Fotografie Jaap van Rijn

Ontdek het monumentale, sfeerrijke Schiedam vanaf het water. De fluisterboot biedt tijdens een vermakelijke tocht verrassende stadsgezichten.

Nieuwe Palmboom

Nieuwe Palmboom Naast de molen De Nieuwe Palmboom, het vertrekpunt van de rondvaart, ligt binnenvaartschip Kabouter aangemeerd met een lading graan. De molen maalt het graan voor branderij De Tweeling van Herman Jansen en De Gekroonde Brandersketel van het Jenevermuseum. Bij de vergrijsde medemens gaat een belletje rinkelen. ‘Drink Louter...Kabouter’, riepen ooit affiches passanten toe. Naast de molen staan de pakhuizen van Dirkzwager, ook al zo’n reclamepoëet: ‘Ha fijn, ha fijn, een borrel van Florijn!’ Dichten konden ze wel, die jeneverneuzen van vroeger. De schipper stelt de elektromotor van fluisterboot Aleida in werking en het gezelschap glijdt over de Schie.

Vanaf het water ervaart de bezoeker Schiedam compleet anders.

Het besef dringt door dat oude Hollandse steden rond waterlopen zijn gebouwd en niet langs wegen. Vanaf het water laat Schiedam zich dan ook van zijn beste kant zien.

Noordvest » Schie De Ooievaarsbrug – vernoemd naar een ooievaarsnest – opent zich, de brandersbuurt strekt zich voor de opvarenden uit. Deze buurt vormde ooit het centrum van de jenever, met dank aan de Fransen. In de zeventiende eeuw vertroebelde de relatie tussen de Nederlanden en Frankrijk. Schiedammer stokers als Nolet roken hun kans en de rest is historie.

46

doen • zomer 2012

Ooievaarsbrug

De stad dankt haar bijzondere sfeer vooral aan de opbloeiende jeneverindustrie. De brandersbuurt telt vele monumenten, meestal oude distilleerderijen, zoals die van Wenneker. Deze panden zijn te herkennen aan de asymmetrische gevel: een raam voor de distilleerketel, een met een spinnenwebvenster uitgevoerde poort voor de rollende vaten en twee ramen met daarachter de beslagbakken. De jeneverindustrie groeide uit tot een stedelijk complex van kurk- en capsulefabrieken, glasblazerijen, vierhonderd distilleerderijen en twintig brandermolens, waarvan vijf de neergang in het begin van de twintigste eeuw overleefden.

Schie » Oude Sluis De fluisterboot glijdt onhoorbaar naar wat een doodlopend haventje lijkt: de Oude Sluis. Deze sluis werd vervangen door de nog steeds werkende Nieuwe Sluis. Aan de Oude Sluis staat het vriendelijk ogende Zakkendragershuisje. Maar wat hebben arbeiders daar geleden! Als het klokje op het dak luidde, werd de zandloper gekeerd. Te laat? Geen geld om je gezin te voeden. De mannen die lid waren van het zakkendragersgilde drongen zich tijdens de zandlooptijd – zeven minuten – naar binnen en mochten aan de smaktafel dobbelen om werk. De ‘gelukkigen’ sjouwden zakken van tachtig kilo.

Eenmaal compleet versleten werden ze tewerkgesteld als zakkenwasser. Weet u gelijk waar dat scheldwoord vandaan komt.

Appelmarktbrug

lifest yle

op het water/ wonen

aan het water in Schi

edam / vanaf de kade

/ renovatie Albeda Co

llege

Jenevermuseum

Nolet

Oude Sluis » Nieuwe Sluis De gietijzeren Appelmarktbrug biedt een bescheiden maar vermakelijke attractie. Twee brugwachters gaan op verzoek aan de kettingen hangen om de brug te openen. Het enige wat de toerist hoeft te doen, is wachten op een flinke boot…

Nieuwe Sluis » Lange Haven Waar kun je de echte Schiedammer jenever kopen? In een museum, het Jenevermuseum aan de Lange Haven. Waarom de echte? Omdat het museum de jenever bereidt van in de brandermolens gemalen gerstemout en rogge. De drievoudige distillatie in de museumbranderij levert Old Schiedam op, een moutwijn die kan wedijveren met de topjenevers van de bekende merken. De productiewijze geschiedt volgens het keurmerk van de gemeente Schiedam. Alleen de Old Schiedam en de Notaris van branderij De Tweeling mogen het echtheidszegel van Schiedam dragen. Het Jenevermuseum ontvangt de gasten aan de Lange Haven, de mooiste van de stad. Wie op een mooie dag door de Lange Haven vaart, zal zich afvragen hoe Schiedam ooit aan de bijnaam Zwart Nazareth kwam. Dat is snel verteld. De jeneverindustrie was in de negentiende eeuw op haar hoogtepunt, de stad één grote fabriek. De energie kwam uit steenkool; de adembenemende roetnevel, veroorzaakt door stokers en glasblazers, trok door de straten en plakte aan de gevels. De inmiddels nevelloze Lange Haven biedt de passagiers 76 monumenten,

Nieuw Havenzicht

onder meer de Korenbeurs, het Nationaal Coöperatie Museum, Pakhuis Rilland en het Huis Nolet.

Lange Haven » Buitenhaven ‘And exactly 50 percent goes to our house!’ roept een van de passagiers na het aanhoren van feitjes over het aantal geproduceerde liters Ketel 1 van Distilleerderij Nolet. Met het zicht op een borrel verraadt een jeneverneus zichzelf altijd, ook al woont hij of zij al decennia in de Verenigde Staten. Nolet, het oudste familiebedrijf van Nederland, is helemaal van deze tijd. Rondom de oude distilleerderij is een hypermoderne fabriek opgetrokken.

De in 2006 opgeleverde 44,5 meter hoge molen is niet bepaald van gisteren en blijkt één brok innovatie. De molen wekt met aerodynamisch gevormde wieken een slordige 250.000 kWh stroom op voor de distilleerderij.

Buitenhaven » Nieuwe Haven Via de Hoofdbrug – gaat niet open voor de fluisterboot, het is bukken geblazen – vaart de fluisterboot de Nieuwe Haven op.

De oevers van deze haven floreren. Het oude Hoppepand biedt onderdak aan een fraai horeca-etablissement, in de royale appartementen in de voormalige pakhuizen huizen welgestelden.

De lege plekken vullen bouwers op met ruime kadewoningen, die grif van de hand gaan, zoals Nieuw Havenzicht van Van Omme & De Groot.

doen • zomer 2012

47

lifest yle

Fluistertochten

Schiedam: www.rondv aartenschiedam

.nl

Douane-entrepot

Molen De Walvisch

Beeld van een distillateur

Koopmansbeurs

Noordmolen

Nieuwe Haven Sjoemelaars in alcohol konden in het douane-entrepot De Nederlanden rekenen op een stevige knip- en scheerbeurt van ambtenaren. Zowel de sjoemelaars als de accijnsinners legden het loodje, het verkommerende De Nederlanden wachtte op betere tijden. Die kwamen. Het gebouw staat in het gewilde buurtje De Plantage en huisvest inmiddels bewoners van luxe loftappartementen. Zij genieten van het water en het groen van het oudste stadspark van Nederland, een creatie van Jan David Zocher, de tuinarchitect die ook het Rotterdamse Het Park bij de Euromast ontwierp.

Nieuwe Haven » Westvest Molens hebben een nare eigenschap: ze vliegen nogal eens in brand. Ook molen De Walvisch veranderde regelmatig in een reusachtige toorts, de laatste keer in 1996. Een schok ging door de stad. Gelukkig trokken veel Schiedammer bedrijven de portemonnee. De herbouwde molen maalt graan, de molenwinkel brengt het meel als plaatselijk gewilde bakproducten aan de man.

Westvest » Korte Haven Op de hoek van de Korte Haven en de Nieuwe Sluis staat een stadspaleis, een koopmansbeurs die zijn functie verloor. Het gebouw vormde ooit het kloppend hart voor iedereen die iets te vertellen had in de jenevernijverheid. Het was het toneel voor

48

doen • zomer 2012

winnaars en verliezers, want hier verhandelde de elite graan, alcohol en moutwijn. Als Korenbeurs Schiedam biedt het gebouw een podium voor kunstenaars en de koks in het restaurant. Meer informatie: www.korenbeurs-schiedam.nl.

Korte Haven » Nieuwe Sluis Bij de Korte Havenbrug staat een beeld van een distillateur, onder zijn arm is een boek geklemd. Een dichtbundel van de Schiedammer dichter Piet Paaltjens, een boek van Bordewijk, de auteur van ooit verplichte schoolliteratuur als Bint, die een advocatenpraktijk in Schiedam bestierde? Of een prentenboek van local hero Rien Poortvliet? Of toch De avonden van Gerard Reve, de Amsterdamse schrijver die jaren van zijn leven sleet in de residentiële buurt bij de Warande? Uiteraard niet, voor fictie maakt een drukbezette jeneverman geen tijd vrij. Het is een receptenboek van zijn jenever, het grootste geheim van de Schiedammer jenevertycoon.

Nieuwe Sluis » Schie » Noordvest Waar eindigt de fluistervaart? Bij twee molens: De Nieuwe Palmboom, waar de fluistervaart begint, en De Noord, met zijn 33 meter de hoogste historische molen ter wereld. Opvarenden kunnen op het terras van restaurant De Noordmolen bijkomen.

Met een oude klare – uiteraard – ben je even een jeneverneus onder de jeneverneuzen.

project

Wonen aan het water in historisch Schiedam Wonen aan het water is populair, maar het kwaliteitsaanbod relatief schaars.

Bij nieuwbouwwoningen gaat het vaak om plekken in Vinex-wijken. In steden en stadjes komen weinig goede locaties vrij en zelden in de historische kernen. Het is dan ook niet echt een verrassing dat de zestien woningen van project Nieuw Havenzicht aan de Nieuwe Haven in oud-Schiedam inmiddels verkocht zijn. Om het havenkarakter van dit deel van de stad te behouden, koos de architect van Rooden Architecten voor robuuste architectuur: een havenzicht met strakke gevels en stedelijke blokken. De woningen hebben een ruim terras aan en deels boven het water. Vanuit je huis een bootje instappen behoort tot de mogelijkheden.

Daarbij zijn de huizen vlak bij park de Plantage gesitueerd en beschikken de bewoners ook over een intiem binnenhof en eigen parkeerplaatsen.

De betere stedelijke voorzieningen liggen zowat om de hoek. De eigenaren bereiken met de benenwagen in een ommezien de sfeervolle Lange Haven met de vele gezellige cafĂŠs, restaurants en winkels. De oplevering van de woningen is eind augustus, begin september 2012 gepland.

doen • zomer 2012

49

R e n ovat ie

Projectgegevens Albeda College Bouwkunde, ICT en Technodesign Locatie: Schiedamseweg, Schiedam Programma: renovatie bestaand schoolgebouw Architect: Mark Mes, BSA Wim de Bruijn, Rotterdam Start bouw: oktober 2011 Oplevering: augustus 2012

Albeda’s groene oase trekt de aandacht Groen vanbuiten, groen vanbinnen, groen als statement. Het Albeda College koos deze kleur voor de Schiedamse locatie met een scherp doel voor ogen. Met het gerenoveerde schoolgebouw wil Albeda geborgenheid, harmonie, veiligheid en transparantie uitstralen. Het inspirerende gebouw moet meer leerlingen kunnen overhalen hier een technische opleiding te volgen. tekst & Fotografie Jaap van Rijn

Het groen werkt. Het schoolgebouw gaat op in een parkachtige omgeving. Dankzij het royaal binnenstromende licht, de heldere indeling en de frisgroene kadering voelt het gebouw direct prettig en vertrouwd aan. Het groen kalmeert en stimuleert. Dit is geen plek om met afgezakte schouders door muffe gangen te sjokken, hier voelt de eerstejaars student zich niet geïntimideerd. Het gebouw lokt een licht swingende tred uit. De optimistische sfeer hangt zelfs in de toiletruimten. Alleen met de schotten van geperforeerd staal tussen de urinoirs schiet de architect qua transpa-

50

doen • zomer 2012

rantiedenken door. Maar goed, zo valt er altijd wat te zeiken.

De mensen die het renovatieproject realiseren, zijn niet bepaald groentjes. Ervaring is dan ook een van de belangrijke voorwaarden van het Albeda College. Want tijdens de verbouwing moet de ‘verkoop’ gewoon doorgaan. Daarom zou een ervaren team van bouwers en onderaannemers met de architect Mark Mes – een oud-leerling van de school – en de projectleider van het Albeda College aan de slag gaan. Zou... Want ook hier sloeg de crisis toe. Vlak voordat de sloophamer zijn heilzame klappen ging uitdelen, viel de hoofdaannemer om. De minutieus opgestelde planning kon de papierversnipperaar in, een gat in de begroting dreigde. Het Albeda College ging op zoek naar een andere bouwer en kwam bij Van Omme & De Groot uit. Projectleider Vastgoed Peter Rodenburg van het Albeda College, uitvoerder Adrie van Zundert en projectleider Olivier Hoogveld, beiden van Van Omme & De Groot, vertellen hoe de samenwerking haar beslag kreeg.

Je denkt een Audi te kopen en dan moet je wellicht met een Dacia Duster de ritten gaan maken.

‘In dit geval omgekeerd!’ pareert Olivier Hoogveld in een microseconde de als neerbuigend op te vatten constatering.

‘Altijd scherp, die man.’ Een lachende Peter Rodenburg kan de snelle rebound waarderen.

Olivier Hoogveld schuift met uitvoerder Adrie van Zundert aan om samen met Peter Rodenburg te praten over de gang van zaken van een uitdagend project.

R e n ovat ie

Peter Rodenburg: ‘Het project is onderhands en openbaar aanbesteed. Want het Albeda College is als een particuliere stichting die met overheidsgelden werkt, gebonden aan overheidsregels.

De aannemer en de onderaannemers zijn destijds geselecteerd vanwege hun competenties en ervaring. Tijdens de ingrijpende verbouwing moest de overlast zo veel mogelijk worden beperkt.

De W- en E-installateurs werd gevraagd om een continue beschikbaarheid van de nutsvoorzieningen tijdens de lessen te realiseren. Dat vraagt om flexibele meedenkers. En dan heb je met z’n allen een degelijk draaiboek opgesteld, failleert de aannemer... We hadden de aannemer goed nagetrokken en het faillissement was dan ook een onaangename verrassing. De curator vertelde ons dat Van Omme & De Groot een deel van de boedel had overgenomen. Maar de samenwerking was geen kwestie van gedwongen winkelnering. Tien bouwbedrijven hadden zich inmiddels aangemeld, we konden kiezen. Uiteraard lieten we ons eerst juridisch adviseren. We besloten eerst met Van Omme & De Groot te gaan praten. Het verbouwen van een schoolgebouw in vol bedrijf vraagt om een specifieke planning, de schuifplanning.

Je deelt het werk op in kleine brokken. We weten precies op welk moment een klas in een bepaalde locatie terechtkan. Om de lessen zo weinig mogelijk te verstoren, moesten we met de verbouwing vooral tijdens de schoolvakanties vaart maken. We zouden in mei 2011 beginnen, zodat we volop konden profiteren van de zomervakantie van het eerste en tweede jaar van de verbouw.

Deze planning konden we vergeten. Uiteindelijk startten we vijf maanden later en besloten we het werk in grotere brokken te verdelen. Alsof je De Kuip renoveert midden in het seizoen.’

Olivier Hoogveld: ‘Wij hebben ons na stevig doorrekenen gecommitteerd aan de vastgestelde begroting. Daar namen we wel risico. Zo kenden we de door Albeda geselecteerde onderaannemers niet. Maar de school deed zijn werk goed.

De installateurs Slagboom Vlaardingen en Verkaart beschikken over zoveel kennis over het project, je zou wel gek zijn om zulke partijen opzij te schuiven. Slagboom schakelen we nu ook in op andere werken, zo goed bevalt de samenwerking.’

Adrie van Zundert: ‘Het is een extreme tijd, nu. Ik heb dit nog niet meegemaakt, de ene na de andere bouwer valt om, ook veel goede bedrijven. Van Omme & De Groot is een conservatief gefinancierd bedrijf. Dat pakt nu in ons voordeel uit, we zijn in staat dit soort klussen op te pakken. Maar je moet wel afwachten of je met de begroting en de afspraken die de andere partijen al hebben gemaakt, uitkomt. Daarbij: je kent elkaar niet.’

Peter Rodenburg: ‘De prijs alleen is niet essentieel. We zochten een aannemer die zich aan de afspraken houdt. Verstoringen moesten zo veel mogelijk worden voorkomen. De aannemer en de onderaannemers E en W moesten zich vooraf als een drieeenheid presenteren. Dat is gelukt. Het personeel en de bouwers houden continu rekening met elkaar, ze spreken elkaar gewoon aan. Dan begrijpen de dames van de administratie ook dat de mannen er af en toe een hakhamer inschakelen en de jongens schatten beter in wanneer je welk werk moet uitvoeren. Ik krijg nauwelijks mailtjes met klachten, dat is bij andere projecten wel anders gegaan.’

Adrie van Zundert: ‘De renovatie is behoorlijk gecompliceerd.

De constructie kent beperkingen, waardoor we niet alle wensen

Bouwen en rekening houden met de lessen, een klus waar soms de vonken van afspatten...

Peter Rodenburg en Adrie van Zundert: samen de kar trekken

Waarom groen?

Het aantal jongeren dat voor een technische studie kiest, neemt nog steeds af. Wellicht dat een inspirerend gebouw met een frisgroene uitstraling twijfelaars op een andere gedachte brengt. Groen heeft niet die harde technische uitstraling, maar geeft het gebouw een haast organische uitstraling, waarmee het Albeda College een vriendelijk ogende omgeving wil bieden.

van de klant kunnen realiseren. Ook moesten we slopen met de inzet van stabiliteitspanten. Voor je het weet, loop je extra tijdverlies op. Besloten werd een andere planning te hanteren; het werk is in grotere brokken opgedeeld dan aanvankelijk gepland.

Dat maakt de klus eenvoudiger omdat de doorlooptijd dan sneller is.’

Peter Rodenburg: ‘De kosten namen wel toe omdat we een tijdelijke huisvesting op het terrein moesten realiseren. En ook een deel van de organisatie van de fasering moest over, daar moesten we een adviseur extra voor inhuren. Die kosten gingen allemaal van het budget af. Maar dat is de bouwer niet aan te rekenen. In de zomervakantie kun je als school lang niet iedereen bereiken, dus het uitlopen van werkzaamheden is geen optie.

Je organiseert ook niet zomaar een alternatief. Van Omme & De Groot presenteerde zich tijdens de verkennende gesprekken als een solide bedrijf. Ze snappen waarom we voor dit traject kozen.

Ze maken het ook waar tijdens de bouw. Zelfs de extreme winterse omstandigheden leverden geen vertragingen op. Ik heb daar veel respect voor. De eerste fase werd geheel volgens planning in de voorjaarsvakantie opgeleverd. Voor ons van groot belang. De rest van het gebouw levert Van Omme & De Groot zonder vertraging in augustus op.’

doen • zomer 2012

51

lifest yle

Op de kade tekst & Fotografie Jaap van Rijn

Sfeervol op z’n ‘sjiekst’

Café Sjiek, Oude Sluis 17, Schiedam 010 - 473 04 76 | www.sjiek.info Een café waar ze zo’n beetje het Rijnmondse no-nonsensegevoel uitvonden, in een opsomming van leuke adresjes in Schiedam? Ja, want Sjiek is geen gewoon café. Ga maar na. Bij mooi weer zit je op een van de sfeerrijkste terrassen van Nederland, dat rust op de fundamenten van een dam uit 1260. Naast goed getapt bier schenken de nuchtere obers mooie wijnen, puike champagne en met kennis van zaken geselecteerd gedistilleerd. Waar Café Sjiek zich werkelijk mee onderscheidt, is de keuken. De eigenaren baten Prego aan de Lange Haven en het gerenommeerde Kip in het Rotterdamse Scheepvaartkwartier uit. Ook voor Sjiek leggen ze de lat hoog. De chef-kok bereidt vaak biologische producten en topvlees als Baambrugse big en MRIJrund van slager Piet van den Berg, bekend als hofleverancier van Herman den Blijker. Absolute bonus: uitzicht op het aanpalende Zakkendragershuisje. De zakkendragers sloegen hun loon stuk in wat nu Sjiek is. U wordt uitgenodigd dit genoegen ook eens te beleven.

Tutti bella Schiedam

Coöperatief met de coöperatie

Waar ooit superieure jenever van Daniël Visser en zijn zonen in de vaten rijpte, zet nu de uitbater van Trattoria Prego een bordje in de schelp gebakken vongole op tafel. Daarna volgt wat pasta en als hoofdschotel een dorade met risotto, bosui en een antiboise. Het diner wordt bekroond met panna cotta van steranijs en gepocheerde peer. Tussendoor kunt u de spiritualiën rijkelijk laten vloeien, geheel in de traditie van dit voormalig brandershuis. Kijk uit dat u niet te veel aan de draad trekt, da’s oud-Schiedams voor te zwaar pimpelen. Is het reeds te laat, neem dan op het bootterras de tijd om in de frisse buitenlucht weer wat op adem te komen.

Het terras is ook een geweldige plek om een lange zomeravond lang de magie van historisch Schiedam op u te laten inwerken.

Wie supermarkt Coop een warm hart toedraagt, bezoekt het Nationaal Coöperatie Museum. U krijgt zo een beter beeld van uw favoriete kruidenier en ontdekt dat Nederland veel rijkdom te danken heeft aan de rechtspersoon coöperatie. Via zuivelcoöperaties, veilingen, verzekeraars, banken (Rabobank!) en verbruikscoöperaties als de Coop – destijds als CO-OP gespeld – streefden producenten en burgers als leden van de coöperaties doelen na, waar – als het goed ging – beiden beter van werden. Coöperaties schepten werkgelegenheid, bestreden armoede, maakten zaken mogelijk die anders buiten bereik van velen bleven. Het museum beheert een schat aan informatie over de verbruikscoöperatie. Uiteraard stelt de curator een omvangrijke collectie verpakkingsmaterialen van de CO-OP ten toon. Een coöperatiemuseum zou overal in Nederland gehuisvest kunnen zijn, maar Schiedam heeft ’m binnen de stadsgrenzen! Verplicht nummer tijdens een stadswandeling.

Trattoria Prego, Lange Haven 24-26, Schiedam 010 - 426 89 48 | www.pregoschiedam.nl

52

doen • zomer 2012

Nationaal Coöperatie Museum, Lange Haven 84, Schiedam 010 - 427 09 20 | www.cooperatie-museum.nl

lifest yle

Creatief in de coöperatie

Op naar een stopcontactarm leven?

Houdt de ene Schiedammer met een museum de gedachte van de coöperatie levend, de andere kiest ervoor met de coöperatie aan de slag te gaan. De lifestylewinkel van de real-time Co-Operatie biedt in een historisch pand ambachtelijk vervaardigde producten van hoog niveau. Zomaar een greep uit het even omvangrijke als uiteenlopende assortiment: originele Bretonse cabans, die elegante korte jassen met een dubbele rij knopen, Napapijri-schoenen, Gispen-meubilair, Eames DSW-stoelen, Tecnoline-schakelmateriaal, Dulton Furniture, retrobadkleding, maar net zo goed brood van de Schiedamse bakker Vlaamsch Broodhuys en steigerbuizen. Een winkel van Sinkel noemden ze vroeger zo’n warenhuis. Hoe dan ook, de Co-Operatie is helemaal van gisteren of van vandaag: oordeel zelf.

Allemaal aan de olielamp, Nico van der List is er helemaal klaar voor.

Maar wacht eens, olielampen... zijn dat niet die brandgevaarlijke lichtbronnen, hooguit geschikt als nostalgische rariteit in de boerderette of aan boord?

Tja. Een olielamp als sierlamp zal altijd velen blijven boeien. Daarbij, een exemplaar van een goede fabrikant is veilig. Je hebt altijd licht als de stroom weer eens uitvalt. Lang leve het stopcontactarme leven! En wat te denken als verwarming van het oprukkende passiefhuis? Een beetje druklamp produceert bij 40 watt zomaar 1 kilowatt warmte. Dat weten inmiddels meer mensen.

Nico van der List houdt aan zijn olielampenhandel dan ook een prima boterham over. Hij is de enige serieuze leverancier van olielampen van de hele Benelux.

Ook lekkerbekken op zoek naar het ideale suddervlees bezoeken Nico’s zaak en scoren een perfect af te stellen kookstel. Geen tijd om de winkel te bezoeken?

Alle waar is te bestellen via de internetwinkel.

Topchocolade, ook met jenever

Schiedamse oude met Hollandse nieuwe

Co-Operatie, Lange Haven 89-93, Schiedam 010 - 473 74 84 | www.co-operatie.nl

Nico van der List, Lange Haven 68b, Schiedam 010 - 427 13 51 | www.olielamp.nl

De Bonte Koe, Lange Haven 54-56, Schiedam 010 - 473 27 51 | www.debontekoe.nl

Nationaal Jenevermuseum, Lange Haven 74-76, Schiedam 010 – 246 96 76 | www.jenevermuseum.nl

Al een tijdje trekt een besmettelijke chocolademanie door de polders.

Ambachtelijk gemaakte bonbons zijn zeer in trek. De Bonte Koe mag zich gerust een van de aanjagers van die aangename gekte noemen. Want eigenaresse Carmel Klein-Kelly opende haar zaak reeds twintig jaar geleden. De Bonte Koe is onverminderd in trek gebleven. Wat heet, Carmel heeft twee nieuwe zaken geopend: in een zijstraat van de Rotterdamse Meent en in Hillegersberg. Een leven tussen de chocolade heeft de trek niet weggenomen: ze komt bijna elke dag op gang met koffie en een reep pure chocolade. Kijk, van zo iemand wil je best wat aannemen. Hier geen autoverkoper van Fiats die zelf in een BMW rijdt.

Waarom is Carmel succesvol met chocolade? Door rigoureus voor kwaliteitsproducten te kiezen en met liefde en gevoel voor smaak de chocolade te verwerken tot bouchées, bonbons, chocoladepasta en complete chocoladewerken op bestelling. Grote hit in Schiedam: een chocoladehuisje met jenever. Maar dat zal niemand verbazen. Schiedam net even te ver weg voor een doosje bonbons?

De chocolade komt dankzij de webwinkel gewoon naar je toe.

Zowat elke Schiedammer met armen en benen die werkten, ging vele decennia geleden aan de slag in de jeneverindustrie. Dankzij de oude klare had de bevolking wat te eten en de stad was qua jeneverproductie Amsterdam de baas. Zoiets telt in de Rijnmond, toen al. Maar de pikketanissie raakte uit de gratie en het emplooi verdween. Het verleden wordt weer werkelijkheid in het Jenevermuseum, gehuisvest in De Locomotief, ooit een echte branderij en distilleerderij. Niet alleen kan de bezoeker zich in de historie verdiepen, hij ziet ook – tussen alle museale stukken door – met eigen ogen hoe een beste borrel wordt gestookt. Dat hebt u te danken aan stoker Wittkamp, die veertig jaar geleden kopje onder ging. Met de teloorgang van de ooit zo grote jeneverindustrie mocht het ambacht niet worden vergeten, vond Wittkamp. Bekijk hoe de echte moutwijnjenever ontspringt aan graanbeslag en bottel je eigen flesje Old Schiedam. Lekker met een Hollandse nieuwe.

doen • zomer 2012

53

project

Boomgaardstraat Rotterdam-Centrum

Project: verbouw 49 appartementen Rotterdam-Centrum Architect: Melein Architecten te Groningen Opdrachtgever: voormalig Stadswonen (Vestia) Wijze van aanbesteden: enkelvoudig na selectie Duur van het project: 2006-2007

54

doen • zomer 2012

wij willen. wij kunnen. wij doen.

SINDS 1922.

www.vanomme-degroot.nl

@vanommedegroot

facebook.com/vanommedegroot